Ts_en_14399_3

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3 Ocak 2006 TS 1026-42 ISO 7414:1996, TS 1026-40 ISO 4775:1996, TS ISO 7412:1998 yerine

ICS 21.060.10; 21.060.20

Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları - bölüm 3: Hr sistemi - Altı köşe cıvata ve somun takımları High-strength structural bolting assemblies for preloading - Part 3: System HR - Hexagon bolt and nut assemblies

Boulonnerie de construction métallique à haute résistance apte à la précontrainte Partie 3 : Système HR - Boulons à tête hexagonale (vis + écrou)

Hochfeste planmäßig vorspannbare Schraubenverbindungen für den Metallbau Teil 3: System HR - Garnituren aus Sechskantschrauben und -muttern

EN 14399-3:2005 Standardının Türkçe Tercümesidir. TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3 : 2006-01 EN 14399-3:2005

Milli Önsöz - Bu standard; CEN tarafından onaylanan ve Ocak 2006 tarihinde TS EN 14399-3:2006 numaralı Türk standardı olarak kabul edilen EN 14399-3:2005 standardı esas alınarak, Türk Standardları Enstitüsü Makina İhtisas Kurulu 'na bağlı TK18: İmalat Makineleri ve Takımları Teknik Komitesi marifetiyle Türkçeye tercüme edilmiş, TSE Teknik Kurulu'nun 13.04.2010 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. - Bu standard yayımlandığında TS 1026-42 ISO 7414:1996, TS 1026-40 ISO 4775:1996, TS ISO 7412:1998 yerini alır. - CEN/CENELEC resmi dillerinde yayınlanan diğer standard metinleri ile aynı haklara sahiptir. - Bu standardda kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz. - Bu standardda atıf yapılan standardların milli karşılıkları aşağıda verilmiştir.

TS EN 14399-3 : 2006 standardı, EN 14399-3:2005 standardı ile birebir aynı olup, Avrupa Standardizasyon Komitesi 'nin (Rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels) izniyle basılmıştır. Avrupa Standardlarının herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) ve üye STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ülkelerine aittir. TSETÜRK kanalıyla CEN'den yazılı izin almaksızın çoğaltılamaz. ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

TS No1)

EN, ISO, IEC Adı vb. No (İngilizce) EN 493 Fasteners – Surface discontinuties Nuts EN 10045-1 Metallic materials — Charpy impact test — Part 1: Test method (V and U notches)

TS 5384 EN 493 TS EN 10045-1

EN 14399-1

TS EN 14399-1

High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 1: General requirements EN 14399-2 High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 2: Suitability test for preloading. EN 14399-4 High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 4: System HV — Hexagon bolt and nut assemblies EN 14399-5 High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 5: Plain washers EN 14399-6 High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 6: Plain chamfered washers. EN 20898-2 Mechanical properties of fasteners — Part 2: Nuts with specified proof load values — Coarse thread (ISO 8982:1992) EN 26157-1 Fasteners —Surface discontinuities — Part 1: Bolts, screws and studs for general requirements (ISO 6157-1:1988) EN ISO 898- Mechanical properties of fasteners made 1, of carbon steel and alloy steel — Part 1: Bolts, screws and studs (ISO 8981:1999) EN ISO 3269 Fasteners — Acceptance inspection (ISO 3269:2000) EN ISO Tolerances for fasteners - Part 1: Bolts, 4759-1 screws, studs and nuts - Product grades A, B and C (ISO 4759-1:2000) EN ISO Fasteners - Hot dip galvanized coatings 10684 (ISO 10684:2004) ISO 148 Steel — Charpy impact test (V-notch). ISO 261 ISO general-purpose metric screw threads — General plan ISO 965-2 ISO general purpose metric screw threads — Tolerances — Part 2: Limits of sizes for general purpose external and internal screw threads — Medium quality ISO 965-5 ISO general purpose metric screw threads — Tolerances — Part 5: Limits of sizes for internal screw threads to mate with hot-dip galvanized external screw threads with maximum size of tolerance position h before galvanizing.

TS EN 14399-2 TS EN 14399-4

Adı (Türkçe) Bağlama elemanları - Somunlar - Yüzey süreksizlikleri Metalik Malzemeler - Charpy vurma deneyi Bölüm 1: Deney metodu (V-ve U-çentikleri) Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 1: Genel özellikler Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları - Bölüm 2: Ön yükleme için uygunluk deneyi Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 4: HV sistemi – Altıköşe cıvata ve somun takımları

TS EN 14399-5

Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 5: Düz rondelalar

TS EN 14399-6

Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 6: Pahlı düz rondelalar Ön yüklemeli, yüksek mukavemetli yapısal civatalama birleşimleri - Bölüm 6: Düz havşalı rondelalar

TS 3611 EN 20898-2

TS EN 26157-1 Bağlama elemanları – Yüzey süreksizlikleri – Bölüm 1: Genel amaçlı cıvata, vida ve saplamalar TS 3576 EN ISO 898-1

Bağlama elemanlarının mekanik özellikleri – Karbon çeliği ve alaşımlı çelikten imal edilmiş Bölüm 1: Cıvata, vida ve saplamalar

