Erp Sistemi

PANEVROPSKI UNIVERZITET APEIRON

SEMINARSKI RAD IZ PROEKTOVANJE INFORMACIONIH SISTEMA TEMA: ERP SISTEMI

Student:

Mentor: Prof. dr Branko Latinović BanjaLuka, mart 2014. godine

SADRŢAJ

1.Uvod ..................................................................................................................................................... 1 2.Istorijski razvoj ERP sistema ................................................................................................................. 2 2.1 Savremeni trendovi razvoja ERP sistema...................................................................................... 3 3.Osnovne karakteristike ERP sistema .................................................................................................... 4 4.Motivi implementacije integrisanih informacionih sistema................................................................. 5 5.Implementacija integrisanih informacionih sistema ............................................................................ 7 6.Prednosti i nedostaci ERP sistema...................................................................................................... 10 7.Modularni VS. Integrisani računovodstveni informacioni sistemi ..................................................... 13 8.Modularni oblik organizacije računovodstvenog informacionog sistema ......................................... 14 9.Inegrisani računovodstveni informacioni sistemi .............................................................................. 14 10.Zaključak ........................................................................................................................................... 15 11.Literatura .......................................................................................................................................... 16

1.Uvod Osnove današnjih modernih informacionih sistema mogu se pronaći u dalekoj prošlosti. Iako bi poređenje, u kvalitativnom, kvantitativnom, ali i u svakom drugom smislu, bilo gotovo nemoguće, u osnovi svih ovih sistema se nalazi generisanje potrebnih, relevantnih, pouzdanih i pravovremenih informacija. Generisanje i distribucija informacija unutar informacionog sistema, nezavisno od njegove tehnološke osnove, u suštini podrazumjeva prikupljanje podataka iz različitih izvora radi unošenja u sistem, razvrstavanje, evidentiranje, kalkulaciju i ostale postupke obrade podataka radi njihove transformacije u pogodan oblik za upotrebu, kao i distribuciju i prezentovanje informacija korisnicima. Suština ovog procesa sadrţana je u tzv. poslovnim informacionim ili integrisanim informacionim sistemima ( ERP sistemi – Enterprise Resource Planning Systems ). Ovaj softver za planiranje resursa preduzeća, nastao je kao odgovor na stalno rastuće informacione potrebe menadţmenta, u uslovima globalizacije trţišta, internacionalizacije poslovanja, intenzivnog razvoja savremenih proizvodnih i komunikacionih tehnologija. Ahronim ERP ne treba da unosi dilemu u shvatanje suštine integrisanih informacionih sistema iako moţe ukazati na „planiranje“ i „resurse“ i time navesti na pogrešne zaključke. Pravi fokus i ambicije ERP sistema je integrisanje svih odjeljenja i svih funkcija preduzeća u jedan sistem, koji moše opsluţiti specifične potrebe različitih korisnika. Najkraće rečeno. ERP sistem je kombinacija prakse upravljanja poslovanjem i tehnologije, gdje informacione tehnologije ( IT ) integrišu najvaţnije poslovne procese u organizaciji da bi se postigli definisani poslovni ciljevi. Jedna od ključnih predpostavkih za opstanak jednog poslovnog sistema na trţištu predstavlja fleksibilnost i adaptibilnost poslovanja , odnosno, sposobnost preduzeća da reaguje na promjene na trţištu, i to na strateškom, taktičkom, operativnom i tehnološkom nivou. Svaka revizija poslovanja, nastala usljed fluktuacija poslovnog okruţenja podrazumjeva uvijek aţurnu, iskrenu i detaljnu sliku o trenutnom stanju preduzeća, identifikaciju poremećaja i izvodim plan revizije, zasnovan na kvantifikaciji ţeljene pozicije. ERP sistemi omogućavaju preduzećima da trenutno reaguju na promjene na trţištu, prije svegazahvaljujući sistematizaciji podataka, procesa i poslovnih objekata kojima se uz njohovu pomoć upravlja u realnom vremenu. Nasuprot tradicionalnim višestrukim informacionim sistemima, koje karakterišu relativno autonomna, izolovana i neintegrisana poslovna područja (finansija, računovodstva, marketinga, logistike, ljudskih resursa, proizvodnje,... ) i zasebne baze podataka, integrisane informacione sisteme čine integrisani, tj. povezani moduli koji podrţavaju sve ili većinu poslovnih procesa u preduzeću. Riječ je o integrisanim poslovnim aplikacijama za podršku poslovanju, koje se koriste u različitim djelovima preduzeća i kod kojih se svi podaci čuvaju u jednoj bazi podataka, čime omogućavaju preduzećima efikasnu kontrolu osnovnih poslovnih funkcija, ali i planiranje strateških akcija. Postojanje operativne baze podataka zajedničke za sve aplikacije i skladišta podataka koje obuhvata sve poslovne funkcije u preduzeću, obezbjeđuje potpune i integrisane podatke i daje snaţnu podršku procesu odlučivanja.

