Tomo 3.pdf

  • Uploaded by: Jemartur
  • 0
  • 0
  • January 2021
  • PDF

This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA


Overview

Download & View Tomo 3.pdf as PDF for free.

More details

  • Words: 157,032
  • Pages: 499
Loading documents preview...
I

HISTORIA DEL CONDADO DE CASTILLA

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

HISTORIA DEL

CONDADO DE CASTILLA PREMIO FRANCISCO FRANCO 1944

TOMO

III

í i •III tu

III

CONSEJO

SUPERIOR

E S C U E L A

DE

DE I N V E S T I G A C I O N E S E S T U D I O S

MADRID 1 9

4

5

CIENTÍFICAS

M E D I E V A L E S

D I A N A . Artes Gráficas.—Larra,

12. Madrid.

APÉNDICES

APÉNDICE

I

COLECCIÓN D E D O C U M E N T O S C A S T E L L A N O S

E n las páginas que siguen encontrará el lector un catálogo de los documentos castellanos en la época condal. E s una lista que intenta ser completa. N o digo que lo sea, y por eso quedaré agradecido a cualquiera que me indique algún dato con que se la pueda enriquecer. He querido meter en ella todos los documentos expedidos en la Castilla de los condes, y algunos de fuera de ella que interesan para su historia. Si el documento ha sido publicado en una obra fácil de hallar, me ha parecido suficiente dar la referencia y la bibliografía. Con frecuencia el texto ha desaparecido, y he tenido que contentarme con reproducir las alusiones de los historiadores dignos de crédito, que lograron examinarlo. Sólo transcribo íntegramente las cartas, bastante numerosas por cierto, que son inéditas o como inéditas. E s t a colección o regesta, ordenada y extractada en las cláusulas m á s interesantes, es l a mejor comprobación de las afirmaciones que hago a t r a v é s de la obra.

759-24-abril. Pacto celebrado entre las monjas de San Miguel del Pedroso y su abadesa Nonna Bella, y constitución del monasterio, "quem iusta Tiri abtavi... coram predictis patribus, id est, gloriosi Froilani regis et Va-

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 0 3 6

ientini pontificia... die octavo kalendas madias era septingentésima non a g é s i m a séptima". L. Serrano O. S. B., Cart. S. Millón Cogollo, pág. 1. Algunos críticos se han sorprendido de encontrar esta escritura en la región de Belorado, al sur de la corriente del Ebro, a mediados del siglo VIH, y sólo por esta razón, porque en el texto no se encuentra nada anormal, se sienten inclinados a considerarla de una época posterior. E l mismo P. Serrano, que la publicó como del año 759 en su cartulario de San Millán (1930), la traslada a los tiempos de Fruela II (924-925), al escribir su Obispaah de Burgos y Castillo primitiva (1935). E n realidad no hay motivo ninguno para cambiar la fecha del Cartulario. E l nombre de Froila nos lleva a l a época de Fruela I (758-769). E l del obispo Valentín se explica mejor en este momento que en el siglo x, cuando la documentación recoge ya los nombres de la mayor parte de los obispos, entre los cuales no aparece ninguno así llamado. Por lo demás, esa presencia de los colonizadores en las orillas del Tirón corresponde a los años de optimismo que provocaron las campañas de Alfonso el Católico y las guerras civiles entr los árabes. e

779-13-diciembre. Valeriano y su padre Teodosio, con sus gasalianes, hacen donación a l monasterio de San Salvador de Flevenia de diversos bienes, algunos de ellos situados i n loco Osina... "Idus decembris E r a 817 regnante donno Adefonso". Cart. de Liebana, I V ; A . H N . , Códices y Cartularios, 990-B. Esta escritura no tiene relación ninguna con Castilla, pero la recojo aquí porque es una de las primeras en que encontramos la voz germánica Gasalkmes, que reaparece luego en las cartas castellanas. Flevenia es Lebeña, el lugar de la región de Potes, provincia de Santander, en que se alza todavía una interesante iglesia del siglo x, estudiada por Gómez Moreno en sus Iglesias Mozárabes.

790-1-enero. Carta de renunciación que hicieron los hermanos de Aguas Cálidas en manos de su abad Alvaro. "Ego Alvaro una cum fratribus raéis, i d

COLECCIÓN DE DÍV'JMENTÜS CASTELLANOS

1037

•est, habitantes i n Aguas Calidas locum, facimus abrenuntiationem, qui sumus prenominati, i d est, Plainus, Petronius presbiter, Simpronius presbiter, Egliga, Fioncius, i t a et muñeres, i d est, Recesinda, Roilo, Severa, Clarisima, Clarisima, Lavinia, Pompedia, Flavia, Andeleo, Vasca, A u lia, Flaina, sic abrenunciamus abbati nostro domino Albaroni... ut potestatem non habeat unus ex is quod supernominavit aliut nisi quod a maiore accepit ipsut... E t qui voluerit ingredere i n monasterio per hanc poctum ingrediatur, et qui voluerit egredere de monasterio tan pro culpa quam eciam et pro melioratione anime et corporis, non abeat aliut potestatem, nisi quod illi comunis collatio dederit. Factus pactus sub die Calendas Januarias, E r a D C C C X X V I I I , et rege domno Vermudo i n Asturias.

Eduardo Jusué: El libr cartulario del monasterio de Santo Toribio de Ltiébana, que se conserva en el Archivo Nacional, Códices y Cartularios 990-B., en Bol. Acad. Hist., t. X L V (1904), págs. 411-412. 0

790-31-diciembre. a

" E l abad Alexandro Quelino, en reverencia de S. Juan, de la S. Cruz, de S. Pedro y S. Pablo y S. Martin, hace donación al monasterio de C i llaperlata, para limosnas, "vel ipsis fratribus ibidem habitantibus Deoque servientibus", de toda su heredad en los Montes de Retuerta hasta Cabadillo; tres molinos en Touera; en Valle, l a iglesia de S. Salvador; la de S. Millán, que nombra sobre Roxas; la iglesia de Santa María y Santa Águeda y S. Quirce, y otras cosas. "Factum testamentum et traditum vel confirmatum sub die II kalendas Jannuarias, discurrente era D C C C X X V I I I , Deo fauente et gloriossissimo principe domino Adefonso i n sede regis constituto/' Nota del índice mss. de San Salvador de Oña, A . H . N . , Códices, 583, folio 1; Argaiz, Soledad Laureada, VI, 398. Me remito, por lo que a esta carta se refiere, a lo que digo en el texto. Argaiz la cita y extracta, según la referencia que allí hago. No hay motivo para dudar de su autenticidad, pero la fecha está seguramente errada. E l rey Alfonso de la calendación no es Alfonso II, sino Alfonso III el Magno (866-910).

F

1038

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

800-15-septiembre. E l abad Vítulo y su hermano Ervigio fundan San Emeterio y San Celedonio de Taranco, in territorio Maineme, así como "S. Martini, quem sub subdicionem Mene manibus nostris fundavimus, ipsam baselicam i n civitate de A r e Patriniani, i n territorio Castella", y San Esteban de Burceña, in territorio Mainense. Los fundadores, "quem sub Dei tuicionem sub presentibus parentes nostri Lebatus et Momadonna i n religione reliquerunt Dei, comunes et leti et de nostra infancia nihil formidante»", señalan los límites de las presuras de cada iglesia, advirtiendo de Área Patriniani: invenimus ipsa civitate ex ruina desolata. U n a vez señalados dichos iímites, sujetan las dos últimas iglesias a la de San Emeterio y San Celedonio de Taranco. "Facta... era octingentesima trigésima octava, die décimo séptimo kalendas Octobris, regnante principe Adefonso i n Obeto." L . Serrano, O. S. B . : Cart. S. Millán Gogolla, págs. 2 a 4.

c

804-21-diciembre. E l obispo Juan funda, con la aprobación del rey Alfonso II, l a diócesis de Valpuesta y un monasterio anejo a la misma. E l fundador advierte que al llegar al territorio de Valpuesta hizo presuras en "terminum de Meuma", en el "collatu de Pineto" y en otros varios lugares, así como que las mismas las había ampliado posteriormente a otras partes, entre las que son de notar "Valle de Gaubea", "molinos i n i l u mine Flumenzello" y varios lugares del Valle de Losa. "Facta... X I I k a lendas ianuarias era D C C C X I I , regnante rex Adefonsus in Obetau." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, d.° I, págs. 282 a 288, siguiendo al Códice 1166 B. de la B. N . de Madrid, fols. 11 v -12 v°. ü

En una redacción de hacia mediados del siglo XI, entre las presuras, se lee que los fundadores, después de hacer las del valle de Losa, "exibimus ad Potancre et in Potangre composuimos presuras". E n la copia más antigua se lee "exibimus ad populatione ad Adtonne et presimus itai presuaras". L a corrección de la fecha viene propuesta y aceptada desde los tiempos de Flórez (E. S. XXVII, pág. 85). No se con-

COLECCIÓN PF, DOCUMENTOS CASTELLANOS

1039

serva el original de este documento, sino una copia de fines del siglo X. Hablando de esta documentación de Valpuesta, dice el P. G. Villada: "Se trata en general de copias, pero de copias antiguas, algunas contemporáneas, como lo prueba el trazado de su escritura." Valpuesta: una diócesis desaparecida, separata de Spanischen Forschungen der Gorresgesellschaft t. V, págs. 190-218. f

804-21-diciembre. Alfonso II confirma la fundación de la sede episcopal de Valpuesta, así como los términos y presuras que la misma recibe en el acto fundacional del obispo Juan. Se admite en l a relación de presuras la del lugar de Potancre. (Entre los confirmantes) Comes Fredinandus ts., comes Didaco Didaz ts., comes Pruela ts., comes Mitro ts., comes Nunno Munniz ts., comes Ricamundo... Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, d.° II, págs. 289 a 293, siguiendo al Códice 1166-B. del A . H . N . , de Madrid, fols. 70 r-72 r. Está demostrado que esta carta, si bien es preciso admitir >en ella un fondo auténtico (la confirmación de la fundación de Juan y gran número de confirmantes), en el modo en que hoy la conocemos refleja una redacción muy posterior, de fines del siglo x i o principios del xii. L a corrección de la data, que como en el documento primero es DCCCXII, fué también propuesta por Flórez, y es generalmente admitida. L a paleografía nos muestra un tipo de letra redonda visigoda, influida ya por la Carolina o francesa, es decir, que nos lleva también a los últimos años del siglo XI o primeros del x n ; y otro tanto hay que decir del fondo mismo del documento. "No creo aventurado, dice Villada, afirmar que este documento fué redactado en el escritorio de la iglesia de Valpuesta hacia mediados del siglo x i , y con más precisión aún en tiempo del abad Oveco (1035-1055), cuando la sede valpostana comenzó a darse cuenta del peligro que corría de ser absorbida por Nájera, Calahorra y Burgos." (L. c, págs 198-200.)

807-11-de noviembre. E l presbítero Eugenio, juntamente con sus compañeros Belastar y Gersio, y una mujer llamada Nonna, se entregan a San Emeterio de

1 0

40

FRAY JUSTO PÉREZ DE UBBEL

Taranco y al abad Vítulo con sus iglesias de San Andrés y San Félix,, que habían levantado " i n territorio de Área Patriniani, in loco qui dicitur inter Pando et Nozeto sicco, cum illo termino de roigo ad roio et de via de radice usque ad summa serra... Facta traditionis scriptura i n era octogentessima quadragessima quinta, secundo (bertio) idus novembris". Luciano Serrano: Cart. de San Millán de la Cogolla, pág. 4. No dice el. porqué de la doble fechación de los idus.

9 811-1-julio. L a Deo vota Guduigia y el abad Sisnando "cura fratres et sórores" hacen donación al monasterio de San Vicente de Fistoles del propio monasterio y de todo lo demás que de sus propias manos habían construído. "Facta... ipsas kalendas Julias era D C C C X L V I I I I regnante Católico rege Adefonso i n Oueto vel in caeteras Prouintias... Quintila eps. ibi. praesens fuit, signun fecit." Sota: Príncipes de Asturias, pág. 450, con referencia al A. de Oña y a un pergamino suelto "en el caxon de Liencres". En dicho pergamino estaban también los traslados de nuestro documento núm. 10. Hoy, entre los documentos de Oña, sólo existe la noticia de. esta carta en el índice manuscrito de Ofiía, el pergamino suelto está perdido. También Argáiz alude a este documento por haberlo visto en el Archivo de Oña, que era su casa. Aunque considero como una añadidura la frase vel in caeteras provincias, no veo el motivo que puede haber inducido a fabricar este documento y el siguiente, en que se alude también al conde Gundesindo. Soledad Laureada, VI, 576. Véase el número siguiente, donde damos esta carta, según una copia hecha, en el siglo XVIII.

10 816-30-noviembre. "Gundesindus Comité" hace una extensa donación a l monasterio de San Vicente de Fistoles. E n t r e lo donado, "foras montium, in Castella, villa... Sautus Coba, et Cornexo, et Pozares... villa inter Hormaza, et Spinosa". Todo queda donado al monasterio y a Sisenando abad y a G u -

COLECCIÓN ÜE DOCUMENTOS CASTELLANOS

104t

duixia Deo debota. "Facta... pridie kalendas Decembris, E r a DCCCLIIII, regnante Dominisimo Principe Adefonso i n Asturias vel caeteras prouintias. (Entre los confirmantes) : Osorius eps., Auriulphus eps Ranimirus princeps hic ts... Gutinus eps. scripsit." Sota: Príncipes de Asturias, pág. 434, con referencia al A . de Oña y a un pergamino suelto "en el caxon de Liencres". E n dicho pergamino estaban también los traslados de nuestro documento núm. 9. Véase también Argáiz, Soledad Laureada, tomo VI, pág. 576. Según Argáiz, el conde da a San Vicente de Fistoles, escogiendo allí su sepultura, los ocho monasterios siguientes: Santa María de Pas, en Puente de Arce; San Pedro,, en el valle de Piélagos; San Julián de Bello, cerca de Arce; Santa Eulalia de Oruña, en Piélagos; San Julián de Mortera, en el actual pueblo de Mortera; San Martín de Cabargo, en Penagos; Santa Eulalia, en el valle y concejo de Miera, y San Martín de Liérganes, también en Miera. Concédele además posesiones en Caión, Penagos, Rucandio y Transmiera y en tierras de Espinosa de los Monteros los. lugares de Sotoscuevas, Cornejo, Botares y Pládano, entre Hormaza y Espinosa. Tal vez haya que confundir con esta escritura una, a que alude Sota (Chronica de los principes de Asturias, pág. 434) al decirnos que un conde, Gonzalo Muñoz, dio a San Vicente de Estaños o Fistoles diversos bienes. Hemos tenido la suerte de encontrar una c o pia de este privilegio, hecha por el P. Liciniano Sáiz, y conservada en. el Archivo de Silos. Con sumo gusto la damos a continuación:

817-22-abril. "In Dei nomine, Patris et F i l i i et Spiritus Sancti, regnantes i n sécul a seculorum, amen. Ego Gundesindus comitis, qui signa facturus vel roboratus sum, sicut docet doctrina Salvatoris, qui cum Deo Patre et cum Spiritu Santo unus est Deus, credimus cum ipsis Apostólas una f i dem abere, quod est: Credo i n Deum Patrem omnipotentem. Ego quidem iam supradictus Gundesindus Comiti fació testamentum vel traditionem i n onore Dei et sanctorum martirum, sancti Vincenti levite, et sancti Christofori, mrs. X t i . , cuius baselicas fundata sunt in villa, que dicunt Fistoles; trado ad ipsas ecclesias et ad ipsos monasterios sancti Vincenti et sancti Christofori et ad Sesinando Abbate et ad Guduigia Deo vota, trado meas villas et meos monasterios, quem abeo de pa^entum vel abeorum nieorum, i d est, villa que dicunt EQe cum suos monasterios,, sánete Marie et sancti Petri et Pauli, que est juxta flumen que dicunt Pas, et sancti Juliani i n villa, que dicunt Belo, ipsa villa et ipsos mo-

1042

FRAX JUSTO PÉREZ DE URBEL

nasterios cum omni suos términos et suas adiacentias et suos molinos, montibus et fontibus vel omnia prestationibus suis, ab omni integritate, et villa que dicunt Erunia cum suo monasterio sánete Eulalie, et villa que dicunt Bao et Tuler, et villa que dicunt Ienores, ab omni integritate, cum sue ecclesie sánete Eulalie et monasterio sancti Iuliani in Mortaria; et in valle Baione, villa que dicunt Pangorres cum sue ecclesie sánete Marie, ipsa villa per omnes suos términos et suas adiacentias, ab omni integritate, et villa que dicunt Letezana et villa que dicunt Sobarzo, cum suo monasterio sancti Martini, per suos términos et suas adiacentias, ab omni integritate; et villa que dicunt Auteris, et villa que dicunt Babargino et sue ecclesie sancti Vincentii per suos términos et suas adiacentias, ab omni integritate; et villa que dicunt Paniacos cum suo monasterio sante Eulalie, per omnes suos términos et suas adiacentias, gresum et regresum, montibus et fontibus, ab omni integritate et ecclesie sancti Georgi, que est in ipsa villa Paniacos, et villa que dicunt Lerganes et suo monasterio sancti Martini, que est iuxta rio Mera, ipsa villa per omnes suos términos et suas adiacentias, montibus et fontibus, ab omni integritate; et villa que vocintant Rio Kandio cum sue ecclesie sánete Marie, et in Trasmera villa que dicunt Saucum ab omni integritate et allia villa que dicunt Paites que est in Trasmera et Toraia; et foras monte, in Castella, villa vocabulo Sauctus coba, et Cornelio, et Botares, et Plátanos; villa qui est inter Ormaza et Spinosella: sic dono vel concedo ego Gundesindus comité ipsas iam superius resonant cum suos monasterios et omnia sua ereditatem, quantum pertinet ad ipsas villas que deserviant ad ipsa monasteria sancti Chrisfori vel sancti Vincenti, pro remedio anime mee, ubi corpus meum tumulare desidero, ut qui ibi fuerint, in ipsa monasteria pro Dei servitio et in agone Dei certaverint, et domum Domini frequentaverint, abeant exinde gubernium, et ego vite eterne remedium; et confirmo ego Gundesindus comité ipsos testamentos, que avi meis (?) et gens mea tradiderunt post morte, ecclesie sancti Vincenü et sancti Christofori, et ad Sesinando Abbate et ad Guduigia Deo vota, tradiderunt pro remedio animas suas. Si quis tamen contra hanc testamentum traditionis ecclesie venerit ad inrumpendum an ego an quislibet de propinquis vel consaguinibus meis vel quislibet homo generis, per potentiam tulerit, descendat super illum repentínus Dei iuditius, sicut descendit super Datam et Abiron, viros sceleratissimos, quos vivos térra absorbuit, et cum Juda traditore abeat portione in inferno inferiori, et pro damna secularia inferat huic testamento ecclesie auri libras L X , et rex vero, comes vel quislibet regia potestas, hic adiutorium non dederit sciat se ante divina magestate culpam abere. Facta scriptura testamentum ecclesie, pridie kalen-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1043

das decembris, era dcccLIIII, regnante dominissimo principe Adefonso in Asturias vel in ceteras provintias. Ego Gundesindus comes, qui hac scriptura testamentum ecclesie, que fieri voluit et relegentem audivit manu mea signum feci + et rovoravi, et testibus tradidi ad roborandum. Filo cognomento Breto, ubi preses fuerunt suscripserunt. Hossorius pbr. hic testes, Aulfus presbiter hic testes, Adekca hic testes, Ermegildus hic testes, Gildefredus hic testes, Renumirus presbiter hic testes, Esaeas testes, Felis ts., Leonas ts., Aurdius ts., Stefanus ts., Paternus ts., A l bura hic ts., Gutinus presbiter scripsit, signum feci +. Aurelius hic ts., Johannis hic ts., + feci, Quinderedus presbiter confirmans términos quis pontitos et per ripa alta, et per illas petras fictas ad Fastie11o, et per illa Formaza de rio Castanios, et per rio de Incirana adiuso, et plecat ad rio de Sancti Tirsi, et per arroyo um, ad illo miratorio, et per serra longa quomodo invertit aqua ad villa de Festoles, et per illu pendium, qui descendit ad rio Pisonna, ad illo molino de regula sancti Vincenti de Festoles. Martinus exaravit. In Dei nomine, ego Guduigia, Deo vota, et una pariter cum fratres et sórores facimus testamentum de nostras villas et de nostros mo... ad regula de sancti Vincenti et Santi Christofori, que scalidamus de nostris manibus et tradimus ipsa... us Festoles et Paniacos et Kabarzeno, ad regulam sancti Vicenti et Sancti Christofori, et tradimus ipsos testamentos ad ipsa regula, pro remedio anime nostre. Facta traditione ipsas kalendas iulias, era dcccxLIIII, regnante católico regem Adefonso in Obieto vel in ceteras provintias. Ego Sesinando abba et Guduiguia Deo vota in hanc traditionem que fecimus ad regulam sancti Vincenti et sci Christofori manus nostras roboravimus, signum fecimus +, Kintila eps. ibi preses fui signum fecimus. Subildi Confirmans +. In Dei nomine ego Quintila eps. una pariter cum sorore mea Subildi facimus traditionem et testamento de nostras villas et nostros monasterios, id est, sancti Petri et sánete Marie Virginis et sánete Eulalie vel sancti Iuliani; item sancti Iuliani in Mortaria seu sánete Eulalie in Iencres, et ipsas villas Arce et Crunia, Iencres et Tulex et Bo; tradimus ipsos monasterios et ipsas villas ad sancti Vincenti et sancti Christofori, ad Festoles, et ad suprina nostra domna Gogina Deo vota; tradimus illo ad omni integritatem. Facta traditione vel testamento sub die XIIII. Kalendas mres., era DCCCLVIII, annos XII Domno Adefonso principe." (Esta letra gótica tiene algunos diptongos; el domno adefonso con unos puntos encarnados entre las letras negras. Las dos donaciones de Guduiguia y de Quintila al pie de la principal, las que no pasan todo el renglón.) Mns. de Silos, núro. 10, fols. 23 y 24.

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 0 4 4

11 817-22-abril. "Ego Ramilus rex facimus cartulam testamenta de monasterio nostro S. Martini de Thovia quod fundavimus in Asturias, i n territorio Cabezón." D a sernas de sal en varios pozos reales. "Facta... die X kalendas Mai, E r a D C C C L . V . " o

a

a

Escagedo: Colección de privilegios... de Santularia, t. I, pág. 5. Por su redacción, mitad latina mitad castellana, este documento, en la forma que hoy tiene, no puede ser anterior al siglo xin. Aunque pueda corresponder a una carta auténtica primitiva, la fecha está necesariamente errada, pues en 817 gobernaba en Asturias Alfonso II, y no Ramiro I (842-850), el único de los Ramiros que puede haber hecho una donación en tierra de Cabezón de la Sal.

12 818. "(Chrismon). In Christi nomine; ecce nos omnes qui subter notati sumus, pactum facimus domino et tibi patri nostro Argilego ut secundum editum apostolorum et regula monasterii sicuti sancta patrum precedentium sunxit autoritas, uno in cenobio habitemus et quicquid pro salute animarum nostrarum adnuntiaberis vel imperaberis, humili corde, prostrata mente, omnia adimplebimus. Quod si aliquis ex nobis contra regulam vel tuum preceptum murmurans, susurrans, cont'umax, contentor, inobediens vel calumniator extiterit, aut certe cum propinquis, amicis vel consaguineis, more seculare dilapsus a regula reprocaciter vindicare uoluerit, i t a ut ad exemplum Judae cum gladiis et fustibus monasterio infestus accerserit, tune abeas potestatem eum per regulam conprendere et propia veste exuere, et centum ictibus flagerum, extensus publice verberetur. Quod si emendare per hoc nequiberit, deposita veste monasterii, teemen raso indutus aut cilicio, missusque i n celia obscura, discalbatus et discalciatus i n solo pane et aque sex mensibus sedendo opus monasterii exerceat excomunicatus. Quod si nec per hoc emendaberit, deposita,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1045

ut diximus, veste monasterii, indutus secularibus vestibus, per densísimas tenebras cum confusione et nota a monasterio abellatur, ut qui tenebras sequitur, congruum est ut per tenebras gradiatur, et dum unum forte corripitur plurimi emendentur. De lebioribus tamen delictis, qui blandís verbis non corripiuntur, necesse est ut et ipsi agrius arguantur. Si certe, tu, sanctissime pater, qui huius congregationi caput esse dignosceris, si aliquem ex nobis injuste, aut superbe, aut superflue, aut iracunde, aut certe unum odire et alium diligere, unum imperare et alium excusare, unum increpare et alium blandiré, tune et nos abeamus protestatem non superbe, non iracunde tibi pede obsculare, et nostram umiliter causam sugerere; in tantum ut emenderis, et corrigaris. Quod si non emendaberis, arcesito abbate de alio monasterio, et coram eo causa discernatur et iudicetur, et coram illo te corripias et tu nobis cepta regula pérfidas, et nos tibi discípulos subditos seu adoptibos filios, umiles et obedientes in ómnibus recognoscas. Facta scriptura pacti sub die pridie kalendas marcias, discurrente era DCCCLVI. Regnante domino nostro Jbesu Christo, et insistente in populo domno Adefonso in Asturias. (Chrismon). Ego Argilegus, leto animo et in Christi ammore, fació confirmation3 vel conpromissione de térras, de vincas, de pomifera, de omnia quicquid ganabi vel ganare protuero, etiam de rem vibentem tam mobilem quam etiam et inmobilem vel omnia quecunque profligauero, id est, in territorio Libanensem, ubicumque inventum fuerit; et in Asturias in Colunga omnia mea pertinentia, et in Varnelio, et in Perieto, in illo monasterio quod est sancti Juliani, omnia mea erentia. Ut concessum vel traditum sit ad heclesiam sanctorum apostolorum, patronorum nostrorum, Petri et Pauli, quod est sita in loco Nazaoba. Ut abeant illud concessum vel adfirmatum, qui ibi abitatores fuerint usque in perpetuum, et instituía ista firmis permaneat. Ego Argilegus presbiter qui hanc scriptura testamenti fieri voluit et relegente cognobi manu mea (signum) et coram testibos roborabi. (Chrismon). In dei nomine ego Sisuertus fació concessione vel traditione de térras, de vineas, et pomifera vel iumenta et pécora, vel in ómnibus tectis meis, et in vasilia vel vestimenta, vel de hec omnia quod superius nominabi, ubi ubi inventum fuerit, quartam portíonem concedo in onore sanctorum apostolorum Petri et Pauli et ipsius eclesie vel tibi cognato meo Argilego presbítero, vel ceteris fratribus, qui ab odie ibi abitantes fuerint, hec omnia abeant et possideant atque iuri suo defendant. Et ego Sisuertus in hunc pacto vel traditione quem fieri volui manu mea (signum) feci, et coram testibus rouorabi. (Chrismon). Gomesindus in oc pacto manu mea + feci. Mauricellus in hoc pacto manu mea + feci. Azenaru in oc pacto manu mea coram testi-

1 0 4 6

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

bus + feci. Felmirus in hoc pacto manu mea + feci. Scs (Sancius) in hoc pacto manu mea +feci. Gundibadus in hoc pacto manu mea + feci Flacinus in oc pacto manu mea + feci. Ego Egeria, et me sibe et mea ereditate quem trado et concedo et manu mea + feci, et coram testibus confirmo. Ego Liliola in oc pacto manu mea + feci. Ego Ermoygia m oc pacto manu mea + feci. Argilo in oc pacto manu mea + feci. Ego Antonia in oc pacto manu mea + feci et coram testibus roborabi. (Chrismon). Sub xpi nomine ego Arias, spontanea mea volúntate et pronto animo, fació traditione vel confirmatio'ne ad eclesia santorum apostolorum Petri et Pauli cum fratribus qui mecum comorantur vel qui subter notati sunt, trado me et omnia mea ereditate quicquid visus sum abere et ganare vel prcligare potui.vel potuero, tam in terris quam et in vineis vel pomiferis, mobilem et inmobilem, tectis, vasilia et vestimenta, omnia mea tradita sint ad ipsos sanctos et patronos nostros apostólos et ómnibus hominibus ibidem semper seruientibus, ut iam de ipso quem supra nominabimus, de terris, vineis et pomiferis vel omnia quod intra Libana est etiam et foris monte. In primis cognomino locum in Zerbaria; trado térras et pratis ad eclesia, et in Erbeliare, térras et pratos, et in Rosauba térras et pratis, pascuis vel padulibus, exitum et regressum, et traditio ista plenam abeat firmitatem; ego Arias qui hanc scriptura testamenti vel traditionis fieri volui et relegente cognobi, manu mea + feci, et coram testibus roborabi. (Chrismon). Faenti in hoc pacto manu mea + feci. Karitus in hoc pacto manu mea + feci. Audibertus in hac pacto manu mea + feci. Froyla in oc pacto + +. Flabius de Cerbaria in hoc pacto manu mea -\- feci. Trasicus de Cerbaria in oc pacto manu mea + feci. Lecinius in hoc pacto manu + feci. (Chrismon). Joannes in hoc pacto manu mea + feci. Monnio in hoc pacto manu mea + feci. Froyla in hoc pacto manu mea + feci. Vincencius in hoc pacto manu mea + feci. Floresindus in hoc pacto manu mea + feci. Vincencius subrescripsi et manu mea + feci. (Esta línea está escrita con el mismo tipo de letra, pero con tinta diferente.) (Chrismon). Ego Adefonsus trado memedipsum et omnia mea facultate quidquid visus sum abere vel ganare tam mobile (Otra vez letra de color diferente hasta el fin) quam et inmobile, omnem mea ereditate tam infra Libana quam etiam in foris monte, in quacumque loco inuenta fuent ereditas mea, concessa sit ab omni integritate ad sanctorum Petri et Pauli et ípsa ereditas mea et ego Adefonsus et tibi tio et abbati meo Anan m hoc pacto manu mea + feci, et coram testibus roborabi. Cognencus m hoc pacto manu mea + feci. Teodemirus in hoc pacto manu mea + feci. Ego Asur in hoc pacto manu mea + feci. Ego Egila qui

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1047

in hoc testamento eglesie sancti Petri et Pauli manu mea + feci et coram testibus robórala. A . H . N . , Leg. 794. Copia del siglo x i en letra minúscula visigótica y algunos elementos de la cursiva. Copio aquí esta carta por ser un pacto inédito, y por tratarse en él de los progresos de la repoblación en el norte de Palencia.

13 820-16-febrero. E l obispo Quintila, "cum sorore mea Sabildi", hacen donación de sus villas y monasterios al monasterio de San Vicente de Fistoles, con motivo de la profesión de una sobrina suya. "Facta... XIIII kalendas Martias, era D C C C L V I I I , regnante Adefonso principe." Sota: Príncipes de Asturias, pág. 451, con referencia al A. de Ofia y a un pergamino suelto "en el caxon de Liencres". En dicho pergamino estaba también el traslado de nuestros documentos números 9 y 10. Hoy, entre loe documentos de Oña, sólo existe la noticia de esta carta en el índice manuscrito de Oña; el pergamino original está perdido. Véase también Argáiz: Soledad Laureada, t. VI, pág. 576. Quintila y Sabildi debían pertenecer a la misma familia que el conde Gundesindo, pues dan a Fistoles la parte que les correspondía en varias iglesias que antes había donado el conde, en San Pedro y Santa María de Pas, en las iglesias de Arce, en San Julián de Mortera, en San Julián de Iruña y en otras de las cuales eran patronos con el conde Gundesindo. Véase el número 10 de este índice, donde hemos dado este documento, según una copia del siglo XVIII.

14 822-25-febrero. In nomine Patri et F i l i i et Spiritus Sancti. Quod corde credimus ore proferimus et credimus. Credimus Patrem ingenitum Filium unigenitum et Spiritum Sanctum nec genitum nec ingenitum, sed ex Patre et F i l i o procedente, has tres personas naturaliter unum Deum esse confíteor et ex his tribus personis sola F i l i i persona factus homo, ipse qui ante sécula sine inicio genitus est de Patre sine matre, ipse in finem

1048

FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

scilicet certo tempore natus est de matre sine patre, et in hoc ex utraque natura propius Filius Dei non adoptiuus non ali Deus alius homo sed ipse est verus Deus et verus homo in unam persona hanc fidem Domini nostri Ihesu Christi veram credendo et rectam predicando extremum ultimum diem iudicii pauendo et paradisi Dei gratia conquirendo de ipso quod nobis dominus tributi in thesauro ecclesia sua concedimus. In nomine Domine Ego Opila abba, qui simul cum frater meo Alpidio eramus in partibus orientis de castella ueggia, provincia loricana, uilla prenominata Tabulata, in partibus Iberus fiuminis, in ipsis partibus ambo fratres oriundi fuimus. Erat nampe frater meus Alpidio miles, qui militabat in hoc seculo; quodam vero die aduenit illi volumtas ut egredetur ad venatum et inueni vestigia aper magnus; et cum suos homines et suos canes sequendo ipsa vestigia deuenit usque in monten qui erat super ripam fiuminis Pisorga. Et conculcantem ipsa vestigia, illuc atque illuc per ipsum montem inuenit unam porcam cum suos filies latantem super unam ecclesiam subtus unum arborem sabuci erat ipsa ecclesia fundata latus unam penne (sic). Et subtus ipsa penna inuenit aliam ecclesia cum tres títulos vidente vero ipsum lo cum dimisit venatum et cum suos homines cucurrit et retuilit in omnia quecumque vidit. Ego Opila abba audiente miratus sum et profectus sum ad videmdum ipsum locum et inueni ipsas ecclesias sicut frater meos mei retulerat. E t ingresus in ipsa eclesia prima, inueni in ipsa ara altaris reliquie sanctorum apostolorum Petri et Pauli et in alia ecclesia subtus ipsa penna in medio titulo inueni reliquie Sánete Marie semper Virginis et in titulo de dextra parte inueni reliquie santi Pelagii martiris et sánete Engracia, et in tercio titulo de sinistra parte inueni reliquie sancti Iohanis Baptiste et sancti Martini confessoris. Et iterum regressus fuit in patria mea, in mea patri cellula ubi natus fui et nutritus in ecclesia santi Michaelis de Tabulata. Et cum consilio et absolucione de frater meo Alpidio de ipsas res temporales, que mei Dominus dedit tuli inde XII libros Ínter maiores et minores et quinqué vestimenta ecclesiasticos et sex frontales illos dúos creciscos et illos alios bracillis et ciclatones et una corona argéntea et duas alfagaras et uno cálice de argento et una crux de allatone et ¿7 ciriales de allatone dúos aquamaniles et uno incensario et duas campanas et uno candelabro et una lucerna et XII ledos cum sua lictaria íllo uno ledo ornato de pallio, et VI parelios de manteles illos dos letratos et / / / parelios de fazalelias letratas et dúos vasos argénteos et / / / culiares argénteas et uasilia multa ex lignis fada et fres calderas et XXX vacas et X equas et / / / / cauallos et dúos asinos et IIII iugos de boues et Ínter capras et oues LXX et XX porcos. E l cum tota isto habere quod nunc superius resonat, et cum meos clericos et

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1049

meos homines profectus sum ad ipsum locum heremum ubi ipsas ecclesias iam prefactas inueni et quia preoeupatum erat locum ipsius montis concidi- omnes arbores de ipsa penna, ubi ipsa ecclesia prima fundata est a parte orientis usque in illum collatum de Penna Longa, et subtus ipsum collatum per ipsa itine, que discurrit usque ad Congosto, et per sumitatem montis ad illa ripa de Celia et usque in valle de sancta Maria de inde per sumis montibus usque in val de Ferreros sicut aqua diuertit per cacumen ipsius montis usque in ilumine Pisorga. Et Ego Opila abba una cum colegio clericorum et fratrum meorum exercentem et mandantem ipsum locum ecclesias restaurantem et domos construcntem et ampliora hereditatem multiplicamtem in sernas in pratis in pumares, in molinos in piscaria in ipso flumine Pisorga, de sumo vado carrero usque in fundus cálice antiquo et itineres discopantes et fontes aperientes, ortos edificantes, lignos fructiferos et infructuosos plantantes, et omnia edificia ipsius monasterii construentem, et die noctu que in die laudibus permanente, et tam pro viuis quam pro defuntis orantes, et hospitibus suscipientes et elemosinas pauperibus erogantes, jam nos ab ómnibus opsribus fatigatione requiescentes, ut vidimus omnia loca bona ecclesia ad habitandum tradimus ad hunc locum ipsum manasterium sancti Michaeli, quem reliquimus in patria nostra, unde venimus in hunc locum cum tota sua hereditate, id est, térras capientes semina LX modios de cibaria et multan vineas et multo ganato et lictaria et omnia tota beneficia ipsius monasterii et eligimus abbatem in ipsum monasterium, nomen Soberino similis nominis mei Opila, que seruiat cum ipso monasterio et fiat decania de sancti Petri et Pauli et sante Marie quem nos populare venimus vel qui post nos ibidem habitare voluerint, ut ex inde habeant seruis Dei temporale subsidium et nos comuniter remissionem omnium peccaturum Amen. Post triginta annos venit quidam comes Osorius et vidit omnia cuneta monasterii que fecimus, et gauisus est gaudio magno valde et dedit laudem Deo. E t post inde tradidit semetipsum tam corpus quam anime ad atrium sanctorum apostolorum Petri et Pauli et de sua hereditate dedit a parte huius regule, id est, in Penna de Aranda una porcione, que illi quadrauit inter suos germanos et inter tota sua gente de terminu usque in terminu de illa Penella usque ad sumo cerro et usque in casa de Tedueca; et inde per casa de Sesmiro de termino in termino, sicut habuit illud confirmato cum illos senectutos homines de Penna Aranda et roborauit cum manibus suis in hanc regulam de sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sánete Marie semper virgines, et ad ipsas reliquias de ipsos sanctos qui in ipsos altares recondite sunt, et confirmauit omnia hereditate quod nos primus

JQ5Q

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

consignauimus. E t posuit cautum firmissimum, quod si intra ipsos términos, quo superius resonat, aliquis homo, aut comes, aut potestas, aut mairinus, vel saiones, vel qualibet homo, aliqua inquietudine voluerit faceré tan in orüs quam etiam et in pratis, tan in piscando quam in tallendo, siue arbores fructuosos quam etiam et infructuosos, siue de equis, siues de boues, siue de asinus, qui intro isto termino intrauerit, pro unusquisque suus dominus pariet II modios de trigo< et pro ouibus et capris et porcis quod melior Ínter eos inuenerit occidatur, et inter ipsos vigiles qui vigilauerint dispensetur. E t tam pro ipsum monasterium quam ego Opila abba cum meos fratres populaui, et pro ipsum monasterium que ad regulam tredidi, et pro illa hereditate que ille comité domno. Osorio tradidit. Posuit ille comes tale cautum quod si aliquis homo, aut filiis, aut neptis vel proneptis, aut de analogía sua hunc testamentum quem fecimus temptare voluerit, aut dissipare voluerit per semetipsum, aut per aliqua persona vel per aliqua causa; homo qui talia comiserit in primis descendat huper illum ira Dei et rufea celestis, et a corpore et sanguine Domini nostri Ihesu Christi fíat segregatus, et veniat super illum ira Dei, sicut descendit super Sodoma et Gomorra, et sicut descendit super Datam et Abiron viros sceleratissimos quos viuos térra absorbuit, et non habeat parte cum Christo, sed cum Antichristo, et cum luda proditoris Domini lugeat penas in eterna damnatione; et super ipso damna secularia inferat ille homo a parte huius regule auri libres quinqué, et ipsum monasterium cum totas suas decanias duplatum in simile tale loco et hanc scripturam testamenti firmis permaneat. Facta scriptura huius testamenti notum diem III feria, V kalendas marcias, Sub E R A DCCCLX, Regnante domno Ihesu Cristo et principe nostro domino Ordonius rex et in Legione et in Gallicia et in Asturias et in cunctis provincis Castella. Et ego Opila abba una cum colegio manachorum meorum in hunc series testamenti quen faceré malui et domino meo comité domno Osorio audiente manu meam Signum injeci (signo) et testibus tradidit ad roborandum. Lagonius, ts. et cf.—Flainus ts. et cf.—Stephanus ts. et cf.—Iohannes ts. et cf.—Adefonsus ts. et cf.—Atila ts. et cf.—Guntericus ts. et cf.—Leobigildus ts. et cf.— Floridius, presbiter, manum meam roborabui +. Claudius pbr. manum mea roboravi +. Vicenius presbiter manum meam roborai. A. H. N . : Cartulario de Santa María de Agwlar de Campóo, Cod número 1243, d.° 1, folios 1 y 2. Copia del siglo xm. Reconociendo en este documento una burda fabricación—basta recordar la fábula del caballero Alpidio, la localización de Aguilar de Cam-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1051

póo en el territorio de Castella Ve gia la mención de la provincia loricama y la fórmula de la calendación—, tal vez habría que admitir la existencia de un documento primitivo, que sirvió de base a los fabricadores, y al cual podría pertenecer la enumeración del ajuar entregado a la iglesia, y acaso la demarcación del coto conventual, ¿ Será el abad Opila un personaje histórico? Lo es, desde luego, ese misterioso conde Osorio, que fué el fundador del monasterio de San Martín de Aguilar según lo declara Fernán González en el documento de confirmación, que lleva la fecha de 968: "Secundum est edificatum monasterium quod edificavit Osorio Ermigildiz una pariter cum uxor sua Goto vel filiis suis Petrus et Fredinandus et Ermegildus et Didacus et Justa et Teresa et Mamadomna". {Becerro gótico de Car&eña, pág. 258.) En ese año 968 el abad se llamaba Revelio, pero tal vez había existido antes un Opila, que vendría de San Miguel de Tabulata o de Tablada. Observaremos que, según el relato de la escritura, el caballero cazador se encontró allí un altar con reliquias de San Pelayo, el niño mártir que no sufrió el martirio antes del año 924, y cuyas reliquias se extendieron por Castilla y León a mediados del siglo. E n fin, que podría haber aquí un residuo de la primitiva carta de fundación enormemente interpolada y deformada. g

>

15 822-18-noviembre. Domnis inuictissimis ac triunfatoribus sanctorum patronorum nostrorum sanctorum Romani et Teodoli. Ego Abitus abba, comorante in loco quod vocitant Touiellas, dono atque concedo ad ipsum atrio, quod nuper manibus meis edificaui, sanctorum Romani et sancti Aciscli et sancti Cipriani episcopi et sancti Clementis, concedo omnia mea heredidate, quem habeo vel habere consto uel deinceps stare potuero, id est; terris, quod ego scalidaui uel a me aplicaui en Touiellas, de valle Placini usqua ad fonte Sabanaira, cum ómnibus fontibus et silbas et post inde presuras, que prisi sancti Michael in riuo de Tirón, in Ossemella, térras, molinos et suas ferragines, et térras et alias multas in alios locos et casas et ecclesia super puras Sánete Crucis et térras, et prisi sánete Marie in Lara, cum suos aditos et suo prato, et prisi ecclesia Sánete Crucis in Paretes abias cum suo adito uel térras, et prisi señeras in comunione ante villa, de termino ad termino, a XXIII modios seminatura, et alia sinera ad fonte rege et tercia sinera subtus sánete Marie, et alia circa, prato et sinera iter Porciles et Petra longa, et feci casas in valle de Horca et prisi térras ibi et media ecclesia sane-

¡052

F R A Y JUSTO PÉEEZ DE URBEL

torum Cosmas et Damiani, id est, sinera super villa, et alias térras ante villa, et sinera in valle, et suo orto et suo molino et cum vicinos, hereditate in fontes et in montes, et sinera ad pruno ad dorso, III sineras in villa Horca et alia sinera in riuo de Quintaniella et alia presura que prisi in Villa Manca, ecclesia sanctorum Petri et Pauli, et III ferrannes in villa, et alia ferranne super illa fonte et alia subtus via, et agro subtus villa et cum vicinos, hereditate in fontes et in montes, et sinera in Castella, in valle Donniea de limite ad limite, et sinera in Lausa, al illas fontes iusta via, et prisi bustos, de fonte Azebeta usque ad fonte Martini, et ad foze de villa Lumenusi, bustos in ipsa presura ad illa bustella et alio in Valle cauato et busto in Bustantigo, et media ecclesia sancti Mames et media de Comunione, et in fontes et in montes, et X X et III airas in Salinas, et suo puteo et ratione in illas fontes, et libros XXIIII, iugum bouum C, bakas equas L X X X , caballos et mulos X X , peccora D, mobile vel inmobile, sic illa concedo ad ipsos sanctos, pro remedio anime mee vel de meos gasalianes, pro luminaribus patrorum nostrorum vel per victo fratrum quia ad ipso altario vel ad ipsa regula deseruiencium. Et nullus inquietare presumat infere nisi qui in regula colla sua humiliauerit et quicquid subtracere voluerit excomunicatus permanent a corporis Domini nostri Ihesu Xpi nec in fine comunicatio accipiat et pariet a parte regule C solidos et a parte comitis alios C et istum meum factum stabilitatem habeat vel permaneat. Ego Abitus abba qui hanc scriptura testamentu feci manu mea roboraui et +., Epaulus pbr et Sancio abba r., Uerulfus abba r. Sindurtus abba r., Felices abba r., Laucellus abba r., Sancius ts., Lucanus ts. +., Arboricus ts. +., Seuero +., Facta scriptura donationis XIIII kalendas Decembris, era DCCCLX. Regnante principe Adefonso in Obetao. Iohannes scripsit. A. H. N., Clero, San Salvador de Oña, Perg. Leg. 166, d.° núm. 1. Vid la carta núm. 21 de esta Colección.

824-13-octubre. Monnio Nunniz y su mujer Argilo repueblan el lugar d Brañosera dando fueros para sus pobladores. "Pacta... V feria, III Idus Octobris' Era discurrente DCCCLXIP, regnante principe Adefonso rex et comité Momo Nunniz." e

a

L. Serrano, O. S. B.: Caí.» S. Pedro de Arlanza, pág . 1 3, con referencia al A. de Silos, Ms. 10, fol. 41. s

a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1053

17 836-18-enero. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sanctí. Ego Kardellus, presbiter, qui suum filius cuodam patris mei Valeri, uobis ómnibus christianis, episcopis, abbatibus, presbiteris, diaconibus, clero vel omni populo Dei. Deum timentibus, ecclesie orantibus notesco et ut pro me orare iubeatis supplex expostulo. Is expktis, ego et patri meus nostre Valerius, in Christi nomine edificabimus in propietate nostram monasteria cum regula sancta in aletese, in locum quod dicitur Asia; constituimus ecclesias, domos et ortos, vineas et pomares, térras de iscalta factum est calidum, et de monte fecimus campum in honore Dei omnipotens et sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sancti Andree, quos patronos elegimus in ipsa loca; iam illi diu transierint, et omnia michi sub uno relinquerunt in unionem regule, et ego cum iam in extremis dies deuenio, et timens et tremens ero de die et ora illa quando ac luce migrauero, set quod hic in pauperibus dipensaui et pro illis et me domino conmendaui, et quod est iugo seruitutis liberaui mercedem quod iam illic sustinent, et ego ab eri de misericordia Dei non confido, set quod longa est ut per ordinem prosequamur, nunc vero de presentí narremus; sit omnie concessum ad ecclesia domini et patroni mei sancti Andree apostoli, in loco quod dicitur Asia quiquid obtienere ualuit, secundum quod superius memini, et ipsa villa Asia, et summo linuinsia uba et alia loca alletes leorga, et in Castella quod nominatur villa Kardelli, et nominis mei, et uillella; libros, vestitum, pomares, vineas, res mobilem et inmobilem, térras, exitus cum omni ingressum et regresUm suo. E t si quis aliquis venerit de quocumque partem aut regionis, Íncola, vicini, vel propinqui veniet aud pupilli cuiusque regionis filii qui in uniones regule voluerit et in agone Domini nostri Ihesu Christi persistere sic ei concessa potestas et firma possesio et qui contra hunc factum meum venerit ad inrumpendam, germani, sobrini, vicini aud etiam de alia partem descendat super eum ignis eternus et cum luda traditore sit in infenum dimersurus ubi misericordia querita et non inueniat. Facta scriptura sub die et tempore X V kalendas februarias. In era DCCCLXXIIII, regnante dompno Aldefonso. Ego Kardellus presbiter, qui hanc scriptura fieri volui manus meas (Signo) et testibus tradidi roborandas. Ego Zezius abbas de Por et presbiter ts (Signo). Seruandus pbr. hac si indignus rogitus pro inscribere manus meas (Signo). A. H. N., Oña, Perg. Leg. 166, d.° 2. Argáiz: Sal. Laur,, VI, 587.

1 0

54

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

18 844-1-enero. E l obispo Fredulfo hace una extensa donación de bienes en Elzeto, Santa María de Uallelio y Pobalias a l a sede de Valpuesta y a su obispo Juan... "Regnante principe Ranemiro i n Legione, sub era D C C C X X V , die III feria, kalendas Ianuarias." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. III. L a data la corrigió Flórez, y la admite Barrau-Dihigo, aun cuando en el cartulario no se lee otra que la copiada.

19 850. Vistrili, hija de Munio y Gulatruda dan a Liébana y al abad Opila unos bienes. "Ego Vestili scelera meorum adepta et honera pregravata, quia abundaverunt iniquitates mee super numerum multitudinis aque maris et pre ingenua peccata iniquitatis mee nec sursum que aspicere et ñeque luminibus meis ad olimpum adtollere, et qui per me non valeo nec celos aspicere nec Deum flagitare, sanctarum ecclesiarum et servorum ejus me conmendo serviré et abbati meo Hopita..." E n vista de esto, Vestrilia, "filia Munionis et Gulatrudis", concede a San Martín de Liébana muchas tierras, "que ñeque ex fraude, nec ingeir'o, sed ex proprio sudore... E r a D C C C L X X X V I I I , regnante domino Ordonio in Legione. Teodarius scripsit". Cartulario de Liébana, núm. 10. A . H . N . , 990. B. La familia a quien se alude en esta carta, así como al abad Opila, viven en Liébana durante el siglo x, lo cual nos obliga a retrasar la fecha de -esta escritura a los años de Ordoño II o tal vez de Ordoño III.

20 852-4- julio. E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan l a iglesia monasterial da San Martín "in territorio Castellense, in loco que dicitur Pontecerci, subtus Castro illum", señalando los lugares donde

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1055

hicieron presuras y casas, y reseñando el ajuar que recibe el monasterio. "Facta... era octogésima nongesima, tertia feria, quarto nonas Julias, regnante Rodericus comité i n Castella (Confirman los abades): V i gila, Arislus, Gaton y Todericus: Felmirus eps sacravit et + fecit." L. Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millan Cogolla, pág. 5. Hay error en la fecha, bien sea que aceptemos la del Cartulario impreso, bien sea que sigamos la del Becerro. Uno y otro indican la era 890 y el 4 de julio; pero mientras uno añade que era feria III, el otro pone feria VI. E l 4 de julio no fué ni martes ni viernes, sino lunes. Habrá que aceptar la era, suponiendo un descuido en el copista al señalar el número de la feria o el de los idus.

21 852-18-noviembre. Domnis invictissimis hac triunfatoribus santorum patronorum nostrorum sancti Romani et Teodoli, et sancti Aciscli, et sancti Ciernenti, et sancti Cipriani. E g o Abitus abba, comorante en loco quod vocant Tobellas, dono atque concedo ad ipsum atrio quod nuper manibus meis edificavi, si concedo homnia mea facúltate, quem habeo vel habere consto vel inopes stare potuero, id est, in terris, quod ego scalidavi vel aplicavi i n Tobellas, de valle Placini usque ad fonte Sabaneira, cum ómnibus fontibus et silbis, et post inde presuras que presimus sineras i n comunine, dañante villa, de termino ad termino, et alia sinera circa prato, et sinera inter Porciles et Puralonga; et presimus t é r r a s i n valle Horcas, et fecimus ibi casas et media eglesia, sanctorum Cosmas et Damiani, et sunt ipsas t é r r a s super villa et alia so villa, et sinera i n valle, et orto, et molino cum vicinos, ersditate in éxitos et fontes et i n montes, et tres sineras traidoso et alia sinera subtus villa que dicunt Quintanella, et media eglesia sancti Juliani, et ferranes i n Villamanca, vicinos, fontes et montes; et ipsos vicinos tradiderant mici eglesia sanctorum Petri et Pauli. E t presimus in Castella, in valle Donnica, sinera de limite; et presimus i n Lausa sinera ad juxta calQata, et presimus bustos, de fonte Azebera usque ad fonte Martini et foze de villa Mininusi, sive montes sive fontes vel pascuis, et presimus i n Bustantigo presura pro busto, una pariter cum celia de comunione, sive fontes sive montes vel silbas, medio de Tobellas, medio de comunibus... et fecimus i b i eglesiam sancti Mametis ad medias, et presimus i n Salinas ayras, cum suo puteo et ratione i n illas fontes. E t concedo isto iam dicto, ad istos sanctos, pro remedio

1056

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

anime me vel de meos gasalianes, pro luminaribus patronorum vestrorum vel pro victo monacorum, elemosinis pauperum quia ad ipso altario vel ad ipsa regula dcservientium; et nullus injuste presumat inferre, nisi qui in ipsa regula colla sua humiliaverit, et quidquid subtraxerit voluerit, excomuaicatus permaneat, ac corporis Domini me i Jesu Christi nec i n finem accipiat communione, et pariet a parte regule L solidos et a parte comitis alios L , et istum meum factus stabilitatem abeat vel permaneat. Ego Abitus abba qui hunc scriptu testamento feci, manu mea robora vi. Paulus pbr. hic rob. Sanctus abba hic rob. Ifus hic rob. Sinduitus abba hic rob. Felices abba rob. Saucellus abba hic rob. Lucamus ts. Arborius ts. et Severas ts, Facta scripta donationis vel testamento regule, X I I I I Kalendas decembris, in era D C C C L X L " , regnante principe Adefonso i n Obetao. Iohannes scripsit.

Silos, ms. 10, fols. 31 y 32. Esta carta es sustancialmente la misma que otra que lleva la fecha del 8 de noviembre de 822. L a diferencia de la fecha depende, sin duda, de que uno de los copistas se olvidó de poner la virgula indicadora del número cuarenta en la X final, leyendo DCCCLX en vez de DCCCLXv. Se da el caso, sin embargo, de que la carta de 822 supone añadiduras y contaminaciones de época posterior por sus alusiones al río Tirón, a Osmilla, y a Santa María d-e Lara. Y , no obstante, como la calendación habla del rey Alfonso, habría que admitir una redacción, primera del tiempo de Alfonso el Casto, a la cual se acercaría más esta carta fechada en 852 que la de 822.

22 853-22-abril. E l obispo Severo y Ariulphus hacen una donación extensísima al monasterio de Santa María de Yermo... en el territorio "de Campo, branias, pascua, quas vulgus dicit Seles..." "Foris Pirineos montes, i n Castella' in territorio de Amaia... in Ponte divissa" junto al campo de Asur F a nez... Facta... X kalendas Maii, E r a D C C C L X L I " . Plórez, E . S. X X X V I I , ap. 9 . - ; Mateo Escogedor Costumbres pástenles, publicó esta carta en la pág. 14 y sigs.; pero con la fecha errada año 817. Este documento puede considerarse como una noticia redactada tardíamente para perpetuar un acto real. Desde luego hay que renun-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1057

ciar a la fecha del 817. L a del 853 podría indicar el momento en que los dos obispos, Severo y Ariulfo, hacen a Serrano, obispo de Oviedo, la donación de su monasterio. Esto, dando al documento una interpretación benévola, pues la alusión al derecho de montático, la mención de los reyes Ramiro y Ordoño, cuyos nombres se leen en el documento, la firma del obispo de León Cixila, que vive hasta después de 930 y a quien se hace contemporáneo del obispo de Oviedo Serrano, que empezó a gobernar su diócesis en 892, y, finalmente, el aparecer Amaya, que no fué repoblada hasta 860; todo esto nos hace pensar que nos hallamos aquí con un engendro del taller de falsificaciones que hubo en Oviedo durante el siglo x n para defender supuestos límites jurisdiccionales.

23 853-4-julio. E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan la iglesia monasterial de San Martín, " i n Foce de Flanio, iuxta Serea aqua, i n loco que dicitur Lausa", y señalan las presuras que hicieron en fuentes y montes; "sernas i n Lausa, et vineas in Castella". Todo esto y algunas propiedades m á s que se especifican queda sujeto, a t r a v é s de San Martín de Foce de Flanio o de Losa, a la iglesia matriz de San Martín de F e r r á n . "Factum... tertia feria, quarto nonas Julias, in era octingentesima nonagésima prima, regnante Rudericus comité i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : Gl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 7. Los fundadores y donantes son los mismos que un año antes, el mdsmo día 4 de julio, habían levantado el monasterio de San Martín de Ferrán. E l Becerro de San Millán trae la era DCCCXI, pero se ve un raspado entre la última C y el XI. L a era 891, año 853, es correcta, y la confirma el hecho de que en ese año el 4 de julio fué martes.

24 855-5-julio. E l abad Pablo, el presbítero Juan y el clérigo Ñuño fundan la iglesia monasterial de San R o m á n y San Pedro, " i n loco que dicitur Valle

1 0 5

g

FKAY JUSTO PÉBEZ DE URBEL

de Dondisle". L o s fundadores señalan los límites propios de la fundación y lo anexionan todo a la iglesia matriz de San Martín de F e r r á n . "Pacta... sexta feria, quarto nonas Julias, sub era octingentisima nonagésima tertia, regnante comité Ruderico in Castella." (Los mismos confirmantes y obispos que en la fundación de San Martín de Losa.) L. Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 9. La fecha es correcta, según el cartulario, que señala el tercero de las nonas de julio, feria VI, de 855, pues el 5 de julio de ese año fué viernes. Yerra el becerro que señala la feria cuarta y era DCCXIII, suprimiendo una L y la virgula de la X ; descuidos como éste fueron los que motivaron que los historiadores antiguos introdujesen a un conde Rodrigo en el siglo VIII.

25 857-20-abril. Donación de Ordoño I y de l a reina N u ñ a a la iglesia de Oviedo... "In rivulo qui dicitur Mera" varias iglesias... "In territorio Lebana monasterio de sánete Leocadia, i n villa Oebbes, in territorio Trasmera, in villa qui dicitur Mengor, unum puteum in Salinis, in territorio Castelle v i llana Tome cum ecclesiis S. Martini et Felicis, in Toranzo, villas... fonte, montes..." (firman) Atanus, Theudericus, Didacus, Sindinis. E. S. X X X V I I , pág. 323-325. Es un documento que debe leerse con precaución, pues manifiesta indicios de haber sido retocado por los falsarios ovetenses del siglo XII. Se conserva en copia de este siglo. Cf. Barrau-Dihigo: Acts roy. astur.

26 PACTO D E T E J A D A In nomine sánete Trinitatis, Patrem, F i l i u m et Spiritus Sanctum, quod corde credimus et ore profetemus, credimus. (Es la profesión de fe que se encuentra en otras cartas de Cárdena.) Proinde melius multus et melius est mundum calcare, Christum audire, Evangelium complere, vita beata cum angelis sentís et per omnia sécula posidere. Pro hac di-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1059

vino amore accensi, ecoe nos omnes qni subter notati sumus, pactum fecimus Deo et tibi pater nostro Rodanio abbate, et fiüum, et secundum edictum Apostolorum et regula monasterio sicut sancta patrum precedentium sanxit auctoritas uno in cenobio, Christo nos precedente, habitemus, et quid pro salute animarum nostrarum abluere docere, arguere, increpare, imperare, excomunicare vel emendare volueris humili corde, intenta mente, desiderio ardente, divina gratia opitulante, inexcusabiliter, Domino favente, omnia adimpleamus Quod si aliquis ex nobis contra singula et tuo precepto murmurans, sussurrans contumax, inobediens vel calumniatus fuerit, tune habeas potestatem omnes in unum congregare, et lectam coram ómnibus regulam, culpa propia publicam probare et flagella vel excomunicationem secundum meritum aut culpe unusquisque nostrum reatum suo convictui suscipiat. Si quis sana ex nobis quod valde execratur regula vel omnes scripturam, aut aliquis oculte consilium cum parentibus, germanis filiis, cognatis vel propinquis adprehenderit, sine consilio abbatis vel sancta conmunis regula, habeas potestatem in nos unoquaque, qui hoc tentaverit, per sex menses indutum tegimen rasum, aut consilio discintus et discalceatus, in solo pane et aqua, in celia obscura, opus exerceat excomunicatus. Quod si aliquis ex nobis, prona sua volúntate, voluerit agere penitentiam, extensus nudo corpore, 70 flagellas coram ómnibus suscipiat et dopositus veste monasterii, indutus aliquid sissum laicale, captas densissimas tenebras, nocte cum confussione et nocturna cenobio excomunicatus evellatur. Promitimus etiam Deo et tibi patri nostro Rodanio abbas, ut si ex nobis aliquis sine benedictione de fratres aut tuo imperio provectus et, ad alia loca habitando transiré voluerit, abeas potestate qui hoc temptaverit, et cum prensus ad regule censum reducere et si quis eum defenderé voluerit aut presbiter aut monachus aut quislibet persona, ex vestra monitione audita, ulterius eam apud se remanere voluerit, comunicatio illius ins,ita sit, et diabolo et participatio illius cum luda scarioth sit in infernum et in presentí seculum excomunicatus permaneat et ab omni cetu chritianorum, qui hoc fecerit. Certe si quod credere fas est, tu dompnus noster, si aUquem ex nobis injuste, aut superbe, aut iracunde, aut certe unum diligere et alterum livoris adolantibus blandí excussare, tune habeamus et nos potestatem non iracunde, per unum quem decania prepósito nostro querimonia inferre, et prepossitus tibi domno nostro inferet, pedes deosculare, et nostra humiliter querela surgere; et tu nos patienter jubeas abscultare, et comunis regule cervices humiliare, corripere, et emendare. Quod si te corripere nolueris tune habeamus et nos potestatem de altera monasteria abbates de collationem nostram invitare, et coram eos et corripere, et tu nos cepta regula proficias, et

J060

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

nos tibi filii humiles, obedientes in ómnibus, quid sequamur Christi sine macula nos offeras, Amen. Hec sunt nomina monachorum, qui se Deo vivo et regula sancta et suo abbati Rodanio abbas ista sua prescriptione aceptí istius pacti remissione diabolo habente nunciabunt ab Deo vel suo abbati se tradiderunt. Sub era DCCCXI, Rex Ordonio et comité Rudericus. Sub Christi nomine conjuncti sunt abbatis, sacerdotis, atque catolici laici advocationem fratribus de Teliata, de reliquiis apostólos Petri et Pauli ecce nos notati sunt pro nomine, sed in futuro vita eterna. Amen. Argáiz: Sol Lawr., VI. Sobre la fecha de este diploma, veas-e lo que decimos en el texto.

27 860 (?)-l-agosto. '•En el nomine del Padre, e Fixo, e Espiritu Santo, e creyendo verdaderamente esta fe de nuestro Señor Jesucristo, e predicándola claramente. Yo Don Fernando Negro en uno con mi muger Doña Godina, temiendo el postrimero dia del juicio e el infierno, e queriendo ganar el Parayso, ofrecemos e otorgamos a Dios poderoso, en todas cosas de aquellos que nos el dio e otorgó, de las cosas temporales de lo que tenemos a mano, e dárnoslo por nuestras almas para el tesoro de la iglesia de San Martin en nombre de nuestro Señor Jesucristo. Yo abad Don Roldan, en uno con nuestros compañeros Don Guntado preste (e don Centronio comfessor e con los otros monjes), e con los otros Confesores, e la voz del Señor e por la salud de las almas de todos los fieles... Don Fernando, cuyo es Castrosiero, tomamos los lugares a do sea sentada la yglesia de S. Martin obispo e de todos los santos, cuyas reliquias son y contesadas, aquellos que llaman Escalada e los de Castrosiero, otorgándolo e mandándolo nuestro señor don Fernando assi como diciemos e poblamos aquellos lugares o vivieron los sirvientes, e possimos términos de Sant Martin, so los términos de Escalada, desde la yglesia de Sant YUam fasta en Pontil de Gascones, por el sendero que se sigue e va por campo de Cisneros (oresos) fasta el campo de Rio Liuro, e dende el mojón fasta Mata marfoso, e dende a Sima fuesa, dende Aballejo de Ferrus, e dende a Soyos calientes fasta el abellanar, dende a tierra de cosello (Tovollo) e al forno e al texudo e a la viña de doña Justa e a la fuente Tobara e al pliego de Nami e faz de Montenegro; así como para la otra parte, en este rio e términos fasta el cuerno de Castro, todo e

e

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1061

quanto entre estos términos yace en eredades, como en su termino como en berterias (pm. berterias y pone térras) de pastos e empojulares e en montes, en todos sus pastos enteramente, o aquella tierra de cerca Ebro, de parte Escalada a fuente Judía, que el del arroyo fasta la Revilla e del rio fasta de la linde mediana enteramente. Otrosí tenemos por mandado al sobredicho e muy glorioso señor, en los lugares por ensanchamiento e hayan donde vivan los que sirvieren a Dios e Sant Martin, esto es, en la villa que dicen Ayluengo, la tierra de la fuente de peña (a peña) enteramente. E otra tierra e la yglesia fasta Nava, de carrera a carrera, de la villaj fasta Bustiello, e de valde Posudo fasta Portillo de (om. fuera Dios y pone padres) fuera Dios; e de la otra parte en fuente del monte del Ahedo e otros herencias en la villa qu llaman Guermeéis, que son de Sant Martin, e una serna en Sotiello de faraye, cerca el arroyo, e toda la heredad de Sant Pedro en Sanmuel, que es sembradura de diez y ocho modios sembradura; e otra serna en la villa de Oso de treinte modios sembradura a la yglesia de Sant Martin. Ende nos don Román abad e con don Gundaco preste e don Centronio confesor e los otros fraires, cuyos nombres seria luengo de contar, los tomamos estos lugares sobredichos so la opera e so el mando de Nuestro Señor don Fernando, e confirmamos todas estas cosas a esa casa e a la clausttra de Sant Martin obispo, e de los santos en cuya honra esa yglesia es alli consagrada. E otrosí de las cosas temporales que pudimos ganar y acrescer nos sobredichos abad don Roldan y don Gutrico preste e don Centronio confesor e los otros fraires ponemos estos santos e cobdiciamos perseverar e damos nuestra cabeza a la claustra de Sant Martin con todas nuestras cosas; conbiene a saber: Bacas, bueyes, caballos, yeguas, ganados menudos, ropa de lechos, entradas de casas, oraos, lagares, pumares, que fundamos de nuestras manos propias, molinos que dispusimos de nuevo e fecimos, en el so Ebro y en otros lugares; tesoro de la yglesia, libros, casullas, cálices, coronas e otros ornamentos de yglesia, que de todo en todo sean confirmados a la claustra de Sant Martin obispo en verdat e igualdat por siempre jamas: E la escritura de esta regla e el testamento de la yglesia haya firmedumbre. Fecha la escritura de esta regla en día conocido lunes segunda feria de las calendas del mes de agosto, era setecientos sesenta y tres años (ochocientos e vn año) sennorreante el principe don Alfonso en Oviedo e el conde don Rodrigo en Castilla. Yo don Roldan, abad de el Monzón en uno con nuestros compañeros don Gumaco preste e don Centronio confesor, en este pleito de esta regla, que fecimos, oímos leer, con nuestras manos propias la robramos, e dimos testimonio para robrarlo. Don Fuerres (Fuerte), Don Vicente, Don Gupranno, Don Viatero de

1 0

62

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Nuceda, Don E g i l a del Cuerno, Don Audas (Andrés) de Escalada, Don Albaro de Escalada, Don Opilano abad, Don Arcadio abad, Don Lucacio abad de Siero, Don Ñ u ñ o abad, Don Cot fraire escribano lo escribió. Archivo de Silos, Ms. 4., fols. 7-9. Entre paréntesis colocamos las lecciones más notables de la copia -existente en la B. N , ms. 841, folio 421 y siguientes. No solamente no existe escritura original, pero ni siquiera se conserva el texto latino primitivo, que se descubre claramente en estas fórmulas. No obstante, en esta traducción, del siglo x n i al parecer, se transparenta un formulismo que no tiene nada de anormal. Choca a primera vista el nombre de Fernando Niger o Negro; pero ese calificativo puede corresponder a una mala traducción del patronímico Nunniz. Argáiz conoció también esta carta en una traducción distinta, pues reproduce las frases siguientes: "Yo el abad don Roldan, en uno con nuestros compañeros don Gustaco, preste e don Centurio confesor e con los otros monjes e con los confesores por el amor de Dios e por el alma de don Fernando, cuya es Castro Siero, tomamos los lugares antiguos, do está asentada la iglesia de San Martín, obispo, e de otros santos, cuyas reliquias hi son condesadas, entre los términos aquellos, que llaman Escalada e los de Castro Siero, otorgándolo e mandándolo nuestro señor don Fernando; Regnante Adefonso, era DCOCI. Firman el documento los abades Roldan, Lucasio, abad de Siero, Repano abad, Upiano abad, Arcadio abad, Ñuño Abad." (Argáiz: Sol. LaMinmáa, VI, 422. Seguramente es la que nosotros hemos encontrado en el ms. de la B. N., aunque ésta tiene los cf. de Silos. También Sandoval alude a esta escritura, y lo mismo él que Argáiz creen que el Adefonso de la fecha es Alfonso el Casto. Pero es evidente que tanto la fecha de Silos, era 766, como la de A r gáiz y la B. N . era 801, están equivocadas. L a unión de los dos nombres Alfonso y Rodrigo nos indica que se trata de Alfonso III, y que la carta se escribió después de 866, Las suscripciones de la redacción de Silos "... don Viatero de Nuceda, don Egila del Cuerno, don Audas de Escalada, don Albaro de Escalada..." podrían dejarnos mal sabor de boca, pero a l no encontrarlas en la copia de Argáiz nos indica que se trata de firmas posteriormente añadidas. L a presencia de doña Godina en esta carta nos confirma que es a este magnate a quien s refiere la inscripción de Santa Centola de Siero. e

28 862. Rodrigo, por remedio de su alma y de las de sus padres Vermudo Alvarez y Guntroda, hace donación de sus bienes patrimoniales en V i -

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1063

Ilota, Villateca, San Esteban y Baro a la iglesia monasterial de San Martín de Losa y a su abad Ñuño... "Facta era nongentésima, regnante Roderico comité i n Castella." Li. Serrano, O. S. B . : OZ.° S. Millón Cocolía, pág. 10.

29 863-15-marzo. E l abad Severo hace donación de unos libros y otros bienes "ad regulam S. Felices" Didaco comité dona varias decanias, una super villa de Asur, al monasterio de "S. Felicis et S. Johannis et S. Micaeli et Sancta M a r i a i n manus Monnioni abbatis i n regula sancta (Poco después resume todo este título en 8. Felices Aulcensis) Facta... idus martias, era nongentésima prima, regnante principe rege nostro Adefonso in Oveto. Ego igitur Didaco comité... manu mea signum + feci". L Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millón Cogollo,, pág. 10. Hay error en la fecha. E n el año 863 no reinaba todavía Alfonso III, que subió al trono en 866. Por razones que aducimos en el texto hay que colocar esta carta lo más pronto en 873.

30 863-13-diciembre. "In iudicio Antoni episcopi, F l a v i abbati, Ceci presbiteri, Gunterici presbiteri vel aliorum multorum iudicum", Rebelio reconoce que ciertos bienes, entre los que cuenta la iglesia de San Juan, que él poseía indebidamente, eran en realidad de la pertenencia del monasterio de Santa María del Puerto, a quien se los resituye. "Facta... idus Decembris i n E r a DCCCCI, regnante domino nostro Ihu Xpo, et imperante principe nostro domno Ordonio residente i n Asturias. Serrano Sanz, M . : Ct.° Santa María del Puerto (Santoña), in B. R. A . H . tomo LiXXIII, pág. 421, con referencia al Becerro de Santa María, folio L V (Argáiz: Soledad Laureada, VI, 578).

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 0 6 4

31

864-2-mayo. Didaco Comité dona a 8. Felicis et S. Micael et Sánete Marie et SS. Petri et PauU et S. Johannis de Awkensis y al abad Severo, varios monasterios sitos en sub Ángulo y Barcena. E l propio conde confirma en esta escritura ciertos derechos sobre un monte al abad Uquella. del monasterio de San Juan de Barcena, uno de los donados, y detalla más adelante las donaciones a San Felices de Oca de los monasterio de San Vicente de Anni y de Santiago y San Juan de Huzuza, con sus respectivos abades Valero y Fenestero, así como la del monasterio de San Martín de Ferrán (el fundado por Pablo in loco Ponteoerci) y los a él dependientes. Concluye esta amplia donación con la de varias villas y fueros buenos. "Facta... era nongentésima secunda, die sexto nonas maias, regnante principe nostro Adefonso in Oveto Ego Didado comité... in mánu de Severo abbati, munu mea signum + feci." L. Serrano, O. S. B.: Cl.» 8. Millón Cogollo,, pág. 12. Hay error en la fecha, pues en 864 no reinaba aún Alfonso n i . Habrá que poner esta carta después de 873.

32 864-17-septiembre. Ilduara, con sus hijos Fredenando, Godesteo, Gisclaura, Hanni, Soario y Justa, dona varias heredades, en Scalido y S. Saturnini, al monasterio de Santa María de Tudela. "Factus... X V Kalendas octubres, era DCCCII, regnante principe Domno Hordonio, anno regni eius XIIII... Rodericus rogitus a filiis nostris..., Fredenandus confirmans..., Lusidius abba..., Albura pbr.... Hanni pbr. Barrau-Dibigo: Gh. la Valpuesta, carta núm. IV.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1065

33 865-22-octubre. Carta de propia oblación y donación de bienes hecha en favor de San Cosme y San Damián, de Valderrama, monasterio situado poco más de media legua de Frías. "Facimus traditionem ad Sancta Ecclesia sanctorum Cosme et Damiani, pactum fecimus ut secundum meritum apostolorum in uno cenobio habitemus." "Facta... X I kalendas nobembres, era DCCCCIIP, regnante Domino Ordonio rex in Asturias." Barrau-Dihigo: Ch. Valpu^sta, carta núm. V; Argáiz: Soledad Laureada, VI, 403.

34 867-20-enero. Don Alfonso III restituye a Santiago de Compostela la villa de Careada, que la había usurpado "ille infelix Froila". "Notum die XIII kal. februarii, era DCCCCV. Adefonsus rex cf.—Petras Theon ts.—Atthanus ts.—Fernandus ts.—Rudericus comes ts.—Benignus diaconus ts.— Félix ts." A. López Perreiro, H.° de la 8. A. M. I. de Santiago, n , Apéndice VI, página 12; E. S., XIX, Apéndice pág. 336, sin la lista de los confirmantes. Los doa lo han tomado del Tumbo A de Santiago, fol. 2.

35 867-1-mayo. E l abad Guisandus junto con sus sociis y bajo la bendición del obispo Elmiro fabricó y fundó el monasterio de San Juan de Orbañanos, "in era nongentésima quinta, notum die incotum est fundamentum kalendas madias". E l fundador hizo presuras, que ahora agrega al monasterio, "in Castella, in etiam in Ovarenes et in Roruevam". L. Serrano, O. S. B.: Gl.° S. Millón Cogolla, pág. 14.

1

0

6

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

6

36 869. Ego comité Didaco... dona a San Felices de Oca, aprovechamiento de leña y pastos en los montes de Oca, así como fija los lugares donde puede establecer el monasterio las "bacarizas" del ganado, que ha de pastar en dichos montes. "Facta... in era nongentésima séptima, regnante Adefonso in Oveto et Didaco comité in Castella. Severus abba cf. Sancio epo, cf." L. Serrano, O. S. B.: Cl.° 8. Millán Cogollo,, pág. 16. Fecha poco segura que hay que retrasar, por razones que doy en el texto, hasta después de 873.

37 870-28-mayo. Donación en favcy de la iglesia de San Salvador de Suances de todo el haber propiedad de Jaime hijo de Quiriaci y Carterie. "Factum... quinto ¡calendas junias era D C C C C octava." Josué, E . : Libro de Regla, pág. 3, con referencia al códice de igual nombre del A. de Santillana del Mar, fol. 2.

38 871. E l noble Arroncius, su hijo Tello, el obispo Bivere, el abad de Ocoizta Pedro y Obtavia "mater de domino Bivere epo", donan al monasterio de San Vicente de Ocoizta y a su abad varios bienes con la advertencia de que "istas evrentias de nostris avus habemus, de Legione venerunt ibi". A renglón seguido se asegura que los donantes hicieron también donación de buen número de iglesias al monasterio de San V i cente, al que declaran ingenuo de toda potestad, sin que a nadie tenga que pagar tributo, "solummodo ad regem et ad comitis terre... Era non-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1067

gentesima nona Aldefonso rex in Oveto, Didaco comité i n Castella." E n el a ñ o 984, queriente el obispo Munio demandar las tercias episcopales, se promovió pleito, siendo Alvaro abad del monasterio, ante el rey Sancho y l a reina Urraca. E l pleito lo ganó e l monasterio "regnante Sancio rex i n Pampilona, comité Lupe Sarrazinez in Divina, A u r i v i t a Didacoz i n Estivaliz, Albaro Sarracinez i n Murielles... Garcia Fredinandiz in Castella". (Todo en nota marginal al B . Galicano.) L . Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millán Cogollo,, pág. 17.

39 873-18-abril. Agregación de varias iglesias al monasterio de San Millán y San E s teban de Salcedo. " E r a nongentésima undécima, quarto décimo kalendas Maias, regnante rex Adefonso in Oveto, et comité Ruderico et sénior Sarrazini Munnioz ts." L . Serrano, O. S. B . : Cl.° 8. Millán Cogollo,, pág. 19. Hablan de este documento: Sandoval, Fundaciones, San Millán, folio 44; Coronica, IV, 179, y Berganza, Antigüedades, I, pág. 184. Todos señalan como fecha el año 873.

40 875-17-agos. Donación de v a r í a s heredades y libros en favor del monasterio de San Cosme y San Damián de Valderrama. "Facta... dia X V I Kalendas sebtembres, era D C C C C X I I T , regnante domino Adefonso principe in A s turias." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. VI. Es interesante observar que el donante Emeritus presbiter <es llamado en la firma, sin duda por una distracción, Meritus episaopus, y lapsus como éste deben indicarnos con qué precaución hemos de leer los documentos antiguos.

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1068

41 877-10-febrero. Alfonso III, estando en Oviedo, da una villa a la iglesia de Mondoñedo y a su obispo Rosendo. Confirman después del rey los obispos A l varo (de Valpuesta), Felmiro (de Osma), Nausto (de Coimbra), Branden co (de Lamego), otro obispo llamado Frelasio, y luego los infantes Ramiro, Ñuño, Fruela, el abad Hermenegildo, los caballerizos Ciríaco, Arias y Cavino, el notario Argimiro, el escriba Félix y otros eclesiásticos. E. S., XVIII, pág. 313; Cotarelo y Valledor: Vida de Alfonso III, pagino 258. Si se tratase de un documento auténtico, sería el único de L/eón en que confirman los obispos de Castilla; pero es evidentemente una falsificación. Cf. Barrau-Dihigo: Actes roy. astur., pág. 112.

42 878-25-mayo. De este año queda una memoria en una inscripción de la montaña de Burgos, iglesia de Viveda, que dice así: "Sacre templi Oveco episcopus octavo calendas januarias DCCCCXVI." Josué, B. A. H., t. 45, pág. 545, y Escagedo: Estudios de H. Montañesa, III, pág. 13.

43 883. "Donación que esta en S. Millan suelta, que tiene la data mendosísima... y me he resuelto a ponerla por este tiempo: "Didaco comité Castelle una cum uxore mea domna Sancia" se ofrecen "ad atrium Beatissim Felicia... situs in suburbio de Auca... et Rechmimiro abb... concedimus... monasterium situm in valle de Assur rehquns ferente Sánete Marie Virginis et SS. A A . Petri et Pauli et Sti

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1069

Pelagii... aliud monasterio S. Ioannis Evangelista... situm... riuulum A r lanzonem..." También le da la iglesia de San Quirce, Santo Tomás y San Cipriano, y varios bienes muebles... " V I I kalendas Augustias, sub era D C C C X , Regnante glorioso domino nostro Adefonso la Oveto et Garseaniz Enneconis in Suprarbi Ego Didaco... Ego Munio Beliquidez, corum gener. Ego Sulla Didaz illorum filia, Ego Garsias Enneconis rex, auunculus comitis Roderici... Ego Ferdinandus Didaz, illorum filius, Didacus Didaz illorum filius. Ego Yldericus, auunculus comitis Didaci Roderici. Ego Tarasia mater comitis, Ego Munia Dona, sóror comitis... Veía Valériz, Annaia Rodriz, Didaco prbr... sénior Gundisalvo cónsul, sénior Sancio Enneconis, Armiger regis, sénior Sancio Garceaniz offertor regis, Julianus presbiter exarator."

Axgáis, S. L., II, 40719. E l pseudo Hauberto habló de Munio Belquides, diciendo que casó con Sulla, y que procedía de la familia de Carlomagno. Todo el documento está delatando la mano inhábil del falsificador. Berganza habla de él dos veces en sus Antigüedades, una vez considerándole como auténtico, otra reconociendo algo raro que despertaba sus sospechas. Para muestra basta un botón: la alusión a las reliquias de San Pelayo, que no había nacido todavía en 883, y cuyo culto no se extendió por León y Castilla hasta la segunda mitad del siglo x.

44 885. Rodrigo de Bustamante confirma el privilegio concedido por el conde de Castilla Ñuño Belchides a San Salvador de Benaver. M . de Asúa y Campos: El Valle de Ruiseñada, 1509, pág. 159 Se trata, evidentemente, de una escritura a todas luces aprócrifa.

45 888. Obiit Albaro episcopus X I I I kalendas Nbris, era D C C C C X X V I . Inscripción hallada en Bolívar, pueblo alavés de la hermandad de V i toria. Llórente: Noticias de las tres provincias Vascongadas, TU (1807), págs. 177-183.

1070

FRAY JUSTO PERES DE URBEL

46 894-19-noviembre. E l obispo Fredulfo hace una donación al monasterio de R o m á n de V i l l a Merosa. "Facta... X I I I kalendas decembres, era D C C C C X X X I I , regnante domino Adefonso". o

San sub

Barrau-Dihigo: Ch. de Val'puesta, carta núm- VII,

47 897-30-junio. Donación de Alfonso III y sus hijos a la iglesia de Lugo. Risco, E. S., XL., 384; Barrau-Dihigo: Revue Hispwiisque,, VII, 1900, página 307. Entre los confirmantes figura Ñuño Núñez, "comes Castelle", el personaje que por esta época era conde de Castilla; pero esta escritura tiene todo el aspecto de una falsificación.

48 897-18-noviembre. Juliano abad, que el año antes había construido el monasterio de San Saturnino de Unceca, en Mena, le une a San Román de Tovillas en V a l degobia y al abad Tello, "rege Adefonso i n Oveto, et comité Gundisalvo Telliz i n Lantaron E r a D C C C C X X X V . " F i r m a el ob. Fredulfo. Argáiz, S. L., VI, 561.

49 898

(?)

Donación de Ordoño II a San Pedro de Montes, "IIII K a l Maii E r a D C C C C X X X V ! , Luna XIIII». Confirman los príncipes Sancho, Alfonso!

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1071

Scemena, García y Ranemiro; los obispos Recaredo de Lugo, Sabarico de Dumio, Natalez de Oca, Frunimio de León, Ermoigio de Tuy, Fredosindo de Salamanca, Jimeno de Astorga, y los magnates Gutier Osoriz, Gutier Menéndez, Flagino Díaz, Fernando Díaz, Ñ u ñ o Alvarez, Alvarus Pepi. Yepes: Coronica, t. II, ap., escrit. X I V . Si algo auténtico hay en esta escritura, como parece, hay que fecharla después de 914.

50 899-1-marzo. E n el lugar de Kavia se realiza una venta de dos tierras entre particulares. "Facta... Kalendas Marcias, E r a D C C C C X X X V I I , rex Adef onso i n Obieto et comité Munnio Nuniz in Castella, et comité Gundissalvo Fernandiz i n Vurgos." L. Serrano, O, S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 117; Berganza: Antigüedades, t. II, pág. 371. Los dos con relación al Becerro Gótico folio 28, col. 4. >

51 899-6-mayo. Diploma otorgado por don Alfonso III el día de la consagración de la iglesia de Santiago de Compostela. "Facta donationis carta anno X X X I I I I regni gloriosi principis Adefonsi, presentibus Episcopus et comitibus in medio ecclesie Dei, die consecrationis templi, II nonas maii, E r a D C C C C X X X V I I . " (Conf. = Familia real, 8 obispos, 3 condes y grandes personajes). Munio Muniz comes conf. B

A. López Ferreiro: 2T. de la 8. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice, páginas 46 a 50; E . S. XIX, Apéndice, págs. 340 a 344. Los dos con referencia al Tumbo A . de la iglesia de Santiago, fols. 4 v y 5 v. Escritura más que sospechosa. Cf. Barrau-Dihigo: Hecherchc r Vhist. politique du rogowme astwien, en Rev. Hisp., VII, 1900, 308-309. s

S M

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 Q 7 2

52 Sin fecha. "Se halla en el archivo de Castrogeriz una donación en que un caballero llamado Augur Augure* da ciertos bienes a Santa M a n a y habla con el obispo don Domingo diciendo: " E t tibi Dominico €astellensi epo et Suintilla (o Quintilla) abbati..." Le sucedió Mumo. Dice o otra donación del mismo archivo de Castro en la cual una señora llamada Urraca le da cierta hacienda diciendo que le da las heredades que tema entre las que llaman del Coto, restituyéndole las que fueron de sus antecesores. Noticia de Argáiz, S. L., VI, pág. 260, sin fechar. Referencia tan vaga, que conviene no utilizarla. E n toda la época condal no encontramos ninguna otra alusión a este obispo Domingo, ni a ningún otro de los personajes aquí aludidos; ni se ha podido tampoco encontrar las cartas que cita Argáiz.

53 900 (?) Pacto que los monjes de San Andrés de Orbañanos hacen con su abad Guisando... "Kalendas maias era D C C C VIII, regnante rege Adefonso i n Obeto." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. VIII. E l editor de las cartas de Valpuesta coloca ésta en el año 900, por darle una fecha, pero si pensamos que este Guisando abad es el fundador del monasterio de Orbañanos, de quien se ríos habla en cartas de mediados del siglo ix, veremos la necesidad de darle una fecha anterior. Argáiz debió leer la era DCCCCVIII, puesto que señala el año 870, y esto parece razonable. E l erudito benedictino traduce este pacto interesantísimo, y ponemos aquí el final de su traducción: "Pero si tú, padre santísimo, lo que Dios no permita, quieres amar a uno y aborrecer a otro, a uno mandarle y a otro excusarle, nos ha de ser lícito querellarnos y pedir que te enmiendes. Y si no lo quisieres hacer podamos llamar a otro abad, de otro convento nuestro y presentar ante él nuestras quejas y pedirte, besándote los pies, que te corrijas; pero

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1073

que nosotros nos amemos mutuamente, aborrezcamos todas las cosas del siglo y queramos las de Cristo y la conversión de nuestras costumbres, para que podamos reinar con El." Firman Wisando, Ailano, Maurelo abad. Luciano presbítero, Alarico presbítero, Flaino Munnio, Adefonso presbítero, Adica abad, Era DCCCCVIII, reinando don Alonso en Oviedo. Soledad Laureada, VI, 410.

54 900 (?) Gugina hace una donación a Valpuesta y a su obispo Diego. Carece de fecha. E n las propuestas por Barrau-Dihigo (900; 929-57; 975) se cumple que fuera obispo de Valpuesta un Diego. Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. IX. Es una carta sin fecha. Se habla en ella de Diego, obispo de Valpuesta, pero no sabemos si se trata de Diego I, que vivía en el año 900; de Diego II, que gobernada la diócesis en 957, o de Diego III, cuyo nombre aparece en cartas de 975.

55 902-24-septiembre. Gonzalo Téllez y su mujer Flámula al abad Damián de San Pedro de Cárdena donan una serna en Petemales. "Facta... VIII kalendas octobris, sub E r a DCCCCXL, regnante Domino nostro Jesu Christo et principe Adefonso in Legione." Entre los confirmantes, Beila Nuniz, Gutterre y Assuri. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 120 y 121; Berganza: Antigüedades, II, pág. 372.Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 29, col. 3. 56 903-29-mayo. Diego Obecoz y su mujer Guntroda donan al monasterio de San Mames de Molino de Obarenes y al abad Guisando varias iglesias. "Fac-

1 0 ? 4

F

R

A

Y

J U S T O PÉREZ DE URBEL

ta... era nongentésima quadragesima prima, sub die notum quarto kalendas Jimias, regnante Domino nostro Jhesu Christo, sub eius p r e s t o principe glorioso Adefonso in Obeto et comité Roderico in Castella. (Entre los confirmantes) Vincius eps cf., Gundisalvus abba cf., Sarrazini Alvariz cf., Gondissalvo Beilaz cf." L. Serrano, O. S. B.: Cl.° S. Millán Cogollo,, pág. 19. La fecha es dudosa. Barrau-Dihigo propone el año 873: Rechertes suT le roy. astur., pág. 341, y Argáiz leyó también este año. Por lo demás, el contexto impone también esa lectura, pues las noticias que tenemos del abad Wisando o Guisando, a quien se hace esta donación, son de hacia 865, y, por otra parte, sabemos por otras cartas que en 903 el conde de Castilla era Gonzalo Téllez y no Rodrigo. Berganza comenta también este documento, y señala como fecha el año 873; Antigüedades, I, pág. 128.

57 903-1-septiembre. Carta de venta de una tierra, "in loco que dicitur Gottel"; realizada la venta entre particulares. "Facta... Kalendas sebtembres, era DCCCCLI, regnante Domni Adefonsi rex in Obeto, et comité Gondesalbo Telluz in Castella... Gemelle Uictoriz, qui fui fideiussor, manu mea signum ¡+ feci." Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, carta X, siguiendo al Códice 1166 B del A. H. N., fol. 8r y v. Admitimos la corrección de la fecha propuesta por el propio BarrauDihigo, teniendo, como él, en cuenta que en 913 era rey en Oviedo García I.

58 906.

C

UI

a

d

t e

C Í t a

P

r M a n S

C a s t e l a

LL. IV, i ? CCp. o 220, 0 y v Tfirmada ^ ° ° Auca. por ^Fredulfo de E.S., XXVI, pág. 95.

e n

l a

H

-

d e

a™**o,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1075

59 909-1-febrero. Venta entre particulares de varias tierras sitas "ab occidente via que discurret ad Obirna. Facta... kalendas Februarias, sub Era DOCCCXLVII, regnante rex Adefonso in Obieto, et comité Munnioni in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G< .> Cárdena, págis. 75 y 76, con referencia al Becerro Gótico, fol. 19, col. 1. Berganza: Antigüedades, II, 372.

60 909-23-julio. Venta entre particulares de unas tierras "iusta rivulo de Obirna. Facta... X kalendas, Era DCCCCXLVIT, regnante principe Adefonso in Obieto, et comité Nunu Nuniz in Castella". L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 74 y 75, con referencia al Becerro Gótico, fol. 19, col. 1.

61 911-19-febrero. En la carta de fundación de San Isidoro de Dueñas dada por el rey García en " X V kalendas, Martii, Era DCCCCXL VIIII", confirman García Didaci y Munnio Vela... Maurellus además del rey y regina Mumadonna, "anno feliciter regni nostri primo". Yepes: Coromca, IV, fol. 445, escritura XXIII.

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 0 ? 6

61 bis 911-12-abril (?) Ordeño da la villa de Sollanzo al monasterio de San Cosme de Abellar... "Giloira regina, Gundisaluus prolis regis, Ranimirus films regís, Ferdinando Ansuris comes, Osorio Gunterriz..." Arch. Cat. de León. Hay error en la fecha, pues Ordeño II no tomó p o sesión del reino de León hasta 914.

62 911-13-mayo. "Conditionis sacramentorum atque exordinatione", que ante Gonzalo Téllez juran los representantes del abad Tello de Santa María de Valpuesta contra "Analso pbr et Siberius". Los defensores del derecho del abad juran, puestas las manos sobre el altar de San Millán de Gabinea, que Analso donó todos sus bienes y derechos a Valpuesta, en manos del obispo Felmiro de dicha sede. "Factum... III idus malas, discurriente era DCCCCXLVIIfí, regnante Domno Garsea in Leione et comité Gundesalbo Telluz i n Lantarone." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta XI, siguiendo al Códice 1166 B, folio l l l r , y supliendo las deficiencias por el 1167 B, fol. 7r y v. Los dos códices en el A. H . N . de Madrid,

63 912-12-enero (?) Gonzalo Téllez, su mujer Flámula, Muma Donna y el hijo de é s t a Ramiro, fundadores del monasterio de San Pedro de Arlanza, le emancipan de su. patronato, enriqueciéndolo con algunas donaciones. "Factum.., II Idus Januarii, sub E r a D C C C C L . Garsea principe in Legione regnans (Después de la fórmula de confirmación de Gonzalo Téllez); Flámula cf.—Munna Donna cf.—Ranimirus cf.—Fredinandus cf —Gundisalbus cf.—Sancius cf.—Maurellus Diaz cf.—Fredinandus Sarracini cf Assur Gundisalviz cf.—Nunnu Albariz cf.—Bela Nunnez c f . - R o d e r i c u s

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1077

Gusteuz cf.—Rodericus Didaz cf.—Furtun cf.—Albaro Zisla cf.—Galiso cf.—Tellus Sarracini cf.—Flagini Falconiz cf.—Damianus abba cf. Silvanus abba cf.—Ferruzus cf.—Obeco Telliz cf.—Bela Ovechez cf.— Fredinando Ovechez cf.—Licini pbr cf.—Sisebutus pbr cf.—Aper pbr cf. Gillelmus pbr.—Lupe Martini.—Albaro Martini cf.—Abenti cf.—Sancio Ferrario cf.—Munio Gastalio cf.—Sisebutus notuit." L. Serrano, O. S. B.: Cat.° S. Pedro de Arlanza, págs. 10 y sigs. Con relación al Becerro de Arlanza, d.° núm 2. Acerca de esta carta véase lo que decimos en el texto, cap. XI

64 912-12-enero (?) Fernán González, con su mujer Sancha, fundadores del monasterio de San Pedro de Arlanza, le emancipan de su patronato, enriqueciéndole con algunas donaciones. "Factum... II Idus Jannuarii. Era DCCCCL, regnante Domino nostro Ihesu Christo iure perheni; Garsea princeps regnum Legionis regente (Confirman después de los donantes) Momadonna cometissima filiorum meorum cf.—Ego Ranemiro Gunsalviz donationem fratum meorum cf.—Sabastianus cf.—Damianus abba.cf.—Sisebutus abba cf.—Aper abba cf.—Morellus Díaz cf.—Fredinando Sarracinez cf.—Assur Gunsalviz cf.—Nunno Alvariz cf.—Vela Nunniz cf.— Roderico Gudistioz cf.—Roderico Díaz cf.—Fortune Díaz cf.—Albaro Zisda cf.—Falcone Falconez cf.—Obecco Telliz cf.—Vela Ovequez cf.— Fredinado Ovequez cf.—Didaco Ovequez." L. Serrano, O. S. B.: Cat:° de Arlanza, págs. 5 y sigs. Con referencia al Becerro de Arlanza, d.° núm. 1, y corrigiendo algunas palabras sobre «1 calco preparado para la Diplomática Española. Sobre esta carta véase el texto, cap. XI.

65 912-1-septiembre. Venta entre particulares de un huerto que lindaba, por uno de sus límites, con la ciudad de Burgos. "Facta... kalendas Septembris, Era

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1 0 7 8

D C C C C L , Garsea principe b Legión*, et Gundissalbo Fernandiz in Castella." L Serrano O S. B . : B.' C» Cárdena, págs. 73 y 74; Berganza:AnUrales, II, p a . 373. do. con referencia al Becerro GoUco, g

W

folio 18, col. 4.

66 912-20-septiembre. Donaciones de diversos bienes y por distintas personas hechas en favor de San Emeterio y San Celedonio de Taranco... U n a de las últimas lleva la fecha, "era nongentésima quinquagesima, die duodécimo kalendas Octobris". L. Serrano, O. S. B . : Cl.° S. Millán Cogulla, págs. 4 y 5,

67 912. Gonzalo Fernández, llamando avii mei, a los repobladores de Brañosera confirma sus fueros a continuación de la copia conocida de los mismos " i n E r a D C C C C L " . 0

L.. Serrano, O. S. B . : Caí." S. Pedro de Afianza, pág. 3, con referencia al A . de Silos M a , 10, fol, 41.

67 bis. 912. Alfonso III confirma a Fernando Ansúrez el condado de su padre don Gutierre. Salazar de Mendoza: Orígenes de las dignidades, fol. 15 Escritura a todas luces apócrifa.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1079

68 913-1-marzo. De esta fecha es la primera noticia del m.° de Loberuela, hoy L a Veruela, en una donación hecha al mismo siendo su abad "Guido M a r t i n i " y remando Ordoño en León. E l segundo abad, Silvano, aparece en donaciones de 928, 931 y 941; tercero, don Sabarico, como consta por un trueque de hacienda, fecha 943 con doña Sendina Díaz; V i m a rano en 944; Roderico en 945; Martín desde 945. Según Argáiz, Conancio, haciéndose monje en Loberuela, da su hacienda al abad Guido Martini. Argáiz, S. I., V I , págs. 428 y 633. No sabemos qué valor dar a esta noticia de Argáiz. E n primer lugar, debe haber un error en la fecha, pues Ordoño II no empezó a reinar en León hasta 914. Por otra parte, ese nombre Guido Martini parece extraño a las cartas castellanas del siglo x. T a l vez "él autor de la Soledad Laureada leyó equivocadamente el pergamino de que se sirvió, pues es-e Conancio, que ahora se hace monje, vuelve a aparecer en la historia del monasterio años adelante.

69 913-28-marzo. E l v i r a y su hijo Alvaro, "qui es contracto", por las almas de sus padres, de Flain Rodriz et domina Flamol^, donan varias villas y propiedades al monasterio de Santa María de Quijera, cercano a Orbañanos, y a su abad Assur. "Facta... quinto kalendas Aprilis i n era nongentésima quiquagesima prima, regnante rege Bermudo i n Legione et comité Fernando Didaz i n Lantarone." L . Serrano, O. S. B . : Cl° S. Millán Cogvlla, pág. 21. También esta carta tiene un error en la calendación. Aceptando la fecha, que coincide con el gobierno de Fernando Díaz en Lantarón, hay que suponer un descuido del copista en la transcripción del nombre del rey a quien llama Vermudo en vez de García. ¿ O habría un conato

1080

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

de de reconocer reconocer como rey en León al hermano de Alfonso ni, Vermudo el Ciego, por esta época vivía con el título de rey en la Extremadura Ciego, que que jx portuguesa ?

70 913-25-octubre. Gonzalo Téllez y su mujer F l á m u l a ingenuan de su patronato al monasterio de San Jorge de Cerezo siendo su abad don Velasco. "Factum... octabo kalendas Nobembris, E r a D C C C C L I , regnante principe Garseani i n Legione, et comité Gundisalbo Telliz i n Cerasio (Confirman). Gudesteus gratia Dei eps cf.—Fronismus preceptum Dei eps cf.—Los abades Sonna, Damianus y Donninus.—Assur Gundesalbo ts.—Munnio Assuriz ts.—Garsea rex manu propria rbi G A R S E A . " L . Serrano, Q. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 327 y 328; Berganza: Antigüedades, II, pág. 373. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 85, col 4.

71 913. Fundación del monasterio de San Cipriano de Tovalina "Reinando Alfonso en Oviedo y Gonzalo Téllez, Conde en Castilla". Documentación de Valpuesta, Argáiz: 8. L., VI, 633.

72 914 (?)-18-junio. "Silo, qui sum filius Froilani et matris me Gotine*', dona a Muño y a su mujer Gulatruda, "mancipella mea Faquina", hija de Monderici... XIV kalendas Julias, era 952, regnante principe D . Froline." Cart.° Liébana, núm. X X I V .

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1081

73 914-1-agosto. Venta entre particulares de unas posesiones en Burgos. "Facta... die notum kalendas Augustas, E r a DCCCCLIP, regnante rex Ordonio in Legione, et comité Gundisaltao Fernandiz in Vurgoc." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 82.

74 914. Fernán González y su madre dan hacienda a San Pedro de Arlanza en Covarruvias. Fry Juan de Arévalo: Crónica de los primeros condes de Castilla; ms. (s. xvm) B. N . 1282, fol. 91. Noticia que es necesario recibir con gran desconfianza. *

75 915-29-enero. Ordoño y su mujer Elvira hacen una donación a Santiago. (Entre los confirmantes) Nunnus, Gutter. Tumbo A de Santiago, fol. núm. 5.

75 bis. 915-29-enero. Reunión en Zamora para examinar ciertas reclamaciones de los obispos de Tuy y Lamego. Lia trae López Ferreiro en la H. de la I. de Santiago, t. II, apéndice, página 82; pero sin reproducir las subscripciones, que son las si-

1082

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

guientes: Ordonius rex, Gelvira regina, Sancius, Adefonsus, Raminirus, Lucidius, Nwanis, Didacus, Gutierre, seis abades y luego: Gundisaluus, Gundisaluus Fernandez, Federnandus Ansurez. (Twribo A. de Swvtiago, fol. 17).

76 915-30-enero. Ordoño da a Santiago la villa de Corneliano, "anno primo regni mei' (Entre los confirmantes) Fredenandus y Nunnius. E. S. XIX, 352.

76 bis 915-25-febrero. "Gundisalbo Telliz et uxor Flambla" hacen a San Pedro de Cárdena donación de una serna y de otras heredades que delimitan. "Facta... sub Era DCCCCLIII die notum V Kalendas Marcias." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 34 y 35, con referencia al Becerro Gótico,-fol. 9, col. 2.

77 915-1-mayo. Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Damián de unas heredades en Petemales. "Facta... kalendas Maias, Era DCCCCLID?, regnante principe Ordonio en Legione, et comité Gundissalbo Fernández in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 116 y 117; Berganza: Antigüedades, II, pág. 375. Los dos con referencia al Becerro Gótico folio 28, col. 3.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1083

18 916-27-agosto. Donación de Ordoño II a San Cosme y San Damián de Abellar y a su abad Cixilano. "Adefonsus rex, Fernandus Ansurez comes, Osorius Guterriz comes, Guttier Meneáis comes, Sarracenus judex..." B. N., ms. 773, fol, 73 r.

79 917-13-noviembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por varias personas en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Damián. "Facta... Idus Nobembris, Era DCCCCLV, regnante rex Ordonio in Legione et Fredinando comité in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 309 y 310; Berganza: Antigüedades, II, pág. 375. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 81, col. 1.

80 918-6-enero. Donación de Ordoño II a Balderedo y al monasterio de Santiago de León. Entre los confirmantes: Fredinandus Didaci comes, Conancius Abderiti ibem Dencember, Adosindus, Gebuldus, Sisebutus, Ricimirus. Docwms. Gat. de León, núrxa. 833. ... Donación de Ordoño II y su mujer Elvira a San Cosme de Abellar. "Facta series testamenti II idus aprilis, era DCCCC..." (Año 911 lee V i llada; pero debe ser era 954 o bien 959.) Confirman: Ordonius serenissimus princeps, Gundisaluus prolis regis, Ranimirus filio regis, Ouecus episcopus ovetensis sedis, Frunimius episcopus, Gratus episcopus,

1084

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Leander episcopus auciense, Sarracinus judex, Fernando Ansuris comes, Ossorio Guttier comes... Docwnus. Cat. de León, núm. 808. E l nú. 832, que es un traslado al castellano antiguo de esta carta, la da como del año 920. 81 918. Ordoño II funda el monasterio de San Félix de Amaya. Argáiz: Corona Real (1668), pág. 262; población eclesiástica de España (1667), primera parte, I, pág. 121. Reproducimos aquí la noticia, sin saber el fundamento en que se apoya la afirmación de Argáiz.

82 919 (?)-8-mayo. Donación de Ordoño a San Cosme de Abellar. (Entre los confirmantes) Sarracinus judex, Fernando Ansuriz comes, Ossorio Gutterriz comes, Gutter Menendiz comes. Tumbo de León, fol. 468.

83 919-18-mayo. J u r a celebrada ante el juez Uigilani por motivo de un pleito entre Valpuesta y Santa María del Puerto de Santoña, redactada en " X V kalendas iunias, discurrente era D C C C C L V I I , regnante Domno Ordonio i n Legione et comité Monnio Uigilazi i n Alaba". Barrau-Dihigo: Oh. de Valpuesta, carta XII, siguiendo al Códice del A. H . N . , 1166 B, fol. 111 v y supliendo las malas lecturas con la copia del folio 2 v.

84 920. Alfonso y Justa, a l a iglesia monasterial de Flebenia, hacen una amplia donación de heredades y otros bienes. A . H . N . , Cart:° Liébana, d.° X X X I I I . Escritura apócrifa. Cf. Gómez Moreno: Iglesias Mozárabes, pág. 269.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1085

85 920-12-abril. Donación al monasterio leonés de Abellar por el príncipe Ordeño II. Confirman. Gundisalvus prolis regis, Ranimirus filius regis, Sarracino judex, Fredenandus Assuriz comes, Ossorio Gutiérrez, Guttier Menendez. Aróh. Cat. de León, núm. 810.

86 921-3-febrero. "Gundessabus, Didaci comité filius" y su mujer María donan al monasterio de San Pedro de Cárdena unos molinos, sitos en los ríos Ibea y Arlanzón. "Facta carta... die III. Nonas Februarias, Era DCCCGLVIIIP, regnum frúen te glorioso principe Ordonius rex in Obieto, et comité Nunu Fernandiz in Castella, et Petras abba agmina monacorum regente in Caradigna.—Et ego accepi ex volis in signum pensum libras centum viginti, et panno in sexaginta solidos, et manto feruzi in viginti solidos Ego Gundesalbus Didaz manu propria rbi.—Domna María rob.—(Entre otros confirmantes), Gundisalbo Gudistioz rb.—Didaco Gudistioz rb.— Ruderico Didaz ts.—Didaco Nepzan ts.— Albaro Obecoz ts...—Feles pbr. in honore pelle dedit." L. Serrano, O. S. B.: B.° (?.° Cárdena, pág, 40 a 42; Berganza: Antigüedades, II, pág. 375. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 10, col 3 y 4.

87 921-4-marzo. "Fredinando Assuriz et uxor Momadonna et filio Assur Fernandiz" hacen donación de una serna a San Pedro de Cárdena. "Facta carta scriptura ista... IIII Nonas Marcias, sub Era DCCCCLVIIIP.—Ego Fredinando et uxor... Momaduenna... roburavimus." (Entre los confirmantes), Obeco Nuniz ts. E l que con el simple Assur ts robora la escritura parece ser

1086

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

el magnate Assur Fernández y no un Assur que confirma por esta época varias cartas de donacines a Cárdena y que, en 31 de mayo de y&U, se hace familiar del monasterio. L. Serrano, O. S. B.: B° G.° Cárdena, págs. 23 y 24; Derganza: !A«tigwedades, I, pág. 193 #

88 921-8-agosto. Ordoño II confirma sus bienes a la iglesia de Oviedo. Confirman: Froila frater ejus, Garsea, Ranimirus, Sancio, Adefonsus, Scemena... Nunnus Gutteriz, Gundesaluus Betotiz, Tetón Lucidi, Guttier Menendiz, Fredenandus Didaci... L. de los Testamentos, fols. 25-27.

89 921-18-agosto. Velasco y su mujer Vita, junto con sus hijos, venden al monasterio de San Pedro de Cárdena unas tierras de su propiedad, sitas "in villa Ebeia". "Si quis sciretis huius die scripture X V kalendas septembris, sub Era DCCCCLVIIII " (sin rey ni conde). a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 81, con relación al Becerro Gótico, fol, 20, ool. 2.

89 bis. 921-1-diciembre. Sub nomine Christi et individué Trinitatis. Hoc est pactum quod peragimus nos omnes quorum subter annotatis nomina tibi priori nostro Petrus abbas. Cum nos regularis antiquitas doceat monasticam non sine abbate ducere vitam, nec providum est ahcui monachorum juxta

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1087

suum prejudicium secum agere, elegimus te i n privilegio abbatis, cui contradimus animas nostras, simulque et corpora, ut puxta spiritualem concessuram vobis eam que Dei imperio, animasque nostras Deo allibatas castificatasque offeros. Nostrum, ergo, ab hodierno die et tempore tuis monitis obbedire, praecepta servare; actus et conscientias nostras revelare; tuum vero i d quod a majoribus legendo vel audiendo didicisti, nobis sine cunctatione imperare. S i quis sane hoc pactum nostrum verum, quorum subter annotata sunt nomina, violare temptaverit, quia hoc non sine inimici suasione acturus est, sit tandiu reus i n coetu fratrum anathemate perculsus quandiu predictis ómnibus satisfaciat fratribus. Facta cartula pacti i n arcisterio quod cpnstructum est i n valle qui vocatur Azadina, i n memoria sanctorum Apostolorum P e t r i et Pauli, sub die Kalendas decembris era D C C C C L I X , anno feliciter regni gloriosi Ordonii principis V I I . Nos omnes qui subter nominati nomina nostra per ordines et gradus in hoc pacto describere disposuimus: Lazarus, Ambrosius, Vahabul... (hasta 210 nombres).

Tomás González: Colección de privilegios... copiados de los registros del Real Archivo de Simancas, t. VI, 1833, págs. 7-9. Reproduzco íntegro este pacto, no sólo porque es difícil hallar la colección en que encuentra, sino también porque, dado su origen, tiene especial interés. E l editor desorientó a los investigadores suponiendo que procedía de la región del monasterio de Albelda, al cual pertenecen los documentos entre los cuales se encuentra éste. Es posible que se le utilizase en algún monasterio riojano, pero el hecho de que en la fecha lleve el nombre del rey Ordofio, indica que no fué escrito en el reino de Navarra. Tenemos, por tanto, que buscar ese valle de Azadina en alguna de las provincias gobernadas por Ordoño II. Para mí Azadina no es más que una corrupción o una mala lectura de Caradigna. L a semejanza del nombre se confirma con la identidad de los patronos: San Pedro y San Pablo. Observemos además que el abad a quien prometen obediencia los monjes que firman este pacto se llamaba Pedro, que era también el nombre del abad de Cárdena por estos años: "Petrus abba agmina monacorum regente in Caradigna", dice una carta de este mismo año (B. de Cárdena, pág. 40). U n nuevo indicio: el primero que firma, y no olvidemos que firman per ordines et gradus, se llama Lázaro. Es el nombre del sucesor de Pedro en la abadía. E l nombre del abad Pedro aparece en las cartas hasta el año 927; idos después la condesa Flámula entregaba su villa de Pedernales a Cárdena y "al abad Lázaro cum omnium fratrum katerva" (Ibid., 114). Tenemos, pues, aquí la carta de obediencia que los monjes de Cárdena hicieron a su abad en 921 con los nombres de cada uno de ellos. Conocemos, además, por los documentos de la abadía los nombres de otros de sus monjes

1088

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

por esta época. Vemos entre ellos a Rapinato, mencionado repetidas veces en el cartulario de Cárdena, el mismo, sin duda, que firma varias cartas de Fernán González entre 929 y 942, con el aditamento de "presbiter de Caradigna" (Cart. de Arlanza, págs. 20, 24 y 47). Entre otros monjes, de cuya existencia da fe el Becerro del monasterio, como Argimiro, Abarico y Artulfo, figuran en la lista los de cuatro copistas famosos de la abadía: Endura, Diego, Sebastián y Gomes, a los cuales debemos entre otros códices conocidos las Etimologías, que se conservan en la Academia de la Historia, y el Santoral, que se encuentra en el British Museum.

90 922 (?)-21-fébrero. Convenio entre don Recaredo, obispo de Lugo, y don Gundesindo, obispo de Santiago, sobre los commissos de Pruzos y Besoucos. Confirman: Familia real; (6 obispos), Nunus Guter ts.; Ducídus Vimarani, Didacus Fernandici, Gundisaluus Betonici; (2 obispos; 7 abades; un magnate), Guincaluus Ferdinandiz ts.—Ferdernandus Ansuriz ts (3 confirmas m á s ) . &

A. López Ferreiro: H. de la S. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice X L V , página 101, con la fecha 922 (?) y la nota "Este documento se halla a continuación del 29 de enero de 915. E l original en el Tumbo A de la iglesia de Santiago, fol. 8 v. De él hablamos en el texto.

91 922-13-septiembre. Venta de un campo celebrada entre particulares. "Facta... Idibus Septembris, E r a D C C C C L X " , rex Ordonio i n Legione, et comité domno Nunu i n Vurgos." L. Serrano, O. S. B . : BJ" G.° Cárdena, pág. 152, en relación con el Becerro Gótico, fol. 37, col. 2; Berganza: Antigüedades, II, pág. 377.

92 922-1-octubre. Pleito entre el monasterio de Santa Lucidla y el abad Pompeyano, por una parte y por otra, el obispo Gonzalo, "in Legione, in presentía' Do-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1089

mini princeps et in faciem Ossorio Guterriz... secundum i n concilio regis et episcoporum et magnatorum palatii regis per judicium et magnam altereationem plenissime fuit deliberatum et in sinodo majori roboratum post parte Sánete Marie a principe et omnium episcoporum, abbatorum siue cunctorum religiosorum... Ordonius princeps, Gundisaluus episcopus, Lucidius episcopus, Fronimius episcopus, Odoarius episcopus, Vimara episcopus, Guter Suaris, A i t e Guter, Gundisaluus Ferdinandiz. (Tumbo de León.)

93 922. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por Urraca y su hija Munnoza a San Pedro de Cárdena y de su abad Sisebuto (?). "Facta... die dominico... rex Ramiro i n Legione, E r a D C C C C L X . " L. Serrano, O. S. G.: B.° G.° Cárdena, pág. 359, con relación al Becerro Gótico, fol. 93, col. 3. En la fecha de la carta ni era abad de Cárdena Sisebuto ni gobernaba en León ningún Ramiro. Esta escritura es posterior a 930, tal vez de 932, en cuyo caso faltaría una X en la era.

94 923-20-octubre. Ordoño II funda el monasterio de Santa Coloma, dotándole con diversos bienes. Uno de los límites señalados a cierta heredad es "ecclesia sancti Sebastiani, de parte Castelli... X I I kalendas Novembris, E r a D C C C C L X I . . . Confirman: Alfonso, hijo del rey; Albaro ob., Teodorico ob., Vitiga ob., Fernando Diaz, Alvaro Ferrameliz, Aloitus Lucidi, Aloitus Nuniz..., Didago Nepzi, Didacus Díaz, Gutier Ermsndez, Fernando Diaz, Nunio Alvarez, Gutier Assuriz." Yepes: Coránica, IV, fol. 443 v.; Flórez: E. S., t. XXXIII, apénd. X I I , página 466. Este documento ha despertado la suspicacia de los críticos, y con razón. En primer lugar, está calendado, no sólo por la era, sino por el

1090

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

año de la Encarnación de Cristo, cosa extraña en nuestra documentación de aquel tiempo; además, el notario muestra un empeño desconcertante en afirmar que Nájera se llamó antiguamente Tncio, y en época anterior Senonas. Esto nos hace pensar en un grupo de códices de la Hitación de Vamba, que introducen en esta región al antiguo obispado de Senonas, para justificar la creación de la diócesis de Nájera por el rey García, hijo de Sancho el Mayor, hacia el año 1050. E l nombre del abad que en Yepes es Senoniano, en los perg, del A . H . N . (Leg. 689) es Sonas. Debo algunas de estas observaciones a don Pío Beltrán, apasionado investigador de nuestra Edad Media, el cual cree que la Hitación de Vamba fué forjada, con ayuda de un mapa antiguo, en la ciudad de Nájera, para legitimar el nacimiento de la diócesis najerense y su extensión por los territorios de Auca. Creo, sin embargo, que este documento, cuyas subscripciones son irreprochables, corresponde a un original auténtico, retocado por los monjes de Santa María la Real, a cuyas manos fué a parar desde mediados del siglo x i el monasterio de Santa Coloma. De todas maneras, la confusión a que, por ignorancia o por mala fe dio lugar el nombre de Senonas, es una prueba de que l a Columba, que se veneraba en esta región, no era la de Córdoba, sino la senonense o de Sans. L a data en el perg. a que me referí antes es: "die X I I Kls. novembris Era DCCCCLXI anno incarnationis Domini nostri Ihesu Christi DCOCCXXIII. Ordonius serenissimus princeps hunc testamentum manu propria efe. Anno feliciter regni nostri VIII...".

95 924-29-diciembre. Rodrigo Díaz y su mujer Justa, fundadores del monasterio de San Juan de Tabladillo, le emancipan de su patronato, haciéndole a l a par varias donaciones. "Factum... IIII. kalendas Januarii, E r a DCCCCLXíI, regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe glorioso Ordonio Legiene Sedis... Flagino Sarracinez cf.—Sonna Daildiz cf.—Garcia Albariz cf.—Gaündo Sendiniz cf—Dida-o Roderiz cf.—Munio Roderiz cf. Feles Roderiz cf.—Donna Gotina cf.—Falcon Pinnuelez cf.—Didaco M u tara cf.—Gundestioz Gudesalviz cf.—Enneco Roderiz cf.—Meme Teces cf.—Gundesalvus pbr. scripsit. L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 14 y sigs. Con referencia al d.° núm. 46 del Becerro de Arlanza.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1091

96 925-20-abril. Los hermanos de San Martín de Liébana venden a Munio y a Gulatruda una tierra, "latus vinea Assuri", por una "scala argéntea et octo solidos... in duplo secundum lex gótica continet et canon vim docet. X I I kalendas mayas era DCC... regnante doña Froila in Asturias." Sota: Principes de Asturias, pág. 624.

97 925-10-dicierribre. "Die IV nonas decembris, era DCCCCLXI", el conde Alfonso, con su mujer, la condesa Justa, dan noticias de haber fundado el monasterio de Santa María de Flebenia para en él sepultar el cuerpo de Santo Toribio. Ahora todo cuanto tienen en Flebenia y otras posesiones lo donan al abad Opila de Santo Toribio... "principe Ordonio in Legione et comité Fredenando Gundisalviz in Castella". Cartulario de Liébana, núm. XLI.

,

98 926-25-febrero. Donación de varias iglesias situadas en el río Arlanzón, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Pedro. "Facta... V kalendas Marcias, sub Era DCCCCLXIIIP, regnante glorioso principe Adefonso in Legione, et comité Nunu Fredinandiz in Castella." (Confirman) Roderico Fredinandiz comité rb.—Nunu Fredinandiz comité rb...—Didaco Nebzan.—Ruderico Munnioz hic rb.—(Siguen abades y hermanos de las iglesias donadas.) L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs. 210 y 211; Berganza: Antigüedades, II, pág. 377. Loa dos con referencia al Becerro Gótico, folio 54, col. 1.

1092

FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

98 bis. 926-2-diciembre. Galindo da V i l l a Pun a San Martín de Albelda y al abad Salvo, "regnante princepe García, i n Pampilona et Sancio rex in Legione et comité domno Fredenante i n Castella". Tomás González: Colección de privilegios, t. VI (1833), pág. 11. E l copista leyó era D O C C C L X m i , en vez de DCOCCLXLHII, por no conocer la sigla del número X L . Es indudablemente un documento de 966, mes de diciembre, unas semanas después de haber sido proclamado rey en León Sancho el Craso.

99 926. " E n (926) Ñ u ñ o presbytero hizo donación de ciertas heredades al abad Don Tello, del monasterio de S. Juan Evangelista, que estaba en el arrabal de Burgos, cerca de donde esta oy el Convento de San A n d r é s , de la Orden de E r m i t a ñ o s de San Agustín." Berganza: Ant., I, pág. 194.