TS EN ISO 3269 TS 3699 EN ISO 4759-1

Bağlama elemanları – Kabul muayenesi

TS EN ISO 10684

Bağlama elemanları – Sıcak daldırma galvaniz kaplamalar

TS ISO 261*

Bağlama elemanları - Vidalar - ISO metrik , genel amaçlar için vida dişleri - Genel plan ISO Genel amaçlı metrik vida dişleri -Bölüm 2: Genel amaçlı, iç ve dış vida dişleri, orta kalite için boyut sınırları

TS ISO 965-2*

TS 61-31 ISO 965-5

Bağlama elemanları - Toleranslar – Bölüm1: Cıvata, saplama ve somunlar – Mamul kalitesi A,B ve C

ISO metrik vidalar - Genel amaçlı – Toleranslar – Bölüm 5: Galvanizlenmeden önce h tolerans alanının en büyük ölçüsüne sahip, sıcak daldırma ile galvanizlenmiş dış vidalarla uyumluluğunu sağlamak için boyut sınırları

1)

TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numaraları ve Türkçe adları 3. ve 4. kolonda verilmiştir. * işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

AVRUPA STANDARDI EUROPEAN STANDARD NORME EUROPÉENNE EUROPÄISCHE NORM

TS EN 14399-3 : 2006-01 EN 14399-3:2005

ICS 21.060.10; 21.060.20

Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları - bölüm 3: Hr sistemi - Altı köşe cıvata ve somun takımları

High-strength structural bolting assemblies for preloading - Part 3: System HR - Hexagon bolt

Boulonnerie de construction métallique à haute résistance apte à la précontrainte - Partie 3 : Système HR - Boulons à tête hexagonale (vis + écrou)

Hochfeste planmäßig vorspannbare Schraubenverbindungen für den Metallbau - Teil 3: System HR - Garnituren aus Sechskantschrauben und -muttern

Bu Avrupa standardı CEN tarafından 30 Nisan 2004 tarihinde kabul edilmiştir. CEN/CENELEC üyeleri, bu Avrupa Standardına hiçbir değişiklik yapmaksızın ulusal standard statüsü veren koşulları öngören CEN/CENELEC İç Tüzüğü’ne uymak zorundadırlar. Bu tür ulusal standardlarla ilgili güncel listeler ve bibliyografik atıflar, CEN/CENELEC Yönetim Merkezi’ne veya herhangi bir CEN/CENELEC üyesine başvurarak elde edilebilir. Bu Avrupa Standardı, üç resmi dilde (İngilizce, Fransızca, Almanca) yayınlanmıştır. Başka herhangi bir dile tercümesi, CEN/CENELEC üyesinin sorumluluğundadır ve resmi sürümleri ile aynı statüde olduğu CEN /CENELEC Yönetim Merkezi’ne bildirilir. CEN üyeleri sırasıyla, Almanya, Avusturya, Belçika, Birleşik Krallık, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Kıbrıs, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan'ın millî standard kuruluşlarıdır.

AVRUPA STANDARDİZASYON KOMİTESİ EUROPEAN COMMITTEE FOR STANDARDIZATION COMITÉ EUROPÉEN DE NORMALISATION EUROPÄISCHES KOMITEE FÜR NORMUNG Yönetim Merkezi : Rue de Stassart, 36 B-1050 Brussels

©2005 CEN Dünya genelinde herhangi bir şekilde ve herhangi bir yolla tüm kullanım hakları CEN ulusal üyelerine aittir. TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN Ref No:EN 14399-3:2005 ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

İçindekiler Önsöz................................................................................................................................................................ 3 Giriş ................................................................................................................................................................ 4 1 Kapsam .................................................................................................................................................. 5 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar .........................................................................................5 3 Cıvatalar................................................................................................................................................. 6 4 Somunlar ............................................................................................................................................. 11 5 Cıvata/somun takımının kısa gösterilişi............................................................................................13 6 İlgili rondelalar .................................................................................................................................... 14 7 Cıvata/somun/rondela takımının işlevsel karakteristikleri ..............................................................14 Kaynaklar........................................................................................................................................................ 16

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TS EN 14399-3 : 2006-01 EN 14399-3:2005

Önsöz Bu doküman (EN 14399-3:2005), DIN’in sekreteryası altında, CEN/TC 185 “Diş çekilmiş ve diş çekilmemiş bağlama elemanları ve eklentileri" Teknik Komitesi tarafından hazırlanmıştır. Bu Avrupa Standardına en geç Eylül 2005 tarihine kadar aynı metni yayınlayarak ya da onay duyurusu yayınlayarak ulusal standart statüsü verilmeli ve çelişen ulusal standartlar en geç Eylül 2005 tarihine kadar yürürlükten kaldırılmalıdır. Bu doküman Kaynaklar içerir. CEN/CENELEC İç Yönetmeliğine göre, aşağıda verilen ülkelerin milli standard kuruluşları bu Avrupa Standardını uygulamakla zorunludur: Almanya, Avusturya, Belçika, Büyük Britanya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre, İtalya, İzlanda, Kıbrıs (Güney Kıbrıs Rum Yönetimi), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan.

