Loading documents preview...
1
ఇనగ�ణ త్రయంబ� ఇంద్ర ద్వయ
హంసపంచకంబ� ��ట��ల�� ఆట��ల�� అంట�...
��ల�� అంట� �ీత .్ ఆట��ల�� అంట� ��శయ్ అ�� అర ద్ం క��� వ�ం
�ేట��� - ఛం�ో ���
సూర�య్ � ొక్కడ� ర�ా� �దద్ర
��నకర ద్వయంబ� �ేట�� 2
ఇంట� ల�న ఇం� ఇ��స్సు్టజ�
��డ�క� ��డ ��వ�� ��� �ె�య� ఇంట� రంక�బట్ట ఈశ్వర�� తర �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్��
3
స్వంత
�గ��
�� �ద��ంచు��నున
రంక� �గ�� ��య� �ా�్ర ��
మల�్ ల ప�ల �ానుప్ ��య� జ�ర �ా
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్�� 4
స్వత �గ�� ��� �రను �పప్ద రంక� �గ�� ��� �ా�్ర పగల
��డల� జ��ి క��గ ����ంచు ��వ�ె �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్�� 5
స్వంత
�గ��
�� �ద��ంచు��నున
రంక� �గ�� ��� �ా�్ర ��
1
మల�్ ల ప�ల �ానుప్ �� మదప� లంజ
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 6
స్వంత
�గ��
డ సుత���� �ా�చు్
సుత�� �డ్ డ � �ా�్ర ��
మల�్ ల ప�ల �ానుప్ �� మదప� లంజ
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 7
మదమ� ��డ ��రయ� మ�ేత ్భ �ాజంబ మదమ� ��వ�్వ బట�్ట ��������దు త మదమ� ��ర �ెంగ ��్ర ��ర�ి�� వ�
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 8
మదమ� ��డ ��రయ� మ�ేత ్భ �ాజంబ జవమ� ��డ ��ల�గ� ��ౖoధవంబ�
మదమ� ��ర �ెంగ ��్ర ��ర�ి�� వ�
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 9
అమ్మ ��దద్మ్మ అమ్మమ్మ ర�ప ��క్కవల నుండ� ప�క� ర�ాల ర�చుల�
��ర� మ�గ�రమ్మలన ��క� ప�త�్ర�ేన
�వ�డ� జ���ప్�� మ�టల� సునృతంబ. 10
మ���తల్ ��ర్వగ ల�� �దయ్గల�ే మ�������ప్ంచగ
గ�దమ�న్ ��ర�ప్గ అశ్వ��డృమ�ను సుఖం�ా ��ంచుగ�
2
దద���� ల� క�ి ��ర�ా క��గ �ెం��ంచన్ మ�నందమ�
మదమ� ��వ�్వయ� �ా��� వగను ప�కం�� ను��ాప్రగ 11
మ���తల్ ��ర్వగ ల�� �దయ్గల�ే మ���ద్ర ����ప
గ�దమ�న్ �ైలమ� బ ��ి ��ఢ్రమ� క�ి�ా ��ంచంగ �ెంగం
గ�దమం�� అదరంగ తృ�ిత ్గను �ామంబంత ��రంగ �
మదమ� ��వ�్వయ� �ా�ెంగ క�ిగ �� మ���ద్డ� �ిగగ �్ �
వ��నల్ అమ్మల� అతత్ల� ర�న వృ��ధ్పయ్ం�ెంగ గన
12
�ామ�డ� �ెం�� క�త�రగ� �ీతను భ�సుత క�త���గ��
బ్రహ్మయ� �ెం�� క�త�రగ� ��ర� ��ండ్లమ� జ�సు��
అమ్మల� య�నన్ �ేవతలఅమ్మల� క�ి �ాను �ెంగ��
అమ్మల� య�నన్ మ�నవ�ల� అమ్మను �ెం��న తప�ప్యం 13
పంచ��ర కనన్ �ాల�
�గడ కన
�ంట� �ే�� కనన్ �నున్ క
కనన్ త�్ల ప�క� �ర� కమ్మగ ను
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ 14
క��న్ �ిల్ల కనన్ �ామ మ�ో
కనన్ త�్ల ప�క� క��గ �ె
సుఖమ� ��ండ� ఇలన స్వరగ్� �ేన �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ ఉతప్లమ�లల
3
15
�ాప� ప�ణయ్� నరక �ా్రపత్�� లభయ్� చ�్చన
��పమ� ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర గట�్టగ అమ్మప�క
తప�ప్���ాదు�ా ��డక త�్ ల��ెం��న తప�ప్ల�దు�
��పప్గ ��ఖయ్��్చ�� గ�దద్దర �ెం���� రంక�ప�త! 16
జన్మ��్చన త�్ల �ామప�����్క ��ర్చగ
జన్మమప�ప్ఢ� ప�క�ను �ల�్చ��నంగ వ�్చ� ��ద
జన్మ� �్చన ప�క� ల���� బ�వ పట్టను �ా
జన్మ �ా్థనమ�ల��� ��వగ సుల్ల ��ంచగ �ా! 17
�ామ�డ� ��ౖన �వ�మ�గ�రమ్మల ప�క�ల� �ెంగక�ందు�?
�మ�డ� ��ౖన �వ� మద ���� క�ం�� �ెంగ క�ందు�ా?
ఆమ్మ య��ద �ేవ��ల �ామమ� ��ర్చగ నుందు���
ఆమ్మను �ెంగ� ప�త� ్రడవ� �ామమ�ోన్మత అశ్వ ��? 18
త�్ ల య��ద �ేవ��ల ��పమ� ��ర్చగ �ెంగక�ండ�
�ె�్ల సుభద్ర�ౌ్రప��ల �ామమ� ��రగ �ెంగ క�ండ సుల్ లను
��ి �ెం��నట ��క�ల క��న్ల� ��్రఢ వృ�ధ్లం
నల్ ల� �ాడ �ామమద ��న్మత కృష � ్ణడ� రంక� ప�త�్?
19
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర�లంజప�త� ్రడవనందుర� �నన్తనంబ�నుం� బ�ధగ ��్ఙభ�� ������ ��దద్గ ��ౖ�� �నున్ �ెంగ
��ందు�� �క�అలంజ�గ��ెందు��ప�త�్ర�ె ��ర్చ �ామమ
4
20
గ�దద్న వ�నన్�ే ��గరసుందర ��భన �ామ హ�ిత ్
మ�దుద్ల
�మ�ల� ��ర�ప� ��దద్గ నూగ�చు సళ�్ళ�ిర�
అందమ� ల�న ఆడతన మందున ��వ్వర� �ాట�ల�ర�ల
గ�ద్ డదరంగ�ా క�ిగ �ెంగ�దు గ�టమ� ��ంచగ త�్ల��!
21
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గ మ��క్కడ� గ�దద్న �డ్డ�ం ��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �బట�్ట ఎ
ఛక్కగ �ెంగ�ల�డగను
��� న��్కయ� �నన్��
త��్కన మ�టల�ల మద ��న్మత లంజ�� త�్ల �
22
��కల� ��య���క్క��� చంపర ననన్ను చుండ���క్ రక�్కను ��ళ్ళ�� క�ిగ రకత్మ� మ��క్క�ే� ��
��క్కగ బ�తమ�టలను ����్క �ట�్టచు �ెంగ�చుండ �ం
��క్క���్రమ��క�ిగ �డ్ డను �క�ను ��క్క�ేమ�
చక్కగ పంగజ��ి మద �ారమ� �ర�గ ��ల���ల� ��
��క్కర ప�క�ల� క�ిగ సుల్లను �ోపర సమ్మసమ
�క్కను ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగమ �� మ��క్క�ే� ��
����్కయ �డ్ డ�ోప���� క�క్కగ గ�దద్న ��ళ
చక్కగ ప�క�గ�దద్క�ి �ా�న గంగను �ెంగ�ాయన చ��్కర
�ామ���డలన �ా్వనుభ వబ�న జ�ప�ప్సతయ్న 23
జ���ను ��ౖట��ంగ� చనుగ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���ను ��ర���న చనుగ�బ్బల� బ �డ�్డక� ��క�చుండ
5
జ���ను �ర లంగమ��� జ�రగ �ిర�ల� ��ట� ��లక�న
జ���ను ��శసంపదల� ��ప�ప్య� �డగ ��లకంటగ
జ�రగ ప�క�ల�ం�మద �ారమ� ��త�్రడ��ర���ర�గన
���న ����్క�� చనుల� ��దద్గ ��రమ� ల�నూగ�చున బ�ర�గ ల�వ��ా బ��ి ��దద్గ గట�్టగ నునన్�డ
దూర్చగ ప�క�ల� న��� �ెంగ�చు మర ద్నజ�య��లమ
�ారద్క ��మ�ేయ�డవ� ����్కల� ��ర్చగ సమ్మగ�ం�
�ా��్చను ప�క�ల�ం�మద �ారమ� వృదధ్�� ��త�్రడ� �ెం జ���ను నునన్� ��డల సందుగ ప�క�ర�ాల���లక�
24
కృష్ణ��ణ, సు����, ����, �ల��ణ�,
నల్ ల� ��న పద్మ నయనంబ�ల��న మ�ోన్మతంబ� �ల�్ ల�� ��న ��ర చను గ�బల� బ�డ�్డక� జ�ర��తత్
��లక� నంట� �ాలజ ్డ�� ��తత్గ వ�ె్చద నమ్మ��ప�
త�్ ల� ��న ����ను �ెంగక నుండ�ట�ాధయ్మ�నట! 25
త�్ ల� ��న��� మ�ోన్మత హ�ిత్� జ���ీత్�
సళ్ళన �ాల���గ�న �ా��గ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ త�్ ల� జ�య�ా ��డక ���� గట్టగ � ప�ట్టగ
సళ్ళన �ాల���గ�చును సుల్లను దూర్�ెంగ�ప�త�్ర�!
26
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ
�ాన్నమ� నందు�భప�� చంగను ��ఢ్క� మ�దుద్ల�ట�్ ఇ�న్వసం��ల� ����� ఇంకను అగగ ��లప�త�్ర
6
కనన్�� �నున్ ����ర�� సమ్మగ �ెంగర అశ్వ��!
27
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ �ాలను �వ్వ��ౖ�
చనున్ల� �క�ా మదన �ారమ� �ా��ను �నున్�డ
యనన్�� క�ం�కర�్ణ��� హ త �త్�� నంగ��ఢ్�కగ
���న్వసం��ల������ అమ్మను �ెంగర రంక� ప�త�్
28
జన్మ� �్ త�్ �ామప� ����్క ��ర్చగ �ాప?
జన్మస్థ ల యందచందమ� ��భ �డగ ��్రమ� జన్మ��్ త�్ ప�క� ర�ాల� �ర�గ ����్క�
జన్మస్థలమ�ల ��ఢ్ర ర�ాల� �ం�ిన �ాపమ?
29
ప�ట�్టన ప�క�ల� క�ిగ�డ్ డను ��ంచగ పపమందు�
ప�ట�్టన ప�క�ల� పర�ల�
�డ్డల� ��ంచుట కనన్ ప�త�
��ట్టగ ప�క��ండ�గను పట్టక ��ల్లగ ��ల్ల ��
��ట్టర స�్చ��డకడ� ���్చన ���ల� �ెంగ�సమ 30
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ �ాలను ��గ�చుండగ �నన్గ ప�క�ల�న గ�ల ప�ట్టగ �ామర�ాల��ా��
కనన్�� నున్�� ��ర�� �ామమ�ోన్మత అశ్వ��డ
యనన్�� అమ్మ ��ర��� ��న �ంగమ� దూర్చప�త� 31
త�్ �నున్దలం ఘంటమ�ను �ేతన్ బట�్ట ప��య్ల త�్ ప�త�్రల �ామ���డలన సం��షంబ��� �ా్రయ �
7
య�ల్ లంబందు ��్ జృంభణమ��ా శృం�ార శబద్ంబ� �
�ల్ లనప్ల�్ ��దు �ాక�్కనన సం�ీ్ర�న్ జగ��్మ! 32
అ���� ��ర� పంత�లమ్మయ���� అం����� యందమ
మద��న్మత త్ ర�స్వర��ిణ� ���ంగ శృం�ార �ల
వదనం �ేవత స్వర�పం మగడ� మ�మ�ప�త్రసం��గమ
మ�దమ�న్ మ�డ�త�ాల��రయ్గనుసం����ం�ె సంతృ�ిత
33
అ���� ��ర� పంత�లమ్మయ���� అం����� యందమ
మద��న్మత తర�స్వర��ిణ� ���ంగ శృం�ార �ల�వ
వదనం �ేవత స్వర�పం మగడ� మ�మ�ప�త్రసం��గమ
మ�దమ�న్ మ�డ�త�ాల��రయ్గనుసం����ం�ె సంతృ�ిత
అ���� పంత�లమ్మ��ర��ే�, ఆ�� అం����� యందమ�,
మద��న్మత తర��ే�స్వర�ప, అంద���న అవయవమ�ల� గల��,
శృం�ార�లల� ఆ���ే��న��, ఆ�� మ�ఖం �ేవత ర�పంల� వ�ంట�ం��.
మ�మ, �గ�డ�, ప�త�్రల�� మ�డ�త�ాల మ�ాళ్ళక� ��రయ్ సం��షం�ా సంతృ�ిత ్గ సం����ం�ం�.
34
త�్ ల�ను దలం� ఘంటమ�ను �ేతన్ బట�్ట ప��య్ల
త�్ లప�త�్రల �ామ���డలనుసం��షంబ� ���ా్రయ
య�ల్ లంబందున ��్చజృంభణమ��ా శృం�ార శబద్ంబ�
�ల్ లన్ పల�్ ��దు �ాక�్కనను సం�ీ్ర�న్ జగ��్!
8
35
త�్ �నున్దలం� ��ఢ్రమ�ను �ేతన్ బట�్ట ఝ���
త�్ ప�త�్ర �ామ �లలను ఛం�ో బదద్ �ావయ్ంబ�
��న్ళ�్ళ� చనుల� మ�ోన సుగంధంబ� ��ా�ల�్ల
వళ్ళం�� త��� బలంగ క�ి�ా ప�కంత �ెంగ 36
త�్ ల�నున్దలం���ఢ్రమ�ను�ేబట�్ట ఝ���ంచ
��న్ళ�్ళ� చనుల� మ�ోన్మ తసుగం ధంబ�� �ా�ల
వళ్ళం�� త��� బలంగ క�ి�ా ప�కంత �ెంగన్
నన్ళ�్ళ�� ��నమ్మ ����్చ�� ������్క ���ళ 37
��రస్థ��ల ��ర����ంగసుగం���పంత�లమ శృం
�ార మ�ో న్మ� మ���త క�ంభ�తంబ సు��ర్ఘక�ంతల
�ిర�ల� సళ�్ల�ిక్కల �ట��� �ాలజ ్ నూగ�చుండగన ����న బ�వ �నున్గ� �ెంగగ 38
�త��� త�్ల ��
నల్ ల� ��న పద్మ నయనంబ�ల��న మ�ోన్మతంబ� �ల�్ ల�� ��న ��రచను గ�బ్బల ��న �తంబ సుంద
నల్ ల� �ాలజ్�ే ��డల� ��టగ ��టయ్మ� జ����� �� త�్ ల� ��న���క�ి ��రగ �ెంగ�దునమ్మ��ర!
39
��భన త�్ ల ��ర��� �ామమ�ోన్మత మ�దుద్ల���
�ామజ య�నక�న �గ�ల జక్క� �ం��� కృష్ణ��ణ��
కమ్మ� �ర�ామృతమ� ����ద �తయ్మ� �తంబక�ం
�� మ�� �దు �హమ� కష్ణంబ�ను ��రదు త�్ల�
9
40
���న్�� � ���న్�� �ర�త క�కట� �� �ాయమ� జ��ి� �ాన్న మంద
నూనూగ� ��ాల నూతన్యవ్వనమ �ెం��� అమ్మను దూల ��ర
��దద్మ్మ అమ్మమ్మ��ద��మ్మ క ప�క�ల� �ెం��� మదమ� ��ర్
���� గట�్ట� త�్ల�� �ర�
��ంకనన్ ���ాకష్య్మ�ం�ె న 41
అమ్మ ��దద్ యమ్మ అమ్మమ్మ ��క్క వల�గ నుండ� ���� �
ర�చుల� ��ర� మ�గ�గ్రమ్మల �ెం��న
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్��
���న్�� � ���న్�� �ర�త క�కట� ��
క�ర�లక� చంకల� సళ�్ళ ��డక
నడ�మ�క� ��డల సందున గ�దద అమ్ మ�ో న్మత �ేహమం
నూ�� మరద్న జ��ి నల�గ బ�ట�్ట ర�దద
�ాన్నమ� జ�యగ �ాయ ప��
క�ర�లక� �ాంబ�్రణ� ��యగ దు�్ ��వల� జ��ి� �నన్���ె
42
�ాలజ ్�ే�ి మల�్ల ప�ల�బ�ట్టగ స ��� బ�డ�్డ ��ంద గట�్ట సళ
10
�ిర�ల�గ� చుండసూ్కల�����్ళను య
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్�� 43
నల్ ల� వ�ె�త్న �ల�ల క�ర�ల
�ాలజ ్డ ���ి� వలప� ��
�డ��ాట� క�ర�లక� నూ��ను బట�్టం
మరద్ జ��ి� మ�దుద్ �ాన
వళ్ళంత నూ��నుప�యగ �మ�క� �ేత�ల� చంకల� �ెవ�ల� �ాళ�్ ��డల� �ిర�ల� �ిక్కల� �ా��ల
నల�గ� బ�ట�్ట� తను వం
చంకల� అత�ల� చక్కగ ��రగ �భ్రమ� జ��ి� సబ�్బ �ా
నునన్గ �������� ల��ొ �డగ
ప�క�ను చంకల� ���� ��ను
�ాన్నమ� జ�యగ క�ంక�డ� రసమ��
క�ర�లను �భ్రమ� జ��ి��న
�ాంబ�్రణ���యగ క�ర�ల�ర బ�ట్ట క�ర�లను దు�్వ �క�్క ���
�ా�ిట �యగ మధయ్న �నన వదుల�గ �ాలజ ్డ ���ి ��న
�ిక్కల� ��ట��� �ాలజ్డ నంద
మల�్ లల మ�లల� బ�ట�్ట ��
11
�ాట�క ���ద్� కమల � �� కనులక�
�లకమ� బ�ట�్ట� నుదుట�
�
��రస్థ ��లను బ�్రర� కంద
�పంత క�ప్ంచు బ�్ ���ి
���ను బ�డ�్డక� ��ందుగ గట్ట
క��ె్చళ�్ల స��ద్� చక్క
బం�ార� �ినున్ను బ�ట�్టక��ె్చళ�
కదలక నుంచగ క�దుర� �ాను
మంగళ సూత్రమ� మ�ర్చగ పసు
��డ�ను గట�్ట� త�్ల యడ
పసుప� ��డ�ను మ���్చయ
త�్ ల�� బం�ార� ��� కట�
���� గట్టగ త�్ల�� మ�గ��ె
ననన్�� త�్ల�� మ���పమ�గ�
�నన్ తనమ� నుం� ��వల� జ�య ����ప్న త�్ల�� ��సు �ె
రంక� �గ�� ��డ �ాత�్రల� �ెం��ంచ ��వగ న��్కయ�
44
���ేను
అమ్మ ��దద్మ్మ అమ్మమ్మ ర�ప
ల�క్క వల�నుండ� ప�క�ర �ాల ర�చుల ��ర� మ�గ�రమ్మ లన�ెంగ� ప�త�్ర�ేన
�వ�డ� జ���ప్�� మ�టల సునృతంబ�.
12
45
మరద్న జ�య�ా తలక� వంట��� నూ��ను బ�ట�్టతలం
��దద్స్థ�� నూగగను మ�దుద్ల ప�త�్ర� �డ్డల�
మ�దుద్గ �ేతబట�్ట మ����ంబ�గ మ�దుద � బ�ట్ట త�్ల
నందమ� ��్రమ��ం�� మద��న్మ�ామర�ాల� ��ంగగన 46
వదుద్ర వదుద్వదద్నుచు ప�క�న �ల�గ �డ్డ�
గ�దద్ను���త్ �ెంగ�చును సళ్ళను �కర స�్చ��డ
గ�ద్ డదరంగ �ెంగ�ా ��డక స్వరగ్��ేనురప�త�్ర�� ఇదద్ర� పకృ� ప�ర�ష ���డల� ��డరత� మన్మధుల
47
���� కట్టక�నన్ �ొర �ా�� �ా�య నందురందర ����� ల���� మగ ���� లంజయ నందురందర�న
����� ల�� బంధమ�� �ేశమ� ల�సహ�వనంబ�న
��ళ వనంబ�ల� సుదను ��్ర��న కల్లను��ందురందర
48
����� ల�� బంధమ� ��ేశమ�ల� సహ�వనంబ�న
���� కట్టక�నన్ �ొర �ా�� �ా�య నందురందర ����� ల���� మగ ���� లంజయ నందురందర�న
��ళ వనంబ�ల� సుదను ��్ర��న కల్లను��ందురందర 49
అమ్మను��దద్యమ్మ�నయమ్మనుఅక్కనుఅక్క
అమ్మల గనన్యమ్మవ�� నమ్మను �ె�్ల� �ె�్ల క సమ్మ� ��డక���ర� జ�యగ తృ�ిత్� బ�ందవచు్
�ామమ �ొ న్మ�� ��ల��ామమ� ��ర్చగ తప�ప్ల�దు!
13
50
�ాలర�ాల�ామమద పల్ లవ ���� త�్ల చనున
�ాలను �నన్తమ�్మ���� పట�్టన � నుండరమ్మ త�్ ల�� ��టబ�ట్టత� �రగ చనున్ల �ాల� �ర
సళ్ళక� �టత��గ్ మద �ారమ� �ా��ను అమ్మ ప�క 51
తమ�్మడ� �ాల���గకను ��్మ������్కర సళ�్ళ
రమ్మ� ��టబ�ట్టగను రం�గ �ీల్చగ అమ్మ�ాల ��్మ�� త�గ్�ా ��డక �టగ � నుం��ర ప�క�ల�న
యమ్ మ�ో న్మత రమ� ��కగ �ెంగర �� సుప�త�్ర�! 52
చ��్కర �ాల� �ే�యల� కమ్మ� ఆమ�ర�ాల� ��్రక చక్క� పంచ��ర అ�� ��ల్ రసగ�ల్లను జ�ం���లడ�్
మక�్కవ ��డ అమ్మ భగ మందున �ోపగ �ందు���
ప�కను ��ంట��ా ����� ప��్ళమ అమ్మక� �ామ��సు! 53
కంట��� �ద్రవచు్చ��సుఖంబ�గ మరదజ�యక�ండగన
వంట��� సళ్ళక� ��డల� �ిర�ల� �ిక్కల� గ�దద్ప�క� బట్టల� ��ిప్నగన్మ�గ ప�క�న �డ్డను �ోప�ె కంట��� �ద్రవచు్చ��సుఖంబ�గ �ెంగకనునన్ ప�త�!
54
��క�మ�ర�డ� తృ�ిత ్��రగ �ెం ల�డ� �ంత ��ల��
��క�మ�ర�� మ�ర� తృ�ిత ్గ �ెంగ�చుంట�� �నున్��డ
��క�మ�ర��ె �క�మ�ర�డ� న��య్ కంట�� ��క� ప�త� ్ర �క�మ�ర��� యవ్వనంబ�న �ెం క�ందువ లంజ��డల�!
14
55
నల్ ల� ��న పద్మ నయనంబ�ల��న మ�ోన్మతంబ� �ల�్ ల�� ��న ��ర చను గ�బ్బల ��న స��నవ�్
�ల�్ ల��
�మ���న ర� ��భన క�ంభ�తంబ సుంద�
సుల్ లను �ోప�ా క�ిగ సమ్మగ �ెంగ�దు �� ��డల� 56
త�్ ల� ��న��� మ�ోన్మత హ�ిత్� జ���ీత్�
సళ్ళన �ాల���గ�న �ా��గ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ త�్ ల� జ�య�ా ��డక ���� గట్టగ � �ఢ్ప�ట
సళ్ళన�ాల���గ�చునుసుల్లనుదూర్చగ �ెంగ�ప�త�!
57
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ
�ాన్నమ� నందు�భ్రప�� గను ��ఢ్క� మ�దుద్ల�ట�్ ఇ�న్వసం��ల� ����� ఇంకను అగగ ��లప�త�్ర
కనన్�� �నున్ ����ర�� సమ్మగ �ెంగర అశ్వ��! 58
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ �ాలను �వ్వ��ౖ�
చనున్ల� �క�ా మదన �ారమ� �ా��ను �నున్�డ
యనన్�� క�ం�కర�్ణ��� హ త �త్�� నంగను ��ఢ్
���న్వసం��ల������ అమ్మను �ెంగర రంక� ప�త�్!
59
���్మ�� మ�సమ�ల్ కఢ�ప�నందున��ి కనంగ �ెబ్
���్మ�� మ�సమ�ల్ కడ�ప��ంఢ�గ�ాలను��్చ��ను �ొ �్మ�� ��ళ�్ళ�ా కఢ�ప� �ండ�గ�ం���బ�ట్టగ ��ం అమ్మఋణంబ� ��ర�్చ��న సమ్మగ �ెంగర రంక�ప�త�!
15
60
�ామ�డ� ��ౖన �వ�మ�గ�రమ్మలప�క�ల� �ెంగక�ందు�?
�మ�డ� ��ౖన �వ� మద ���� క�ం�� �ెంగ క�ందు�ా?
ఆమ్మ య��ద �ేవ��ల �ామమ���ర్చగ నుందు���
ఆమ్మను �ెంగ�ప�త� ్రడవ� �ామ మ�ోన్మతఅశ్వ ��? 61
త�్ ల య��ద �ేవ��ల ��పమ� ��ర్చగ �ెంగక�ందు
�ె�్ల సుభద్ర�ౌ్రప��ల �ామమ� ��రగ �ెంగ క�ండ సుల్ లను
��ి �ెం��నట ��క�ల క��న్ల� ��్రఢ వృ�ధ్లం
నల్ ల� �ాడ� �ామమద ��న్మత కృష�్ణడ� రంక� ప�త�?
62
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర�లంజప�త� ్రడవనందుర� �నన్తనంబ�నుం� బ�ధగ ��భ�� ������ ��దద్గ ��ౖ�� �నున్ �ెంగ
��ందు�� �క�అలంజ�గ��ెందు�� ప�త�్ర�ె ��ర్చ�ామమ
63
గ�దద్న వ�నన్�ే ��గర� సుందర ��భన �ామ హ�ి
మ�దుద్ల
�మ�ల� ��ర�ప���దద్గ నూగ�చు సళ�్ళ�ిర�
అందమ� ల�న ఆడతన మందున ��వ్వర� �ాట�ల�ర�ల
గ�ద్ డదరంగ�ా క�ిగ �ెంగ�దు గ�టమ� ��ంచగ త�్ల��!