1

2.Istorijski razvoj ERP sistema Savremeni ERP sistemi predstavljaju rezultat 40-godišnje evolucije razvoja tejnike za upravljanje zalihama i informacionih tehnologija. Prvi značajni koraci u primjeni informacionih tehnologija u planiranju proizvodnje se vezuju za praktičnu primjenu prvhim matematičkih metoda, koje su zahtjevale manipulaciju velikim brojem podataka nad jednostavnim matematičkim modelom.

Slika 1. Istorijski razvoj metoda za planiranje i upravljanje poslovanjem

Kao rezultat potrebe da se u jedinstveni sistem integrišu funkcije u međuvremenu razvijenih CAD, CAM, CIM alata, ali i ostali segmetni poslovanja, uz razvoj odgovarajućih It tehnologija, definisane su nove granice integrisanog poslovnog sistema i realizovane primjenom ERP sistema. Najznačajnija razlika između MRP II i ERP sistema predstavlja integrisanje procesa i podataka karakterističnih za cijeli lanac vrijednosi u okviru kojeg preduzeće funkcioniše. Za razliku od MRP II sistema , uz pomoć kojih se vršilo upravljanje samo internim procesima i resursima, objekat upravlja ERP sistema predstavlja kretanje materijala, novca, resursa i informacijaod krajnjeg korisnika izvjesnog proizvoda, koji preduzeće proizvodi ili distribuira, do dobavljača osnovnih sirovina, koje se koriste u njegovoj proizvodnji. Termin ERP je ustanovljen 1990. godine, od strane Gartner, Inc. Korporacije, ali su ERP sistemi počeli da se probijaju na trţiptu tek 1994. Kada je SAP, njemačka kompanija za izradu softvera predstavila na trţištu prvi ERP sistem – SAP R/3. Pojavi ERP sistema na trţištu predhodila je horizontalna specijalizacija velikih dobavljača softvera namjenjenih podrčci poslovanju. Kompanija PeopleSoft , dotada specijalizovana za izradu softvera za upravljanjem ljudskim resursima, je počela da radi na računovodstvenom softveru, dok je Oracle, čije su financijske aplikacije dominirale na trţištu, pokušao da osvoji dio trţišta za upravljanje ljudskim resursima.

2

Nosioc razvoja ERP softvera je SAP korporacija, osnovana 1972. godine, od strane 5 IBMovih inţinjera, koji su radili u biroima ove korporacije u Njemačkoj. I danas SAP korporacija pokrivanajveći dio segmenata trţišta ERP sistema namjenjenih velikim preduzećima, naročito u vertikalnim segmentima primjene u drţavnoj upravi, finansijama, zdrastvenoj zaštiti i edukaciji. Kupovinom kompanije PeopleSoft, Oracle korporacija je postala najozbiljniji konkurent SAP-u u ovom segmetnu trţišta. Na svjetskom trţištu postoje mnogiERP sistemi, a sledećih šest proizvođača predstavljaju najvaţnije proizvođaće ERP rješenja:      

SAP ORACLE Aplications PEOPLESOFT JD EDWARDS BAAN Navision

2.1 Savremeni trendovi razvoja ERP sistema Prema procjeni analitičara, u toku je nova evolucija sistema za planiranje proizvodnje koju karakteriše reakcija dobavlja ERP sistema na globalizacione procese, odnosno, sve stroţije kriterijume konkuretnosti velikih poslovnih sistema. Savremena transformacija ERP sistema se uočava u najmanje tri segmenta: Širenju poslovnih procesa van granica korporacija, vertikalnoj specijalizaciji industrijskih ERP rješenja i razvoju komponente arhitekture. Prema Gartner korporaciji ova tri segmenta razvoja ERP sistema obiljeţavaju njihovu tranziciju u ERP II koncept. Afirmacija u indistrijskim sistemima je dovela do potrebe širenja odgovorsnosti primjenjenih ERP sistemima. Naime, u savremenim okolnostima koje diktira globalizacija, jedan poslovni system čini više korporacija. Efikasna kolaboracija podrazumjeva da njihovo poslovanje mora biti integrisano, a planiranje jedinstveno-primjenom jednog ERP sistema ili više integrisanih. Prvobitne funkcije ERP sistema su se odnosile na planiranje proizvodnje i distribucije. Danas savremeni ERP sistemi sadţe CRM i SCM komponente, ali i druge-za planiranje i upravljenje ostalim poslsovnim procesima , koji su ranije smatrani sporednim, sa stanovišta integracije. Pored toga, dobavljači ERP sistema aktivno prilagođavaju svoja rješenja za primjenu u različitim industrijskim sektorima, prilaguđavaju postojeće funkcije i dodajući nove, specifične za određenu industriju. Ovi trendovi utiču na smanjenje standardnih troškova implementacije i pribliţavaju ERP sisteme manjim I srednjim predizećima. S obzirom na to da se najveći dio troškova uvođenja ERP sistema sadrţi u njegovoj implementaciji i odrţavanju, dobavljači ERP sistema transformišu svoje proizvode u modularne arhitekture, otvorenog tipa, zahvaljujući čemu je integrisanje postojećih sistema lakše i brţe, a dodavanje novih modula i odrţavanje verzija aktuelnih-rutinska aktivnost.