3 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Giriş Yapısal cıvatalama konusundaki bu standard, cıvata/somun/rondela takımlarında gerekli sünekliği elde etmek için iki ayrı teknik çözümün bulunduğu Avrupa’daki durumu yansıtmaktadır. Bu çözümlerde cıvata/somun/rondela takımlarına ait farklı sistemler (HR ve HV) kullanılmaktadır (Çizelge1’e bk.). Her iki sistem de onaylanmış olup, hangisinin kullanılacağı, yapısal cıvatalamalardan sorumlu olan uzmanların tercihine bırakılmıştır. Bununla birlikte, cıvata takımı performansı için her iki sisteme ait elemanların karıştırılmasından kaçınılmalıdır. Bu nedenle her iki sistemdeki cıvata ve somunlar, bu standardda tek bir bölüm halinde standartlaştırılmış olup aynı sisteme ait elemanların işaretlenmesi birbirleriyle uyumlu olmalıdır. Çizelge 1 - Cıvata/somun/rondela takım sistemleri

Genel kurallar Cıvata/somun takımı İşaretleme Mukavemet sınıfı Rondela/rondelalar İşaretleme Önyüklemeli uygunluk deneyi

HR sistemi HV sistemi cıvata/somun/rondela takımları cıvata/somun/rondela takımları EN 14399-1 EN 14399-3 EN 14399-4 HR HV 8.8/8 10.9/10 10.9/10 EN 14399-5 veya EN 14399-6 EN 14399-5 veya EN 14399-6 H H EN 14399-2

EN 14399-2

Ön yüklemeli cıvatalama takımları imalat ve yağlamadaki farklılıklara karşı çok hassastır. Bu yüzden cıvatalama takımlarının, takımın işlevinden sorumlu olan tek bir imalatçı tarafından tedarik edilmesi önemlidir. Aynı sebeple, cıvatalama takımının kaplaması tek bir imalatçı tarafından yapılması da önemlidir. Elemanların mekanik özelliklerinin yanı sıra, cıvatalama takımı uygun bir yöntemle sıkılırsa, cıvatalama takımının işlevi, özellikleri belirlenmiş ön yüklemenin gerçekleştirilmesine bağlıdır. Bu amaçla, elemanların yüklemeye uygunluğu için cıvatalama takımının görevini yapıp yapamayacağını gösterecek bir deney yöntemi geliştirilmiştir. ISO 272 ile mukayese edildiğinde M12 ve M20 için anahtar ağzı genişliklerinin (büyük seriler) sırasıyla 22 mm ve 32 mm’ye değiştirildiği vurgulanmaktadır. Bu değişiklikler aşağıdaki sebeplerle izah edilir. Yapısal cıvatalamanın özel koşulları altında, özellikle rondela cıvata eksenine eksenden kaçık şekilde takılırsa M12 ölçüleri için somun veya cıvata başının maruz kaldığı sıkma gerilmeleri 21 mm genişlikteki anahtar ağzıyla aşırı derecelere çıkabilir. M20 ölçüsü için, 34 mm’lik anahtar ağzı genişliğini sağlamak çok zordur. 32 mm’ye değişim esasen ekonomik nedenlidir, fakat 32 mm’lik anahtar ağzı genişliğinin Avrupa’da hala yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. Halihazırda, sadece EN 14399-3 ilâ EN 14399-6 arasındaki ürün standartları EN-14399-1’in genel kuralları ile ilgili Avrupa Standardlarıdır. Bununla birlikte; - Alıştırma cıvataları, - Havşa başlı cıvatalar ve - Yük belirten rondelâlar hakkındaki ilave ürün standardları, yüksek dayanımlı ön yüklemeli yapısal cıvatalamada kullanılmak üzere hazırlık safhasındadır.

4 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

1

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Kapsam

Bu standard, EN 14399 -1 standardıyla birlikte, vida dişi ölçüsü M12 ila M36 ve mukavemet sınıfı 8.8/8 ve 10.9/10 olan, geniş anahtar ağızlı ön yüklemeli bağlantılarda HR sistemine uygun yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama ve somun takımlarının kurallarını kapsar. Bu standarda ilişkin cıvata ve somun takımları ENV 1993-1-1 (Eurocode 3)’e göre en az 0,7 fubxAs 1)‘lik ön yüklemeyi sağlamak ve ağırlıklı olarak cıvatanın plastik uzamasıyla süneklik elde etmek için tasarımlanmıştır. Bu amaç için elemanlar aşağıdaki karakteristiklere sahip olmalıdır: -

Tip 1’e göre somun yüksekliği (EN ISO 4032), ISO 888’e göre cıvatanın vida uzunluğu.

Bu standarda ilişkin cıvata ve somun takımları EN 14399-5 veya EN 14399-6’ya göre rondelaları kapsar (yalnızca somunun altındaki rondelalar). Not –

Yeterli sonuç elde edilirse, cıvataların doğru şekilde kullanımının sağlanması konusuna dikkat edilmelidir. Geçerli uygulama ile ilgili tavsiyeler için ENV 1090-1’e atıfta bulunulmuştur.

Ön yüklemeye uygunluk için deney yöntemi EN 14399-2’de belirtilmiştir.