64
ఎంతగ ల�వ��ా బల�ి ��దద్గ బ�ర� ఆశ్వ ��డ్
నన్ంతగ ��ం��ే �నుగ� ���ర �నన్గ ��ల్ల��ల
�ాంతమ� దూర్చ�ా క�ిగ సమ్మగ నుం��ర స�్చ��డ కంతయ���్చ� �వగను అ�గ్�� �ెంగర లంజప�త�్
16
65
�ా��ద తంట�ల� బల�ి గ�ఱ్ ఱప� ��డ్రమ� బ�� ��దద
దడ�్డను ��ం��వ�గద ��చను బ�లను ����మ�దుద్
త�్రండవ� ��ం��ను�ను ��క�ి ��ర్చగ �ెంగ����
అడ్ డమ� ల�దు�ా మనక� అమ్మక���సుడ�వ�ప�త�్ 66
�����ిన ��� ��శమ�ల మధయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
����యగ బ�ర� �ాలజ ్డ�� �ిక్కల���ట�చు��టయ్మ�
బర�వ�గ జ�ర సళ్ళను స�� బ�్రర�కందున ���త్ బ�ట
అర�వ�� ��ళ�్ళవ�్చనను అందమ� తగగ్� ��ర� 67
జ���ను ��ౖట��ంగ� చనుగ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���ను �రలంగ మ��� జ�రగ �ిర�ల� ��ట� ��లక�న
జ���ను ��శ సంపదల� ��ప�ప్�� �డగ ��ల నంటగ
జ���ను నునన్� ��డల సందుగ ప�క�ర�ాల�త�్ల�
68
���న ����్క�� చనుల�
�టగ �ిర�ల� వత త్�డ్
��రమ�ల��య్సళ�్ళభగ�������న్ మద�ారమంతయ �ర�గ �ంగ �ా్థపనమ� జ�యర �ెంగర సమ్మసమ్ మరద్న జ�య�ా భగమ� నంతయ� ఆశ్వ��డ�్
69
జ���ను ��ౖట��ంగ� చనుగ�బ్బల�దుగ��ల��కగ
జ���ను ��శ సంపదల� ��ప�ప్�� �డగ ��ల��కగ
జ���ను బ�ందు�డగను �రయ� లంగయ���ల��కగన
జ���ను నునన్� ��డల సదున �ామర�ాల���రల�ౖ
17
70
అర�దుగ �ా��ిం�ె�� సుగంధ ���ం��� ����ాంత�ల�
����యగ రంభ ��నక సుభద్ర �ల�తత్ మ��ర ఊర
సు��� సరస్వ� ఊ��్మళ సు�ల ప్ర�ల మ���క
ప��మళ పంకజ��� పర��శ్వ�� �ాంభ� క�ం� �ౌ్రప 71
�ిర�ల�సంగ�ల��్మ ప్ర���� శ� �త్��సం���� �ే� �ా
వరమ�ల�సంగ� �ేవతలయందమ� ��భ�క�ి్మ��బద్ భరణమ�ల�ౖన �రజ ్�� సమ�నన్త �ీత్�త్వప� ��గ��గ ప��ణ�త ప�షప్ ��ల రసమ�ధు�� ���ల గజన్మ ధనయ
72
సరసులమ�న సంబ�స రస�్ ఞ ల�ఱుంగ�ను వృ�ధ్�ార
����ిన ప�షప్ గంధమ� ��ఱ�ం��న మ�దుద్ల ��త�్ర �ే
శ్వర�వ�ంగ �ైర� �జయ� గ�తయ్ మ�తృష్ణ ��ర
మ���పమ���రవృ�ధ్తనమందునవృ��ధ్� బ�ం�ెయందమ 73
పంచ��ర కనన్ �ాల�
�గడ కన
�ంట� �ే�� కనన్ �నున్ క
కనన్ త�్ల ప�క� �ర� కమ్మగ ను
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ 74
క��న్ �ిల్ల కనన్ �ామ మ�ో
కనన్ త�్ల ప�క� క��గ �ెంగసుఖ
��ండ� ఇలన స్వరగ్� �ేన
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ
18
75
మదమ� �ేత ��రయ� మ�ేత ్భ �ాజంబ ��వ�్వ�ేత��ల�గ� ��ౖంధవంబ
మదమ� ��వ�్వ బట�్ట ������ ��త �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ 76
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గమ��క్కడ� గ�దద్న �డ్డ� ��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �డ్డ బఎం
ఛక్కగ �ెంగ�ల�డగను
��� న��్కయ� �నన్��
త��్కన మ�టల�ల మద ��న్మత లంజ�� త�్ల �
77
���్మ�� మ�సమ�ల్ కఢ�ప� నందున��ికనంగ �ెబ్
���్మ�� మ�సమ�ల్ కడ�ప� �ంఢ�గ �ాలను ��్చ��ను �ొ �్మ����ళ�్ళ�ా కఢ�ప��ండ�గ�ం���బ�ట్టగ ��ం
అమ్మఋణంబ� ��ర�్చ� సమ్మగ �ెంగర రంక�ప�త�్ర!
78
ఎవ్వ�� �ేజ�ం���� ఎవ్వ�� చనున్ల �ాల����� ఎవ్వర��ాన్న�ానమ�ల�జ�యగ ��ంచగ ��దద్���
అవ్వ�� సళ�్ళ �క మద �ాడ�ను �ర�గ �డ్డ��ం
��వ�్వన ��కల��� ర����న �ాళ్ళను ప�త�్ర��ద�� 79
మ���తల్ ��ర్వగ ల�� �దయ్గల�ే మ�������ప్ంచగ
గ�దమ�న్ �ైలమ� బ ��ి ��ఢ్రమ� క�ి�ా��ంచంగ �ెంగం
గ�దమం��అదరంగ తృ�ిత ్గను �ామంబంత ��రంగ �
మదమ� ��వ�్వయ� �ా��� �వగను ��్రఢల్ వృ�ద్�ాం
19
80
మ���తల్ ��ర్వగల�� �దయ్గల�ే మ���ద్ర ����ప
గ�దమ�న్ ��ర�ప్గ అశ్వ��డృమ�ను సుఖం�ా ��ంచు�� అ����ల� క�ి ��ర�ా క��గ �ెం��ంచన్ మ�నందమ�
మదమ� ��వ�్వయ� �ా��� �వగను ��్రఢల్ వృ�ద్�ాం 81
వ��నల్ ��ర్వగ ల�� �దయ్గల�ే మ���ద్ర ����ప
గ�దమ�న్ �ైలమ� బ ��ి ��ఢ్రమ�క�ి�ా ��ంచంగ�ెంగం
గ�దమం ��అద రంగ తృ�ిత ్గను �ామంబంత ��రంగ � 82
మదమ� ��వ�్వయ� �ారగన్ మ���� ��మ���ద���ిగగ �్ � వ��నల్ ��ర్వగ ల�� �దయ్గల�ే మ���ద్ర ����ప
గ�దమ�న్ ��ర�ప్గ అశ్వ��డృమ�ను సుఖం�ా ��ంచు�� అ����ల� క�ి ��ర�ా క��గ �ెం��ంచన్ మ�నందమ�
మదమ� ��వ�్వయ� �ా��� �వగను ��్రఢల్ వృ�ద్�ాం 83
���� గట�్ట�ా�
�గ��ెనన్ఢ� �ెంగ��ల�దుర కనయ్�ా�
��ళనుల�కనుండగను��పమ���ర్చగ�ెంగగననున్మ�మ
త�్ ల� జ�య ప�ట్టగ�� ��మ�� �ై�� �ాన�� తప�ప్ ల�ద
త�్ ల� �ెంగ�ా మదన ��పమ� ��ర్చర రంక� ప�త�్! 84
అమ్మ�� ��దద్యమ్మ�నయమ్మ��అమ్మల గన తత ్మ్మ�� ��్రమపంచు వ��నమ్మ�� ��రయ్�� ��రయ్
జన్మమ���క్కబంధ���రన్మమ�నునన్�ొల� �ొల�మ అమ్మ�� ��ర�ా ��డన���� కట�్ట� ��్రమ�
20
85
����ప� క�ర�ా ల��ర�� చును�� నం��ంచు ��ప�త�్ర�
ల�న��న్ ల ్లడటం చుప�త్ర ర�� ల�స��త్ ��ం��
�ాన్నంబందున వళ�్ళర�దద్గ య�����ే� �ిల్వం
కృష� ్ o�ే క�ి��ర్చ �ెంగ ర� ��ఖ�య్నం��బ�ందగన
86
ప�ట�్టన ప�క�ల� క�ిగ�డ్డను��ంచగ �ాపమందు
ప�ట�్టన ప�క�ల� పర�ల��డ్డల���ంచుటకనన్ప�త�
��ట్టగ ప�క��ండ�గను పట్టక ��ల్లగ ��ల్ల ��
��ట్టర స�్చ��డకడ� ���్చన ���ల� �ెంగ�సమ
87
ఎర�� �రల� క�ిగ ��దద్గ బ�ర�గ �ాలజ్�ే�ియ
�ిర�ల� �ప�ానుమ�ఖ��ంతగఅందమ� నుండ���య�న �ిర�ల� ��టచుండగను మల�్ లల మ�లల� బ�ట్ట�ాను
����్కల� ��ర్చ�� మదన �ామసుగంధ���ంగసుంద! 88
ఎంతట���గయ్� ��డ�క� �ెంగగ స్వరగ్�� �ాదను��
ఎంతట� ��ఖయ్� చనుల� �కగ ప�త� ్రడ� �ట��ర్
ఎంతట� తృ�ిత ్� ��డ�క� బ�ట్టగ � �ఢ్ను ప�క��ండ
ఎంతట� ప�ణయ్�ారయ్మ�ల�జ��ినలభయ్� �ంత��గయ
89
అమ్మ ��దద్మ్మ అమ్మమ్మ ర�ప
ల�క్క వల�నుండ� ప�క�ర �ాల ర�చుల
��ర� మ�గ�రమ్మ లను��క� ప�త�్ర�ే �వ�డ� జ���ప్�� మ�టల� సునృతంబ.
21
90
దునన్ల�� దునన్ �ెంగ� �గ� ��చ్చ ల�ర� దునున్ �ా�� ��ప�
�ం�� బ�ట్ట �ాను నక మ�ల�గ్న
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 91
నల్ ల� ��న పద్మ నయనంబ�ల��న మ�ోన్మతంబ� �ల�్ ల�� ��న ��రచను గ�బ్బల ��న �తంబ సుంద
నల్ ల� �ాలజ్�ే ��డల� ��టగ ��టయ్మ� జ����� �� త�్ ల� ��న�� క�ి ��రగ �ెంగ�దు నమ్మ��ర!
92
నల్ ల� ��న పద్మనయనంబ�ల��న �ోన్మతంబ
�ల�్ ల�� ��న ��ర చను గ�బ్బల బ�డ�్డక� జ�ర� �త
��లక� నంట� �ాలజ ్డ�� ��తత్గ వ�ె్చద నమ్మ��ప�
త�్ ల� ��న ����ను �ెంగక నుండ�ట �ాధయ్మ�న! 93
నల్ ల� �ాలజ్డందు�ి�� మల�్లల మ�లను ��ౖనజ�ల
సళ్ళను ���త్�ార�క గ�దద్ను నంట�గ లంగ���
�ాళ్ళక� బ�ట�్టపట�్టడను క� బ�ట్టగ �ాట� ���ననన జ�ల��� �ామ�ాణ�మద ���త హ�ిత ్� త�్ల ��
94
�ె�్ల� �ెల్ల�� జన�జ����� రంక�ను ��ౖ�ెభరత్
���్ ల గ�ం� �గ�లను ��ర్చగ �ెం���� ప�త� ్రడ� � ��ల�� ��ర� లంజ �గ��ేల�� ప�త�్ర� లంజ��ౖ ర
���� �ంట�� జర�ప స్వరగ్మ� �డ�� త�్ల �!
22
95
త�్ ల� ��న��� మ�ోన్మత హ�ిత్� జ���ీత్�
సళ్ళన �ాల���గ�న �ా��గ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ త�్ ల� జ�య�ా ��డక ���� గట్టగ � �ఢ్ప�ట
సళ్ళన �ాల���గ�చును సుల్లను దూర్చగ �ెంగ�ప�త�!
96
���� కట్ట�ా ��డక త�్ల� ��ండ్లమ� జ�సు��
త�్ ల� జ�య�ా ��డకదడ�్డను �ోపగ ప�క��ండ�గ
�ిల్లడ� ప�ట్టగన్ చనుల �ాలను ��గ�చు �ెంగవచు
త�్ ఋణంబ� ��ర�్చ��న త�్ల� త�్ల� జ�యవచు 97
���� కట్ట�ా ��డక త�్ల� ��ండ్లమ� జ�సు��
త�్ ల�� గరభ్�వ్వగను త�్ల� జ��ిన రంక�ప�త
�ిల్ల� ొ �ిల్ల�� క�న ��ంట�� �ాలను ��గవచ�ా
సళ్ళన �ాల���గ�చును సమ్మగ �ెంగగ ����్క��ర
98
���� కట�్ట��
�గ�ఢ� తృ�ిత్గ �ెంగక నునన్ ��
��ళను ల�కలంజ�గ� ఢ�నన్ను యనన్��సతయ్ దూ?
���� కట్టక�నన్మగ ���� లంజయ నుందురందర ��ళవనంబ�న సుధను ��్ర��న కల్లను��ందురందర
99
త�్ ల� �ెం���వ�గదతం��్ర� ��కను ప�త�్ర�ైనన ���� గట�్ట ��క�
�గ��ై�� అక్కను �ెంగ బ�వ
త�్ ల� మ�మ�� క�ిగ �ెంగగ ప�ట�్ట� �వ�ప�త�్
త�్ ల� �ెంగ�ా క�ిగ త�్ల ఋణంబ�ను ��ర�్చ��!
23
100
��రస్థ��ల� జ�రగను బ �డ�్డక�బ�్రర�కందు��త
�రను బ���ఢ్��ండ�గబ� గట్టగ �ిక్కల� ��ాలజ ్డ �ిర�ల ��కమల�్ లలను బ�ట్టగ�ిర�ల� సళ�్ళనూగ�
����న బ�వ��భనర� �ేవత భ���� వ�ె్చ��యన 101
ఊ��మ�ాళ�్ళ�డగను�డ్డల� �ేతను బట�్టనూ
����న ఊరక�క్కలక�ను ద��ఢ్�� ల�వగ ��క నూప�చ జ�ర� ��ౖటసర�ద్��నుచు చనున్ల ��ంకమ� �ప���� �రయ్ప్ర�ాహ��ర�ల�గ ��రప �తయ్మ� త�్ల ��
102
చ��్కర �ాల� �ే�యల� కమ్మ� ఆమ�ర�ాల� ��్రక చక్క� పంచ��ర అ�� ��ల్ రసగ�ల్లను జ�ం���లడ�్
మక�్కవ ��డ అమ్మ భగ మందున బ�ట్టగ �ందు��
ప�కను ��ంట��ా ����� ప��్ళమ అమ్మక� �ామ��సు!
103
�ాసన ����క�దువ� ప�క�ను క�క్కనుబ� �ప�త�్ర�
�సమ� �ాక మ�ందుగ�� ప�క�ర�ాలను �����వ� � ��స�� ��ం���నుర సుగంధమ�ో న్మత �ారమంత
��స�� జ�డ�� �నక బ�దుధ్ల� మ�చ్చట ��ల�ప్�ా !
104
�ాసన ల�� ప�క� మద �ాకమ� ��ంగ�వృదధ్మ�తస
��షణ ��మ�ో న్మతమ� ��ంగగ చ��్కర �ే�� ���ియ
చూషణ జ�య�ా మదర�ామృత మ�ధభ్ మ�ను��ంతదు �ాభ్షణ ల�డనంతగను ���్చసుఖంబ�ల� �చు్చ���
��షమ� ��య�ల� �ధవ వృదద్���ంగ� బ�ర� �ాలడన
24
�ాసన మల�్ లమ�లను బ�ట్ట �ిర�ల� ��ట� నూగ�చున 105
�నన్తనంబ�ల��� ర��
�పగ ప�క�ర�ాల��ర��ట
చనున్ల �ాల� �కగను సుల్లను బట్టగ మ�దుద్ల�
�ాన్నమ� జ�యగన్��గ సంతయ�పంగనుజ��ి��ల�క
�నన్గ�ోప���ంట��ర� �ర�ల� ����ప్న త �్ల�! 106
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ
�ాన్నమ� నందు�భ్రప�� చంగను � �ఢ్క� మ�దుద్ల�ట
ఇ�న్వసం��ల� ����� ఇంకను అగగ ��లప�త�్ర
కనన్�� �నున్ ����ర�� సమ్మగ �ెంఅశ్వ��ఢృ�! 107
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ �ాలను �వ్వ��ౖ�
చనున్ల� �క�ా మదన �ారమ� �ా��ను �నున్�డ
యనన్�� క�ం�కర�్ణ��� హ త �త్�� నంగను ��ఢ్
���న్వసం��ల������ అమ్మను �ెంగర రంక�ప�త�్ 108
��కల� ��య���క్క��� చంపర ననన్నుచుండ���క్ రక�్కను ��ళ్ళ క�ిగ రకత ్మ� �ాగ మ��క్క�ే� �
��క్కగ �ెంగ�బ�త�లను చుండగ గట�్టగ పట�్ట�డ్డన ��క్క� �ామ���డలన �ా్వనుభవంబ� జ�ప�ప్సతయ
109
�����ిన ��� ��శమ�ల మధయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
����యగ బ�ర� �ాలజ ్డ���ిక్కల���ట�చు��టయ్మ�
25
బర�వ�గ జ�ర ��� స�� బ�్రర�కందున���త్ బ�ట్ట
అర�వ�� ��ట�నను అందమ� �ామమ�తగగ ్�త�్ల �ార 110
పంచ��ర కనన్ �ాల�
�గడ కన
�ంట� �ే�� కనన్ �నున్ క
కనన్ త�్ల ప�క� �ర� కమ్మగ ను
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ 111
క��న్ �ిల్ల కనన్ �ామ మ�ో
కనన్ త�్ల ప�క� క��గ �ె
సుఖమ� ��ండ� ఇలన స్రగ ్� �ేను �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ
112
గ�దద్న వ�నన్�ే ��గర� సుందర ��భన �ామ హ�ి
మ�దుద్ల
�మ�ల���ర�ప� ��దద్గనూగ�చు సళ�్ళ�ిర�
అందమ� ల�న ఆడతన మందున ��వ్వర� �ాట�ల�ర�ల
గ�దద్దరంగ�ా క�ిగ �ెంగ�దు గ�టమ� ��ంచగ త�్ల��!
113
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గ మ��క్కడగ�దద్న
�డ్డ�ంప
��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �డ్డ బట� ఛక్కగ �ెంగ�ల�డగను
��� న��్కయ� �నన్��
త��్కన మ�టల�ల మద ��న్మత లంజ�� త�్ల �
114
�ాప�ప�ణయ్�నరక �ా్రపత్��లభయ్�చ�్చన ��పమ� ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర గట�్టగ అమ్మప�క
26
�ాపమ� �ాదు�ా ��డక త�్ ల� �ెం��న తప�ప్ల�దు
��పప్గ ��ఖయ్��్చ�� గ�దద్దర �ెం���� రంక�ప�త! 115
జన్మ��్చన త�్ల �ామప�����్క ��ర్చగ
జన్మమప�ప్ఢ� ప�క�ను �ల�్చ��నంగ వ�్చ� ��ద
జన్మ� �్చన ప�క� ల���� బ�వ పట్టను �ా
జన్మ �ా్థనమ�ల��� ��వగ సుల్ల ��ంచగ �ా! 116
త�్ ల య��ద �ేవ��ల ��పమ� ��ర్చగ �ెంగక�ండ�
�ె�్ల సుభద్ర�ౌ్రప��ల �ామమ� ��రగ �ెంగ క�ండ సుల్ లను
��ి �ెం��నట ��క�ల క��న్ల� ��్రఢవృ�ధ్లం
నల్ ల� �ాడ� �ామమద ��న్మత కృష�్ణడ� రంక� ప�త�?
117
సరసుల మ�నసంబ�సరస�్ ఞల�ఱుంగ�ను గంఢ�త���్మ
����ిన ప�షప్ �సనల�బట�్ట మరందమ� ���ల�చందమ�
అర�దుగ �ా��ించు మద��న్మత త�్ల ���ంగ��
మ�����మ� మ�దుద్ �రగను ��ండ్లమ� ��ౖ�� ���గట్
118
��దద్ ��దద్ సళ�్ళ ��దద్గ �ి
మదమ� ��వ�్వ బట�్ట ��రయ��
మ�డ�త ల� ప�� నడ�మ� బ�ర�గ �ాలజ ్
వృదద్ ���న ��� 119
�డ్డ �
��దద్��దద్ సళ�్ళ ��దద్గ �ిర
మదమ� ��వ�్వ బట�్ట ��రయ��
27
మ�డ�త ల� ప�� నడ�మ� బ�ర�గ �ాలజ ్
వృదద్ ���న ��� 120
�డ్డ �
అమ్మన ��దద్యమ �నయమ్మన అమ్మలగనన్అమ్
సమ్మగ �ెంగ� ప�త� ్రడవ� ��లక �ా్రఢల� వృ�ధ్ మ �ామమ� ��ర �ెంగ�దువ� క��న్ల� �ావల� ��� ���్ళ�
అమ్మక� ���కట�్ట మను �ాడగ గరభ్మ� జ�య�ా ! 121
ప�ట�్టన ప�క�ల� క�ిగ
ప�ట�్టన ప�క�ల� పర�ల�
�డ్డను ��ంచగ �ాపమందు
�డ్డల���ంచుట కనన్ప�త�
��ట్టగ ప�క��ండ�గను పట్టక ��ల్లగ ��ల్ల ��
��ట్టర స�్చ��డ కడ� ���్చన ���ల� �ెంగ�సమ 122
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర లంజ ప�త�్ర నందుర� �నన్తనంబ నుం�య�న బ�ధగ ��్ఙభ�� ������ ��దద్గ ��ౖ�� �నున్ �ెంగ
��ందు���క�అలంజ�గ��ెందు�� ప�త�్�ె ��ర్చ�ామమ� 123
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర�లంజ ప�త� ్రడ నందుర�నన్తనంబ�నుం�య� గ�దద్న వ�నన్� మదమ� �ామమ���రగయశ్వ��డ్ర నందమ��ాను ��ంచు��� �ెం���� లంజయనందురందర�న
124
గ�దద్న వ�నన్�ే ��గర� సుందర ��భన �ామ హ�ి
మ�దుద్ల
�మ�ల���ర�ప� ��దద్గనూగ�చు సళ�్ళ�ిర�
28
అందమ� ల�న ఆడతన మందున ��వ్వర� �ాట�ల�ర�ల
గ�ద్ డదరంగ�ా క�గ �ెంగ�దు గ�టమ� ��ంచగ త�్ ల��ర!
125
ఎందర� �ెం�����నను ��ంద�� �డ్ డల� �������
గ�దద్న వ�ం���ా మదమ� �ామమ� ��ర�� ల�దుప�త�్ర గ�దద్ను ప�క�నూ �నగ సుల్లను ��ంచర యశ్వ��డ
���ర స�్చ��డ క�ి ��ర్చగ �ెం���� లంజప�త�్! 126
ఉనన్�� గ�దద్ల� ��గర� ఉనన్� ��సధ్��ల� �ిర�ల�
ఉనన్�� అంత�ల�� క�ి మ�దుద్గ నునన్గ ��వ�్వబ
ళ�్ళనన్�� ��ంచ�ా బ��ి ల�వ�గ ��దద్గ నునన్�డ
యనన్�� ననున్కనన్ మద హ�ిత్� �ా�� త�్ల! 127
�ర�మల ల�న కట�్ట������యమ్మక�మ�దుద్��ర
ఇర�వ����ళ్ళప�త�్ర�ెర��శ్వర�ంగస్వర�ప భ
����ిన ��్రఢ ��ర� ర�ంచగ ��భన్ ���్ళ క�త�
�ర�మల��ంకట���ె మ�దంబ�న ��ె స�స��త��ై 128
వరమ�ల� �చు్చ �ేవతల� బ్రహ్మ సరస్వ� �ార్ శ్వర�లర��ెం��� భ���� ��భన �ారయ్మ� �డగన్
ప�ర�ష�డ� సంగమ��శయమ�న్ ర����ఢన అమ్మ �� ����ిన ప�షప్మందుప్ర��ి్ట �ంగమ� సంతసంబ�గన
129
�����ిన ��� ��శమ�ల మధయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
����యగ బ�ర��ాలజ ్డ�� �ిక్కల���ట�చు��టయ్మ�
29
బర�వ�గ జ�ర చనున్లన బ�్రర�కందున ���త్ బ�ట్
అర�వ�� ��ళ�్ళవ�్చనను అందమ� తగగ్� వృదధ్� 130
అమ్మను��దద్యమ్మ�నయమ్మనుఅమ్మలగనన సమ్మగ �ెగ� ప�త�్రడవ� ��లక �ా్రఢల� వృ �ధ్ మ�
�ామమ� ��ర�ెంగ�దువ� చక్క� అమ్మల ��వ్వ��
యమ్మగ�� తలంచుదువ� అమ్మను �ెం��న ��ల�ే� 131
���న ��్రమ�� చనుల�
�టగ ��త� ్రడ� మ�దుద్ ల�ట
�ార్వ� ప�షప్������ి ��రమ�ల��య్నుసళ�్ళమ� �ిర�ల� వత� త ్చూ న��� బట్ట��త�్ర� ఆశ్వ��డ్
మరద్న జ�య ��లమ�ను ��డ్రమ���ంచనుప�క��ంప 132
ఎంతగ ల�వ��ా బ��ి ��దద్గ బ�ర�గ అశ్వ��ఢ
నన్ంతగ నుం���ా �నుగ� ���ర ప�క�న ��ం��ేను దంతయ� ��ల్ల��ల్లగను దూర్చర అదగ్�� స�్చ
�ాంతమ� ��ంచ�ా ��ఢక సమ్మగ �ెంగర లంజ ప�త�్ర! 133
వం��న బ�ట�్ అమ్మ భగ మందున��ఢృమ�దూ��్చ�ెంగ �ెంగర �ంగ�� �వ�ఢ �ెంగర ఈశ్వర �ంగస్వర�ప�
��గ�ల ��ర�ా మదన ��టయ్మ� జ�యర సృ�ి్ట�ారయ్ ఆగక జ�య�ా పగల� �ా�్రయ� మ�దుద్ల ప�త�్ర��! 134
��దద్గ న��య్�ా చనుల� �ిర�ల� వంట��� ��వ�్వబట�్ మ�దుద్గ ��ౖ��ా బ��ి � �వగ �తయ్ �వ� �ెంగ మ�
30
�� ప్దుద్ల ప�క��ండ�గ ��ఢ్న �ో పగ �ెంగ�చుండగన
మ�దుద్గ 135
����ర రస మంతయ� �ంప రంక�ప�త�్ర�!