3

3.Osnovne karakteristike ERP sistema Razvoj informacionih tehnologija u pravcu pronalaţenja načina za povezivanje presonalnih računara u veće sisteme, posebno na osnovama klijent-server arhitekture, koja je otvorila put razvoju integrisanih informacionih sistema, karakteriše savremenu eru umreţanog računarstva. Ključni softverski elementi klijent-server konfiguracije su mreţni softver i system za upravljanje bazama podataka, smješteni na serverima. Oni svojim tehničkim karakteristikama i performansama obezbjeđuju kao provajderi usluga, da korisnici u mreţnom ambijentu, pristuopaju i koriste podatke i informacije iz navedenih baza podataka. Većina ERP sistema je bazirana na klijent-server arhitekturi, te su elementi ERP integracije:baya podataka, softverske aplikacije, korisnički interfejs, alati i poslovni procesi. Specifičnost structure, direktno defirmiše uspješnost procesa implementacije sistema, koja zahtjeva adekvantan strateški, taktički i operativni pristup planiranju svih elemenata informacionog sistema, hardvera, softvera i ljudi. Sagledavanje suštine, funkcionisanja i karakteristika integrisanih informacionih sistema, moguće je na bazi poređenja informacionih sistema, prije i poslije pojave integrisanih informacionih sistema ( Slika 2. ). Najznašajnije karakteristike ERP sistema su: 1. Fleksibilnost – Savremeni ERP sistem karakteriše mogućnost prilagođavanja realnim potrebama određenog poslovnog sistema koji ga implementira u svom okruţenju, ali I standardnim industrijskim praksama. 2. Modularnost i otvorena arhitektura – Savremeni ERP sistem se sastoji od modula, pri čemu je svaki od njih namjenjen određenom domenu poslovnih funkcija. Svaki modul se podsredstvom dostupnih interfejsa moţe povezati sa jednim ili više drugih modula ili softverskih komponenti, eksternih sa stanovišta ERP sistema. Sistem, ili njegovi pojedinačni dijelovi se mogu implementirati na različitim hardverskim i softverskim operativnim sistemima. 3. Dostupnost – ERP system nije ograničen formalnim granicama poslovnog sistema. On mora da bude dostupan njegovim udaljenim organizacionim jedinicama, ali I da pruţi odgovarajuće interfejse, namjenjene pratnerima preduzeća I njegovim klijentima. 4. Simuliranje realnih poslovnih okolnosti – Jedna od veoma vaţnih funkcija ERP sistema predstavlja mogućnost predviđanja ponašanja sistema u određenim, realnim poslovnim okolnostima. Ovo predviđanje se vrši primjenom odgovarajućih simulacionih scenarija na domenu realnih poslovnih podataka, definisanih određenim predpostavkama, zasnovanih na prognozama. Rezultati simulacije raelnih poslovnih okolnosti predstavljaju nezamjenjljivu osnovu za donošenje vaţnih taktičkih poslovnih odluka, a mogu doprinjeti i uspješnom donošenju odluka u strateškom I operativnom domenu. 4

Slika 2prije i poslije pojave ERP sistema.informacionih sistema, pregled osnovnih karakteristika

4.Motivi implementacije integrisanih informacionih sistema

Prihvatanje ERP sistema koji podrazumjevaju zaokret u načinu poslovanja I funkcionisanja, promjenu poslovne filozofije I poslovne culture, odnosno preokretnicu u poslovanju preduzeća, motivisano je sledećim ključnim razlozima: 

Integrisanje financijiskih informacija. U uslovima primjene autonomnih softverskih aplikacija različite funkcije u preduzeću imaju sopstvene baze podataka I informacija o poslovnim transakcijama, rezultatima poslovanja I sopstvenom doprinosu ukupnim performansama preduzeća. ERP sistemi kreiraju jedinstvenu verziju istine o performansama preduzeća I doprinosu pojedinih segmenata rezultatima preduzeća.



Integrisanje informacija iz odnosa sa kupcima, posebno u vezi za narudžinama kupaca. ERP sistemi predstavljaju virtuelni svijet realnog funkcionisanja preduzeća I omogućavaju kontinuirano praćenje u realnom vremenu narudţbe od kupaca, od trenutka njihovog prijema u prodajnom odjeljenju, do otpreme robe I slanja facture od strane financijskog odjeljenja.

5



Standardizovanje i integrisanje informacija iz domena upravljanja ljudskim resursima. U sloţenim I diverzifikovanim preduzećima sa velikim brojem zaposlenih, itegrisani informacioni sistemi omogućavaju jedoobrazno praćenje svih angaţovanih radnika od regrutacije, planiranja ličnog razvoja, organizacionog upravljanja do upravljanja kompenzacijama, obračun zarada I putnih troškova.



Standardizovanje i ubrzavanje poslovnih procesa. Efikasnim kreiranjem bazičnih podataka o proizvodnji I tehnologiji, pouzdanijim planiranjem proizvodnje I kapaciteta, olakšava se praćenje troškova I sprovođenje kontrole kvaliteta, štedi se vrijeme I novac I povećava prosuktivnost.



Redukovanje zaliha. Postojanje jedinstvene baze podataka sa informacijama iz domena nabavke, proizvodnje I skladištaomogućava efikasno upravljanje zalihama materijala.