2

Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standardlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil ve revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standardın tarihini belirtilmemesi halinde ilgili standardın en son baskısı kullanılır. EN 493, Fasteners – Surface discontinuties – Nuts (Bağlama elemanları - Somunlar - Yüzey süreksizlikleri) EN 10045-1, Metallic materials — Charpy impact test — Part 1: Test method (Metalik Malzemeler-Charpy Vurma Deneyi- Bölüm 1: Deney Metodu (V-ve U-Çentikleri)) EN 14399-1, High-strength structural bolting assemblies for preloading — Part 1: General requirements (Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 1: Genel özellikler) EN 14399-2, High-strength structural bolting for preloading — Part 2: Suitability test for preloading (Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları - Bölüm 2: Ön yükleme için uygunluk deneyi) EN 14399-4, High-strength structural bolting for preloading — Part 4: System HV — Hexagon bolt and nut assemblies (Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 4: HV sistemi – Altıköşe cıvata ve somun takımları) EN 14399-5, High-strength structural bolting for preloading — Part 5: Plain washers (Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 5: Düz rondelalar) EN 14399-6, High-strength structural bolting for preloading — Part 6: Plain chamfered washers (Ön yüklemeli yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 6: Pahlı düz rondelalar) EN 20898-2, Mechanical properties of fasteners — Part 2: Nuts with specified proof load values — Coarse thread (ISO 898-2:1992) (Bağlama elemanlarının mekanik özellikleri - Bölüm 2 Deney yükü değerleri belirlenmiş somunlar – Normal adımlı) EN 26157-1, Fasteners —Surface discontinuities — Part 1: Bolts, screws and studs for general requirements (ISO 6157-1:1988) (Bağlama elemanları – Yüzey süreksizlikleri – Bölüm 1: Genel amaçlı cıvata, vida ve saplamalar) EN ISO 898-1, Mechanical properties of fasteners made of carbon steel and alloy steel — Part 1: Bolts, screws and studs (ISO 898-1:1999) (Bağlama elemanlarının mekanik özellikleri - Bölüm 1: Civata ve saplamalar)

5 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

EN ISO 3269, Fasteners — Acceptance inspection (ISO 3269:2000). (Bağlama elemanları – Kabul muayenesi) EN ISO 4759-1, Tolerances for fasteners - Part 1: Bolts, screws, studs and nuts - Product grades A, B and C (ISO 4759-1:2000) (Bağlama elemanları - Toleranslar – Bölüm1: Cıvata, saplama ve somunlar – Mamul kalitesi A,B ve C) EN ISO 10684, Fasteners - Hot dip galvanized coatings (ISO 10684:2004) (Bağlama elemanları – Sıcak daldırma galvaniz kaplamalar) ISO 148, Steel — Charpy impact test (V-notch) ISO 261, ISO general-purpose metric screw threads — General plan (Bağlama elemanları - Vidalar - ISO metrik , genel amaçlar için vida dişleri - Genel plan) ISO 965-2, ISO general purpose metric screw threads — Tolerances — Part 2: Limits of sizes for general purpose external and internal screw threads — Medium quality. ISO 965-5, ISO general purpose metric screw threads — Tolerances — Part 5: Limits of sizes for internal screw threads to mate with hot-dip galvanized external screw threads with maximum size of tolerance position h before galvanizing (ISO metrik vidalar - Genel amaçlı – Toleranslar – Bölüm 5: Galvanizlenmeden önce h tolerans alanının en büyük ölçüsüne sahip, sıcak daldırma ile galvanizlenmiş dış vidalarla uyumluluğunu sağlamak için boyut sınırları)

3

Cıvatalar

3.1 Cıvataların boyutları Şekil 1 ve Çizelge 2’ye bk.

6 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Not - lg ve ls arasındaki fark ,1,5 P’den daha az olmamalıdır. Açıklama a Tamamlanmamış vida dişi u  2P b 150 ila 300 Şekil 1 – Cıvataların boyutları Çizelge 2 – Cıvataların boyutlarıa Vida dişi d Pc d b (ref.) e f en büyük c en küçük da en büyük en büyük ds en küçük en büyük dw en küçük e en küçük anma k en büyük en küçük kw en küçük r en küçük s en büyük en küçük

M12 1,75 30 0,8 0,4 15,2 12,70 11,30 g 20,1 23,91 7,5 7,95 7,05 4,9 1,2 22 21,16

(M14)b 2 34 40 0,8 0,4 17,2 14,70 13,3 g 22 26,17 8,8 9,25 8,35 5,85 1,2 24 23,16

M16 2 38 44 0,8 0,4 19,2 16,70 15,30 g 24,9 29,56 10 10,75 9,25 6,5 1,2 27 26,16

(M18)b 2,5 42 48 0,8 0,4 21,7 18,70 17,3 g 27,7 32,95 11,5 12,4 10,6 7,42 1,5 30 29,16

Ölçüler mm’dir. M20 2,5 46 52 65 0,8 0,4 24,4 20,84 19,16 g 29,5 35,03 12,5 13,40 11,60 8,1 1,5 32 31

7 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Çizelge 2 (devam) Ölçüler mm’dir Vida dişi d

