Loading documents preview...
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
TOPIK 6
JENAYAH MENURUT PERSPEKTIF ISLAM
HASIL PEMBELAJARAN Pada akhir topik ini, pelajar akan dapat: 1. Menerangkan pengertian jenayah Islam 2. Menerangkan konsep jenayah berdasarkan dalil naqli dan aqli 3. Menyatakan jenis-jenis jenayah, pelaksanaan, hukum jenayah dan hikmah pelaksanaannya
GAMBARAN KESELURUHAN TOPIK Fiqh Jinayat
Pengertian jenayah Islam
Hikmah pelaksanaan
Dalil naqli dan aqli tentang konsep jenayah Islam Jenis-jenis jenayah, pelaksanaan dan hukum jenayah
JAPIM
Page 1
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
PENGENALAN Fiqh jinayah atau jenayah merupakan perbahasan tentang perkara berkaitan jenayah dalam Islam dan segala perkara yang berkaitan dengannya menurut pandangan syara’. Secara umum, jenayah dalam Islam ditentukan berdasarkan dalil dan nas daripada al-Quran dan al-Sunah termasuk dari segi penentuan hukum, pensabitan jenayah dan hukuman kesiksaan.
Ia disebut juga sebagai
undang-undang Islam yang merangkumi pelbagai kesalahan yang mencabuli hakhak asasi manusia seperti yang melibatkan nyawa, harta, akal, kehormatan diri, anggota badan dan agama. Penulisan ini secara ringkas akan mengupas skop jenayah dari segi definisi jenayah, dalil, pelaksanaan hukuman dan hikmah pelaksanaan hukuman mengikut perspektif Islam.
1. 0 PENGERTIAN JENAYAH ISLAM
Dalam bahasa Arab, jinayat atau jinayah dipetik daripada kata dasar jana, yajni yang bermaksud melakukan kesalahan. Jinayah digunakan bagi merujuk kepada kesalahan yang dilakukan terhadap tubuh, harta dan maruah. Istilah jenayah menurut fuqaha’ pula ialah perbuatan jahat yang mencerobohi tubuh dan jiwa yang boleh dikenakan qisas atau denda (al-Zaila’i, 1313H & Ibnu Qudama 1387H). Perkataan jinayah juga membawa maksud jarimah. Perkataan jarimah mengikut istilah syara’ ialah perkara larangan syara’ dikenakan hukuman oleh Allah SWT dengan hukuman hudud atau ta’zir (Mawardi t.th dalam Abdul Halim 1998).
Dalam istilah syara’, perkataan jenayah mengandungi makna yang : i.
Umum, iaitu segala perlakuan yang melanggar perintah Allah SWT atau larangan-Nya. Dengan kata lain, ia bermaksud ‘maksiat’ kerana sifatnya yang umum, iaitu sama ada kesalahan tersebut ditentukan hukuman di dunia atau tidak, misalnya mengumpat.
Walaupun
perbuatan mengumpat tidak dianggap maksiat, namun ia tidak dikenakan hukuman keduniaan. ii.
Khusus, iaitu sesuatu kesalahan yang hukumannya telah ditentukan oleh hukum syara’.
JAPIM
Pihak pemerintah mempunyai kuasa untuk Page 2
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) mengadili dan menjatuhkan hukuman tersebut. Misalnya, perbuatan mencuri, membunuh, merompak dan sebagainya.
Hukuman yang
dikenakan ialah hukuman keduniaan. Manakala, hukuman di akhirat adalah menjadi hak Allah SWT.
2.0 HUKUM DAN DALIL
Sebarang jenayah terhadap tubuh adalah haram menurut syara’.
Oleh itu,
sebarang serangan atau tindakan terhadap tubuh yang menyebabkan kesakitan kepada tubuh adalah tidak dibenarkan. Penentuan sesuatu perbuatan jenayah ditentukan melalui nas. Nas yang dimaksudkan ialah nas-nas daripada al-Quran dan al-Sunnah. Ketetapan nas adalah meliputi jenayah hudud, qisas dan ta’zir.
3.0
RUKUN JENAYAH
Rukun jenayah ialah perkara-perkara yang mesti ada dalam sesuatu perbuatan jenayah. Perkara-perkara tersebut ialah : 1. Terdapat nas syara’ yang telah menentukan perbuatan jenayah tersebut sebagai jenayah berserta hukumannya. 2. Tindakan yang menghasilkan perbuatan jenayah sama ada dengan cara melakukannya atau dengan cara meninggalkannya. 3. Penjenayah
merupakan
seorang
yang
mukallaf
dan
boleh
dipertanggungjawabkan atas tindakan yang dilakukan atau tidak dilakukannya.
4.0
JENIS-JENIS JENAYAH, PELAKSANAAN DAN HUKUM JENAYAH
Jenayah dapat dikategorikan kepada jenayah hudud, jenayah qisas dan diyat serta jenayah ta’zir. Hal ini ditentukan oleh syara’ ini adalah berdasarkan berat atau ringannya hukuman siksaan yang dikenakan. 4.1
JAPIM
Jenayah Hudud
Page 3
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Jenayah hudud merupakan jenayah yang ditetapkan hukuman kesiksaannya oleh Allah SWT dengan hukuman hudud. Hukuman hudud bermaksud hukuman yang ditetapkan itu mesti dilaksanakan sebagaimana yang ditetapkan, tidak boleh lebih ataupun kurang.
Perkataan hudud berasal daripada perkataan had yang
bermaksud batas-batas. Dari segi syara’, ia bermaksud batas-batas atau ketetapan yang ditentukan oleh Allah SWT kepada si pesalah (kesalahan). Batas-batas atau ketetapan ini tidak boleh digugurkan oleh sesiapa pun kerana ia adalah hak Allah SWT. Hukuman ini adalah untuk kepentingan masyarakat umum bagi menghindarkan keburukan dan membawa manfaat kepada mereka. Terdapat tujuh jenis jenayah hudud iaitu : 1. Jenayah zina 2. Jenayah qadhaf (tuduhan zina) 3. Jenayah minum arak 4. Jenayah mencuri 5. Jenayah merompak (hirabah) 6. Jenayah menentang pemerintah 7. Jenayah murtad Ketujuh-tujuh jenayah berat ini telah ditentukan dalam nas syara’ dari segi hukuman kesiksaannya. 4.1.1 Jenayah Zina Zina ialah persetubuhan antara lelaki dan perempuan yang haram baginya sama ada tiada sebarang aqad atau aqad syubhat atau sama ada tiada hak milik atau syubhat milik . Ia juga disebut sebagai persetubuhan haram yang dilakukan dengan sengaja tanpa nikah, atau syubhat nikah dan bukan miliknya secara sumpah. Firman Allah SWT:
ﭑﺟﻓ َۡﮭﻠ ُِﻤ َﺪ ﺎُوا ْﻣ ِﺎ ْ ﺋَﺔ َ ﺟ َ ﻠ ۡ ﺪ َة ٖ ۖ و َ ﻻ َ ﺗ َﺄ ۡ ﺧ ُ ﺬ ۡ ﻛ ُﻢ ﺑ ِﮭ ِﻤ َ ﺎ ۡ ٱﻟﺰ ﱠ اﻧﻣ ﱢﻨِﻲ ٖ ﺣ َِ ﺪ ﻛ ُٱﻟﺰﻞ ﱠ اﻧ ِوﯿ َ َٰﺔ ُ و ۡ ٱﻷ مۡ ِ ٓﺧ ِ وﺮَ ِﻟ ۖ ۡ ﯿ َﺸ ۡ ﮭ َﺪ ۡ ِﯾﻦ ِٱِن ﱠﻛ ُِﻨﺘ ُﻢ ۡ ﺗ ُﺆ ۡ ﻣ ِﻨ ُﻮن َ ﭑﺑ ِ ﱠٱﻟ ِ ۡوﯿ ََﻮ ﻓ ِﻲ د إٞ ر َ أ ۡ ﻓ َﺔ ٢ َ ٱﻟﻣ ۡﱢﻦﻤ َ ُﺆ ۡ ﻣ ِ ﻨ ِﯿﻦٞ ﻋ َﺬ َاﺑ َﮭُﻤ َﺎ ط َﺎ ٓﺋ ِﻔ َﺔ Maksudnya : “Penzina perempuan dan lelaki hendaklah disebat setiap mereka sebanyak 100 kali sebat”.