100 927-26-marzo. "Conditiones sacramentorum adque ex ordinationes Gomici iudicum et Dulcidi presbiteri iudicum, Penoi iudicum et domno Nuno comité", celebrada por porte de los representantes del abad Montano de Santa María del Puerto contra Cissilani, sobre la posesión de la villa de Carriazo, que por este acto se declara que legítimamente pertencía al monasterio... " V I I kalendas Aprilis, in E r a D C C C C L X V regnante rex A n fuso Froilaci... Ego Rodanius, qui saion fuit mandatus iudicis per mandatus iudicis pro ipsa uilla absolbere..." Serrano Sanz, M . : Gat. de Santa María del Puerto (Santoña), in B. R. A . H., LXXIII, pág. 423, con referencia al Becerro de Santa María, folio 18.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1093

101 927-19-julio. Noticia de cómo el sayón Rodanius cumplió lo dispuesto por la escritura de 26 de marzo del mismo año entregando al monasterio la villa de Carriazo... "Factum... XIIII kalendas agustas, E r a D C C C C L X V tempore domni Adefonsi regis." Serrano Sanz, M . : Cart, de Santa María del Puerto (Santoña), in B. R. A . H., LXXIII, pág. 424, con referencia al Becerro de Santa María, fol. 18.

102 927. "Año 927, por una escritura de Munio Nequites y su muger doña Lopa, en que dan a l Monasterio de San Miguel de Salzedo y a su abad Ñuño muchas cosas, parece como el Rey don Ramiro y a r e y n a v á en León y F e r n á n González en Castilla y Álava porque dize assi en l a dada "Reynante Regimiro i n Legione et Comité Fredinando Gundisalviz in Castella et i n Álava." Sandoval: Cinco obispos, pág. 318. Sandoval leyó mal la fecha. Esta escritura es la que el Cartulario de San Millán coloca en 956, su verdadero año. Cart. de San Millán, pág. 61.

103 927. U n a carta-—falsa o adulterada—de Santa María del Puerto dice que García Sánchez de Navarra hace en este año una donación a Santa María, reinando en León Sancho Ordóñez y conde de Castilla F e r n á n González. Martín Mínguez: De la Cantabria,, pág. 204. Se trata seguramente de una carta falsa, o de una confusión con intervenciones del rey García, hijo de Sancho l Mayor, en este moe

1094

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL nasterio, hacia el año 1040 N i en 927, ni en 960, cuando reinaba Sancho Ordóñez, tenía nada que ver el rey de Pamplona en la Cantabria.

104 927. "Términos de Santa Cecilia de Garfilios et de Santa E u l a l i a del P e ñ e r o et Sancti Stephani de las Cropias et Sancti Cipriani, que dedit García regis ad abbas nomine Paternus, de Sancta María de Portu... In E r a D C O C C L X V V ' (Sin rey n i conde.) Serrano Sanz, M . : Gol. ée Samta MaTía del Puerto (Santoña), i» B. R. A . H . , L X X I I I , pág. 425, con referencia al Becerro de Santa María, fol. 9_ Véase la nota a l a escritura del número anterior. Esta escritura viene a confirmar lo que decíamos allí, pues este abad Paterno aparece en las cartas de Santa María del Puerto a mediados del siglo XI.

105 929-28-enero. "Moma Donna cometessa una pariter cum filiis meis, corum nomina subtus exarata fiunt", emancipan de su patronato al monasterio de Santa María de Lara—siendo su abadesa d o ñ a Acisclo—, y le enriquecen con varias donaciones. "Facta... V kalendas Frebruarias, E r a D C C C C L X V I I , regnante principe Adefonso i n Legione, et comité Fredinando Gundisalviz i n Lfara.—Ego Mama dona cometissa... testibus tradidi ad roborandum. Fredinando Gundesalviz cf.—Ramiro Gundisalviz cf.—Silvanus abba cf.—Julianus a^ba cf.—Aper abba cf.—Sesualdus abba cf.—Gaudencius abba cf.—Sesegutus cf.—Munio Belasco cf.—Sancio Ferrario cf.—Aper Gaubiano cf.—Johannes de Arreba cf...—Garsea Fredinandiz cf.—Gomeci Didaci cf.—Nunnio Ovecoz cf.—Nepocianus D i daci cf.—Lope Sarracinez cf.—Ansuri Fredinandiz cf.—Gundesalvus Vermudiz cf.—Régela Garciaz cf.—Nunno Nunniz cf...—^Gasseza Telliz cf. Vermudus abba cf.—Stephanus abba cf.—Rapinatus pbr de Caradig-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1095

na cf...—Hurraca regina cf.—Mama Donna cf.—Fronildi cf.—Eldoncia cf.—Feliz pbr. exarabit." L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 18 y sigs., con relación al documento 15 del Becerro de Arlanza.

106 929-1-febrero. "Moma Donna cometissa una pariter cum filiis meis, quorum nomina subter exarata fiunt", emancipan de su patronato al monasterio de San Miguel de Belbimbre, siendo su abad Esteban, enriqueciéndole a la par con algunas donaciones. "Facta... ipsas Kalendas Frebruarias, notum die V I feria, Era DCCCCLXVLT, regnante principe Adefonso in Legione, et comité Fredinando Gundesalviz in Castella.—Ego Moma Donna cometissima... testibus tradidi ad roborandum. Fredinando Gundesalviz cf.—Ramiro Gundesalviz cf.—Garsea Fredenandiz cf.—Gomizi Diazi cf.—Osorius Diazi cf.—Nunno Ovechez cf.—Nepocianus Didaci cf.—Lope* Sarracinez cf.—Ansuri Frédinandiz cf.— Gundesalvus Vermudiz cf.—Bela Garciaz cf.—Nunno Nunnez cf.—Garsea Telliz cf.—Silvanus abba cf.—Julianus abba cf.—Aper abba cf.—• Sesualdus abba cf.—Gaudencius abba cf.—Sesegutus abba cf.—Vermudus abba cf.—Stephanus abba cf.—Rapinatus pbr. cf.—Munio Belasco cf. Sanzo Ferrario hic roboro.—Aper Gaubiano hic robora.—Joannes de Arreba hic.—Urracha regi cf.—Moma Donna cf.—Fronilde cf.—Eidoncia cf.—Félix pbr. titulabit. L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedno de Arlanza, págs. 21 y sigs., con relación al d.° 5 del Becerro de Arlanza. E l primero de febrero del 929 fué domingo. Sonre los problemas que presenta este documento véase el texto capítulo XI.

107 929-3-febrero. E l presbítero Arianus hace donación al monasterio de San Pedro de Arlanza y a su abad Julián de todo su haber, en iglesias y bienes raíces, sito en Tardajos. "Facta... III Nonas Febroarii, E r a DCCCCLXVII, regnante! domno et principe nostro Adefonso in Legione." Entre los confirmantes: Ferruzus abba cf.—Sebastianus eps. cf.—Fredinando Gundisalviz cf.—Sancia cf.—Didaco Nebociani cf.—Flámula cf.—Enne-

1096

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

co Didaz cf.—Sarracino Ennezez cf.—Munnio Faniz cf.—Ruderico Gustioz cf.—Bellitus abba cf.—Quintila abba cf. L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, págs. 24 y 25, con con relación al Becerro de Arlanza, d.° 8. Las firmas de Fernán González y Sancha han de ser posteriores a la data, pues en 28 de agosto de este año vivía aún Alvaro Herrameliz, siendo esposo de la princesa Nlavarra. Cf. Barrau-Dihigo: Ch. Valpuesta, Rev. Hisp. 1900, pág. 316, y tamhién nuestro documento número 111.

108 929-30-abril. " E l Conde F e r n á n González, y la condesa Doña Sancha, dieron al Monasterio de San Quirce, que está cerca de los Ausines, y a su abad Assurio, el sitio en que e s t á fundado el Monasterio, y le señalaron grandes términos con notables franquezas de jurisdicción. "Facta... feria IIII, pridis kalendas Maii, era D C C C C L X V T I , regnante rege gloriosísimo Adefonso i n Legione, me vero Comité Fredinando Gundisalviz, Castelle Comitatum ministrante." Ferotin: Hist. del abbaye de Silos, pág. 14; Berganza: Antigüedades, I, pág. 192, con fecha 928. E n la B. N . núm. 9.197, fol. 146 v°, existe una copia incompleta de esta carta, con fecha 927-30-abril.

109 929-4-julio. E l obispo Diego hace carta de donación a la sede de Valpuesta. "Facta... IIII nonas iulias, era D C C C C L X V I I . " Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XIII siguiendo al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 109 v-10 r

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1097

110 929-19-julio. "Montanus abba et Cissela pbr prometen al sayón Rodanio que al llegar la "feria III, quod est in S. Bartolomei", se presentaran ante sus jueces los presbíteros Gómez y Dulcidlo... Montano confirma cómo la villa de Carriazo... "fuifde D.° Eliate pbro. de Portu... Die XIIII Kalendas Augusti, E r a DCCCCLXVII." Martín Mínguez :De la Cantabria, pág. 205. E l 24 de agosto, día de San Bartolomé, fué efectivamente martes el año 929.

111 929-28-agosto. Venta, realizada entre particulares, de una heredad, "Facta... V kalendas septembres, era DCCCCLXVII, regñante Domini Adefonsi in Liegione et comité Albaro Harramelliz in Lantarone..." Barrau-Düiigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XIV, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 7 r-8 r.

112 929-1-octubre. Venta de una viña realizada entre particulares. "Facta... Kalendas Octobris, Era DCCCCLXVIP, regñante principe Adefonso in Legione, et comité Fredinando Assuriz in Castella." h. Serrano, O. S. B.: B.° C° Cárdena, pág. 149 y 150, con relación al Becerro Gótico, fol. 36, col. 3.

1098

FRAY JUSTO PÉREZ DE UKBEL

113 929-24-noviembre. Doña Flámula, mujer de Gonzalo Téllez, dona a San Pedro de Cárdena, por el alma de su esposo, la villa de Peternáles, que en nombre del monasterio recibe su abad Lázaro, "Facta... VIII kalendas Decembris, Era D C C C C L X V n , regnante rex Adefonso in Legione, et comité Fredinando Assuriz in Castella. Entre los confirmantes: Obeco, gratia Dei pg. ts.—Munnio Obecoz ts.—Sancio Ennecoz ts.—Didaco Obecoz ts... a

e

L. Serrano, O. S. B.: B.*> G.° Cárdena, págs. 114 y 115; Berganza: Antigüedades, II, pág. 378. Los dos con referencia la Becerro Gótico, folio 28, col. 2.

114 929-931. Silo vende a Gulatrudia y a sus hijos Retefreda, Dedegonia, Vistrili, Baudili et Didaco la porción que en Liébana y en Asturias le habían dado in Era... "sub principe domino Allefonso". Sota: Príncipes de Asturias, pág. 625. El rey Alfonso de quien se habla en la fecha es a todas luces Alfonso IV.

115 930-27-enero. Pacto de obediencia a la regla y a la abadesa Eufrasia, prestado por las religiosas del monasterio de San Mames de Ura. Aceptación del pacto por la abadesa y confirmación del mismo por Fernán González y su mujer Sancha, que enriquecen al monasterio con donaciones. "Facta carta testamenti vel pacti... V I Kalendas Februarias. Era DCCCCLXVIII regnante serenissimo principe Adefonso in principio testamento huic—Modo vice alia recuperatam et confirmatam est, San-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1099

cius princeps i n Legione, consulque eius Fredinandus Gundesalbiz in Castella.—Maria abbatissima cf.—Auria i n hoc pacto cf.—Nobilia cf.—• Munnio pbr. titulabit." Li. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 26, con relación al Becerro de Arlanza, d.° núm. 20. Según Argáiz, S. L . VI, pág. 282, este pacto estaba firmado por 32 religiosas.

116 931-1-enero. F e r n á n González y Mamaduenna donan al monaserio de San Pedro de Arlanza y a su abad Pedro "nostrum monasterium et nostram villam Covasuar, fundatam esse dinoscitur i n locum quem vocitant Mezelbardon, ubi dicitur Covasuar... Factum... sabbatum Kalendas januar i i E r a D C C C C L I I , regnante rex Ramiro i n Legione et Mamadonna et Ferrande Gonsalvez i n Castella... Oveco Nuñez ts.—Lup Scemenez ts.— Albaro Velascez ts.—Didaco Belascez ts.—Rodanius Frinandez ts.—^Tel Nunnec ts...—^Albaro Ovecez ts.—Didaco Nunec ts.—Damianus abba ts. Sonna abba ts.—Petras abba ts.—Victica abba ts.—Servo Dei pbr. ts.— Seemeno abba pbr. ts.^Trebalcus pbr. scripsit." r

L. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de A lanza, pág. 34, con relación al Becerro de Arlanza, d.° núm. 73. L a data ya fué corregida por el P. Serrano. E n 931, efectivamente, •era ya rey de León Ramiro II, y además ese año cayó en sábado el primero de enero. Por otra parte, tuvo que ser antes de 935, puesto que aún vivía la madre de Fernán González. Todo esto nos mueve a considerar como segura la fecha corregida de este documento.

117 931-1-enero. "Munia Donna et filius meus Ferrandus proles Gundesalvi" determinan el territorio y los fueros del señorío de Lara... "Factum... sabbato Kalendas Januarii, era D C C C C L X , serenissimo principe Ramiro regnante i n Legione. Confirman: Aurellus Didaz, Ferrandus Sarraciniz, Assur Gundessalvus, Vegilla Munit, Ruderico Gundisalvus, Rodericus D i -

1100

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBBL

daci, Oveco Muniz, Fernando Ovechoz, Oveco Telüz... Damianus abbas... Sancio Berrario... Aper pbr. Secutus exaravit et confirmavit." L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 31, siguiendo el texto inserto en una confirmación de Juan I existente en el A. Municipal de Burgos, núm. 95. La data ya fué corregida por el P. Serrano, y podernos dar como segura la que él propone, pues entre el advenimiento de Ramiro II y la muerte de Muniadona, sólo en 931 fué sábado el primero' de enero.

118 931-11-enero. Venta de tierras, que hacen varios vecinos de Viguera al abad A u riolo, por cahíz y medio de seminatura. "Era DCCCCLXIX regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe Semeno Garseaniz in Pampilona, comité Alvaro Herraméliz in Álava, Eximino Rex cof... Semenus Rex serenisimus ts; Garsia Rex, filius Sancionis, ts., Fortuni Enneconis ts... Benedictus Vivas," Tomás González: Col. de Privilegios, VI, pág. 19.

119 931-1-marzo. Venta de una tierra en Peternales, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Lázaro. "Facta... kalendas Martias, Era DCCCCLXVIIII, rex Adefonso in Legione, et comité Guttier Nunniz in Vurgos." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 119; Berganza: Antigüedades, II, pág. 378. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 29, coi. 2.

120 931-24-junio. Pacto celebrado entre los monjes de San Juan de Tabladillo y su abad Esteban. "Facta... in asciterio, iuxta ribulo Ura, quod vocitant

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1101

Tablatello, die V m kalendas Julias, sub E r a D C C C C L X V I I I I , regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe Adefonso i n Legione" (Carece de suscripciones). L\. Serrano, O. S. B . : Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 29, siguiendo, según parece, a Merino: Escuela paleo gráfica, pág. 76; Herwegn: Das Pactum des hl. Fruktuosus pon Braga, pág. 19; Cisneros: Antiferreras. Obsérvese que la escritura está fechada él 24 de junio, día de San Juan, patrono del monasterio.

121 931-27-junio. "Adefonsus rex... do et concedo ad vobis fratribus SS. A A . Petri et Pauli, quorum regimine tenet Lazarus abba, locum vocitatum Karadigna... villa-Frida per omnis terminis... de Ecclesia-Alba... ad Orbanelia et de V i l l a - A i u t a usque continet i n Castaniares... usque continet i n V i l l a de Vascones... sicuti et obtinuistis de populatione primeva in diebus principum. priorum, nostrorum avorum et parentum, et sicuti pueros nostros Zuleiman et Aiub determinaverunt... Notum die quod erit V kalendas Julias, E r a D C C C C L X V I I i r . — I n quo loco plurimis episcopis, abbatibus et comitibus fuerunt coniuncti et confirmati; et i n ipsos términos, que posuit rex Adefonsus, Gundesalbo Fernandez et nos adunati omnes ipsos conffirmamus A D E F O N S U S . Adefonsus rex cf: Frunimius eps hic. — Obecus eps hic. — Bellitus, Julianus, Ovidius, Aspidus y Recesvindus (abades), Gundesalbo Munioz rb ts.—Fredinando Nuniz rb ts.—Munnio Ziniz rb ts.—Ziniz Rodriz rb ts.—Assur Munnioz rb ts.—• Gundessalbo Ennecoz rb cf. — Rodrico A l b a r i rb cf. — Guttier Fernandez rb cf.— L. Serrano, O. S. B . : B.° G."> Cárdena, págs. 209 y 210; Berganza: Antigüedades, I, pág. 197. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 53, col. 4.

122 931-26-julio. V i g i l a hace profesión en el monasterio de San Pedro y San Pablo, bajo el abad Juliano, dando l a iglesia de San Román de Tobillas en

1102

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Valdegovia. Firman Ramiro rey, Gonzalo y Fernando condes, Frunimio, Juliano, Obeco, Salomón, Basilio, Rosendo y Gonzado obispos... Munio Ansúrez abad... "Factum... sub die quod erit séptimo kalendas Augustas dicurrente era D C C C C L X V I I I I , primo anno Ranimiri regís i n L e gione et comité Fredenando Gundesalviz i n Castella et Alaba." Argáiz, S. L,, II, pág. 290, y VI, pág. 635. Parece que vio el original en el A . de Oña. Hoy sólo conocemos, entre los documentos de Oña, la noticia que de éste, sin confirmantes y con la fecha del año 932, s-e conserva en el índice ms. del A. de Oña. Vid. Archivo Histórico Nacional, Cód. 583, fols. 1 y 2. E n el ms. 10 de Silos hay una reproducción de este documento, cuya última frase dice así: "Die quod erit VII ¡Kal. Agustas, discurrentes era DCCCCLXX, a primo anno regni sui Ranimiri principis in Legione et comité Fredenando Gundisalviz in Castella et in Alapa", fols. 22.23. No obstante, el P. Sota leyó también la -era 970, aunque parece menos conforme con el comienzo del reinado de Ramiro. E n julio de 931, expulsado su hermano de León y vencido en Burgos, podía ya decir Ramiro que corría el primer año de su reinado. Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 483, y esto se confirma con la carta por la cual Benedicto Pascual el 10.° de las kalendas de mayo de 932 hace una donación al monasterio de Santos Justo y Pastor de Mahamute, entre el Esla y el Bernesga. " X kalendas Maias, regnante domino Ranimiro principis, secundo anno regni suis". Cat. C. León número 850. Reproducimos la copia de este documento, según un manuscrito del Archivo de Silos. "Sub Sánete et individué Trinitatis, Pater et Filius et Spiritus Sanstus, quod corde credo et ore profero, ego V i g i l a presbiter tibí domno et patri nostro Juliano abbati vel omni colkgium fratrum sanctorum Apostolorum Petri et P a u l i ; placuit mici adque conuenit, promto animo pronaque volúntate, nulliusque coegentis imperio nec suadente artis ingenio, set propriam et spntanea mici accésit voluntas ut traderem me tibí jam dicto abbati Juliani patri meo, sicut et tradidi, i d est, ecclesiam Sancti Romani in loco que vocitant Tobellas, territorio Flumencello et celia ipsa in ipsum locum cum editu suo vel suas decanias, terris, vineis, molinos, libros, tam mobile quam etiam immobile, á r e a s prenotates X X . . . et una cum suo puteo in Salinas, quod vocant Aniana, vel aucmento • quod adplicatum fuit ad maioribus nostris, i n ipsa casa sit vobis concessum jurique uestro traditum uel confirmatum in testimonio Dei et testamento ueterno, perpetim abiturus. Sane ergo, quod fieri minime credo ego V i g i l a presbiter vel aliquis ex aliqua parte contra hunc factum ausus proferre tentaverit, vel traditione hac disrrumpere voluerit,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1103

in primis confussus et condennatus de judicio discedat, et cum Juda traditore sit participio ejus in infermo inferiori, et excomunicatus permaneat ad corporis Domini nostri Jhesu Christi, et segregatus sit ab omni cetu Christianorum, et insuper traditio ista a me facta vel confirmata peimaneat. Factum testamentum vel traditionem sub die quod erit VII kalendas augustas, discurrent et era dccccLXX, primo annio (?) regni sui, Ranemiri principis in Legione et comité Fredinando Gundesaliz in Castella et in Alapa. Ego Vigila presbiter in hac traditione quam feci et me divina inspiratione preelegi manu mea + roborabi. Ego Vigila diaconus, in hac traditione ad me venit voluntas ut me traderem, hic 4 roborabi et testes qui ibidem fuerunt. Ego Munio ubi presens fui manu mea roborabi. Vigila presbiter eonfirmans. Garsea pbr. cf. Silvanus abba Oveco cf. Nunnu eonfirmans Vermudus presbiter et confessor eonfirmans. Tellu presbiter eonfirmans. Saluator Garsea hic testes mea, hic ts. (sic) Nunnu hic te. Tullus (sic) confessor, hic ts. Sarracenus confessor hic ts. Recesvindus abba... nomine... Rudesindus episcopus conf.—Gundesaluus episcopus conf.—Vigila Garsea hic testis. Tellus presbiter hic ts. Felicis presbiter confirmat. Viulcus abba confirmat. Ouecco episcopus confirmat. Salomón episcopus confirmat. Basilius episcopus confirmat. Petrui abba cf. Sebastianus abba cf. Gustemirus abba cf. Aduibade abba confirmat. Stephanus abba confirmat. Munius Assuri abba cf. Didacius episcopus confirmat. Ranemirus ep. et eonfirmans. Gundesaluo comité eonfirmans. Fredinando comité eonfirmans. Monsaluus eonfirmans. Salienus episcopus confirmant." Silos, ms. 10, fols. 22-23. Copia del P. Liciniano Sáiz, que la sacó de un pergamino gótico de Oña, reproduciendo en calco parte del original.

123 > S. X . "In nomine... "Ego domna Velasquita" da al monasterio de San Acisclo "illas duas meas partes: Una pars que fuit de patre meo Fernando Moriellez et ipsa alia pars pro qui dedit patre meus illa que habuit in illo monasterio S. Juliani... et illo monasterio de S. Fructuoso de Pangussión... Argáiz, S. L., VI, pág. 412, sin fecha,

1104

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

124 932-18-marzo. Velasco González y Fernando Gustios donan a "Gomize et Sanzone confesor et Albaro pbr. et fratribus vestris, Santuarium Dei" de S. Cristóbal de Vallegimeno, Facta... X V kalendas Kalendas Aprilis, Era DCCCCLXII, regnante rex Ranemiro et comité Fredenando in Castella... Belasco Aprice hic ts.—Flagino Perro hic ts —Monnio Obecus hic ts.— Scemeno Ossote hic ts—Santio Monniuz hic ts...—Milianus pbr. scripsit". L Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 37, con relación al A. de Silos, ms. 10, fol. 39. La data ya fué corregida por el P. Serrano, aunque siendo bajo el reinado de Ramiro II, puede fecharse entre 931 y 951.

125 932-1-mayo. "In presentía'de illo comité Fredinando Gundissalbiz et suo alfiereg Gomiz Didaz et de Nunu Fernandez et Munio Gundissalbiz et de Fredinando Didaz et de Albaro Munnioz", se celebró un juicio entre el abad Esteban y sus "heredes qui sunt heretarios in illos molinos, in illo cálice, qui venit de Castaniares usque ad Burgos, pro illa aqua de illo cálice per mola forannata manu clausa, quomodo erat foro unde discurrissét ad Sancti Torquati". Presentes el abad y multitud de vecinos de las villas por donde discurría el cauce, "abuimos indicium levatum", y como quiera que antes de que jurase un hermano de San Torcat por el derecho del monasterio, reconociese la otra parte que a ellos no les asistía el derecho, el conde renovó el "cautum ínter fratres et laicos. Facta... kalendas Maias, sub Era DCCCCLXX, regnante' principe Ranimiro in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella". L. Serrano, O. S. B.: B.» G.° Cárdena, pág. 213; Berganza: Antigüedades, II, pág. 379. Los dos con referencia al Becerro Gótico, fol. 54, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1105

126 932-23-mayo. "Assuri Gundissalbiz, una cum filiis meis Gundissalbo et Munnio", dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Lázaro la iglesia que delimita en sus posesiones de San Miguel. Los donantes reciben, en honor, "spolas heitas cum artarfes et VIIII pannos tirancures romesinos, invalente quigentos solidos. Facta... X kalendas Junias, Era DCCCCLXX , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. Confirman Ranemirus gratia Dei rex cf.—Comité Fredinando cf.—Didaco Rodriz cf...-—Flaginus Zitiz cf...—Gustremidus eps cf. y los abades Martinus, Ordonius y Meme". a

L. Serrano, O, S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 333 y 334; Berganza: Antigüedades, II, pág. 379. Los dos relación al Becerro Gótico, fol. 87, col. 1.

127 932-28-mayo. Carta de propia oblación y donación de bienes, hecha en favor del monasterio de Sancti Martini epi; por "Enneco Sangoz et uxor mea Scemena... Factum V . kalendas Junias, Era DCCCCLXX", regnante rex Ranimirus in Obieto, et comité Fredinando in Castella". L. Serrano, O. S. B.: J5.° G.° Cárdena, pág. 49, con referencia al Becerro Gótico, fol. 12, col. 4.

128 932-22-junio. Donación, de diez eras de sal y dos pozos en Salinas de Anana, hecha en favor de San Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta... X kalendas Julii Era DCCCCLXI, regnante principe Ramiro in Legione et in Oveto; et in Alaba et in Castella Fredinando Gundesalviz comitatu gerente... Petrus titulabit". L. Serrano, O. S. B.: Cat. San Pedro de Arlanza, pág. 39, con relación al Becerro de Arlanza, d.° núm. 63. La data ya fué corregida por

1106

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

el P. Serrano. Véase Sota: Príncipes de Asturias, pág. 472, y F Fita: Bol. Acad. Hist., t. V, pág. 362.

129 932-26-julio. Vigila presbítero da al abad Juliano y a su convento la iglesia de San Román de Tobillas con sus decanias, muebles y raíces con 32 eras y pozo de sal en Anana. "Factum testamentum, vel traditionem sub die quod erit séptimo kalendas Aguatas, discurrente era DCCCCLXX, primo anno regni sui Ranemiro principis in Legione, et comité Fredenando Gundesalviz in Castella et Alapa." /

A. H . N., índice manuscrito de Oña, Códice 582, fols. 1 y 2. Argáiz (8. L., II pág. 270) vio el original y nos da el nombre del monasterio que recibe la donación—el de San Pedro y San Pablo—y los siguientes (confirmantes): Ramiro rey, Gonzalo y Fernando, condes, Frunimio, Juliano, Obeco, Salomón, Basilio, Rosendo y Gonzalo, obispos. Véase nuestro núm. 122.

129 bis. 932-25-agosto. In nomine sánete et individué trinitatis tibi domine sante glorióse genitrieis et patrona sánete marie virginis [et sanctorum] quorum reliquie in hac venerabile ecclesie recondite sunt reliquie in suburbio castello quod vocitant petras nigras locum pernominatum nebantia territorium cirbariense. Ego Adefonsus una cum uxore mea iusta et filáis meis vel conaanguinibus damus vobis Abbati nostro gundissalvo vel ceteri fratres qui ibidem advenerint, vel qui in agoné domini certaverint atque concedimus propter misericordie animarum nostrarum, quod ante dominum invenire mereamur. In primis ipsa ecclesia quod superius diximus eum terminis suis idest per médium illius lumbe de truncos et vadit ad illam pennam de concos. E x alia parte per illam aerram de pando et deacendit usque ad raso et ad pratum de staermir. E x a l l i parte per a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1107

illam pennam de cimbrio, et per illam lumban que vadit ad espinar de can, sicuti deseendit ad illan carreram de tebro [ ?] et afftigit se cum illa penna de concos. E x alia parte per serram acutam ita ut desoendit ad illam soernam et vadit ad illam serram de truncos cum exitibus et regressibus. Addimus ibidem vobis serna in locum statinina [?] cum suis terminis et die portatico de cerbaria et concedimus vobis in villa sarracena u n serna de carrera a carrera usque ad carraera tabessanam. Et damus vobis duas ecclesias sanctum vincencium et sanctum iohannem locum predictum in cerbaria inter ilumine rosga episorga, ipsas ecclesias cum omni suo exitum vel cum suis adiacentiis terris pumiferis molinis cum suis prestantiis. E t in territorium casaría. In primis ipsa ecclesia que dieitur sancti aciscli cum suis terminis idest del vado de lacoviella adarriba et aogabia et vadit al collado de carrezedo e de la tabariega en asuso e con valde la costa; et insuper damus vobis la tierra de la pedreda al val de la vinta e la serna del vadala vinta cabo la villa arriba e la serna de petra lada partes de la coviella. E t in callas aquas ipsas ecclesias quorum reliquie qui sunt in eodem loco recondite sanctorum petri et pauli et sancti stephani juliam et sancti pelagii cum suis terminis, id est de loma petra sita, et per illa linde de cortinas et per suma verzelia et per illa serra del castro et per illo rio de pules, et illas covas de carcalosa et per illo coto quebrantado et per illa cova franzua, et per illa canal neria et per illo coto de la vinta [?] et illa cova de stona et per illo coto del millar, et illo valle de panes Ecclesiam sancti petri de rué cum suas hereditates et cum adiacenciis et cum suis pescaminis et cum quarta parte de la vega de rué circa flumen deva, et Sancti martini de ridio cum suis terminis et cum suis pescaminis. Et sancti romani de camiianes cum suis terminis et sum suis pescaminis. , E t sancti iohannis de priu cum suis pescaminis et cum suas hereditates. E t sancti petri de ardunza cum suis hereditates. Et sancta eulalia de caranzo cum suis terminis et cum suas hereditates. Et sancta maria de tina cum suas hereditates et cum suis pescaminis et cum suis abiacenciis. Et in illa villa deflevenia eclesia sancti iuliani locum predicto argovias terris vineis pumferis et cum suo exitu. Et in naroba addimus vobis ipsas ecclesias de sancto iusto et sancti ivinani terris, vineis pumiferis et omnia sua prestancia. a

Et in valle quod vocitant cambarco beta ipsa ecclesia que vocitant et sánete cosmas et damiani cum suis terris et cum suis abiacenciis et cum suis terminis. E t in ceto ecolesie sánete marie cum suis hereditates. E t in cabezón ecclesia sancti michaelis de celia nova et sancti emeteri et celedón! cum suas hereditates, et cum suas prestantias terris vineis pumiferis. E t in tabarnego ecclesia sancti clementis cum suas heredi6

1108

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

tates et cum suis terminis. Et in lerones ecclesia in illa villa cum suas hereditates. E t in navargo ecclesie sánete- cecilie cum suas hereditates et cum suas abiacenciis. E t in valde prado ecclesia sánete marie cum suas hereditates et cum suas prestantias. E t in territorium petras nigras. In carrazedo ecclesia sánete leocadie cum suas hereditates. E t in alfoz de sancti iohannis in loco que dicitur vidrieros ecclesia sánete marie cum suas hereditates. Et in alv acelesia sancti iusti cum suas hereditates. Et in cardaño ecclesia beate marie et sancti iohannis cum suas hereditates et cum, suis terminis sicut resonat in cartelario que iusit faceré pater meus didacus monnioz, et mater mea domna tigridia. E t in territorio saldanie damus vobis atque concedimus la maiada de pinar cum exitibus et regressibus et in bodo la maiada vieia co el valleio de petro vinbere cum exitibus et regressibus. Et in pineda la maiada de fontaniellas cum suis pascuis et cum exitibus et regressibus. Et la maiada de cortes... e la serra piucorviello usque in rivulo que discurrit del cadañar et ex alia parte del pinar usque a la calar de pumar cum exitibus et regressibus et cum suis paschuis. Ab hodierno die et tempore omnia que supra diximus concedimus vobis ut habeatis illud de dato nos tro sic vos quam ecclesiam et qui post vos hii monasterio sucesserint habeant et possideant ut vos exinde tolleratione et nos exigui ante dominum remuneratione quod de iuraeione confirmamus per dominum et divina omnia que sunt sancta; quod si aliquis filiis germanis subrinis neptis heredes vel consanguinibus nostris aut aliqua sub rogatu persona hunc tectamentum infringere voluerit a deo maledictus sit et inferno cum iuda traditore et datan, at abiron semper dampnetur nisi resipuerit. E t insuper pariat ctum. ctum. et aliter ctum. ctum. quantum auferre conaverit et hec serie testamenti scripture indisrupta permaneat in sécula seculorum amen. Facta scriptura concessionis testamenti VIII Klds. septembris E r a d. c. c. c. c. L . X X . a

Sub principe domno adefonso. Ego Adefonsus et uxor mea Justa in hac scriptura testamenti quem fieri volumus et relegendo audivimus manus nostras roboravimus. Munnio gonzalvez de bimbimbre cof. Odarius adefonsus cof. Farcea [ ?] adefonsus cf. Ordonius adefonsus cf: Guter adefonsus cof. cof. Abatella vermudez cf. Fernandus monioz cof. Rodericus phanniz cf. Assur fanniz cof. Telia manreliz cof. Suanus todilas cof. Sebastianus abbas cof. Petrus cof. Silinandus cof. Valerius cof. Odarius presbiter cof. Johannes presbiter de sánete eulalie ecclesie. Siguioius presbiter... Senericus presbiter cof. A. P. Episcopal de Palencia. Leg. 1, perg. de 34 X 51 ms, escrito en letra del siglo xn. c

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1109

130 932-10-diciembre. Belasco Quarta y su mujer Nderquina, juntamente con sus hijos, venden a San Pedro de Cárdena y a su abad Lázaro una tierra en Peternales. "Facta... IIII idus Decembris, Era DCCCCLXX*, regnante Ranimiro rex in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 115 y 116, con relación al Becerro Gótico,'fol. 28, col. 3.

131 932. "Era 970, año 932, Vigila, presbytero, se mete Monge en S. Pedro de Texada dándole mucha hazienda mueble y raiz... Reynando Don Ramiro y siendo Fernán Goncalez Conde de Castilla, advierte ser este año el primero del reynado de Don Ramiro... Firman la escritura Ovidio ob, Salomón ob, Basilio ob, Gonzalo ob... Vigila Sonna, Alvaro Sonna, Gonzalo conde... Fernando conde... Diego ob... Ramiro rey cf." Sota: Príncipes de Asturias, pág. 482, quien asegura: "el original de esta escritura se guarda en el Archivo de Oña y está copiada en su libro becerro, fol. 95, pág. 1 y fol. 73, pág. 2. Véase la nota al número 122 de este índice.

132 932. Sarrazin Gutierez, en unión de sus hermanos "Oveco, Morelliz, Aper, Bela y Gutier" venden a un abad Gomessano una tierra en Salinas de Anana, "iuxta possidente commes nostrum domno Fredelando. In era nongentésima septuagésima, Ranimiro rex in Legione et comité Fredinando in Castella". L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Gogolla, pág. 35.

1110

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

• > j •• '

133 933-1-marzo. Hermilda vende a N i m i a los bienes que tenía en Evas, Lores, "vel i n alios locares", por "II ceramenes kabrane, sirgu acata, quartario de cebaría, emina de bino, i n sub unum i n sette modios. Regnante domino Rademiro in Legione, Fredenando Gontesalbes in Kastelee". Vignau: índice de documentos de Sdhagún, núm. 474. Cart. de Piasca número 7. Aunque puede admitirse la fecha que se indica-, tal vez habría que retrasar esta carta a los últimos años de Fernán González, es decir, a la época de Ramiro III, que empezó a reinar en 966. Es por esta época cuando observamos la tendencia a mencionar el nombre de Fernán González en los documentos de Piasca y de Liébana.

134 933-7-julio. E l abad Ermegildo agrega al monasterio de Santillana, siendo A l varo abad del mismo, el suyo de San Pedro del Valle con sus dependencias. "Facta... dominicum, nonas j u l i i , era D C C C X X I , regnante Rademirus Rex in Legione, et i n Castella comité Guntsalvo Fernández... D i daco Rodriz cf.—Martino Didaz cf, Roderico Feles cf.—Feles Menen cf. Meniz Berielliz cf." Josué, E . : Libro de Regla, pág. 16, con referencia al códice del mismo nombre, fol. 8. E l 7 de julio fué, efectivamente, domingo en el año 933, y, por tanto, hay que suponer una distracción del copista en el nombre del conde, que había de ser Fernán González en vez de Gonzalo Fernández. Como puede ver el lector, se trata de una copia tardía, en que los nombres ofrecen cambios evidentes.

135 933. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha por Blas Braca en favor de San Millán de la Cogolla y de su abad Gómez, con-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1111

firmada por el rey García Sánchez de Navarra. "Facta... nongentésima septuagésima prima, Didaco comes et Ranimirus comes ts." L. Serrano, O. S. B.: VI. S. Millón CogolU, pág. 35.

136 934-17-enero. Fernán González da fueros a Canales de la Sierra, legislando principalmente sobre los derechos del yantar y sobre causas criminales. "Era DCCCCLXXII, X V I kalendas fegruarias." Confirman Pero obispo, Baguisi, Gonzalo Fernández, Sancho Fernández, Gonzalo Ruiz, Ralbo Gagagel, Oveco Osoriz, Diego Fernández, Alvaro Surra, Ñuño Láquez... Gutier Gomiz, Boixo Beraldo, Ñuño Gudistioz... F. Fita: B. A. H.. LIV, págs. 194-199.

137 934-21-febrero, Ramiro II confirma sus posesiones a Santiago. Entre los confirmantes: Garsea frater regis, Rudericus... Didacus... Honoricus, Ferdinandus, Menendus, Munnius. Ferreiro: H, Santiago, II, ap. 55, pág. 120.

138 934-28 de junio. Ramiro II da a Cixila y a San Cosme de Abellar el lugar de Auelgas. Firman: "Ranimirus, Urracha, Frunimius episcopus, Advitus, Oveconi Legionensis sedis ep., varios presbíteros y diáconos, y luego, en segunda columna, Fredenandus ts., Vistremirus ts., Veremudus ts., Adefonsus serenissimus princeps ts.) Tumbo de León, fol. 469.

1112

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

139 935-18-febrero. Venta, en favor de Diego obispo de Valpuesta y de sus "gasalianes", de una viña. "Facta... XII kalendas martias, era DCCCCLXXIII, regnante Domino Ranemiri et comité Fredenando Gundesalbiz in Lantarone." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XV con relación al Códice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 110. ;

140 935-13-abril. Conmutación de una tierra en Peternales por otra en OMrna realizada entre unos particulares y el monasterio de San Pedro de Cárdena por mano de su abad Alfonso. "Facta... Idus Aprilis, rex Ranimiro in Legione, et comité domno Fredinando in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 118, con relación al Becerro Gótico, fol. 29, col. 1, con nota de que el año debió ser entre 935 y 939, en que fué abad el primero, que con el nombre de A l fonso rigió Cárdena.

141 935-5-agosto. "Mumadonna cometissa, una pariter cum filio meo Fredinando Gundissalbiz, Dei gratia comes, et uxor sua domna Sancia, seu neptis meis Gundissalbo Fernandiz et Sanzio Fernandiz", dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Alfonso el lugar de Balzamncio. Dicho lugar, perfectamente Umitado, es entregado al monasterio "per manu sayone Apre de Lara". "Facta... Nonas Augustas, E r a DCCCCLXXIII, regnante gloriosissimo rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. Entre los confirmantes distintos a la familia donante, los obispos Basilius, Sabastianus y los abades Silbanus, Julianus, Rellitus, Gomiz e Ysidorus; AbOlmondar Sarraziniz rb.—Munnio Belliliz rb.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1113

Muza Iben Galeph rb.—Beila Telliz rb.—Munnio Hanniz hic.—Ñepzane Dulquitiz hic. Petro hic," L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 227 a 229, con referencia A l Becerro Gótico, fol. 58, col. 3. E l Becerro tiene la fecha de la era DCCCCLiXXVI, pero según una nota, la verdadera fecha es la que doy en el documento.

142 936-12-febrero. Venta en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso de los derechos, consistentes en su uso durante doce días, sobre un molino en Rivúlo de Kavia. "Facta... II Idus Februarias, Era DCCCCLXXIIII, regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G-.° Cárdena, pág. 133, con referencia al Becerro Gótico, fol. 32, col, 4.

143 936-1 de noviembre. Donación de Ramiro II a San Isidro de Dueñas. Confirman: "Urraca regina, Ranimirus ep. et confessor, Gundisaluus legionensis eps., Fredenandus Gundissalviz, Osorius Munniz, Gómez Gundisalviz, Assur Fredenandiz, Hermigildus Munnioz, Didacus Munnioz, Mirellus Munnioz." B. A. Hist., Colee. Velázqwez, t. IV, San Iisidro de Dueñas.

144 936. Noticia de que ante el juez Dolquiti Beilaz de Cerezo se formó juicio por la posesión de unas tierras que resultaron ser poseídas por los que se presentaban como propietarios, desde "quando Abelmundar Telluz ista térra populavit. Era nongentésima septuagésima quarta, reg-

1114

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

nante Regimiro In Legione et comité Ferdinando in Cereso et Granione". Entre los testigos, Beila Dolquiti ts., et Beila Monnio ts. L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millón Cogollo,, pág. 36.

145 937-15-enero. Donación, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso, de una parte en el pozo de sal, "quod vocitant de domno Fofino. Facta... XVIII kalendas Februarias, Era DCCCCLXXV, rex Ranimiro in Obeto, et Fredinando comité in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 310 y 311, con relación al Becerro Gótico, fol. 81, col. 2,

146 937-9-febrero. Constitución del monasterio de Santiago de Peñalba por el obispo Salomón. Confirman después de los obispos. "Ranimirus princeps, Teodoricus Lucidi, Ferdinandus Gundisalviz... Assudi Fredinandiz... Ordonius, regis filius, Sancius, regis filius". E. S., XVII, 436.

147 937-1-marzo. Diego Rodaniz y su mujer Teresa restauran el monasterio de San Andrés de Boada, en territorio de Roa, entregándosele, junto con varios bienes, a "Gaudio abba vel omnium sodalium tuorum. Facta... ipsas kalendas Martias Era DCCCCLXXV, regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe gloriosissimo Ranimiro in Obeto, Fredinando Gundisalviz comité in Castella... Sebastianus abba cf.—Petras, Dei gratia eps cf...—Silvanus abba cf.—Julianus abba cf.—Velitus abba cf.—Ariol-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1115

fus abba cf.—Gaudencius abba cf.—Potencius abba cf.—Florencius scriba depinxit." L. Serrano, O. S. B.: Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 40, siguiendo el documento núm. 36 del Becerro de Arlanza.

148 937-1-marzo. Fernán González y su mujer Sancha donan al monasterio de San Pedro de Arlanza el de "Sánete Marie quod est situm in Cardaba. Facta... ipsas kalendas Marcias, era DCCCCLXXV, regnante Domino nostro Ihesu Christo et principe gloriosissimo Ramiro in Obeto.—Ego Fredinando Gundisalviz comité in Castella, et uxor mea Sánela... teste ad roborandum tradimus.—Sebastianus Dei gratia eps cf.—Petrus Dei gratia eps cf.—Didacus Dei gratia eps. cf.—Silvanus abba cf.—Julianus abba cf.—^Velitus abba cf.—Ariolfus abba cf .—Gaudencius abba cf.— Potencius abba cf.—Florencius scriba depinxit." L. Serrano, O. S. B.: Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 43, con relación al Becerro de Arlanza, documento núm. 37. Argáiz: S. L., II, 290, cita esta carta asignándola como fecha el 10 de marzo de 942, y según una copia moderna se expresaba la fecha en la forma siguiente: "Pacta... ipsis sexto kalendas Marcias, Era DCCCCL»XXVIIII . a

149 937-1-agosto. Ramiro II da al monasterio de San Andrés la villa de Ornilla. Confirman: Veremudus Nunniz... Albaro Veremudiz, Assuri dominans Mendunie. B. N. ms. 712, fol. 92, con referencia al Archivo de San Isidoro de León.

150 937-30-noviembre. E l abad Lifuarre se entrega, junto con sus monjes y monasterios, al de San Esteban de Salcedo y a su abad Ñuño. "Facta... era nongente-

1116

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

sima septuagésima quinta, secundo kalendas Decembris, regnante Regimiro in Legione et comité Fredinando Gondissalbiz in Castella et i» Álava. Hec scripti Monnio epo primitus legit et cfit." L. Serrano, O. S B.: Cl. S. Millán Cogollo, pág. 36.

151 937. Donación de Rodiselo "vobis fratres de Santi Cosme et Damiani de Covarrubias."' Argáiz: S. L., VI, 314, con referencia al Archivo de Arlanza.

152 937. Venta realizada entre particulares de una viña. "Facta... die notum D C C C C L X X V , regnante rex Ranimiro in Legione, et in Castella comité Fredinando Gundissalbiz." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 300 y 301, con relación al Becerro, fol. 78, col. 3.

153 938-30-mayo. Abohamor, su mujer Speciosa y su hermano Zalama prbr., donan sus bienes a Santa María de Husillos y a su abad Fernando. "Facta karta... III kalendas junii in era DCCCCLXXVI, regnante rex Ranemiro in Legione et in Obedo, Sarracino iudice et confirma..." o

Menéndez Pidal: Orígenes, pág. 32, con relación a un pergamino del A. C Palencia.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1117

154 938. Fernán González, "totius Castelle comes", dona—declarándole ingenuo—al monasterio de San Millán de la Cogolla, el de Sietefenestras con sus dependencias. "Facta... era nongentésima septuagésima sexta, Ego Fredinando nutu Dei comes, tenentem Castellam et Cereso et Granionem... testes convocavi: Gondissalvo Fredinandez cf. Sancio Fredinandez cf. Gundissalvo Arderiz cf... Vicentio epo cf. Belasio epo. cf. Oriolus epo cf. Benedictus eps. cf., Oveco Assurez cf., Didaco Fredinandez cf., Oveco Nunnez cf." L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Cogolla, pág. 37.

155 939-1-mayo. ''Feles Sarraciniz cum coniuge mea Elduara et filiis nostris Ruderico cognomento Abolmondar, et Cristilio" venden una viña, una serna y "fontes óptimas" a un abad Quintila y a sus compañeros. "Facta... kalendas Maias, Era DCCCCLXXVII, rex Ranimirus in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. L. Serrano, O S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 139 y 140, con referencia al Becerro Gótico, fol. 34, col. 2.

156 939-1-mayo. Venta de unas heredades, por Feles, su mujer Elduara y sus hijos "Roderico, Abolmondar et Cristilio", en favor del abad Quintila y de sus compañeros Crescentius ybr., Elares y Vincentius. "Facta... kalendas Maias, Era DCCCCLXXVLT, regnante rex Ranimiro

1118

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

in Obeto, et comité, Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Entre los confirmantes, Obeco Lifar. L. Serrano, O. S. B . : B.° G:° Cárdena, págs. 347 y 348, con relación al Becerro Gótico, fol. 90, col. 3. En la escritura anterior, que es una redacción algo distinta de la presente, Abolmondar no aparece como hijo de Feles, sino como el cognomento de Roderico.

157 939-5-mayo. Donación de una viña en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso. "Factum... III Nonas Maias, regnante rex Ranimiro i n O veto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." L a escritura siguiente resulta una redacción distinta de ésta, tal vez primera redacción, y tiene la fecha "III Nonas malas, E r a DCCCCLfXXVII", que nosotros asignamos a esta redacción. L . Serrano, O. S. B . : B.° (?.° Cárdena,, págs. 70 y 71, que la copia con relación al Becerro Gótico, fol. 17, col. 4, deja la fecha indecisa entre el 935 y el 939 por no haber observado la identidad entre esta escritura y la CCCXL del mismo Becerro que nosotros señalamos.

158 939-5-mayo. Donación de una viña en el lugar de Revendica, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Alfonso. "Factum... III Nonas Maias, E r a D C C C C L X X V i r , rex Ranimiro i n Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 348 y 349, con relación al Becerro Gótico, fol. 90, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1119

159 939-28-julio. Venta de una viña en favor del obispo Diego de Valpuesta y de sus "Gasalianes". "Facta... V kalendas augustas, era DCCCCLXXVII, regnante Domno Ranemiri et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVI, con relación al Cotice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 110 v.

160 939-1-septiembre. Severo y sus compañeros del monasterio de San Cipriano dan cuenta de que habiendo muerto uno de ellos, de nombre Liciniano, y no. teniendo con qué amortajarle, suplieron dicha falta "suis uicinis uel gente", dando lo suficiente para adquirir la mortaja, "linteo, orare, femoralia". "Facta... kalendas septembres, era DCCCCLXXVII, regnante Ranimiri rex in Leione, Fredenando Gondesalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVII, con relación al Códice del A. H. N . 1166 B fol. 9 r.

161 939, Di. 939 son los fabulosos votos hechos por el conde Fernán González a San Millán de la Cogolla con motivo, según se dice, de la batalla de Simancas. Escritos dichos votos hacia 1200, el objeto que se persiguió no fué otro que el sancionar documentalmente la costumbre, de los pueblos castellanos y riojanos, de ofrendar a su patrono San Millán por cada año una parte de sus cosechas o del trabajo de sus industrias, como reconocimiento de filial devoción, costumbre que, por otra parte, parece que por esa época comienza a perder gran parte' de su primitivo fervor. La edición de estos votos puede verse en Yepes: Coronica, I, escritura XX.

1 1 2

()

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

162 939. Donación de Julián y su mujer a Aballar, "VIII kalendas decembris, regnante principe nostro Radimirus rex, imperatori in sedis ovetensi... Muza, Vermudus, Julián, Rúbeo, Assure, Fredenando, Vellide." García Villada: Cat. C. León, núm. 818.

163 940-1-septiembre. Donación de diversos bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Gaudesteus. Entre estos bienes 13 eras de sal, "cum suo puteo erga áreas de Fredinando Gundissalboz comité". "Facta... kalendas Septembris, E r a D C C C C L X X V I i r , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 326 y 327; Berganza: Antigüedades, II, pág. 381. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 85, col. 3.

164 940. Diego obispo da noticia de que había edificado unas casas, roturado el campo y construido iglesias en San Román da Merosa, y que después todo esto, junto con su propia persona, lo había sujetado a Santa María de Valpuesta. Sigue diciendo que dichas casas se reconstruyeron con materiales sacados de Valpuesta, y que los campos se pob aron con ganados de la misma procedencia, así como que habían adquirido una serna en Valle Sorrozana, por u n "equa cum suo potro et boue", entre*gadas al dueño de la misma Diego Fernández. Termina el obispo asegurando que él, con sus hermanos Fredenando Blascoz, Didaco Fredenandoz y los vecinos de villa Merosa, habían hecho y donado a Valpuesta. a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1121

varias sernas. "Ego Didacus eps... signum + feci. Fredenando Belascoz + Didaco Fredenandoz 4- Didacus abba -f- Severus abba + E r a DCCCCLXXVIII, regnante Domino Ranimiro in Obieto, et comité Fredenando Gondesalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XVIII, con relación al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 21 y 22.

165 940. "In era nongentésima septuagésima octava, regnante principe Ranimiro et comité Fredinando in Álava et in Castella", hubo un juicio entre Sancho Gómez y Ñuño Gómez con Donno, sobre el agua de un molino. E l juicio, teniendo en cuenta que "mandavit legem et libro Iudicum ad S. G. et ad N . G. firmare ex contra D.", se sustanció después de presentarse los conjuradores y fiadores y habiendo cumplido todos su oficio. L. Serrano, O. S. B.: Cl. S. Millán Cogolla, pág. 38.

166 941-15-febrero. "In presentía... comitis nostri Fredinando Gundisalbiz vel aliorum multorum", el presbítero Gonzalo, a petición del abad Lázaro de San Pedro de Cárdena, reconoce que la casa sita "iusta Ibero, in... Piscaría", y que él posee desde hace tres años, fué donada al monasterio por su tío Alaricus. E l , ahora, la devuelve al monasterio, "per manus sayones Tellu Offilo". "Facta... X V kalendas Marcias, Era DCCCCLXXVII1T." "Ranimirus rex principe in Legione rb.—Fredinandus comes rb.—Assur Fernandez rb." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 292 y 293; Berganza: Antigüedades, II, pág. 382. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 76, col. 3.

1122

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

167 941 -23-diciembrev Juan, su mujer Cixilo y varios hijos que se nombran, "ut i n providencia domni Fredinandi comitis et omnium iudicum et seniorum turbam ex concilio de Vurgos", ceden a San Pedro de Cárdena y a su abad Cipriano varias posesiones que tenían en derredor de San Torcat, recibiendo ellos, por su parte, algunos bienes en compensación. "Facta cartula vanditionis vel conmutationis... X kalendas Januarii, sub E r a D C C C C L X X V I I I I , regnante principe Ranimiro i n Legione, et sub eius i m perio comité Fredinando i n Castella, Confirman Fredinandus comes rob. Santia comitisa rob—Gundisalbus, filius eius, rob.—Santius, ypsius subolis, rob.—Munnio eiusdem prilis (sic), rob.—Basilius, Dei nutu episcipus, ts...—Gundisalbo de A z a hic.—Bermudo Fannez hic..." L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, págs. 62 a 64; Berganza: Antigibedades, II, pág. 382. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 16, col. 1.

168 941. "Sarracín Fernández, y su muger Aufressia, meten un hijo monje en San Salvador de Loveruela, dándole mucha hazienda. Concluyen su escritura de esta manera: Regnante Rege Ranimiro in Legione et sub eius iure Fredinando Gundisalbiz comité i n Castella." Noticia de Sota: Chronica de los principes de Asturias, pág. 472, quien dice que lo tomó del libro de l a regla del monasterio de San Salvador de Oña, fol. 37, pág. 2. Yepes conoce esta escritura y la cita en el T. I., fol. 378-9 de su Coronica de San Benito. Hoy no está ni entre los documentos sueltos del A . H . N . , ni en el índice ms. que del Archivo de Oña conserva el mismo

169 941. " E l Conde F e r n á n Goncalez con la Condesa Doña Sancha y sus hijos García, Goncalo y Sancho y su hija Doña Fronilde vnió al Monas-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1123

terio de Cárdena el de San Miguel de Xavilla. Estaba este monasterio en desierto y el conde dio facultad al abad Cypriano para que le pudiese poblar con condición que no sacasse de sus propias Villas los pobladores: Da/mus vobis licentiam populcmdi; tomen non de meas homines, et de meas Villas; sed de homines excusos, & de alias Villas. Et sint liberi, & ingenui, ab omni foro malo, & non intret ibi Sayonem, ñeque per fonsatum, ñeque per awnubdam, ñeque per homicidio, ñeque per f omitió, ñeque per aliquam calumniam. Es la fecha del año de novecientos y quarenta y uno y dize que reynaban Don Ramiro en León y baxo de su imperio Fernán Gongales era Conde en Castilla. Firman el Conde, la Condesa Doña Sancha y los hijos García, Gongalo y Sancho. E l obispo Basilio y los tres abades Gaudencio, Silvano y Juliano y Gongalo de Aza y Bermudo Fannez." Berganza: Antigüedades de España, I, págs. 209 y 210, extracta esta escritura y la reproduce íntegra en el t. II, pág. 381, con referencia al Libro de Tabla, fol. 16, col. 1, añadiendo a los hijos de Fernán González que la confirman el de Munio, que aquí falta quizá por una distración.

170 942-22-enero. E l presbítero Braulio se entrega a San Pedro de Cárdena, donándole diversos bienes, entre los que notamos varios libros e iglesias "in Castella". "Facta... X I Kal. Febr Era DCCCCLXXX, regnante Rex Ranimirus in Obeto et in Castella comité Fredinando." Berganza: Antigüedades, II, pág. 384, con referencia al Libro de Tabla, fol. 132, col. 3.

171 942-15-marzo. Fernán González y su mujer Sancha donan, el uso a tercer día, de sesenta eras de sal en Salinas de Anana, en favor del monasterio de San Pedro de Berlanga y de su abad Silvano. "Factum... ipsius Idus Marcialis. Era DCCCCLXXX, regnante rex Ramirus in Legione, et comité Fredenandus in Castella. Confirman... Tellu Munioz, Munnio Gudesteiz,

1124

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Fredinandus Munnioz, Gundesalvus Fredenandiz, Munnio Anniz, A b o l mundar Hannaniz, Armentai Hannaniz, Rudericus Gundesalviz, F r e d i nando Didaz, Munnio Didaz,' Sarracino Velascoz, Mutarraf Caziato, Gutibere Cubilarlo, Gomiz Cubilario, Rapinato... Gundesalvo Adilliz, V e r mudo Garciaz, Gutier Godestiez, Albaro Belaz, Didaco Sarracinez, Recaredo Recarediz, Munnio Telliz, Albaro Telliz, Bela Albarez.—Didaco Adefonso, Didaco Sarracinez, Sarracin Sarracinez, Bella Sarracinez, Hamusco." L. Serrano, O. S. B . : Cat. S. Pedro de Arlanza, pág. 45, con relación al Becerro de Arlanza, documento núm. 62.

172 942-17-noviembre. Donación de una tierra en favor del abad Recesvinto y de su iglesia monasterial de Santa Eulalia de Tobilla. "Facta... X V Katendas Decembris, E r a D C C C C L X X X , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 227, en relación con el Becerro Gótico, fol. 58, col. 3.

173 942-27-diciembre. Donación por doña E i l o a San Pedro de Cárdena, de varios bienes muebles e inmuebles. "Facta carta... V I Kalendas Januarias, E r a D C C C C L X X X , regnum fruente Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundisalbiz i n Castella." Entre los confirmantes: Domno Didaco rb. Domna Fronilde, uxor sua rb.—Munnio, suo filio, rb... 8

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 26; Berganza: Antigüedades, II, pág. 384. Los dos con relación al Becerro Gótico fol. 7, col. 2.

174 942 (?) In nomine Domini opificis creantis et regnantis, transcendentis, cireumplectentis, mcircunscripti atque invisibilis Dei Patris et F i l i i et

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1125

Spiritus Sancti, regnantis i n eternum et ultra, cujus regnun sempiternum, quod non corrumpetur ñeque auferetur, cujus nutu principes regnant et témpora mutantur temporibus, per quena cuneta subsistunt elementa, cui famulantur universa, oelestia pariter et terrestria, ac mari coherentia ipsius jubente elementia. E g o Sancius comes placuit mihi faceré, transacto Duero, primam populationem prenominatam Pennafidelem, ut esset mater et exaltatio i n Extrematuram et gandium christianorum et confussio paganorum..., et dono i n illa fuero et tale adjutorium hominibus... Pacta carta sub die que erit X V I Kalendas septembris, hora sexta, i n era D C C C C L X X X , regnante rex Ranimiro in Legione, consulque ejus Fredinando Gundisalviz i n Castella necnon et contestis Basilio.

A. Andrés: Bol. A. H., t. L X V I , págs. 371-374. Este fuero nos presenta varios problemas de crítica histórica, que no quiero discutir aquí. Admito un fondo primitivo del siglo x, con múltiples añadiduras y transformaciones posteriones. L a mención del conde Fernán González, del rey Ramiro y del obispo Basilio indicaría que hubo un primer fuero anterior al año 970, renovado por Sancho García, cuyo nombre aparece al frente del documento, cuyas fórmulas y disposiciones nos hacen pensar que queda muy poco de la primera redacción.

175 942. Según Argáiz, "en este año, viendo F e r n á n González que el monasterio de San Felices de Oca, entierro de sus progenitores, brillaba por su gran observancia, le dio los montes de San Vicente de Burceña, San Juan y Santa Eugenia de Barcena, Santiago de Azuza, San Martín de Perrán, San Julián y Santa Basilisa, San Vicente, San Justo y San R u fbo y todas las iglesias fundadas en Pontecerci". Argáiz: 8. L., II, 411. Hoy sólo se conoce una escritura del 864, 2 de mayo, dada por el conde Diego a San Felices de Oca, por la que se entrega al monasterio todo lo contenido en la nota anterior. En esta escritura del conde Diego (Bec. Galicano, fol. 108), y según testimonio del P. Serrano, O. S. B : Cart. 8. Millán de la Gogolla, pág. 12, "el nombre del conde está siempre escrito sobre raido". Sandoval: Cinco Obispos, pág. 326,

1126

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

muestra conocer la escritura señalada por Argáiz, por lo que tenemos que admitir que, bien escrito el nombre de Fernán González -en el raido de Diodo, o bien como confirmación de la donación de éste, la carta de que da noticia Argáiz ha tenido que existir. Por otra parte, Argáiz insiste sobre lo mismo en el t. V I de la S. L., pág. 326, diciendo: "Es muy notable una escritura del B. de San Millán, fol 176, con la data: "era ' 980, feria VI, nonas Marcii". Fernán González, conde por la gracia de Dios da al monasterio de S. Félix de Oca los monasterios que tenía en el ángulo de Barcena, "regnante principe rege nostro Adefonso in Oveto, Fredenando comité Gormace." Se ve por estas cláusulas en que ni siquiera se molesta el notario en cambiar los nombres del abad y del rey, que se trata sencillamente de una confirmación que hace Fernán González de la carta que Diego Porcelos dio en favor del abad Severo, siendo Alfonso n i rey de León. 10

176 942. " E r a 980, año 942. Iohan con sus hijos Elias, Quintiliano y Sarracino venden vna heredad a Gayna en presencia de Sigerico y Guimara grande. E l comprador dio después esta hacienda al Monasterio de San Salvador de Lorebuela, en el Valle de Oña, el cual mudó e l conde Don Sancho de Castilla, media legua dentro del mismo Valle, a cuya causa esta escritura se guarda en su Archivo y está copiada en su libro de la Regla al fol. 34, p á g . 2." Sota: Príncipes de Asturias, pág. 485.

177 943-1-enero. Donación de unas heredades en favor de San Andrés de Pedernales. "Facta... kalendas Januarias, sub E r a D C C C C L X X X F , rex Ranimiro in Obieto, et comité Fernando in Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 135, con relación al Becerro Gótico, fol. 33, col. 1.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1127

178 943-14-marzo. "Placenti Didaz et uxor Scemena et filia Maria seu cognato Froyla, una pariter cun filiis" suyos hacen con San Pedro de Cárdena la permuta de unas sernas en Orbanelia. Los primeros reciben la serna de su "tioni dom.no Hanni" y la mitad de una tierra de domno Flayno, y dan, por su parte, "serna qui fuit de nostro abo nomine Munnio Vermudez. "Facta carta... die II. Idus Marcias, Era DCCCCLXXXI, regnum tenente Ranimiro in Obieto, et in Castella comité Fredinando.—Ego Placenti Didacoz... Entre los confirmantes... Didaco Adefonso..." L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 22 y 23, con relación al Becerro Gótico, fol. 6, col. 3.

179 943 (?)-16-mayo. E l presbítero Recemirus y otro de nombre Betelus recibieron del rey Alfonso unos bienes. Vueltos "in patria Cabezone, fundavimus baselica S. Petri et S. Romani en Toporias, et fecimus presuras pro jussione Adefonsi regis... Et ego Osonius presbiter qui fuit advena Levanensis et veni ad tibi abbate Domno Recemiro... dedisti mihi licentia ad populandum devitos tuos coutos et tuas appresuras..." Este Osonio construyó una iglesia, que poco después, dice, "trado eum una pariter cum tibi abba Recmirus ad regula Sancta Juliana... Facta... XVII" kalendas iunias in era DC.LXXXI, regnante Principe nostro Domno Rademirus in Legione." Josué: Libro de Regla, pág. 69, con referencia al Códice de igual título, fol. 37. La primera parte de la caita pertenece a una noticia sin fecha—fol. 37 v—en que se explica la fundación del monasterio. Este Ramiro que reina en León sólo puede ser Ramiro II, puesto que sus contemporáneos Recamiro y Bátelo reciben tierras de un rey A l fonso, que debe ser Alfonso IV (926-931). Creemos, por tanto, debe leerse "in era DCCCCLXXXI".

1128

FRAY JUSTO PÉREZ DE UKBEL

180 943-26-diciembre. "Assur Fredinandiz comes et uxor mea Guntroda cum filiis nostris corum nomina subter exarata fiunt", donan a S. Pedro de Cárdena y a su abad Cipriano el lugar de "fontem quem nuncupant Aderata, i n termino de Sacramenia... enim vero ipsum locum iam supradictum sit a parte de meo comdato vei in iure de ipsis castellis qui i n circuitu eius sunt, id est, unum Penna fidele et alterum Sacramenia." Los donantes reciben en honor "dúos kaballos cum sella, quattuor centas obelias seu et panno de algupa, et alium caballum colore morcello ad sayone pernominato Hanne Obecoz", que intervino en la fijación de los límites de lo donado. "Notum die V I I kalendas Januarias, in die Sancti Stefani levite et martyris... Factum... sub E r a D C C C C L X X X I , regnante rex Ranimiro in Obeto et Legione, et comité Assur Fredinandiz i n Montson... Fredinando Assuriz ts.—^Obeco Assuriz ts.—Munnio Assuriz ts.—Osorio Munnioz ts.—Obecus, Dulcidius, Salomoni (Obispos).—Guttier Assuriz rb.— Gundisalbo Assuriz rb." ;

L. Serrano, 0 S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 363 a 365. Con relación al Becerro Gótico, fol. 94, col. 2. #

Berganza tiene una redacción algo distinta de la que a continuación damos nota, señalando las discrepancias con la presente.

181 943-26-diciembre. Assur Fernández, comes, con su mujer Guntroda y sus hijos, "cum consilio regis Ranimiri", hace donación a San Pedro de Cárdena de todo lo contenido en la escritura anterior y además la iglesia de Santa María entre "covas de Provanca, & Castriello de Alazar". Recibe en honor por la donación los mismos bienes que en la escritura del Becerro, y confirman, tras de idéntica data: "Ramirus rex, Domna Tota Fernandus Assuriz filius comitis, Oveco Assuriz, Munio Assuriz Nuno Assuriz, Gutter Assuriz, Gonzalvo Assuriz, Domna Taresa filia comitis

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1129

Oveco eps. Legión, Dulcidius eps, Ornatus eps, Ossorio Nunnez. Ossorio Brmegildez..." Berganza: Antigüedades, II, pág. 385, con referencia "Caxon" 10, folio 18. 182 944-1-febrero. Didaco Gudesteuz, Assuri Bermudiz y Fredinando Gudesteuz, con sus mujeres e hijos, y en unión de doña Flámula y sus hijos, emancipan de su patronato al monasterio de "sancto Martynum in suburbio Agusini", haciéndole a la par una amplia donación por la que reciben, en honor, Didaco Gudestioz "mobatana cum duas faces", Assuri Vermudiz "pelle", Fredinando Gudistioz "uno broco" y doña Flámula "manto azul..." "Facta... Kalendas Februarias, Era D C C C C L X X X i r , regnante principe Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella. Entre los confirmantes: Gudestio Didaz hic.—Didaco Ruderiz hic. Obeco Roderiz...—Fredinando Gundisalbiz rob.—Gundisalbo Fernandiz rob.—Sancio Fernandiz rob.—Garsea Fernandiz rob." . L. Serrano, O. S. B.: B.° G." Cárdena, págs. 54 a 57; Berganza: Antigüedades, II, pág. 386. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 14, col. 1. 183 944-8-mayo. Donación en favor del monasterio de San Justo y San Vicente de Pesquera de una tierra "iuxta térra de Galindo Gasfan". "Facta... VIII Idus Maias. Era D C C C C L X X X i r , regnante principe Ranimiro in Obeto, et prolis eius Sancioni in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G-:° Cárdena, pág. 294, con relación al Becerro Gótico, fol. 77, col. 7.

184 944-23-agosto. E l rey Ramiro al abad Cipriano de San Pedro de Cárdena dona "ypsa térra qui cuondam extitit pumare de Comité".

1 1 3

0

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

"Etenim vero nos omnis populus coabitantes in Vurgentium civitate sic nobis bene placuit ut dedissetis nobis in honore, propter quod in nostro concilio fuit facta hanc donationem; et tu abba C. cum ómnibus fratribus tuis dedistis... X X X solidos... et nos confirmamus ypsa térra per manus de Mazarefe sayone. Facta carta.. X kalendas Septembris, sub Era DCCCCLXXXII, regnante rex Ranimiro in Legione, et sub eius ymperio comité Assur Fernandiz in Castella. Entre los confirmantes: Munnio sayone." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 66, con referencia al Becerro Gótico, fol. 17, col. 1. Según Berganza: Antigüedades, II, página 387, que copia sobre el original, la escritura tenía la fórmula de confirmación del rey y de Asur Fernández.

185 944-22-noviembre. (Christus) In era D C C C C L X X X i r , orta fuit intentio inter fratres de regula sancti Salbatoris et Conantius frater, qui fuit in ipsa regula sub regimine Uuimarani abbati et sub manus Silbani ababa XXII anuos, et post hec venit illi spiritus deceptionis, quum alus gasalianes qui sunt suasores ecclesie, quum artes falsarias et extranearunt nobis de nostra casa, et fuimus ex illa minus dies triginta, et rapinaberunt ex illa quantum in notitia resonat et effugauerunt fratres de ipsa kasa, et post hec divina misericordia inspirabit Deus comité Assuri Fredenandiz, et exquisibit ex inde ueritate, et mandabit ad tius suus Rodanius abba et Belasconi abba et magnati palatii, ut fecissent ueritate inter ipsos insidiatores et fratres, ita et factum est; et inuenerunt mendacium in ipso Conantio quod iam deguerat pactum vel regula per annos XXII, et sub abbatis iam supradictis Uuimarani et Silbani abbatis quum socis fratrum suorum, et iam contestauerat per testamentum qui ante presentía vestra resonat, et iusit domnus noster comité Assuri Fredenandiz ut redderent omnia sua causa ad fratres, et donabimus nobis et confirbimus ecclesia quorum reliquias scitas sunt sánete Eulalie, et senra determinata per terminis suis ex una parte rio de Vena et de alia parte aroio de Baile, et de termino in termino Et accepimus de vobis in offertíone kaballos dúos, scalas duas et equas X . Ita ut ex odierno die vel tempore abeatis, teneatis et possideatis iurique vuestro in perpetuo vindicetis ac defendatis. Siquis tamen vos inquietare voluerit an ego, an filiis meis, an neptis, an nepotis, an aliquis subrogata persona

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1131

sit extraneatus a corpus Domini et quum luda qui domino traditus sit con demnatus in inferno et in super pariet a parte de comité auri libras decen et factus histe firmis permaneat. Facta cartula donationes notum die et tempore et quod erit X kalendas decembres, Regnante principe Ranemiro in Leione et comité Assuri Fredenandiz in Castella. Ego Assuri Fredenandiz qui hanc cartula donationis fieri uolui et relegendum audiui manu mea signum feci et testibus tradidi ad roburandum (Signo) (1. col.) Sub Christi nomine Iulianus episeopus Palentia sedes cf.—Belasconi abba (Signo) cf.—Apper Menendizi.—Salbatus (Signo); Moniu (Signo) cf.—Abolmondar Sendiniz Gomma (Signo) cf.—(2. col) Didacus Munnioz cf.—Godesteu Telluz cf.—Garcia Munnioz cf.—Munnio Munnioz cf.—(3. col.) Assur Hanniz cf.—Assur Monioz cf.—Gundesalbo Ruderici cf.—Gundesalbo Sonna cf.—(4. col.) Ibara.—Bermudus Gassega.— Assur Gasseca.—Fredenandus Gassega.—Falconi Sesnandiz.—Paterno Sesnandiz.—Munio Fortuniz.—Obeco + Albaro.—Garcia Laquenti.— Rapinato Belasco +.—Ariolfus, + Didacus.—Rapinatiz Scemeno -J-.— Arquisso + (5. col.) Garcia + Lecinio.—Emato + Nunnu pbr +.— Mandolfo Felex.—Silbaniz, Uinquenti.—Sancio +, Gomiz Ecequara (6. col.) Lucino +.—Dulquito fr.—Ennecoz fr, Edemiro + (fuera ds col.) Albaro Obecoz (signo). o

a

a

a

a

a

a

A. H. N., Clero: San Salvador de Oña, perg. Leg. 166, d.° núm. 3. Escritura minúscula visigoda con elementos cursivos.

186 944-22-noviembre. (Cristus) In Dei nomine. Ego Assuri Fredenandiz una cum uxore mea (blanco) placuit nobis acque conuenit nullum que cogentis imperio ñeque suadentis articulo, set propria et spontanea accésit nobis uolumtas ut vinderemus tibí emtori meo Silbano abbati vel ad fratribus tuis eclesia propria nostra que abuit abus vester scalidata, id est, sánete Eulalie quorum reliquias scitas sunt in ripa fluminis que vocitant rio de Bena, Uendimus vobis ipsa eclesia cum ómnibus aditibus • suis, tam ingresum quam et regresum, per hanc firmitate scripture in aderato et diffinito precio, quantum ínter nos pacifice conuenit arbitrioque accepimus de vos precio, id est, dúos kaballos, una per colore bario et alio baio in C solidos, et x equas in c solidos et duas scalas in XII solidos, et nicil aput vos remansit deuitus probatus, que est manifestus qua ipsa eclesia cum sua hereditate superius nominata de iuri nostro sit abrasa et

1132

FEAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

in vestro dominio translata vel confirmata Ideo abeatis, teneatis et possideatis, iurique vestro in perpetuo vindicetis ac defendatis, et quicquid ex inde faceré volueritis, in Dei nomine liberam abeatis potestatem. Siquis tamen quid fieri minime credimus, si aliquis vos inquietare voluerit pro ipsa kereditate an nos, an filios nostros, an neptis an aliquis qualibet subrogata persona que nos nos non potuerimus vindicare in concidio tune abeatis ad nos ipsa kasa quum ipso precio in duplo. Et negotius histe firmis permaneat. Facta cartula vendictionis notum die et tempore quo erit X kalendas decembris, era D C C C C L X X X i r . Regnante Domino. nostro Ihesu Christo, et imperante principe Ranemiro in Leione, et comité Assuri Fredinandiz in Castella. Et ego Assuri Fredenandiz cum uxor mea. (Siguen dos líneas ilegibles.) A. H. N., Clero: San Salvador de Oña, perg. L^eg. 166, d.° núm. 3. Al respaldo del pergamino del documento anterior, y en letra minúscula visigoda, con elementos más modernos.

187 944.

E l conde Fernán González y su mujer, la condesa Sancha, hacen donación de una iglesia monasterial a San Millán de la Cogolla y declaran esta posesión y todas las que en adelante reciba el monasterio por ingenuas. "Facta... era octugies dena ac dua et ter terna centena." Después de los condes confirman Vicentius eps. Aukensis; Munio Assuriz abba..., Gundissalvo Fernández, Sancio Fernández, García Fernández, Didaco Sarraziniz, Alvaro Sarraziniz, Didaco Scemenoz, Gutier Gomiz, armiger comitis, Gonzalvo Arderiz, Beila Dolquitiz, Sarrazini Alvarez, Munio Gudestioz." L. Serrano, O. S. B.: Cart. S. Millán Cogolla, pág. 40.

188 945-28-enero. E l conde Fernán González y su mujer, la condesa Sancha, hacen donación al monasterio de San Millán de la Cogolla y a su abad Fortunio de unos derechos en las salinas de Salinas de Anana, declarando está

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

.

1133

donación y las demás que reciba el monasterio por ingenuas. "Facta... era nongentésima octogésima tertia, quinto kalendas Februarii. Después de los condes confirman Vicencius eps., Oriolus eps., Renedictus eps., Gondissalvo Fredinandez, Sancio Fredinandez, Gondissalvo Arderice, Oroivo Zahagelli, Oveco Assuriz, Didaco Fredinandez, Alvaro Sarracinez, Monnio Licini. Gonzalvo Telliz, Gotier Gomiz, Oveco Nunnez, Hanne Godesteoz. L. Serrano, O. S. E.: Cart. 8. Millón Cogolla, pág. 42.

189 945-13-febrero. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... Idus Februarias, Era D C C C C L X X X I i r . Entre los confirmantes, Munnio Hanniz hic.—Munnio Dannaz hic.—Didaco Munioz hic.—Feles Ermauz hic." 10

L. Serrano, O. S. B.: B.° G-. Cárdena, pág. 295, con relación al Becerro Gótico, fol. 77, col. 2.

190 94.5-30-marzo. Carta de propia oblación, con donación de bienes muebles e inmuebles, hecha en favor de San Pedro de Cárdena. "Factum est testamentum... die III. kalendas Aprilis, Era DCCCCLXXXI1T, regnante domno principe Ranimiro in Obieto, et in Vurgus floris (sic) Ranimiri domno Sancio." Entre los confirmantes, Munnio Hanniz rb.—Munio saione... L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 30, con relación al Becerro Gótico, fol. 8, col. 2.

191 945-3-abril. Gran reunión en Oviedo. Ramiro II hace una donación a Sahagún. Firman el rey, sus hijos Ordoño y Sancho, los obispos Oveco de Oviedo,

U34

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Oveco de León, Dulcidlo de Viseo, Gonzalo de Lugo, cinco aba .les, los obispos Frunimio y Salomón y los nobles "Osorius Munioz, Assun Fredenandiz, Lup Scemeniz, Sebastianus, ab. Fredenandus Gundisalviz, D i dacus Nunniz, Pelagio Gundesalviz, Rudericus Guterriz, Aurehus Baronceli, Suarius Nuniz, Nunnus Nunniz..." Luego otros ocho, y "Gundisaluus. Fredenandiz, Sancius frater ejus" y otros más... "Hec namque testamentum confirmatum est die III feria, in Octava Pasee, residente rex in pretorium suum ad mensa super illum balneum Oveto tronum degens." Escalona: H. de Sahagún, Es. XXI, págs. 391-3.

192 945-3 de abril. Nueva donación de Ramiro II a Sahagún, el mismo día que la anterior, martes de la semana de Pascua. Firman gran parte de los que habían firmado la carta anterior. Después de los obispos y abades: "Osorius Munioni, Assuri Fredenandiz, Lup Scemeniz, Fredenandus Gundesalviz, Gundisalvo Fredenandiz, Didacus Nuniz". Siguen otros muchos, pero no aparece entre ellos Sancho Fernández. "Die III nonas aprilis, era DCCCCLXXXIII." Escalona: Historia de Sahagún, Escrituras XXII, págs. 391-993.

193 945-22-abril. Armentario Didaz, junto con su mujer Tegridia y sus hijos Rodrico y Munnio, por el alma del padre del primero, Didaco Didaci, "qui iam obiit e seculo", donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban un pozo de sal que había sido de Didaco Didaci. "Facta... X ka^endas Maias, Era DCCCCLXXXIII, regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Nunnu Ruderici cf.—Fredinando Ruderici cf.—Gundissalbo Rudericí cf.—Fredinando Sarraciniz cf.—Tellu Ruderici cf... L. Serrano, O. S. B.: B° G.« Cárdena, págs. 301 y 302; Berganza: Antigüedades, II, pág. 385. Los dos con relación al Becerro Gótico folio 78, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1135

194 945-1-junio. Carta de propia oblación y donación de una iglesia en Cárdenla de Atilo, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... kalendas Junias, sub E r a D C C C C L X X X I I P , regnante principe R a nimiro i n Obieto, et floris Ranimiro domno Sancio i n Burgos." L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 138.

196 945-1-junio. Carta de propia oblación y de donación del monasterio de San Justo y San Vicente de Pesquera, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... kalendas Junias, E r a D C C C C L X X X I I P , regnum tenente domno principe Ranimiro i n Obeto, et filius eius domno Sancio in Castella." Confirman Munnio Hanniz ts.—Assur Didaz ts.— Didaco Munnioz ts.—Gundissalbo Monnioz ts.—Assur Vermudez ts.— Munnio Malleliz rb.—Bermudo Malleliz rb.—Mirelli Melleliz rb. 10

L. Serrano, O. S. B . : B. G.° Cárdena, pág. 293, con relación al Becerro Gótico, fol. 77, col. 1.

196 945-950-20 julio. L o s hombres, "una pariter cum uxores et filiis", de V i l l a Vascones hacen al monasterio de "Sancti M a r t y n i " y a su abad Enneco una amplia donación, "Facta... X I I I kalendas Agusti, E r a D C C C C X X , regnante domino nostro Jhesu Christo, et principe Ranimiro i n Legione, et filio suo domno Sancio in Vurgos." L. Serrano, O. S. B . : B? G." Cárdena, págs. 50 y 51, con referencia al Becerro Gótico; fol. 13, col. 1. L a fecha 882 está indudablemente errada, puesto que se alude al rey Ramiro y a su hijo Sancho, conde en Burgos.

n

3

6

F B A

y JUSTO PÉREZ DE URBEL

197 945-3-septiembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en "CaatreUo, i * alfoce de Siero", hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, por Munio, hijo de Fernán González. "Facta... III Nonas Septembris, Era DCCCCLXXXIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. Confirman Fredinando comité cf.— Sancia comitissa cf.—Gundissalbo filio eius cf.—Guttier Didaz cf.—Didaco Sarraziniz cf.—Ordonio Nunniz cf.—Munnio Fannez cf. Fanne Munnioz cf." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 288 y 289; Berganza: Antigüedades, II, pág. 389. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 75, col. 3.

198 945-1-octubre. "Gundissalbo Addilio, Didaco, Arias, Falconius Belastar, Severo, E n dura, Didaco, domno Patre, Munnio, Severo Senleci et alus heredes", donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban una iglesia. "Facta... kalendas Octobris, Era DCCCCLXXXIII, regnante Ranimiro principe in Obieto, et filio eius domno Sancio in Burgos." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 146; Berganza: Antigüedades, II, pág. 390. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 35, col. 1.

199 945-1-diciembre. Armentario Didaz dona a Cárdena su porción, heredada de su padre, en un pozo de sal. E l abad que recibe la donación es Esteban, "Fac-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1137

ta... kalendas Decembris, E r a D C C C C L X X X I I P , regnante rex Ranimiro in regnis suis, et comité Assur Fredinandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : J5.° G¿° Cárdena, pág. 313, con relación al Becerro Gótico, fol. 82, col. 1.

200 945-30 de diciembre. "In anno presentí, diem sancti Andre A p o s t o l i , i n era D C C C C L X X X I I I , sic abuerunt quaestionem et querelam frater Stephanus de Valeriánicas et domno Ariolfo presbiter pro erentia de Scemeno presbiter." Los pleiteantes se presentaron ante una reunión de abades y se reconoció que eran falsos los derechos de Esteban. Berganza: Antigüedades, II, pág. 374; L . Serrano, O. S. B.; B.° G.° duodena, pág. 83, con referencia, los dos, al Becerro Gótico, folio 20, col. 3.

201 945. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de la sede de Valpuesta y de su obispo Diego. "Facta... i n era D C C C C L X X X I i r , regnante rex Ranimiro i n Leione et comité Freder:ando Gondesalbiz i n Castella." Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, carta núim XIX, según el Códice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 17.

202 945. E l conde F e r n á n González y su mujer Sancha donan a San Miguel del Pedroso y a su abadesa Trocia el monasterio de San Lorenzo, cercano a Espinosa del Monte. "Facta... era nongentésima octogésima tertia." Confirman Dompnus Vicencius eps cf.—Gundissalvus Fredinan-

F

1138

B

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

dez cf.—Sancio Fredinandez cf.-Garsea Fredinandez cf.—Munnio Assuriz abba cf.-Gundissalvo Arderice cf.-Oroibo Zahagelli cf.-Fredinando Blaskez cf.-Oveco prbr. de Karadigna cf.-Sisebuto, prbr de Munnio cf.' L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. MiUán Cogollo,, pág. 45.

203 945 E l conde Fernán González y su mujer doña Sancha donan a San Miguel de Pedroso y a su abadesa Trocia el monasterio de San Pablo, cercano a Espinosa del Monte, "Facta... era nongentésima octogésima tertia. Ego F... testes ad roborandum tradimus. Dompnus Vicencuis eps, cf.—Gomessamus eps cf.—Eximinus eps cf.—sénior Sancio Ferrandez,' sénior Munio Assuriz cf.—sénior Fredinando Blaskez cf.—Oveco prbr. de Karadigna cf. L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. MüJán Cogollo*, pág. 44. 204 945. E l conde Fernán González y su mujer doña Sancha donan a San Miguel de Pedroso y a su abadesa Trocia tres monasterios cercanos al mismo. "Facta... era nongentésima octogésima tertia..." Confirman Domino Vicentio epo cf.—Gundessalvo Fredinandez cf.—Garsea Fredenandez cf.—Sancio Fredenandez cf.—Monnio Assurit abba cf.—Gondessalvo Arderize cf.—Fredenando Blascoz cf,—Oveco prbr. de Caradigna cf. L. Serrano, O. S. B.: Cart. 8. Millán Cogollo, pág. 43.

205 945 (?) Dos caballeros hermanos, Fernando Rodríguez y Falcón Rodríguez, hijos de Rodrigo Díaz, fundan el monasterio de San Miguel de Tamayo! a menos de media legua de Oña.—Sin fecha. Argáiz: 8. L., VI-432. Tal vez este F. R. sea el mismo que firmó una carta que el afio 945 dio Armentario Díaz y su mujer Tigridia a Car-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1139

deña. Ver nuestro número 193. De todas maneras, este monasterio de San Miguel es uno de los que Sancho García dio a Oña.

206 945. Suero Muñoz da al monasterio de Loveruela, "iuxta fratres de Arlanza", un pozo de sal en Poza "comité Fredenandus Gundisalviz". Argáiz: 8. L., II, 288.

207 945. In nomine Sce. et individué Trinitatis. Ego Didaco Monniz una pariter cum conjuge mea Tegridia, inspirante divina misericordia in cordibus nostris, hac premeditantes futuram et debitam condicione martis humane, studuimus has baselicas restaurare, ampliare et dotare, pro remedio animarum nostrarum, qualiter in judici diem Chritus venturus exerceuerit nos pro hoc licet indigni ab auditu malo liberemini. In Dei nomine et in Christi amore et ste. Ecclesie perpetuali honore offerimus tibi, Lecenio (?) abba, hac loco Sancti Romani, videlicet et S. Salvotoris et Ste Marie Virginis et S. Felicis Nolensis, Sti Johannis Apostoli et Evangeliste, Ste Líeocadie, Sti. Tome Apli., Ste. Eolalie, Sti. Johanis Batista, quorum reliquie humata ex istunt in rivulo, que vocitant Berbecario. Licet primordia bonorum operum, que Deo inspirante in mente gignitur... ideo litamus sanctis sacris altaribus vestris, pro sustentatione monocorum in domo vestra degentium, vel cunctorum ibidem advenientium, in primis ipsum locum, in quo baselica sita est cum ómnibus adjacentiis suis,... et de parte occidentis strata que discurrit ad castellum cuneta delimitata jure perhenni...; ecclesiam Sti. Quirici cum domibus, pumariis, pratis, ortis, palacis et defesis... alia ecclesia... sita suburbio Domnas, que vocitant Sti. Jacobi per via que discurrit a val de Dominas cum suo monte, et de alia parte de lacuna de Rodrigo... Concedimus alia... vinea de illa comitissa... alia ecclesia vocabulo Sti. Johannis... et alia ecclesia in locum predictum Areonata, Ste. Marie... perhenniter manere precepimus, et ut vires eis ministraverint edificare, plantare, procurare non desinant. Tamen monemus ut tam ipse supranominatus abba seu futurus qui post eum in loco ejus succeserit, votum hoc nostrum qualibet tepida conversatione audeat debitare... qui post felicissimis temporibus nostris succeserint su-

1140

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

bolis regnum dabitur... í t e m obsecraimis tam abbates quam ceteris q u i ibidem advenerint fratres ut pro sospitate nostra vel incolumitate regni orare non desinant. E r a D C C C C L X X X I I I , reinante Domno Ranimiro principe i n Degione. Ego Didaco Monniz, hoc testamentum a me factum et confirmatum testibus tradidi a roborandum. Tegridia cf.—Recesvindus ab.—Petrus ab.—Sebastianus ab.—Sperancius ab.—Rudeannus ab.— Monio, Gomiz, Jelvira, Osorio.—Sub X t i nomine Ovecus, Dei gratia, eps., Silo Froilani, Rodrigo, Petrus ab.—Gomiz Gundisalviz, Gotina, Enneco, Predemudo, Gontroda, Rodericus notarius. Clero: Falencia, A . H . N . , San Román de Entrepefias, publicado por Yepes: Coronica..., L V I , Escrit. 15, el cual leyó erróneamente era 978.

208 946-28-abril. Donación a Cárdena y a l abad Esteban de la quinta parte de la hacienda de los donantes y unas tierras que habían comprado a doña Alva. de Burgos y a Hamet Munio. "Regnante. Ranemiro en Oveto et comité Fredenando Gundissalviz i n Castella... Julianus episcopus." Bergunza: Antigüedades,

I, 217.

209 946-19-agosto. "Beremundus, Passarea sóror ejus et Montanus frater" entregan a Cárdena con las iglesias de Santa María, San Martín y San Juan de Burgos, que estaban junto al Arlanzón y junto al Urbel, "Ranimirus in. Oveto Fredenandus Gundesalviz in Castella". Bergunza: Antigüedades,

II, 390.

210 946-13-no viembre. Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, de l a iglesia de "Sancti Romani i n locum Peternales, iuxta villam P l a n -

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1141

tata". Uno de los donantes, de nombre Lázaro, se hace además familiar del monasterio. "Facta... Idus Novembris, E r a DOCCCLXXXIIir, regnante domno Ranimiro rex in Obieto, et in Burgos domno Sancio, filio eius." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 122; Berganza: Antigüedades, II, pág. 391. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 30, col. 1.

211 946-13-diciembre. In Dei nomine ego Maria vobis fratribus sunctorum Cosme et Domiani vel abbati vestro Egregio...; eo quia veni ego Maria in extremun vite mee, et circunderunt me dolores mortis et cep... et de mea subtantia quem visa sum habere, trado ex parte ad sancti Petri unam vineam que... rabi de Dadila et uxorem sua Liliola iuxta vineam sánete Leoeadie et iuxta strata qui du... per suos términos; trado ad Eglesiam Sanctam vel ad servorum Dei ut conmenditam habeant animam; sit tradita ad insam eclesiam sanctorum Petri et sanctorum Cosme, et Damiani in perpetuum, et ut de odie si aliquis... illam auffere temtaberit Dominum meum, Redentorem mundi, prepono vicarium, ut iussu suo qui hec temta..., dit super Datam et Avirom viros sceleratissimos, quos pro suo scelere vivos térra obsorbuit, et cum juda traditore... Iesu Christi extraneus permaneat, et nec in isto seculo vivat, nec ad morte communionem accipiat; et inssuper par... obtineat firmitatem. Facta karta traditionis ipsos idus decembrios, sub era dccccLxxxIIII inp... Sendinus qui sum filius eius in hanc karta traditionis manu mea + feci et coram testibus roborabi. Fradenandus Monnioz in hanc karta traditionis vel testamenti nanu mea (Signo) Frolla Presbitir (Signo). B. N., ms. 13065, fol. 208; copia del siglo xvn con referencia a un pergamino deteriorado en las márgenes. E l monasterio es el de San Cosme y San Damián de Cozuelos, Palencia.

212 946-23-diciembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de Sar^ Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... X kalendas Janus-

1 1 4

2

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

rias, era T, rex Ranimiro i n Obieto et prólis eius Sancioni i n Castellaa Didaco Gomiz h i c " L Serrano O. S. B . : B° G° Cárdena, pág. 296, fol. 77, col. 3. Corregimos la fecha, errada, de la carta, en vist?. de oue por el 946 abundan las datas en que se da a Sancho por eobernador de Castilla. Desde luego, hay que rechazar la era mil e» decir, el año 962, en que ni Ramiro era rey de León, ni Sancho conde de Castilla. E l P. Serrano coloca esta escritura en 949. ñero en esta fecha no hay ninguna escritura auténtica en aue anarezca Sancho gobernando en Burgos. r

213 946.

E l rey Ramiro, con su mujer U r r a c a y su hijo Ordoño. dan al monasterio de Vega las villas de Perales "et Volpeliare (Goljejar) et V i l l a Bezmiro, secundum obtinuit illas Gundisalbo Moniz... Facta... actabo K a lendarum octobrium, novies centena quarta et octogessima era". Confirman el rey Ramiro, su mujer Urraca, sus hijos Ordoño y Sancho, su hija Gelvira, deo vota, los obispos Oveco de Oviedo, Frunimio, dimisionario de León, Dulcidio de Zamora, Oveco obispo de León, Hermenegildo de Iria, Salomón de Astorga, los abades Bonelo, Valtario, Esteban, Severo, Vicente, Andrés, Filón, Juan, Domingo, Fortis y Julián, y los magnates Ansur Fredenandiz, Fredenando Gontesalviz, Didago Moniz, Vermudo Moniz, Gómez Moniz, Gontesalbo Telliz, Froila Menendiz, Froila Pinioliz. Serrano, Cartulario de Vega (1927), págs. 3-5.

214 947-1-febrero. Carta "profüiationis" dada a la iglesia monasterial de San A n d r é s de Villalbilla y al presbítero Félix. "Facta... kalendas Februarias, E r a D C C C C L X X X V , regnante rex Ranimirus in Legione, et filio eius in Castella." a

.

L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, g . 353; Berganza: Antigüedades, II, pág. 391. Los dos con relación al Becerro Gótico' folio 92, col. 1. p á

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1143

215 947-27-abril. Vermwdo Oodestioz se hace familiar de San Pedro de Cárdena bajo si gobierno del abad Esteban, y dona al monasterio la villa de Lacio, que había rescatado en un juicio ante Fernán González. Este hace ingenua dicha villa. "Facta... V . kalendas Malas, Era D C C C C L X X X V , rex Ranimiro in Legione et comité Fredinando Gundissalbiz in Caste11a." Entre los confirmantes, "Munnio Telüz fui fidiator pro ipsa villa rb.—Didaco Galindiz rb.—Fredinando comité condonavit et confirmavit rb." L. Serrano, O. S. B.: B° G.° Cárdena, págs. 285 a 287; Berganza: Antigüedades, II, pág. 392. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 74, col. 4. Por descuido, el P Serrano asigna a esta carta la fecha de 25 de febrero.

£lí> 947-26-abril. Christus. In nomine Domine nostri Jhesu Christi. Ego Gundisaluis Ansurez, Comité in Montesson, pro redemptione anime mee et parentum meorum, fació cartulam siue testamentum donationis ecclesie sanete Maríe de Fusellis, quam guuernat et regit domnus Raymundus abbas, de villa Sancti Facundi circa Pauetes de Ñaua cum suos términos et cum domibus, soliis, vineis, terris, pratris, pastis; istam aute digtam villam cum ómnibus supra nominatis dono dicte ecclesie sánete Marie et bouis Raimundo abbati et sucesoribus vestris ut habeatis perpetuo... "Facta carta donationis noto die sexto Chalendas Maii, in era DCCCCLXXXV. Ego Gunsaluus Ansurez qui hanc cartam fieri iussi cf. Bellid Nuñez et Ansur Nuñez et Ñuño Gar(cia), Pelagius de Lara, Gloriossissima regina, Gunsaluus Sánchez, comes Gunsaluus Diaz, Petrus Garsia de Fita ts, comittisa domn Vrraca cf., Domna Ximena, Santia Bermudez, Frola Diez de Auila ts. Joannes de Auila notarius regís, quod scripsit, signauit. a

Noticia del ms. de la B. N., 705, fol. 7 v. Hay, indudablemente, un error en la fecha. Gonzalo Ansurez pudo ser conde de Monzón a la muerte de su hermano mayor, Fernando An-

1144

FRAY JUSTO KáiREZ DE UííBSXti súrez, es decir, hacia 980, juntamente con su madre, doña Toda. Hay además aquí otras cosas que sorprenden, como las suscripciones de "Pelagius de Lara, Frola Diez de Avila, Joannes de Avila, notanus regis". Tal vez se trata de una noticia auténtica redactada o resumida en época posterior, hacia el 980, y esto mas explicaría la presencia de la reina Jimena y la condesa Urraca, como en otros documentos de los condes de Monzón, y corroborada en época posterior, ya en el siglo xn.

217 . 947-15-ma.yo. In Dei nomine. Ego Suarius presbiter, vobis fratribus de Rozólos et abbati Egregio, placuit nobis adaue convenit pronto animo et soontanea ^ona accessit vomitas, una Dariter cum filiis meis Belasco et Gundisalvo, ut traderemus animas nostras et nostram hereditatem, ad ipsum monasterium prenominatum et eglesia sanctorum Cosme et Damiani, ígi.ve vineas, sive térras, ad Lxxx modios seminatura: In Vaycas, in Quintanas, in Molares, iuxta sancto Obio, in ferragines, in civitate orto» dúos, vineas XII. In illa una abet mea filia Egilo octaba parte, et in alia abet medietate de sua matre. Kassas, vineas, lacares cupas quatuor, illas tres de duci palmos, et illa una de octo palmos. In tres pescarlas vices de molinos, in Pisorga, in regó de Astutello. Libros Íntegros, et cum tota sua ordine mea eglesia prqpria sancti Vicenti. Et omnia nostra paupertate, ab omni integritate, post partem eclesie sancti Cosme et Damiani tradimus et abbati nostro Agrario, et tota collaíione ipsius monasterii commorante. Ego Suario et filii mei Bellasco et Gundisalvo, qui hanc carta traditionis, quem spontanea nostra volúntate fieri voluimus, manus nostras roborabimus et coram testibus + + + facimus. Facta carta traditionis ipsos idus magios, Era dccccLxxxv , regnante Principe nostro Domino Ranemiro in Legione et comité Asur Ferdenandiz in Monteson. Frater Flainus confessor hic ts—Vincimalus confessor hic ts. sunt.—Arcadius confessor hic ts. sunt.—Addaulfus con-, fessor hic testimonium fecit et tota collatio signa facturi + + +. a

B. N., mss., 13065, fol. 206, copia del siglo xvn. 218 947 (?)-(950 ?)-17-junio. Ramiro II da a Sahagún el monasterio de San Lorenzo de Queza y un busto en Torre de Palla, "quod est fundatum Ínter rivo Aratoi et

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1145

castrum Saldanie. Feria V, X V kalendas Julii, era DCCCCLXXXVIII." .Confirman: Ramiro, sus hijos Ordoño y Sancho (1. col.), los obispos Oveco de León, Dulcidlo de Viseo, Oveco de Oviedo y Gonzalo de Lugo (2. col.), Fredenandus Gundisalviz comes Castelle, Didacus Monnioz comes Saldanie, Veremudus Nunniz comes Ceie, Pelagio Gundisalviz, Osorio Gutierriz, Roderico Guterriz, Piloti Gebuldez (3. col.), Fredenandus Assuriz comes, Froila Velaz, Garseza Didaz, Veremundus Ansuriz, Fortun Garcia y Pepi Zitiz. A. H. N., Sahagún, Reales, 17. E l 17 de junio de 950 no fué jueves, sino lunes. Jueves fué en 947. Vignau aceptó la fecha de 947. a

a

a

219 947-1-agosto. E l abad Crescenüus del monasterio de Sancti Petri et Sancti Clementi epi., se entrega, junto con el monasterio que rige, sus monjes y bienes, al de San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban, rogando a los hermanos de Cárdena que pidan por el alma del abad, que fué de San Clemente, Quintiliano. "Facta... kalendas Augustas, Era D C C C C L X X X V regnante serenissimo domino et principe Ranimiro in Obeto, et in Castella comité Fredinando Gundissalbiz." a

L Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 186 y 187; Berganza: Antigüedades, II, pág. 391. Los dos trascribiendo del Becerro Gótico, folio 47, col. 1. Por una distracción, el P. Serrano asigna a esí;^, carta la fecha 949.

220 947-4-agcsto. Agregación por Fernán González y la condesa Sancha al monasterio de San Millán de la Cogolla del de Salcedo con sus derechos y dependencias. "Facta... quarta feria, secundo nonas Augustias, era nongentésima octogésima quinta." Después de la confirmación del conde viene ¿a de la condesa, llamándose Sancia Santionis. Gundessalvo Fredenandois e¿, -Sancio Fredenandoz cf.—Garsea Fredenandoz cf.—Gon» dessalvo Arderice cf.—Oroivo Zahaggelli cf.—Fredenando Belascoz cf.—

1146

FRAY JUSTO PÉEEZ DE XJRBEL

Vincencio eps cf., iseiásco eps cf., Benedictus eps cf., Oriolus eps, cf. Maurellus ab. cf., Jonti BÜ. cf., Bivas ab. cf... Munnio Assuriz ab. cf., Oveco Assuriz cf., Didaco Sarraniz ts..., Bervodo García ts., Hanne Godesteoz ts., Munnio Nunnuz ts., Didaco Fredenandoz ts..., Alvaro Sarra-, ziniz ts., Munnio Gudesteos ts., Didaco Scencenoz ts., Sarrazini Alvaroz ts., Vegela Dolquitiz ts., Gutier Gómez ts., Vegela Alvaroz ts., Oveco Munnioz ts., Munnio Munnioz testis. r

L.. Serrano, O. S. B.: Cartulario de San Millón Gogolla, pág. 51. E l cómputo está de acuerdo con la calendación, pues el 4 de t>$mto fv'4 miércoles en el 947.

221 947-4-agosto. Agregación por Fernán González y la condesa Sancia Sancionis al monasterio de San Millán de la Cogolla del de San Juan, cercano a Cihuri. "Facta... era nongentésima octagesima quinta, feria quarta, nonas augustias, regnante Domino nostro Ihesu Christo, et sub eius imperio ego Fredinando, Dei nutu comes, in Castella et in Álava..." Confirman: Gundissalvo Fredinandiz Sancio Fredinandoz, Garcia Fredinandoz, Gundissalvo Arderice, Oroivo Zahaggelli, Fredinando Blascoz, Vincencius eps., Belasius eps., Benedictus eps. (dos abades), Oriolus y Maurellus; Oveco Asuriz, Didaco Sarrazinez, Bermudo Garceiz, Hanne Gudestioz, Munnio Nunoz, Didaco Fredinandoz, Albaro Sarracinez, Munnio Gudestioz, Bella Dolquitez, Gutier Gómez, Beila Alvaroz, Oveco Munioz, Munnio Munioz. Gomessanus scriba et ts. L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 52, Fecha irreprochable, como observamos en la nota a la carta que precede.

222 947. E l abad Salito funda y consagra el monasterio de San Juan de Bonelli in Fenestra, in territorio Auca, y el conde Fernán González confirma la fundación señalando a la par los límites de la misma. "Facta

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1147

era nongentésima octogésima quinta, Ranimiro rex in Legione. Ego Fredinando Gondissalvez comité in Castella, qui hec scriptura iussi, testes tradidi. Gondissalvo Fredinandiz cf., Sancio Fredinandez cf., Vinsencius eps. cf., Vigila abba cf., Apre abba cf., Stephanus abba cf., Sendinus abba cf., Altemiro abba cf. L. Serrano, O. S, B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 48; Sancloval: Fundaciones (San Millán), fol. 39; Argáiz: fif %*., VI, 636.

223 947. E l abad Salito funda la iglesia de San Víctor y San Facundo en la vina de Arlanzón, y la somete al monasterio de San Juan de Bonelli en Henestra. "Facta carta in era nongentésima octogésima quinta, Ranimiro rex in "Legione et comité Fredinando Gondissalvez in Castella." L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millón Cogolla, pág. 49.

224 948-1-agosto. Carta de propia oblación y de donación de unos bienes en Torresandino, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... kalendas Agustas, Era DCCCCLXXXVP, regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Confirman los abades "Belasco, Enneco y Rapinatus". L. Serrano, O. S. B.: B." G-.° Cárdena, págs. 229 y 230; Berganza: An~ tigüedades, II, pág. 393. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 59, col. 2.

225 948-1-agosto. E l abad Folio funda el monasterio de San Andrés de Villa de Pun, en Valdegovia, donándole diversos límites y la mitad de una iglesia

F

1148

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

en Villanueva. "Hec termino supradicto vel hereditate ego comité Fredinando Gondissalbiz per linguam dominus meus Didacus eps. agnovi, sensum dedi et confirmavi... Facta... tertia feria, kalendas Augustias, aub era nongentésima octogésima sexta, regnante glorioso principe Raiemiro in Legione et comité Fredinando Gondissalbiz in Castella. et tonino Didaco epo in Valleconposita," 3U Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 55.

226 948. "Tempore Fredinando Gondissalvez comité", cuando se dieron a San Millán de la Cogolla unas eras de sal en Salinas, hubo pleito entre "Séniores S. Emiliani pernominatos Mer Nunno et Mer Galindo cum hominibus de Salinas cum fratribus de Salceto et cum senioribus de Caradigna". Se sentenció de modo que los de San Millán tomasen la sal "dominico die in aurora usque ad vesperum. Et firmavit hoc pactum... Garsea Ove coz de Fontes, Ozea Telluz de Fontes, Vigila Lupi de Fontes, Flazino de Fontes, Domno Orovi de Salinas, Nunnu Maliz de Villacones Scemeno, filio de iudice qui fuit in Valle. Era nongentésima octogésima sexta". L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 43.

227 948. Fernán González, tocius Castelle comes, dona al monasterio de San Millán de la Cogolla el de San Martín de Grañón, declarando a éste, y a todo lo que pueda adquirir aquél, libre de toda potestad real o de señor. "Facta... era nongentésima octogésima sexta." Confirman, con los hijos del conde Gonzalo y Sancho, Gundisalvo Arderice, Oroibo Zahagelli, Vicenti eps., Belasco eps., Oriolus ep., Benedictus eps., Oveco Assuriz, Didaco Fredinando, Alvaro Sarrazinez, Gutier Gomiz, Oveco Nunnez, Beila Alvaroz, Hane Godesteoz, Gomessano scriptor cf. (No figura la condesa). L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág. 54.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1149

228 949-1-enero. Venta de una tierra 'entre particulares. "Facta... kalendas Januarias, sub Era DCCCCLXXXVII, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L Serrano, O. S. B.: B.'° G.° Cárdena, págs. 230 y 231, con relación al Becerro Gótico, fol. 59, col. 3.

229 949-18-enero. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor del monasterio de "Sancta Eugenia et Sánete Marine" y de su abad Severo, "cuius ecclesia fundata est in ripa que dicitur Manmellare. Facta... die V feria, XV, kalendas Februarias, E r a DCCCCLXXXVII, rex Ranimiro in Legione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella". L. Serrano, O. S. B.: B.° G-." Cárdena, págs. 37 y 38, con referencia al Becerro Gótico, fol. 9, col. 4.

230 949-1-febrero. Venta de una viña realizada entre particulares. "Facta... kalendas Februarias, Era DCCCCLXXXVIP, regnante principe Ranimiro in Legione et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 300, con relación al Becerro Gótico, fol. 78, col. 3.

231 949-3-febrero. "Mantelle et uxor mea Leocadia, cum filiis atque filiabus nostris, videlicet, id est, Gundissalbo pbr., Regina, Eugenia, Proba, Justa, Ybe-

F

1150

K

A

Y

JUSTO PÉREZ DE UKBEL

ra" donan al abad Iñigo la iglesia de Sancta Maña in ripa fluminis Rabia. "Facta... n i Nonas Februarias, Era DCCCCLXXXVIP, regnante serenissimi regia Ranimiri in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. B. S.: B* G.° Cárdena, págs. 182 y 183, con relación al Becerro Gótico, fol. 46, col. 1.

232 949-15-agosto. Vermudo, su mujer Passarella y su hermano el presbítero Montano agregan a San Pedro de Cárdena, siendo abad de este monasterio Esteban, la iglesia monasterial de Santa María de Robe. "Factum... XVIII kalendas Septembris, Era DCCCCLXXXVIP, regnante principe domno Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Fredinandus comes rb.—Domna Sancia comitissa rb.—Sancius prolis ipsorum rb.—Munnio Hanniz ts.—Didaco Munnioz ts.—Munnio Didaz ts.—Hanni Munnioz ts... Cisla Munnioz cf. L Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 365 y 366, con relación al Becerro Gótico, fol. 94, col. 4.

233 949. Cuatro donaciones de bienes hechas en favor del monasterio de Mardones. Los bienes raíces radican en Valpuesta y Pancorbo. En una de las donaciones, la tercera, se dice: "era nongentésima octogésima séptima, Regnante rex Rademiro in Legione, comité Fredinando Gondissalvez in Castella, Didacus eps. in Valeposita." En las demás no se hace mención ni de rey, ni de conde, ni de obispo. L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millán Cogolla, pág 56.

234 950-1-enero. Venta de una heredad en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... kalendas Jannuarias, in Era DCCCCLXXXVIIP,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1151

regnante rex Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Confirman: Mirel Fredenando ts.—Didaco Fredinandiz ts.— Munnio Ruderici ts... L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 298, con relación al Becerro Gótico, fol. 78, col. 1

235 950-22-enero. Carta de propia oblación y donación de una iglesia en Marmellar, hecha a favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban por Severo, "simulque socio meo Stefano. Facta... X I Kalendas Februarias, sub Era DCCCCLXXXVHP, regnante serenissimo rex Ranimiro in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella," L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 155; Berganza: Antigüedades, II, pág. 393. Los dos transcribiendo del Becerro Gótico, folio 38, col. 2.

236 950-23-enero. Venta entre particulares de una viña en "Kanalelia". "Facta... die X kalendas Februarias, Era DCCCCLXXXVIII, regnante rex Ranimiro in Obieto, et comité Fredinando in Castella regnum per sécula." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 80 y 81, con relación al Becerro Gótico, fol 20, col. 2.

237 950-1-febrero. Carta de "profiliatione", en honor de San Andrés Los bienes que entran en rio "post obitum" de la

que hace "Ositia cum tibi Maria sororem", de Villalbilla y de su abadesa María. la "profiliatio" recaerán en el monastedonante. "Facta... kalendas Februarias,

1152

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Era DCCCCLXXXVIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G." Cárdena, pág. 357, con relación al Becerro Gótico, fol. 93, col. 1. Con referencia al mismo Becerro Gótico la transcribe Berganza: Antigüedades, II, pág. 394.

238 950 (?)-13-febrero. Venta de una viña realizada entre particulares, "Facta... Idus Februarias, E r a T, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, págs. 298 y 299, con referencia al Becerro Gótico, fol. 78, col. 1.

239 950-25-febrero. Tellu Munnioz y su mujer Uandilo, "intellectu vigenti et toto' vigore mentís", donan para después de su muerte todo su haber a Santa María de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu Albarez. "Facta... V kalendas marcias, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiro in Legione et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Fredenando Feles cf.„ Vermudo Fredenandez cf... Mumuo Mannario ts... Begela Telliz ts. Munio Belaza ts. Munnio Sanzonez ts. Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XX, con relación al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fols. 88 v y 89 r:

240 950-1-marzo. Rapinato, por remedio de su alma y las de sus padres y de la de su hermana Eugenia, hace una donación a Cárdena, a la

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1153

par que se hace familiar del monasterio. "Pacta... kalendas Marti as, Era DCCCCLXXXVIIP, regnante principe Ranimiro in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." D. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 147 y 148; Berganza: Antigüedades, II, pág. 394. Los dos en relación con el Becerro Gótico, folio 36, col. 2.

241 950-18-marzo. Faternus y su mujer Anderazu, "intellectu vigenti et toto vigore mentís", donan para después de su muerte todo su haber a Santa María de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu Albarez. "Facta... X V kalendas aprilis, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiro in Legione sibe in O veto sedis, comité vero Fredenandus Gundesalbiz ¿n Castella.." Entre los confirmantes, Munnio Nunnez hic ts., Tellu Munnioz hic ts., Munnio Belaza hic ts., Munnio Sanzone-ts., Begela Telliz hic ts. Barrau-Dihigo: Gh. de Válpuesta, carta núm. XXI, siguiendo al Códice del A . H. N . de Madrid 1166 B, foís, 85 y 86 r.

242 950-21-marzo. Donación de diversos bienes, hecha en favor de Santa María de Buezo de Bureva y de su abad Nunnu Albarez. "Facta... XII kalendas aprilis, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiro in Legione sedis, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Fredenando Feles cf., Vermudo Fredenandez cf., Tellu Nunnioz hic ts., Belasco Galindoz hic ts..., Munio Placenti hic ts. Barrau-Dihigo: Oh. de Válpuesta, carta núm. XXII, con referencia al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, foí. 87 r. 243 950-25-marzo. Placenti y su mujer Munnata, "intellectu vigenti et toto vigore mentis", donan para después de su muerte todo su haber a Santa Ma-

1 1 5

4

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ría de Buezo de Bureva y a su abad Nunnu Albarez, "Pacta... VIII kalendas aprilis, sub era DCCCCLXXXVIII, regnante principe Ranemiro m Legione, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Begela Paternez hic ts., Munnio Belaza ts., Munnio Sanzone hic ts., Munnio Manno hic ts., Begela Telliz ts., Tello Munnioz tes. Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. X X n i , siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 84. 244 950-29-marzo. Venta celebrada entre particulares de una viña, uno de cuyos límites se halla junto a la heredad de Munnio Sanzonez. "Facta... IIII kalendas aprilis, era DCCCCLXXXVIII , regnante glorioso principe Ranemiri in Legione sedis, comitem vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Castella." Entre los testigos, Munnio Belaza hic ts., Ihoannes de Solaco hic ts., Munnio Quentulle hic ts., Munnio Sanzone hic ts. 3

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXIV, siguiendo al Códice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fols. 89 v y 90 r. 245 950-4-abril. Donación de varios bienes en favor del monasterio de Santa María de Buezo de Bureba y de su abad Nunnu Albarez, "Facta... II nonas aprilis, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiri in Legione, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Entre los confirmantes, Fredenando Félix cf., Munnio Belaza cf., Ihoannes de Solago ts., Munnio Sanzone ts., Munnio Mannairo ts., Begela Telliz ts., Munnio Quentullez ts. Barrau-Dihigo: Ch, de Valpuesta, carta núm. XXV, con relación al Códice del A. H . N. de Madrid 1166 B, fols. 87 r y 88 r.

246 950-12-abril. Carta de propia oblación y donación de una serna en favor del monasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta car-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1155

ta... II Idus Aprilis, sub Era DCCCCLXXXVIII, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fernando in Castella." 0

L. Serrano, O. S. B.; B." G? Cárdena, pags. 60 y 61, con referencia al Becerro Gótico, fol. 15, col. 4.

247 950-17-abril. Donación de varios bienes en favor del monasterio de Santa María de Buezo de Bureba y de su abad Nunnu Albarez. "Facta... X V kalendas maias, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiri in Legione isedis, comitem vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Castella et Alaba." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXVI, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fóls. 90 r y 91 r.

248 950-28-abril. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de Cárdena. "Facta... IIII kalendas Maias, Era DCCCCLXXXVIIP, regnante principe Ranimiro in Obeto, et comité Fredinando Gundissalbo in Castella." L. Serrano, O, S. B.: B.° G." Cárdena, pág. 362, con relación al Becerro Gótico, fol. 94, col 1.

249 950-abril o mayo. Venta de unos bienes en favor de Santa María de Buezo de Bureba y de su abad Munnio. "Facta... in era DCCCCLXXXVIII, notum die (falta) kalendas maias, regnante principe Ranemiro in Legione, et comité Fredenando in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. XXVII, con referencia al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 82 r.

n

5

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

6

250 950-1-mayo. Adefonso Sendmi y su mujer Eilo donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban la iglesia de San Pedro de Tobilla. "Faota... kalendas Maias, Era DCCCCLXXXVIIP, regnante gloriosísimo principe Ranimiro in Obeto, et in Castella comité Fredinando Gundissalbiz." Confirman Fredinando ts... Tellu Ermegildiz ts... Munnio Ulioz ts. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 222 y 223, en relación con. el Becerro Gótico, fol. 57, col. 3.

251 950-7-mayo. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... Nonas Maii, E r a D C C C C L X X X V I i r , regnante prinicipe Ranimiro in Obieto, et filio eius Sancio in Burgos." L¡. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, pág\ 139, con referencia al Becerro Gótico, fol. 34, col. 1.

252 950-26-abril. "In Dei nomini nostri Jhesu Christi. Ego Fernandez Ansures, comité in Montesson, pro redemptione anime me et parentum meorum, fació cartulam siue testamentuz donationis ecclesie sánete Marie de Fusellis, quam guuernat et regit dominus Raymundus abbas, de villa Gutiérrez Aluarez, que est sita inter Montem del Rey et villa Ximenaz, cum suos términos et cum domos, solios et vineas, térras, pratros, pastos et cum sua deffesa; istam antea dictam villam cum omnia supra nominata dono dicte ecclesie sánete Marie et vobis Raimundo abbati et sucesoribus vestris, ut habeatis perpetuo cum introitus et exitus et cum omnes términos suos, tam populato quem heremo, et cum ómnibus pertinentiis et directuris suis cuius terminus vadit de Bal de Pela!

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1157

supra Colina... Facta carta donationis noto die sexto Calendas Mari, i n era D C C C C L X X X V I I I . Ego Fernandus Ansurez qui hanc cartam ficeri (fieri) iussi cf. Gloriosísima regina cf. Comes Gonsaluus Sánchez cf. Gonsaluus Diaz cf.—Petras Garsias de F i t a ts, comitissa dompna V r r a ca cf.—Dompna Ximena cf.—Sancia Bermudez.—Froilad de A u i l a ts.— Belid Nuñez cf.—Ansur Nuñez cf.—Ñuño Garsia cf.—Pelagius Garsia de L a r a ts.—Ego López de Manquillos notarius regis quod scripsit signauit." Noticia en la B. N . , ms. 705, íol. 8 r. Hay una relación evidente entre esta carta y la del 26 de abril de 947. E n las dos son loe mismos los destinarlos y los testigos; ese abad Raimundo, de nombre exótico en la Castilla del siglo X; esa gloriosísima regina, que es, sin duda, la reina Teresa, mujer de Sancho el Craso y hermana de los Ansúrez; ese conde Gonzalo Sánchez, y esa condesa Urraca, ets. Los donantes son dos hijos de Assur Fernández: Fernando*, que le sucedió en el condado de Monzón, y Gonzalo, que pudo heredar el título a la muerte de su hermano, aunque no existe ninguna otra carta que nos lo diga. Fernando da la villa de Gutierre Alvarez; Gonzalo la de San Facundo. Se trata, por tanto, de dos cartas distintas. Esta de 950 puede estar bien fechada, pues por este tiempo muere Asur Fernández, el rival de Fernán González. También aquí encontramos confirmaciones posteriores.

253 950-31-mayo. Assur se entrega a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban, donando en e l mismo acto a l monasterio algunas heredades, y "post obitum meum quintam partem. Facta... II kalendas Junias, E r a D C C C C L X X X V I I P , regnante principe Ranimiro i n Ohieto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B. G." Cárdena, págs. 148 y 149, con relación al Becerro Gótico, fol. 36, col. 3.

254 950-31-mayo o mejor 1 de junio. E l presbítero Velasco dona al monasterio de San Cosme y San Damián de Congosto, cerca de Covarrubias, una granja, " i n villa que di-

jj58

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

citur Fumata. Facta... pridie notum dominicum, kalendas Junias, Era D C C C C L X X X V I i r , regnante rex Ranimirus in Legione et comité Fredenandum Gundisalbizi in Oastella." L. Serrano: Cartulario de Covarrubias, págs. 1 a 3, con relación a un original del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, núm. 1. En la fecha el P. Serrano lee "pridie notum Domini cum kalendas junias"; pero habría que leer "pridie notum dominicum, kalendas junias"; es decir, el primero de junio, un día antes del domingo, lo cual resulta verdadero, pues el primero de junio de 950 fué sábado. Se trata de un documento original escrito en letra cursiva visigoda.

255 950-1-junio. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, "Facta... kalendas Junias, Era D C C C C L X X X V I i r , ¡regnante principe Ranimiro in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G° Cárdena, pág. 143, con relación al Becerro Gótico, fol. 35, col. 1.