��ం�� సళ�్ళగ�దద్లను వంట�� ��దద్గ �దు���� మ�చ్చట ��ర్చ���క� ��దద్గ �ేత�ల� పట్టన
���్చ� �వ�ా బ��ిఎంతగ ��దద్గ ��వ�్వబట�్ట
ఎంచగ �దు�రయ్మ�ను �ంపగ��దద్గ న��య్ ప�త� 136
ఎంతగ ల�వ��ా బ��ి ��దద్గ ��ౖననుగ�దదసళ�్ళ
��ంతగ గ�దద్��దద్గను ల�వ�గ ��ౖనను ��వ�్వబటనన ఎంతగ ల�త��ా బ��ి ��దద్గ ���ల ���నప�క�వ
ళ్ళంతయ� �ాం��� �����! ల�వ�గ ��దద్గబ�ర��డ్డ
కంతయ� �ంపగ ���� �ా��ను ��దద్గ న��య్ప�క�
�ాంతమ� ��ంచ�ా ��ఢక సమ్మగ �ెంగర లంజ ప�త�్ర! 137
���� గట�్ట�ా�
�గ��ెనన్ఢ� �ెంగ�� ల�దురకనయ్�ా�
��ళనుల�కనుండగను��పమ���ర్చగ�ెంగగననున్మ�మ
త�్ ల� జ�య ప�ట్టగ�� ��మ�� �ై�� �ాన��తప�ప్ ల�ద
త�్ ల� �ెంగ�ా మదన ��పమ� ��ర్చర రంకప�త�్ర�! 138
బ��ిన గ�దద్ ��రమ�గ చనున్ల� బ�డ�్డక� ��క�చుడ
క�ల�క�చు ��వ�్వబట�్టయ� సుగంధ ���ంగ� ��్రడ��
గ�లక�ి�ర � ప�త�్ర��� ��గ�నందు���ం�గమ�దుద్ల�ట్ట
�లకర ప�క��ండ�గనుసుల్ లను�ోపగ �క�లంజ��ౖ��
31
139
మ�దుద్గ మ�దద్మ�దద్ క�నుమ�దద్ల���ట�నన్�ా���ా
మ�దుద్గ గ�దుద్గ�దుద్ క�ను మ�దుద్ల� ��ట్టర �ెంగ��
��దద్ స్థ��ల�ట సల�పంతయ� ��రగ �క��క
గ�దద్న వ�నన్��మదమ� �ామమ� ��ర్చగ మ�దుద్ప�త 140
�����ిన ��� ��శమ�ల మదయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
�������� ��ప�ప్ ల�న �ి��మల�్లల మ�లలరంక��ంచ బర�వ�గ జ�ర� సళ�్ళ స��బ�్రర�కన్ ���ం�బ�ట
అర�వ�� ��ళ�్ళవ�్చనను అందమ�తగగ్��ామసుం
141
జ���ను ��ౖట��ంగ� చనుగ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���ను ��శ సంపదల� ��ప�ప్�� �డగ ��ల��కగ
జ���ను బ�ందు�డగను �రయ� లంగయ���ల��కగన
జ���ను నునన్� ��డల సందున �ామర�ాల� ��లక� 142
���� � ిన ��� ��శమ�ల మదయ్న �ెల్ల� ��ం���గల�
����యగ �ాలజ ్డ ���ిక్కల���టగనూగ� చుండ
�ిర�ద ల���క మల�్ లల నుబ�ట్ట గ��భ న�����్ళక�త� బర�వ�గ నూగ� సళ�్ళ స��బ�్రర�కన్ ���ం�బ�ట 143
సరసమ�ల�డవ�ె్చ సరసజ్ఞ�ె��ం��న ��త�్ర����
అర�వ�� ��ళ్ళవృదద్మద��న్మత����్కల ��ంగగన
ఇర�వ����ళ్ ��త్ �వ�ంగ ��టయ్మ జ�యప�షప్� ���యగ సంగ�ం�ె ర� ���డను వృదధ్ ���ం���ార్
బర�వ�గ నూగ� చనున్ల నుబ �డ�్డ క�జ�ర�ేతబట్టగ
32
����ిన వృదధ్ �ామమ దప�క� న�డ్డ ను�ోప��త�్
కర�వ�గ �ెంగ� �ెంగగ నుగ�దద్దరంగ నుసమ్మగ�ం�� అ���ెను ��క ల�య�చు ను
144
వృ�ధ్తనంబ� వ�్చనను వృ��ధ్� బ�ం�ెర �ీత్�త్వయ ��దద్ స్ఠ��ల���దద్గను �ిర�ల� ��ట�న �ాలజ్డం
మ�దుద్ల�మ�ల���ర�ప�నునన్��ేహమ��ాంత��న
వృదద్న�తలంచక�ర ప�క�న 145
�డ్డను ��ంచు��త�్
మ�దుద్ల� బ�ట్ట�ా తనువ� నంతయ� ��కర సళ�్ళచం
గ�దద్ను �ిర�ల� మ ర�� దభ్వ మవ్వగ �ర����ర
మ�దుద్ల ��త�్ర�� బ��ి బ�ర�గ �ా��ద తంట� �డ్
గ�దద్ర స�్చ��డ కడ� సమ్మగ నుం��ర �వ� �ేం 146
��రవ �ాండవ�ల� ��నగ� �ాలమ� �ేర�వన��య్ మ�క�
�ా్వ���� బంధు�� సమర ��ందుక� సం��� జ�యవయయ్ ��రవ ప�న్నవ్వగను సమ్మతన� జ�పప్వయయ్
ర�్వర� �ాజ���నగ రంబ�ను �ాణ�� పంచు��మ్మ
��ర� ����్క��ర్చగను �తయ్మ� ��రవ �ాండ�ాత
��రగ సూతప�త�్రడ�ను��లర� య�దధ్మ� జ�య��లశృ
�ారమ� నందు�� భగమ� ��ల�ను శ��త్�
�ప��క�ి
��ర్చ అందర� క��ి �ెం��న ��ల�ను ��దుప�క���
�ా���� య��ధ్��తమ�గ �� ర�ను జ�యగ ననున్��ల�ా
దూర్చగ �ా����డ్రమ�ల� �ెం��న జ�ల��� క�� ��ర్చగ
33
147
మ����న �ామ����్కక�ి వృ��ధ్�బ�ం��న �ీత్�ల� ����
మ���� వయసుస్ భరత్లక�� �ఢ్��ల�వక�ెంగక�ం
��దుక�నుక�ర��ాళ్ళను���ంగమ�ల�న్య��ప క�ండ
వదనమ�న�ా� �ించునుర�ా�� ��ఱుంగ�టక�డ �దయ్� 148
వదలక� వృదధ్ ��్రఢలను యందమ���చ్చగ ��ంగ����� మ�దమ�గ�ీత �త ్ ్వ�����య��ందును��ర�చుక�ర� �ా��
వదలక �ామ ��ఖయ్మ�ల�భరత్ల��ట�గబ�ంద లంజల
మ���� ���ంగ ��రవసమ�జక�ల�ంగన��్రఢవృదధ్ల 149
వృ��ధ్పయ్ం బ�న�ాల్ జ�ే�ి చనుల� బ�్రబ�్��తత్బ డ�్డన్ ��టంగ ���గట�్ట �ిర�దల�ద్టంగ ప�లట� �
నం�ో ��స్హమ���డ ��త�్ర� �వ��ఢ్రంబ� �డం
గ�దద్ం�� త���ేన ప�క� రస�� �ారంగ అమ్మమ్మక
150
స����హ్మణయ వంశజ�్మ స�� ����ార్చ��ం��ంత� ��ౖధవయ్ంబరయన్ రశ్ర����� �ా్రణ�శ్వ�ా�ారమ
సం�ో హంబ�న �తయ్ప� ����ా �ాన్నంబ�ల �ంగ��న
మ���ద్డన్ భగమం �ంప���� సం����ం�ె సంతృ�ిత ్గ
151
స����హ్ ణయక�ట�ం బ జ�్ త స����� �ార్ ��ం��ంత��
��ౖధవయ్ంబరయన్ రశ్ర����� �ా్రణ�శ్వ�ా�ారమ
సం�ో హంబ�న �తయ్ప�జ ����ా �ాన్నంబ� �ంగ��న
మ���ద్డన్ భగమం �ంప���� సం����ం�ె సంతృ�ిత ్గ
34
152
సరసులమ�న సంబ� సరస�్ ఞల�ఱుంగ�ను వృ�ధ్�ార
����ిన ప�షప్ గంధమ� ��ఱ�ం��న మ�దుద్ల ��త�్ర�ే శ్వర�వ�ంగ �ైర� జ�య�గ �తయ్మ తృష్ణ��రగ
మ���పమ���రవృ�ధ్తనమందునవృ��ధ్�బ�ం�ెయందమ
153
����ద నమ్మయందమ�ల� ����ద �మద��మృతంబ�� ����ద �ప��మృతమ� ����ద �అధ�ామృతంబ���
����ద బ�హ�మ�లరస ��్వదమ�����దచనున్�ాల�య
�ర�గ ��ల��ా యనగ సమ్మగ �ెంగ�దునమ్మ ��! 154
�ాసన ల�� ప�క� మద �ాకమ� ��ంగ� వృదధ్మ� సం
��షణ ��క��క్కగను ప�క� చ��్కర �ే��� ��ియ�
చూషణ జ�య�ా మదర�ామృత మ�ధభ్వ మ�న ��ంతదు
�ాభ్షణ ల� నంతగను ���్ సుఖంబ�ల� �ెంగ�ల�టలన
��షన మం�మ�టలను మ�దుద్గ నుంట�వ నంచ ��్రమ� 155
బ��ిన గ�దద్ ��రమ�గ చనున్ల� బ�డ�్ ��క�చుడగన
క�ల�క�చు ��వ�్వబట�్టయ�సుగంధ ���ంగ� ��్రడ�
సుల�వ�గ ప�త్ర�ంగమ�న సమ్మ ప�క�న దూర్చ�ెంగ�
గ�లక�ి ��ర్ ����డక సుల్ లను �ోపగ �క� లంజ��ౖ�� 156
ఇంట�ల�న ఇం� ఇ��స్సు్టజ�
��డ�క� ��డ ��వ�� ��� �ె�య�
35
ఇంట� రంక�బట్ట ఈశ్వర�� తర �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్��
157
స్వంత
�గ�� ��� �రను �పప్
రంక� �గ�� ��� �ా�్ర పగల
��డల� జ��ిక��గ ����ంచు ��వ�ె
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సత ��ను 158
స్వంత
�గ��
�� �ద��ంచు��నున
రంక��గ�� ��య� �ా�్ర ��
మల�్ ల ప�ల �ానుప్ ��య� జ�ర �ా
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్�� 159
�నన్ �ాప� �ో్ర�ి ప�చ్చగ �తత్ �ల�్లన త �నన్ �ాప�� ��దద్��నుర ��ంత �ాలమ� అగ
క�నన్ అక్కను ��నుల�న క�ీగ�ల��ర �ెంగర ప�క �ేను �వ �� తనూజక� ���� గట్టర తమ�్మ 160
�ర�మల ల�న కట�్ట� ���� యమ్మక ����్��ర్చగ
ఇర�వ����ళ్ ప�త�్డ� ర��శ్వ �ంగస్వర�ప భరత్
����ిన ��్రఢ ��ర� ర�ంచగ ��న ���్ళ క�త���
�ర�మల ��ంకట���ె మ�దంబ�న ��ె స�స��త��ై ��తప్రయ్: సందరభ్ స��త�ాయ్ఖ�య్న:
అమ్మ ��రగ �ర�మ ��ండ �ద వస� గృహమ� ల� ��దద్మ్
36
అమ్మమ్మల� �ర్వ��ంచగ ��ంకట�శ్వర�ా్వ� స�న్�� ల� కట�్టన. మ�ందు�ా�� అమ్మ ��దద్మ్మ అమ్మమ�్మల� అ�న్
�ేసు���, ��తత బం�ార� ��� బ� ట�్, పట�్ట బట్ట, త��తర ��ాహ
వసుత్వ�లను �సు����ర�. అమ్మను ���్ళక�త�ర��ా అలంక��,
�ర�మల ��ండ�ద ��ద ��దం ���ిసత ు్ండ�ా అమ్మక� ��డల� �� కట�్టన. ఆ �ా�్ర అమ్మను ��భన ���్ళ క�త�ర��ా మ��ాత్బ� �
�ెల్ల� పసుప� అంచు కం పట�్ట��, ప�లజడ, �ే�ల� ��ం��
�ాలకలశం �� గ��ల��� పం�ార�. ఇర�వ�� ��ళ్ళప�త�్రడ, ర��శ్వర
�ంగస్వర�ప���� భరత ్గ ��ం��న నల�బ�ేళ్ళ ��్రఢ ��ర� �
��భ���న్ �ర�మల ��ంకట�శ్వర�డ� స� స��తం�ా చూ��డ సం��షం��.
161
వరమ�ల� �చు్చ �ేవతల� బ్రహ్మ సరస్వ� �ార్ శ్వర�లర��ెం��� భ���� ��భన �ారయ్మ� �డగన్
ప�ర�ష�డ� సంగమ��శయమ�న్ ర���ఢన అమ్మ ��ర
����ిన ప�షప్మందుప్ర��ి్టంచగ �ంగమ� సంతసంబ ��తప్రయ్: సందరభ్ స��త �ాయ్ఖ�య్
ఆ ��భన �ారయ్మ�- ర��శ్వర �ంగ స్వర�ప��ైన ప�త�్ర�ే �వ� మగ�ై ���యండ, ��్రఢ ��ంగ�ల �ామమ�ోన్మత ర� స్వర��ి
ప��ణ�త �ీత �త్వ ర�ప ల�వణయ్ సుగంధ ����ినప ��భన ���ం�� ్
ఘనజఘన క�ంభ�తం�� త�్ ల��ర� ��భన ���్ళక�త���గ సుంద త�్ లనలంక��ంచ,నును�ిగగ �్�� మ��� �ాల �ాల�ాత్ర�� �ాగ ఆమ
ప�ర�ష��ైన ప�త�్రడ� సంగమ ����్క అ�శ�ంచగ త�్ల భ నందు
37
�ంగ ప్ర�ష్టజ��� మ�దుభ్త �ామ���� �డగ వరమ�ల� �చ
�ేవతల� సరస్వ�బ్రహ, ���ే� భ��ే� స��తమ��ా మ��ష� ్ణవ, �ార్వ� పర��శ్వర�లర��ెం��� భ��.
162
ర��ే�య� ��ర��ే�య� �ా
ర్వ��ే�య� �ాయ�్ర�ే�య� ��్ర�ే�య� �ర్మల��ే� �
వ��ే�య� య�ప్ంచుత�్ల 163
�ిర�ల��సంగ�ల��్మ ప్ర���� శ� �త్��సం���� �ే� �ా
వరమ�ల�సంగ� �ేవతలయందమ� ��భ�క�ి్మ��బద్ భరణమ�ల�ౖన �రజ ్�� సమ�నన్త �ీత్�త్వప���గ��గ ప��ణ�త త�్ ల ��ర� ����రయ్ గవ�ె్చ ను���్లక�త
164
చంకల� అత�ల� ������ �భ్రమజ��ియ� నూ�� బ�ట�్టయ
చక్కగ వళ�్ళమరద్ జ�యగ �ాన్నమ�ల�న�ాయమ�న �క�్క� ���ి��శమ�ల� చకగ దు�్వఅలంక��ం�ెద
మక�్కవ �� ప�క� రస �ాకమ� ����ద సళ�్ళ చంకల� ప�క�న �ాల��ే�యల� �� �ియ� ����ద సమ్మసమ్మ �క�ి ��ర �ెంగగను ప�క�న �రయ్మ� �ంప తృ�ిత్
చక్కద��ల వృ��ధ్నగ స్వరగ్మ� ���ద ��్రడవృద 165
�ె�్!��ప�ప్డ�వ�్చ�? సుఖుల� శృం�ార ���్ర�క�
��ల��ే ��డ��ౖన �ాలజ ్డన ల���ౖ నూగ�సళ్ళందమ�
�ల�వణయ్మ �� వ��� జనుల� ���ందు ���ం� ��
38
��న��్ళ��ంటబడన్ సుఖ క���ా �ెం��ట� �ారందర�న
��న��్ళ��ంటబడన్ సుఖ క���ా �ెం��ంచు ��వంగ �� ��న్���్ళ�� గ�ల�� రల�దు గదట� �సళ�్ళ గ�దద్ం
�ాల�వ ��య్ను�ా మ��� ర� శృం �ారంబ� ల�వ� ��ం
��లంజ 166
�ాప�ప�ణయ్�నరక �ా్రపత్��లభయ్�చ�్చన ��పమ� ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర గట�్టగ అమ్మప�క
�ాపమ� �ాదు�ా ��డక త�్ ల� �ెం��న తప�ప్ల�దు
��పప్గ ��ఖయ్��్చ�� గ�దద్దర �ెం���� రంక�ప�త! 167
�ెంగ ల�� �గ�డ� ��పమ� ��పగ
�ద్ర బ �వ ��డ�క� త�్ల ప�
�ెం�� గరభ్ �వ్వ త�్లసంతస� �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్��
168
�ాలర�ాల�ామమద పల్ లవ ���� త�్ల చనున
�ాలను �నన్తమ�్మ���� పట�్టన ��గక న రమ్మ
త�్ ల�� ��టబ�ట త� �రగ చనున్ల �ాల� �ర�గ
సళ్ళక� �టత��గ్ మద �ారమ�ా��ను అమ్మ ప�క�న ���్ ల� �క�ా ��డక సమ్మగ ప�క�ర�ాల��ర�
��ల�క �ో ప�ా క�ిగ ��కర ప�క�ను గ�దద్��క�
సుల్ లను �ో�ి�ెంగమ�� జన్మమ� ��్చన త�్ల
39
169
ప�క�ను ��కగన్ ��డ�క� భరత్ ��ేశమ� నుం�� ��ను
���్క� ��్రమ�� క�శల ప్రశన్ల� ��యగ � తలం
ప�క� ర�ాల� వ�ె్చనుర �ీల్చర �� క�ి ��ర �ెంగ
����డ �ాయ�న్ ��డ�క� ��డ్రమ���ంచు����నుత�్ల
170
క��న్ �ిల్ల కనన్ �ామమ�ో
కనన్త�్ల ప�క� �ాడ� �
కనన్ త�్ల ప�క�మ్గ �ెం��న
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 171
��రవ �ాంప్ర��యక�ల �ాంతల� లంజ��కంబ�జ�య� ��రవ భంగ�� కల�గ క�ండగ భరత ్ల ��ట�మ�ట�గ
����్కల� �ామమ� బ��ి క�ర�మ�ా�ె ల�ంచ సమ్మ
��ర్చగ ప�క�ల� క�ిగ �ంపగ �ా ్రడల� వృదద్మ�త 172
��దద్గ ల�త��ా ��గ�డ� ���ల ఊటల� ఊర� ప�క�ల ��దద్గ ల�వ��ా బ��ి
�డ్డను ��ంపగ వృదద్మ�త
గ�దద్దరంగ సమ్మగ క�ి �ామమ� ��ర్చగ స�్చ��
మ�దుద్ల ��త� �� �వ�డ �ామమ�ో న్మత అశ్వ��ఢృ 173
వృ�ధ్తనంబ� వ�్చనను వృ��ధ్� బ�ం�ెర �ీత్�త్వయ
��దద్స్థ��ల���దద్�ిర మద����్క వంట� �వ�్ బట�్టయ�
మ�దుద్ �ాం��� ��రయ
�మ�ను గ�దద్న �డ� ��త�్
వృ�ధ్న తలంచక�ర �డ్ డను �ోపగ �ెంగ���త�్ర
40
174
ఒక్కడ� బసుస్ల�ిర�దల�త� త ్ను సళ్ళను �ట�చుండ� ��క్కడ� చంక�ాసనల� ��క్కడ�
�డ�మ��క్కడ��ే��ల�్ �
�డ్డ�� భ�జమ� ��క�మ��క్కడ� గ�దద్�ా�
��క్కడ� వత�త్చూ రసమ� �ార�్చమ��క
మ�క�్కచు �ార�్చ��క్కడ� మ�చ్చట ��ర్చగ ��డ��ా 175
స్థనయ్ �్చ� మ్మమ�చ టగ �� �నన్తనమ�న్ ఆ��ళ�్ళ
కనన్ంబ�ట�్ట�వ �నన్తనమ�నుం� ����ప్��వమ్మ ����న్��వల జ�య �క� ర���సయ్ంబ�న్ స����సు జన్మం��్చ��వ� �గ�డ�� శృం�
176
జన్మం� ��వమ్ మ�చ్చట �� స్థనయబ� ��ే్చవ���
కనన్ బ� ట�్ట�వమ ����ప్ ���� ���న్�� �ా్రయంల� ఎ��న్��వల జ�య �క� ర���సయ్ంబ�న్ స����సు న��న్ �
177
�గ�డం ట�వ� క�ి�ా ����డ �ెం�ాట లన
�డ��ాట� క�ర�లక� మరద్నమ� జ��ి నల�గ� బ�ట�్ట� తను వం
�ాన్నమ� జ�యగ క�ంక�డ� రసమ��
క�ర�లను �భ్రమ� జ��ి��న
�ాంబ�్రణ� ��యగ క�ర�ల�ర బ�ట్ జడను ���ి� �క�్క ���
�ాట�క ���ద్� కమల � ���కనులక
�లకమ� బ�ట�్ట� నుదుట�
�
41
�నన్ తనమ� నుం� ��వల� జ�య ����ప్న త�్ల�� ��సు �ె
178
ఏమ� జ�పప్�� బ��ి ��దద్గ బ�ర�గ నునన్�ా��
డ్రమ�్మను ���ేను��క ��డ�దయంబ����ద్రల� ��మ��నంత�ం�ెమద ��న్మత �ంగస్వర�ప��గ
��మ�����ంబ��ా త���మ�దుద్ల� బ�ట�్ట� నమ్మె �ల�
�ేతను బట�్ట�డగను జ���డ ��డ్రమ� �ెం�ాన్చగ 179
��దద్ �నన్మ్మ ప�క�ల� �ెం���� సరస
అక్క �ెళ్ళళ�్ళ ప�షప్వత�ల� �ాగ క��న్
జ�య�ె అమ్మల� ��్రతస్��ంచ ఆవ�ల� � ���ిన దూడల� గట�్టన నుండ�న �� 180
ఒత� త ్ ���వచు్చ కట�క��ద్వృ�త్
�� ల� తనుమధయ్ ��చట��� ��ల�� � �� ఉం�ె ���య� కనబఢ క�ంఢ� నట��
ఉ�ధ్ త�లమథయ్ �ర���ద క�ంఢ దర!
181
సళ�్ళ ��ర మవ్వ సల�ప� చుండగ స
సల�ప� ��ర �ర� సుత�డ� మగడ�
�ి్రయ�డ� ��వ �ా్ర�ిత్ బ�ందును మ �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్��
42
182
�ాల� �ం��న చనున్ల� ��మవ్ ��డ�క���టన బ�ట్టగ �కగ �ాన
సళ్ళ సల�ప�� ��రగ సమ్మగ�ండ ��వ �ా్ర�ిత్� బ�ందును ��రత
183
సరస�� �ె�య� స్వంత
�గ�డ నుండ
పరప�ర�ష�� �� ��ందు ��ర�
పర�వ� �� వ� ననన్ ప�వ్రత �ానుం �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సతయ్�� 184
అమ్మల గనన్యమ్మమద ��న్మత �ార్వ� �ే�ప సమ్మగ
�డ్డ�ోపగను గ�దద్దరంగను �ెంగ�చుం
�మ్మడ స�్చ��డ ����నుర ��క్కడ ����్చ��
సమ్మగ నుం���ా క�ిగ స్వరగ్మ���ి� �వ� ��త�
అమ్మను ��దద్యమ్మ�న యమ్మను అకఅక్కక�త���
అమ్మల గనన్యమ్మవ�� నమ్మను అతత్ల� ��న ��రమగ ల�ంగ ్ ��సు���ప�క�ల� �ెం���� అశ్వ��డ�్ర
అమ్మక� గరభ్�వ్వగను అమ్మను జ�యగ ప�ట�్టక
185
�ద�ా� �డ్ డ బ���డ ������య
�వ�� ��ండ్లమ��య్ సృ�ి్ట
అమ్ గనన యమ్ అ��ప�ాశ��త
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ
43
186
బ�త� నగ�దుర� తమతమ ��తల� మ���త్త
����త�న జ�్మం��
�దల� తన తరమ�ల �
ఖ�య్�గ మఱ� క� దవరప� క� �ౌడ�ాప!
