Nativity

2

3

4

8

9

1

13

16

17

18

1

26

27

28

29

33

41

47

53

57

65

Παρουσία τοῦ Χριστοῦ μας καί οἱ μέν πιστοί καί ὅσοι τήρησαν τό νόμο τοῦ Θεοῦ θά πάνε στόν Παράδεισο, ὅπου θά χαίρονται αἰώνια, ἐνῶ ὅσοι δέν πίστεψαν καί δέν τήρησαν τό νόμο τοῦ Θεοῦ θά πάνε στήν Κόλαση, ὅπου δέν θά μποροῦν νά αἰσθανθοῦν τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί γι’ αὐτό θά βασανίζονται αἰώνια. Αὐτοί πάλι στούς ὁποίους δέ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νά ἀκούσουν γιά τόν Χριστό καί τή διδασκαλία του θά κριθοῦν μέ βάση τή συνείδησή τους, κατά πόσο δηλαδή ἄκουσαν αὐτήν τήν μικρή ἐσωτερική φωνούλα ἤ κατά πόσο τήν ἀγνόησαν.

καταστροφές πού προξενοῦν κάποιοι, κυρίως ἄπιστοι ἤ ἀλλόπιστοι, σέ ἱερούς χώρους (ναούς, προσκυνήματα κ.λπ.).

Γ γρόσια:Παλιό τουρκικό νόμισμα.

Δ δεισιδαιμονία:Πρόληψη, προκατάληψη, παράλογος φόβος σχετικά μέ κάποιο μεταφυσικό θέμα, δηλαδή μέ κάποιο θέμα πού δέν ἐξηγεῖται εὔκολα μέ τή λογική. Ἡ δεισιδαιμονία μπορεῖ ν’ ἀναφέρεται πολλές φορές σέ κάποιο θρησκευτικό θέμα, δέν ἔχει ὅμως καμία σχέση μέ τόν χριστιανισμό καί τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Συνήθως τή συναντᾶμε σέ ἀνθρώπους ἡμιμαθεῖς ὡς πρός τήν Ὀρθόδοξη παράδοση καί σέ ἄλλες θρησκεῖες (εἰδωλατρικές, ἀφρικανικές κ.ἄ.).

ἀνθύπατος: στρατιωτικό ἀξίωμα. ἀ­ρε­τή: ἡ ἀ­γά­πη, ἡ ὑ­πα­κο­ή, ἡ τα­πεί­νω­ση, ἡ ἐ­λε­η­μο­σύ­νη, καί γε­νι­κά κά­θε κα­λή συ­ νή­θεια πού προ­σπα­θεῖ ν’ ἀ­πο­κτή­σει ὁ χρι­ στια­νός γιά ν’ ἀ­ρέ­σει στό Θε­ό.

«διαβάζω» τή φανουρόπιττα:Ἡ λέξη «διαβάζω» στήν ἐκκλησιαστική γλῶσσα εἶναι ἀντίστοιχη μέ τή φράση «τελῶ τήν ἀκολουθία». Γιά παράδειγμα, διαβάζω τόν ὄρθρο, διαβάζω τά κόλλυβα κ.λπ. Ὁ ἱερέας διαβάζει τή φανουρόπιττα λέμε, ὅταν τελεῖται μιά μικρή ἀκολουθία πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου Φανουρίου, κατά τήν ὁποία εὐλογεῖ ὁ ἱερέας μιά πίττα πού θά μοιραστεῖ στή συνέχεια στούς πιστούς.

ἄσκηση: ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ἡ προσευχή καί ἄλλες προσπάθειες πού κάνουν ὅλοι οἱ χριστιανοί, (ἀλλά ἰδιαιτέρως οἱ μοναχοί) προκειμένου νά πλησιάσουν πιό πολύ τό Θεό. Ὅπως στούς ἀθλητικούς ἀγῶνες, ὅποιος κάνει πιό σκληρή προπόνηση, αὐτός θά νικήσει, ἔτσι καί στούς ἀσκητικούς ἀγῶνες, ὅποιος στερηθεῖ πιό πολλά ἀπ’ αὐτά πού τοῦ ἀρέσουν, αὐτός θά ἀγαπηθεῖ πιό πολύ ἀπό τό Θεό.