JAPIM
Page 4
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) (Al-Nur 24:2) Sabda Rasulullah SAW pula yang bermaksud : Ambillah (hukum) daripada ku sesungguhnya Allah memberi penyelesaian terhadap penzina; dara dengan perawan, disebat 100 kali dan dibuang kawasan setahuan, penzina janda dengan duda disebat 100 kali dan direjam dengan batu (sampai mati). (Muslim b. Hajjaj, Sahih Muslim, Jil.5 hlm. 115)
Berdasarkan nas, jenayah zina adalah jenayah yang berat dan ditetapkan hukumannya, iaitu sebat dan buang kawasan bagi penzina tidak muhsan dan hukuman rejam dengan batu sampai mati bagi penzina muhsan. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Zina
Penzina Tidak Muhsan : Penzina tidak muhsan ialah penzina yang belum pernah melakukan persetubuhan yang sah sebelum melakukan jenayah zina. Hukuman yang dikenakan bagi penjenayah ini ialah 100 kali sebatan dan dibuang kawasan selama 1 tahun.
Hukuman sebat yang dilakukan hendaklah
menggunakan kayu, rotan atau alat-alat lain yang sederhana sifatnya, tidak terlalu keras dan tidak terlalu lembut. Sebatan dilakukan hanya sekadar mengangkat siku dan tidak melukakan. Sebatan juga tidak dilakukan di tempat yang sama dan pada anggota penting dan sensitif seperti kepala, muka dan kemaluan mengikut pandangan Abu Hanifah dan Ahmad.
Namun, terdapat juga pandangan
yang mengatakan sebatan dilakukan di bahagian belakang sahaja. Hukuman sebatan tersebut hendaklah dijalankan dalam keadaan cuaca sederhana, tidak terlalu panas dan tidak terlalu sejuk.
Jika
penjenayah sakit, hukuman tersebut hendaklah ditangguhkan sehingga sembuh.
Jika si penjenayah hamil, hukuman tersebut hendaklah
ditangguhkan sehingga beliau bersalin. Penjenayah juga perlu menutup aurat ketika hukuman dijalankan. Jumhur ulama’ bersependapat bahawa penjenayah lelaki dihukum dalam keadaan berdiri manakala perempuan dihukum dalam keadaan duduk.
JAPIM
Page 5
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Bagi
hukuman
dibuang
kawasan
pula,
jumhur
ulama’
berpandangan bahawa ia adalah sebahagian hukum hudud sebagaimana hukuman sebat. Imam Syafie dan Ahmad berpandangan bahawa hukuman buang kawasan dikenakan kepada penjenayah lelaki dan perempuan. Dari segi kawasan, Abu Hanifah mentafsirkan taghrib sebagai tahanan ke atas penjenayah yang ditetapkan oleh pihak berkuasa yang tempohnya tidak melebihi setahun. Manakala, Imam Syafie, Malik dan Ahmad mentafsirkan taghrib sebagai memindahkan penjenayah daripada tempat tinggalnya di mana ia melakukan jenayah tersebut ke tempat yang lain, diberi kebebasan dalam pemerhatian pihak berkuasa dalam tempoh setahun. Jarak tempat yang dipindahkan itu sebagaimana jarak tempat yang mengharuskan qasar solat iaitu lebih kurang 60 batu.
Penzina Muhsan Penzina muhsan ialah penzina yang melakukan jenayah zina selepas ia pernah melakukan persetubuhan dari perkahwinan yang sah. Hukuman yang ditetapkan kepada penjenayah ini ialah direjam dengan batu sehingga mati. Cara hukuman dijalankan ialah bagi penjenayah lelaki, hukuman dilaksanakan dalam keadaan berdiri, manakala perempuan ditanam sebahagian badannya. Hukuman bagi penzina muhsan ini boleh dilakukan pada bila-bila masa, di tempat lapang dan jauh daripada tempat kediaman dan bukan di dalam masjid. Dari segi alat yang digunakan, iaitu batu, ia hendaklah sederhana besar dan memudahkan penjenayah mati. Lontaran batu yang dilakukan pula seboleh-bolehnya tidak mengenai bahagian muka. Kematiannya pula hendaklah disebabkan rejam dan bukannya sebab lain. Hukuman ini dijalankan secara terbuka dan disaksikan sekumpulan orang awam untuk dijadikan sebagai peringatan dan pengajaran.
Salah satu daripada perkara berikut boleh mensabitkan seseorang penjenayah itu berzina, iaitu wujudnya saksi empat orang lelaki, ikrar, iaitu pengakuan orang yang berzina dengan penuh keralaan dan tanpa paksaan daripada pihak ketiga dan dilakukan di hadapan pemimpin, hakim atau kadi serta qarinah, iaitu perkara yang mempunyai hubung kait dengan perlakuan zina seperti wanita yang hamil tetapi tidak mempunyai suami. JAPIM
Page 6
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) 4.1.2 Jenayah Qazaf (tuduhan zina) Jenayah qazaf ialah perbuatan menjatuhkan maruah dan nama baik seseorang dengan tuduhan zina, atau menafikan keturunan atau seumpamanya tanpa membawa empat orang saksi untuk mensabitkan dakwaannya.
Firman Allah
SWT:
ۡ ﺖ ِ ۡ ﺗ ُﻮا ْ ﺑ ِﺄ َر ۡ ﺑ َﻌ َ ﺔ ِ ﺷ ُ ﮭ َﺪ َا ٓء َﭑﺟﻓ َ ۡ ﻠ ِﺪ ُوھ ُﻢ ﺼ ََﻢ ۡﻨ َ ٰ ﯾ َﺄ ُﻮن َ ﺛُﺤ ُۡﻢ ﱠ ﻟ ِﯾﻦ ََﺮ ۡ ﻣٱﻟ ۡ ﻤ و َ ٱﻟ ﱠ ﺬ ﯾ
٤ َ ﻨ ِﯿﻦ َ ﺟ َ ﻠ ۡ ﺪ َة ٗ و َ ﻻ َ ﺗ َﻘ ۡ ﺒ َﻠ ُﻮا ْ ﻟ َﮭ ُﻢ ۡ ﺷ َ ﮭ َ ٰ ﺪ َ ة ً أ َ ﺑ َﺪ ٗ ا ۚ و َ أ ُو ْ ﻟ َ ٰ ٓ ﺌ ِﻚ َٱﻟ ۡھﻔ َُﻢ ُ ٰ ﺴ ِ ﻘ ُﻮن Maksudnya : “Mereka yang menuduh zina perempuan-perempuan yang baik, kemudian tidak dibawa empat orang saksi untuk kepastian dakwaan mereka hendaklah disebat 80 kali dan kesaksian mereka tidak diterima selama-lamanya dan mereka adalah orang yang fasik”. (Al-Nur 24:4) Firman Allah SWT lagi:
ُ ﯾ َﺮ ۡ ﻣ ُﻮن َ أ َز ۡو َو َٱﻟ ﱠٰ ﺬﺟ َِﯾﻦﮭ َُﻢ ۡ و َ ﻟ َﻢ ۡ ﯾ َﻜ ُﻦ ﻟ ﱠﮭُﻢ ۡ ﺷ ُ ﮭ َﺪ َا ٓ ء ُ إ ِﻻ ﱠ ٓ أ َﻧﻔ ُﺴُ ﮭُﻢ ۡ ﻓ َﺸ َ ﮭ َ ٰ ﺪ َة ٦ َ أ َﺣ َ ﺪ ِ ھ ِﻢ ۡ أ ﺷ ََر ۡﮭ َ ٰﺑ َ ﺪﻊَُ ٰ ت ِ ۢ ﭑﺑ ِ ﱠ ِإ ِﻧ ﱠ ﻟﮫ ُۥَﻤٱﻟِﻦ َﺼ ﱠ ٰ ﺪ ِ ﻗ ِﯿﻦ Maksudnya : “Mereka yang menuduh isteri mereka berzina, tanpa membawa saksi-saksi kecuali dirinya sendiri, maka kesaksiannya ialah bersumpah dengan nama Allah bahawa dia orang yang benar, dan yang kelima bahawa laknat Allah atas dirinya jika dia berbohong.” (Al-Nur 24:6)
Berdasarkan dalil-dalil di atas, dapatlah difahami bahawa orang yang menuduh orang baik berzina tanpa menghadirkan empat orang saksi, maka ia boleh dikenakan hukuman sebat dan hak kelayakan memberi saksi terhapus. Suami yang menuduh isteri pula perlu bersumpah dengan nama Allah sebanyak empat kali dan bersumpah keli kelima dengan laknat Allah ke atasnya jika berbohong untuk mensabitkan dakwaannya. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Qadhaf Penjenayah yang telah disabitkan dengan jenayah qadhaf perlu menjalani hukuman sebat sebanyak 80 kali dan kesaksian mereka tidak diterima. Cara pelaksanaan sebat 80 kali adalah sama sebagaimana hukuman sebat yang JAPIM
Page 7
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) dilakukan kepada penzina tidak muhsan. Manakala, kesaksian tidak diterima bermaksud ia tidak boleh menjadi saksi selama-lamanya disebabkan kefasikannya kecuali ia bertaubat nasuha (menurut Imam Syafie dan yang sealiran dengannya). 4.1.3 Jenayah Minum Arak Jenayah minum arak ialah jenayah yang ditentukan hukumannya oleh syara’. Jenayah ini ialah jenayah yang dilakukan oleh seseorang yang minum arak dengan sengaja. Jenayah ini ditentukan hukumannya kerana penjenayah boleh membahayakan individu dan ketenteraman awam.