256 950-1-junio. Donación en favor del presbítero Munnio y de los monjes, "qui comoratis sub nianu abbatis Nunnu Albarez", de varios bienes como reconocimiento a los beneficias que desde el "die kalendas iunias usque in diem Sancti Christofori", habían recibido para su manutención el donante y su hija, llenos de necesidad a causa de "isto anno pessimo". Roboran: Munnio Sanzone, TeUu Munniz, Munnio Belaza, Munnio Quentullez, Munnio Mannairo, Begela Telliz, Facta... ipsas kalendas iunias, era DCCCCLXXXVIII, regnante Domino Nostro Ihesu Christo, et prin-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1159

cipe Ranemiri in Legión© sive in Oveto sedis, comité vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Alaba et Castella." Barrau-Dihigo: Oh. de Valpuesta, carta núm XXVIII, siguiendo al Códice del A. H. N. de Madrid 1166 B, fols. 82 v y 32 r.

257 950-10-junio. Venta de varios bienes en favor del presbítero Munnio. Testifican, entre otros, Tellu Munnioz, Munnio Belaza y Munnio Sanzone. "Facta... era DCCCCLXXXVIII..., IIII idus iunius, regnante glorioso principe Ranemiri in Legión© sedis, comitem Fredenandus i n Alaba et Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Vculpuesta, carta núm. XXIX, con relación al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 33 v.

258 950-27-junio. Carta de "profiliatione", hecha a Feles Velendez y a la' iglesia monasterial de San Andrés de Villalbilla. "Facta... V kalendas Julias, Era DCCCCLXXXVIII*, rex Ranimirus in Obeto, et Sancio prolis in Vurgos." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 356, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col 4.

259 950-18-agosto. Ihoannes y su mujer Kara, "intellectu vigenti et toto vigore mentís", donan a Santa María de Buezo de Bureba y a su abad Nunnu A l barez, para después de la muerte de los mismos, sus heredades y derechos. "Facta... X V kalendas septembres, era DCCCCLXXXVIII, regnante glorioso principe Ranemiri in Legione sedis, comitem vero Fredenandus prolis Gundesalbi in Alaba et Castella." Entre los estigos,

n

6

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

0

Munnio Manairo hic ts., Begela Telliz hic ts., Tellu Munnioz ts., Tellu Sanzonez ts., Munnio Sanzonez hic ts., Munnio Belaza hic ts. Barrau-DiMgo: Oh. de Valpuesta, carta núm. XXX, siguiendo al Códice del A. H. N. de Madrid 1166 B, fols. 91 f y 82 r.

260 950-16-septiembre. Venta entre particulares de una "medietatem in ferragine", situada en Varrio de Eras, "Pacta... die notum X V I kalendas octobris, sub Era D C C C C L X X X V I i r , regnante rex Ranimiro in Obieto, et Sancio in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.f G," Cárdena, págs. 78 y 79. con referencia al Becerro Gótico, fol. 19, col. 4.

261 950-17-septiembre. "In nomine omnium opificiis rerum creatis et regem cendentis et circumpletentis et cirmumscripti adque inuisibilis Dei Patris et Filii et Spiritus Santi in eternum et vltra cuius regnum in sempiternum non corrumpetur ñeque auferetur, cuius nutu principes regnat et témpora mutantur temporibus, per quem cum ita subsistunt elementa, cui famulantur vniversa celestia pariter et terrestria, adque mare continentia; illius jubante clementia, igitur in nomine Dómini nostri Jhesu Christi. Hec est cartula testamenti atque memoria de illos comités qui edificarunt monasterium in dehesa Braua pro suas animas in honore sánete Marie Virginis et Matris Domini nostri Jhesu Christi et sancti M i caelis Archangeli et sanctorum apostolorum Petri et Pauli et sancti Joannes apostoli & , hoc est, Ferdinandus et Gundisaluus Ansurez comités et vadit terminus eius ex vna parte de illa carrera que venit de Moncon ad Donnas contra fontes, &. Facta cartula donationis et confirmationis, décimo quinto Chalendas octobris, in era D C C C C L X X X V n i ; et quisquís hane cortulam rumperit vel contra venerit sexaginta denarios auri componat. Gloriossima regina domna Ximena confirmat.—Comitissima domna Vrraca.—Comes Garsias Sánchez.—Bellit ts.—Gonsalus Diaz.—

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1161

Bellid Nuñez.—Ñuño Garsia.—Rodericus Gundisalui.—Ansur Nuñez.— Pelagius.—Cyd ts.—Licinio preste scripsit et signauit, Licinio." Noticia en el mis. 705 de la B. N., f.° 70. Es una noticia de la fundación de Santa María de Husillos, redactada en época posterior, aunque la fundación pudo hacerse este año. Podría sospecharse que la gloriossissima regina, úotoina Ximena es la madre de Sancho el Mayor, que como leonesa vivió con frecuencia en esta tierra, y que la ctomitissima domna Urraca es Urraca de Covarrubias, la hermana de Sancho García el de los buenos fueros, y tutora de su sobrino el conde García Sánchez, cuyo nombre figura también en este documento. Según esto, las tres notas relativas a Husillos que llevan la fecha de 950 y 947 fueron redactadas alrededor de 1020, aunque se refieran al siglo anterior. Todo esto se ve claro por la nota que lleva la carta del 17 de septiembre de 950, que es el documento siguiente.

262 950-17-septiembre. In nomine Domine nostri Jhesu Christo. Hec est memoria de illos comités qui dederunt por suas animas a sánete Marie matris Domini nostri Jhesu Christi et sancti Michael Archangeli et sanctorum apostolorum Petri et Pauli..., Anrrieus et Munio Anzurez dedit suo germano Ferdinando Anxurez, qui erat comité in Monteson, villa de Pajares con suas hereditates et suos términos, et por sua anima dedit villa de Guterre Aluarez, dedit Ferdinando Anxurez con sua dehessa et con suas hereditates. Transitus est Gundisaluo Ansurez dedit villa de Pajare jos cum sua dehesa et suas hereditates. Transitus est illo comité Ferdinando Anxurez; venit sua germana domina Tarassia regina «t rex Ramiro, qui erat i n Legione, venit a Monteson dederunt por sua anima villa de sancti Juliani et villa de Abandella cum suas hereditates et suos términos; pro illo comitte Ferdinando Anxurez, posedit comité Santio Gartianez Castella et Manteson; transitus est. Venit rex Santius de Pampilona cum sua matre illa regina domna Ximena et i l l comittisa domna Vrraea et comité Garsia Sánchez; confirmaverunt illas villas por sua anima de illo comitte Santius Garcianez a sante Marie. E t fuerunt ibi rex testes et fabulatores, qui dixerunt veritatem: Gonsaluz Didaz, Bellit Muñoz, Munius Guterriz, Roderico Gonsaluez, Ansur Muñoz. a

1152

F R A Y JUSTO PÉREZ DE' URBEL

Confirmarunt ipsas villas et ipsas hereditates pro anima de illo comité Santio Garcianez pro remedio animas suas a sánete Marie. Facta carta donationis décimo quinto calendas Octobris, in era dcccc lxxx viii, Regnante Rex Santius in Oastella et in Pampilona et in Monteson. Licinio presbítero scripsit (Sigue confirmación de Alfonso VII). Noticia contenida en el ms. 705, fols. 13 y 14 de la B. N . En los folios 15 r a 16 r del mismo ms. hay otra redacción de esta escritura que fundamentalmente coincide con la que aquí damos. Es una nueva noticia redactada entre 1029 y 1035, pero relativa a hechos anteriores.

263 950-1-noviembre. Amplia donación hecha en favor de San Andrés de Villalbilla y de su abad Félix, "Facta... kalendas Nobembris, Era D C C C C L X X X V I i r , rex Ranimirus in Obeto, et Sancio prolis in Vurgos." L Serrano, O. S. B.: BJ° G.° Cárdena, pág. 355, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col. 3.

264 950. Sarracino Obécoz, con su hermano Alvaro y su madre Goto, donan unos bienes al monasterio de San Esteban de Salcedo y a su abad Eugenio, "Redemiro rex in Legione et comité Fredinando Gonzalvez in Castella. Facta carta era nongentésima octogésima octava." L. Serrano, O. S. B.: Cartulario San Millón Cogollo,, pág 57.

265 950 (?) Testamento que en favor del monasterio de Santa María de Buezo de Bureba hacen de sus bienes el matrimonio Fruela y María (Fáltale la

2 Á •-•''

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1163

data, que Barrau-Dihigo suple teniendo en cuenta que su formulismo es de l a serie de los documentos núms. 244, 245, 247, 249 de esta calección). Barrau-Dihigo i Ch. de Valpuesta, carta núm. X X X I , con relación al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fol. 92.

266 950 (?) Alvaro Velaz da a Sahagún la villa de Juara "cuam aveo de aviorum et parentum meorum". Ranemirus rex confirma, y después sus h i jos Sancho y Ordoño, los obispos Oveco, Dulcidio y Gonzalo, el abad L u minoso, "Didacus Munniz, Pelagius Gundisalviz, Fredenandus Gundisalviz, Ossorius Gutierriz, Suarios Nunniz..." Escalona: H. de Sahagún, Esc. X X V I I , pág. 398. Parece que Escalona utilizó una escritura original. No obstante, la fecha estaba equivocada, pues dice: "feria V , nono kalendas Aprilis, era DCCCCLXL VIII". Como es sabido, en 960 no reinama ningún Ramiro a

267 950-951. los ría te biz laz

Carta de propia oblación y de donación de toda l a "medietate" de bienes del donante, el presbítero Teño, hecha en favor de Santa M a de Valpuesta y de su obispo Diego. "In era D C C C C L X X X V , regnanprincipe domino Ordonio i n Obeto, et comité Fredenando Gondesali n Alaba et i n Castella." Entre los confirmantes, Tellu Bei(signum). Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, carta núm. X X X I I , siguiendo al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 16 v y 17 r. Discute la discordancia que observa entre la data y el rey "regnante", y propone la fecha 950-951, por admitir con Risco, H, de León, página 198, que si bien Ramiro II murió en 951, en las cartas del 950 se ponía unas veces por rey a Ordoño III y otras a Ramiro II. Véase lo que decimos en el texto.

F

1164

R

A

Y

JUSTO PÉEEZ DES U E B E L

268 951-1-enero. Donación en favor de la iglesia de Santa Eugenia de Marmellar y de su abad Severo. "Facta... kalendas Januarias sub Era DCCCCLXXVIIII, regnante rex Ordonio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.°GJ° Cárdena, págs. 156 y 157, con relación al - Becerro Gótico, fol. 38, col. 3. El propio editor propone añadir a la data una X, ya que entonces reinaba Ordoño III, lo que no ocurre en 941.

269 951-19-febrero. Ordoño III y su mujer Urraca hacen donación a Celanova y a San Rosendo de "azenia nostra propria, qui est sita sub balneos nostros in ilumine Durio, in Zamora, pro abolenda delictorum nostrorum cirografa." Confirman: Fredenandus Gundisalviz comes, Nunnus Osoriz, Pelagius Tetoniz, Veremudus Magnitiz et majordomus, Menendus Ruderici, Fredinandus Gundesindi, Guttier Nunniz... Ordonius prolis domni Adefonsi regis. Barrau-Dihig-o: Charte royales león., Rev. Hisp. 1910, X, pág. 383. s

270 951-24-abril. "Sub Christi nomine Ego Fernandus Ansurez et ego Gonsalvus Ansurez et ego Nunnus Ansurez comités de Monson, dicen que hacen por redención de sus ánimas y de sus padres (donación) de su lugar de Pajarejos, cerca de Becerril, a la iglesia de Santa María de Usillos, y a don Raymundo abbad de la dicha yglesia y a sus sucesores, y confiesan reciuir L X marchas argenti purisimi. Facta cartula donationes noto die

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1165

o

VIII kalendas Maii, era 989 et nos ante dicti comités hanc cartam fieri jussimus tota mentís intentione. Fuerunt visores. Albar Pérez mayordomo regis, Petrus Nuñez alférez regis, Garcia Ruiz, merino maiori. Tello Tellez electus, in Patencia, Petrus Martinez capiscol de Fusellos, Don Horente el abbad, et ego Dominico Moro, quod scripsi signaui como scriba rebis de nuestro signo." Extracto del ms. 705 de la B. N., fols. 16 y 17. Dos visores que vienen a confirmar el contenido de esta noticia, son de época posterior, del tiempo de Alfonso VI, como se ve por una escritura de 1107 (en este ms. fol 18 v), en la que los visores son los de esta carCa, así como algunas dignidades. #

271 951-15 de mayo. a

Ordoño III da a Sahagún la villa de Matilla. Confirman (1. columna) : Oveco Ovetensis episcopus, Gundisalvus Lucense, Luminosus abbas Boetense, Severinus abbas Sancti Cosme et Damiani, Tibandus abbas Sancti Petri de Eslonza, Gomis abbas Sancti Felicis de Bobatella, Nunus abbas Sánete Marie de Bamba. (2. columna): Fredenandus Gundisalviz, Didaco Munioz, Pelagio Gundisalviz, Roderico' Guterrez, Osorius Guterrez, Aurelius Baroncelli, Suarius Nuniz, Monio Nuniz, Monio Gudesteos, Oveco Monioz, Roderico Fredenandez, Uzua Ennequiz, Atan Felicis. a

A. H. N., Reales doos. de Sahagún, I, doc. 18. E l documento trae la era 1008, pero es un error evidente.

272 952-9-junio. Eusytia dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban "quintam partem" de todos sus bienes "mobile quam et inmobile" y además la serna de Castrillo del Val, "Facta... VII Idus Junias.

F

1166

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

E r a D C C C C L X X X * , regnante serenissimo principe Ordonio i n Obeto, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." Confirman: Domno Fre~ diñando comes cf.—Domna Sancia comitissa cf.—Armentero Nuniz cf.— Los abbades Sarracenus y Vicentius, y Rodrigo Nuniz. L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 341 y 342; Berganza: Antigüedades, II, pág. 383. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 89, col. 1. D. L , Serrano propone la corrección de la fecha en vista de la imposibilidad de que en 942 reinase Ordoña III. A pesar de que Berganza había aceptado la cronología del documento, sin darse cuenta del anacronismo.

273 .

952-l-julio.

Diego Beilaz elige sepultura en San Millán de la Cogolla, haciendodonación a l monasterio de lo que le correspondía en Rivo de Francos, heredado de su párente Veüla Alvarez; también incorpora al monasterio bienes y vasallos en diferentes pueblos que nombra, "Facta... kalendas Julias, era nongentésima nonagésima, regnante rex Ordonio in. Legione, et comité Fredinando in Castella. (Entre los confirmantes), Munnio Alvarez cf., Gondisalvo Didaz cf., Didaco Telluz cf., Belascone pbr. scripsit. L . Serrano, O. S. B . : Cmt. San Millán Cogolla, pág. 58.

274 953-1-agosto. Carta de propia oblación y donación de varias sernas en Orbanelia con fijación de los términos de las mismas, hecha en honor de 0

C

d

F a C t a

C a r t a

Dc"cCcÍx n f^ "principe D C C C C L X X XXxti X I , Ordonio a

d Í e

k a l , e n d a S

a g u s t i

i n Legione, et in Castella'

E r a

comité

Fernando Gundisalbiz." L. Serrano O. S. B . : B,

¡Z 7"coi 3 ^ ^

396

G, Cárdena, págs. 27 y 28; Berganza: AnL

' °

S d

SC

° °

nr e l a C Í Ó n

al

B e c e r r o

G ó t Í C O

»

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

H67

275 954-1-enero. Munnio prbr. y Pecenina, "utrique i n cordibus ruminantes qualiter milite Prolix Regis inmensi Ínfulas mundi vicerunt", donan unas heredades a San Julián de Villagonzalo de Pedernales y a su abad Tello, "Facta... kalendas Jannuarias, E r a D C C C C L X X X X I P , regnante rex Ordonio i n Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Vurgos." L. Serrano, O. S. B . : B.° G° Cárdena, pág. 125. Con relación al Becerro Gótico, fol. 30, col. 4.

276 954-3-junio. Tras de invocar a los santos Sebastián, Pedro, Pablo y Emiliano, «n cuyo honor e s t á fundada una iglesia en los suburbios de Tabladillo, a l margen del río U r a , F e r n á n González y su mujer Sancha, movidos por razones espirituales, hacen varias donaciones a l a iglesia monasterial de San Sebastián de Silos. Donan, en primer lugar, l a propia basílica, con sus términos y pertenencias, para que en ella se viva según l a regla de San Benito... "Factum... sabbato, III nonas jimias, era D C C C C L V I I , segnante Domino nostro Ihesu Christo in celis, et princeps terre hujus Ordonio in Legione, comité vero Fredenando Gundisalviz in Castella." Confirman: Munio Didace, Sarracín© Scemenoz, Garcie Bencemaloce, Frande Arguisso, Garcie Alvarez, Didaco Simplicio, Alfonsso, Munini Alvarez, Beilla Rebellez, Teillu Marellez, Johannes titulavit. Perotin, D. M . : Recueil... l'abbaye de Silos, documento primero, página 1 y sigs. L a data de la carta, 919, está, necesariamente errada, pues no podía haberse aún celebrado el matrimonio de Fernán González y Sancha. E n 954 (error de grafía fácil de explicar) no sólo era sábado el 3 junio (lo que no ocurre en 919), sino que vivía aún Sancha, la mujer de Fernán González, y éste, contra lo que ocurre en el año de la data de la carta, se titula conde de Castilla. Véase lo que sobre esta carta decimos en el texto, cap. XII. L a fecha de 954 puede considerarse como segura.

n

6

FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

8

276 bis. 954 (?)-22-julio. V Kalendas Augusti era M X I I , regnante rege Ordonio i n Legione et comité Fredenando Gunsalvi i n Castella. Ego Oveco Munmoz et uxor mea E y l o " da a San Isidro y a su abad Oveco sus casas de San Salvador, San Juan, San Facundo y P r i m i t i v o y San Pelago m á r t i r , en el l u gar de Tobella, "de termino de fonte mediana usque i n valle de F r a n cos", et accepimus in roboratione electum pallium et cavallum rosellum in C solidos et una muía cum sella et freno. Munius Sarcila ts., Stratia ts., Fernandus Gonsalvis ts., Guter Gonsalvez ts., Radmon ts., Bermudus tes., Bassaliet ts., Menen Rodríguez ts., Sarracinus, Bagoda, Christoforus presbiter qui exaravit. Arch. de Silos, Ms. 8, fol. 7, sacado del archivo de San Isidro de Dueñas. Hay que colocar esta carta entre el 951 y 960, puesto que eL rey Ordoño áe quien se trata en ella debe ser Ordoño III u Ordoño I V .

277 955-24-abril. "In nomine Domine nostri Jesu Christi. Ego Fernandus Ansurez^ conde i n Montesón, pro redemptione: anime meae et parentum meorum, fació cartulan sibe testamentum donationis ecclesie sanctae Mariae de Fuselis, quam guuernat et regit dominus Ferdinandus abbas, de i l l a mea villa de; Pajares, quae est sita inter Grijota et Riuum de Carrione cum suos términos et cum domos, solos, vines, heras, pratos, pastos et cum suas hemagerias qui sunt i n suo termino, et cum illas aceñas, quae sunt i n dicto termino, i n rio de Carrione; in stante dictam villam Dono Raymundo abbati et sucessoribus", y hace mención de la puente de don Guarino y de los molinos de Viruicar y de Sancta Gadea y de Grijota y de otros muchos t é r m i n o s de San Román, y dice que lo hace por redemption de sus pecados y para que el dicho abbad y sus sucesores sirvan a Dio» y a Sancta M a r í a . Pone muchas penas y maldiciones a los que contrauinieren. Facta carta donationis Noto die V I I I kalendas Maii, E r a D C C C C X C I I I . Ego Fernandus Ansurez, comité, qui hanc cartam fieri jussi toto mentís intento confirmo. Gloriosissima regina cf., Gunsalbus Diaz cf., Vellit Nuñez cf., A n x u r Nuñez cf., Petrus Cidiz de

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1169

Faunas ts., Ñuño Garsia cf., Rodericus Gonsalvus cf., Pelagius García, cf., Frola Diez cf., Guter Pérez de Auia ts., Comes Gunsalus Sánchez cf., Comitissa Donna Urraca cf., Donna Gimena cf., Sanctius Vermudez cf., Fernán Garsias de Fita ts., Petro López de Manquillos notarius regis, quod scripsit signauit; Petro." Extracto del ms. 705 de la B. N., fol. 17. Véase lo que decimos comentando las notas semejantes de estos señores de Monzón, reproducidas en los años 947, 950 y 951.

278 955-23-agosto. Didaco Obecoz vende al abad Enneco de "Sancti Martini, in Villa Vascones", un cauce de agua, sito en el río Arlanzón, "Facta... X kalendas septembris, Era DCCCCLXXXXIIT, regnante rex Ordonio in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." Sigue una primera fórmula de confirmación con sus testigos, y después "Et ad roborandum carta de ipsa aqua in presentía domna Sancia, filia Sancio Sarraciniz", y en presencia también, entre otros, de Sevuldus iudex, Oveco Munnioz et Vermudo Gudistioz, sic auctorifico ego D. O... Secunda rovoratione... VI idus augustas, regnante Ordonio rex in Legione, «t comité Fernando in Castella. Era quod supra scripta est confirmata". L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 44 y 45, con referencia al Becerro Gótico, fol. 11, col, 3 y 4.

279 955. Donación de Enneco presbítero a Albelda y al abad Salvo, "principe Ordonio in Legione et Garseane rege in Pampilona et comité Fredenando in Álava et in Castella". Tomás González: Colección de Privilegios, t. VI (1833), págs. 10-11. Se ha aducido este documento para probar que Fernán González era ya conde de Castilla en 925, pues esta es la fecha que leyó su editor, pero en 925 no había en León ningún rey llamado Ordoño. El Ordoño

1 1 7

()

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

a quien aquí se alude es indudablemente Ordoño III, es decir, que en vez de 925 hay que leer 955. Hubo seguramente un error del copista, que no supo leer la abreviatura del número X L

280 955 (?)-26 de noviembre. "In presentiam de comité Fredinando Gondesalvez et de Cometissa domina U r r a c a " y del obispo Diego de Valpuesta, se presentaron los concejos de Berbeia, Barrio y S. Saturnini, y con ellos por estar allí afincados, "domna Justa de Maturana, Alvaro Sarraciniz, Oveco Didaz y García Alvarez de Ravanos". U n a vez en presencia del conde, solicitaron y consiguieron que les fuera reconocido su antiguo fuero-. "Factum... i n die S. Cipriani, die secunda feria, sexto kalendas decembris, sub era nongentésima nonagésima tertia." L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogollo,, pág\ 59. Hay a todas luces un error en la fecha. N i el 26 de noviembre es el día de San Cipriano, que se celebraba el 14 de septiembre, ni el día de San Cipriano fué lunes en 955. Por otra parte, según una carta de San Millán de 956 (Vide Cart. de S. M., pág. 61; nuestro d.° núm. 290), el obispo de Valpuesta hasta esta fecha era Munio y no Diego, que empieza a figurar en las cartas desde 957. Hay, pues, que retrasar la fecha de esta carta y desistir de emplearla como argumento del segundo matrimonio de Fernán González antes de 960. Yo colocaría esta carta -en el año 963 ó 968, dos años en los cuales el día de San Cipriano cayó en lunes, y prefiriría el segundo, porque a principios del siglo XI vemos todavía actuando en esta región a esa señora llamada Justa de Maturana, que aparece en este documento.

281 955 (?) Oveco Díaz y Meló venden a San Isidro de Dueñas su casa de San Salvador. de Tovella, San Juan, San Facundo y Primitivo y San Pelayo, por un manto y u n caballo rucio, que valía C sueldos. "Ordonio i n Legione, Ferdinando Gundisalviz i n Castella." A . H . N . , índice mss. del A. de 8. Isidoro de Dueñas, Códices 41 folio 10.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1171

282 956-1-abril. Ante los jueces Lope Scemenoz y Furtunio Scemenoz el presbítero Severo reconoce que la casa de San Cipriano obispo, "in loco Pando", pertenece a la sede de Valpuesta. Entre los roborantes, los sayones Nequeti, Paternus, Simpronius y Lope. "Faeta... era DCCCCLXLIIII, kalendas aprilis, regnante rege Ordonio et comité Fredenando Gondesalbiz." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXIII, con relación al Códice del A. H. N. de Madrid, 1166 B, fols. 6 v-7 r.

283 956-5 de mayo. Ordoño III hace una donación a Julián Foracasas y monjes de San Martín. Firman: Ordoño, Urraca regina, Fredenandus Gundisalbiz comes, Ordonius Adefonsi, Fortis Justiz, Belasco Fartuniz. Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 908.

284 956-15 de mayo. Donación de Ordoño III y su mujer Urraca al monasterio de Santa María de Fontebre. Firman: Ordonius rex, Urracha regina, Fredenandus Gundisalviz, comes Hordonius Adefonsi, Nunnuz Gundisalviz, Fortis Justiz, Rebelio Zoniz, Belasco Fortuniones. Risco, E. S., t. XXXTV, Documentos de la Catedral de León, Cat. número 956. 10

1172

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

285 956-20 de mayo. Entregoto vende a Mirelliz y su mujer Adosinda unas tierras en. Busto de Dulcidlo, "per I mulo, I boue, et I pelle. Regnante rege Ordonio in Legione, Fernando Gundesalbiz comes in Castella". Vignau: índice de documentos de Sahagún, núm. 581.

286 956-7-agosto.' "En el Monasterio de Dueñas hay una Escritura de el año novecientos y cinquenta y seis, á siete de agosto, en que diez diversos dieron a San Isidro unas heredades, reynando en León Don Sancho." Diego Martínez de Cisheros: Anti-Ferreras, pág. 82. Vid nuestro documento núm. 291.

287 956-10 de agosto. Carta de Ordoño III en favor de San Justo y San Pastor de Celanova, en el valle de Ardón, y del abad Bernulfo. Confirman: Urraka regina, Froila episcopus, Gundisalvus episcopus, seis presbíteros y abades, y luego Sancio Fernandiz, Menendo Ruderici, Gutierre Nunniz, Jemías. Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 907.

288 956-23-agosto. E l abad Enneco y el presbítero Mancius, del monasterio de San Martín del Río, establecen con varios vecinos de Villa Vascones (entre

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1173

los que se nombran a Galindo Soliz, Gazo Laztago, Ferro Sangiz, Galindo García, Fortuni García, Ferro Azenariz), el uso y derechos que se han de observar sobre cierto cauce de agua, que regaba po>sesiones de los segundos. "Facta... die X kalendas septembris, Era DCCCCLXXXXIIir, rex Ordonio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 67 y 68; Berganza: Antigüedades, II, pág. 396. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 17, col. 2.

289 956-13 de noviembre. Sancho el Craso da al obispo de Santiago don Sisnando el commiso de Bavegio. Confirman: Rudesindus ep., Gundisalvus ep., Justus, Didacus, Julianus, Federnandus, Pelagius, Sancio, Nunnus, Rudericus, Sarracenus, Fáfila, Ennecus. L.ópez Ferreiro: Hist. de la Igl. de Santiago, t. II, apénd., escrit. número 68, pág. 160.

290 956. Monnio Nequetiz y su mujer Lopa donan a San Esteban de Salcedo y a su abad Ñuño todas sus pertenencias. Estas son, entre otros bienes, libros... una iglesia dedicada a San Miguel en el río de Bayas..., una tierra al lado de otra de Monnio Belascoz (este límite se repite varias veces), un campo en común con Tellu Monnioz..., una villa, que l i mita con otra de Sarracino Ovecoz... "Facta... era nongentésima nonagésima quarta, rex Ordonio in Legione et comité Fredinando Gondissalbiz in Castella et Álava. Monnio eps. rb., Alvaro Telliz et suos filios testes, et aliorum." L,. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 61.

1174

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

291 956. " U n a venta fecha en l a era de 994, regnando el rey D . Sancho en la silla de su padre y el conde Fernando Asurez en su tierra. Consta por ella que los herederos de la presa y molino de Caldeque vendieron y trocaron con este monasterio—el de San Isidro de Dueñas—siendo A a r ó n abad, dicha pesquera y molino. Cada heredero la parte que aura. A . H . N . , índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 13, refiriéndose al Becerro del monasterio.

292 956. " E n e l monasterio de Arlanza ay una donación de Sarracino Diaz, e n que haze entrega de su persona, y bienes. Su data en el mismo dia de l a Prefixión de Sancta Maria Virgen, año de Christo novecientos cinquenta y seis, reynando en León Don Sancho." Diego Martínez de Cisneros: Anti-Ferreras, pág. 82. En vez de Prefixión habría que leer Expectación, la gran fiesta de la Virgen en la España de aquel tiempo, que se celebraba el 18 de diciembre.

293 956. "Ego humillivus Galendo traditi vinea i n Villa de Pun, juxta mercato, A. H . D. E , V i n (1931), pág, 229. Vid nuestro documento número 98 bis. González: Col. Privilegios, VI, 11; Valdeavellano: El mercado, A. H . D. E., VIII (1931), pág. 229. Vid. nuestro doc. núm. 98 bis,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1175

294 957-1 de enero. Carta de propia oblación y de donación de una viña en favor del monasterio de San Julián de Pedernales y de su abad Tello. "Facta... kalendas Januarias, sub era DCCCCLXXXXV , regnante rex Ordonio in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 134, con referencia al Becerro Gótico, fol. 33, col. 1.

295 957-14-enero. Ante Fernán González, "vel aliorum multorum", se presenta Garsea Refugano, a petición de don Auriolfo, que lleva la representación del abad de Cárdena, Recesvindus. G. R. reconoce que la casa de San Pedro y San Pablo de Tóbilla fué donada por su hermano Obeco al monasterio, "et post inde sic iactabi vestros f ratres, id est, Fortuni conf essor et Garsea et Gemellus, pbros." de dicha casa; después vinieron los presbíteros Dominico y Rapinato con el sayón del conde, Sarracino Obecoz, conminándole a Garcia Refugano a que dejase la casa, "et facimus exinde placitum quarto die post Natale Domini, si non venissem ante comité cum meas cartas, que ipso meo germano mici tradiderat ypsa casa coram multis testibus et ante Adefonso Sendiniz, que pariassem CCC solidos a parte comité per manu Berrende fide iussore". Por su soberbia G. R. sostuvo el pleito ante el conde, pero no pudo presentar las cartas demandadas ni demostrar su derecho, por lo que hubo de pronunciar el "cognosco me in veritate", terminándose con ello el juicio, en "XVIIII kalendas februarias, Era D C C C C L X X X X V , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." Confirman: Munnio Didaz hic.—Beila Didaz hic.—Sarracino hic... L.. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 224; Berganza: Antigüedades, II, pág. 397, los dos refiriéndose al Becerro Gótico, folio 57, col. 3.

1176

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

296 957-13 de febrero. Donación de ocho monjes a Piasca y a la abadesa Eilo "sub Sanzoni rex in Legione et comité Fredenando in Castella". Vignan: Induce de documentos de Saihagún, núm. 983. Vid una referencia más extensa en nuestro Ap. II.

297 957-23-marzo. Carta de propia oblación y de donación de la iglesia de "Sancti Sabastiani hecha en favor de Cárdena y del abad Recesvinto. "Facta... X kalendas Aprilis, Era DCCCCLXXXXV , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella et in Alaba." Entre los confirmantes: Didaco Oggandiz rb.—Sancio Amatiz rb.—Tellu Loponiz rb.—Didaco Morelliz rb.—Munnio Genluliz ts.—Zorrakin ts.—Obeco Amatiz ts. a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 102; Berganza: Antigüedades, II, pág. 397. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 25, col. 2.

298 957-1-junio. Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto. "Facta... kalendas Junias, E r a D C C C C L X X X X V , regnante rex Ordonio in Legione, et in Castella comité Fredinando Gundissalbiz." Entre los confirmantes: Fredinandus comes rb. a

10

L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 351, con relación al Becerro Gótico, íol. 91, col. 3.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1177

299 957-1-julio. "Belasco Telliz et uxor Momadonna", se hacen familiares de San Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto, donando además, de "nostra substantie quintana parbem". De entre lo donado se destaca: "defesa lignarum in PalatioLos... in Arcos una vinea... Facta... die notum kalendarum, primo Julio, E r a DCCCCLXXXXIP, regnante principe domno Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Entre los confirmantes: Gundissalbo Telliz hic.—Gubferico Munnioz hic. Luppe Hamuzoz hic.—Assur Gundissalbiz hic.—Tello Bellascoz hic.—• Sarracinoi Belascoz ts.—Didaco Oggandiz ts.—Peles Menendiz rb.—Bermudus abba rb... L. Serrano, O. S. B.: B.'° G-.° Cárdena, págs. 88 a 90, con relación al Becerro Gótico, fol. 22, col. 1. El propio P. Serrano corrige la fecha, dando la que nosotros admitimos, y argumentando que hasta 957 no reinaba Sancho I.

300 957-1-julio. Carta de propia oblación y de donación de bienes sitos en la Bureba, Tobalina y demás regiones vecinas, hecha en favor de la iglesia monasterial de San Mames. "Facta... era nongentésima nonagésima quinta, kalendas Julias, regnante rege Ordonio in Legione, et comité. Fredinando Gundisalvez in Castella, Didaco epo. in Valleposita." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 62.

301 957-18-septiembre. "In nomine omnium opificis, rerum creantis et regentis. Ego Nunnus Ansurez, pro redemptione anime mee et parentum meorum fació cartu-

H78

FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

lam siue testamentum donatíonis ecclesie sánete Marie de deesa B r a v a et vobis Raymundo, cardinal! Sánete Crucis, abbati dicte ecclesie et vestris sucessoribus et fratribus tan presentibus quam futuris de illa mea Sánete Juliana, que est Ínter Vilumbrales et Fuent Quinana debeatis perpetuo cum domibus, solis... Facta carta donatíonis noto die X I I I I Kalendas octobris. E r a 995, et ego Nunnus Ansurez que hanc cartam fieri jussi cf., comes Gunsalus Sánchez cf., Comitisisa Donna Urraca cf., Gutierre Pérez cf., Ansur Nuñez cf., Domina Donna Gimena cf., Rodericus Gunsalui cf., Pelagius Vermudez cf., Guter García cf., Santíus Pérez cf., Nuñez cf., García Nuñez quod scripsi signaui." 0

Extracto del ms. 705 de la B. N . , fol. 18. Noticia redactada mucho después de la fecha en que se hizo la donación a que se alude. Ñuño Ansurez fué otro de los siete hijos de Assur Fernández, que quiso contribuir también a enriquecer la fundación familiar de Santa María de Husillos.

302 957-958-17-noviembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de Valpuesta y de su abad Diego por un presbítero llamado Tello. "Facta... X V kalendas decembres, era D C C C C L X L V , regnante Domino Ordonio rex in Legione et comité Fredenando Gondesalbiz i n Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXIV, siguiendo el Códice del A . H . N . de Madrid, 1166 B, fol. 111. Admitimos las consideraciones que sobre la data de la carta propone su editor.

303 957-12-diciembre. C h r Í S t

n

0

m

Í

n

e

6 t

i n d i v i d u e

IL J ^ i í Trinitates hec est cartula testamentí vel regula, quam perlegere fació ego Rodericus Verbaldez cum

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1179

uxore mea Gogina: Deum timendo tradimus nobis ad aula sánete Eulalie virginis." Hacen donación, a la iglesia de San Isidro de Dueñas, de la iglesia y monasterio de Santa Eulalia, siendo abad Remigio. Pone maldiciones y anathemas. "Ego Rodericus Verbaldez cum uxore mea Godina. Facta carta, die III feria, pridie Idus Decembris, era DCCCCLXXXXV, Regnante rege Ordonio in Legione, et comité Ferdinando Gonsalvez in Castella, Aldasindus Abbas cf.—Dolchitus prbr., Rasilius prbr., Munio Justes te., Ferdinandus Abba exerevit. Silos, xas. 8, fol. 8. Hay un error en la fecha, pues el 12 de diciembre del 957 no fué martes, sino sábado. Un Fernando Verbaldez confirma (en 968 los fueros de Brañosera con Fernán González. Véase la noticia siguiente.

304 957. "Una donación de Rodrigo Valbardez y su mujer Goina. Su fecha era 995, Reinando Ordoño en León y el conde Fernán González en Castilla. Dona a S. Isidro y a S. Martin y a Remigio abad el monasterio y iglesia de Santa Eulalia con lo que le pertenece." A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 11, con referencia al Becerro del monasterio, y fol. 43. Véase la noticia anterior.

305 957-958-19-diciembre. Donación de bienes en favor de Valpuesta, de su obispo Diego y del Abad Alvaro. "Facta... XIIII kalendas ianuarias, era DCCCCLXLV, regnante rex Ordonio, et comité Fredenando Gondesalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Cfo. de Valpuesta, núm. XXXV, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid, 1166 B, fol. 11 Admitimos las consideraciones que sobre la data propone el editor de las cartas.

1180

F R A Y JUSTO PÉREZ DE XJRBEL

306 958-2-marzo. Donación de Ordoño I V a Sisnando de Compostela. Confirman: Rudesindus ep., Viliulfus ep., Hermegildüs ep., Federnandus, Pelagius, Lucidius, Sancius Enneconis. López Ferreiro: W.st. de la Igl. de Santiago, t. H, Apénd., Escrit. número 70.

307 958-1-niayo. Adefonsus Sendiniz y su mujer Eilo venden a San Pedro de Cardeña y a su abad Recesvindus una propiedad, junto al monasterio de Toballas. Entre los límites de la misma encontramos el campo de Beila Bascone y la tierra de Munnio Gattoniz. "Facta... kalendas maias, sub era DCCCCLXXXXVI, regnante principe domno Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Oastella." Entre los confirmantes: Beila Sendiniz.—Munnio Holiuz te.—Beila Scemenoz... L. Serrano, O. S. B . : B.» G.° Cárdena, pág. 225, conrelación al Becerro Gótico, fol. 58, col. 1.

308 958-22-julio. Venta de un lugar llamado de "Kapanna cun suis terminis", hecha en favor del presbítero Domingo y del monje Lisaldus de San Pedro de Cárdena. "Facta... "XI Kalendas agusti, Era DCCCCLXXXXVI, rex Ordonio in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G° Cárdena, pág. 314, con relación al Becerro Gótico, fol. 82, col. 2.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1181

309 958-13-noviembre. Ordeño IV da a su tío Osorio Gutiérrez el monasterio de Sabrado. Confirman: Urracha regina, Froila confesor et filius Adefonsi regis, Piloti confesor, Olemundus confesor, Fredenandus. Flórez: E. 8., t. XVILT, ap. III.

310 959-23 de enero. Fórmula simple de pacto que las religiosas de San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales hacen a la abadesa Urraka. "Facta cartula pacti constructum est in Peternales, villa vocitata de Gundissalbo Telliz... V kalendas februarias, Era DCCCCLXXXXVII, regnante rex Ordonius in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Firman 13 religiosas, entre ellas una de nombre Tellu, y, por último, Belasco, Dei gratia eps. cf. c

L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, págs. 129-130; Berganza: Antigüedades, I, 240, da el pacto y su traducción castellana. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 31, col. 4.

311 959-29-junio. Gundissalbo Fredinandiz y su mujer Fronildi, por el remedio de sus almas, "seu pro anima de domna Aldoara, qui iam exolvit debitum carnis", donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Cipriano la parte que les correspondía del pozo llamado de doña Gutina, que "abemos illa ex profiliatione mater nostra domna Eldoara. Factum... diem sanctorum apostolotum, Petri et Pauli martirum, Era DCCCCLXXXXVII, regnante rex Ordonio in Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella. Ego G. et uxor mea... sygnum impressimus." Confirman: Fredinandus comes hic.—Fronildi hic, Domna Sanctia hic.—Garsea Fredinandi

F

j 2 1 8

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

hic—Beremudo, Stefano, Gundissalbo, y Munnius abades.—Guttier D i daz ts.—Nunnu Nunniz ts.—Falcon Munnioz ts... Roderico Petnz ts.— Fanni Rodriz ts. L. Serrano, O. S. B.: B.° ff.° Cárdena, págs. 302 y 303, con relación al Becerro Gótico, fol. 79, col. 2.

312 959-3-agosto. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de San Millán y de su abad Gomesano. "Facta... era nongentésima nonagésima séptima, tertio nonas Augustas, regnante Ordoño rex in Oveto et comité Fredinandus in Castella... sénior Assuri Fredinandiz cf. Te11o Monnioz cf. Veila Monioz cf. Sancius abba cf... Garsea Gomiz et Gomiz Garceiz ts., Oxando Ennecoz et Enneco Harraz ts., Belasco Didaci et Abe Muza ts., Garsea Furtunez et Bellito de Basconiana et Blasco Gomiz et Blasco Azinariz ts. Gomiz pbr. scripsit." L«. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogollo,, pág. 62.

313 959-4-septiembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en Villa de Teudela, hecha en favor del monasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad Cipriano. "Facta... II Nonas septembris, Era DCCCCLXXXX, regnante rex Ordonio in Legione, et comité Fernando Gundissa-lbiz in Castella." Entre los confirmantes: Fredinando comité ts.—Sancia comitisa ts.— Gundissalbo filio eius ts. L. Serrano, O. S. B.: £.° G.« Cárdena, págs. 104 y 105, con relación al Becerro Gótico, fol. 25, col. 4. El propio P. Serrano corrige la fecha en vista de ciertas coneideraciones sobre el abad de Cárdena y principalmente porque la escritura CLXXVI del Becerro, redacción diferente de esta misma escritura, trae la fecha correcta.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1183

314 959-4-septiembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en V i l l a de Teudela, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Cipriano. "Facta... I I Nonas septembris, E r a D C C C C L X X X X V I P , regnante rex Ordonio i n Obieto, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Entre los confirmantes: Didaco Sarraciniz rb. ts.—Sarracino Didaz rb. ts. L . Serrano, O. S. B . : B.° (?.° Cárdena, págs. 187 y 188, con relación al Becerro Gótico, fol. 47, col. 3.

315 959-10-diciembre. a

" L a condesa D . Fronilde hace donación a su hermana Auro, y hermanas de Santa Dorothea de Cigüenza de su heredad en Pasares, l a iglesia de S. J u ' i a n en Villares, l a de S. Juan en Fonte Arcuya, l a de S. Juan en Soba, l a de S. Andrés de A s i a ; bienes en Castilla, Torme, Villaescusa, Gagangos y P a r a : "pro victu atque vestitu de sororibus", libros, limosnas y otras cosas. "Facta cartula... sub die quod erit quarto idus decembris, era nongentésima nonagessima séptima, regnante Rex Ordonio i n Legione, et comité Fredinando Gundisalviz i n Castella." Noticia del índice manuscrito de Oña. A . H . N., Códice núm. 41, fol. 2. Aludiendo a esta carta dice Argáiz: " L a condesa y monja doña Fronilde Gómez hace a Santa Dorotea de Cigüenza una gran donación de su legítima y de lo que había heredado de su hermano Fernando Gómez. Habla con doña Oro la abadesa y con las demás hermanas y les da el monasterio de San Andrés de Aja, en el valle de Soba." Añade Argáiz que vio allí el sepulcro de esta dama con esta inscripción: "Obitum famule Dei Fronilde, die II Fabruarii, era M X L V I I . Ornata moribus jacet hic". (S. L.. V I . 929) Damos a conocer aquí esta donación de doña Fronilde, según una copia del Archivo de Silos. Sub x r i nomine; ego Fronilde vobis sororibus nostris Auro vel sororibus tuis perpetua vobis oramus i n domino eternam salutem; amen.

1

1

8

4

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Domnas invictissimas in atrium triumphus sancti martiribus glorioso, quorum baselica in Castella territorio de Gigonza, iuxta flumims Nagela: sancta Dorotea et comitum eius martirum, ecclesia fundata esse cernitur, ego Fronilde humillima vestra, cum peccatorum meorum lionera depressa, in spe fiducia sanctorum respuamus, non usque quaque desperatione deicimur, etiam testem consciencie reatus nostri crimine, sepe pabescimus; ut ergo per vos, sancti martiris, tándem reconciliare mercar dominum nostrum, ad sanctorum omnium fidutia supplicatione votis hominibus imploro, et ideo devotionis mee extitit ut de paupertatula mea vel parte de meo germano Ferdinando Gómez addrata, quanta ratione quantum illi quadraverat Ínter nos, suas germanas, sua portione ab omni integritate tam mobile quam etiam immovile ecclesie vestre aliquantulum ex voto propie conferre deverem; et quia scriptum est: Vobete et redite domino deo vestro, ideo omnia affecti operis eadem ipsa mea devotione implere; procuro, ac ista me concedo et offero eccesie veste, in loco supra dicto fundata concedo, ut dixi ipsa sua hereditate, que est in Paliares,.celia sancti Juliani, et in villa Vecella, sancti Joannis, et in Sova, celia sancti Andre, que vocitatur Asia, et in Castella, in villas, in nomines, in vineis, in sernas, in pumares, in ortis, atque vestimentis de sororibus vel qui ibi sunt abitaturi, in ipsa sancta ecclesia deservientium, sibe pro volumina vel reliqua que opus sancto altano vel elemonio pauperum locum illum situm in territorio de Torme; in villa Ascusa et in Gaianicos et in Pasa cum edificiis cunctis, aque fluminis, terris, pascuis, pratis, padulibus, aquis aquarum, vel ductibus, cum omni prestatione loci ipsius ad omni integritate, et sicut in juri meo de vita mansit, vel de patre meo manere potuit, omnia cum voce et prosecutione mea, ecclesie offero perpetualiter abitura amen. Que tamen scriptura partí ecclesie veste offero, tradictum in arcis glorie vestre, confirmata reponimus; qualiter supra memorata omnia, tam dicte ecclesie vestre, ex presentí et tempore perpetualiter iure pateant posidenda; amen. Quo et iuramento confirmo per Deum et divini nominis trinitatem et regnum catholicorum dominorum nostrorum. Quia contra hac mea volúntate numquam ero ventura, ñeque per me ñeque per subposita quemquam mea vice persona. Quod si quisquam pontificum aut eredum vel propinquum eorum vel cuiuspia asertione aut generis homo hanc mea voluerit conveliere in aliqua devotione, aut huius mei decreti vel testamento confregerit, honore sit anathematus in conspectu dei patris omnipotentis et sanctorum eius, sit condemnatus et perpetua ulcera percussus, et sit separatas a fide sancta catholica, et a communione xri et cum iuda traditore abeat portione; et ibi sit ubi vermis budgent et mugitus dant impii, amen; et insuper pro tempérale iu-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

; ÍÍÓ5

ditium pariet principis aut comitis terre vel ad partem ipsam ecclesiam auri libras numero X ; et ista cartula vel donationis ecclesie abeat perpetua firmitate. Facta cartula scriptionis testamenti sub die quod erit IIH idus decembris era D C C C C L X L V n regnante rex Ordonio in Legione et comité Fredinando Gundisalvez in Castella. Ego Fronilde, qui hanc cartulam traditioni vel donationis fieri volui et relegente audivi, manu mea signum feci (Signo) et testibus tradidii ad roborandum. Ego Ostrocca eonfirmans signum feci (Signo) Gundisalvus prolis Fredinando confirmans (Signo) Sarracino Munnioz confirmans (Signo) Nunnii Nunniz confirmans (Signo) Gundisalbo Gundisalbiz (Signo) Belasco Nebozani confirmans (Signo) Ferdinando Gaseza confirmans + Asuri Gaseza confirmans (Signo) Munnio Gómez confirmans + Sonna Gómez confirmans (Signo) Osoricus Sonnat confirmans (Signo). Principius scripsit et roboravit: (Signo). Arch. de Silos mns. 10, págs. 30-31.

316 950. Carta de propia oblación del presbítero y abad Iñigo, hecha junto con la donación de la iglesia de San Tirso de Briviesea, en favor del monasterio de San Juan y San Millán de Henestra. "Facta... era nongentésima nonagésima séptima, Sancio rex in Legione et Fredinando Gundissalviz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogoila, pág. 63.

317 951-959. "Vna venta que higo a esta casa—de San Isidro de Dueñas—Oueco Muñoz y su mujer Helos, era 1012, en honor del glorioso S. Ysidro y el glorioso S. Martín, siendo Oveco abad, reinando en León D. Ordoño y en Castilla el conde Fernán Goncález. Tiene una firma que dice: Fernandus Rex conf. Vendiónos, en el termino de Touella, la su cassa propia de S. Salvador y S. loan, S. Facundo y Primitiuo y S. Pelayo con sus términos y todo lo que les pertenece; lo qual señala por sus hitos. Y se-

1186

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ñala el precio que dio (el) Monasterio por ello, que fue: un muy hermoso manto y un cauallo rucio en cien sueldos con su silla y freno." A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 10 v, con referencia al Becerro del monasterio, fol. 42.

318 960 (?) Breve rememoratorio de "ipso auere de Ouarra quod recepit Regimundus comes, filius Bernardi et donauit illi Lequila abba et ceteri monachi qui fuerunt in ipso monasterio"; es el recuento de las joyas que el conde Raimundo dio a su hija Ava, "in alleva", cuando la casó con García Fernández. Serrano y Sanz: Noticias y documentos...Ribagorza, págs. 334-336, con referencia a una copia del siglo xii del A. H. N .

319 960 (?)

Gogina se entrega al obispo Diego y a Santa María de Valpuesta con una viña en Vallejo. Argáiz: 8. L., VI, 637. t

320 961-3-febrero. áe

0 b l a d Ó , 1

d

O

T

a

d

6

n

d e

b t e n e s

h e c h a

£

sJp^L Jr^ - y sn abad l *» a ™ r de San Pedro de Cárdena Esteban. "Pacta... m Nonas Febrnanas, snb Era DCCCCLXXXXVIIII-, regnante rex Ordon" n ObTto et comité Fernando Gundissalbiz in CasteUa." L

0

' Si. *

- B : B a

a

L "

c a r d e m

77

' *-•

*™¡ *"*-***•• *•*

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1187

321 961-1-noviembre. Vermudo Ruderici vende a San Pedro de Cárdena y a su abad Velasco la mitad de "quintam rationem in pozo de domno Fonfino". "Facía... kalendas Nobembris, E r a DCCCCLXXXXVIHP, regnante rex Sancio in Legione, et Fredinando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 304 y 305, con relación al Becerro Gótico, fol. 79, col. 3.

322 961. Egar y su mujer Julia hacen una amplia donación a San Esteban del Val, en Valdivielso, y al presbítero Fruela. "Era DCCCCLXLVHH, regnante rex Ordonio in Oveto et comité F. G. en Castella." Argáiz: 8. L., VI, 429.

323 961 al 966-28-febrero. Carta de venta celebrada entre particulares. "Facta... III kalendas marcias, in era DCCCCI, regnante, rex Sanctio et comité Fredenando Gondesalbiz." Barrau-Dihigo: Gh. de Valpuesta, núm. XXXVT, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid, 1166 B, fol. 16. Admitimos las consideraciones que sobre la data propone BarrauDihigo. Se trata efectivamente de una carta -escrita durante el reinado de Sancho el Craso. 324 962-1-febrero. Nebzano Dulquitiz vende a San Pedro de Cárdena y a su abad Esteban unas heredades. "Facta... kalendas Februarias, sub Era T, reg-

l

l

g

g

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

nante rex Sanzio i n Legione." Confirman: Munnio Hanniz cf.—Didaco Obecoz.—Nunnu Beilaz cf.—Hanni Fredinandiz ts —Hanni Munnioz ts. y los abades Fredinandus, Silbanus, Gisla. Gudesteus, Fortunius y Amatus. L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 221 y 222, en relación con el Becerro Gótico, fol. 57, col. 1.

325 962-1-febrero. Munnio Didaz vende dos porciones en el pozo llamado de Doña Gotina al monasterio de San Pedro de Cárdena, al abad Esteban y al frater Velasco. "Facta... kalendas Februarias, E r a millesima, rex Sancio in Legione, et comité Fredinando in Castella." í l Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, pág. 311, con relación al Becerro Gótico, fol, 81, col. 3.

326 962-11-febrero. Confirmación de unas donaciones hechas a Valpuesta " i n manus de Albaro Abba. E r a milésima, III idus Februarias..." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. X X X V I I , con relación al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fol. 109 r.

327 962-25-febrero. ^ Trecio y su hermana dan a l iglesia de Santa Todesia, San Sebast i á n y Santa Juliana sus heredades, reinando Sancho en León y F e r n á n González en Castilla. a

Escagedo: Colección diplomática de la Coleg. de SaMtillana, I, pág. 19, advirtiendo que l a fecha era ilegible. L a carta siguiente, perfectamente idatada, y que no es sino una redacción algo distinta de ésta, suple la fecha que aquí falta.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1189

328 962-25-febrero. Trecio a la iglesia "de Sta. Todesia et Sancti Sabastiani et Sta. Juliana" enriquece con copiosa donación. "Facta... die quod erit V kalendas martias, era M, Rege Sanzo in Legione, et Comité Fredenando Gundesalvez in Kastella." Mateo Escagedo Salmón: Col. Diplomática... de Santulona, I, páginas 16 a 18.

S529 962-1 -marzo. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de un monasterio titulado de San Pedro y de su abad Sebastián. "Facta... kalendas Marcias, era T, rex Sancio in regnis suis." Entre los confirmantes: Gundissalbo Nuniz hic.—Sancio Munnioz hic.—Munnio Sarraciniz hic.—Gomiz Nuniz hic... L. Serrano, O. >S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 332 y 333, con referencia al Becerro Gótico, fol. 87. col. 1.

330 982-18-marzo. "In Era millesima, X V kalendas Aprilis, rex Sancio et comité Fredinando Gundissalbiz", ante el abad Sarracino y el merino de Poza, ATbaro Zianiz y otros muchos; el presbítero Juan fué recibido como fiador por un tal Daniel para que respondiese por él en el pleito que le seguía el monasterio de Cárdena y su abad Esteban. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 314, con relación al Becerro Gótico, fol. 82, col. 2. También lo transcribe Berganza: Antigüedades, II, pág. 399, tomándolo del mismo Becerro.

H90

FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

331 962-23-julio. Venta de una porción en el pozo de sal de don Fonfino, realizada en favor de San Pedro de Cárdena, de su abad Esteban y del religioso Velasco. "Facta... X kalendas Agustas, Era T, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando in Castella." Entre los confirmantes: Munnio Fanniz hic.—Didaco filio eius hic.—Ezi de Ripa hic... L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 317 y 318, con referencia al Becerro Gótico, fol. 83, col. 1.

332 962-24-septiembre. Donación al- monasterio de San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales de varias heredades. "Facta... VIII kalendas Octobris, sub era T, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 125 y 126, con relación al Becerro Gótico, fol. 30, col. 4.

333 962-12-diciembre. Didaco Obecoz vende dos porciones en el pozo de sal llamado de Don Fonfino al monasterio de San Pedro de Cárdena, a su abad Esteban y al religioso Velasco. "Facta... Idus Decembris, era millesima, rex Sancio in Legione et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 317, con relación al Becerro Gótico, fol. 83, col. 1.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1191

334 962-25-diciembre. Donación, en favor de Santa Eugenia de Marmellar, de una viña que se delimita. "Facta... die VIII kalendas Januarias, E r a T, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando in Castilla." I¿. Serrano, O. S. B.: B.* G." Cárdena, pág. 39, con relación al Becerro Gótico, fol. 10, col. 2. 335 962-27 de diciembre. Carta dé Arras otorgada por Gonzalo, hijo de Placencio, en favor de Elvira, "regnante rege Sancio in Legione et comité Fredinando Gondesalbez in Kastella". Vignau: índice de Documentos de Sahagún, núm. 634.

336 962 (?) 'Edificóse San Andrés de Población, por los años novecientos y sesenta y dos. E l primer abad que se conoce se llamó Armentario. Reinaba D. Ordoño el quarto. A este nombra la carta de donación de el Archivo de Oña, dándole este título de Rey los notarios en Castilla. Duróle poco el ser Abadia. E l año de novecientos y setenta y nueve ya estaua hecha heremitorio. Deste modo' le trata Doña Ilduara", al entrar en el monasterio de Cilla Perlata. Argáiz. 8. L., VI, pág. 430. No hay cartas castellanas de 962 con el nombre de Ordoño IV. Desde fines de 961 vuelve a mencionarse a Sancho; lo cual nos mueve a suponer en Argáiz una distracción al proponer la fecha, que debe ser más bien el año 961. 337 962. "Ego Senioldus qui sum filius Todemiri et matris Ermofare vidi testamentum conscriptum in manibre Albari abati... regula vel testamentum

H92

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

traditionis quod feoerunt Didacus et Argilo" y lo confirma, "per suos términos, sicut ibi resonat. Die dominico, nonas Jannuarias, era M, imperante Ranemiro". Escagedo: Col. privilegios Santulona, I, págs. 9-10. La fecha está .evidentemente errada; pero hablando del documento dice su editor que es copia de un precioso pergamino gótico del fin del siglo X o principios del XI.

338 963-23-enero. E l abad Mancius hace depender del monasterio de San Pedro de Cárdena el de "Sancti Martini in Villa Vascones". Juntamente con esta sujeción recibe Cárdena varios bienes. "Facta... X kalendas Februarias, era TI , regnante rex Sanctio in Legione et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." (Los hermanos que se entregan con su abad son en número de 10, y uno< de ellos de nombre Abolmondar.) Entre los testigos: Belasio eps.—Sarrazino eps.—Guidessalbo Gudistioz hic.—Didaco Gundissalbiz hic—Beila Beilaz hic.—Didaco Scemenoz hic.—Gundessalbus Garseaz ts... a

L. Serrano, O. S. B.: B.°
339 963-5-julio. Doña Fronilde se hace familiar de San Pedro de Cárdena, donando al monasterio varias villas y posesiones, junto con la concesión de algunas prerrogativas de tipo foral. "Facta- carta... die III nonas Julias, Era TI , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella.—Ego Fronilde... manu propria sygnum + (1. col.) Comité Fredinando rb.—Martinus eps. rb.—Fronimius eps.—Rodrico Nuniz rb.—Gundisalbo Monnioz rb.—Yonti Rodriz rb.—Gundisalvo Be;a

a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1193

lascoz rb.—Petru Munnioz sf.—Bermudo Rodriz cf.—Petro Rodriz cf.— Sonna Gudesteoz cf.—(2. col.) 5 abades." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 20 y 22; Berganza: Antigüedades, II, 399. Los dos con relación al Becerro Gótico, fol. 6, col. 1.

340 963-5-julio. Doña Fronilde, con. sus hijos Obeco Didaz y Albaro Didaz y sus sobrinos Romano Munioz y Vermudo Munioz y con Ñuño Beilaz, donan a San Pedro de Cárdena una suerte de monte. "Facta carta donationis III Nonas Julias, Era TP, regnante rex Sancio in Legione, et Fredinando Gundisalbiz in Castella comité." Son confirmantes: Hanni Hanniz... Hanni Didaz, Gundisalbo Albariz..., Munio Ratoriz, Munio Franko, Nunnu Refuga..., Nunnu Folieta..., Belasco Gomiz..., Didaco Gudistioz, Assur Assuriz, Munnio Gudistioz, Beila Galindo, Nunnu Ruderi, Fredenandus comes, Urraka regina, Garsea Fredinandiz, Didaco Soemenoz..., Bermudo Garseza, Fernando Albaroz..., Gomiz Belliza..., Munnio Fernandiz... y los merinos Nunnu y Garbisso. tí. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 11 a 13; Berganza: Antigüedades, H, 400, con fecha errada. Los dos con referencia al Becerro Gótico, fol. 4, cois. 1 y 2.

341 963-13-julio. E l presbítero Beila, con sus hermanos Tello, Belasco, Gudmero, Garcea y Munnina, venden a San Pedro de Cárdena un agro que, por cierta parte, está "iuxta termino de Didaco Godestioz". L a pena pecuniaria de los que contravengan a lo dispuesto en la escritura: "ad dominus terre in cauto C solidos. Facta carta... III Idus Julias, sub Era TI , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella". Entre los testigos aducidos: Didaco Gudestioz ts... Munio Gudestioz ts... a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 8 y 9, con referencia al Becerro Gótico, fol. 3, col. 2.

J194

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

342 963-31-octubre. Venta de una viña en favor del abad Severo y de los monjes del monasterio de Marmellar. "Facta carta... die sabbato, II kalendas Novembris, E r a TI, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 39 y 40, con referencia al Becerro Gótico, fol. 10, col. 2. La fecha parece exacta, pues el año 963 fué sábado el último día de octubre.

343 964-1-enero. Fernán González dona al monasterio de San Julián de Bezares y a su abad Lope una dehesa, señalando los fueros que en la misma han de gozar los destinatarios. "Facta... kalendas Januarias, E r a TII , regnante rex Sancius (sic) in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella..." Gundissalbo Telliz hic rb.—Fredinando Munnioz hic rb.— Gaudesteus Rodriz hic rb.—Orbitta Didaz hic rb.—Anaya Godestioz hic rb.—Gomiz Didaz hic rb. a

L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs. 366 y 367, con. relación al Becerro Gótico, fol. 95, col. 2. Berganza lo publicó con relación al mismo Becerro en el tomo II, pág. 401 de sus Antigüedades.

344

964-30-marzo. Ferro Falconiz, con su mujer Gontroda e hijos, venden al monjtí Velasco de Cárdena "quinta ratione de meo ipso pozo de domno Fanfino", es decir, en el pozo de sal llamado de Don Fonfino. "Facta... III kalendas Aprilis, E r a TIP, rex Sancio in Legione, et Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B° (?.<> Cárdena, pág. 315, con relación al Becerro Gótico, fol. 82, col. 3.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1195

345 964-5-mayo. Donación de los monasterios de San Víctor y Santiago de Gardea, hecha en favor del de San Esteban de Salcedo, "Alvaro Mutarra ts. Tellu Monnio ts. Beila Monnioz ts; in iudicato Didaco Scemenoz et domina Argilo; comité Fredinando et uxor eius domina Urraca in Castella et in Buradon. Facta... in era millesima secunda, tertio nonas Maias". L. Serrano, O. S. B.: Cart, San Millón Cogolla, pág. 64.

346 964-23-mayo. Didaco Gustioz se hace familiar de San Pedro de Cárdena, donando al monasterio una suerte de monte en cuyo deslinde se dice que uno de los límites es "agro de Munnio Telliz". E l que fuese contra la escritura pagará "a parte regia DC. solidos de argento in cauto. Facta carta notum die X kalendas junias, Era TIP, regnante Sancio principe in Legione, et comité Fernando Gundisalbiz in Castella". Fredenandus comes cf.—Garsea Fernandiz, Assur Assuriz, Nunnu Assuriz, Nunnu Ruderiz, Tello Feles, Beila Galindez..., Gomiz Gundisalbo, Tellu Munnioz. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 13 y 14, con referencia al Becerro Gótico, fol. 4, cois. 3 y 4.

347 964-3-junio (954). Venta de unas eras de sal en Salinas de Anana, realizada en favor del monasterio de San Andrés de Boada, en territorio de Roa, y de su abad Gonzalo. "Facta... sabbato, III Nonas Junias, E r M U , regnante rex Ordonio in Oveto.—Munio de Villacones ts.—Nunno de Olresares ts.— a

1196

FRAY JUSTO PÉREZ DK URBEL

Munio Sarracinez ts.—Bela Sarracinez ts.—Munio saione de Valle ts.— Didaco Flacinez ts.—Vela pbr. scripsi. L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Pedro de Arlcmza, pág. 47, con relación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 70. Está mal la fecha. E l tercero de los nonas de junio no fué sábado, sino viernes en 964; pero además se dice que gobernaba en Oviedo el rey Ordoño, lo cual debe entenderse de Ordoño III u Ordoño IV, pues algunos de los confirmantes, como Ñuño de Villacones, aparecen en otras -escrituras por esta época. E l único año en que fué sábado durante el reinado de estos dos Ordoños (951-961), fué el 954, y en él se debió escribir esta carta.

348 964-22-julio. Carta de propia oblación y donación de bienes dada por "Belliti et uxor mea Momadonna et filios nostros García et Flagino", en favor del monasterio de "Sancta Eugenia et Sancti Adriani et Sánete Marine, cuius ecclesias fundatas sunt i n ripa de Manmellare. Facta... die quod est X I kalendas Agustas, E r a T I F , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando i n Castella". L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 38, con relación al Becerro Gótico, fol. 10, col. 1.

349 964-4-agosto. Venta, en favor de San Pedro de Cárdena, de un agro, entre cuyos límites está "agro de Gomiz Relaza y agro de Tellu Feles. Facta carta... II Nonas Augusti, E r a T I F , regnante rex Sancio i n Legione, et i n Castella Fredinando Gundisalbiz". Son testigos: Romani Munnioz, Bermudo Munnioz, Munnio Franko, Munnio Ratariz... Tellu Feles... L. Serrano, O. S. B . : B.° (?.« Candeña M ¡ « -ten• *«. i a * • i ,_, ' *»•«-. ijwnavna, pags. 15 y 16, con referencia al Becerro Gótico, fol. 5 col. 1.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1197

350 965-12 de febrero. Venta de un agro a San Pedro de Cárdena, "Facta carta... II Idus Februarias, sub Era TIIP, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella". L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 18, con relación al Becerro Gótico, fol. 5, col. 3.

351 965-11-mayo. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de la iglesia de "S. Teodosie et Sancti Sebastiani et Sta. Juliana... Facta... die notum quod crit V Idus Magias, Era M.III, sub Rege Sanzo in Legione et comité Fredenando in Kastella". Mateo Escagedo Salmón: Col. Diplomática...de Sawtillana, I, páginas 12 y 13. En las dos páginas siguientes, otra copia de la misma escritura. Las dos con referencia a copias de Francisco Xavier de Santiago Palomares.

352 965-3-junio. Venta de una propiedad entre particulares. "Facta carta... die III Nonas Junias, E r a TTIP, regnante rex Sancio in Legione et comité Fredinando in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 45 y 46, con referencia al Becerro Gótico, fol. 12, col. 1.

1198

P

R A Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

353 965-22-junio. Venta entre particulares de una viña situada a la entrada de Reliosello. "Facta... X kalendas Julias, E r a TIIP, rex Sancius in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G," Cwdeñu, pág. 147, con referencia al Becerro Gótico, fol. 36, col. 1.

354 965-30-junio. Venta entre particulares de una tierra que se deslinda junto a otra de Munnio Mutarrafe. "Facta... II kalendas Julias, Era TIII , regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." a

v

L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, págs. 183 y 184, con referencia al Becerro Gótico, fol. 46, col. 2.

355 .

965-1-julio.

Venta de un agro, "iuxta agro de Tello Feles", hecha en favor de S. Pedro de Cárdena, Facta carta... kalendas Julias, E r a TIIP, Rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella". Confirmantes: Romani, Bermudo Munnioz, Munnio Ratariz... Gundisalbo Albariz... L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 16, con relación al fol. 5, col. 2 del Becerro Gótico.

356 965-23-julio. Venta de un agro en favor de San Pedro de Cárdena, agro que tiene por uno de sus límites otro agro de Nunno Refugano. "Pacta carta

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1199

X kalendas Augusti, E r a T l i r , regnante Sancio rex i n Legione, et i n Castella et (sic) comité Fernando Gundisalbiz." Entre los confirmantes, Romano Munnioz rb.—Vermudo Munioz rb.—Munnio Ratari hic... Tellu Leciniani hic. L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 17, con relación al Becerro Gótico, fol. 5, col. 2.

357 965-23-julio. Venta de un agro en San Pedro de Cárdena. "Facta carta notum die X . kalendas Agustas, E r a TIIP, regnante rex Sancio i n Legione, et i n Castella comité Fredinando Gundisalbiz." Entre los confirmantes: Romano Munnioz ts.—Bermudo Munnioz ts.—Munnio Ratari... Tellu Leciniani cf. L. Serrano, O. S. B . : B." Gf.° Cárdena, pág. 17, con relación al Becerro Gótico, fol. 5, col. 3.

358 965-1-diciembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes, uno de ellos " i n locum... Trascastellum Poza", en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban. "Facta... Kalendas Decembris, E r a T I I P , regnante rex Sancio i n Legione, et Fredinando comité i n Castella." L. Serrano, O. S. B. B.° G." Cárdena, pág. 309, con relación al Becerro Gótico, fol. 80, col. 4.

359 965-1-diciembre. Venta realizada entre particulares de una viña. "Facta... kalendas Decembris, E r a TIIP, rex Sancius in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 350, con relación al Becerro Gótico, fol. 91, col. 1.

1200

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

360 965-7-diciembre. "Die V feria, VII Idus Decembris, era TIII", ciertos hombres de Villanova reconocen, ante el juez Nunum Sonnac y ante doña Fronilde y su representante Cisila, que unas tierras, que ellos cultibaban en Camporredondo, eran de doña Fronilde, por haber sido de "Nunnum Fredinandec tuo avo... In tempere illu regnante reie Sancio in Leone et comité Fredinando Gundesalbiz in Kastella... Nunnum Kasciaz ic ts... Didacu Nunnic, qui ipsas térras pro sua ánima consignavit + fecit.—Cisilapus scripsi". L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Afianza, pág. 48, con relación al A. de Silos, ms. 10, fol. 37. La fecha es irreprochable, pues el 7 de diciembre de 963 fué V feria, es decir, jueves.

ótil 966-1-abril. Carta de venta, que Alvaro hace a Muño Ansúrez, de la parte que a él le pertenecía de una viña que poseían en común. "Facta... kalendas apriles, in era millésima IIII, rex Santio in Legione, et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella, Didaco Munnioz scripsit." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XXXVIII, siguiendo un original del Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, al fol. 77.

362 966-30-junio. "In Era TIIIP, notum die II kalendas Julias, ort est intentio" entre las religiosas de San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales, presididas por su abadesa Ositia, contra la religiosa Mennosa. Esta se salió varias veces del monasterio hasta que al fin la expulsaron las hermanas, dándole en ese momento, y haciéndose constar en esta acta, "duas genapes et dúos plumazos, duas vineas, saiale, VIIII almutelios de cibera, VII a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1201

arenzatas de vino, quantum ad illa pacifice convenit. Rex Sancio in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 131 y 132, con referencia al Becerro Gótico, fol. 32, col. 2.

363 966-1-noviembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor de Santa Eugenia de Marmellar y de su abad Severo. "Facta... kalendas Nobembris, Era TIIIP, regnante rex Sancio in Legione et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 155 y 156, con relación al Becerro Gótico, fol. 38 y col. 3.

363 bis. 966. Pepi Adefonsi con su mujer Tarosia y Pepi Froilani con su mujer Argilo dan a Santillana su monasterio de Villafranca in Lebana "pridie Kalendas decempris, era MIV, Fredenandus Roderici comité, Dicacus Pepici, Nunnu Pepici, Gundisaluo Roderici". Sota: Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 334.

364 966-984-21 de diciembre. Vermudo pone por "fidiatores" a Abayza y a Masoecone contra A l baro abad, de que no será negligente en sus obligaciones... "Facta fidiatura XII kalendas ja(nuarias)..., rex Ranemiro et comité... in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, pág. 349, carta XXXIX.

1202

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

365 967 (?)-6-junio. Nunnu Sarraziniz se encomienda "in manus Enneco presbyter, ut in senectute et fragilitate", le soporte asi como "in salute et vaiules i n infirmitate, usque ad obitum et sepelías me cum ordine". Por todo esto Ñ u ñ o dona una serna al presbítero Iñigo, señalando, entre otros límites, "serna de Munnio de Olquitiz... serna de L a r r i t i Nuniz... "Facta carta... die VIII. Idus Junias, sub era T V . , regnante rex Sancio i n Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz i n Castella". L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 28 y 29; Berganza: Antigüedades, II, pág. 402, los dos con relación al Becerro Gótico, folio 7, col. 4. Sospecho que en la era debía decir TIV, pues en TV es decir, en 967, había muerto ya el rey Sancho.

366 967 (?)-6-junio. Donación a San Pedro de Cárdena de "quintam, tam i n terris quam et i n vineis... i n valle de Orbanelia, Facta carta... VIII Idus Junias, E r a TV, rex Sancio i n Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz i n Castella". , L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 29 y 30, con relación al Becerro Gótico, fol. 8, col. 1. Véase lo dicho en el documento anterior. Sampiro parece indicar que Sancho murió en 967: " E n el nrnsmo camino al tercer día acabó su vida. Reinó doce años. Año 967." (Sampiro en el Silense, Traducción de Gómez Moreno, pág. CVII.) E l Silense, en cambio, después de copiar a Sampiro, añade: "Pues en el año 966, muerto el rey Sancho, A l manzor, el mayor de todos los bárbaros, audazmente agredió las fronteras del reino" (Ibid, pág. C X ) . Los documentos leoneses parecen dar la razón a este último, y en Castilla nos encontramos ya con el nombre de Ramiro III en diciembre de 966.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1203

367 967-1-agosto. Anni Telluz vende su ración en el pozo llamado de Doña Gutina al monje Velasco de San Pedro de Cárdena. "Facta... Kalendas Agustas, Era TV*, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B,° G:° Cárdena, págs. 312 y 313, con relación al Becerro Gótico, fol. 81, col. 4.

368 967-14-septiembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes muebles en favor de Santa María de Valpuesta y de su abad Alvaro, "Facta... die Sancti Cipriani, era millésima V , rex Ranemiro et comité Fredenando Gundesalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XL, con relación al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 109 r, corregido y añadido por la copia del fol. 4 v.

369 967-1-noviembre. Donación de varias heredades en favor del monasterio de San Juan de Canales y de su abad Vermudo. "Facta... kalendas Novembris, Era MV, regnante rex Ranemiro in Legione, comité vero Fredinandus in Castella." Entre los confirmantes: Munnio Johannes hic. ts. L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlwnza, pág. 49, con relación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 49. 12

F

1204

R

A

Y

JUSTO PÉEEZ DE URBEL

370 967-30-diciembre. Sub Christi nomine, et individua Trini tati, clementia Dei procurante et Iesus Christus Deus noster, qui inluminat corda hominum, qui non vult peccatores ut pereant sed ut convetantur et vivant, ipse misit spiritum pietatis et intellegentie in nos misérrimos et umillimos Dei servas, yd est, de sóror Flayna et germano meo fratre Ioanne, et veni ego Flaina, de recluso de sórores de Montesón, et exibit germanus meus frater Ioannes, de Monasterio de Kaozolos et eglesia sanctorum Cosme et Damiani et Sante Eufemie virginis, et habuimus Ínter nos unum aderatum consilium, et post inde dimisimus vitam et actos et coniungios seculares; et sicut vidimus et considsramus inter nos quid est vitam de omines, qui in seculum vivent, cum filios et actibus seculares, et suspirarnos et desideramus adprendere vitam monasticam et vitam religiosam, in qua ancillas Dei pervigilant ut vitam eternam percipiant; et timendo peccatum de nostro parenteli pernominato Juliano, et sine tota consolatione et contubernio seculare, congregabimus ncs, cum ipso nostro párente, in loco illo pernominato, qui visus est et sapius sub casbellum Eburi, et cum nostra parbitate de abentia seculare fecimus monasterium in onorem Sancti Iusti et Pastoris et sancti Pelagii; et per homines bonos et potestates bonas et timentibus Deum et monasteriales servorum Dei adgregabimus térras, adgregabimus iumenta et armenta, etiam et pécora promiscua, lectaria et vestimenta corporale, ferramenta et vasilia et omnia unde homines possunt consolare corpus in isto seculo; et post isto facta comorantes in ipso loco cum nostro párente et nos germani frater Ioannes et ego sóror Flayna et ego Armentarius presbiter et ego Gontina, cum timore Dei et suo ausilio, aderato consilio nu11o que cogentis imperio, ñeque suadentis articulo, tradimus et concedimus nos medipsos et omnia nostra facúltate, quidquid visi sumus abere:, simul etiam et animas nostras et corpora nostra ad eglesiam nostram qui est fundata, quod, per manus nostras propias fabricabimus in honorem sanctorum Iusti et Pastoris et sancti Pelagii, in loco pernominato subtus kastellum Eburi, fuimus in ipso loco contolerando corpora nostra et animas nostras; et post inde venit nobis spiritus bonus,. et administratio Dei, et habuimus Ínter nos consilium, cum bono animo et spontania nostra volúntate, et tradimus et concedimus et contestamus nostrum monasterium et ipsam ecclesiam iam nominatam, sancti Iusti et Pastoris et sancti Pelagii, cum omnia nostr aumentatione, quidquid a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1205

visi sumus abe re, visque ad minimam gallinam, vel quicquid ubi aliquit de nostra radice, vel de nostra parbitate, usque ad magnam summitate inventum fuerit, sit traditum vel contestatum vel paetuitum per istum pactum vel regule scriptum ad atrium sanctorum Cosmee et Damiani et sánete Eufimie virginis, qui sunt ipse ecclesie fúndate in locum quod vocitant Kaozolos et abbate Taurino vel alus abbatibus qui post illum successerint in ipso monasterio, vel ad omni collationem eorum si traditum et concessum in perpetua eternitate, amen. Et si aliquid ausus fuerit et istum pactum dirrupue voluerit aut excinde aliquis per superbia aut per contentione/ aut per alicum iudicium secularem sive aliquis de extrañéis/ aut per aliqua potestas superba aut aliquis homo qui istum pactum disrumpere voluerit, qualis ira descendit super Datam el Abiron viros malignos et abominatos, qui pro suas facinores turpes, et malas vivos illos absorbuit térra et cteglutibit et alia talis ira, qui venit super Ananias et Saffira qui ad Deum mentierunt et ante S. S. P. A. viventes arderunt, et dimergat illum dum Deus in profundum inferni sicut dimensit civitates illas duas Sodoma et Gomorra et cum luda traditore participium habeaut et nec in isto seculo vivi, nec ad morte comunionem non accipiat, ad comitem terre nostre pariet III libras áureas sed istam regula pacti pienam habeat firmitatem. Facta regula testamenti notum sub die quod erit III kalendas Ianuarias, in era millesima V, aderescente rege Ranimiro et comité Fredenando Gundisalvez. Ecce nos Flayna, sóror, et frater Ioannes et Armentarius, presbiter et Gontina, et ego Yelvira et Didaco, in hoc pacto, qui fieri una pariter voluimus manibus nostris coram testibus roborabimus et -L- + - j - +. - j - + .+ fecimus; Christiforrus abba de Bezerrile + fecit; Tinnus abba de Sancta Maria + fecit; Tellu frater Sancti Emiliani + ; Petrus presbiter + ; Vegila presbiter + ; et tota collatio de sanctorum Cosme et Domiani et sancto Eufimie hic signe facturi -j- .+ ~j- + - | - _ j _ + _-j_ Frater Seniuldus qui exscripsi et manu mea. (Signo.) i )

B. N., mss. 13065, fol. 218, copia del siglo xvn.

371 967 (?) Sub nomine Patris et filii gratiaque Spiritus Sancti. Ego Heldoara, licet indigna, (nu)lliusque persuasus ingenio sed divino ardore accesa,

1206

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

non quoacte sed spontanee, non imbitus sed uoluntarie, pro remedium anime mee, mortem timendo infernumque pauendo, placuit animo meo, sic trado meos monesterios et meos solares et meas diuisas et meas hereditates, quam habeo de parentum meorum ad atrium sancti Iohannis Babtiste et sancti Petri Apostoli uel sánete Crucis seu sancti Martini, cujus uasilica sita est in loco predicto Celia Prelata necnon et tibi abbati meo Ouidio uel ómnibus domnis sub tuo conmorantibus dominio,. In primis trado memet ipsa, cum corpus simul et anima; deinde in alfoce de Onie, villa que oucitant Arroio de sancti Fructuosi cum integritate; in ual de ripa Hibre celia sancta Cecilia cum integritate, in alfoce de Hipia (?) celia sancti Vincenti de la Mata cum integritate; in valle de Vielso celia sancti Andre cum integritate; in Castella Vetula, in alfoce de Tobalina, in uilla que uocitant sancta Maria, mea diuisa et .meos solares populatos et oella sancta María, super albeum, que uocitant Hibero, cum illa peskera de remolino et illa media peskera de sancti Clementi, et illos medios kannares del vado de Garonna; et cum suas decanias, id est, sancti Juliani de Tovalina, cum sancta Eulalia de uilla Semprun et sancti Johannis de ualle Horcha. Hec omnia cum omni integritate, hec omnia superius prescribta seu roborata concedo Deo et tibi abbati meo Ouidio, tam monasterios quam diuisas, tam solares quam hereditates; terris, uineis, molinis, kannares, tam in Hibero, quam in Vesice uel in alus fluminibus, defesas, pratis pascibilis, libris, uasilia, exitus et introytus, in montibus uel fontibus, quantum ad ipsis locis uel monasteriis pertinet ad omni integritate. Quod si ego Heldoara uel quispiam hominis, parua uel magna persona hunc meum prescribtum minuere, tollere uel disrum (sic) ausus fuerit nullatemus hoc audeat uindicare. Sed si uaná presumptione arreptus ad alica injuria tibi prefato domno uoluerit inferre, desdendat super cum ira Dei, atque ab omni cetu cristianorum exclusus sit et a sancta mater ecclesia anathematicatus et disc-omunicatus et cum Juda traditore deputatus, et super pariet a parte regís auri libre V , et hoc scribtum firmum et stabilis sit per omnia sécula seculorum. Amen. Facta carta traditiones in era T : U : . regnante rex Adefonso in Legione et comité García Fredinandee, in Castella. Ego Heldoara, que hoc pactum feci et legente audiui, manum mea roboraui et signum.—Rodanius scribsit. a

a

a

Clero, A. H. N., Leg. 166, docum. 4, Oña. Aunque en letra visigoda, es una copia, como lo prueba la distracción sufrida en la calendaeión. Ni Alfonso gobernaba en León en el año 967, ni Garci Fernández era conde de Castilla. Además, cuando Alfonso V sucedió a su padre, 999, hacía cuatro años que había muer-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1207

to Garci Fernández. En el Archivo de Silos, ms. X, fol. 25, existe una copia de este documento debida a los cuidados del P. Liciniano Sáiz, que coincide plenamente con la del A. H. N .

372 968-31-enero. Sub Christi nomine et individué Trinitates, quod est Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ecce nos Hanni Obecoz et uxor moa Fronildi inspirante super nos clementia Domini nostri Jesu Christi, qui non volet peccatores ut pereant, sed ut convertant homines ad Deum et in sempiternum vivant, evenit super nos inluminatio, et gratia Dei, et confabilabimus Ínter nos, sicut in regionem istam notum est, ad nostram gentem et in tota vicinitate nostram, et dum venit advocatio Dei super nos, divertimus ad confessionem et advocabimus fratres et amatores nostros de ¡Kaozolos, et abbatem nostrum, dominum Taurinum cum suis monachis, et prendimus ambo confessionem et tradimus animas nostras ad Deum, et cum timerem ego Hanni mortis periculum et penas inferna, veni ad Monasterium sanctorum Cosme et Damiani et ad tota collationem fratrum illorum, et tradidi corpus meum et anima mea ibi Deo viverem, et concedí et tradidi pro remedio anime mee ad ipsum monasterium supra nominatum, quod est in cimiterio, subtus Castellum quod vocitant Eburi, tradidi et concedí illa senrra media de raneare, ad illa fonte, et in Collazos alia senrra, qui est subtus illa vestra senrra de Sancti Micaeli, ipsa tota per suos términos ad omni integritate et quatuor kaballos cum suas sellas et duas allupas palleas, omnia ex mea causa propria, absque aliqua comunitate de germanis vel de eredibus aut consanguinibus meis, excepto iure et potestate de nullo omine meo cogente aut ab aliquo imperante. E t si aliquis orno de meis propinquis aut de extrañéis vel consanguinibus, qui me in vita ista pro ipsa causa quam ad Monasterium tradidi vel contestabi, quod in isto pacto resonat non inquietabit, ñeque me adpetere tentabit, ñeque ad judicium compulsabit, et si post morte vel sepulture corporis mei vos fratres meos de Sanctorum Cosmee et Damiani et sánete Eufimie Virginis vel aliorum Martyrun beatorum aliquid vobis exinde de vestro jure vel potestate auferre vel tollere voluerit ante iudicem Dominum nostrum Jesum Christum mecum contendat et in ista vita oculos suos, et tota subsantia sua carescat, et perdat et descendat super illum ira domini et cel ostia et dimergat illum Deus in profundum inferni sicut dimersit i:as civi!

1208

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

tates malignas Sodomaet Gohorra et fíat super illum anathema-renata, et cum Judas traditor participium in inferno inferiore abeat et de corpus et sanguinem Domini nostri Iesu Christi extraneatus permaneat et nec in isto seculo toene vivat, nec ad mortem comunionum non accipiat et super inde ad comitem terre nostre, in cuius conspectum iste pactos pro ipsa contentatione legitur fuerit, pariet illi CCCC solidos pro quod talia comisit sed melius est ut iste testamentum plenam abeat firmitatem. Factus titulus testamenti pridie kalendas februarias, era mil.VI , adcrescente infante Rege Ranimiro in Legione, et.comités domnos Fredenandos regnantes unusquisque in sua regione. Ego Hanni Obecoz in hoc testamento, quem fieri volui, et relegente audibi manu mea + subscripsi et coram testibus roborabi; Adefonsus presbiter hic testamento + subcripsi.—Didacos Eriquez hi + subscripsi.—Martinus Monniz testamento + subcripsi.—Kalallarius testamento subscripsi.—Flainus hic testamente + subscripsi.—Vegila Presbiter et frater +.—Frater Seniuldus subscripsit et (Signo) Forte subcripserunt. a

B . N . ms. 13065, fol. 222.

373 968-1-febrero. Donación en favor de Valpuesta de varias heredades, hecha por el presbítero Tello, "sicut fecit tie nostro Domno Didaco eps., cum suos eredes. "Facta... kalendas februarias, in era millésima VI , regnante rex Ranemiro et comité Fredenando Gundesalbizi in Castella, Didaco Moni oz iseripsit." a

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLI, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 78 v. 374 968-1-febrero. Carta de propia oblación y de donación del monasterio de San M i guel de Castro-Támara, hecha en favor del monasterio de Santa María de Rezmondo. "Facta... kalendas Februarias, in Era TVI , rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 257, con relación al Becerro Gótico, fol. 67 col. 1.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1209

375 968-16-febrero. Donación de una viña en favor de Valpuesta y de su abad Alvaro. "Facta... X V kalendas marcias, era TVI... Regnante Ranimiro rex in Legíbne, et comité Fredenando Gondessalbiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XL.II, siguiendo al Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B, fol. 9. 376 968-1-abril. "Fernando Gundisalviz comité et uxor mea Urracha" confirman, a continuación de Gonzalo Fernández en la copia conocida, los fueros de Brañosera, dados por "avi mei Monnio Nunniz et Argilo. Era TVP, die V feria, ipsas kalendas Aprilis", Monnio Assuriz, Petro Garcia, Fernando Varbaldiz, Gutierre Rodriz, Didaco Rodriz cfms et roboramus. L». Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 3, con referencia al A. de Silos, Ms. 10 fol. 41. ;

Hay un error en la fecha: en 968 no fué feria V el 1 de abril, sino feria IV, es decir, miércoles. La causa podría ser que el copista suprimió por descuido una I en el número de la feria.

377 968-8-abril. Fernán González, "Kastellensis et Asturiensis comité", hace ingenuo y delimita el monasterio de San Martín de Aguilar, regido por el abad Revelio, y fundado por Osorio Ermegildiz, juntamente con su mujer Goto y sus hijos Petrus, Fredinandus, Ermegildus, Didacus, Iusta, Teresa et Momadonna. "Facta... VII Idus aprilis, sub Era TVP, regnante infantem Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." Confirman: Belasius eps. cf., rb.—Nunu pbr. cf. rb.—Munido Danlucio cf. rb.—Didaco Soemenoz cf. rb.—Scemeno Mauro cf. rb.— Feles Didaz cf. rb.—Petro Sanies... L. Serrano, O. S. B.: B.° G-.° Cárdena, págs. 258 y 259; Berganza: Antigüedades, II, pág. 403. Con relación al Becerro Gótico, fol. 67, col. 2.

1210

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

378 968-1-mayo. Donación de una tierra a Santa María de Rezmondo. "Facta... calendas Maias, Era TVI, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 254, con relación al Becerro Gótico, fol. 66, col. 3.

379 968-6-mayo. "Gomiz abba, Fredinando Gundissalbiz" y el hijo de éste, "Munnio Fredinandiz", deslindan la iglesia monasterial de "Sancti Adriani et Sancti Mikaeli de Monte-aurio. Facta... II Nonas Maias, E r a T V I , regnante rex Ranimiro in Obeto. Ego F. G. rb.—Eps. Petrus rb.—Eps. Fronimius rb.—Fredinando Nuniz rb.—Bermudo Fanniz rb.—Gudestio Munioz rb.—Albaro Rodriz rb.—Keiya Sonnaz rb.—Sonna Florez rb." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 279 y 280; Berganza: Antigüedades II, pág. 404, con relación los dos al Becerro Gótico,, folio 73, col. 1. f

380 968-6-agosto. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de "sancti Juliani" de Villagonzalo de Pedernales y de su abadesa "Ositia". "Facta... VIII Idus Augusti, E r a TVP, regnante rex Ranimirus in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 123, con referencia al Becerro Gótico, fol. 30, col. 2.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1211

381 968. Donación de una viña en favor de Santa María de Rezmondo y de su abad Recimondo. "In era TVI, regnante Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 255, con relación al Becerro Gótico, fol. 6$ col. 3.

382 969-19-febrero. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Endura. En la misma carta: Donación en favor del citado monasterio de la mitad de una viña. "Facta... X I kalendas Marcias, Era TVII, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." LÍ. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 141, con relación al Becerro Gótico, fol. 34, col. 3.

383 969-22-febrero. Donación de una viña en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Endura. "Facta... VIII kalendas Marcias, Era TVIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fernando Gundissalbiz in Castella." v

L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, págs. 109 y 110, con relación al Becerro Gótico fol. 27, col. 1. 384 969-11-marzo. E l conde Fernán González señala términos y fueros al monasterio de Santa María de Rezmondo, siendo Galindo abad del mismo. "Facta...

1212

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

V Idus Marcii, E r a T V I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella." Después de l a última fórmula de confirmación, suscrita por el conde, confirman: Roderico Germegildiz Me ts.—Gundissalbo Gudistioz hic ts.—Romano Monnioz hic ts.—Veremundo Munnioz hic ts.—Nunnus (sic) Nunniz hic ts... L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 245 y 250; Berganza: Antigüedades, II, 404. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 63, col. 4; Muñoz, en l a Colección de Fueros, t. I, pág. 33, lo reimprime de Berganza.

385 969-10-abril. E l presbítero Munio dona al monasterio de San Pedro de Arlanza y a su abad Gatón todo ¡su haber en diversos pueblos. "Facta... sabbato, III Idus Aprilis, E r a M V I I , Ramiro rex et comité Fredinando i n regnis suis... Félix notarius cf.—Munnio notuit cf..." L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Pedro de Arlansa, pág. 51, con relación al Becerro Gótico de Arlanza, núm, 43. E l primero de abril de 969 fué jueves, y el 10 por tanto, fué sábado, y por lo mismo ha de decir IV Idus.

386 969-1 de agosto. Fundación por el abad Meterius y la abadesa Abadimia del monasterio de Santa P í a . "Pacta... era M V rex, Ordonio i n Legione, Fredinando comes i n Castella." E l Becerro Gótico parece que daba la fecha 969-1agosto con los confirmantes As-sur Nunnez, Obeko Urcegui y Vincentius eps,, entre otros. a

a

L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogolla, pág. 65.



E n realidad aquí hay dos cartas unidas; la primera da cuenta de la fundación del monasterio de Santa Pía, reinando el rey Ordoño y Fernán Gonzál-ez, es decir, entre 951 y 961; y la segunda atestigua la confirmación de la misma por doña Iusta y sus hijos Assuri y Enneco, que, sin iduda, tenían derechos en la hacienda donada al monasterio,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

"die dominica, Kalendas agusti, discurriente era milésima séptima regnante rege Ranimiro in Legion-e et comité Ferrando Gonzalviz in Castella". E l primero de agosto de 969 fué domingo. Por este y por los demás conceptos, la calendación es irreprochable.

387 969-10-agosto. Carta de propia oblación y de donación de una iglesia de San Vicente cercana a Tobillas, hecha en favor de San Pedro d© Cárdena y de su abad Endura. "Facta... IIII Idus Agustas, E r a T V I P , regnante rex Ranimiro i n Legione et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella vel in Alaba." ?. L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 226, en relación con el Becerro Gótico, fol. 58, col. 2.

388 969-15-agosto. Ferro Cinto dona "de ereditatem de meos parentes, quintam partem", en honor de San Pedro de Cárdena y de su abad Endura. "Facta... X V I I I kalendas Septembris, E r a T V I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° o.- Cárdena, págs. 108 y 109, con relación al Becerro Gótico, fol. 26 col. 4.

389 969-19-agosto. "Ferro Cinto..., de hereditate de meos parentes", dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Endura, "quinta pro sua anima. Facta... X I I I I kalendas Septembris. E r a T V I P , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz i n Castella". L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Condena, pág. 193, con relación al Becerro Gótico, fol. 49, col. 2.

1214

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

390 969-21-agosto. Carta de venta en favor de San Pedro de Cárdena de una serna, una de cuyos límites era el agro de Fortunio Beilaz. "Facta carta... die XII calendas Septembris, Era TVIP, regnante rex Ranimirus in Legione, et comité Fredinando Gundisalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.<° Cárdena, pág. 25, con relación al Becerro Gótico, fol. 7, col. 1.

391 969. Donación a Santa María de Rezmondo de la iglesia monasterial de Santa Coloma de Sarzosa. "Facta... E r a TVIP, rex Ranimiro in Legione, et comité Fredinando Gundissalbiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 255, con relación al Becerro Gótico, fol. 66, col. 3.

392 970-1-marzo. Obeco y Gacría, "una pariter cum filia-mea Urraca", venden al monasterio de San Adrián de Juarros y a su abad Obeco ciertos derechos sobre un molino, "que dicitur Fonte de Nafarra, quod est in ribo de Ebeia. Facta... III feria, ipsas kalendas marcias, erat MVIII, rex Rademiro in Legione et comité Garzia Fredenandez in Castella... Ystas sunt bezes de fratres Sancti Adriani". L. Serrano, O. S. B.: El obispado de Burgos, III, pág. 15, con relación al Becerro de Ibeas, fol. 3. Esta carta nos propone un problema. La calendación parece irreprochable, puesto que las calendas de marzo en 970 cayeron -en martes. Por otra parte, en ella encontramos ya el nombre de Garci Fernández, que según los Anales no tomó posesión del condado hasta des-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1215

pues de la rmuerte de su padre, en el mes de junio de este año. Cierto que la coincidencia del día de la semana con el del mes no implica necesariamente que no pueda haber un error en la calendación, pero cabe también suponer una distracción en el copista al transcribir el nombre del conde, o bien que Fernán González, como gran político que era, hubiera hecho reconocer a su hijo, dándole una participación en el poder antes de su muerte, lo cual no impediría la toma solemne de posesión como soberano único, a la qu<e aluden los analistas. Creo muy probable esta última explicación.

393 970-12- julio. E l conde García Fernández y su mujer A v a ofrécense como familiares al monasterio de San Pedro de Arlanza, donándole en este acto e l pueblo de Osmilla con la iglesia de San Román de Tirón y sus dependencias. "Factum... III Idus Julii, era M U , regnante serenissimo principe Ramiro i n Legione et Oveto. Son testigos: Sub Christi nomine Belasconi epc. cf.—Gomici Diaz cf.—Osorius Diaz cf.—Assuri Fredenandiz cf. Nepocianus Diaz cf.—Gundesalvus Vermudez cf.—Nunnu Velaz cf.— Nunnu Garseaz cf.—Fredinandus Vermudez cf.—Vela Garciaz cf.—Nunno Nuñez cf.—Oveco Fredinandiz cf.—Galindo Fredinandiz cf.—Albaro Gundisalviz cf." L. Serrano, O. S. B . : Cart. de San Pedro de Arlanza, pág. 53, con relación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 61. L a fecha ya fué corregida por el editor ide la carta. También Berganza señaló el año 970 como fecha de este documento, Antigüedades, tormo I, pág. 284, fundándose en originales que tuvo a la mano. "En 964, es decir, en la era 1002, ni Ramiro reinaba en León, ni Garci Fernández gobernaba en Castilla."

394 970 (?) Privilegio de Garci Fernández a los de Villagrán o Brañosera. E n tre otros doce abades firma "Petrus abbas Sánete Marie Oxomensis". Argáiz: S. L., II, 291, Población Eclesiástica

de España, pág. 497.

Noticia que podría confundirse con la referente a los fueros de Brañosera, y que en todo caso habrá que recoger con reserva.

1216

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

394 a 970 (?) Ego Adefonsus, totius Hispaniae imperator, fació vobis, varones civitatis Larensis cartam de vestros foros, quos habuistis ex parte aviorum meorum, et ego do vobis de illos melioranza. Son los fueros que la ciudad de Lara había tenido desde la época condal, confirmados y ampliados por Alfonso VII en 1131. (Cart. de Afianza, 176-180.)

394 b 970 (?) Damus ad Septempublica suo foro quod habuit in tempore antiquo de avolo meo (Sancho el Mayor), et in tempore comitis Ferrando Gonzalvez, et comitis Garcia Ferdinandiz et comitis donno Sancio, de suos términos et de suos plácitos... quod fuerunt ante in tempore avoli mei et comitum. E g o Adefonsus... sicut fuit ante... Muñoz y Romero: Fueras Municipales, 282-286. Es la confirmación y ampliación por Alfonso V I de los fueros que había tenido Sepúlveda desde el tiempo de Fernán González, y que ya anteriormente habían sido confirmados por Garci Fernández y renovados por Sancho García.

395 971-20-febrero. Belendo Gomiz se entrega a San Pedro de Cárdena y a su abad E n dura, donando a la par al monasterio varias tierras, huertos y molinos. "Facta... X kalendas Marcias, E r a T V I I I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fredinandez i n Castella." Entre los confirmantes: Domno Roderico Telliz h i c — N u n n u Sarraciniz h i c — N u n u Gomiz hic. L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 323, con relación al Becerro Gótico, fol. 84, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1217

396 971-14-marzo. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Endura. "Facta... II Idus Marcias, E r a TVIIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Confirman los abades Morellus y Gudesteus. L . Serrano, O. S. B . : JB.° G.° Cárdena, pág. 352, con relación al Becerro Gótico, fol. 91, col. 4.

397 971-26-abril. Garci Fernández y su mujer A v a donan al monasterio de San Pedro de Cárdena y a su abad Endura "meam domum propriam, quod est hcspitale in camino publico, que venit de Naxera, cerca de V i l l a Vascones". L a donación se hace incluyendo todas las pertenencias del conde, próximas a l a villa, y la comunidad de pastos entre los ganados del monasterio y los pueblos de V i l l a Vascones, Villafrigida de Orbanelia, Castaniares y Cardegna Ximeno. A estas donaciones se a ñ a d e : "palatium in Castrello de Muño Romaniz... hereditates... in Celladiella... meam propriam hereditatem... in Castello de la Vega". Todo lo donado se da para que los monjes puedan mejor servir a Dios y a los pobres "in dicta domo et hospitale". "Facta... V I kal. Mai, E r a M I X , regnante Ranimiro rex in Legione et comité Garsea Ferrandiz in Castella. E g o G. F.... Gundisalbo Gunsaloz ts., Sarracino Hanniz ts., Assur Fernandiz ts., Munio Telliz ts., Nunio Guttierez ts., Peles Didaz ts., Roderico Alvariz ts., A l varo Lopiz ts., Sarra Garciaz ts., Nunno Froileta ts., Froyla presbiter ts., loannes prbr. ts., Nunno Franco ts., Beila Galindo ts., Lupus prbr. ts., Belasco Gómez ts., Ego Garsea prbr. et Notarius domini Comitis..." Berganza: Antigüedades, II, pág. 406, con referencia al Lib. de Tabla, folio 15, col. 2; Yepes, I, Escrit. VIII, publicó esta carta, añadiendo las firmas de doña Fronilde, Martinus eps., Hieronimus eps'., Gonzalo Muñoz, Vermudo Núñez, Alvaro Vela, Gustios Muñoz, Rodrigo Telliz y Munio Gustios, entre otros. Obsérvese que Berganza sacó esta escritura del Hb o ée Tabla, y que Yepes aprovechó un original distinto. No hay nada en ella que pueda despertar sospeT

2218

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

chas de falsedad, como algunos han pensado. (Serrano: El Obispado de Burgos, I, 181, nota 3; I M . Dacarra: Textos navarros del códice de Roda, 1945, pág. 57.)

398 971-19-junio. E l presbítero Muño confirma l a donación que otro presbítero llamado Tello había hecho a Valpuesta. "Facta... X I I I kalendas iulias, in era T V I I I P , regnante rex Ranimiro i n Leione, et comité Garsea Fredenandiz i n Castella." Entre los confirmantes: Belasco Sarraciniz ts. Barrau-Dihigo: Ch. .de Valpuesta, núm. XLII, con relación al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 17 v-18 r.

399 971-14-septiembre. Donación en favor de San J u l i á n de V i l l a Gonzalo de Pedernales y de su abadesa Osicia de varias heredades. "Facta... X V I I I kalendas Octobris, E r a TVIIIP, regnante Ranimirus principem i n Legione et glorioso comité Garsea Fernandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G:° Cárdena, págs. 127 y 128, con relación al Becerro Gótico, fol. 31 col. 2.

400 971-24-septiembre. "Gondesalbo Gundestioz et uxor mea Prollina" venden al monasterio de San A d r i á n de Juarros y a su abad Obeco "tertia parte de molino qui est a l a fonte de Nafarruri. Facta... die quod erit notum V I I I k a lendas Octobris, in era millésima V I I I P , rege Radimiro i n Legione, et comité Garcie Fredenandiz i n Castella... Veila Beilaz hic testis, et Obeco Albarez i c ts., Belasquo Telliz ic ts." L . Serrano, O. S. B . : El obispado de Burgos, Becerro áe Ibeas, fol. 3.

p á g

. 16, con relación al

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1219

401 971. a

"Una donación del conde Fernando Assurez y la condesa D. Tota. Su fecha era 1009, reynando Ramiro en León. Habla con el glorioso San Ysidro y San Martín y con Luminoso, abad de él. Dónale la su iglesia de Sta. Coloma con toda su hacienda a ella perteneciente, según se la dio el rey. La qual está sita junto a Tariego." A. H. N., índice del A. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 10 v, con referencia al Becerro del monasterio, fol. 38. Argáiz: S. Z/., II, 341. En el ms. 720 de la B. N. hay otra nota sobre esta carta.

402 971. "Domna Maior, filia de sénior Albaro Garceiz" se entrega al monasterio de San Miguel de Pedroso y a su abadesa Munnata, haciendo donación de varios bienes, y entre ellos unos collazos por nombre Vincenti Ovecoz, Ulaquide Nuniz, Alvaro Garceiz, Gutier Alvarez, Eita Nunno, Nunno Gutiérrez y Fortún Nunnez. "Facta... era millesima nona, regnante principe Ranimiro in Leone, comité Fredinando Gundisálvez in Castella. Entre los confirmantes: Vicencio epo, Nunnio Asuriz abba... Oveco Assuriz, Didaco Assuriz, Alvaro Sarraciniz. L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 67.

403 972-26-febrero. En presencia del concilio de Burgos, presidido por el conde García Fernández, se reconocen culpables Iñigo y Galindo de haber negado que habían recibido cierta cantidad de vino, propiedad de Argemiro, y de haber jurado en falso sobre el negocio. "In era T X factum sacramentum... IIII kalendas Marcias." Los interesados, en pena, dan al conde una viña en Villa "Gundissalbo Telliz". "Tempore Ranimirus rex in Lea

1220

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

gione, et comité Garsea Fredinandiz i n Castella". Entre los confirmantes : Garviso Amandiz rb.—Nunu Beilaz rb.—Nunu Fanniz te. L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 113 y 114; Berganza; Antigüedades, II, pág\ 411. Los dos siguiendo al Becerro Gótico, folio 27, col. 4.

404 972-11-abril. Tellu Gutiérrez y su hermano Beila donan una serna al monasterio de San Miguel de Pedroso y a su abadesa Munnata. "Facta... feria quinta, tercio idus Aprilis, discurrente era millesima decima, regnante principe Ranimiro i n Legione et comité Garsia Fredinandez i n Castella." L . Serrano, O. S. B . : Cari. San Millán Cogolla, pág. 68. Bien fechada, según las normas del cómputo, pues el 11 de abril fué jueves el año 972.

405 972-1-mayo. Carta de propia oblación y de donación de la iglesia de Santa Eugenia de Ages, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban... "Facta... kalendas Maias, E r a T X , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: Didaco Scemenoz cf.—Los abades Alarico, Vincente y Comeso. a

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 331, con relación al Becerro Gótico, fol. 86, col. 3.

406 972-28-mayo. "Omnes concilio pleno A g u s y n " al conde Garci Fernández le donan un monte, que delimitan, llamado Lomba, "pro eo quod ingenuasti nos de illo labore de illos castellos per sécula seculorum". L a pena pecunia-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1221

ria de los que contra l a escritura fuesen: "ad domnus terre pariet in cauto X libras ex purissimum auro. Pacta carta donationis notum die, II feria, V kalendas Junias, E r a T X , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garcia Fernandiz in Castella.—Nos homines vero Agusyn..."— Cuarenta y un confirmantes, y entre ellos, Bermudo L a i n . a

(1. col.) Assur Fernandiz cf.—Didaco Fernandiz cf.—Beila Garciaz cf.—ArmeUtero Sarracinizí-cf... (2. col.) Gundesalbo Gudestioz cf.—Sarracino Munioz cf.—Scemeno Sarraciniz cf.—Annaya Gudemeri cf...—Ziti Rege titulauit. a

L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Carreña, págs. 7 y 8, con referencia al Becerro Gótico, fol. 3, col. 1. Hay un pequeño descuido en la fecha, pues el 28 de mayo no fué lunes, sino martes, a no ser que admitamos que en ocasiones el día de más de los años bisiestos, como fué el 972, se añadía al fin de diciembre y no al fin de febrero.

407 972-28-mayo. Los condes Garci Fernández y A v a donan al monasterio de San Pedro de Cárdena varios montes señalando las leyes forestales correspondientes. E n estas leyes se pena pecuniariamente en favor del conde. "Pacta carta... die II feria, V kalendas Junias, E r a T X . , regnante R a nimiro rex in Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella." (1. col.) Gundisalbo Gudistioz ts.—Sarracino Munioz ts.—Nunno Telliz ts.—Nunnu Gutterriz ts.—Feles Didaz hic. (2. col.) Assur Fernandiz ts.'—Fernando Didaz ts.—-Albaro L u piz ts.—Rudrico Albariz ts.—Garcia Gutterriz hic.—Garsea pbr. scripsit. a

a

L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 9 a 11, con relación al Becerro Gótico, fol. 3, cois. 3 y 4. Berganza: Antigüedades, II, pág. 408, publicó esta escritura según un original del Caxon 10 B 5. "Prácticamente es igual a la del B. G. con mínimas diferencias en el deslinde del monte" y añadiendo: "Nunno Franco ts" en la segunda col. de confirmantes, así como una tercera col. con Ñuño Frcileta cf.—Froila prbr. cf.—Joannes prbr. cf.— Lupus prbr. cf.—Bela Galvido cf.—Belasco Gomiz, cf

1 2

22

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

408 972-l-julio. Los condes G a r c í a Fernández y su mujer A v a donan varias baquerizas en honor de San Pedro de Cárdena y de su abad Recesvinto, advirtiendo los lugares que dentro del monte de Pineda ocupa cada tinada. "Facta... kalendas Julias, E r a TX*, regnante rex Ordonio i n Legione." Confirman: Gundisalbo Telliz h i c — L u p e Acenareg h i c — A s s u r Gundissalbiz hic—Sancio Gomiz h i c — T e l l u Belascoz ts.—Didaco Osandoz ts. Nuno Gomiz ts. L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 334 y 335, con relación al Becerro Gótico, fol. 87, col. 2.

409 972-l-julio. García F e r n á n d e z y su mujer doña A v a donan a Cárdena y a su abad Recesvinto varias baquerizas en el monte de Pineda. "Facta... T X . . . kalendarum Julio primo, regnante Garsea comes et A v a comitissa, nos iam dictos, i n Castellam, et rex Ordonio i n Legione... Gonsalbo Tellic cf. Gulferico Munnioz cf.—Luppe Amuzcoz cf.—Assur Gundisalbiz cf.— Sancio Gomiz, ts.—Nunno Gomiz ts.—Velasco Gomiz ts.—Nunnio N u niz ts.—Gusteus gratia Dei eps. ts.—Fronismus preceptum Dei eps. ts.— Sonna, Damianus, Donninus y Obecus, abades.—Garsea comes manu propia rbt.—Tello velascoz cf.—Sarracino Velascoz cf.—Didaco Ozandoz cf. Beremudus abba cf." L . Serrano, O. S. B . : B.*> G.° Cárdena, págs. 380 y 381, con relación al Becerro Gótico, fol. 99, col. 1. Como puede ver el lector, hay una distracción en la fecha, que nos habla de un rey Ordoño, debiendo decir Ramiro.

410 972-11-julio. L o s condes de Castilla Garci F e r n á n d e z y A v a señalan al monasterio de San Pedro de Cárdena sus t é r m i n o s propios y comunes, así como

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1223

varias leyes ferales sobre pastos, leñas, pesca, etc. Por pena, a los que nieguen el valor de esta escritura: "a parte regís X X X libras ex purísimo auro. Facta carta donationis vel confirmationis die notum V . Idus Julias, Era TX , regnante rex Ranimiro in Legione.—Ego García Fredinandiz... signum feci...—Ava comitissa confirmans... sygnum + impressi.—Sancio prolis eorum cf.—Gundesalbo similiter cf. (1. col.) Domna Fronilde cf.—Martinus eps.—Fronimius eps. cf... 2. col.) Gundesalbo Munioz ts.—Vermudo cf.—Munioz ts.—Albaro Keiaz ts.—Albaro Abduz ts.—Gundesteu Nuñiz ts.—Ruderico Telliz ts.— Munio Gudesteuz ts.-—Abduz Nuñiz te. a

a

a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cardona, págs. 1 a 5; Berganza: Antigüedades, II, 409; Yepes: Crónica, I, Apéndice VIII. Todos con referencia al Becerro Gótico, fols. 1 y 2, cois. 1 y 2.

411 972-11-julio. Los condes de Castilla Garci Fernández y Ava donan al monasterio de San Pedro de Cárdena un monte, que delimitan, "in locum que dicitur Elcineto", así como todos los derechos anejos a la donación. Por pena, a los que nieguen el valor de la escritura: " X libras áureas a parte regis. Facta donationis carta vel confirmationis die notum V Idus Julii, Era TX, regnante rex Ranimiro in Legione.—Ego Garcia Fredinandiz comes... sygnum impressi + ... Sancius prolis illorum cf.—Gundisalbo similiter fecit.—Domna Fronilde cf.—Ruderico Germegeldyz cf.— Nunnu Nuniz cf.—Munnio Gudestioz cf.—Romane Munioz cf. Gundesalbo Gudestiuz cf.^—Didaco Scemenez cf.—Fredenando Belascoz cf.—Ruderico Telliz cf.—Nunnu cf..." L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 5 y 6, con referencia al Becerro Gótico, fol. 2, cois. 3 y 4.

412 972-11-julio. Los condes García Fernández y su mujer Ava donan a San Pedro de Cárdena un pozo de sal én Granatera, territorio de Oca, señalando

J224

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

al propio tiempo el fuero de que ha de gozar el monasterio en relación con el mismo. "Facta... V . Idus Julias, Era T X , rex Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredinandiz in Castella. Ego G. F. et uxor mea A... Sancio prolix cf.—Gundissalbo similiter cf.—Domna Fronilde cf.—Rodrico Ermigildiz cf.—Munnio Godestioz cf.—Fredinando Velascoz cf.—Bermudo Munioz cf.—Gondisalbo Godestioz ts.—Didaco Scemenoz ts.—Nunu Nuniz cf.—Rodrico Telliz ts..." a

L. Serrano, O. S. B.: J5.° G.° Oardeña, págs. 337 y 338; Berganza: A
413 972-11-julio. Garci Fernández aneja a Cárdena el monasterio de San Miguel de Valbuena de Río Pisuerga, cerca de Castrojeriz, junto a Hinestrosa... "Facta... V Idus Julii, E r a MX." Firman, dice Berganza, los mismos que se leen en das escrituras antecedentes, "es decir, los de las cartas del mismo año, mes y día". Berganza: Antigüedades, II, pág. 410, con referencia al Libro de Tabla, foJ. 9, col. 3.

414 972-7-septiembre. E l abad Velasco y sus monjes del monasterio de San Cosme y San Damián de Covarrubias permutan su monasterio por las villas de Sancti Romani, Licinio y Cornelianos, que reciben de los condes de Castilla García Fernández y Ava, los cuales desde este momento entran en posesión del monasterio y de sus dependencias. "Facta... VII Idus september, era milésima X , regnante serenissimo regis puero Ranemiro in Legione atque comité Garsea, Fredenandi filium, in Castella." (1. col.) Belasco eps. cf.—Anni Obecoz cf.—Nunnu Obecoz cf.—Ansuri Fredenandiz cf.—Obeco Munioz cf.—Obeco Fredenandiz cf.—Armentero Sarraciniz cf. a

a

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1225

a

(2. col.) Sarracino Belaseoz cf.—Didaco Armentarez cf.—Nunnu Munnioz cf.—Begila Didaz cf.—García Lupiz cf.—Annaia Gudemeriz cf. Gundesalvo Telliz cf. (3. col.) Gundesalbo Ansuriz cf.—Fredenando Munnioz cf.—Fredenando Sonnaz cf.—Munnio Sonnaz cf.—Fredenando Telliz cf.—Nunnu Didaci cf.—Albaro Lupiz cf.—Obeco Albarez cf. (4. col.) Sonna Feles cf.—Donno Bendenti cf.—Munnio Ruderici cf. Fredenando Armentarez cf.—Munnio Didaci cf.—Nunnu Didaci cf. (5. col.) Obeco Maurellez cf.—Ermigildo Fredenandiz cf.—Tellu Didaz cf.—Armentero Flaginiz cf.—Gelca Abol Gamarez cf. a

a

a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. C'ovarrubias, págs. 4 a 7, con referencia al A. C. Burgos, vol. 69, I. Parte, fol. 87.

415 972-30-septiembre. Feles y Goina venden a Alfonso Muñoz y a su mujer Juliana un campo "in villa de Arnorio. Facta... V I feria, II kalendas octobris, Era TX". a

Serrano y Sanz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en B. R. A. H., LXXIII, pág. 426, con referencia al Becerro de Santa María, fol. 19 v. Esta fecha tiene un error, pues el 30 de septiembre de 972 no fué viernes, sino lunes.

416 972 (?)

Ego Martino et uxor mea Eilo sic pectauimus ad vo Anfuso Moniuz et uxor tua Juliana agro de térra qui est in villa de Arnorio, loco nomínate Pumarelio... pro neclegencia mala et supervia que fecimus; intrauimus in vestra domo vel dentro palacio, et plosiemus portas et omves vestros de vos, Anfoso Monniuz, de domo Arnorio; proinde venimus nos, Anfoso et Martino in judicio, in coro concilio et placitu ortatu; nos Martino et Eilo cognovimus per nostras culpas et non potuimus

|226

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

indicio complire, et rogamus et pectamus ipso agro iam dicto ad vos A n fuso... (sin fecha, pero en el mismo fol. 19 v. en que está la carta, por la que Alfonso y Juliana compran una heredad, en 30 septiembre de 972). Serrano y Sauz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en A. R. A . H., L X X m , pag. 347.

417 972-1-octubre. Venta, en favor de Munnio Obecoz y de su mujer Gontroda, de una viña, uno de cuyos linderos es "vinea de Belasco Jontiz. Facta... kalendas Octobris, era T, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." 10

L. Serrano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 103, con relación al Becerro Gótico, fol. 25, col. 3. E l propio editor propone la corrección de la fecha. Hay que suponer que falta una X en la era, pues en 962 no reinaba aún Ramiro III, ni era García conde Castilla.

418 972-17-noviembre. La "humilisima Comitissa", por remedio de su alma, y "pro cunctis conlubionibus meis delendis", dona al monasterio de San Pedro de Cárdena, en manos de su abad Sebastián, toda su herencia. "Facta carta... die X V kalendas Decembris, regnante rex Ranimirus in Legione et comité Garseani in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 32, con referencia al Becerro Gótico, fol. 8, col. 3. El abad Sebastián, que recibe la donación, aparece en escrituras de los años 972 y 974

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1227

419 972 (?) A l pie del documento por el que Fernán González hace una donación en 1 de enero de 964 a San Julián de Be zares se hace constar que el presbítero Órbita se entregó al monasterio con varias haciendas. "Era T X L Garsea Fredinando in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B? G.° de Cárdena,, pág. 369, con relación al folio 95 y 96 del Becerro. La fecha año 1002 es imposible. Creo que sobra la L, si no es que fué primeramente un I.

420 972. "Sancius rex et Ranimirus rex cum... Urraca regina vobis fratribus Cironie et Santioni abbati"; dan los fueros de Cirueña en la era "MX, anno regni nostri III , principe puero párvulo in Legione, Santius cum Urraca in Nagera, et Pampilona, Ranemiro in Vekaria, seu comité Garsea Fredenandiz in Castilla". o

B. A. H., XXLX, págs. 345-355.

421 972 (?) Munio Félix y su mujer doña Teresa hacen una donación al monasterio de San Justo de Rojas, tres leguas al norte de Bribiesca, siendo rey en León Ramiro y conde en Castilla Garci Fernández. Argáiz: 8. L. VI, 390, con referencia al Archivo de Oña. }

2228

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

973-22-enero. Carta de propia oblación y de donación de bienes en V i l l a Auta, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Facta... X I kalendas Februarias. E r a T X I , regnante rex Ranimiro i n Legione, et i n Castella comité Garsea Fredinandiz." L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 192, con relación al Becerro Gótico, fol. 49, col. 1.

423 973-13-febrero. Carta de propia oblación del presbítero Galindo y de donación de bienes, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Facta... Idus Februarias, E r a T X P , regnante rex Ranemiro i n Legione, et comité Garsea Fredinandi in Castella." Entre los confirmantes: Didaco Scemenoz hic.—Scemeno Sarraciniz hic... L. Serrano, O. S. B . : B.° G." Cárdena, pág. 325, con relación al Becerro Gótico, fol. 85 col. 2.

424 973-1-mayo. Carta de propia oblación y donación de bienes de una familia en favor de San Jedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Facta... kalendas Maias, E r a T X P , regnante principe Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fernandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 121, con relación aJ Becerro Gótico, fol. 29, col. 4.

425 973-15-mayo. Donación que un tal Alfonso hace de todos sus bienes, "usque ad módica gallina", a la iglesia de Valpuesta y a su abad Alvaro. "Facta...

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1229

a

idus magias, in era millésima X I , rex Ranemiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLIV, siguiendo el Códice del A. H. N . de Madrid 1166 B fol. 79 r

426 973-30-junio. Donación en favor de San Julián de Villagonzalo de Pedernales y de su abadesa Osicia. "Facta... II kalendas Julias, Era TXI, regnante rex Ranimirus in Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 124, con relación al Becerro Gótico, fol. 30, col. 3.

427 974-6-enero. Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor de San Cosme y San Damián de Covarrubias y de su abadesa Justa y abad Lucio. "Facta... die Apparitionis Domini, era Millésima XII , regnante rex Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella." Garsea Fredenandiz cf.—Et Ava comitissa cf.—Assur Fredenandiz cf.—Obeco Munnioz cf.—Garsea Munnioz cf.—Munnu Gartiaz cf.— Gutier Ruderiz cf.—Bermudu Fredenandi cf. a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 7, con relación a un original del A. Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, col. 88.