δι­α­κονή­ματα: οἱ ἐρ­γα­σί­ες πού ἔ­χει ἀ­να­λά­ βει νά κά­νει κά­θε μο­να­χός γιά νά βο­η­θά­ει (νά δι­α­κο­νεῖ) τούς ὑ­πό­λοι­πους ἀ­δερ­φούς τοῦ μο­να­στη­ριοῦ του.

ἀσκητήριο: Τό μικρό κελλάκι, ἡ σπηλιά ἤ κάποιο ἄλλο μέρος πού χρησιμοποιεῖ γιά κατοικία ἕνας μοναχός. Συνήθως τά ἀσκητήρια εἶναι ἀπομονωμένα καί σέ δυσπρόσιτα μέρη.

διάκριση:Τό χάρισμα πού ἔχουν οἱ ἅγιοι καί οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι νά «διακρίνουν» πότε καί πῶς πρέπει νά μιλήσουν ὥστε νά βοηθήσουν πνευματικά τούς συνανθρώπους τους. Ἡ διάκριση θεωρεῖται μιά ἀπό τίς μεγαλύτερες ἀρετές, ἰδιαίτερα γι’ ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀναλάβει νά ποι-

αὐταπάρνηση:Αὐτοθυσία.

B βεβήλωση: Ἡ ἀσέβεια πού δείχνουν ἤ οἱ 69

Ι

μαίνουν τόν λαό τοῦ Θεοῦ (ἱερεῖς, ἡγουμένους κ.λπ.).

ἱαματικός, -ή, ό:Θεραπευτικός, -ή, -ό.

διωγμός: ἡ προσπάθεια κάποιου εἰδω­ λολάτρη βασιλιᾶ νά τρομοκρατήσει τούς Χριστιανούς τῆς περιοχῆς του, βασανίζοντάς τους καί θανατώνοντας κάποιους ἀπ’ αὐτούς γιά παραδειγματισμό τῶν ὑπο­λοίπων.

ἱεροδιάκονος: Ὁ διάκονος, ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει λάβει τόν πρῶτο βαθμό τῆς ἱερωσύνης. Ἐργασία του εἶναι νά βοηθάει τόν ἱερέα κατά τή διάρκεια τῶν μυστηρίων.

Ε

Κ

ἱλαρό:Ἤρεμο, γαλήνιο.

εἴδωλα: ὁμοιώματα ψεύτικων θεῶν τά ὁποῖα λατρεύονταν ἀπό τούς λαούς πρίν τόν ἐρχομό στή γῆ τοῦ Χριστοῦ, πού ἦταν καί ὁ Υἱός τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ.

κατάνυξη:Κατάνυξη εἶναι ἡ πνευματική ἐκείνη κατάσταση πού προκαλεῖται στήν ψυχή τοῦ πιστοῦ ὅταν τήν ἐπισκιάσει ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τότε αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος πληρότητα, εὐτυχία ἀνέκφραστη, διάθεση μετανοίας, μεγάλη ἀγάπη γιά τόν Θεό καί ἐπιθυμία νά βρίσκεται διαρκῶς κοντά Του καί νά κάνει ὅλα αὐτά πού Τόν εὐχαριστοῦν. Οἱ βίοι τῶν ἁγίων μας εἶναι γεμάτοι ἀπό στιγμές κατανύξεως, ἀφοῦ ὅλη τους ἡ ζωή ἦταν μιά διαρκής ἀναζήτηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ.

