Loading documents preview...
EL QUECHUA ANCASHINO FRANKLIN ESPINOZA BUSTAMANTE (UNMSM) 2016
RASGOS GRAMATICALES QUE TIPIFICAN AL QUECHUA DE ÁNCASH Protoquechua
Ayacucho
Glosa
mutsa
mucha
‘beso’
shumaq
sumaq
‘bonito’
*chaka
tsaka
Chaka
‘puente’
*chaki
tsaki
Chaki
‘seco’
*chuku
tsuku
Chuku
‘sombrero’
*chay
tsay
chay
‘ese, esa’
*shunqu
shunqu
Sunqu
‘corazón’
*pishqu
pishqu
Pisqu
‘pájaro’
nawi
Ñawi
‘ojo’
*mucha *shumaq
*ñawi
Ancash
Ancash
Ayacucho
Glosa
Lima-chaw
Lima-pi
‘en Lima’
qucha-pita
qucha-manta
‘desde la laguna’
allqu-naw
allqu-hina
‘como el perro’
mayu-yaq
mayu-kama
‘hasta el río’
VARIACIÓN SUBDIALECTAL DEL QUECHUA ANCASHINO Clasificación tradicional según Gary Parker (1976): • Quechua de Huaylas: Huaylas, Yunqay, Carhuaz, Huaraz, Recuay y Aija (en la zona de las vertientes). • Quechua de Conchucos: Corongo, Sihuas, Pomabamba, Mariscal Luzuriaga, San Luis, Asunción, Antonio Raimondi y Huari.
Clasificación actual del quechua ancashino según Felix Julca (2009):
RASGOS LÉXICALES DEL QUECHUA ANCASHINO Quechua Conchucos
Conchucos Norte
Conchucos Sur
Glosa
Pomabamba
Huari
hanka
rahu
‘hielo’
kutikay
alliskiy
‘sanarse’
timpuy
puway
‘hervir’
Quechua Huaylas Huaylas Norte
Huaylas Sur
Glosa
Huaylas
Yungay
Carhuaz
Huaraz
Recuay
sara/ara
sara/ara
ara
hara
hara
‘maíz’
ruku
lluku
awkis
awkish
awkin
‘anciano’
tushun
tushun
tushun
qatswan
qatswan
‘baila’
SISTEMA FONOLÓGICO DEL QUECHUA ANCASHINO
Labiales
Alveolares
Palatales
Velar
Post-velar
Glotal
Oclusivas
p
t
k
q
Africadas
ts
č
Fricativas
s
š
h
Nasales
m
n
ñ
Laterales
l
λ
Vibrante
r
Semivocales
w
y
Altas Bajas
Anterior
Central
Breve
Larga
i
i:
Breve
Posterior Larga
Breve
Larga
u
u:
a
a:
Fonema
Grafía
/p/
p
/t/
t
/k/
k
/q/
q
/ts/
ts
/č/
ch
/s/
s
/š/
sh
/h/
h
/m/
m
/n/
n
/ñ/
ñ
/l/
l
/ λ/
ll
/r/
r
/w/
w
/y/
y
/a/
a
/a:/
aa
/i/
i
/i:/
ii
/u/
u
/u:/
uu