Ia juga boleh mendorong
penjenayah melakukan jenayah yang lain. Firman Allah SWT :
٧ َ َﺖ َﻋ َﻠ ﱠَﯿ ۡ ِ ﮫ ِ إ ِن ﻛ َﺎن َ ٱﻟﻣ ِۡﻦﻜ َ ٰ ﺬ ِﺑ ِﯿﻦ و َ ٱﻟ ۡ ﺨ َ ٰ ﻤ ِ أﺴ َﺔ َُن ﱠ ﻟ َﻌ ۡ ﻨ ٱ Maksudnya : “Arak, judi, tilik nasib dan menyembah berhala adalah najis daripada amalan syaitan, maka hendaklah kamu jauhi.” (Al-Nur 24:7) Sabda Rasulullah SAW maksudnya : Apa-apa yang banyak (diminum)
memabukkan, maka yang sedikit
(diminum) pun memabukkan adalah haram. (al-Baihaqi, Musnad, t.th Jil.8 Hlm. 296) Nas menjelaskan bahawa jenayah meminum arak dan bahan-bahan memabukkan. Hukuman yang dikenakan ialah 40 kali sebatan. Umar menambah hukuman 40 kali sebat lagi menjadikannya sebagai ta’zir. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Minum arak Hukuman kesiksaan jenayah minum arak adalah berdasarkan kepada hadis Rasulullah SAW. Said al-Khudri dan Ali bin Abi Talib pernah meriwayatkan bahawa Rasulullah SAW menghukum peminum arak sebanyak 40 kali sebatan. Hukuman ini diteruskan pada zaman pemerintahan Abu Bakar. Namun, pada zaman Umar, hukuman ini telah dinaikkan kepada 80 kali sebatan.
Cara
pelaksanaannya adalah sama seperti hukuman sebatan yang dikenakan kepada jenayah zina, Cuma perbezaannya adalah pada bilangan sebatan. 4.1.4 Jenayah Mencuri Mencuri adalah salah satu daripada jenayah hudud. Firman Allah SWT :
JAPIM
Page 8
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
ۗ ِ ﱢﻦ َ ﱠ ﱠﺎر ۡ ِﺪﻗ ِ ﯾ ََﺔﭑﻗ ُ ۡﮭُﻤﻓ َﻄ َﺎﻌ ُﻮﺟ ٓ َ ا ْﺰ َا ٓء َ ۢ ﺑ ِﻤ َ ﺎ ﻛ َ ﺴ َ ﺒ َﺎ ﻧ َﻜ َ ٰ ﻼ ٗ ﻣ ٱ و َ ٱﻟﺴﱠﺎر ِ ق ُٱﻟو َﺴ أ َﯾ ٣٨ ٞ َﺰ ِﯾﺰ ٌ ﺣ َ ﻜ ِﯿﻢ ُ ٱو َﻋ ﱠ Maksudya : “Pencuri lelaki dan pencuri perempuan hendaklah dipotong tangan kedua-dua mereka sebagai balasan terhadap apa yang mereka lakukan sebagai kemurkaan daripada Allah.” (Al-Maidah 5:38) Sabda Rasulullah SAW maksudnya : Potonglah tangan pencuri yang mencuri ¼ dinar. (al-Bukhari, Sahih, t.th. Jil.4 Hlm. 292) Nas ini menetapkan jenayah mencuri dan hukuman kesiksaan yang dikenakan. Terdapat empat elemen penting dalam jenayah mencuri, iaitu mengambil harta secara senyap, yang dicuri ialah harta, harta milik orang lain dan mempunyai niat sengaja untuk mencuri. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Mencuri Hukuman yang dikenakan kepada pencuri adalah hukuman potong tangan. Bagi penjenayah pertama kali melakukan kesalahan mencuri, hukuman yang dikenakan ke atasnya ialah dipotong tangan kanan daripada pergelangannya. Manakala, jenayah yang dilakukan pada kali kedua dipotong kaki kirinya, jenayah kali ketiga dipotong tangan kirinya dan jenayah kali keempat dipotong kaki kanannya. Sekiranya penjenayah masih belum insaf dan melakukan jenayah mencuri tersebut, penjenayah akan melalui hukuman penjara sehingga ia bertaubat atau mati.
Selain daripada hukuman dipotong tangan kanan, penjenayah juga
dikehendaki memulangkan barangan curi kepada tuannya selepas hukuman dikenakan jika barang tersebut masih ada. Jika barangan tersebut telah tiada, penjenayah hendaklah membayar ganti rugi kepada pemilik barang tersebut. 4.1.5 Jenayah Merompak (hirabah) Jenayah merompak (hirabah) ini lebih besar daripada jenayah mencuri.
Ini
kerana ia melibatkan nyawa, harta dan ketenteraman masyarakat. Firman Allah SWT:
ُﻮن َ ﱠ َو َ ر َ ﺳو َُﻮﻟﯾَﮫ ُۥَﺴ ۡ ﻌ َﻮ ۡ ن َٱﻷ ﻓ ِۡﻲَر ۡ ض ِ ﻓ َﺴ َﺎد ًا ِﯾﻦ َُﺤ َ ﺎر ِ ﺑ ٱ إ ِﻧﺟ َﱠﻤ َﺰﺎَ ٰ ٓ ؤ ُا ْٱﻟ ﱠﺬ ﯾ
ْ ﻮ ٓ ا ْ أ َو ۡ ﯾُﺼ َ ﻠ ﱠ ﺒُﻮ ٓ ا ْ أ َوأ َۡن ﺗ ُﻘ َﻄ ﱠ ﻊ َ أ َﯾ ۡ ﺪ ِﯾﮭ ِﻢ ۡ و َ أ َر ۡ ﺟ ُﻠ ُ ﮭُﻢ ﻣ ﱢ ﻦ ۡ ﺧ ِ ﻠ َ ٰ ﻒ ٍ أ َو ۡ ﯾُﻨﻔ َﻮ ۡ ا JAPIM
Page 9
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
ٌ ِﻲ ٓﺧ ِ ﺮ َﻋة َِﺬ َاب ٌ ﻋ َﻈ ِ ﯿﻢ ۡ ٱﻷ ﻓ ِﻲٱﻟﯿﺪَﺎ ۖﱡﻧ ۡ و َ ﻟ َﮭُﻢ ۡ ﻓٞ ِﻚ َ ۚ ﻟ َﮭ ُﻢ ۡ ﺧ ِ ﺰ ۡ ي ِض ٱﻷﻣ ِۡﻦ ََر ۡذ َ ٰ ﻟ ٣٣ Maksudnya : “Sesungguhnya hukuman mereka yang memerangi Allah dan Rasul-Nya, serta melakukan kerosakan di muka bumi, hendaklah dibunuh, disalib atau dipotong tangan dan kaki mereka bertimbal balik atau dibuang kawasan.