εἰρηνεύω:Διώχνω τήν ταραχή ἀπ’ τήν ψυχή μου ἤ τό μῖσος καί τήν ἔχθρα πού ἔχω γιά κάποιον. ἐκάρη:Ἔγινε μοναχός Ἑνετοί: Ἀρχαῖος λαός, συγγενής τῶν Βενετῶν τῆς Ἱταλίας. Οἱ Ἑνετοί εἶχαν καταλάβει γιά κάποιο χρονικό διάστημα διάφορα νησιά τῆς Ἑλλάδας. εὐλογία: ἡ παρέμβαση τοῦ Θεοῦ πού φέρνει κάθε καλό στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, ἐδῶ: ἄδεια πού ζητᾶ ὁ μοναχός-ή, ἀπ’ τόν ἡγούμενο ἤ τήν ἡγουμένη γιά κάποια θέματα, ὥστε νά ζεῖ μέ ὑπακοή.

κελλί: τό μικρό δωμάτιο στό ὁποῖο μένουν οἱ μοναχοί. κοίμηση: ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρώπου. Ὀνο­ μά­ζεται ἔτσι, γιατί σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας οἱ νεκροί κοιμοῦνται στά κοιμητήρια καί θά ξυπνήσουν στή Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου.

ἐφημέριος: Ὁ ἱερέας πού λειτουργεῖ, τελεῖ τά Μυστήρια καί εἶναι ὑπεύθυνος γιά τίς πνευματικές ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων τῆς ἑνορίας.

κοιμητήριο: Τό νεκροταφεῖο (βλ. κοίμηση).

Θ

Κόλαση:Ἕνα μέρος πού βρίσκεται πολύ μακριά ἀπό τόν Παράδεισο. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τήν ἀναφέρουν: α) σάν τόπο ὅπου θά ὁδηγηθοῦν οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί ἀρχικά μετά τόν θάνατό τους καί ὁριστικά μετά τή Δευτέρα Παρουσία καί θά τιμωροῦνται αἰώνια, β) σάν πνευματική κατάσταση ὅπου, ἐπειδή ὁ Θεός εἶναι πανταχοῦ παρών, οἱ ἁμαρτωλοί βα-

Θεοδόσιος ὁ Μέγας: Αὐτοκράτορας τῆς Νέας Ρώμης/Κωνσταντινουπόλεως τήν περίοδο 379-395 μ.Χ. Θεοδόσιος ὁ Μικρός:Αὐτοκράτορας τῆς Νέας Ρώμης/Κωνσταντινουπόλεως τήν περίοδο 408-450 μ.Χ. θεοφιλῶς:Σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. 70

σανίζονται αἰώνια, γιατί δέν ἀντέχουν νά βλέπουν τόν Θεό πού λάμπει μέ τά χαλασμένα πνευματικά τους μάτια.

ἀνθρώπους τῆς ἐποχῆς του, ἀλλά μᾶς τόν φανέρωσε ὁ Θεός τά νεώτερα χρόνια. νουθετῶ:συμβουλεύω.

κουρά: τελετή κατά τήν ὁποία αὐτός πού θέλει νά ἀκολουθήσει τήν ἀγγελική ζωή, γίνεται μοναχός.

Ξ ξερριζωμός τῶν Ποντίων: Τό 1923 οἱ Τοῦρκοι ἀνάγκασαν ὅλους τούς Ἕλληνες τῆς Μικρᾶς Ἀσίας νά ἐγκαταλείψουν τήν πατρίδα τους καί νά πάνε νά ζήσουν σέ ἄλλα μέρη. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί εἶχαν ζήσει σ’ ἐκεῖνα τά μέρη χιλιάδες χρόνια. Ἐκεῖ εἶχαν τά σπίτια τους, τούς συγγενεῖς καί τούς φίλους τους, τούς τάφους τῶν προγόνων τους, τίς «ρίζες» τους ὅπως λέμε. Ἦταν λοιπόν, αὐτός ὁ ξερριζωμός πολύ βίαιος, γιατί ἔγινε πολύ ἀπότομα καί ἄγρια, χωρίς νά τούς δοθεῖ τό δικαίωμα τῆς ἐπιλογῆς ἤ ἡ ἐλπίδα τῆς ἐπιστροφῆς.