Slika 3.Motivi prihvatanja i implementiranja integrisanih informacionih sistema

Na slici 3.predstavljeni su motivi prihvatanja i implementiranja integrisanih informacionih sistema po nivoima upravljanja. Prema istraživanjima oko 30% preduzeda koja se opredjele za implementaciju integrisanih informacionih sistema to čini iz razloga tehničke prirode, dok oko 40% preduzeda mogudnost stvaranja strateških ciljeva navodi kao primarni motiv. Iz ugla posmatranja interesa pojedinih poslovnih funkcija za uvođenje ERP sistema, koji ih integriše u jedinstvenu poslovnu vjelinu, u vedini slučajeva funkcija finansija i računovodstva daje najvedi podsticaj implementaciji ( Slika 4. ).

6

Slika 4.Pregled inicijatora uvođenja ERp sistema po poslovnim funkcijama

Postojanje motiva i spremnosti za uvođenje integrisanih informacionih sistema u preduzede, uz najčešde neophodnu reorganizaciju i reinžinjering poslovnih procesa, je samo prvi korak kompleksnog,dugoročnog i neizvjesnog procesa implementacije. Uspjašna realizacija implementacionog procesa zahtjeva izradu adekvatnih planova na svim nivoima upravljanja, izbor projektnog tima, definisanje ciljeva i adekvatne strategije implementacije, odnosno sistemski pristup procesu razvoja ERP sistema.

5.Implementacija integrisanih informacionih sistema Tradicijonalni način razvoja informacionih sistema uključuje modularni pristup čija je suština dekompozicija informacionog sistema na dijelove, podsisteme ili informacione module, koja pokrivaju pojedina funkcionala područja preduzeća. U drugoj fazi pristupa se postepenoj primjeni informacionih tehnologija u tako identifikovanim segmentima i automatizaciji njihovih procesa. Ovaj pristup razvoju neuniformnih i često nekompatibilnih, autonomnih sistema, podrazumjeva da aplikacije pojedinih funkcija obrađuju procese nezavisno, unutra funkcija i tretiraju iste odvojeno kao posebne aktivnosti. Iako omogućavaju obradu, prezentovanje i čuvanje podataka, navedene aplikacije ne obezbjeđuju pravu, suštinsku integrisanost poslovnoh procesa i ne predstavljaju ništa drugo, do automatizovanje alate za obradu podataka određenog poslovnog procesa. ERP filozofija razvoja informacionih sistema prevazilazi ovaj problem tretiranjem transakcija kao sveobuhvatnog, integrisano, cjelovitog skupa, kao odraza aktivnosti povezanih funkcija odnossno cjeline poslovnog procesa preduzeća. Iako ponuđači ERP softvera, iz konkurentskih razloga, često ističu da vrijeme neophodno za implementaciju sistema iznosi od tri do šest mjeseci, preduzeća koja se upuštaju u projekat treba da budu spremna na dugotrajni proces koji moţe trajati od jedne do tri godine. Trajanje procesa uvođenja moţe biti različito i uslovljeno je velikim brojem faktora, a najčešće istican je izabrana strategija implementacije. Jedan od mogućih pristupa, podrazumjeva tri postojeće strategije implementacije i to :

7







„Big Bang“ strategija – najambiciozniji i najteţi pristup implementaciji, koji je dominirao u ranim ERP projektima dvadesetih godina 20. vjeka, podrazumjeva odbacivanje odmah i odjednom svih ranijis sistema i prelazak čitave kompanije na novi sistem. Franzišing strategija – predstavlja najčešći i često najdugotrajnijipristup implementaciji, u velikim i diverzifikovanim preduzećima koja nemaju mnogo zajedničkih procesa između poslovnih jedinica. Nezavisni ERP sistemi po poslovnim jedinicama se povezuju samo radi djeljenja informacija u cilju stvaranja slike o cjelini procesa i performansama preduzeća. „Slam Dunk“ strategija – fokusirana je na nekoliko ključnih procesa i podrazumjeva da ERP diktira njihov dizajn. Namjenja je uglavnom manjim preduzećima koja ţele brzo da primjene novi sistem izbjegavanjem kompleksnim i skupih procesa reinţinjeringa u koristit vještačkih proce ERP sistema.

Ključ uspjeha sloţenog procesa implementacije integrisanih informacionih sistema, koji zahtjeva visok nivo planiranja i koordinacije, je sistematičan i konzistentan fazni pristup uz uvaţavanje kritičnih faktora implementacije. Iako relevantna literatura poznaje više različitih pristupa procesu razvoja integrisnih informacionih sistema, jedan sintetizovani pristup obuhvata sledeće faze : Planiranje Započinje započinje procjenom potreba za uvođenjem integrisani informacionih sistema. Ova pripremna faza podrazumjeva definisanje resursa potrebnih za realizaciju implementacije u okviru planiranog vremena i budţeta, određivanje projektnog tima i razmatranje potrebe za eventualnim angaţovanjem konsultanata. Neki pristupi razvoju informacionih sistema ovom fazom obuhvataju i preliminarni trening tima i formalno startovanje projekta. Analiza Potpuno korišćenje svih prednosti integrisanih informacionih sistema moguće je samo ukoliko preduzeće maksimalno uskladi svoje poslovanje sa ERP filozofijom poslovanja. Otuda, aktivnost analize podrazumjeva razmatranje i određivanje poslovnih procesa koji će biti podrţani ERP paketom, kao i izbor sistema koji najviše odgovara organizacionim ciljevima i strategiji poslovanje. Mogući su različiti pristupi realizaciji ove faze. Jedan podrazumjeva da se najprije izabere konkretni softver, pa da se zatim angaţuju konsultanti čija je uloga u ovoj fazi veoma značajna, dok drugi polazi od izbora eksternih konsultanata koji će na bazi snimanja preduzeća dati prijedlog adekvatnog softvera. Projektovanje i detaljni dizajn Najčešći razlog odustajanja od projekta implementacije integrisanih informacionih sistema je nepodudarsnost softvera i bazičnih poslovnih procesa preduzeća.