Demikian itu sebagai penghinaan mereka di
dunia dan di akhirat mereka mendapat azab yang besar.” (Al-Maidah 5:33) Perbezaan mencuri dan merompak ialah mencuri ialah perbuatan seseorang mengambil sesuatu secara senyap, sedangkan perbuatan merompak dilakukan secara kekerasan atau paksaan. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Merompak (Hirabah) Hukuman kesiksaan bagi jenayah ini ada empat, iaitu bunuh, bunuh dan salib, potong anggota dan buang kawasan.
1. Hukuman bunuh Hukuman bunuh dilaksanakan apabila penjenayah telah membunuh mangsanya. Hukuman dilaksanakan menggunakan pedang atau alat yang memudahkan kematian penjenayah.
Ia juga dilaksanakan di tempat
terbuka kerana jenayah ini adalah hak Allah SWT yang bertujuan menjaga kepentingan awam.
2. Hukuman bunuh dan salib Hukuman bunuh dan salib dilaksanakan apabila penjenayah yang melakukan rompakan membunuh mangsanya dan merompak hartanya. Menurut Imam Syafie dan Ahmad, hukuman ini didahului dengan hukuman bunuh kemudian diikuti dengan hukuman salib. Hukuman bunuh dilakukan terlebih dahulu kerana ia akan menyiksa penjenayah sedangkan penyiksaan adalah sesuatu yang dilarang. Tambahan lagi, hukuman salib adalah bertujuan sebagai pengisytiharan umum JAPIM
kepada masyarakat supaya mereka mengambil pengajaran. Page 10
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Hukuman ini boleh dilakukan dengan pedang atau alat-alat lain yang memudah dan mempercepat kematian penjenayah.
3. Hukuman potong anggota Hukuman potong anggota pula dikenakan kepada penjenayah yang melakukan rompakan tetapi tidak membunuh mangsanya.
Ia akan
dikenakan hukuman potong tangan kanan dan kaki kiri. Hukuman ini sama seperti pencuri yang mencuri sebanyak dua kali. Pelaksanaan hukuman ialah bahagian tangan yang dipotong ialah pada pergelangan tangan, begitu juga kaki iaitu sehingga pergelangan kaki.
Alat yang digunakan hendaklah alat yang tajam dan mudah
memutuskan anggota serta mengelakkan darah daripada banyak mengalir keluar sehingga boleh membahayakan penjenayah.
4. Hukuman pindah kawasan Hukuman pindah kawasan pula dikenakan kepada penjenayah yang menakutkan orang yang lalu-lalang dan menggunakan jalan serta mengganggu ketenteraman awam.
Namun, penjenayah ini tidak
melakukan pembunuhan atau mengambil harta. Kawasan pemindahan penjenayah adalah dalam kawasan negara Islam. Jarak tempat dan kadarnya sejauh kadar qasar solat. Penjenayah akan ditahan sehingga ia menyesal dan bertaubat daripada kesalahan jenayah yang dilakukannya. Apabila ia telah berubah, maka ia boleh dibebaskan. 5
Jenayah Menentang Pemerintah (Bughah)
Jenayah ini ialah tindakan sekumpulan umat Islam yang bangkit menderhaka dan mengguling pemerintah.
Jenayah ini boleh menimbulkan huru – hara dan
peperangan saudara dalam kalangan masyarakat. Oleh itu, Islam menetapkan hukuman mati ke atas penjenayah ini. Hal ini berdasarkan firman Allah SWT:
ۡ ُﻮا ُْﻮا ْ ﺑ َﯿ ۡ ﻨ َﮭُﻤ َﺎ ۖ ﻓ َﺈ ِن ۢ ﺑ َﻐ َﺖ و َ إطِنَﺎ ٓﺋ ِﻔ َﺘ َﺎن ِ ﻣٱﻟ ِۡﻦ َﻤ ُﺆ ۡ ﻣ ِ ﻨﻓ َﺄِﯿﻦٱﻗ َ َۡﺻﺘ َ ۡﺘ َﻠﻠ ِﺤ ﺣ َﺘﺘِﻲﱠﻰ ٰ ﺗ َﻔ ِﻲ ٓ ء َ إ ِﻟ َﻰ ٰ ٓ أ َﻣ ۡ ٱﺮ ِ ﱠ ِ ۚ ﻓ َﺈ ِن ِﻲ ْٱﻟ ﱠ إ ِﺣ ۡ ﺪ َ ٰ ﮭُﻤ َﺎٱﻷﻋ َۡﻠ َﻰُﺧ ۡ ﺮ ﻓ ََىﻘ َ ٰﺗ َٰﺒ ۡﺘ ِﻠﻐ ُﻮا ٩ َ ﺐ ﱡُﻘ ۡ ﺴ ِ ﻄ ِ ﯿﻦ ﺴ ِٓ ا ْ ۖ إ ٱِن ﱠ ﱠ َﯾُﺤٱﻟ ِ ۡ ﻤ ﻓ َﺎ ٓء َت ۡ ﻓ َﺄ َﺻ ۡ ﻠ ِﺤ ُﻮا ْ ﺑ َﯿ ۡ ﻨَﮭُﻤ َﭑﻟﺎ ۡ ﺑ ِﻌ َﺪ ۡ ول َ ِ أ َﻗﻄ ُۡﻮ JAPIM
Page 11
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Maksudnya : “Jika dua orang kumpulan orang mukmin berperang, hendaklah kamu perdamaikan, jika satu kumpulan menentang kumpulan yang lain pula, bunuhlah kumpulan yang menentang, sehingga mereka kembali kepada perintah Allah.” (Al-Hujurat 49:9) Sabda Rasulullah SAW maksudnya : Sesiapa yang datang kepada kamu dan memerintah seorang lelaki supaya melemahkan kekuatan kamu, dan memecahkan jemaah kamu, bunuhlah mereka. (Muslim b. Hajjaj, Sahih, t.th. Jil.6 Hlm.23) Nas-nas di atas bermaksud bahawa jenayah menentang pihak berkuasa yang adil yang menjalankan syariat Islam dalam pemerintahannya berserta hukuman yang layak dikenakan ke atas mereka. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Menentang Pemerintah Hukuman yang dikenakan ke atas penjenayah jenis ini ialah hukuman bunuh. Namun, ia adalah hukuman had dan bukannya hukuman qisas.
Pemimpin
mempunyai hak untuk menghalang pemberontakan yang dilancarkan secara kekerasan.
Namun, jika berlaku juga pemberontakan, maka pemimpin tidak
dipertanggungjawabkan ke atas situasi tersebut.