428 974-3-mayo. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Cosme y San Damián de Covarrubias, de su abadesa Justa y su abad Lucio. "Facta... III Nonas maias, in die Sánete Crucis, era MXIP, regnante rex Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella." o

L Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 8, con relación a un original de A. Colegial Covarrubias, leg. I, núm. 3. #

1230

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

428 bis. 974-8-marzo. Sub sánete et individué Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti... Ego García Fredenandez gratia Dei comes et imperator Castella una cuna uxore mea Aba comitissa, propter remedium anime mee et animarum parentum meorum et omnium fidelium defunctorum facimus scripturam libertatis sive ingenuitatis ad vos meos fidelissimos varones de Castro Xeriz. Damus foros bonos ad illas caballeros, ut sint infanzones... Facta carta notum diem VIII idus martii, era MXII, imperante comes García in Castella et Abba comitissa uxor ejus; de nostras aures audivimus et de manu nostra roboravimus. Sancio filio nostro. Urraca filia nostra, Annaia Sonnaz, Pelagius episcopus, Didaco Puello. Muñoz y Romero: Fueros Municipales, 37-39. Cf. V. Castañeda: Libertades medievales, en Revista de Ciencias jurídicas y sociales, 1919, II, págs. 527-532.

429 974-2-junio. Carta de propia oblación y de donación de bienes. "Facta carta traditionis notum die V I kalendas Julias. Era TXIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garseano in Castella." L.. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 68 y 69, con referencia al Becerro Gótico, fol. 17, col. 3.

430 974-7-julio. Carta de propia oblación y de donación de bienes en Quintana Seca, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián. "Facta... Nonas Julias, Era TXIP, regnante Ranimiro rex in Legione et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: Didaco Soemenoz rb. ts. L. Serrano, O. S, B.: B, G.» Cárdena, pág. 194, con relación al Becerro Gótico, fol. 49, col. 3.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1231

430 bis. 974. Sub imperio Sánete Trinitatis Patris, Filü et Spiritus Saneti... Ego Gundisaivo Gudistios cum jussione et consilio domini ruei Garsie Fernandi populavi Salas et dedi foros et términos, et dominus meus supradictus comes confirma vit... Ego comes Garsia qui hanc cartam meo fideli Gundisaivo Gudinos (?) exarare jussi, Belasconi episcopo, Nunno Didacus, Lupiel diaconus, Silvanus frater, Poncius Didaci... de Salas, Veremus, Fernandus Verdoundez, Blascus Garcie, Nuno Nunes, Ordon Ferrandes, Galindo Ferrandes, Alvar Gonzale, Nnno Gustios, Alvaro Gustaos, Lop... Cartul. de Afianza, 181-185. Estos fueros de Salas de los Infantes se encuentran en una carta confirmatoria de Pedro I. Hay en ellos un fondo primitivo, muy contaminado con añadiduras posteriores. Da fecha nos da el año 964, pero la mención de Garci Fernández indica que hay que colocarlos después de 970. Puede sospecharse que el copista omitió una X. 431 975-6-enero. García Fernández y su mujer Ava donan al monasterio de BerKngas el de Santa María de Ormaza. "Facta... IIP feria, VIII , idus junnuarii, era M X III , regnante rege Ranimiro in Legione... Rudericus Gonsalvig cf., Hanne Obecoz cf., Fernando Armentaleg cf., Munio Mutaric, cf., Nunno Ovecog cf., Garsia Lupi cf., Bela Didaz cf., Munio Ruderici cf., Bravolius exaravit, Belasco epo. cf. o

tt

a

o

L. Serrano, O. S. B.: El obispado de Burgos, III, pág. 17, con relación al A. C. Burgos, Vol. 71, núm. 160. Cartulario de Afianza, pág. 85, nota 1. Falta una I en el número de la feria o sobra en el de los idus, pues el 6 de enero no fué martes, sino miércoles.

432 975-6-enero. Pacto de obediencia entre los 34 monjes de San Martín de Modubar y su abad Acenari. "Facta cartula pacti... VII Idus Januari, Era

1232

F E A Y JUSTO PÉREZ DE UBBEL

T X I I P , regnante principe Ranimiro i n Legione, et comité Garaeáoi i n Cas te lia." Ha sido repetidas veces publicado -este pacto, que tuvo por primer editor a Yepes: Coronica de San Benito, I, fol. 93. Véase Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 59 y 60, que lo copia del Becerro Gótico, fol. 45, col. 3.

433 975-1-junio. Venta, en favor de Valpuesta y de su abad Alvaro, de unas casas que lindan por uno de sus límites con una de Munnio Amuscoz. "Facta... III feria, kalendas junias, era I X I I I , Ranimiro rex et comité Garsea Fredenandiz in Castella." a

Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. X L V , siguiendo al Códice del A . H . N . de Madrid 1166 B, fols. 183-193. E l primero de junio de 975 era, efectivamente, martes, de suerte que l a fecha no delata error alguno.

434 976-18-marzo. Munnio Donlaz vende a Santa Eugenia de Marmellar y a su abad Severo una viña. "Facta... X V kalendas Aprilis, sub E r a T X I I I P , regnante rex Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fredinandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : 2?.;° G* Cárdena, pág. 158.

435 976-22-abril. Venta de unas eras de sal, realizada en favor de San Pedro de Cárdena. "Facta... X kalendas Maias, E r a T X I I I P , rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : S> G-.° Cárdena, pág. 326, con relación al Becerro Gótico, fol. 85, col. 2.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1233

436 976-25-agosto. Ego Fernando Ansurez una cuna conjuge mea... Nempe plures manet notum eo quod dive memorie genitore meo Assuri comité satis f i delissimum fuisse Domno Ranimiro principe, et post obitum genitoris mei ego vicem ipsius obtempera vi. Ego vero tempere ut ille fine vite excepit et prolis ipsius Domno Ordonio regalia vice acquisivit, ego, ut mihi mee suppetierunt vires, adjutor et fidelissimum i l l i extiti, et contra resistentes i l l i atquievi, attencius dimiciavi. Qua propter de regali sceptra, que i l l i Dominus jussit condonari, nos illi servientes inmunes nullatenus fecit permanere, sed pro ipsius... multorum nobis onorum ditavit, tan mandaciones quam etiam hereditates, sibi quoque pertinentes." Ahora los donantes dedican " i n honorem ad Domno nostro Ordonium" varios bienes muebles. Firman Fernando Ansurez, su mujer Tota, Veremundo Ovequiz, Nuni Gundisalviz, Obeco Fernandiz, A l v a r Vermudez... V feria. a

Escalona: Historia de Sahagún, pág. 419.

437 976-1-diciembre. Argáiz vio una escritura de donación a San Miguel de Pedroso y a su abadesa doña Munia, dada en esta fecha y confirmada por el obispo don Pedro. Argáiz: S. L., VI, pág. 372. E l obispo don Pedro aparece m á s tarde en las cartas castellanas, por lo cual habría que tomar con reserva esta noticia.

438 976. Garci Fernández da el monasterio de San Miguel de T á m a r a a San Pedro de Cárdena. Argáiz: S. L., I, 341.

J231

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

439 977. E l monasterio de San Millán devuelve al de San Miguel de Pedroso la villa de Redecilla del Campo. R. A . B. M . , X I X (1908), pág. 406.

440 978. "Escritura de venta en pergamino de letra gótica signada en lengua latina corrupta, de compras que hizo l a ynfanta doña Hurraca de muchas heredades, caballos, yeguas, bobes, buras, oves, porcos, molinos. E n l a hera de mili y catorce. Juliano Tellez, & ego Rodrigo Alvarez, et ego Joanis abbas, et ego Señor abas, et ego Sona abas, et ego Abban et A t i l a judes, et ego Lupica Soni i n nostris manibus roboratum; ego aut eo Belasco escripsi. Privilegio de Serrato y otros, B . N . , ms. 712, fol. 321 v.

441 978-9-enero. Varios particulares venden al monje Velasco de Cárdena un pozo de sal, " i n loco que dicitur subkastello. Facta... V Idus Januaris, E r a T X V F , rex Ranimiro i n Legione, et comité García Fredinandiz i n aula Castélla". L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 308, con relación al Becerro Gótico, fol. 80, col. 3.

442 978-23-abril. Ramiro III, "cum consensu de ienitrix mea Cristi servarum et ancillarum ancilla Tarasia", confirma a Sahagún una donación que le

COLKCCIÜN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1235

había hecho Forakasas iben Taion. Confirman cinco obispos, "Froila pbr., qui et doctissimus Ibarii pignus, Froila Vigilani et majordomus, Garsea Ferdinandiz comes et dux eminentior. Fredenandus Veremudiz, Fredenandus Flaniz, Osorius Didaci..." A. H. N., Sahagún, Reales, I, doc. 29.

443 978-24-abril. E l presbítero Sarracenus dona a San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales y a su abadesa Ositia su "quinta" de bienes muebles e inmuebles. "Facta... VIII kalendas Maias, Era TXVP, regnante rex Ranimirus in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." 10

L. Serrano, O. S. B.: J5.° Q, Cárdena, págis. 136 y 137, con referencia al Becerro Gótico, fol 33. col. 3.

444 978-24-abril. Venta de derechos de sal en el pozo de Doña Gutina, realizada en favor del monasterio de San Pedro de Cárdena y de su abad Velasco. "Facta... VIII kalendas Maias, E r a T X V P , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea in Castella." Entre los confirmantes: Albaro Zitiz hic.—Garsea abba ts. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 307, con relación al Becerro Gótico, fol. 80, col. 2

445 978-25-abril. Venta del derecho a sacar sal del pozo de Doña Gutina "de septem in septem diebus", en los meses de marzo y agosto, realizada en favor de Velasco de Cárdena. "Facta... VII kalendas Maias, Era T X V P , rex Ranemiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° £?.° Cárdena, pág. 322, con relación al Becerro Gótico, fol. 94, col. 2. 14

1 2

36

F E A Y JUSTO PÉKEZ DE URBEL

446 978-2-julio. E l abad Apaz y el religioso Velasco hacen una extensa donación a l monasterio de San Clemente de Modubar, siendo abad el propio Apaz. "Pacta... III feria, V I nonas, II kalendas Julias, E r a M X V I , regnante Ranimi.ro rex in Legione et comité García Fredinandiz in Castella." Confirman, Lucidius Dei Gratia ep. rb—Sebastianus abba cf.—Nunnus Munnioz cf.—Velasconis seriba scripsit. L . Serrano, O. S. B . : Cart. GovarruUas, págs. 10 a 12, con relación al original del A . Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, fol. 89. E l 2 de julio era, efectivamente, martes en 978.

447 978-24-noviembre. Carta de fundación del infantado de Covarrubias y delimitación y dotación del mismo, dada por los condes Garci Fernández y A v a en favor de su hija Urraca. "Facta... V I I I kalendas decembris, E r a discurrente T X V I , , regnante serenissimo regi Ranimiro in Legione et comité Garsea Fredinandez filium i n Castella..." Confirman: Lucidius eps. cf.—Sancio rex cf.—Urraka regina cf.—rege Scemeno cf.—Fortuni Garsea cf.—Didago Aznariz cf.—Tellu Gundissalbiz cf.—Sancio E n negonis cf.—Tota comitissa cf.—Fronilde comitissa c f . ^ M u n n i o n i s eps. cf.—Auriolo Auriolez cf.—Mancio Aznariz cf.—Fanni Obecoz cf.— Nunni Obecoz cf.—Assur Fredinandiz cf.—Albaro Ovecoz cf.—Lope Garsea cf.—Nunno Munnioz cf.—Fredenando Armentaliz cf.—Munnio M u tarra cf.—Munnio Roderiz cf.—Munnio Didaz cf.—Scemeno Sancio cf.— Garsea Sancio cf. — Fanne Fanniz cf. — Alvaro Lopiz cf. — L u p e Sarracinez cf. — Gundisalbo Munnioz cf. — Didago Seemenez cf. Garsea Lopiz cf. — Fortuni Sancio cf. — Guterre Roderiz cf.— Nunno Nunnez cf.—Garsea Telliz cf.—Gundesalbo Didaz cf.—Lope Sancio cf.—Garsea Munnioz cf.—Transmirus, Garseanus, Menendus, Iohannes, Sebastianus, Iulianus, Maurellus, Belasius, Stefanus, Félix Petrus

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1237

(abades), Siguen, cinco presbíteros y veintiún heremitas. Florentius scriba, licet indignus, exarabit.—Potentius abba confirmabit et fecit +. L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, págs. 13 a 25, según un original del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, núm. 4. En el A, Municipal de Burgos, vol. 69, 1. parte; existe en original otra redacción de esta misma escritura, cuyas variantes carecen de interés a nuestro propósito. a

En el mismo día, y con motivo de la fundación, los condes hacen una segunda donación, a su hija y a Covarrubias, consistente en eras de sal en Anana y otras heredades. Confirman solamente Sancio Garziaz., Gundesalvo Garseaz, Garsea Frenandez, Lucidius eps., Sancio rex, Urraka regina, rege Scemeno, Fortum Garciez, Didaco Azenarez,- "Florencius scrL ba indignus exarabit.—Potencius abba cf." L. Serrano, 1. c, pág. 34.

448 978. "Oveco Ovecoz et uxor mea Cometissa sic nos tradimus ad regula de S. Martini et S. Juliani, qui sunt fundati in Fózecerci, in loco qut dicitur Ferrane, et abba nostro Monnioni." Junto con su oblación los donantes hacen entrega al monasterio de varios pueblos sitos en el valle de Tobalina. "Facta... era millésima decima sexta, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité García Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: sénior Didaco Vermudez ts., sénior Monnio Didaz ts. L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogulla, pág. 70.

449 978. Hacia el 978 debió de dar Fernán Amiéntales el fuero de Melgar de Yuso, de que todas las copias dicen fué confirmado por Garci Fernández en 950. L a actual redacción de dicho fuero es indudablemente muy posterior a cualquiera de estas dos fechas, pero refleja sin gé-

1238

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

t

ñero de duda el fuero que seguramente recibió la villa de Melgar hacia el citado año 978. Vide la copia hoy conocida del fuero de Melgar de Yuso en las páginas 27 y sigs. de la Col. de Fueros Municipales, de Muñiz y Romero. También Sánchez Albornoz, A . H . D. E., t. V, pág. 313. Las observaciones aunadas de este último prueban, no la falsedad, sino la contaminación que han sufrido casi todos los documentos de esta clase.

450 979-6-abril. E l abad Severo y su madre Paterna donan a San Sebastián de Silos y a su abad Velasco el monasterio de San Bartolomé de Villanueva de Carazo con todos sus t é r m i n o s y derechos. "Factum... III feria, V I I I Idus aprilis, sub era M X V I I , regnante rex Ordonio in Legione, comité vero Garci Fernández i n Gastella." a

Ferrotin: Recuil des chanr. de... Silos, págs. 6 y 7. L a fecha está equivocada. E n 979 el 6 de abril fué domingo y no miércoles, y, por otra parte, mientras gobernaba Castilla Garci Fernández no reinó en León ningún Ordoño.

451 979-24-abriL Donación en favor de San J u l i á n de V i l l a Gonzalo de Pedernales y de su abadesa Ositia. "Facta... V I I I kalendas Maias, E r a T X V I I , rex Ranimiro i n Legione, et comité Garsea Fernandiz in Castella." L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 128 y 129, con relación al Becerro Gótico, fol. 31, col. 3.

452 979-7-mayo. "Die sabbato, nonas maias, era T X V I I . — I n presentía Juliano Oreliz et de Rodrico Albarez et de Joannis abbati et de Sénior abbati et de Sonna abbati et de Albaro Sindlaz et ante judice Tellu et saioni Luppi",

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1239

reconoce Zite Pinniolez haber cometido varios adulterios. Por estos crímenes, Zite Pinniolez da a doña Urraca, señora de Covarrubias, "meo capo recollendum", toda la heredad que el mismo poseía. Li. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, págs. 35 y 36, con relación a un original del A. Colegial de Covarrubias, leg. 1, nüm. 9. Otra carta con descuidos en la fecha, pues el 7 de mayo no fué sábado, sino miércoles

453 979-23-julio. Donación en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Sebastián de un "magguelo" en Balde Albura. "Facta... die Sancti Iusti, X . kalendas Augustas, E r a TXVIP, rex Ranimiro Legione, et comité Garsea in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena,, pág. 305, con relación al Becerro Gótico, fol. 79, col. 4. Es sorprendente que el notario nos diga que el 23 de julio era la fiesta de San Justo. Se trata evidentemente de una de tantas distracciones y lapsus como encontramos en nuestras cartas medievales.

454 979-25-noviembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes hecha en favor de doña Urraca, señora del infantado de Covarrubias. "Facta... VIII kalendas Decembris, E r a TXVIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et in Castella comité Garsea Fredenandiz." Entre los confirmantes: (En la 1. col.), Agotini Ballestario hic ts. (2. col), ízamete Rubio hic ts. o

a

a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 36, según un original del A. Colegial de Covarrubias, leg. I, núm. 10.

455 979. E l conde de Castilla Garci Fernández dona a San Miguel de Pedroso la villa de Ezquerra, así como varias casas, con sus vecinos, en diver-

1 2

40

FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

sos lugares. "Facta... era millesima decima séptima, feria sexta. Ego vero Garsea... Oriolus eps. cf.—Vincentius eps. cf.—Maurellus abba cf.— Poncius abba cf.—Bivas abba cf.—Gundesalvo Fredenandez cf.—Gondesalvo Arderiz cf.—Orivo Zahagelli cf.—Hani Godestioz cf.—Didaco Fredinandiz cf.—Albaro Sarrazinez cf.—Didaco Scemenoz cf.—Gotier Gomiz cf.—In manus domine Munnate abbatisse est confirmatum." L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogollo,, pág. 71. Una anormalidad más en la calendación E l copista del documento reproduce el día de la semana, olvidándose de señalar el día del mes. E n el mismo año dice Argáiz: 8. Lt., II, 411, hay otra donación del conde a San Miguel de Pedroso, firmada por los obispos Oriolo y Vincentio y los abades Maurellus y Poncio.

456 980-1-enero. Rodrigo, Diego, Teresa y Argilo dan hacienda a V i t a Zitiz en el lugar del Moral, en el territorio de Palencia del Conde. Berganza: Antigüedades,

II, 412.

Aunque Berganza pone esta fecha, los nombres de Vermudo y J i meno, dos obispos de la segunda mitad del siglo XI, podrían inducirnos a considerar la escritura de una fecha posterior;

457 980-4-enero. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San Julián de V i l l a Gonzalo de Pedernales y de su abadesa Ositia. "Facta... II Nonas Januarias, E r a T X V I I P , rex Ranimirus i n Legione, et comité Garsea Fredinandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° Q? Cárdena, págs. 132, con relación al Becerro Gótico, fol. 32, col. 3.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1241

458 980-29-mayo. Donación de varios bienes en favor de Santillana, hecha por el abad Indulfus... "Factus... V I feria, IIII kalendas iunias, era M.XVIII, Rex Ranemiro in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella..." Confirman: Munio Rodrici... Vermudo Rodrici... a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 31, con referencia Códice del mismo nombre, fol. 15 v. E l 29 de mayo fué viernes, si el día de más se añadía a fin de año; sábado siguiendo el cómputo normal.

459 980-29-mayo. Pacto de obediencia de los monjes al abad electo de Santillana... "Facta... V I feria, 1111° kalendas iunias, era MXVIII, sub Rege Ranemiro, comité Garcia Fredenandez in Castella." a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 33, con referencia al Códice del mismo nombre, fol. 16.

460 980-11-julio. García Fernández y su mujer A Va donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Sebastián un monasterio, "quod est situm subtus Castroxerit, territorio pro nomine S. Michaeli, locum super Pisorica". Señalan los límites de lo donado y ios derechos que ha de gozar en aquellos lugares Cárdena... " V . idus julii, Era MXVIII, regnante rex Ramiro in Legione..." Firman, después del conde y de sus hijos Sancho y Gonzalo: doña Fronilde, Martinus ep., Hieronimus ep., Gudesteos abbas..., Gonzalo Muñoz, Alvaro Abaduz, Alvaro Velaz, Rodrigo Tellez, Monio Gudesteoz, Abduz Nunuz, Fernando Nuniz, Didaco Moniz, Ñuño Diaz. Yepes: Goronica, I, Escrit. IX, pág. 22.

1242

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

461 980-14-noviembre. Carta de propia oblación y donación, hecha en favor de Cárdena. Algunos de los bienes donados se deslindan, "iuxta vinea de Nunu Galindez contra fonte de Ecta Nunu". También se donan un "Antifonario" y un "Ordinum". "Facta carta... XVIII kalendas Decembris, E r a TXVIII., regnante rex Ranimiro in Legione, et

462 981-lmarzo. Venta celebrada, entre particulares, de un molino, sito "in loco qui dicitur Foio". Facta... kalendas Maias, Era TXVIIIP, rex Sancio in regnis suis, et comité Garsea Fredinandiz in Castella. L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, pág. 324, con relación al Becerro Gótico, fol. 85, col. 1. Hay aquí de anormal la fórmula "rex Sancio in regnis suis". Ningún Sancho reinó en León mientras Garci Fernández gobernaba el condado de Castilla. Acaso este Sancho sea Sancho el Mayor, en cuyo caso habría que leer "comité Garsea Sánchez in Castella".

463 981-15-marzo. Venta, en favor de Velasco, "Merino Karadigna", de una viña en la villa de Poza. "Facta... Idus Marcias, Era TXVIIII, regnante rex Ranemiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° &.« Cárdena, pág. 320, con referencia la Becerro Gótico, fol. 83, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1243

464 981-1-junio. Venta de una viña en favor de Velasco de Cárdena. "Facta... ¡calendas Junias, Era TXVIIII , regnante rex Ranemiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 319, con relación al Becerro Gótico, fol. 83, col. 3.

465 981-16-julio. E l presbítero Izan y su madre Basilia donan, "in vita et post obitum", toda su hacienda al monasterio de San Juan de Tabladillo y a su abad Sisebuto. "Facta... XVIIII kalendas Augustas, Era MXVIIII, regnante rex Ramiro in Legione, comité vero Garcia Ferranez in Castella." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 55, con relación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 35. La fecha tiene que estar errada en las kalendas, pues las 19 de agosto son los pridie idus de julio; las últimas calendas de agosto son las 17, y esa es la lectura que adoptamos.

466 981-1-octubre. Venta en favor de Munnio Obecoz, de una viña en Kabia, viña que tiene por uno de sus límites otra de Belasco Iontiz. "Facta... kalendas Üctobris, Era TXVIIII, regnante rex Ranimirus in Legione, et Garsea Fredinandiz in Castella." n

L. Serrano, O, S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 221, con relación al Becerro Gótico, fol. 56, col. 4.

1244

FRAY J U S T O PÉKEZ DE URBEL

467 981-18-octubre. Venta de una tierra en favor de Santa Eugenia de Marmellar y de su abad Sisebuto. "Facta... X V kalendas Novembris, sub Era TXVIIII, regnante rex Ranimirum in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G."> Cárdena, pág. 157, con referencia al Becerro Gótico, fol. 38, col. 4. . »

468 981-28-octubre. Venta, sin declaración de comprador, del derecho de hacer uso del pozo de Doña Gutina, "de septem in septem diebus", durante los meses de diciembre, enero y febrero. "Facta... V kalendas Novembris, Era T X V I I i r , regnante rex Ranemiro in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O, S. B.: B* G:° Cárdena, págs. 320 y 321, con relación al Becerro Gótico, fol. 84, col. 1.

469 981-1-diciembre. Didaco Scemenoz hace una amplia donación a San Pedro de Cardeña y a su abad Felices, destacando en ella, "in Poza X V nomines kasatos. Facta... kalendas Decembris, E r a TXVIIIP, regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: Petrus eps. cf.—Martinus eps. cf.—Gundissalbo Rodriz cf.— Munnio Rodriz cf.—Godesti Munnioz cf.—Scemeno Fortunioniz cf. y los abades Pascasius y Meme. 0

D. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 316; Berganza: Antigüedades, II, pág. 413. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 82, col. 4.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1245

470 981-1-diciembre. La abadesa Angelo y sus hermanos Valero, Onneca y Totildi donan a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix una iglesia, después de hacerse familiares del monasterio. "Facta... kalendas decembris, Era TXVIIir, rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." L, Serrano, O. S. B.: B.° &/> Cárdena, págs. 144 y 145, con referencia al Becerro Gótico, fol. 35, col. 1.

471 982-24-febrero. Los condes García Fernández y Ava donan al monasterio de San Pedro de Cárdena, "in nostra villa propria quem nuncupant Vurgos, duas tiendas in media villa. Facta carta... V I kalendas Marcias, Era T X X , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité García Fredinandiz in Castella.—Ego denique comité..." Entre les testigos: Nunu Telliz ts.— Alvaro Lupiz ts.—Nunu Gutterriz rb.—Rodrico Alvariz ts.—Feles Didaz rb.—Fredinando Didaz rob.—Sarracino Munnioz rb.—Assur Fernandiz rob... a

L. Serrano, O. S. B.: B." G.° Cárdena, págs 72 y 73; Berganza: Antigüedades, II, pág. 414. Los dos con referencia al Becerro Gótico, folio 18, col. 2, #

472 982-1-agosto. Obeco Ennecoz vende una tierra al monje Gómez y al monasterio de Cárdena. "Facta... kalendas Agustas, Era T X X , rex Ranimiro in Legione, et Garsea comité in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 312, con relación al Becerro Gótico, fol. 81, col. 3.

1246

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

473 982-16-diciembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta... sabbato, XVII kalendas Januarias, Era TXX, regnante rex Ranemiro in Leyone, et comité Garcia in regni sui." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág\ 56, con relación al A. de Silos, ms. 10, fol. 42.

474 982-16-diciembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Pedro de Arlanza y de su abad Maurello. "Facta... sabbato kalendas Januarias, E r a T X X , regnante rex Ranemiro et comité Garseani in regni sui." a

a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág\ 57, con referencia al A. de Silos, ms 10, fol. 45.

475 982. Donación de Odoino, hijo de Vermudo, a Celanova y a su abad Diego: "Ule episcopus (Ermenegildo) in ipso concilio, ante et episcopus Ovecco Nunniz de Legione, et alio Oveco de Oueto, et domno Dulcidio de Zamora, el Salomón Astoricensis, et Alderedus de Septimanca, et Dulcidius Visensis, Hornatus Lamezensis, Guidesindus Conimbricensis, Baltarius Tudensis, Ermegildus Lucensis, et Arias Minduniensis, necnon et comités Fredenandus Gundisalviz, Asur Fredenandiz, Osorio Monnioz, Didaco Monnioz, Pelagius Gundisalviz, Sceamenus Didaz et omnes magnati palatii cum galléeos et omne ehristianitate inibi collecta. In quorum presentía auctorigauit mihi ipsa casa cum omnia sua, sicut

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1247

ueritas erat. Et ordinavit ipse rex et omne ipse sanctum concilium ad ipso meo domno et pontífice domno Rudesindo episcopo ut assignasset mihi meam casam et ueni inde cum eo et mandauit me intrare in ea ad perhabendum et in mea uita, et post hec et post obitum meum cui ego illam relurquero firmiter eam possideat jure porhenni." Ferreiro: H. I. de Santiago, t. II, ap. LXXV, págs. 176 y sigs.

476 983-1-mayo. Doña Fronilde dona a Santillana y a su abad Indulfo la iglesia de Santa María de Ranedo, en el valle de "Pelacus". "Facta... V feria, kalendas maias, era MXXI, imperante comité nostro García Fernandiz in Castella." Josué E.: Libro de Regla, pág. 44, con referencia al Códice del mismo título, fol. 23.

477 984-6-febrero. La noble dama Fronilde compró de San Pedro de Cárdena y de su abad Félix una viña en las proximidades de Kavia "in locum Valleiunkera, ad latus de Sancti Sebastiani". Por esta presente carta doña Fronilde dona al monasterio la referida viña con el fin de que rueguen a Dios "pro domino meo Gundissalbo Fernandiz, sámulque comes seu et Sancio filio meo, qui iam seculo obierunt. Facta... VIII Idus Februarias, Era TXXIP, regnante serenissimo domino et principe Ranimiro in Legione, et in Castella comité Garsea Fernandiz". Entre los confirmantea: Nunu Telliz ts.—Albaro Lupiz ts.—Nunu Gutterriz ts.—Rodrico Albariz ts.—Garsea Gutterriz ts.—Rodrico Albariz ts.—Garsea Gutterriz rb.—Feles Didaz rb.—Assur Fernandiz rb. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 100 a 102, con relación al Becerro Gótico, fol. 24, col. 4

1

2

4

8

F

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

478 984-7-febrero. "In presentía de concilio de Villafrida et maiorino Christoforus", Fronilde establece un pacto con su hija Natalia. "Facta carta... die V I I Idus Februarias, E r a T X X I F , regnante rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea Fernandiz i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 33 y 34, con relación al Becerro Gótico, fol. 9, col. 1.

479 984 (?)-2-abril. Venta al abad Félix y a su monasterio de San Pedro de Cárdena de un campo, "Facta... IIII Nonas Aprilis, era T X X I I I I , regnante rex R a nemiro in Obeto et comité Garcia Fredinandiz i n Castella." L . Serrano, O. S. B . : B:° G.° Cárdena, pág. 219, con referencia al Becerro Gótico, fol. 56, col. 2 #

E l editor corrige l a fecha. Desde luego, no puede ser el año 986; pero podría ser el 985, pues en los primeros meses de este año todavía calendaban los notarios de León y Castilla sus cartas con el nombre de Ramiro, y, por otra parte, es más fácil explicar en el copista una distracción, que consistiese en añadir una I.

480 984-24-abril. Vermudo da varias villas a l a iglesia de León y al obispo Savarico. Vermudo rey, Gundisalvo Vermudiz, E c t a Sarracinez, Garsea Fernandiz, Harramelle Alvariz, Roderico Diaz, Lope Telliz, Pelagius Menendez, Gundisalvo Ovetensi ep., F r o i l a Vimarediz, armiger regís, Munio Fernandez, E c t a Trastemiriz, Pelagius Rudericiz, Flaginus Munioniz, Ovecu Vimarediz, Rudericus Romaniz, Gundisalvus Menendiz, Pelagius Erotiz. E. S., X X X I V , ap. X X I I .

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1249

481 984-13-junio. Venta, en favor del monasterio de San Julián de Villa Gonzalo de Pedernales, de una tierra que está a la entrada de la población. "Facta... Idus junias, Era TXXII (sic), et comité Garsea Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 136, con referencia al Becerro Gótico, fol. 33, col. 2. El notario de este documento suprime, sin duda, el nombre del rey de León por no saber a qué atenerse en la contienda que entonces dividía el reino.

482 984-1-noviembre. Venta de los derechos en varias porciones del pozo de sal llamado de Doña Gutina, realizada en favor del monje Jimeno. "Facta... kalendas Nobembris, E r a TXXII", rex Ranemiro in Legione, et comité García Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 318, con relación al Becerro Gótico, fol. 83, col. 2. V

483 984 (?)-l-diciembre. " E l conde Garci Fernandez y la condesa Doña Ava, haziendo mención de Ley de los godos, sobre que ninguno pueda anular las donaciones hechas a las iglesias: "Magnus est titulus donationis, in qua nemo potest actum largitatis inrumpere, ñeque foris legem projicere, sicut lex canit Gothorum", ofrecieron, al abad Cypriano y al colegio de Monjes de Cárdena, el Monasterio de San Justo, y Pastor de la Villa de Poza, con un Mauretano (esto es, vn Moro Esclavo) y juntamente la A l dea del Castillo de Poza con quince vassallos, con quantas heredades y Villas allí tenían. L a fecha está de calidad, que no se puede hazer

F

1250

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE U E B E L

juizio de ella." (Berganza: Antigüedades, I, pág. 278 y 279.) En el t. II, página 414, transcribe Ja escritura, que no tiene otra particularidad sobre lo notado que la data en forma "die kal. Decembr. era^M... regnante rege Ranimiro in Legione et Comité Garsea i n Castella.". Berganza cogió la carta del Libro de Tabla, fol. 143, col. 1.

484 984-16-diciembre. Varios particulares venden sus diversos derechos en el pozo de sal llamado de Doña Gutina en favor del monje Jimeno de Cárdena. "Facta... XVII kalendas Januarias, E r a TXXII, rex Ranimiro in Legione, et comité Garsea i n Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, páge. 318 y 319, con relación al Becerro Gótico, fol 83, col. 3.

485 984. De este año es una de las adiciones que trae el documento de agregación de varias iglesias en Estabulo al monasterio de Acosta; por ella conocemos que, en tiempos del abad Alvaro de Acosta y del obispo Ñuño, se promovió ante el rey Sancho y la reina Urraca un pleito, que ganó el monasterio, a causa de las tercias episcopales, que pedía el obispo contra el fuero de Acosta. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 18.

486 984. Donación en que doña Elvira de Espejo. Da muchos bienes a Valpuesta y a su Capítulo, "et Episcopo Marino" la data el año de novecientos ochenta y cuatro. Noticia de Argáiz, 3. L., VI, pág. 638

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1251

487 985-1-mayo. Carta de propia oblación y donación de un campo de Spinosa, hecha en favor de San Pedro de Cárdena. "Facta... kalendas Maias, Era T X X I i r , comité Garsea Fernandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 88, con relación al Becerro Gótico, fot. 22, col. 1. Obsérvese en esta carta que se silencia el nombre del rey de León, donde seguían disputándose el trono Ramiro y Vermudo,

488 985-29-septiembre. "Ruderico Ermegeldo, qui sum in voce de uxor mea Elbira", por remedio de sus almas y de las de sus hijos Diego, Gonzalo y Hermenegildo, dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix, "in valle de Poza, in pozo quem. vocitant de Comité, tertia portione inter filies de Didaco Morelliz, de una sexta feria ad séptima sexta feria. Facta... III kalendas Octobris, in die Sancti Mikaelis arcangeli, in Era TXXIIP, regnante rex Vermudo in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella". Entre los confirmantes: Gundisalvo Munioz hic.—Ruderico Haniz hic—Munnio Petriz hic.—Petro Gundisalbiz hic.—Garsea Tegiz hic. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 306 y 307, con relación al Becerro Gótico, fol. 80, col. 1.

489 985-16-noviembre. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena. "Facta... die X V I kalendas Decembris, Era TXXIIP, regnante rex Vermudo in Legione, et comité Garsea Fernandez in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, págs. 36 y 37, con referencia al Becerro Gótico, fol 9, col. 3. #

1252

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

490 985 (?) Varias donaciones de viñas hechas por diversas personas a Valpuesta. L a última se dona "in manus Obieco ab", y "regnante rex Vermudo in Legione et comité Garsea Fredenandiz in Castella". Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, escritura XLVI. El nombre del rey Vermudo no aparece en ninguna carta castellana anterior a 985.

491 986-2-abril. Venta de un campo, hecha a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix. "Facta... IIH Nonas aprilis, Era T X X I I i r , regnante rex Ranemiro in Obeto, et comité García Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B." G-.° Cárdena, pág. 219, con relación al Becerro Gótico, fol. 56, col. 2. Véase en el índice núm. 882.

492 987-20-febrero. Versendo vende al abad Alvaro y sus monjes una heredad en Villaverde (León), " X kalendas marcias, era M X X V , Veremute regnante in Gallecia". Documentos de la Catedral de León, Cat. núm. 915.

493 987-1-mayo. Doña Fronilde dona a Santillana y a su abad Indulto la iglesia de San Juan "in villa Ubiarco. Facta... feria VI, kalendas maias, era M X X V ,

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1253

imperante comité nostro Garsea Fredenandiz in Castella". Confirman: "Roderico Feiliz, in mea presentía + Nuno Belasquiz, in mea presentía + •••" Josué, E.: Libro de Regla, pág. 48, con referencia al Códice del mismo título, fol. 25 r.

494 987-5-m¡ayo. García Fernández y su mujer Ava hacen donación de varios bienes sitos en Golbardo, Carancejo y Fuentecha, así como determinados derechos en pozos de sal, a Santillana. "Facta... V feria, III nonas maias, era M X X V , regnante Domino nostro Ihesu Christo, et imperante comité García Fernandez in Castella." Confirman: Rodanio Romaiz, Didaco Asuriz, Domna Fronildi... Osoyro Ermegildiz... Didaco Albariz... Fredenando Armentariz... Teillu Rodriz, Froilla Assuriz, Munio Didaz, Teillu Veilaz, Gomiz Gotiniz. a

Josué, E.: Libro de Regla, pág, 40, con relación al Códice de igual nombre, fol. 21.

495 987-10-mayo. Doña Fronilde hace una donación—desconocida en su contenido por estar rota la carta—a la iglesia monasterial de Santillana. "Facta... die I1T feria, V I idus madii, era M.XXV, imperante comité nostro García Fernandez... Roderico Telliz in mea presentía + ... Gundesalvo Acisonex in mea presentía... García Fredenandez Comes cf... et Ava cometissa cf..." a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 15, con referencia al Códice del mismo nombre.

2254

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

496 988-1-enero. Venta de una tierra "in adito de villa que vocitant Sotiello", realizada en favor de un abad Feliz. «Facta... kalendas Januarias, Era T X X V I , comité Garsea Fredinandiz in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: Bl° G.° Cárdena, pág. 353, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col. 1.

497 988-29-marzo. Venta entre particulares de un agro, a la entrada de la villa de Quintana. "Facta... IIII kalendas Aprilis, Era T X X V P , regnante rex Vermudo in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." v

L. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, pág. 145, con referencia al Becerro Gótico, fol. 35, col. 3.

498 988-19-agosto. Carta de propia oblación, donación a la par de "portione que me contigit de parentibus meis inter meos heredes". E l monasterio es el de San Pedro de Cárdena, regido por el abad Félix. "Facta... XIIII kalendas septembris, E r a T X X V P , comité Garsea Fredinandiz in Castella." L Serrano, O. S. B.: B:° G.° Cárdena, pág. 142, con relación al Becerro Gótico, fol. 34, col. 4.

499 988-25-noviembre. Ordoño, abad de San Pedro de Eslonza, para remediar las necesidades de su monasterio, destruido por los soldados de Almanzor, vende

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1255

a Oveco Téllez, hijo de Tello Mirélliz, y a su mujer Urraca, la heredad de Santa Eugenia de Melgar, junto al Cea, recibiendo "in precio unum kavallum et VIII boves et CC° oves et I galnape". Pascualis abbas de Dominus sanctos cf.—Dicenzus cf.—Argimirus cf.—Placenzu cf.—Vellit Monniz cf.—Sancio Bello cf.—Velasco Vigilaz cf.—Fernando Albeniz cf. Arias Dauid cf.—Rapseani procónsul dux eminentior cf.—Lucentio Gundisalviz cf.—Hanni cf.—Rodrico cf.—Sisuertus diaconus, qui et notuit. Fidel Fita: San Miguel de Escalada. Inscripciones y documentos, en B. R. A. H., XXXI (1897), págs. 473-476.

500 988-1-diciembre. Stefano dona a sus sobrinos Vermudo et Gundisalbo una viña in territorio Canalelia, advirtiendo que "omnia voló esse donata et tam ratione serbata, ut quosque vixero abeaní, post obitu vero nieum ipsa vinea supra nominata iure vestro adsociare faciatis". Toda esta donación y las penas contra los que se atrevan a oponerse a ella, queda confirmada por "Stefano, per Domini et comitatum gloriosi domini mei comité Garsea Fernandec, Castellanensis defensor. Facta scriptura... die sabbato, kalendas Decembris, Era TXXVT.—Ego Stefano... sygnum + feci..." L. Serrano, O. S. B.: B:° G:° Cárdena, pág. 31, con relación al Becerro Gótico, fol 8, col. 2.

501 988. Oveco Ferruci y Munnio Ferruci de Salinas de Anana se entregan a Santa María de Arce, junto con sus pertenencias. Algunas de: éstas se deslindan "iuxta aeras de Munnio Scemenoz, ex alia parte Eita Didaco. Facta... era millésima vigésima sexta, regnante rex Vermudus in Legione, et comité Garsia Fredinandiz et cometissa domina Ava in Castella; Alvaro Sarraziniz in Álava". Entre los confirmantes: Munnio epo. cf., abbas Martinus cf., Placentius abba cf... Didaco Ovecoz ts.,

1256

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Ovecoz Dida ts., Oveco Assurez ts., Alvaro Diaz Artazo rbt., Gonzalvo Beilaz, saion de Salina rbt. L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Oogolla, pág. 74.

502 989. "Los golpes que llevaron los Principes Christianos de el Capitán A l manzor, les obligó a que se uniesen y coneordassen, según consta de un instrumento, que alega el Abad de San Juan de la Peña (Briz), cuya fecha es del año de novecientos y ochenta y nueve. Alvierte e»l mismo abad que en dicho pergamino se hace muchas veces mención de nuestro conde Garci Fernández." Berganza: Antigüedades, t. 1, pág. 290.

503 990-23-marzo. Donación de una viña en favor de San Juan de Tabladillo y de su abad Sisevuto. "Facta... X kalendas Aprilis, adveniente die dominico, Era MXXVIII, rex Vermudus et comité Garcianum in regnis suis." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 58, siguiendo al doc. núm, 68 del Becerro de Arlanza.

504 991-27-abril. Donación de varias heredades en favor de San Millán de la Cogolla, "Facta... era millessima vigésima nona, quinto kalendas Maias, rex Veremudo in Legione, comité Garsea Fredinandiz in Castella." Entre

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1257

otros, confirman: Monnio Telliz de Basconiana cf., Nunnu Telliz cf., Didaco Bascoz cf., Oveco Gutier cf. L. Serrano, O. S. B.: Gart. de San Millán Cogolla, pág. 74.

505 991-24-junio. Doña Fronilde "una cuna sobrinis meis Munniu Gutierriz et Nunnu Gutierriz... qui sumus neptis Domno Rodani comité", hacen donación a Santillana y a su abad Indulfo del monasterio de San Julián, "in territorio de villa Arce", con sus términos y pertenencias. "Facta... III feria, VIII kalendas iulias, era MXXVIIII, Rex Adefonso in sedis Legione et comité Garsea Fredenandez in Castella..." Confirman: Alvaro Ailvariz, Annaya Adefonsiz, Citi Suarez, Roderico Gundesalviz. a

Josué, E.: IÁWO de Regla, pág 50, con referencia al Códice del mismo título, fol. 26. #

506 991-26-noviembre. Vermudo II da a la sede leonesa y al obispo Savarico las villas de Páratela y Tóldanos, "ut in diem examinis hanc sanctam ac. beatissimam alme virginis semper luminis Marie propiciam aveamus, et ab auditu malo non timeamus et mereamus audire illam vocem magnam dicentem: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est ab origine mundi". Confirman: Veremudus rex, Gundisalvus Veremudiz, Aita Sarraciniz, Garsea Fredenandiz, Harramel Alvariz, Rudericus Didaci, Lup Telliz... Nunniz, Pelagius Menendez, Froila Vimaraz qui et armiger regis... Munneonis, Ovecus V i mara, Gundisalvus Menendez, Rudericus Romaniz, Pelagius Erotiz, Rudericus Didaci, Aloitus Fredenandiz, Fafila Eoláliz, diaconus, Dominicus presbiter, Sampirus presbiter. e

Documentos de la Catedral de L, ón, Cat. núm. 987.

1258

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

507 992-9-abríl. Doña Juliana se ofrece al monasterio de San Torcat y dona a San Pedro de Cárdena y a su abad Félix la mitad de sus bienes en Taimaron "et in Castella. Facta... V idus Aprilis, Era TXXX , regnante rex Bermudo in Legione, et comité Garsea Fernandez in Castella." Entre los confirmantes: Garsea Fredinandiz comité lúe'rb.—Gudesteus eps. hic rb—Martinus eps. hic rb.—Nunnus eps. hic rb.—Nunu Fernandiz hic ts—Gundissalbo Godistioz hic ts —Munnio Sonnaz hic ts.—Izani alfierez rex hic ts.—Gomiz Didaz hic ts.—Stefanus, Ariolfus y Martinus (abades). fl

L Serrano, O. S. B.: B.° G.*> Cárdena, págs. 211 y 212; Berganza: Antigüedades, II, pág. 415, con relación al Becerro Gótico, fol. 54, col. 3.

508 992-29-agosto. Vermudo II dona a la sede Ovetense el castillo de Miranda. "Ego Veremudus com conjuge mea Gelvira regina Chrasti ancilla." Firman los obispos de Oviedo y de León y después: "Gundisalvuz Veremudiz; Fredenandus Didaci, Gudesteos Menendiz, García Fredenandiz, Munio Fredenandiz, Vegila Ennecoz... Sampirus prbr., Frinimio judex scripsit." A. H. N., Cod. 971, Privilgs Oviedo, fol. 406.

509 992. E n la carta por la que Fernán González hizo una donación en 1 de enero de 964 a San Julián de Bezares se consigna la donación que García Ovequez y su mujer Onneca hicieron al monasterio. "Comité Garsea in Castella, era T X X X . " L. Serrano, O. S. B.: B.° G.* de Cárdena, pág. 369, con relación a los folios 95 y 96 del Becerro.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1259

510 992 (?) A l pie del documento por el que Fernán González hace u n donación el 1 de enero de 964 a San Julián de Bezares se hace constar la entrega que de sí y de su hacienda hace al monasterio Gonzalo Feles. "Comité Garsea in Castella, era T L X X X . " a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° de Cárdena, pág. 369, con relación a los folios 95 y 96 del Becerro. La fecha 1942 es inaceptable, aunque supusiésemos que el conde era el infante García. Lo más probable es que sobre la L. Desde luego, hay que colocarla -en los últimos años de Garci Fernández.

511 993-7-marzo. In Dei nomine Ego Obieco et ego Oddesenda et ego Fredenando placuit nobis, espontaneas nostras boluntates, una pariter bendibimus a tibe, Didaco et ad uxor tua Prollina, nostra ereditatem que abuimos de nostros parentes in territorio de Tamaio, in térras, in binias, in pumares, in ortales, in kasas, in omnia nostra ereditatem, ubi potueris tu, Didaco et Prollina, inbenire, et accepimos precio pro ipsa ereditate ego Obieco et Oddesenda et Fredenando de tibe, Didaco et de uxor tua Prollina, quanto nobis bene complacuit, id est, X solidos de ariencos, que nobis conplacuit; et precio contra tibi Didaco et uxor tua Prollina non remansit debitu pro daré, nec nobis iures nostros de me, Obieco et Oddesenda et Fredenando, in ipsa ereditatem abeas tu Didaco et Prollina bel filiis uestris ipsa ereditate confirmata in bieva abitaturi, et in seculum seculi. E t sic aliquis orno de post odie die bel tempore, boce bos sublebaberit pro ipsa ereditate, ego io Obieco aut Odde X senda aut Fredenando, aut filiis nostris, aut neptis nostris aut aliquis de apertinentibus nostris, bel de gens nostra, aut aliqua subrogata persona boce bos aduxerit pro ipsa ereditate quomodo bos pariet ipsa ereditatem duplicata et bel meliorata in ipsos limites, con quales fruges et de precio abuerit, ad tibi Didaco et ad uxor tua Prollina, bel ad filiis uestris, et scriptura ista plena abeat firmitate. Facta hujus benedicio dis notu III

1260

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

feria, ipsas nonas marcias, era T X X X I , rex Bermudo in Legión et comité Sango Garcianig in Kastella. Ego Obieco et Oddesenda et Fredenando merkato que fecimos et precio accepimus et scriptura ista legente audibimos et de manos nostras + + + roborabimus et presentes testes roboraberunt. Falcone hic testes, Gelga hic testes. Monniu hic testes, manos nostras + + + roborabimus in mano de Ferrogo, sumus roboratus inscriptura ista. Didaco iscripsit. (Signo.) A. H. N., Documento® de Oña, perg., Leg. 166, doc. 5. Sobre esta escritura véase lo que decimos en el texto.

512 993-9-abril. Munnio Romaniz y su mujer Fronilde donan a San Pedro de Cárdena y a su abad "Gomeseani" "illa quinta de nostra hereditate", tanto de los bienes muebles cuanto de las villas de su pertenencia. "Facta... V Idus Aprilis, sub E r a T X X X P , regnante rex Vermudo in Legione, et comité Garsea Fredinandi in Castella." Entre los confirmantes: Ennecus y Gudesteus (Abades), Munnio Sarraciniz hic ts.—Gundissalbo Munnioz hic rb. L. Serrano, O. S B.: B.° G:° Cárdena, págs. 214 y 215, con relación al Becerro Gótico, fol. 55, col. 1. #

513 993-19-abril. Donación de Vermudo II a Santiago. Habla de la rebelión de Gonzalo Menéndez, que se apoderó de unos siervos del rey. Este coge preso al hijo del rebelde, Rosendo, el cual sale de la cárcel con el compromiso de volver a ella o convencer a su padre que devuelva los presos. Como no cumple su palabra, los fiadores, Diego Romaniz, Pelagio Menéndez y Cidi Díaz dan a Vermudo 600 sueldos en vasos de plata, en frenos y en caballos, recuperando luego esto a cambio de una villa, que el rey entrega a Santiago, "per comités, per potestates et milites". Confirman: Viliulfus ep., Scemenus ep., Froila ep„ Eneco, Armentarius ep., Pelagius ep., Gutherre, Garsia, Sancius. Flórez: E. S., XIX, págs. 182 y 382.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1261

514 993-26-noviembre. Venta, en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Velasco, de una viña in Rama. "Facta... V I kalendas Decembris, E r a T X X X r , rex Vermudo in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 297, con relación al Becerro Gótico, fol. 77.

515 993-23-diciembre. Venta de dos tierras, realizada en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Velasco. "Facta... X kalendas Januarias, sub Era T X X X I , rex Vermudus in Legione, et comité Garcia Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.'° Cárdena, pág. 299, con relación al,Becerro Gótico, fol. 78, col. 2.

516 994-13-mayo. "Didaco Fredinandiz et Flagino Fernandiz de Villa-luenga, una pariter cum nostros cogermanos de Albiellos; Ermegeldo Lelec. et sua germana Goto", venden al abad Falcón, a su madre Kara y a su hermana Gogina un campo, que delimitan. "Facta... III idus Maias, Era T X X X I P , regnante comité Garcia Fredinandiz in Castella." Entre los confirmantes: Didaco Feles ts., Munnio Bergez ts.—Obeco Ennecoz ts rbit. L». Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 282 y 283, con relación al Becerro Gótico, fol. 73, col. 4

517 994-29-septiembre. Munio Recharediz y su mujer Osizia se hacen familiares de San Pedro de Cárdena, donando a la par unas heredades al monasterio. "Facta... III kalendas octobris, Era TXXXIP, rex Vermudo in Legione, et co-

1262

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

mite Garsea Fredinandiz i n Castella." E n t r e los confirmantes: Belasius, gratia Dei sps. rb.—Roderico Ermegeldez rb.—Munio Ermegeldez rb.— era M X X X I I I I , sub Rex Adefonso." a

a

L . Serrano, O. S. B . : B:° &."> Cárdena, pág. 291, con relación al Becerro Gótico, fol, 76, col. 3.

518 9... "García Fernandez comes" da a S a n Isidro de Dueñas varias villas, entre ellas, Santiago del V a l . A . H . N . , índice de documentos de Dueñas, Códices 41, fol. 121.

519 995 (?) Sancho, conde de Castilla, y su mujer Urraca, dan a San Isidro de Dueñas, "cujus baselica fundata est i n suburbio atque regimine legionense", y a su abad Durando l a iglesia de San Isidro, cerca del castillo de Muñó, "in loco predicto Bembribe". A . H . N . , índice de Docum. de San Isidro de Dueñas, Códice 41, fol. 11; Tumbo, fol. 44. Este índice, hecho en 1683, da a la presente carta el año 1033, lo cual habría de entenderse de la era. Otro extracto de esta carta, del mss. 720 de la B . N . , da la era M L X X I , que es precisamente el año señalado por el índice.

520 996-23-marzo. Sanzo y su mujer Tota Duenna hacen una donación al abad Félix de San Andrés de Villalbilla. "Facta... X kalendas Aprilis, E r a T X X X I I i r , rex Sancio i n Legione, et comité Garsea i n Castella." ' L . Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 354, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col. 2. Es difícil coordinar los tres datos de la fecha de esta carta. E n 996 ni gobernada l rey Sancho en Deón ni el conde García en Castilla. e

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1263

521 996-1-diciembre. "Sancio comité", a Santillana y a su abad Indulfo, hace donación de unos bienes en Barcena... "Facta... II feria, ipsas kalendas decembris, era M XXX IIII; sub Rex Adefonso." a

a

a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 105, con referencia al Códice del mismo título, fol. 58. Sobre este documento véase lo que decimos en el texto.

522 997-23-abril. Unos particulares celebran una venta entre sí de una tierra sita en Quintana sancti Pantaleonis. "Facta... VIIII kalendas Maias, Era T X X X V , regnante rex Vermudo in Legione, et comité Sancio in Castella." u

Li. Serrano, O. S. B.: B. G.° Cárdena, pág. 151, con relación al Becerro Gótico, fol. 37, col. 2.

523 998-24-mayo. "Ego Sanzio Garcianiz comes vidi karta scripture de meos visabios, de Monnio Munniz et Argilo, et de meos avos Gundisalvo Fernandez et de Fernando Gundisalviz." E l conde Sancho confirma a continuación el fuero que los primeros dieron a Brañosera, "in Era T X X X V P , die III feria, nono kalendas Junias." Confirman con el conde: Ossorio Ermegildiz, Gundisalvo Sarraziniz, Ovieco Armentarez, Vellite Monniz, Garcia Fernandiz..., Albaro Sonnaz, Petro Fernandiz... a

Li. Serrano, O. S. B.: Cart. de Arkmza,, pág. 4.

1264

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

524 998-10-diciembre. Venta de una hacienda hecha en favor de Santillana y su abad Induljo... "Facta... Sabbato, l i l i idus decembris, era MXXXVI, Rex Vermudo in Legione et comité Sancio Garsianis in Castella." Josué, E.: IAbro de Regla, pág. 45, con referencia al Códice del mismo título, fol. 230.

525 998. , . ír , y r

B e l a

1 1

d

G

n z á l e z

A r^Z T A ssss n N Ur

d

o

n

a

, ° ^1 monasterio de San Felices de Oca el de San °™*™> junto con varias posesiones en Asperillas y Losa

e P

u

n

m

z

d

m o

m

a t i

n

a

r

Í

g

n

t

e

e

S

Í

m

a

P

o

n

t

s e x t a i

c

u

r

> <*»*» Sancius in Castella, et sénior „

v

o

C

o

n

f

i

r

m

a

n

:

F

e

l

P

a

s

c

u

a

l

e

z

Alvar Gonuz ts, Tellu Didaz t , , abbate Vita ef., Bella Gutier diñando Sarracinez cf., Gonzalvo Munnioz cf. ts.

Ü

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 79.

526 998. "San Fructuoso de Míenos T\;AI • • • presbítero Liberto. D e d h c ^ , V™^ * ^ ' drés, dando para é U o ^ T t , ^ ~Í°L* *** * San An- . presente. ° ^ i l d e , que se hallaba 10

A

P

C

l

a 1 & C

n d e s a

D

o

Otorgóse la carta de dotación *i »x A Anexóse dentro de poco al " 1 muchos a

a

d

u

r

f

o

m

5

Í

0

C

n e

l

F

novecientos noventa y ocho. y

í

o

a

d

m t n " ^ * * f* * * ? ? * ^ ionges sugetos a los prelados onnienses." Noticia de Arsráiz: í? r TTT fi. : **> VI» Pag. 580. ñ o s

con l

ñ

e

U

r

ó

a

527 998. "El monasterio de San Julián d^ O -n Romano, junto con sus padre* l , índole un presbítero, llamado res, que ayudaron con su hazienda, que ten

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1265

rúan en el lugar de Ouilla, el año de novecientos noventa y ocho, siendo Rey de León don Bermudo el Segundo, y conde de Castilla don Sancho Garcia." Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 561, quien añade que la escritura estaba "en el libro tercero de las donaciones da Oria".

528 999-2-marzo. Sub Christi nomine, et Divino Imperio Patris, ejusque Filii, atque Spiritus Sancti, unus essentialiter, et trinus personaliter regnantis in saecula saecuiorum, amen. Tam unitatem credendo, et recte sermones praedicando, et diem judicii pavendo, et penas inferni vicendi metuendo, et gratiam Dei conquirendo. Ego Santius Garcia, Comes Castellanensis, una cum uxore mea Urraca, pro animabus nostris et parentum nostrorum, seu de filio nostro Fernando, quem atumulavimus in aula Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli, cujas Ecclesia sita est in urbe Campodii, in loco praedicto quem vocitant Cervatos, concedimus ad ipsos Sanctos Dei praedictos, et tibi Johanni Abbati dictae Ecclesiae et successoribus tuis, atque confirmamus, et ad locum illum illud forum del albedrio, quod habetis, videlicet; de Doyro flumine usque ad ripam maris et de Carrione usque ad Grannionem et de collado de Doruo et de Pamporquero et deinde ad Comarres usque ad sumum de Penna de Labra et usque ad Pennas de Munione et usque ad Castellum de Pinam, et totum quomodo descendit usque ad ripam de Deua et usque ad mare, et juxta litus maris et usque ad Sanctam Mariam de Pórtico et usque ad Pennas de Flauato et usque ad castrum de Castella Vetera et usque ad portellum de Salazar, et usque ad cortu de Vezana et ad Sanctam Gadeam et per totam siluam de Isedo et usque ad rio Concho, et deinde ad Polla et usque ad Morosum, et deinde ad Cueuam usque ad Mercadiello. Infra istos términos supradictos et ultra, sicut habetis de consuetudine antiqua, concedimus ad sanctos Dei predictos et dicte sue ecclesie et ad locum illum de Ceruatis et tibi Johanni abbati et sucoessoribus tuis dictum forum cum mero mixto imperio et cum justitia civili et criminali, ut de illa hora a nullo homine disrrumpatur usque in perpetuum, tam pro animabus nostris, quam de dicto filio nostro Fernando, qui atumulatus est in ipso cenobio jam dicto. Insuper volumus et concedimus tibi jam dicto Johanni abbati et successoribus tuis, que possitis

1266

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

creare in perpetuum notarios públicos et acribas infra dictes términos et in tota nostra jurisdictione supradicta. Et que possitis eos tu et succesores tui amouere et alios de nouo creare quotiens tibi et succesoribus tuis uidebitur expediré. Volumus insuper que pascant peccora et animalia tua et succesorum tuorum ac cononicorum et seruitorum ac vassallorum dicte ecclesie infra dictes términos libere, et que non soluatis montaticum nec portaticum et habeatis tu et succesores tui ac canonici et servitores necnon uasalli dicte ecclesie liberam facultatem ad scindendum et laborandum ligna in dicto dominio nostro de arboribus et de montibus, sicut nos. infra dictes términos pro igne uel quacumque causa uel opere uolueritis, et concedimus etiam dicte ecclesie et tibi Johanni abbati et succesoribus; tuis ac canonicis et seruitoribus dicte ecclesie dictam urbem seu locum de Oeruatos cum teto honore suo, videlicet: Fuent Uellida, Barrio, Quintaniella, Villascusa, Isara, Quintana, Someto, Suario, cum ómnibus suis ecclesiis oratorüs, uasallicis, decanis, oblacionibus, defesis ,montibus, fontibus, riuis, terminis, terris, pratis, exitibus, egressibus et regressibus, cultis et incultis ac aJiis juribus et pertinentis suis, et cum teto dominio quem in ejus habemus et habere debemus ac etiam concedimus dicte ecclesie et tibi Johanni abbati et succesoribus tuis ac canonicis et servitoribus dicte ecclesie in Uilla Cannis monasterium Sacti Petri cum suis ecclesiis, decimis et oblacionibus et pertinenciis suis, et cum uno solare et cum suis terris, pratis, diuisis, juribus et pertinentiis suis ubicumque fuerint; item Sanctam Oeciliam prope Salces cum ómnibus solaribus, et terminis et pertinenciis suis; in Celada de Campo de Suso tres solares; in Amada unum solare cum una serna; in Proanna dúos solares; in Paracuellos dúos solares; in Fuente Ibein dúos solares; in Camino unum solare; in Ciella unum solare; in Nestares quinqué solares; in Canneda ecclesiam Sancti Pantaleonis cum decimis oblationibus et cum septem solaribus; in Pozacos unum solare; in Renosa quotuor solares; in Requexo quantuor solares; in Duesso unum solare; in Aguayo unum solare; in Rioseco tres solares; in Sant Vide unum solare; in Santueyo nouem solares; in A l guera unum solare; in Barzenas Pie de Concha dúos solares; in Selio ecclesiam Sancti Jacobi cum decimis et oblationibus et cum suis solaribus; in Buelna ecclesiam Sancti Mathei cum decimis et oblationibus et cum ipsam villam ubi sita est ipsa ecclesia et cum ómnibus solaribus suis; in ecclesia sancti Martini de Barros unam itegram portiorens; villam de Periedo- cum ómnibus solaribus suis; in Ascio ecclesiam sancti Romani cum ómnibus decimis, oblationibus et pertinentiis suis; in Matamorosa, tres solares; in Celada de Marlantes unum solare; in Carauzo quatuor solares; in Rioconcho dúos solares; in

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1267

Arzera unum solare; in Varcena de Riofocim tres solares; in Sant Sadornim dúos solares; villana de Cornenes et locum de Uendrigo; villana de Rebolledillo cuna ecclesia sancti Andree ipsius loci et cum ómnibus decinois et oblacionibus suis; in Mata de Repudio unum solare; in Cueua unum solare; in Caduela domum de Arrozal; in Fenestrosas unum solare; in Rebilla de Ualdeolca unum solare; in Labranam unum solare; in Salzedillo undecim solares; in Brañosera sextana partem omnium decimarum ecclesie ipsius loci, que sita est in territorio dictorum apostolorum et dicte sue ecclesie et ideo inmunis est; Atazmia et cum tribus solaribus; in Serna tres solares; quicquid habetis in Uilla Rega; in Rebolledo de la Torre; in Puentes de Amara tres solares; in Bouadilla de Uillamar; in Padiella de Suso; in Grijalua ecclesiam sancti Johannis cum palaciis, molendinis, decimis et oblacionibus terris, uineis, pratis, fontibus, solaribus, juribus, diuisis et pertinenciis suis; in Uillasendino solares cum decena et octo morabitinis de infurcionibus; in Rebilla Uallejera térras, uineas; in Bouadiella del Camino térras, uineas; in Torre de Astudiello térras et uineas; predictas urbem et villas et solares et quiquid habet ultra dicta ecclesia dictorum apostolorum, et habere poterit in futurum, et omnes consuetudines rationabiles concedimus atque confirmamus ex nostra certa scientia in perpetuum cidem dicte ecclesie et tibi Johanni abbati et succesoribus tuis et ad regulantes uel cultores ipsius ecclesia, una cum dicta uxore mea Urraca, cum ómnibus suis terminis, montibus, dehesis, arboribus, riuis et fontibus, terris, pratis, sernas, infurcionibus, divisis, muneribus, et cum ómnibus uassallis et ibi habitantibus tam nibilibus quam innobilibus; in dictis urbe ac villis et solaribus conmorantibus nunc et in futurum et cum ómnibus nunciis et manneriis ac seruitiis et prestacionibus anno (?) de monte in Asturiis, eciam si in Compo non habeatur necnom possessionibus et juribus quibuscumque, et cum toto dominio et jure quod in eis habemus et habere debemus, et cum ómnibus behetriis, si que in dictis urbe: et locis et villis ac solaribus sunt. Ut dicta ecclesia dictorum apostolorum et tu et succesores tui et seruitores dicte ecclesie ea integre possideatis in perpetuum jure hereditario sine cujusque euisque inquietatione et vexatione. Homines autem qui in predictis urbe et villis et solaribus morantur vel in posterum morabuntur voló ut perpetuo sint vasalli dicte ecclesie et tui et successorum tuorum, et serviant vobis sicut vero domino suo. E t absoluimus te et successores tuos et personas ac canónicos et porcionarios, cappellanos ac alumpnos et servitores necnon vassallos quoscumque dicte ecclesie dictorum apostolorum in quocumque loco in dominio nostro fuerint ab omni fonsadera et monetis quibuscumque et ab omini pecto et exaccione nostra et succesorum nostrorum et ab om-

16

1 2

68

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

ni omicidio et servicio et ab omni portatico et prandio et tributo maiorini et sayonis vel alterius cujuscumque; et ab omni montatico et peage; et uolo que nullam potestatem nec dominium habeant super predictas nec reges nec comités nec dominus terre nec iudices nec maiorinus nec sayón nec ullus alius homo vel persona quicumque, cuiuscumque condieionis existat, nec dictus maiorinus vel sayón nec judices quicumque vel alia persona audeant intrare temerarie uel habitare seu hospicium recipere contra uoluntatem tuam et successorum tuoruni i n dicta urbe vel i n dictis villas et locis ac solaribus vel domibus vestris tam i n Campo quam i n Castella sique i n Asturiis nec i n tota iurisdiccione vestra nec pignorare nec occidere nec inquietare ñeque pro quacumque causa uel occasione iniuriam faceré i n perpetuum. í t e m concedimus tibi Johanni abbati et successoribus tuis que possitis i n perpetuum colligere omnes behetrias ubi potueritis sicut infanzones. Si aliquis homo ex genere nostro aut alieno rex aut comes aut quicumque alius hoc quod dictum est voluerit a dicta ecclesia auferre aut ea uel aliquid eorum infringere, descendat super eum, yra Dei et gladius celestis et separatur a corpore Christi et cum Judas Domini traditore infernales lugeat penas et solvat dicte ecclesie et abbati ipsius auri libras centum. Facta carta V I nonas marcii, era millessima X X X V I I , regnante rege Bermudo in Legione et Sancius comes i n Castella. Ego Sancius comes castellanensis et uxor mea Urraca predicta omnia et singula concedimus ad honorem apostolorum Petri et Pauli et tibi Johanni abbati et successoribus tuis et ad cu tores illius ecclesie legere audivimus et manibus nostras roborauimus, et signum fieri jussimus. Huius rei sunt testes et confirmatores Garcia Fernandi, Cisla abbas, Gonzalo Dias, Uellid Cardel, Martinus abba, Munio Guterriz. Signum mandato rex summus Fernandus... di testes et confirmatores. Johanns presbiter scripsit. o

a

a

Antes de la transcripción del documento se insertan las confirmaciones hechas por Juan II, Enrique III, Alfonso X y Fernando IV, que certifica haber tenido delante la carta original del conde don Sancho. Sabiendo que existían en Cervatos restos de la antigua documentación de la Colegiata, escribí a don Joaquín Pérez Villanueva, catedrático de la Universidad de Valladolid, el cual, en su contestación, me habla de un libro en el cual se hallan reunidos unos cuantos documentos. " E l libro en cuestión, me dice, es una copia hecha en 15 de diciembre de 1778 por el notario Fernando Fernández de Andrade, en Madrid, quien hace constar al final de ella: "Corresponde este traslado con el cobdice o imbentario de papeles y documentos tocantes a la iglesia colegial de San Pedro de Cervatos, de donde se sacó, a que me refiero: cuyo original se halla encuadernado en tablas, cubiertas de vadana negra nonovada, y escrito en pergamino de folio mayor, que, por haber estado

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1269

mal conservado y custodiado, se halla en varias partes consumida su letra, por cuya causa no se puede leer todo lo que se ha omitido y señalado con puntos en la presente copia; que en lo demás concuerda en un todo con dicho cóbdice antiguo, que me fué exivido por parte de dicha Iglesia Colegial, a la que se lo devolví. Y en fe de todo, y~á su instancia..." Se trata, continúa el Sr. Villanueva, del extracto de todas las donaciones reales, cesiones de tierras, privilegios de que disfruta, rentas que le pertenecen. Hay copiado un documento de Alfonso V i l , de 28 de agosto de 1135; otro de doña Urraca de 1 de febrero de 1111, y sobre todo, lo único que me parece interesarle directamente, por relacionarse de modo muy estrecho con la cuestión que planteaba en su carta, un documento de donación a Cervatos suscrito por el conde Sancho García." Reproduzco una copia, que existe en el archivo de la Catedral de Burgos (vol. 28), y que está tan corrompida, adulterada y transformada por añadiduras de las diferentes épocas, que es imposible distinguir en ella las fórmulas del documento primitivo, que existió indudablemente. Véase otra copia en Escogedo: Costumbres pastoriles..., págs. 41-44.

529 999-22-noviembre. Carta por la que presbítero Mikael se hace familiar de San Pedro de Cárdena y dona al monasterio y a su abad Félix varias posesiones. "Facía... die IIII feria, X kalendas Decembris, E r a T X X X V I P , regnante rex Adefonso i n Legione, et comité domno Sánelo i n Castella." IÍ. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 54 y 55, con referencia al Becerro Gótico, fol. 16, col. 3.

530 1000 (?) ..."Adefonsus rex, "dirigiéndose a "baronibus de Palenciola comitis, tam presentibus quam futuris" les confirma "bonos foros... quos habuerunt i n diebus comitis Sanctii". A continuación sigue la amplia lista de leyes forales. Confirma en primer lugar la reina doña Urraca, y lleva

1 2

70

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

por última confirmación la de Alfonso X , en "Burgos, IIII Cal. Februari, E r a M C C L V m í " . Muñoz y Romero: Fueros Municipales, págs. 273-278. Son fueros que dio a Falenzuela el conde don Sancho, ampliados con tantas adiciones de época posterior, que es difícil conocer su forma original.

530 bis. Siglo x. E g o Gondesalbo qui sum filius quodam patris mei Placenzo et matris mea Ispantica t i b i domna mea a que amatissima esponsa mea Gelbira i n Domino Deo eterna salute, amen. Dum i n principio Deus cuneta fidelie... ordinasse fecit orno ad imagihem et similitudinem sue et vidi Deus quo orno solis non poterat tempore producere... soporem i n A d a m ; cumpe abdormui tullit una de costis ejus et replevit custre pro ea; edificavit in ea mulierem, nomine Eba, et dedit ea ad Adam et d i x i : Grescite et multiplicabimini et reprere t é r r a . E t Apostolus: U t voló Domino jungere et mullere et filios procreare. E t ego lo Gondesalbo dono a tibi, sponsa mea Gelbire, i n dotis titulo tres pueros et puelas proprias — v i r g i — , kaballos eum freno et siellas, bobes et bacias, omnia jumenta aque armenta promiscua, t é r r a s sacionaliles ac molos seminac... terredorio vel i n loco pernominato, id est, i n Fenestrosa cassos et orreos et t é r r a s et pomares et molinos et omnia cum suis prestantiis et i n ripo E b r o et omnia in suis prestantiis et in Lebana, i n Perrocio Kasa, et orreos et cellarios et t é r r a s et vinias et pumares et molinos et omnia cum suis prestantiis; et i n Saldania, in Kornon Kaesas, et cellarios... et omnia cum suis prestanciis; et i n Osornu de Mazariefes Kasas et t é r r a s et omnia cum suis prestantiis; et in Bocos térras...; et i n Pradilla... Cartas de Piasca, núm. III. Recojo aquí «esta carta de arras, tan interesante por varios aspectos, porque en ella se alude a la geografía castellana del siglo x. Desgraciadamente no es posible leerla en su integridad. E l Bocos de que aquí se habla puede ser una aldea de este nombre, que hay cerca de Peñafiel, o más probablemente otra situada en los alrededores de Villarcayo, que conserva todavía una iglesia interesante de la época condal con una portada de dos archiv ó l a s sin columnas ni capiteles y una ornamentación puramente geométrica, que l a enlaza con el estilo asturiano.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1271

531 1000-28-agosto. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de San Pedro de Cárdena, en da que entre estos últimos se encuentra, como límite, una "vinea de sórores de Sancti Pructuosi. Facta... V kalendas Septembris, Era TXXXVIIT, regnante rex Adefonso in Legione, et comité Sancio Garciez in Castella". L. Serrano, O. S. B.: B? G:° Cárdena, págs. 79 y 80, con relación al Becerro Gótico, fol. 20, col. 1.

532 Siglo x. In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ego domna Velas-quita" da al monasterio de San Acisclo o Santocildes, en el valle de Tobalina, "illas meas duas partes, una pars que fuit de Patre meo Fernando Moriellez, et ipsa alia pars pro qui dedit pater meus, illa qui habuit in illo monasterio Sancti Juliani cum meas divisas et cum meas hereditates... et in illo monasterio de Sant Fructuoso de Paugusión, de ipsa tertia parte illas duas rationes et illud totum quod ibi ad me pertinet. Argáiz: Soledad Laureada, VI, 412.

533 1001-24-junio. "Munnium Gutiérrez et Domina Fronildi" donan a Santillana y a su abad Indulfo el monasterio de S. Julián, "in territorio de Mortera", con todas sus pertenencias. "Facta... III feria, VIII kalendas iulias, era MXXX.VIIII, sub rex Adefonso in sedis Legione, et comité in Castella." Josué, E.: Libro de Regla, pág. 52, con referencia al Códice del mismo título, fol. 280.

1272



FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

534 1002-29-junio. Oneca, hermana del conde Sancho García, era abadesa de San Juan de Cillaperlata, pero dejó su monasterio un tiempo para i r a Oña y ser maestra de su sobrina Tigridia. Díosüo esto una escritura que el año 1002 hizo a sus vasallos de Cobos, que está en la regla de D. Domingo, M i ó 90, digna de leerse por nombrar allí a Munio Velasco, merino del conde. Otra escritura de la misma Regla dice que Diego Fernández y Diego Fuertes se metieron monjes en Cillaperlata, bajo la obediencia de la abadesa Oñeca, dando l a hacienda que tenían en la comarca, 13 de mayo, reinando Alonso en León y Sancho en Castilla. Argáiz: 8. L., VT, pág. 399. L a referencia que aquí da Argáiz es digna de crédito, pues hay alguna carta que nos revela su presencia en el monasterio de Oña, gobernando el monasterio al lado de su sobrina. Hay que admitir, sin embargo, con reserva, la fecha que señala Argáiz.

535 1002. Endiselo presbítero vende a Rebilla, "Reynando D . Alonso D. Sancho", que era sobrino de daña Ostrocia, Oveco Núñez y Becerro de Oña.

d o ñ a Fronilde una viña en término de en León y siendo conde de Castilla esta señora. Confirman Munio Munioz, Munio Sueriz. E s t á al fol. 24 del libro

Sota: Chronica de los principes de Asturias, pág. 494 a.

536 1003-5-de febrero. Donación que Leandro con su hermana Vitisinda y Velo hacen a S a h a g ú n de la villa de Santa Eufemia: "Regnante rege Adefonso una

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1273

cum Gelvira regina in Legione. Sancio Garceaniz, Fernando Díaz, García Gomiz, Sancio Gomiz, Gonsalvo Diaz, García Fernandiz, Albar A l bariz, Vela presbiter notuit et confirmat. In presentía qui ibi fuit Zacbascorta Ebembacri, quando venit de Cordoua, pro pace confirmare ad romanos in Domnos Sanctos." Escalona: Historia de Sahagún, Apénd., Escrit. LiXXIII, pág. 442.

537 1003. "Sancio comité et Urraca cometissa sóror mea" dan al monasterio de San Millán de la Cogolla y a su abad Ferrucio, la villa de Quintani11a y la comunidad -de aprovechamientos de pastos y leñas con las de Sotoluengo, Navas, Videvallejo, así como la inmunidad para lo donado. "Facta carta in era millessima quadragesima prima. Ego igitur Sancius comes et Urraca cometissa... rbmus. Petras eps. ts., Fernando Beilaz, ts., Oveco Alvares ts., Beila Alvaroz ts., sennor Assur Nunniz dominante Ponticurbo ts., Alvaro Gomiz ts., Tellu Didaz ts., Beila Gutier ts." Li. Serrano, O. S. B : Cart. San Millán Cogolla, pág. 80. #

538 1005-30-diciembre. Venta, en favor de un abad Falcón, de un campo poseído por varios copartícipes. "Facta... IIII kalendas Januarias, Era TXLIIP, regnante rex Adefonso in Legione, et in Castella comité domno Sanzio." 0

L. Serrano, O. S. B.: JB: G.° Cárdena, pág. 283, con relación al Becerro Gótico, fol. 74, col. 1.

539 1006-24-abril. Carta de propia oblación y de donación de bienes, hecha en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Diego. "Facta... VIII kalendas

1274

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL 8

Maias, Era TXXXXIIII , rex Adefonso iñ Legione, et comité Sancio íñ Castella." Li. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 357, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col. 4 #

540 1006-7-noviembre. Momadona, religiosa de San Miguel del Pedroso, ratifica, "in angustie mortis hora", todo lo que en vida donó al monasterio. "Facta... era milléssima quadragesima quarta, die quinta feria, secundo idus Novembris, regnantibus rege Aldefonso in Legione, et comité Sancio in Castella in regnis suis..." Confirman... Petras eps., Ferrando Eilaz, Oveco Alvarez Rodrico Gutiérrez. Beila Alvarez, don Lezeno, merino de Cerezo, Blasco Ovecoz y Munnio Ferrandez de Tolsanctos. L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogolla, pág. 81; Argáizr S. I¿., VI, 372, habla de una doña Munia o Munnata, que n el año 1005 hace una donación a San Miguel de Pedroso, de donde era abadesa. No da más pormenores, por lo cual sospechamos que se trata de esta carta de 1006. e

541 1007-4-enero. Godina, mujer de Bela González, se entrega al monasterio de San Felices de Oca, donándole, a da par, varias posesiones, algunas de las cuales fueron de sus "parentes Gutier Rodriz et Guntrueda", mientras otras tienen por límites: "terram de Sarrazin Didaz de Villa Domno Assur... térra de Armenter Didaz. Facta... die secundo nonas Janúarii, era milléssima quadragesima quinta, rex Alfonso in Legione et comité Sancio in CasteUa..." Confirman: Munnio Obecoz, Gutier Rodriz... In manu de Munnione abbate sumus omnes roborati, et scripsit. L. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Millán Cogolla, pág. 82.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1275

542 1007-1-de febrero. Alfonso V confirma a Menendo González la posesión de unos bienes que Alfonso 111 había dado a su antepasado el conde Hermenegildo, vencedor del rebelde "Utiza". Dícese cómo Alfonso, al suceder a su padre Vermulo II, reunió "concilio Castellense, terre Forinsese, Galliciense, et Asturiense, et levaverunt eum regem super cathedram avorum suorum in sede regia legionense..." B. N. Mas., 712, fols. 399 a 401.

543 1007-28-abril. "Didaco Fernandiz et uxor mea Urraka, et Flagino Fernandiz et uxor mea Tegridia", venden a un abad Falconio una viña en Obierna, colocada junto a otra de Gundissalbo Vermudiz. "Facta... IIII kalendas Maias, sub Era TXLV, regnante rex Adefonso in Legione, et comité domno Sancio in Castella." Lr. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 130 y 131, con referencia al Becerro Gótico, fol. 32, col. 1.

544 1008-7-mayo. Carta de propia oblación y de donación de varios bienes al monasterio de San Mames, "in loco qui dicitur Ovarenes et Ponticurvo. Facta... era milléssima quadragesima sexta, regnante rex Adefonso in Legione, et comité Sancio Garciane in Castella". Siguen, como adiciones a esta escritura, varias donaciones más de de diversas personas. Una tan sólo está fechada; "in era milléssima quadragesima séptima, secunda feria, nonas Madias, rex Adefonso in Legione et comité Sancio Garcianiz in Castella". L Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 83.

F

2276

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE UEBEL -

545 1008. "Sancius totius Castelle regente", dona al abad Martín un monasterio en ruinas y varias iglesias en el territorio de Losa. "Facta... era millessima quadragesima sexta." Confirman: Relasius eps., Garsea eps., Cigga Arias ts. L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 86.

546 1008. E l presbítero Tello, hijo de Mutero y Sengore, y nieto de Nunnu Telliz, se entrega, junto con su mjonasterio de San Cosme y San Damián de Marcelo y otras propiedades, al de San Felices de Oca y a su abad Munnio... "in era millésima quadragesima sexta". L. Serrano, O. S B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 86.

547 1009-25-julio. Fernando Ermegieldez y Monnio Ermeldez donan al monasterio de San Millán de la Cogolla y a su abad Ferrucio varias propiedades, entre las que se encuentran el monasterio de San Emeterio y San Celedonio, "in territorio Mene, in Taranco. Facta... era millessima quadragesima séptima, secunda feria, octavo kalendas Augustias, Ego comité Fernando Ermeldez et frater meus Monnio Ermeldez... Signus + + iniecimus... Imperante Sancio rex in Pampilona et Naiera. Comité Sancio in Castella, Benedictus eps. cf., Sancius eps. cf., sennor Lope Sanchiz, cf., sennor Lope Ennecones botellarius cf., sennor Enneco Sanchiz cf., sennor Fortum Belasquez cf." L. Serrano, O. S. B.: Omt. de San Millán de la Cogolla, pág. 88. En 1009 fué efectivamente lunes el 25 de julio.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1277

548 Principio siglo x i . Hacia el año 1009 el conde Sancho confirmó, s i damos crédito al arzobispo don Rodrigo, a Sepúlveda su primer fuero, a no ser que sea él su torgante, como afirma el Toledano: "Antiguos foros Septempublicae iste (comes Sancius) dedit". De rebus Hispaniae, edic. Hispánica Illustrata, t. IV, pág. 83. Es un hecho que por esta época el conde Sancho vuelve a entrar en posesión de Sepúlveda, perdida en los comienzos de las luchas con Almanzor.

549 Siglo x i . "Sub X t i nomine; ego Garcia Fortuniones de spontanea mea uoluntate", hace una donación a Santa María del Puerto (Santoña) "vel ad tibi abbati Mames... (sin fecha) coram testes Gutierre et Didaco". Serrano y Sanz, M . : Cart. Santa María del Puerto (Santoña), en B. R. A.' H., L X X V , pág. 348, con referencia al Becerro de Santa María, fol. 27 v. García Fortunionés es un vasallo de Sancho el Mayor y luego de su hijo García, cuyo nombre encontramos en las cartas de San Millán entre 1020 y 1050.

550 1010. Donación de varios bienes sitos en Boadilla, hecha por el presbítero Sancho. "Facta... era millésima quadragésima octava." Confirman Garsea eps., sénior Garcia Fortunionis. L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogolla, pág. 89.

1278

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

551 1011 (?) "Don Diego Fuertes, para bien de su alma, da al monasterio de C i llaperlata y a la infanta D . Onneca, las villas de H e r r á n y Herrera y otras muchas posesiones. Facta carta scriptura ista traditionis vel rouorationis die noto V feria, III idus Mayus, era Txix. Regnante rege Alfonsus in Legione et comité D . Sancho i n Castella. Ego yo, Didaco Fortes, qui hanc scripturam ista legente audiuit et manum meam roborauit; in manu Donna Onnecha roborauit scriptura ista; Sepronius scripsit" a

índice manuscritos de Oña, A . H . N . , Códice 583, fol. 2. Con referencia a la Regla del abad D. Domingo, fol. 75. Sabemos que esta donación se hizo un jueves 15 de mayo, pero es imposible precisar el año, pues, como se puede observar, hay error en la era.

552 1011-12-febrero. E l conde Sancho y su mujer U r r a c a fundan para su hija Tigridia, dotándole con amplios bienes y derechos, el monasterio de San Salvador de Oña. "Facta... II feria dominica i n X L prima, In era T X L V I I I I . Ego Belascus eps. cf. et signum facio-Ego Petrus eps. cf° et signum facio-Ego Sancius eps. cf° et signum fació (2. col.) Guttier Diag, Nunnu Diag ts.—Didaco Telleg ts.—(3. col.) Goncaluo Garcies ts.— Roig Goncalues ts.—Gomes Didag ts.—(4. col.) Fanne Uermuez ts.— Munnio Velaskes ts.—Salitu ts." a

a

a

a

A. H . N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. 1. Fué publicado por Yepes. E l 12 de febrero de 1011 fué efectivamente el lunes después del primer domingo de Cuaresma.

553 1011-15-febrero. In nomine sánete et indiuidue Trinitatis Patris et F i l i i et Spiritus Sancti, amen. Ego Sancius comes una cum coniuge mea Vrracha cometissa, pro remedio animarum nostrarum, damus monasterio sancti Saluatoris de Onia, quem nos construximos, nostram villam de Sotolongo

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1279

cura terris, vineis, pratis, defesis, fructiferis et infructiferis, arboribus, pascuis, aquis et cum nostro palacio et cum suo exido, et cura nostris ecclesiis, que sunt nostre capelle: in uno barrio, capellam sancti Quirici, et in alio barrio, ecclesiam sánete Marie, que est capella nostra. Et isti sunt termini de Sotolongo, diuisi et limitati cura villis de infangonibus: inter Vesgan et Sotholongo et Quintana Marzam, et la Vithe et Quintana, felic et inter Sctholongum et Nonas et via uallegio et Quintana ceth et Cascaihares. Isti sunt termini et hec sunt nomina terminorum et disuisiones, sicut vadant homines de Vesga ad defensam regis, et per viam rectam de Lebrana et a la Monecco, deinde a la carrera de la loma, per quam veniunt homines de Quintana de los albos de mercado; deinde ad fontem de encarrera, ad ribiellam de Carcedo; E t de barrio de celia sancti Salvatori, sicut vadit via publica ad Sotholongum, et unum collacium, quod est in Cascaihares, vadat ad ecclesiam sánete Marie, que est nostra capella in Sotholongo, eo quod non habeat propriam ecclesiam. Omnes términos pernotatos et limitatos, et omnes hereditates, infra predictos términos inclusas monasterio sancti Saluatoris, iure hereditario damus in perpetuum pessidendus, et ómnibus ibi habitantibus irreuocabiliter concedimus permanendus. Ergo ego Sancius comes una cum coniuge mea Vrracha cometissa hoc priuilegium legentem audiuimus, et cum manibus nostris roborauimus, et omnia suprascripta com collacios et ecclesias et hereditates sine aliqua iniuria vel contradictione offerimus monasterio sancti Saluatoris ad seruitium omnium ibi viuentium. Et super hoc si quis hanc nostram donationem diminuere, conturbare voluerit vel inquietare seu in iudicium deducere presumpserit, iram omnipotentis Dei plenarie incurrat, et pro quo vocem leuauerit, melioratum in consimili loco restutuat, et ad regulam hanc mille libras auro componat, et nostrum decretum omni tempore firmum et incomutabile permaneat. Facta carta donationis et cenfirmationis noto die quinta feria dominica prima in quadragesima, in era TXLVIIII (I col.) Ego Belascus eps. confirmo et signum fació.—Ego Petrus eps. confirmo et signum fació.—Ego Sancius eps. confirmo et signum fació.—Guterrus Diag tes.—Nunnu Diac, ts. Didaco Telleg ts.—Garci Diag,—(Signum/ comitis/ Sancii).—(3 col.) Gonzaluo Gutier ts.—Roic, Gongalueg ts,—Gómez Diac ts.—Farine Vermueg ts.—Munio Celaskeg ts,—Salitu ts.—Munio GUSÜOQ ts.—(4 col.) Martin Bellidez ts.—Sancius Telleg ts.—Vermudo Pedreg ts.—Iohan Sancheg ts.—Diag Nunneg ts.—Velasco Munnioc ts, Don Gustio ts. a

a

a

Ego Isidorus scriba domino meo comité Sancio obediens hunc priuilegium scripsi et manu mea hunc signum (signo) fecit. A. H. N., perg., Leg. 160, doc. 6 bis.

F

1280

R

A

Y

J

USTO PÉREZ DE URBEL

554 1011-27-febrero. Gómez Díaz y su mujer Ostrozia cambian con el conde de Castilla Sancho, la villa de Oña por la de Tovera y otras heredades. "Facta... III feria, III kalendas marcias, era TXLVIIII, rex Adefonso in Legione regnante." Confirman entre otros: Gargia Didaz... Fanne Vermudez... Gundessalbo Roderic... Monnio Godestiug, Gondesalbo Garciae... Roderigo Gondessalbec... Monnio Velascog... Petrum epo... Salitu... Monnio... In mano de Velasco epo. sumus rouorotus iscriptura ista. Martino pbr. excripsit. Menéndez Pidal: Orígenes..., págs. 36 a 38; Yepes: Coronica, ap. 43, folio 456, que leyó año 1002. E l 27 de febrero de 1011 fué, en efecto, martes. A. H. N., perg., Leg. 166, docs. 6 y 7.

555 1011-27-febrero. In nomine Domini nostri Ihesu Christi. Ego comes Sancius fació et pono cotum coram stantibus iudice Fanne Uermudez et saion Salito, cum istos infanzones prenominatos, id est, Gutier Diez, et Fernandus Diez, et Munnio Gustioz, et Rodrico Tellez, et Gonzaluo Garciez, et Gonzaluo Tellez, et Didaco' Tellez et Rodrig... et Roderico Rodriz et Donna Golafara, et cum ómnibus alus qui sunt in eius uicinitate (1), propter términos et defesas et exitus de ipsa Onia. Et illi sunt termini, quos ego comes Sancius comparaui de Gómez Diaz et de uxore eius Ostrozia, scilicet, per illo sendario de sancto Romani, et per illa defesa de donna Eilo, et per illa ecclesia de Sancti Michael de Pando, et per illo lombo de Petra finca et descendet ad sancti Andree a Villa sancti et per illo lomob de Cereseda, et per illo portiello de Abienzo, et per illo lombo de Cantabrana, et per illa uinea de Aboriela, et per ualle Uiadero, et per illo collato de Oréales, et ad lombo que dicunt Galliello, et per summa serra, ad illa mesa de petra Pidonia, et depranat ad illa Foz, et por ipsum directum ad summa penna, et exit ad illo semdario de sancti Romani de Quinta Cert, et exit per summa serra et deprunat ad Fontem Frida, et deinde ad sumo sancti Michael. Sic pono cotum, quod si aliquis (1)

De Onia tacrado.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1281

homo, potens aut impotens, diues aut pauper, intra istos términos pernominatos pignorauerit aut homines ceperit uel interfecerit, aut inde per uim aliquid extraxerit, aut aliquam uiolentiam intulerit, ei qui Oniam mandauerit, aut uocem pro ipsis defesis uel montibus uel exitibus supradictis de Onia et de terminis cius subleuauerit; tale decretum sit ut pro sola inquitudine, id ipsum pro quo uocem subleuaverit uel dapmnum fecerit, duplatum et melioratum restituat. Insuper, ad istam regulam, pectet mille quingentas libras auri cocti, et hoc nostrum decretum firmum permaneat in pérpetuum. Nos uero infanzones omnes qui sumus in circuitu Onie, concedimus istud decretum et cotum. E t taggamus cum ti Sancio comité et /cum/ uxore tua Urracha comitissa, ut intra istos /términos/ prencminatos nullus nostrorum sit ausus pignorare, aut hominem capere uel interficere, aut expoliare, aut ligna scindere, aut taggare arbores, aut exidos capere, aut aliquam iniuriam faceré, ñeque nostri filii, ñeque nepti vel consanginei. ñeque aliquis ex nostra proienie, ñeque ex alia parte; quicumque hoc fecerit pariat supradictum cotum. Pretérea, ego comes Sancius statuo, ut montanero de Onia quoscumque invenerit, intra términos supradictos, ligna scindentes usl aliquid de his que prohibita sunt facientes, accipiat spolia eorum, et omnia que ibi inuenerit, boues, carros, serures, falces, bestias, et pertranseat ad partes de Onia. Decretum uero istud semper permaneat. Facta carta cautionis et decreti notu die III feria, III kalendas Marcias, era M XL VIIII; Regnante rege Addefonso in Legione et comité Sancio in Castella. Nos uero infanzones supranominatos qui hanc scriptum cum domino nostro comité Sancio fieri decreuim(us), legentem audiuimus et manibus nostris roborabimus coram testibus. Nunno hic ts., Munio hic ts., Annaia hic ts. a

a

A. H. N., Clero: Burgos, San Salvador de Ona, Leg. 160, doc. núm. 3.

556 1011-28-febrero. "Copia de el coto que el señor Conde Don Sancho puso a las Navas, entre Oña y Tamayo, para que ninguno p'ante, ni labre sin su licencia en ellas, sino que se quede para pastos entre Oña y Tamayo, reservando para siempre la propiedad para el señor de Oña. Factum pactum in Era MXLVIIII, pride kalendas Martii, rege Aldefonso regnante in Le-

12

F

82

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE UBBEL

gione. Ego comes Sancius in Castella. Es un traslado auténtico puesto al pié de un real privilegio de el señor Rey don Alonso, de el año 1176." Noticia del índice manuscrito del Archivo de Oña. Códice 583, fol. 4, del A. H . N .

557 1011-14 de mayo. ¡

Sub Christi nomine et eius imperio et eius gracia. Ego Santius comes cum coniuge mea Urraca cometissa, ob remedium animarum nostrarum,. damus, monasterio sancti Salvatoris de Onnia, illam nostram villa, que dicitur Salas, in alfós de Posa, cum collaciis, terris, et vineis, pratis, pascuis, solaribus populatis et non populatis, et cum illa. Ñaua de Marmellar, et cum Quintanilla, et cum nostra cabanna, et cum suo foro electo, et cum meo prato in Marmellar, defesado, et cum palatio et cum ecclesia beati Martini, que est mea capella, et ecclesia sancti Johannis; et do, ad opus sancti Martini, aliuz in illa mea cabanna: D oues, et X X X et V bacas, et decem porcos, et cum ómnibus suis terminis átque defesis cum calumniis, homicidiis, décimis, primiciis, et cum ómnibus directuris ad dominium meum pertinentibus; isti sunt termini istius ville de Salas, quos ego terminavi cum infangonibus atque cum alus hominibus de adiacentibus villis, sicuti vadit de las conegeras de cántalos; et vadit a la media gomell, et vadit ad fontem de messegal, et de inde uadit ad couam, et deinde vadit ad sanctam Eulaliam de Pedragas, et de parte de muuilla, quomodo uadit ad fontem sancti Petri, et quomodo vadit ad Quintanilla, ad meam cabannam que dicitur Herma, et exinde vadit moggon de Carcedo, et exinde ad Ribellam de Cucumeris, et exinde ad defesam de Arconada, que est mea de alfós de Posa, et exinde ad sanctam Christinam, et ad sanctum Vincentium de Castriello de Lenses, et exinde vadit ad sanctam Iulianam ubi est fixum moiun de subtus. Et isti sunt nobiles cum quibus ego comes Santius diuisi términos supra scriptos: Guterrus Dias ts. cf., Munnus Dias ts., cf., Didacus Telles ts. cf., Goncaluo Guties ts. cf., Rudericus Gongalues ts. cf., Fane Vermues ts. cf., Munno Uelastes ts. cf., Salitus ts. cf. Facta carta era M.XLVIIII, Noto die pridie idus madii; ego comes Santius cum coniuge mea Urraca cometissa hanc regulam legentem audiuimus et propriis manibus roborauimus et confirmauimus et signum faceré precipimus. A. H. N., Documentos de Oña, perg., Leg. 160, doc. núm. 5. Es un traslado hecho en el siglo xv y al parecer de una copia contenida en un Becerro, del documento del conde Sancho.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1283

558 1011. E l conde Sancho García, con su mujer Urraca, hacen merced al monasterio de San Salvador de Oña de varias propiedades, principalmente en Espinosa, y de diversas leyes forales. "Facta carta... in era MXLVIIII. Ego Guterrus ts., Ego Fernando Diez ts., Ego Munno Gustioz ts., Ego Kuderico Tellec ts., Ego Gundissalvo Telliz ts., Ego Munno Belasco ts., Ego Didaco Telliz ts., Ego Ruderico Ruderiz ts., Ego Gongaluo Garciez ts., Ego Petrus eps. confirmo Ego Belasco eps., confirmo, Ego Gomec Diaz ts., Ego Fanni Bermuez ts., Ego Ruderico Goncaluet ts., Ego Munno ts., Ego Saliti ts... Munnio Belaschez... erat vicario comitis Sancii." A H. N., Documentos de Oña, perg., Leg. 160, doc. núm. 6. Fué publicado por Sota: Chronica..., escrit. 24.

559 1012-30-abril. Varios copartícipes de un molino, "ín adito de Vallafrida, in Rigo de Vena", entre los que destacan: Munnio Beilaz, María de Belasca, García de Beila, Nunu Sangoz, María de Fetta, Munnio Fannanez, Ectavita de Orbanelia y García Maiorino, venden dicho molino a San Pedro de Cárdena. "Facta carta... die V feria, pridie kalendas Maias, Era TL , regnante rex Adefonso in Legione, et comité Sancio in Castella." a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 32 y 33, con referencia al Becerro Gótico, fol. 8, col. 4.

560 1012-1 de noviembre. Alfonso V entrega al obispo de León Froilán el Castillo de San Salvador. Dice cómo al sentarse en el reino de sus padres, "in etate par17

1284

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

vula, i n sedis Legione, ubi constituti fuerunt omnem togam palacii, episcopi et comités Castelle seu Galletie necnon et Asturiense, Menendus dux Galletie, qui vigarius et autrix meus erat, etiam tius et adjutor meus Santius comes, et genitrix mea domna Geluira regina, et dum me perduxerunt ad ordine regali hic i n sedem Legione et vocitata ecclesie Sánete Marie semper Virginis..."

Tumbo de León, fol. 44; E . S., t. X X X V I , apénd. IX.

561 1012. Sancho, conde de Castilla, a petición de los vecinos de Nave de A l bura, les confirma sus fueros. "Oveco Didaz hic ts., Alvaro Sarraziniz ic ts., Fredinandus Pelaioz hic. ts., Assur Nunnez hic ts., Johannes Flaginez saion i n Tremino, ts., Johannes Flaginez de Quintana de Ferreros, iudice in Termino ts... i n era millessima quinquagesima." L . Serrano, O. S. B . : Cart. de San Millán Cogollo,, pág. 91.

562 1013-1 de abril (1023). García Fortuniones y su mujer Tota donan a San Millán de l a Cogolla el monasterio de Santa María, cercano a V i l l a r de Torre. "Facta... in era M L I , die kalendas A p r i l i s , feria II , regnante rege Santio i n A l a va et i n Pampilona et i n Castella, rege Addefonso i n Legione." Entre los confirmantes: sennor Blasco Fortuniones (hermano de García), E x i mio Garceiz (hijo de G a r c í a ) , sennor Lope Garceiz (hijo también de García), Fortum Ozoiz dominans Vicarie, sennor Fortun Sanchiz, dominans Caparroso, sennor F o r t u n López dominans Ocon, comes Monio Gonzalvez Alavensis, Bueno Patre dominas Naiera. a

a

a

a

L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogolla, pág. 92; R. A . B. M . , 1904, pág. 130. Véase sobre esta carta lo q u decimos en el texto. e

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1285

563 1013. Donación de una iglesia, en Briviesca, hecha en favor de San Juan de Henestra y de su abad Muño. "Facta... milléssima quincuagésima prima, Sancio comité i n Castella." L. Serrano, O. S. B . : Caxt. San Millón Cogollo,, pág, 93.

564 1013. Donación de varios presbíteros al monasterio de Belver. "Facta carta era milléssima quinquedecime prima, regnante rex Adefonso in sede sua Legione, et comité Sancio i n Castella." Escalona: H. de Sahagún, pág. 435.

565 1013. " E n otra escritura del año 1013, que es donación de García Nuñez al monasterio de Valdepueblo, cuyo abad era Aragino, se expresa en l a data que García Gómez gobernaba a Saldaña, y que Don Sancho era conde de Castilla." Risco: H. de la ciudad de León, I, pág. 242. Parece seguro que Risco erró al leer la fecha de este documento, pues García Gómez había muerto en el año 1009. Valdepueblo, hoy Valdepolo, es un lugar perteneciente al partido judicial de Sahagún.

566 1014-25-enero. Venta, por parte de Jhoanes Melquiz y su mujer Aquilo, y en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Esteban, de un campo en

1 2

86

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Kastrillo de Poza. "Facta... VIII kalendas februarias. Era TLIT, rex Adefonso in Legione, et comité Sancio Garciez iü Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 290, con referencia al Becerro Gótico, fol. 76, col. 1.

567 1014,-1-octubre. Doña Eldoara... se entrega al monasterio de San Salvador de Oña y a su abad Juan, "cum meas térras" y otras posesiones... " V feria, ipsas kalendas octobris. E r a MLII, regnante rex Aldefonso in Legione, et comité domno Sancio i n Castella." Argáiz: 8. L., VI, pág. 439. Debe haber una distracción en la fecha, pues el 1 de octubre de 1014 fué viernes.

568 1014. (Christus.) Sub Christi nomine eiusque ineffabile sacramentum. Ego quidem Sanctius comes, simul cum coniuge mea Urraka, cometissa, conuenit adque conplacuit inter nos, propter metum gehenne et propter gloriam vite eterne, ac fugiendum infernum, ut peruenire possimus ad premium ísempiternum, atque intenta aure vel necessitate firmiter, ein gloria de Saluatore, predictum qui amat patrem, aut matrem, aut sórores, aut agros, aut filaos aut filias plusquam me, non est me dignus. Proinde namque, nos supradicti ac renunciantes huyus seculi omnia ac desiderantes sequi quam uestigia et uolentes adimplere et custodire eius mandata; donamus adque concedimus tibi, filia nostra duleissima, cognominata Tegridia, et ad domnos qui seruiunt die noctuque in domo Sancti Saluatoris Honie, ipsa villa, que vocitant illa Nuec ab omni integritate, et in alio vario VII casatos, et in Cómele nostra porcione com omni suos términos, que resonant in ista karta, ex quo prende ad illo molino de Mingon, et exit ad illa via que vadit ad Sancta María, et descendit usque ad illo molino de Cómele, et vadit per medio corral de Rodrico Assurig, et per medio corrale de Lagienco, et exit ad illo sendario de sancti angeli Michaeli, et vadit per illa carrera de Auellanosa, et pergit per illa carrera a suma celata, et deprunat ad illa mameca, et lunctansse ad su-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1287

pra dicto molino de Mingon; et que omnes istos términos, quos supra diximus intercludunt, ab omni integritate condonamus adque confirmanius, sine ullo imperio ad partes commitis terre absque saione et absque anubtua, cum tale fuero electo. Si quis tamen de filáis, neptis, vel eredibus, seu aliqua subrogata persona, vocem adduxerit vel in aliquo conpulsauerit et hunc nostrum testamentum disrumpere conatus fuerit, pariet ad ipsum domum sánete ecclesie quantum patres statuerunt, in super et a partes commitis ecc libras auri, pro eo quod ausus fuerit uocem adduecere ac compulsare, sit ad sancta ecelesia extraneus adque confusus, et abeat porcione cum luda traditione, que Christum tradidit, et cum Sodoma et Gomorra, quos ignis de celo consumpsit, et cum Datam et Abiron, quos viuos térra absorbuit, et in presentí seculo careat lucernas, postque auerni non euadat pennas, et hunc testamentum inuiolabilem teneat firmitatem. Facta karta testamenti notum die V feria, era T(L)II. Ego quidem Sancius comes in Castella, et rex Adefonsus in Legione, et rex Sancius in Pampilona. Ego quoque Sancius comes, qui hanc carta fieri iussit, relagente audiui, manibus meis (signo) signu feci. Et testibus ad roborandum tradidi Munio DidaQ hic. ts., Gonsaluo Didag hic ts., Alvaro Radimiric hic ts., Munio GodestioQ hic testas. A. H. N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. núm. 7.

569 1014. (Christus.) Ego Sancius Comes et uxor Urraca cometissa donamus atque concedimus tibi filia nostra Tigridia et monasterio sancti Saluatoris Onie, ipsam villam, que vocitant la Nueg." Sigue la parte dispositiva y las maldiciones como en la carta anterior, con escasas variantes gramaticales, y termina: "Facta carta testamenti notum diem, V feria, Era T... Ego quidem Sancius comes in Castella, et rex Aldefonsus in Legione, et rex Sancius in Pampilona. Igitur Ego Sancius comes et uxor mea Vrraca cometissa hoc testamentum fieri iussimus, relegentem audiuimus et manibus nostris roborauimus et testibus tradidimus ad roborandum. Munnio Didac, hic testas, Goncaluo Didac hic ts., Alvaro Radimiric hic ts., Munio Godestioc, hic ts." A. H. N., Documentos de Oña, Leg. 160, doc. núm. 8. E l doc. núm. 9 es una copia de este documento, hecha en el siglo XV, en la que se sustituye el chrismón por la invocación In Del nomine.

1288

FRAY JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

570 1014. In coro, in concilio de homes de Verezosa et de Alfania, id est Miguel Tellet et Juan Sonnaz, Armentero Monnioz de Alfania, D. Sanzo, et Antoniano, et Monino Munniz de Verezosa, estos homines de concilio: ego comes Sanci, et condesa domna Fronilde facimus scripturam roboracione vel canucione de illos términos de Rio de Moscatorio naque Allomanum et Assoma rota, et a la Torrecelia de Alboro, et. a Sancta Lucia, et a la Molina, et ad illa carrera de Lione, et a Portiello de Santa Cruz et de Verezosa, et de Alfania, et ad illa Spina de Monteculo, et Abatielo, et a Rio Docedio, de termino ad terminum. Si aliquis homo de nobis sine mandato de concilio in nostras defesas tajaret quomodolibet pariet 1 arectem, et si minua fecerit a suos numus, simile tale pariet, et si ad rogo venerit, 1 sto de tritico, aut pózale de vino; et si aliquis homo de alias villas infra ipsos términos tagante sine grato de concilio, denudemus usque a panno, per foro que habernos de comité Sanzo et condesa Domna Fronilde, si nobis ad illos flagarent, ibi luceant, et si illos ad nos pectare illas, et nos firmare super nostros foro firmant. Scriptura ista firmus faciat, scriptura vel caucione. E r a MLII. Comité Sancio in Castella. Ego Petro Rodrico qui sum villicus de comité, cum Sanzo de Verezosa roboravimus et confirmauimus coram testes, Conies et Vita hic testes sunt, et de manus nostras roboravimus. Félix feci. A. de Silos, ms. 4, fol. 17.

570 bis. 1014. In era MLII Ego comes Sancius et mea tia dña Fronilde convenimus Ínter nos et destinauinus cum nostros saptores et nostros homines et fecimus scriptum de éxitos et términos et presuras de Pareres Rubias et suas villas et de Villa Noua et Alfarna et Villa Gro et de suas villas, id est, imprimis ad illo arroyo de Don cid cum suas hereditates arroyo de Castro ayuso = van señalando los términos y concluye, istos términos jan supradictos ego comes Sancius et mea tia Froille sic illos determinauimus et confirmauimus. R. A. H., Col. Salazar, 0-7, fol. 35 v.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1289

571 1016. "De división© regno inter Pampilona et Castella", según lo ordenado por Sancho de Castilla y Sancho de Pamplona "de summa Cuculla ad rivo Vallevenarie, ad Gramneto..., a collato Monnio, et a Biciercas, et a Pennanigra; deinde ad flumen Razón ubi nascit... per médium monte de Calcanio per sumo lumbo et media gazala... usque ad flumen Tera, ibi est Garrahe... et ad flumen Duero. Duemo Nunno Alvaro de Castella et sennor Furtun Oggoiz de Pampilona testes, et confirmantes, era milléssima quinquagesima quarta". L Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 99.

572 1016. In Dei nomine. Ego Gelvira trado corpus et animam meam ad atrium Sancti Saluatoris Onniae, et tibi Domina Tigridia, omnem meam facultatem, quam habeo in Mena; in Foz una diuissa et dúos solares populatos, dúos pumares. In Vergonda nostro Palatio de meos solares papulatos et non populatos, et ecclesia sancti Sebastiani, et illa serna, in qua situm est palatium, et ecclesia quomodo currit aqua per media villa usque in Flumenciello; ex alia parte via publica, que exit de Vergonda et currit a Flumenciello et multis locis. E t in Lantaron vineas, in loco qui dicitur Nouale, circa viam, que venit de Lantaron ad Vergonda, et mea diuisa, et hereditates in Vergonda, et molinos in Flumenciello, et una serna, que dicitur Antecella. In Vergondilla mea diuisa et meos solares et quantum ibi ad me pertinet ab omni integritate. Facta carta era MLIV, comité Sancio in Castella. Axgáiz: 8, L., VI, pág. 440.

1290

F

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

573 1017-1-enero. Venta de un huerto situado en Villalbilla. "Facta... kalendas Januarias, Era TLV, regnante Adefonso rex in Legione, et comité Sancio in Castella." L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, pág. 355, con relación al Becerro Gótico, fol. 92, col. 3.

574 1017-18-enero. Monia Donna, hija "de Monnio Didaz et de Donna Gelvira", dona a Santillana, por el alma de su esposo Nunno Gutiérrez, la iglesia de' Santiago de Valdeguña con sus términos y pertenencias. "Facta... V I feria, X V kalendas februarias, cúrrente era M L V , regnante Rex A l fonso, Rex in Legione, et imperante comité Sancio Garciani in Castella et in Asturias." Entre los confirmantes: Godestio Munniuz cf., Didaco Beilaz cf., Nunno Rodriz cf., Citi Petriz cf., Munnio Johannes cf. a

a

a

a

Josué, B;: IÁbro de Regla, pág, 56, con referencia al Códice del mismo título, fol. 30 v.

575 1017-14-marzo. Alfonso V, en una donación que hace a Pedro Fernández, dice que la da "propter quam permanes fidelis in servitio nostro; et abstulimus eas de jure infidelissimo et adversario nostro Santioni, tio nostro, qui die nocteque malum perpetrabat apud nos". Una de estas heredades está "in territorius Barrio de Fontem, quantun ibidem obtinuit Fredenandus Flaginiz cum conjuge ejus Gunterode". "Facta... II idus Martii, et Era deciescentena, quinta decies quinta..." Confirman: Vegila Enneconi, Vermudus Vegilani, Munnio Munneoni... Alvaro Arramelliz... Ruderico Vegilaz. Risco: E. 8., XXXVT, apénd. 12.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1291

576 1018-1-septiembre. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de Santillana y de su abad Juan. Gran parte de las heredades donadas se sitúan "in valle Taranco. Facta...-V feria, kalendas septembris... era M LVI, regnante Domino nostro Ihesu Christo, et imperante Adfonsus Rex in Degione, et in comité Garsea Sanci in Castella". a

a

Josué, B.: LÁbro de Regla, pág. 64, con referencia al Códice de igual título, fol. 34 v.

577 1019-22-febrero. Donación de unas haciendas, que se limitan, hecha en favor de Santillana y de su abad Juan. "Facta... V feria, VIII kalendas martius, era MLVII , et regnum et Rex Adefonso in Legione, et comité Garsea in Castella et in Asturias." a

Josué, E.: IAbro de Regla, pág. 55, con referencia al Códice del mismo título, fol. 29 v.

1019. Don Muño de Duennos Santos, abad de Silos, cede a este monasterio, al principio de su gobierno, una rica propiedad consistente en viñas y huertos que tenía en el lugar de Paules. F-erotin: Hist. de VAbbaye de Silos, pág. 9; Ruiz: Historia milagrosa de Santo Domingo de Silos, ms. Aren, de Silos, fols. 15-16. Recojo en este número y *en este año la* noticia de un documento perdido, cuya referencia hallo en los papeles del Archivo de Silos.

1292

FKAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

578

• '

i .' .

1019-3-marzo. "Iacobi, quod nomen apellatur A n n a y a " se entrega con su hermana Maria a Santillana y a su abad Juan, donando a la par diversos bienes al monasterio. "Facta... die III et feria, V nonas marcias, i n era M L V I I , et regna rex Adfonso i n Legione, et comité Garsea Sanges i n Castella et i n Asturias." Confirman: Z i t i Suarig et Annaya Citig et Didaco Rodaniz. Josué, E : Libro de Regla, pág. 49, con referencia al Códice del mismo título, fol. 26.

579 1019-27-junio. "Petrus episcopus" hace donación a San Pedro de Cárdena de una casa de su propiedad, existente en Burgos. "Facta carta... V kalendas Julias, E r a T L V I I , regnante rex Adefonso i n Legione et comité Garseani i n Castella." Entre los confirmantes: Garsea comité cf.—Munnio Gutterriz cf.—Gundissalbo Didaz cf.—Didaco Didaz cf.—Vellite Munnioz cf.— Assur Nunniz cf.—Gutter Gundissalbiz hic.—Gudestio Didaz hic.—Ordonio Nuniz hic.—Belasco Munioz hic.—Belasco Fernandiz hic.—Nunu Telliz hic... L. Serrano, O. S. B . : B.° G.° Cárdena, págs. 76 y 77, con referencia al Becerro Gótico, fol. 19, col, 2.

580 1019-8-septiembre. Donación de bienes muebles hecha a Valpuesta y a su abad Nuno. "Facta... III feria, V I idus septembres, era millésima LVII, rex Adefonso in Leone, et comité Garcia Sancio i n Castella." B-arrau-Dlhigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLVII, siguiendo al Códice del A. H . N . núm». 1166 B, fol. 13 r, completado con la copia del Códice 1167, fol. 78 r, del mismo archivo.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1293

581 1020^15 de enero. Donación de la condesa Sancha a Sahagún, "XVIII kalendas februarii, era MLVIII, regnante Adefonso in Legione et Nunno episcopo et in Castella Sancio comité in presentia comité Monio Gomiz, Didaco Nunniz, Oveco Gómez." Escalona: Hist. de Sahagún, pág. 446.

582 1020-31-enero. In Dei Nomine. Ego domna Comitessa per expontanea mea volúntate sic fació carta vel scriptura firmitatis de mea ereditate propria quam habeo de meo comparato ad regula de sánete Marie Virginis et Sanctorum Apostolorum Petri et Pauli et Sancti Iohanis et sancti Pelagii et sancti Andree et Santorum Emeteri et Celedoni, id est, uno monasterio Sancti Michael de Amellas, qui est fundato iuxta términos de Pisorga. Ipso moanasterio cum suas sernas et suas vineas et com totos suos términos ab omni integritate. E t in villa Flaine, de Vetula Castella, una vinea. Sic illo trado vel concedo pro remedio anime mee, tan in vita quam post morte, ad integro. Et vos, fratres et sórores, qui in sánete Marie fueritis habitatores, que faciatis a mi, Comitessa, memoria pro remedio anime mee, ab anno in anno; quia qui pro alio orat semedipsum comendat. E t si quis tamen aliquis homo abba vel potestas aut quilibet homo pro isto meo facto, pro mi, Comitessa, aliquo contumaze fecerit ad fratre aut contrarios me fuerit, in primis ira Dei descendat super illum, et rufea celestis sicut descendit super Datam et Abiron, viros sceleratissimos que pro sua peccata viuos térra obsorbuit, et ibi inueniat infirmitas ubi nullus visitetur, et ibi inueniat mors ubi nullus sepehatur, nisi cum ludas traditore habeat parte in inferno, et super inde pareat a parte imperatoris terre- CCC solidos in coto, et ad regule sánete Marie, V libras aurias; et scriptura ista plena habeat firmitatis. Facta cartula ista notu die, V I feria, II kalendas februarias, era M LVIII, regnante Aldefonsus rex in Legione, et comité Garcia Sanzonize in Castella. Et ego Comitessa qui hanc cartam, que fieri volui, et legentem audiui, et de manu mea roboraui coram testes Cite et Vellite. a

a

A,. H. N., B:° de Santa María de Aguüar Campóo, Códice 1243, folio 8 col. a, b. Como la donación se hace a un monasterio situado

1294

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL cerca del Pisuerga, donde estaba situado un pueblo llamado Villalain (Villa de Flusino Carrario. Cf Serrano: B.° de Cárdena, pág. 259), especifica la donante que la "villa Fíame", a que alude el diploma, era la "de Vetula Castella". Se trata, efectivamente, de Villalain, el pueblo cercano a Visjueces y a Villarcayo, en que según la tradición estaba la sepultura de Lain Calvo. E l nombre del pueblo, que encuentro ahora por vez primera en la documentación castellana, sería una reminiscencia del juez famoso. Muy cerca, en el término de Redondo, se encuentra la ermita de Nuesta Señora del Rebollar, y en ella un sepulcro muy antiguo y curioso, cuya fecha es difícil de precisar; y en los alrededores está también la iglesia de Torrentero, donde se lee esta inscripción: "Hoc opus fecit fieri Gundisalbus Fernandez Illencio, dominus dornus et termini i n oppido, qui nocatur Villalain, in anno millesimo centesimo tridecimo".

583 1020-1-diciembre. Roderico Munioz y su mujer Justa hacen una donación a Santillana y a su abad. "Facta... V I feria, ipsas kalendas decembris, era M L V I I I % Rex Adefonsus et comité Garsea i n Castella et i n Asturias." a

a

a

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 61, con referencia al Códice de igual título, fol. 33.

584 1020. "De 1020 ay escritura en Oña, en que dice era conde D . G a r d a Sánchez. E s de Braulio y su mujer Mationa, vezinos de Ventretea, que h i zieron una carta de donación a la Infanta y abadesa Santa Tigridia, haciéndola heredera de sus bienes porque no tenían hijos." Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 325, quien asegura que la carta "está en la Regla del abad D. Domingo". Noticia de esta escritura y sin nuevos datos en la A . H . Col. Sal., 0-7, con la fecha era 1067-septiembre-15.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1295

585 1021-16-noviembre. "Adefonsus Didacus", con su mujer María, donan a Santillana y a su abad Juan una viña "in territorio levanense". "Facta... V feria, X V I kalendas decembris, era M L VIIII, Rex Adefonsus in Legione, comité Garsea Sancii in Castella..." Confirman: Veila Munioz, Vermudus Braoliz, Fredinandus Vermudiz, Velliti Martiniz, Ordudus Frenandez, Garcia Valeriz. a

a

a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 58, con referencia al Códice del mismo título, fol. 31 v.

586 1021-16-noviembre. Donación de una viña en favor de Santillana y de su abad Juan. "Facta... V feria, X V I kalendas decembris, era M L VIIIP, Rex Adefonso in Legione, et comité Garsea Sanciz in Castella." a

o

a

a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 59, con referencia al Códice del mismo título, fol. 32.

587 1021-1-diciembre. Rodrigo Muñoz y su mujer Justa hacen donación a Santillana y a su abad Juan de una heredad in Barreda... "Facta... V I feria, ipsas kalendas decembris, era M L VIIII, Rex Adefonsus in Legione, et comité Garsea in Castella." a

a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 62, con referencia al Códice de igual título, fol. 33 v.

1296

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

588 1021-29-diciembre. Carta de propia oblación y donación de bienes en favor de Santularia y de su abad Juan. "Facta... V I feria, IIII kalendas ianuarias, era M L V I I I I , Rex Adefonsus, Comité Garsea Sanciz i n Castella." a

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 60, con referencia al Códice del mismo título, fol. 32 r.

589 1022-28-julio. Venta entre particulares de una viña en Castrillo de Poza. "Facta... kalendas Marcias, E r a T L X , regnante rex Adefonso i n Legione, et comité García in Castella." a

L. Serrano, O. S. B . : B.° Gj° Cárdena, págs. 289 y 290, con referencia al Becerro Gótico, fol. 75, col. 4.

590 1022-12-marzo. Bermudo vende a doña Tigridia, abadesa de Oña, siendo conde su hermano García. Fray Iñigo d<e Barredo: Oña y su real monasterio, pág. 30.

591 1022-27-marzo. "De el a ñ o m i l y veinte y dos, h a y dos cartas de venta, hecha a Doña Tigridia Abadesa. L a vna de Congalo Velaz, de vna tierra en Quintana Margan. L a data en Martes, a veinte y siete de Margo, que e s t á en la

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1297

Regla y dice que era conde Don Garda Sánchez. L a otra de Tello Bermudez, que está en el «Libro Viejo de las donaciones." Noticia de Argáiz: S. L., VI, pág. 441. Argáiz añade esta frase alusiva a una tercera escritura: "Hay además de Santa Tigridia un acto de jurisdicción, sin fecha, por el cual condena en cierta pena a un adúltero", y confiesa que él mismo vio el documento.

592 1022-28-juiio. Unos particulares hacen donación de bienes a Santillana y a su abad Juan. "Factum... sabbato, V kalendas augustas, era M L X , regnante Rex Adfonso in Legione, et comité Garsea in Castella et in Asturias." o

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 37, con referencia al Códice del mismo nombre, fol. 19.

593 1022-15-agosto. "In presentia id est Roderico Munni... Citi Petriz, Anaya Savariquiz..., in concilio Camesa Castro... Munio Leceniz" y su mujer "Gotiniz" reconocen que ciertas posesiones eran de pertenencia del monasterio de muchos años atrás... 1111 feria, XVTJI kalendas setembris, era MLX..." a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 42, con referencia al libro del mismo título, fol. 22 v.