187
�నుక�ల� జ�రగ �నకప�
�ెం�ాటల� �� ��ా త�్ ల� �ెం� �నకమ� ను�డ �ా�ా
య�త�్ ల సంతసమ �డ రమ్మ �ి��ెన 188
�నుక�ల� జ�ర� చుండగ ను �ైత్ ప�మ�స మందునన
�నకప� �ెంగ�ల�టలను �డగ త�్ ల �ెంగ�చునన య�
�నకమ� �డ�ా క�ిగ ��ంత సుఖంబ� బ�ందుచునన్� తనయ�డ� త�్ ��క�ిగ �ెంగ మ�దంబ�గ తప�ప్ల�దు�
�తత ్ �ా��త్ల� �నుక�ల� పడ�త�ంట� త�్ల క�క్కను ��డ�క� క
�ెంగ�త�ం��. అ �నక శృం�ారం చూ�ిన త�్ ల ��డ�క� � �ి�� అ
దృశయ్ం చూ�ిం� ��డ�క� త�్ల� �ెం���ే తప�ప్ ల�దు అంట�
189
జనన మ���్ ��ం�� �చనున ల�ాల ను���� ��దద్� నసుప�త�్ర�సుల్లను��ంచత�్ల
యనుచును ప�త్ర ��డ్రమ� ను�ేతనబట�్టయ��
తనయ�డ�
44
190
�ాసన ����క�దువ� ప�క�ను క�క్కను బ ��ప�త�్ర
�సమ� �ాక మ�ందుగ�� ప�క�ర�ాలను �����వ� �
��స�� �����నుర సుగంధమ�ో న్మత �ారమంత �
��సుడ �వ�� �నక బ�దుధ్ల� మ�చ్చట ��ల�ప్�ా ! 191
�ాసన ��ి��వ�మద ప�క�ర�ాలను �నన్��ట�
చూషణ జ�య����ప్�� ���్ల� ప�క�నుగ�దద్నంత
�సమ� �ాకమ�ందుగ�� ప�క�న చ��్కర �ే��� ��ియ� ��సుడ జ��ి�వ�ర� ��వల� జ�యగ ప�ట�్ట��ను
��స�� ననున్ కంట�వ�చు ��వల� జ�యగ����ప్��వ�
�ాసన ��ిక�క్కవల� ��ం�� �వ�గ ప�క�గ�దద్
�ాసన బ�హ�మ�లరస ��్వదమ� ��క�చు ��దద్��ౖ� మ�్మసరసజ్ఞ�ేవతవ� ప�జల�జ�త��� త�్ల �
��సుడ నమ్మ�ామర� ��సుడ ��త మంత��సయ్మ జ���ద నమ్మ�మద �ాడ��� �రధ్మ� త �్ల�
అందమ� ల�న ఆడతన మందున రంభ�ల�తత ్ ఊర్వ
ఎందర� �దుయందమ�ల� ఎ�న్ర�ాల�గ ��చు్చ��ల�
మ�దుద్గ పదయ్�ావయ్మ�ల� �ా్ర�ి�� వర్ణన జ��ి
నన్ందర� వ�హలందు త���రగ నగన్మ� �ాను�త�
అంద�� త�్ ల�� ��డ�క� లందర� �ెంగగ �త�ర� త�్ల�� ��దద్ స్థ��ల� �ిర�లను �ిక్కల� ��ట�న ��శ సం మ�దుద్ల
�మ పద్నయనంబ�ల� క�ంభ�తంబమ�ల
�ాదమ� �ాళ�్ళ�ేత�లను �ిక్కల� ��లమ� �ానవట్ట
అందమ�ల�న్య�న్అనుభ�ంచుదు��కవ�లందర��
45
అందమ�ల�నఅడతన మందున �ాట��� ల�ర� �క�న వందన జ��ి�ేహమ�ను వర్ణన జ�య�చు
192
బ్రహ్మ ఇ�ె్చను సుత�లక� �దయ �ష� ్ణ ��ె్చను సుత�లక� � తత్ �వ����ె్చను సుత�లక� శ��త్ న
మ�గ�గ్���్చ�� సుత�లక� ��రయ్ ల�
మ�గ�గ్రమ్మల� ప�త�్రల �� �
మ�గ�గ్రయయ్ల� �ాపమ� �నన్క� 193
�ాణ� బ�వఅ�ాక్క��య్ బ్రహ్మక సృ�ి్ట జ�యగ గందర ��ళ మ��
ల��్మ బ �వగ �ష � ్ణవ� లంచ మ��
అప�ప్ ��ర్చగ ���న్య��ాల� � వ��్డ� ��ర క�ం�ెను �ష� ్ణ మ���
ప�జ జ�త�ర� �ా�మ�నవ�ల� �క�్
��ర�్చ ��ందుర� �ార� ప�ోపర��� ���ి �క�్కబ��గ�ా
194
�ిర�ల� గల�ా� ���ి�� ల��్మ �ే �దయ్ గల�ా� ���ి�� ��రతమ
బలమ� గల�ా� ���ి�� �ార్వతమ అమ్మ లందర� పర�లక� ��సుల�ౖ�
అయయ్లందర� ప్రజలను ��లచుండ
46
ల��్మ య�ం�ె �ిర�ల�గల �ా� ఇం �ాణ� �దయ్ల� గల�ా� పడ ��ం ���� శక�త్ల� గల�ా� ��ంప ల�
అమ్మ లందర� పర�ల�� �ాప�రంబ 195
�ిర�ల� గల�ా� ���ి�� ల��్మ �ే �దయ్ గల�ా� ���ి�� ��రతమ
బలమ� గల�ా� ���ి�� �ార్వతమ అమ్మ లందర� పర�లక� ��సుల�ౖ�
అయయ్లందర�ప్రజలను ��ల� చుం 196
ల��్మ య�ం�ె �ిర�ల�గల �ా� ఇం �ాణ� �దయ్ల� గల�ా� పడ ��ం ���� శక�త్ల� గల�ా� ��ంప ల�
అమ్మ లందర� పర�ల�� �ాప�రంబ 197
��రతమ్మ �క� మ�దుద్ల �ి్రయ�� ల��్మ �క� లంజ �ాత�్ర లం
�ార్వతమ్మ �క� ��గప� �ా�
మ�గ�గ్రమ్మ లక�ను మ�దుద్ �
198
��రతమ్మ ��క� మ�దుద్ల �ి్రయ��
ల��్మ ��క� లంజ �ాత�్ర లం
�ార్వతమ్మ ��క� ��గప� �ా�
మ�గ�గ్రమ్మ లక�ను మ�దుద్ సు
47
199
�దయ్ గల�ా� వ��ల�న �ాణ� య�ం డబ�్బ గల�ా� ����� ధనల��్
బలమ� గల�ా� పడకన �ార్వతమ అమ్మ లందర� ప�త�్రల మ�దుద్��
మ�గ�గ్రయయ్ల� య� �నన్ క�ం 200
�దయ్ గలద� ��ర� ప�క� ��ె �తత ్ మ�ంద� ���ే� ��్రమ ��
�ర మ�ంద� �ార్వ� పండ ��ె
మ�గ�గ్రమ్మల మ�దుద్ల �ి్రయ�డ�
201
పద్మమ� నందున క�ర�్చండ బ�ట�్ట �� బ�డ�్డ ల�న�� క�ర�్చండ బట�్ట �� �
���త్
�దను బం��ం�ె �ం��కడ
ఆడ� �ా��� బం��ం� అడ������ 202
మ��గ �ాన్నమ� జ�యగ ప�త� ్రడ� గ��న �రనుగట్టగ సళ�్ళ �
��డ�క� నడ�గ� బ�గ�ం�� �ర యనుచు ��్రడ అం��ల �పగ బ�ప నమ
203
మ�ందుగ��ిప్�వ�మ�నుమ�ందుగ���అమ్మప�క�
ఇదద్�� ప�క�ల�క�ి�� ��రగ �ెం��దనమ్మల�ర
��దద్ర� ��దు��డ్రమ�ను రం�గ �కగ��క్క ��క్క
గ�దద్దరంగ�ెం��దనుసుఖంబ�గ ప�క�న�డ్డ �ో�ియ
48
204
అమ�్మయ��డ్వగ ఆక����� చనుబ�ల� ��పగ �వ�డ �క�
అమ�్ య�కలనగ ��ర�మ�దద్ల�బ�ట�
మ�దుద్ల� బ�ట�్ట� �క� �వ
�ాన్నమ� జ��ంచ
�డ్డల�� ల�వ
బ�ర�గ ��ౖ���ిప్ ప�ట� ననగ
��డ్ డ ���� మద�రయ్ రసమ �ీ�్చ� ��మ�ర మందు �వ�
���్ల ��ందుక��ా �క� ప�ట్ట�ా �గ�డ� ��ౖ���ా మ�మ ��డక ��సుడగను ��ం���ర �నున
����ంతమ� ��సయ్మ� జ�య��డ 205
ఉచ్చమ� �చమ� గల�ె ప�త�్ర�� ��టన వ�చ్చ��య
ఉచ్చన అమృతంబనుచు మ�దుద్ ��్రగ���కమ్మగ�ందన� ��ం�� ��క� బ��సగ �ా��� �నన్తనంబ నుం�య�న
ఎచు్చల� �ా� �ామర� ��వక� డ��య్ను ��క�ప�త�్ర 206
ఉచ్చమ� �చమ మర� ప�త�్ర�� ��టన వ�చ్చ��
ఉచ్చన అమృతంబనుచు మ�దుద్గ ��్రగ� �దుప�త�్రడ� ��ం�� �వ� బ��సగ �ా��� లంజ�� �వ��ె�్ల �
ఉచ్చన క�డ� ��డ�క� ��టన �� యగ ����్క�ెల�్ల
49
207
వ��� పంత�లమ్మ���న��ళ్ళ
వ��� క�ర� �ాళ�్ళ ��ంటబడ
�� లమ� నందు �ెం���� ప��మం��
పంత�లమ్మప�త్ర ���న ����చ
208
��దద్గ న��య్�ా బ��ి ��రమ�ల��య్ర సళ�్ళప�త
మ�దుద్గ ప�క��ెంగ�చును �ాలను ��గగ �వ��తయ్
గ�దద్య��ిర�ల� ��డల� జబ్బల� ల�వ�గ ��వ�్వబట�్ట
�� ప్దుద్ల �దు �రయ్మ�ను �ంపగ ప�క�న లంజప�త�
209
��దద్గ జ��ి�వ�చను బ�లను ��గగ �నన్�ా��
మ�దుద్గ ఆర�వర ష్మ�ల� �ాలను ���ి� సమ్మ�ాన
�� ప్దుద్ల ��ట్ట�ండ�గను ��జన ��ట్టగ ప�క��ం ��దద్గ ల�వ��ా బ��ి ��ప�గ ను�ె�� �దు ��డ్ర�
గ�దద్గ సమ్మ�ా క��గ కమ్మగ �ెంగగ తృ �ిత్�
మ�దుద్గ న��య్�ా బ��ి ��వగ వంట��� ��వ�్వబట�
నందమ� ��డ��తనువ�నునన్గ న��య్ర �ాంత��న
యందమ� వృ��ధ్బ �ం�ెదను ��న �రయ్మ��ంప�వ� �� ప్దుద్ల ప�క�ప�జలను భ��త్గ జ����� మ�దుద్ప�త
గ�దద్నవ�ం���ా మదమ� గ�దద్న క��న్ను �ాన నూ��
గ�దద్న �ం�ిమర ద్నమ�జ�యగ ��ల�ను �ో�ిబ�క్
��దద్గ ��ను�ా బ��ి బ�ర�గ ల�వ�గ �దు ��డ్రమ
గ�దద్న ల�త��ా జ���ి క�మ్మర కమ్మగ సమ్మస
గ�దద్దరంగను�ెంగ�చును ��లమ� వత�త్చు ప�క�బ�క్
50
మ���ద్డ ��ళ�్ళ �ో�ి కల బ�ట్టగ ��వంతబ�ందు య� నందమ� జ�పప్ల�నుసుత���మ�� ��ంద��
�డ్డల�ౖన
గ�దద్ను ప�క��ంప���న ����్కగ నుండ�ర వ���ల�� రంద�� �డ్ డల� క�ిగ రం�గ ��ంచగ �ెంగ�����్క
గ�దద్ను ప�క���ట�� సుఖంబ� వచు్! అశ్వ��డ్రమ �ారధ్భ జ��తంట�లను �కగ �ోప���నంగ�ెంగ య
నందమ� బ�ం�ెదన్ వ�డ దూలను ��ర్చగ దూల���నన నందుల ��డ్ర��నర� నందున ప�క�న దూర�్చ��వ �ిదధ్మ���ను�ామమద హ�ిత్� ��నుర రంక� ప�త�్
గ�దద్న ల�వ��ా బ��ి �ా��ద తంట�నుబ �ల��డ్డయ మ�దుద్గ ��ట�ండ�గను బ�ర�గ ��దద్గ ఆశ్వ��డ్
��దద్గ ల�త��ా ��గ�డ� ���ల నుం�ె�� ప�క�ల�న � మ�దుద ల ప�త్ర��డ్రమ�ను బ�ట్టగ �ెం��న బ�గ�బ�గ 210
�����ిన ��� ��శమ�ల మధయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
����యగ బ�ర��ాలజ ్డ�� �ిక్కల ��ట�చు ��టయ్మ� బర�వ�గ జ����� చనుల� బ�్రర�కందున ���త్ బ�ట్
అర�వ�� ��ళ�్ళవ�్చనను అందమ� తగగ్� వృదధ్� 211
సరసమ�ల�డ ��గ�� ��వ�ె్చను��భన���్ల క�త��
మ���పమ� మ�దుద ��ర్చ ���ంగ సుగం��� త�్ ల �ిగ�గ్
����ిన ��్ర �� యగప� �ీత �త ్ మ�ో న్మ యందచందమ�ల రసమంతయ�����
51
212
య�గమ� ��ర� జ��ిప్��� �ాణ�ల� చక్క� ఆశ్వ��డ్
�గమ���సు�ంచగను �గ�ల�మంత్రమ�జ�పప్�ార�
�ంగమ� �ో ప �ాణ�ల�యల��క తృ�ిత ్� బ �ం�� గరభ్మ �ాగను సంతసమ�గను �ా�ల� �ాజయ్మ� ల�ల�ను��్వ
213
య�గ�ధంబ��ాఋష�ల� �గ�ల��ిదుద్ల�పం����గ�� వం��నబ�ట�్ట��డ్రమ�ల�ప�క�ల దూ��్చయ��ెంగ��ెం
�ంగనమ�్శ�ాయగ�ర��ంగమ��శ్వర �ెంగ��ెంగ�ాయ
అంగన లందర� క�ిగ అశ్వప� ��డ్రమ�దూర�్చదుర�న 214
ప�్మన��డ్క �ా్రతప� �ావడ ��ౖ��గ���ి��ౖ�
క్కమ�్మగ గ�దద్���ంద ��క కమ�్మలదుపప్ట� ��త�త్ ��
ఢ్రమ�్మ�గ���్చల����ద��ల�న అంచుల��య దూ��
��్మ���ర �ా�ెప�డ� ���� ��క��� ��్ర��ణ 215
ఎందర� ��ందుగ��� �ష�ం�న �రద్�వ��� ���ంతమ�
��ంద��ాక���ల్హ�యల���ల�్కన��ంగ�చు�ెంగ�మంచుల కందక �ట�రక ��ాసత��ం�ెడ� �క� తృ�ిత ్�
మందుడ� �ల�ాజ�ప�డ� మగగ ్మ���ట�్ట�� ��్ర�� పంగను జ�పయ� జన� ప�త�్రడ� వం��న బ�ట�్టప�క�
�ంగమ� బ�ట�్టక���్కయ���ంచుచు ����్కక ��క����
�ంగ నమ�స్�ాయ గ�ర� �ంగమ�శ్వర ర�పప�త�్ర �ెంగర స�్చ��డక�ి ��రగ యనన్�� త�్ల�
52
216
�ాసన గల�గ్��ను �డ� �ాల�గ నుంగవ ��దద్గ�బ్
��స�� మధయ్మ�న్ మదన����� �ంపగ� బ�హ�మ�ల
��య్సమ� ల�వ�గ�దద్గల మ�ోన్మత త�్ల�� �ామ��
�సమ� �ా� ప�త�్ర��� ����ప్ను భం��మ ల���న్� 217
�ాసన ��ిప�క�రస మంతయ� �ర�గ ����ప్త�్ల
�సమ� �ాకమ�ందుగ�� ప�క�న చ��్కర�ాల� �ే�య
�� �ియ� �నన్��టర� � �కడ ల�న్య� ��రప్ త�
��సుడ� న��య్�� �వ�డ� త�్లఋణంబ�ను ��ర�్చ��
218
తమ�్మడ� �ాల���గకను �దుద్ర బ���ర సళ�్ళ��ర �మ్మ�� ����్క�ా సల�ప� �రగ ��గరజ�య్ష్త�్ర�
రమ్మ� ��టబ�ట్టగను ��మ�్మల������ మ���్చమ��
అమ్మస్థ��ల�రం�గను సమ్మగ నుం��ర స�్
��్మ�� త�గ్�ా ��డక �టగ � నుం��ర ప�క�ల�న
యమ్మమ �ోన్మత రసమ� ��కగ �ెంగర ��సుప�త�్!
తమ�్మడ� �ాల���గకను ��్మ������్కర సళ�్ళ
రమ్మ� ��టబ�ట్టగను �గ �ీల్చగ అమ్మ�ాల�య
��్మ�� త�గ్�ా ��డక �టగ � నుం��ర ప�క�ల�న
యమ్మమ �ోన్మత రసమ� ��కగ �ెంగర ��సుప�త�్ 219
ఉంప�డ�గ�ెత ్��ౖ��ర ప�క�ను �ెం��గ ననున్మ�మ
ఉంప�డ�గ�ెత ్�� య��ను ప�లను బ�ట�్టనలంక��ం�
నన్ంపగ తం��్రవదద మ�దంబ�గ ���గ�డప�ప్�ే�
53
�ప�ప్డలంక��ం జడ �ండ�గ ప�లను బ�ట�్టపం��
క�ంప�డ� గ�ెత ్�ా
�గ�డ! సమ్మగ �ెంగర ననున్ప�త�్
ఉంప�డ� గ�ెత ్ ��ౖ��గ మ�దుద్గ ��దద్గ నుండ� �డ
నన్ప�ప్�ె �� �� మదమ�����్చ�� ప�త�్రడ� ప �ట�్
ఎప�ప్డ� ఇంక��ప�ప్డనుచు ��ప�గ ��ం�� సళ్ళ�ాల
�ంప�గ అర�వరష్మ�ల! �ే��ల� �� �ియ� ప�క�ల�న �
నన్ప�ప్�ె ��క��్ మ�ో న్మత ప�క�ర �ాల��ర�
నన్ప�ప్�ె �దు��డ్రమ�ను ��టన బ�ట్టగ �����
తపప్ను ��క��ా ��డక త�్ల� �ెంగగ ధర్మ�ాసత్� తపప్� జ�పప్ల�దుగద త�్ల� ప�జల� జ�యమంట
��పమ� ��ర్చ�ా పర�ల� త�్ల� �గ�ట కనన్ప�త�్ర �ాపమ� ప�ణయ్మ� యనక
�డ్డను ��ంచగ త�్లప�క
�ెపప్గ ల����ఖయ్మ�ల� స్వరగ్�� ను��్వన వ���ల
��ప�ప్డ�సంశ�ంచర�ప�వ్రతను��ందుర�ననున్యంద ఎపప్ట�నుం��ా ��డక �ెంగగ అమ్మను ����్క�క
నన్ప�ప్డ� �వ��� చనుల �టను ��ర్చగ �ాల��ర�
ననప�ప్�ె సళ్ళల� సల�ప� ��్మ�� తగగ్గ ప�క�ల�
కప�ప్డ� �ామ�ారమ�ల� �ా��ను�ాన్నమ�జ�య�చుండ �ప�ను సళ�్ళచంకలను �ిర�ల� గ�దద్ను ప�క�ర�దుద్
నన్ప�ప్డ� �నున్�� ��డల� పంగను జ�పగ ప�క���
కప�ప్�ె ����ప్��నుర కమ్మ� ప�క�ర�ాల� �ర��ా
కప�ప్� �డ్ డల�వగన ���� మ�దుద్ �దు�డ్ డయ�
తపప్ను ��క��ా క�న త�్ల� �ెంగగ ధర్మ�ాసత్�
54
తపప్� జ�పప్ల�దు గద త�్ల� ప�జల� జ�యమంట
�ె�ిప్�� ��ంద� కవ�ల� సంస్కృత ��ష పదయ్��్లకమ 220
తపప్� జ�పప్ల�దు గద త�్ల� ప�జల� జ�యమంట
తపప్� జ�పప్ల�దతన త�్ ల���రయ్గ జ�సు�వగన
అప�ప్డ� �ే��ార్వ��వ ���గ న��య్ప�త�్ర ఇప�ప్డ�త� ��ర����వ ���గ న��య్��్రమ
221
బ�హ� �ౌ్వచ మృణ�ల మ�సయ్కమలం ల�వణయ్�ల� ���ణ��ర్థ�ల� చ ��త్రశఫరం ధ�్ మల్ల����
�ా��త్య�ః సత్నచక��ాకయ�గలం కనద్రప్బ�ణ�
రద్�ాధ్�� మవ�ాహ ��య ����� రమయస�����్మత. అరధ్; బ�హ�వ�ల� ��ండూ��మర త�ండ�్ల మ�ఖం పద్మం �ళ�
ఆ��శ��రప�ల�వణయ్ ప్ర�ా. �ిర�దుల��ాన్న ఘట�్ట. కనున్ల�
చంచలమ�ల�ౖన బ���సల�. మ��ాత్� భ��ిత���న ��శబంధం �ట���ౖ �ే�న ��చు. చనున్గవ చక��ాక ప�ల జం.మన్మథు� బ�ణ���న్ ���
�ల���ల్ �లద��ంచు��� �� త�నన్ఆర�త్ల���ప�ాం���� ఓలల��ేందుక బ్రహ్మ�ేవ�డ� ���్మం�న స��వరం ) 222
��దవ�ల ర�ప� �� వ� త మన్మధ��్వర మ����� ల�ండ� నన్���ె���ను ��ంద�� మ�ోన్మత వృ దధ్ల� ��్రడ క�
అధరమ� ప�క� �ెంగగ సుగంధ ���ం��� ��దు త�్ ల
�్వధమ�ల� జ��ిప్ ���నగపంగ నుజ�పగ �నన్��ట�
55
223
��దవ�ల ర�ప��� �� ల� ప�క� ����లను బ్రహ్మ సృ�ి నన్�� �ె���ను త�్ల తన ప�క�ను �పగ �నన్���
�్వధమ�గ �ీత్�మ�ోన్మతమ� �మ�ను �డ ����ం�� ��ం �ధవల� క��న్ ��్రడలను వృ దధ్ల ప�క�ల� ��క� లభ
224
�ాన్నమ� జ�యగ క�ంక�డ� రసమ��
క�ర�లను ర�దద్గ �భ్ర ప�
�ప�ను �ిర�ల� �ా��ల� ప�క�ను
వళ్ళంత ర���ద్� సు�న్బ�
�ాంబ�్రణ� ���ి� ��ర్ఘ��శమ�ల �ాట�క బ�ట�్ట� కనులక� �ా�ి ��ి� క�ర�లను దు�్
225
మ����న �ామ����్కక�ి వృ��ధ్�బ�ం��న �ీత్�ల� ����
మ���� వయసుస్ భరత్ల ��ఢ్� ల�వక �ెంగక�ండగన
��దుక�ను క�ర��ాళ్ళన ���ంగమ�ల�న్య��ప క�ండగ
వదనమ�న�ా� �ించునుర�ా�� ��ఱుంగ�టక�డ �దయ్� 226
వదలక� వృదధ్ ��్రఢలను యందమ���చ్చగ ��ంగ�����
మ�దమ�గ �ీత �త ్ ్వ ���య ��ందును ��ర�చు క�ర� �ా����
వదలక �ామ ��ఖయ్మ�ల భరత ్ ��ట�గబ�ంద లంజల�ౖ
మ���� ���ంగ ��రవ సమ�జ క�ల�ంగన ��్రఢవృదధ్ల
56
227
�ధవల� వృదధ్ ��్రఢక�మ�ట� ్ ����న ��డ వదుద్�
గ�దమ�ల�సళ�్ళ ��దద్గను��వ�్వనుబట�్టన�ేహ�ాం
మ�దమ�గ�ీత �త ్ ్వ�����య��ందును��ర�చుక�ర� �ా� వదలక �ామ ��ఖయ్మ�ల�బ �ందగ లంజ��కంబ�జ�య�
228
�ర�మల��ండ ��ౖ మ���త����న్ �ా�్ర నగన్�ేహమ�
����ిన ప�షప్��టన ���ం� మ�ో న్మ ����్క ��ర్చ
మ�����మ��ాను �ాలజ ్డన బట�్టయ వం��న బ�ట�్ట��త�్ర
����ిన ప�క�ల�క�ిగ ��డ్రమ దూర్చ �ెంగ�ల�డగన 229
అ���ెను వృదధ్�ార్ సుఖంబ�గ �ామప� ����్క��ర�
�ొర�క�న ఇంత�ా సుఖమ� తృ�ిత ్య ��కమ� ల�నయ�న
క����న ��వ�్ �ామ మద�ారమ� �ా��ను ��లక���రల�ౖ
మర�వ�గ ల�ను�ా �వ�డనంచును మ�దుద్ల బ�ట�్ట�డ్డక 230
బర�వ�గసళ�్ళజ�రగనుబ �డ�్డక���క�చునూగ�చుండ
�����ిన ��శ సంపదల� �ెల్లగ వత�త్గ ��ం�� �గల
����యగ��ప�ప్జ�రగను�ిక్కల��దుగనూగ�ల�డ
అర�వ����ళ్ళ �ామమద��న్మతఅమ్మలగనన్అ 231
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గ మ��క్కడ�గ�దద్న�డ్డ�
��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �డ్డ బట� ఛక్కగ �ెంగ�ల�డగను
��� న��్కయ� �నన్��
త��్కన మ�టల�ల మద��న్మత�ౌ్రప�� �వ� �
57
232
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గ మ��క్కడ�గ�దద్న�డ్డ�
��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత��దద్�� చక్కగ �ెంగ�ల�డగను
�డ్డ బట�్ట
��� న��్కయ� �నన్��
త��్కన మ�టల�ల మద ��న్మత లంజ�� త�్ల �
233
��కల� ��య���క్క��� చంపర ననన్నుచుండ���క్ రక�్కను ��ళ్ళ�� క�ిగ రకత్మ� �ాగ మ��క్క�ే�
��క్కగ �ెంగ�బ�త�లను చుండగ గట�్టగ పట�్ట�డ్డన ��క్� �ామ���డలన �ా్వనుభవంబ� జ�ప�ప్సతయ్
234
��దవ�ల ర�ప��� వ�త ప�షప్మ� ప�క� ����ల� ల�ండ� నన్���ె���ను ��ంద�� మ�ోన్మత వృ దధ్ల� ��్రడ క�
అధరమ� ప�క� �ెంగగ! సుగంధ ���ం��� ��దు త�్ ల
�్వధమ�ల� జ��ిప్ ���నుగ పంగను జ�పగ �నన్��
అరధ్: ఆడ��� ��దవ�ల ర�పమ� ల� ప�క� �ల� ����ల�
వ�ంట�య��నన్తనమ� ల��� అమ్మ తన ప�క� చూ�ిం��ె�ిప్. అ �షయం సతయ్మ� ��ం��మం�� మ�ోన్మత వృదధ్ల� ��
య�వత�ల క��న్లఆధ�ాలను ప�క�లను �ెం�ాక �ె��ిం�. 235
�ాసన ����క�దువ� ప�క�ను క�క్కను బ ��ప�త�్ర
�సమ� �ాక మ�ందుగ�� ప�క�ర�ాలను �����వ� �
��స�� �����నుర సుగంధమ�ో న్మత �ారమంత �
��సుడ �వ�� �నక బ�దుధ్ల� మ�చ్చట ��ల�ప్�ా !
58
236
��ర� �ే�, ��అమ్మ అంట�ం�� ఇల, దృశయ్ం ఊ��ంచు��ం�.
ప�క�ను �ాసన చూ� ��క�త�నన్వ��, క�క్కల��. �క� ��ాల�
�ాక మ�ం�ే అంత క�ర�వయసుల��� �� ప�క� ర�ాల� �ర������న్వ.