8

U takvoj situaciji preduzećas e nalaze pred dilemom da li prilagoditi programe postojećim poslovnim procesima ili poslovne procese prilagoditi novom poslovnom programu. Odluka za promjenu sopstvenih poslovnih procesa, znači korenite i duboke promjenje u dugo postojećem načinu poslovanja, što moţe objezbjediti značajnu konkurentsku prednost, ali za šta se mali broj preduzeća odlučuje.Druga opcija podrazumjeva prilagođavanje softvera proecsu, što dodatno usporava inače dugotrajan proces implementacije, stvara opasnost od pojave teškoća i grešaka u funkcionisanju sistema i uopšte oteţava čitav proces.Iako će se svako preduzeće, prema sopstvenim potrebama, mogućnostima i ciljevima, opredjeliti za jednu od navedenih opcija, vrlo često se ističe da će potpuni efekti uvođenja i primjene integrisanih informacionih sistema biti ostvareni samo sprovođenjem radikalnog procesa redizajniranja poslovnih procesa. Implementarni integrisani informacioni sistemi, nisu sami sebi cili i neće omogućiti ostvarenje postavljenih ciljeva preduzeća ukoliko se, ne samo izmjene i unaprijede poslovni procesi, već i u koliko se ne izmjeni način na koji ljudi, korisnici softvera obavljaju svoje zadatke. Zamjena postojećeg informacionog sistema poznatog svim zaposlenima, novim savremenijim sistemom, donjeće usporavanje funkcionisanja čitavog preduzeća usljed otpora promjena i neznanja. Iz tog razloga, instaliranje i upotreba integrisanih informacionih sistema, zahtjeva suštinsku promjenu načina rada zaposlenih, kroz sistematski prisut eleminisanju otpora prema promjenama i inicijalnu i kontinuiranu edukaciju svih zaposlenih.Obučavanje podrazumjeva poţeljne funkcionalne promjene u vještinama, znanjima, stavovima, socijalnom i radnom ponašanju, radi lakšeg ostvarivanja ciljeva preduzeća. Implementacija i testiranje Nakon uspješnog obavljanja svih prethodnih faza pristupa se neposredno implementaciji novog sistema. Ova faza zahtjeva ponovo razmatranje pojedinih aspekata konfigurisanja sistema od strane projektnog tima i obuhvata migraciju podataka od starog na novi sistem, izgradnju interfejsa i neophodno dodatna testiranja. Konverzija podataka od starog ka novom sistemu moće biti direktna ( potpuna zamjena starog novim, na tačno određeni dan ), paralelna ( uz fokus na visok nivo sigurnosti i zaštite pri konverziji podataka ), modularna ( sukcesivna zamjena starog sistema po modulima ) i fazna ( postepena zamjena starog sistema po unapred određenom planu ). Prije ouštanja sistema u upotrebu, neophodno je sprovesti testiranje i vrednjovanje u cilju otklanjanja eventualnih nedostataka i osiguranja dodatne pouzdanosti sistema, odnosno utvrditi u kokoj mjeri program zadovoljava zahtjeve korisnika. Eventualno nastali problem tokom testiranja, radi potvrde uspješnosti sopstvenih korekcija. Oţivljavanje podrška i odrţavanje Poslednja faza ERP implementacije, koja podrazumjeva apsolutnu spremnost preduzeća, 9

sistema i ljudi za rad, realizuje se kroz dva koraka, i to :aktiviranje sistema i prelazak starih na nove aplikacije. Praksa projektnih timova angaţovanih na implementaciji velikih ERP projekata je pokazala da je ovu fazu najbolje sprovesti tokom vikenda, praznika ili u vrijeme godišnjih odmora, u uslovima smanjenog obima poslovanja. Ovakva strategija je korisna, jer projektni tim ima određenin broj dana na raspolaganju za neometno praćenje rada sistema, kako bi osigurao pravilan rad sistema pod punim opterećenjem u narednom periodu. Projektom razvoja informacionog sistema trab upravljati na bazi naučno zasnovanog i u praksi efikasno primjenjenog pristupa, kojim se uz pomoć odgovarajućih tehnika i metoda organizacije, planiranja, vođenja i kontrole, vrši racijonalno usklađivanje svih potrebnih resursa i aktivnosti, radi realizacije projekta u planiranom vremenu i na najracijonalniji naćin. Jedinstvenost i sloţenost, prisustvo velikog broja aktivnosti i učesnika, neophodnost realizovanja postavljenih zadataka i ciljeva u zadatom vremenu, zahtjeva učestvovanje kompetetnih ljudi i angaţovanje adekvatnih materijalnih, odnosno financijskih resursa, kako bi se razvio sistem koji će zadovoljiti zahtjeve i potrebe korisnika.