594 1022-21-agosto. Donación que hace Petrus Escupariz de varios bienes a Santillana y a su abad Juan. "Factum... IIP feria, XII kalendas septembris, era

1298

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

MLX, regnante Rex Adefonso in Legione, et comité García in Castella et in Asturias." Josué, E.: Libro de Regla, pág. 38.

595 1022-8-noviembre. E l conde Fredelando Pelaioz con su mujer Elvira y su madre Godina, "cum consensu neptus mei Fernando Fredinandiz", hacen una donación a San Milán de la Cogolla y a su abad Sancho. "Facta... era millessima sexagésima, sexto idus Novembris... Sancius rex interfui et cf.—Mumadonna cf.—Eximina regina cf." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 88.

596 1022. Muño Sancho y Anderazo Muñoz hacen una extensa donación a San Miguel de Pedroso y a su abadesa Goto. "Facta... era millessima sexagésima, regnante Sancio rege in Castella et in Pampilona, in regnis suis... Sancius eps. cf.—Johannes Munnioz ts.—Garcia Gomiz ts.—Arendari Tellez ts.—Oveco Garcia ts." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 102.

597 1022. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de San Martín de Marmellar. "Facta... era millessima sexagésima." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 103.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1299

598 1023-31-enero. t

Zite Femóles vende una viña a la entrada de la villa de Scopiella. •"Facta... kalendas Februarias, sub Era T L X P , rex Adefonsus in Legione et comité Garsea Fredinandiz (sic) in Castella, et Sancio rex in Pampilonia." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 150, con referencia al Becerro Gótico, fol. 37, col. 1. E l "Garsea Fredenandiz" es, sin duda, un descuido del copista.

599 1023-31-enero. Zite Ferriolo vende una viña en Scopella. "Facta... II kalendas Februarias, Era T L X P , rex Adefonsus in Legione, et comité Garsea Fredinandiz in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 358, con relación al Becerro Gótico. Debería decir conde García Sánchez, en vez de García Fernández. Es la carta anterior repetida.

600 1023-15-febrero. Carta de propia oblación y de donación de bienes en favor de Santillana y de su abad Juan. "Factus... TV feria, X V kalendas martii, era MLXI, regnante Rex Adefonso in Legione et comité Garsea Sancis in Castella et in Asturias... Johannes et scripsit." Josué, E.: Libro de Regla, pág. 99, con referencia al Códice del rcásmo título, fol. 54 v. 18

2300

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

601 1023-30-noviembre. "Guntesalvo, qui su filio quod est parentibus ... Nebzano et Otrocia" se ofrecen personalmente a Santularia y a su abad Juan, haciendo al mismo tiempo una amplia donación al monasterio. "Facta... sabbato, II kalendas decembris, era M L X I , Rex Aldefonsus i n Legione, et comité Garciani." a

a

a

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 66.

602 1023. Contrato entre don Ñ u ñ o de Gete, abad de San Miguel de Silos, y don Vela Falcóniz, caballero de Silos. Texto perdido; pero se conserva la noticia; Ferotin: Receutt des chartes de Silos, pág. 8, con referencia al Archivo de Silos, 78, fol. 46. De este año eran también los siguientes documentos silenees, de los cuales sólo tenemos la referencia.

1023. Diego Alvarez dona por l a remisión de sus pecados a don Ñuño, abad de Silos, un dominio que t e n í a junto a las posesiones del monasterio. Ferotin, o. c, pág. 9; Aren, de Silos, Ms. 78, fol. 46.

1023. Doña Dolquita cede una tierra al abad don Ñuño y a San Miguel de Silos por el alma de su hermano Pedro. Ferotin, o. c, pág. 9; Arehico de Silos, Ms. 78, fol. 46.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1301

1023. Cierto Armentario da al abad don Ñuño por el alma de su madre un dominio, cuya situación no se indica. Ferotin, o. c, pág. 10; Ruiz, o. c, Arch. de Silos, ms. 78, fol. 46.

603 1024-4-abril. E l conde García devuelve al presbítero Julián unas heredades que los antecesores del mismo habían tenido en Villa Gonzalo de Pedernales, y que habían sido agregadas al condado. "Facta... II Nonas Aprilis, Era TLXIP, regnante rex Adefonso in Legione, et Sancius rex in Pampilonia, et comité glorioso Garseani in Castella." Entre los confirmantes: Tellu abba Karadignensi.—Saturninus abba de S. Quirici ts.—Petras eps. ts.—Urraka Christi ancilla ts.—Gundissalbo Didaz ts.—Assur Nuniz ts.—Annaia Sonnaz ts.—Nunu Gundissalbiz ts.—Fredinando Godestioz ts.—Sarracino Fernandiz hic. L. Serrano, O. S. B.: B.°
604 1024-5-abril. E l conde García Sánchez, "cum consensum pontifex Petras eps. seu et omni collegio obtimatibus kastellanensis", estando celebrando las fiestas de Pascua en el monasterio de San Cosme y San Damián de Covarrubias, concede a su tía Urraca, abadesa del mismo, todos los privilegios y heredades que la misma había recibido de sus padres Garci Fernández y doña Ava. "Facta... die notum dominico, festum Pasee, nonas aprilis, era TLXII, Regnantem Dominio nostro Ibesu Christo in térra et in séptimo trono, et subtus eo in Legione Alfonso principe et in Kastella comité Garsea. Et ego Garseani... manum mea + feci... Johannes pbr. et Julianus fratrer... Confirmaverunt.—Urraka confirmans in

1302

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

hunc pactum manum propria + inpresi.—Garsea comité cf.— Gundissalvus Didaz cf.—Assur Nunniz cf.—Vermudo Faniz cf.—Munio Ermel¿ f.—Rudiricus Guddisteus cf.—Gustio Didaz cf.—Gutier Gundissalvus f —Fredinandus Armentarius cf.—Albania Vegilanius.—Petrus eps. cf.—Bela Falconez cf.—Rapíñate Ruderiz cf.—Nunno Gundisalviz cf. Didaco Fanez cf.—Assur Frenandez cf.—Tellu Didaz cf.—Tellus abbas cf—Auriolus abbas cf.—Nunno Munioz cf.—Gundisalbo Munioz cf. Fredinando Gustios cf.—Didaco Telliz cf.—Belasco Fredinandiz cf.-— Oveco Assur cf.—Sarracín Fredinandez cf.—Nunno Assur cf.—Annaya Sonnaz cf.—Guter Gundissalvez cf.—Munio Ruderiz cf." e z

c

c

#

L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 38, con relación al A. Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, fol. 110.

605 1024-23-octubre. E l conde García devuelve al presbítero Julián unas heredades que los antecesores del mismo habían tenido en Villa Gonzalo de Pedernales, y que habían sido agregadas al condado. "Facta... X kalendas Nobembris, E r a TLXII, rex Adefonsus in Legione, et Garsea comité in Gastella..." Confirman: Nunnu Gundissalbiz hic.—Sarracino Fredinandiz hic.—Belasco Fredinandiz hic.—Annaya Sonnaz hic. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 350 y 351; Berganza: Awtigüedades, II, pág. 416. Los dos con relación al Becerro Gótico, folio 91, col. 3. Cf. con la carta 603.

606 1025-23-enero. Venta de un prado en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad Tello. "Facta carta notum die X kalendas Februarias. E r a TLXIIP, regnante rex Adefonso in Legione, et comité García Sangez in Castella." L. Serrano, O. S. B . B° (?.- Cárdena, pág. 218, con relación al Becerro Gótico, fol. 56, col. 1. :

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1303

607 1025-25-enero. Zite Morielez y su mujer María, junto con otros copartícipes, venden a San Pedro de Cárdena y a su abad Tello una viña. L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, pág. 220, con relación al Becerro Gótico, fol. 56, col. 3.

608 1025-9-febrero. Donación de bienes en favor de Santillana y de su abad Juan. "Factus... V feria, V idus februarius, era MLXIII, et regnante Rex Adfonso in Leone, et comité Garsea in Castella et in Asturias." a

o

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 98, con referencia al Códice del mismo nombre, fol. 54.

609 1025-9-septiembre. Donación de doña Eylo por sí y su marido Vellidi Monioz de varios bienes en Camargo, hecha en favor de Santillana y de su aban Juan. "Facta... V feria, V idus septembris, era MLXIII, regnante Anfonsus in Legione et comité Garsea in Castella et in Asturias." a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 83, con referencia al Códice de igual título, fol. 46.

610 1025-9-septiembre. Donación a Santillana y a su abad Juan de unas heredades y unos esclavos. "Factum... V I feria, V idus septembris, era M LX III , regnana

a

a

1304

F E A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

te Rex Adefonsus in Legione et comité Garseani in Castella et in Asturias." Confirman: Roderico Munniz et Annaya Lobatonis, et Anaya Sauariquiz, et Nunno Albariz. Josué, E.: Libro de Regla, pág. 97, con referencia al Códice del mismo título, fol. 53.

611 1025. E n San Miguel de Pedroso, "por muerte de doña Munia, eligieron por abadesa a doña Helduara. Con tal título es nombrada en una donación que le hizo Oveco Assurez, á ella y a sus monjas, donde dize que da mucha hazienda a S. Miguel de Pedroso: et ad tibi Domina Sanctisima Helduara Abbatisa, ceterasque benignissimas sanctimoniales. L a data es de mil y veinte y cinco". Noticia de Argáiz: 8. L., VI, pág. 373, quien refiere en el margen al folio 222, posiblemente del perdido Becerro Gótico de San Millán.

612 1026-1-enero. Donación de varias heredades en favor del monasterio de San Pedro de Arlanza y de su abad Auriolo. "Facta... II feria, ipsas kalendas Januarias. Era MLXIIII, rex Adefonso et comité Garcia in regnis suis." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 59, con relación al Becerro de Arlanza, doc. núm. 60.

613 1026-26-febrero. Donación de una serna y una tierra, "in Castello qui dicunt Misileo", hacha en favor de Santillana y de su abad Juan. "Sabbato, IIII kalendas

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1305

martius, era M ' L X I I I P , regnante Rex Adfonso i n Legione, et comité Garciani in Castella et i n Asturias..." Josué, E . : IÁbro de Regla, pág. 67, con referencia al Códice del mismo título, fol. 36.

614 1026-26-febrero. Citi Petriz y su mujer Arvidio hacen una extensa donación a Santillana y a su abad Juan. "Facta... sabbato, IIII, kalendas marcias era M L X I I I I , regnante Adefonsus Rex i n Legione, comité Garseani i n Castella." Josué, E . : Libro de Regla, pág. 101, con referencia al Códice del mismo título, fol. 55.

615 1026-28-febrero. Venta de una tierra en favor de Santillana y de su abad Juan. "Facta... II feria, I I kalendas marcias, era M L X I I I P , Rex Adefonsus i n Legione, et comité Garseani i n Castella." o

a

a

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 96, con referencia al Códice del msmo título, fol. 52 v.

616 1027-7-abril. E l conde García Sánchez dona a Santillana y a su abad Juan el monasterio de San Felices, situado en "Campo iuxta ilumine Porio", "Facta... feria V I , V I I idus aprilis, et comité Garseani i n Castella et i n Asturias..." Confirman: Gutierre Gutiérrez y Annaia Didaz... Alvaro Veilas, Gonzalo Munnioz, Munnio Godestioz, Fernando Petriz. a

Josué, E . : Libro de Regla, pág. 25, con referencia al Códice del mismo nombre, fol. 13. Entre 1017 y 1029, fechas del gobierno del conde García Sánchez, fué viernes solamente en los años 1021 y 1027. Véase sobre esta carta lo que decimos en el texto, cap. X X I X .

1306

F

R A Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

617 1027-7-mayo. Doña Urraca compra una porción de la villa de Barbadillo. "Facta... sabbato, i m . nonas martias, era T L X V rex Adefonso et comité García in regáis". Entre los confirmantes: Belasco Sceme hic ts.; Veila Assurez hic ts.; Sarracine Orusco hic ts.; Frenando Obecoz hic ts. L. Serrano, O. S. B.: Cart, Covarrubias, pág. 41, con relación al A. Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, original.

618 1027-16-mayo. "Die III feria, XVII kalendas Junias, era TLXV. In presentía de Ectabita et de abbate domino Auriolo de Sancti Petri et de domino Joannes, merino de Domina Urraca, et de Zite Bita et domino Joannes de Asturias et de domino Abolbalite de Arcos, ante iudice Munnio Gartia et saione Vermudo", Eita y Cara ceden a la condesa Urraca todas sus pertenencias en Cogollos y Madrigal. L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubias, pág. 42, con relación al A. Catedral de Burgos, vol. 69, primera parte, original. La fotocopia que tenemos a la vista y que publicamos en láminas añade entre Arcos y ante índice "et de Frenando Obecoz et de Alios omnes plures concilio de Cocollos et de Matricale et de Arcos".

619 1027-14-octubre. "Venta que cierto cavallero, llamado Ñuño Félix, hizo al Rey Don Sancho, el año de mil veinte y siete, dándole el Castillo de Cuevarana, a media legua de Oña, en cuyo Archivo he visto la escritura dada en 14 de Octubre." Firma Julianus eps Castellensis. Argáiz: 8. L., II, pág. 413.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1307

620 1027. Donación en favor de San Millán de la Cogolla de varios bienes sitos en Villanueva y sus términos. "Ego Sancius rex agnovi et confirmavi, in era millesima sexagésima quinta." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 106.

621 1028-19-febrero. Die tertia feria, X I kalendas Martii, era MLXVT. Ego Ienego a par cum meos fratres, qui sunt in collegio de sancti Vincenti, sic facimus inter nos et nomines de villa de Roderico cautum per ipsos nostros pratos, qui sunt in S, Torneiro, et ponimus cautionem de die notum de kalendas Martias, vsque ad tertio die Annuntiatione de Sancta Maria, quod si aliquis homo d>e Villa Roderico in ipsos pratos ante diem placiti aliqua disruptione fecerit aut aliqua querimonia, quod pariet home qui talia commisserit, por die, quartario de cibaria de trico, et por nocte modio de trico, a parte de fratres de Sancti Vincenti, et ad parte de Potestas, qui in voce Regis andauerit X X X solidos, E t sic scriptura et cautum istius maneat. Ego Eneco a par con meos fratres de Sancti Vincenti et omnes de Villa Roderico in hoc cautum, vel scriptura, qua fieri volumus,, et legente audivimus de manus nostras roborauimus: coram testes tradimus ad roborandum. Ego Sona ftr et ego Aureolo fr. hic ts., et manus nostras roborabimus. Munio scripsit. Argáiz: S. L., VI, pág. 239.

622 1028-1-marzo. Doña Teresa, hija de Rermudo II, dona a la iglesia de Santiago "corte mea propria quam habeo intus murum ciuitatis Legionis. Facta scriptura... die Kls. marcii. E r a sexies dena discurrente. VI. post millesimam.

1308

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Tarasia Christi ancilla cf.—(3 obispos; el rey), Federnandus Flainiz comes cf.—Munio Munionis comes cf.—Rudericus Velaz comes cf. (2 conf.), Didacus Gudesteiz ts. (2 conf.). A. López Ferreiro: H. de la 8. A. M. I. de Santiago, II Apéndice LXXXVIII, con relación al Tumbo A de la Iglesia de Santiago, folio 38.

623 1028-29-septiembre. Carta de propia oblación y donación, "propter anima de meo filio Albaro Didaz", de una divisa en Riocerezo que pertenecía a Rexenda. "Facta... III kalendas Octobris, Era T L X V I , regnante rex Sancio in Castella." Confirman: Didaco Munnioz rb.—Rodrico Gundissalbiz rb. ts. Nunno Assuriz rb. ts.—Rodrico Munioz rb. ts. a

n

L. S-errano, O. S. B.: B.° G. Cárdena, pág. 285, con relación al Becerro Gótico, fol. 74, col. 3.

624 1028-15-noviembre. Bermudo III dona a la iglesia de Santiago varias villas. "Facta... die XVIII Kls decembris, E r a sexies dena peragens VI post millena. Entre los últimos cf Muninus Muniz cf.—Fernandus Flainiz cf. A. López Ferreiro :H. de la 8. A. M. I. de Santiago, II, Apéndice XC, página 221.

625 1028-6-diciembre. La reina doña Jimena y su hijo Sancho deslindan los términos de Bailaría, y determinan las leyes f orales que en los mismos han de regir. "Facta... era millessima sexagésima sexta, octavo Idus Decembris, feria sexta. Ego Sancius rex... signum feci... Eximina regina similiter feci...

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1309

Garsias rex, ipsius regis filius, cf.—Fredinandus rex, frater eius, cf.— Ranimirus rex, frater istorum, cf.—Gundisalbus, frater illorum cf.— Sancius eps cf.—Julianus eps cf.—Munus eps cf.—Mancius eps cf.—Sénior Fortuna Sánchez cf sénior Munio Albarez cf." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 112.

626 1028-6-diciembre. L a reina doña Jimena cede a San Millán unas villas que compró a su hijo el rey de Navarra, Sancho; éste, a su vez, dona al monasterio unas villas que habían sido de Oveco Díaz. "Facta... era mili essima sexagésima sexta, notum die sexta feria, Octavo Idus Decembris. Ego Sancio rex... signum feci cf confirmavi. Garsea rex, ipsius regis filius cf. Fredinandus rex, frater eius, cf.—Ranimirus rex frater eorum, cf.—Gundissalvo, frater eorum, cf.—Sancius eps. cf.—Julianus eps, cf.—Munnius eps cf.—Sancius eps cf.—sennor Fortum Sanchiz cf.—sennor Aznari Sanchiz cf.—sennor Nunnu Alvariz cf.—sennor Sancio Furtunionis cf." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 108.

627 1028. Sancho, rey de Navarra, cede a San Millán de la Cogolla casas en el barrio de Sopeña, ciudad de Nájera, que fueron de su caballerizo García Moza, otorgando el señorío alto y bajo de las mismas. "Facta... era millessima sexagésima sexta. Sennor Fortum Sanchiz, cf.—Garsia, filius regis, cf.—Fredinandus, frater eius, cf.—Ranimirus, fratrer eorum cf.—Gundissalvus, frater eorum, cf.—Sancius eps cf.—Julianus eps cf.—Munnio eps cf.—Sancius eps. cf.—sennor Azenari Sanchiz cf.— sennor Nunno Albarez cf.—sennor Sancio Furtunionis cf." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 106.

1310

FRAY JUSTO PÉKEZ DE URBEL

627 bis. 1028. Casas cum divisas et hereditates i n Montana de Suso \ esta en el Libro de San Millan, fol. 159, cap. 237/ . In Dei nomine. Hec est cartula de Comparatione quam comparavi ego Domina Scemena Regina, i n Montanna de Sussun de Oveco Didaz; casas populatas et ermas, decem casas et uno monasterio, i d est, sancti Juliani, cum sua hereditate et casas I de Dolquiti, II de Monio Garcia, IIII de Blaquide, IIII de Sarracin Beilaz, V de Annaya Terrero, V I de Monio Iuhanez, V I I de Monio Izam, V I I I Blaquide lhs, VIIII de Donna Buena, X de Seler Monnioz. E r a M L X V I . — S a n c i o Rex i n Pampilona, et comité Sancio i n Castella.—Alfonsus Rex in Legione —Merino i n Termino Garcia Rama.—Iudex Ioannes Flaginez. m

Madrid, B, N . , ms. 897. Hay error en la fecha, que no podría ser la de 1028, si Sancho era conde en Castilla. De todas suertes, Oveco Díaz era uno de los vasallos del condado en las primeras décadas del sisflo XI.

628 1028. "Domina Eximina, qui fui de Saucto et sóror S. Quirici... ad honorem et atrium S. Michaelis archangelis et tibi cometissa domina Maiore, cum ceteris mulieribus ibi Deo servientibus, trado me cum corpore et anima mea et cum omni hereditate..." para que sirvan a San Miguel del Pedroso, "et post obitum meum meos collaceog et meas divisas". Sigue la determinación de los bienes, unos de los cuales—linares—están, "tras palatium de sennior Gundissalvo Fredinandez... Facta... era millessima sexagésima sexta, regnante Sancio rege i n Castella et in Pampilona et in Aragona... Gundissalvo Fredinandez ts.—Gundissalvo Monnioz ts — Johannes Paterne ts.—Tellu Blascoz ts.—Don Dolquite Annaia de V a leria ts." L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millán Cogolla, pág. 108.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1311

629 1028. "Eximina de Saueto, qui fui sóror de S. Quirici", se entrega a San Miguel del Pedroso y a su abadesa doña Mayor. "Gundissalvus Fernandez ts.—Gundissalvo Monnioz ts.—Johannes Patiernez ts.—Sancio rex in Legione, in Castella, in Nagera et Pampilona. Facta... era M . L X V . " a

a

a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 108.

630 1029-7-julio. "Doña Iñiga hace herederos a Sancho el Mayor y doña Munia, su mujer, de sus señoríos y heredamientos en Castilla y la Rioja, donándoles: Madrigal, su parte en Filiosa y Frascinosa en territorio de Munio; su parte en Fuente áurea de Agusin, Quintanilla seca, los dos Cupiellos, Triviño, Ruire de Ayas... En el territorio de Clunia a Fuente áurea,., villa de Torrecilla, Celleruelo de Pineda... Y otras propiedades en el territorio de Cerezo... en Espinosa, en el castillo de Maza y Judaico... Pero después de la muerte de mi, Doña Iñiga, lo que eligiereis hacer o juzgar de estas cosas, quede á vuestra consideración... hecha la carta día lunes, en las nonas de Julio, en la era 1067, Reinando por la gracia de Dios el principe D. Sancho, nuestro señor, y su hijo D. Fernando Conde. Y está autorizada... con el signo de D. Julián Obispo de Oca." Moret, S. J.: Anales, II, lib. XII, cap. IV, núm. 44, quien asegura que el original estaba en el Archivo de San Juan de la Peña.

631 1029-8-diciembre. Didaco Alvares de Asturias dona a San Millán de la Cogolla "palatios mees populatos cum collazos et pertenentias in Asturias, in litore maris, in loco Somo". Confirman los hijos del donante Alvaro Didaco y Vela Didaco, y además sennor Fortum Sanchiz ts.—sennor Acenari Sanchiz ts.—-sennor Nunno Alvarez ts.—Regnante Sancius rex in Pampi-

1312

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

lona et Castella. Facta... sub era millessima sexagésima séptima, sexto Idus Decembris. L.. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón

Cogolla, p á g . 112.

632 1030-1-enero. Carta de propia oblación y de donación de varios bienes en favor de San Pedro de Cárdena. "Facta... kalendas Januarias. Era TLXVIII, regnante rex Sancio in Legione, et comité Fernando in Castella." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, págs. 69 y 70, con referencia al Becerro Gótico, fol. 17, col. 4. 633 1030-12-febrero. Carta de propia oblación y de donación de bienes dada en favor de San Pedro de Cárdena y de su abad García. "Facta... II Idus Februarias, Era TLXVIII", regnante rex Sancio in regnis suis." Entre los confirmantes: Julianus eps cf.—y los abades Saturninus y Sancio. L. Serrano, O. S. B.: B.° G:° Cárdena, pág. 332, con relación al Becerro Gótico, fol. 86, col. 4.

634 1030-12-febrero. Donación de este día a Valpuesta y a su abad Gondesalbo; "rex Santio in Legione et in Castella." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm. XLVIII, con relación al Códice del A. H . N . de Madrid 1166 B, fol. 81 r.

635 1030-13-abril. Sancho, rey de Navarra, concede a San Millán, con motivo de la .aslación de las reliquias del Santo, la villa Matricem y sus términos.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1313

"Facta... era millessima sexagésima octava, notum die Idus Aprilis. Ego Sancius rex... signum hoc superscripsi, Sancius Pampilonenses eps. cf.— Julianus Auchensis eps. cf.—Munnius Alavensis eps. cf.—Mancius Oscensis eps. cf.—Munnio Gondisalviz comité cf.—sennor Furtunio Sanchiz cf.—sennor Azenari Sanchiz cf.—sénior Azenari Furtunionis cf.— sénior Fortum Oggobiz cf.—sénior Symeon Ennecones cf.—sénior Simeón Sánchez cf.—sénior Bonipatri cf.—senir Galindo Ennecones cf.— sénior García Furtuniones cf.—sénior Galindo Ennecones monacus cf." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogollo,, pág. 113.

636 1030-14-mayo. Sancho, rey de Navarra, traslada el cuerpo de San Millán de la Cogolla a una arca o sepulcro nuevo, reforma el monasterio, ajusfando más su vida a la regla de San Benito, le exime de toda jurisdicción o señorío que no sea el del rey; sus iglesias no satisfarán tercias ni primicias al obispo diocesano; reconoce la exención eclesiástica del monasterio; los obispos declaran no tener derecho alguno en la abadía y sus iglesias y propiedades, salvo el de visita, según lo® cánones. "Facta... era millessima sexagésima octava, secundo Idus Maii, regnante Sancio rege in Nagera et in Castella et in Legione. Sancius eps cf.—Munnio eps cf.—Julianus eps cf.—Mancius cf.—cónsul Munnio Gondisalbiz cf.—princeps Furtunius Sancii ts.—Azenarius Sancii ts." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán Cogolla, pág. 115.

637 1030-27-junio. In presentía de Citi Guntizalvez et de Petro Guntsalvez et de Ecta Rodriz et de Guntsalvo Citiz et de Guntsalvo Petriz et de Iusta Citiz et de Annaya Citiz et de Didaco Citiz et de Guntsalvo Monnioz et de Godestio Monnioz et de Alfonso Monnioz... infaneones de Asturias et de concilio de Sta. Juliana...", el obispo de Burgos, Monni Lerdo, declara libres las iglesias propias del monasterio de Santillana. "Facta... domi0

1314

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL o

a

a

nico, V kalendas i u l i i , era M L X VIII, Sancius Rex regnante in Castilla. Filius Fredinandus Rex et Regina Sancia." Josué, E . : Libro de Regla, pág. 110, con referencia al Códice del mismo título, fol. 60.

638 1030-27 de junio. Sancho el Mayor dona a San Salvador de Oña y a la abadesa T r i gidia el monasterio de Santa María de las Muelas, cerca de Villadiego... "Ego Santius rex Déi gratia Hispaniarum coram ómnibus episcopis, ducibus, coanitibus, optimatibus regni nostri..." Confirman luego: Julianus burgensis episeopus, Poncius palentinus ep., Johannes alavensis eps., Ranimirus factum patris mei, Garssias factum patris mei, Ferrandus factum patris mei, ego ancilla X t i licet indigna regina Maior factum domini mei et filiorum meorum; comes Enneco López Alavensis, comes Munnio Gonzalviz, F o r t u n Oysgaiz, Domnus Nuno Alvarez, Didago A l varez, Fortunio Alvarez, Gundisalvus Alvarez, Lope Osgandaris, comes Gonsalvo Munioz asturiensis, Lope Velaskes, Galindo Vellakes, Gonzalvo^ Roiz, Salvator Gonsalvez, Didago Munioz, Gonsalvo Pedrez, Gonsalvo Alvarez, Ruderico Vermuez, Alvaro Vermuez, Gómez Diaz, Facfca carta privilegii. E r a T L V , noto die sabato, V kalendas julii. Gratia Dei ego Garsia domino mei regi obediens hunc privilegium scripsi." A. H . N . , Oña, cuaderno I, núm. 10; Moret: Anuales, pág. 509; Yepes V Apéndices; Balparda, Greg. de: Historia crítica de Vizcaya, t. II, página 108. Probablemente hay alguna interpolación, como el título de Hispaniarum rex, que se da a Sancho el Mayor. De todas maneras, hay error en la fecha. Yepes «eñala el año 1027. Es de la última época de Sancho el Mayor, posterior a la reorganización, que al morir el infante García hizo del condado de Castilla, pero anterior a la reorganización del monasterio de Oña con la venida de los monjes de San Juan de la Peña.

680 1030. García Fortuniones vende a San Millán de la Cogolla y a su abad Sancho unas heredades en Sopeña, barrio de Nájera, que fueron de su

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1315

padre. "Facta... era millessima sexagésima octava. Me Sancius rex notum fuit, assensum prebui et confirmavi. Sennor Lope Furtuniones i n Naiera et Furtum Citiz iudex... (Confirman): Sénior dompno Furtunio de Subpenna ts.—Sancio Salvatoriz de Subpenna, ts. et fidia.tor." L. Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón Cogollo,, pág. 116.

640 1030 (?) García Fortuniones da "ad regulam sánete Marie Semper Virginia vel ad tibi abbati Mames uno agro qui est i n valle de Lareto... coram testes Gutierre et Didaco". Serrano y Sanz: Cart. de Santa María del Puerto, en B. A . H . , tomo LXXIII, pág. 430. Sin fecha. Conocemos al donante por el cartulario de San Millán. E r a un vasallo de Sancho el Mayor, a quien vemos por vez primera en 1010 (página 89) confirmando una carta, por la cual cierto presbítero llamado Sancho da a San Millán varios bienes sitos en términos de Boadilla "subtus palatio de Sénior Garcia Fortuniones"; en 1013, o mejor en 1023, García Fortuniones dona a San Millán el monasterio de Santa María, cerca de Villar de Torre (Ibidem, págs. 91-92); m á s tarde, hacia 1030, le vemos confirmando documentos de Sancho el Mayor (Ibidem, págs. 114 y 116), el cual, por lo visto, le dio posesiones y acaso miandaciones en la parte oriental de Santander.

641 1030. Documento acerca de los infanzones de Espeja. Menéndez Pidal: Orígenes del Español, págs. 39-40; Serrano y Sanz: Documentos para la Hist. de Ribagorm, págs. 336-342; Sánchez Albornoz: Anuario de Historia del Derecho Español, t. IV, 1927, páginas 74-75. 19

1

3

1

6

F

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

642 1030 (?) Sancho el Mayor y su mujer Mayor dan a San Isidro de Dueños la iglesia de San Pedro de Avellano. A. H. N., índice de los Docum. de San Isidro de Dueñas, fol. 11; Tumbo, fol, 42. E l índice pone erróneamente el año 1011.

643 1030 (?) Sancho el Mayor da a San Isidro de Dueñas "cujus baselica fundata est in suburbio atque regimine Legionense", la iglesia de San Miguel de Valle Atanasio (Baltanás). A. H. N., índice de las Docum. de San Isidro de Dueñas, fol. 7.

644 1031-28-a.bril. Doña Tota cometissa, hija de Garci Fernández y Ava. hace una donación a Sahagún y a su abad Cipriano, "in primis corpus meus et anima mea", y después da varias heredades por el alma de sus padres y hermano Sancho y "Soberinus meus Domnus Garseas quem occiderunt in Legione... Die IIII feria, V I kalendas magias, era MLVIIII, regnante rex Sancius in Castella..." Gundisalvo Petriz y Gundisalvo Munioz entre los confirmantes. Escalona: H. de Sahagún, escrit. 81, pág. 450.

645 1031. E l rey Sancho, de Navarra, permuta, con San Millán de la Cogolla, por el valor de quinientos sueldos, el monasterio de San Julián, limí-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1317

trofe con el de San Pedro del Monte. "Facta... era millessima sexagessim nona. Ego igitur Sancius rex et Mumadonna regina... confirmamus... Garsea, filio nostro, cf.—Ranemiro, frater eius, cf.—Fredinando, illorum frater, cf.—Sancius... eps. cf.—Munnioni eps cf.—Julianus eps cf.— Julianus eps cf.—sénior Munnio Albarez cf.—sénior Axenari Sanchiz cf. sennor Sancio Fortunionis cf. a

L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millún Cogolla, pág. 117.

646 1032-29-abril. "Didaco Munnioz una cum uxor mea Taresa" donan a San Pedro de Cárdena y a su abad García el monasterio de San Miguel "in villa Spinosa..." "Et ego D. M . cum uxore mea T. sic dedimus per ystum monasterium S. M. ad domna Munnia et ad Alvaro Munnioz illa kasa de Matarusci si per sorte villa... Vasticure, Facta... III kalendas Maias, era T L X X , regnante rex Sancio in Pampilona vel in Castella." Entre los confirmantes: Ruderico Gundissalbiz rb.—Ruderico Gudistioz rb.—Nunu Assuriz rb.—Salbator Gundissalbiz rb.—Gundissalbo Petriz ts.—Loppe Ogganderiz ts.—Nuno Albariz ts.—Gundissalbo Albariz ts.—Fortuni A l bariz ts.—Didaco Albariz ts.—Santius eps. cf.—Julianus eps. cf. a

L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Oardeña, págs. 84 y 85, con relación al Becerro Gótico, fol. 21, col. 1.

647 1032-7-marzo. Oveco Beilaz con su mujer Urraca venden una viña, que delimitan, a los hermanos Oveco Belascoz y Citi Bélascoz. "Facta... prima feria, nonas Marci, era millessima septuagésima, regnante Sancius rex in Legione et in Castella; maiorino Oveco Monnioz in Grannione, saione Fortum Fortum..." Entre los confirmantes: Belasco Sancio et Alvaro Narrietez fidiatores, Gomiz Acinariz cf.—Mer Johannes cf.—^Azenare cf.—Mer Jacobi cf. L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millán CogoUa, pág. 118.

1318

F E A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

648 1032-24-octubre. Doña Gunterode vende a doña Urraca la villa de Fontioso. "Facta... die III feria, VIIII kalendas Nobembris, era T L X X , rex Sanctius gratia Dei Regnans." Julianus eps cf.—Sanctius rex cf, et prolis eis Frenando cf.—Regina domina Maiore cf.—Comitissa domina Maiore cf. Fortune Sanctio cf.—Lope Ossannaz cf.—Ruderico Gudistioz cf.— Gutir Gundisalbiz cf.—Vegia Falconiz cf.—Didaco Orbittaz cf.—Nunnum Assuriz cf.—Nunnum Gundisalbiz cf.—Velasco Frenandez cf. Garcia Nunniz cf.—Frenando Sonnaz et Sonna Sonnaz cf.—Tellu Munnioz et Ruderico cf.—Didaco Froillaz et Munnio Froillaz cf.—Didaco Ruderiz et Gundisalvo Ruderiz cf.—Armentero Munniz cf.—Scapelevi ebreo et Bueno ebreo et Jacob ebreo cf.—Tellu Munniz hic ts... A l baro Virimudez et Ruderico Virimudez cf... Albaro Munnioz cf. L. Serrano, O. S. B.: Cart. Covarrubkts, pág. 43, con relación al A. Colegial de Covarrubias, leg. I, núm. 11.

649 1032-1-noviembre. Carta de familiarización y de donación de bienes hecha en favor de San Martín de Villaquirán y de su abad Juan. "Factum... ipsas kalendas Novembrii. Era M L X X cúrrente, Fredinando Sanzii Comitatum gerente." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Pedro de Arlanza, pág. 60, con relación al Bederro de Arlanza, doc. núm. 95.

650 1033-5-enero. Carta de propia oblación y de donación de varios bienes. Algunos de éstos se deslindan entre una viña de "abba de Vurgos" y otra de

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1319

"frater Adriano de Valle-Guimera", y una tercera de Sarracino, del mismo valle. "Facta... Nonas Januarias. Era T L X X P , regnante rex Sancio in Castella et in Pampilona." L. Serrano, O. S. B.: B.° G.° Cárdena, páge. 71 y 72, con relación al Becerro Gótico, fol. 18, col. 2.

651 1033-7-mayo. Juan cede a doña Oneca cuanto le pertenece en Grisaleña en compensación de las multas, en que él ha incurrido por diversos delitos. Confirman: "Obeco et Bellite et Johannes et Tellu fideiiussores... Facta... era millessima septuagésima prima, nonas magias, regnante rege domno Sánelo de Ripacurza usque in Astorica." L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Co
652 1033. La abadesa Ilduara da a San Miguel de Pedroso una viña sita en Sabugo, cuyos límites señala. "Facta... quinta feria, in era millessima septuagésima prima, regnante Sancio rege in Naiara et in Alaba et in Kastella." L. Serrano, O. S. B.: Cwt. San Millón Gogolla, pág. 120.

653 Primer tercio del siglo x i . Alfonso V I confirma en 1076 los fueros que Nájera tenía "in diebus avi mei regis Sancii Maioris et avunculi mei Garsie regis". L. Serrano, O. S. B.: Cart. San Millón Cogolla, pág. 233; Muñoz y Romero: Fueros Municipales, pág. 287, da una edición del fuero najerense, según una copia al parecer de tiempos de Fernando IV.

F R A Y

1320

J

USTO PÉREZ DE UEBEL

j

"• j

654 1034-30-enero. Gonzalo "Sarracinez" hace donación de una tierra a Santillana y a su abad Juan. "Facta... II feria kalendas februarias, era ML XXII, imperante Rex Sancio i n Castella et in Asturias vel in cunctis provintie sue, (sic)." Confirman: Citi Patiernez et Gundisalvo Randolfeci et Annaya Montanezi. a

Josué, E.: Libro de Regla, pág. 103, con referencia al Códice del mismo título, fol. 56 v.

655 1035-4-marzo. Donación de bienes hecha en favor de Valpuesta y de su abad Obecco. "Regnante Garceahi rex in Papilona et in Nagera sedis Garseani epo. in Valle Conpossita; era T L X X V I , die III feria, IIII nonas marcias." Barrau-Dihigo: Ch. de Valpuesta, núm XLIX, con relación al Códice del A. H. N. de Madrid 1166 B, fol. 23.

656 1035. Oveco Assuriz y ¡sus hermanos Umaduenna y Progina donan a San Miguel de Pedroso toda su herencia y vasallos en Montañana, Loranco, Redecilla y Ventosa. "Facta... quarta feria, qui est octavo idus angustias, era millessima septuagésima tertia." Confirman. Sancius rex... Garsea, meus filius, cf. Ranemirus, frater eius, cf. Fredinandus, istorum frater, cf. Sancius eps cf. Garsea eps cf. Munnius eps cf. comes Munnio Gonsalvez cf. sénior Fortun Sánchez cf. sénior Azenar Sánchez cf. sénior Fortun Oggoez cf. sénior Eximino Ennekones cf. sénior Eximino Sangiz cf. Garcia Fortunionis cf. Ximino exarator cf. L . Serrano, O. S. B . : Cart. San Millón

Cogoila, p á g . 120.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1321

657 1036. "Surrexit comes Fredenandus Gundisalviz, Dux Kastelle, venit ad Ospicium ad ipsum arcisterium SS. Facundi et Primitivus, fecit sugestionem abbati Domno Sigericus vel omni collegium fratrum eorum ut dedissent illi dúos omines qui abuissent comendita panem et vinum, unde abuisset ipse comes tolerantia in via sua; aquieverunt ei fratres; sic erat ille comes benefactor ipsius monasterii, et ejus fratrum, et ad ipsam petitionem suam dederunt ei ipsos omines et tenuit ipsos omines dúo usque ad obitum suum per jussionem fratrum et amplius malum non fecit in eadem villa nec in suos omines. Post mortem vero ejus surrexit filia sua nomine Mumadona comitissa; abuit virum nomine comité Gómez Diaz, et fecit superbia ad ipsius monasterii ver ad fratrum eorum et non fecit obedientian sicut genitor suus fecerat, et per potentiam et cupidines disrupit testamentum ipsum priorem, et omines multi ad parte sua fecit, et magis peccatum fecit quam mercis." Fué después el abad de Sahagún Vicente a quejarse al conde Gar.cía Gómez y a su madre, pero no le escucharon... "ipse comes Garsea Gomiz simul cum mater sua in superbia eorum, et non cogitaverunt de maledictione ipsius testamenti, et fecerunt sicut erant docti: scripserunt inde cartula donationis vel dotis ad uxore sua domna Mumadona et alia donatione fecerunt" a su monasterio de San Juan de Saldaña. Esdalona: Hist. de Sahagún, pág. 452.

658 1036. El presbítero Justo hace un contrato con Juan, abad de San Martín de Liébana, y sus monjes. E l da sus bienes al monasterio, y ellos le dan la celia de San Facundo y Primitivo para restaurarla, "et facías mihi in illa servitio vel ad cultores, qui in Sancti Martini fuerint... ipso meo peculiari, que in diem Sancti Martini et Sancti Michaelis archangeli, que osculetis manus ad sacerdotes", qui pro anima mea sacrificium offerant, et faciatis memoriale pro anima mea... Facta... IV feria, era MLXXIV, regnante rex Veremudo in Legione et comitissa domna Toda in Le-

1322

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

baña". Confirman el abad Juan "cum fratribus", y don Gonzalo, abad de Valcavado. Cartulario de Santo Toribio de Uébana, núm. 85.

659 1036. Záfale vende a San Millán una coba por cincuenta sueldo® "et alboroc duas aranzadas de vino, sex almudes de trigo, unum arietum. Rex García in Pampilona et Naiera, Galindo Scemenonis in Naiera, amirante, Bonopater ts., Fortun Ote alcalde, Domno Lupe decano". Serrano, O. S. B . : Cart. de San Millán, pág. 125.

660 1036-1-enero, "Domna Urraca, Deo vota", ratifica a Arlanza y al abad Aureolo el monasterio de Santa María de las Viñas. "Fredenando gratia Dei rex obtinente Castella et Legión©. Ego Urraca Christi aucilla, Julianus episcopus, Fredinando rex, Nunno Alvarez, Didaco Munnioz, Fortun Alvariz, Fernando Ruderiz, Gudesteo Ruderiz, Didaco Orbitaz, Didaco Froilaz^ Munio Froilaz, Munio Velaz, Johannes exaravit." Serrano, O. S. B.: Cart. de Arlanza, pág. 67.

660 bis. 1036-12-agosto. En la data de la carta de arras que Ramiro de Aragón hace a su esposa Gilverta leemos "Regnante imperatores Veremudo in Leione et comité Fredinando in Castella et rex Garsea in Pampilona et rex Ranimirus in Aragone et rex Gundesalbus in Ripacorga. A. H. N., Docums de S. Juan de la Peña, perg., leg. 442. doc. núm. 39.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1323

661 1037-1-enero. Ruderico Telliz se hace familiar de San Pedro de Arlanza, entregando al monasterio su divisa de "Exaramello, que mi profiliavit Domna Guntroda... Rex Vermudo et Ferdinando comes in regnis sms". Confirman: "Julianus episcopus, Urracha Dei ancilla, Gundisalvus presbiter, Fredenando Gundissalviz, Vela Didaz, Assur Nunniz." Serrano, O. S. B.: Cart. de Skm Pedro de Arlanza, pág. 61.

662 1037-1-enero. Diego Orbitaz hace una venta a don García por un caballo negro, "valente C solidos argénteos, Rex Virimudo et Fernando comes in regnis suis". Serrano, O. S. B.: Cart. de Covarrubias, pág. 46.

663 1037-1 de julio. Fernando I da el monasterio de Santa Marina, San Miguel y San Pelayo de Valdehande a San Pedro de Arlanza y a su abad Vicente, "regnante serenissimo principe Fredenando in Legione et Castella et in omni regni sui." Confirman: Didaco Munnioz, Nunno Alvarez, Fortuni Alvarez, Alvaro Fernandez, Roderico Vermudez, Alvaro Rodriz, Nunno Fredinandiz, Armentero Nunniz, Joannes exaravit. Serrano, O. S. B.: Cart. de San Pedro de Arlanza, pág. 65.

1039-17-agosto. • (Cristus.) Fredenandus rex et Santia regina. Patri domno Cipriano aepiscopo per huius nostre preceptionis serenissimam lussionem ordinamus atque concedimus vobis señera quos nocitant POQOIO que dudum fuerat ex testamentum sánete Marie et post ea cultauerat ca ad-

1324

F K A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

que popularet auio nostro comité domno Santio per scurrone suo Munnio Gudestediz. Concedimus uobis ea ab integro per suis terminis ut obtineatis ex nostro concesso sicut eam obtinuerant antecesores vestri de dato auio nostro rege domno Ordonio cui memoria sit in benedictione ut habeant inde clerici subtrotiam temporalem et nos ante Deum copiosan mercedem. Neminem uero pretermittimus qui uobis ibidem disturbationem faciat nec in modice; si qui tamen quod fieri minime credimus aliquis homo hanc factum nostrum infringere temptauerit cumIuda Domini proditore lugeat penas in eterna damnatione et hanc scripturam in cunctis habeat firmitatis rouorem et ad partem (aqui notum etc mas un bl. de [ + 31 — ] y después) Ipsius ecclesie libras auri v° persoluat (lo que sigue en principio de esta línea 8. ) Notum die X V I kalendas agustas era L X X V I I post I. Fredenandus rex in hanc scripturum quam fieri elegi signum inieci (Signo). Sancia regina cf. (Signo). Froila ouetense sedis eps cf. Petrus astoricensis eps cf. a

2

A. Cat. León, núm. 1264 .

664 1042. 920. In tempore illo, cum. regnaret Garsías rex in Pampilona et in Caste11a, fraterque ejus Ferdinandus rex in Legione vel in Gallecia, erat ecclesia hec Sánete Marie, quod vocitatur de Portu, deserta, absque abbate vel habitatore. Advenerat itaque, aspirante Christo, causa orationis et ex orientis partibus, quidam presbiter vel peregrinus nomine Paternus; atque cepit manibus i n ipso loco laborare..., ipsius monasterii causas inquirere, sicut fuerunt in antiquis temporibus vel in tempore Antonii episcopi, ut eas cum justitia ad illud reduceret." Entonces, hombres malvados quisieron echar del monasterio al abad Paterno y sus compañeros, pero ellos acudieron al rey, el cual "confirmavit illum atque constituit in suo ordine, et jussit eum possesiones et res monasterii exquireret..." a

Serrano y Sauz: Cart. de Santa María del Puerto, B. A. A., t. LXXIII, páginas 420 y siga; Muñoz y Romero: Fueros Municipales, páginas 189-190.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1325

665 1044. X V I Kalendas Julias, era M L X X X I I . In nomine Domini nostri Jesu Christi; Sánete Trinitatis Patris et F i l i i et Spiritus Sancti. Amen. Nos qui i n Christi nomen aduocati sumus atque conuenti, sic nos expandimus ad tibí P a t r i nostro Arciseli abbas, ut sis custos ducator anime nostre i n Christi sequenda uestigia et Sánctorum Patrum exempla, hereditatem possideamus eternam. Nos uero quod audiuimus et corde credimus..., Domino fauente omnia adimpleamus. Tan mobile quam inmovile, et quidquid exinde faceré uel judicare uolueris nullus ex nobis ausus sit proprium uindicare nec ad prepositum contradicere et maiori jussioni non sit ausus ex nobis inobediens esse. Quod si quis (sigue como en el pacto de Tejada) ... a presentí seculo excomunicatus permaneat ab omni celu ehristianorum, qui hoc fecerit, et abbas qui pactum uel regule monasterii continuerit. Audite quid scriptura dicit: N o n est dubio martyr in celo, qui fuit confessor i n seculum. E t eterum: Qui perseuerauerit usque i n finem, hic saluus erit. Certe quod, tu dominus noster, et si aliquem ex nobis injuste... Archivo de Silos, ms. 29, a fol. 1. . No reproduzco íntegramente este pacto, porque lo que sigue es idéntico textualmente al pacto de Tejada. Me ha parecido, sin embargo, conveniente dar aquí noticia de él para que se vea con qué tenacidad se conservaba la tradición monástica española cuando los cluniacenses empezaban a irrumpir en nuestras monasterios. E l monasterio de Santa María, Santa Juliana y San Miguel de Sotoavellanos, al cual se refiere este pacto, estaba situado cerca de Amaya. Fundóle en 1036 Arciselo con otro abad llamado Valerio, y Domingo, sobrino de este último, y varias personas más, hombres y mujeres. A continuación del pacto encontramos la donación de Arciselo: "duas casullas séricas, una planeta lanea cum suo complemento, calicem de argento, crucem de allatone", una alfagara, un antifonario, un himnario, dos-orationales, un libro de misas, un "dominico", dos horarios, dos salterios, un ordinum, tres campanas, un "signum baselice". Todo destinado al abad Domingo y al monasterio de Santa María, "edificatum propriis manibus nostris". Y manda que cada año se le haga el aniversario.

1326

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

666 Era 1045. Sub Xrti nomine et eius imperio. Ego denique donna Onnecha licet indigna, pro remedio anime mee et remissione peccatorum parentum meorum, timendo penas infierna et Dei misericordiam adquirendo, concedo Sancto Salvatori et Sánete Marie semper virginis Sanctique M i chaelis archangeli et Sancti Augustini et Sánete Columbe et Sancti Pelagii oeterorumque reliquiarum, qui ibi requiescunt necnon et tibi donno Enneconi abbati et ómnibus tecum ibi deo servientibus, in monasterio Honiensi, in territorio de Barova, in villa pernominata Busto, in illa lomba, ecclesiam sancti Martini, quam abeo de avis meis et parentibus meis, integram, et ut miteatis ibi clericum qui serviat Deo pro anima mea et animabus parentum meorum; et insuper deo vobis circa ipsam ecclesiam dúos solares cum sua divisa et cum suas hereditates, térras, vineas, ortos, áreas, exitus et introitus, in montibus, in fontibus atque cum suis abiacentiis, que ad ipsos solares pertinet, ad integritatem, ut serviat sancto Salvatori pro remedio anime mee et parentum meorum jure perpetuo. Si quis tamen, ex meis propinquis vel de alia qualincumque sit persone, qui contra hoc meum datum insurgere voluerit aut violari presumsecrit, ex virtute Christi et omnium sanctorum auctoritate, sit excomunieatus et maldictus maledictione perpetua descendat super eum ira Dei omniponentis et nullus sit qui misereatur ei; pauci tamen sint dies vite eius et post obitum suum sit manso eius cum luda Domini traditore et Zabulo in averni báratro; insuper hoc quod retentare voluerü in ipsa villa et in ipsis suis territoriis redat duplatum et a parte regule sancti Salvatoris C. libras auri puri exsolvat; hanc vero cartam firmam et stabilem permaneat. Facta carta donaüonis VIII Kalendas apribis era M X L V secunda regnante domino meo Jesu Xto et sub eius imperio Rex Garsea in Pampilona, in Álava et in Castella, fraterque eius Fredinandus rex in Legione et in Burgos, Ranemirus rex in Aragona et in Suparui et in Rippacurcia. Ego denique donna Onnecha qui hanc cartam fieri iussi legente audivi et manu mea hoc signum + impressi et testibus ad roborandum dedi. Citti hic testes. Belliti hic ts. Santius eps nagarensis ecclesie sedis audivit et confirmat. Gomessanus burgensis ecclesie eps conf, Nunno Albarez de Aza ts. sennor Azenar, Didacus Ruderiquiz ts., Sancius de Petralata ts., Domno Nunalveriz de Carazo ts.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1327

eximinus exarevit hanc cartam donationem datam et conf irmatam i n conceyo bonorum virorum et mulierum de Busto. Al margen: Sancius fortuniones de Ponticurbo. Mns. núm. X del Archivo de Silo, fols. 33-34. Después de impresa esta copia encontramos en -el A . H . N . , Leg. 166, doc. 9, el original (?) de la misma, sin notar diferencias notables si no es en la fecha, que es MXLII.

667 1047. 920. Términos Sánete Cecilie de Garfilios et de Sancta E u l a l i a de Peñero et Sti. Stephani de Cropias et Sti Cipriani, que dedit García regió ad abbas nme. Paternus de Sancta M a r i a de Portu... Omnia que sunt Ínter istos términos nominatos debent serviré ad Sancta Cecilia de Garfilios et desuper i n sub uno ad Sancta M a r i a de Porto, jure perpetuo, sicut servierunt i n antiquo tempore sub jure de domno Antonio episcopo et de domno Montano abbate, i n era D C C C C L X V . Serrano y Sanz: Cart. de Santa María del Puerto, en B. A. H., t. LXXIII, páginas 420 y sigs.

668 1047-5 de marzo. 927. "In era T L X X X V , notum die V feria, VIII kalendas aprilis", vino el abad Paterno a l a villa de Escalante por mandado del rey don García, para reclamar las posesiones que allí tenía e l monasterio de Santa M a r í a del Puerto, "quos tenebant E i t a V i t t a Citiz et domna Goto, impartita inter suos germanos, et sakavit illos de jure de ipsos infanzones, et fecit eos de post parte de Sancta Maria de Portum, cómodo fuerunt i n antiquis temporibus sub jure vel potestate de illo episcopo domno A n tonio et domno Montano abbate in era D C C C C L X V , regnante domino nostro et principe Ordonio i n Leone et in Gallecia." Serrano y Sanz: Can. de Santa Maria del Puerto, en B. A . H., tomo LXXIII, pág. 431.

1328

FRAY JUSTO PÉEEZ DE URBEL

669 1066-13 de junio. "Ego Maior, Christi ancilla, Sancii comitis filia... innotesoere voló qualiter divido meum habere, que Dominus dedit mihi. In primis dimitto illis ómnibus, qui equos habent a me in prestando, ut sint illorum et faciant ex eis quod voluerint. Deinde dimitto omnes illos et illas qui sarraceni fuerint et christiani sunt, quos ego nutrivi pro remedio anime me, liberos et absolutos et ingenuos..." Deja luego, "de meas hereditates" al monasterio de San Martín, "quem pro amore Dei et Sancti Spiritus ejus et purificatione peccatorum meorum edificare cepi in Fromesta". Le da en primer lugar la villa de Fromista, "quam ego populavi", con otras haciendas y exenciones: "non enim decet ut tale hominum genus sicut monachorum ulli homini subjaceat nisi soli Deo". Da también a San Martín las vacas qué tiene en Fromista, y las de Asturias las reparte entre el obispo Jimeno de Burgos, el de Palencia, Bernardo y el abad Mirón: "Istis tribus monachis, ut orationes et vigilia et obsequia defunctorum faciant pro mea anima, et missas canant, et illud bonum quod scierint pro me hagant... Ego Mayor regina Christi ancilla; idus junii, era MCIIII, Egiga notuit." Yepes: Corowca..., t. VT, Escrit. XVI, fol. 405.

Impresas ya las páginas anteriores, he tenido la satisfacción de conseguir fotografías de dos documentos existentes en el archivo catedralicio de Falencia y relacionados con la época y los personajes que estudio en esta obra. A ellos aludo en los números 270 y 277 de este catálogo documental, que reproducen extractos existentes en el Archivo Histórico Nacional; creo, sin embargo, útil ofrecer al lector el texto íntegro, todavía inédito, ya que son tan pocas las escrituras que he podido insertar de esa región del Pisuerga. Quiero hacer constar aquí el testimonio de mi gratitud al inteligente archivero de la catedral palentina, don J e s ú s Sanma rtín Payo, que ha puesto a mi disposición toda clase de facilidades, y al fotógrafo de la misma ciudad Florencio Domínguez, autor de las fotografías que me han servido para la transcripción.

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1329

670 951-24-IV. Sepan quantos este publico instrumento vieren commo, a siete dias del mes de mayo, era de mili e trezientos e noventa e un annos, dentro de la eglesia catredal de sant Antolin de Palencia, estando asentado en el consistorio, donde se acostumbran librar los pleitos, el honrrado discreto e sabio varón don Domingo Ferrandez deán de Palencia, provisor e vicario general en lo spiritual e temporal en todo el obispado de Palencia por el honrrado in Christó Padre e sennor don Vasco, por la gracia de Dios e de la santa iglesia de Roma obispo de Palencia, e notario mayor del Reyno de León e chanceller mayor de la reigna, en presencia de mi Francisco Ferrandez de Palencia notario publico, en la dicha dibdat, e de los testigos de yuso scriptos, páreselo Juan Pérez de Aceus prior de la iglesia de Fusillos e procurador que se mostró ser del cabilldo de la dicha iglesia de Fusillos, estando presente Juan Sánchez de Sajo (?), procurador del dicho sennor obispo, e otros vezinos de la dicha cibdat e de otros logares del dicho obispado; e luego el dicho prior presento e fizo leer por mi el dicho notario antel dicho sennor provisor una carta de donación que don Femand Anxurez e Gonzalo Anxurez e Nunno Anxurez condes de Moncon fizieron a la iglesia de Fusillcs, del su logar de Pajarejos, cerca de Bezerril de Campos, escripta en pergamino, de' letra antigua, signada de escribano publico; el tenor de la qual de verbo ad verbum es este que se sigue: Sub Christi nomine. Ego Fernandus Auxurez et ego Gonsaluus Anxurez et ego Nuniuz Anxurez comides de Monteson, pro redempcione animarum nostrarum et parentum nostrorum, facimus cartulan sine testamentum donacionis ecclesie sánete Marie de Fusillos et vobis donus Raymundus abbas dicte ecclesie et onmes sucessores vestros de loco nostro de Paliarejos, cerca Bezerril cum monte et efesa et cum domus et solos, vineis, terris, pratis, ecclesias et introytus et exitus et cum omnes términos suos, tam populato quam et heremo, tali conuencione ut habeatis ómnibus diebus, videlicet vos et sucessores vestros, ad serviendum Dominum nostrum Salvatorem mundi et beate Marie mater eius. Ho'c facimus pro remissione peccatorum nostrorum et parentum meorum et ad confirmandam hanc cartulam dedistis novis X L marchas argenti purissimi. Quod si aliquis adversus hanc legitima cartam ad infringendum insurgere tentaverit, in primis iram Dei et indinacionem habeat, et cum luda traditore Domini pares penas in eterna dapnacione lugeat, atque cum Datan et Abiron quos térra absorboit sit dimersus in profundum inferni, et pro ausu

1330

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

temerario duplicatum restauret quantum infringen; volueret ©celeste vestre et vobis vel sucesoribus vestris et petet libras X X purissimi auri, et insuper hac escriptura plenum obtineat firmitatis roborem euo perenni et sécula cuneta. Facta cartula donacionis noto die VIII kalendas may, era DCCLXXXVIIII. E t ¡nos auan diti comides hanc cartam fieri iusimus tota mentís intencione. Fueron visores Aiuar Pérez mayordomo regis, Petrus Nunez alférez regis, Garsia Royz merino mayore, Tello Tellez electus in Palencia, Petrus Martínez capistol de Fusellos, don Florente el abbad. Et ego Dominico Moro quod escrepsit signauit comino escriba regis de meo signo. Domino Moro. Archivo de la Catedral de Palencia. Cajón de los documentos de Husillos. Copia sacada en 1391. Al respaldo se alude a un original que no me ha sido posible encontrar. Véase el número 270 d-e este Catálogo documental, donde aparece la fecha sin el error evidente que aquí encontramos: Era DCCCCLXXXVIIII. 671 955-24-IV. In nomine Domini nostri Jhesu Christi. Ego Fernandus Ausurez, comité in Monteson, pro redemptione anime mee et parentum meorum, fació cartulam sine testamentum donationis eglessie sánete Marie de Fusellos, quam gubernat et regit donus Raimundus abbas, de illa mea villa de Pallares, que est sita ínter Griiota et rium de Carrione, cum suos términos et cum domos, sollos, vincas, térras, pratos, pastos et cum suas albergueras, que sunt in suo termino, et cum illas acennas, que sunt in dicto termino, in rio de Carrione; istam jam dictam villam cum omnia supranominata dono dicte eglesie sánete Marie et uobis Raimundo abate et sucesoribus uestris ut habeatis perpetuo cum introitus et exitus et cum omnes términos suos, tam populato quam et heremo, et cum ómnibus pertinenciis et directuris suis; qui quidem terminus uadit de illo ponte de dono Guarino per caminum, que uadit contra Carrionem usque ad caminum, qui uenit de sancta Gadea ad molinos de Uirulescas, et per ipsum caminum usque ad sanctam Gadeam, et de sancta Gadea contra Griiota per caminum qui uadit de ponte de dono Guarino ad Griiotam, usque ad alium caminum, qui uenit de Griiota ad portam antiquam de Pallares, et per ipsum caminum contra Palares usque ad caminum, qui uenit de Pontone de Griiota ad Palentiam, et per ipsum caminum contra el dictum pon-

COLECCIÓN DE DOCUMENTOS CASTELLANOS

1331

tonem usque ad caminum qui uenit de uilla Martin ad uillam de Pallares et per ipsum caminum contra uillam Martin usque ad arroium qui uenit de la Ñaua, et per ipsum arroium contra Palencia usque ad alium caminum que uenit de uilla Martin ad acennas "de Paliares, et per ipsum caminum usque ad helbegueram de Pallares, et de ipsa helbeguera per caminum qui uadit ad sanctum Romanum usque ad eglesiam de sancto Romano, et de ipsa eglesia ad r r i u m de Carrione, et per ipsum r r i u m usque ad acennas de Pallares, et de ipsas acennas per ipsum rrium usque ad pontem de dono Guarino. Hoc fació pro rremisione meorum pecatorum et ut uos jam dictus Raimundus abas et sucesores uestros seruiatis Domino Jhesu Christo redemtore nostro et Beate Marie matre ejus. Quod si aliquis aduersus hanc legitimam cartam ad infringendum iusurgere tentauerit, i n primis iram Dei et indignationem habeat et cum Juda traditore Domini pares penas in eterna dapnatione lugeat atque cum Datam et Abiron, quos t é r r a absorbit sit demersus i n profundum inferni, et pro ausu temeritatis quantum infringere uoluerit duplicatum rrestauret eglesie uestre et uobis jam dicto Raimundo et sucesoribus uestris, et insuper pectet centum libras purissimi auri, et semper hec scriptura plenum obtineas firmitatis roborem euo perenni i n sécula seculorum. Facta cartula donationis nocto die VIII kalendas may, in era D C C C C L X X X X I I I .

Ego Pernandus Ansurez comide, qui hanc cartam fieri jussi tota mentis intentione confirmo.—Gloriosissima regina confirmat.—Gonsaluus Dias confirmat.—Bellidus Nunez confirmat.—Ansus Nunez confirmat.— Petro Cidez de Facinas testis.—Nunno Garsia confirmat.—Rodericus Gunsalui confirmat.—Pelagius Garsia confirmat.—Froia Diez confirmat.—Guter Pérez de A v i l a testis.—Comes Gunsaluus confirmat.^—Comitissa domina Uraca confirmat.—Domina Ximena confirmat.—Sancius Uermudez confirmat.—Fernán Garsias de F i t a testis.—Petro López de Manquillos notarius regis quod scripsit signauit. Archivo de la Catedral de Palencia, copia del siglo xn. Cajón de los papeles de Husillos. Tal vez algunas de las signaturas puedan pertenecer a la época en que fué transcrito el documento, como las de los testigos Pedro Cidez de Hacinas, Gutier Pérez de Avila y Fernán García de Hita, y ia del notario real, pero no hay motivo para poner en duda la autenticidad del texto mismo. En el mismo Archivo de Palencia, cajón de los documentos de Husillos existe una confirmación de esta escritura, hecha en 1391 por el "honrrado -e discreto e sabio varón don Domingo Ferrandez, deán de 20

1332

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Palencia, prouisor e uicario general en lo espiritual e temporal en todo el obispado de Palencia, por el honrado in Christo padre e sennor don Vasco por la gracia de Dios e de la santa Eglesia de Roma obispo de Palencia e chanceller mayor de la rreina, en presencia de Francisco Ferrandez, notario publico de la cibdad de Palencia a petición de Juan Pérez de Haceues, prior de la Iglesia de Fusillos e procurador que se mostró ser del prior e cabilldo de la dicha iglesia de Fusillos... el cual leyó una carta de donación, que don Ferrand Ansurez, conde de Monzón fizo en la iglesia de Fusillos de la villa de Pajares escripia en pergamino et signada de escriuano público." No reproduzco el texto, que es el que acabo de transcribir, bastante viciado, incluso en la fecha reproducida de la manera siguiente: "noto die VIII kalendas. may in era DCC..."; pero encuentro algunas diferencias en los nombres de los confirmantes, y me parece útil transcribirlas: "Ego Fernandus Anxurez comide, qui hanc cartam fieri jussi tota mentís inten tione confirmo.—Gloriosissima regina confirmat.—Nunno Garsia con firmat.—Comes Gonsalus Sánchez confirmat.—Gonsaluus Diaz confir mat.—Rodericus Gunsaluiz confirmat.—Gomitissa Domna Urraca con' firmat.—Belit Nunnez confirmat.—Pelagius Garsia confirmat.—Domna Ximena confirmat.—Anxur Nunnez confirmat.-—Frola Didaz confirmat.—... confirmat.—Pe tro de Facino testis.—Guter Pérez de Avia testis.—Ferran Garsias de Fita testis.—Pedro López de ManqueHos* notarius regis quod testis signauit." o

672 1033-27-VI. Sancho el Mayor introduce l a observancia cluniaeense en San Salvador de Oña. Yepes, Coroniaa general, V , fol. 467. En el Archivo Histórico Nacional existen dos copias posteriores que vio Magallón {Colección diplomática de San Juan de la Peña, página 113). E n las dos se nombra a un papa llamado Gregorio. L a fecha, según el original de Yepes, hoy perdido, iba señalada en esta forma: "Era M L X X I , noto die sabato, V kal. julii." Esas dos copias posteriores señalan el año 1020, y otros fijan para esta carta famosa la fecha de 1024 y 1030. Ahora bien, en ninguno de estos años fué sábado el 27 de junio, ni había en Roma un papa llamado GregorioParece clara aquí una fuerte interpolación, y esta impresión se confirma al observar que, como dice Kher, la parte constitutiva del final está tomada del privilegio dado por Alejandro II a San Juan de la Peña el 18 de octubre de 1071. (Das Papsttum und die Konigreich& Navarra..., Berlín, 1928, pág. 7.)

APÉNDICE

II

DOCUMENTOS D E SANTO TORIBIO D E L I E B A N A

Aunque no son propiamente castellanos, creo que deben figurar aquí los documentos de la región de Liébana y Potes, que han podido llegar a mi conocimiento. Es ésta una región íntimamente relacionada con las Asturias de Castilla, y que en algún momento, cuando la audacia de Fernán González presionaba por todas las fronteras, llegó a formar parte del condado más o menos oficialmente. Por otra parte, muchos personajes de la repoblación foramontana descienden de aquellos valles, situados en torno a los Picos de Europa, y allí tenían especialmente su cuna y un núcleo importante de su poderío los condes de Saldaña, que se llamaron también condes de Liébana. Como podrá observar el lector, la onomástica y la toponimia lebanenses se repiten con frecuencia más acá de los montes. Algunas cartas de Piasca habían sido ya publicadas por el Padre Fidel Fita en su'estudio intitulado El Monasterio dúplice de Piasen y la regla de San Fructuoso de Braga, publicado en el Boletín de la Real Academia de la Historia, t. X X X I X , pág. 448 (1899); a otras se hacía alusión en el catálogo de documentos de Sahagún, de Vignau. Aquí doy por primera vez relación de todas ellas hasta 1040, deteniéndome particularmente en aquellas que son todavía desconocidas. Otro tanto hago con las del cartulario de Santo Toribio de Liébana, que aguarda todavía el

1334

F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

esfuerzo de un investigador que transcriba sus riquísimos textos y ordene su revuelta cronología. M i propósito no ha sido dar una transcripción íntegra, sino recoger únicamente los datos cronológicos, las alusiones históricas y las fórmulas jurídicas, que se repetirán luego en los documentos de la repoblación castellana. Basta una somera comparación con la documentación de Valpuesta y los demás santuarios de la Castilla primitiva para percatarse de la influencia que ejercieron estos monasterios de la Montaña. Los extractos que aquí presento los hice hace bastantes años, gracias a la amabilidad de mi buen amigo don Fernando González Camino, en cuya rica biblioteca existían copias de las escrituras de ambos monasterios. Quiero recordar aquí su nombre y hacer constar mi agradecimiento. Las escrituras de Liébana las he completado y corregido con ayuda del Cartulario del monasterio, que se conserva en el Archivo Histórico Nacional, Códices, 1274. Aunque sus caracteres revelan varias manos distintas, parece ser una recopilación del siglo xm, en la cual no hay ningún orden cronológico. No ha sido mi propósito hacer una edición crítica de esta colección documental, que ha merecido ya la atención de otros investigadores, ni tampoco estudiarla minuciosamente, pero me ha parecido conveniente poner un poco de luz en su revuelta cronología. Hubiera creído también muy útil comparar de nuevo mis notas sobre Piasea con el cartulario del cual las saqué, pero desconozco su actual paradero, y por esto debo contentarme con dárselas al lector como las he encontrado en mis papeles.

763 (?)-29-XII. Carta de donación. Alisóme con su mujer Launa, y Domingo, "cognomento Azo", con su mujer Alio hacen una cuantiosa donación a San Salvador de Belenia. "Placuit nobis ut faceremus pactum Domino Salvatori in loco Vélenle sive fratribus qui ibidum habitant, id est, Oessaus, Agapius, Exila presbiter sive allí gassalianes". Entre otras cosas dan

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1335

"vaca vitutata, obe, cabra, cuppe de X V miedros, gaunape... Factus pactus sub die quod est IV Kalendas Januarias, era DCCC()I, regnante domino Adefonso in Asturias." Cartulario de Stmto Torhbio de LAébama, fol. 14. Fecha seguramente equivocada, pues en 763 no gobernaba en Asturias ningún rey llamado Alfonso. Es una carta del tiempo de Alfonso II (793-842), o de Alfonso III (866-910).

II 790 (?)-2-I. E l presbítero Cristóbal, "non per metum ñeque per ullum supplicium sed timendo Deum et die judicio", da una iglesia en Liébana a San Martín dé Torenao "et abbati Domino Petro Mendici et ad fratres vel Gassalianes, qui in uno collegio in regula de Sancti Martini episcopi ibi sumt habitantes. Pacta carta vel pacto donationis die IV nonas januarii, era DCCCII, regnante domino Vermudo rex in Legione. Petrus scripsit". Cartulario de Santo Toribio de LAébcma, fol. 13 v. También esta fecha es difícil de armonizar con el contexto. E l rey Vermudo de quien se habla parece ser Vermudo I (790-793); aunque el hecho de que se mencione a León podría hacernos pensar en Vermulo II (985-999).

ni 790-793. Pacto de Alvaro "una cum fratribus meis, id est, habitantes in Aguas Calidas locum, facimus abrenuntiationem qui sumus prenominati, id est Flainus, Flanius, Petronius presbiter, Simpronius presbiter, Egila, Fioncius, ita et mulieres, id est, Recesvinda, Rollo, Seuera, Clarissima, Labinia, Pompedia, Flabia, Adeleo, Uasca, Aurelia, Flaina, sic abrenuntiamus tam abbati nostro domno Albaroni quam etiam et Saluatori nostro". Entregan toda su hacienda "in monasterium semper ut potestatem non habeant unus ex hiis aliud nisi quod a majore accipit ipsut. Quod factus et pactus firmiter teneatur et qui uoluerit ingredere m monasterio per hanc pactum ingrediatur, et qui uoluerit egredere de monasterio tam pro culpa quam etiam et pro melioratione anime et cor.

1336

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

poris non habeat aliud n i s i quod communis collatio dederit. Factus pactus sub die Kalendas januarias era D C C C X X V I I I , et rege domino Bermudo i n Asturias. A l b a n i a q u i hane renuntionem fieri voluit". Siguen 42 firmas. Cartulario de Uébana, fol. 46. E . Josué, en B . R A . H., t. X L V , p. 412.

IV 726-1-IV. Ego Froila qui sum filius quondam patris mei Gallemel et matris mee Rubine, i n Domino salutem". Hablando de lo que heredó de sus padres y lo que tiene "de donatione dominorum meorum", dice: "Concedo illud ecclesie sánete et abbati meo domino Lavissio et suos gasalianes qui ibidem habitant... Kalendis junii, era D C C C L X I I I I . " Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 8.

828. Popendio presbítero et Nonita "Deo vocata", fundan la iglesia de San Pedro de Viñón, y se l a dan a San Martín de Torenao "uel religioso fratri domno Eterio v e l qui post odie i b i fuerint habitantes et in agone Domini certantes... Siquis... pariet regi, episcopo vel comité terre ejusdem tres libras auri... III idus novembris, E r a D C C C L X V I , domino Adefonso rege in Asturias". Cartulario de Liéboyna, fol. 1 v. Hay otra escritura idéntica en el fol. 8. Da data de la copia primera está viciada

VI

827. " E r a D C C C L X V , sedente principe Adefonso in Asturias..." Los hermanos de Santa María de Cosgaia, entre los cuales se nombran siete,

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1337

añadiendo "siue omnis congregatio", hacen una escritura de venta con los de San Salvador de Belenia, con su abad Moisés: "Fradilani cabrario vel ceteri congregationi; accepimus pro illo alio cepito bobe eolio renigro in solido et tremisse, et pro illo quarto ad deuana caviculatus et cabra et masa feri et dedisti nobis flascas et gánalas et alia uasa que nobis placitum fuit." Cartulario de Liébána. fol. 40.

vn 828-15-octubre. Anexión del monasterio de Osina al de Belenia: "Ego Valerianus una cum patre meo Teodorium et meos gasalianes placuit nobis bono animo ad tibi patri nostro domino Moysi et Gogerico Fradiloni vel ceteros gasalianes, qui habitatis in loco Belenie, Domino Saluatori et Johannis Apostoli siue fratres qui ibidem habitant, abrenuntiamus nos et omnes facultates nostras secundum regulam apostolicam, qui es prenominatum causam monasterium in loco Osina", tierras, viñas, pomares, libros, molinos, solares, "facimus traditionem ut aute Deum fidutiam habeamus... Et per singulo-s annos rationem faciatis ad summa parte de Belenia de quid quid abueritis. Si quis tamen quod fieri minime credo, aliquis homo per subrogata persona pactum istum disrumpere quesierit... et non abeat anime sue veniam ante Deum. Idus decembris, Era DCCCLXVII, regnante domino Adefonso". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, núm. IV, fol. 39 v. Aunque la L de la era está dispuesta de modo forzado, es letra de la misma época y seguramente de igual mano.

VIII 831-25-1. Ordoño y Proflinia entregan sus almas y sus haciendas a Santa María y San Martín: "Notum est Christo, notum sit ecclesie, id est, Domini et patroni nostre glorióse Sánete Marie, cujus baseüca sita est in loco que dicitur Baro, quod nos servi uestri Ordonius et Profluina, supermo timore compulsi, spontanea uoluntate...; et quia non est Deus

1338

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

sicut homo ut mentiatur, quidquid uisi sumus habere siue de donatione regis siue etiam de collato amicorum siue quod comparaui...; et similiter ego Proflaina concedo Christo et ecclesie Sánete Marie omnia quidquid mihi donünus et maritus meus donauit in dotis titulum uel donationis...; antequam nos finis perueniat aut mors os nostrum sigillet, quia incertis uite nostre tenemus et quod die uel hora de hoc mundo ad eterna patria transeamus nescimus; quia, secundum Scripturam, qui dicit: redime te homo, redime te dum uiuis et dum pretium. in manibus tuis hahes et inoertum est ut post mortem nostram aliquis nos fideliter redimat..." Entregan a Santa María una docena de iglesias y todas sus posesiones, "ut sacerdotes uel monachi qui ipsas ecclesias tenuerint firmiter illud obtineant; térras uero, jumenta, boyes, vacas sine et peccora, dum uixerimus habeamus exinde tollerationem... De nomines uero nostros, siue quos liberauimus, siue etiam quodquod in seruitio habemus, sint liberi post obitum nostrum atque ingenui atque adherentes patrocinio. Solum in festiuitate Sancti Thome et Sancti Fructuosi ocurrent cum sua oblatione et sua elecmosina ad sacerdotes uel pauperes pro animabus nostris, et si se uoluerint applicare liberam in Dei nomine habeant potestatem... VIII kalendas februarias, era DCCCLXIX". Cartulario de IÁébana, núm. IX, fols. 8 v-9 v.

IX 847-29-IIL Ego Simpronius filius patria mei Seueri et matris mee Seuere, placuit mihi atque conuenit uoluntas ut facerem pactum Sancto Saluatori et Sancto Johanni, in locum Belenie, siue fratribus qui ibidem habitant, Teuderico, Egilani presbiter, Rapreri uel ceteris gasalianes, qui ibidem habitant uel habitauerint; trado me et omnia mea hereditate, que habeo inter meos germanos uel heredes, iu uilla Causecadia, iu Frasino, in Pembes, id est, térras, pomares, uineas in mus, et térra uacabile usque illa strata publica, que discurrit ad Pautes, uaca, bobe, res pumiferas, uasa, ferramenta, prata, montes et fontes. Hec omnia trado pro. remedio anime mee ut aute Deum inueniam exinde aliquam particulam... Factum pactum uel testamentum V kalendas aprilis era DCCCLXXCX3V sedente principe Ranimiro in Asturias. Cartulario de Santo Tofibio de IÁébana, núm. XVIII, fol. 25 v.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1339

X 852-15-V. Aurelio concede a los hermanos de San Salvador de Lebeña la quinta parte de sus heredades en Besares y en Caraucmno... "idus magi, era D C C C L X X X X " . Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41 v.

XI 868-25-111. Petro y Leudesinda, con sus hijos Erugio, Emiliana y Egeredo, venden a los hermanos de Belenia una viña: " E l accepi carne, vino, et cebaria in tremisse; Laudesinda dedi ipsa vinea preciata in tremisse, et uos mihi dedistis pretium carnarium et ceuaria in tremisse, et ego Egeredo sic uendo ipsa uinia preciata in quatuor modios. VII kalendas majas, era DCCCCVI, sedente principe Adefonso in Asturias." Cartulario de Santo Toribio de IÁébama, fol. 26.

xn 875-l-V. "Pepinus et Petronius" dan a Fraterno y Vistregotoni un pomar en Arguenales, "kalendas aprilis era DCCCCXIII, anno feliciter regni principis nostri Adefonsi". Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 48 v y 49.

XIII 875-25-VIIL Ego Licerius et uxor mea Faquilo uobis Adeit nostro in Domino salutem. Placuit nobis ut profiliaremus te, sicut lex docet, in loco filio

1 3

40

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

constitutum, i n nostram hereditatem, in villa Cassana..., sicut urius de filios nostros..., quod de juratione confirmamus per Deum. V m kalendas septembris, e r D C C C C X I I I , regnante domino Adefonso i n A s turias. a

Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 40 v.

XIV 884. Valencio y su mujer Alione Gutiérrez cambian una tierra a Cessao, Agapio y demás hermanos de Bellenia, en la era 922, "et rege domno Adefonso". Confirma un tal Nepociani. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 268.

XV 885 (?)-8-XII. Pleito acerca de l iglesia de San A d r i á n : "In judicio Zacini, Suitini, abbti, Baroaldi, Adefonsi, Santini et Froriani, dicunt a petitione Salamini Diaconus, qui intende i n uoce sancti Martini et pontificis sui Sisacandi (?) episcopi. Manifesti siamus nos Lellitus et Lellus uerum esse quod negare non ualemus, quia accepimus ecclesiam sancti Adriani, que est in uilla Sionda i n Libana de isto pontífice Sisperando episcopo, cujus iste Salamirus uocem asserens, que erat tradita post partem Sancti M a r t i n i episcopi, testamentos quem fundatores ipsius loco superius dicto site ecclesie concesserunt; et accepimus eam sub tali pretextu ut fecissemus et inquiramus, sicut et fecimus sancti Martini et Domini episcopi, et hodie sex annos subtraximus ipsam ecclesiam sancti Adriani superius nominata ad sancti Martini et potestate ipsius episcopi, et nihil habemus quod pro i d i n judicio aponemus; et oc quod fecimus uera esse fatemur. Factus manifestus die sexto idus decembris i n era D C C C C X X I I I . Senodinus abba quod judicauimus. Zecinus meo dato judicio, Adefonsus judicaui. Salaminus ubi mandato fui. Organicus quod judicaui." a

Cartulario de Santo Toribio de hiébama, fol. 11 v.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1341

XVI Principios del x. Emiliano vende a Bagaudano y Faquilona, su mujer, una tierra por seis cuartarios de cebaría. Sin fecha, aunque el nombre de Bagaudano nos lleva a los primeros años del siglo x. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 42 v.

XVII 914-20-111. Pacencio e Hicila venden a Bagaudano una viña (de abba nostro Fanilone) por una "nouella et manzanal". Entre los confirmanteis aparece un presbítero llamado Abrila "techarais... XIII kalendas aprilis era DCCCCLII". Cartulario \de Santa Toribio de Liébana, fol. 47.

XVIII 915 (?)-13-IX. Liberio vende a Bacaudano y su mujer Faquilona u n tierra apreciada "in III solidos et tremisse; et dedistis mihi pretium uaca et uinum in sollo et tremisse... Idus septembris, era DCCCCLXXIIII, regnante domino Ordonio in urbe Legione". a

Cartulario de Santo Toribio de LAébana, fol. 42 v. Fecha errada, puesto que en 936 no reinaba ningún Ordoño. Se trata, al parecer, de Ordeño II (914-925), en cuyo tiempo vivía Bacaudano.

XIX 915-13-XII. Holalio hace carta de profiliación a Vicente y su mujer Bronildi, dándoles tierras, "et ego dum uixero facías mihi bonum et uestitum,

j342



A Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

pridie die Idus decembris, era DCCCCLIII, regnante domino Ordonio i n Legione, primo anno regni sui. Veremundus scripsit". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 47 v.

XX 918-26-VIII. Flacencio, Severo y Matrona, hijos de Sechernizo, venden a Bacaudano y Faquilona una tierra por un tapete, dos vacas y seis modios, " V I I kalendas septembris, era D C C C C L V I , principe domino Ordonio". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43.

XXI 920-24-IV. I

Hobelio y su mujer Baquina venden a Bagaudano> y su mujer F a quilona una viña por un "corio, vinum et cibaria sub unum in dúos modios... VIII kalendas magii, era D C C C [ C ] L V I I I " . Confirman Pepi y Gulatrudis. Cartulario de Santo Toribio de Liébana,, fol. 43 v. y 44. L a última C está escrita con letra posterior.

XXII 921-8-V. Begita "et uirus meus Flaucellus" venden una viña a Badaucano y Faquilona, su mujer, por una vaca "cum suo vimo in sulco et tremisse... V I I I kalendas magias, era D C C C C L I X , regnante domno Hordonio i n urbe Legione". Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 41.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1343

XXIII 921-28-IX. Donación y entrega al monasterio de San Adrián y Santa Natalia de Sionda: "Ego Ancilla uestra Monetia, flagitiorum cooperta et peccatorum meorum innumeris pregrauata... Ideo pro luminaria ecclesie, stipendia altaris deseruire Domino, in stipendia et religione fratrum qui ibidem sunt uel fuerint sub regula uestra perenniter...; sed uobis sacerdotes et fratribus subjaceat... III kalendas octobris, era DCCCCLVIIII." Cartulario de Santo Tofibio de Liébana, fol. 24 v y 25.

XXIV 921 (?)-17-XII. Fefella a Bagaudani y a su mujer Faquilone vende una tierra en Coscaya, " X V I kalendas ianuari, era DCCCCLIX, regnante principe nostro Allefonsus sub urbe Legionensis". CartulaHo de Santo Toribio de Ldébana, fol. 45 v. Cualquiera que sea el Alfonso a quien se alude en la fecha, hay que reconocer que está mal copiada. Es necesario colocar esta carta entre 926 y 930.

XXV 921. Vincibilis y Saballit hacen carta de profiliación a Bacaudano y Faquilona y a sus hijos Opilano y Sabarico, "de omni nostra hereditate... VIII kalendas Octobris, er DCCCCLIX, rege domino nostro Ordonio. Adleobus presbiter et notarius scripsit". a

Ca
1344

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

XXVI 922-13-XII. "In iudicio Fredinandi, Ranosindi ab., E x t r u l p h i pbr. vel aliorum multorum"... Hopila, E g i l a , Scarirus y Sarracinus reconocen que una tierra que había sido de su t í o E g i l a , presbítero, era ahora del monasterio de San Salvador de L e b e ñ a . . . "idus decembris era D C C C C L X regnante domno Ordonio i n urbe Legione". Cartulario de Santo Toribio de Ldéhana, fol. 35.

XXVII 924. "Ecce nos cultores qui sumus habitantes i n ecclesia Sancti Christophori, locum uocabulo Cesera, i d est, Sona et Citi, uobis comiti nostro domino Adefonso et uxori tue Juste salutem". E s un cambio de tierras hecho "VIII kalendas..., era D C C C C L X I I , regnante principe Froila. E m i lianus uicarius de comité". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 40 v.

xxvin 925-13-1. Borenta y su hermano Ginés, Pepi y su hermano Aurelio venden una tierra a Bacaudano y Faquilona por "uinum metros tres, obem, carnarium et pannum, sub uno i n solido apreciatum... idus januarii, era D C C C C L X I I I , regnante principe nostro Froilani i n Asturias". Cartulario de Santo Toribio ¡de Liébana, fol. 47.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1345

XXIX 925-20-V. Averio y Arunito, hermanos, venden tierras Bacaudano y su mujer Faquilona por un buey "colore rubeum. XIII kalendas junias, era DCCCCLIII, regnante principe domno Froilane in Toleto (Oveto). Pepi roborat. Didaco seripsit". a

Cartulario de Santo Toribio de Llábana, fol. 33.

XXX 925-18-VI. "Ego Silo, qui sum filius Froilani et matris mee Gotine uobis Munioni et uxori tue Gulatrudi in Domino salutem. Magnum est titulum donationis, in qua nemo potest actum largitatis irrumpere. Ideo placuit mihi et anuit uoluntas sana mente el propria mea uoluntate ut donarsm uobis mancipella nomine Faquina, qui est filia Monderici, et dono uobis perpetuum habituram ita ut ab hodierna die jure quieto possideatis, tam nos quam etiam filii uestri uel cui uos relinquere uolueritis... XIII kalendas Julias, era DCCCCLII, regnante principe domino Froilany." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 49. Hay error en la era, que debería leerse en esta forma: DCCCCLXIII.

XXXI 925. "Notum sit cunctis ac manifestum quod ego Alfonsus comes et mea uxor Justa comitissa..." Cuenta que levantó la iglesia de Santa María de Lebeña para trasladar a ella el cuerpo de Santo Toribio, y que mandó cavar a sus criados, y que tanto él como sus "milites" se quedaron ciegos... "Tune obtuli corpus meum et quantum habui in Lebana Sancto Turibio et tibi Opila abbati et clericis in Deo seruientibus et collaciis et

1346

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

iilain uillam que est i n Cereceda, que comparaui de domino meo rege Ordonio... Hoc totum offero et corpus meum Sancto Turibio et Sancto Mar tino pro anima mea et parentibus meis, eo quod interuentu clericorum recepi lumen quam perdideram a Domino Jesu Christo, et famuli receperunt lumen... E r a D C C C C L X I I I , die III nouas decembris, sub principe Ordonio i n Legione et comité Fredenando Gundisaluiz in Castella." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 3. Hay otra copia al folio 8 v. Es una escritura apócrifa o muy adulterada, en la cual se puede encontrar muy poco aprovechable. E n 925 ni Ordoño era rey de León, ni Fernán González conde de Castilla, ni Santo Toribio de Liébana se llamaba todavía Santo Toribio, pues la primera carta en que encontramos esta advocación es de 1090.

XXXII 925 (?). "Notum est Christo, notum sit ecclesie, id est, dominis et patronis meis gloriosas, Sancti Salbatoris, Sánete Marie, Sancti Romani, Sánete Prisce, Sanctarum Juste et Rufine, cujus baselica sita- est i n locum qui dicitur Flebenia, quod nos servi uestri Allefonsus et Justa superno timore pulsi..." Es la carta de fundación de Santa María de Lebaña, que reproduce Gómez Moreno en sus Iglesias Mozárabes, págs. 269-270, sacándola del Becerro de Santo Toribio de Liébana, fol. 2.

XXXIII 925. "Ecce nos fratres qui sumus habitantes i n regula sancti Martini locum qui nominatur S e l l a . . . " E s una escritura de venta por la cual los monjes de San Martín, en n ú m e r o de diecisiete, cuyos nombres se ponen, venden a Munio y su mujer Gulatrudia una tierra por "una scala argéntea, hocto sollos, i n duplo precio, secundum L e x g o t i c continet a

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1347

et Canonum docent. E r a D C C C L I I I , regnante domino Froilano i n A s turias". Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 46. Hay error en la fecha. Por otras cartas sabemos que Murrio y Gulatruda vivían en las primeras décadas del siglo X, y, por tanto, el rey a quien aquí se alude es Fruela II (925).

XXXIV 925 (?). "Arecius fació Deo et domino meo Sancto Martino et abbate Hopila, eujus baselica scita est i n locum Torenao, territorio Libanense... lectum de litaría. Scriptura abrenuntiationis", hecho " V I kalendas februarias, era D C C C C L X I I I , regnante domno Ranemiro rex i n Legione. Teudericus presbiter scripsit". Cartulario' de Santo Toribio de Liébana, fol. 34 v. Hay error evidente en la fecha de esta escritura, que pertenece, sin duda, a la época de Ramiro H.

XXXV 927-11-VI. León vende tierras a Bagaudano y Faquilona por "caballum colore bagium et assinum et boue colore uarium; III nonas junii, era D C C C C L X V , regnante domno Allefonso in Legione. Marinus scripsit". Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol.. 44.

XXXVI 927 (?). "Ego Pruellus una cum fratribus meis, i d est, Presentius monachus, Obitus monachus, Sali, Lorentius, similiter et sórores Terasia, Morenia, Teninus, Paula, Emilia, uobis religiosa Dei Episcopario, Fradilani, Non21

1348

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

no, Johamir, Dacoberto, Fradulus uel quicumque se ad uos adsunserit uel habitatores qui fuerunt i n loco Bellenia..." Es una escritura de venta en la cual "Episcoparius una cum gasalianes meos dedimus uobis pretium fratri Purello uel congregationi Sánete Marie boue i n solido et tremisse, libros tres, antifonarium in tres solidos, comicum i n dúos solidos... sub uno i n decem solidos et linteum similiter. Faeta carta venditionis X V kalendas novembris era D C C C C X X X I V , regnante domno Alefonso". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 39. Fecha equivocada, pues el rey de quien aquí s>e habla parece ser Alfonso IV.

XXXVII 928 (?)-2-IV. Rodanio, hijo de Natalis, da unas viñas a Bacaudano y Faquilona, " V I nonas apriles era D C C C C L V , sub rege domino Adefonso Ordoino i n Legione. Turibius presbiter scripsit". Cartulario de Santo Toribio de lÁébama, fol. 42_ L a era 956 no corresponde al reinado de Alfonso Ordóñez o Alfonso IV, por eso sospecho que debe leerse era 966.

xxxvni 928-13-X. Adorarius vende a Seila y los demás hermanos o gasalianes de San Salvador de Belenia una viña "pro sella argéntea, III idus octobris era D C C C C L X V I , regnante domno Allefonso in urbe Legione, filio domno Ordonio". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 35.

XXXIX 928 (?)-26-X. "Sub Christi nomine ecce nos omnes qui propriam volumtatem nos ad baselica sancti Petri adiutum congregamus pactum facimus coram

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1349

deo hominibus tibi patrono mostró sancti Petri et tibi Patri nostro Osanio abba abrenunciante nosmedipsos et omnia que posidemus vel que diuisi sumus habere et tradimus vobis omnia que Apostolus et Euangelius sanctos admonet nos ut abrenunciemus nos med ipsos et omnia que diuisa sumus abere et tradimus vobis omnia secundum que ob Apostolus ait secundum precepta/Domini/abrenunciationem mueniamus nosmedipsos a remisionem peccatorum nostrorum/absolutos/nos von (?) tamen; pro inde concedo vobis patrono nostro sancto Petro et abatí nostro Osanio omne hereditate nostram quod abemus in hoc mundo tam térras quam ecciam et vinias et pomífera ecciam mobile et inmobi/le/ et abnegantes impietates et secula/ria/ desidia iusta Apostoli iuste et pie viuamus in hoc seculo permanentes in caritatem et castitatem et quidquid D.ostrum pro salutem animarum nostrarum ad te nostrum predictó patre inperatum habuerimus omnia inescusabiliter ad impleamus si certe quod ab sit ambus ut aliquis ex nobis transgresor vel vindicator aut contradictor fuerit congregatis ómnibus in collacio sit tibi patri nostro Hosanio abba licencia secundum canonicam stitutam sentenciam sicuti senserunt sancti patres excomunicatione flagella et / i n / crepationes in eum qui necligens fuerit exerceat. Pbro inde nos homnes qui subter scripturi vel signa facturi sumus concedimus tibi omnia qui in hoc seculo posidemus ut quodquod exinde faceré vel iudicare volueris sit tibi danda potestas et si aliquis ex nobis ex volúntate tua vel ex fiatum collacione voluerit /faceré/ absque aliqua opresione sit ex hereditata ab omni iure monasterii quod tibi tradimus vel ecclesie sánete. Pacta plectus vel pactus VIII kls novembris era DCCCCLXVI regnante domino nostro Jhesu Christo et sedente principe domno Hordonio in Asturias. Suedemirus abrenuncio me ipsum et omnia quod uisus abere + signum feci. (Siguen once confirmantes y renunciantes.) "Ego Potammia tibi Godesteo" hace pacto y donación "ipsas kls setembris era M " . Confirmación de Potamia. Siguen varios firmantes del pacto, algunos con donaciones. Entre los primeros firmantes, antes de Potamia, está Gudina, y en los que firman después, la mayoría son mujeres. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 25. La fecha está mal copiada, pues en el año 929 no reinaba ningún rey Ordoño.

XL 929-11-111. "Silo uobis cognata mea Gulatrudia et filiis tuis Retefredo, Junilli, Teodogonia, Baudili et Didaco" les vende por "mulam, gausnapem, plu-

1350

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

matium et camescam" la porción de tierra que en Liébana y en rias le había dado su "junctus et sobrinus, qui fecit mihi cartam liatonis ut talem rationem accepisse que in easdem uillas qualem de filiis suis... Vidus martias, era D C C C C L X V I I , sub principe fonso".

Astuprofiunum Alle-

Cartulario de Santo ToriUa de Liébana, fol. 41 v. Escritura publicada por Sota (Príncipes de Asturias y Cantabria, pág. 625), el cual lee los nombre en esta forma: Retefreda, Dedegoncia, Vistrili; Baudoli -et Didaco.

XLI 930 (?)-25-I. "Riecariedus et Scemena" hacen donación a San Martín de varias heredades... "VIII kalendas februarii era D C C C C et L X V I I I sub Ranemiro viro inlustisimo principe in Legione". Cartulario de Santo ToHbio de IÁébana, fols. 18 v y 19. Debe haber error en la fecha, pues en enero de 930 y un año después gobernaba todavía en León Alfonso IV.

XLII 930-26-11. Cessoaldo y su mujer F l a i n a venden a Bacaudoni y su mujer F a quilona un pomar, recibiendo en precio "cevaria et unum bove, quarto Kalendas marcias, era D O C C C X V I I I , regnante principe nostro Adefonso sub urbe Legionensi.. Adeleoba scripsit". Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 44 v. L a alusión a la ciudad de León indica que se trata de Alfonso IV (927-931), en cuyo tiempo debieron vivir los personajes que hacen esta venta y que aparecen también en otros documentos.

931 (?)-13-X. Froila Lainez y su mujer Eldoraz dan a la iglesia de San Martín de Liébana "et abbati nostro Opila" varias tierras, entre ellas una "que

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1351

abeo de avia mea domna Tigridia... III idus octobris era DCCCCLXVIIII, sub principe... Sancio in urbe Legione". Hay error en la fecha; podría ser el año 959, pues reinaba Sancho el Gordo (956-966). Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 7 v.

XLIV 931-951. "Ego Sabarigo..." Donación de tierras a San Martín de Liébana y al abad "Opila et fratribus subditis, id est, Johannes presbiter, Monino presbiter, Piniolus presbiter, Vicenti presbiter et ceteris communiter in ipso loco...; era DCCCCXXXV annos sub principe Ranimiro Legionensis. Fredenandus presbiter scripsit". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 29. Fecha errada; se trata de Ramiro II (931-951), a quien se llama legionensis, tal vez para distinguirle del príncipe Ramiro, que pretendió imponer su candidatura en Asturias.

XLV 932-15-111. Juan y Paterna venden a Bacaudoni y su mujer Fraquilone una viña en Torenao, "idus marcias era DCCCCLXX sub rege domno Rademiro in Legione". a

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43 v. Es ésta una de las primeras cartas en que se reconoce como rey a Ramiro II.

XLVI 933-19-IV. "Ego Sempronius vobis fratres ecclesie sanctorum Facundi et Primitiui" vende una viña y recibe en pago "cera quid mei bene placuit...

1352

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

X m kalendas magia in era D C C C C L X X I regnante domno Ranimiro in Legione". Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 13.

xLvn 940-10-XII. Vermudo Hañiz dona a San M a r t í n de Torenao y al abad Opila toda su quinta de quantum visus sumus abere... IIII idus decembris discurrente era D C C C C L X X V I I I sub principe Ranemiro urbe Legionis". Cartulario de Santo Toribio de Rebana, fol. 16 v

xLVín 941-23-1. "Gloriossisimis ac triunphatoribus et post Deum mihi in eternum protectorem et defensorem, Domine mee Sánete Marie semper virginis genitricis Det et Domini nostri Jesu Christi. Ego Sendinus uobis fratribus regule ipsius Sánete Marie patrone nostre uel abbati nostro Gundisaluo uel collationi Christi perpetuum quem ibi semper esse confíteor, fació vegulam uel testamentum uobis fratribus, qui estis degen-, tes sub jugo abbatis dulcissime confessione uel milicia Christi. Hec fuit conuentio in presentia comitis Adefonsi, Domino Flacentoi, filio domini Pepi, uel abbatis et fratribus deo seruieutibus ecclesiam Sancti Facundi et Primitiui cum omni sua prestantia, t é r r a s . . . jugum bobum, tres uacas uitulatas, dúos caballos, hircula et cebaría, frenum, sellam et uinum et tapete et feltrum, et de uestitu V sagias et auitas zuranias et tres pelles anninas et X sabanas et meum calceamentum... X kalendas februarias, era D C C C C L X X I X , Ranimiro rex in Legione, Adefonso comes ubi presens." Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 307. E l Becerro de la B. N., folio 38, termina asi: "Allefonsus comes ubi preses fui in ipsa collatione et ex manu mea roboraui".

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1353

XLIX 941-31-V. Dato vende una tierra Gonzalo y hermanos, de San Martín de Liétana, "pridie kalendas Julias in era DCCCCLXXIX, sub principe Ranemiro rex et comité Allefonso". a

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 34 v.

942-3-V. Petro y Honestus venden a Gonzalo abad, Martín, Juan, Opila y los demás hermanos una tierra situada en la villa lebanense de Armanio... " V nouas magias era DCCCCLXXX sub principe Ranemiro in Legione". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 33 v y 34.

LI 942. Donación de Severa a los hermanos de San Salvador de Belenia, Moisés, Gomericio, Fradilano y otros, "era DCCCCLXXX, rege domno Ranemiro". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 44.

LII 942 (?). Venta de Pepi y Honesto a los hermanos de San Martín de Liébana, Gonzalo, Juan, Sendino, Opila. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41. No trae fecha, pero por otra carta del año 942 en que intervienen los mismos, tenemos la "era DCCCCLXXX, sub principe Ranemiro in Legione", fol. 33 v.

1354

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Lin 946-13-L Donación de Guestrilli a San M a r t í n y al abad Opila, "idus januarias era D C C C C L X X X X V I I I , sub principe Ranemiro in urbe legionense". Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 13 v. Sota, en Príncipes de Asturias y Cantabria, trae otra carta del mismo año, por la cual Vistrili, hija de Munio y Gulatruda, hace también una donación a San Martín. Confirman Citi, Fidila, Didaci Muniz. Se hizo esta donación "regnante domno Ordonio in Legione". Esto último indicaría que no puede confundirse con la anterior.

LIV 946. Donación de Vermudo Hanniz a San Martín y Santa María de Liébana y al abad Opila "uel omni collegio fratrum. In primis offero me et ecllesiam Sancti P e t r i . . . et omnia quantum comparaui de Sancto M i chaelo, quem uendidit mihi Sarracinus frater et Sabbatus presbiter et confessor per mandatum de abba Stephano et collegio fratrum Sancti Micbaelis". Entrega varias iglesias "ad riuum Quibuena", junto al Deva, en Mansiella, en Rabé y en Guérmeces, y además "freno, sella, lectaria. IIII iduss decembris era D C C C C L X X X I V , sub principe domno Ranemiro. Seruus Dei abba, Donadeus, Gundisaluus, Adefonsus Fredinandi, Murielus Beremudiz. Alfonsus comité presens... Catilotodarius scripsit". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol 9 v.

951-1-III. V i s t i l l i concede a San Martín de Torenao diversos bienes en Vendeio, Valmeo, Varago, Congarna y San Julián, "ipsos kalendas marcias i n era D C C C C L X X X V I I I regnante domno Hordonio i n legione". Cartulario de Santo Toribio de L,\ébama, fol. 28. L a última C de la data está retintada al parecer sobre otra anterior. De todas maneras, hay un error en la fecha, pues Ordoño III no empezó a reinar hasta los primeros meses del año 951.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1355

LVI 951-960. "Pepi Adefonsez", con su mujer Teresa, venden al presbítero Adica una viña "juxta vineam de sórores de Santa María de Piasca, et ego Teresia ipsa uinea fuit comparata de ganato de matre mea domna Teressia, quam comparauit mater illa de domna Gontroda, que fuit uxor de Nunio Diaz, et tu dedisti mihi manzanares et muía per colore... et sella et scalla argéntea. III nonas junias era DCCCCLVII. Sub Ordonio nostro ilustrissimo principe, et comité Fredenando Gondisaluiz. Ego Pepi et comité, Didacus Onici, Rodericus Froilaz, Vela Fieres de Burgos, Nunno presbiter". Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fols. 47 v y 48. Fecha, sin duda, mal leída; el rey Ordoño es, sin duda, Ordoño III, o bien Ordo^ío IV, que gobernaron siendo Fernán González conde de Castilla.

LVII 952-15-5. Cesabo, hijo de Froilán y de Flámula, da San Martín de Torenao sus heredades en Liébana y en Asturias. "Idus magias, era DCCCCLX regnante domno Oidonio in Legione. Ego Cesabus cognomento Citi... Regnante domino Ordonio in Legione... Beremudus Adefonsiz. Didacus Muniz. a

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fols. 10 y 2. Se repite esta carta en el fol. 5.

Lvni 955. Munio y Paterna dan a San Martín y al abad Romano una viña, "die IIII feria ipsos idest (sic) novembris era D LXVI?, regnante rex

i356

F

R

A

Y

JUSTO PÉREZ DE URBEL

Sancio in Castella et comité nostro Munione i n Sallania et i n Lebanes. Christophorus scripsit". Cartulario de Santo Toribio de IÁébana, fol. 27. L a fecha resulta ilegible, pero podemos reconstituirla aproximadamente si tenemos en cuenta que el rey Sancho no subió al trono hasta fines de 956.

LIX 956-966. Domina vende una serna a Nullano y su mujer E m é r i t a , "idus decembris, era D C C C C L X V I I I I , regnante Sancio i n Legione". Cartulario de IÁébana, fol. 47 v. También esta escritura tiene error en la fecha, a juzgar por el nombre del rey a quien se alude.

LX 956-966. Vermudo Adefonsici da villas "abbati meo Opila uel ceteris fratribus, id est Ansedeus presbiter, Johannes frater, Dominicus frater, Sinaidus frater, Félix frater, Aldocicus frater, Santius prbr. uel aliorum multorum fratrum, qui i b i sunt habitantes... E r a D C C C C L X I X , sub principe domno Sancio i n Legione". Cartulario de Santo Toribio de Liébama, fol. 2 v. E n la era 969, año 931, no reinaba ningún príncipe Sancho, y, por tanto, es preciso retrasar esta carta hasta después de 956.

LXI 959. Donación de Flacino a San Martín y a Santa María " i n t é r r a Lebanensi, in loco Torenao, et d religioso abbati meo dignissimo Hopila uel ceteris fratribus, qui ibidem estis habitantes et i n agne Domini certantes, ut me i n uia ueritatis t confessionis dirigatis et ante Deum mera

e

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1357

eedem prehendatis; et ueruntamen, quod absit, si ego Flacinus contumax aut iuobediens esto, lectam regulam coram ómnibus, emendatis me, et emendato rae in uestrum monasterium faciatis rediré. Si quis tamen contra hoc meum pactum aliquis uenturus aut istam cartam testamenti disrrumpere uoluerit in primis sit segregatus a cetu christianorum et a communione permaneat, et super pro temporale judicia existente regi, episcopo, presbítero, comité territorio ejusdem tres libras auri coactus exolvat. Factacarta testamenti V idus marcias, era DCCCCXCVII. Flacinus in hoc testamento quem fieri uolui in legendo audiui manu mea + feci et roboratus. Testamentum ante Domino. Hopila abba." Cartulario de Santo ToriUo de Liébana, fol. 32 v.

XLII 960 (?). "Ego Seuera, qui sum filia de Gombrico merino et de Señora uobis Sabarico et uxori tue Justilli in Domino Deo salutem. Ideo placuit mihi eo quod deuenit annus malus et deuenit mihi famis..." Entrega su hacienda, villas, tierras, almendrales, perales, manzanares, nogales, "medietatem in uita et post obitum ex integro per quod sagastis me de anno malo, et fecistis mihi multa bona, que merecistis ante Domino, et curratis pro anima mea ad ecclesiam cum cera et eleemosina. Era DLXXVIII, regnante Sancio rex in Legione et Gundisaluo episcopo". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43. Pecha mal transcrita, pero el nombre del rey nos indica uno de los años que hay entre 956 y 966.

Lxra 962-29-IIL "Ego Nuno trado me et meam hereditatem ad Sancti Martini et abbati meo Opila...; etiam in Baraco meos liberos, id est: Bacanda cum suos, Aercisso cum suos filios, Gocina cum suos filios... IV kalendas aprilis, era M. Rex Sancio in Legione... Ansedeus presbiter scripsit." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 12.

J358

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

LXIV 962 (?). Donación de Didacus Munizi San Martín y a l abad Opila. Les da una viña y una cuba, "que sedeat memoriales pro anima mea... X kals. aprilis, era M L , rex Sancio i n Legione". a

Cartulario de Santo Toribio de Mébama, íol. 29 v y 30. L a fecha es inaceptable. Tanto el abad Opila como el monje Ansedeus, a quien se nombra entre los hermanos de San Martín, pertenecen a la época de Sancho el Craso.

LXV 962. "In judicio Opila abbas, Beremudi Allefonsit, Gotini et Martinus,puerus regis, uel aliorum multorum judicum et i n conuentum ecclesie Sancti Martini, manifestus sum ego Sosecutus ad petitionem Fredenandi, qui asserit i n sua uoce. Verum est quod ego negare non ualeo qui fui ad 'cassa de Fredenando cum Froila, et rogauimus illum per cartam translatare de uinea..., et translatauit novis Fredinandus ipsam cartam, et prodiuit illum Tellu de Mauit ad judicem, et licauit ipsa carta placitum pro autore, et recessamus nos de otorgatione, et pariauit Fredinandus L sollos, et ipsum ego manifestó uerum esse pactum et in judicio nihil habeo quod oponam. Feria II, ipsas nonas magii, era M , principe sedente Sancio i n Legione." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 44 v.

LXVI 962. Metecia y su sobrino Vicente venden a Sabarico y su mujer Justili una tierra por "uno cabrone et narruna, VIII casseos et cibaria. E r a M„ rex /Sancio/ Gundesaluo episcopo in Legione". Cartulario de Santo Toribio de IAébana, fol. 45.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1359

xLvn 962. "Ego Dentrius uobis abbati meo Opila, concedo me et mea quinta ad ecclesiam Sancti Martini et ad Sancto Petro... V idus januarii, era M, regnante Sancio principe in Legione". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 41.

Lxvra 962. Vsrmudi Adefonsi da a Justili y Sabárico su marido una viña por pan, vino "et mutalina, optimum vestimentum, sicera... IIII kls. iulia, •era M, sub domno Sancio rex in Legione". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 34.

LXIX 962. "Lemecius in uoce de Opila", abad de la iglesia de San Salvador de Belenia, y Popinus, con otros varios, "in nostra uoce prout uestrum Ameillo hodie die, II feria, III nonas februarias, era M , sic presenta» mus personam nostram aute Meme, qui est judex de Pepi Adefonsus. Ego Lemetius quiesit stare montes et defesas et pratos de Sancto Saluatore et de Opila abbate sic destrumpictis illa absque suo mandato uel de suos fratres et nos dicti Perpinus... nostras personas ad respondendum et quorum nobis ómnibus fecerit et plácitos non compleuerit, paríet judici V solidos. Lemecius meo plácito". Cartulario de Santo Toribio de lAébana, fol. 29 v.

1360

F R A Y JUSTO PÉEEZ DE URBEL

LXX 963. Gonzalo Rodríguez y doña Guntroda hace escritura de cambio al abad Opila y sus monjes: "Et accepimus de uos térra in Lerones, in illa sennera, ad illa orta, quam prendidistis de quinta de domno Adefonson comité... Idus aprilis era MI*, sub Sancio principe in Legione." A. H. N., Becerro de Santo Toribio de Liébana, fol. 34.

LXXI 964. Didacus Munici y doña Aldena dan el quinto de sus bienes al abad Opila y hermanos de San Martín, "era MU, annosango in urbe Legione". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 17.

LXXII 967-20-11. "Noti die quod erit X kalendas martias era M V " . Egico y Severo donan una viña al presbítero Vermudo. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.

Lxxin 977 (?)-22-11. "Noti die quod erit VIII kalendas Martias era M V X , regnante domno Ranemiro rex." Gótico hace donación de una viña al presbítero Vermudo. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1361

LXXIV 975.6-V. "Noti die quod erit pridie e nonas magias era MXII regnante Ranemiro in Legione rex. Ego Martino cognomento Dono patre et germana tua sendina tibi Vermudo pbr." Dan una viña, recibiendo "in honore" vino y cebaria. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26.

LXXV 984 (?). "Nos fratres de Belenia, id est, Agapius presbiter, Cessarius uel ceteris gasalianes, et nos germani qui sumus Gratus et Egila una cum uxores et filios nostros in Domino Deo eternam salutem." Cambio de una viña. Escritura sin fecha, aunque los nombres de los monjes que intervienen nos orientan hacia el mismo tiempo que la anterior. Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 26 v.

LXXVI vi.

990. "Bermudo presbítero domino et patrono meo Sancto Vincencio leuite, cujus baselica sita est in territorio Libana et sub abbate et párente nostro domino Flaino presbítero una cum tota collatione, qui sunt conmorantes in Sancti Martini, concedo me in tota deuotione, animam meam spiritus et corpus meum, et dictas ecclesias cum mea hereditate... usque minima gallina. IV idus Julias, era MXXVIII, sub rege Bermudo et comité Gardas Gómez in Lebana." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 10.

1362

FKAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

LXXVII 1000 (?). "Ego domno Fredinando Didaci una cum uxore meo domna Mansura uobis fratribus, qui sodes reunentes in uno collegio de regula Sancti M a r t i n i episcopi, idest, Sabarigo abba et frater Antedeus confesor..." Donación a San Martín del monasterio de Messaina. "Et" nos dedistis i n confirmatione una muía alba ualente L solidos, et dúos eguas palacibiles cum suos pulos... era [ M j X V I I I , regnante Ranemiro rez i n Legione. Emilianus scripsit." Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 3 v. al fol. 11. H a y otra copia con la data consignada en el texto. Fecha errada. Se redactó •esta escritura hacia el año 965, en que vivían el rey Ramiro III, el monje Amideo y don Fernando, hijo de Diego Muñoz.

Lxxvin 1001. Flaino y su mujer Ostrogoto venden a Gotino y su mujer Mossia una tierra por una cabra "cum suo filio et cuartario de tritico..., V I feria, V / i d u s / augustius, era de Mille, regnante Adefonsiz i n Legione, comité Garcia Gomizi in Sallania. Didaco scripsit". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 5. Señalo el año 1001 porque todo parece indicar que esta escritura está cronológicamente relacionada con las dos siguientes.

LXXIX 1001. Gilsenda y su marido Falcón venden al presbítero Juan una casa, "feria II, n i nonas januarii, era M X X X I X , sub principe Allefonsit et comité Garcia Gomiz i n Lebana". Cartulario de Sanio Toribio de Liébana, fol. 45 v.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1363

LXXX 1001. María vende una viña al presbítero Juan, "era M X X X I X , rex Allefonsi et comité García Gomiz in Leuana". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 43.

LXXXI 1015. Donación que Munio Gómez y su mujer Elvira hacen de una iglesia "qui fuit de matre mea domna Mamadona" a San Martín de Liébana; era MLIII. Cartulario de Santo Toribio de Liébana,, fol. 12.

Lxxxn 1025 (?)-31-IH. "Die II feria kalendas Aprilis era TLXIII rex Fredenando in urbe terre et comité Gomici Didaci in Salíanla et in Leuana possidente." Gotina vende unas tierras a Flaino y a su mujer Vicalia, recibiendo en precio "lengo de lino albo et eeuaria, et vino et cabra con*suo filio". "Muniony pbrs. scripsit". Cartulario de Stinto Toribio de Liébana, fol. 52. La fecha, como puede observarse, no corresponde al reinado de Fernando I.

Lxxxra 1025 (?). Feria II, III kalendas aprilis, era TLXIII". Gonzalo Ansúrez vende a Flayano varias tierras por "una cupa et uno porco et sicera et alios et 22

1364

F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

embolias... Munioni presbítero scripsit, regnante rex Ferdinandus in urbe terre, comité nostro domno Gomiz Didaz in Sallania et Lebana". Cartulario de Santo Toribio de lAébtíma, fol. 53. Hay error en la era, pues, reinando ya Fernando I, no puede haber sido redactada esta carta antes de 1038.

LXXXIV 1036-10-1. Dabi y su mujer Gogina hacen donación San Martín y a su abad Esteban de la quinta de sus heredades. Ponen la condición de que "pro die sancti Petri et Pauli que curratis cum pane et vino ad ecclesie sánete et salutetis manus ad sacerdotes que abeant animas nostras in mente in sacrificio et faciatis per nobis memoriales usque ad perfinitum <seculum... II feria IIII idus ienuarios, discurren te era TLXXIIII, regnante rex Vermudo in Legione et comitesa domna Tota in Leuana". a

Cartulario de Santo Toribio de LAébana, fols. 13 v. y 14.

l^XXXV 1036-11-24. "Nonito frater, cognomento Citi", concede su quinta a San Martín y a su abad Juan... "et hórreo cum pane et cupa cum vino de ipso pane et de ipso vino que espendant illos fratres et monachis et pauperibus in. memorias pro remedio anime mee". La mitad del pan y el vino lo han de distribuir en los días de San Miguel y de la Cátedra de San Pedro. "IIII feria, V I kls. marcius, era TLXXIIII, rex Vermudo in Legione et comitessa domna Toda in Lebanes". Cartulario de Santo Toribio de Liébana fol. 15. }

LXXXV1 1036-24-11. E l presbítero Justo dona a San Martín y al abad Juan "omnia mea rem". E l abad y los monjes dan de por vida a Justo la casa de San

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

. 1365

Facundo y Primitivo para que con ella sirva al monasterio... "Quarta feria, sesto kls. matias, era TLXXIII, regnante rex Vermudo in Legione et comitesa domna Tota in Lebana". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fols. 27 v. y 28.

fcxxxvn 1038 (?)-ll-V. Diego, presbítero, dona a San Martín la mitad de unas heredades, "IIII feria, V idus may, in era M X X X V I , regnante rex Fredinando in suo regno et abbate Opila in Sancti Martini". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 58. Hay que suponer la omisión de una L en la era, ya que en 998 no reinaba Fernando I, y por otra parte, sabemos que Fernando I se titulaba ya rey de León desde los últimos meses del año 1037.

Lxxxvra 1048 (?)-ll-V. Diego Peláez dona a San Martín y a su abad Pedro varias tierras y viñas, "IIII feria v° idus may, era M[L] X X X V I , regnante rege Fredinando in regno suo". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 12 v. La L de la data, de mano posterior.

ISKXXDÍ 1051-22-11. E l presbítero Munio hace una donación de viñas y tierras a San Martín y al abad Pedro, ordenando que por remedio de sus almas se distribuya pan y vino entre los pobres todos los años en determinados días, "VIII kls. marcias, era T L X X X I X , rex Fredinando in suo regno et comité Gomici Didaci in Leuanes". Cartuktrio de Santo Toribio de Liébana, fol. 19.

1366

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

XC 1059-10-IX. "III feria, IHI idus Setembris, e r de L X X X X V I I , sub principe Fredinando et comité Gomiz Didaci in Leuanenses et comitesa domna (repite desde Fredinando a Leuanenses)". Pedro, abad de San Martín, y Gonzalo, abad de Santa Catalina, señalan los términos de un monte. a

Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 32 v.

XCI 1060 (?)-29-V. Salvador hace a San Martín de Toreano "pactum de omnia mea hereditate vel mea quinta de mea ereditate..." y da, además, "una vaca con sua prestancia et tapete cum suo flumaco". Todo se lo concede a San Martín y al abad Pedro y a sus "moñacos et fratres vel ceteri galsalianes; sexta feria, I i n kls. maius, era M X X X X et VIII annos, sub rex Fredinando in suo regno". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 11 v. Una mano posterior añadió una L entre la M y la primera X de la data. Esta fecha: era 1098, año 1060, <es la única aceptable.

xcn 1064-18-IH. Salvador y su mujer María conceden "nostras quintas" a San Martín y a su abad Béliti, a quien donan además "uno lecto de litera et dos bacas et una egua... II feria, X V kls. aprilis, era MCII. Regnante rex Fredinando in Legione et Petrus Gongalbi in Leuana". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 13 v. Hay otra copia de esta carta en el fol. 58 v.

DOCUMENTOS DE SANTO TORIBIO DE LIÉBANA

1367

xcm 1065-29-IX. Citi Jolianes hace donación al monasterio de San Martín de Torenao y a su abad Beliti de una viña en Vallino, "III feria, II kls. octobris, era MCIII, rex Fredinando in suo regno et comité Pedro Goutesalbeze mandante leuanensis". Cartulario de Santo Toribio de Liébana, fol. 33 v.

DOCUMENTACIÓN P E R D I D A D E L A C A S T I L L A C O N D A L E n nuestra colección de documentos hemos recogido numerosas noticias, sacadas principalmente de Argáiz, acerca de escrituras castellanas, que existieron en nuestros archivos, y que hoy no es fácil encontrar. A ellos habría que añadir algunos m á s relativos a varios monasterios sujetos a Oña, cuya documentación pudo consultar F r a y Antonio de Yepes, Este diligente investigador, hablando de San Salvador de Loberuela, nos dice que sus privilegios iban desde l a era 827 a la de 1012, es decir, que su cartulario empezaba en el año 989. V i o además una carta de la era 1000, en la cual se hablaba del monasterio de San Andrés de Vielso, fundado por el abad Armentero, reinando Don Ordoño, y otra por la cual el presbítero Romano, juntamente con sus padres, levantaba en el territorio "Mámense" el monasterio de San Julián de Abo villa, en el año 998, reinando en León Vermudo y siendo conde en Castilla Sancho García. Otras dos hablaban del monasterio de Santa Eulalia de Barcena, recordando a su primer abad Flacino, año 971, reinando Ramiro en León, y del de San Justo de Rojas, que Ñuño Félix y su mujer Urraca favorecieron, siendo Benedicto abad y F e r n á n González conde de Castilla. E s curiosa, finalmente, la escritura, por la cual, en el a ñ o 1005, unos caballeros hacen una donación a Santa María de la Cueva con la condición de que la comunidad rece por ellos ciento cincuenta salmos y cinco misas. (Coronica General..., t. V, fols. 332-334.)

APÉNDICE

III

DOCUMENTOS D E SANTA MARÍA D E PIASCA

857-13-septiembre. Carta "vendicionis" de Nunnila a Recoire y su marido Argemundo de una viña en Piasca "juxta Rio, apreciata in dúos modios cevaria sextana... precio oben, et porcum et sublotares et zibbaria... Principe Ordonio sedente en Asturias". Vignau, Cat. de Sahagún, pág. 356.

n 861-6-abril. Daildi y su marido Deodavit venden a Argemundo y Recoire... "térra in Piasca" y un solar... "in aderato precio ipsas térras in dúos modios et semodio et sextario et tu dedisti nobis precium, id est, zebaria et karmen et kapra aderatum...; die VIII idus aprilis in era DCCCLXLVIIII et principe Ordonio sedente in Asturias. Moigius scripsit" . Vignau, o. c, pág. 357.