� ��స�� �����ను�ా �� మం� మదప� �ాసన ప�క�ర�ాల� ��
��డ�ా, ��క� �ామ ��సుడవ� �వ�. �క�క్క బ�దుద్ల� మ�చ్చట
వ�నన్��ా అంట�ం�� ��డ�క� �� త�్ల ��ర��, ��డ�క� �వ�డ� ��, అమ్మను వం�� బ�ట�్ట క�క్కల� ప�క� ��క�త�.(క�క్కల� �ెం��ంచు
���� మ�ందు మగ క�క్క ఆడక�క్క ప�క�ను �ాసన చూ
��క�త�ం��). మగ క�క్క అ క�క్క ప�క� �ాసన చూసుత్ం�, ��క�త�ం�� 237
�ాసన ����క�దువ� ప�క�ను క�క్కను బ ��ప�త�్ర
�సమ� �ాక మ�ందుగ�� ప�క�ర�ాలను �����వ� �
��స�� �����నుర సుగంధమ�ో న్మత �ారమంత �
��సుడ �వ�� �నక బ�దుధ్ల�మ�చ్చట ��ల�ప్�ా �! 238
�ాసన ��ి��వ� మద ప�క�ర�ాలను �నన్��ట�
చూషణ జ�య����ప్�� ���్ల� ప�క�నుగ�దద్నంత
�సమ� �ాకమ�ందుగ�� ప�క�న చ��్కర �ే��� ��ియ� ��సుడ జ��ి�వ�ర� ��వల� జ�యగ ప�ట�్ట��ను
��స�� ననున్ కంట�వనుచు ��వల� జ�యగ ���� ప్ప�క� �ాసన ��ిక�క్కల� ��ం�� �వ�గ ప�క�గ�దద్ల
�ాసన బ�హ�మ�లరస ��్వదమ ��క�చు ��దద్��ౖ� ద
�ాభ్షణ ల�డ�ా క�ిగ బ�త�ల� �ట�్టచు �ెంగ�ల�డ
59
దసుస్న బ�త�పదయ్మ� �ా్రయ�ట ����ప్న పంత�లమ్మ
��షక� అంద� �� గసు ��్రఢ���ం���� �ా���డల�
�ో షమ� �ాప ప�ణయ్మ�ల� తప�ప్ల� ల�వ� �ామ��ఖయ �ా�ియనంచు �ా�వర�సనన్�� ల�దను �ామ�ాణ� మ�్మసరసజ్ఞ�ేవతవ� ప�జల�జ�త��� త�్ల �
��సుడ నమ్మ�క ర� ��సయ్మ� జ����� �ామ��సుడ �ాసన ��ి ప�క�రస మంతయ� �ర�గ ����ప్త�్ల
�సమ� �ాకమ�ందుగ�� ప�క�న చ��్కర�ాల� �ే�య
�� �ియ� �నన్��టర� � �కడ ల�న్య� ��రప్ ��
��సుడ� న��య్�� �వ�డ� త�్లఋణంబ�ను ��ర�్చ��
239
����ప�క�ర�ాల��ర��చును ��నం��ంచు ��ప�త�్ర�
ల�న��న్ల ్లడటంచుప�త్ర ర��ల�స��త్ ��ం��
�ాన్నంబందున వళ�్ళర�దద్గ య�����ే� �ిల్వం
కృష� ్ o�ే క�ి��ర్చ�ెంగ ర� ��ఖ�య్నంద��బ�ంద
240
����ప�క�ర�ాల��ర��చును��నం��ంచు ��ప�త�్ర � ల�న��న్ల ్లడటంచుప�త్రర��ల�స��త్ ��ం��
�ాన్నంబందున వళ�్ళర�దద్మ�శృం�ారంగ �ిల్వ కృష� ్ o�ే క�ి��ర్చ�ెంగ ర� ��ఖ�య్నంద��బ�ంద
241
�� గసు ��లజ్డ ��న � �గ కనున్ల � వజ�్రల వంట� పల్వర�స �
బం�ార� ��� ��న బట�వ� గ�బ్బల ��
60
నయ���న �య�య్�� నడల ��
��రంప� గట� ��న ��డల �గ�గ్ల �� �ి����ట నడగ� ��నన్డ�మ� ��
తళ�క� జ�క�్కల ��న బ�ళ�క�మ�క్కర � �ిం�ాణ� కనుబ�మ �ెల�వ� ��న
242
���� ప�ిం�� రవ క��య�ల ��న �ం� �� ��ల ర��న్ల �ంచు ��
�����చూడ�� మ���య్ల సర�ల ��
�ే�� మ�ట�డ� �ెం�ా� �ర ��న 243
గ�బ్బల గ�మ్మల� �గ�ర� ��మ్మ సువర్ణప� ��ల�బ�మ
గ�్బ �ట��� చూప�ల�� �ాప��� ����� ��ల �క్క బ�బ�్బ� నంటగట�్ట�� ��దద్వ� �నన్న �ాదు �ా
నబ్బ ప�జగరభ్ మగ����� �ంత �ల�స��ట�� 244
గరభ్మ� జ�యక క��న్ల ప�క�
�ెంగర ప�త�్రడ దూల ��
గరభ్మ� జ�యకనక�ి��ర �ధవల ప�క�ల� �ెంగర ��్రమ ��
గరభ్మ� జ�య�ా ��రగ ����్ళన పడత ప�క�ల� సమ్మగ పగల �ెం
గరభ్మ� జ�య�ా స్వంత�గ�డ��ె
�డ్ డల� ప�ట్ట� ��్రఢలక
61
245
గరభ్మ� జ�యక �ెల�్ల� ప�క�
�ెంగర ప�త�్రడ దూల ��
గరభ్మ� జ�యక అక్కల ప�క�
�ెంగర దూలను ��ర్చ క�ి 246
గరభ్మ�జ�య�ా ��రగ క�లస� ప�క�ల� �ెంగగ మ�దు�� �ాను
గరభ్మ� జ�యర జన��� సమ్
�ెంగగ త�్ ల� దూల ��ర ��డ 247
నల్ లగ ల�వ��ా బ��ి నునన్ట� �ేహమ� �ాంత��నుచ
నల్ ల� బ�ర� ��శమ�ల� మధయ్న �ెల్ల� ��ం���
జ�్ లన చందమ�న్����య చనున్ల� ��దద్గ నవ్వ� కళ్ళక� �ాట���ట్టగ �ాళ్ళక� గజ�జ్ల� ఘల�్లఘల
మల�్ లల ప�ల�ాలజ్డ�� �ిక్కల� ��టగ ��టయ్మ 248
���� గట్ �ాసుత�డ� త�్ ల�� అ�గ ��ౖన �ా�్ర
మల�్ లల ప�ల�ానుప్��ౖన తన ప�త�్రడ� ���య�ం త�్ ల�� ప�త సంగమ మద��న్మత ��భన ���్ళక�త��
��ల్లగ �ిగ�గ్�� తలను వంచగ వ�ె్చను �ాల�ా��
కళ్ళను ���త్ �డగ, ����్కగ ప�త� ్రడ� �����ంచ
��ల్లగ �ర �పప్గను మ�దుద్ల� బ�ట్టగ త�్ల�
సళ్ళను �క�ా సుత�డ� �ెమ్మల� నూరగ �ామ����్
�ల్ లగ ప�క�ల సుత�డ� ��లమ� ��క�చు ప�క�నంతయ�న
62
��ల�క �ో �ి�ర�గ మ�ో న్మతప�క�న �ారమంతయ�న
సుల్ లను �ోప�ా ��క� సమ్మగ �ెం��ను అ�గ ��ౖనత�్ల
249
��ల్లగ��ల్ల��ల్లగను ప�క�న ��ంచర కనన్ త�
అ�గ జ�సు��ంట��గ అమ్మను ��ౖనను అ���ౖ�� సుల్ లను
�డ�ా బ��ి �ా��ద తంట�ల ��దద్గ�ం��
వల్ లన �ాదు�ా ���� � �వ�ను 250
�త త్మ� �చప�త�్ర��
�డ��ాట� క�ర�లక� మరద్నమ� జ��ి
నల�గ� బ�ట�్ట� తను వం
�ాన్నమ� జ�యగ క�ంక�డ� రసమ��
క�ర�లను �భ్రమ� జ��ి��న
�ాంబ�్రణ� ��యగ క�ర�ల�ర బ�ట్ జడను ���ి� �క�్క ���
�ాట�క ���ద్� కమల � ���కనులక
�లకమ� బ�ట�్ట� నుదుట�
�
�నన్ తనమ� నుం� ��వల� జ�య ����ప్న త�్ల�� ��సు �ె
�ాన్నమ� జ�యగ క�ంక�డ�రసమ���
క�ర�లను ర�దద్గ �భ్ర ప�
�ప�ను �ిర�ల� �ా��ల� ప�క�ను
వళ్ళంత ర���ద్� సు�న్బ�
�ాంబ�్రణ� ��గను ���ి� క�ర�లక క�ర�లను మధయ్న చక్క �ా
63
�ర�గ �ా�ిట �యగ జడ���ి �ాట�క బ�ట�్ట� కనులక� ��ల
�నన్ ��ట�� ����్చ���వజ 251
ఎవ్వ�� జన్మ��్చ��� ఎవ చనున్ల �ాల�����య� ఎవ్వర��ాన్న�ానమ�ల�జ�యగ ��ంచగ ��దద్���
యవ్వన మందుయ�జన���న�ంగడ� ��టయ్మ�డ
�శ్వమ� సృ�ి్టజ��ి తన ప�త�్ర� ��రయ్గ న��య్
�శ్వరహసయ్�� జన� ప�త�్రల ��భన సృ�ి్ట �ార
అవ్వ�� సళ�్ళ �క మద �ాడ�ను �ర�గ �డ్డ��ం
��వ�్వన��కల��� ర����న �ాళ్ళను ప�త�్ర��ద��య 252
ప�త్ర సృ�ి్ట�జ��ిన �శ్వ
ప�త�్ర ��� క� చనున్ల �ాల� �
ప�త్ర సం�గ ��సుఖ మనుచు �ే ప�త్ర సం��గ మ���రక� ���్ళ య�
ప�త్ర �ా���ి్ట య�గమ� �ధుల� జ� ప�త్ర వ్రతన��య్ ప�త�్ర� ��రయ్ ప�త్రసృ�ి్ట� జ��ిన �శ్వ మ
ప�త్ర సం�గ ��ఖయ్మ� బ�ందు �
ప�త్ర �ా���ి్ట య�గమ� �ధమ� జ�� ప�త�్ర ��� అ� న��య్ను �శ్వ
ప�త్ర వ్రతమ� �ాట�ంచు �ార్వ
ప�త్ర శృం�ార సుఖమ�ల� బ �ంద �ాన
64
ప�త్ర �ంగమ� ��ంచగ ��దద్జ�
ప�త్ర �ం�ా�న్�శ్వమ� ప�జ
ప�త్ర ��ా�న్ భగమ�న ప�జ జ�
ప�త్ర వం�ా�న్ ��ంచగ ప�త�్రల�
ప�త్ర �రయ్మ� గ�ాభ్నన్ బ�ంద
ప�త్ర ��డ్ర�����ష్టమ� పడత� లక
ప�త్ర �ామ�� ��ల� మ���త లక�న
ప�త్ర సం�గ ��ప�ణయ్ �చు్చ �ీత
ప�త�్ర ���య�� నగ�ట�� ప�ణయ్ మను
ప�త్ర వ్రతవ� ��ౖ��గ �శ్వ
ప�త�్ర �ె�గ�డ� �ే��� �శ్వ మం
ప�త�్ర�ేగరభ్ �వ్వ �శ్వ మంద 253
అమ్మను �ా��ా ��గసు లమ్మను �ామమ�ోన్మతంబ
నన్మ్మను �నున్గనన్ర� �హన��భన��్రఢ�ీత్�
నన్మ్మను ����రగ స్థనయ్మ� �� ��రసళ�్ళ య
నన్మ్మను �నన్�ా��గ�� ��ర� ��స జ�య����ప్�
అమ్ను �ా��ా క�న అమ్మన అ�� �ాను�ా��ా
�ొమ్మ�� లంజ�ాను మద��న్మత క�ంభ�తంబసుంద� లమ్మన �ాన�� సుత�� లంజగ ��ౖనను సంతసంబ�గన
అమ్మను వ�ంచు��ందున� ��రగ సంతస మ��య్ అమ్మక ���గట్టగను ఆ�� జ�యర �ంగర�ప��
65
254
���్మ��మ�సమ�లకడ�ప�నందున��ి�ఏడ�వరష్మ� ��మ�్మల �ాల��్చ�� సమ్మగ సళ్ళక� �ట �
��్మ�� తగగ్ ��కప�డ� �టగ నుండగ ప�క� �దు
డ్రమ�్మను �����నుగ�ర� త�న! ��ం�� �నున్ప�త�్ర
ఏమ� జ�పప్మందువ�ర ఏప�గ బ�ర�గ ��ం���ను�
డ్రమ�్మను అశ్వ��డ్రమ�గ నునన్�� ��దద�డ్ డ
అమ్మను �ెంగ���క� అమ్మఋణంబ�ను ��ర్చ��
కమ్మ �ామ��ఖయ్మ�ల� చక్కగ �వ్వర ��క�భరత
అమ్మక� �రయ్��నమ�న అమ్ జ�యర �డ్ డ��కన ��మ�్మల �ాల���గ�చును రం�గ �ెంగ స�్చ��డ �మ్మడ ��దద్�ా బ��ి �ా��ద తంట�ల వ�ం�� అశ్ డ్రమ�్మవల�న్ ల�వ�గను �ో ప�క�న పట�్ట����
��మ్మ�� ��ల ్ల��ల్లగను దూర 255
త�్ ల య��ద �ేవ��ల ��పమ� ��ర్చగ �ెంగక�ందు
�ె�్ల సుభద్ర�ౌ్రప��ల �ామమ� ��రగ �ెంగ క�ండ
�ిల్లడ� �ా���ెం��నట ��క�ల క��న్ల ��్ర వృ�ధ్లంద�� నల్ ల� �ాడ� �ామమద ��న్మత కృష�్ణడ� రంక� ప�త�
256
��ల్ లల�ాంతలంద��� క��న్ల� ��ఢల� వృదధ్మ�తల
�ిల్లన ���� వ�దగను�ిల్వగ వ�్చ�� �ెంగ�ల�టక
�ిల్లల� తల�్లల� �ధవ ��్రడల� వృదధ్ల� క��న్� �ెల�్ లల� అక్కల� వ��న ��డల� అతత్ల� ��నయతత
66
257
స����హ్మణయ వంశజ�్మ స�� ����ార్చ��ం��ంత� ��ౖధవయ్ంబరయన్ రశ్ర����� �ా్రణ�శ్వ�ా�ార మ
సం�ో హంబ�న �తయ్ప�జ ����ా �ాన్నంబ� ల��ంగ�
మ���ద్డన్ భగమం �ంప���� సం����ం�ె సంతృ�ిత ్గ
258
వృ��ధ్పయ్ం బ�న�ాల్ జ�ే�ి చనుల� బ�్రబ�్ల� � బ�
డ�్డన్ ��టంగ ���గట�్ట �ిర�దల�ద్టంగ ప�లట � ఆ నం�ో ��స్హమ�� డ ��త�్ర�గ�న్��ఢ్రంబ� ��ేరకం బ� ్ �����ంచగను సం���ానుర��త్న
�డగ �ా
గ�దద్ం�� త���ేన ప�క� రస�� �ారంగ అమ్మమ్మక క�ం� �ౌ్రప�
క�ం� : ఒక్కడ� ఇదద్ర� ��లర� �� ప�త�్రల� ఐదుగ���� ���్ళ జ��ి�. ఐదుగ�ర� �ెం���� ఇం�ా ��ల ల���
�ౌ్రప� :అవ�ను అతత ్య�, � ��డ�క�ల బ��ిన �డ్ డల�� సుఖం�ా �తయ్మ��ెం��ంచు����న �� మదమ� తగగ ్ల�ద, �ాళ్ళను ప�ట�్టం�
�ా�� తండ�్రల
�డ్డల�� �ెం��ంచు ��ంట� ��ంత బ�గ�ంట�ం�ో న
ఆశ�ా వ�నన్�. అ��త్ �వ� సూర�య్�� �� �ెం��ంచు �, సూర�య్�
��డ�క� యమ��� �� క��� �ెం��ంచుక���న్వ� గ�. సూరయ్ ప�త�్రల
అశ్వ� �ేవతలను �ి�� � సవ� మ���్ర� క��� �ెం��ం�� 259
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గను మ��క్కడ� గ�దద్న �డ్డ�� ��క్క�
�డ్డ �క�చును �ే�న ఇదద్�� �డ్డల� బట�్
67
��క్కగ �ామ�� జ����వ�గ �తయ్మ� ��ల�� ల�ద��డల ఇంకను �రల�ద క�ి ఈశ్వర �ంగమ� ���న��ల��� 260
�క�ి ��ర్చఅశ్వమ�ల��డ్ర� ��న �డ్ దూర్చ�
ప�క�న �ెంగ�ాను స�� �� వ�న జ�పప్�� క�ం ��డల�
ఒక్కడ� ప�క��ండ� మ��క్కడ గ�దద్ �డ్ డ�ంప�
��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �డ్డ బట� ఛక్కగ�ెంగ�ల���నను ����్కల� �ర�� ల�ద��డల
త��్కన మ�టల�ల మ ��న్మత లంజ�� �వ� �ౌ్రప 261
����న �ా���� ర�� జ�యగ ప�త�్రల� కనన్�వ�
����్కల���ర�్చ��ంట క�ి ��రగ ���్ళ�� మ�ందు�ా�� � ����క ��ర్చ� �ి్రయ�లక� �ాధయ్మ� రమ్మన�
����న �ా���� ర�� జ����� లంజవ� �వ� అతత ్మ 262
����న �ా���� ర�� జ�యగ ప�త�్రల� కనన్� �
����్కల ��ర�్చ��ంట� క�ి ��రగ ���్ళ�� మ�ందు�ా�� �
����క ��ర్చ ��డ�క�ల� ��లర� ��ి్రయ� లంద� ��డన
����క ��ర�్చ��ందునుగ ��ర�� రమ్మ� �ెంగ అ తత 263
����న �ా���� �ి�� �ామమ� ��ర�్చ����ట� అతత్
సూర�య్� యశ్వ�ాజమ�ల� �ాల�� �ాహన దునన్��
కర�్ణ�కృష� ్ణ��న్ �దుర ��రవ లంద �ష్ �ో్ రణ�ల �ర�గ �ెంగ ల�ద క�ి �ర� లంజవ� �వ� అతత ్మ
ఎందర� �ెం������మ�� ��ంద�� �డ్ డల� �������
68
నన్ందర 264
తల�నజ�ల� ����న మ�ాడర��ెంచగ �ామ����్కల
గ�లక�ి�ర � �్!��ంద��� ������వ�? సుఖంగ �ామ���
డలనుభ�ంచు ���� మ�ో న్మ ����్క��ర్చ �ెంగ
�ిల�వ���ా�� నంద��� ప�క�న �డ్ డన ��ంచ అతత ్మ
265
నల�గ�����డ �ామక �ి�ర � �్చ��నంగన ప�త�్రలన్ క
గ�లక�ి �ర��� ర�న ��లదు �రదు ����్క ��డల
పల�వ��� ��డ్రమ�ల్ క�ిగ ప�క �ెంగ ��ఖయ్మ� కల�గ�ను �ాన�� �ి��ెద ����్కల ��రగ �ెంగ ��డల�
�ెల�సును ల��� ��డల మ�ో న్మ �ి�్చ� తగగ ్ �ెంగగ
పల�వ�ర� �డ్ డలన్ క� ప�క�న ��ంచు ��నంగ ���ా
నల�ప�చు సళ�్ళ ��క్కడ� ��క�చు ప�క� మ��క్కడ� ��ల�క�చు గ�దద్ ��క్కడ�ను �క�చు సళ�మ��క్కడ� గ�లక�ి ��ర్చ �ా క�ిగక�మ్మ గతృ�ిత్ గ�ెంగ��ెం 266
అప�ప్డ�క�ం� తన �ి్రయ�లను సూర�య్డ� యమ�డ� ఇందు్ర
సూరయ్ప�త�్ర అశ్వ� �ేవతలను �ి�� ��డల� �ౌ్రప�� �ామమ
���ల� �ెంగమనన్�. సూర�య్ అతయ్ం ఉష్ణమ �� �ా��� ��
����్ర�, యమ�� �కర���న గ��దండమ�ను బ� �న�డ్ డన,
అతయ్ంత ��గమ�� �ాయ��ేవ�డ�, మ� ��ర�ప్�ా ఇందు ్ర క��ి
�ెం�ార� �ౌ్రప��. అశ్వ� �ేవతల� వ�్చ అశ్వ ����్రల�� �ౌ్ర
�ెం�ార�.
69
267
సూర�య్డ ఇందు్రడ యమ�డ� �ాయ�వ�ల�ప్��ేన క�ం���
సూర�య్ ఉష్ మ� యమ�� �కర ��డ్రమ �ాయ� ��గమ�న
��ర�ప్గ ఇందు ్రడ�న్ క��ి �ౌ్రప�� �ామమ� ��ర్చ�
����్కల� ��ర ��డ��� క�ం��� �ిల�్చను మ�మలంద�� 268
��రవ �ాండవ�ల� ��నగ� �ాలమ� �ేర�వన��య్ మ�క�
�ా్వ���� బంధు�� సమర ��ందుక� సం��� జ�యవయయ్ ��రవ ప�న్నవ్వగను సమ్మత ��న� జ�పప్వ
ర�్వర� �ాజ�� నగరంబ�ను �ాణ�� పంచు��మ్మ�
269
��రవ �ాండవ�ల్ కల�ి సం��� జ�సు�� నంగ �ౌ్రప
ఇర�్వ����రయ�ా సుఖమ� ��ె్చద కర�్ణ� క�డభరత
�ే��న ��క�ఇష్టమ�య� జ�పప్గ సం���జ�యకృష్
����్కను ��ర్చ�ర�� ��ఖయ్మ� �వ్వర ��క�అనన 270
బ��ిన భరత ్ ల�ౖదుగ���
�డ్డ ��ల� ��మ �ౌ్రప�
వల�ెను బ�వకర�్ణ� సుత�ండ�మనుయ యనన్కృష � ్
�ె���ను ����్కకృష� ్ణ�� �ర� ����్కల� జ�ప�ప్ �ెల�్
�ె��ిన స్వరగ్ ��్వరమ ��ర�గ �యబడ�న్ యనంగ
271
క�ం� కర్ణ శృం�ార
�నన్తనంబ�ల� చనుల �కగ �ాలను ��గల�దు�
చనున్ల �ాల� వ�ె్చనుర కర�్ణడ �ప�ప �నున్�డ�
చనున్ �ట �ర్చగన సమ్మగ �కర సూరయ్ప�త�్
యనన్�� క�ం�కర�్ణ��� చనున్ల� �పగ ��టబట�్ట �
70
272
చనున్ల� �క�ా సుత�డ� సమ్మగ నుం��ర స�్చ��డ
చనున్ల �క�ా భగర�ామృత మ�దభ్వ మ��య్ ప�త�
�నన్గ ��మ�ోన్మతరసమంతయ� �ర�ర అగల�ను
యనన్� కర�్ణ� తలను ���� అన్చగ త�్ల క�ం 273
ఎంతగ ల�వ��ా బ��ి ��దద్గ బ�ర�గ అశ్వ��ఢ
నన్ంతగ నుం���ా �నుగ� ���ర ప�క�న ��ం��ేను దంతయ� ��ల్ల��ల్లగను దూర్చర అదగ్�� స�్చ
�ాంతమ� ��ంచ�ా ��ఢక సమ్మగ �ెంగర లంజ ప�త�్ర 274
�ామ�� ������కర� �ాజయ్మ� ��లగ �ా�్ర��ళ
నన్మ్మవ�ధర్మ�ాసత్�మ�ల� ��పప్వ��ప�ప్డ���్వ
ధమ్మవ��ాను ప�ట�్టదవ�గ��్చద �క�ి��ర�ెం��ద
నమ్మ���ామ�ాణ�మద��న్మతమ�దుద్ల�నన్య
275
య�గమ� ��ర� జ��ిప్��� �ాణ�ల� చక్క� ఆశ్వ��డ్
�గమ���సు�ంచగను �గ�ల�మంత్రమ�జ�పప్�ార�
�ంగమ� �ో ప �ాణ�ల�యల��క తృ�ిత ్� బ �ం�� గరభ్మ �ాగను సంతసమ�గను �ా�ల� �ాజయ్మ� ల�ల�ను��్వ
276
య�గ�ధంబ��ాఋష�ల� �గ�ల��ిదుద్ల�పం����గ�� వం��నబ�ట�్ట��డ్రమ�ల�ప�క�ల దూ��్చయ��ెంగ��ెం
�ంగనమ�్శ�ాయగ�ర��ంగమ��శ్వర �ెంగ��ెంగ�ాయ
అంగన లందర� క�ిగ అశ్వప� ��డ్రమ�దూర�్చ��ందు
71
277
య�గ�ధంబ��ాఋష�ల� �గ�ల��ిదుద్ల�పం����గ��
వం��నబ�ట�్ట��డ్రమ�ల�ప�క�దూ��్చయ��ెంగ��ెంగగ
మ�గ�ల ��ర్చగరభ్మ�ల� వ�ె్చర ప�ట�్ట� �వ�ర అక్క��
��గ�ల ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర �నున్�� �ా�నుజ�త� �ామ� 278
�ానల బ�వ��ల ర�����్కల� ����్చనజ�ల��ా��
�నన్తనంబ�ల�చనుల చనున్ల�ాలనుఇ�్చ��ం� �నన్తనంబ���క�ిగ ���� �ామ� �దు�డ్ గ�
ర�త్నన �క�యనన్� �నయమ్మ� �ామ�� �డ్ డ�టగ 279
ప��ాణ����ాల�్ల ఒక జన్మల� �ర� ����్కలను మ�� జన్మల�
��వ����� మరల జ�్మంచడం ప్ర�ాత్�ం�. �ామ�� �నన్మ్మ ���
�నన్తనం నుం� �ామ�డంట� అతయ్ంత ��. �ా��్చ ��ం�ం�.
మ�స� భరత ్ �ెంగలడ�. యవ్వనం ల� వ�నన్ �ామ�� �� శృం�ార ర
��� ల� సుఖ�లను��ం��ల� ����్. దశరథుడ� అంతఃప��ా��� వ�ే్చస���� ���క సకల�లం�ా�ాల� తయ్�ం� ��పగృహంల� �ష
వదన��� ఉం��. ఆ��ను అనున�సూ త ్ దశరథుడ� ఆ�� అ����ం� ఇ�ాత్న� �ామ���, ��ను �ేసుక�నన్ ప�ణయ్ం �ద ఒట�్ట ��ట
�ె�ాప్డ. ఆ అదను చూసు��� అంతక� ప�ర్వం �ే�ాసుర య�దధ్ంల దశరథుడ� తన���్చన ��ండ� వ�ాల� ఇప�ప్డ��ె�్లం��ల� ����. ఆ
��ండ� ����కల� - భరత�� పట�్ట���కమ, �ామ�నక� 14 ఏండ్ ల
వన�ాసమ�. ���క మ�టల� �� దశరథుడ� క�పప్క��� �య�డ. అ�� అధర్మమ, అందుక� భరత�డ� క��� సమ్మ�ంచడ, అం�ే �ాక
��ను పట�్ట����ా�న్ అంద��మ�ందూ ప్రకట�ం�, కనుక ఆ ��ండ�
72
����కలను ఉపసంహ��ంచు��మ� ���కను బ్ర�మ�ల�డ. �ం��ం��డ�.
అ��� ���క తన పట�్ట �డల�ద. మర���డ� వ�ష� ్ఠడ, సుమంత�డ�
పట�్ట���కం జ���ించ����� దశరథు� వదద్క� వ��్. దశరథుడ�
��ను�ై ��టమ�ట�ా� �ి్థ�ల� ఉ��న్. ���క�� �ామ�� �ి��ిం�
దశరథు� సమకష్ంల��� అంతక�మ�ందు దశరథుడ� తన���్చన వ�
గ���ం� �ె�ిప్ం�. �ామ�డ� ��ం��ెత ్�� దుఃఖం ల�క�ం�� తం� � �్ర మ� ప్ర�ారం వన�ా�ా��� ��ళ్ళ����� ��ను �ిదధ, ��ంట�� భరత�� �ి�� పట్టం కట్టమ� �ె�డ�.
280
య�గమ� ��ర� జ��ిప్��� �ాణ�ల� చక్క� ఆశ్వ��డ్
�గమ��� సు�ంచగను �గ�ల� మంత్రమ జ�పప �ార�నూ
�ంగమ� �ో ప �ాణ�ల� యల��క తృ�ిత ్� బ �ం�� గరభ్మ �ాగను సంతసమ�గను �ా�ల� �ాజయ్మ� ల�ల�ను��్వ
281
య�గ�ధంబ��ా ఋష�ల� �గ�ల� �ిదుద్ల పం����గ��ల వం��న బ�ట�్ ��డ్రమ�ల ప�క�ల దూ��్చయ �ెంగ��ెంగగన
�ంగనమ�్శ�ా గ�ర��ంగ మ��శ్వర �ెంగ �ెంగ�ాయనన అంగన లందర� క�ిగ అశ్వప� ��డ్ర దూర�్ ��ందుర�న
282
య�గ �ధంబ��ా ఋష�ల� �గ�ల� �ిదుద్ల పం����గ��ల
వం��న బ�ట�్ ��డ్రమ�ల ప�క�ల దూ��్చయ �ెంగ� �ెంగగన
మ�గ�ల ��ర్ గరభ్మ�ల వ�ె్చర ప�ట�్ట� �వ�ర అ ���కక�న
��గ�ల ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర �నున్�� �ా�నుజ�త� �ామ� 283
�ెంగగ ల�� �� �గ�డ� �ెంగ�డ� య�గమ� జ�య ��రయ్ల
73
�ెంగమ� మహర�ష్లక� ��నమ� జ�యగ �ెం��రందర�
�ెం���� ��ంద�� ఋష�ల� ��పమ� ��ర్చగ����్క��ర్చ
వం��న బ�ట�్ట అశ్వమ���డ్రమ� ప�క�న దూ��్చ�ెంగ 284
�ానల బ�వ��ల ర� ����్కల� ����్ జ�ల� �ా���ౖ
�నన్తనంబ�ల�చనుల చనున్ల�ాలనుఇ�్చ��ం� �నన్తనంబ�� క�ిగ ���� �ామ�డ �దు �డ్ గ�
ర�త్నన �క� యనన్� �న యమ్మ� �ామ�� �డ్ �టగన
కనన్�� �నున్��సలయ్�� సత్నయ్మ� ��ం� ��ను�ా
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ ప�క�ర�ాల� వ�ె్చ
�ాన్నమ� నంద �భ్రరచంగను ��ఢ్క� మ�దు ల�ట్ట� �
ఇ�న్ సం��ల� ����� ఇంకను అగగ ��ల ప�త�్ర�
యనన్�� ��� �ామ ర� ��ఖయ్మ� �వ్వగ �ెంగ�ా య
�నన్తనంబ�ల��� ర��
�పగ ప�క ర�ాల� �ర��టన
చనున్ల�ాల� �కగను సుల్ లను బట్టగ మ�దుద్ల�ట
�ాన్నమ� జ� నగన్��గ సంతయ పంగను జ��ి ��ల�కన �నన్ �ో ప���ంట�� ర� �ర�ల� ����ప్న�నన్యమ్మ!
285
�నన్తనంబ�ల� చనుల� �కగ �ాలను �్చ��ను�
చనున్ల� �క�ా మదన �ారమ� �ా��ను �నున్�డ
యనన్�����క �ామ���� హత� త ్��నంగను
�� �కగన
���న్వసం��ల ����� సమ్గ �ెంగర అక్ప�త�్ర�
74
286
స్వంత
�గ��
�� �ద��ంచు��నున
రంక� �గ�� ��� �ా�్ర ��
మల�్ ల ప�ల �ానుప్ �� మదప�లంజ
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ 287
మదమ� ��డ ��రయ� మ�ేత ్భ �ాజంబ జవమ� ��డ ��ల�గ� ��ౖoధవంబ�
మదమ� ��వ�్వ బట�్టమ���త ��ర�ి�� వ� �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ
288
అమ్మ ��దద్మ్మ అమ్మమ్మ ర�ప
ల�క్క వల�నుండ� ప�క�ర �ాల ర�చుల ��ర� మ�గ�రమ్మ లను��క� ప�త�్ర�ే �వ�డ� జ���ప్�� మ�టల� సునృతంబ.