6.Prednosti i nedostaci ERP sistema Rezultat savladavanja svih barijera i uspješnog procesa implementacije treba da bude integrisani informacioni sistem preduzeća ( Slika 4. ). ERP sistem moţe da sadrţi različita funkcionalna područja, u skladu sa zahtjevima preduzeća, ali najčešće su to: prodaja i marketing, upravljanje zalihama i proizvodnja, finansije, računovodstvo i izvještavanje, upravljanje ljudskim resursima ,... Pristup njihovom konfigurisanju nije univerzalan, tako da se o njima moţe govoriti kao o samostalnim ili kombinovanim modulima. Modul prodaje omogućava količinsko i vrjedonosno planiranje prodaje, odnosno upravljanje kontaktima i prodajom, obradu zahtjeva za ponudom, izgradnju i praćenje ponude, ugovaranje prodaje, prijem i obradu porudţbina, praćenje realizacije ugovora, provjeru kreditnog limita klijenta, izradu otpremnica i faktura i sve aktivnosti marketing logistike. Analiza i segmentiranje trţišta, obezbeđenje informacija o trţišnim trendovima i zahtjevima trţišta, analiza i predviđanje prodaje su samo neke od informacija koje softverska podrška informacionog podsistema marketinga obezbjeđuje. Podsistem za upravljenje zalihama obezbjeđuje podatke i informacije za potrebe upravljanja zalihama svih vrsta sirovina i materijala, poluproizvoda, robe, gotovih proizvoda i optimizaciju procesa nabavke.

10

Slika 5.Anatomija ERP sistema

Softverska podrška modula proizvodnje, kreira planove proizvodnje, trebuje sirovine i kreira sastavnicu materijala, raspoređuje opremu, uređaje, radnu snagu projektuje proizvode i usluge i daje nalog za proizvodnju ţeljene količine odgovarajućeg nivoa kvalieteta u zahtjevno vrijeme. Nakon realizovanja proizvodnog procesa, skladištenja, pripreme transportnih dokumenata i transporta, aţuriraju se zalihe. Na kraju se aţuriraju računovodstveni podaci, u modulu finansije i računovodstvo. Navedeni informacioni podsistem omogućava potpunu, integralnu automatizaciju računovodstvenih poslova, odnosno automatsko vođenje glavne knjige, analitičkog, robnog i pogonskog knjigovodstva, automatsko plaćanje i obračun kamata, poteza, zarada,... Podsistem finansija podruţa podatke i informacije za potrebe financijeske analize, planiranja i efikasnog upravljanjafinancijskim sredstvima, kontrole priliva i odliva, upravljanje novčanim troškovima, planiranja i praćenja likvidnosti i dr. Posebno mjesto pripada modulu za upravljanje upravljane ljudskim resursima, baziranom na poslovnim procesima koji se mogu kategorizovati u operativne i procese odlučivanja. Procesi na operativnom nivou uključuju kreiranje i odrţavanje informacija o zaposlenima, njihovim pozicijama i aplikacijamaza posao, upravljanje kompenzacijama, upravljanje performansama i razne oblike izvještavanja. Na bazi ovih informacija menadţeri odlučuju o efektivnom raspodjelu ljudski resursa, a poboljšanje produktivnosti i odrţavanje lojalnosti i morala kod radnika bazirani su na kontinuiranom obučavanju i profesionalnom razvoju zaposlenih. Imajući u vidu cjeline funkcionisanja koristi koje obezbjeđuju integrisani informacioni sistem mogu se podjeliti na merljive i nemjerljive, odnosno financijske i nefinancijeske. Sumarno iskazane najznačajnije financijeske koristi od primjene integrisanih informacijonih sistema su:

11

 Smanjenje zaliha. Efikasno planiranje i upravljanje nabavkom omogućava redukovanje zaliha do čak 20 %, budući da se nabavlja samo ono što je u datom trenutku neopjodno a smanjuju se troškovi skladištenja istih.  Smanjenje troškova nabavke. Ovi sistemi obezbjeđuju informacije o projektovanim potrebama za materijalom i ostalim sirovinama, kao i podatka o poslavonjau poslodavaca čime doprinose jačanju pregovaračke pozicije kupca i omogućavaju smanjenje nabvnih cijena i preko 5%.  Redukcija kadorva i smanjenje troškova rada. Integrisani informacioni sistemi eleminišu potrebu za kadrovima određenog profila, sa jedne strane, i obezdjeđuju efikasniji rad svih zaposlenih bez nepotrebnih prekida i ponavljanja u operacijama, sa druge strane, čime dolazi do uštede u direktnim i indirektnim troškovima rada do čak 10 %.  Poboljšana korisnička usluga i prodaja. Bolja koordinacija proizvonje i prodaje, unapređenje u odnosim sa klijentima, skraćenjem vremena i poboljšanjem kvaliteta isporuke, dovode do povećanog zadovoljsta kupaca i većeg borja porudţbina što objezbjeđuje rast prodaje i do 10 %.  Bolje upravljanje i kontrola novčanih troškova. Brza ispostava faktura dirketno poslije isporuke, pravovremeno izvještavanje kupaca, poboljšano upravljanje akreditivima i potraţivanjima voed ka smanjenju vremena naplate za vieše o d 18 %, čime se objezbjeđuju neophodni novčani prilivi. Sa druge strane, omogućeno adekvatno upravljanje novčanim modulima, osigurava izbalansirane novčane troškove.