;.. •

1 3

70

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

ni 863-19-junio. Otra venta entre los mismos de una viña y la mitad de una tierra, "adpreciatum in solido et quatuor modios et tu dedisti nobis pro ipsa térra bove colore nigrum i n solido et dúos modios et karnarium et tria quartaria et zibaria tria quartaria et oralem in semodio...; XIII kal Julias in era DCCCC... et principe Ordonio sedente in Asturias. Deodavit cognomento Amorellus. Moigius scripsit". Vignau, o. c, pág. 358.

IV 904. Simpronius y su mujer Gepina venden a Félix y su mujer Coresapia un pomar y una tierra " i n precio cibaria II modios et semodio, ipsas nonas magii", era 942, "regnante domno Adefonso". Vignau, o. c, pág. 360.

930-25-julio. "Domine glorióse ac post Deum nobis fortissimae patrone nostre sánete Marie virgine regine celesti necnon et sancto apostólo Jacobo fratrem S. Ioannis sive sanctorum martyrum Iuliani et Baselise quorum baselica...; nos muí ac famuli vestri Theoda et Argouti in Deo Patre et Domino Jhesu Christi simulque cum Spiritus sancto eternam salutem. Licet omnia, que i n une mundum ad usum hominis conferuntur a Deo qui creavit omnia, ordinantur, tamen valde Deo dignum est ut de hoc quod accipit unusquisque in mundo, ei a quo accipit ex hoc complacet puré oblatiouis instintu, per hoc etenim sibi quisque futura cumulat premia per quod presentiam coram Deo digne dispensat. Unde et prefacta talibus satagem operibus dum vota atque donaría ma populi israhelitici Domino dedicarent dicebant: Tua enim omnia Domine

DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA

1371

et quae de manu tua accepimus dedimus tibi. A Deo his et talibus preventis oraculis pro id ut mereamur sancto vestro suffragio apud Deum e cunctorum nostrorum nexibus absolui pecaminum et desiderante eterne vite stadum placido percurrere passu, offerimus sacris altaribus pro substentatione religiosarum in eodem loco degentium atque cunctorum fidelium ibidem concurrentium, villana quam dicunt Piasca, ubi ipsa baselica fundata est cum omni accesu vel recesu suo, quidquid nos competet inter heredes nostros vel quod ibidem donavit sánete ecclesie pater meus Dominus Aldroitus... si ve et mancipia Anastasium cum filiis suis et Hildosindum; eguas numero septem cum suo emisario, vacca numero X cum suo tauro, oves vigintim, kapras vigintim, porcos triginta, libros tamen etiam ecclesiasticos, passionum I, Antiphonario II, Orationum I, ordinem I, Comicum I, Rationale I, Precum I, Livellum de Virginitate St Marie I, Bibliotecam ibidem pater domnus Aldroitus dedit, ego tamen confirmo; ornatus ecclesie, frontales IIII, vela principalia VII, superevangeliares mayores IIII, minores IIII, coronas argentas III, vitreas, ereas, crucem precesoria argéntea, lucerna erea, signum ereum valde mirabile, misteria argéntea par II... Die VIII kalendas augustas era DCCCCLXVIH. Recaredus eps. ecclesia kuam ego consacravi, Teodulfus ep., Ataulfus ep., Argemundus eps." e

Vignau, o. c, pág. 366.

VI 933-1-marzo. Ermilde vende a Nina y su mujer Juliana una heredad por "II ceramenes kaprane, sirgu, ágata, quartaria de cebaría emina de bino... Kalendas marcias era DCCCCLXXI, regnante Domino Rademiro in Legione Fredenando Gundesaluus comité in Castella. Est fue in Ebas, in Lores bel in alios locares". Vignau, o. c, pág. 367.

VII 940. "... Ego Nonitus piaculorum... in locum Piasca territorio Levanense necnen et apatissa Domna Hailo cum omni colegio sororum et moñaco-

1372

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

rum qui ibidem peragentibus vitam monasticam... Quam ob rem ego Nonitus do una vinea... pro remedio anime mee et de uxore mea et remisionem peccatorum nostrorum... V kal. aprilis, era DCCCCLXXVIII sub Ranemiro."

vra 941-11-junio. "Pacto.—Sub X t i nomine, Hecce nos nomines qui subter nótate sumus et signa facture, cuneta que posidemus vel jure nostro habere dignoscimus abrenuntiante, pactum facimus Deo et tibi matri nostra Ailoni, qualiter secundum editum apostolorum et regula monasterii sicuti sancta precedentium Patrum sanxit autoritas, qui omnia sua dividebant et ante pedes apostolorum ponebant ad instar illorum uno in cenobio avitemus, et quidquid nobis pro salute animarum nostrarum imperaueris umili cordé, placida mente, desiderio ardente, Christo presule, spondimus nos cuneta implere. Nec ad alia loca evagando, per propriam bolumtate transiré, sed tecum perpetim eousque vixeris abitare; certe si, cod absit, aliquis ex nobis agere tentaverit, tua sanctitas vel comunis tua fraternitas in cautam ejus persequi boluntate, ubi ubi enim eam inueneris comprenensam, reduci facias ad ejus censure decus. Quod si aliquis ex nobis inobediens, murmurans, importune stiterit, vel aliquid propriam vindicans aut calumniator extiterit, illico dato signo, collectis in unum sororibus, lecta coram ómnibus regula, flagella vel excomunicatione secundum intuitu culpe convicta reatu proprio suscipiat-Igitur tu, santissima mater, si, cod absit, unam preelegeris peculiariter, dili-. gere amore vel quasi carnaliter, forere aliam, odire vel absque culpas superflue flagellare vel increpare, nos e contrario communiter ipsam querimoniam preposita nostra intimare et preposita tibi umüiter sugerere ute emendes et corripias; alioquim arcessitos ex alus monasteriis abbates in corum presentia te corripias et emendes. Et demum tu nobis cepta pérfidas regula et nos i n homnibus dissipulas seu filias humiles et obedientes, Christo aminiculante, abere cognoceas. Factum pactum sub die III idus junias, era DCCCCLXXVIIIT regnante principe Ranemiro. Ailo qui hanc pactum fieri volui manu mea signum feci. Seniora, Rasvinda, Sabegoto, Egilo, Fronildi, Teudesinda, Teudildi, Auria, Quilio, Remuldi, Ponia, Gontrodo, Todildi, Arbidio, Munata, Fronildi, Gueba, Argilo, Eldoara, Triecia, Baquina, Fronüdi, Gou-

DOCUMENTOS DE SANTA M A R l A DE PIASCA

1373

to, Velasquita, Iunilo, Extregoto, Sen'dina, Todilde, Todesinda, Belasquita, Tegridia, Tarasia, Marina, Justa, Semena, Justa, Serga."

IX 943-18-diciembre. "Domnis S. S... Ego Aylo piaculorum meorum... cumulavit. Ergo pro luminaria ecclesie vestre atque extipendia illarum aut pauperum vel qui altare vestre beatitudinis quotidianis diebus deserviré videntur donamus glorie vestre in Hinestrosa...; quod de juratione confirmo per Deum et divina omnia que sunt sancta quia contra hunc factum nunquam ero ventura... Facta series testementi sub die quod erit X V kal. januarias, era DCCCCLXXXI, rcgnante domino Ranemiro principe in Legione... Didacus scripsi manu mea."

X 951. Donación de "Simplicius cognomento Karapele" al monasterio de Piasca. A. H. N., fondo d-e Sahagún, pág. 379.

XI 951. Habolus vende "tibi Domna Ail© apatisa vel aliorum fratres et sórores vinea... et vos dedistis mici cebaría et binum sub uno VII, quod mici bene placuit; III nonas Julias, era DCCCCLXXXVIIII". (No pone rey ninguno.)

xn 952. Donnu y su mujer Godegeba venden a "Domna Ailo apatisa cun fratres et sórores" una viña "ut vindemient nobe sextarios, et vobis de-

1374

FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

distis mici in precio bobe bracato in XII modios; IIII idus aprilis era DCCCCLXL, regnante princeps nostro Ordonio in Legione et comité nostro Adefonso in Lebanense... Carapellus testis".

xm 955. "Dominis sanctis... Ego Materno ex magno et nobilissimo genere trado filiam mean Todilli ad abbatissam Domna Ailoni et ecclesie et fratribus vel sororibus qui ibidem vitam monasticam duxerint... cum omni sua ereditate. Ecclesia S. Eulalia, et cum solaribus tam populatis quam per populare in illo Pando... a frontibus suis careat lucernis, postque piscea non evadat baratri pena. Facta series testamenti die V feria idus may, era DCCCCLXLIII. Regnante Ranemiro Rege in Legione... Hanni Moniz cf. Johanne pbr. titulabit."

XIV 957. Eldura da tres viñas a Santa María y a la "appatissa nostra Aylo". Siguen varias donaciones más, a que nos hemos referido en su lugar, y cuyo resumen se habrá podido ver en nuestra colección de documentos castellanos.

XV 966. Donación de Guifredus a Santa María de Piasca, que ha quedado transcrita en su lugar.

XVI 974-26-abril. Froila García y su hermano Alfonso venden a la "apatissa domna Fronildi sive fratres vel sórores que sunt cultores de S" Marie de Pias-

1875

DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA

ca" su herencia, tierras, sernas, "arboles castaniáres ad illa nobella", por cuatro bueyes; "VI kal. magias, Era TXII, regnante Ranimiro in Legione et comité Gomici Didaz in Libana".

xvn 979. Aylo vende a Alvaro Munniz y a su mujer Enderquina, "in Liorci31a", su herencia, " V feria, III kal. novembris, era MXVII, regnante rege Ramiro in Legione, comité Gomici Díaz in Rivum de Carrione et in Lebanense". a

xvni 980-19-abril. "In era TXVTII, XIII kal. magias. Ego Ugenio..." da a la abadesa Fronilde, "sive fratres vel sórores", su parte de ganato "tam mobite •quam etiam inmobile".

XIX 981-22-junio. Froila, presbítero, da a Piasca casas, viñas, "pomares in Oessura, X X X V I mazanares, que plantavi ego, et VIII mazanares que habui de patre meo, et in bacas, capras et obvíenlas L, porcos VIII, litarios III, tinas I, plumazo unu salades, uno farreno (freno) férreo, dos aratas, falces, falacelio I, secure I, relias II, parrelio de róceos j yugos ibetos II, intremisios II, et vassilia de vasa. Abatisa Fronildi. Ranemiro in Legione et comité Gómez Didaz térra Lebanense; X . kal Julias, era MXVIIII". t

XX 983. "Xtus. In presentia Gundisalbi epc, Sebastiani abs., Petri ab„ Speranti ab., Vincenti ab., Grezii ab., Vigibrani ab., et in presentia aliorum

1376

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

religiosorum virorum i n capituli conventus domnis Sanctus fuit intentio inter domnum Placentium et domnum de illa serna... de Sancta Leocadia que est in Lobana... Unus eorum tenebat rationem comitis Adefonsi et alius de comité Assur Fernandez... Factum testamentum in era MXXI. Nos comités ambo hoc testamentum quod in presentía tantorum uirorum faceré decreuimus propriis manibus roboramus. Martinus notuit." Véase reproducción entera en mi colección de documentos castellanos.

XXI 997-6-marzo. a

"Ego D Justa una cum sociis meis cambio vobis domino et amantissimo domino Adefonso Didaz" unas tierras por una viña y siete solidos de ariento. "Domna Justa aut collegium fratrum. Facta carta conmutacionis sabato nonas martias, era MXXXV, rex Bermudo in Legione, García Gomiz in Liebanense".

XXII S. X . Teodosinda y su abuelo Toderico y su tío Golderico dan una viña a la apatissa Aillo y Congregación de Piasca por el alma de su padre. (Sin fecha.)

XXIII S. X . Carta de arras de Gonzalo a su mujer Elvira. Véase la transcripción en mi colección de documentos castellanos.

XXIV 1030-14-abril. Don Munio Alfonso a Santa María, San Pelayo y San Juan Bautista de Piasca "locum predictum dedicatum mire mignitudinis ornatum cena-

DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA

1377

gulum que factum ibidem vobis Fronildi abbatissa quum gregenque tota ipsium monasterii, quos edifigaverunt abios et parentes nostros adque patronos pro ad abbates et collegium fratrum vel sororum, servórum et ancillarum Christi, qui quotidie Deum militant et depregant, vel advenerint de pregare. Ecce mici humile vero Munio Adefonsus prolix tímente Deum et Dominum nostrum, ut gracia nobilissima et cupiens perpetua bona vita, criminum pregravatus et copia pecaminum opressus, pabemus presen tía Domini nostri adstare,. et bonis operibus mutatus, nicil confidimus ex proprius meritis nisi intercesionibus tuis... quam obrem offerimus ad altario tuo, Domna mea Sánete Marie Virgine et Sancti Pelagii omna paupercula mea vel hereditas, quam avere dignosci de parentibus meis cujus anime sit in benedictione et remedium anime mee, set in diem judicii tremenda inde ante Deum accipio copiosa mercede... careat lucernis, postque piceat non euadat baratri pena, et post dicessum vite hujus cadavera sua non sepeliatur cum ceteris ñeque cum electis, sed in die judicii tremenda cum reprobis et sceleratis pars sua, sedeat ad sinistra et descendat super eum et cum Juda traditore et diabolo lugeat penas in eterna damnatione. XVIII kalds. Julias era LXVIII post M , regnante Veremudus principe prolis Adefonsus; Seruandus Legionense sede eps.; Gutier Adefonsus, Adefonsus Munniz, Gutier Telliz, Scemena Veremudiz, Nunno Menediz, Johannes pernotavit, Mirelle pbr. exaravit". a

XXV 1030. "Sub imperio omnipotentis que omnia ex nichilo creavit visibilia et invisibilia in domo Sánete Marie de Piasca. Ego Munio Adefonsus proles in presencia Fronille abbatisse...", da "meam quinta. Facta carta era MLVTII, regnante Veremudus princeps, Servandus Legionensis ep... Martinus exaravit". (Empieza a aparecer el patronato de San Juan Bautista y San Pelayo con los anteriores patronos.)

XXVI 1039. De Marina a "Ayla apatissi cum gregem tot monasterii edificaverunt abeos et parentes meos..." (Está copiada de la anterior.) " X V 0

1378

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

kal. junias, era MLXXVII, regnante rex Fredenando principe in Legione et comitissa D Mer Tota Lebana". a

XXVII 1039. "In nomine Ste. et individué trinitatis. P. et F. et S. S." a Santa María y San Pelayo de Piasca, "qui est super riuulum qui discurrit de Sarra de Arbas usque ad mare juxta castellum kapezone. Ego Marina munuscula propie obligationis; sepe namque de penarum baratri timenda sed nunquam de Domini misericordia defida, quanquam de conscientia provida. Magna sunt de X t i misericordia circunfulta et certissima quoque sciens mullatemus a cena nuptiarum agni exortem existere, quia mente et corde in eum credidi recte mente mecum magna consolatione vel electionis, quia ita quia si credimus quod Jesús mortuus est et resurrexit ita et Deus eos qui dormierunt per Jesum adduci cum eo; propter hoc fidei statuta erit mihi propriis anima, ut de magna quam a Deo accepi impenderé ei parva; inquit profeta: tua sunt Domine et que de manu tua accepimus tibi dedimus et per quandam didici sabiente dum dicis: Filii, honore de substantia tua Deum et in omni dato illa rem (ilarem) fac vultum tuum, non quod aliquid exeat de rebus caduciis quorum cunctis celestibus terre sedibus famulautur creaturis; sed de mihi met non merente tanta fecit afflure bonis, he vellis ni viri retulere gratis; sed tu Dne, rememoratur istirum etiam in nomine tuo cálice atque frigide porrigentium, jube munusculum de manu propria accipere ancille, et taliter post corpórea humatione facile consolare, ut in id quod ubi in temporalia fui in gandia eterna frui sanctis merear fruere vita... Et yo, Marina... Era MLXXVII, X I kal. junias, rex Fredenando in Legione, comitissa domna Tota in Lebana. Bernaldus Palentinus ep., Servandus Legione ep., Froila Ovetensi ep., Meme abba in Lebanza."

XXVHI 1039. a

"In tempore ejusdem loci (de Piasca) abbatissa D Elo, ego Marina X t i ancilla, secundum hujus seculi honorem ex magna progenie

DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA

1379

<exorta" da toda su hacienda, que tuvo "ex patre meo domno Didaco et matre mea D Tarasia... ut ubicumque ille prior vel dominus qui ecclesiam Sánete Marie de Piasca recerit". a

XXIX 1041. "Nos Goto et María offerimus omnia paupercula nostra altario Sánete Marie de Piasca... Era MLXXVIIII, regnante rege Fredenando in Castella."

XXX 1045. "Ego Rapterus..." da a Santa María de Piasca el monasterio de San Julián. "Era MLXXXIII. Martinus notuit".

XXXI 1048. "Ego exiguus famulus vester Moniu Alfonso una cum uxori mee Monadomina simul etiam et filiis meis Adefonsus, Johannes et Petrus, quia post morte corpórea de hoc seculo ad alium humana transfertur anima, qualis namque se illa peruenire considera^ que hic ad bona peragenda corde et corpore pigritat; monet enim Dominus dicens: Date et dabitur vobis. Licet omnia que in hunc mundum sunt ad usum hominis confertur, Deo qui creauit omnia ordinantur; tamen ualde Deo dignum est ut de hoc quod accipit unusquisque in mundo ei a quo accipit ex hoc complaceat puré oblationis instintu; per hoc sibi unusquisque futura cumulat premia, per quod presentía coram Deo digne dispensat... His et talibus... offero et dono sacrosancto uestro monasterio siue etiam et tibi sororem mee Urraka, Deo digata cum sociis christicolis, quem huic loco tutorem esse constituendum religiositas ornat, dúos monasterios, Sancta María de Perrozo et Sancto^ Jacobo... IIII idus magias era L X X X V I post T. Monio Alfonso, Momadomina cum filiis meis, Ade23

1380

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

fonso Munioz, Gutier Adefonso. Obsecro itaque uos cultores eglessie sánete Marie ut pro nobis indignis commemorationem faciatis in die de Lázaro. Aprianus ep. legionensis, Petras ep. asturicensis, Mirus palentine sedis ep., Hecta abbas de Dormios Sanctos. Ferro notuit."

XXXII 1050. "In era TLXXXVIII, XIIII kalendas octobris orta fuit intentio Ínter abbas domno Rodrico de Sancta María de Piasca cum ominibus de Bembibre pro illo monte quod est super Ebas sum suos términos. Dicebant nomines de Bembibre quod suo erat ipso monte ab integro; dicebat vero abbas domno Rodrico in uoce de Piasca quia in commune habebant ipso monte. Deuenerunt in judicio aute comitem domnum Gómez, et judicauit ut dedisset ille abbas domno Rodrico jura et Kalda, et si exxissent sanos de illa pena, habuissent ipsum montem in commune. Deinde jurauit Uermudo et intrauit in kaldam exibit que inde sanum. Obinde nos omines de Bambibre, majores et minores una cum omines de Piasca roboramus placitum et facimus scripturam ligabile firmitatis, ut si aliquis homo hanc uocem retentare uoluerit, quomodo pariat CCC solidos argenti ad partem potestatis, que terram judicauerit. Albaro presbiter scripsit."

XXXIII 1051. "Ego exigua peccatorum mole opressa Christi et illorum sanctorum ancilla Urraka, nutu diuino ad D-eum confessa..." da a Santa María,, al abad Rodrigo y a las vírgenes y monjes que moran en Piasca su cuerpo, su alma y toda su hacienda, "tam in Lebána quam et in térra de foras; necnon et de rebus nostris equas VIII, uakas XIII, III kaballos, II mulos et III jugum bobes. V feria, XII idus junias, era L X X X V I I I post M . Hurraka Christi confessa, que hunc scriptum fieri decreui et relegendo agnoui corana multitudine manu mea signum injeci". Confirman Cipriano, obispo de León; Diego, obispo de Astorgaj Mirón, obispo de Palencia; Gutier Alfonso, hermano de la donante, y sus sobrinos Alfonso, Juan y Pedro Muñoz. a

o

DOCUMENTOS DE SANTA MARÍA DE PIASCA

1381

XXXIV 1052. a

o

"Die¡ II feria, II idus augustus, era M L X X X X , ego Gonzaluo Citiz, sub jure de comité domno Gomiz, marino in Capezone, una cum omines de Tolio et de Tudes et de Proceta facimus ad uobis abbas domno Rodrigo de Piasca et ad regulantibus suis sub jussione de domna Urraca, et facimus dimissione de ipsas térras... et cognosoimus ueritatem."

XXXV 1052. "Ego exiguo peccator atque indignus abbas Rodericus trado corpus ad hoc locum sanctum sánete Marie Virginis de Piasca...", entrega las. tierras que tiene de sus padres en Carbin y Oria, seis yeguas, diez caballos, veinticinco vacas, dos lechones y cien cabezas de ganado menor. "Offerimus monachis siue religiosis feminis in predicto loco morantibus, ut inde subsidium temporalem habere possim. X I kal. mayas, era M L X X X X . Gutier Adefonso comes confirmat".

XXXVI 1055.

'

"Orta fuit intentio inter illos comités Guterium uidelicet et domnum Gómez ante presentía regis Fredinandi in juncta de Monzón por illis hereditates de Dobres et de Oria et de Brannias. Hac de causa ueuerunt in conspectu predicti principas, et secundum eius judicium fecerunt pla. citum ut se junctarent in Lebana pridie nonas autobris, et fecerunt inquisitionem de supradictis diuisis. E l facta fuit juncta de illis comitibus in Pamanes ubi magna fuit deséense-. Sed postea uoluit comes Guterius jurare cum tribus de suis militibus, quod illas diuissas ille deberet habere uel cui ille dedisset, quas postea ab integro concessit ecclesie Sánete Marie de Piasca", y con esto se conformó el conde don Gómez. Era M L X X X X I U .

J382

FRAY JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

xxxvn 1058. "Plerisque cognitum patet hujus colome ambitu necnon et umuersis huic prouincie scitum eo quod fuit uir magnus comes nomine Mumo Adefonso, et habuit sortita in conjugio cometissa domna Momadomma. Dum in unum ambo ducerent uitam, progenitu fuerunt ex lilis JMii: unus Joanes, alius uero Petras. Post discessum uero comitis remansit ipsa cometissa cum ipsi dúo filii. Ipse autem Joanes in radis infanti-e paraulus migrauit ad etermlm regnum. Reliquit quoque omnem hereditatem ad suam matrem, sicut lex canónica dbcet." La condesa entrega cuanto había heredado de su hijo a Piasca, Confirman "Fredenandus rex, Sánela regina, Aluitus legionensis ep., Miras palentius ep., Gutier Adefonsi comes, Flagino Fernandez comes, Adefonso Muniz comes. Romanus dia. conus notuit. Kalendis septembris, era M L r X X X X V L "

APÉNDICE

IV

NOMBRES D E NOTARIOS D E CASTILLA Doy aquí una lista de los scribas o notarios, cuyos nombres encuentro en los documentos de Castilla durante la época que estudio en esta obra. Se verá por ella que la mayor parte de los documentos aparecen sin esta indicación. Entre 700, sólo unos 150 la traen. Los notarios de Cárdena no firman nunca indicando su personalidad, si bien pudiéramos sospechar que con frecuencia el último que firma la carta es el que la escribe. L a media docena de nombres de notarios que encontramos en el becerro de este monasterio deben proceder de fuera de él. Así Flagino, que debe ser el Placino de dos cartas de San Pedro de Arlanza, Citi Rege, que podría confundirse con el Citi de una carta de Santa María del Puerto de 972; y García, el que escribe dos donaciones de Garci Fernández, y que debía ser un clérigo del séquito del conde. Son numerosos relativamente los notarios que nos descubren la documentación de San Millán, de Covarrubias y de San Pedro de A r lanza, y más todavía los de Santillana y Liébana. He querido incluir estos últimos, porque aunque caen fuera de la región que estudiamos, están estrechamente relacionados con ella. Luponi presbiter hii omnes roboravit in Christo, 759. (C. de S. Millán, 1.) Petras scripsit, Liébana, 790. (?) Loepinus presbiter scripsit. (C. de S. Millán, 2-4.) Altemirus pinxit, 804. (E. S., t. XXVI, pág. 444, Valpuesta.) Johann.es scripsit, 822, Oña. (A. H. N., leg. núm. 166, núm. 1.)

1384

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fehuirus episcopus confirmavit notavitque. (E. S., X X V I , 446.) Rodericus presbiter, scripsit, 853. (C. de S. Millán, 7.) Sisnandus diaconus scripsit, 853 (?) (Escagedo: Costumbres..., pág. 14, E. S., X X X V I I , apénd., 9.) Didaco presbiter scripsit, 853. (C. de 8. Millón, 8.) Sancius presbiter scripsit, 855. (C. de 8. Mülán, 10.) Moigius scripsit, 861. (Cart. de fifia. María de Piasca, núms. 2 y 3.) Don Cot fraire escribió, 860 (?) (Arch. de Silos, Ms. 4, fol. 9.) Don Lucasio abad de Siero escribano la escribió, 860 (?) (B. N.; Ms. 841.) Tamarun presbiter seriptor, 863 (?) {C. de S. Millán, 11 y 14.) • Ego James... libros quos habeo et quod aduc conscribere potuero... Santillana, 865. {Libro de Regla, 3.) Adeleoba scripsit, 880 (?) {Cart. de Liébana, núm. XVII.) Iulianus presbiter exarator, 883. (Argáiz: S. L., II, 407.) Carta apócrifa. Sisebutus notuit, 912 (?) (C. de Arlanca, 14.) Peles presbiter scripsit, 913. ( C de S. Millón, pág. 21.) ' Abrila presbiter techarius, 914 (?) {Cart. de Liébana, núm. XXVII.) Didaco scripsit, 915. {Cart. de Liébana, núm. XXVIII.) Veremudus scripsit, 915 (?" {Cart. de Liébana, núm. XXVI.) Teodorius presbiter scripsit, 915 (?) {Cart. de Liébana, núm. X.) Turibius presbiter scripsit, 917 (?) {Cart. de Liébana, núm. X X X . ) Sisebuto presbiter scripsit, 925. (C. de S. Millán, pág. 24.) Adleobus presbiter et notarius scripsit, 921. (C. de Liébana, núm. X X X V . ) Endura ts., Zuleman scripsit, 922. (B. de Cárdena, 359.) Gundisalvus presbiter scripsit, 924. (C. de Arlanza, 17.) Marinus scripsit, 927. {Cart. de Liébana, núm. XLIV.) Gomesanus exarator, 927. {C. de S. Millán, 27.) Feles presbiter exaravit, 929. (C. de Arlanza, 27, 28 y 29.) Oriolus scriba et testis una cum magistro meo Veremundus presbiter, 929. (C. de 8. Millán, 31.) Félix presbiter exaravit, 929. {C. de Arlanza, 20.) Félix presbiter titulavit, 929. (C. de Arlanza, 24.) Munio presbiter titulavit, 930, Pacto de San Mames. (C. de Arlanza, 29.) Teudericus presbiter scripsit, 931 (?) (C. de Liébana, núm. XLIII). Trebulcus presbiter scripsit, 931. {Cart. de Arlanza, 36.) Secutus exaravit et confirmavit, 931. {Cart. de Arlanza, 34.) Milianus presbiter scripsit, 932. {Cart. de Arlanza, 38.) Petras titulavit, 932. iCart. de Arlanza, 40.) Iohanne presbiter titulavit, 934. {Cart. de Piasca, núm. 9.) Petro hic, 935. {B. de Cárdena, 229.)

NOTARIOS DE CASTILLA

1385

Munio scripsit, 935. (Chart. de Valpuesta, núm. XV.) Fredenandus presbiter scripsit, 935. (Cart. de Liébana, XXIII.) Florentius scriba depinxit, 937. (Cart. de Arlanza, 43.) Florentius scriba depinxit, 937. (Cart. de Arlanza, 45.) Munio scriba, 940. Valpuesta. (Argáiz: S. L., 635.) Eximinus sacerdos et scriba regis, 943. (Cart. de S. Millón, pág. 40.) Didacus scripsi manu mea, 943. (Cart. de Piasca, núm. 11.) Raimundus notarius regis scripsi, 944, Burgos. (B. de Cárdena, 67.) Sisebuto presbiter de Munnio, 945. (Cart. de Millón, 45.) Oveco presbiter de Laradigna, 945. (Cart. de S. Millón, 45 y 46.) Roderigus notarius, 946. (Yepes: Core-nica, VI, fol. 460.) Catilatodarius scripsit, 946. (Cart. de Liébana, núm. LXII.) Christopharus presbiter scripsit, 958 (?) "regnante rex Sancio in Castella et comité nostro Munione in Sallania et in Lebana. (Cart. de Liébana, núm. LXIV.) Gomesani exaravit, 947. (Cart. de S. Millón, 51.) Gomesanus iscriba et testis, 947. (Cart. de S. Millón, 52.) Gomesanus scriptor confirmans, 948. (C^rt. de S. Millón, 54.) Belascone presbiter scripsit, 952. (Cart. de S. Millón, 59.) Tellus scriptor, 949. (Cart. de S. Millón, 57.) Vigila scriba manu mea, 950. Albelda. (Yepes: Coronica, V, escrit., X.) Johannes scripsit, 954. Silos, (Recueil..., pág. 4.) Belascone presbiter scripsit, 952. (Cart. de S. Millón, 59.) Fredenandus abbas exaravit, 957. Dueñas. (Silos, Ms. 8, fol. 8.) Christophorus presbiter qui exaravit, 954. Donación de Oveco Muñoz a San Isidro de Dueñas. (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 7.) Gómez presbiter scripsit, 959. (Cart. de S. Millón, 63.) Ansedeus presbiter scripsit, 962. (Cart. de Liébana, núm. 77.) Vela presbiter scripsi, 964. (Cart. de Arkmza, pág. 48.) Sonna presbiter scripsit, 965. Santillana. (Escagedo: Colección..., 13.) Cisilapus scripsi, 965. (Cart. de Arlanza, pág. 48.) Johannes titulavi, 966. (Cart. de Piasca, núm. 5.) Munio notuit, 969. (Cart. de Arlanza, 52.) Cite Rege scripsit, 970. S. Adrián de Juarros. (Obispado de Burgos, 1.1.) Munio presbiter scripsit, 971. S. Adrián de Juarros. (Serrano: Obispado de Burgos, t. I.) Tellu presbiter scripsit, 971. (Cart. de S. Millón, pág. 67.) Tellu presbiter scripsit, 972. (Cart. de S. Millón, pág. 67.) Enneco scriba regis, Albelda, 971. Garsea presbiter scripsit, 991. Cárdena. (Berganza: Antigüed., I, 266; Yepes, I, Apénd., Escrit. VIII.)

1386

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Garsea (notario), 972. (B. de Cárdena, 5.) Garsea presbiter scripsit, 972. (B. de Cárdena, 11.) Ziti Rege titulavit, Burgos, 972. (B. de Cárdena, pág. 8.) Florentius scripsit, 972. (Cart. de Covarrubias, 6.) Citi notuit, 972. (Cart. de Sta. María del Puerto, en B. R. A. H., LXXIII, 427.) Bravolius exaravit, 957. Don. de García Fernández a Valeranica. (Cartulario de Arlamza, 54.) Flagino roboravit et notuit, 976. (B. de Cárdena, 158.) Belasconius scriba scripsit, 978. (Cart. de Covarrubias, 12.) Anteo Belasco scripsi, 978. (Cart. de Covarrubias, 12, nota 10.) Florentius scriba licet indignus exaravit, 978. Fundación del infantado de Covarrubias. (Cart. de Covarrubias, 24.) Potentius abba confirmavit et fecit, 978. (Cart. de Covarrubias, 24.) Florentius scriba indignus exaravit, 978. (Cart. de Covarrubias, 34.) In manu de Beila presbiter roboravinus, 978. (B. de Cárdena, 309.) Monnio presbiter scripsit, 978. (Cart. de S. Millán, 70.) Belasconius scriba scripsit, 978. (Cart. de Covarrubias, 12.) Tellus presbiter scripsit, 979. (Cart. de S. Millán, 72.) Nunnu moñaco ¡scripsit, 979. (Cart. de Covarrubias, 35.) Ego Enneco Belascoz scripsi, 977. (Cart. de Covarrubias, 36.) Lazaras roboravit et notuit, 979. (B. de Cárdena, pág. 129.) Eronimus notavit, 980. Don. de García Fernández a Cárdena. (Yepesr Coránica, I, Escrit. 9.) Cisilani notavit, 980. (Libro de Regla de Santillana, 32.) Flacino presbiter titulavit, 982. (Cart. de Afianza, 95.) Flacino presbiter titulavit, 982. (Cart. de Afianza, 98.) Sisebutus abbas Sancti Emiliani exaravit, 984. (Cart. de S. Millán, 73 y 74.) Martinus notuit, 983. (Cart. de Sta. María de Piasca, núm. 21.) Cissilano exaravit, 986. Santillana. (Libro de Regla, 49.) Cissilani notuit. Don. de Garci Fernández a Santillana, 987. (Libro de Regla, 42.) Guillen capellán de Ferrant Amiéntales me scripsit. Fueros de Melgar, 988, (Muñoz y Romero: Fueros Municipales, 30.) Eximino exaravit, 990. (Cart. de Arlanza, 59.) Cissilani scripsit, 991. Donación de Fronilde a Santillana. (Libro de Regla, 52. Didaco scripsit, 993. (A. H . N . , Oña, leg. 166, doc. 3.) Sisebutus presbiter per jussione regis Garsie, 996. (Cart. de 8. Millán, 77.)

NOTARIOS DE CASTILLA

1387

Petras scripsit, 996. Don. del conde Sancho a Compostela. (Libro de Regla, 106.) Sisebutus presbiter exaravit, 997. (Cart de 8. Millán, 79.) Cisiliani scripsit, 998. Santillana. (Libro de Regla, 45.) Sisebutus presbiter per jussione regis hanc schedulam exaravi, 996. (Cart. de S. Millán ...) Garcia presbiter aragonensis scripsit, 1000 (?) Donación del conde Sancho a Dueñas. (B. N . ms. 705, fol. 307.) Emilianus scripsit. Fernando Díaz y su mujer Mansura a San Martín de Liébana, 1000 (?) (Cart. de Liébana, núm. 74.) Cissilani scripsit, 1001. Don. de Fronilde a Santillana. (Libro de Regla, 54.) > Didaco scripsit, 101. (Cart. de Liébana, núm. 80.) In manu de Munnione abbate sumus omnes roborati et scripsit,' 1007. (Cart. de S. Millán, 83.) Fortunius sxarator, 1011. (Cart. de S. Millán, 90.) Martino presbiter scripsit, Oña, 1011. (M. Pidal: Origs. del español, 38.) Fortunius exaravit, 1014. (Cari, de S. Millán, 95.) Fortunius exarator testis, 1014. (Cart. de 8. Millán, 97.) Fortunius exaravit, 1014. (Cart. de S. Millán, 95.) Félix feci, 1014. Fueros de Alfania. (Arch. de Silos, Ms. 4, fol. 17.) Hermegildo scripsit, 1014. Donación de Alduara a Oña. (B. A. H., Colección Salazar, 0-7, fol. 26.) Ermegildo scripsit, 1017. Santillana. (Libro de Regla, 57.) Ermegildo scripsit, 1018. Santillana. (Libro de Regla, 65.) Johannes scripsit, 1019. Santillana. (Libro de Regla.) Ego Eximeno jubente Sancioni principe interfui scriptor, 1020. (Cartulario de S. Millán, 100.) Johannes scripsit, 1020. Santillana. (Libro de Regla, 61.) Ermegildo scripsit. Santillana, 1021. (Libro de Regla, 58, 60 y 63.) Johannes scripsit, 1022, Santillana. (Libro de Regla, 38.) Ego Eximenus, jubente comité Fernandus et frater ejus Munio Ermelder conscriptor, 1022 (?) (Cart. de S. Millán, 89.) Ermegildo scripsit, 1023. Santillana. (Libro de Regla, 66.) Johannes scripsit, 1023. Santillana. (Libro de Regla, 100.) Johannes presbiter et Julianus frater exaraberunt et confirmaverunt. (Cart. de Covarrubias, pág. 40.) Johannes scripsit, 1025. Santillana. (Libro de Regla, 93 y 98.) Didacus exaravit, 1026. (Cart. de Arlanza, 59.) Johannes scripsit. Santillana, 1026. (Libro de Regla, 67.) Ermegildo scripsit, 1026. Santillana.

iggg

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U E B E L

Johannes scripsit, 1027. (Cart. de Covarrubias, 42.) Johannes titulavit, 1027. (Cart. de Covarrubias, 43.) Petras scripsit, 1027. D e l conde García a Santillana. (Libro de Regla, 25.) Sénior Galindo Ennecones monacus confirmat, 1030. (Cart. de S. Millón, 114.) Munio scripsit, 1028. Villadrigo. (Argáiz: S. I., VI, 239.) García scripsi, 1031. De Sancho el Mayor a Oña. (A. H . N . , Oña, cuaderno primero, núm. 10.) Johannes scriba, 1037. (Escalona: Hist. de Sahagún, 450.) Martino scripsit, 1032. (Cart. de Arlamza, 61.) Johannes pernotavit, Mirelle presbiter exaravit, 432. (Cart, de Piasca, número 25.) Johannes exaravit, 1032. (Cart. de Arlonza, 62.) Johannes exaravit, 1032. (Cart. de Covarrubias, 45.) In manu de Jacenti, moñaco roborarunt. Año 1032. (Cart. de S. Millón, 119.) Adef onsus notavit, 1033. (Cart. de S. Millón...) Imino exorator confirmat, 1035. (Cart. de S. Millón, 122.) Fortunius exaravit, 1035. (Chart. de Valpwesta, núm. XLIX.) Johannes exaravit, 1037. (Cart. de Arlanza, 65.) In manu de Iohanne fuit ista charta roborata, 1037. (Cart. de S. Millón, pág. 125.) Johannes exaravit et confirmavit, fecit, 1037. (Cart. de Covarrubias, 46.) Johannes exaravit, 1038. (Cart. de Arlanza, 67.) Santius presbiter scripsit, 1038. (Cart. de Arlanea, 69.) Johannes presbiter dictavit, dusur Fanniz exaravit et confirmavit, 1039. (Cartulario de Arlanza, 71.) Johannes exaravit, 1041. Don. de Fernando I a San Pedro de Arlanzo. (Recueü... Silos, pág. 11.)

APÉNDICE

V

PERSONAJES MAS IMPORTANTES D E L A CASTILLA CONDAL Me ha parecido útil poner aquí una lista de los personajes más significados cuyos nombres aparecen en las cartas castellanas durante la época que se estudia en esta obra: infanzones, obispos, abades y abadesas, representantes de las más ilustres familias que trabajan y luchan alrededor de los condes. No recojo aquellos que sólo se nos presentan con el nombre personal que, aislado del potronímico o de otra circunstancia cualquiera, nos diría muy poca cosa. L a cita de los documentos en que aparecen podrá servir al lector para localizarlos en el espacio, y la indicación de la fecha para orientarle en el tiempo. He creído que un orden cronológico habría de ser más interesante para el investigador, permitiéndole apreciar más fácilmente las relaciones de parentesco, y para mayor claridad, he dividido la lista en tres partes: primera, personajes anteriores a Fernán González; segunda, personajes del tiempo de Fernán González y Garci Fernández; tercera, personajes contemporáneos de los dos últimos condes; poniendo aparte en la segunda, por ser más numerosa, los personajes eclesiásticos y los civiles.

PERSONAJES ANTERIORES A FERNÁN GONZÁLEZ Nonnabella, (759-931), abadesa de San Miguel de Pedroso, 759. (Cartulario' de S. Millán de la Cogolla, pág. 1.)

1390

FRAY

JUSTO PÉREZ DE URBEL

Valentín, obispo de Auca, 759. (Cart. de S. Millán de la Cogolla, pág. 1.) Fruela I, 759. {Cart. de 8. Miguel de Pedroso, pág, 1.) Vítulo, abad de San Emeterio de Taranco, 800. (Cmt. de 8. Millán, páginas 2 y 3.) Lebato, padre del abad Vítulo, colonizador de Mena, 800. (Cart. de 8an Millán, págs. 2 y 3.) Mumadona, madre de Vítulo, Mena, 800. (Cart. de 8. Millán, págs. 2 y 3.) Juan, ob. de Valpuesta, 804. Oveco Velaz, Valpuesta, 804. (Barrau-Dihig: Ch. de Valpuesta, número I, págs. 282-288.) Sisnando, abad en San Vicente de Fistoles, 811. (Sota: Príncipes de Asturias ¿ pág. 450.) Gundesindo, conde, en el interior de la Montaña, 816. (Sota: Príncipes de Asturias, pág. 434.) Argilego, abad en Liébana, 818. (Cf. nuestro documento núm. 12.) Quintila, obispo en la Montaña de Santander. (Sota: Príncipes de Asturias y Cantabria, p á g - 451.) Avito, abad de San Pedro de Tobilla, 822. (Cf. nuestro documento número 15.) Cárdelo, presbítero, fundador y repoblador. (Véase nuestro documento núm. 17.) Fredulfo, obispo en Valpuesta, 844. (Chart. de Valpuesta, núm. III.) Ñuño Núnez, repoblador de Brañosera. (Cart. de Arlanza, pág. 1.) Valerio, fundador de Axa, 836. (Argáiz: 8. L., VI, pág. 577.) Argilo, mujer de Ñuño Núñez de Brañosera. (Cart. de Arlanza, pág. 1.) Pablo, abad, repoblador en Tovalina, 852. (Cart. de 8. Millán, pág. 15.) Rodrigo, conde de Castilla, 852, 853, 855, 858 (?), 860 (?), 873. Rodanio, abad de Tejada, 860. (Véase nuestro documento núm. 26.) Fernando, fundador de Castrosiero, 860. (Véase nuestro documento número 27.) Godina, mujer de Fernando de Castrosiero, 860. Tello abad, Valpuesta, 844. (E. S., XXVI, 446.) Gonzalo abad, Valpuesta, 844. (E. S., XXVI, 446.) Vigila abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.) Arislo abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.) Gatón abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.) Toderico abad, 852. Tovalina. (Cart. de 8. Millán, págs. 6-7.) Sarracino, 863. Oca. (Cart. de S. Millán, pág. 10.) Sarracino Alvarez, 873. Sancho obispo, 863 y 869. Oca. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.) Rodrigo Vermúdez, infanzón alavés, 862. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.) Vermudo Alvarez. Valdegoloia, 862. (Cart. de 8. Millán, pág. 10.)

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1391

Severo abad. San Félix de Oca, 863 y 869. (Cart. de S. Millán, pág. 10.) Antonio, obispo en la Montaña de Santander, 862. (Serrano y Sanz: Cart. de Sta. María del Puerto, B. R. A. H., t. LXXIII, pág. 421.) Flavio, abad de Santa María del Puerto, 863. (Cart. de Sta. María del Puerto, B. R. A. H., t. LXXLII, pág. 421.) Diego, conde de Castilla (873-895). llduara y sus hijos Fernando, Gustios, Gisclaura, Hanni, Soario y Justa, en A. Álava, 864. (Chart. de Valpuesta, núm. IV.) Lucidio abad. Valpuesta, 864. (Chart. de Valpuesta, núm. IV.) Sonna. Valpuesta, 865. (Chart. de Valpuesta, núm. V.) Guisando abad, fundador de Orbañancs, 867. (Cari, de S. Millán, pág. 14) y 873 (Ibid., pág. 19). Arroncio, Álava, 871. (Cart. de S. Millán, pág. 17.) Tello, Álava, 871. (Cart. de S. Millán,, pág. 17.) Bivere obispo, Álava, 871. (Cart. de 8. Millán, pág. 17.) Lupo Sarracinez, señor en Divina, 990. (Cart. de S. Millán, pág. 17.) Aurivita Didacoz, señor en Estiualiz, 990. (Cart. de S. Millán, pág. 17.) Obeco obispo, Santander, 878. (B. R. A . H., t. X L V , pág. 545.) Sarracini Muñoz, sénior, Álava, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.) Diego Obecoz, 873. Tobalina. (Cart. de S. Millán, pág. 19.) Guntroda, 873. Tobalina. (Cart. de S. Millán, pág. 19.) Alvaro obispo, Álava, 888. (Llórente: Noticias de las tres Provincias Vascongadas, III, pág. 177.) Fredulfo obispo, Valpuesta, 894. (Chart. de Valpuesta, núm,. 7.) Elmiro o Felmiro, obispo, Tobalina, 86, 911. (Chart. de Valpuesta, número XI.) Diego obispo, Valpuesta. (Chart. de. Valpuesta, núm. IX.) Flámula, 902, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 120.) Vela Núñez, Burgos, 902. (JB. de Cárdena, pág. 120.) Gutier Ansúrez, Burgos, 902. (B. de Cárdena, pág. 120.) Vincio obispo, Obarenes, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.) Gonzalo Vela, Obarenes, 873. (Cart. de S. Millán, pág. 19.) Alejandro Quilino, abad, al N . de Burgos, 890. (Argáiz: S. L., VI, página 398.) Mauselo, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, IV, fol. 445.) García Díaz, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, fol. 445.) Munio Vela, 911, fundación de Dueñas. (Yepes: Coronica, IV, fol. 445.) Tello, abad de Valpuesta, 911. (Chart. de Valpuesta, núm. XI.) Munnadonna, madre de Fernán González, Arlanza, 912 (?) (Cart. de Arlanza, págs. 5, 10 )

1392

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Ramiro, hermano de F e r n á n González, Arlanza, 912 (?) (Cart. de Arlanza, p á g s . 5 y 10.) Maurelo Díaz, Arlanza, 912 (?) {Cart. de Arlanza, págs. 5 y 10.) Fernando Sarracínez, A r l a n z a , 912. {Cart. de Arlanza, págs. 5 y 10.) L a i n Rodríguez, 913, O r b a ñ a n o s . {Cart. de 8. Millán, pág. 21.) Osacio abad, 894, Valpuesta. (Chart. de Valpuesta, núm. VII.) Julián, abad de Unoeca, Á l a v a , 897. (Argáiz: 8. L., V I , 561.) Gemelle Victoriz, 903. {Chart. de Valpuesta, 308.) Gonzalo Téllez, conde en L a n t a r ó n (Argáiz: 8. L.. V I , 561); 902, Burgos (Ibid., pág. 120); conde en Castilla, 903 {Chart de Valpuesta, número X ) ; 911, Valpuesta {Chart. de Valpuesta, núm. X I ) ; conde en Cerezo, 913 {B. de Cárdena, pág. 327); su donación a Arlanza, 912 (?) {Cart. de Arlanza, pág. 10), 913, conde en Castilla {Chart. de Valpuesta, núm. X X I V ) . Ñuño Núñez, conde en Castilla, 899 {B. de Cárdena, pág. 117), 909, comité Munioni i n Castella (Ibid., pág. 75); comité Nunu Nuniz & Castella (Ibid., pág. 74). Sancho Iñiguez, 929, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 115.) Gonzalo Fernández, conde e n Burgos, 899 (B. de Cárdena, pág. 117) ; 912, conde en Castilla (Ibid., pág. 73); 912, confirma los fueros de B r a ñ o s e r a ; conde en Burgos, 714 {B. de Cárdena, pág. 82); 915, conde en Castilla (Ibid., p á g . 116). Fernando Díaz, conde en L a n t a r ó n , 913. {Cart. de 8. Millán, pág. 21.) Fronismus, obispo, 913 (segurame'nte Frunimio, obispo de León). Cerezo. {B. de Cárdena, p á g . 327.) Gudesteos, obispo, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 327.) Sonna, abad, Cerezo. 913. {B. de Cárdena, pág. 327.) Damián, abad, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 328.) Donnino, abad, Cerezo, 913 (B. de Cárdena, pág. 328); Burgos, 915 (Ibid., 34.) As-sur González, Cerezo, 913. (B. de Cárdena, pág.328.) Munio Assuriz, Cerezo, 913. {B. de Cárdena, pág. 328.) Obeco, abad, 915. {B. de Cárdena, pág. 34.) Lázaro, abad, 914. {B. de Cárdena, pág. 82.) Diego, obispo de Valpuesta, 929. {Chart. de Valpuesta, núm. XIII.) Cipriano, abad, 914. {B. de Cárdena, pág, 85.) Obeco, obispo, donación de F l á m u l a , 914. {B. de Cárdena, pág. 115.) Dolquito, abad, 914. {B. de Cárdena, pág. 82.) García Didaci, 916. (Yepes: Coránica, IV, fol. 445.) Pedro, abad, 921. De él se h a b l a en un pacto que trae Tomás González, Colección de privilegios, t. V I , 1833, pág. 7-9. E l trata de un mo-

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1393

nasterio levantado en el valle de Aradina con el título de San Pedro. ¿Será San Pedro de Caradigna o Cárdena? Zorraquin, 915, cerca de Burgos. (B. de Cárdena, pág. 34.) Fredenando, conde en Castilla, cerca de Burgos, 917. (B. de Cárdena, página 309.) ¿Fernando Ansúrez? ¿Fernando Díaz? Vigilano, juez, 919, Álava, (Chart. de Valpuesta, núm. XII.) Valerio, abad, 919, Álava. {Chart. de Valpuesta, núm. XII.) Maurelo, abad, 919, Álava. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.) As-sur, abad, 919, Álava. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.) Munio Vela, conde en Álava, 919. (Chart. de Valpuesta, núm. XII.) Gonzalo Díaz, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 41.) Hace una donación a Cárdena con su mujer María y sus hijos Ñuño, Fernando, Tello y Sarracino. Obeco Núñez, 921, Burgos, (B. de Cárdena, pág. 24.) Belasco, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 81.) Vende una hacienda a Cárdena con su mujer Vita y sus hijos Munio, Jimeno, Iñigo, García y Fortún. Abdelmondar, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, tomo IV, escrit. 20, fol. 443.) Fernando Díaz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, tomo IV, escrit. 20, fol. 443.) Alvaro Herrameliz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, tomo* IV, escrit. 20, fol. 443,) Conde en Lantarón, 929. (Valpuesta, documento núm. X V . ) Gustios, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, t. IV, escritura 20, fol. 443.) Diego Nepocioniz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, tomo IV, escrit. 20, fol. 443.) Ñuño Alvarez, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, t. IV, escritura 20, fol. 443.) Guttier Assuriz, 923, fundación de Santa Coloma. (Yepes: Coronica, tomo IV, escrit. 20, fol. 443.) Lain Sarracinez, 924. (Cart. de Afianza, pág. 17.) Domna Gotina, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 14.) Sonna Daildiz, 924. (Cari, de Arlanza, pág. 17.) García Alvarez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Galindo Sandiniz, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Diego Rodríguez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Munio Rodríguez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Feleis Rodríguez, 924. (Cari, de Arlanza, pág. 17.) Gonzalo Gustios, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 42.)

1394

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Rodrigo Díaz, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 42); 924, su donación a Tabladillo (Cart. de Arlanza, pág. 14.) Diego Nepocianiz, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 42); 926 (Ibidem, página 211). Alvaro Ovecoz, 921, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 42.) Ñuño Fernández, conde de Castilla, 921 (B. de Cárdena, pág. 42); 922, comité Domno Nunu in Virgos (Ibid., pág. 152); Ñuño Fernández, conde, 926 (Ibid.,-pág. 210) ; 929, Nuno comité (Cartulario de Santa María del Puerto, pág. 423). Fernando Ansúrez, 921, Burgos (B. de Cárdena, pág. 23); .929 (Ibidem, 114 y 150). Momadonna, mujer de Fernando Ansúrez, 921. (B. de Cárdena, pág. 23.) Asur Fernández, 921. (B. de Cárdena, pág. 23.) 922-950. Cárdena, Oña, Vega, Sahagún, Husillos, etc. Gotina (Domna), 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Falcón Pinnuelez, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Diego Mudarra, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Gustios González, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Iñigo Rodríguez, 924. (Cart. de Arlan...a, pág. 17.) Meme Teces, 924. (Cart. de Arlanza, pág. 17.) Rodrigo Muñoz, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Rodrigo Fernández, 926. (B. de Cárdena, pág. 210.) Fernando Ansúrez, conde en Castilla, 929. (B. de Cárdena, págs. 114 y 150.) Abeáza, abad, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.) Abomaraán de Santa María, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.) Abuhab de Santa María, 926, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 211.) Antemán de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Flagino de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Gimara, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Iñigo, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Mendar de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Nemar de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Obeco de Santa María, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Rapinato, abad, 926. (B. de Cárdena, pág. 211.) Ñuño, conde, 927. (Cart. de Santa María del Puerto, B. R. A. H., LXXIII, página 423.) Montano, abad, 927. (Cart. de Santa María del Puerto, B. R. A. H., LXXIII, pág. 423.) Rodamio, sayón, 927. (Cart. de Santa María del Puerto B R A H , LXXIII, pág. 424.)

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1395

Esteban, abad de Cárdena, 929. (JB. de Cárdena, pág. 82.) Moma Donna, cometissa, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Diego Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 82.) Ramiro Gundisalviz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Silvanus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Munnio Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 82.) Julianus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Aper, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Sesualdus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Gondesscius, abba,, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Munio Belasco, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Sancio Ferrarlo, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Aper Gaubiano, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Johannes de Arreba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Garsea Fredinandiz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Gomeci Didaci, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Nunnio Ovecez, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Nepocianus Didaci, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 26.) Lope Sarracínez, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Ansuri Fredinandiz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Gundesalvus Vermudiz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Régela Garciaz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Nunno Nunniz, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Gasseza Telliz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 18.) Vermudus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Stephanus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Rapinatus, presbiter de Caradigna, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Hurraca, regina, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Mama Donna, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Fronildi, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Eldoncia, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Félix, presbiter, 929. (Cart. de Arlanza, págs. 18 y 21.) Ariano, presbítero, 929. (Cart. de Arkmza, pág. 24.) Sebastián, obispo, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Didaco Nepociani, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Flámula, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Enneco Didaz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Sarracino Ennezez, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Munio' Faniz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Roderico Gustioz, 929 (Cart. de Arlanza, pág. 26), 930 (íbid., págs. 6 24

J396

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

y 10); 934, Ruy Gustios el Mejorado (Fueros de Canales); 944 (Becerro de Cárdena, pág. 57). Rellitus, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) G-andius, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Quintila, abba, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Assur, abad de San Quirce, 929. (Ferotin: Hist. de Vaho, de Silos, página 14.) Alvaro Harrameliz, 929. (Chart. de Valpwesta, pág. 315.) Flámula, 929. (B. de Cárdena, págs. 114 y 115.) Obeco, obispo, 929. (JB. de Cárdena, pág. 115.) Munnio Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.)" Sancio Ennecoz, 929. {B. de Cárdena, pág. 115.) Didaco Obecoz, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.) Abdelmedre, 929. (B. de Cárdena, pág. 115.) Silo, su mujer Gulatruda y sus hijos Diego, Retefreda, Dedegoncia, Victrüi y Baudili, 929. (Sota: Príncipes de Asturias, pág. 625.) Gudesteos Gundisalviz, 929. (Cart. de Arlanza, pág. 14.) María, abatissa, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Munio, presbiter, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.) Eufrasia, abadesa, 930. (Cart. de Arlanza, pág. 26.)

PERSONAJES D E L A ÉPOCA DE FERNÁN GONZÁLEZ Y GARCI FERNANDEZ I.—PERSONAJES CIVILES.

Muma Donna, 931. (Cart. de Arlanza, pág. 36.) Ovecus Nunnez, 931. (Ibidem y 34.) Lup Soemenoz, 931. (Ibidem.) : Alvaro Velascez, 931. (Ibidem.) Didaco Velascez, 931. (Ibidem.) Rodanius Fraudes, 931. (Ibidem.) Tel Nunnez, 931. (Ibidem.) Alvaro Ovecoz, 931. (Ibidem.) Didaco Nunnez, 931. (Ibidem.) Didaco Jemellus, 931. (Ibidem.) Cardellus, 931. (Ibidem.) Nunnus, 931. (Ibidem.)

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1397

Assur Munnicoz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Froila y su mujer Eldora, 931. (Cart. de Liébana, núm. IV.) Maurello Díaz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Ferrandus Sarracínez, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Assur Gundessalviz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Vegila Munniuz, 931. (Cari, de Arlanza., pág. 34.) Roderico Didaci, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Guttier Fernandiz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Ferdinandus Ovecoz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Oveco Telliz, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Rodrigo Albariz, 931. (B. de Cárdena, pág. 210.) Sancio Berrario, 931. {Cart. de Arlanza, pág. 34.) Gundesalbo Ennecoz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Guttier Nunniz, conde en Burgos, 931. {B. de Cárdena, pág. 119.) Gundesalbo Nunniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Fredenando Nunniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Munnio Ziniz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Ziniz Rodriz, 931. {B. de Cárdena, pág. 210.) Alvaro Muñoz, 932 y 968. {B. de Cárdena, pág. 213.) Gómez Didaz, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.) Nunnu Fernández, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.) Fredenando Didaz, 932. {B. de Cárdena, pág. 213.) Amusco Munioz, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.) Aper Gutiérrez, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.) Asur González, 932 (B. de Cárdena, pág. 333), 913 (Ibid., pág. 328), 957, (Ibid., pág. 88), 930 (Cari, de Arlanza, págs. 9, 13, 33). Bela Gutiérrez, 932. {Cart. de S. Millán, pág. 35.) Gonzalo Ansúrez, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.) Munio Ansúrez, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.) Salvator Garsea, 932. {Silos, ms. 10, fol. 23.) Belasco Quarta, 932, Pedernales. {B. de Cárdena, pág. 115.) Didaco Rodriz, 932 {B. de Cárdena, pág. 333); 968, F. de Brañosera (Cari, de Arlanza, pág. 4); 944 {B. de Cárdena, Modúbar {B. de Cárdena, pág. 54). Vigila Garsea, 932. {Silos, ras. X, fol. 23.) Enneco Sangoz y su mujer Jimena, 932. {B. de Cárdena, pág. 49.) Fernando Díaz, 932 {B. de Cárdena, pág. 213); 942 {Cart. de Aralanza, página 46.) Flaginus Zitiz, 932. {B. de Cárdena, pág. 333.) Fredenando Gudestioz, 932, Vallejimeno {Cart. de Arlanza, pág. 37); 944, S. Martín de Modríbar. {B. de Cárdena, pág. 54.) , 1

1398

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Gómez Díaz, 932, alférez del conde (B. de Cárdena, pág. 213); 964, Berzares. (Ibid., pág. 366.) Gonzalo Ansúrez, 932 (B. de Cárdena, pág. 333); 943, firma con dona. ción de A s u r Fernández a Cárdena. (Ibid., pág. 363.) Gutáer Gutiérrez, 932. (Ca,rt. de S. Mülán, pág. 35.) Morelliz Gutiérrez, 932. (Cart. de S. Mülán, pág. 35.) Munnio González, 932, Burgos (B. de Cárdena, pág. 213); 932. (Ibid., pátina 333.) Munnio Ovécoz, 932 (Cart. de S. Mülán, pág. 35); 932. (Cari, de Arlanza, pág. 38.) Munio Scemeno, 932. (Cart. de Arlanza, pág. 37.) V i l l a de Munio Scemeno. Vallegimeno. Nepzane Dolquitiz, 935, Balzalamio (B. de Cárdena, pág. 229); 962. (Ibid., pág. 221.) Ñ u ñ o Fernández, 932. (B. de Cárdena, pág. 213.) Oveco Didaz, 932 (Cart. de B. Mülán, pág. 35); 955. (Ibide., pág. 59.) Oveco Gutiérrez, 932. (Cart. de B. Mülán, pág. 35.) Oveco Hazan, 932. (Cart. de 8. Mülán, pág. 35.) Sarracín Gutiérrez, 932. (Cart. de S. Mülán, pág. 35.) Scemeno Ossote, 932-950. (Cart. de Arlanza, pág. 38.) Tellu Ovecoz, 932. (C^rt. de S. Mülán, pág. 35.) Velasco Apriz, 932. (Cart. de Arlanza, pág. 37.) Velasco Gondisalvuee, 932-950. (Cart. de Arlanza, pág. 37.) Fredenando Gudesteos, 932-950. Cart. de Arlanza, pág. 32.) Abolmondar Sarracíniz, 935. (B. de Cárdena, pág. 229.) Apre de Lara, 935. (B. de Cárdena, pág. 228.) Beila Telliz, 935. (B. de Cárdena, pág. 229.) Begela Telliz, 950. (Ch. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328, 331, 335 y 336.) Muza iben Galeph, 935, Balzalamio. (B. de Cárdena, pág. 229.) Munio Bellidiz, 935, Burgos. (B. de Cárdena, pág. 229.) Munnio Hanniz, 935, Balzalamio (B. de Cárdena, pág. 229); 962 (Ibid., página 221); 942 (Cart. de Arlanza, pág. 46); 945 (B. de Cárdena, página 295); 945 (Ibid., pág. 30); 945 (Ibid., pág. 293); 949 (Ibid., p á g i n a 365); 962 (Ibid., pág. 317); 972 (Ibid., pág. 113). Beila Monnio, 936. (Cart. de S. Mülán, pág. 36.) Dolquiti Beilaz, 936, juez en Cerezo. (Cart. de S. Mülán, pág. 36.) Didaco Rodania y su mujer Tarasia, 937, Boada. (Cart. de Arlanza, páginas 40-43.) Munnio Núñez, comité, 937. (Cart. de Arlanza, pág. 43.) Diego Fernández, 938, Sietefenestras (Cart. de S. Mülán, pág. 38); 945 (Ibid., pág. 43); 947, Salcedo (Ibid., pág. 52); 947, Cihuri (Ibid., pá-

PERSONAJES DE, LA CASTILLA CONDAL

1399

gina 53); 948, Grañón (Ibid., ,pág. 54); 940 (Cart. de Valpuesta, página 321). Cuñado de Diego, ob. de Valpuesta, 950 (B. de Cárdena, página 298). Obeco Assuriz, 938, Sietefenestras (Cart. de 8. Millón, pág. 38); 945, Anana (Ibid., pág. 43); 947, Salcedo (Ibid., pág. 52); 947, Cihuri, (Ibid., pág. 53); 948, Grañón (Ibid., pág. 54); 943 (B. de Cárdena, página 363). Carta de su padre Asur Fernández. Gundisabo Arderiz, 938, Sietefenestras (Cart. de S. Millón, pág. 38); 944, Pazuengois (Ibid., pág. 41); 945 (Ibid., págs. 43, 44 y 46); 947, Salcedo, Cihuri (Ibid., págs. 51 y 53); 948, Grañón (Ibid., pág. 54.) Feles Sarracínez y su mujer Eldvara, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.) Rodrigo (Feles), cognomento Abolmondar, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.) Ruderico Abolmondar, 939. (B. de Cárdena, pág. 139.) Fredenando Blascoz, 940, hermano de Diego, ob. de Valpuesta (Chart. de Valpwesta, pág. 321); 945, Pedroso (Cart. de S. Millón, págs. 44, 45 y 46); 947, Salcedo (Ibid., pág. 51); 947, Cihuri, pág. 53. Ñuño Gómez, 940. (Cart. de S. Millón, pág. 38.) Sancho Gómez, 940. (Cart. de S. Millón, pág. 38.) Bermudo Fannez, 941 (B. de Cárdena, pág. 64); 968, Montorio (Ibid., página 280). Gonzalo de Aza, 941. (B. de Cárdena.) Tello Offilo, 941. (B. de Cárdena, pág. 292.) Abolmondar Hannaniz, 942. (Cart. de Afianza, pág. 46.) Alvaro Belaz, 942. (C. de Arlanza, pág. 46.) Armentag Hannaniz, 942. (C. de Arlanza, pág. 46.) Bela Alvarez, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 46); 947, Salcedo (C. de S. Millón, pág. 63); 948, Grañón. (Ibid., pág. 54). Beila Sarracínez, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 47); 964, Boada. (Ibid., pág. 48.); 958 (B. de Cárdena, pág. 225.) Didaco Adefonso, 942, Berlangas. (C. de Arlanza, pág. 48.); 943 (B. de Cárdena, pág. 22.) Didaco Sarracínez, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 945 (B. de Cárdena, pág. 288); 959 (Ibid., pág. 187); 944, Pazuéngos (C. de San Millón, pág. 41); 947, Salcedo y Cihuri (Ibid., págs. 51 y 53). Fernando Muñoz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 964, Bezares (B. de Cárdena, pág. 366); 968 (Ibid., pág. 280). Fronilde, mujer de Domno Didaco, 942 (B. de Cárdena, pág. 26). En Cárdena, con sus hijos Oveco Díaz y Alvaro Díaz y sus sobrinos Romane Muñoz y Vermudo Muñoz, 963 (11).

1400

F K A Y JUSTO PÉREZ DE UEBEL

Gondesalvo F r e d e n á n d i z , 942 (C. de Arlanza, pág. 46); 959 y su mujer Fronilde (B. de Cárdena, pág. 302). Munnio Téllez, 942 (C. de Arlanza, pág. 46); 947 (B. de Cárdena, página 285). Mutarraf Caziato, 942 ( C de Arlanza, pág. 46). Recaredo Recarediz, 942 (C. de Arlanza, pág. 46). Rodericus Gundesálviz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46). Sarracín Sarracínez, 942 (C. de Arlanza, pág. 47). Vermudo Garcíaz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 963 (£. de Cárdena, pág. 11). Fredenando Assuriz, 943, hijo de Asur Fernández (B. de Cárdena, página 363). Guttier Assuriz, 943, hijo de Assur Fernández (B. de Cárdena, pág. 363). Munnio Assuriz, 943 (B. de Cárdena, pág. 363); 966 (C. de Valpuesta, pág. 347); 945 (JO. de S. Millán, pág. 45); 968 (C. de Arlanza, pág. 41). Osorio Munnioz, 943, Sacramenia (B. de Cárdenla, pág. 363). Placenti Didaz, 943 (B. de Cárdena, pág. 22). Assuri Bermúdez, 944, L o s Ausines (B. de Cárdena, pág. 54); 945 (Ibidem, pág. 293). Beila Dolquitiz, 944, Pazuengos (C. de S. Millán, pág. 41); 947, Salcedo (Ibid., pág. 5 3 ) ; 936 (Ibid., pág. 36). Didaco Gudesteuz, 944 (B. de Cárdena, pág. 54), S. Martín de Moduhar; 963 (Ibid., p á g . 11); 963 (Ibid., pág. 8 ) ; 964 (Ibid., pág. 13). Gudestios Didaz, 944, S. Martín de Modubar (B. de Cárdena, pág. 54). Fredenando Gudistios, 944 (Ibid.). Guttier Gomiz, 944 (C. de S. Millán, pág. 41), armiger comitis; 945 (Ibidem, pág. 43); 947 (Ibid., págs. 52 y 53) ; 948 (Ibid., pág. 54). Munio, saione de V a l l e (C. de Arlanza, pág. 48); 944 (B. de Cárdena, página 66); 945 (Ibid., pág. 30). Munnio Gudestioz, 944 (C. de 8. Millán, pág. 41); 947, Salcedo (Ibid., página 52); Cihuri (Ibid., pág. 53); 942 i C . de Arlanza, pág. 46); 963 (B. de Cárdena, p á g . 11); 963 (Ibid., pág. 8 ) ; 934, Fuero de Canales; 963 (B. de Cárdena, pág. 13). Oveco Roderiz, 944, M o d u b a r (B. de Cárdena, pág. 54). Sarracini Alvarez, 944, Pazuengos (C. de S. Millán, pág. 41); 947, Salcedo (Ibid., pág. 5 3 ) . Armentario Díaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 301). Assur Didaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293). Didaco Arias, 945 (B. de Cárdena, pág. 146).

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1401

Didaco Munioz, 945 (295); 945 (Ibid., pág. 29); 949 (Ibid., pág. 365) ; 962, hijo de Murrio Fanniz (Ibid., pág. 317). Falconio Relaster, 945 (B. de Cárdena, pág. 146). Farm© Muñoz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288). Feles Ermauz, 945 (B. de Cárdena, pág. 295). Fredenando Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302). Fredinando Sarracíniz, 945 (B. de Cárdena, pág. 302). Gundesalbo Addilio, 945 (B. de Cárdena, pág. 246); G. Adiliiz, 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46). Gundissalvo Munnioz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293); 963 (Ibid., página 20). Gundisalbo Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302). Guttier Didaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288); 959 (Ibid., pág. 302). Guttier Godestiez, 945 (C! de Arlanza, pág. 46). Hanne Godestioz, 945 (C. de S. Millán, pág. 43); 947 (Ibid., págs. 52 y 53); 948 (Ibid., pág. 54). Mirelli Molleliz, 945 (B. de Cárdena, pág. 293). Munio Armentari, 945 (B. de Cárdena, pág. 301). Munnio Dannaz, 945 (B. de Cárdena, pág. 295). Munnio Fannez, 945 (B. de Cárdena, pág. 288); 962 (Ibid., pág. 317). Munnio Licini, 945 (C. de 8. Millán, pág. 43). Munnio Morellez, 945 (B. de Cárdena, pág. 293). Nunnu Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302); 963 (Ibid., pág. 11); 964 (Ibid., pág. 13). Ordonio Nunniz, 945 (B. de Cárdena, pág. 288). Oro vio Zohagelli, 945 (C. de 8. Millán, págs. 43 y 46); 947 (Ibid., páginas 51 y 53); 948 (Ibid., pág. 54). Rodrigo Armentari, 945 (B. de Cárdena, pág. 30). Tellu Ruderici, 945 (B. de Cárdena, pág. 302). Bervodo García, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52); Bermudo Garceiz, 947, Cihuri (Ibid., pág. 55). Munnio Munnioz, 947 (C. de 8. Millán, págs. 52 y 53). Munnio Núñez, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52); Cihuri (Ibid., página 53); 950, Bureva (C. de Valpuesta, pág. 325). Didaco Galindiz, 947 (B. de Cárdena, pág. 285). Vegila Alvarez, 947, Salcedo (C. de S. Millán, pág. 52). Cisla Munioz, 949 (B. de Cárdena, pág. 365). Hanni Munnioz, 949 (B. de Cárdena, pág. 365); 962 (Ibid., pág. 221). Alfonso Sendini, 950 (B. de Cárdena, pág. 222); 958 (Ibid., pág. 225). Alvaro Obecoz, 950, Salcedo (C. de 8. Millán, pág. 57). Fredenando Feles, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 327 y 331).

1402

F K A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Begela Patérnez, 950 (C. de Valpuesta, pág. 328). Belasco Galíndez, 950 (C. de Valpuesta, pág. 327). Jhoannes de Solaco, 950 (C. de Valpuesta, pág. 331). Mirel Fredenando, 950 (B. de Cárdena, pág. 298). Munio Belaza, 950, B u r e v a (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328, 330, 331, 335 y 338). Munnio Mannario, 950 (C. de Valpuesta, págs. 323, 328, 331, 335 y 338). Munnio Placenti, 950, Bureva (C. de Valpuesta, pág. 327). Munnio Ruderici, 950 (B. de Cárdena, pág. 298). Munnio Sanzonez, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 328, 335, 337, 338 y 331). Munnio Ulioz, 950 (B. de Cárdena, pág. 222). Nunnu Albaroz, 950, Bureva (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 327, 328, 331, 333,-335 y 338). Sarracino Obecoz, 950, Salcedo (C, de S. Mülán, pág. 57). Tellu Sanzones, 950 ( C de Vákpuesta, pág. 338). Vermudo F r e d e n á n d e z , 950 (C. de Valpuesta, 323); 950 (Ibid., pág. 327). Armentero Núñez, 952 (B. de Cárdena, pág. 341). Didaco Téllez, 952 (C. de S. Mülán, pág. 58). Diego Beilaz, 952 (C. de S. Mülán, pág. 58). Gondisalvo Didaz, 952 (C. de 8. Mülán, pág. 58). Munnio Alvariz, 952 (C. de 8. Mülán, pág. 58). Rodrigo Nuniz, 952 (B. de Cárdena, pág. 341); 963 (Ibid., pág. 20). Beila Rebéllez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4). Didaco Simplicio, 954, Silos (Recueil..., pág. 4). Fraude Arguiso, 954, Silos (Recueü..., pág. 4). Frande Arguiso, 954 (Ferotin, G. de Silos, pág. 4). García Alvarez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4). García Alvarez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4 ) ; 955, S. Zadornil (O. de San Mülán, pág. 59). García Bencenialoce, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4). Garcie Bencemaloce, 954, Silos (Recueü..., pág. 4). Munini Alvarez, 954, Silos (Recueü..., pág. 4). Munio Alvarez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4.) Munio Díaz, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4). Sarracino Jiménez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4). Sarracine Scemenoz, Silos, 954 (Recueil..., pág. 4). Teillu Marellez, 954, Silos (Recueil..., pág. 4). Tello Maurelez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4.) Vela Rebéllez, 954 (Ferotin, C. de Silos, pág. 4).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1403

Alvaro Sarraciniz, 955, Álava (C. de S. Mülán, pág. 59); 944 (Ibid., página 41); 945 (Ibid., pág. 43) ; 947 (Ibid., pág. 52); 948 (Ibid., página 54). Justa de Maturana, 955, S. Zadornil (C. de S. Mülán, pág. 59). Sancio Sarracinez, 955 {B. de Cárdena, pág. 44). Oveco Munnioz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44); 947, Salcedo {C. de San Mülán, pág. 52); Cihuri (Ibid., pág. 53); 938, Sietefonestras (Ibidem, pág. 38); 945, Salinas de Anana (Ibid., pág. 43) ; Grañón, 948 (Ibid., pág. 54). Diego Obecoz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44). Sevuldo juez, 955 {B. de Cárdena, pág. 44). Sancha Sánchez, 955 (B. de Cárdena, pág. 44). Vermudo Gudistioz, 955 (B. de Cárdena, pág. 44); 947 (Ibid., pág. 285). Alvaro Téllez, 956, Salcedo (C. de S. Mülán, pág. 61); 942, (C. de ArUnza, pág. 46). Ferro Acenarez, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67). Ferro Sangiz, 956, Vascones [B. de Cárdena, pág. 67). Fortuni García, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67). Fortunio Scemenoz, 956 (O. de Valpuesta, pág. 341). Galindo García, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67). Galindo Soliz, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67). Gazo Laztago, 956, Vascones (B. de Cárdena, pág. 67). Lope Scemenoz, 956 (C. de Valpuesta, pág. 341). Monnio Nequétiz, 956 (C. de S. Mülán, pág. 61). Beila Didaz, 957, Burgos (B. de Cárdena, pág. 224). Belasco Téllez, 957 (B. de Cárdena, pág. 88). Didaco Morelliz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102). Didaco Oggandiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102); 957 (Ibid., pág. 88). Feles Menéndez, 957 (B. de Cárdena, pág. 88); Feles Velendez, Villalbilla (Ibid., pág. 356), abad del monasterio de San Andrés de V i llal villa. Gubferico Munnioz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88). Gundissalvo Telliz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88); 945 (C. de San Mi* llán, pág. 43); 964, Bezares (B. de Cárdena, pág. 366). Munnio Gendúlez, 957 (B. de Cárdena, pág. 102); M . Quentule, Bureva, 950 (C. de Valpuesta, págs. 330, 331 y 333). Munio Justes, 957 (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 8). Obeco Amatiz, 957 ,(B. de Cárdena, pág. 102). Rarsea Refugano, 957, Burgos (B. de Cárdena, pág. 224). Rodrigo Berbaldez, 957, Dueñas (A. H. N., c. 41, fol. 11). Sancio Amatiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102).

1404

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Tello Rellascoz, 957 (B. de Cárdena, pág. 88). Tellu Loponiz, 957 (B. de Cárdena, pág. 102). Beila Sendínez, 958 (B. de Cárdena, pág. 225). Munnio Holiuz, 958 (B. de Cárdena, pág. 225). Abo Muza, pág. 759 (C. de S. Millán, pág. 63). A sur Fernández, 959 (C. de S. Millán, pág. 63). Belasco Didaci, 959 (C. de 8. Millán, pág. 63). Blasco Azinariz, 959 (C. de S. Millán, pág. 65). Blasco Gomiz, 959 (C. de S. Millán, pág. 65). Enneco Harraz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63). Fauni Rodriz, 959 (B. de Cárdena, p á g . 302). Falcón Muñoz, 959 (B. de Cárdena, pág. 302). Fronilde, mujer de Gonzalo F e r n á n d e z , 959 (B. de Cárdena, pág. 302); Condesa, 959, dona a las hermanas de Santa Dorotea en Ciguonza su heredad en Pareres (A. H . N . , Oña, c. 41, fol. 2 ) ; 963 (B. de Cardeña, pág. 20). Garsea Fortunez, 959 (C. de 8. Millán, pág. 65). Garsea Gómez, 959 (C. de S. Millán, pág. 65). Gómez Garceiz, 959 ( C de S. Millán, pág. 69). Oxando Ennecoz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63). Eoderico Petriz, 959 (B. de Cárdena, pág. 302). Sarracino Didaz, 959 (B. de Cárdena, pág. 187).* Tello Monnioz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63); 943, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 964 (B. de Cárdena, pág. 13); 950 (C. de Valpuesta, págs. 323, 325, 327, 328 y 335). Veila Monioz, 959 (C. de S. Millán, pág. 63). Vermudo Roderici, 961 (B. de Cárdena, pág. 304). Didaco Obecoz, 962 (B. de Cárdena, pág. 221); 962 (Ibid., pág. 317). Gómez Núñez, 962 (B. de Cárdena, pág. 332). Gonzalo Núñez, 962 (B. de Cárdena, pág. 312). Hanni Didaz, 962 (B. de Cárdena, pág. 11). Hanni Fredinándiz, 962 (B. de Cárdena, pág. 221). Munio Didaz, 962 (B. de Cárdena, p á g . 311); 942, Berlangas (C. de Arlanza, pág. 46); 954, Silos (Recueil..., pág. 4 ) ; 957 (B. de Cardeña, pág. 224), Burgos; 949 (Ibid., pág. 365). Nunu Beilaz, 962 {B. de Cárdena, pág. 22); 963 (Ibid., pág. 11). Sancio Munnioz, 962 (B. de Cárdena, pág. 332); 932-950, Vallejimeno (C. de Arlanza, pág. 38). Alvaro Díaz, 963 (B. de Cárdena, p á g . 11). Assur Assuriz, 963 (B. de Cárdena, p á g .11); 964 (Ibid., pág. 13). Beila Beilaz, 963 (B. de Cárdena, pág. 46).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1405

Beila Galindo, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 13). Belasco Gomiz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Diego González, 963 (B. de Cárdena, pág. 46). Fernando Albaroz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Gómiz Belliza, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Gondesalbo Garseaz 963 (B. de Cárdena, pág. 46). Gonzalo Belascoz, 963 (B. de Cárdena, pág. 20). Gundesalbo Albariz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 965 (Ibid., pág. 16). Hanni Hanniz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Jouti Rodriz, 963, Fronilde (B. de Cárdena, pág. 20). Martinus, episcopus, 963 (£>. de Cárdena, pág. 20). Munnio Fernández, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Munio Franko, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 15). Munnio Ratoriz, 963 (B. de Cárdena, pág. 11); 964 (Ibid., pág. 15); 965 (Ibid., págs. 16 y 17). Nunnu Refuga, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Oveco Didaz, hijo de Doña Fronila, 963 (B. de Cárdena, pág. 11). Petru Munnioz, 963 (B. de Cárdena, pág. 20). Anaya Godestioz, 964 (B. de Cárdena, pág. 366). Didaco Flacinez, 964, Boada (C. de Arlanza, pág.. 48). Ferro Falconiz, 964 (B. de Cárdena, pág. 315). Gaudesteus Rodriz, 964 (B. de Cárdena, pág. 366). Gomiz Gundisalbo, 964 (B. de Cárdena, pág. 13). Órbita Didaz, 964 (B. de Cárdena,, pág. 366). Nunnu Assuriz, 964 (JS. de Cárdena, pág. 13). Fronilde, nieta de Ñuño Fernández, 965 (C. de Arlanza, pág. 48). Tello Feles, 965 (Bec. de Cárdena, pág. 13); 964 (Ibid., pág. 15). Tellu Leciniani, 965 (¿>. de Cárdena, pág. 17). Anni Telliz, 967, Burgos (B. de Cárdena, pág. 312). Asur Núñez, 967 (C. de S. Millán, pág. 65). Luppe Hamuzoz, 967 (JS. de Cárdena, pág. 88). Munnio Johannes, 967 (C. de Arlanza, pág. 49). Obeko Urcegui, 967 (C. de S. Millán, pág. 67). Sarracino Belascoz, 967 (B. de Cárdena, pág. 88); 942 (C. de Arlanza, página 46). Alvaro Rodriz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 282). Didaco Scemenoz, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259); 963 (Ibid., 11) ; 963 (Ibid., pág. 46) ; 944, Pazuengos (C. de 8. Millán, pág. 41); Cihuri, 947 (Ibid., pág. 52). Feles Didaz, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259).

1406

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fernando Varbáldiz, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4). Gudesteus Munioz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280). Gutierre Rodriz, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4). Keiya Sonnaz, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280). Munio Danlucio, 968, A g u i l a r (B. de Cárdena, pág. 259). Petro García, 968, B r a ñ o s e r a (C. de Arlanza, pág. 4). Pedro Sanlez, 968, Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259). Scemeno Mauro, 968, A g u i l a r (B. de Cárdena, pág. 257). Sonna Florez, 968, Montorio (B. de Cárdena, pág. 280). Ferro Cinto, 969 (B. de Cárdena, pág. 108). Gundisalvo Godistioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250);

963

(Ibid., pág. 46). Munnio Sarraciniz, 969 (S. de Cárdena, pág. 332); 964 (C. de Arlanza, pág. 48); 971, N u n n u Sarraciniz (B. de Cárdena, pág. 324); 967 (Ibid., pág. 28). Nunnu Nuniz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, (Ibid., pág. 302).

pág. 250); 959, Burgos

Roderico Germegildez, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250). Romano Monnioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, p á g " 250); 963 (Ibidem, pág. 11); 964 (Ibid., p á g . 15). Vermudo Monnioz, 969, Rezmondo (B. de Cárdena, pág. 250); 963 (Ibidem, pág. 11); 964 (Ibid., p á g . 15); 965 (Ibid., pág. 16). Osorius Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Asur Fernández, 970, Arlanza (C. de Arlanza, págs. 52-55); 972 (B. de Cárdena, 7-9 y 9-9); 972, Berlangas (C. de Covarrubias, págs. 4-8); 978 (Ibid., pág. 23); 974 (Ibid., pág. 7 ) ; 982 (B. de Cárdena, páginas 72-73); 984 (Ibid., p á g . 102). Fredenando Vermúdez, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Galindo Fernández, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Gomici Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Gundisalbo Vermúdez, pág. 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Nepocianus Díaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Nunno Velaz, 970 (Ó. de Arlanza, pág. 54). Oveco Fredinándiz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54); 972 (C. de bias, pág. 5). Vela Garcíaz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Belendo Gómez, 971 (B. de Cárdena, pág. 323).

Covarru-

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1407

Nunu Gomiz, 971 (B. de Cárdena, pág. 324) ; 972 (Ibid., pág. 335); 972 (Ibid., pág. 380). Roderico Téllez, 971 (B. de Cárdena, pág. 324); 972 (Ibid., pág. 6); 972 (Ibid., pág. 5). Albaro Keiaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Albaro Lupiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73); 972, Covarrubias (C. de Covarrubias, pág. 6); 978 (Ibid., pág. 23); 984 (B. de Cárdena, pág. 102). Annaya Gudemeri, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 972, Berlangas (C. de Covarrubias, pág. 6). Armentero Sarraciniz, 972, Berlangas (C. de Covarrubias, pág. 6); 972 (B. de Cárdena, pág. 8). Anni Obecoz, 972, Berlangas (C. de Covarrubias, pág. 6). Albaro Gundisalviz, 970 (C. de Arlanza, pág. 54). Armenbero Flaginiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Asur González, 972 (B. de Cárdena, pág. 335); 972 (Ibid., pág. 380), Albaro Abduz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Abolmondar, 972 (B. de Cárdena, pág. 114). Abduz Nunniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Beila Garcíaz, 972. Los Ausines (B. de Cárdena, pág. 8). Belliti, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 114). Bermudo Monioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 5). Begila Didaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Didaco Osandcz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380). Didaco Fernandiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 979 (C de S. Millán, página 72). Didaco Armentarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Ermegildo Fredenandiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 5). Feles Didaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73).; 984 (Ibidem, pág. 102). Fredenando Armentarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6); 978 (Ibid., página 23); 987, Santillana (Libro de Regla, pág. 42). Fernando Didaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73). Fernando Munnioz, pág. 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Fredenando Sonnaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Fredenando Telliz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Fredenando Velascoz, 972 (B. de Cárdena, 339, 6).

1408

F E A Y JUSTO PÉREZ DE U E B E L

Fronismus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 380); 972 (Ibid., pág. 5 ) ; Fronimius. Garsea Gutiérrez, 972 iB. de Cárdena, pág. 11); 984 (Ibid., pág. 102). Galea abol G a m á r e z , 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Garsea, 972 (B. de Cárdena, pág. 114); 982 (Ibid., pág. 73). Garsea Lupiz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23). Garvisso Amandiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114). Gotier Roderiz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8 ) ; 978 (Ibid., pág. 23). Gudesteo Nuniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Gundesalvo A u s ú r e z , 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 979, Pedros o (C. de San Millán, p á g . 7 2 ) . Gusteus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 380). Gulferico Munnioz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 381). Gundissabo Telliz, 972 ( £ . de Cárdena, págs. 335 y 380); 972 (C. de Covarrubias, p á g . 6 ) . Gundesalvo Gudestioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8 ) ; 972 (Ibid., pág. 1 1 ) ; 972 (Ibid., p á g . 339) ; 992 (Ibid., pág. 212). Luppe Acenareg, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380). Luppe Amuscoz, 972 (B. de Cárdena, pág. 380). Munnio Rudsrici, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23). Munnio Obecoz y su mujer Gontroda, 972 (B. de Cárdena, pág. 103) ; 974 (Ibid., p á g . 194). Munio Didaci, 972 (C, de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 2 3 ) ; 987, Santillana (Libro de Regla, pág. 42). Munnio Sonnaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Martnus episcopus, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Munnio Gudestioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 5) ; 972 (Ibid., p á g . 6 ) . Nunnu Obecoz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23). Nunnu Munnioz, 972 ( C de Covarrubias, pág. 6 ) ; 978 (Ibid., pág. 23),N . Nunnez, 970 (C. de Arlanza, pág. 54); 972 (B. de Cárdena, página 380); 972 (B. de Cárdena, pág. 6 ) ; 978 (C. de Covarrubias, página 23). Nunu Beilaz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114). Nunnu Didaci, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Nuno Fanniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 114). Obeco Maurellez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Obeco Albarez, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1409

Obeco Munnioz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6); 974 (Ibid., pág. 8). Romane Munioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 6). Sancio Gomiz, 972 (£. de Cárdena, pág. 335); 972 (Ibid., pág. 380). Sarracino, 972, Burgos (£. de Cárdena, pág. 114); 972 (Ibid., pág. 335); S. Velascoz, 972 (Ibid., pág. 380); 975 (C. de Covarrubias, pág. 6). Seemeno Sarraciniz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8). Sarracino Munnioz, 972 (B. de Cárdena, pág. 8); 972 (Ibid., pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73). Sonna Feles, 972 (B. de Cárdena, pág. 8). Tellu Belascoz, 972 (B. de Cárdena, págs. 335 y 380). Tellu Didaz, 972 (C. de Covarrubias, pág. 6). Velasco Gomiz, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Bermudu Fredenández, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8). Garsea Munnioz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8). Albaro Obecoz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Albaro Zitiz, 978 (B. de Cárdena, pág. 307). Auriolo Auriolez, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Didago Azuariz, 978 (C de Covarrubias, págs. 27 y 34). Didaco Scemenoz, 978 (B. de Cárdena, pág. 331); 972 (Ibid., pág. 6); 974 (Ibid., pág. 794); 981 (Ibid., pág. 316); 978 (Ó. de Covarrubias, página 23); 979 (C. de S. Millán, pág. 72). Fanne Fanniz, 978 (C. de Covarrubias, pág .23). Fanne Fanniz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Fanni Obecoz, 978 (£?. de Covarrubias, pág. 23). Fortuni Garsea, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 24). Fortuni Sancio, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Garsea Munnioz, 978 (6. de Covarrubias, pág. 23). Garsea Sancio, 978 (C. de .Covarrubias, pág. 23). Gundesalvo Didáz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Lope Garsea, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Lope Sancio, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Lope Sarracinez, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Manoio Aznariz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Munnio Mutarra, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Nunu Gartiaz, 974 (C. de Covarrubias, pág. 8) ; 970 (Ó.' de Arlanza, página 54). Sancio Enneconis, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Seemeno regó, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 34).

1410

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

Scemeno Sancio, 978 (C. de Cmarrubias, pág. 23). Tellu Gundisalbiz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23).' Tota comitissa, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Urraca reina, 978 (C. de Covarrubias, págs. 23 y 34). Alvaro Sarracínez, 979 (C. de 8. Millán, pág. 72). Gótica: Gomiz, 979, Pedroso (C. de 8. Millán, pág. 72). Gúndesalvo Fredenández, 979, Pedroso (C. de 8, Millán, pág. 74). Hani Godestioz, 979, Pedroso (C. de S. Millán, pág. 72). Orovio Zahagelli, 979 (C. de S. Millán, pág. 72). Nunu Galíndiz, 980 (B. de Cárdena, pág. 48). Gudesteo Munnioz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Munnio Rodriz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Scemeno Fortunioniz, 981 (B. de Cárdena, pág .316); 978, Scemeno Fortuni eremita (C. de Covarrubias, pág. 23). Obeco Ennecoz, 982 (B. de Cárdena., pág. 312). Fronilde, 984 {B. de Cardona, pág. 100); 978 (C. de Covarrubias, página 23); 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42); 972 (B. de Cardeña, pág. 339); 972 (Ibid., pág. 333); 972 (Ibid., pág. 6). Gundisalbo Rodriz, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Nunnu Telliz, 984 (B. de Cárdena, pág. 102); 972 (Ibid., pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73). Nunnu Guterrez, 984 (B. de Cárdena,.pág. 102); 972 (Ibid., pág. 11); 982 (Ibid., pág. 73); (L. de Regla de Santillana, pág. 52). Petro Gundisalviz, 984 (B. de Cárdena, pág. 307). Rodrico Albarez, 984 (B. de Cárdena, pág. 102); 992 (Ibid., pág. 11) ; 982 (Ibid., pág. 73). Didaco Morellez, 985 (B. de Cárdena, pág. 306). Garsea Tegiz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307); G. Telliz, 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Gundisalvo Munnioz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307); 972 (Ibid., pág. 5); 978 (C. de Covarrubias, pág. 23). Jhoannes Munnioz, 985 (B. de Cárdena, pág. 88). Munnio Gomiz, 985 (B. de Cárdena, pág. 88). Munnio Petriz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307). Ruderico Haniz, 985 (B. de Cárdena, pág. 307). Ruderico Ermegildo, 985 (B. de Cárdena, pág. 306); 972 (Ibid., página 389); 972 (Ibid., pág. 6). Albaro Albarez, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1411

Bermudo Rodric, 987, Santularia (L. de Regla, pág. 42). Didoco Asuriz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Froila Assuriz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Gomiz Gotiniz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Osoyro Ermegidiz, 987, Santillana (X. de Regía, pág. 42). Otrocia, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Rodanio Romaniz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Teillu Rodric, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Teilli Veiliz, 987, Santillana (L. de Regla, pág. 42). Munnio Gutiérrez, Santillana (L. de Regla, pág. 52). Alvaro Alvariz y su mujer Fronilde, Santillana, 991 (L. de Regla, página 52). Annaia Adfonsiz, 991 (Ibid., pág. 52). Citi Suariz, 991 (Ibid., pág. 52). Roderico Gundesalviz, 991 (Ibid., pág. 52). Frila Alvariz, 991 (Ibid., pág. 52). Nunni Fernandiz, 992 (Z>. de Cárdena, pág. 212). Gundisalvo Godistios, 992 (Ibid., pág. 212). Munnio Somaz, 992 (Ibid.). Izani Alfierez rex, 992 (Ibid.). Gomiz Didaz, 992 (Ibid.). Munio Romaniz y su mujer Fronilde, 993 (B. de Cárdena, pág. 214). Gudesteos Albo, 993 (Ibid.). Munio Sarracinez, 993 (Ibid.). Gundisalvo Munioz, 993 (Ibid.). Sarracino Sonnaz, 993 (Ibid.). Garsea Sonnaz, 993 (Ibid.). Sonna Kiriz, 993 (Ibid.).

II.—PERSONAJES

ECLESIÁSTICOS.

Adyuvando, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290), Arnulfo, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290). Aspidio, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209). Basilio, obispo, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290). Bellito, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209). 25

1412

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Damián, abad, 931 (C, de Arlanza, pág. 35). Esteban, aban, 931 (C. de Arlanza, pág. 27). Frunimio, obispo, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Gonzalo, obispo, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Julián, obispo, 931 (Argáiz, 8. L„ II, pág. 290). Munio Ansúrez, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290). Obeco, obispo, 931 (Argáiz, 8. L\, II, pág. 290). Ovidio, abad, 931 (B. de Cárdena, pág. 209). Pedro, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34; B. de Cárdena, pág. 119). Recesvindo, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Rosendo, obispo, Burgos, 931 (Argáiz, 8. B., II, pág. 290). Scemeno, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34). Sebastián, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Silvano, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Salomón, obispo, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290). Sonna, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34). Salto, abad, 931 (Argáiz, 8. L., II, pág. 290). Victica, abad, 931 (C. de Arlanza, pág. 34). Vistremiro, abad, 931 (Argáiz, S. L., II, pág. 290). Munio Jimeno, 932 (C. de Arlanza, pág. 37). Gustremiro, obispo, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 333). Martín, abad, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 333). Ordoño, abad, 932 (B. de Cárdena, pág. 333). Meme, abad, 932, Burgos (B. de Cárdena, pág. 333). Fortunio, abad, Burgos, 932 (f>. de Cárdena, pág. 49). Belasco Rubio, Burgos, 932 (B. de Cárdena, pág. 115). Maurelo, abad de Arlanza, 932 (C de Arlanza, pág. 39). Basilio, obispo, 935 (B. de Cárdena, pág. 229); 941 (Ibid., pág. 382). Basilio, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 118). Alfonso, abad de Cárdena, 935 hasta 939 (B. de Cárdena, pág. 118). Basilio, obispo, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Sebastián, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Julián, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Bellito, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Gómez,( abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Isidoro, abad, 935 (B. de Cárdena, pág. 227). Diego, obispo de Valpuesta, 935 (C. de Valpuesta, pág. 317); 939 (Ibidem, pág. 318); 940 (Ibid., pág. 321); 937 (C. de Arlanza, pág. 44);

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1415

945 y 949 (Cari, de 8. Muían, págs. 55 y 56); 955 (Ibid., pág. 59); 957 (Ibid., pág. 62). Fortunio, abad de San Millán, 938 (C. de S. Millón, pág. 38). Julián, obispo, 938, Arlanza (Argáiz, S. L., II, pág. 412). Vicencio, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 33). Belasio, obispo, 938 (C, de S. Millán, pág. 38). Oriolo, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38). Benedicto, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38). Ñuño, abad de Salcedo, 937 (C. de 8. Millán, pág. 000). Munio ,obispo, 937 (C. de S. Millán, pág. 36); 956 (Ibid., pág. 61). Gaudio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Pedro, obispo iC. de Arlanza, págs. 40 y 44); 968, Monto rio (B. de Cárdena, pág. 280). Sebastián, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 44); 935 (B. de Cárdena, página 223). Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Silvano, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Julián, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Bellito, abad, 937 (C de Arlanza, pág. 40). Ariolfo, abad, 937 (C de Arlanza, pág. 40). Gaudencio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Potencio, abad, 937 (C. de Arlanza, pág. 40). Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43). Diego, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43). Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43). Oriolo, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38); 945 (Ibid., pág. 42); 947 (Ibid., págs. 52 y 53); 948 (Ibid., pág. 54). Vicencio, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38); 944 (Ibid., pág. 41); 945 (Ibid., págs. 42, 45 y 46); 947 (Ibid., págs. 49 y 53); 948 (Ibidem, pág. 54); 967 (Ibid., pág. 65). Sebastián, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43). Diego, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág. 43). Pedro, obispo, 937 (C. de Arlanza, pág .43). Benedicto, obispo, 938 (C. de S. Millán, pág. 38); 945 (Ibid., pág. 42); 947 (Ibid., pág. 51); 948 (Ibid., pág. 54). Belasio o Velasco, obispo, 938 (C. de 8. Millán, pág. 38); 947 (Ibid., pá-

1414

F K A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

.

ginas 51 y 53); 948 (IbicL, pág. 54); 968, San Martín de Aguilar (B. de Cárdena, pág. 259). Quintüa, abad, 939 (2?. de Cárdena, I, págs. 209 y 347). Gudesteo, abad de Cárdena, 940 (B. de Cárdena, pág. 326). Diego, abad de Valpuesta, 939 (C. de Valpuesta, núm. X V I I ) ; 940 (Argáiz, S. L.,VI, pág. 633). Diego, obispo de Valpuesta, 940 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 633). Munio, scriba, Valpuesta, 940 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 633). Severo, abad, Valpuesta, 940 (Argáiz, S. L., VI, pág. 633). Vicente, abad, 940 (Ó. de S. Millán, pág. 38). Vermudo Hanniz, Liébana, 940 (Cart. de Liébana, núm. L V I ) . Fernando, abad de Santa María de Husillos, 940 (M. Pidal, Orígenes del español, pág. 33). Opila, abad de Liébana, 940 (C. de Liébana, núm. L V I ) . Basilio, obispo, Burgos, 941 (B. de Cárdena, págs. 292 y 63). Silvano, abad, Burgos, 941 (B. de Cárdena, pág. 63). Julián, abad, Burgos, 941 (B. de Cárdena, pág. 63). Gaudencio, abad, Burgos, 941 (2?. de Cárdena, pág. 64). Gonzalo, abad de Liébana, 941 (C. de Liébana, núm. LVII). Silvano, abad de Valeránica, 942 (C. de Arlanza, pág. 45). Cipriano, abad de Cárdena, 942 (C. de Arlanza, pág. 45). Sarracino, abad, 942 (C. de Arlanza, pág. 45). Recesvinto, abad de Tovilla (23. de Cárdena, pág. 221). Vincenio, abad, 942 (Berganza, Antig., I, pág. 212). Ciprino, abad de Cárdena, 943 (B. de Cárdena, pág. 135). Jimeno, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135). Silvano, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135). Esteban, abad, 943 (B. de Cárdena, pág. 135). Oveco, obispo, Burgos (i?, de Cárdena, págs. 363 y 943). Dulcidlo, obispo, Burgos, 943 (B. de Cárdena, pág. 363). Salomón, obispo, Burgos, 943 (B. de Cárdena, pág. 363). Fortunio, abad de San Millán, 943 (C. de 8. Millán, pág. 40). Vicencio, aukensis episcopus, 943 (C. de S. Millán, pág. 40). Munio Assuriz, abad, 943 (C. de 8. Millán, pág. 40). Oveconi, presbítero de Caradigna, 943 y 945 (C. de S. Millán, pág. 40). Vimarano, abad de San Salvador de Loberuela, 944 (Oña, leg. 166, número 3, A . H . N.).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1415

Rodonio, abad, tío de Asur Fernández, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, número 3). Blaconi, abad, Loberuela, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, núm. 3). Silbano, abad, Loberuela, 944 (A. H . N., Oña, leg. 166, núm. 3). Julián, obispo de Falencia, 944 (A. H . N . , Oña, leg. 166, núm. 3). Esteban, abad de Cárdena, 944 (B. de Cárdena, pág. 296). Sancho Aznar, abad de Modubar, 944 (B. de Cárdena, pág. 55). Sarracino, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57). Recesindo, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57). Mantelo, abad, 944 (B. de Cárdena, pág. 57). Diego, obispo de Valpuesta, 945 (C. de Valpuesta, núm. X I X ) . Basilio, obispo, 945 (B. de Cárdena, pág. 288). Trocia, abadesa de San Miguel de Pedroso {C. de 8. Millán,
1416

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

{

Jonti, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51). Bivas, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51). Bassal, presbítero, 947 (C. de S. Millán, pág. 51). Munio Assuriz, abad, 947 (C. de 8. Millán, pág. 51). Folio, abad de Villa de Pun, 948 (C. de S. Millán, pág. 55). Severo, abad de Santiago de Mabordones, 948 (C. de S. Millán, pág. 55). Diego, obispo, Valpuesta; 949 (O. de S. Millán, pág. 56). Eugenio, abad de Salcedo, 950 (C. de S. Millán, pág. 57). Obeco, abad, 948 (23. de Cárdena, pág. 230). Belasco, abad, 948 (23. de Cárdena, pág. 230). Iñigo, abad, 948 (B. de Cárdena, pág. 230). Severo, abad de Marmellar, 949 (B. de Cárdena, pág. 37). Iñigo, abad de Santa María de Riocavia, 949 (B. de Cárdena, pág. 186). Crescendo, abad de S. Pedro de Riocavia, 949 (23. de Cárdena, pág. 230). Quintiliano, abad de S. Pedro de Riocavia, 949 (23. de Cárdena, pág. 230). Cipriano, abad, 949 (B. de Cárdena, pág. 186). Esteban, abad, 949 (23. de Cárdena, pág. 186). Galindo, abad, 949 (23. de Cárdena, pág. 186). Munio Alvarez, abad de Valpuesta, 950 (C. de Valpuesta, núm. XXVIII). Diego, obispo y abad de Valpuesta, 951 (C de Valpuesta, núm. XXXII). Potemio, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154). Iñigo, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154). Vermudo, abad, 950 (B. de Cárdena, pág. 154). María, abadesa de Villalvilla (B. de Cárdena, pág. 357). Belasco, abad de Covarrubias, 950 (C. de Covarrubias, págs. 1 y 3). Sarraceno, abad, 952 (B. de Cárdena, pág. 341). Vicencio, abad, 952 (B. de Cárdena, pág. 341). Raimundo, abad de Husillos, 951 (B. N . , iris., fol 16, sig. 705). Tello, abad de San Julián de Pedernales, 954 (23. de Cárdena, pág. 125). Iñigo, abad de San Martín del Río, 955 (23. de Cárdena, pág. 44). Remigio, abad de San Isidro de Dueñas, 955 (A. H. N., Ind. del Arch. de San Isidro de Dueñas, códice 41, fol. 11). Ñuño, abad de Salcedo, 956 (C. de S. Millán, pág. 61). Diego, obispo de Valpuesta, 956 (O. de Valpuesta, núm. XXXIII). Munio, obispo de Valpuesta, 956 (C. de 8. Millán, pág. 61). Albaroni, abad de Valpuesta, 956 (C. de Valpuesta, núm. XXXIII). Adolfo, abad, 957 (S. de 8. Millán, pág. 62). Diego, obispo de Valpuesta, 957 (C. de S. Millán, pág. 62).

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1417

Kecesvinto, abad de Cárdena, 957 (C. de Cárdena, pág. 352). Vermudo, abad, 957 (B. de Cárdena, pág. 89). Tello, abad de San Julián de Pedernales (B. de Cárdena, pág. 134). Vermudo, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302). Esteban, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302). Gonzalo, abad, 595 (B. de Cárdena, pág. 302). Velasco, obispo, 9*59 (B. de Cárdena, pág. 129); 963 (Ibid., pág. 46). Munio, abad, 959 (B. de Cárdena, pág. 302). Cipriano, abad de Cárdena, 959 (B. de Cárdena, pág. 104). Eneco, "pbr. et abatte", 959 (C. de S. Millán, pág. 63). Urraca, abadesa, S. Julián de Pedernales, 959 (B. de Cárdena, pág. 129). Alvaro, abad de Santillana (L. de Regla, págs. 9 y 10). Esteban, abad de Cárdena, 961 (B. de Cárdena, pág. 78). Sebastián, abad del Cárdena, 962 (B de Cárdena, pág. 332). Severo, abad de Sta. Eugenia de Marmellar, 962 (B. de Cárdena, pág. 39). Armentario, abad de San Andrés de Población, 962 (Argáiz, S. L., VI, página 430). Mancio, abad de San Martín del Río, 963 (B. de Cárdena, pág. 47). Sarracino, obispo, 963 (B. de Cárdena, pág. 46). Belasio, obispo, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47). Sarracino, obispo, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47). Munio, abad, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47). Diego, abad, Burgos, 963 (B. de Cárdena, pág. 47). Munio, abad de Salcedo, 964 (C. de S. Millán, pág. 64). Trecio, abad de Santillana, 965 (Escagedo, Colee, de privilegios de Sawtillana, pág. 12). Esteban, abad de Cárdena, 964 (B. de Cárdena, pág. 8). Alvaro, abad de Valpuesta, 968 (C. de Valpuesta, núm. X L I ) . Lope, abad de San Julián de Bezares, 964 (B. de Cárdena, pág. 367). Iñigo, abad de San Julián de Bezares, 990 (B. de Cárdena, pág. 368). Jimeno, abad de San Julián de Bezares, 1000 (?) (B. de Cárdena, página 367). Gonzalo, abad de Boada, 964 (C. de Arlanza, pág. 48). Osicia, abadesa de San Julián de Pedernales, 966 (B. de Cárdena, página 131). Alvaro, abad de Valpuesta, 966 (C. de Valpuesta, núm. X X X I X ) . Cristóbal, abad de Becerril, Pisuerga, 967 (B. N„ ms. 13.065, fol. 218). Taurino, abad de Cozuelos, 967 (B. N . , ms. 13.065, fol. 218).

1418

F R A Y J U S T O PÉREZ DE TJRBEL

Galindo, abad, Rezmondo, 968 (B. de Cárdena, pág. 257). Rebelio, abad de San Martín de Aguilar, 968 (B. de Cárdena, pág. 258). Recimundo, abad.de S. Martín de Aguilar, 968 (B. de Cárdena, pág. 254). Gómez, abad de Montorio, 968 (B. de Cárdena, pág. 280). Endura, abad de Cárdena, 969 (B. de Cárdena, pág. 141). Fronimio, obispo, 968 (B. de Cárdena, pág. 73); 963 (Ibid., pág. 20). Galindo, abad de Rezmondo, 969 (B. de Cárdena, pág. 245). Meterio, abad de Santa Cristina, San Miguel de Pedroso, 969 (C. de San Millán, pág. 64). Vicencio, obispo, San Miguel de Pedroso, 969 (JO. de 8. Millán, pág .000; 971, pág. 64). Gatón, abad de Arlanza, 969 (JO. de Arlanza, pág. 52). Aaron, abad de San Isidro de Dueñas, 956 (A. H . N., Ind. de documentos de Dueñas, pág. 13, tumbo 53). Martín, obispo, 972, Burgos (B. de Cárdena, pág. 5). Froninio, obispo, Burgos, 972 (B .de Cárdena, pág. 5). Gudesteo, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Sancho, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Sebastián, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Alberto, abad, Burgos, 972 (B. de Cárdena, pág. 5). Gusteus, obispo, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Fronismus, obispo, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Sonna, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Damián, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Donnino, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Obeco, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 38). Esteban, abad de Cárdena, pág. 972 (B. de Cárdena, pág. 337). Sebastián, abad de Cárdena, 972 (B. de Cárdena, pág. 32). Vicencio (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331). Nunu (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331). Belasco (Domno), 972 (B. de Cárdena, pág. 331). Alarico, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 331). Morello, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 352). Gudesteo, abad, 972 (B. de Cárdena, pág. 352). Sancio, abad, 972 (B. de Cárdena,, págs. 5 y 6). Belasco, abad de Valeránica, 972 (C. de Covarrubias, pág. 4). Belasco, obispo, 972 (C. de Covarrubias, págs. 4 y 6). Sebastián, abad de Cárdena, 973-974 (B. de Cárdena, pág. 192).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1419

Alvaro, abad de Valpuesta (C de Valpuesta, núm. X L I V ) . Justa, abadesa de Covarrubias, 974 (C. de Covarrubias, págs. 7 y 8). Lucio, abad de Covarrubias, 974 (G. de Covarrubias, págs. 7 y 8). Gentulo, abad de Arcifoncea, 971 (C. de Valpuesta, XLIII). Aznar, abad de Moduvar, 975 (C. de Cárdena, pág. 60). Belasconi, obispo, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54). Bravolius, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54). Damián, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54). Sendino, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54). Ordoño, abad, Valeránica, 975 (C. de Arlanza, pág. 54). Severo, abad de Marmellaz, 975 (JS. de Cárdena, pág. 158). Diego, obispo, Valpuesta, 975 (C. de Valpuesta, núm. X L V ) . Trasmiro, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). García, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Menendo, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Juan, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Sebastián, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Julián, abad, 978 {C. de Covarrubias, pág. 24). Maurelo, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Belasio, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Esteban, abad, 978 (•(?. de Covarrubias, pág. 24). Félix, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Pedro, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Potencio, abad, 978 (C. de Covarrubias, pág. 24). Munionis, episcopus, 978 (¡O. de Covarrubias, pág. 23). Munio, abad de San Martín de Ferrán, 978 (O. de 8 .Millón, pág. 50). Hapoz, abad de San Clemente de Modular, 978 (C. de Covarrubias, página 12). Lupi Sarracinez, eremita, 978 (C- de Covarrubias, pág. 23). Lucidio, obispo, 978 (C. de Covarrubias, págs. 11 y 23). Mannate, abad de San Miguel de Pedroso, 979 (C. de S. Millán, pág. 71). Vicemio, obispo, 979 (C. de S. Millán, pág. 72). Oriolo, obispo, 979 (C. de 8. Millán, pág. 72). Maurelo, abad, 979 (C. de S. Millán, pág. 71). Poncio, abad, 979 (C. de S. Millán, pág. 71). Bivas, abad, 979 (C. de 8. Millán, pág. 71). Martín, abad de San Isidoro de Dueñas, 979 (A. H . N., Ind. de Arch. de Dueñas, códice 41, fol. 11).

1420

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Sebastián, abad de Cerdeña, 980 (Yepes, Coronica, I, escrit. IX, pág. 22). Indulfo, abad de Santillana, 980 (L. de Regla, pág. 31). Julián, abad de San Julián de Pedernales, 980 (B. de Cárdena, pág. 132). Osicia, abadesa de S. I. de Pedernales, 980 (B. de Cárdena,, pág. 132). Félix, abad de Cárdena, 980 (B. de Cárdena, pág. 48). Belasco, merino de Cárdena, 981 (B. de Cárdena, pág. 320). Sisebutó, abad de Santa Eugenia de Marmellar, 981 (B. de Cárdena, página 157). Sisebutó, abad de San Juan de Tabladillo, 981 (C. de Arlanza, pág. 56). Angelo, abadesa, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Pedro, obispo, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Martín, obispo, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Pascasio, abad, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Menie, abad, 981 (B. de Cárdena, pág. 316). Urraca, abadesa de Covarrubias e infanta, 978-1039. Maurelo, abad de Arlanza, 982 (C. de Arlanza, pág. 56).' Obeco, abad de San Adrián de Juarros, 971 (Serrano, El obispado de Burgos..., t. III, pág. 16). Froila, abad de San Esteban de Valdivielso, 961 (Argáiz, 8. L., VI, página 429). Armentario, abad de San Esteban de Valdivielso, 969 (Argáiz, S. L. VI, página 432). Marino (Munio?), obispo de Valpuesta, 984 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 638). Munio, obispo de Valpuesta, 984 (C. de S. Millán, pág. 18), Alvaro, abad de Acosta, 984 (C. de 8. Millán, pág. 18). Cipriano, abad de S. Justo de Poza, 984 (Berganza, Antig., II, pág. 474). Indulfo, abad, Santillana, 987; 991, pág. 51 (L. de Regla, pág. 48). Fronilde, hermana de Garci Fernández, 980-1024. Yacenti, abad de Santa M a r í a de Arce, 988 (C. de 8. Millán, pág. 74). Munio, obispo de Valpuesta, 988 (C. de S. Millán, pág. 74). Placencio, abad, 988 (C. de S. Millán, pág. 74). García, obispo de Burgos ( ? ) , 988 (Muñoz y Romero, Fueros Municipales, págs. 27-30). Munio-, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344). Siguto, abad de Tabladillo, 990 (C. de Arlanza, pág. 58). Martín, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344). Gudesteo, obispo, 990 (Berganza, Antig., I, pág. 344). Félix, abad de Cárdena, 992 (B. de Cárdena, pág. 212).

t PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1421

Esteban, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212). Auriolfo, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212). Martín, abad, 992 (B. de Cárdena, pág. 212). Gomesano, abad de Cárdena, 993 (B. de Cárdena, pág. 214). Iñigo, abad, 993 (B. de Cárdena, pág. 214). Gudesteo, abad, 993 (B. de Cárdena, pág. 214). Belasio, abad de Cárdena, 993 (B. de Cárdena, págs. 297 y 299). Belasio, obispo, 994 (Berganza, Antig., I, pág. 281). Obieco, Odisenda y Fernando, 993 (A. H. N . , Oña). Munio Recarediz y su mujer Osicia, 994 (Berganza, Antig., I, pág. 281; Becerro de Cárdena, pág. 291). Didaco Fredinandiz, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 282). Flagino Fredinandiz, 994 (B. de Cárdena, pág. 282). Roderico Hermegildez, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291). Munio Hermegildez, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291). Salvator Petriz, 994 (Bec. de Cárdena, pág. 291). Sancius Muniz, 994 (B. de Cárdena, pág. 291).

PERSONAJES DE L A ULTIMA ÉPOCA CONDAL (996-1038) García Martínez, Santillana, 996 (L. de Regla, pág. 106). Obeco y Odesenda, Juarros, 998 (A. H . N . , Oña). Diego y Prollina, Juarros, 998 (A. H . N . , Oña, leg. 166, doc. 3). Indulfo, abad de Santillana, 998 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 45). García Martínez, Santillana, 996 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 106). Gonzalo Sarracinez, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). Obeco Armentariz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). Vellite Moniz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). García Fernández, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). Alvaro Somaz, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). Pedro Fernández, 998 (C. de Arlanza, pág. 4). Vela González, Losa, 998 (C. de S. Millán, pág. 80). Asur Núñez, señor de Pancorvo, 998 (C. de S. Millán, pág. 81). Vita, abad, Losa, 998 (C. de S. Millán, pág. 81). Vela Gutiérrez Oca, 998 (C. de S. Millán, pág. 81). Fernando Sarracinez, Oca, 998 (C. de S. Millán, pág. 81). Gonzalo Muñoz, Oca, 998 (C. de 8. Millán, pág. 81).

142Z

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Aufresio, abad, Santander, 998 (Argáiz, S. L., VI, pág. 580). Fronilde, Santander, 998 (Argáiz, 8. L., pág. 580); 1000, Santillana (Sota, Princ. de Ast., pág. 640). Hija del conde García. Sancia (domna), Santillana, 998 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 45). Ostrocia (domna), Santillana, 998 (L. de Regla de Santillana, pág. 45). Diego Alvarez y Sendina, Santillana, 950, carta de 998 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 45). Munio Rodríguez, Santillana, 998 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 45). Munio Gutiérrez, Santillana, 1001 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 54). Oneca, hermana de Sancho García, Oña, 1002 (Argáiz, S. L., VI, página 399). Diego Fernández, Oña, 1002 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 399). Diego Fuertes, 1002, Oña (Argáiz, S. L., VI, pág. 399). Pedro, obispo, Auca, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81); 1005, San Miguel de Pedroso (Argáiz, S. L., VI, pág. 372). Sigue firmando hasta 1024. Fernando Vela, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81). Oveco Alvarez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81). Vela Alvarez, 1003 (C. de S. Millán, pág..81). Assur Núñez, señor de Pancorvo, 1003 (Cart. de S. Millán, pág .81). Alvaro Gómez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81). Tello Díaz, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81). Vela Gutiérrez, 1003 (C. de S. Millán, pág. 81). Falcón, abad, 1005 (C. de Cárdena, pág. 283). De San Julián de Pedernales) . Apalla de Villalonga, 1005 (C. de Sardeña, pág. 283). Zite de Castrillo, 1005 (C. de Cárdena, pág. 283). Diego, abad de Cárdena, 1006 (B. de Cárdena, pág. 357). Diego Fernández y su mujer Urraca, Burgos, 1007 (£. de Cárdena, página 130). Flagino Fernández y su mujer Tigridia, 1007 (B. de Cárdena, pág. 130). Gutierre Rodríguez de Toledo, Oña, 1020 (Morales, Coronica General, tomo XVII, c. 40.) Geloira, abadesa de San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Millán, página 82). Monadonna, abadesa, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Millán, página 82).

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1423

Ferrando Eilaz (Vela), San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de 8. Mülán, página 82). Oveco Alvarez, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de S. Mülán, pág. 82). Rodrigo Gutiérrez, San Miguel de Pedroso, 1006 (0. de S. Mülán, página 82). Vela Alvarez, San Miguel de Pedroso, 1006 (O. de S. Mülán, pág. 82). Deceno (don), merino de Cerezo, 1006 (C. de S. Mülán, pág. 82). Blasco Ovecoz, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de San Millán, pág. 82). Munio Fernández de Tolsanctos, San Miguel de Pedroso, 1006 (C. de San Mülán, pág. 82). Gotina Gutiérrez, Oca, 1007 (O. de S. Millán, pág. 83). Munio Aznarez, abad de San Félix de Oca, 1007 (C. de S. Millán, página 83). Vela Gómez, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83). Sarracin Díaz, Oca, 1007 (C. de S. Mülán, pág. 83). Vela González, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83). Munio Ovecoz, Oca, 1007 (C. de S. Millán, pág. 83). Gutierre Rodríguez, Oca, 1007 (C. de S. Mülán, pág. 83). Juan, abad de Obarenes, 1008 (C. de S. Millán, pág. 84). García Calvo, Obarenes, 1008 (C. de S. Millán, pág. 85). Munio Gustios, , Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol, 466). Roderico Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 46). Gundesalvo Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Munio Belásques, Oña, 1011 (Yepes,' Coronica, V, fol. 466). Diego Téllez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Rodrigo Rodríguez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Gonsalvo Garcíez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Munio Gómez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Hanne Rermúdez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Roderico Gonsálvez, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Salitu, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V, fol. 466). Martín, abad de San Millán de Revenga, Rioja, 1008 (C. de S. Millán, página 87). Sisebuto, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87). García, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87). Belasio, obispo, San Millán, 1008 (C. de S. Millán, pág. 87). Fernando Hermenegildez, Mena, 1007 (C de S. Millán, pág. 89). Munio Hermenegildez, Mena, 1007 (C. de S. Millán, pág. 89).

