Mga Simulain Sa Pagsasalin

• Gregory Rabassa: Hindi kailan man mapapantayan ng salin ang orihinal

• Kawikaang Italtano traduttore traditore: Ang ibig sabihin ay maaring bunga ng isang nakaraang panahon. Noong ang pagsasalin ay itinuturing na isang hamak at parasitikong gawain at ang tagasalin ay nililibak (dahil hindi ito malikhain) at maliit ang bayad. Ngunit sa kasalukuyang panahon ng komunikasyong pandaigdig, napakahalaga ng pagsasalin para sa mabilisan at wastong pagpapaabot ng isang mensahe tungo sa iba’t ibang dako ng mundo. • Ang pagsasalin ay isang pagtataksil, na tinumbasan ni Almario noong 1989 ng paglalaro sa salitang “tagasalin, salarin”

•Sa kasalukuyang komunikasyong pandaigdig: - Ang pagsasalin ay para sa mabilisan at wastong pagpapaabot ng isang mensahe sa mundo • Robert Frost: ang tula ang siyang nawawala kapag isinalin sa ibamg wika ang isang tula • Taliwas sa pahayag ng mga makata-tagasaling sina Ezra Pound at W.H. Auden na kung ano nga ang tula, ang siyang nananatili kapag isinasalin ang isang tula; na ang natatanging tinig ng isang makata ay naririnig sa alinmang wika ito isalin • Dahil sa pagsalin ay nagkakaroon ng higit na mahabang buhay ang orihinal, dili kaya’y nakakarating sa higit na malaking lipunan ng mambabasa.

Mga Depinisyon ng Pagsalin 1. Ang pagsasalin ay paglalahad sa tumatanggap na wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng mensahe ng simulaang wika, una’y sa kahulugan at pangalawa’y sa estilo. (Eugene Nida, 1964) 2. Ang pagsasalin ay maaaring maisagawa sa pamamagitan ng pagtutumbas sa kaisipang nasa likod ng mga pahayag na berbal.(Theodore Savory, 1968)

3. Ang pagsasalin ay isang gawaing binubuo ng pagtatangkang palitan ang isang nakasulat na mensahe sa isang wika ng gayon ding mensahe sa ibang wika. (Peter Newmark, 1988)

4. Ang pagsasalin ay muling paglalahad sa tumatanggap na wika ng tekstong naghahatid ng mensaheng katulad ng sa simulang wika ngunit gumagamit ng piling mga tuntuning panggramatika at mga salita ng tumatanggap na wika. (Mildred Larson, 1984) 5. Ang pagsasalin ay isang prosesong komunikatibo na nagaganap sa loob ng isang kontekstong panlipunan. (B. Hatim and I. Mason, 1990)

Dalawang wikang kasangkot sa bawat pagsasalin 1. Simulaang lenguahe (SL, source language sa Ingles) na ginagamit sa teksto ng orihinal

2. Tunguhang lengguwahe (TL, target language sa Ingles) na ginagamit ng tagasalin

• Hinuhuli ng tagasalin para ilipat sa tumatanggap na wika ang mensahe (o kaisipan para kay Savory) mula sa simulaang wika • Problema ng pagsasalin: - Nag-uumpisa ang problema ng tagasalin sa katotohanang taglay ng bawat salita sa pahina. • Walang wika na may sapat na salita para ipahayag ang lahat ng salimuot ng takbo ng isip at damdamin. May iba’t ibang antas ng wika, sang-ayon sa bilang ng mga salita para itumbas sa mga realidad ng buhay at mundo ng tao. • Sitwasyon at Gamit – pagsusuri at pagtuklas sa mga hanggahan ng mga salita. Dapat limiing mabuti ng tagasalin ang sitwasyon ng bawat salita sa teksto at ang gamit nito bago ihanap ng katumbas.

• Halimbawa: sadness, loneliness, anguish, mourning – tungkol sa kalungkutan ngunit may iba’t-ibang sanhi at katangian. Ang “dalamhati” ay magagamit sa mourning, di na ito magagamit sa simpleng salita na SADNESS. • Sa Espanyol ay laging nasa hulihan ng pangalan ang pang-uri nito. Kabaligtaran naman ang ayos ng mga prase sa Ingles. Sa Filipino naman ay hindi nasisisra ang parirala kahit nasa huli o nasa unahan ang pangalang pang-uri nito.

Sintaks na Ingles at Filipino • It is raining. - Umuulan. (sa halip na: may ulan.) • The wind is blowing. - Humahangin. (sa halip na: humihip ang hangin.) • The child is crying. - Umiiyak ang bata. (sa halip na: Ang bata ay umiiyak.) Idyomatikong pahayag • hand-to-mouth existence - isang kahig isang tuka • lend a hand - tumulong ka • you can count on him - maaasahan mo sya

• Intensyon at Konteksto. Ang malayang salin ay nahahawig sa tinatawag na imitations ni Robert Lowell. Ito ang pagsalin ng orihinal na tula gamit ang lisensyang pangmakata (pakikialam pangmakata). • Mahalaga isaisip lagi ng tagasalin ang “kontekstong panlipunan”

•Kasangkot sa pagsasalin ang wika at ang wika ay produkto ng lipunan. •Tulay ang pagsasalin sa paglalakbay at paglaganap ng mga mapagbagong kultura at sibilisasyon

Ibang kultura, Ibang wika. Malaking bagahe ang “konteksto” para sa tagasalin. Wika ng tagabundok laban sa wika ng mangingisda

Halimbawa: Kanin

Bigas Palay

Laban sa Rice

Tungkulin ng Tagasalin: • translation (Ingles), translatio (Latin), Metafora (Griyego), Metafora (Romano) • taglay ng metafora ang tatlong kahulugang sapagkat sa sinangunang retorika ng Gresya ito ay hindi lamg nangangahulugan ng paglipat kundi pagbabago rin ng isang salita tungo sa ibang kahulugan •Laging may nawawala sa paglilipat kaya dapat ang tagasalin ay may kadalubhasaan sa dalawang wikang kasangkot

Tungkulin ng Tagasalin: 1. Basahing maigi ang teksto ng isasalin at unawain ito. Tinatawag ring pagtuklas ng kahulugan. 2. Paghanap ng tumpak na anyo upang muli itong maipahayag sa tunguhang lengguwahe.

3. Pagsasaalang-alang ng tagasalin sa kanyang mambabasa. *** Nagbabago ang konteksto o wika kung kaya’t dapat na may kamalayan ang tagasalin sa mga pagbabagong ito ***

Tekstong Isasalin

Pagsasalin

Tuklasin ang Kahulugan

Tuklasin ang Kahulugan

Kahulugan

Bibliography 

Almario, Virgilio Etal. Patnubay sa Pagsasalin. Pasig City: Anvil, 2003.