Pihak berkuasa perlulah
mengemukakan cadangan perdamaian terlebih dahulu dan menyeru pemberontak agar meninggalkan keganasan. 4.1.6
Jenayah Murtad
Jenayah murtad ialah tindakan seseorang yang keluar daripada agama Islam dengan kerelaan hatinya. Allah SWT berfirman maksudnya :
َ ِﯾﻦ َوا ْ و َﺟ َ ٰ ﮭ َﺪ ُوا ْ ﻓ ِﻲ ﺳ َﺒ ِﯿﻞ ِٱأ ﱠُو ْ ِﻟ َ ٰ ٓ ﺌ ِﻚ ُ َﺎﺟ َ ﺮ ِﯾﻦ َ اﻣ َ ﻨ ُﻮا ْ وھٱﻟ َ ﱠﺬ إ ِن ﱠٱﻟ ﱠﺬ ء
٢١٨ ٞ ر ﱠﺣ ِ ﯿﻢٞ َﺖ َ ﱠ ِ ۚ ٱو َﻏ ﱠَﻔ ُُﻮر ﯾ َﺮ ۡ ﺟ ُﻮن َ ر َﺣ ۡ ﻤ ٱ Maksudnya : “Sesiapa yang murtad dari kalangan kamu (muslim) daripada agamanya (Islam), maka dia mati daam kafir. Segala amalan mereka sia-sia sahaja di dunia dan di akhirat.” (Al-Baqarah 2:218) Rasulullah SAW bersabda maksudnya : Sesiapa yang menukar agamanya (murtad), hendaklah dibunuh. JAPIM
Page 12
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) (al-Bukhari, Sahih, t.th. Jil. 2 Hlm. 251) Nas-nas tersebut menjelaskan jenayah murtad dan hukumannya. a. Pelaksanaan Hukuman Jenayah Murtad Penjenayah yang disabitkan kesalahannya kepada jenayah murtad akan dikenakan hukuman bunuh. Nas-nas al-Quran jelas menunjukkan bahawa seseorang yang keluar daripada agama Islam adalah menjadi kufur dan darahnya menjadi halal untuk dibunuh lantaran tiada lagi perlindungan syara’ terhadap dirinya. Pelaksanaan hukuman ini dilakukan selepas penjenayah diberi peluang untuk bertaubat selama tiga hari, tetapi tidak bertaubat.
Selain hukuman bunuh,
hukuman lain yang turut dikenakan ialah merampas semua hartanya.
5.0
PENSABITAN JENAYAH HUDUD
Jenayah hudud merupakan jenayah yang besar dan berat kerana melibatkan ketenteraman awam, harta, nyawa, kehormatan diri, agama dan akal. Oleh sebab itu, pensabitan kesalahan jenayah ini memerlukan prosedur yang ketat lantaran hukuman yang dikenakan amat berat. Jika ada sedikit kesamaran, maka ia tidak boleh disabitkan. Ini berdasarkan sabda Rasulullah SAW yang bermaksud : Tolaklah hukuman hudud kerana ada kesamaran. (Suyuti, al-Jami’ al-saghir, Jil. 2. Hlm. 14) Pensabitan jenayah hudud dapat dibuktikan dengan perkara-perkara berikut : 1. Penyaksian
(syahadah),
iaitu
menyampaikan
penyaksian
untuk
mensabitkan sesuatu hak dalam majlis perbicaraan rasmi. Saksi jenayah zina ialah empat orang lelaki mukallaf yang adil dan menjelaskan dengan betul tentang perlakuan jenayah yang disaksikannya dan kenyataan mereka tidak bercanggah. Saksi jenayah qadhaf ialah dua orang lelaki yang mukalaf dan adil serta penyaksian mereka jelas untuk mensabitkan berlakunya jenayah tersebut.
Saksi jenayah meminum arak ialah dua
orang lelaki mukallaf dan adil. Penyaksian mereka seragam dan tidak bercanggah. Saksi jenayah mencuri ialah dua orang lelaki mukalaf yang adil (jumhur ulama’) atau seorang lelaki mukalaf dan adil bersama dua orang perempuan mukallaf atau lebih yang adil mengikut ulama’ zahiri.
JAPIM
Page 13
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) 2. Ikrar, iaitu pengakuan dalam menyatakan sesuatu dengan benar tentang tindakan atau
hak terhadap diri seseorang.
Pengakuan penjenayah
merupakan kenyataan yang paling kuat bagi mensabitkan jenayah hudud, tiada kesamaran dan mesti dilakukan di hadapan pihak berkuasa. Sebagai contoh, penjenayah zina perlu mengulang pengakuan sebanyak empat kali menikut pandangan Abu Hanifah dan Ahmad.
Namun, mengikut
pandangan Imam Malik dan Syafie, memadai pengakuan dilakukan sebanyak sekali sahaja.
3. Qarinah, iaitu sesuatu yang diyakini atau mempunyai kaitan secara langsung dengan sesuatu tindakan jenayah yang berlaku. Dalam syariah, ia diambil sebagai satu saluran untuk mendapat kenyataan terhadap kesalahan jenayah. Contohnya, perempuan yang tidak bersuami sekiranya mengandung menjadi suatu tanda berlaku jenayah zina. Bau arak di mulut seseorang menjadi suatu tanda bahawa dia melakukan jenayah meminum arak.
4. Maklumat hakim. Menurut pandangan ulama’ Syafie, hakim tidak harus menjatuhkan hukuman berdasarkan maklumat yanga da padanya. Tetapi, ia memerlukan kepada saksi-saksi sebelum menjatuhkan hukuman. 6.0 JENAYAH QISAS
Jenayah qisas ialah jenayah yang dikenakan hukuman qisas disebabkan pembunuhan dengan sengaja, memotong anggota dengan sengaja dan mencederakan anggota dengan sengaja. Jenayah yang dikenakan hukuman diyat ialah jenayah yang tidak dapat dilaksanakan hukuman qisas kerana halangan syara’. Jenayah qisas juga termasuk pembunuhan separuh sengaja, pembunuhan tidak sengaja, memotong anggota dengan tidak sengaja dan mencederakan dengan tidak sengaja. Dalil berkaitan pembunuhan sengaja : Firman Allah SWT:
ۡ َﻦ ۗ ﻗ ُ ﺘ ِﻞ َ ﻣ َﻈ ۡ ﻠ ُﻮﻣ ٗ ﺎ ﻓ َﻘ َﺪ و َ ﻻﺗ ََﻘ ۡ ﺘ ُﻠ ُﻮا ْٱﻟﻨ ﱠﻔ ۡ ﺲ َ ٱﻟ ﱠ ﺘ ِﻲﺣ َ ﺮ ﱠمٱ َ إ ﱠ ُِﻻ ﱠﭑﻟ ۡو َﺑ ِﺤﻣَ ﻖ ﱢ ٣٣ َﺎن َ ﻣ َﻨﺼ ُ ﻮر ٗ ا ﺟ َ ﻌ َﻠ ۡ ﻨ َﺎﺳ ُﻠﻟ ِۡﻮ َﻄﻟَ ِ ٰﯿﱢﮫ ِﻨۦ ٗ ﺎ ﻓ َﻼ َ ﯾُﺴ ۡ ﺮ ِفٱﻟﻓ ۡ ﻘﱢﻲَﺘ ۡ ﻞ ِ ۖ إﻛِﻧ ﱠﮫ ُۥ JAPIM
Page 14
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Maksudnya : “Janganlah kamu membunuh jiwa yang diharamkan oleh Allah SWT kecuali dengan hak.” (Al-Isra 17:33) Firman Allah SWT lagi:
ُ ِﯾﻦﻨ َ ُﻮا ْ ﻛ ُ ﺘ ِﺐ َ ﻋ َ ﻠ َﯿ ۡ ﻜٱﻟُﻢ ُۡ ﻘ ِﺼ َ ﺎص ُ ﻓٱﻟ ِۡﻲﻘ َﺘ ۡ ﻠ َﻰ ۖٱﻟ ۡ ﺤ ُ ﺮ ﱡﭑﻟﺑ ِ ۡ ﺤ ُ ﺮ ﱢٱﻟو ۡ َ ﻌ َﺒ ۡ ﺪ َ ﯾ َ ٰ ٓ ﺄ َ ﯾﱡﮭ َﺎٱﻟءﱠﺬَاﻣ ٌ ﭑﺗ ﱢﺒﻓ ََﺎع ُﭑﻟ ۢۡ ﺑﻤ ِ َ ﻌ ۡ ﺮ ُوفو ِ َ أ َ د َا ٓءٞ ٱﻷ ِ ۡو َ ُ ﻧﺜﭑﻷَﻰ ۡ ٰ ُﺑ ِﻧﺜ ﻓَﻰ َٰﻤ َۚﻦ ۡ ﻋ ُ ﻔ ِﻲ َﻣ ﻟ َِﻦﮫ ُۥ ۡ أ َﺧ ِ ﯿﺷﮫ َِﻲ ۡ ء ﭑﻟ ﺑۡ ِﻌ َﺒ ۡ ﺪ ٌ ٱﻋ ۡ ﺘ َﺑﺪَﻌ َۡى ٰﺪ َ ذ َ ٰ ﻟ ِﻚ َ ﻓ َﻠ َﮫ ُۥﻋ َﺬ َاب ِ ۗ ﻓ َﻤ َﻦٞ َ ٰ ﻟﻣ ِﻚ َﱢﻦ ر ﱠ ﺑ ﱢﻜ ُﻢ ۡ و َ ر َﺣ ۡ ﻤ َﺔٞ إ ِﻟ َﯿ ۡ ﮫ ِ ﺑ ِﺈ ِﺣ ۡ ﺗﺴ َ َٰﺨ ۡﻦﻔ ٖ ِۗﯿﻒذ ١٧٨ ٞ أ َ ﻟ ِﯿﻢ Maksudnya : “Hai mereka yang beriman diwajibkan ke atas kamu hukuman qisas dalam pembunuhan; orang merdeka dengan orang merdeka, hamba dengan hamba, perempuan dengan perempuan, sesiapa yang diampunkan oleh saudaranya denan sesuatu, maka hendaklah ia ikuti dengan baik dan menunaikannya dengan cara baik.” (Al-Baqarah 2:178)
Sabda Rasulullah SAW maksudnya : Sesiapa cuba membunuh mukmin ia dikenakan hukuman bunuh melainkan jika ia diampun oleh wali mangsa. (Abdul Qadir Audah, Jil. 1 Hlm. 121) Sabda baginda lagi, maksudnya : Sesiapa yang dibunuh maka walinya ada dua pilihan, jika ingin hukuman bunuh dibunuh (penjenayah), jika ia ingin ganti rugi dibayar ganti rugi (diyat).