1424

F R A Y JUSTO PÉREZ DE XJRBEL

Tigridia, hija del conde Sancho, Oña (Yepes, Coronica, V , fol. 466). Sancho, obispo, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 466). Gutierre Díaz, Oña, 1011 (Yepes, Coronica, V , fol. 466). Fernando Díaz, Oña, 1011 (Yepes, Coronica,, V , fol. 466). Gómez Díaz y su mujer Ostrocia, Oña, 1011 (M. Pidal, Orígenes del español, pág. 37). García Díaz, Oña, 1011 ( M . Pidal, Orígenes del español, pág. 37). Gonzalvo Roderiz, Oña, 1011 (M. Pidal, Orígenes del español, pág. 37). Roderigo Gundesalviz, O ñ a , 1011- (M. Pidal, Orígenes del español, página 37). Munio Velascoz, Oña, 1011 ( M . Pidal, Orígenes del español, pág. 37) Velasco o Delasio, obispo de Valpuesta (M. Pidal, Orígenes del español, página 37). Munio Velascoz, vicario y merino del conde Sancho, Oña, 1011. Firma en la donación de Espinosa con casi todos los confirmantes de la fundación (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 11). Munio Salitu, Oña, 1011 ( A r c h . de Silos, ms. 8, fol. 11). Gonzalvo Gutiérrez, Oña, 1011 (Arch. de Silos, ms. 8, fol. 11). Reila Ovecoz de Palencia, alcaide de Término, 1012 (C. de S. Millán, página 88). Bravolio de Portiella, M i r a n d a , 1012 (C. de S. Millán, pág. 88). Gutierre de Valliocabo, M i r a n d a , 1012 ( C de S. Millán, pág. 88). Ñuño Alvarez de Mellietes, Miranda, 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88). Justa de Maturana, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88). Oveco Díaz, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88). Alvaro Sarracinez, Miranda, 1012 ( C de 8. Millán, pág. 88). Fernando Palaioz Miranda, 1012 (C. de S. Millán, pág. 88). Assur Núñez, Miranda, 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88). Juan Flaginez, saión de T é r m i n o , 1012 (C. de 8. Millán, pág. 88). Juan Flaginez de Quintana Ferreros, juez en Término, 1012 (C. de San Millán, pág. 88). Fernando, hijo del conde Sancho, 1000 (Escagedo, Costumbres..., 1921, páginas 41-44). Eldoaro (domna), Oña, 1014 (Argáiz, S. L., V I , pág. 439). Munio, abad de S. Millán de Finestra, 1013 (C. de S. Millán, pág. 91). Fronilde, condesa, mujer de Sancho García, 1014 (Arch. de Silos, manuscrito 4, fol. 17). Juan Sonnaz, Duero, 1014 ( A r c h . de Silos, ms. 4, fol. 17).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1425

Armentero Monnioz de Alfaina, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, folio 17). Monnio Munniz de Verezosa, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17). Sanzo de Verezosa, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17). Pedro Rodriz, Duero, 1014 (Aren, de Silos, ms. 4, fol. 17). Gelvira, Oña, 1016 (Argáriz, S. L., VI, pág. 440). Ñuño Alvarez, límites de Castilla y Navarra, 1016 (C .de S. Mülán, página 99). Juan, abad de Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56). Munia Donna (donna), hija de Munio Díaz y de doña Elvira y mujer de Nunno Gutiérrez, sobrino de la condesa Fronilde, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56). Gudesteo Munioz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana», página 56). Diego Beilaz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56). Munio Rodric, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana» pág. 56), Citi Petriz, Santillana, 1017 (L. de Regla de Santa Juliana, pág. 56). Ñuño, abad de Valpuesta, 1019 (C. de Valpuesta, núrn. XLVII). Severo Afonsiz, Santillana, 1019 (L. de Regla, pág. 64). Diego Rodoniz, Santillana, 1019 (L. de Regla, pág. 64). Munio Guterriz, Burgos, 1019 {B. de Cárdena, pág. 76). Gonzalo Díaz, Burgos, 1019 (£. de Cárdena, pág. 76). Diego Díaz, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Vellite Munnioz, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Assur Núñez, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Guttier González, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Gudestio Díaz, Burgos, 1019 (J5. de Cárdena, pág. 76). Ordoño Núñez, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Belasco Munnioz, Burgos, 1019 (B. de Cardería,, pág. 76). Belasco Fernández, Burgos, 1019 (B. de Cárdena, pág. 76). Ñuño Téllez, Burgos, 1019 (£. de Cárdena, pág. 76). Gonzalo, abad de Valpuesta, 1030 (C de Calpuesta, núm. XLVIII). Oveco, abad de Valpuesta, 1035 (C. de Valpuesta, núm. X L I X ) . Rodrigo Muñoz, Santillana, 1020 (L. de Regla de Santa Juliana, página 61); 1022 (Ibid., pág. 42). Alfonso Díaz, Liébana y Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). Vela Muñoz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). Vermudo Braoliz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58).

1426

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Fernando Vermúdez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). Velliti Martínez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). Velliti Martínez, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). García Valeriz, Santillana, 1021 (L. de Regla, pág. 58). Munio Sancho, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102). Goto Rodaniz, Santillana, 1022 (L, de Regla, pág. 42). Ródano, conde, ¿marido de Fronilde?, Santillana, 1022 (L. de Regla, página 42). Munio Leceniz y su mujer Gotina, Santillana, 1022 (L. de Regla, página 42). Gonzalo Velaz, Oña, 1022 (Argáiz, S. L., VI, pág. 441). Tello Vermúdez, Oña, 1022 (Argáiz, S. L., VI, pág. 441). Goto, abadesa de San Miguel de Pedroso, 1022 (?) (C. de S. Millán, página 102). Mor Beila, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102). Munio de«Lizárraga, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, página 102). García Gómez, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág, 102). Obeco García, San Miguel de Pedroso, 1022 (C. de S. Millán, pág. 102). Fernando Pelaioz, conde Mena, 1022 (C. de S. Millán, pág. 89). Fernando Fernández, nieto del conde Fernando Pelaoiz, 1022 (C. de San Millán, pág. 89). Ñuño Alvarez, sénior, Rio ja, 1022 {Cart. de S. Millán, pág. 89). Vermudo Ziellamoz, merino, Rio ja, 1022 (C. ele S. Millán, pág. 89). Vela Falconiz, Silos, 1023 (C. de Silos, pág. 8). Gonzalo Nepocianiz, Santillana, 1023 (L. de Regla, pág. 66). Ñuño de Gete, abad de Silos, 102,3 (C. de Silos, pág. 8). Diego Alvarez, Silos, 1023 (C. de Silos, pág. 8). Julián, presbítero, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 351). Tello, abad de Cárdena, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Saturnino, abad de San Quirce, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Pedro, obispo, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Gonzal Díaz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Assur Núñez, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Annaya Somaz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Nunnu Gundisalviz, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Fernando Gustios, Burg-os, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Sarracino Fernández, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1427

Belasco Fernández, Burgos, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Oneca (domna), perteneciente a la casa condal, 1024 (B. de Cárdena, página 128). Gontroda, perteneciente a la casa condal, 1024 (B. de Cárdena, pág. 128). Vermudo Fanniz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Munio Ermeldez 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Rodrigo Gustios, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gustios Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gutier González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Fernando Armentariz, 1024 (O. de Covarrubias, pág. 40). Alvaro Vela, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Vela Falconiz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Rapinato Ruderiz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Ñuño González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gonzalo Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Assur Núñez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Diego Fánnez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Asur Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Tello Díaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Auriolo, abad de Arlanza, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Ñuño Núñez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gonzalo Muñoz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Fernando Gustios, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Diego Téllez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Belasco Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Obeco Assur, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Sarracín Fernández, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Ñuño Assur, 1024 (C de Covarrubias, pág. 40). Annaia Sonnaz, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gutier González, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Munio Rodríguez, 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Fronilde (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Onneca (domna), 1024 (C de Covarrubias, pág. 40). Eilo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Fronilde (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Argelo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Teresa (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Godo (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Gontroda (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Elvira (domna), 1024 (C. de Covarrubias, pág. 40). Zite Morielez, Burgos, 1025 (B. de Cárdena, pág. 218).

1428

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Eylo (domna), mujer de Velliti Munioz, 1025 (L. de Regla de Sta. Juliana, págs. 83 y 98). Roderico Nunniz, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98). Annaia- Sabariquiz, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98). Ñuño Alvarez, Santillana, 1025 (L. de Regla, pág. 98). Obeco Assuriz, Oña, 1025 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 373). Ilduara, abadesa de Oña, 1025 (Argáiz, 8. L., VI, pág. 373). Cidde Vellidiz, 1026 (C. de Arlanza, pág. 59). Vellite Galidez, 1026 (C. de Arlanza, pág. 59). Sandina, Juliana y Jimena, hijas de Romano y Argilo y nietas del conde Rodanio, 1026 (L. de Regla de Santillana, pág. 67). Annaia Díaz, 1026 (L.'de Regla de Sta. Juliana, pág. 67). Citi Petriz, Santillana, 1026 (L. de Regla, pág. 101). Belasco Jiménez, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41). Vela Assuriz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41). Fortunio Alvarez, 1027 (O. de Covarrubias, pág. 41). Sarracín Orusco, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41). E'ernando Obecoz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 41). Abolvalite de Arcos (don), 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42). Juan de Asturias, 1027 (C de Covarrubias, pág. 42). Fernando Obecoz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42). Munio Díaz, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42). Juan (domno), merino de doña Urraca, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42),. Gonzalo, abad de Valeránica, 1027 (C. de Covarrubias, pág. 42). Ñuño Félix, Oña, 1027 (Argáiz, S. L., II, pág. 413). Julián, obispo, 1027 (Argáiz, S. L., pág. 413). Gutierre Gutiérrez, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25). Annaia Díaz, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25). Alvaro Veilaz, Santillana, 1027 (L. de Regla,, pág. 25). Gonzalo Muñoz, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25). Munio Gudestios, Santillana, 1027 (L. de Regla, pág. 25). Fernando Petriz, Santillana, 1027 (L. d,e Regla, pág. 25). Jimena de Sancto, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, página 107). Mayor (domna), condesa y abadesa de San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107). Gonzalo Fernández, sénior, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107). Gonzalo Muñoz, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107). Tello Blascoz, San Miguel de Pedroso, 1028 (C. de S. Millán, pág. 107). Alvaro Díaz, Burgos, 1028 (£. de Cárdena, pág. 108).

PERSONAJES DE L A CASTILLA CONDAL

1429

Oneca (domna), 1029 (Moret, Anales, 1. XII, cap. IV, núm. 44). Monio Gondesalviz, comité, 1030 (C.de 8. Millán, pág. 114). Munio, obispo de Álava, 1030 (C. de 8. Millón, pág. 116). Diego Muñoz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285). Rodrigo González, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285). Ñuño Assuriz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285). Rodrigo Muñoz, 1028 (B. de Cárdena, pág. 285). Ñuño Alvarez, 1028 (C. de 8. Millán, págs. 111, 112 y 113). Abolmondar Obekuz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, 1927, págs. 74-78). Abolmondar Flahiniz, Clunia, 1030 (A. H . D. E., IV, págs. 74-78). Annaia Díaz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, págs. 74-78). Tellu Barrakaniz, Clunia, 1030 (A. H. D. E., IV, págs, 74-78). Roderico Gustios, 1030, Clunia (A. H. D. E., IV, págs. 74-78). Guisando (don), Kintila (don), Gutierre (don), Munio (don), muertos en la acción de Oervera (A. H. D. E., IV, págs. 74-78). Tota, hija de Garci Fernández, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 450). Gonzalo Petriz, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 450); Gonzalo Muñoz, Sahagún, 1031 (Escalona, Hist. de Sahagún, página 450); 1033, Oña, comes G. M. Asturicensis; comes G. Muñoz, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices). Pedro González, "infanzón de Asturias", 1030 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 110). Monio Lerdo, obispo de Burgos, 1030 (L. de Regla de Santillaná, página 110). Michael, "magistro", 1030 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 110). Gontroda, Fontioso, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Majori, condesa, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Ruderico Gudistios, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Gutier González, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Vela Falcónez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Diego Orbitaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Ñuño Assuriz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Ñuño González, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Velasco Fernández, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Monio Alvarez (domus), Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices). Didaco Alvarez, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices). Gonzalo Alvarez, Oña, 1031 (Yepes, Coronicd, V, apéndices). Salvator González, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices). Poncio, obispo de Palencia, Oña, 1031 (Yepes, Coronica, V, apéndices). García, abad de Cárdena, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84).

1430

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

Diego Muñoz y su mujer Teresa, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Alvaro Muñoz, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Ruderico González, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Roderico Gudistios, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Ñuño Assuriz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Salvador González, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Gonzalo Petriz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Lope Ogganderiz, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84); mayordomo del rey Sancho, Oña, 1031. Ñuño Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Gonzalo Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Fortún Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84J. Diego Alvarez, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Sancho, obispo, Burgos, 1032 (B. de Cárdena, pág. 84). Juliana (domna), 1032 (C. de Arlanza, pág. 60). Citi González, "infanzón de Asturias", 1030 (L. de Regla de Sta. Juliana, pág. 110). García Núñez, 1032 (O. de Covarrubias, pág. 45). Fernando Sonnaz, 1032 (C de Covarrubias, pág. 45). Sonna Sonnaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Tello Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Ruderico Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Diego Froilaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Munio Froilaz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Diego Rodríguez, 1032 (O. de Covarrubias, pág. 45). Gonzalo Anderiz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Armentero Núñez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Scape Levi, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). ' Bueno, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Jacob, hebreo, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Tello Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Alvaro Vermúdez, 1032 (Cart. de Covarrubias, pág. 45). Rodrigo Vermúdez, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Alvaro Muñoz, 1032 (C. de Covarrubias, pág. 45). Oveco Vela y su mujer Urraca, Grañón, 1032 (C. de 8. Millán, pág. 119). Oveco Velázquez, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 118). Citi Velázquez, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 118). Oveco Muñoz, merino en Grañón, 1032 tC. de 8. Millán, pág. 118). Fortún Fortún, sayón en Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119). Alvaro Narriates, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119). Mer Johannes, Grañón, 1032 (C. de 8. Millán, pág. 119).

PERSONAJES DE LA CASTILLA CONDAL

1431

Mer Jacobi, Grañón, 1032 (C. de S. Millán, pág. 119). Alduara, abadesa, San Miguel de Pedroso, 1033 (C. de 8. Millán, página 120). Assur Gómez, hijo de Gómez Muñoz, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, página 451). Gveco Téllez, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451) Munio Rodríguez, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451). Munio y Velasco González, 1034 (Escalona, Hist. de Sahagún, pág. 451). Rodrigo Téllez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61). Julián, obispo, con Fernando Sánchez, en Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61). Urraca, de Covarrubias, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61). Fredenando Gundisalviz, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61). Vela Díaz, Arlanza, 1037 (C. de Arlanza, pág. 61). Assur Núñez, Arlanza, 1037 (C. de Arlanzd, pág. 61). Vicente, abad de Santa Marina de Valdehaude, 1037 iC. de Arlanza, página 65). Diego Muñoz, uno de los principales magnates de Castilla, 1037 (O. de Arlanza, pág. 65). Ñuño Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Fortún Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Alvaro Vermúdez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Rodrigo Vermúdez, 1037 (C de Arlanza, pág. 65). Diego Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Gonzalo Alvarez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). B'ernando Rodríguez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Alvaro Rodríguez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Ñuño Fernández, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Armentero Núñez, 1037 (C. de Arlanza, pág. 65). Gómez, abad de Cárdena, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Pelagio Fernández, armiger, Burgos,, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Munio Adefonso, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Gutier Adefonso, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Gómez Díaz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Fiagino Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Munio Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Gómez Gutiérrez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Ñuño Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Belasco Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 344). Fafila Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 378). Diego Muñoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 378).

1432

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Gonzalo Petriz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Belasco Fernández, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Alvaro Vermúdez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Rodrigo Vermúdez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Fortún Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Lope Fortunionis, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Gonzalo Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Diego Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Gutier González, Burgos, 1039 (£. de Cárdena, pág. 57). Gonzalo Muñoz, Burgos, 1039 (B.de Cárdena, pág. 57). Vela Muñoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Rodrigo Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Munio Fañez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Sarracino Alvarez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Fernando Rodríguez, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág- 57). Fortunio Obecoz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57). Sonna Sonnaz, Burgos, 1039 (B. de Cárdena, pág. 57).

APÉNDICE

VI

LOS DESCENDIENTES D E ÑUÑO RASURA Y L A I N CALVO E l Poema de Fernán González, que citamos en el texto, dice sencillamente que de Ñuño Rasura descendía el conde Fernán González, y de Laín Calvo, el Cid Campeador. Otros documentos de aquella época, y aun anteriores, entran en más minuciosos pormnores genealógicos, y entre ellos las Historias de don Lucas de Túy y don Rodrigo, la Primera Crónica General, el Líber Regwm, quej como ya sabemos, fué escrito hacia el año 1200 (véase su texto, publicado por don Manuel Serrano y Sanz en B. R. A . E., VI, páginas 192-220); la Crónica Nafórense, de hacia 1160; el Fuero dado a Burgos por San Fernando, y la Historia Ruderici Compiáocti, cuya redacción, según demuestra Menéndez Pidal, hay que colocar hacia el año 1110 {La España del Cid, primera ed., página 901). Es éste el texto más antiguo en que encontramos el nombre de Laín Calvo, aunque no aluda a él como uno de los dos jueces de la revolución castellana, sino como tronco del linaje del Campeador, que era lo que le importaba principalmente al biógrafo. Reproducimos esta genealogía, que no deja de tener un gran interés: "Stirpis ergo ejus origo hec esse videtur: Flaynus auten Calvus multos genuit f ilios: de eorum numero fuit Fredinandus Elaynet et Bermudus Flaynet: Fredinandus autem Flainet genuit Flaynus Fredenandez: Bermudus autem Flaynet genuit Rodericum Bermudez: Flaymus autem Fernandez genuit Nunnum Flaynet: Rodericus autem Vermudez genuit Fredinandum Roderici:

1434

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Fredinandum autem Roderici genuit Petrum Fredinandiz et unam filiam nomine Eylo: Nunnus autem Flaynet accepit istam Eylo in uxorem, et genuit ex ea Flaynum Nunnez: Flaynus autem genuit Didacum Flaynez: Didacus autem Flainez genuit Rodericum Didaci Campidoctum ex f i l i a Roderici Alvari, qui fuit frater Nunni Albari, qui tenuit castrum Amaye." Es fácil observar en este entronque cierta seriedad, que puede servir de apoyo al investigador. E l biógrafo escribía poco más de quince años después de la muerte del Cid. Es un narrador fidedigno, como se comprueba por otras partes de su Historia, y aunque se ha esforzado por averiguar este difícil problema genealógico, no afirma rotundamente sus averiguaciones. De aquí esta expresión con que empieza la cadena de los nombres: " E l origen de su linaje parece ser'el siguiente." No guardaron la misma prudencia los historiadores de los siglos siguientes, y especialmente la Primera Crónica General, la de 1344, la Tercera Crónica General, la de Veinte Reyes y la Particular del Cid. De la Crónica, de 1344 son los párrafos siguientes: "Después qel rey don Ordoño fué muerto, regnó en pos de su hermano don Fruela el segund, un año y dos meses... E dise el arzobispo don Rodrigo de Toledo que non cataron a los más poderosos nin de más alto linaje (en la elección que hicieron los castellanos de sus jueces); mas cataron por los más sesudos te más cuerdos, para se poder por ellos meior según la tierra, y dieronles poder para oyr los pleitos y dar sentencias sobre ellos, y para las facer cumplir e para faser justicia por toda la tierra. Y estos alcaydes uno de ellos ovo nombre Munno Rasuera et el otro Layn Calvo; e como quier que non fuesen más altos eran ricos ornes e bien fidalgos asaz; et este Ñuño Rasuera fué fijo de Ñuño Belchedes; dis don Lucas de Tuy que este Ñuño Belchedez fuera natural de Colonia; y el otro jues Lain Calvo era natural de Burgos, según dise don Lucas de Tuy. E t este Layn Calvo non quería ser jues nin quería oyr pleito nin judgar más; porque los ornes buenos de la tierra lo tuvieron por bien ovólo de facer por fuerzas; mas que fué jues non osava oyr pleitos nin dar sentencias, e usava más

LA DESCENDENCIA DE LOS JUECES DE CASTILLA

1435

en armas et en cavallería, y esto era porque asañava muchos toste (?), e non era paciente para oyr los pleitos de los que venían ante él, lo que no conviene a ningunt jues que ha de judgar los pleitos. Del linaje de este Layn Calvo et de Ñuño Rasuera vinieron después los reyes en Castilla y otros muchos ornes buenos, ansy como nos lo devisaremos adelante. Don Ñuño Rasuera ovo una fija que ovo nombre Teresa Nuñez e un fijo que ovo nombre Gonzalo Nuñez, et deste Gonzalo Nuñez salió el conde don Fernando Gonzales, onde vinieron los reyes de Castilla, ansi como vos lo la estoria devisará adelante. Cuenta la estoria que este Layn Calvo casó con doña Teresa Nuñez, fija de don Nunno Rasuera e fiso en ella quatro hijos. E l primero ovo nombre Fernando Laynez. E l segundo ovo nombre Vermun Laynez. E l tercero oro nombre Layn Laynes. E l quarto Diego Laynes. De Fernant Laynes vienen los de Mendoza, et de Vermun Laynes vienen los de Viscaya, y de Layn Laynez vienen los de Castro. Et de este Fernat Laynes et desi Vermun Laynes descendió el Cid Ruy Dias, ansi como veredes. Fernant Laynes ovo un fijo que ovo nombre Layn Ferrandes, e de Layn Ferrandes salió Ñuño Layndes; este Ñuño Layndes casó con una dueña que ovo nombre Donello. Agora tomaremos a Bermun Layndes. E t deste Bermun Layndes salió Rodrigo Bermudes, et de Rodrigo Bermudez salió Fernant Ruys, et de Fernant Ruys salió Pedro Ferrandes et esta fija que ovo nombre Donello; et esta Donello fué la que casó con Ñuño Layndes como ya deximos. Et este Ñuño Layndes ovo desta Donella un fijo que ovo nombre Lain Nunes. De Layn Nunes salió Diego Laynes, que fué padre del Cid Ruy Diaz, el bienaventurado. E t este Diego Laynes casó con dona Teresa Nuñes, fija del Conde don Ñuño Alvares de Amaya, et nieta del rey de León de ganancia e fiso en ella un fijo que ovo nombre Ruy Diaz mió Cid... E t esto como fallamos en la corónica de Sant Pedro de Cárdena, onde y ase enterrado el cuerpo del Cid." Se ve en estas genealogías el deseo de afirmar el entronque de las grandes familias de los Haro, los Mendoza y los Castro con los

1436

FRAY JUSTO PÉREZ DE U R B E L

dos jueces famosos, y es posible que haya en esas afirmaciones algunas reminiscencias aprovechables. Hay que destacar la coincidencia de la Coránica de Sant Pedro de Cárdena con la Historia Roderici, nuevo indicio en favor de esa genealogía, que se remonta a la época del Cid, y que podría resumirse en el cuadro siguiente: L A I N CALVO Fernando Laínez.

Vermudo Laínez.

Laín Fernández.

Rodrigo Vermúdez.

Ñuño Laínez = Eilo Fernández.

Fernando Rodríguez.

Laín Núñez. Pedro Fernández, Eilo Fernández. Diego Laínez == Teresa Rodríguez. Rodrigo Díaz de Vivar.

Son, como se ve, siete generaciones, lo cual hace pensar que hacia 1100 se consideraba que la historia de los jueces debía situarse cronológicamente, no en el siglo x, sino a mediados del ix. Compárese esta serie con la de los condes de Castilla, que forma cuatro generaciones desde el 900, fecha aproximada del nacimiento de Fernán González, hasta 1029, año en que muere, adolescente todavía, su biznieto García, y fecha también muy cercana al nacimiento del Campeador. Los datos genealógicos del Cid, lo mismo que los de Fernán González, que desde la Crónica de Nájera y el Líber Rerum hacen al héroe nieto de Ñuño Rasura, están de acuerdo para colocar la institución de los jueces en el siglo ix. Sería interesante poder confirmar esa descendencia tradicional ele Laín Calvo con ayuda de la documentación castellana de la época condal. L a tarea, sin embargo, es sumamente difícil. En primer lugar, la documentación que ha llegado hasta nosotros es muy fragmentaria; por otra parte, la antigua observación de que los jueces no fueron escogidos entre la alta nobleza se aplica -más

LA DESCENDENCIA DE LOS JUECES DE CASTILLA

1437

a Laín Calvo que a Ñuño Rasura, y ya sabemos que los nombres de los testigos y donantes de nuestras escrituras se refieren, sobre todo, a personas de la más alta clase social: reyes, condes, abades, obispos, ricoshombres e infanzones; en tercer lugar, los nombres de esos antecesores de Mió Cid son tan frecuentes, que aunque los encontremos en las confirmaciones no sería fácil identificarlos. No obstante, podemos hacer una observación que no carece de interés para quien conozca las normas casi de rito con que se imponían los nombres en aquellos siglos. Si abrimos algunos de nuestros cartularios y leemos las firmas de las cartas, nos sorprendería ver que en el siglo XI encontramos los mismos nombres unidos a los mismos patronímicos que en el x : Gonzalo Fernández, Diego Muñoz, García Ovecoz, Rodrigo Vela, etc. L a razón es bien sencilla: era costumbre que los hijos llevasen los nombres de los abuelos y de los tíos abuelos. Por eso, cuando todo se desarrolla normalmente, los nombres se perpetúan en la misma familia: el primogénito de Menendo González se llamará Gonzalo Menéndez, y el primer hijo de éste tendrá a su vez el nombre y el patronímico del abuelo, llamándose Menendo González. Ahora bien: es un hecho que los nombres de Laín Núñez, Rodrigo Vermúdez, Diego Laínez, Laín Muñoz, Pedro Fernández y Fernando Rodríguez se leen con bastante frecuencia en las cartas del siglo xi, cuando éstas son más frecuentes y la familia había adquirido mayor relieve. Esto nos permite suponer que, lejos de ser nuevos esos nombres, iban ya juntos en la región castellana durante el siglo x. Y si no nos es dable seguir la serie completa, podemos, por lo menos, encontrar alguna muestra de ella. E n torno a Cárdena vemos hacia 950 un Fernando Rodríguez que podría ser el biznieto de Laín Calvo y el tatarabuelo del Cid (Bec. de Cárdena, páginas 301-302). Por el mismo tiempo aparece en la Bureva un personaje bastante importante llamado Vermudo Fernández, que podría ser hijo de Fernando Laínez y nieto, por tanto, del juez famoso (Barrau-Dihigo, Chartes de VAhb. de Válpuesto!, págs. 323 y 329). Conocemos también a un Laín Fernández que con Diego Fernández, su hermano, otro nombre de la familia, hace una do-

1438

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

nación a Cárdena en 994 (Bec. de Cárdena, pág. 282). La cronología no permite identificarle con Laín Fernández, el nieto de Laín Calvo, pero por el tiempo en que vivía podría ser un nieto de éste, primo de Ñuño Laínez, el bisabuelo del Cid. Citaremos, finalmente, a un personaje más conocido que los .anteriores, el influyente Laín Vermúdez, que mandó en Viguera hasta el año 947, y que probablemente fué colocado al frente de aquella plaza desde que la reconquistaron los reyes Ordoño II y Sancho Garcés, en 923. Las cartas de Albelda hablan de él el año 931. Su nombre nos dice que aunque sirvió al rey de Pamplona, no era navarro; pero debió distinguirse tanto en la anexión de la Rioja, que mereció ser premiado con aquel puesto de confianza. Su patronímico nos orienta a la región de Oca y la Bureva, y lo mismo su patronímico que su nombre encajan dentro del linaje del Cid Campeador. Pudo muy bien ser hijo de Vermudo Laínez y nieto, por tanto, de Laín Calvo, en cuyo caso veríamos confirmada la antigua tradición del entronque de los condes de Haro y señores de Vizcaya con el juez famoso.

Tengo verdadero miedo a las tablas genealógicas, formadas con frecuencia por la vanidad nobiliaria, a base del error, pero quería consignar aquí estas sugerencias, en las cuales es fácil distinguir la pura hipótesis de la verdad histórica.

APÉNDICE

VII

L A P E R S O N A L I D A D D E ORDOÑO I V Como h a b r á podido ver el lector, en el capítulo X V I I se habla de un príncipe Ordoño, "hijo del rey Alfonso", que fué instalado en el trono a mediados del 957 y conservó alguna sombra de poder hasta 961. N o dudo en identificar a este rey efímero con el príncipe del mismo nombre que encontramos durante los años anteriores en la corte de Ramiro II y de Ordoño III. Descubro su nombre en los siguientes documentos: 937-19-XII—Donación de Ramiro II (Tumbo de León, fol. 211): "Hor. donius prolis regis Adefonsi". 941.—Confirmación de la fundación de Celanova por San Rosendo, hecha por Ramiro II (A. H. N . , Tumbo de Celanova, fol. 173): "Ordonius prolis domni Adefonsi regis. E n un diploma de Sahagún del 29 de marzo de 945 confirma un "Veremudus rex prolis Adefonsi" que podría ser hermano de Ordoño si no tuviésemos que ver en él a Vermudo III (A. H . N., Bec. de Sahagún, fol. 9). 951-19-11.—Carta de Ordoño II (Barrau-Dihigo, Chartes royales león., en R. H., 1910, X, pág. 383): "Ordonius prolis domni Adefonsi regis." 954-12-XI.—Donación de Ordoño III a Parameño (Arch. Cat. de León, catálogo núm. 976): "Ordonius rex filius -Adefonsi." 956-V-5.—Donación de Ordoño III a Foracasas (Arch. de la Cat. de León, catál. núm. 908). No es posible leer el nombre de Ordoño, pero se le adivina en el patronímico Adefonsi, claramente escrito.

1440

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Vemos, pues, que este desgraciado príncipe vivió sumiso y silencioso al lado de Ramiro II y de su hijo Ordoño III, cuya causa debió apoyar en la guerra civil promovida por los partidarios de Sancho el Gordo. Cabe, sin embargo, sobre su origen, una duda que no es fácil solucionar: ¿Quién era ese rey Alfonso a quien él llama su padre? Los antiguos cronistas, empezando por la Crónica Najerense, y los historiadores modernos, de acuerdo con la historiografía musulmana, afirman unánimemente que el padre de Ordoño el Malo fué Alfonso IV el Monje, y es natural que así piensen, pues a partir de Alfonso III no conocen en León otro rey que llevase este nombre. Ahora bien: ya sabemos que antes de Alfonso IV se sentó un año, por lo menos, en el trono de León su primo Alfonso, hijo de Fruela II, del cual dice el SÜense que "sceptra paterna regere videbatur" (Hist. Silenss, ed. Santos Coco, página 50). En la misma Crónica encontramos una frase que parece dar a la cuestión la solución definitiva: "Todos los magnates del reino—se nos dice allí—, con consejo de Fernando, conde de .los burgaleses, eligieron por rey a Ordoño, hijo del rey Alfonso, el que había sido cegado con sus hermanos" (Ibid., pág. 55). Si hemos de entender literalmente estas palabras, el Alfonso de quien aquí se trata no puede ser otro que Alfonso Froilaz, a quien el cronista había aludido más arriba con esta frase: "Habiendo penetrado en Asturias, Ramiro II cogió a todos los hijos de Fruela; a Alfonso, que pretendía empuñar el cetro paterno, a Ordoño y a Ramiro; los hizo traer adonde estaba, los unió con su propio hermano Alfonso, que estaba ya en la cárcel, y a todos hizo que les sacasen los ojos en un solo día." Es claro en este texto que el privado de los ojos con sus hermanos fué Alfonso Froilaz, pues Alfonso IV el Monje, es decir, Alfonso Ordóñez, que sufrió, juntamente con ellos, aquella terrible pena, como hermano que era de Fraila, fué cegado con sus sobrinos. Creo, sin embargo, que hay aquí una de las muchas distracciones del Silense o> de Sampiro y prefiero seguir la interpretación general de la historiografía árabe y cristiana. A ello me mueve, en primer lugar, el nombre de Ordoño, que nos hace pensar en Ordoño II, su abuelo, según la costum-

LA PERSONALIDAD DE ORDOÑO IV

1441

bre general en aquel tiempo, que hizo que Alfonso Froilaz se llamase Alfonso en recuerdo de su abuelo, Alfonso III. Ordoño IV, a su vez, recibió este nombre por el conquistador de la Rioja, padre de Alfonso el Monje, de quien sería hijo Ordoño IV. Por otra parte, esta filiación explicaría mejor la frase que leemos en algunos documentos de Ordoño: "Yo, Ordoño, a quien en derecho corresponde reinar", y que puede considerarse como un manifiesto de legitimidad. Y esto podía decirlo mejor un hijo de Alfonso IV, el heredero de Ordoño II, que un nieto de Fruela, el rey de infausta memoria, cuyo primogénito, Alfonso, no logró consolidar su poder en León. E l primogénito de Alfonso, el hijo de Fruela II, el único que en último caso hubiera podido decir las palabras que acabo de citar con la pretensión consiguiente al trono leonés, hubiera debido llamarse Froila, si es que Alfonso dejó algún hijo. Y parece ser que lo dejó, a jusgar por una escritura del Cartulario de Sarrios que lleva la fecha del 29 de agosto de 975. En ella se habla de un pleito que se suscitó entre el abad Filiencio y el monasterio de Samos, por un lado, y por otro, "illo infantem Domno Froilani prolix Adefonsi principis dive memorie", acerca de la iglesia de Santa María y San Félix de Laurario: "Et propter hac causa—dicen los interesados—, pervenimus in presentía domni Ranimiri et domna Gelvira regina per manu Sagioni, nomine Ordonio, Dominico hostiario." Hubo un convenio, en el cual los monjes se comprometieron a dar al príncipe Froilá 68 sueldos y cuatro arienzos. Todas estas consideraciones me mueven a seguir sobre el origen de Ordoño IV la opinión tradicional que le hace hijo de Alfonso el Monje. A pesar de su distracción, parece ser también la opinión del monje de Silos en la frase misma que ha dado lugar a esta discusión. Nos dice en ella que los magnates, de acuerdo con Fernán González, eligieron por rey a Ordoño, "hijo del rey Alfonso". Ahora bien: aunque hablando de Alfonso Froilaz afirma que pretendía recoger el cetro de su padre, el Silense no sólo no le considera como rey de León, sino que ignora que durante algún tiempo llegó a asentar su dominio en la urbe regia. Según su relato, a Ordo-

1442

F R A Y JUSTO PÉKEZ DE URBEL

ño II le sucede su hermano Fruela; a Fruela, Alfonso el Monje, hijo de Ordoño II, y al rey Monje, su hermano, Ramiro II. Parece, por tanto, que cuando llama a Ordoño el Malo hijo del rey A l fonso, quiere decir hijo de Alfonso IV el Monje, y no hijo de Alfonso Froilaz, que no entra, según él, en la nómina de los reyes leoneses. Resumiendo, creo que Ordoño IV el Malo era hijo de Alfonso IV el Monje, y no de Alfonso Froilaz: 1.° Porque así nos lo dicen las crónicas y las historias más antiguas, si exceptuamos la frase citada del Süense. 2.° Porque, prescindiendo de esta frase, el mismo: Silense parece inclinarse a esta opinión. 3.° Porque el nombre de Ordoño conviene más al primogénito de Alfonso IV, hijo de Ordoño II, que al de Alfonso, hijo de Fruela. 4.° Porque, muerto- ya Ordoño IV, encontramos en el reino de León un Fruela, "hijo del príncipe Alfonso", que debía ser, lógicamente, el primogénito de Alfonso Froilaz.

ÍNDICE ALFABÉTICO D E PERSONAS Y L U G A R E S

Abderrahmen III, págs. 293, 294, 295, 301,. 302, 403, 419, 420, 421, 423, Aba de Burgos, condesa de Castilla, 424, 428, 430, 431, 432, 433, 488, págs. 11, 609, 488. Véase Ava. 525, 545, 549, 551, 552, 553, 557, Abaiub, pág. 336. 577, 598, 605. Abalud, pág. 268. Abderahmen, hijo de Almanzor, páAbavita, pág. 268. ginas 799, 817. Abdalá, hijo de Almanzor, conquis- Abderramen ben Meruan, págs. 244, ta Zamora, 678; 712, 713; rompe 245. con su padre y se pasa al lado del Abderraman el Gafequi, págs. 81, 82. conde de Castilla, 714; 718. Abderraman Sanchol, hijo del rey de Abdalá, emir de Córdoba, págs. 292, Navarra, pág. 754. 293, 298, 405. Abecza, pág. 326. Abdalá, alcaide de Castrogeriz, pá- Abellar, pág. 309. gina 419. Aben Adhari, págs. 36, 75, 76, 83, 97, Abdalá Piedra Seca se pasa al lado 102, 105, 106, 128, 131, 142, 148, de Vernuudo, pág. 780. 182, 209, 210, 212, 215, 220, 231, Abdelkerim, págs. 105, 108, 128, 129, 249, 252, 257, 290, 294, 297, 298, Abdelmelik, págs. 82, 104, 209, 210. 302, 304, 420, 524, 525, 552, 584, Abdelmelik, hijo de Almanzor, pá599, 601, 602, 647. ginas 714, 719; sucede a su paAben Alatir, págs. 35, 141, 214, 215. dre, 803; arbitro en la tutela de Alfonso V, 805; realiza algunas Aben Aljatib, págs. 37, 97, 98. conquistas en Cataluña, 808; pene- Aben Al-íKatani, médico musulmán, págs. 911, 912. tra hasta el corazón de Aragón y Aben Axxur, pág. 644. Navarra, 810; últimas campañas, Aben Bacri, jefe de Policía maisulmán, 812. pág. 804. Abdelaziz, pág. 76. Aben Ganihm, pág. 246. Abdelmondo, págs. 309, 336. Aben Hafsún, pág. 262. Abdelwahid ben Zerid, pág. 142. Abderrahmen ben Moavia, págs. 96, Aben Hayan, págs. 34, 386, 599, 641, 642, 644, 647, 653, 654, 655, 656, 97, 98, 141, 142. 657, 662, 668, 750, 752, 906, 912. Abderrahmen II, págs. 148, 209, 210, Aben Jaldún, págs. 37, 259, 525, 530, 211, 212, 214, 215, 216. 27

1444

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

531, 570, 577, 585, 600, 601, 602, 687, 712. Aben Lope, p á g . 257. Aben Meruan, p á g s . 182, 215. Abenxiheb, p á g . 83. A b e n Yapan, p á g . 643. Abimelec, p á g . 400. Abocelim, p á g . 336. A b o Galeb, abad, p á g s . 337, 479. Abolayan Hanniz, p á g . 563. Abolcacem Gebuldi, p á g . 563. Abolmaluc, p á g . 268. Abolmondar, p á g s . 284, 318, 455, 546. Abolmondar Albéniz, emparentado con Abolmondar A l b u s , p á g . 546. Abolmondar Abolmondar Abolmondar Abolmondar Abolmondar 385, 402, Abomaroan na 337.

Albus, p á g . 546. Obekoz, p á g . 764. Flahiniz, pág . 764. Téllez, p á g s . 332, 336. Sarraciniz, p á g s . 336, 414. de S a n t a M a r í a , p á g i 1

Aboyahia de Zaragoza, p á g . 432. Abozelim, p á g . 268. A b u - A m i r , p á g . 659. Abuhab de Santa M a r í a , p á g . 337. Abuhalit, p á g . 257. Abujalid Haxiira, p á g . 245. Abuljatar, p á g . 86. Abulmaluk, p á g . 336. Abu-Omeya, p á g s . 906 y 907. Abu-Otman, p á g s . 102, 104, 105, 106. A b u Teman Galib, p á g . 653. Acefali (muere a manos de F e r n á n González), p á g . 405. Acenar Fortunionis de H u a r t e , p á g i na 926. Acenari Sanchiz, p á g . 927. Aciseba (lugar de), p á g . 963. Aciselo, abadesa ( d o ñ a ) , p á g s . 366, 369. Aconio, pág. 570. Acosta, p á g s . 272, 332. Adán, p á g . 624.

Adefonso Gudesteos, p á g . 544. Adefonso Sendiniz, p á g s . 475, 539. Adelfonsus Legione, p á g s . 366, 368. Aderata, p á g . 459. Adica, presbítero, p á g . 521. Adolfo, abad, p á g . 564. Adosinda, madre de Ordoño III, p á gina 393. Adosinda, hija de Ildoncia y Gutier Osórez, p á g s . 394, 522, 793. Aflah, p á g . 648. Aglabies, pág. 293. Agmete, p á g s . 268, 336. Agadin, esposo de Bonilde, p á g . 515. Agube, p á g . 515. Aguilar, p á g s . 620, 954. A g u i l a r de Campóo, p á g s . 66, 672. A g u i l a r de Campos, p á g . 967. Ahardia, p á g . 328. Ahmed ben A r u x , jurisconsulto de Morón, pág. 645. Ahmet ben Yela, k a i d de Toledo, p á gina 524. A i l a , p á g . 275. Aiub, p á g s . 638, 395. Ajbar M a c h m ú a , p á g s . 34, 86. Alaon (Crónica de), p á g . 609. Alarcia, pág. 330. Alarico, pág. 515. Álava (Conde de), p á g s . 237, 443, 470, 546, 570, 585, 611. Alaquide, p á g . 238. A l b a , p á g . 208. A l b a de Vardulia, p á g . 142. Albaro Harrameliz, p á g . 578. Albandegua, pág. 433. Albarus, magnate de F e r n á n G o n z á lez, p á g . 445. A l b a y a n A l Mugrib, p á g . 525. Albelda, p á g s . 183, 186, 232, 319, 495, 577; fundación, 388; Crónica, 147,. 242. Albeldense (Crónica), p á g s . 16, 78, 80, 85, 87, 99, 104, 209, 216, 217,

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

219, 220, 227, 228, 244, 246, 255, 257, 259, 275, 507. Albendiago (pueblo de), pág. 434. Albéniz (Alba), pág®. 66, 94. Albensi, pág. 142. Albi (Francia), pág. 142. Albomondar, págs. 304, 305, 307, 310. Alboreca, págs. 647, 649. Albur ano, pág. 615. Albutaimn, pág. 102, 106. Alcoba (fortaleza), págs. 256, 333, 714, 717. Alcozar, págs. 284, 767. Aldemiro, profesa en San Pedro de Cárdena, pág. 775. Alcedo, págs. 143, 144, 177, 187, 487. Alcocero (Alkusiar), pág. 233. Alcova, pág. 754. Alcubilla, págs. 702, 703. Alderedus, obispo de Salamanca, página 493. Aldonza, págs. 684, 701. Aldonza, dama de doña Fronilde, página 371. Aldonza, mujer de Gonzalo Vermúdez, pág. 731. Aldroito, pág. 147. Alduara, pág. 325. Alegría, págs. 66, 130. Alejandro Quilino, págs. 264, 267. Alenje, págs. 294, 245. Alesanco, págs. 85, 92. Alfonso I, págs. 80, 84, 92, 93, 100, 104, 109, 185, 341. Alfonso II págs. 91, 103, 108, 109, 123, 124, 125, 130, 133, 137, 138, 145, 149, 158', 162, 165, 241, 368. Alfonso III, págs. 158, 174, 202, 204, 215, 224, 226, 227, 238, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 251, 253, 254, 290, 291, 300, 310, 313, 321, 331, 334, 394, 401, 403, 407, 440, 444, 476, 522, 551, 610, 760. Alfonso IV, págs. 316, 319, 322, 364, 368, 372, 373, 374, 382, 384, 386,

1445

388, 389, 391, 392, 394, 395, 397, 402, 449, 450, 476, 487, 517, 531, 660. Alfonso V, págs. 517, 541, 544, 545, 631, 723, 731, 732, 792, 793, 794, 805, 811, 822, 923, 925, 927, 928, 929, 930, 932, 934, 935, 936, 945, 946, 961, 962, 965, 968, 969, 971, 972, 1027. Alfonso VI, págs. 406, 611, 612, 973, 1001. Alfonso VII, pág. 998. Alfonso, conde de Liébane, págs. 450, 521. Alfonso, hijo de Elvira y Ordoño II, pág. 354. Alfonso, hijo tercero de Luis VIII de Francia, pág. 557. Alfonso Froilaz, págs. 322, 324. Alfonso Maurelles, pág. 363. Alfonso Sandiniz, págs. 505, 541, 565. Algarbe (conde de), pág. 693. Alguarraz ben Melic, pág. 246. Alhance de Salamantice, pág. 519. Alhandega, págs. 433, 434, 436, 443, 458, 465. Alhaquem II, págs. 105, 106, 214, 597, 599, 600, 601, 645, 653, 743. Al-Himyari, págs. 278, 281, 290. Aliemo, pág. 312. Elkoeero, pág. 338. A l Mahdi, págs. 817, 823, 824, 825, 827, 828, 830. Almakkaii, págs. 38, 76, 219, 420, 424, 426, 532, 649, 651. Almanzor págs. 400, 428, 440, 601, 605, 640; inaugura su carrera militar, 667 su figura, 677; vencedor en el campo de Rueda, 678, 679, 680; alianza con Vermudo, 688; reconquista Coimbra, Montemayor y la región marítima hasta el Duero, 700, 703; invade el reino de León, 703, 706; conspiraciones en Córdoba contra Almanzor, 708, 712,

1446

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

713; rechazado e n San Esteban de Gormaz, pasa el Duero y ataca a Osma, 714, 716; fuerte reacción en contra de' Almanzor, 719; rasgos heroicos, 727; astucia por crearse partidarios en campo enemigo, 734, 735; Almanzor, e n la gesta de los Siete Infantes d e Salas, 736, 737, 738, 739, 751; su política en el Cantar, 752, 753; maquinaciones contra García, 754, 757; Garci Fernández, prisionero d e Almanzor, 767, 768, 769; penetra hacia el interior de Castilla, 771, 773; conquista Artorga y venga l a traición de Piedraseca, 780; intrigas contra A l manzor, 780, 7 8 1 ; resonante triunfo contra Vermndo, 782; llega a Compostela, que destruye, 783; retirada de Almanzor, 785; nueva expedición por Castilla, 795, 796; enfermedad, 798; s u muerte, 799. Almazán, pág. 284=. Almazore (batalla de), pág. 556. Almedina, pág. 77. Almeleha, pág. 130. Almenar (castillo de), págs. 645, 647. Almenar (campo de), págs. 737, 738, 741, 750, 751, 757. Almiñé, pág. 77. Almiro, obispo, p á g . 401. Almogrib (el B a y a n o ) , pág. 127. Almondir, p á g s . 152, 228, 245, 246, 255, 260, 292, 305, 336. Almudaffar. V é a s e Abdelmelik. Alrrjumenin, p á g 599. Almunin, g e ó g r a f o , págs. 421, 433. Almushafi, visir, págs. 649, 659, 677. Aloito, pág. 641. Aloito Lucidii, pág\s. 643, 866. Al-Quile, págs. 97, 102, 110. Alsasua, págs. 70, 94. Altamira, pág. 51. Alvar Alvarez, p á g . 804. Alvar Fañez, p á g s . 484, 836.

Alvar Sánchez, pág. 736. Alvarez, pág. 461. Alvarez Vicenzio, pág. 368. Alvaro, abad, págs. 565, 691 Alvaro, págs. 227, 341. Alvaro, hijo de Diego y Fronilde, página 448. Alvaro, hijo de Juan y Cixilo, página 446. Alvaro Arrameliz, alférez de Vermudo, pág. 782. Alvaro Cisda, pág. 362. Alvaro Díaz, págs. 607, 613, 634, 942, 943. Alvaro Herrameliz, págs. 308, 309, 314, 318, 322, 332, 378, 383, 384, 385, 397, 402, 420, 474, 531, 546, 548, 549, 570, 877. Alvaro Lupiz, pág. 681. Alvaro Muñoz, supuesto hijo de Munio Vigilani, págs. 407, 409. Alvaro Oidóñez, págs. 963, 1020. Alvaro Ovecer, pág. 382. Alvaro Sarracinez, señor de Álava, magnate a las órdenes de Sancho García, págs. 470, 471, 888, 932. Alvaro Sonna, pág. 398. | Alvaro Telliz, pág. 455. Alvaio Vela, págs. 550, 939. Alvaro Velascec, pág. 382. Alvaro- Velaz, magnate emparentado con los antiguos condes de Alava, págs. 455, 513, 556. Alvaro Velázquez, pág. 743. Alvaro de Velegia, pág. 242. Alvaro Veremudiz, pág. 438. Amasa, pág. 78. Amaya, págs. 9, 63, 64, 66, 70, 75, 79, 85, 92, 185, 202, 203, 204, 206, 233, 234, 247, 253, 273, 275,'285, 307, 310, 312, 326, 341, 401, 444, 488, 618. Amet Muño, pág. 488.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Ameyugo, pág\ 66. Amunartie, pág. 330. Amunna, pág. 326. Amusco, pág. 326. ' Anales Castellanos Primeros, páginas 15, 106, 127, 128, 141, 204, 209, 216, 231, 251, 279. Anales Castellanos Segundos, páginas 166, 441, 761, 762, 795, 811, 815. Anales Compostelanos, págs. 15,. 91, 217, 338, 440, 441, 761, 762,' 795, 811, 815, Anales Compostelanon, págs. 15, 91, 107, 204, 251, 277, 759, 761, 768, 895, 959. Anales Toledanos, págs. 15, 251, 441, 762, 795, 811, 815. Analso, pág. 326. Anastasio Rodrigo Yusto, arzobispo de Burgos, pág. 624. Anaya Bermúdez, pág. 1020. Anceo, pág. 108. Andalus, págs. 131, 204. Andalus (Serna del), pág. 237. Anderazo, pág. 95. Anderquina, págs. 95, 326. Andragoto, pág. 326. Andrés Schotti, pág. 159. Andrés (Alfonso), pág. 456. Andrés de Berrón, pág. 67. Andújar, pág. 255. Anguiano, Mateo, págs. 489, 577. Anguitá, pág. 330. Ángulo (Peña de), págs. 192, 237, 328. Annaia Díaz, pág. 764. Annaia Tanoiz, pág. 962. Annaia Velidiz, págs. 969, 1016. An Nasir, págs. 420, 424. Annis (San Vicente de)', pág. 237. Ansur, págs. 531, 545, 546, 562. Ansur Didaz, pág. 1029. Ansúrez, págs. 66, 697; familia, 311,

1447

444, 529, 543, 559, 569, 633, 969, 1017; condado de los, 441. Antolín (Guillermo), pág. 503. Antonio, obispo, págs. 146, 205. Antonio (Nicolás), pág. 157. Antozanos, pág. 588. Antuzanos, pág. 587. Anana, págs. 66, 117, 264, 270, 272, 455, 672. Aostar, pág. 326. Aper, pág. 401. Apocalipsis, pág. 507. Apre, pág. 117. Aprioniano, "colega" de Fernán González, pág. 375. Aqiiitania, págs. 70, 71, 214, 231. Arabiana, págs. 647, 751. Aradillos, pág. 67. Araduey, pág. 970. Aragón, régulo de, pág. 586; conde de, 586, 612. Aragonta, págs. 319, 320, 383, 522. Aranda, págs. 280, 282. Arandilla, pág. 280. Araspiz, pág. 323. Aratoy, río, págs. 491, 550. Arauzo, págs. 71, 427. Arcaya, pág. 330. Arcello, villa, pág. 702. Arcila, región de, pág. 645. Arciniega, págs. 203, 327. Arconada, pág. 970. Arcos, valle de, pág. 964. Archidona, pág. 293. Ardon, monasterio, págs. 520, 530. Área Patriniani, págs. 114, 115, 177. Arevacos, págs. 53, 59, 61. Arévalo, Juan de, pág. 28. Argáiz, fray Gregoiio, págs. 125, 138, 139, 146, 175, 193, 195, 199, 204, 225, 226, 260, 264, 272, 287, 288, 441, 455, 456, 478, 481, 489, 497, 501, 564, 566, 575, 575. Arganza, pág. 92.

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

1448

A r g e l , p á g . 419. Argelo, doña, p á g . 935. A r g i l o , mujer de Diego Giménez, p á gina 582. A r g i l o , mujer de Gisando, p á g . 515. A r g i l o , mujer de Muño Núñez, p á ginas 287, 618. Argilo, mujer de Pepi Froilaz, p á gina 450. A r g i m i r o , p á g . 635. Argomedo, p á g . 66. Arguineta, p á g . 162. Arguijos, p á g . 130. Ariano, presbítero, p á g s . 370, 373. A r i a s don, p á g . 465; Juan, 962; esposo de Ermesinda, 394. Arias, obispo de Mondoñedo, p á g i nas 493, 494. )

A r i a s F e r n á n d e z , p á g . 1031. Ariolfo, p á g s . 477, 478, 479. Aristóteles, Alexandro, p á g . 507. A r l a n z a Cartulario, 364, 371, 373, 377, 378, 379, 380, 385, 391, 399, 412, 427, 449, 455, 471, 509, 548, 583, 595, 618; conde de, 642; e p i t a fios, 400; monasterio, 135, 162, 307, 323, 325, 329, 337, 936, 1030, 1031; río, 72, 260, 273, 278, 279, 313, 315, 341, 417, 428, 470, 566, 621, 737, 745, 765. Arlanzón, río, p á g s . 69, 70, 106, 128, 206, 231, 233, 247, 349, 251, 252, 264, 286, 310, 318, 325, 328, 477, 488, 597, 745, 746, 1033.

81, 92, 97, 236, 243, 282, 284, 341, 372, 765' 953,

Armentario, p á g s . 117, 180. Armentario, obispo, p á g . 732. Armentario Díaz, p á g n . 378, 477, 478. Armentario Hannis, p á g . 455. Armentario, familia de los, p á g . 435. Armiger, p á g . 485. Armentia, p á g s . 66, 130. Arnaldus, p á g . 609. Arnedo, p á g s . 290, 300.

A r r a m e l Alvarez, p á g . 550. A r r a s i o Moro Ras:"s, p á g s . 97, 98. Arredondo, p á g s . 25, 415; Crónica de, 419. A r r i g o r r i a g a , p á g . 327. Arroncio, p á g s . 227, 238, 240, 270, 271. Arrosta, p á g . 927. Anteman de Ste. Marie, p á g . 337. Asbaj ben Abdalá, cadí de Córdoba, p á g s . 644, 805. Ascario, presbítero, p á g . 852. Asiclo, p á g . 227. A s m a , hija de Galib, mujer de A l manzor, p á g . 678. Asón, río, p á g s . 70, 141, 178, 884. Assur, alfoz, pág. 374; condado, 456; valle de, 923; villa de, 470. A s s u r Ansúrez, p á g . 613. A s s u r Didaz, p á g s . 449, 452, 1027. A s s u r Fañiz, p á g . 195. A n s u r F e r n á n d e z , p á g s . 305, 311, 432 436, 437, 438, 444, 445, 452, 458, 459, 460, 463, 464, 471, 476, 477, 478, 481, 484, 485, 488, 489, 490, 491, 493, 494, 509, 560, 562, 611, 613, 633, 660, 662^ 663, 681, 800, 920, 967, 1017. Assur Gómez, p á g . 1016. Assur González, p á g s . 290, 361, 379, 414, 475, 643. A s s u r Hanniz, p á g s . 449, 490. Assur Muñoz, p á g s . 395, 396, 449, 460, 943. A n s u r Núñez, p á g s . 613, 878, 879, 919, 920, 932, 934, 945, 984, 989. Astonec, capitán fabuloso, p á g . 400. Astorga, págs. 61, 75, 83, 185, 186, 246, 275, 308, 425, 435, 438, 353, 522, 1021. Astures, p á g s . 61, 73. Astrulfo Par'entis, p á g . 962. Atanazor, p á g . 400. Atapuerca, p á g . 376; batalla de, 1033. A t a h u i l . V i d . Atavel.

1449

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Atavel, rey de Huesca, pág. 609. Atece, castillo, pág. 746. Atienza, págs. 244, 255, 294, 317, 433, 434, 568, 602, 674, 678, 693, 750, 752, 753, 754; fortaleza, 648, 656. Atlas, págs. 419, 601. Auca, págs. 64, 67, 76, 122, 124, 240, 244; Halfoz de, 596. Aufresia, mujer de Sarracino, página 447. Augreva, pág. 541. Augusto, págs. 59, 66, 67. Augustóbriga, pág. 70. Áurea, mujer de Nepociano Díaz, página 547. Áurea, hermana de Ramiro II, página 370. Aurelio, pág. 99. Aurellus Díaz, pág. 377. Aureolo, obispo, págs. 481, 508. Aurora, sultana, págs. 659, 677, 719, 781. Auseva, pág. 540. Ausines, Concejo de les, págs. 249, 633, 641. Auteñe, págs. 119, 120. Autrigones, págs. 59, 61, 62, 63, 64. Autrigonia, pág. 56. Ava, condesa de Castilla, págs. 582, 608, 609, 632, 636, 669, 670, 673, 681, 755, 758, 760, 770, 934, 999. Véase Aba. Avellanosa, pág. 71. Avila, págs. 85, 275, 769. Aviles, pág. 273. Avito, pág. 131, 139, 140. Ayabarrena, pág. 330. Ayala, págs. 63, 65, 66, 82, 85, • 89, 92, 93, 94, 237, 240, 241, 328, 1007. Aza, págs. 277, 282, 285, 400. Azaceta, pág. 130. Azanus, pág. 326. Azdega, pág. 326. Azenariz, pág. 328. Azevedo, pág. 523.

Aznar Fortunioniz, prefecto de Huarte, pág. 925. Aznar Galíndez III, conde aragonés, págs. 479, 760. Arnaz Oriolez, pág. 925. Aznar Puricellez, págs. 587, 640. Aznar Sánchez, págs. 941, 1010. Azofra, pág. 221. Azoza, pág. 336.

B Bacaudani, pág. 326. Ba-eza, pág. 293. Bahabón, págs. 262, 937. Balensi, pág. 140. Balkaira, pág. 209. Balparda, págs. 40, 68, 118, 219, 248. Baltarius, obispo de Túy, págs. 493, 494. Bamba, villa de la provincia de Valladolid, pág. 395. Bambilonah, campo de,-pág. 420. Banu Amril ben Timlet, pág. 647. Banu Gómez, pág. 655. Baños, palacio de los, pág. 476. Baños de Ledesma, págs. 436, 667. Baradón, pág. 297. Barahona, págs. 653, 654. Baraibar, pág. 69. Barbadillo, págs. 71, 737, 739, 741, 936. Barbadillo de Herreros, págs. 329, 331, 428. Barbelas, signo de, pág. 475. Barcena, pág. 237. Barcelona, págs. 105, 106, 162, 693, 714, 927, 949. Barcelona, condesa de, pág. 609. Bardesi, págs. 118, 119. Bardulia, págs. 87, 98, 106, 110, 130, 145. Barduri, pág. 91. Baregio, condado de, pág. 530.

1450

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Barrau-Dihigo, págs. 40, 78, 80, 118, 119, 121, 131, 135, 142, 144, 172, 176, 177, 196, 201, 202, 214, 226, 231, 255, 257, 264, 268, 272, 287, 288, 294, 297, 308, 321, 323, 39b, 470, 495, 514, 515, 517, 532, 547, 559, 560, 562, 563, 564, 586, 587, 638. Barriales, villa, pág. 921. Barrio, villa alavesa de, págs. 526, 528, 537. Barrio de Fuentes, pág. 920. Barrón, pág. 673. Barruelo, pág. 133. Basa!, págs. 639, 641, 643. Bascuñana, pág. 330. Basilio, obispo, págs. 385, 414, 446, 479, 484, 506, 509. Baudili, hijo de Gulatruda, pág. 450. Bayan, libro del historiador Aben Adhari, pág. 808. Bayas, págs. 248, 297. Bayech, pág. 297. Beareca, pág. 404. Beato de Liébana, pág. 201. Beato de San Severo: mapa, página 496; códice, 500. Becerril, pág. 339. Becerro de Cárdena, págs. 197, 268, 269, 272, 286, 288, 290, 292, 307, 310, 311, 322, 324, 329, 336, 338, 339. Becerro de Liébana, pág. 339. Bedr, pág. 97. Begila Enneconi, pág. 962. Beila Dolquitiz, pág. 462. Beila Nuniz, pág. 378. Beila Rebellez, págs. 329, 363. Beila Telliz, pág. 414. Bela Sarracinez, pág. 455. Bella Téllez, pág. 385. Belasco, págs. 328, 445. Belasco, abad, pág. 641. Belasco, presbítero, págs. 565, 583. Belasco Fernández, pág. 920. Belasco Muñoz, pág. 920.

Belasco Sánchez, 1009. Belasconi, obispo, pág. 632. Belasio, obispo, págs. 431, 508, 765. Belasquita, hija de Sancho Garcés I, pág. 611. Belastar, págs. 180, 326. Belazo, pág. 328. Belbimbre, págs. 373, 394, 449. Belén, iglesia de (Carrión de los Condes), págs. 482, 561. Belito, abad, pág. 414. Belmonte, págs. 67, 104. Belorado, págs. 70, 208, 233, 331, 427,. 444. Belquidez, Ñuño, págs. 348, 349. Bellido Muñoz, pág. 943. Benavente, pág. 437. Benedicto Najerense, obispo, páginas 431, 481, 508, 872, 873, 923, 924. Beni Ansúrez, pág. 444. Beni Casi, familia de los,' págs. 259, 429. Beni Gómez, págs. 444, 639, 643, 655, 697, 711, 823, 969, 970, 1016, 1027. Beni Hasin, págs. 429, 430. Beni Lope, págs. 297, 298. Beni Muza, pág. 215. Benito de Montejo, fray, págs. 98, 359, 612. Berbera, villa de, págs. 526, 528, 537, 584. Berberana, pág. 120. Berceo, págs. 331, 554. Berdhich, pág. 211. Beremudus, pág. 488. Berenguer, conde de Barcelona, páginas 926, 927. Berganza, Francisco de, págs. 31, 125, 157, 231, 275, 311, 323, 338, 374, 423, 464, 478, 488, 489, 490, 506, 635, 760; cronista, 740; Francisco de, 29, 364. Beribraces, pág. 53. Berlanga de Duero, págs. 284, 342,. 654.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Bermudo. V é a s e Vermudo. Bermudo I el Diácono, p á g s . 101, 102, 145. ' B-ermudo, hijo de Alfonso I V p á g i n a 476. Bermudo, hijo de J u a n y Cixilo, p á gina 446. Bermudo Alvarez, p á g . 193. Bermudo F á ñ e z , p á g s . 446, 447. Bermudo García, p á g . 455. Bermudo Hananiz, p á g . 455. Bernardo, conde de Ribagorza, paginan 415, 608, 609. Bernardo del Carpió, p á g . 105. Berones, p á g s . 64, 425. Berosia, p á g . 63. Berrende, p á g . 539. Berrueza, p á g . 92. Berzcsa, fuero, p á g . 896. Betanzos, p á g . 720. • • Bética, p á g . 62. Bezares, p á g . 596. Bielarense, p á g . 63. Bilbao, p á g . 70. Bildur, p á g . 331. Bilibio, p á g s . 206, 288, 297. Bisjuezes, p á g . 163. Bisoces, p á g . 163. Bivere, obispo, p á g s . 238, 239. Bivrienca, p á g . 141. Bizancio, p á g s . 638. B i z c a y a o Bachcunsa, aldea de N a varra, p á g . 420. Blas, obispo, p á g . 481. Blasco Fortunionis, p á g . 924. Blasco Ovecoz, p á g . 936. Blasco Téllez, p á g . 746. Blasio, obispo, p á g s . 872, 873, 874, 902. Blázquez, historiador, p á g s . 69, 71, 730. Bobastro, p á g s . 255, 258, 293, 403. Bobadilla, p á g . 264. Bocos, p á g s . 339, 587, 588. Bofil, p á g . 640. )

1451

Bohada, p á g . 339. B o l , p á g . 146. Bolduedo, p á g . 435. Boltana, p á g . 927. Bomet Gundisalviz, p á g . 452. Bonilde, p á g . 515. Boñar, monasterio, p á g . 467. Borbones, p á g . 155. Bordjia, p á g s . 212, 215. Borges, p á g . 274. Boro, p á g s . 192, 193. Borrell, conde de Barcelona, p á g i n a s 601, 640. Boyano A l m o g r i b , p á g . 128. Boyl, supuesto hijo de F e r n á n González, p á g . 400. B r a g a , p r á g s . 244, 320. B r a n i a Ossaria, p á g s . 133, 618. B r a ñ o s e r a , p á g s . 133, 163, 165, 166, 171, 172, 180, 199, 247, 268, 285, 287, 316, 326, 392, 451, 470, 538, 582'; Fueros de, 583, 618, 775. Braulio, San, p á g . 64. Braulio, p á g s . 916, 919. Bravum, p á g . 66. B r i c i a , p á g s . 199, 214. Brihuega, p á g . 127. Briones, p á g . 555. Briviesca, p á g s . 67, 70, 231, 236, 251, 305, 330, 341, 470. Bronilda, mujer de Pedro Lainez, p á gina 963. Budiel, castillo de, p á g . 647. Bueno Patre, dominans Najere, p á g i nas 924, 1010. Bugedo, p á g s . 119, 120, 121, 248. B u r a d ó n , p á g s . 221, 288, 863. B u r c e ñ a , p á g s . 113, 114, 115. Bureba, p á g s . 75, 192, 222, 233, 236, 901, 904, 989. Bureva, p á g s . 102, 103, 128, 741, 765, 940, 1008, 1033. Burgo de Osma, beato, p á g . 622. Burgos, p á g s . 9, 61, 65, 79, 97, 112, 117, 133, 141, 143, 170, 204, 208, 212, 231, 233, 243, 248, 251, 270 ;

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1452

Carazo, p á g s . 66, 71, 262, 278, 280 425, 427, 428, 737, 764. Cardaba, p á g s . 459, 509. Cárdelo, p á g s . 178, 179. Cárdena, p á g s . 260, 267, 268, 272, 2
283, 285, 307, 309, 318, 324, 328, 3 3 1 , 338, 339, 441, 444, 739, 770.

c

311, 332, 469,

312, 334, 681

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

1453

Castrillo de Dónelo, pág. 262. Cea, ciudad, págs. 954, 969, 1015, Castrillo. de Mata judíos, pág. 243. 1016, 1027; condado, 1027; monasCastrillo de Mercadillo, pág. 262. terio del, 389. Castrillo de Muño, pág. 243. Celtas, págs. 52, 53, 54. Castrillo de Murcia, pág. 243. Celtíberos, págs. 53, 59, 60, 61. Castrillo de la Reina, pág. 262. Cellorigo, págs. 206, 221, 223, 231, Castrillo del Río Pisuerga, pág. 243. 248, 256, 285, 288, 297, 314, 332, Castrillo Solarana, pág. 260. 401, 488, 548, 962, 1033. Castrillo de Tardajos, pág. 243. Cenic¡é:o, págs. 85, 92. Cantrillo del Val, págs. 6, 243, 635. Centola, Santa, pág. 214. Castrillo de la Vega, págs. 243, 284, Centurio, monje, pág. 137. 310. Cerdaña, pág. 82. Castrillo de Verrocue, pág. 243. Cendejas, pág. 317. Castro, pág. 938. Cerezo de Río Tirón, págs. 67, 70, Castro de Munio Romaniz, pág. 635. 272, 274, 277, 280, 287, 288, 289, Castro Moros, pág. 295. 293, 307, 314' 326, 331, 332, 378, Castro Siero, págs. 137, 173, 187, 195, 401, 443, 444, 488, 632, 1033. 214, 249, 285, 339. Cervatos, Fueros de, pág. 775. Castro Solanzo, pág. 969. Cervera, págs. 125, 166, 376, 619. Castro Urdíales, págs. 70, 166. Cervello, págs. 180, 326. Castrobarto, pág. 77. Cid Campeador, págs. 71, 149, 160, Cantroceniza, pág. 260. 165, 448, 569. Castrogeriz, págs. 9, 135, 243, 246, Cihuri, monanterio, pág. 489; villa, 249, 256, 268, 272, 282, 287, 338, 495. 405, 410, 469, 471, 488, 675, 676, Cillaperlata, págs. 138, 139, 763, 1014. 681, 938. Cipriano, pág. 459. Castrogoda, pág. 440. Cipiiano, obispo de León, pág. 983. Castrogonzalo, págs. 920, 963. Cipriano, abad, págs. 446, 448, 458, Castrovido, pág. 262. 464. Castrovfeja, págs. 469, 578, 579, 581; Cirot, G, págs. 158, 441, 493, 619, 623. torre, 577, 602. Cirueña, págs. 554, 555, 569, 570, 573, 583. Casuera, págs. 391, 437. Cataluña, condes, págs. 108, 415. Cirueña, Fueros, págs. 641, 642. Cauvet, pág. 171. Cita, mujer de Homobono, pág. 514. Citi Díaz, pág. 854. Cavia, pág. 370. Citi Petriz, pág. 961. Celancva, págs. 393, 493, 550, 562, Cixila, obispo, págs. 309, 388, 389, 638, 689,.697, 699, 701, 1031; abad, 390, 435. 641; Tumbo, 393, 532, 562, 586. Cixilo, mujer de Juan, pág. 446. Celada de la Torre, pág. 243. Clavijo, págs. 148, 431, 570, 577, 581. Coa, río, págs. 218, 232, 234, 437, 438, Clunia, págs. 54, 61, 67, 70, 71, 74, 491, 532, 564, .588, 611, 616, 701, 75, 85, 92, 277, 280, 301, 302, 338, 706, 707, 708, 923, 924, 946, 967, 341, 376, 419, 425, 427, 593, 811, 968, 969, 972, 994, 995, 1014, 1015, 935, 937, 1013. 1018, 1026, 1029; conde, 491, 514, Cluny, influencia de, pág. 981. 544, 1016.

1454

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Codera, P., págs. 40, 249, 257, 643, 645, 647. Coello, F., pág. 72. Cogollas, pág. 577. Coimbra, págs. 62, 246; obispo de, 493, 522, 523, 700, 703. Comes, título de, pág. 550. Cómodo, pág. 428. Compostela, pág. 218; obispo de, 493, 743, 964; iglesia, 965, 973. Conancio, págs. 459, 460, 711, 720, 722. Conchas de Haro, pág. 488. Congosto, pág. 314. Conques, pág. 167. Contreras, pág. 428. Contrebia Leuca, pág. 428. Coraiza, pág. 547. Corales, págs. 587, 588. Córdoba; págs. 78, 96, 97, 99, 100, 131, 142, 152, 182, 184, 211, 214, 256, 258, 259, 262, 292' 293, 294, 301, 317, 337, 403, 700, 702, 708, 714, 716, 738, 750, 75l| 752, 753, 768, 770, 771; califa, 420; guerra civil, 823. Cordobilla, pág. 342. Coria, págs. 84, 208. Cormenzana, pág. 192. Cornellana,, págs. 145, 146. Coruña, pág. 147. Coruña del Conde, págs. 280, 284, 427. Costa, pág. 69. Cotarelo Valledor, págs. 40, 229, 230, 268, 275. Cotina Fernández, pág. 973. Covadonga, págn. 79, 80, 81. Covarrubias, págs. 279, 307, 323, 326, 338, 339, 364, 621, 633, 642, 669, 670, 671, 674, 680, 691, 747, 801, 930, 932, 933, 934, 935, 936, 937, 984, 985, 999, 1000, 1011, 1012. Covasuar, hoy Casuar, granja de, p á gina 380. Cozuelos, pág. 612. Crescencio, abad, pág. 489.

Cristóbal Vela, arzobispo de Burgos, pág. 956. Cristuébalo, pág. 180. Crónica de Alfonso III, págs. 19, 78, 79, 84, 108, 182, 185, 204, 209, 217, 232, 244, 263. Crónica de Fernán González, pág. 26. Crónica General, págs. 24, 74, 160, 734, 735, 952, 953, 955, 958, 960, 961, 997. Crónica de los Godos, pág. 807. Crónica Profética, págs. 16, 232. Cuartango, valle alavés, págs. 202, 221, 226, 240, 328. Cuéllar, págs. 412, 458, 610. Cueva Porrera, pág. 192. Cuevarana, castillo de, págs. 188, 929,. 940. Curiel, págs. 70, 284. Chaves, págs. 246, 253. Chafar, primer ministro de Alhaquen, pág. 599. Chindasvinto, ley de, pág. 468;

D Damasco, pág. 96. Damián de Cárdena, pág. 290. Daniel, pág. 565. David, rey de Israel, pág. 569. Décadas de los Salmos, libro de las,, pág. 506. Decereio, pág. 288. Dedegoncia, hija de Gulatruda, página 450. Deio, pág. 108. Demanda, sierra de págs. 272, 277, 328, 376, 460. Deobriga, págn. 67 70. Deobriguela, pág. 771. Deobrigula (Rabés de las Calzadas), págs. 55, 67, 71, 75. Dessobriga, Osorno, págs. 67, 71, 75.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Deva, río, p á g s . 65, 89, 166, 455, 552, 610, 611. Deza, río, p á g s . 65, 213, 255, 645, 647, 723, 750, 751, 752. D í a z J u m é n e z , p á g . 335. Didaco, monje, p á g s . 448, 543. Didacus, p á g . 328. Didacus A l b a n i , p á g . 546. Diego, p á g s . 341, 477, 961. Diego, clérigo, p á g . 530. Diego, notario, p á g . 191. Diego, obispo, p á g s . 470, 478, 497, 508, 564, 565, 584, 587, 932. Diego, p r e s b í t e r o , p á g . 1009. Diego Adefonsi, p á g s . 455, 640. Diego Albclmondar, p á g s . 304, 305, 546. Diego Alvarez, p á g s . 526, 550. Diego A l v a r e z de Asturias, p á g . 1010. Diego A z n a r , p á g . 673. Diego Beilaz, p á g . 961. Diego Belascoz, p á g . 382. Diego ben Cebrit, p á g . 644. Diego Díaz, magnate castellano, p á ginas 877, 920. Diego F e r n á n d e z , p á g s . 405, 470, 471, •"522, 773, 776, 963, 964, 969, 970, 1017, 1021. Diego Galendiz, p á g . 490. Diego Gustios, p á g s . 462, 612, 745. Diego Gutiérrez, p á g . 160. Diego H a n n i , p á g . 544. Diego J i m é n e z , p á g s . 470, 480, 482. Diego L ó p e z de Villacanes, p á g . 915. Diego Morelliz, p á g . 377. Diego Muñoz, conde de S a l d a ñ a , p á ginas 435, 436, 446, 450, 451, 452, 455, 460, 462, 467, 475, 476, 481, 487, 491, 493, 513', 519, 563, 586, 608, 631, 632, 633, 639, 642, 666, 699, 711, 773, 844, 853, 942, 970, 1000, 1010, 1027. Diego Muñoz, magnate castellano, p á ginas 447, 448, 449, 607. •Diego Nebociani o Nebzan, p á g s . 145, 312, 318, 370.

1455

Diego N ú ñ e z , magnate castellano, p á ginas 382, 491, 921, 963, 970. Diego Ovecoz, p á g s . 204, 362, 379, 471, 550. Diego Onici, p á g . 571. Diego Osorio, p á g . 964. Diego Pepiz, p á g . 450. Diego Porcelos, conde de Castilla y fundador de Burgos, p á g s . 220, 245, 307, 370, 407, 426, 427, 428, 522, 744. Diego Rodaniz, p á g s . 405, 509. Diego R o d r í g u e z , hijo de Rodrigo Díaz, p á g s . 307, 377, 462, 544. Diego Romaniz, p á g . 388. Diego Sarracinez, p á g s . 455, 462, 480, 484. Diego Téllez, p á g s . 563, 903. Diego Tidenandiz, p á g . 1020. Diego Vela, p á g s . 867, 954, 957, 958. Diego Velázquez, p á g . 743. D i v i n a (Mendoza), p á g s . 240, 370. Djernik, p á g . 215. Dolquita A n n a i a de Valeria, p á g . 927. Domingo, obispo, p á g . 560. Domno Sendino, torre de, p á g . 540. Domnos Sanctos, monasterio, p á g i na 707. D o r d o ñ a , p á g . 51. Dozy, R., p á g s . 32, 98, 245, 301, 305, 322, 386, 420, 426, 430, 433, 487, 494, 531, 552, 553, 559, 570, 599, 602, 649.

259, 423, 525, 577,

293, 425, 530, 585,

D u e ñ a s , p á g s . 186, 260, 326, 564. Duero, p á g s . 66, 68, 70, 71, 74, 84, 85, 94, 152, 167, 211, 229, 232, 243, 245, 246, 249, 253, 255, 259, 277, 280, 281, 282, 283', 284, 294, 298, 301, 303, 304, 317, 320, 325, 328, 334, 341, 700, 716, 937, 951, 962; infanzones del, 996. •''.'•' Dulcidio, obispo de León, p á g . 458. Dulcidlo, obispo de Salamanca, p á g i nas 256, 257, 301.

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

1456

Dulcidio, obispo de Viseo, paga. 491, 493. Dulcidio, obispo de Zamora, pág. 493. Duleio, pág. 316. Dulquiti Vela, pág. 378. Dumio, obispado de, pág. 467. Durabilé Bermúdez, p á g . 463. Duraton, río, págs.- 65, 439, 440, 459, 834. Duruelo, montes de, p á g . 376. Dzu-aggeifain, pág. 653.

E

Eboamar, pág. 336. Ebrahem, pág. 467. Ebro, págs. 63, 64, 65, 75, 77, 85, 92, 95 97, 102, 104, 105, 106, 109, 128, 135, 139, 141, 149, 152, 164, 166, 182, 183, 187, 188, 189, 192, 193, 195, 196, 199, 200, 202, 204, 206, 208, 210, 211, 212, 222, 224, 230, 231, 232, 243, 246, 260, 272, 288, 290, 292, 295, 296, 325, 341, 738, 741,' 751, 939, 942. Eburi, pág. 612. Ecija, pág. 393. Edrisi, págs. 242, 487. Egas, marido de Juliana, pág. 565. Egica, pág. 78. Egica Vermudiz, pág. 587. Egilona, mujer de Gatón, pág. 394. Eguilaz, autor del Glosario etimológico, pág. 377. Eilo, págs. 95, 325, 448. Eilo, mujer de Alfonso Sandiniz, página 541. Eilo, mujer de Velíiti Muñoz, pág. 945. Eita, pág. 326. Eita Citiz, pág. 1020. Eita Fortuniz, págs. 964, 1020. Eita Sarracinez, pág. 728. Eita Vitta Citiz, pág. 938. E l Ahzona, pág. 212.

E l Bayano al Mogrib, pág. 141. E l Caraba, pág. 140. E l Cuervo, pág. 140. Eldonza, mujer de Fernando Munniz, pág. 1015. Elduara, señora castellana, pág. 607. Elduara, señora alavesa, págs. 201, 204. Elduara, mujer de Felex Rodríguez, pág. 313. Eleca, pág. 312. E l Garat, pág. 140. Elgas, págs. 641, 642, 644. E l Himyani, pág. 242. E l Mellaha, pág. 212. E l Tiemblo, pág. 272. Elvira, ciudad del Andalus, pág. 98. Elvira, mujer de Ordoño II, págs. 319, 320, 393. Elvira, hija de Arias y Ermesinda, pág. 354. Elvira, hija de Hermenegildo y E r mesinda, pág. "594. Elvira, hija de Gutierre e Ilduaria, pág. 394. Elvira, mujer de Silo Froilani, página 451. Elvira, hija de Ramiro II, págs. 457, 483, 486, 546, 560, 587, 637, 639, 342, 643, 644, 660, 663, 689. Elvira, hija de Bermudo II, pág. 946. Elvira, mujer de Ramiro III, páginas 640, 641. Elvira, hija de Arias Menéndez, página 393. Elvira, esposa de Bermudo II, páginas 731, 773, 784, 850, 851, 948, 962. Elvira, hija de Sancho García, página 895. Elvira, mujer de Fernando Peláez, pág. 941. Elvira, mujer de Alfonso V, páginas 928, 929, 962, 963, Elvira, dama castellana, pág. 935.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Elvira, mujer de Fernando Vermúdez, págs. 946, 947. Elvira, mujer de Diego Núñez, página 963. Elvira Lainez, hermana de Fernán Lainez, pág. 973. Elvira Jimena, hija de Sancho García, pág. 1000. Elvira, nombre erróneo dado por el arzobispo don Rodrigo a la esposa de Sancho el Mayor, pág. 1005. Elvira Fagilaz, pág. 1015. Elvora, nombre antiguo de Talavera, pág. 513. E l Welid ben Ganhim, pág. 245. Eminio, pág. 244. Endure, págs. 506, 615. Endure, monje de Cárdena, calígrafo, págs. 504, 509. Eneco Lupiz, conde de Vizcaya, página 988. Eneco, pág. 121. En-Nazir, pág. 302. Enneco, pág. 924. Enneco, hijo de Diego Muñoz, página 451. Enneco Munioz, pág. 550. Enneco Sancii, pág. 924. Enneco Sánchez pág. 924. Enneco Veilaz, pág. 963. Enneco Velaz, pág. 963. Enneco Vigilaniz, supuesto hermano de Froila Vela, pág. 587. Ennecus, pág. 326. Ennecus Garseani, págs. 587, 637. Ennecus Munniz, pág. 530. Ennecus Vigilaz, pág. 587. En-Nuguairi, pág. 140. Erelio Dextro, pág. 192. Ermesinda, págs. 80, 84, 85, 86. Ermesinda, mujer de Hermenegildo, pág. 394. Ermesinda, hija de Hermenegildo, página 394. Ermesinda, hija de Gutierre e Ilduara Eriz, pág. 394. )

14

Ermesinda, madre de Berenguer, página 905. Ervigio, págs. 112, 113, 114, 180. Ervigius, pág. 326. Eseagedo, pág. 201. Escalada, pág. 137, 166, 173, 174, 179, 204. Escalante, villa de, pág. 938. Escalona, pág. 44. Escalona, "Historia de Sahagún", páginas 468, 476, 513, 519, 531, 546, 549, 550, 559, 562, 563, 586, 616, 633. Escipión, pág. 145. Escopella, pág. 373. Esgueva, págs. 262, 268, 273, 341, 427, 538, 610, 937. Esla, río, págs. 147, 148, 186, 246, 256, 969, 973. Esles, pág. 166. Eslonza, monasterio, pág. 801. Esmarazgo de Silos, pág. 503. Especiosa, pág. 336. Espeja, infanzones de, 734, 764, 937. Espinosa, págs. 758, 923, 1007. Espinosa de Oervera, págs. 427, 798. Espinosa de los Monteros, págs. 70, 77, 112, 141, 166, 187, 214, 341, 901. Estabulo, págs. 239, 240. Esteban, abad, págs. 391, 407, 478, 479, 483, 484, 504, 506,' 540. Esteban ben Inik, pág. 644. Estibaliz, monasterio, pág. 886. Estollo, pág. 577. Estrabón, págs. 59, 60, 61, 89. Eterio, pág. 201. Eterrena, pág. 330. Eufemia, Santa, pág. 504. Eufrasia, abadesa de San Mames de Ura, pág. 385. Eugenio, págs. 176, 179. Euraca, pág. 706. Eusica, dama burgalesa, pág. 543. Era Degollada, pág. 554. Ewald, pág. 301.

1458

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Fí-lmiro de Valpuesta, pág. 242. Fenestrosa, pág. 587. Fermín, pág. 138. Fernamental, Melgar de, pág. 642 Fernán González, conde de Castilla: sus comienzos, pág. 345; fuentes para su estudio, 345-347; su signo, 347; linaje, 347-356; primeros años, 356-358; cronología del conde, 364; la madre de Fernán González, 367-369; restaura Santa María de Lara, 369-371; su donación a San Millán de Belbimbre, 371; su rivalidad con los Ansúrez, 372; da fueros al alfoz de Lara, 375; otras donaciones, 379; su boda con Sancha de Navarra, 382; intervieF ne en la guerra civil de León de parte de Ramiro, 386 y sigs.; conde de Castilla, 400; preside un juiFafila, pág. 530. cio en Burgos, 406; sus hijos, 413; Fagnan, págs. 76, 97, 140, 290, 295, el Poema y el conde Fernán Gon297, 525, 552, 602. zález, 418; hazañas fabulosas, 419; Fagnan, traducción de, pág. 487. Falcan Amatiz, págs. 632, 962. victorias sobre los moros, 420; inFalcón Rodríguez, hijo de Rodrigo terviene en la batalla de SimanDíaz, pág. 478. cas, 430; sus relaciones con el rey Falconio, pág. 475. Ramiro de León, 434; se disgusta Fafila Olaliz, págs. 544, 563. por la creación del condado de MonFanne, pág. 484. zón, 436; repuebla Sepúlveda, 440; Fanni, don, supuesto hijo de Placense alia con Diego Muñoz, conde de Saldaña, 447; sumisión pasajera, ti, pág. 448. 452; rompe con la corte de León, Fañez, Los, págs. 452, 455, 461. 456; es reemplazado por Assur en Faro de Coronelles, pág. 237. Farum Brigantinum, pág. 147. el condado de Castilla, 459; cae Faustina, mujer de Marco Aurelio, prisionero de Ramiro II, 462; sale de la cárcel, 466; cómo cuentan los página 428. juglares su liberación, 468; reapaFavila, pág. 78. Feddi el-Markewir, pág. 212. rece en la corte, 474; vuelve a CasFeles, pág. 547. tilla, 480; se reconcilia con el rey Feles, presbítero, pág. 457. Ramiro, 483; le reclaman los casFeles Didaz, pág. 681. tellanos, 487; se instala de nuevo Feles Roderic, pág. 307. en el condado, desalojando a los Félix, págs. 180, 336. Ansúrez, 490; su agradecimiento a Félix, presbítero, págs. 371, 509. San Millán, 494; favorece las funFélix, San pág. 196. daciones monásticas, 500; veneraFelmiro, obispo, págs. 144, 191. ción con que le recuerdan los mon-

Excemen Garceiz, señor de Sos y Boltaña, pág. 927. Eximiría, reina, pág. 924. Eximino, abad, pág. 925. Eximino, obispo, pág. 924. Eximino, Fortunionis, pág. 924. Eximino Garceis, pág. 924. Eximinus, scriptor, pág. 927. Eximio Garceiz, pág. 924. Extremadura de Campos, pág. 437. Eylo, doña, pág. 935. Eylón, págs. 218, 219, 220, 240, 218. Ezcaray, pág. 328. Ezquerre, pág. 330; villa de, 681.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

1459

jes, 503; casa a su hija Urraca con Fernando, hermano de Munio Ermelel príncipe Ordeño, 510; su actitud dez, pág. 934. en la guerra entre Ordoño III y Fernando, hijo de Ansur, págs. 304, Sancho I, 515; defiende infatiga305, 306. ble la frontera del Duero, 524; su Fernando, quizá el cuarto hijo de popularidad, 526; impone la canFernán González, 476. didatura de Ordoño IV contra la de Fernando Sánchez, conde de Castilla, Sancho el Craso, 529; su lucha depágs. 923, 924, 925, 926, 927, 941, finitiva con León 535; asegura la 948, 972, 973, 982, 986, 987, 990, paz y la justicia en el condado, 538; 993, 996, 997, 999, 1003, 1007, 1009, hace coronar a Ordoño en Santia1010, 1011, 1012, 1013, 1021, 1024, go de Compostela, 543; le instala 1026. en León, 544; su rompimiento con Fernando III el Santo, pág. 330. Navarra, 551; sus combates en la Fernando Ansúrez, págs. 158, 308, frontera riojana, 553; resiste a la 309, 322, 323, 324, 368, 371, 372, coalición leonesa, navarra y anda373, 374, 379,' 395, 402, 438, 491, luza, 564; cae prisionero en Cirue520, 529, 546, 560, 562, 563, 586, ña, 569; vence desde su torre y sale 612, 633, 639, 641, 643, 660, 662, de la prisión, 576; se casa segun711, 943, 967 968. da vez y une en matrimonio a su Fernando Arias, pág. 1031. hija Urraca con el rey navarro, 581; Fernando Armentalei, pág. 767. se entiende definitivamente con los Fernando Armentariz, págs. 642, 733. navarros y leoneses, 584; consigue Fernando ben Axxur, págs. 643, 644, finalmente la realización de sus as655. piraciones, 588; sus últimas luchas Fernando Beilza, pág. 936. con los moros, 592; tregua pasajeFernando Bermúdez, pág. 642. ra que hace con ellos, 599; sigue luFernando Díaz, magnate leonés, páchando hasta el último momento ginas 707, 804, 853, 877. de su vida, 601; su grandeza heFernando Díaz, magnate castellano, roica, 603; su figura humana, 606; págs. 292, 295, 308, 310, 318, 399, su influencia en la formación de 409, 455, 563, 631, 633, 640, 642, Castilla, 610; su preocupación cul731, 877, 903, 970. tural, 613; la sinceridad de su fe, Fernando Díaz, conde de Burgos, pá615; sus últimas donaciones y fungina 322. daciones monásticas, 618; su muerte y su obra, 621; es enterrado en Fernando Díaz, hijo de Diego Porceles, pág. 407. el monasterio de San Pedro de A r lanza, 632. Fernando Díaz, hijo de García Gómez, págs. 1011, 1017, 1027. Fernando Armentalez, págs. 696, 935. Fernando Ermegildez, magnate casGernández, Gonzalo, págs. 391, 392, tellano, pág. 882. 393. Fernando ben Filin, págs. 643, 644. Fernández Guerra, pág. 69. Fernando Fernández, págs. 637, 941. Fernández del Pulgar, pág. 398. Fernando Gustios, pág. 462. Fernando I, beato de, pág. 542. Fernando Gutiérrez, conde de MonFernando, hijo de Gontroda y Assur zón, págs. 563, 920, 921, 953, 961, Fernández, págs. 439, 458. 28

1460

F K A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

966, 967, S39, 1014, 1015, 1016, 1020, 1024. Fernando Lainez, conde leonés, p á ginas 563, 586, 633, 644, 657, 665, 956, 962, 963, 970, 971, 972, 973, 975, 996, 998, 1011, 1020, 1024, 1026, 1029. Fernando Munniz, págs. 455, 1011, 1015, 1019. Fernando el Negro, págs. 135, 137, 173, 174, 179, 187, 249, 355. Fernando Núñez, págs. 396, 720, 762. Fernando Peláez, conde, p á g s . 941, 963, 989, 990. Fernando Pelaioz, pág. 941. Fernando Petriz, pág. 939. Fernando Rodríguez, págs. 450, 478, 563, 586, 587, 588, 637, 666. Fernando Ruderiz, conde de L l á b a n a , págs. 563, 588. Fernando Sarracinez, págs. 329, 377. Fernando Sonnaz, pág. 642. Fernando Téllez, pág. 642. Fernando, principe de Toca, p á g . 212. Fernando Velascoz, pág. 642. Fernando Velázquez, págs. 470, 480, 743, 932. Fernando Vermúdez, págs. 563, 634, 640, 665, 946, 947, 1019. Ferotin, dom, págs. 43, 323, 361, 363, 364, 374, 399, 503, 596, 624. Ferrán, San Martín d-e, p á g s . 190, 192, 204. Ferreras, Juan de, pág. 30. Ferro, pág. 328. Fez, pág. 403. Fisa, págs. 68, 69, 577. Flaecino, pág. 186. Flagina, pág. 95. Flaginez, personaje leonés, p á g s . 160, 961. Flagino, págs. 160, 515. Flagino Fernández, págs. 776, 973. Flámula, págs. 272, 274, 287, 323, 326, 329, 354, 359, 365, 366, 368, 369,

Flanio, lugar, pág. 191. Flavias, pág. 125. Flavio, págs. 146, 638. Flaviobriga (Poitugalete), pág. 70. Flaynus, pág. 160. Florencio, monje y calígrafo, páginas 337, 478, 499, 506, 509, 566, 615, 670, 673, 674, 1022. Flórez, págs. 158, 160, 249, 370, 489. Floro, pág. 62. Flumencillo, págs. 117, 121. Foc-e, San Adrián de, pág. 190. Foncea, págs. 248, 342. Fontal), pág. 215. Fonte Aderata o Adrada, pág. 459. Fontes Tamaricae, pág. 67. Fontfrida, Monasterio, págs. 873, 874, 926. Formarigo Sendiniz, págs. 857, 962. Foronda, pág. 239. Fortis, pág. 519. Fortis, diácono, hijo de Alfonso, página 665. Fortis Justiz, magnate, pág. 438. Fortún, pág. 329. Fortún Garcés, conde de Aragón, página 612. Fortún García, págs. 491, 563, 586, 673. Fortún Galíndez, pág. 877. Fortún Jiménez, págs. 562, 585, 586. Fortún López, pág. 924. Fortún ben Muza, pág. 256. Fortún Ochoiz, gobernador del rey de Navarra, pág. 883. Fortún Oggériz, pág. 884. Fortún Ozoiz, págs. 923, 924. Fortún Sánchez, señor de Caparroso, págs. 550, 894, 924, 925, 926, 927, 941. Fortún Sánchez, señor de Uncasti11o, pág. 926. Fortún Velázquez, pág. 924. Fortunio García, págs. 586, 866. Fortunio Jiménez, pág. 562. Fortunio Sánchez, pág. 926.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Fortunio Scemenonis de Altafayla, p á g . 926. F o r t u n á i s , p á g . 519. Fortunius Gars-eani, p á g s . 587, 637. Foze de Arganzone, p á g s . 239, 240. Frande Anguiso, personaje que firma l a donación de F e r n á n González a Silos, p á g s . 329, 363. Frecenda, p á g . 963. Fredelando Pelaioz, conde, hace una donación a San Millán, p á g . 924. Fredulfo, p á g s , 143, 166, 177, 179, 187, 272. Fredulfo, abad, p á g . 775. Fredulfo de Alcedo, p á g . 201. Fredulfo de Valpuesta, p á g s . 264, 267. Fresno, lugar, p á g s . 67, 120. Fresno, río, p á g . ' 620. F r í a s , villa, p á g s . 189, 195, 212, 222, 243, 264, 266, 901. F i o i l a , rey de Asturias, hijo de A l fonso I, p á g s . 94, 95, 99, 100, 101, 103. F r o i l a , padre de Cesáreo, p á g . 450. Froila, esposo de Sarracina, p á g s . 394, 404. F r o i l a González, hijo de Gonzalo N ú ñez, p á g . 700. F r o i l a Gutiérrez, conde, 699. F r o i l a Menéndes, p á g s . 486, 686, 722, 962. F r o i l a Pinioliz, p á g . 486. F r o i l a Vela, p á g s . 491, 545, 546, 549, 550, 551, 559, 562, 563> 586, 587, 633, 637, 664, 665. F r o i l á n II, obispo de León, p á g s . 732, 792, 795, 821, 973. F r o l á n , obispo de Oviedo, p á g s . 969. 963, 1024. F r o i l á n B e r m ú d e z , p á g s . 215, 216, 217. F r o i l á n Muñoz, p á g s . 1019, 1020. Froilo, p á g . 1016. F r o l a , esposa de J u a n Veilae, p á g i na 969.

1461

Fronilde, hija de F e r n á n González p á g s . 449, 620, 673. Fronilde, mujer de Gonzalo F e r n á n dez, p á g s . 565, 583, 607, 641. Fronilde, mujer de H a n n i Obecoz, p á gina 617. Fronilde, madre de Oveco Díaz, p á g i na 988. Fronilde, nieta de Ñ u ñ o F e r n á n d e z , p á g s . 369, 371, 449. Fronilde, mujer de Ñ u ñ o Vela, p á g i nas 633, 634. Fronilde, hermana de G a r c í a F e r n á n dez, p á g s . 608, 613, 695, 744, 896, 897, 935. Fronilde, mujer de "domno Didaco", p á g . 448. Fronilde, dama asturiana, p á g s . 896, 919. Fronosilde, nodriza de l a princesa doña Sancha, p á g s . 947, 948. Fruela, hermano de Alfonso I, p á g i nas 84, 85, 92, 101. Fruela, hermano de Alfonso III, p á ginas 266, 522. Fruela, rey de León, hijo de A Alonso III, p á g s . 150, 274, 316, 321 «71, 386, 397, 449, 450. Fruela, 926.

obispo de N á j e r a , p á g

925,

Fruminio, obispo, p á g s . 280, 395. Fuentelcésped, lugar, p á g . 380. Fuenteurbel, p á g . -243. Fuentezapata, p á g . 163. Fuero Juzgo, p á g s . 151, 155, 157, 172, 176, 177, 209, 403, 526. Fuero Real, p á g . 736. Fueros de B r a ñ o s e r a , p á g . 775; de Castrogeriz, 775, 787; de Cervatos, 775; de Cirueña, 673; de E x t r e m a dura, 789; de Palenzuela y de Sepúlveda, 788. Fueros Municipales, p á g . 135. F u l á n , p á g . 548.

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

1462

G Gala, págs. 146, 200. Galarde, pág. 330. Galbarra, pág. 334. Galbarros, pág. 330. Galbarruri, pág. 384. Galharraga, río, pág. 611. Galia Commata, pág. 142. Galib, págs. 487, 488, 593, 597, 599. 600, 601, 602, 645, 647, 649, 651, 655 656, 659, 667, 677, 678, 741. Galib ben Amril, págs. 741, 742, 743, 744. Galieno, pág. 60. Galindo, caballero de Burgos, páginas 635, 636. Galindo, conde, págs. 723, 724. Galindo Belascot, pág. 219'. Galindo el Gallego, magnate, pág. 748. Galindo de Villavascones, pág. 328. Galisso, pág. 329. Galvarra, pág. 328. Galve, capitán, págs. 738, 741, 751 Gallego, E l (Abenmeruán), págs. 215, 339. Gallopenzar, pág. 328. Gamiz abad, pág. 414. Garantes, pág. 428. Garat, pág. 153. García, supuesto nieto de F e r n á n González, pág. 400. García, obispo, págs. 872, 873, 874, 1009. García, notario, pág. 923. García, hijo de Ordofio I V , pág, 599 García, magnate castellano, pág. 681. García el Malo, págs. 183, 219, 248. García I de León, págs. 268, 273, 274, 275, 276, 277, 288, 289, 290, 292, 293, 297, 310, 345, 371. García Alfonso, pág. 964. García Alvarez, pág. 363. García Ben Aton, págs. 641 643. García Aznar, págs. 562, 585, 586. ;

j

García Bencemaloce, pág. 363. García Díaz, págs. 562, 563. García Enneconis, págs. 550, 637, 640. Gaicía Eulaliz, pág. 963. García ben Ferdinando, págs. 643, 654, 655. Véase García Fernández. García Fernández, hijo de Fernán González, pág. 594; su casamiento con Aba, hija de los condes de R i bagorza, 608; sucede a su padre en el condado de Castilla y toma posesión del condado, 629; da sepultura a su padre en San Pedro de Arlanza, 632; prodiga sus predilecciones a la abadía de Cárdena, 635; reconoce a Ramiro III y mantiene cordiales relaciones con la corte de León, 638; envía embajadores a Córdoba, 641; ataca a los musulmanes aliado con León, 643; realiza una audaz expedición al interior del califato, 645; organiza una coalición cristiana para la reconquista de Gormaz, 649; fracaso de esta campaña, 653; estrecha unión con León, 664, 667; conquista Gormaz y Atienza, 669, 669; funda el infantado de Covarrubias, 670-672; relaciones cordiales con Navarra y León, 674, 686, 690, 694, 708, 725, 727, 728, 731; ajuar doméstico a su hija Urraca, 672, 673; confirma los fueros de Castrogeriz, 675, 676; nuevas donaciones, 680, 681, 685; conjura la amenaza de los ejércitos musulmanes, 693; el condado de Castilla, considerado como reino, 694; suscribe una venta en tierras de León, 708; Abdalá, hijo de Almanzor, se pasa al campo del conde de Castilla, 714; resiste los ataques de Almanzor, 714, 716, 717, 718; Almanzor ofrece las paces a García si le entrega su hijo, 718; la documentación castella escasea en los a. 990-994, 725; docu-

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

1463

mentos firmados por Vermudo y 945; se trata su boda con doña SanGarcía, 726; matrimonio de su hija cha, infanta leonesa, 947; es aseElvira con Vermudo, 731; se eclipsinado en León, 950; sus asesinos, sa su figura, 733; en la gesta de 560; su sepulcro en León, 977; su los Siete Infantes de Salas, 786, epitafio en Oña, 980. 750, 753; sólo García resiste al inGarcía Sánchez I de Navarra, págivasor, 753, 754; su hijo Sancho connas 319, 320, 321, 328, 329, 341, jura, haciendo causa común la con383, 384, 430, 433, 434, 474, 495, desa Aba, 755; gesta de Garci Fer509, 518, 545, 553, 557, 570, 572, nández, 756; herido y preso, 756, 573, 577, 586, 607, 608, 612. 757, 758; abandonado por sus cabaGarcía Sánchez II, rey de Navarra, lleros, 763; donaciones, 765; muerpágs. 578, 583, 601, 641, 655, 923, te heroica, 766, 767, 768; es ente927. rrado en San Pedro de Cárdena, García Sánchez III de Navarra, pá770. ginas 123, 260, 924, 926, 986, 990, García Fortún, magnate riojano, pá993, 999, 1005, 1009, 1018, 1024. gina 889. García Téllez, pág. 641. García Foitunionis de Funes, págiGaribay, Esteban de, págs. 362, 364. na 926. Garsea López, prior, pág. 924. García Fredenandiz, pás. 462, 684. Garsea Osoriz, pág. 1031. García Gómez, conde de Saldaña, páGarsendis, pág. 609. ginas 633, 689, 702, 704, 710, 712, Garsea Didaz, pág. 491. 724, 731, 782, 804, 821, 822, 969, Garsiano, pág. 517. 970, 990, 1016, 1027. Garviso Gisoado, págs. 551, 563, 586. García Gutiérrez, pág. 641. Gascuña, págs. 927, 1021. García López, pág. 641. Gatón, págs. 186, 196, 202, 210, 216, García Moza, pág. 942. 320. García Muñoz, pág. 641. Gauna págs, 239, 240. García Nuguez, pág. 585. Gayangos, Pascual de, pág. 649. García Refugano, págs. 539, 540, 541, G'elvira, esposa de Gonzalo Placen542, 543, 565. tiz, págs. 587, 588. García Sánchez, magnate vascón, páGelvira, hija de Vermudo II, págiginas 867, 877. nas 961, 962. García Sánchez, conde de Castilla, Genealogías de Meya, pág. 183; nallamado el infante. Sucede a su pavarras, 15; de Roda, 219, 248. dre don Sancho, pág. 917; la doGerench, pág. 130. cumentación que alude a él -en sus Gernich, pág. 130. primeros años, 919, 931; busca la Gernik, págs. 130, 215. protección de Sancho el Mayor para Gerona, beato de, pág. 644. defenderse de la ofensiva leonesa, Gersio, pág. 180. 921; su presencia en Covarrubias, Gezo, pág. 328. 933; debilidad de su gobierno, 936; Gibraltar, estrecho, pág. 645. se encarga personalmente del conGijón, pág. 147. dado, 939; sus relaciones con el rey Giliuza, pág. 520. navarro, 941; acercamiento a León, Gimena, pág. 942.

1464

F R A Y J U S T O PÉREZ DE UREEL

Gimeno, presbítero, pág\ 613. Ginta, p á g s . 95, 514. Gisando, esposo de A r g i l o , p á g . Gislawara, p á g . 201. Goda, doña, p á g . 935. Godescalco, obispo de P u y , p á g . Godesteo, magnate alavés, p á g . Godesteo Muñoz, p á g . 961. Godos, N t r a . Sra. de los, p á g s . 339.

515.

472. 201. 157,

Godranes, v i l l a de, p á g . 936. Golpejar, v i l l a de, p á g . 486. Goma, v i l l a de, p á g . 587. Gomarra, p á g . 528. Gomesano, p á g s . 401, 509, 615. Gometiza, p á g . 325. Gómez, abad, p á g . 618. Gómez, marido de Elduara, p á g . 607. Gómez, cubiculario, p á g . 455. Gómez, caballero de Burgos, p á g i na 373. Gómez, conde de Mijangos, p á g . 483. Gómez, esposo de Tuna, p á g . 4 8 5 . Gómez, hijo de Salido, p á g . 642. Gómez Díaz, alférez de F ' e r n á n G o n zález, p á g s . 369, 407, 409. Gómez Díaz, ricohombre c a s t e l l a n o , p á g s . 690, 726, 901, 903. Gómez Díaz, conde de S a l d a ñ a , p á ginas 560, 563, 586, 594, 608, 616, 632, 633, 637, 639, 640, 643, 655, 666, 711, 969. . Gómez Díaz II, conde de S a l d a ñ a , p á g s . 969, 970, 1017, 1024, 1026, 1027. Gómez Díaz de l a P e ñ a , a l c a l d e de las Torres de Carazo, p á g . 4 2 7 . Gómez Gutiérrez, 563. Gómez M i r e l l i , p á g . 563. Gómez Moreno, p á g s . 40, 78, 8 0 , 85, 128, 141, 147, 180, 209, 217, 218, 232, 259, 275, 276, 277, 294, 301, 317, 338, 389, 391, 426, 431, 433, 441, 453, 474, 487, 560, 584, 593, 629.

Gómez Muñoz, hermano de Diego Muñoz, págs. 451, 563, 586, 632, 639, 657. Gómez de San Millán, abad, p á g . 369. Gontroda, doña, p á g s . 437, 439, 458, 459, 493, 932, 935. González, Diego, p á g . 349. González Satuno, p á g . 69. González, Tomás, p á g s . 319, 384. González, 374. Gonzalo, conde p o r t u g u é s , p á g . 639. Gonzalo, abad, p á g . 144. Gonzalo, presbítero, 445. Gonzalo, obispo, p á g . 435. Gonzalo, obispo de Astorga, p á g s . 551, 633. Gonzalo, obispo de León, p á g s . 519, 563. Gonzalo, obispo de Lugo, p á g s . 491, 494. Gonzalo, hijo de Diego Muñoz, p á g i na 475. Gonzalo, hijo de F e r n á n González, p á g s , 446, 480, 572. Gonzalo, hijo de García, pág. 673. Gonzalo, hijo de Ñ u ñ o Gutiérrez, p á gina 523. Gonzalo, 588. Gonzalo, págs. Gonzalo, Gonzalo zález, 968.

hijo de Placencio, p á g s . 587, hijo de Sancho el Mayor, 924, 925, 926, 927. hijo de Suario, pág. 490. Ansúrez, hijo de A s u r Gonpágs. 379, 395, 439, 459, 643,

Gonzalo Arderiz, p á g s . 462, 470, 480, 681. Gonzalo Arredondo, p á g s . 346, 405, 419.

357,

Gonzalo de A z a , p á g s . 446, 447. Gonzalo de Berceo, p á g s . 262, 554, 555. Gonzalo Betotez, p á g s . 320, 522. Gonzalo Díaz, hijo de Diego Porce-

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

los, p á g s . 312, 426, 428, 470, 483, 744. Gonzalo Díaz, magnate castellano, p á g s . 920, 932, 934, 939, 943, 945. Gonzalo F e r n á n d e z , hijo de F e r n á n González, p á g s . 201, 205, 207, 243, 270, 272, 308, 309, 316, 336, 341, 343, 357, 361, 379, 396, 398, 399, 400, 413, 414, 461, 470, 484, 496, 497, 538, 565, 583, 606, 607, 618, 681, 903, 942, 1009. Gonzalo González, infante de Salas, p á g . 736. Gonzalo Gustios, p á g s . 349, 470. Gonzalo de León, p á g . 308. Gonzalo Menéndez, p á g s . 523, 639, 682, 683, 689, 698, 700, 743, 779. Gonzalo Muñoz, magnate, p á g s . 486, 487, 866, 869, 934, 939, 981, 982, 984, 985, 986, 988, 998, 1027. Gonzalo N ú ñ e z , p á g s . 158, 347, 400, 401, 563, 637, 638, 700, 99o', 1033. Gonzalo Porcelos, hijo de Diego, gina 370. Gonzalo Rodríguez, p á g . 450. Gonzalo Sánchez, p á g . 630. Gonzalo Suleimán, p á g . 644. Gonzalo Téllez, p á g s . 270, 271, 274, 277, 284, 288, 291, 307, 332, 334, 359, 381, 368, 373, 379, 401, 402, 4Ü7, 546, 547, 903. Gonzalo Vela, p á g . 940. Gonzalo Velázquez, p á g . 744. Gonzalo V e r m ú d e z , p á g s , 270, 547, 634, 637, 865, 684, 704, 709, 720, 721, 724, 728, 731, Gorbea, p á g s . 240, 248, 270, 328,

638, 724, 396, 942, 989,' 349, 932,

1465

444, 568, 592, 593, 610, 649, 650, 651, 652, 653, 654, 655, 659, 660, 662, 674, 714, 753, 754, 764. Gotina, doña, p á g s . 313, 326. Gotina, hija de Diego Muñoz, págin a 451. Gotina, madre de E l v i r a , p á g . 941. Goto, abadesa de S a n M i g u e l de Pedroso, p á g . 921. Goto, mujer de Sancho Ordóñez, p á ginas 393, 394. Goto, hija de J u a n y Cixilo, p á g . 446. Goto Núñez, hermana de Alfonso, p á gina 393. Gotón, repoblador del Vierzo, p á g i na 394. Govantes, Casimiro, p á g s . 86, 649. Govia, p á g s . 117, 128. Goyna, p á g . 521. Gozón, p á g . 273. * G r a c i a Modet, J . p á g . 68. Grajal de Campos, p á g s . 967, 1022. Grajar, p á g . 954. Gramedo, montes de, p á g . 376. Granada, p á g . 98.

pá-

Grañón, p á g s . 70, 208, 233, 243, 277, 285, 288, 314, 443, 444, 488, 495, 998. Gredos, p á g . 84. Gregorio Magno, San, Códice de los

272, 323, 378, 747,

Morales de, p á g . 423. Grisaleña, lugar de, p á g . 1014. Guadaira, río, p á g . 829. Guadalajara, p á g s . 127, 210, 245, 317. Guadalbollón, p á g . 293. Guadalete, p á g s . 77, 78, 79. Guadalquivir, río, p á g s . 245, 829. . Guadarrama, desfiladeros de, p á g i nas 421, 610. Guadiana, p á g s . 255, 293. Gudesteo, obispo, p á g . 727. Gudesteo, obispo de Sede desconocida, p á g . 290. Gudesteo Didaz, p á g . 462. Gudesteo Suarici, p á g . 929.

546, 706, 779. 332,

334, 610. G o r d ó n , castillo de, p á g s . 436, 457, 467, 468. Gormaz, p á g s . 9, 284, 317, 338, 440,

1466

F R A Y J X J S T O PÉREZ DE TJRBEL

Gudilona, sobrina de San Rosendo, pág. 722. Guernica, págs. 130, 131, 610. Gugina, mujer de Munio Hannez:, página 504. Guiduigia, pág. 127. Guifredo, caballero asturiano, Imagina 588. Guillen, conde de Ribagorza, p á g i nas 690, 778. Guillermo, conde de Gascuña, p á g i na 926. Guillermo García, pág. 609. Guisandio, pág. 175. Guislavaza, esposa de Froila V e l a z , pág. 88. Guisvado Braulionez, pág. 467. Gulatruda, mujer de Munio, p á g s . 449, 450. Gumiel de Izan, pág. 284. Gunzina, pág. 722. Gundemaro, pág. 948. Gundemaro Pinioliz, conde, 732. Gunderedo, pág. 630. Gunderio, pág. 146. Gunderieus Justiz, pág. 633. Gundesalvul, págs. 159, 212, 249, 326, 328, 484, 640. Gundesalvus Adilliz o Arderiiz, página 455. Gundesalvus de Burchia, pág. 2 5 2 . Gundesalvus, hijo de Diego M u ñ o z , pág. 451. Gundesalvus Ennecoz, magnate, página 396. Gundesalvus Eroni, pág. 388. Gundesalvus Fradiuldiz, pág. 1031. Gundesalvus Predenandi, hijo de Fernán González, págs. 476, 927. Gundesalvus Muñoz, págs. 396, 449, 486, 927. Gundesalvus Nunni, págs. 159, 544. Gundesalvus Telliz, pág. 332. Gundesalvus Veremundiz, pág. 587. Gundesalvus Xemeni, pág. 544.

Gundesindo, obispo, págs. 530, 544, 560. Gundesindo, obispo de Compostela, pág. 393. Gundesindus, magnate, pág. 435. Gundetsindus, obispo de Coimbra, página 493. Gundesteus, pág. 326. Gunteroda, pág. 967. Gunterode, hermana de Osorio Díaz, pág. 702. Guntroda, págs. 193, 325. Guntroda, pág. 95. Gustios, familia,, págs. 307, 313, 318, 426, 455, 489. Gustios Díaz, infanzón castellano, página 920. Gustios González, el de Salas, páginas 428, 476. Gustios Menéndez, pág. 731. Gutaco, pág. 137. Gutibere, cubiculario, pág. 455. Gutier Ansúrez, págs. 439, 459, 877, 920, 968. Gutier Díaz, págs. 455, 489. Gutier Peles, pág. 1020. Gutier Fernández, magnate, pág. 395. Gutier Froilaz, pág. 962. Gutier Gómez, alférez de Fernán González, págs. 461, 462, 470, 471, 480, 594. Gutier González, infanzón castellano, pág. 920. Gutier Gustios, pág. 455. Gutier Menénd-ez, págs. 383, 386, 388, 404, 523. Gutier Munnioz, págs. 519, 544. Gutier Núñez, págs. 324, 392, 393, 394, 397, 435, 517. Gutierre, magnate burgalés, pág. 312. Gutierre Alfonso, pág. 969. Gutierre Díaz, magnate, pág. 903. Gutierre Osóriz, esposo de Ildoncia Gutiérrez, págs. 393, 394, 493, 494. Gutierre Rodríguez, págs. 544, 915.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Gutiérrez Coronel, Diego, pág. 31. Gutina, págs. 135, 180, 355, 356.

H Habeb ben Thawila, pág. 643. Hacam, hermano de Mutarris, página 430. Hacam Mostansin, pág. 585. Hacinas, batalla de, págs. 419, 426, 427; campo de, 429; población, 743; victoria de, 641. Hakam, hijo del emir Mohamed, página 647. Hamusco, pág. 455. Hanne Obecoz, sayón, págs. 458, 612. Hanni, familia de los, págs. 201, 448. Hanni, tío de Placenti Díaz, pág. 448. Hanni Munioz, págs. 449, 452. Hanni Silonis, pág. 544. Hanno, pág. 228. Harix, obispo, pág. 644. Haro, págs. 65, 66., 92, 109, 152, 206, 288, 328, 554, 1014. Hasam Ibn Gannum, pág. 645. Hasdai ben Sabruk, págs. 525, 552, 553, 557. Haza, fortaleza, pág. 380. Haxim ben Abdelaziz, págs. 255, 256. Helo, mujer de Obeco Díaz, pág. 521. Helo, mujer de Obeco Muñoz pág. 612. Henares, río, pág. 647. Herculano, pág. 167. Herencho, pág. 130. Hergueta, Fueros inéditos, págs. 72, 641. Hermenegildo, obispo de Lugo, páginas 493, 494, 530. Hermenegildo, hijo de Gatón y Egilona, pág. 394. Hermenegildo Pérez, págs. 229, 230. Hermenegildo Muñoz, págs. 436, 452. Hermesinda, pág. 393. Hermoigio, obispo de Túy, pág. 303. Herramel, págs. 318, 326, 330, 332, 341, 383.

1467

Herramel Alvarez, págs. 231, 546, 547, 637. Herrameluri, págs. 67, 318, 334, 383. Herrán, págs. 190, 193. Herrenchun, pág. 214. Herrera del río Pisuerga, págs. 65, 66. Hérulos, pág. 62. Hiarte, lugar, pág. 925. Hinestrosa, pág. 588. Hiniestra, pág. 495. Hinojosa, pág. 40. Hitero del Castillo, págs. 208, 767. Hixem I, págs. 101, 104, 105. Hixem II, pág. 830. Hodoarius, obispo, pág. 544. Homobono, pág. 514. Hontoria de la Cantera, págs. 342, 376. Horadada, pág. 138. Horcajo, pág. 440. Hornatus de Lamego, pág. 493. Hoz, 'pág. 117. Hozalla, pág. 120. Hübner, págs. 68, 71. Huercano, ville de, pág. 583. Huerta de Rey, pág. 262. Huerto Quemado, pág. 465. Huesca, págs. 182, 714. Huici, Crónicas latinas de la Reconquista, pág. 441. Huidobro, Luciano, pág. 368, 400. Huidobro Serna, págs. 68, 69. Humeya ben Ishak, pág. 434. Hurraca, pág. 326. Husillos, págs. 66, 326, 336, Huzuza, pí.g. 237.

Ibeas de Juarros, págs. 310, 630; Becerro de, 630. Iberia, pág. 163. Iberos, págs. 51, 52, 59, 60, 61. Ibn Alathir, pág. 76.

1468

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

Ibn A b d al Munin, p á g . 421. Ibn-Abi-Randuca, escritor, pág-. 727. Ibn A b u Abda, p á g . 295. Ibn Alathir, p á g s . 76, 140. Ibn-al-Moshafi, general, p á g s . 727, 728. Ibn Masoud, p á g . 487. Ibn Tomlus, general de A l h a q u e n , p á ginas 599, 645. Ibrillos, p á g s . 153, 206, 208, 232, 233, 243, 263, 285. Idacio, p á g . 62. Idanha, p á g . 246. Iestave, p á g s . 239, 240. Iglesia-Pinta, p á g . 66. Ilderedo, obispo de Segovia, p á g . 563. Ildoncia, p á g . 699. Ildoncia, hija de R a m i r l o II, p á g . 547. Ildoncia, hija de Hermenegildo y E r m-esinda, 394. Ildoncia Gutiérrez, madre de A d o s i n da, p á g . 395. Ilduara, abadesa, p á g s . 722, 934. Ilduara E r i z , hfjá de H e r m e n e g i l d o y Hermesinda, p á g . 394. Ilduaria, p á g . 546. Infante, doña, p á g . 1015. Infantes de Salas, Los siete, p á g . 726; gesta, 735 y sigs.; diversas r a m a s de este linaje, 744 y sigs., 750; su historicidad, 750, 751. I ñ i g a , p á g . 1013. Iñigo, p á g s . 180, 635, 636. Iñigo, abad, p á g s . 328, 773. Iñigo, presbítero, p á g s . 117, 495, 505. Iñigo, hijo del conde V e l a , p á g . 961. Iñigo Aznar, p á g . 637. I ñ i g o García, p á g s . 319, 563, 866. Iñigo López, conde, p á g . 923. I ñ i g o López de Velasco, p á g . 364. I ñ i g o Muñoz, p á g . 563. Iüigo Sánchez, 414; prefecto de N a jara, 891 n. 31. Iñigo Vela, p á g s . 637, 954, 955, 958, 963, 986, 998.

Iñiguez, Francisco, p á g . 137. Iría, p á g . 308. I r u ñ a , p á g . 66. Iruzáiz, pág. 240. Isarno, p á g 609. Isaino, hermano de A b a , pág. 690. Isidoro, abad, p á g . 414. Isidoro, San, p á g s . 64, 178. Isis, p á g . 60. Ismael ben Muza, p á g s 255, 256. Issa ben Mansur, obispo de Córdoba, p á g . 644. Izani, hijo de J u a n y Cixilo, p á g . 446. Izanuri, p á g . 334. Izan, alférez del conde García, p á g i na 726.

J a é n , p á g . 293. Jalaf ben Caad, p á g . 644. Jamis ben A b u Oelith, p á g . 644. Jarama, pág. 209. Jaunti, p á g . 326. Jaurgain, pág. 220. Jenneco, presbítero, p á g 370. Jimena, mujer de Alfonso III, p á g i nas 219, 232, 248, 273, 275. Jimena, hija de Ordoño II, p á g . 321. Jimena, madre de Sancho el Mayor, p á g s . 873, 874, 926, 927, 943, 946, 947, 972, 990, 1019, 1024. Jimena, esposa de Bermudo III, páginas 924, 925, 1026, 1029. Jimena, esposa de Belasco Sánchez, p á g . 1009. Jimena de León, princesa, p á g . 760. Jimena de Sauto, p á g s . 927, 986. Jiménez, Los, p á g . 461. Jimeno Jiménez, p á g . 962. J i m é n e z de Rada, Rodrigo, p á g . 33. Jim-eno, obispo, pág. 873. Jimeno, p á g . 1009. Jimeno, obispo de Astorga, p á g . 962. Jimeno, obispo de León, pág. 963.