M12

(M14)b

l anma 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200

en küçük 33,75 38,75 43,75 48,75 53,5 58,5 63,5 68,5 73,5 78,5 83,25 88,25 93,25 98,25 108,25 118,25 128 138 148 156 166 176 186 196

en büyük 36,25 41,25 46,25 51,25 56,5 61,5 66,5 71,5 76,5 81,5 86,75 91,75 96,75 101,75 111,75 121,75 132 142 152 164 174 184 194 204

ls en küçük 6 6 6,25 11,25 16,25 21,25 26,25 31,25 36,25 41,25 46,25 51,25 56,25 61,25

lg en büyük 11,25 11,25 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70

ls en küçük

7 11 16 21 26 31 36 41 46 51 56 66 76 80 90 100 110

lg en büyük

13 21 26 31 36 41 46 51 56 61 66 76 86 90 100 110 120

M16 ls ve lg h,j ls en küçük

lg en büyük

8 8 8 8 12 17 22 27 32 37 42 47 52 62 72 76 86 96

14 14 14 14 22 27 32 37 42 47 52 57 62 72 82 86 96 106

(M18)b ls en küçük

9 10,5 15,5 20,5 25,5 30,5 35,5 40,5 45,5 55,5 65,5 69,5 79,5 89,5 99,5

lg en büyük

16,5 23 28 33 38 43 48 53 58 68 78 82 92 102 112

M20 ls en küçük

lg en büyük

10 10 10 10 10 11,5 16,5 21,5 26,5 31,5 36,5 41,5 51,5 61,5 65,5 75,5 85,5

17,5 17,5 17,5 17,5 17,5 24 29 34 39 44 49 54 64 74 78 88 98

Çizelge 2 (devam) Vida dişi d Pc d b (ref.) e f en büyük c en küçük da en büyük en büyük ds en küçük en büyük dw en küçük e en küçük anma k en büyük en küçük. kw en küçük r en küçük s en büyük en küçük

M22 2,5 50 56 69 0,8 0,4 26,4 22,84 21,16 g 33,3 39,55 14 14,90 13,10 9,2 1,5 36 35

M24 3 54 60 73 0,8 0,4 28,4 24,84 23,16 g 38,0 45,20 15 15,90 14,10 9,9 1,5 41 40

M27 3 60 66 79 0,8 0,4 32,4 27,84 26,16 g 42,8 50,85 17 17,90 16,10 11,3 2,0 46 45

M30 3,5 66 72 85 0,8 0,4 35,4 30,84 29,16 g 46,6 55,37 18,7 19,75 17,65 12,4 2,0 50 49

Ölçüler mm’ dir. M36 4 78 84 97 0,8 0,4 42,4 37,00 35,00 g 55,9 66,44 22,5 23,55 21,45 15,0 2,0 60 58,8

8 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Çizelge 2 (devam) Ölçüler mm’dir Vida dişi d l

M22

M24

M27 ls ve lg h,j ls lg en en küçük büyük

M30

M36

ls lg ls lg ls lg ls lg en en en en en en en en en en küçük büyük küçük büyük küçük büyük küçük büyük küçük büyük 30 28,95 31,05 35 33,75 36,25 40 38,75 41,25 45 43,75 46,25 50 48,75 51,25 11 18,5 55 53,5 56,5 11 18,5 12 21 60 58,5 61,5 11 18,5 12 21 13,5 22,5 65 63,5 66,5 11 18,5 12 21 13,5 22,5 70 68,5 71,5 11 18,5 12 21 13,5 22,5 15 25,5 75 73,5 76,5 12,5 25 12 21 13,5 22,5 15 25,5 80 78,5 81,5 17,5 30 12 21 13,5 22,5 15 25,5 85 83,25 86,75 22,5 35 16 31 13,5 22,5 15 25,5 18 30 90 88,25 91,75 27,5 40 21 36 15 30 15 25,5 18 30 95 93,25 96,75 32,5 45 26 41 20 35 15 25,5 18 30 100 98,25 101,75 37,5 50 31 46 25 40 16,5 34 18 30 110 108,25 111,75 47,5 60 41 56 35 50 26,5 44 18 30 120 118,25 121,75 57,5 70 51 66 45 60 36,5 54 22 42 130 128 132 61,5 74 55 70 49 64 40,5 58 26 46 140 138 142 71,5 84 65 80 59 74 50,5 68 36 56 150 148 152 81,5 94 75 90 69 84 60,5 78 46 66 160 156 164 85 100 79 94 70,5 88 56 76 170 166 174 95 110 89 104 80,5 98 66 86 180 176 184 105 120 99 114 90,5 108 76 96 190 186 194 115 130 109 124 100,5 118 86 106 200 196 204 125 140 119 134 110,5 128 96 116 Not - ls,en küçük ve lg,en büyük.uzunlukları en çok kullanılan uzunluklar olarak tanımlanmıştır. a Sıcak daldırma galvanizli cıvatalar için galvanizlemeden önceki boyutlar uygulanır. b Tercih edilmeyen ölçüler. c P, vida adımı. d l anma ≤ 125 mm olan uzunluklar için e 125 mm < l anma ≤ 200 mm. olan uzunluklar için f l anma > 200 mm olan uzunluklar için g d w,en büyük. = sgerçek h l , g en büyük= lanma – b ls,en küçük = lg,en büyük – 5P j h’deki bağıntıyla hesaplandığında, l 0,5d’den daha az olduğunda, ls,en küçük 0,5 d ve s,en küç’ün değeri lg,en büyük = ls,en küçük +3P olmalıdır. anma

Vida diş uzunluğu kısaltılmış cıvatalar koyu kademeli çizginin üzerinde gösterilmişlerdir.