Sabda baginda lagi, maksudnya : Jenayah nyawa diyatnya 100 ekor unta. (Abu Dawud, Sunan, Jil. 4 Hlm. 183) Dalam hal ini, Allah SWT berfirman lagi:
َ ٱﻷِ ۡو َ ُذ ُن ﭑﻷﺑ ِ ۡ َﻧﻒ َ ﭑﻟﻨ ِﱠﻔ ۡ ﺲ ِٱﻟ ۡو َﻌ َﯿ ۡ ﭑﻟﻦ َ ۡﺑ ِﻌ َﯿ ۡﻦ ِٱﻷو َ ۡ َﻧﻒ و َ ﻛ َ ﺘَﺒ ۡ ﻨَﺎ ﻋ َ ﻠ َﯿﻢ ۡ ﮭ ِﻓ ِﯿﮭ َﺎ ٓ أ َن ﱠٱﻟﻨ ﱠﻔ ۡ ﺲ َﺑ ﻟ ﱠ ۥ ۚﮫ ُو َ ﻣ َﻦٞ ۚ ﻓ َﻤ َﻦ ﺗَﺼ َ ﺪ ﱠ ق َ ﻓ َﺑ ِﮭﮫ ُِﻮۦ َ ﻛ َﻔ ﱠﺎر َ ةٞ َﺎص َ ِﺼوح ُ ﭑﻷ ۡﺑ ِ ُذ ُن ِ و َٱﻟﺴ ﱢﻦ ﱠﺑ ِﭑﻟﺴ ﱢﻦ ﱢٱﻟ ۡو َﺠ ُﻗ ﺮ ٤٥ َ ٱﻟﻈُﻢ ﱠُ ٰ ﻠ ِﻤ ُﻮن َلﻓ ََﺄ ﱠُو ْ ُ ﻟ َ ٰ ٓ ﺌ ِﻚ َ ھ ﻟ ﱠﻢ ۡ ﯾ َﺤ ۡ ﻜ ُﻢ ﺑ ِﻤ َ ﺎ ٓ أ َﻧﺰ ٱ JAPIM
Page 15
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Maksudnya : “Kami wajibkan ke atas mereka dalam jenayah, nyawa dengan nyawa, mata dengan mata, hidung dengan hidung, telinga dengan telinga, gigi dengan gigi dan kecederaan itu qisas, maka sesiapa yang dimaafkan maka ia mendapat kafarah dan sesiapa yang tidak menghukum dengan apa yang diturunkan oleh Allah, mereka itu orang yang zalim.” (Al-Maidah 5 : 45)
Selain itu, terdapat juga nas yang menyebut tentang pembunuhan separuh sengaja. Sabda Rasulullah SAW : Sesungguhnya pembunuhan separuh sengaja ialah pembunuhan dengan tali, tongkat dan batu dikenakan bayaran 100 ekor unta.
(Nasa I, Sunan, Jil.2 Hlm. 247) Pembunuhan tidak sengaja turut dijelaskan oleh Allah SWT menerusi firmanNya:
ُ َﻄ َﺘ َﺤ ۡ ﺮ ِ ﯾﺮ َﻄ ََﻦ ﻗ َﺘ َﻞ َ ﻣ ُﺆ ۡ ﻣ ِ ﻨ ًﺎ ﺧﺎٔ ٗﻓ ٗ و َ ﻣ َ ﺎ ﻛ َﺎن َ ﻟ ِﻤ ُﺆ ۡ ﻣ ِﻦ ٍ أ َن ﯾ َﻘ ۡ ﺘ ُﻞ َ ﻣ ُﺆ ۡ ﻣ ِ ﻨ ًﺎ إ ِﻻﺎ ﱠۚ و َﺧ ٔﻣ ۡ َن ٰ ٓﯾ َ أﺼ ﱠَھﺪ ۡ ﻠﱠﻗ ِﮫۦِ ُٓﻮا ْ ۚ ﻓ َﺈ ِن ﻛ َﺎن َ ﻣ ِﻦ ﻗ َﻮ ۡ م ٍ ﻋ َ ﺪ ُ و ّ ٖ ﻟ ﱠﻜ ُﻢ ﻣ ﱡ ﺴ َﻠ إﱠﻤ ِﻻَﺔ ٌ ﱠ ٓإ أِﻟ َﻰٞ ر َ ﻗ َﺒ َﺔ ٖ ﻣ ﱡﺆ ۡ ﻣ ِ ﻨ َﺔ ٖ و َ د ِ ﯾ َﺔ ٞ ﻓ َﺪ ِ ﯾ َﺔٞ َﺔ ٖﻓ َ ۖﺘ َﺤ ۡﺮو ِ َ ﯾإﺮ ُِن ﻛ َﺎن َ ﻣ ِﻦ ﻗ َﻮ ۡ م ِ ۢ ﺑ َﯿ ۡ ﻨ َﻜ ُﻢ ۡ و َ ﺑ َﯿ ۡ ﻨَﮭُﻢ ﻣ ﱢﯿﺜ َ ٰ ﻖِٞﻦﻨ ِ و َر َھﻗ َُﻮﺒ ََﺔ ٖﻣ ﻣُﺆ ۡﱡﺆ ۡﻣ ﻣ ِ و َ ﺗﻣ ﱡَﺤ ۡﺴ َﻠﺮ ِﱠﻤ ﯾَﺔﺮ ٌ ُ إرِﻟ َ ﻗ ََﻰﺒ ٰ َٓﺔ ٖ أ ﻣَھ ۡﱡﺆﻠ ِ ۡﮫ ِۦﻣ ِ ﻨ َﺔ ٖ ۖ ﻓ َﻤ َﻦ ﻟ ﱠﻢ ۡ ﯾ َﺠ ِﺪ ۡ ﻓ َﺼ ِ ﯿ َﺎم ُ ﺷ َﮭ ۡ ﺮ َﯾ ۡ ﻦ ِ ﻣ ُ ﺘَﺘ َﺎﺑ ِﻌ َﯿ ۡ ﻦ ٩٢ َﺎن َ ﻋﱠ َ ﻠ ُ ِﯿﻤ ًﺎ ﺣ َ ﻜ ِﯿﻤ ٗ ﺎ ﺗ َﻮ ۡ ﺑ َﺔ ٗ ﻣ ٱﱢﻦ َ ﱠ ِ ۗو َ ﻛ ٱ Maksudnya : “Tidaklah orang mukmin membunuh orang mukmin yang lain melainkan dengan tidak sengaja, sesiapa yang membunuh orang mukmin dengan tidak sengaja, hendaklah memerdekakan seorang hamba perempuan mukmin dan diyat yang diserahkan kepada keluarganya, kecuali jika mereka memaafkan, jika sesuatu kaum itu bermusuh dengan kaum yang lain sedangkan ia juga mukmin, maka hendaklah dibebaskan hamba perempuan mukmin, jika sesuatu kaum itu ada perjanjian dengan kamu maka hendaklah menyerahkan diyat kepada keluarganya, dan membebaskan hamba mukmin. Sesiapa yang tidak dapati hamba, maka hendaklah dia berpuasa dua bulan berturut-turut selama dua bulan sebagai taubat kepada Allah, Allah Maha Mengetahui dan Maha Bijaksana.” JAPIM
Page 16
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) (Al-Nisa’ 4 : 92) Sabda Rasulullah SAW pula, maksudnya : Bayaran jenayah pembunuhan tidak sengaja ialah 20 ekor hiqqah, 20 ekor jaz’ah, 20 ekor binti makhad, 20 ekor binti labun dan 20 ekor bani makhad.