Λ λάρνακα:ἡ θήκη ὅπου μέσα της φυλάσσονται τά λείψανα τῶν ἁγίων. λείψανο: τό νεκρό σῶμα ἑνός ἁγίου. Ὁ Θεός πολλές φορές τιμᾶ τά σώματα τῶν Ἁγίων μετά τό θάνατό τους κι ἔτσι δέ λιώνουν, ἀλλά μένουν ἄφθαρτα (ὅπως ἦταν, ὅταν ζοῦσε ὁ Ἅγιος) καί κάνουν πολλά θαύματα.

Μ μαρτυρολόγιο: Τά παλιά χρόνια ὀνομά­ ζονταν ἔτσι οἱ κατάλογοι στούς ὁποίους ἔγραφαν ὅσους εἶχαν συλληφθεῖ ἀπό τούς εἰδωλολάτρες καί ἐπρόκειτο νά μαρτυρήσουν λόγῳ τῆς πίστης τους. Ἀργότερα ὅμως, ἐπικράτησε νά ὀνομάζονται ἔτσι κάποια βιβλία πού περιγράφουν τά μαρτύρια τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.

Π Παράδεισος: Παράδεισος εἶναι τό μέρος πού θά ὁδηγηθοῦν οἱ δίκαιοι καί ὅσοι τήρησαν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀρχικά μετά τόν θάνατό τους καί ὁριστικά κατά τή Δευτέρα Παρουσία. Ἐκεῖ θά ζοῦν πολύ εὐτυχισμένοι καί θά ἀπολαμβάνουν αἰώνια τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἄν θά θέλαμε νά περιγράψουμε κάπως τά αἰσθήματα τῶν ἀνθρώπων στόν Παράδεισο, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ἡ πιό εὐτυχισμένη στιγμή πού ἔχουμε ζήσει στόν κόσμο αὐτό εἶναι ἕνα τίποτα μπροστά στήν εὐτυχία πού θά βιώνουμε ἐκεῖ καί μάλιστα χωρίς αὐτή νά τελειώνει ποτέ.

μεσιτεύω:παρακαλῶ κάποιον νά βο­η­θήσει ἤ νά κάνει κάποια χάρη σέ κά­ποιον πού ἀγαπῶ πολύ. Oἱ ἅγιοι, πού εἶ­ναι φίλοι τοῦ Θεοῦ, μεσιτεύουν, τόν πα­ρα­καλοῦν δηλαδή νά βοηθήσει τούς ἀν­θρώπους. Μυστήρια:οἱ ἱερές τελετές κατά τίς ὁποῖες μεταδίδεται στόν ἄνθρωπο ἡ Θεία Χάρη. Τά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι 7: τό Βάπτισμα, ἡ Θεία Εὐχαριστία, τό Εὐχέλαιο, τό Χρῖσμα, ὁ Γάμος, ἡ Ἱερωσύνη καί ἡ Ἐξομολόγηση.

«πληροφορία»:Κάποιο ἐσωτερικό συναίσθημα τῆς ψυχῆς ἤ κάποιο ἐξωτερικό σημάδι (ὅραμα, θαῦμα κ.ἄ.) μέ τό ὁποῖο μᾶς «πληροφορεῖ» ὁ Θεός πῶς πρέπει νά ἐνεργήσουμε σέ κάποια συγκεκριμένη περίσταση, ὥστε νά εἴμαστε σύμφωνοι μέ τό ἅγιο θέλημά Του.

Ν νεοφανής: Ὁ ἅγιος πού, ἄν καί ἔζησε σέ παλιότερα χρόνια, δέν ἦταν γνωστός στούς 71

Ρ

πνευματικοί ἀγῶνες: κάθε προσπά­θεια τοῦ ἀνθρώπου πού ἀπαιτεῖ κόπο, γιά νά πλησιάσει τό Θεό καί νά ζήσει σύμφωνα μέ τό Θέλημά Tου (π.χ. νά προ­σεύχεται, ν’ ἀγαπάει τούς ἄλλους, ἀκόμη καί τούς ἐχθρούς του κ.ἄ.)