9 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

3.2 Cıvata özellikleri ve referans standardlar Çizelge 3 - Cıvata özellikleri ve referans standardlar Malzeme Genel özellikler Vida Mekanik özellikler Darbe dayanımı

Tolerans İlgili standardlar Mukavemet sınıfı İlgili standard Değer Deney parçasıb Deney Mamül kalite sınıfı

Toleranslar Yüzey son işlemi c

İlgili standard Normal Sıcak daldırma galvaniz Diğerleri

Yüzey süreksizliği Kabul edilebilirlik

Çelik EN 14399-1 6ga ISO 261, ISO 965-2 8.8 veya 10.9 EN ISO 898-1 Kv,en küçük = – 20o C’ta 27 J ISO 148 EN 10045– 1 c ve r ölçüleri hariç C Uzunluklar için tolerans ≥ 160 mm: ± 4.0 mm EN ISO 4759-1 İşlem görmüş haliyled EN ISO 10684 Anlaşmaya bağlıe EN 26157-1’de belirtildiği gibi yüzey süreksizliği için sınırlar Kabul edilebilirlik işlemleri için EN ISO 3269’a bk.

Belirtilen tolerans sınıfı sıcak daldırma galvanizlemeden önce uygulanır. Sıcak daldırma galvanizli cıvatalar büyük ölçülü konik vida dişli somun takımlar için tasarlanmıştır. a

b

Cıvatadaki Charpy V- çentik deney parçalarının konumu EN ISO 898-1 de belirtildiği gibi olmalıdır.

Uygun bir yüzey işlemi (örneğin, temizleme ve kaplama) seçildiği zaman, 10.9 mukavemet sınıfındaki cıvatalar söz konusu olduğunda hidrojen kırılganlığı riskinin mevcut olduğuna dikkat çekilir. İlgili kaplama standartlarına bakılır. c

d

“İşlem görmüş haliyle” ince yağ tabakası ile kaplanarak imalattan çıkan normal yüzey anlamına gelir.

e Mekanik özellikleri veya işlevsel karakteristikleri bozmaması şartıyla diğer kaplamalar alıcı ile imalatçı arasında görüşülebilir. Kadmiyum veya kadmiyum alaşımları ile kaplamaya müsaade edilmez.

3.3 Cıvataların işaretlenmesi Bu standarda göre yüksek dayanımlı yapısal cıvatalar aşağıdaki şekilde işaretlenmelidir: a) Mukavemet sınıfı işaretlemesi EN ISO 898-1’e uygun olarak ve HR harfleri ile Örnek 1

10.9 HR

b) Takım imalatçısının tanıtım işareti İşaretlemenin cıvata başının üst yüzeyinde kabartma veya oyma olmasına müsaade edilir. Örnek 2 - Cıvata işaretlemesi

Açıklama 1 Takım imalatçısının tanıtım işareti 10 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

4

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Somunlar

4.1 Somun boyutları Şekil - 2 ve Çizelge - 4’e bk. Müsaade edilebilir alternatif şekiller

Açıklama a

15 den 30 ye kadar den 130 ye kadar

b 110

Şekil 2 – Somun boyutları Çizelge 4 – Somun boyutlarıa Ölçüler mm’dir Vida dişi d Pc da

en büyük en küçük

dw

en büyük en küçük

e m

en küçük en büyük en küçük

mw en küçük c en büyük en küçük s

t

en büyük en küçük

M12 1,75 13 12 d 20,1 23,91 10,8 10,37 8,3 0,8 0,4 22 21,16 0,38

(M14)b 2 15,1 14 d 21,86 27,12 12,8 12,1 9,7 0,8 0,4 24 23,16 0,42

M16 2 17,3 16 d 24,9 29,56 14,8 14,1 11,3 0,8 0,4 27 26,16 0,47

(M18)b 2,5 19,5 18 d 27,70 32,95 15,8 15,1 12,1 0,8 0,4 30 29,16 0,52

M20 2,5 21,6 20 d 29,5 35,03 18 16,9 13,5 0,8 0,4 32 31 0,58

M22 2,5 23,7 22 d 33,3 39,55 19,4 18,1 14,5 0,8 0,4 36 35 0,63

M24 3 25,9 24 d 38,0 45,20 21,5 20,2 16,2 0,8 0,4 41 40 0,72

M27 3 29,1 27 d 42,8 50,85 23,8 22,5 18,1 0,8 0,4 46 45 0,80

M30 3,5 32,4 30 d 46,6 55,37 25,6 24,3 19,5 0,8 0,4 50 49 0,87

M36 4 38,9 36 d 55,9 66,44 31 29,4 22,4 0,8 0,4 60 58,8 1,05

Sıcak daldırma ile galvanizlenmiş somunlar için galvanizlemeden önceki yukarıdaki boyutlar uygulanır. b Tercih edilmeyen ölçüler. c P, vida diş adımı d d w en büyük = sgerçek a

11 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

4.2 Somun özellikleri ve referans standardlar Çizelge 5 - Somun özellikleri ve referans standardlar Malzeme Genel özellikler Vida Mekanik özellikler

Tolerans İlgili standardlar Mukavemet sınıfı İlgili standard

Çelik EN 14399-1 6H veya 6AZ ISO 261, ISO 965-2, ISO 965-5 8a veya 10a EN 20898-2

Toleranslar

Ürün kalite sınıfı İlgili standard

m ve c ölçüleri hariç B EN ISO 4759-1b

Normal Sıcak daldırma galvanizli Diğerleri

İşlem görmüş haliylec EN ISO 10684 Anlaşmaya bağlıd EN 493’de belirtildiği gibi yüzey süreksizliği için sınırları Kabul işlemi için EN ISO 3269’a bk.