289
పంచ��ర కనన్ �ాల�
�గడ కన
�ంట� �ే�� కనన్ �నున్ క
కనన్ త�్ల ప� �ర� కమ్మగ నుండ
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ 290
క��న్ �ిల్ల కనన్ �ామ మ�ో
కనన్ త�్ల ప�క� క��గ �ె
సుఖమ� ��ండ� ఇలన స్వరగ్� �ేన �వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృ తంబ
75
291
��దద్ ��దద్ సళ�్ళ ��దద్గ �ి
మదమ� ��వ�్వ బట�్ట ��రయ��
మ�డ�తల�నన నడ�మ� బ�ర�గ �ాలజ ్
వృదద్ ���న ��� 292
�డ్డ �
�నన్ �ాప� �ో్ర�ి ప�చ్చగ �తత్ �ల�్లన త �నన్ �ాప�� ��ద ��నుర ��ంత �ాలమ� అగల�
క�నన్ అక్కను ��నుల�న క�ీగ�ల��ర �ెంగర ప�క �ేను �ా �వ �� తనూజక� ��� గట్టర తమ�్మ 293
ప�క� బ��ెత ్డ� ప�ట� ��త�ల� �డ్ డ దూరదు �ెల�్ల
ప�క� ��కర సళ�్ళ �క ప�క� ��దద ��నుర అనన్య ప�క� బ��ెత ్డ� �ె�య్ జ��� �డ్ డ బ���డ� దూర్చ
చక్క �న �ె�్ ప�క�ను �నన్��ట� �ెం��న అనన్య 294
�����ిన ��� ��శమ�ల మధయ్న �ెల్ల� ��ం���గల
����యగ బ�ర��ాలజ ్డ�� �ిక్కల ��ట�చు ��టయ్మ� బర�వ�గ జ�����రమ�గబ�డ�్డక���క�చుసళ�్ళనూగ�చ అర�వ�� ��ళ�్ళవ�్చనను అందమ� తగగ్� వృదధ్�
295
బర�వ�గ సళ�్ళజ�రగన బ�డ�్డక ��క�చు నూగ�చుండగన
�����ిన ��శ సంపదల� �ెల్లగ వత�త్గ ��ం�� �గల
����యగ ��ప�ప జ�రగను �ిక్కల �దుగ నూగ�ల�డగన
అర�వ�� ��ళ్ళ �ామమద��న్ అమ్మలగనన్అమ్
�����ిన ��� ��శమ�ల� మరద్న జ�య�ద నూ��బ�ట�్టయ�
76
�ిర�దల� ��ట బ�ర�గను �ాలజ ్డ ��యగ ప�ల� బ�ట్ట
బర�వ�గ జ�����రమ�గబ�డ�్డక���క�చుసళ���తత్�
మ�����మ� �ాను మరద్న మ�జ�య ననూ�� బ�ట�్టయ
�������� �ేహమంతయ�నుమరద్న జ�యననూ�� బ�ట�్టయ
�ిర�దల� �ాళ�్ళ �ేత�ల� క��ిక్క గ�దద్క� గ�దద్ల�నయ�
��రగగ చంక ల�త�ల నుచక్క గనునన్గ �ాట�్లబ�ట
కర�వ�గ ��ల్క �ోపగను ���్ల� ప�క� ��క క�ందు��
����ిన ప�క� ��ల�కను �ో ప మ�ో న్మ �ామ ����్కల
క����న �ాక మంతయ� ను�ర�గ ����్కల ���� ���ప��ా
ప���ెను పంగ జ�పగను, ��దద్ ల�త�గ నునన్ప�క�ల
పర�వప� ��త్ర��డ్రమ�ను బట�్ట య�����నంగ ల�త��ా
296
అ���ెను వృదధ్�ార్ సుఖంబ�గ �ామప� ����్క��ర�
�ొర�క�న ఇంత�ా సుఖమ� తృ�ిత ్య ��కమ� ల�నయ�న
క����న ��వ�్ �ామ మద�ారమ� �ా��ను ��లక���రల�ౖ
������ను �మ� నంతయ� ను����్ ల��ర గమ�దుద్మ�దుద్
బ����ను �ప� ��ర�చు ను��ళ్ళ ను��ళ్ళ ను��ం� ల�త�
మర�వ�గ ల�ను�ా �వ�డనంచును మ�దుద్ల బ�ట�్ట�డ్డక 297
���న్�� �ెల�్ల� చనున్ల� చంకల� ��కగ �నన్ ���
నూనుగ� అత�ల నూతన్యవ్వనమ
���్ ల� �కగ క�ి� ���
��్మ� పం�న �భ���� ల���ె�
77
క��న్�� కమ�ను జ��ి ��వ
గరభ్మ� �ాగ�� గ�ట�్టగ ���
జ��ి� �వ�గ ఘనుమ� �ాను
మ�డ� ��లలక� కడ�ప��� ప�ట�్ట �ంట
���్మ�ో��ల ��కను �ెం�� �ెం�
�ిల్ల ప�ట్టగ �ెల �్ల� �ాల� క�
�ెం�� ��వ�గ దర�ె�్ల �ట ��ర 298
ప�క�ను ��కగన్ ��డ�క, భరత ్ ��ేశమ� నుం�� � �నుల
���్క� ��్రమ�� క�శల ప్రశన్ల� ��యగ � తలం
ప�క� ర�ాల� వ�ె్చనుర �ీల్చర �� క�ి ��ర �ెంగ 299
����డ�ా య�న్ ��డ�క� ��డ్ర ��ంచు ����ను త�్ లయ�
అక్కడ భరత్�� క�ిగ �డ్డ�� ల��ేతబట్ , �
ప�క�ను
భరత ్ డబ�్బ సం�ా��ంచ����� ��ేశం ���్ల ఉ�ోయ్గం �
ఇంట��� బ��ా డబ�్బ పం�ిసుత్��న. ��రయ్ ��డ�క��� �ెం��ంచు
��ంట�ం��. భరత ్ ��ేశం నుం� � �న్ �ే�ా. 300
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర లంజ ప�త�్ర నందుర� �నన్తనంబ నుం�య�న బ�ధగ ��్ఙభ�� ������ ��దద్గ ��భ ��ంచ ల�ను ఈ
బ�ధను లంజ ప�త�్రడను��ర�ను ��త మంత య�ండ���
ఎందు�� �క� ఇంతగ�ల ��ల�� �డ్ డల �ి�్చ ��ందు
గ�దద్న వ�నన్�ే ��గర�ామమ� తగగ ్ �� ల�ద హ�ిత ్
78
��ందు�� �క� లంజ�గ��ెందు�� ప�త�్�ె ��ర్చ�ామమ�
ఎందర� �ెం������ �ను ��ంద�� �డ్ డల� �������
నన్ందర�లంజ ప�త� ్రడ నందుర� �నన్తనంబ��య�న ��దద్గ ల�త��ా ��గ�డ� ���ల నుం�ె�� �దు ప�క ��
గ�దద్న వ�నన్� మదమ� �ామ ��రగ యశ్వ��డ్ర ల
�ారధ్భ వృష�శ్వమ�లజ�త�ల ��డ్రమ� ��ం��ెంగ య
నందమ��ాను ��ంచు��� �ెం���� లంజ యనందురందర�న ��దద్స్థ��ల� ��దద్�ిర�లను �ిక్కల� ��ట��� డూగ�చున
గ�దద్ వ�నన్�ే ��గర� సుందర ��భన �ామ హ�ిత
మ�దుద్ల
�మ�ల���ర�ప� ��దద్గనూగ�చు సళ�్ళ�ిర�
అందమ� ల�న ఆడతన మందున ��వ్వర� �ాట�ల�ర�ల
గ�ద్ డదరంగ�ా క�ిగ �ెంగ�దు గ�టమ� ��ంచగ త� ��ర�!
ఎందర� �ెంగ��� నను ��ంద�� �డ్ డల� �������
గ�దద్న వ�ం���ా మదమ� �ామమ� ��ర��ల�దుప�త�్ర� గ�దద్ను ప�క�నూ �నగ సుల్లను ��ంచర యశ్వ��డ
���ర స�్చ��డ క�ి ��ర్చగ �ెం���� లంజప�త�్!
గ�దద్న క��న్�� సుత�డ గ�దద్ను ��వ్వర� �ెంగల�
గ�దద్ను �ెం�� క��న్��కమ�జ�యర నూ��ను �ం�ి గ�దద మరద్న జ�య�ా క�ిగ
�డ్డను ��ంపర �ెంగ� �ెంగ
గ�దద్దరగ సమ్మగ కసంతయ� ��ర్చగ లంజప�త�్ర�
301
ఉనన్�� గ�దద్ల� ��గర� ఉనన్� ��దద్ సధ్��ల� �ి
ఉనన్�� అంత�ల�� క�ి మ�దుద్గ నునన్గ ��వ�్వ వ
79
ళ�్ళనన్�� ��ంచ�ా బ��ి ల�వ�గ ��దద్గ నునన్�డ
యనన్�� ననున్కనన్ మద హ�ిత్� �ా�� త�్ల! 302
��గ��గయ్మ�ల��న్య�నన్ను ��డల� ��ెద్ల��న్య ��గ ��ఖయ్మ� ల�� ఇం�� �ాపప�ణయ్మ� ల�ంచక�ండ స
��గ ��ఖయ్మ� బ �ం యవ్వన ప�త్ర �డ్డను ��సం
��గ�� త�ల�����ప్ ప�త్రవ�ౌను భరత్��ర�ంగడ� ��నన్డ�
303
��ండమ� ��కదంతమ�ను దూర్చగ ప�క�న గ�దద్ బ�క్ �ండ�గ �ంగమంతయ�ను �ంపగ ��ట�� �ెంగ�చుండ బ్
�్మండమ� బదద్ల�ౖ నట�ల ��న �ార్వ� �ామ�ార ��ండమ� ��డ �ీల�్చనుగ ���యక� డప�ప్డ� �ామ���
304
పడ�చు �ిల్ల ��ందు పనస ��నల �ర ��్రఢ ��ందు ఆమ� పండ� �ర
వృదద్ ��ందు అరట� పండ� �ర� �వ�� పండ� �నుట �ె�య పండ��ను
305
ఐనను �డ్ దూర్చగన హ�ిత ్� జ��� ���న ��్రఢమ �ైనను సమ్మ�ా క�ి దూర్చగ ప�క� ప�త్ర��డ్ర�
ఐనను ��్ర వృదధ్ �ధ ��ౖనను ��ట�్టగ ల�వ� గ�నన
���నను బ�న �� ట్టగ ల�వ�గ ��దద్గ బ �డ�్డ నంట�
ళ�్ళనన్�� ��దద్�ా ��డల� ల�వ�గ �ిర� ల� వళ�్ళ ���
య�నన్����ౖనఎత� త ్గ న ల�వ�గ సనన్మ� �ానుయ�నన్ ���నను ��శసంపదల� �ాలజ ్డ �ిక్కల� ��ట�చుండగ
80
ఉనన్ను గ�దద్ల���గర�ామమ� ����్కల� య�నన్����్
నునన్ నునన్���న్ క�ి ��రగ ప�క�సమ్మసమ్మ
జ���డ� �డ్ దూర్చగన హ�ిత ్� జ��� ���న ��్రఢమ
�ైనను సమ్మ�ా క�ి దూర్చగ ప�క� �ా�� ��డ్ర�
దునన్గ ప�క నంతయ�ను �ట�� ��రగ �ా���� వగన్
��� మ�ో న్మ��మృతమ, ��సయ్మ జ�త��� �ా���డ్డక� 306
�ె�్ల ప�క� రసమ� �ెరక�గడ రసమ అక్క ప�క� రసమ� చక్కర �ాక అమ్మ ప�క� రసమ� అమృతంబ
�వ�డ� జ�ప�ప్ మ�ట సునృతంబ� 307
��సుడ నమ్మ�ామర� ��సుడ ��తమంత��సుడన
��సయ్మ� జత�నమ్మద ��న్మత �ామప� ����్క��ర్ ��సు� తప�ప్��ప�ప్లను దండన ��స�� ప�చ్చవ
��సు� ��ట�్ట�ట�్టనను తప�ప్కష్�ంచగ �ెంగ
�సమ� �ాకమ�ందుగ�� ప�క�ను ��క�ట ����ప��వ��
��స�� ననున్కంట�� జ�పప్గ ప�క�ను ��ిప్�ప
�ో షమ� ల�ద� �గ�ల �యయ్� చ��్క�ాల� �ే�యల
�� �ియ� ప�క�ల�న మద �ాకమ� నంతయ� �ర�మంట��� �ాసన ��ిప�క��నన్త నంబ��
308
�ె�్!��ప�ప్డ�వ�్చ�? సుఖుల� శృం�ార ���్ర�క�
��ల��ే ��డ��ౖన �ాలజ ్డన ల���ౖనూగ� సళ్ళందమ�
81
�ల�వణయ్మ �� వ��� జనుల� ���ందు ���ంచు�� �ా��్ళ��ంటబడన్ సుఖ క���ా �ెం��ట� �ారందర�న 309
���న్�� �ెల�్ల� చనున్ల� చంకల� ��కగ �నన్ ���
నూనుగ� అత�ల నూతన్యవ్వనమ
���్ ల� �కగ క�ి� ���
��్మ� పం�న �భ���� ల���ె� క��న్�� కమ�ను జ��ి ��వ
గరభ్మ� �ాగ�� గ�ట�్టగ ���
జ��ి� �వ�గ ఘనుమ� �ాను
మ�డ� ��లలక� కడ�ప��� ప�ట�్ట �ంట ���్మ�ో��ల ��కను �ెం�� �ెం� �ిల్ల ప�ట్టగ �ెల �్ల� �ాల� క�
�ెం�� ��వ�గ దర�ె�్ల �ట �� 310
రంక� ప��ాణమ�
రంక� ప��ాణమ�ల్ చ��� రంక�ను జ�యగ లంజయందు� రంక�ను జ�య �ేవతల� రమయ్ మ��హర �ావయ్మందు�
మక�్కవ ��కనం చను �ాలను �వ్వగ ��ం ప�త�్ర�
చక్� ���ె�ా్రయమ� చనున్ల �కగ త�్ ల�� ��
చక్కగ మ�దుద్ల� మద �ాడ�ను �ర�గ ఆగల�క ��ౖ
��క్కగ ప�త్ర��డ్రమ�ను సమ్మగ ��ంచు��నంగ �ెం
82
రక�్కచు బ�త�ల�డ�చును లంజయనంగను ���ప�త�్ర హక�్కర త�్ల��న్ ��డ�క� యవ్వన ��డ్రమ� ��ంచు ప�క�న �ండ��ా క�ిగ మ�చ్చట��రగ �ెంగ తృ�ిత ్�
�క్క� ప�త్ర�రయ్మ గరభ్మ� బ �ందగ త� హక�్క� చక్కగ ���్మ�� ��లల� �ామమ� �� ననున్�ెంగగ చక్క� �డ్డప�ట్టగ�� �క్క� �ాలను �క��
మక�్కవ �� �ాల� క�డవంగను వచు్చను ఆగక�ండ� �క్కమ� �ాల���గగను �క�ి ��రగ �ెంగ���ను�
త��్కన మ�ల�లమద��న్మత లంజను �క�ప�త�్ర ��క్కమ� �సు�� ర���ఖయ్మ� ��ె్చ�� త�్ల��న ���కను ప�ర్వజన్మమ�న క�ం���ౌ్రప�� �ాధ�ే �క�ల మందుయంద��� �ెం��న �ెంగగ త�్ ల��ౖ��
�క�ను �నన్�ా��గ�� ����ప్� �ెంగ�ట ��క� ��సు
��క�ి ��ర�ెంగ�దును �తయ్మ, కనన్�� �ెంగ���� ����డ�ా ��ం��� ����ప్� �ెంగ�ట ��సయ్ప�త�్
��క�ి ��ర ��ట�్టద�ను �ట�్టచు �ెం��ద �న�వ� ��
అక్కను అక్కక�త���� అమ్మ�ెం��� �వ� ప�త�్ర�
రంక�ను జ��ి�ేవతల� �ా�ల� �ాణ�ల� త�్ లప�త�్ర
రంక�ను �ావయ్�ాధల�గ �ా్రయ�� ల�దుర సంస్కృతంబ
ఏక� �ా్రయల�దుగ, �ే�గ అమ్మగ అందచందమ� చక్క� వర్ణనల్ కవ�ల� జ��ి�� అమ్మను �ెంగ��� డన్ కలల� జ�గృ�న �ెం���� బ�గ�గ సత్క�ందు్
అక్కను ��దద్య �న యమ్మను అమ్ గనన్యమ్మ
83
��క�్క�ధంబ�ల��ప్���� ప�షప్మ� ��క�ల� �ప�ప్చం
మక�్కవ ��డ �ెం����� ప�ర్వమ� దుద్గఅమ్మక�త�ళ రంక����ాద ��రతమ� రంక��� �ామ�� జన్��ఋష�ల
రంక�ను యజ్ ఞ�ారయ్మ� �ాణ�ల ��ర�జ�యచుందు రంక�ను జ���క�ం� నల�గ� ���దుగ� ��క�ి �ాను �ెం����
రంక��� జ��� �ౌ్రప�� పత� ల�ౖదుగ� ర�నన్ను ����్క�ర
����్కగ బ�వకర�్ణ��� కృష�్ణ��� ����ను లంజ��
ఆక� ��య�ా కడ�ప� కనన్మ� బ�ట్టగ భ రత్య�ం� �ాక� ��య�ాక�ిగ సమ్మగ �ెంగగ కనన్ప�త�్
��క� మంగ� పనుల� జ�యగ �తయ్మ� ��క���సు�ె
చంకల� అత�ల� ������ �భ్రమ� జ��ియ� నగన్�ాన్న
�క�్కల� ���ి��శమ�ల� చక్క� �ాలజ్డ ���ిప�త�
చ��్కర �ాల� �ే�యల� కమ్మ� ఆర�ాల� ��్రకష్ చక్క� పంచ��ర అ�� ��ల్ రసగ�ల్లను జ�ం���లడ�్ మక�్కవ ��డ అమ్మ భగ మందున బ�ట్టగ అర��ం
ప�కను ��ంట��ా ����� ప��్ళమ అమ్మక� ��సయ్ప�త�!
��కల� ��య��ెంగగను చంపర ననన్ను చుండ�నప�ప్డ�
రక�్కను ��ళ్ళ�� క�ిగ రకత్మ� �ారగ �ప�నంత
��క్క �ెంగ�బ�త�లను చుండగ గట�్టగ పట�్ట�డ్డ ప�క�న కండ�ాల�కదపంగను �డ్ డను వత�త్చుండ
ల�క్కక� �ం���ఖయ్మ�ర రంక�నుజ�, త�్ లప�త�్ర
పక్క�� పండ���గ అను మ�నమ� �ాదుర
�చు�ా����
చక్కగ ఇంట�ల�నర� ���డల� ��డ�చు గరభ్��్
84
అక్కర ��ర్చల���గ�డ�ండగ తపప్నల��వ్వర�
మక�్కవ ��ర�ా చనుల �ాలను �తయ్మ� �వ��ర�
తక�్కవ �ావ వృ��ద్నగ ���న్వసంతమ� ల��్చనన
��క�్కవ �ాల�వచు్చను�కగ సళ్ళన �వ� �తయ్మ
ప�క�న �వ��ెంగగను �రయ్మ �ంపగ వృ��ద్బ �ందు�
చక్కగ ��వ�్వ బట�్ట������నుర �ేహమ��ాంత ��ం
�ెక�్కవ �ెంగయంగను తృ�ిత ్� బ �ందగ వృదధ్�ా్ర
��క్కడ వచు్చ�ా తర� �డగ త�్ల�� ప�త్ర��
���్క� ��ఖయ్�చు్చనుర �ాపమ� ప�ణయ్మ� �డ��
ల�క్కన ���� ఇల�� లభయ్మ� ��నుర స్వరగ్ ��ఖ ���్క� �ష్ఠ�� బ��� ��ం��న స్వరగ్మ� ల�నల
�ీత � ందున ్ � మ��ంత�ా సుఖమ� �ెపప్��ల�దుగ �ాసత �మ ్
ఇం��క జన్మల� సుత�డ ���ర జన్మమ� ల��న్ ��� ప�క�న ప�ట�్ ��వ�మగ �డ్ డగ ��లదు ఒక్కజన్
ఇంకను ���న్జన్మమ�ల� �ెం��న �ర� �ామమ�ం ��
��ంకను ���ప�త�్ర��� �ారధ్క ��మమ� ����ా�
చక్క �ంగర�ప�డవ� �ామమ�ో న్మత త�్ల��సయ �క�ను శ��తమ���త్పర ��శ్వర త �్ల�� ��ప�
భ��త్గ జ�య�ా �వ�డ ��ౖనను ప�త� ్రడ �వ� ��సు ��క�్కర� ననున్����నను ప�త�్ర� లంజగ ��ౖ��ా
��కమ� వదుద్�ా ��డ ����న జ�ల�ర �వ� ననున్ �
��కమ� ��ళ్ళ�ా క�ిగ �ెంగ�దు ���ర ననున్�ేవ ��క�ి ��ర్చ�� ��డ�క� �ెం��న తృ�ిత్� ఇల�ర��ా
85
ఒక్కడ� ప�క��ండ�గ మ��క్కడ� గ�దద్న �డ్డ�ం
��క్కడ� ��టబ�ట్టగను �ేత�ల �దద్�� �డ్డ బట�
చక్కగ �ెం���� సుత��� సుల్ల �ో పగ వచు్చ��ఖయ్�
దక్కదు బ్రహ్మ � ష�్ణవ�ల� �ా��� ����� �ాహ��ల ��క�్క�ధంబ�లన్ క�ిగ ప�క�ను గ�దద్ను �ో�ి�ెంగ
��ంకను తృ�ిత ్�రదుర ����్కల� ��ర�ను �నున్�ెం
త��్కన మ�టల�ల మద ��న్మత క�ం�య� �ెం��ప�త�్
��క�ి ��ర్చ��ందర�ను �ెం��న తగగ్� ����్కల
��న్క్కగ �ెంగ�ా క�ిగ �ట్టల�ం�ె�� తృ �ిత్��క
��క్కడ �ాద ప�ట�్ట�� �ల్చగ ��భగ ��్వరమం
��క్క ప�ట�్ట������ ��ర� ��ఖయ్మ� �చు్చ��్వర
చక్క� ��ల�ా్థనమ�ర ��లమ� బట�్టయ� మరద్నంబ�న
యన్ క�ి �� భగమ� �చ్చగ �ామర�ాల� నుదభ్�ం
��కర �ర����ర �వ��� మద ��మృత �ార మంత ��ంత�ా ����న యంత�ాను మద ��మృత ��ర ల� వచు్చత�్ల�
మ�ం��త �ామ �ారక�డ �క�� స్వరగ్మ� �కష��ా! రంక�న బ�ట�్ట�వ�నను �ాత�్రల� మ�మ���ెంగప�త�్
క�క్కను బ ����క�దువ� చనున్ల� ప�క�ను వళ�్ళగ�ద
బ� క్కను ప�ర్వజన్మమ�న బ�దుధ్ల� ఇంకను ఉనన్
క�క్కగ �నున్��ంచు��న�ా క�ి��ర ర�ంచనప�ప్! క�క్కయనుందు�� జన� క�క్కల� �ెంగగ ప�ట�్ట�� క�క్కల�డ్ డ�కగను క�క్కల� �నున్ప�ే�ి�ెం
86
ప�క�ను ��క్క��క్కట�గను �డ్డల� �ోపగ �ెం�� జ��క�క
ల�కను ���క�క్కలను ల�క్కక� �ం�య� �ెం��నందు
క�క్కల� �ెంగ ��లకను గ�ఱ్ఱమ� �ా��ద జ����డ్ర
ప�క�న �పప్���ిర�
�హమ� ��డను దూర�్చ��ంట�
ప�క�ను �డ�ా ��గ�డ� ���గ ల�త�గ ��దద్గ�నన్
�క�్కదు నమ్మ� భగమ� ప�జల�జ�యగ త�్లక� ����న యంత�ాను మద ��మృత ��ర ల� వచు్చత�్ల�
మ�ం��త �ామ �ారక�డ �క�� స్వరగ్మ� �కష్మ�!