ρεφενές:Ἔρανος, συγκέντρωση χρημάτων γιά κάποιο σκοπό. Ρωμιοσύνη:Μέ τόν ὅρο Ρωμιοσύνη ἐννοοῦμε τήν περιοχή πού ζοῦσαν οἱ Ρωμιοί, οἱ κάτοικοι δηλαδή τοῦ ἀνατολικοῦ ρωμαϊ-

πνευματικός πατέρας: εἶναι ὁ ἱερέας ἐκεῖ­νος στόν ὁποῖο κάθε χριστιανός ἐξο­μο­λο ­ ­γεῖται τίς ἁμαρτίες του καί ζητάει συμ­­βουλές γιά νά ἀντιμετωπίζει τίς κα­θη­­με­ρινές δυσκολίες πού συναντᾶ στόν ἀγώ­να του νά ἀγαπήσει περισσότερο τό Θεό. Ὁ ἱερέας αὐτός ἀγαπάει σάν πα­τέρας (πνευ­ματικός βέβαια) τά πνευ­ μα­τικά του παιδιά καί παρακαλεῖ τό Θεό νά τά φωτίζει καί νά τά βοηθάει νά ζοῦν σύμφωνα μέ τό θέλημά Tου.

κοῦ κράτους. Κοινό τους χαρακτηριστικό ἦταν πώς ἀναγνώριζαν γιά βασιλιά τους τόν Αὐτοκράτορα τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί ἀκολουθοῦσαν τήν Ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη καί παράδοση. Μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἀπό τούς Τούρκους καί τήν δημιουργία τῶν ἐθνικῶν κρατῶν (Ἑλλάδα, Σερβία, Ρουμανία κ.λπ.) ἡ Ρωμιοσύνη καί τά ἰδεώδη

Πόντος:Τά νότια παράλια τοῦ Εὔξεινου Πόντου, στή Μικρά Ἀσία. Οἱ πόλεις τοῦ Πόντου καί οἱ ἡγεμόνες του διαδραμάτισαν σπουδαῖο ρόλο κατά τή διάρκεια τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἰδιαίτερα τά τελευταῖα χρόνια πρίν καί μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἀπό ἐκεῖ κι ἔπειτα ὁ Πόντος πέρασε πολλές περιπέτειες μέ ἀποκορύφωμα τήν γενοκτονία τῶν Ποντίων ἀπό τούς Τούρκους κατακτητές καί τήν ἐκδίωξή τους ἀπό τά πάτρια ἐδάφη τους.

της ἀποτέλεσαν τόν συνδετικό δεσμό τῶν ὀρθοδόξων πού θέλουν νά μείνουν πιστοί στήν ἐκκλησία καί τήν ἱερή της παράδοση.

Σ συ­να­ξά­ρια: οἱ βί­οι τῶν Ἁ­γί­ων, οἱ ὁ­ποῖ­οι ὀ­νο­μά­στη­καν ἔ­τσι, ἐ­πει­δή δι­α­βά­ζον­ταν ἀ­πό τούς πρώ­τους χρι­στια­νούς στίς συ­νά­ ξεις, δη­λα­δή στίς συγ­κεν­τρώ­σεις τους, τήν ἡ­μέ­ρα τῆς μνή­μης τῶν Ἁ­γί­ων.

Φ

πρόκριτος: ὁ ἄνθρωπος πού ἔχει μιά ξεχω­ ριστή θέση ἀνάμεσα στούς συμπατριῶτες του.

Φιρμάνι: Ἡ ἀπόφαση ἤ ἡ διαταγή τοῦ Σουλτάνου ἤ τοῦ Βασιλιᾶ.

72