Yüzey son işlemi Yüzey süreksizliği Kabul edilebilirlik a

Deneme yük değerleri için Madde 4.3’e bk. Diğer bütün mekanik özellikler, EN 20898-2’de belirtildiği gibidir.

b

Yatak yüzeyinin dikeyliği’ne ait tolerans hariç olmak üzere, Çizelge 4’deki t toleransına bk.

c

“İşlem görmüş haliyle” ince bir yağ tabakası ile kaplı olarak imalattan çıkan normal son işlem anlamına gelir.

d

Mekanik özellikleri veya işlevsel karakteristikleri bozmaması şartıyla diğer kaplamalar alıcı ile imalatçı arasında görüşülebilir. Kadmiyum veya kadmiyum alaşımları ile kaplamaya müsaade edilmez.

4.3 Somunların deneme yük değerleri Çizelge 6 – Somunların deneme yük değerleri Standard deney Mukavemet sınıfı mandrelinin anma 8 10 gerilmesi alanı Tolerans sınıfı Tolerans sınıfı As 6H veya 6AZ 6H veya 6AZ mm2 Deney yükü ( As x Sp), N M12 84,3 84 300 97 800 (M14) 115 115 000 133 400 M16 157 157 000 182 100 (M18) 192 192 000 222 700 M20 245 245 000 284 200 M22 303 303 000 351 200 M24 353 353 000 409 500 M27 459 459 000 532 400 M30 561 561 000 650 800 M36 817 817 000 947 700 Not - Deneme yük değerleri, deneme yükü altında aşağıdaki gerilme değerleri esas alınarak verilmiştir. - Mukavemet sınıfı 8: 1000 N/mm2 olan somunlar için - Mukavemet sınıfı 10: 1160 N/mm2 olan somunlar için Vida dişi d

Somunların sertlik değerleri esasına göre kabul edilmesi gerektiği durumlarda, Çizelge 7’de verilen değerler uygun sınırlardır.

12 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Çizelge 7 – Somunların sertlik değerleri, belirtilmişse Somun Mukavemet sınıfı 8, tolerans sınıfı 6H Mukavemet sınıfı 10, tolerans sınıfı 6H veya 6AZ Mukavemet sınıfı 8, tolerans sınıfı 6AZ, sıcak daldırma galvanizli

Sertlik sınırları Mukavemet sınıfı 8 için EN 20898-2 de belirtildiği gibi Mukavemet sınıfı 10 için EN 20898-2 de belirtildiği gibi 260 HV ila 353 HV (24 HRC ila 36 HRC)

4.4 Somun dişinin karbonunun giderilmesi EN ISO 898-1 de verildiği gibi dış vida dişlerine olan benzerlik ölçüldüğünde, somun dişinin karbonunun giderilmesi G= 0,015 mm’ yi aşmamalıdır.

4.5 Somunların işaretlenmesi Bu standarda göre yüksek dayanımlı yapısal somunlar aşağıdaki şekilde işaretlenmelidir: a) EN 20898-2’ye uygun olarak, HR harfleri ile mukavemet sınıfı işaretlemesi. Örnek 1

10 HR

b) Takım imalatçısının tanıtım işareti. İşaretleme, pahlı somunların herhangi bir oturma yüzeyinde oyma ve rondela yüzlü somunların oturmayan yüzeyinde oyma veya kabartma olarak yapılmalıdır. Örnek 2

Somunun işaretlenmesi

Açıklama 1 Takım imalatçısının tanıtım işareti

5

Cıvata/somun takımının kısa gösterilişi

Örnek 1 - Mukavemet sınıfı 10 ve M16 vida dişli, geniş anahtar ağızlı bir altıköşe başlı somun ve mukavemet sınıfı 10.9 ve anma boyu l = 80 mm, M16 vida dişli, geniş anahtar ağızlı bir altıköşe başlı cıvatadan oluşan HR sistemi ön yüklemesi için yüksek dayanımlı yapısal cıvatalamaya ait cıvata ve somun takımının kısa gösterilişi Cıvata/somun takımı EN 14399-3 – M16x80 – 10.9/10 – HR İşlem görmüş durumunun dışında yüzey son işlemi gerekliyse, belirtilen yüzey son işlemi kısa gösterime dahil edilmelidir. Örneğin, sıcak daldırma galvanizleme (tZn) Cıvata/somun takımı EN 14399-3 – M16x80 – 10.9/10 – HR – tZn Diğer amaçlar için bu standarda göre altıköşe başlı cıvatalar gerekliyse, örneğin, vida dişli kör deliklerdeki kullanım için, ayrı olarak sipariş edilebilirler ve aşağıdaki gibi kısa gösterilmelidir. Örnek 2 - Anma boyu l = 80 mm ve mukavemet sınıfı 10.9, M16 vida dişli HR sistem ön yüklemeye ait yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama için geniş anahtar ağızlı altıköşe başlı cıvatanın kısa gösterilişi Altıköşe başlı cıvata EN 14399-3 – M16x80 – 10.9 – HR 13 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Diğer amaçlar için bu standarda göre altıköşe başlı somunlar gerekliyse, örneğin, saplamalı kullanım için ayrı olarak sipariş edilebilir ve sonra aşağıdaki gibi kısa gösterilebilir. Örnek 3 - Mukavemet sınıfı 10, M16 vida dişli, HR sistem, önyüklemeye ait yüksek dayanımlı yapısal cıvatalama için geniş anahtar ağızlı altıköşe bir somunun kısa gösterilişi Altıköşe somun EN 14399-3 – M16 – 10 – HR