రంక�న బ�ట�్ట�వ�నను �ాత�్రల� మ�మ���ెంగ�వ�ప�త�్ అక్కను �ెంగగ మ���� అమ్మను �ెంగగ తం��్ర�వ
చక్క� అక్క�దద్��� సమ్మగ �ెంగగ అల�్ల�ై
అక్కల �డ్డలన్ ప�ిత నంబ��� క��న్ల� �ార �
��క�ను ��త�్ర ��త�్ర��వ�ర ���� గట్టగ భరత్��
ల�కమ� నునన్బంధనమ� ల�న్య� ���ర ��క�ప�త�్ రంక�న బ�ట�్ట�వ�నను �ాత�్రల� మ�మ���ెంగప�త�్
క�క్కను బ ����క�దువ చనున్ల� ప�క�ను వళ�్ళగ�దద
బ� క్కను ప�ర్వజన్మమ�న బ�దుధ్ల� ఇంకను ఉనన్
క�క్కగ �నున్��ంచు��న�ా క�ి��ర ర�ంచనప�ప్! క�క్కయనుందు�� జన� క�క్కల� �ెంగగ ప�ట�్ట�� క�క్కల
�డ �కగను క�క్కల� �నున్ప�ే�ి�ెంగ
ప�క�ను ��క్క��క్కట�గను �డ్డల� �ో�ెం�� జ��క�క్కల
87
ల�కను ���క�క్కలను ల�క్కక� �ం�య� �ెం��నందు క�క్కల� �ెంగ ��లకను గ�ఱ్ఱమ� �ా��ద జ����డ్ర
ప�క�న �పప్���ిన�
�హమ� ��డను దూర�్చ��ంట�
ప�క�ను �డ�ా ��గ�డ� ���గ ల�త�గ ��దద్గ�నన్
�క్క� �ామ�ాసనర �ామృత ��ండ�� త�్ల ��
�కగ నూర��ా మదప� �ారమ� ప�క�న వ�ట���ల�
��క�ి ��గ ��వ�్వమద మంతయ� ��ం�� ద్ర�ంచ��ంత ����న యంత�ాను మదమంతగ ఉష్ణమ� ప్రజ్వ�
ఆక� ��ర�ర����నర అమ్మమ�ోన్మత �ారమంతయ
��క� మంగ� పనుల� జ�య�చు �తయ్మ� ��సు�ై�� ����ె �తభతయ్మ�ల� ��తనువంతయ� ��క�ా��
��కమ� లభయ్మ�నుర ��నక రం �ల�తత మ�దులన
��క�ట కనన్నూ ర��గ నుండ�ర ప�ట�్టన ప�క���క
పక్క�� �వ�పండ���� �ాలను �ీల�్చచు నుండ గన్ పక్కన మ�మ�ీ ల్చగను ప�క�న �డ్డను �ో�ి�ెం
���్క� ��ఖయ్మబ�్బనుర నప�ప్డ� �నన్తనంబ�ల�
మక�్కవ ��ర్చ����ప్�� మ�మక� ప�న రంక�ప�త�్ర� ఒక్కర� ఇదద్ర� నల�గ� ���దుగ� ���నను ప�క� �ెం��
ఇంకను ��ల���లనక ���్క� ����్కగ �ెంగమందు చక్క���దద ��రచను గ�బ్బ ��న�తంబ సుంద��
�ిక్కల� ��ట� �ాలజ్డను ���్క� ��గ పట�్ట��క
88
చక్కర � ��ి ప�క�మద �ారమ� �ర�గ ��క్క�ే�
��క్కడ�గ�దద్ల� జ���ి
�డ్డను సమ్మగ �ెంగ� చ ���
��క్కగ ఒక్క��క్కర�గ ప�క�ను �ెంగగ ��ట��ండ
మక�్కవ ��డ�� క�ిగ
�డ్డల� బ�ట్టగ �క�చుం
త��్కన �ా���డ్డలను �ర�గ �ేతన బట�్టనూ �క్క� �ర��రలను �క�చు నుండగ త�్ ల ��ర న��్కయ�
���ేను�న ��ట�� �ర� ���డల�న్య�
పక్కన ��నువ�ండగ�� ప�క�న
�డ్డల� �ోప���గ �
��క్కగ �ెంగ�చుండగను చనున్ల� � ��వ�ననున��ం చక్క� ��రచనున్లను �
311
�యమ�్మ యనుచుంద ��ల మగ�� ��ప�క� ���ెంగ�చున
�� యమ్మంత న�ె్చ��� క�ి�ా �ెం�ాల నుం�ే� �
�యమ్మంత గలం �ాదు గద�ా ��యమ్ శృం�ారమ�న్ �� య��్మందుక��ా మ�ోన్మతమ��� �యమ్మ���ెం ఏయ���్మనన �వ� లంజగ�� ��ే��ల �ెం�ాల�న
ఏయ���్మనన �క� లంజగ�� ���ే��� �ెం�ాల�న �య��్మ క�ి�ా ను����ప్ గద�ా �ెం�ాట ల�న్
�యమ్మంట� లంజ ఈజగ� ల��� నుందు�� �డగన
�యమ�్మ ��ద మ్అమ్మలనుగ నన్మ్మ�ెం��వ��ా
��యమ�్మ ��దయమ్మఅమ్మలనుగనన్మ్మల��న �యమ్మంట� లంజ �ాదు మగ�� ��ేత �ెం��చ గన
�� య��్మందుక �క� లంజ గద�ా �యమ్మ� �ెంగ�ా
89
� య��్మ ప��మం ����డ క�ి�ా �ెం��ంచు �వంగ ��
� య��్మంద���� �ా� వర�సనన్ �ేల�కశృం�ార ��
జ�యం�ా క�ి ��ర�్చ ��వర� జ��� లంజ �యమ్మ� � య��్మ న�� ట�ెంగ�ట�� ����ప్న �ాలంజ ���
�య��్మంద���� �ా�్ర పగల��ెం��ంచు ��వంగ �
�ా�నం తను�ళ్ళ� ��ి క���� �ా�ాయ ��జ�గన
��యమ�్మ ��ద మ్మఅమ లనుగ ననమ్మంత �ా�ెంగ�� �ాయంబ�ం దుక�బ� ర��ాబ ��ియ� �ాశ్వంబ� � �� య��్మ ��క�ా ��
312
�� నను� ��న్�� వ�ే్చన
�డ ��
ఉంచు����వ లంజగను ఉంప�డ� గ�ెత ్న �ానుప�త�్ర�
ఉంచు�� నంగ�� క�ి� మ�దుద్గ ��ర్చగ �ెంగ�తయ
ఉంచు����ను త�్ ల� సుప�త� ్రడ� యందుర� ల�క�లంత ��ంచర� �క� లంజన� �ాన�� ఉంప�డ� గ�ెత ్�ాను� 313
వం��� మ�గ�గ్ల�యగను పంగన జ�పగ ఇంట�మ�ం��టన పంగక� మధయ్��లబ�� �ాలజ్భరత ్�� ���త్ బట్
వం��� లంగ ���లను �ల�గ మ�మ�� ��ౖ�� ��తత్గ
��ంగల� �ార�్చచూ మదన �ారమ� నంత�ర��చు
భం��మ బ�గ�బ�గనుచు ప�త�్రడ�
�డ్డను �ోప��ట�
�ెం���� ��క్క��క్క��గ ���� �ామమ� ��రమ్మ�
పంగను జ��ి దూర�్చ��� ప�క�న ����్కల� ��రసమ్మ
మ�గ�గ్ర� నల�గ్���దుగ��� �డ్డల� ��ంచగ �������
రంగ�� ల�దుశంకర�� �ంగమ� ��ౖనను ప�క�ల�న ��ం
90
చంగను అశ్వ��డ్రమ�ల� �ా��ద ఏనుగ� �డ్డల�ౖన
�ంగమ� ���ననూ క�ిగ ల�త�గ ��ంచు��నంగసమ్మ�
�ెంగమ��వ� ��ంతట� మద ��న్మత �ామగ� ల�నన్�ే� ��గమ����న్�ం�ర� � �కడ ల��న్� �ప�ాను
��గసుఖ�ల��ె్చ��� ��ం��సు గంధసు ��ర్ఘశ అం �ాంగమ� ల�న�� యగమ� �ాం� మ�ాళ్ళక�
�డ్డల��
డంగను �ేతబట�్ట�ను �ెంగగ ��శగ �త��� త�్ల��
�ంగమ� ��ంచు��వగను ల�త�గ ప�క�న ఈశ్వర�ం�ె
డంగను ప�క�ల�న�వ� డంతట� �ాడ�ను ��సుడ��య్�
�ెంగ�� ల��� �గ��ె ����్చను మ�మక� ���్ల�ాగ
�ెంగగ మ�మ�� కడ�ప� �వ్వగ ప�ట�్ట� ��నుయంట� �గ�ల ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగమ ��వ�గ ప�త్రలంజ�
314
ల�����్కంతయ� ల�ద��� క�ి�ా ల�వంగ ల��ేనన్ డ�
��వళ్ళం తయ� ��వ�్వబట��గ��ే ��ర్చంగల�క�ండ �ెం ���ా�ెవ్వడ ల�క �ె�్ల ��డ� �� �ామంబ���ర్చంగ�ెం గన్ �ా�ే
315
�గ���య �ెల�్ లల వర�� �డ � ��డ �న
మ�ందుగ ��ిప�వ�, మ�నుమ�ందుగ ��� అమ్మప�క�� ఇదద్�� �ామ�� ��క�ి ��రగ �ెం��ద నమ్మల� �
గ�దద్ల నునన్�ే ��గర� గ� ద రంగను ప�క� �ెంగ ఆ
నందమ� ��డ వృ��ధ్యగ�నందమ� �ామమ� ��రతృ�ిత ్గ
91
316
��రస్థ��ల ��ర��� బ�్రర కందున బ�ట�్ ��తత్గ
�రను బ���ఢ్��దుగను గట్టగ �ిక్కల� �� �ాలజ ్డ �ిర�ల ��క మల�్ లలను బ�ట్ �ిర�ల� సళ�్ నూగ�చున
����న బ�వ ��భన ర� �ేవత భ���� వ�ె్చ� యనన 317
ఊ�� మ�ాళ�్ �డగను �డ్ డల� �ేతను బట�్టనూప
జ�ర� ��ౖట సర�ద్��నుచు చనున్ల ��ంకమ� �ప���� ����న ఊరక�క్కలక� ద��ఢ్�� ల�వగ ��క పగన
�రయ ప్ర�ా ��ర�ల�గ ��రప్�ె �తయ్మ� త�్ల �
318
�ెల్ల� �రఁ గట�్ట ఘన �ేజప� �మ�నఁ బ�ట�్టఁ �ట�్ �
కళ్ళక� �ాట�క��ద్ తన �ా గజ�జ్ల� ఘల�్లఘల్
��ల్లగ ����ల� నడ�వ �ిర�ల� చనున్ల� నూగ�చుండగ నల్ ల ��శసంపదల� ��డల� ��టగ ��టయ్ మ�డగన
నల్ ల� ��ణ� బట�్ట��� ��టయ్మ�ఁ జ�యగ ���� వ�ె
అల్ లన డ�ా సుత�డ� �ామమ�ో న్మత త� ��ర�న
మల�్ లల మ�లల� జడన బ�ట్టగ మ�దుద్గ �����ంచ
సళ్ళను
�ట�చూ ర�క కంగ�ల� �పప్గ ��� జ�ర్
�ాళ్ళక� మధయ్ల� ��డల సందున వం��� ల�త�ప�క�
��ల�క �ో �ి ప�క� రస మంతయ� �ర�గ వంగ బ�ట�్టయ� ��ల్లగ ��ల ్ల��ల్లగను ప�క�న �డ్డను �ో�ి �ం
�ాళ్ళను ���త్బట�్ట భ�జ�లక� ��ౖనను ��సు��
��ళ్ళనుగ�దద్�ండ�గను బ�ట్టగ ప�న �డ్ ��ంచగన
నల్ ల� బ�ర��ాలజ్డ�� ��లక� నంటగ �ేతబట�్ట
92
���్ ల� గట�్ట�ా న��� గ�టమ� ��ంచగ ప�క�ల�త�
��ల్లగ�ెంగ�ా ��డక ��డ్రమ� నంతయ� ��ంచ�ాను � వల్ లన �ాదు�ా ���� � �వ�ను �నన్�� ��దుప�క�
��ల�ర స�్చ��డ�క ��ల�ర�ాంతమ� �ో పవదుద్�
��ల్లగ ��ల ్ల��ల్లగను �తత్మ� ��ం�న సమ్మగ� దూలను ��ర్చ�ా క�ిగ �ెంగర క�మ్మర ప�క�ల�త� గ�ల్ లను జ�యప�క��న గంగను �ెంగర స�్చ��డ
సళ్న �ాల��������� ��వ�ర �నన్త నంబ�ల�న�
�ేళ�్ళమ�దంబ��ా చనుల �టనునుండగ సళ�్ళ�క ��న్ళ�్ళగ ప�క�ల� నమ��న్మత �ాకమ��ా�� � �వ
��న్ళ�్ళగ ������వ� మద ��ంతయ� తగగ్�� ల�దుప�త� సళ్ళను
�డ�ా బ��ి జ���ను ��దద్గ బ�డ �్డ��క�
���్ లయ� ��దద్�ా ������ � �తయ్మ�మ�దుద్�ాను
��న్ళ�్ళ�ెంగ�ా క�ి� ��ర్చగ వంట��� ��వ�్వట�్ట�� ��న్ళ�్ళ���లంజ�గ��ై�� ���గ� డపప్��ం
319
జ���ను ��ౖట ��ంగ� చను గ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���ను ��శ సంపదల� ��ప�ప్�� �డగ ��ల��కగ
జ���ను బ�ందు �డగను �రయ� లంగయ� ��ల ��కగన
జ���ను నునన్� ��డల సందున �ామర�ాల� ��లక�
���న ����్క�� సుత�డ� మ�దుద్ల� బ�ట్టగ �ేహమంత �ర� �ామ����్కలన క�ిగ ����్చ�� ప�త� ్రడ� ��గ�ంచ
��రమ� ల��య్సళ�్ళమద �ాకమ� ల���ను ప�క� �చ్ జ����� ప�క��ాకమ�ల� �ర�గ ��ల�క �ో ప ప�క�ల�
93
�ారమ� �ర��ా సుత�డ� ��లమ� బట�్టయ� �కచుండగ ����్కల�
�ర�ా జన� �ామమ�ోన్మత�ారప్ర�ా
��రల� �ాను �ారగను ��టన �ంపగ ప�త్ర ��హ�
����్చను త�్ల �ామక�ి ��ర్చగ బ�ర�గ నునన్ � దూర్చగ ల�త��ా భగమ� నంతయ� �ం�ి �ెంగ గ
గరభ్మ� జ�య�ా క�ిగ గరభ్ గ���న్ ర� జ�య ప�త�
గరభ్మ� ���� జ���న� గర్వమ� బ�ందును �దు తం��్ర గరభ్మ�
�య�ా క�ిగ సమ్మగ �ెంగ�చు నుండ�వ�
గరభ్మ� నందు
��ి�� చనుల �ాలను ��్చ ��ం��
దరప్మ� ��డ యవ్వనమ� నందున బ�ర�గ నునన్�డ
దూర్చగ అమ్మప�క�గ�ల ��రగ �ెం���� ఆశ్వ ��డ�
గర్వమ��ాను వ�ం��గద సమ్మగ �ెంగ�చు నుండ �వ� శ �ారర �శ్వ�ా �వ�డ �ారధ్క ��మమ� ��� ప�త శృం
�ారసు ఖ�లబ�ందగను ����� ��నుర గరభ్�వ్వ
�రయ్మ� �ంప�ా కడ�ప� వచు్చను �డ్డ�� ప�ట్ట�ాన ��రమ� �త� త ్�క�బహ� కమ్మగ చనున్ల �ాల� �క� ����్కల� ��ర�ా ర��జ�యగ సమ్మగ నండప�త�్ర� 320
ప���్ర��స్హమ�బ�ందు త�్ల చనుల� ప�త�్రండ� �కం
కం���చు్చ��నంగ సళ�్ళ �గ���ౖ ��ల�గమ�బ్బంగ ప
కం���ామ ర�ాల� �ా�� ర���ఖ�య్నంద� బ�ం�ె ఆ
ప�త�్రం�ే ������ సుఖంబరయ�ా ప�కంత �ంపం �
94
డ్ డం���ో పగ�ెంగ�చుండ క�ి�ా�ెం��ంచు ��వంగయ�న 321
మంగ� �ా����ౖ ������ ��వ�గ నునన్గ�ాట� ్ ల��ట్ట
చంకల� ���త్����య�ను చక్కగ ప�క�న ��ళ�్ళ�ో
ప�క�ను ��������మద �ాకమ� నంతయ� ����అత�ల�
చక్కగ నునన్�ా ����� �భ్రమ� జ � న త�్ ల��సు�
మంగ� �ా����ౖ తనువ� నంతయ� నూ��ను బ�ట�్టమ�దుద్ అంగమ� ల�న్��్రమగసు ఖంబ�గ మరద్న జ�య�ాన
�ంగమ� �ో �ిబ�ర�గను ల�త�గ ప�క�ను మరద్నంబ� జ
యంగను నూ���ంపగను ��ళ్ళను�ో పగ గ�దద్బ �క్ పప్ంగను ల�త��ా క�ిగ
�డ్డన�ో పగ మరద్నంబ జ�
యంగను ��వ�్వయ� మదమ� ��స్ర �ాల�గ �ా�� ���� �ెంగగ ��ఖయ్�వ్వగను ���ి� లంజను ��ౖ�ప�త�్ర
322
క�తల్ ���ిప్న బ�డ ����్చన వృ�� కష్టంబ� �� బ� జవ�ాం�ేర కద ��గ ్ య్�ా�నుల� ప�ం సత్�ం బ�ల �� ��
సవరం�ా �� గ�ి�్చ ��ల్ య�వ� ��షం ��ప�ట�్టంత�� ��వర�న్ ���్చ ధనంబ� ��ె్చదర� �ా�ే �ాపప�ం �ై
323
త�్ లయ��ం�ె��తత �్�� ��మరగం���� �ళ్ళ��గ�
�ెల్ల� �ర��ంగ� ��గ��సుక నవ�్వచు �ళ�్ళ మ�ం
�ిల్ల� �ంగ�ాయ చనుగ�బ్బల సందున ��టయ్మ�డ �ిల్లడ� ల�మ్మ� సరస మ�డగ �డ్డను �కచుం
�ిల్లడ� ఊర క�డకను ప�క�న ��ళ్ళను �ో�ి సమ్మ
95
���్ ల�
�ట�చూ క�ిగ �ామమ �ోన్మత ����్క ��గ
�ిల్�� �డ్ డదూర�్చ���� ప�క�న �ండ�గ �ెంగ�ల�డ
�ాళ్ళక� మధయ్ల� ��డల సందున �రయ్మ� �ా�� ��ర
�ల�గ �ళ్ళల� క��ి � ���ను త�్ల�� ����్క��రగ
త�్ లయ��ం�ె��తత �్�� ��మర గం���� ��ళ్ళ�తయ్
�ిల్లడ� వ�్చ�తయ్మ�ను �డ్డను �ోపగ ప�క��ె
324
సుల్ ల �ా, ��ర �ో స �ాయ, �ా��ట, �ాకర �ాయ, బ�ర� వం�ాయ, �ా��ట, అరట� పండ�, ��� �ర�ాయ, ���ాయ ���నను మంచమ�
��డ�, ��క�, చ�ా� కర�, నూ�� �ీ�ా, �ే� కర�,, �� �� బ�ట�ల, ఏ�ై��
��� �నక �డ్ , �ా��ద తంట�, అశ్వ�డ్మ�, వృషభ ��డ్రమ, ��
��ె్ డన � �� క�ిగ క���ా నుండ �గ�డ� �ెం���� ��లక మ�మ, మ����, బ�వ, అనన, తమ�్మడ, ��డ�క�, ప��్కం ట�డ, �ాల�ాడ�, ప��డ�, ఎవ్వ�ైన ��� ప�క� దూల ��ర్
325
సవరం బ�ట్టగ �ాలజ్�ే యగను �ిక్కలట�చుండంగ బ�్ ర�కం చనున్ల���త్బ� ట్టగను �పం�� నుక�పబ�్
���ా లంబ�గ సనన్� నడ�మ� ���నగ్ట్ట బ�oత �
ప�ల� సంబ�గ ���ల�న మగ �ా��� డ్ ల�వంగ య�న భ���� వ�్చన �ామ�ే వతగ ���ంచు�ారందర�న
ర��� �పప్గ జ�����రమ�గ ��మ�్మల్ బ�డ�కం గన
�వ��ే చనున్ ���త �టగను శృం�ారం బ�జ�య మ�
�వ��ే ప�త�్రడ� �ానుప�ట�్ట న�ా� ��స్మ���ం��ం య�
96
వ��ే ప�త�్ర� ��డ్రమ�న్ క�ప�కం�� ను�ంపం గ 326
�� ట�్టగ నుండ� �ా� ణ, ��ను
�� ట్టను గ�గ్న �ాణ , ఎట�్ట
క్కట�్టల ��ౖన భ��త్�
�ా��క మ�ర�భ���త ్ ��ల� � ��ట�్టడ� �ా� ణ, �ాయసమ�
క�డ�్మల ��మ�ద�ందు�ాణ�్, జ� ��ట�్ట ను�ం�
� ���్కద
����్కల� ��ర్చగ �ఠల�శ్ ! 327
�� ట�్టగల�వ�గ నుండ� ���న,
బ�న�� ట్ట గ�గ్���న, మదమ�
��వ�్వ బట�్టన ��, వ�ెత �్
నల్ ల� క�ర�ల�నన్ ��, మ�డ�తల�
ప��న నడ�మ�నన్ ���న్ ��ద
ల�వ�గ ��డల�నన్���
�ా��క మ�ర� క�ి�ా �ెం��న ��ల� �� 328
ఎత� త ్� ల�వ��ా బ��ిన వంట��� ��వ�్వ� బట్ట �ాంత� �న
సనన్గల�వ��ా బ�న�� ట్ట మమ� ���్కన నడ�మ�న మ�డతల�ప � � ��దద్గ చనున్ల� ��ర��� బ�డ�్
97
జ�రగ నూగ�చు కదుల� చుండ
బ�ర�గ నల్ ల�ా �ిక్కల� ��ట� వ�ెత �న క�ర�లక� మధయ్ �����
����యగ �ెల్� పట�్�� రమ�ల�గ
�ాలజ ్డ ��యగపంత�లమ్
బ�డ�్డక� ��ందుగ బ��ెత్డ� వ�
��దద్గ ల��ైన బ �డ్డంత క��ి సనన్� ���ను గట్ట �ా
చనున్ల మధయ చక్క� ల�త�ల�
చనుగ�బ్బ ల� మ��్చకల� క��ి
ల���క�్క బ�్ల�ను ��నుక � క��ించు నట�ల క�త ్ ��ం
కళ్ళక� �ండ�గ �ాట�కబ�ట్ట
��డల�న బం�ార� మ���య్ల ర��న్ ��ంప�ల ��ల�సుల� వర�స �ాను ��ల�డ వజ�్రల పతకం చనున
మధయ్న నూగ�చు ��రయ� చుం 329
ఏ�ాంత ���నను ���ాంత మందున �ొ ����న వదలక �ెంగ� ��వ�
ఏక�ల ���నను ��జ�� �ైనను
��మత ���నను ��ప�ప్ �ై
ఏవయ ��ౖనను ��వర ��ౖనను ఏ�ేశ ���నను ��నన్ �ై
98
ఎంతగ ల�వ�గ ��దద్గ బ��ి
వృదధ్ల� ��్రడల� �ధవలపడత�ల� ఎంతగ సనన్గ �నన్క��న్ల
����్ళన �ాక�నన్ పడ�చ���న
�ాప�రమ�ను జ�య� చక్క� �ాంతల
మ�గధ్ల� మ���తల� మ�ోన్మత�
�ిల్లల� క�గ్న ��్రఢ �
�గ��ొ�� ల��ిన మ�దుద్ల ��్రఢ
�గ���� వ��ల��ి �ా�� జ���
మదమ� ������ట� మ�ో న్మతమ���త
��వ�్వబట�్ట క����ట� ��భ ��ం
ఎంతగ �� ట�్గ ��డవ�గ ల�వ�గ
సనన్మ �ానునన్ �ాయ్మల�ం
నల్ లగ వత�త్గ బ�ర�గ �ిక్కల� ��
�����ిట� క�ర�ల క�ంతల కృష్ణ��ణ �ెల్లగ �����ిన ������ట� క�ర�
��్రఢ వృదద్ బ��ిన ��
ఏ�ాంత ���నను ���ాంత మందున �ొ ����న వదలక �ెంగ� ��వ�
330
అనన్వ �నన్�ా్రయమ�న చనున్ల� �ట�చు ����ప్��వ �నన్తనంబ�� క�ిగ �క�ట �బ� సునన్�డ ్డ!
��నన్ను బ��ి������ ప�క�న! ప�షప్వ�ైన��ంట�
క��న్��కంబ� జ�యగను �నన్తనంబ�న �ెం����వ�ా
99
���న్� �ామ�� � డలను చక్కగ ��రప�ెంగ��ెంగగన
అ�న్య�����ా క�న అమ్మను �ెం����వ� �
��నన్వ� �����దద్ �న యమ్మను �ెం��� �వ
అనన్వ� ���గట ్టకను ఆ�� జ�యగ గరభ్�వ
కటన్మ� ��్చ����క�� ��వ్వగ ���్ళ� జ��ి��వ
కనన్�� �క� క�త���� ె � ల� ్ల� క�త�ర��న��డల�
�ాన�� �క�, � ��డ�క� ���నను ��ండ్లమ� ��ను! ఇంకనూ �నన్�� �క�క�త�ర�� �నన్గ నునన్�� ���ప�క
దద ్నన్న�డక�ండగను �ో పక� �డ్డను ప�క�ెంగ వ
దద ్నభ��ంచల�దుగద ���� ప�షప్వ�ౖ ె న�� వదుద్�
చనున్ల� �కగ క�ిగ �నన్త నంబ�న ప�క���క
���� క�డ �� వల�� �ెంగ�దు ���ిగ జ�త���� �� కనన్ను �ిల్లప�క�క�గ�ండ�న ���� ���్ళజ�సు�
అనన్వ� ��క�అల�్ల��గ ననున్ను �ెంగర సమ్మసమ
దునన్ర ��దు��త్రమ�న�ెంగగ గరభ్మ� జ�య�మనన్
331
అనునల చనున్ల దండ
పనునల� �ా ��ల్ల�ార బ్������ా �� చనునల �ఱ�న వ� ��
పనునల� �ా క�ండఁ దర�� బ్�్మదులక�. ట��ా: అనున్ల= �ీత �ల � క్{అనున్- పరవ�ంప �ేయ�����, �ీత }్ ; ్
చనున్ల= �ా�ండ్ ; దండన్= �ా్రప��ే, అండ�ేత; �పనున్ల�=
ఆపద��ం��న�ార�; �ాక = �ాక�ండగ; ఎల్ ల= అందర�; �ార�న్=
100
జనుల�; బ్ర�����= �ా�ాడబ����; �ాక = త�ిప్ం; ఈ = ఈ �క్;
చనున్లన= �ా�ండ్ లన; �ఱ�నన్= ల�క్క�ేయక� ��న�; వ�న్= చ��ేత; ఆపనున్ల�= ఆపదల���ం��న�ార�; �ాక�ండన్=
�ాక�ండ�ట; తర�� = శకయ్మ, �ాదు; బ్రహ్= బ్రహ్మ�ేవ�; ఆదుల = �దలగ��ారల; క�న్= క�.
��వమ�:
ఈ ��మంత ఋత�వ�ల� పడత�ల ప�ధ�ాల �ెంత ప్రజలందర�
ఆపదక� ల�ను�ాక�ండ ��ంప గల�గ�త���న్ర. �ాట� అం�ే ల�క�� �ే బ్ర�్మ���ేవతల ����� చ�బ�ధ తట �్ట��డం �ాధయ్ం �ాదు. దశమ స్కంధల� ��మంత ఋత� వర్ణనల� ప్ర���ం�న చమ��
పదయ్��. అసల� ��మంత ఋత�వ� మ�� చ� చం��సత ు్ంట�ం�� క�.