Najznačajnije nefinancijske korsiti su kvalitetnije i dostupnije informacije, postojanje inţinjerskih analitičkih alata u sistemu koji obezbjeđuju unapređenje poslovne procese i dizajn proizvoda, visok nivo odjetljivosti na zahtjeve klijenata, integrisanost, standardizovanost, fleksibilnost i globalizacija poslovanja i efikasnije upravljanje preduzećem.Kroz bolji uvid u poslovanje obezbeđenje operativne efikasnosti i inovacija, kreiranje fleksibilnih poslovnih procesa, osiguranje napredne funkcionalnosti i globalne orjentacije, ERP sistemi obezbjeđuju postizanje odrţive konkurentske prednosti i stvaranje uslova za profitabilni razvoj preduzeća. ERP i ERP II sistemi nameću pristup integrisanih sistema i integrisanih informacionij troškova, uspostavljanjem opšteg skupa aplikacija koje podrţavaju poslovne operacije, baziranih na najboljoj poslovnoj praksi, najboljem načinu izvođenja procesa. Time se postiţu vaţni ciljevi ubrzani protok infotmacija, minimalno vrijeme odziva na zahtjev kupaca i dobavljača, bolje interakcije sa poslovnim partnerima, veći kvalitet pruţenih usluga i povećano zadovoljstvo klijenata. Odlučivanje na niţim nivoima, kao rezultat poizdanog i blagovremenog informisanja, dovodi do smanjenja troškova i zaliha a omogućena fleksibilnost u vođenju poslova i kraćeg trajanja proizvodnih ciklusa obezbjeđuje veću efikasnost i bolje performanse rada.

12

7.Modularni VS. Integrisani računovodstveni informacioni sistemi Zahtjevi kontinuiranih, dinamičnih i determinisanih promjena i vremena, uslovljavaju neophodno adaptaciju i prilagođavanje, odnosno proces izgradnje kvalitetnog i efikasnog računovodstvenog informacionog sistema, kao najvaţnijeg informacionog izvora preduzeća. Suštinsku ulogu u tom procesu imaju informacione tehnologije koje treba da RIS učine sposobnim da produkuje “ online“ i informacije u relanom vremenu. Uspješnost ostvarivanja zadataka RIS-a tokom vremena, direktno je determinisana fazom razvoja modela računovodstvenog informacionog sistema, tako da viši nivoi razvijenosti obezbjeđuju i viši stepen ostvarenja postavljenih ciljeva. Iz ugla prisustva i upotrebe savremenih informacionih i komunikacionih tehnologija, evolucija računovodstva i RIS-a imala je sledeći tok:  







Ručni proces obrade. Predstavlja prvu etapu u razvoju računovodstvai baziran je na angaţovanju ljduskog faktora, bez ili uz minumalnu upotrebu slabo razvijenih oblika računski pomagala. Model izolovanih fajlova podataka ( Flat-File model ), podrazumjeva okruţenje u kome individualni podaci ili fajlovi podataka nisu povezani sa drugim podacima. Riječ je o izolovanim ( stand-alone ) aplikacijama za obradu podataka, kojima raspolaţu samo određeni korsnici uz nizak nivo djeljenja i prenošenja krajnjih informacija. Dobijanje istih informacija za različitke svrhe izuzetno je oteţano jer potiču iz izolovanih segmenata aplikacija. Model zasnovan na bazama podataka ( The Database Model ), prevazilazi ograničenja prethodnog modela, kroz kreiranje i odrţavanje zajedničke baze podataka, dostupne većem broju korisnika. Poseban softver ( Database Managment System-DBMS ) kontroliše pristup podacima, proslijeđenje putem izolovanih softvera. Flat-File i rani modeli zasnovani na bazama podataka predstavljaju tradicijonalne sisteme, jer se obrada podataka obavlja u izolovanim a ne integrisanim aplikacijama. Model relacijonih baza podataka ( Relational database-REA ), predstavlja naprednije fleksibilno rješenje koje dopušta dizajniranje integrisanih aplikacija sposobnih da zadovolje informacione potrebe brojinih korisnika, zahvajujući objedinjenom skupu baza podataka. Iako ovaj model omogućava integraciju, ona nije unapred zagarantovana i uslovljena je organizacionim rješenjima. Model integrisanih informacionih ili ERP sistema-omogućava integrisanje ključnih poslovnih procesa i rušenja tradicijonalnih funkicionalnih barijera, olakšavajući djeljenje podataka i informacione tokove, kao što je već istaknuto.