(Abu Dawud, Sunan, Qahirah 1988, Jil. 4, Hlm. 183) Nas-nas di atas menjelaskan kesalahan jenayah pembunuhan tidak sengaja dan bayaran ganti rugi dengan kadar yang ditetapkan. 7.0
PENSABITAN JENAYAH QISAS
Jenayah qisas boleh disabitkan melalui perkara-perkara seperti berikut : 1. Penyaksian (syahadah) 2. Pengakuan (ikrar) 3. Qasamah – iaitu adat yang dipakai sebelum Islam dan diakui oleh Islam selepas kedatangannya dan telah diubahsuai mengikut syariat. Ia adalah perbuatan sumpah dengan nama Allah SWT yang diucapkan beberapa kali oleh keluarga mangsa. Ia juga bermaksud sumpah yang dilakukan oleh orang yang dituduh untuk menafikan dakwaan keluarga mangsa yang dikenakan terhadapnya. 4. Qarinah 7.1
Pelaksanaan Hukuman Qisas
Qisas bermaksud hukuman kesiksaan yang dilakukan ke atas penjenayah sebagaimana yang dilakukan oleh penjenayah ke atas mangsanya. Ini bermakna sekiranya penjenayah membunuh, maka ia hendaklah dibunuh. Jika ia melakukan kecederaan, maka ia hendaklah dicederakan. Hukuman qisas adalah hak manusia, maka pihak mangsa dan warisnya berhak memaafkan penjenayah. Kemaafan tersebut dilakukan bersyarat dengan pembayaran ganti rugi atau tanpa sebarang pembayaran. Tetapi pihak pemerintah masih berhak mengenakan hukuman ta’zir jika didapati masih perlu. Hukuman qisas dalam jenayah pembunuhan hendaklah dilakukan dengan alat yang membolehkan penjenayah meninggal dunia serta-merta. JAPIM
Page 17
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Hukuman qisas terhadap jenayah bunuh dan kecederaan boleh dilakukan berdasarkan beberapa syarat, dan syarat tersebut hendaklah dipenuhi. Jika berlaku sebaliknya, maka hukuman lebih ringan perlu dilaksanakan iaitu diyat dan ta’zir. Dengan kata lain, hukuman qisas ialah hukuman asal, manakala hukuman diyat dan ta’zir adalah hukuman gantian kepada keduanya. Jenayah
terhadap
anggota
badan
sama
ada
memotong
atau
mencederakannya secara tidak sengaja, Rasulullah SAW telah menentukan hukumannya berasaskan kepada anggota yang terlibat. Jika anggota itu tunggal seperti hidung, kemaluan dan lidah, maka hukumannya adalah bayaran diyat penuh. Manakala, jika anggota itu berpasangan, hukumannya ialah separuh diyat sebagaimana sabda baginda yang bermaksud : Pada hidung jika hilang keseluruhan anggotanya diyat yang penuh ke atasnya, jenayah pada lidah diyat yang penuh, pada dua biji zakar diyat yang penuh. Jenayah pada dua tangan diyat yang penuh. Jenayah pada dua telinga diyat yang penuh. Jenayah pada sebiji mata 50 ekor unta. Jenayah pada gigi 5 ekor unta.
(H.Nasa I , Sunan, Jil. 8, Hlm. 55, 58) Kadar diyat penuh juga ditetapkan bagi jenayah yang melibatkan kehilangan keupayaan pendengaran, penglihatan dan akal. Berkenaan jenayah kecederaan pula, Rasulullah SAW telah menentukan hukuman sebahagian daripadanya dan tidak menentukan sebahagian yang lain. Bagi hukuman luka kepala atau muka yang dalam sampai ke tulang, hukumannya 5 ekor unta. Luka sampai ke otak 1/3 daripada diyat penuh, dan begitu juga semua jenis luka yang dalam dikenakan 1/3 daripada diyat penuh. Mengikut kaedah umum dalam syariat, setiap anggota yang musnah atau cedera yang tidak ditentukan diyat atau arsh oleh Rasulullah SAW, dikenakan bayaran hukumah. Hukumah bermaksud kadar bayaran yang ditentukan oleh hakim berdasarkan kepada penilaian pakar yang nilainya adalah kurang daripada diyat dan arsh. Diyat pada jenayah merosak dan mencederakan anggota secara sengaja hukumnya ialah sama dengan diyat yang dikenakan pada jenayah tidak sengaja. Cuma perbezaannya dilihat pada berat atau ringannya jenayah. Hukuman yang
JAPIM
Page 18
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) dikenakan diyat jenayah sengaja adalah berat manakala tidak sengaja adalah ringan. Hukuman qisas dan diyat ini merupakan hukuman yang tetap jenis dan kadarnya, tetapi ia adalah hak individu mangsa dan walinya, iaitu mereka boleh mengampuni sekiranya mereka kehendaki. Hak ini tidak ada pada pemerintah. Oleh itu, pemerintah tidak boleh mengampuni hukuman qisas dan diyat, iaitu mengampuni penjenayah daripada kesalahannya. 8.0
JENAYAH TA’ZIR
Jenayah ta’zir ialah tindakan maksiat yang dilakukan oleh seseorang, iaitu melakukan sesuatu yang diharamkan oleh syara’ dan akhlak. Ia tiada ketetapan nas tentang hukuman terhadapnya sama ada hukuman had atau qisas. Kesalahan tersebut membawa kepada pencabulan hak ketenteraman awam atau individu. Sabda Rasulullah SAW : Sesiapa yang melakukan kesalahan yang tidak sampai kepada hukuman had maka dia melakukan kesalahan.
Antara kesalahan ta’zir ialah seperti bercumbu-cumbuan dengan perempuan yang bukan isteri, menuduh seseorang dengan akhlak sumbang, memakan barang yang haram, darah atau bangkai, menuduh orang lain berbuat jahat selain tuduhan zina, pecah amanah, mengambil harta anak yatim, mengurangkan timbangan atau sukatan, membuat persaksian palsu, mengambil rasuah, menyeru kepada amalan jahiliyah dan sebagainya. Namun, terdapat juga kesalahan yang ada nas tetapi tidak dinyatakan hukumannya seperti berjudi, rasuah dan makan makanan yang haram. Oleh itu, kesalahan jenis ini juga dikategorikan sebagai jenayah ta’zir. Hukuman ta’zir ialah hukuman yang dikenakan oleh hakim bagi setiap tindakan maksiat yang tidak ada hukuman had padanya dan tidak ada hukuman kafarah sama ada tindakan tersebut menyalahi hak Allah SWT atau hak manusia. Hak Allah SWT ialah hak yang melibatkan hak awam dari segi keamanan dan keselamatannya. Manakala, hak manusia pula ialah yang boleh mencabul hak individu dalam masyarakat. 8.1 Pensabitan Jenayah Ta’zir
JAPIM
Page 19
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) Dalam mensabitkan jenayah ta’zir, penyaksiannya memadai dengan dua orang lelaki atau seorang lelaki dan dua orang perempuan atau seorang lelaki sahaja. Pengakuan juga boleh diterima sebagai cara mensabitkan jenayah ta’zir, begitu juga dengan qarinah. 8.2
Pelaksanaan Hukuman Ta’zir
a. Hukuman sebat Bagi hukuman sebat kesalahan ta’zir, bilangan sebatan tidak ditentukan dan ini berbeza dengan jenayah hudud. Imam Abu Hanifah, Syafie dan Muhammad berpendapat bilangan sebatan adalah sebanyak 39 kali. Manakala, Abu Yusuf berpendapat sebanyak 75 kali. Ada juga ulama daripada mazhab Syafie berpendapat ia boeh melebihi 75 kali tetapi tidak melebihi 100 kali berasaskan hukuman yang dikenakan kepada penzina dan penjenayah qadhaf. Pelaksanaan hukuman adalah sama seperti dalam jenayah hudud.