ఆ చ�బ�ధ నుం� రకష్ణ�� ప్రజల� అందర� తమ �ీత్�ల సత్
ఆశ��ం��ర�ట. ల�క�� �ే తట�్ట��ల�ర�. ఆ బ్రహ్మ�ా�� �షయ
అ��� ఇం�ే నట. ఋత�వర్ణన ఉదయ�స త్మయ�ల వర్ణ��దు ప్రబంధ లకష్ణ�లల� ఒక �. ఇల� ప్రబంధ �యమ�లను
�ాట�ం�న ��గవత ప��ాణం ఒక �ండ� ప్రబంధం రతన. 332
అనన! క��ంతగ�నన తగ దనన్య �కను ��న��డ ల�
మననన జ�య� మనన! �ను మ���ఁ �ెంగ�ట �ా���ాదు �ా దనన! సు���త �్��ౖ మనఁ ���� ప�త�్ర� ���్చ���్ళ
యనన! కసంత ��రగను యప�ప్డ� ���� �ెంగ�మన! �ా
దనన్ను ������గట్టగను ���� అ�గ జ�సు��వ�ా
అనన్వ �నన్�ా్రయమ�న చనున్ల� �ట�చు ����ప్��వ �నన్ నంబ��� క�ిగ �క�ట �బ� సునన �డ్డ�
101
��నన్ను బ��ి������ ప�క�ను ప�షప్వ�ైన��ంట
క��న్��కంబ� జ�యగను �నన్తనంబ�న �ెం����వ��
���న్� �ామ�� � డలను చక్కగ ��రప్గ గరభ ��
కనన్���క�క�త�ర�� �ె�్ల�� క�త�ర�
��న��డల
�ాన�� �క�, � ��డ�క� ���నను ��ండ్లమ� ��ను అనన్
అనన్వ� అల�్ల�ై క� ��గ�ల ��ర్చగ �ెంగవచు్చ
�నన్పమ�ల��ం� మ�����ంబ�గ �ిల్లన���్ళజ�సు� ����� �వ�ఇష్టమ�గద ���� గట ్టగ ���్ళజ�స
మనన్�� ��క �ెల�్ల��� ప�ట�్టన క�త�ర� ��్చ జ� �నన్�� ఇంకనూ పగల క�నన్�� ప�క�����దద్��ౖన
కనన్ను ఆగ�! క�ిగ క�మ్మగ �ె�్లననున�ెంగ� ��
క�నన్� ��దద్�ా చనుల� గ�దద్ల� ��దద్గ వళ�్
నునన్�� ��వ�్వబట �్టయ�ను నునన్గ �ేహమ� �ాంత��న క�నన్�� గ�ద ద్ల� ��గర� �ామమ� ��ర్చగ �ె, �ెంగ� ��
కనన్ను ఇంక��వ్వర�ర����న ప�్చగ �ెంగ�ల�డ
రనన్ను సతయ్�� గద మ��ందుక� ����క ప�క� �క�
దనన్ను ��దు క�త�ర�� �ెంగరఇంకను ��దుక�త��� �నన్�� �ానతట�్ట��న జ�ల �ాన�� ననున్�ెంగ�
333
జంభమ� ఆలయ�న ధ్వజ స్థంభమ� ల�వ�గ ఎ త �త్��ద అంబర మంత�ా, బ��ి అందక �ేత�ల బట�్ట�టగ
సంభవ మ�న దూర్చగను ��� �� వద ��దుప�క� ��
క�ంభ�తంబ�ల� అదర ��ట్టగ ��ల్లదూర�్చప�త�్ర అరభ్క� �ాల�� క�న అమ్మను జ����ి �ెంగ� �
102
అబ్బ���ెంగల�కతన యబ్ను �ెంగమ ��ను ననున్ �
డబ్బ�� ననున్�ెంగక�ి ��రగ �తయ్మ� గరభ్��
గరభ్మ� నందు��ి�� గర్వమ� బ�ం���వ�ప�ట్, �
అబ్బయ� మ�మయ�క��ి ��క�ి ��ర్చగ �ెం��రప�ప్డ అబ�్బర మ��య్��ప�డ� ల�వ�గ ��దద్గ �ే�కంద
�ారధ్భ ��డ్ర మంత బ� ��ను��ల్లగ దూర్చ�ాను
రంభమ� ల�న ఆ �ిదప ల�త�గ ప�క�ను �ంప�ాను సం
భ్రంబ�గ �ెంగ��ెంగగను బ �క్కను ��దద్గ ��దద్
బద్ంబ�ల� �ాగ ప�్చగను బ�త�ల� ట�్టచు �ెంగ��ెం � �ొబ్బగ �ెబ్బ�ెబ్బక�క�రగ సమ్మగ నుండ�ప�త�్ర� అబ్బను �ం �� ��ర అమ్మను �ెంగ�ట ల�న�వ� అబ్బక� ఇంత��దద్గను బ�ర�గ ల�వ�గ ల� �డ్ , �
అబ్బ�� �ెంగ��నన్డ�ను అబ్బ� �ించగ ల ��క� � �ెబ్బక� ప�క గ�దద్�� తట�్ట��నంగను ల�ను ప�త�్ర అబ్బను �ం �ెంగగను అమ్మక��వసల�ౖన జ����ా
అబ్బ�� అపప్��ం�ెనుగ అమ్మను లంజగ ప�త�్ర� గరభ్మ� �వ�ా ��డ�క� గర్వమ� ��డ�� జ�ప�ప్��వ గరభ్మ� ���� జ���న� సంతస
�ందున �దు ��నన్య�
గరభ్వ�ైననూ వదల క�ండగ �ెం��� �వ �డ్ డ�
గరభ్మ� ల� య�ండగను! చక్క� �డ్డ�� ప�ట్ట�ాన
అబ్బక� �క� ప�త�్ర� �ాలను �వ్గ �వ� �ెంగ �
అబ్బ��
గ�బ్బల�
�చుచుం మ��� ��ంబ�గ �ాలజ ్డ ���త్ బ ��
�ట�చూ క�ిగ గ�దద్ను ��ళ్ళను � �ప�ప్చ
103
అబ్బ� �� ్ రతస్��ంచునుగద అమ్మను �ెంగమనంచుగట� �ొబ్బగ �వ� ��
�గ�డ� ��తను వంతయ� ��క�చుండ
�ెబ్బల� ��ళల�క వల దనన్ను �డక �ెంగ�వ�
అబ్బ�� సంత�ించు గద అమ్మను ��న� జ���ప
334
చ�్చన �ా��ల�
�గ�డ� సప్ృహ�� ల�కను ఆసుప�్
మంచమ� �ద నుండగను వ�్చన ప�త� ్రడ� �����ంచ �ంచక� ��నుయ�ంట� గద ��నన్�� � �వగ �క���ౖధ వo బ� �్చన
�చు��వగను మ�దుద్ల ప�తడ నుంట� �నున్ �
ఉంచు��నంగ చక్కగను
��ెద నమ్మమనంచ జ�పప్�
మం�గ మ�టల�డ�చును మ�దుద్ల� బ�ట్టగ �మ�నంతయ
మంచమ� �ద ఇదద్రమ� పండ���నంగను హత�త్� సం ��చమ� ల�క�� చనుల� �ేతను బట్టగ ��ంత ��దద్
��ం�� �వ� చనున్లను �ిర�ల� వంట��� ��వ�్వబట�్ట
���్చ� �దుయందమ�ల ��గ నునన్� �నున్�ెంగగ ��� �న��టయ� జ�ర్చ బ�్రబ�్ల� �పప్���ి
��ం�ెమ� దగగ ్���జ���� ���ను లంగను �పప్�యగన
జ�ర్చ, మ�దుద్�ా ��డల సందున ��ల�క ప�క�ల���
దూర్చగ ��క�ా క�ిగ దూలను ��పగ ప�క�నంతయ� �చ్చగ �ామ�ారమ�ల� �ీల్చ�ామమ� ����్క��పగ
��్చన ప�క�ల� క�ిగ ప�త� ్రడ� �డ్డను �ో�ి�ెం
మ�చ్చట ��ర్చ�ా ��డక ���గ� �ెనన్డ� ఇంతసమ
ప�్చగ �ెంగల�దుయన పంగను జ�పగ �ా���ద �
ళ�్oచగ ప�క�ల�క�ిగ ల�త�గ �డ్ డను ��ం�ెంగ�ా
104
ల��ెను భరత ్�� సప్హ�� �ాగను అ�ె్చర� ��ం
��న గ�ం�ె�� ట� ��ర గంగను భరత క� ఊ�ి�ాడకన
చ�ె్చన! ప�త�్ర�ే �డవ క�ండగ త�్ల� �ెంగ�చుండ
���్చన ����్క�� ర�న రం�గ �ెంగ�చు ప�క�ల�నయ
�ా��్చను �రయ్��రల! �ే��ను �జమ� త�్ లయండమ�
వ�ె్చను గరభ్మ�సమయ మందు�� త�్ల�� సంత�ిం చ�్చన భరత్�� కడ�ప�జ�న నంచును జ�పప్ ల�క�ల
���్చ�� భరత్�� కడ�ప� నందున ప�త�్రడ� �ానుట�్ ల�
మ్మంచును ���్మ�� ��లల� ప�త�్రడ� త�్లయ� �ెంగ�ల ఇ�ె్చను మ�����ాల� సుత� �దద్ర� సళ్ళను �కత�్ల
మ�చ్చట ��ర�్చ��వగను ప�ట�్టన �డ్డ�� సళ్ళను�ాల� ���్చన �ామ����్కలను �ాత ల� ప�త�్రడ� ��ర్చ�ెంగ�
మ�చ్చట ��ర్చ�జన� ప�త�్ర����� గట్ట� అ�నవ్వ
మ�చ్చట మ�దుద్��ర్చగను ప�త్రవ్ర త��య్ ను త త�చ్చమ� �చమ� గల�ె త�్ల�� ప�త�్ర�ె ���గట
��ం�న ప�త�్ర�ే మగడ� మ�దుద్గ త�్ల�� అ�నవ్ ���్చన ప�క��� క�ిగ
�డ్డన��ంచగ స్వరగ్��ఖయ
వ�ె్చన నంచుజ�పప్గను నమ్మర� ఊహను ��ందు�� ��ంచగ �డ��బట్టగను హసత్ప్ర�గమ� జ�సు��ంద ��ం�న కనన్త�్ల�� సుప�త�్ర� �డ్డను �డ���
వ�్చన ప�ప్�ాద తను వందున ��ిన కనన్త�్ల ���్చన ����్క�� క�ిగ �ాత�్రప�త�్ర� అ�న�� �ా
�ం�న ప�త�్ర�ే మగడ�నవ్వగ ����క ఊ��ల�ప్ర
105
�ంచగ ��ండ్లమ�
�గ�డ� �ాబ్రత� కంగను ల�క�లందర
���్చ�� �ా���ాప�రమ�మ�చ్చట ��ల�ప్�� �ాప�రంబ
ఎంచగ సతయ్�ాధఇ�� ��వ్వర� న�్మన నమ్మక�న 335
ఉంచు����వ లంజగను ఉంప�డ� గ�ెత ్న �ానుప�త�్ర�
ఉంచు�� నంగ�� క�ి� మ�దుద్గ ��ర్చగ �ెంగ�తయ
ఉంచు����ను త�్ ల� సుప�త� ్రడ� యందుర� ల�క�లంత ��ంచర� �క� లంజన� �ాన�� ఉంప�డ� గ�ెత ్�ాన న
నున్ంచు��నంగ��ల మగ ���� జ�యగ ���గట్ట
��ంచర� ��రయ్భరత్యను ��ందుర�����క వ�ర�ల�ప్
�ంచగ దూర�ేశమ�న చక్క� �ాప�ర మందురందర
336
చ�్చన ���ల� �గ�డ� �వమ� ల�కను ఆసుప�్రల
నుంచగ ��ట��ా�్ర మగ ��డ�గ ప�త� ్రడవ�్చజ�పప్గ
చచు్చట ఖ�య�� న��� ��న ��ౖదుయ్ల� ��డ్వకమ్
�చు����ననంచు ��� ����� నందున వత� త ్చుండ గ
జ���్ను ��ౖట��ంగ� చనుగ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���్ను �ర లంగమ��� జ�రగ �ిర�ల� ��ట� ��లక�న
జ���్ను ��శసంపదల� ��ప�ప్య� �డగ ��లకంటగ
�ం�న ����్క�� చనుల� ��దద్గ ��రమ� ల�నూగ�చున
మంచమ� �దపండ���న మ�దుద్ల� బ�ట్టగ �మ�న! �ా ��ం�న �డకన్ ర�క ��ిప్య� చనున్ల� �ట�చుఇం
��ం�ెమ� దగగ ్��� నడ�మ� ��ందుగ �ేత�ల� �ో�ి�����
జ�ర్చగ ���్ల�ట�చున�హ్వను ప�క�న �ో�ి ��కగ
106
���్చన ����్క�� క�ిగ ��మ�్మల� �క�చు బ�ర��డ
��్చన ప�క�ల� క�ిగ �ా��గ ��ంచగ �ెంగ��ెం గన
��� నమ్మ� చనుల� గ�దద్య� �నన్తనంబ�నయ�న �ాం�� �నున్నగన్మ�గ �ాంకష్గ నుం�ెను �నున్� ��ం�� �వ�చనున్లన �ాలను �వ్వగ ఆర�వరష్
��ం�� �వ�చనున్లను ��ద��గనంచును �ెంగ�చుండగన
��న భరత ్చ�ె్చన! జ��య� �పక �ెంగ���పకన్
చ�్చ భరత ్�� శవమ� �ాప�� య�ండగ �ా�్రనంతయ
���్చన ����్క�� క�ిగ రం�గ �ెం��ను ననున్ప�త�!
వ�్చ�� �ెల్ల�ారగను ��ౖదుయ జ��ిప్�� గ�ం�ెఆగ �
చ�ె్చను �దు భరత్య� ��వ�ను �ెలప్గ చుట్టపక
వ�్చ�� అంతయ్�ారయ్మ�ల� జ���ను ప�త�! ��డ��ా�్��
వ�్చ చుట్టపక్కమ�ల���ళ్ల�� ల�దురవదుద్ వదద్న
��ం�న క�డ �డక మ��ంతగ ����్కల� ��� మ�దుద్మ�దుద్
చ�్చన భరత్�� క����వ�� ల�దుగ ����్కల� �క �ా�� � మ�చ్చట��ర్చ� �ధవ ��ౖనను ���ల� �నున్ ��రయ్
�చు�� ��ననంచు ర� ����్కల� ��పగ ఆగల�క �
ప�్చగ �ెంగ�ల����� ప�త�్ర� ��డ�! శ�దధ్ �ారయ్మ
అం�త ��వమ�న్ ��డ�క� తం��్ర��జ�యగ �ాసత్�య�కత
వ�్చ�� ఆడ�ార పద మ�డవ ���న ��� �ెంచగన �ెంచగ ����� �ధవ ��ౖ�� ల�క�ల దృ�ి్టల� న �
�ం�న ప�త�్ర�� ��న�� మ�దుద్గ ���� గట �� ��డన
��చ్చగ ��దుత�్లమ��� ��ంబ��ా�్రన ��భనంబ�జ
107
�ంచగ ���్ళక�త���గ�ిదధ్మ� జ�యగ �ాళజ్�ే�ి
మంచుల� మల�్ లమ�లలను ��ట్టబ��రసస్వరపట�్ ��
దద్చుల �����నుదుట బ� ట�్టను కళ్ళక� �ాట��ట�్ట �
�ిం�ెను ��భ����� �భంబ� గ ��ర్ఘసు మంగ� యన
మంచమ� �దక���్చనగ ప�త� ్రడ� త�్ల�� ���్ళక�త �ె�్చన �ాల�� సగమ� ��్ర్రగగ ��టన బ��� �ాల
��ంచగ �ాల�జ�రగను ��ందక� చనున్ �ద! ��క�చున
కంచుక మంత�పప్గను చనున్ గ�బ్బల�
�ట��క�
�ల�్చ� ��� ��ిప్య�ను నగన్మ� జ�యగ అందచందమ ��య� త�్ ల��ౖన��గ సందున క��న్గ నంట��వ
��చ్చగ నగన్�ేహమ�న మ�దుద్ల� బ�ట్టగ ఎత�త్ మంచమ� �దపండ���న బ�ర�గ ల�వ�గ ల��ఎత� త ్�
మంచమ� ��డ�ల� బ��ి ��దద్గ నుం�ె��
�డ్డ ప�క�
దూర్చగప�క��� �నగ �ెంగగ తట�్ట��నంగల�ను�
��ం�ెమ� ��ల్ల��ల్లగను జ��� �పర కనన్ త�్
ఇంచుక ��ౖన జ��దయ ల�కను �ెంగ�చు నుంట� ���డ
�్బ�్చన లంజ�ానుగద ��రయ్గ జ�సు�� ��వ�ఆ
�ం�న ����్క�� ర�న ప�క�ను �ధ్రమ�జ�యవదుద చ�్చన భరత్ఇంతగను �ల్చగ �ెంగ�� ల�దుప�క జ��్చన �ద��డ్రమ�ను
�డగ అశ్వప���డ్రమం
వ�ె్చను ��ంత�ల���న� �ిం�ెను �ెంగర సమ్మసమ్ త�చ్చమ� �చ��లన� త�్ల� �ెం��న ప�త�్ర��వ
ప�్చగ లంజ�� యనుచు �ాపమ� ప�ణయ్మ� లభరత ్�
108
చ�్చన �ాలమందునను �ేరగ ���ియ� ����్క��ప
��చమ� ల�క�� �గ�డ� �చుచు నండగ ననున్�ెంగగ ��న భరత ్�� ����ె �వమ� అప ��ౖదయ్�ాయ మ
��ంచక �ెంగ�ల����� ��్మ�� ��రగ �ా�్రనంత య ఎంచగ �ాప�� గదర ఎవ్వ�� ర�ంగ���ర��ర �ా �ం�న ప�త్ర��డ్రమ�ను ప�క�న ��ంచు��వ
��ంచక ���్చ� �వగను రం�గ �ా�్రయ� నంతయ
చ�్చన భరత్�� శవమ� �ాప�� య�గ �ెంగ�ల����న న�్చన ప�త�్ర�ే క�ిగ �ెంగగ �తయ్మ� �ా�దధ్క
�ం�� అట్ట�సమ� �ంతక� �ం�న �ంత�ాధ ల�
దంచును �ెంగ�ా క�ిగ త�్ ల�� అ�గ జ��ి��వ� �
�ెంచక మ�ం�ె����మ� దంబ�గ ��ండవ ���గట�్��
వ�్చన ఆడ��ార�పద మ�డవ ���న ����ెంచ��
నంచు�� ��ను�� ��డన ప�త�్రడ� గట�్ట���బ� ట�్ట�
మ�చ్చట ��ర�ా �ె��� మ�డవ మ�సమ� నందుగరభ్ వ�ె్చన! ల�క్క�దగను భరత్�� చ�్చన ���ప�త� ప�్చగ బ�త�లడ�చును ప�క�న �ెంగ��ెంగగన
వ�్చన గరభ్�� యద� ���్క� సంతస మ�ా
చ�్చన భరత్�� కడ�ప�జ���ను ��వక మ�ందు�ా
���్చ�� ల�క�లదర�ను! మ�దుద్గప�త�్రడ��ెంగ�చుండగన ���్చన ����్క�� ��నమ� �ాత�్రల� �తయ్మ� ప�ట�్ట చ�్చన భరత్ప�ట�్టన� ��న �ారల న��ప�ప్�
��్చ� మ�����ాల�సుత� �దద్ర� చనున్ల� �కమ�దు
109
వ�ె్చను �ండ��ా చనుల� ప�త�్రల� �కగ �నన్�ా��
��్చ�అర�మ�సమ�ల� �ిల్ల�� కనన్మ� బ�ట్ట�ాల
�ప్ంచగ��దద్�ాడ�క�ి ��డ�� �తయ్మ� సళ్ళ�ాల
మ�చ్చట �ాన�ీల్చగను మ�దుద్�తయ్మ��ెంగ�చుండ �ా వ�ె్చను �ాల� ఆగకను �రయ్మ� �ంపగ ప�క��ండ�
��ంచగ సళ�్ళ ��దద్గను బ�డ�్డక� ��క�చు నూగ�చుం�ె ���ే్చను వళ�్ళ తృ�ిత్��ఖయ్మ� బ �ంద సళ్ళ �ాల� �
��్చ� �ాల� �వ్వమద ��న్మత ����్కల� వబ�ందగన �ా ��్చన ప�త�్ర�ే క�ిగ ల�క�ల� ర�ంగ� �ెంగ�చు �ా
��్చ� �తయ్ ర�న ల�త�గ బ�ర�గ నునన్
��ంచగ ప�క�ల� క�ిగ �ెంగగ దం��గ �ం��బ�ట్ట�
�డ్డ
వ�ె్చను వంట�ల� ��ర�ప� ��దద్ల�వ�గ ��ౖ� �తయ్మ
మ�చ్చట �ాను��దద్గను బ�ర�గ �ిక్కల� ��ట��ాల
�ె�్చన మల� ల� నడ�మ� ��టగ బ�ట్టగ అందచందమ� ��చ్చగ సనన్���లను బ�డ�్డక� ��ందుగ గట్ట స
�ప్ంచగ బ�్ల�� �ి� మ�క� ��ళ్లగ �ామ����్క
��మ �ాళ�్ళ �ార్చగను ��ంగల� �ల�న సళ�్ల�ట మ��్చక�క�చూ క�ిగ ప�క�న ��ళ్ళను �ో�ి�పప్
�ా��్చ�ప�క�నుం�మద �ారమ� ఇంట��� ��ళ్ళ�ాను �ిం�� �వ�యంద���� ప�్చగ లంజను �సు���ే్చ నంచును అందర� అను�� నంగమ� దంబ�న��య్ � ���ె్చను�వ�లంజవ� యందర� ����్కగ
�చుచుండ �
��చ్చ�� ��� �పప్గను ప�క�న �ే��లబ� �ి��కగన
110
��్చ ప�క�ల� క�ిగ �డ్ డను�ెం��ను �ా�్రనంతయ�
���్చన ����్క�� ��నమ� �ాత�్రల� �ెంగ�చు నుండ�త ��న �ె�్� వ��న క���్చన సళ్ళను �క�చుండ
��� �నన్�ిల్లయ�� �నన్త నంబ��� �ెంగ�ల�ట
��ప్ంచక� యనన్నూ �నక రం�గ �డ్డను ��ట�ో� ��ంచగ �ామ����్క��ర గంగప �ేళ్ళ�� ���ప�క�
�ిప్ం�ెగ అట్ట�సమ�గ �ె�్ల�� ��ౖటపండ�గంత జ�
�ం�ెగ �ె�్లయనన్బహ� ఇష్టమ �� �ె�్లప�క�ల �ంచగ �ెం���వ�క�ి �ానుప �ేద్�� �ేళ�ె�్ల�
��్చ��వ�గరభ్మ�న! ��ంట�� �ె�్ల�� ���్ళజ�య
వ�ె్చను ప�ట�్ట�ల�్లకడ� ���ె్చను �ా�ెం���వ��ా
మం�గ �చు��వగను మ�దుద్గ ���్మ�� మ�సమ�ల్క
��ర్చగ �డ్డప�ట్టగను ��గగ �ెల�్ల� మ�����ాలక��న్�ిల్ల
ఉంచు����వ��ె�్ల�� మ�దుద్గ �ెంగ�చ��డ�మ�సమ�ల �ెచు్చ����వ �ె�్ల�� �ెంగగ పండ�గ���లందు పం
�ించగ ����� �గ�డ� ప�ట�్టన ఇల�్ల�� �ాఅనన్�
ప�్చగ �ెంగల�డ�న� ��ండ్లమ� సంశయ���ల�క ఉంచు����వ� �ెల�్ ల�� ఉంచ����వ�ర కనన్త�్
ఉంచు����వ� లంజల�గ, ప�ట�్ట�� క�త�ర� �దద్���� ��ం�ెమ� ��ౖన �ా�వర� సనన్��
�డక�ా���దద్��
��ం�� �వ� �నన్తనమందు�� మ�దుద్ల� బ�ట�్ట� �
��ంచు ��నంగ �ిదధ్ప���ేవ�గచనున్ల� ప�క���కగ
��్చన �ా��ప�క�లను మ�చ్చట �ాపద ��ండ���ళ్
111
�ంచగ �ే�్లక�త���� �ె�్ల� త�్ల� త�్లక�త
���్చన ����్క�� పగల� �ాత�్ర�ెం����వ��తయ్మ
మ�చ్చట ��రనల�గ్��� మ�దుద�ెంగగ ��ల�ే�, క
�ప్ం�గ ఆడ��ార�బహ� ��ర�ప్గ మగ ��గ్న ��ంప���వ� �ంచగ ��్రఢవృదధ్లను మ�దుద్ల క��న్ల� మ�గ �ద్ల
మ్మంచును�నున్బ �ందబహ�
��గ ప�క���్�
��ె్చ�� �ామ��ఖయ్మ�ల� బ�ందగ ��ి్రయ� �ా��ా�
వ�ంచు��నంగ జ�ల�న� ప�క�ను �ెంగమ నంగ����్క� ప�్చగ�ెంగ�ల�డ�దుర� ��్రడల� వృదధ్ క��న్�ిల్ల ���్చన ����్క�
337
జ���ను ��ౖట ��ంగ� చను గ�బ్బల
�దుగ ��ల��కగ
జ���ను ��శ సంపదల� ��ప�ప్�� �డగ ��ల��కగ
జ���ను బ�ందు �డగను �రయ� లంగయ� ��ల ��కగన
జ���ను నునన్� ��డల సందున �ామర�ాల� ��లక� 338
��మ�ల� �గ�డ�ండ ప�త�్రడ� ���కష్ట మ �ా�వ్వ ల నమ�్ ��ౖదుయ్ల�జ��ిప్��ర� �����న్ంక ��� ��
��మ�ల� న�� య�ండ�నమ్మ � � క�న్ళ�్ళ �డంగ
నమ�్ �నున్�చు��ందు న� న�� �����ంచంగ ��
�మ�ను్మదుద్ల�బ� బ�్రబ�్ల �ల�� �పప్ంగ ��సళ్
�ా���్మ దమ��� �కగను శృం�ా��చ్చ క�గ్ం�ె
��న�జ� యక�య నన్�డక క�ి�ా ��డoబ��� ప�క�ల�
112
సమ్మం�ా క�ి�� �ెంగగను ���ామ ����ర్చ గన
�ా��ేర కమ ్ ����ప�్చ గను�ెం ��ంచు����టప�ప్�
��మ�ల�నన��య� నన్భరత్ సప్ల����్చ�డంగ �� అమ�్మప� త�్రల�ెం గ�ల�ట ల�ా్వ �ాగంగ���జ్వ�
��, మ��� సుత�ల� పక�ండ క�ి�� �ెం�ాట ల��ేర� ఆ అమ�్మప� త�్ర భరత ్� �� �ధ��ౖ ����� ��ప�త�్ర
సమ్మం�ా క�ి�ా�ెంగ�చుండ యనుచూ సం��ష ��క�గ్ య��్�� �్చన� ��్క�� క�ి�ా �ాత్రంత శృం�ార �
ఖయ్��్మబ���య���ౖ దుయ్ల��్చ �ెల�పం �ా�ా్రణ��ల�
��మ�ల� న��గ�ం �ెఆ�� ననుచూ ����ంచు �ా��వ్వ ర� 339
�ౌ్రప�
��డట� �ాండ�ాత్మ�ల� ననున్, తమ�్మను �ాజయ్��ల్ల ���� మ���త్ నునన్త�� మదయ్త�ల�ౖ ధృత� ష్ట� నం ా
�ా�� �ొ ఱం�� వల్వల�ల�వనగ� సూతసుత�ండ� ��ల�్వల ����న మ�ట లకట�! తల�� య మనంబ� వ్రయయ్! ��డట� ��ర�ాగ��డ� ననున్ను ��ల్వగ
�దమందు
����డ �దక���్చనమన�ాండవ� ల�సభ ల��అందర� �డగ ����పప్గను
���� అందర� ��ంగ�ారగన
�డ్ డల� �ేతబట�్ట��� ��గ �ెంగగ ��రందర
��డట� ��ర�ాగ��డ� ననున్ను �ెగగ తమ�్మలంద��
�డ్ డల� ��ంచ�ెంగమన నూర�గ్ర� �ెంగగ �ాండత్మ�
�డగ సూతప�త�్రడ�సమ్మగ �ెంగగ సంతసంబ�గ
113
�డ�� అందర� క��ి �ామమ� ��ర్చగ ననున్�ెంగ
అడ�్డ�� జ�పప్క�ండ గను అంద�� ��డను �ష్మ�ో్ర
�డ్ డల� ల�వ�ా క�ిగ ��డ�క
���� ��క్క��క్
�డ్ డను �ోపల�త�గను ప�క�న ��టన గ�దద�ండ��ా
�డ్ డల� ��ం� �ేత�లన�డ్ డల� బ�ట్టగ �గ� చుండ �ో్
ణ�ండ�కృప�ండ��ష�్మడ�ను ����డ సందుల�
�� బ�గ �ె
గండ� �� ్ రతస్��ంచగను ��ంగల� �ార�్చ��క్క��క్క
�డ్ డల� ల�వ�ా మ�స� �ారల� యవ్వన �ా�లంద
�ా��గ ప�క�నందుక�ి �డ్ డల� ��ంచగ �ెంగ ననుబ్
�్మండమ� బదద్ల�మదన �ారమ� ప�క�న �ార��రల�ౖ
అండమ� ��డ�� క��ి అంద�� �రయ్మ���దుప�క�ల�
�ిండ ప్ర�ష �� జ���� �ాండవ� లందర� �చుచుండగన క�ర�ప�, �ష�్మడ�, గృప�డ�, క�ంభజమ�ఖుయ్ల� గల�గ్��ల�్ వర�సగ ��ర �ాగ�� డ��ెంగగ తమ�్మల�సూత ప�త�్రడ�
��ర�వక �ెంగ �ాండవ� ల� �డ్ డ ల��ేత నబట�్����
మర�వగ ల�ను ఆసుఖ మ�ప�క� న��ందర� �డ్ డ �ో�ి�
తరగదు ��క� �ామమ� మ�ో న్మ �ాండ వమ�త క�ం���
ఎర�ఁగ� ను��ను న�్చన మ�ా�� ��ిల్వ గ�ెంగ� ల�
ల�గ్��� కనంగ ఎంతమద లంజ ��ెంగగ �ిల్వ�ామ��ం
ద���� కసంత ��ర�్చ�� న��ంద ర��ెం� ��క�ం� మ�త��
ఎర�గర� ల�క� ల�వ్వర ను ��ంద ���ెం�� ��అతత ్ క�ం��
క�ర�ప�, �ష�్మడ�, గృప�డ�,క�ంభజమ�ఖుయ ల��ెం�� ��ర�ల�
114
ఎర�ఁగ��? ధర్మ �ాసత్�మ�ల ��ట��� �ాలప! ��దద్�ారల దుర�గద, ��ట� ��దద్�క ��ట��� �ారల ��ర�ంపగ?
వర�సల� �డ క�ండగ ను�డ్ డల���ం���క�ం�ప�క�ల� ��రవ �ాంప్ర��యక�ల �ాంతల�తృ�ిత ్గ �ెంగక�నన్
భరత ్ల ��ట��ా పర�వ� � �ద� నమ్మక మ�నన్�ా�
��రవ భంగ�� కల�గ క�ండగ లంజల� �ా��, ��క్క�� మ���్చమ��క్క��న్ ��ధ ��ఢ్రమ� లన్
340
ర����్కగ
��రస్థ�ల జ�రగను బ�డ�్డక� బ�్రర�కందు��తత
�రను బ���ఢ్��ండ�గబ� గట్టగ �ిక్కల� ��ట��ాల
�ిర�ల ��కమల�్ లలను బ�ట్టగ�ిర�ల� సళ�్ళనూగ�
����న బ�వ��భనర� �ేవత భ���� వ�ె్చ��యన 341
��రస్థ��ల� జ�రగను బ �డ�్డక�బ�్రర�కందు��త
�రను బ���ఢ్��ండ�గబ� గట్టగ �ిక్కల� ��ట��ాల
�ిర�ల ��కమల�్ లలను బ�ట్టగ�ిర�ల� సళ�్ళనూగ�
����న బ�వ��భనర� �ేవత భ���� వ�ె్చ��యన 342
స , త , య , భ , న , న , న , య
మృడ� �ా�మంబ వలన్ బం� ొ�్మ��టను య� త�� ��ఱ��ినయ
నగ ్డ� శృం�ా�ాఖయ్ఁ జ�లంగ�న్ రఙగ్నృప� సతయభనననయ య� మృడ��ా�మంబవలన్ బం� ొ�్మ��టను య� త�� ��ఱ��ినయ
నగ ్డ� శృం�ా�ాఖయ్ఁ జ�లంగ�న్ రజగ్నృప� సతయభనననయ యన
115
343
���� గట�్ట�ా�
�గ �ెనన్ఢ� �ెంక కనయ్�ా���
��ళను ల�క నుండగను ��పమ� ��ర్చ �ెంగమ�మ��
త�్ ల� జ�య ప�ట్టగ�� ��మ�� �ై�� �ాన�� తప�ప్ ల�ద
త�్ ల� �ెంగ�ా మదన ��పమ� ��ర్చర రంక� ప�త�్ 344
త�్ ల� మ�మ�� క�ిగ �ెంగగ ప�ట�న ప�త�్��వ� ��
త�్ ల��ెం���వ� గద తం��్ర� ��కను ప�త�్ర�ైనన ���� గట�్ట ��క�
�గ��ై�� అక్కను �ెంగ బ�వ
�ె�్ల� �ెంగఅల� ్లడవ� �ెల �్ల� క�త�ర� భరత్న
త�్ ల�� �వ���త� ్రడవ� త�్ల�� య�న్య����ప�త�
త�్ ల� �ెంగ�ా క�ిగ త�్ల ఋణంబ�ను ��ర�్చ��! 345
త�్ ల� �ెంగ�ా క�ిగత�్ ల�� గరభ్మ� �వ్వగ ప�ట�్టక�
�ెల�్ లల� �ాచనున్లన �క�చు ��ంచగ ��దద్�ాగ�
�ెల�్ ల� ప�క��ెంగగను గరభ్మ� �ా�ా�����్ళజ�
�ెల�్ లల� క�త��� కనగ చక్క� ��ండ్లమ� ప�ట�్ట�
�ె�్ల�� సంసంబ�గను చక్కగ ��ంచగ �క�ఇవ్వ ���్ళ� జ�యక������ భరత్వ�ె�్ల�� అల� డవ్వగ
�ె�్ల� �ె�్లక�త���� చ� త�్ ల� �ెంగ�చుంట���
116