Sve ukazuje da je razvoj RIS-a tekao uzlaznom putanjom, u pravcu stalnog unapređenja i poboljšanju kvaliteta njegovih informacionih sadrţaja. Posljednji korak tog razvoja su modeli integrisanih informacionih sistema koji na najblji mogući način odgovaraju postavljenim zahtjevima korisnika. Sa organizacionog aspekta računovodstveni informacioni sistemi bazirani na informacionoj i komunikacionoj tehnologiji, mogu se podjeliti na modularni, integrisani i model zasnovan na kombiunaciji prethodna dva modela organizovanja.

13

8.Modularni oblik organizacije računovodstvenog informacionog sistema Modularni RIS se sastoji od podsistema, odnosno modula koji predstvaljaju zaokruţenje cjeline unutra preduzeća, tj. djelove i procese određenih funkcija čiji je razvoj preteţno pod ingerencijom tih funkcija. Relevantna literatura poznaje više različitih pristupa definisanju modula unutar RIS-a i ističe više različitih softverskih rješenja za njegovu podršku. Jedan od pristupa identifikuje modul obrade transakcija, modul financijkog izvještavanja, modul stalne imovine i modul internog izvještavanja menadţmenta, dok drugi obuhvata modlule prihoda , rashova, proizvodnje, financija i financijskog izvještavanja. Budući da je organizacija svakog preduzeća specifična i individualna i da su različite informacije potrebe korisnika, ne moţe se donjeti jedinstveni stav o strukturi modula koja bi bila primjenjljiva u svim preduzećima. Najvaţnija obiljeţja modularnog oblikavanja organizovanog sistema je da se podaci iz računovodstvenih dokumenata unose u sistem u računovodstvu, a rijetko neposredno na mjestu nastanka poslovnog događaja. Primjena modularnog sistema je poţeljna u malim i srednjim preduzećima, kada funkcioniše pomoću jednog ili više omreţanih računara ( LAN mreţa ) ili na bazi više radnih jedinica on-line terminala, u skladu sa specifičnostima samog preduzeća.

9.Inegrisani računovodstveni informacioni sistemi Posljednji korak u razvoju računovodstvenih informacionih sistema su integrisani sistemi, koji predstavljaju jedinstvene sisteme sastavljene od različitih integrisanih modula. Evidentiranje podataka na mjestima nastanka transakcija, a ne u računovodstvu, je njihovo najvaţnije obiljţje. Jednom unjet podatak se više ne evidentira, već se samo procesuira u odgovarajućim modulima, to rezultira određenim saldom na kontama glavne knjige. To znači da se podaci dostavljaju u računovodstvo u digitalnom obliku, osim podataka koji nastaju u samom računovodstvu, gdje se i evidentiraju. U operativnom smilsu prikjena IT i integrisani poslovnih aplikacija omogućava evidentiranje poslovnih događaja na samom mjesu ili najbliţem mogućem mjesu nastanka događaja, kao i u veremenu najbliţem vremenu nastanka događaja, čime se ostvaruju pretpostavke poslovanja u realnom vremenu. Cilj je operacionalizovati ideju po kojoj je za različite korisnike informacija neophodno objezbjediti različite informacije za različite svrhe. Ukoliko RIS obuhvata računovodstvene cikluse nabavke proizvodnje, prodaje, upravljanja ljudskih resirsima i financiskog izvještavanja, a predpostavlja se da je riječ o primjeni integrisanih informacionih sistema, de ta postoji centralna baza podataka povezana sa svim računovodstvenim cikusima iz kojih prima i kojima šalje različite podatke potrebene nesmetanom funkcionisanju poslovnih procesa, mogući prikaz računovodstvenog informacionog sistema, uz, uvaţavanje procesnog prstupa, dat je na slici 6.

14

Slika 6.Računovodstveni informacioni sistem i podsistemi

Podjela procesa unutar računovodstvene funkcije na veći ili manji broj nezavisnih, a opet povezanih modula, moţe se razlikovati u zavisnosti pristupa razvoju RIS-a. Prema rješenjima jednog od vodećih proizvođa softvera SAP R/3 moduli računovodstvenog informacionog sistema su: glavna knjiga i pomoćne knjige, robono, materijalno i skladišno poslovanje, kontrola investicija, praćenje imovine i osnovnih sredstava, računovodstvo troškova, praćenje i analiza troškova po aktivnostima, analiza profitabilnosti, planiranje, praćenje i upravljanje proizvodnjom.

10.Zaključak ERP predstavlja nešto više od tehnološke investicije. ERP predstavlja investiciju u poslovanje i u ljude preduzeća. Implementacija novog sistema u preduzeću, koji će postati sastavni dio poslovanja i ostvariti zacrtane ciljeve, predstavlja veliki izazov. Za taj posao treba odabrati pravog partnera, koji moţe da garantuje uspjeh i koji ima iskustvo, partnere i metadologiju da taj uspjeh i ostvari i na taj način obezbjedi maksimalne rezultate, prema uloţenim investicijama u nove tehnologije.

15

11.Literatura http://sr.wikipedia.org/wiki/ERP http://www.slideshare.net/mikicadjukanovic/erp-sistemi-za-planiranje-resursa-preduzea

16