b. Hukuman tahanan Hukuman tahanan ini dilaksanakan mengikut tempoh masa. Tidak ada kesepakatan ulama’ tentang tempoh masa tahanan. Ada yang berpendapat tahanan paling ringan ialah selama 1 hari (minimum) dan tidak melebihi 6 bulan atau 1 tahun (maksimum).
Ada juga yang menyatakan ia
bergantung pada ketetapan pihak berkuasa.
c. Hukuman buang kawasan Hukuman ini asalnya daripada hukuman yang dikenakan kepada penjenayah zina. Dalam kesalahan ta’zir, hukuman ini dikenakan apabila kesalahan tersebut telah menjadi amalan kebiasaan dalam kehidupan penjenayah. Imam Syafie dan Ahmad berpandangan kadar masa buang kawasan adalah tidak melebihi 1 tahun. Abu Hanifah dan Malik pula berpandangan ia boleh melebihi 1 tahun.
Ia tidak dibataskan kepada
kawasan tertentu tetapi mencukupi sekadar dihadkan kebebasannya dengan pemerhatian pihak berkuasa. Jika ia telah berubah, maka ia boleh dibebaskan.
JAPIM
Page 20
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) d. Hukuman nasihat Dalam hal ini, qadi boleh mengenakan hukuman nasihat sahaja untuk memperbaiki tabiat tidak baik terhadap pesalah.
e. Hukuman mengasingkan pesalah Hukuman ini dilaksanakan dengan mengasingkan pesalah daripada bercampur dengan masyarakat.
f. Hukuman cercaan Hukuman ini ialah hukuman menggunakan kata-kata yang memburukkan (taubikh). Qadi memadai menghukum pesalah dengan kata-kata yang buruk dan boleh menyedarkan pesalah terhadap perbuatan buruknya.
g. Hukuman ancaman Hukuman ini dilaksanakan dengan cara hakim memberi amaran atau ancaman sekiranya pesalah mengulangi perbuatannya, mereka akan dikenakan hukuman yang lebih berat seperti ditahan dan sebagainya.
h. Hukuman pengisytiharan Hukuman ini dilakukan kepada masyarakat umum terhadap kesalahan bertujuan untuk mengelakkan kepercayaan umum terhadap pesalah. Hukuman ini biasanya melibatkan penyaksian palsu dan penipuan.
i. Hukuman pembayaran ganti rugi Hukuman ini dikenakan kepada pesalah kesalahan-kesalahan ringan seperti mencuri buah di pokok. Ia boleh dikenakan hukuman ganti rugi dua kali ganda daripada harga barang yang dicuri.
j. Hukuman bunuh Hukuman kesiksaan bunuh biasanya dikenakan kepada jenayah besar seperti hudud dan qisas. Namun begitu, hukuman ini boleh dikenakan JAPIM
Page 21
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) bagi kesalahan jenayah liwat yang berterusan dan pembunuhan yang tidak boleh dikenakan hukuman qisas, menjadi pengintip bagi pihak musuh, mengajar ilmu yang boleh membawa kepada kekufuran dan tindak-tanduk yang boleh memecahkan perpaduan ummah.
9.0 HIKMAH PELAKSANAAN
Hukum jenayah Islam adalah bertujuan untuk mendidik diri manusia agar bermanfaat untuk diri, keluarga, orang di sekeliling dan alam sejagat serta tidak membuat kezaliman di muka bumi. Hukum jenayah Islam juga merupakan satu peraturan yang bijaksana, adil, mampu mengawal tingkah laku manusia dan telah memberi jalan keluar kepada pelbagai masalah manusia. Secara khusus, antara hikmah
pelaksanaan
hukuman
jenayah
Islam
ialah
:
1. Menjaga hak Allah SWT. 2. Menjaga hak dan kepentingan manusia. 3. Mencegah manusia daripada melakukan perbuatan mungkar. 4. Mengawal kemungkaran daripada semakin merebak. 5.
Menjaga
keselamatan
individu,
kumpulan
mahupun
masyara’at
keseluruhannya. 6. Memperjuangkan hak golongan yang teraniaya. 7. Sebagai jalan keluar untuk lepas daripada hukuman di akhirat. 8. Memberi pengajaran kepada pesalah dan masyarakat keseluruhannya.
PENUTUP
Keseluruhannya, ruang lingkup pengertian, pelaksanaan dan hukuman jenayah menurut perspektif Islam adalah amat luas perbahasannya.
Ia merangkumi
pelbagai kesalahan berat dan ringan yang melibatkan pencabulan terhadap hakhak asasi manusia seperti nyawa, anggota badan, akal, kehormatan diri, harta dan juga agama.
Ketetapan-ketetapan berkenaan jenayah Islam ini adalah
bersumberkan nas-nas daripada al-Quran dan al-Sunah, manakala manusia adalah bertanggungjawab untuk melaksanakan kesemua ketetapan tersebut sepenuhnya. Pengamalan terhadap ketetapan tersebut juga bukan sahaja untuk keselamatan dan ketenteraman hidup manusia, malah yang paling penting ia menggambarkan JAPIM
Page 22
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) ketaatan dan keimanan terhadap Allah SWT. Penolakan dan penafian terhadap hukum Allah SWT ini bakal memberi kesan buruk yang membawa kepada kekufuran dan mengundang penyiksaan Allah SWT di akhirat nanti.
JAPIM
Page 23
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
UJI MINDA
Soalan Latihan 1. Bincangkan perbezaan antara hukuman hudud, qisas dan ta’zir. 2. Bagaimanakah cara-cara yang perlu dilaksanakan oleh pemimpin dalam mensabitkan kesalahan jenayah hudud, qisas dan ta’zir? 3. Huraikan hikmah yang akan diperolehi bagi sesebuah masyarakat dan negara yang melaksanakan hukum jenayah Islam.
JAPIM
Page 24
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083) RUJUKAN :
El-Muhammady, Abdul Halim. (1998). Undang-Undang Jenayah dalam Islam dan Enakmen Negeri-Negeri. Bangi : Jawatankuasa Penerbitan Fakulti Undang-Undang.
Rosli Mokhtar & Mohd. Fikri Che Hussain. (2008). Undang-Undang Jenayah Islam. Johor Bahru : Perniagaan Jahabersa.
Mahfodz Mohamad. (1993). Jinayah dalam Islam : Satu Kajian Ilmiah Mengenai Hukum-Hukum Hudud. Kuala Lumpur : Nurin Enterprise.
Matsaad Abd. Rahman. (1990). Undang-Undang Jenayah Islam : Jenayah Qisas. Shah Alam : Penerbitan Hizbi.
Abdul Ghani Azmi Idris. (1997). Mengenal Qanun Jenayah Islam. Kuala Lumpur : Al-Hidayah Publishers.
Abu Mufizul Izzi. (2014). Bughah Antara Fakta dan Kekeliruan : Kajian Fiqh Jinyah Politik. Kuala Lumpur : Darul Taklim.
JAPIM
Page 25
PENDIDIKAN ISLAM (GPI1083)
JAPIM
Page 26