6

İlgili rondelalar

Bu standarda göre cıvata ve somun takımları EN 14399-6 veya (yalnızca somun altında) EN 14399-5’e uygun olarak rondelalarla birlikte kullanılmalıdır.

7

Cıvata/somun/rondela takımının işlevsel karakteristikleri

7.1 Genel EN 14399-3’e uygun olarak deneye tabi tutulduğunda cıvata/somun/rondela takımı Madde 7.2 ila Madde 7.5’e göre işlevsel karakteristikleri sağlanmalıdır. Somunun oturma yüzeyi ile gövdenin diş açılmamış kısmı arasında (vida diş bitimine ilaveten) dört tam diş açıklık kalmalıdır. Not - Bu işlevsel karakteristikler hususunda ilave temel bilgiler için EN 14399-2’ye bk. Teslim edildiği şekliyle, takımı sıkarken vida dişleri arasında kitlenmenin meydana gelmemesini ve gerekli ön yüklemeyi sağlamak için somunlarda veya cıvatalarda ve rondelalarda yeterli miktarda uygun yağlayıcı olmalıdır.

7.2 Sıkma deneyi esnasındaki cıvata kuvvetinin en büyük münferit değeri (Fbi en büyük) Aşağıdaki bağıntı uygulanır: Fbi en büy. ≥ 0,9 fub x As Burada; fub anma çekme dayanımı (Rm) As cıvatanın anma gerilim alanı

7.3 Fbi en büyük, (Δθ1)’ye ulaşıncaya kadar 0,7 fub x As’lik bir ön yüklemeden başlayarak somunun (veya cıvatanın) döndürülmesi gereken açı Çizelge 8’de belirtilen değerler yalnızca bilgi içindir. Çizelge 8 - Δθ1 için değerler Sıkma uzunluğu Δθ1 ∑ ta en küçük ∑ t < 2d 90o 2d ≤ ∑ t < 6 d 120o 6d ≤ ∑ t ≤ 10d 150o a ∑ t rondela/rondelalar dahil olmak üzere sıkılan parçaların toplam kalınlığı

7.4 Fbi , tekrar 0,7 fub x As (Δθ2)’e düşünceye kadar 0,7 fub x As‘lik bir ön yüklemeden başlayarak somunun (veya cıvatanın) döndürülmesi gereken açı Çizelge 9’ da belirtilen Δθ2 değerleri uygulanır. 14 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Çizelge 9 – Δθ2 için değerler Sıkma uzunluğu Δθ2 ∑ ta en küçük ∑ t < 2d 210o 2d ≤ ∑ t < 6 d 240o 6d ≤ ∑ t≤ 10d 270o a ∑ t rondela/rondelalar dahil olmak üzere sıkılan parçaların toplam kalınlığı

7.5 k-faktör (ki)’nin münferit değerleri, k-faktör (km)’nin ortalama değeri ve k-faktör (VK)’nın değişim katsayısı. 7.5.1 k-sınıfı K1 için k-faktör (ki)’nin münferit değerleri

ki değerleri gerekli olduğunda, 0,10 ≤ ki ≤ 0,16 aralığında olmalıdır.

7.5.2 k-sınıfı K2 için k-faktör (km)’nin ortalama değeri ve k-faktör (Vk)’nın değişim katsayısı k-faktörün ortalama değeri aşağıdaki bağıntı ile elde edilir.

ile

Burada; Mi uygulanan momentin münferit değeri Fp belirtilen ön yükleme d cıvatanın anma çapı k-faktör değişim katsayısı (Vk) için aşağıdaki bağıntı uygulanır.

Burada sk standart sapma

km ve Vk gerekli ise, aşağıdaki değerler uygulanır: 0,10 ≤ km ≤ 0,23 Vk ≤ 0,10

15 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.

ICS 21.060.10; 21.060.20

TÜRK STANDARDI

TS EN 14399-3:2006-01 EN 14399-3:2005

Kaynaklar 1] ENV 1090-1, Execution of steel structures — Part 1: General rules and rules for buildings. [2] ENV 1993-1-1, Eurocode 3: Design of steel structures — Part 1-1: General rules and rules for buildings. [3] EN ISO 4032, Hexagon nuts, style 1 - Product grades A and B (ISO 4032:1999). [4] EN ISO 4753, Fasteners - Ends of parts with external ISO metric screw thread (ISO 4753:1999). [5] ISO 272, Fasteners - Hexagon products - Widths across flats. [6] ISO 888, Bolts, screws and studs — Nominal lengths, and thread lengths for general purpose bolts.

16 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN ASiL CiVATA SAN.VE TiC.A.S.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 23.12.2014 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.