1469

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Jimeno, obispo de Pamplona, pág. 925. Jimeno, presbítero, pág. 479. Jimeno Aznar, magnate navarro, página 835. Jimeno Díaz, cuñado de San Rosendo, págs. 493, 522, 523, 563, 586. Jimeno Fortunionis, pág. 641. Jimeno Fortunis, pág. 962. Jimeno Froilaz, pág. 1019. Jimeno García, pág. 219. Jimeno Iñiguez, pág. 867. Johannes Pateine, pág. 927. Jomis ben Abu Celeth, pág. 642. Juan, jefe de familia burgalesa, página 446. Juan, personaje leonés, pág. 515. Juan, notario, pág. 503. Juan, obispo de Valpuesta, págs. 143, 144, 165, 166, 171, 172, 173, 177, 178, 179, 187. Juan, obispo de Zamora, pág. 633. Juan, clérigo, pág. 939. Juan, presbítero, págs. 615, 934. Juan Peláez, pág. 969. Juan V-eilaz, pág. 969. Juan Vela, pág. 1016. Juara, villa de, pág. 550. Judas Macabeo, hijo de Matatías, página 569. Julián, abad, pág. 328. Julián, clérigo, págs. 530, 939, 941. Julián, presbítero, págs. 930, 931, 933, 934. Julián, obispo, págs. 823, 927, 940, 1000. Julián, San, pág. 65. Julián Foracasas, pág. 520. Julián de Oca, pág. 942. Juliana, pág. 565. Juliano, abad, págs. 272, 414. Julióbriga, págs. 64, 66, 67. Junio, pág. 60. Junquera, pág. 301. Justa, pág. 201. Justa, condesa de Liébana, pág 450.

Justa, mujer de Rodrigo Muñoz, páginas 931, 935. Justa, madre de Fernán Lainez, páginas 972, 973. Justa Fernández, pág. 971. Justiniano, pág. 178. Justo, clérigo, pág. 530. Justo, presbítero, pág. 732. Justo, San, pág. 118. Justus, pág 124. Jusue, Eduardo, pág. 40. Juswado, pág. 519.

K Kand, gobernador de Toledo, páginas 488, 494. Karadigna, pág. 373. Kastil, pág. 97. Kitab-ar-Raw al Míttar, págs. 97, 421, 433. Kornon, págs. 587, 588.

L a Encarnación, Madrid, pág. 179. Labietas, lugar de, pág. 190. Lacarra, págs. 298, 420. Lacio, villa de, pág. 490. Lacóbriga, págs. 66, 70, 75 Ladrón, conde, hijo de Iñigo Vela, página 998. Lafuente y Alcántara, págs. 76, 78, 83, 86. Lagumilla, pág. 66. Lahamuti, pág. 336. Lahorra, pág. 336. Lain, págs. 160, 165. Lain Bermúdez, gobernador en V i guera, pág. 877. Lain Calvo, págs. 158, 159, 160, 162, 163, 164, 187. Lain Muñiz, pág. 971.

F R A Y J U S T O PÉREZ DE URBEL

1470

Lain Sarxacinez, pág. 313. Lainez, familia leonesa, pág. 9-72. Lambra, doña, supuesta m u j e r de Asur Vermúdez, págs. 462, 736, 737, 739, 743, 745, 752. Lamego, pág. 244; obispo de, 493. Lampreona, pág. 586. Landazuri, pág. 611. Lancia, pág. 246. Langa, págs. 67, 68, 284, 610, 655, 767. Lantarón, págs. 189, 190, 201, 272, 274, 285, 287, 292, 295, 297, 308, 310, 314, 332, 384, 401, 444, 487, 610, 758, 765, 774, 863, 962, 1033. Lara, Alfoz, págs. 323, 329, 374, 375, 380, 391, 470, 489, 509, 672, 743, 744, 1014; castillo, 285, 286, 373, 425, 444, 458; conde de, 274, 278, 365, 373, 392, 399, 401, 438, 486, 610, 993; fundación de, 243, 244, 245; infantes de, 643, 984; t o m a de, 405, 419; villa de, 9, 66, 71, 92, 270, 307, 308, 461, 738. Laredo, ciudad de, págs. 66, 70, 141, 1007. Las Celadas, pág. 618. Laturce, pág. 183. Lavasal, pág. 612. Lazagurria, villa, pág. 926. Lázaro, abad, pág. 414, 445. Lázaro, presbítero, pág. 488. Laztago, pág. 328. Lebanense, sierra de, pág. 639. Lebato, pág. 112. Ledesma, pág. 436. Legio I V Gemina, pág. 70. Leher, pág. 268. Leire, cartas de, págs. 891, 893, 1015. Leire, monasterio, pág. 1021. Leira, págs. 67, 70. Lences, castillo de, pág. 206. Leoario, abad, pág. 925. Leocaput, lugar de, pág. 432. León, antifonario de, pág. 530. a

León, catedral de, págs. 393, 519, 545, 568. León, ciudad y reino, págs. 84, 85, 102, 149, 150, 151, 156, 159, 166, 185, 186, 202, 239, 245, 246, 256, 272, 274, 291, 294, 302, 304, 308, 309, 310, 312, 314, 319, 335, 337, 341^ 342, 403, 923. León, obispo de, págs. 467, 485, 493. León, Tumbo de, págs. 515, 520, 560, 640. Lerma, villa de, págs. 71, 328, 377,413, 503, 672. Leserin, pág. 926. Letonnu, págs. 239, 240. Levi-Provengal, págs. 36, 37, 242, 290, 305. Lex Recesvindiana Wirigotorum, página 403. Liber Regum, pág. 158. Licinio, abad, pág. 451. Liciniano Sáez, pág. 135. Liébana, págs. 80, 88, 89, 105, 125, 153, 157, 166, 244, 326,' 339, 587, 588, 619, 655, 711, 1027; Cartulario de, 521, 565, 587; conde de, 450, 521, 563, 586, 587, 637, 999. Ligures, págs. 56, 57, 58. Limia, conde de, pág. 961. Loberuela, villa, pág. 447; monasterio, pág. 478. Logroño, págs. 63, 64, 68, 70, 79, 95, 152, 183, 208, 231, 248, 260, 271, 272, 318, 331, 332, 334. Loira, pág. 82. Lomana, pág. 192. Lombardía, conde de, pág. 580. Lopa, doña, pág 348. Lope, pág. 183. Lope, abad de Bezáres, pág. 596. Lope el Vizcaíno, pág. 611. Lope García, págs. 586, 924. Lope Iñiguez, págs. 873, 924, 925, 926, 927. Lope Jiménez, pág. 476.

1471

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Lope ben Mohamed, p á g . 297. Lope Sánchez, magnate, p á g s .

873,

874, 924. Lope Sarracinez, p á g s . 370, 378, 427, 611 . L ó p e z Ferreiro, p á g s . 44, 160, 162, 218, 254, 268, 290, 294, 324, 393, 394, 428, 435, 493, 519, 530, 630, 639. L o r b á , 637. L o r b á n , monasterio, p á g . 547. Lorenzana, monasterio, p á g s . 491, 544. Losa, p á g s . 112, 117, 118, 120, 121, 128, 139, 175, 179, 180, 187^ 191, 192, 199, 204, 272, 314, 326, 335, 337, 456, 672, 941,' 989, 1008. Laurhos, territorio, p á g . 586. Lozoya, p á g . 69. L a y Calvo, p á g . 151. Lube, p á g . 515. L u c a s de Túy, p á g s . 150, 158, 305, 916, 960, 961, 979. L ú c e t e , p á g . 514. Lucidio, obispo leonés, p á g . 673. Lucidio Vimaxani, conde de l a r e g i ó n portuguesa, p á g . 544. L u c i o Mumnio, p á g . 162. Ludovico Pío, p á g . 108. Lugo, p á g s . 75, 145, 228, 709, 964, 1019; obispo de, 493. L u i s V I I I de F r a n c i a , p á g . 557. L u i s de Salazar, p á g . 612. Luitprando, autor de l a Antapodcsis, p á g . 433. Lunada, p á g s . 70, 141. Lupercio, p á g . 520. Lupo, p á g . 375. Lupo Scemenez, p á g 382. Lupón, p á g . 94. Luque, p á g . 293. Lusitania, p á g s , 62, 181, 244, 246, 258, 403. Lutos, Lodos, p á g . 104.

IX Llórente, p á g s . 44, 135, 402.

M Machado, A . , p á g . 585. Macho y Ortega, p á g . 121. Madinaveitia, p á g . 71. Madje, p á g . 647 Madoz, p á g . 248. Madrid, p á g s . 131, 151, 157, 160; taleza de, 421. M a d r i g a l , p á g . 341. Magallón, p á g s . 44, 301, 612. Magno, p á g . 138. Mahamuz, p á g . 342. Mahoma, p á g . 653. M a h o m a t Atavel, p á g . 612. Mahomat Ebenlupe, p á g . 612. Mahomet, p á g . 219. Mainensi, p á g . 112. Malacoria, p á g s . 127, 128, 129, M a l a c u e í a . V é a s e Malacoria. Malaquias de l a Vega, F r a y , p á g . Maleh, abad, p á g s . 642, 644. M a l i k , presbítero, p á g s . 559, 563, Mamolar, monte de, p á g . 377. Mancio, abad, p á g s . 470, 745. Mancio, obispo de A r a g ó n , p á g s . 873, 924, 925, 926, 927. Mancio Aznar, p á g . 585. Mancio Aznares, p á g . 562. Manchester, p á g . 506. Mano, ciudad, p á g s . 214, 216. Mansilla, p á g s . 428, 577, 969. Manzaneda, p á g . 389. M a r c a , P . de, p á g . 609. M a r c a Hispánica, p á g s 105, 106, M a r c i a , p á g . 145. Marco Aurelio, p á g . 428. Marden, Cario!, p á g s . 404, 417, 555, 557, 569, 572, 602, 614.

for-

166. 180. 586.

872,

198.

418,

1472

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Marguam, 336. María, mujer de Ansur, pag. 545. María, hija de Velasco, pág. 1016. Markwia, desfiladero de Navarra, página 420. Marmellar, pág. 339. Marquina, territorio, pág. 610. Martín, pág. 545. Martín, colega de Fernán González, pág. 375. Martín, abad, pág. 669. Martín, obispo, pág. 727. Martín, presbítero, pág. 202. Martín, sacerdote, pág. 226. Martín de Flanio, San, págs. 193, 199. Martín González, supuesto ayo de Fernán González, pág. 397. Martín Mínguez, pág. 40. Martínez de Cisneros, Diego, páginas 31, 361. Martínez Santa Olalla, págs, 68, 69. Maskira, pág. 300. Matatías, pág. 569. Mateo de Anguiano, pág. 495. Mateo Etscagedo, pág. 195. Mauregato, págs. 99, 101, 156. Maurelo, págs. 361, 401. Maurelo Díaz, magnate, pág. 377 Mave, págs. 75, 85, 92. Mayor, abadesa, pág. 927. Mayor, condesa, pág. 942. Mayor, esposa de Sancho el Mayor, págs. 923, 925, 926, 927, 999, 1005, 1007. Mayor, hermana del infante García, • págs. 999, 1011. Mayor, Ladrón, esposa de Iñigo Velaz, pág. 998. Mazarefe, sayón, pág. 464. Mazurentius, pág. 326. Mecelbardón, lugar de, pág. 380. Medina Azahara, págs. 552, 558, 6Ü0, 644, 653. Medina de Pomar, págs. 163, 187.

Medina Soria, pág. 645. Medinaceli, págs. 68,' 1, 284, 294, 301, 317, 403, 487, 488, 597, 600, 647, 741; camino de, 421; gobernador de, 593. Medor de Sta. María, pág. 337. Melgar, págs. 342, 647, 733; villa de, 698; Fueros de, 642. M«leki, pág. 550. Mena, págs. 67, 70, 112, 114, 115, 117, 124, 139, 141, 165, 166, 174, 179, 187, 192, 199, 210, 271, 272, 314, 328, 470, 934, 941, 989, 1008, 1033; conde de, 993. Méndez, José, abad, pág. 364. Mendaroyqueta, pág. 131. Mendoza, págs. 328, 487; castillo de, 1033. Mendunie, pág. 438. Menéndez Pidal, Ramón, págs. 40, 41, 42, 71, 157, 160, 175, 329, 336, 346, 382, 457, 507, 533, 535, 555, 591, 639, 643, 739, 749. Menendo, abuelo de Vermudo III, página 965. Menendo, hijo de Gonzalo Betotez, pág. 522. Menendo, magnate gallego, pág. 435. Menendo, personaje burgalés, páginas 489, 490. Menendo González, conde gallego, páginas 721, 793, 794, 805, 846, 868, 869, 928. Menendo Tetoniz, armiger, pág. 689. Mera, condado de, pág. 954. Mercadillo, pág. 938. Mercados, pág. 440. Mérida, págs, 84, 182, 215, 244, 255, 293. Merindad de Castilla la Vieja, página 173. Merino Urrutia, J. B., pág. 334. Meruán, pág. 215. Mesánica, Véase Mijangos. Meya, Códice de, págs. 600, 611.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

1473

Migne, Patrología Latina, pág. 185. Mondego, riberas del, pág. 548. Mondofiedo, lugar, págs. 294, 493. Miguel Alcángel, San, pág. 513. Mondzir, emir, pág. 907. Mijala, págs. 119, 120. Monidius, pág. 124. Mijangos, págs. 188, 212. Monio Rodríguez, pág. 963. Millán, San, pág. 64. Millares Cario, Agustín. Estudios paMonite, conde, pág. 1027. leográficos, pág. 479. Monnia, pág. 95. Mió Cid, Cantar de, pág. 602. Monnio, padre de Diego Muñoz, páMioma, pág. 117. gina 45.1. Miño, río, págs. 108, 202, 228, 234, Monnio Didaz, pág. 961. 244, 246, 253, 320, 322, 522, 548, Monnio Gonzalvez de Álava, pág. 924, • 633, 639. Monnito, pág. 326. Mirabel, lugar, pág. 288. Montanus, pág. 488. Mirabilis, pág. 124. Monte Tesla, pág. 188. Miranda, págs. 9, 70, 85, 91, 92, 105, Montecillo, pág. 282. 120, 121, 187, 209, 231, 233, 248, Montejo, lugar de la provincia de 288, 292, 297, 328, 332, 331. Burgos, págs. 380, 610. Mirellus Muñoz, pág. 452. Montejo, Benito de, págs. 32, 406, Mirón, conde catalán, págs. 601, 609. 591. Moawia ben Lupo, pág. 644. Montejo de Liceras, pág. 68. Modubar, monte de, pág. 635. Montejo de la Vega, pág. 459. Moctabis, pág. 34. Monte-lio, pág. 459. Mogreb, pág. 83. Montemayor, castillo de, págs. 700, Mohamed I, emir de Córdoba, páginas» 148, 204, 208, 211, 214, 231, 725. 245, 421, 647. Montes de Oca, págs. 272, 305, 331, Mohamed ben Hasin, pág. 430. 337, 988, 989, 1033. Mohamed ben Husain, pág. 525. Montesón, págs. 489, 491. • Mohamed ben Lope, págs. 255, 257, Monteverde, Luis, pág. 368. 258, 259. Montorio o Montero, págs. 255, 618, Mohamed Tochibi, gobernador de Za619. ragoza, bate a García de Navarra, Montserrate, monasterio de, pág. 612. pág. 601. Monzón, condes de, y condado, páMomadonna, monja, pág. 776, ginas 436, 438, 435, 441, 444, 452, Momadonna, hija de Fernán Gonzá458 459, 460, 476, 477, 490, 559, lez, pág. 616. 611, 613, 633, 644, 650, 689. 712, Momadonna, esposa de Fernando An1014. súrez, pág. 311. Monzón, villa y castillo de, págs. 438, Momadonna, esposa de Sancho el Ma471, 504, 532, 639, 643, 943, 945, yor, págs. 924, 961. 953', 967, 971, 1015, 1016. Mome de Atares, pág. 926. Monzón de Campos, págs. 438, 616. Momo o Monto conde vizcaíno, páMoradillo, castillo de, pág. 206. gina 611. Morales, Ambrosio de, págs. 275, 500, Monasterio de Rodilla, lugar en la 501, 515, 523, 620, 979. provincia de Burgos, págs. 67, 70.

1474

F R A Y JUSTO PÉREZ DE TJRBEL

Moxcuera, montes de, págs. 128, 133, 166. Morelle, magnate de F e r n á n González, pág. 445. Moret, José, págs. 44, 639. Mormojón, torre de, pág. 535. Morón, pág. 645. Motarril, pág. 142. Mudarra, hijo de Gonzalo Gustios, páginas 739, 748. Muez, pág. 301. Munia, esposa de Sancho el Mayor, págs. 872, 875, 924, 925, 929, 993, 1005. Munia, hermana de Flámula, pág. 401. Muniadona, dama portuguesa, página 522. Muniadona, mujer de Velasco Téllez, pág. 747. Muniadona, madre de F e r n á n González, págs. 323, 324, 351, 353, 359, 361, 364, 366, 369, 372, 374, 380, 382, 385, 392, 400, 412, 413, 414, 415. Muniadona, mujer de Fernando A n súrez, págs. 370, 372, 379. Muniadona, mujer de García I de León, págs. 273, 371. Muniadonna, mujer de Sancho el Mayor, págs. 984, 986. Muniadona Díaz, mujer de Menendo González, págs. 793, 867. Muniadona Ordoniz, mujer de Fernán Gundemáriz, pág. 520. Muniadona Ovequiz, pág. 1016. Munina, pág. 201. Munio, caballero castellano, pág. 565. Munio, diácono, 476. Munio, esposo de Flores, pág. 489. Munio, obispo de Valpuesta, páginas 691, 893, 925, 927, 928, 930, 942, 967. M>unio, hijo de Domno Didaco, página 448.

Munio, hijo de Fernán González, página 509. Munio, hijo de Gontroda y Asur Fernández, pág. 439. Munio, magnate burgalés, pág. 477. Munio, magnate castellano, pág. 506. Munio, magnate de la Montaña, página 440. Munio, sayón, pág. 465. Munio, signo de, pág. 475. Munio Alvarez, págs. 362, 363, 883, 927, 989, 990. Munio Ansúrez, págs. 290, 379, 461, 462, 480, 613, 968. Munio Bellitiz, pág. 414. Munio Díaz, págs. 363, 364, 449, 452, 455, 485. * Munio Enneconiz, pág. 550. Munio Ermegildez, magnate castellano, pág. 882. Munio Ermeldez, pág. 934. Munio Fafilaniz, pág. 964. Munio Pannez, pág. 684. Munio Fernández, págs. 231, 445, 446, 478, 483, 508, 509, 563, 607, 618, 632, 853, 854, 855, 865, 962, 1027. Munio Franco, pág. 339. Munio García, pág. 964. Munio Gaseó, pág. 865. Munio Gastalio, pág. 362. Munio Godestioz, pág. 986. Munio Gómez, conde, págs. 921, 970. Munio González, conde de Álava, páginas 409, 923, 988, 989, 990. Munio Gudesteos, pág. 462. Munio Gustios, págs. 455, 462, 481, 519, 903, 939, 981, 982, 983, 986, 989, 997. Munio Gutiériez, magnate castellano, pág. 920. Munio Gutiérrez, magnate gallego, hijo de Gutierre Menéndez, página 393. Munio Gutiérrez señor de la Montaña, págs. 919, 943.

1475

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Munio Hanniz, págs. 414, 448, 449, 455, 504. Munio Hañez, pág. 873. Munio Juan, pág. 961. Muño Lainez, pág. 973. Munio Muñoz, conde de Cea, páginas 962, 964, 970, 1016, 1027. Munio Núñez, págs. 544, 969. Munio de Ocat, pág. 236. Munio Rodríguez, págs. 931, 934, 943, 962, 981, 982, 984, 986, 989, 997. Munio Sancho, infanzón burevano, págs. 921, 923. Munio Telliz, págs. 455, 490. Munio Vázquez, pág. 903. Munio Vela, conde de Álava, páginas 297, 308, 402, 471, 546, 548, 613, 767, 928. Munio Vela, magnate castellano, página 613. Munio Vela, obispo de Álava. Véase Munio, obispo de Valpuesta. Munio Velascoz, pág. 962. Munio Ve'laz, conde de Vizcaya, páginas 313, 314, 876. Munio Velázquez, pág. 903. Munio Vermúdez, pág. 448. Munio Vigilani, págs. 398, 407, 611. Munio Ziniz, pág. 396. Munnata, pág. 95. Munno Laynez, supuesto bisabuelo del Cid, pág. 569. Munuza, pág. 148. Muña, esposa de Salvador González, pág. 990. Muñó, castillo, págs. 71, 282, 419, 426, 488, 506, 953; conquista, 405; obispado, 593, 595, 632. Muño Aiub, pág. 587. Muño Alfonso, pág. 969. Muño Alvarez, pág. 941. Muño Garseani, págs. 544, 637. Muño Sancho, págs. 923, 924. Muño Vela, págs. 378, 384. Muñoz, págs. 135, 338.

Muñoz y Romero, pág. 44. Murbogos, pág. 61. Murzuk, pág. 209. Mutarra, caziato del conde, pág. 455. Mutarris, pág. 430. Muza, caballero leonés, pág. 1015. Muza ben Galesh, págs. 336, 414. Muza ben Muza, págs. 148, 182, 183, 184, 195, 215, 319. Muza ben Nozair, pág. 75. Muzuriafes, págs. 587, 588.

N Nahron, pág. 108. Najda, general de Abdehhaman III, págs. 430, 433. Nájera, págs. 68, 70, 95, 206, 208, 221, 231, 233, 263, 277, 288, 300, 317, 320, 420, 425, 488, 489, 495, 554, 555, 577, 610, 612, 635, 641, 927, 942, 1018; toma de, 384; ciudad de, 123, 1009; conde de, 495. Najerense, Crónica, págs. 22, 157, 158, 224, 227, 230, 233, 253, 254, 260, 277, 305, 474, 512, 570, 576, 578, 583, 623, 735, 757, 758, 759, 913, 948, 959, 960, 975, 993, 996, 997. Najerilla, págs. 71, 298, 329, 425, 429, 577. Narcea, pág. 145. Navarra, págs. 89, 106, 157, 182, 218, 219, 271, 297, 298, 301, 302, 304, 309, 319', 322, 334, 424, 753. Navas, pág. 341. Nave de Albura, Fueros de, págs. 988, 989. Nazaoba, San Pedro de, pág. 125. Nazir, pág. 585. Neila, sierra de, límite del alfoz de Lara, pág. 376. Nela, pág. 341. Nemar de Sta. María, págs. 337, 446. Nepociano, magnate castellano, pá,gina 312. 29

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

1476

Nepociano, pretendiente a l trono de Asturias, p á g s . 145, 1 4 6 , 147, 152, 200. Nepociano Díaz, p á g s . 1 4 5 , 370, 546, 547, 587, 637. Nepociano Osoriz, p á g s . 1019, 1020, 1027, 1031. Nepzano, supuesto hijo d e Ñ u ñ o F e r nández, p á g . 370. Nepzane Dulquitez, p á g . 414. Nervión, río, p á g s . 89, 2 7 2 , 990, 1033. Nienzaba, p á g . 166. Nihayat, p á g . 36. Nocijo, San J u a n de, p á g . 190. Noceto, p á g . 114. Nona, p á g . 180. Nonna Bella, p á g s . 94, 9 5 , 100. Novidius, obispo, p á g . 5 8 7 . Noviercas, p á g s . 645, 6 4 6 , 647, 741, 751. Nuestra Sra. de C o v a d o n g a , p á g . 624. Nuestra Sra. de l a V e g a , monasterio, p á g s . 486, 547. Nuez de Abajo, p á g s . 6 5 , 66. Numancia, p á g s . 62, 6 8 , 70, 71, 280, 428, 751. -

Nunius o Muñios, p á g . 123. N u ñ a , hija de F e r n á n G o n z á l e z , p á ginas 485, 606, 608, 6 3 9 , 643, 1027. N u ñ a , madre de A l f o n s o II, p á g . 101. N u ñ a , madre del a b a d V í t u l o , p á g i na 112. N u ñ a , mujer de O r d o ñ ü I, p á g . 216. Ñuño, hermano de A l f o n s o III, p á gina 522. Ñuño, nombre de m a g i i a t e castellano, p á g . 341. Ñuño, 918, Ñuño, Ñuño Ñuño 884, Ñuño Ñuño

obispo de León, p á g s . 673, 727, 962, 964, 969. presbítero, p á g . 193. A l o i t i z , conde, p á g . 869. Alvarez, p á g s . 318, 877, 883, 927, 941, 942, 9 8 8 , 1000, 1033. A s s ú r e z , p á g s . 934, 942, 984. Belchidiz, p á g . 1 5 8 .

Ñ u ñ o Feles, p á g . 940. Ñ u ñ o ben Gundisalvo, p á g . 644. Ñ u ñ o Fernández, conde de C a r r i ó n , p á g . 358. Ñ u ñ o F e r n á n d e z , hijo de F e r n á n González, págs. 544, 606. Ñuño Fernández, magnate castellano, p á g s . 158,' 159, 160, 273, 274, 287, 291, 304, 310, 312, 313, 315, 318, 322, 352, 353, 370, 371, 407, 409, 449, 601, 613, 726. Ñ u ñ o González, p á g s . 407, 643, 644, 645, 648, 682, 934, 990. Ñuño Gutiérrez, p á g s . 393, 394, 523,. 637, 681, 945. Ñ u ñ o Lain, p á g s . 471, 568, 576. Ñ u ñ o Mirelle, p á g s . 544, 637, 640. Ñ u ñ o Núñez, p á g s . 133, 135, 163, 164, 171, 172, 174, 179, 199, 247, 256, 268, 270, 272, 273, 277, 282, 285, 287^ 348, 349, 371, 391, 392, 435, 538, 546, 563, 618. Ñ u ñ o Pepiz, p á g . 450. Ñ u ñ o Pérez, p á g . 938. Ñ u ñ o Rasura, p á g s . 9, 135, 149, 158, 159, 160, 162, 163, 164, 187, 400. Ñ u ñ o Salido, p á g s . 738, 903. Ñ u ñ o Sarracinez, magnate, p á g s . 544563, 866. Ñ u ñ o Téllez, p á g s . 681, 920. Ñuño Vela, p á g s . 318, 448, 607, 634,. 1033. Ñ u ñ o Velasco, p á g . 400. Ñ u ñ o Vigilaz, p á g . 714.

O Obaidalá, p á g s . 140, 141, 645. Obarenes, monasterio, p á g s . 140, 200, 212, 220, 224, 231, 248. Obarra, pág. 609. Obeco, págs. 201, 465. Obeco, abad, p á g s . 230, 540, 541, 630, Obeco, hermano de G a r c í a Refugano,

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

entrega, por mandato de éste, l a casa de San Pedro de T o v i l l a a San Pedro y San Pablo de C á r d e n a , p á gina 541. Obeco, obispo de León, p á g . 549. Obeco A n s ú r e z , p á g s . 934, 968. Obeco Díaz, hijo de Fronilde, p á g i nas 607, 613, 634. Obeco Rudériz, p á g . 462. Obeouri, p á g . 334. Oca, p á g s . 70, 85, 92, 94, 206, 208, 221, 227; su r e s t a u r a c i ó n , 234 y s i guientes; San M i g u e l y Sta. M a r í a de Oca, 237; 238, 243, 285, 326, 330, 341; montes de Oca, 376; 4.44, 480, 495, 614; obispado, 672, 765; río de Oca, 901, región, 936, 941, lOO?, 1009; castillo, 1033. Oohanduri, p á g . 334. Ocherio M i t i z , conde, p á g . 1031. Ocoizta, p á g . 238. Octavia, p á g s . 239, 270. Octavida, p á g s . 66, 70. Odoario, hermano de Alfonso III, p á gina 522. Odoario, p á g s . 253, 254; obispo, 560. Odoino, documento de, p á g . 492. Odra, p á g . 247. Ocilis, p á g . 68. Oggoiz, p á g . 326. Oja, río, p á g s . 153, 210, 221, 232, 238, 288, 326, 383, 546. Ojacastro, población, p á g . .330. Okba, p á g . 82. Olalio Albéniz, p á g . 640. Oliva, obispo de V i c h y Ripoll, p á g i nas 928, 929. Olleros, p á g . 239. Omahia, signo de, p á g . 475. Omaia, p á g . 336. Ornar, p á g . 74. Ornar ben Hafsún, p á g s . 243, 255, 258, 259, 292, 293. Omecillo, p á g s . 71, 139, 143, 149. Omeyas, p á g s . 96, 598.

1477

Oneca, p á g s . 319, 322. Oneca Adosinda, p á g . 743. Oneca, hermana de Fernando F l a i niz, p á g . 974. Oneca, hija de Sancho Garcés y esposa de Alfonso I V , p á g s . 386, 388, 389, 392. Oneca o Iñiga, p á g . 1013. Oneca, religiosa y hermana de Sancho García, p á g s . 904, 1014. Oneca, supuesta mujer de Diego F e r nández, p á g . 522. Oneca, t í a del conde García, p á g i nas 932, 935, 939. Oña, A r c h i v o de, p á g . 398. Oña, B i b l i a de, p á g . 503. Oña, cartas, p á g . 480. Oña, monasterio, p á g s . 70, 141, 179, 447, 459, 478, 500, 501, 923, 937, 940, 956, 977, 981, 982, 987, 989, 990, 995, 997, 999, 1007, 1014, 1031. Opilano, abad de L i é b a n a , p á g . 450. Oporto, p á g s . 221, 244, 320. Oran, p á g . 419. Orbaneja, v i l l a de, p á g . 448. O r b a ñ a n o s , iglesia de, p á g s . 401; 175. Orbigo, río, p á g s . 246, 256. Ó r b i t a F e r n á n d e z , alférez, p á g . 405; abanderado en l a batalla de H a c i nas, 427. Orbitta Díaz, p á g . 427. Ordelione, p á g . 114. Ordiales, p á g . 459. Ordonio V e r m ú d e z , p á g . 964. Ordonio Munniz, p á g . 480. Ordonius R a n i m i r i z , supuesto Ordoño III, p á g s . 520, 521. Ordoño, hijo del rey Alfonso I V , p á gina 517. Ordoño I, rey de León, p á g s . 181, 215, 216, 218, 219, 232. Ordoño II, rey de León, pásrs. 160, 257, 273, 274, 288 y sigs, 294 y siguientes, 301 y sigs., 312 y siguientes, 319 y sigs., 354, 364, 373, 383,

1478

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

384, 386, 392, 393, 401, 407, 420, 438, 522, 523, 532, 570. Ordoño III, rey de León, p á g s . 364, 393, 404, 450, 476, 486, 491. 495, 499, 503, 504, 511, 512; extiende una c a r t a en favor de S a n Rosendo, 515, 517 y sigs., 523 y sigs., 529, 530, 532, 543, 545, 560, 564, 585, 586, 607, 644, 682, 731. Ordoño I V , rey de León, p á g s . 364, 529, 531, 533, 543 y sigs., 549, 550, 551, 557, 562 y sigs., 568, 575, 578, 584, 585, 587; 597, 599 y sigs., 607, 612, 623. O r d o ñ o Adefonsiz, hijo de A l f o n s o I V el Monje, p á g . 531. Ordoño Núñez, infanzón castellano, p á g . 920. Ordunte, p á g s . 112, 113, 328. O r d u ñ a , p á g s . 71, 77, 94, 109, 240, 443, 610. Órete, p á g . 186. Oria, probablemente Á u r e a , herman a de Ramiro II, p á g . 370. Oria, mujer de Nepzano, supuesto hijo de Ñ u ñ o F e r n á n d e z , p á g 370. Ornilla, villa, p á g . 438. Oriolo, obispo, p á g . 431. Orobi, villa, p á g . 470. Orobio, p á g . 414. Orobio Zahaguelli, p á g s . 287, 337, 470, 480. Orón, p á g s . 118, 119, 120, 248. Oroncillo, p á g s . 181, 222. Orovio Hanniz, p á g . 385. Orovio, población, p á g . 470. Orueta, Ricardo, p á g . 368. Osea, p á g . 612. Osieia, p á g . 312. Osma, población, p á g s . 85, 92, 242, 277 y sigs., 284, 301 y sigs., 341. 419; plaza, 421; muros, 423 y siguientes, 443, 592, 593, 597, 714, 717, ?54, 767. Osmella, p á g . 632.

Osorio, hijo de Ildoncia y Gutier Osóniz, p á g . 394. Osorio, p á g . 483. Osorio Díaz, pág. 633. Osorio Díaz, hijo -de Diego Muñoz, p á g s . 451, 632. Osorio Díaz, magnate, pág. 698; su alianza con los musulmanes, 699, 701, 724. Osorio Gutiérrez, p á g . 308. Osorio Muniz, pág. 439. Osorio Muñoz, págs. 439, 452, 467. Osorio Muñoz, de l a familia de Saldaña, p á g s . 468, 476, 491, 493. Osorius Gutiérrez, fundador del monasterio de Lorenzana, p á g . 491. Osorius Gutiérrez, p á g . 544. Osorius Nuniz, pág. 435. Osorno, p á g s . 587, 588. Ossorius Munioni, p á g . 436. Otón, p á g . 644. Otón el Grande, p á g s . 552, 553. Otón, obispo de Gerona, p á g . 829. Otón, presbítero, pág. 926. Ovarra, p á g . 609. Oveco, p á g . 225. Oveco, abad, pág. 1009. Oveco Garseani, conde, pág. 867. Oveco, hermano de Gutierre, p á g . 401. Oveco, hijo de Fronilde y Diego, página 448. Oveco, obispo, p á g s . 390, 395, 398, 458, 483, 491, 493, 519. Oveco, presbítero, confirma con Sisebuto, p á g . 509. Oveco, hijo de Gontroda y A s s u r Fernández, p á g s . 439, 458. Oveco, monje de Card-eña; p á g . 461. Oveco Alvarez, magnate de l a corte de Sancho García, p á g . 879. Oveco Alvarez, p á g . 936. Oveco Assiurez, p á g . 934. Oveco Assuriz, donación a San M i guel de Pedroso, p á g . 1011. Oveco Díaz, pág. 988.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Oveco Díaz vende a Dueñas una casa por un manto y un caballo, pág. 521, Oveco Gómez, pág. 970. Oveco Gutiérrez, pág. 563. Oveco Muñoz, págs. 378, 382. Oveco Muñoz, pariente de los primitivos condes de Álava y Castilla. pág. 470. Oveco Muñoz, pág. 471. Oveco Muñoz, pág. 519. Oveco Muñoz, pág. 549. Oveco Muñoz, pág. 550. Oveco Muñoz, pág. 612. Oveco Nunez, obispo de León, páginas 485, 493. Oveco Nunniz, pág. 000. Oveco Rudesindiz, pág. 523. Oveco Téllez, supuesto hermano de Gonzalo Téllez, págs, 378, 379. Oveco Téllez, pág. 706. Oveco Vela, págs. 948, 988. Oveco Velasco, pág. 998. Oveco Vigilani, magnate, pág. 863. Oveconi, presbítero, pág. 462. Ovetoni Rudesindiz, pág. 947. Oviedo, diócesis, pág. 731. Oviedo, iglesia de, pág. 393. Oviedo, testamentos de, pág. 485. Oviedo, págs. 76, 100, 105, 123, 131, 137, 145, 146, 150, 151, 152', 153 156, 158, 181, 195, 199, 200, 201, 215 y sigs., 229, 230, 238, 245 257, 296, 318, 322, 325, 341, 342, 972. Oyarzum, pág. 89. Oxifer, pág. 255. ¿

Pablo, abad, págs. 176, 189 y siguientes, 237. Pacense, E l , pág. 81. Palencia, Catálogo de, pág. 483. Palencia, conde de, nieto de Gonzalo Fernández, pág. 400.

1479

Palencia, iglesia de, págs. 1011, 1027. Palencia la Mayor, pág. 535. Palencia, obispo de, pág. 467. Palencia, población, págs. 66, 125, 260, 672, 681. Palencia, tierras de, pág. 532. Palenzuela, págs. 260, 535. Palmacio, pág. 317. Pallas, conde de, pág. 609. Pampliega, págs. 71, 243. Pamplona, ciudad, 81, 83, 105, 108, 219, 231, 298, 319, 322, 927, 936,. 1009; destruida por los musulmanes 777. Pamplona, diócesis, págs. 923, 924. Pancorvo, castillo, pág. 1033; población, 66, 70, 76, 97, 140, 141, 179, 206, 208, 221, 231, 263, 285, 307, 784', 1033. Pantaleón, San, págs. 179, 192. Paracuellos, pág. 294. Páramo de Ciudad, pág. 66. P a n ocio, pág. 587. Pas, pág. 185. Pasarea se entrega a Cárdena, página 488. Pasarela agrega a Cárdena el monasterio de Sta. María de Rabé, página 452. Pascual, obispo de León, págs. 954, 977. Paterna, págs. 196, 216. Paterno, abad de la Peña, págs. 926, 938. Patruina, hija de Gotón y Egilona, pág. 394. Paulo, pág. 81. Paulo Orosio, pág. 61. Pazuengos, villa, págs. 243, 461. Pecenina y su marido se entregan al monasterio de San Julián de Pedernales, pág. 565. Pedernales, tierra de, págs. 391, 565. Pedro, págs. 238, 239. Pedro, abad, pág. 270.

1480

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Pedro de Tejada, San, págs. 193, 195, 199. Pedro, duque, págs. 78, 79, 80, 145. Pedro, obispo, págs. 934, 939, 941. 945. Pedro, obispo de Astorga, págs. 969, 1024. Pedro, obispo de Burgos y consejero del infante García, pág. 918; dor nación a Cárdena, págs. 918 n., 919. Pedro, obispo de Burgos-Oca, páginas 932, 933. Pedro de Oca, obispo, pág. 902. Pedro, notario, pág. 939. Pedro, sobrino del abad Oveco, página 540. Pedro Theón, págs. 218, 230. Pedro Aloitiz, pág. 869. Pedro Alvar ez, magnate castellano, pág. 855. Pedro Alvariz, pág. 1031. Pedro Ansúrez, fundador de Valladolid, pág. 444. Pedro Euláliz, pág. 963. Pedro Fernández, págs. 962, 963, 971, 972. PedTo Fernández, hijo de Fernando Flaginiz, pág. 665. Pedro Fernández, magnate, págs. 854, 855. Pedro Fernández, magnate de la corte de Alfonso V, pág. 920. Pedro Flaginiz, págs. 962, 963. Pedro Froilaz, págs. 962, 1019. Pedro Lainez, págs. 963, 1020. Pedro Lainez, hermano de Fernán Lainez, pág. 973. Pedro Oláliz, pág. 964. Pedrosa, pág. 341. Pedroso, pág. 71; cuenca del, 425; monasterio, 985; río, 428. Peláez ben Cuith, pág. 644. Pelagio, supuesto Pelayo González, pág. 573. Pelagio Fernández, armiger del rey

Vermudo III, pág. 1033. Pelagio Froilaz, págs. 963, 1019. Pelagio Froilaz, magnate, pág. 869. Pelagio González, págs. 491, 562, 563. Pelagio Múniz, pág. 1031. Pelagio Tetoni, pág. 388. Pelagius, pág. 163. Pelagius Veremundiz, hijo bastardo de Vermudo, pág. 730. Pelayo, págs. 77 y sigs., 145, 146, 156, 215, 309, 474, 512, 639. Pelayo (don), obispo, pág. 441. Pelayo, esposo de Ermesinda, página 394. Pelayo, obispo, págs. 730 n., 4, 731, 732 n. 8. Pelayo, obispo e interpolador de Sampiro, pág. 666. Pelayo Díaz, pág. 962. Pelayo González, págs. 493, 522, 530, 543, 544. Pelendones, págs. 53, 59. Penagos, pág. 125. Pendo, pág. 114. Penei, pág. 316. Penitencial de Silos, pág. 338. Pensun, villa, pág. 560. Peña, pág. 436. Peña Roya, castillo, pág. 647. Peñas Rubias, pág. 647. Peñafiel, págs. 280, 284, 437, 439, 456, 458, 551, 639, 655, 764, 844; Fueros, 456. Peñahorada, pág. 188. Peñalba de Castro, pág. 427. Peñalén, pág. 1033. Peñamenga, pág. 248. Peñaranda, págs. 280, 282, 284. Peña Sacra, pág. 208. Peña Salvada, pág. 335. Pepe Citi, pág. 563. Pepi Adefonsi, pág. 450. Pepi Adefonsiz vende una viña al presbítero Adica, pág. 521. Pepi Citiz, pág. 491.

1481

ÍNDICE D E PERSONAS Y LUGARES

P e p i Froilaz, p á g . 450. Perales, v i l l a de l a provincia de P a tencia, p á g s . 280, 486, 487. Pereda, P., Compendio historial de San Pedro de A r l a n z a , p á g . 400. Pereta, lugar de, p á g . 973. P é r e z de Arrilucea, p á g s . 76, 83. P é r e z de U r b e l , F r a y Justo, E l Claustro de Silos, p á g . 399; los manuscritos de Silos, 503; historia y leyenda en e l P o e m a de F e r n á n González, 418. P é r e z Villanueva, Joaquín, p á g s . 69, 841. Perrocio, p á g . 588. Pesquera, monasterio de, p á g . 477. Petralata, p á g . 192. Piasca, documentos de, p á g s . 52, 587; monasterio de, p á g s . 532, 588, 633, 639. P i a s c a - S a h a g ú n , documento, p á g . 587. P i c ó n de L a r a , p á g . 460. Picos de Europa, p á g s . 62, 77. Piedra, p á g . 647. P i e d r a Salada-, p á g . 767. P i g ü e ñ a , p á g . 104. Pijoán, i n t e r p r e t a c i ó n de anagramas, p á g . 368. Pilote Gebúldez, p á g . 491. Pimiquedar, p á g . 400. F i n i l l a p á g . 71. Piniolo, p á g . 147. Finiólo Jiménez, p á g s . 963, 1019. P i n t i a , p á g . 70. Pirineos, p á g s . 80, 162, 195, 228, 339. Pisuerga, río, p á g s . 75 y sigs., 91, 94, 106, 135, 208, 243, 247, 260, 268, 273, 341, 431, 437, 438, 439, 458, 546, 548, 564, 568, 610, 611, 612, 620, 639, 681, 696, 946, 967, 968, 994, 1015, 1026, 1029, 1030. P í t e o s , conde de, p á g . 557. Placencio, p á g s . 587, 588. Placenti Díaz, infanzón b u r g a l é s , p á gina 448. Plació, padre de Mendo, p á g . 489.

P l á d a n o s , p á g . 125. P o e m a de F e r n á n González, p á g . 109. Poitiers, p á g . 81. Poitou, conde de, p á g s . 553, 557. P o l a de Gordón, p á g . 467. Poley, p á g . 292. Polvoraria, p á g s . 246, 247. Pontacre, p á g s . 118, 119. Pontecerci, p á g s . 119, 190 y siguientes, 238, 456. Pontumio, p á g . 95. Porter, Kingsley, estudio en su "Spanich Romanesque Architecture" sobre l a iglesia de Quintanilla, p á g i n a 368. Pontevedra, p á g . 218. Portila, p á g . 942. P o r t i l l a de Arenas, p á g . 684. Porto, p á g . 246. Portugal, p á g s . 307, 321, 961. Portus Blendus (Santander), p á g . 67. Potes, región, p á g s . 449, 450. P o z a de l a Sal, p á g s . 67, 206, 212, 478, 940, 1033. Pradanos, p á g . 236. Presares, condado, p á g . 720. P r i m e r a C r ó n i c a General, p á g s . 977, 980. Primo, abad, p á g . 587. P r o b a hace una donación a C á r d e n a , p á g . 565. Prollina, mujer de Gonzalo Gustios, p á g s . 746, 747. Puebla de A r g a n z ó n , p á g . 240. P u e n t e l a r r á , p á g s . 67, 70, 143, 179, 199, 264. P u i g de Flores, p á g . 169. Purello, p á g . 186. P u r ó n , p á g s . 190, 191, 193. P r a v i a , p á g . 145. Primorias, p á g . 88.

Q Quincoces, pueblo a l a v é s , p á g . Quintana, lugar, p á g . 963.

192.

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

1482

Quintanaopio, villa, pág. 901. Quintanilla, pueblo, págs. 407, 409; de las Viñas, págs. 66, 368, 373, 381, 387. Quintila, pág. 127. Quintila Didaz, pág. 1031. Quintilani hace una donación a Cárdena, pág. 477. Quintiliano, presbítero, hace una donación en favor de San Esteban -en 945, pág. 452.

R Rabé, págs. 67, 70, 71, 339. Raimundo, págs. 608, 609. Raimundo, notario, pág. 464. Ralister, pág. 326. Ramiro I, rey de León, p á g s . 91, 135, 143, 145-148, 152, 181, 216, 322, 370. Ramiro II, rey de León, págs. 370, 379, 382, 386, 388, 389, 390, 392394, 397, 398, 401, 402, 404, 410, 414, 420, 421, 423, 425, 426, 429, 431, 433-435; donación a l monasterio de San Andrés, 438, 441, 443, 446, 447, 450, 451, 454, 457, 458, 460, 462-464; confirma a Sahagún la posesión de una villa, 467, 468, 469. Ramiro III, rey de León, págs. 370, 393, 435, 486, 506, 510, 512, 513; su muerte, 514, 515, 517, 540, 545, 546, 547, 549, 550, 560, 563, 571, 583, 612, 633, 637, 638; donación a Sahagún, 640, 641, 655, 660; donaciones, 663-665; su casamiento con Sancha, 666; derrota en Rueda, 668; declina su prestigio, 682-684; documentos firmados, 686; pide protección a Almanzor, 687; su muerte, 687; 704, 710, 730, 893, 924, 925, 926, 927, 943, 968, 986, 993, 999, 1005, 1026.

Ramiro González, hermano de Fernán González, pág. 353; confirma una. donación a San Pedro de A r lanza, págs. 359, 361, 364, 365, 369. Ramiro Menéndez, magnate, pág. 868. Ramiro Ovéquiz, pág. 962. Ramón Berenguer, conde, págs. 169, 609, 905. Ramón de Ribagorza, conde, pág. 582. Ranemirus, pág. 924. Rapinato García, presbítero, pág. 455; firma la caita de Santa María de Lara, págs. 509, 539, 540. Rapinato, signo de, pág. 475. Rasoira, pág. 159. Rasuella, pág. 151. Rasura, Ñuño, juez de Castilla, página 348. Rauda, págs. 75, 282. Rebelio, págs. 146, 152, 200. Rebebo, abad, pág. 619. Rebolledo, iglesia, pág. 604. Recaredo, pág. 455. Recaredo, obispo de Lugo, pág. 393. Recaredo y Recesvinto, pág. 156. Recemiro, pág. 467. Reconquista, 73 y sigs. Reinosa, población, págs. 9, 64, 66, 67, 109, 199, 341, 672, 939. Revenga, págs. 92, 208. Revilla del Campo, págs. 67, 68, 376. Rexcenda burgalesa, págs. 942, 943. Rey, Peña del, pág. 551. Reyes Católicos, pág. 9. Rezmondo, pueblo de, pág. 620; monasterio, pág. 746. Rezmundo, pág. 470. Riaño, lugar, pág. 973. Riaza, pág. 71. Ribagorza, condado de, págs. 609, 690. Ribagorza, conde de, pág. 608; su muerte, pág. 801; 927, 1021. Ribas, ciudad próxima a Salamanca,, pág. 436. Ribera, La, pág. 240.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Riguilo, doña, pág. 963. Rioja, región, págs. 65, 189, 221, 223, 230, 231, 233, 243, 257, 277,' 288, 297 y sigs., 304, 309, 312; su reconquista, págs. 317-319; 330, 425, 428, 470, 577, 611; 935. Rioseras, pág. 342. Riparrubia, villa de, pág. 560. Ripoll, págs. 928, 929. Riquinimiro, supuesto abad de San Félix de Oca, pág. 349. Risco, Manuel, págs. 40, 388; historia de la ciudad y corte de León, pág. 441; 520; Aren., de la Cat. de León, 545; iglesia de León, 568; la Castilla y el más famoso castellano, 569. Rizi, Juan Andrés, pág. 469. Roa, villa, págs. 419, 434, 444, 459. Roblacedo, pág. 264. Roboreta, pág. 404. Roda, genealogías de, pág. 884. Rodanio, abad, págs. 138, 173, 175, 179, 193 y sigs., 227, 382, 460. Roderico Abolmondar, págs. 305, 307. Rodericus Froilaz, pág. 521. Roderico Gutiérrez, pág. 491. Roderico Osóriz, pág. 1031. Roderigo, hijo de Diego Muñoz, página 451. Roderico Ordóniz, pág. 1031. Roderiz, Diego, Munfo y Feles, página 313. Rodilla, Monasterio, págs. 67, 1007. Rodrido Díaz, pág. 313. Rodrigo, págs. 191, 228 y sigs., 268, 312, 341, 402, 403, 483, 639. Rodrigo de Toledo, págs. 150, 254, 271, 727. Rodrigo, conde de Castilla, págs. 181 y sigs., 212, 214, 225, 227, 310, 327, 415, 420, 443. Rodrigo, hijo del conde Vela, páginas 961, 962. Rodrigo, rey, págs. 73, 77, 79.

1483

Rodrigo Alvarez, personaje de relieve al lado de Garci Fernández, páginas 395, 396. Rodrigo Alvariz, caballero, pág. 681. Rodrigo Abolmondar, pág. 866. Rodrigo Beatiz, pág. 969. Rodrigo Díaz, magnate castellano, pág. 362; supuesto hijo de Diego Porcelos, 377; 426, 478, 745, 822. Rodrigo Ermegildes, pág. 765. Rodrigo Feles, pág. 307. Rodrigo Fernández, págs. 312, 316, 353. Rodrigo Galíndez dona a San Millán la cuarta parte de la villa de A r ciledo, pág. 1009. Rodrigo González, magnate, págs. 903, 942, 943, 945. Rodrigo Gustios, magnate, págs. 934, 935, 937. Rodrigo Hermegíldez, pág. 105. Rodrigo Menéndez pariente de San Rosendo, pág. 544. Rodrigo Muñoz magnate, págs. 931, 934, 935, 942, 943, 944. Rodrigo Rodríguez, magnate, página 903. Rodrigo Romániz, alférez, págs. 965, 1019. Rodrigo Téllez, magnate, pág. 903. Rodrigo Vegilani, pág. 984. Rodrigo Veilaz, pág. 963. Rodrigo Vela, magnate, págs. 860, 861, 868, 869, 880, 948, 963, 965, 966, 969, 972, 986, 997. Rodrigo Velaz, pág. 963. Rodrigo Velázquez, magnate, páginas 530, 543, 562, 563, 586, 602, 633, 636, 637, 639, 643, 742. Rodrigo Verbáldez dona a San Isidro de Dueñas la iglesia de Santa Eulalia, pág. 521; 612, 664. Rodrigo Vermúdez, 1019. Rojas, 264.

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

1484

Roldan, 137. Roma, 59 y sigs., 162. R o m á n , San R o m á n de Dondisle, p á gina 193. Romano Muñiz, p á g s . 607, 613, 620, 634. Romanz del Infant García, p á g . 960. Roncesvalles, p á g . 231. Ronda, p á g s . 243, 255, 259. Rosendo, obsipo, p á g . 530. Rosendo Ruderici, p á g . 562. Rosuella, p á g s . 154, 164. Rotense, p á g s . 20, 78, 99, 185, 609. R o y Vela, p á g s . 954, 955, 958. Rubiales, San M a r t í n de, p á g . 459. Rucandió, p á g . 342. Rciconia, p á g . 270. Ruderico Abolmondar, hijo de Feles y Elduara, p á g . 547. Rudericus, p á g . 326. Rudmir, rey de los gallegos, p á g . 433. Rueda, campo de, p á g . 678. Ruiforco, monasterio leonés, p á g . 397. R u y Velázquez en l a gesta óTe los Siete Infantes de Salas, p á g s . 736-739, 742, 743, 751; su conducta, 752. R u y Velázquez, p á g . 405. Rylands L i b r a r y , Jhon, p á g . 506.

s S a a d ú n el Sorambaki, p á g . 244. Saavedra, p á g . 71. Sabarico, diácono, p á g . 663; obispo de Mondoñedo, 394, 687, 689, 722. SabildT p á g s . 127, 326. Sacramenia, territorio de, p á g s . 437, 439, 441, 458, 459. Safar, p á g . 97. S a h a g ú n , monasterio de, p á g s . 256, 260, 388, 389, 437, 513, 514, 543, 546, 551, 563, 616, 638, 712, 801, 804, 954, 973, 999,'l015, 1031; B e cerro, 544, 547, 632, 633.

Said ben Almondir, p á g . 303. Said de Bagdad, poeta, p á g . 766. Sáiz, Liciniano, p á g . 398. Salamanca, provincia, p á g s . 75, 434; obispado, 493. Salas de Bureba, p á g . 212. Salas de los Infantes, reglón, p á g i nas 70, 279, 342, 428; villa, 470, 737, 739, 741, 743, 744, 746, 747, 749; conquistada por Almanzor, p á gina 797; 982. Salazar, p á g s . 68, 160; su linaje, 357. Salcedo, San Millán y San Esteban, p á g s . 66, 202, 204, 221, 226, 240, 328; monasterio alavés, 348, 378, 379, 495, 614, 689. S a l d a ñ a , población de, p á g s . 85, 339; 451, 456 485, 491, 655, 712; condado, 438, 608, 969. S a l d a ñ a , condes de, p á g s . 447, 468, 476, 588, 631, 639, 643, 650, 689, 970, 1014, 1016. Sales, p á g . 75. Salguero, p á g . 342. Salido, abad. F«unda con F e r n á n González el monasterio de San J u a n de Bonelli, p á g s . 489, 495, 642. Salinas de Anana, territorio y población, p á g s . 140, 212, 220, 328, 378, 379, 402, 478, 480, 607, 673, 755. Salinas de Oro, p á g . 301. Salionca, p á g . 67. ñ a s 438,s. gs4 s. ,3sus8;pá sh ss Salomón, obispo de Astorga, p á g i nas 438, 458, 493. Salvador González, p á g . 990. Salvadores, familia, p á g s . 765, 766. Salvantón, p á g . 237. Salvatierra, población, p á g . 66. Salvator Petriz, p á g . 765. S á m a n o , 1008. Sanaos, monasterio, p á g . 389; pleito con el infante Fruela 660; Sampiro, cronista y obispo, 20, 21, 158, 216, 232, 242, 246, 260, 275, 290,

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

294, 300, 301, 304, 305, 319, 321, 374, 389, 421, 423, 433, 436, 441, 452, 453, 467, 469, 474, 511, 513, 514, 517, 518, 530, 545, 584, 592, 600, 601, 623, 630, 637, 682, 683, 689, 730, 746, 757 n. 25, 801;' obispo de Astorga, 1029. San Acisclo, pág. 192. San Adrián, pág. 618. San Adrián de Juarros, págs. 230, 334. San Andrés, monasterio, págs. 438, 480, 573, 577, 611, 930; iglesia, 476, 570, 572. San Andrés de Axa, págs. 178, 179. San Andrés de Boada, págs. 405, 509. San Andrés de Pedernales, pág. 457. San Andrés de VTflalvilla, monasterio, pág. 489. San Antonio, pág. 418. San Asensio, pág. 555. San Benito, Orden de, págs. 519, 573; Regla de, 501, 503. San Benito de Anseain, monasterio, pág. 925. San Cebrián de Mazóte, monasterio, pág. 519. San Caprasio, págs. 118, 120. San Cipriano, págs. 118, 120, 121, 236, 528, 584. San Claudio, villa, pág. 563. San Claudio de León, donación de Ordoño y Urraca, pág. 520. San Clemente de Rivarredonda, monasterio en la Bureva, pág. 1010. San Clemente de Valcepollera, monasterio, pág. 926. San Cornelio y San Cipriano, páginas 118, 120, 121. San Cosme de Abellar, monasterio, págs. 386, 435. San Cosme de Cozuelos, monasterio, págs. 455, 489, 612. San Cosme y San Damián de Valderrama, 195. San Cristóbal de Tobía, monasterio, pág. 929.

1485

San Cristóbal de Villanasur (Villasur), pág. 236. San Cugat del Valles, monasterio, página 829; destruido por Almanzor, 800. San Emeterio, págs. 166, 172. San Emeteiio y Celedonio, págs. 116116. San Emiliano, pág. 481. San Esteban, abad de Cárdena, página 432. San Esteban, región, págs. 113, 115, 116, 118-121, 382, 419, 421, 440, 524, 525, 565, 592, 601, 602, 655, 656; población, 742, 764. San Esteban de Deyo, pág. 257. San Esteban de Gormaz, págs. 281, 284, 294, 295, 298, 302, 303. San Esteban de Piadela, monasterio, págs. 947, 963. San Eulogio, págs. 142, 148, 183, 257, 507. San Facundo y San Primitivo, monasterio, pág. 701. San Felices, eremitorio e iglesia, páginas 555, 939. San Félix de Ñola, pág. 238. San Félix de Oca, págs. 234 y sigs., 237, 307, 455, 456. San Fermín, pág. 139. San Fernando, pág. 1034. San Fructuoso de Mingo, monasterio, pág. 896. San Genadio, págs. 275, 290. San Gregorio Magno, págs. 478, 479, 507. San Ildefonso, pág. 503. San Isidoro, págs. 162, 271; etimologías, pág. 501. San Isidoro de Clunia, monasterio, pág. 937. San Isidoro de Dueñas, págs. 451, 452. San Isidoro de León, colegiata, página 566. San Isidro de Dueñas, monasterio,

1486

F E A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

págs. 435, 521, 612. San Iñigo de Oña, págs. 987, 988. San Jerónimo, pág. 138. San Jorge, pág. 289. San Juan, págs. 120, 121, 146, 289; monasterio, pág. 456. San Juan Bautista, monasterio, páginas 375, 495, 732 n. 8., 781, 957. San Juan de Bonelli, monasterio, páginas 489, 495. San Juan de Burgos, pág. 488. San Juan de Cillaperlata, monasterio, pág®. 264, 904. San Juan de Gorce, embajador, página 552. San Juan de la Peña, págs. 301, 611, 612, 892, 925, 926, 1021. San Juan del Castillo, págs. 146, 152, 200. San Juan de Hiniestra, págs. 565, 891. San Juan de Orbañamos, pág". 138. San Juan de Pravia, pág. 101. San Juan de Tabladillo, monasterio, págs. 307, 313, 373, 377, 426, 672; población, 745, 748. San Juan de Vega, pág. 435. San Julián, pág. 389; heredad de V i llagonzalo, pág. 931. San Julián de Abandella, villa, página 943, San Julián de Bezares, págs. 596, 632. San Julián de Pedernales monasterio, págs. 565, 776. San Julián y Santa Basilisa, pág. 238. San Justo de Pesquera, monasterio, pág. 452. San Justo de Rozóla, pág. 640. San Justo y Pastor, págs. 193, 425, 432; monasterio, pág. 612. San Justo y Pastor de Ordón, página 564. San Leonardo, págs. 278, 645. San Lorenzo de Queza, monasterio, pág. 491. San Mames, pág. 564. San Mames de Ura, monasterio. Pac>

to de las monjas, 373, 374, 385. San Mames de Lorbán, monasterio, pág. 587. San Mames de Tabladillo, pág. 383. San Martín, págs. 114, 115, 137, 138, 190, 196, 328, 495, 520, 619. San Martín, arco mudejar (Burgos), pág. 453; iglesia, 488; monasterio, 681. San Martín dé Aguilar, monasterio, págs. 595, 618, 619, 765. San Martín de Escabada, pág. 199. San Martín de Perrán, págs. 238, 456. San Martín de Frómista, pág. 875. San Martín de Grañón, monasterio, pág. 378. San Martín de Herrán, pág. 197. San Martín de Liébana, Cartulario, pág. 449; monasterio, 450, 455,'565. San M\irtín de Losa, pág. 199. San Martín de Modubar, monasterio. al norte de Lara, pág. 462; fundado por Diego y Vermudo Gustios, 745. San Martín de Rubiales, pág. 459. San Martín de Villavascones, páginas 379, 471. San Martín del Río, monasterio, páginas 414, 477. San Mateo, lugar de la Montaña, página 357. San Medel de Toranco, pág. 285. San Miguel, págs. 95, 418, 573, 618. San Miguel de Goxmaz, pág. 652. San Miguel de Pardomino, pág. 687. San Miguel de Pedroso, págs. 94, 95, 100, 109, 231, 234, 325, 480, 509, 630, 680, 776, 879, 924, 927^ 934, 936, 940, 942, 943, 1011. San Miguel de Tamago, monasterio próximo a Oña, pág. 478. San Miguel de Valbuena, monasterio, pág. 681. San Millán, págs. 157, 270, 288, 326, 328, 330, 332, 928,' 934, 941, 942, 945, 990, 1018.

ÍNDICE D E PERSONAS Y LUGARES

S a n Millán de l a Cogolla, Cartulario y monasterio, p á g s , 369, 370, 378, 379, 401, 412, 415, 426, 427, 440, 443, Su2, 470, 471, 478, 481, 489, 94, 495, 497, 507-509, 528, 549, 554, 555, 562, 564, 565, 571, 576, 577, 582, 583, 588, 606, 607, 61l', 613, 630, 639, 641-643, 673, 740 n. 11, 767, 872, 874, 881, 882 n. 18, 883, 884, 1009, 1010, 1021; saqueado e incendiado, 797; dotado espléndidamente, 839. San Millán de Belbimbre, monasterio, p á g s . 358, 364, 370, 371. San Millán de Pedroso, p á g . 614. S a n Millán de Porceloe, monasterio, p á g . 775. S a n Pablo, p á g . 490, 504. S a n Pablo de C á r d e n a , p á g s . 483, 540, 541. S a n Pedro, monasterio, p á g s . 95, 1024. S a n Pedro de A r l a n z a , monasterio, p á g s . 279, 346, 358, 373, 374, 396, 380, 399-401, 405, 412, 414, 417, 418, 437, 439, 455, 509, 614, 621 624, 632, 634, 669, 936. S a n Pedro de C á r d e n a , p á g s . 413, 415, 425, 439, 443, 456, 504, 539, 540, 607, 635, 681. S a n Pedro de Eslonza, monasterio, p á g s . 276, 706, 707. S a n Pedro de Montes, p á g . 295. S a n Pedro de Orbaneja, monasterio, p á g . 489. S a n Pedro de Rocas, monasterio, p á . gina 807. San Pedro de Tejada, p á g s . 138, 398, 541. S a n Pedro de Tovilla, abadía, p á g i nas 496, 541. San Pedro de Valeránica, monasterio, p á g s . 455, 669. S a n Pedro y San Pablo, monasterio, p á g s . 118-121, 311, 446. S a n Pelayo, monasterio, p á g s . 337,

1487

418, 601, 732, 733, 775, 781. San Pelayo de Oraleda, monasterio, p á g . 999. San Pelayo del Monte, p á g . 941. San Prudencio, p á g . 95. San Quirce, monasterio, p á g s . 323, 373, 616, 932; batalla, 405; fundación, 385; iglesia, 422. San R o m á n , p á g s . 94, 131, 954. San R o m á n de E n t r e p e ñ a s , monasterio, p á g s . 451, 481, 483. San R o m á n de Flanio, p á g . 237. San R o m á n de Hormija, p á g . 967. San R o m á n de Pedernales, iglesia, p á g . 488. San R o m á n de Tovillas, monasterio alavés, p á g s . 139, 272, 398, 541. San R o m á n de Villamerosa (Villambrosa), p á g s . 264, 267. San Rosendo, obispo, p á g s . 388, 391, 393, 394, 404, 486, 493, 510, 515, 517, 518, 520, 522, 523, 544, 559, 560, 562, 563, 586, 587, 630, 637, 722. San Sadornil, v i l l a alavesa, p á g s . 526, 628, 537. San Salvador, iglesia de Sepúlveda, p á g . 442; San Salvador, p á g . 158. San Salvador de Oelanova, monasterio gallego, p á g . 510. San Salvador de Leire, celebración de Concilio, p á g . 923. San Salvador de Loberuela, p á g s . 447, 459. San Salvador de Oña, monasterio, p á ginas 460, 501, 503, 758, 762, 765, 766, 773; es dotado espléndidamente, 839, 885; donaciones de Sancho García, 901-905, 910; es enterrado Sancho García, 914, 915. San Salvador de Oviedo, monasterio, p á g s . 368, 664, 773. San Salvador de Puyo, p á g . 927. San Saturnino, p á g . 192.

V

F R A Y JUSTO PÉREZ DE UKBEL

San Saturnino de Unceca, pág. 272. San Sebastián de Hernani, pág. 611. San Sebastián de Silos, monasterio. Donación de Fernán González y su mujer doña Sancha, págs. 362; 501, 935. San Torcaz, págs. 407, 446. San Torcuato, pág. 925. San Vicente, pág. 504. San Vicente, diácono, pág. 375. San Vicente de Acosta, monasterio, págs. 227, 239, 240, 270, 610, 691, 714. San Vicente de Barcena, monasterio, pág. 456, San Vicente y Leto, pág. 238. San Víctor, iglesia, pág. 489. San Victoriano, monasterio, pág. 801. San Victoriano de Asan, monasterio, pág. 778. San Virila, abad de Leire, pág. 893. San Zadornil, Fueros, pág. 584. Sanabria, región, pág. 657. Sancia, pág. 489. Sancio Fortunioniz, pág. 927. Sancha, págs. 321, 461, 472, 474, 484, 606, 607. Sancha, condesa, págs. 578, 608, 621, 918, 921 n., 970. Sancha, esposa de Fernando I, páginas 571, 948, 949, 959, 960, 965, 966, 974, 981, 996, 1021, 1027, 1030. Sancha, hija de Vermudo II, pág. 962. Sancha, hermana del rey García y esposa de Ordoño II, págs. 383, 570. Sancha, hermana de Ruy Velázquez, pág. 746. Sancha, hija de Sancho García, página 895; su matrimonio con Berenguer, 905. Sancha, infanta, págs. 947, 953-956, 958, 972, 1026. Sancha, muj-ar de Fernán Gíonzález, págs. 359 y sigs.; favorece con su esposo el monasterio de S a n Sebas-

tián de Silos, 362; 412, 446, 455; donación a Santa María de Cardaba, 456; 480, 583, 934. Sancha, supuesta mujer de Garci Fernández, págs. 756, 758. Sancha, mujer de Osorio Díaz, página 699. Sancha, supuesta mujer de Diego Rodríguez, pág. 350. Sancha, tía de Vermudo III, pág. 965. Sancha, viuda de Paterno Velázquez, pág. 1016. Sánchez, pág. 135. Sánchez Albornoz, págs. 40 76, 85, 98, 131, 186, 246, 258, 410, 457, 595, 596. Sánchez Galo. E l Fuero de Madrid, págs. 157, 347; Fuero de Alcalá de Henares, 371. Sanchidrián, pág. 440. Sancho I el Craso, rey de León, páginas 417, 462, 477, 478, 486, 488, 491, 511, 513, 514,' 515, 518, 519, 529, 530, 531, 533, 535, 542-546, 550552, 554, 555, 557, 559, 560, 562564, 566^ 573, 581, 583, 584, 586592, 599,601, 607, 615, 633, 636, 644, 705, 968. ;

Sancho II de Castilla, pág. 1001. Sancho, abad, págs. 462, 481. Sancho, abad-obispo ás San Millán, pág. 902. Sancho, hijo de Diego Muñoz, página 475. Sancho, notario, págs. 506, 566, 568. Sancho, obispo de Pamplona, páginas 874, 892, 924, 926, 927. ' Sancho, rey de Galicia, págs. 388, 394. Sancho Abarca. V. Sancho Garcés II. Sancho Oidóñez, rey de Galicia, páginas 321, 322, 324, 393, 469, 533. Sancho de Galicia, esposo de Goto Nüñez, págs. 393, 394. Sancho de Oca, pág. 242. Sancho de Valeránica, discípulo del

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

gran calígrafo Florencio, pág. 566. Sancho Fernández, págs. 520, 521, 607. Sancho Fernández, hijo de Fernán González, pág. 520. Sancho Ferrario, infanzón castellano del siglo x, pág. 362. Sancho Fortunio, pág. 941. Sancho García, conde de Castilla e hijo de García Fernández: levanta el monasterio de Ofia, págs. 758; 759; hace las paces con Almanzor, 771; entrega su hermana a Almanzor, 773; donaciones, 775, 776; reorganiza el territorio, 777, 786, 787; forma un poderoso ejército, 788; su labor legislativa, 789; se presenta en León a la muerte de Vermudo II, 792; incursión de los moros en Castilla, 795, 796; persigue las huestes de Almanzor, 799; alianza con León, 804, 805; se enfrenta con el sucesor de Almanzor, 810; invade el territorio moro y ocupa Soria, Almenar y desciende hasta Molina, 814; Suleimán le propone una alianza, 823; llega a la capital de los califas, 825; recobra pacíficamente muchas poblaciones, 831, 832, 833; lleva los límites del condado más allá que su abuelo Fernán González, 837, 843, 844, 845; tirantez entre Castilla y León, 845, 848, 850; Alfonso V y Sancho rompen sus relaciones, 853; admite a los Velas en su condado, 878; litigios de fronteras con el rey de Navarra, 882, 883; conde de Álava y A s turias, 884; límites de Castilla en Vizcaya y Álava, 885-889; sus hijos, 895; su política en sus últimos años, 899; fundación de Oña y dotación, 901, 902; infantado de Oña, 904; casa a su hija Sancha con Bereguer, conde de Barcelona, 905, 906; admirador de la cultura mu-

1489

sulmana, 910, 911, 912; su muerte, 914. Sancho García, supuesto hijo del rey de Pamplona, 530. Sancho García, infanzón, pág. 867. Sancho Garcés, magnate, págs. 297, 298, 300, 302, 753. Sancho Garcés I, rey de Navarra, páginas 313, 317, 337, 355, 383, 386, 420, 611. Sancho Garcés II, rey de Navarra: es vencido por Fernán González, 417; 517, 552, 538, 571, 577, 583; heredero de la corona de Navarra, 585; 589, 608, 637, 640, 644, 654, 673, 777, 874, 934. Sancho Garcés III el Mayor, rey de Navarra: su figura, págs. 811, 872; donaciones, 872, 873; su matrimonio, 875; se anexiona la Rioja interior, 786-788; redondea su reino en la zona oriental, 895, 928; cuñado del infante García, pág. 921; su política con respecto a Castilla, 921, 924; cronología de su documentación, 925; sus relaciones con el abad Oliva, 928; extiende su influencia por Castilla, 940; su protección se hace molesta al conde García, 944; aprueba la boda del infante con Sancha de León, 949; le acompaña a León, 953; se esfuerza por conquistar a la nobleza castellana, 989; su actitud con respecto al asesinato del infante, 993; deja sin castigo a los asesinos; entra en posesión del condado de Castilla, 1003; representación de los castellanos al rey, 1005; modifica los límites antiguos, 1007; adjudica al primogénito tierras castellanas, 1009; hace reconocer a su hijo Femando, 1010; restaura la iglesia de Palencia, 1011; confirma una donación, 1012; recibe de Iñi-

1490

F R A Y JUSTO PÉREZ DE U R B E L

ga u Oneca sus posesiones, 1013; aparece como rey de Castilla, 1013; arrebata a Vermudo III la región del Cea, 1014, 1015; modifica por Occidente la frontera castellana, 1016; se proclama rey de León, 1017; despoja a Vermudo III, 1021; su muerte, 1024. Sancho Gómiz, pág. 157. Sancho Guillermo, conde de Gascuña, págs. 906, 926, 927. Sancho Iñiguez, pág. 673. Sancho Jiménez, págs. 964, Í019. Sancho Mitarra, pág. 220. Sancho Muñoz, pág. 765. Sanchol. Véase Abderramán. Sanchuelo, pág. 1027. Sancio Ferdinándiz, pág. 462. Sancio Garseani, pág. 530. Sancio Martyre, pág. 142. Sancio Puricellis, pág. 640. Sancio Ranimiri, pág. 562. Sancius, págs. 326, 549. Sancius Blázquez, magnate, pág. 873. Sancius Enneconis, pág. 637. Sancius Garseani, hijo de García, páginas 543, 544. / Sancius, hijo de Fernán González, página 476. Sandoval, Prudencio, págs. 28, 91, 135, 138, 160, 231, 401, 404, 405, 414, 418, 419, 428, 497, 603, 621, 623, 624. Santa Basilisa de Ruiforco, pág. 389. Santa Centola y Helena, pág. 249. Santa Coloma, monasterio riojano, pág. 384. Santa Centola de Siero, pág. 135. Santa Coloma, monasterio', págs. 297, 305, 308, 309, 317, 318, 319, 1009. Santa Comba de Bande, iglesia, página 493. Santa Cristina, monasterio, pág. 801. Santa Cruz, monasterio, pág. 938.

Santa Ciuz de Salcedo, pág. 380. Santa Dorotea, monasterio, págs. 565, 607. Santa Engracia, pág. 222. Santa Eugenia de Barcena, monasterio, pág. 456. Santa Eugenia de Marmellar, monasterio, pág. 515. Santa Eulalia, iglesia, págs. 521, 612; villa, 723. Santa Gadea, fortaleza, pág. 888; monasterio, 938. Santa Gracia y San Martín, pág. 239. Santa Isabel, iglesia, pág. 561. Santa Juliana, monasterio, págs. 217, 561, 939. Santa Justa y Rufina, pág. 238. Santa Lucía, iglesia, pág. 635. Santa María, págs. 556, 580; iglesia, 488, 594, 963; monasterio, 573, 924; reliquia, 375. Santa María de Alaón, monasterio, pág. 778. Santa María na 921. Santa María Santa María Santa María gina 360.

de Araduey, villa, págide Bamba, pág. 167. de Belbimbre, pág. 509. de Cardaba, iglesia, pá-

Santa María de Cartavio, monasterio, pág. 666. Santa María de Husillos, pág. 943. Santa María de Lara, monasterio, páginas 364, 369, 370, 372; sepulcro de Muniadona, 401; 509, 519, 520, 1000. Santa María de Maxensio, pág. 925. Santa María de las Muelas, monasterio, págs. 923, 986, 999. Santa María de Piasca, pág. 521. Santa María del Puerto, región, páginas 146, 152, 200, 314, 316, 318, 397, 938, 409, 488.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Santa M a r í a de Regla p á g . 973. Santa M a r í a de Rezmondo, p á g s . 618, 620. Santa M a r í a de Rocamador, p á g . 756. Santa M a r í a de Termo, p á g . 195. Santa M a r í a de las Viñas, monasterio, p á g . 358; Becerro, 400, 401, 412, 416. Santa M a r t a , p á g . 222. Santa Paula, p á g . 138. Santander, p á g s . 70, 111, 112, 133, 141, 164 199, 316, 672.

117,

;

Santiago, p á g s . 160, 162, 971, 972. Santiago de A z u z a , monasterio, p á g i n a 456. Santiago, iglesia, p á g . 530; monasterio, 295, 390, 391; voto, 431; T u m bo, 519. Santiago de Peñaltaa, monasterio, p á gina 435. S a n t i b á ñ e z , p á g . 342. S antillana, monasterio, p á g s . 342, 642, 643, 695, 774,' 884, 983, donaciones, 919; Libro de l a gla, 642; región, 449, 450, 930, 936, 939, 961.

614, 985; Re935,

Santo Domingo de l a Calzada, p á g i na 288. Santo Toribio, monasterio, p á g . Santos, iglesia de los tres, p á g . Santos Coco, p á g s . 91, 182, 242, 317, 321; H i s t o r i a Silense, 512,

449. 768. 276, 516.

Santovenia, p á g . 1010. Santullano, Luis, Romancero Español, p á g s . 473, 535, 578. Santurce, p á g . 342. Sanz, p á g . 146. Sanz, García, p á g . 139. Sancio F e r n á n d e z , p á g . 414. Sanzone, supuesto hijo de F e r n á n • González, 445. Sarracenus N ú ñ e z , p á g . 530. Sarracin, p á g . 342. S a r r a c í n Gutiérrez, p á g s . 369, 401.

1491

S a r r a c i n Munioz, p á g s . 221, 326. Sarracin Sarracinez, p á g . 455. Sarracina, hija de Gutierre e Ilduara, p á g . 394. Sarracinez, f a m i l i a procedente de Vasconia, p á g s . 461, 887 n. 25. Sarracini A l v a r i z , p á g . 462. Sarracino, p á g . 341. Sarracino, juez, p á g . 925. Sarracino Alvarez, p á g . 480. Sairacino F e r n á n d e z , p á g s . 446, 447, 932. Sarracino Munioz, magnate, p á g . 681. Sarracino Muñoz, p á g . 226. Sarracino Obécoz, s a y ó n de F e r n á n González, p á g s . 539, 541. Sarracino Rodríguez, p á g . 563. Sarracino Sceménez, personaje que confirma l a donación de F e r n á n González a Silos, p á g . 363. Sarracino Siliz, p á g . 962. Sarracino Velasco, p á g . 455. Sarracino Velázquez, infanzón, p á g i nas 743, 747 n. 25. Sarracinus Nuñiz, p á g . 388. Schott, A n d r é s , p á g s . 507, 525. Schulten, p á g s . 68, 71. Scemeno, rey, p á g s . 328, 329, 673. Scemeno Garceiz, p á g . 926. Scemeno Sancionis, p á g . 642. Scemenus, p á g . 99. S e b a s t i á n , p á g . 99; calígrafo, 504. Sebastián, abad de C á r d e n a , p á g . 681. S e b a s t i á n , obispo, p á g s . 405, 414, 633. Sebastiano, notario, p á g . 560. Sebuldo, abad, p á g . 541. Sedaño, p á g . 243. Segeda, p á g s . 67, 428. Segisamon ( S a s a m ó n ) , p á g s . 54, 55, 60, 67, 70, 75. Segissamunclum (Cerezo), p á g . 70. Segoncia p á g s . 67, 68, 70, 77. Segovia, p á g s . 85, 242, 254. Seles, p á g . 195. 30

1492

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL

Semena, pág. 160. Semenuri, pág. 334. Sendericas, pág. 326. Sendino, pág. 341. Sénior, presbítero, pág. 657. Septimancas, pág. 70. Septimania, pág. 167. Sepúlveda, págs. 67, 85, 438, 439, 440; repoblación, 439; 441, 442, 593, 601, 610, 754, 832; sus Fueros, 834. Serea, pág. 191. Serrano, P. Luciano, págs. 40 y siguientes, 135, 146, 334, 338, 342, 345, 380, 425, 426, 448, 630. Serrano y Sanz, págs. 44, 146, 152, 201, 348, 409, 609. Servando, obispo de León, págs. 969, 1020, 1024. Sesuldus, pág. 543. Severino y Ariolfo, pág. 195. Severo, pág. 323. Severo de Oca, págs. 236, 238, 242. Sevilla, págs. 83, 293, 403. Siero, alfoz, págs. 166, 326, 483, 484. Sierra Morena, págs. 243, 255. Sierra Salvada, págs. 192, 237. Sietefenestras, monasterio, pág. 431. Sigerico, abad, pág. 616. Sigericus, pág. 326. Sigüenza, págs. 317, 341, 647. Silvano, abad de Valerámica, páginas 414, 446, 455, 459. Sile, mercado de, pág. 544. Silense, Crónica, págs. 21, 22, 77, 91, 92, 182, 217-220, 231-233, 245, 246, 260, 274, 276, 301, 304, 305, 321, 512, 623, 997. Silo, págs. 99, 101. Silo, cuñado de Gulatruda, pág. 450. Silo Proilani, pág. 451. Silo Froilaz, pág. 483. Silos, Santo Domingo de, monasterio, págs. 65, 71, 199, 307, 313, 328, 5*1, 555, 564, 565, 578, 614, 615, 796;

ocupado por Almanzor, 801; Archivo, 327, 428, '501; Beato de, 582; claustro, 502. Silos, Esmaragdó de, pág. 503. Silvestre, hijo del conde Vela (?), página 961. Silvestre Vela, conde, pág. 958. Simancas, págs. 85, 260, 284, 388, 394, 432, 433, 438, 443, 458, 461, 522, 557, 601; victoria de, 430, 431, 436, 532, 657, 668, 678, 680 n. 13, 682, 716. Simón Pérez, pág. 504. Simón y Nieto, pág. 68. Simonet, pág. 97. Sinderedo, pág. 640. Sindulfus, pág. 326. Sisebuto, págs. 64, 461; copista, 380. Sisebuto, notario, págs. 360, 362. Sisebuto, obispo, pág. 872. Sisebuto, presbítero, pág. 509. Sisenando, pág. 117. Sisnando, obispo de Santiago, páginas 530, 544, 547, 630, 639, 865, 967. Sisnando Galiariz, pág. 1020. Sisnando Menéndez, prepósito ie l a Casa Real, 493. Sisnando Menéndez, obispo de Compostela, pág. 494. Siti, hija de Gundemaro, pág. 948. Soario, pág. 201. Sobrado, monasterio, págs. 547, 550, 638; documento de, 393. Sobrarbe, invadida por los musulmanes, pág. 778; 927, 936. SobrÓn, págs. 190, 328. Sodoma, pág. 528. Solalinde, pág. 331. Soledad Laureada, págs. 29, 146. Soleyman, pág. 647. S o l i z , p á g . 328. Sollanzo, lugar, pág. 969. Somosierra, págs. 74, 208, 403, 439. Somozas, págs. 965, ~966, 971.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Sona, págs. 145, 201, 326. Sonna de Arlanza, pág. 290. Sona Sonaz, pág. 1033. Sona y Munia, pág. 195. Sopueita, págs. 88, 89, 610. Soria, págs. 67, 260, 278, 280; penetra la Reconquista, 282 y sigs.; pinares, 424; 741. Sorio, pág. 328. Sos, pág. 927. Sota, Fray Francisco, págs. 29, 125, 315. Sota, príncipes de Asturias y Cantabria, págs. 398, 447, 450. Soto, lugar, págs. 942, 1009. Sotoscueva, págs. 141, 187, 199. Suario, presbítero, págs. 489, 490. Sublancia, págs. 218, 232, 24S, 256. Suellacabras, pág. 65. Suero Muñoz, magnate, pág. 478. Suero Gundemáriz, magnate, páginas 698, 700-702,' 724, 1019. Suessatio, págs. 66, 70. Suleimán, págs. 105, 823, 825, 830. Sulla Bella, pág. 348. Sulla Didaz, supuesta hija de Diego Rodríguez, pág. 351. Supiot, pág. 69.

T Tábanos, pág. 203. Tabladillo, págs. 70, 391. Tajo, río, págs. 95, 105, 140, 255, 293. Talamanca, págs. 221, 245. Talavera, ciudad, págs. 75, 513. Tamaria, pág. 67. Tamarón, batalla, págs. 972, 1010, 1029, 1030. Taracena, Blas, págs. 68, 69, 71. Taranco, págs. 114-117; 172; 179, 210; San Emeterio de, págs. 174 y sigs. Tarasia, págs. 326, 450, 1029. Tarazona, pág. 300. Tarec, págs. 268, 336.

1493

Tarik, págs. 73-75. Tartalés de.Cilla, págs. 138, 139. Tebular, págs. 304, 317, 322. Tedeja, pág. 188. Tejada, San Pedro de, págs. 202, 227, 326, 377. Tela (Tudela), pág. 70. Teliare, pág. 546. Teliata, pág. 195. Téllez, Gonzalo, conde de Castilla, págs. 351, 354. Tello, págs. 144, 238, 270, 271; signo de, 437. Tello, abad, pág. 942. Tello, hijo de Didaco, da sus beines a Valpuesta y al obispo Diego, página 478; se entrega a Cárdena, 488, 543. Tello, presbítero, se entrega a Valpuesta, pág. 564; 775. Tello González, pSg: "573. Tello Maurellez confirma la donación de Fernán González a Silos, pág. 363. Tello Mirelle, pág. 637. Tello Muñoz, pág. 455. Tello Nunniz, pág. 382. Tello Velázquez, infanzón, pág. 744. Tellu, pág.-326. Tellu Blascoz, pág. 927. Tellu Ovecoz, supuesto hijo de Oveco Telliz, pág. 379. Teodorico, hijo de Ducedio, primer personaje de la corte, pág. 436. Teresa, pág. 935. Teresa, hermana de Alfonso V, página 964. Teresa, hermana de Fernando Ansúrez, págs. 560, 945. Teresa, hermana del infante García, pág. 954. Teresa, hija de Vermudo II, pág. 973. Teresa, infanta, pág. 971. Teresa, madre de Ramiro III, páginas 662, 663, 665, 687, 732.

1494

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Teresa, tía de Vermudo III, 965. Teresa, reina de León, pág. 569. Teresa Ansúrez, págs. 567, 581, 638, 968. Término, plaza fuerte, págs. 221, 863, 962, 1033. Tetelia, pág. 188. Tetoni, pág. 163. Tiermes, pág. 434. Tierra de Campos, pág. 284. Tigridia, pág. 701. Tigridia, abadesa de óña, págs. 895, 900, 902, 904, 905, 918, 919, 923, 950, 973, 986, 987, 997, 999. Tigridia, mujer de Diego Muñoz, páginas 451, 477, 481, 970. Tigridia, sobrina de Oneca, la hermana, de Sancho García, p á g . 1014. Tineo, pág. 145, Tirón, rio, págs. 76, 95, 318, 341, 376, 378, 431, 495, 546, 632. Tobalina, págs. 188, 190, 192, 199, 202, 208, 222, 238, 241, 272, 328. Tobera, villa, pág. 901. Tobía, págs. 577, 581. Tobillas, pág. 131. Toca (Oca), pág. 212. Tochibíes, pág. 297. Toda, pág. 319. Toda, abuela de Vermudo III, página 965. Toda, abuela del príncipe Sancho, página 514. Toda, hermana del conde Sancho García, págs. 673, 773, 986, 987, 999, 1011, 1015. Toda, esposa de Fernando Ansúrez, págs. 383, 385, 424, 434, 529, 538 y sigs., 711, 967. Toda Galíndez, pág. 609. Toledano, E l , págs. 160, 163, 429, 524, 525, 549, 600, 601, 958. Toledo, ciudad, págs. 73, 79, 131, 140, 148, 156, 162, 183, 186, 215, 245,

254, 256-258, 276; Concilio, 468; gobernador de, 488; iglesia, 423. Toledo, Rodrigo de, págs. 430, 546, 581, 591, 623. Tolomeo, pág. 439. Tolosa, conde, págs. 553, 557. Tomás González, Colección de documentos, pág. 495. Tordable, pág. 260. Tordesillas, pág. 612. Tordomar, población, págs. 70, 74, 260, 566. Torduelas, pág. 260. Tormes, págs. 433, 436, 437. Toro, págs. 260, 437, 612, 954, 967. Torquemada, págs. 260, 284, 535, 610. Torrambril, págs. 647, 751. Torre de doña Imblo, pág. 243. Torre de Hércules, pág. 147. Torre de Salcedo, pág. 284. Torreadrada, pág. 459. Torrecilla del Agua, pág. 260. Torremoronta, pág. 260. Torremormojón, iglesia de, pág. 567. Torrepaderrié, pág. 243. Torrepadre, pág. 260. Torres de Guisando, pág. 284. Torres de Hornillos, pág. 243. Torres de Villasandino, pág. 243. Torresandino, págs. 262, 538, 541. Tortoles, pág. 262. Totadomna, sobrina del magnate Gonzalo Muñoz, pág. 793. Tovalina, págs. 128, 314. Tovar, págs. 69, 538. Tovilla, pág. 326. Trabaio, barrio de León, pág. 959. Trana, Castro, pág. 723. Transmiera, págs. 88, • 1008. Trasicus de Cerbaria, pág. 125. Trastemiro Trastemíriz, magnate, página 821. Trebalcus, presbítero, pág. 380. Trescinio Vimaraz, pág. 1020.

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

Trespaderne, p á g s . 139, 141, 188. Treviño, p á g s . 240, 341, 1014. Tricio, monasterio de Rodilla, p á g i nas 54, 67, 75, 320. Trifinium, p á g . 55. Trujillo, p á g . 255. Tseguer, p á g s . 82, 97. Tubía, p a g a 474, 570. T u b i l l a del A g u a , p á g . 516. Tuda Vegillaz, condesa, p á g . 869. Tudela, p á g s . 158, 179, 182, 187, 202, 204, 255, 257, 298, 300 y s i g a ; población, 487, 906, 907, 911, 913. Tudense, Cronicón, p á g s . 158, 160, 165, 429, 956-961, 965, 966, 997. Tullonium, A l e g r í a de Álava, p á g . 66. Tumbo de Santiago, p á g . 162. Turiso, p á g . 66. T u r m ó d i g o s , p á g s . 58, 59, 61, 67. T u t a Domna, madre de la reina E l vira, p á g . 869. Tutah, p á g . 424. Túy, población, p á g s . 78, 185, 202. T ú y , Lucas de, Chronicón mundi, p á ginas 345, 348, 423, 430, 493, 546, 549, 575, 581, 591, 623.

IJ U b a i d a l á ben iKasin, metropolitano de Toledo, p á g s . 293, 599. Ubierna, p á g s . 250 y siga, 285, 336, 672. Ucero, comarca, p á g s . 277, 716. Ulaquides, p á g . 326. U r a , valle, p á g . 377. Urbel, J . P . de., p á g s . 335, 337. Urbel, río, p á g s . 160, 341, 455, 488, 618. Urbel del Castillo, p á g . 206. Urbión, río, p á g s . 260, 460.

1495

Urcey, A . , p á g . 504. Urifredus, p á g . 609. U r r a c a , doña, p á g s . 279, 518, 581, 582, 585, 606, 607, 608, 618, 641. Urraca, abadesa y hermana de Sancho García, p á g s . 565, 670, 671, 673, 918, 932 y s i g a , 943, 999, 1000, 1011 y sigs. Urraca, esposa de F e r n á n González, p á g s . 474, 582, 583, 584, 613. U r r a c a , esposa de Ordoño III, p á g i nas 515, 517 y sigs., 529, 530, 544. U r r a c a esposa de Oveco Vela, p á gina 998. U r r a c a , supuesta esposa de Sancho el Mayor, p á g s . 930, 934, 981, 1005. U r r a c a , esposa de Sancho García, 673; fecha de su muerte, 895, 901; 934, 939. U r r a c a , hermana de Sancho el M a yor, p á g s . 583, 928, 929, 946, 947, 1019, 1024. U r r a c a , hija de F e r n á n González, reina de León y de N a v a r r a , pgs. 511, 512, 731, 874, 928. U r r a c a , mujer de Alfonso V , p á g . 964. U r r a c a , mujer de "Ramiro II, p á g i nas 382, 392, 435, 486, 515. U r r a c a P é r e z esposa del conde Sancho, p á g . 765. U r r a c a , reina, p á g s . 1021, 1024. U r r a c a , signo de, p á g s . 512, 533. U r r a c a , supuesta viuda del rey F r u e ;

la II, p á g . 371. U r r a c a , t í a del infante García, p á gina 939. Urrez, p á g . 330. Urzannico, p á g . 237. U x a m a , p á g . 54, 434. U x a m a Argaele, Osma, p a g a 66, 70, 71. U x a m a Barca, p á g . 66. Uzanco, p á g . 326. Uzquiza, p á g s . 236, 330.

1496

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Vacariza, monasterio, p á g . 700. Vacos, págs. 53 y sigs., 59, 67, 81. Vadocondes, pág. 284. Val de Lorma, lugar, pág". 963. V a l de Salce, villa, pág. 921. Valberzoso, pág. 619. Valdeande, pág. 427. Valdegovia, pág®. 66, 117, 119, 137, 139, 140, 175, ISO, 187, 190, 192, 201, 271, 272, 398, 526, 541, 747 n. 16, 988. Valdejunqwera, págs. 300 y sigs., 317, 319; derrota, 383, 419. Valdelateja, pág. 135. Valdelucio, pág. 70. Valdemora, págs. 246, 247. Valdenoceda, pág. 187. Valdepueblo, monasterio, pág. 969. Valderrama, pág. 201; San Cosme de, 202. Valdesar, lugar, pág. 964. Valdevacas, aldea, pág. 382. Valdivielso, págs. 13S, 188, 193, 199, 272, 672. Valentín, obispo, pág. 100. Valeránica, monasterio, págs. 337, 412, 449, 499, 501, 504, 506, 509, 614, 615. Valero, pág. 180. Valladolid, págs. 167, 284; luchas en las llanuras, págs. 405, 419, 456. Valmaseda, págs. 166, 714. Valnera, pág. 141. Valpirri, valle, págs. 554, 555. Válpuesta, población, p á g s . 118 y siguientes, 143, 144, 148, 166, 172, 175, 179, 189, 191; Santa María, 117; 201, 220, 240 y sigs., 270, 272, 285, 287, 314, 323, 326, 478, 497, 526, 564, 565, 611, 614, 637; Cartulario, 370, 384, 415, 470, 480; iglesia, 617; obispado, 122 y sigs., 471,

526, 584; monjes, 514; 714, 932, 1009, 1018. Valterra, pág. 612. Valtierra, págs. 257, 300. Valvanera, historia de, págs. 504, 577; límite de Castilla, 884. Vállejimeno, población, págs. 743. Vardulia, pág. 216. Várdulos, págs. 56, 63, 64, 89, 91. Varcia, págs. 68, 70. Vasconcillos, pág. 328. Vascones, págs. 56, 59, 63, 73, 75, 76, 146, 182, 218 y sigs., 328, 342. Vasconia, págs. 65, 100, 103, 104, 200, 339. Vasquevanas, monte, pág. 417. Vecilla, La, pág. 467. Vega, pág. 104; Cartulario, 487. Veila Ennego, pág. 962. Vegila Ovecón, págs. 961, 962. Vega, monasterio, pág. 1000. Vela, págs. 496, 545, 546, 551; alfé. rez de Burgos, 521; donación a San Pedro de Tejada, 541; hermano de Diego y Fanni, 448. Vela, conde, págs. 954, 955, 957, 958, 963, 996. Vela'Alvarez, págs. 455, 470, 480; supuesto hijo de Alvaro Herrameliz, 548. Vela Alvarez, al lado de Sancho García, 879. • Vela Alvarez, págs. 935, 936. Vela Enneziz, pág. 964. Vela Falcóniz, pág. 935. Vela García; págs. 634, 640. Vela González da a San Félix de Oca el monasterio de San Millán de Porcelos, pág. 879 n. 13. Vela González, pág. 986. Vela Gutiérrez con el conde Sancho García, pág. 879. Vela Iñigoez, magnate, págs. 868, 880, 961, 962, 963. Vela Jiménez, págs. 219, 247 y si-

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

guientes, 256, 259, 297, 332, 334, 341, 384, 401, 402, 548. V e l a Múniz, p á g . 329. V e l a Muñoz, magnate castellano del siglo x, p á g . 362; supuesto hijo de M u ñ o Vela, 378; 384, 398, 549. V e l a N ú ñ e z , supuesto hijo de Munio Vela, p á g s . 548, 549. V e l a Otaecoz, magnate, p á g s . 863, 879, 880, 888, 961. V e l a Pelagi, p á g . 563. Velas, familia de los, p á g . 407; gobiernan el condado alavés desde Alfonso III, 444; su adhesión a F e r n á n González, 455; 461, 613, 765, 858, 860, 878 n. 12, 935, 959 y siguientes, 971, 989, 995, 997. Velasco, p á g s . 326, 641, 643, 926. Velasco, abad, p á g s . 460, 669. Velasco, héroe de l a batalla de H a c i nas, p á g . 743. Velasco, hijo de Suario, se entrega al monasterio de San Cosme de Cc~ zuelo, p á g . 490. Velasco, noble afincado de l a región de A r l a n z a , p á g . 428. Velasco, obispo, p á g s . 587, 595, 596. Velasco Almunio, p á g . 964. Velasco Díaz, infanzón, p á g . 744. Velasco Ermegildi, p á g . 544. Velasco F e r n á n d e z , p á g . 932. Velasco F o r t ú n i z , p á g . 586. Velasco González, p á g . 427. Velasco Gundesalviz, p á g . 640. Velasco Jiménez, vasco, p á g . 867. Velasco S a r r a c í n e z , infanzón, p á g i na 743. Velasco Téllez, p á g s . 379, 427. Velasco Telliz, infanzón, p á g . 743. Velasco Velázquez, vasco, p á g . 867. Velasco Velisquiz, de Pamplona, p á gina 586. Velascone, infanzón, p á g . 743. Vélaseos, familia de los, p á g . 426; su Velascus Furtmnionis, p á g . 637.

1497

adhesión y fidelidad al conde F e r n á n González, 455. Velasquita, p á g . 319; esposa de V e r mudo, p á g s . 684, 687, 689, 730 y s i guientes, 929. Velázquez (Academia de l a Historia. Col.), p á g . 520. Velegia, p á g s . 63, 85, 94, 227. Vélica de Guardo, p á g . 67. "Velingerus", conde de Barcelona, p á gina 926. Vellica, p á g s . 66, 67, 70, 71. V e l l i t i Muñoz, infanzón santanderino en tiempos del infante García, p á ginas 919, 920, 945. Venancio Fortunato, p á g . 63. Ventosa, p á g . 522; villa, 923. Ventrosa, conmiso de, dado por Ordoño III y su mujer U r r a c a , p á g i na 519. Ventrosa, p á g . 577. Verbera, río, p á g . 432. Vermudo II, rey de Asturias y León, derrota a s u primo Ramiro III, p á gina 393; hijo de Ó r d o ñ o III, 666; 682, 684; atrae a s u partido al conde de Castilla, 684; se apodera de l a capital, 686, 687; consolida su poder, 688; donaciones, 688, 689, 690; desarticula toda oposición i n terior, 697; a r r o j a de su reino a los musulmanes, 698; aniquila l a rebelión de los magnates, 698, 699, 702, 706; se refugia en Galicia, 706; captura a l conde de L u n a , 709; falsa noticia de su muerte, 711; i m pone su autoridad, 720; indulgencia con los conspiradores, 721, 722; cartas firmadas por Veremundo y García, 726; pleito matrimonial, 730, 732; donaciones a los monasterios de San J u a n B a u t i s t a y San Felayo, 732; entrega su hija a A l manzor, 773; reconstruye León, 778; otorga donaciones, 779 n. 11;

1498

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL

se afianza en el Poder 781; niégase a pagar tributo a Almanzor, 782; consecuencias de esta actitud, 782, 783; nuevas traiciones de sus condes, 784, 785; alianza con el conde de Saldaña y el conde de Castilla, 792; su muerte, 792, 794. Vermudo III, rey de León, págs. 698, 968, 973, 972, 1000; queda dueño de su reino, 1026; repara el monasterio de Sahagún; agravios de los Beni-Gómez, 1027; matrimonio con Jimena, 1029; su ejército se encuentra con los de Fernando y García, 1030; enriquece el monasterio de Celanova, 1031; siendo niño, Sancho el Mayor ocupa la tierra entre Písuerga y Cea, 1015; actúa contra los rebeldes, 1016; 1018, 1021, 1022, 1026, 1027. Vermudo, hermano de Froilán y A l fonso III, pág. 522. Vermudo, hijo de Alfonso V , ocupa ,el trono de León, pág. 945; acude al .matrimonio de su hermana Sancha con el infante García con título de rey de Castilla, 949, 953, 957; lucha con Sancho de Navarra, 956. Vermudo, hijo de Gotón y Egilona, pág. 394. Vermudo, hijo de Ñuño Gutiérrez, página 523. Vermudo Adefonsiz, supuesto hijo de los condes de Liébano, pág. 450. Vermudo Gatoniz, pág. 438. Vermudo Gustios entrega Villalaco a Ordoño, págs. 488, 489, 490. Vermudo Gustios, infante, pág . 745. Vermudo Gustios, signo de, pág. 475. Vermudo Muñoz, págs. 607, 613, 620, 634. Vermudo Muñoz, conde d-e Cea, hermano de Diego Muñoz, págs. 491, 1

F.i'4

Vermudo Núñez, conde de Cea, páginas 433, 468, 544. Vermudo Ordoniz, conde, pág. 1031. Vermudo Vela, págs. 549, 550. Vermudo Vigilano, pág. 964. Vermudus Ordoniz, pág. 514. Veremudus Magniti, pág. 544. Veremudus Nuniz, magnate, pág. 438. Veremundus Nuniz, págs. 518, 519. Vermuduri, pág. 334. Verulfus, pág. 341. Verga, págs. 188, 341. Vibere de Acosta, págs. 201, 270. Vicencio, obispo de Oca, págs. 461, Vicente, abad de Sahagún, pág. 438. Vicente, obispo de Oca, págs. 462, 480. Vicente, padre de Munio, se entrega a Cárdena, pág. 477. Vicente Fistoles, pág. 125. Vicenti, eclesiástico, pág. 445. Victorico, pág. 520. Vich, pág. 928. Vierzo, págs. 186, 196, 216. Vigila, págs. 183, 326, 496, 550. Vigila Alvarez, pág. 470. Vigila Enneconiz, pág. 962. Vigila Munniz, pág. 549. Vigila Sonna, pág. 398. Vigilano, pág. 314; Código de, 571. Vignau, págs. 276, 277; documentos de Sahagún, págs. 514, 521, 545. 551, 559, 568, 587, 639. Vignau y Ballest-er, pág. 44. Viguera, págs. 95, 153, 300, 317, 320, 384, 420, 571. Vilviestre, población, págs. 736, 737,. 741, 751. Villa Ramiel, pág. 546. Villa Vascones, págs. 477, 635. Villa de Mezerese, pág. 336. Villa de Zafalones, pág. 336. Villacarriedo, pág. 125. Villada (P. Z. G.), págs. 78, 85, 86, 145, 182, 209; Cartulario del'Ar-

ÍNDICE DE PERSONAS Y LUGARES

chivo de la Cat. de León, págs. 390, 515. Villadiego, págs. 247, 251, 334, 672, 923, 999. Villafalé, pág. 969. Villafranca del Bierzo, pág. 102. Villafranca Montes de Oca, págs. 67, 334. Villagallegos, pág. 587. Villagonzalo, págs. 334, 636, 931. Villahizán, pág. 342. Villalaco, pág. 488. Villalba, págs. 120, 187. Villalmóndar, pág. 305. Villalpando, pág. 710. Villamar, pág. 341. Villanasur, pág. 305. Villanubla o Anubda, pág. 167. Villano, pág. 119. Villaorovio, pág. 236. Villar, iglesia de, pág. 613. Villar de Torre, pág. 924. Villarcayo, págs. 70, 141, 163, 187, 199, 672, 1033. Villarodrigo, pág. 334. Villasabariego, población, pág. 969. Villarreal de Álava, pág. 240. Villasana, pág. 117. Villasandino, pág. 67. Villáseca, población en la desembocadura del Cea, págs. 920, 963. Villasilos, pág. 938. Villasur, pág. 334; familia de, página 379. Villasur de Herrero, pág. 305. Villateca o Villota, pág. 193. Villatomás, pág. 196. Villavascones, pág. 170, 328. Véase Villa Vascones. Villavelayo, pág. 577. Villaverde, pág. 577. Villayuda, pueblo, págs. 407, 409. Villota o Villateca, pág. 193. Villuvio, págs. 554, 555. Vimahares, monasterio, pág. 700; es

1499

fundado por Muniadona, 793; 838, 961, 962. Vimarano, abad, págs. 99, 221, 459. Vimaredus Munioni, pág. 544. Vimarhaes, monasterio, pág. 522. Vimarini, pág. 948. Vinuesa, pág. 67; límite de la alfoz de Lara, pág. 376; 610. Vindelaya (Pancorvo), págs. 66, 70. Visandus, pág. 326. Viseo, págs. 244, 246; obispo de, 493. Visigodo, pág. 64. Visontium, págs. 67, 75. Vistrarius, obispo, pág. 732 n. 8. Vistrili, hija de Gulatruda, pág. 450. Vita, mujer de Donnaia Belidia, páginas 969, 1016. Vitiza, págs. 73, 78, 79. Vitoria, págs. 66, 131, 240, 270, 443. Vítulo, abad, págs. 112, 165, 172, 238, 270, 285. Vitulus, pág. 326. Vizcaya, págs. 92, 94, 112, 162, 164, 240, 327; forma parte del reino de León, 876; pasa al condado de Castilla, 876; 1007. Voluce, págs. 67, 70.

w Wadih, lugarteniente de Hixem, páginas 823, 831, 832, 836. Walid, págs. 76, 599. Wamba, págs. 65, 81. Whitehill and Chaphmann. Iglesia de Quintanilla, pág. 368; los Manuscritos de Santo Domingo, 503. Wifredo el Velloso, pág. 415. Wisandro, abad, pág. 225. Witiza, págs. 73, 78, 79.

X Xemeno Vigilaniz, pág. 313. Ximeno, págs. 641 y sigs.

1500

F R A Y JUSTO PÉREZ DE URBEL

Ximeno Díaz, hijo de Oneca, páginas 436, 522, 523, 637. Ximeno, esposo de Adosinda, pág: 394. Ximeno, mujer de Froila Vela; ambos hacen una donación a Sahagún, pág. 587.

Yacub, pág. 98. Yepes, Fray Antonio de, págs. 44, 277 362; Crónica de la Orden de San Benito, págs. 399, 414, 431, 483, 519, 573, 642. Yusuf ben Both, pág. 102. Yusuf el Fihri, págs. 83, 98.

Zabael, pág. 337. Zaballa, págs. 119, 120, 330. Zabarula, pág. 330. Zadorra, río, págs. 240, 248. Záfale, pág. 1009. Zaguel, personaje al lado de Gonzalo Fernández en la confirmación de los Fueros de Brañosera, pág. 470. Zahagemi, pág. 336. Zahale, villa, pág. 495. Zaid, págs. 336, 373.

Zajara, fortaleza, pág. 647. Zalduendo, villa de Álava, pág. 330. Zamna, pág. 326. Zamora, ciudad, págs. 246, 260, 275, 276, 317, 335, 703. Zamora, obispo de, págs, 467, 493. Zaragoza, ciudad, págs. 67, 75, 83, 97, 102, 105, 148, 182 y sigs., 231, 255, 257. Zaragoza, gobernador y virrey, páginas 433, 601. Zarwel, gobernador, pág. 647. Zática (Zartegui), págs. 239, 240. Za/wi, jefe de los berberiscos, páginas 823, 827, 830. Zea, conde, pág. 468. Zecio, pág. 146. Zeher, pág. 336. Zeid, pág. 208. Zeifa, rey, pág. 426. Zeiss (Mans), pág. 68. Zeumer, pág. 196. Zinis Rodriz, magnate, pág. 396. Ziti Donelliz, pág. 762. Zonio, págs. 180, 326. Zorita, pág. 133. Zorraquin, págs. 330, 332, 334. Zuazo, pueblo alavés, pág. 70. Zulema, pág. 336. Zujad, pág. 645. Zuleimán, pág. 395. Zuñeda, pág. 330. Zuria, pág. 327.

ÍNDICE D E L A M I N A S Y G R A B A D O S

Pág-s.

TOMO I Mapa de la región castellana en la época romana Mapa (beato de San Severo) Jinetes según el beato de Silos Un alcaide moro Guerreros a caballo Soldado de infantería Templo Rutas de los primeros pobladores Castrobarto: Torre de Velasco San Pantaleón de Losa Sotoscueva: Cueva de la Merindad Val puesta Castrobarto: Vista general Templo y altar San Martín de Elines: Restos prerrománicos Puerta de la iglesia de Brañosera Entrada de la iglesia de Brañosera Brañosera: L a iglesia E l rey en su solio, según la Biblia de Farfá Frías: Restos del castillo : Cillaperlata: Iglesia Villalaín Bomba: Iglesia Una visión divina, según el beato de Silos Torre de Valdenoceda Castrobarto, visto por el S. E E n rey en su trono Buradón: Puerta occidental Toledo: Puerta de Visagra

64 90 93 96 102 103 110 111 112 112 112 112 113 122 126 132 134 136 144 144 144 144 144 154 161 164 168 178 181

1502

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL Págrs.

Inscripción de Fernando y G u t i n a en l a ermita de Santa Centola de Siero F r í a s : L a ciudad y el castillo E r m i t a de Santa Centola de Siero Castillo de U r b e l P o z a de l a S a l : Castillo de Rojas PaxLcorvo: A l t u r a en que se alzaba el castillo de Santa Catalina... Castillo de Santa Gadea del C i d T a r t a l é s de C i l l a Hitero del Castillo San F é l i x de Oca Tejada: Capitel de l a iglesia F a c h a d a de l a iglesia de Tejada F r í a s : Torre del puente Garganta de Pancorvo Castella V é t u l a : M a p a Inscripción de los primeros tiempos de l a Reconquista en Á l a v a . . . Cristo cabalgando- con l a ballesta en l a mano Hitero del Castillo: Otra vista de l a fortaleza E l condado de C a s t i l l a en 1884 E l castillo de Burgos s e g ú n un dibujo del siglo XVIII E r m i t a de San F é l i x de O c a Epitafio de Momo en A r g u i n e t a U n epitafio de A r g u i n e t a Templo y altar E l castillo de Burgos como lo vio. J . A . R i z i en 1661 Burgos: Trazado de l a antigua m u r a l l a sobre el plano actual de l a ciudad Castillo de Sotopalacios Molinos sobre el río U b i e r n a E l picón de L a r a , visto desde el aire Castrovido P e ñ a de Carazo E3 rey y el vasallo Cellórigo: Iglesia dentro de los muros del castillo Torrepadierne Torregalindo Pueblo y castillo de A z a Castillo de A z a P e ñ a r a n d a de Duero L a n g a de Duero Torre del palacio de A r e n i l l a s de M u ñ ó Villavieja de Muño-: Cerro del castillo

1

8

8

8 9

^ 1

9

2

1

9

2

1

9

2

192 1

9

1

9

2

2

9 2

I I 194 198 203 207 208 211 222 223 224 226 235 237 239 241 244 9 2

251 252 253 256 261 262 268 271 272 272 272 272 272 272 272 272

ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS

1503 Pág-s.

Ermita contigua al castillo de Muñó Restos del castillo de Muñó Covarrubias: Torre del puente sobre el Arlanza Atalaya del Montéenlo, cerca de Aranda Lantarón, y al fondo la sierra de Arcena Bilibio, el Ebro y Buradón Ordoño II Castillo y pueblo de Guevara Nájera Burgos: Reconstrucción del Arco de San Gil Sobrón: Pico en que se alzaba el castillo de Lantarón Sobrón: Ermita en el emplazamiento del castillo Cerezo del Río Tirón: Restos del castillo Conchas de Haro: Bilibio' y Buradón Carrión de los Condes: Muralla antigua Signos de personajes castellanos del siglo x Cellórigo: Picos en que se alzaba el castillo Buradón: Puerta oriental Fruela II Jinete. (Pe un códice del siglo x.) Restos del castillo de Término La cosecha. (Beato de la B. N.) L a recolección. (De un códice del siglo x.) E l lagar. (Beato de la B. N.) Restos condales en Tejada Grañón: Cerro en que se alzaba el castillo Rio ja, la Bureva y Montes de Oca Lápida de los mártires de Cárdena Barbadillo del Mercado: Ermita de la época condal Escultura de Quintana del Pino Fachada de un palacio. (Beato de San Severo.) Fortaleza de Hitero del Castillo Signos de personajes castellanos del siglo x Cruz de alabastro en la iglesia parroquial de Quintanilla de las Viñas • Torreón de Covarrubias • Soldado, según un manuscrito Copista o notario. (Códice de Albelda.) E l río Arlanza Altar mozárabe Documento de la colegiata de Covarrubias Dibujo arquitectónico. (Manuscrito del siglo x.) Iglesia de Quintanilla de las Viñas

276 279 281 283 286 289 291 296 299 302 304 304 304 304 306 311 314 315 320 324 325 327 329 330 333 336 336 336 336 340 342 343 347 350 353 355 359 360 362 365 367 368

1504

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL Pá
E s c u l t u r a de Quintanilla de las V i ñ a s Monasterio de A r l a n z a : E r m i t a de San Pelayo Ccvarrubias: Supuesta casa de F e r n á n González Restos del castillo de L a r a . San Millán de L a r a Ruinas en C o r u ñ a del Conde E l alfoz de L a r a Signos de F e r n á n González y s u madre Adornos de Quintanilla de las V i ñ a s Relieve de Quintanilla'de las V i ñ a s R a m i r o II E l castillo de Burgos: Grabado del siglo x v i L a r a : Restos de l a iglesia Inscripción fundacional dé L a r a Iglesia de San Millán de L a r a Iglesia de Casuar F a c s í m i l de l a carta de p r o f e s i ó n de V i g i l a Cardaba Detalle de l a ermita de Santa M a r í a de Cardaba

:

Cascajares de l a Sierra L a pena de ceguera. (Manuscrito del siglo X.) Jueces examinando u n a causa,. (Manuscrito del siglo X.) Iglesia r o m á n i c a de San Quirce Burgos: P u e r t a de Santa Gadea Hueste mora. (Manuscrito del siglo XIII.) Signos de personajes castellanos del siglo X V i s t a de S e p ú l v e d a C á r d e n a : Restos de l a é p o c a condal Cascajares de l a Sierra Hacinas: Restos de una torre Simancas: Pueblo y castillo Monzón de Campos: Castillo Sacramenia . G r a ñ ó n : V i s t a general Restos del castillo de S a l d a ñ a C a r t a de A s s u r F e r n á n d e z Burgos: A r c o mudejar de S a n M a r t í n Prisioneros ante u n rey. (Biblia de Farga.) E l castillo de Burgos U n guerrero y un obispo. (Códice Emilianense.) Signos de personajes castellanos Cihuri San Vicente jo: Capitel p r e r r o m á n i c o

3



6

8

3

6

8

3

6

&

376 3

8

3

8

1

7

3

9

0

395 400 400 400 400 400 400 400

..

...

400 407 408 422 424 432 437 442 445 448 448 448 448 44g 448 448 448 453 463 469 473 475 480 4gQ,

ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS

1505 Pás-s.

San Vicente del Valle San Vicente del Valle: Restos de época condal Coruña del Conde: Recinto de la ciudad romana de Clunia Iglesia de Belén, Carrión de los Condes Armiger o alférez. (Libro de los Testamentos.) Relicario del siglo xiv Mapa. (Beato de San Severo.) .

480 480 480 482 485 492 496

TOMO II Un copista. (Beato de San Severo.) F l claustro de Silos Escultura del claustro de Silos Pancorbo: Restos del castillo de Santa Catalina Salinas de Anana Castrogeriz: Meseta del castillo Página de los Morales de San Gregorio Miniatura de los Morales de San Gregorio ., Página de los Morales de San Gregorio Tordomar: Restos de la época condal Valdeante: Pila bautismal de la época de los condes Restos antiguos en Jubilla del Agua Moros en retirada, según un manuscrito del siglo XIII E l árbol de la vida. (De un códice del siglo x.) L a consagración del rey. (Antifonario de León, siglo XI.) Signos de Ordoño IV y Urraca. (Tumbo A de Santiago.) Jinetes y peones. (Beato de Fernando I.) •. Covarrubias: Sepulcro de doña Sancha, mujer de Fernán González. Montorio: Restos de-la época condal Montorio: Iglesia de San Miguel Montorio: Restos de la época condal Valpierre: Monumento en el lugar de la batalla San Pedro de Arlanza: Ventana y pinturas románicas Castro-Urdiales o Sámano: Restos del castillo Albulos: Pila de la época condal Los jinetes del Apocalipsis. (De un códice del siglo x.) Carrión de los Condes: E l vado frente a las iglesias de Belén y Santa Isabel Iglesia de Torremormojón E l rey Ramiro (d-e Viguera), según el códice Vigilano Fernán González y Sancho el Craso, según una crónica de la B. Real del siglo xiv

500 502 505 512 512 512 512 512 512 512 512 516 524 527 530 533 542 544 544 544 544 544 544 544 544 558 561 567 571 573

1506

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL Pág-s.

A g u i l a r de Campeo: V i s t a posterior del castillo A g u i l a r de C a m p ó o : U n a vista del castillo Santa Gadea del C i d : Reproducción de un grabado antiguo Covarrubias: Sepulcro de F e r n á n González U n juglar, s e g ú n el beato de Silos Duelo. (Manuscrito de San Millán.) • B i b l i a de C á r d e n a , siglo X E l caballero luchando contra el d r a g ó n L u c h a de jinetes. (Iglesia de Rebolledo.) Iglesia de Valpuesta Escena de duelo. (Beato del B u r g o de Osma, siglo XI.) Capitel p r e r r o m á n i c o de San Pedro de C á r d e n a Castillo de Caracena (Soria) Gorniaz: V i s t a p a n o r á m i c a • San Esteban de Gormaz: Sepulcro del héroe legendario Vivas Pérez. P u e r t a de l a torre de Noviercas E s p o l ó n de l a fortaleza de A t i e n z a Gormaz: P u e r t a principal y saliente del Sudeste G o r m a z : V i s t a sudeste del castillo Gormaz: P l a n t a del castillo Castillo de Gormaz (detalle) Fortaleza de A t i e n z a Avance de Castilla entre 884 y 980 L a reina Teresa. (Libro de los Testamentos de Oviedo.) E l ave y l a serpiente. (Beato de Gerona.) Zite Piniolez cede su herencia a d o ñ a U r r a c a de Covarrubias en pena de sus crímenes

5

7

6

5

í

6

576 5

7

6

5

8

2

5

8

8

5

9

2

598 604 617 622 640 640 640 640 646 648 649 650 652 654 656 656 661 667 671

Signo de G a r c í a F e r n á n d e z . (Libro de los Testamentos.) M a g a ñ a : Castillo moruno Donación de Juan y otros a San Cosme de Covarrubias Covarrubias: L a s Mamblas Covarrubias: Torre y colegiata E l abad Velasco vende al conde G a r c i F e r n á n d e z sus posesiones en Covarrubias

672 672 672 672 672

L a s almas de los muertos por C r i s t o Donación del abad A p a z al monasterio de San Clemente de M o n dabar, a ñ o 978. (Burgos A . C.) Signos del rey Vermudo y su mujer E l v i r a . (Libro de los Testamentos, fol. 88.) : Signos de l a R e i n a Velasquita, el obispo Gudesteo y l a condesa Mummadona. (Libro de los Testamentos, fol. 88.) C a r t a fundacional del infantado de Covarrubias, a ñ o 978. (Burgos - ->

679

A

c

672

680 683 688 688

ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS

1507 Págs.

Iglesia de Melgar de Fernamental Signos de castellanos del siglo x Rendición de un castillo. (Manuscrito de San Galo del siglo x.)... Melgar de Fernamental: Vista general San Esteban de Gormaz: Capitel de la Iglesia románica de S. Miguel. Osma Castillo de Peñafiel Guerreros a caballo. (De un códice del siglo x.) E l hombre y el dragón. (De un códice del siglo x.) Sancho y Florencio. (Colofón de la Biblia de León.) Asalto de una fortaleza. (De un códico del siglo x.) Planta general del castillo de Burgos y sus alrededores Vermudo II. (Tumbo A de Santiago.) „. Vermudo II y su mujer Elvira. (L. de los Testamentos de Oviedo.) Después de la batalla. (De un códice del siglo x.) Castillo de Galve Defensa de un castillo. (De un códice del siglo x.) San Pedro de Cárdena Coruña del Conde Castrogeriz: Restos del castillo Najera: Eminencia fortificada en tiempos antiguos San Leonardo: Ruinas del castillo Barbadillo del Mercado: Restos condales Castillejo de Robledo, cinco kilómetros al sur de Langa Castillo de Bérlartga de Duero Torreón de Doña Lambra (Burgos) Saeteros y jinetes moros asaltando una ciudad cristiana. (Manuscrito del siglo xin.) Burgos: Una vista de la torre de D. Lambra, avanzada del castillo. Un abad. (Antifonario de León, fol. 241, siglo Xi.) ; De un códice del siglo x Almenar: Restos dé antiguas fortificaciones Curielr Castillo Venta de Ovecó, año 993. (Oña, A. H . N.) Ruinas militares en Calatañazor E l rey en su lecho y la guardia. (Beato de Silos, fol. 239.) Naves musulmanas. (Manuscrito de} siglo xm.) .... El gallo y la raposa. (De un códice del siglo x.) Campos de Hitero, vistos desde el interior del castillo. (Foto Domínguez) •-. Detalle del castillo de Clunia Reyes concediendo un castillo a uno de sus vasallos. (A. H . N.)... Asalto a una fortaleza. (Manuscrito de San Galo de| siglo x.) a

692 698 703 704 704 704 704 707 713 715 717 720 723 729 736 742 7,49 752 752 752 752 752 752 752 752 753 76,3 772 778, 782 784 784 784 784 7§5 790 798 801 806 809 813 31

1508

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL Páe's.

Berlanga ,. Escenas de l a vida musulmana, s e g ú n l a arqueta de marfil conservada en P a m p l o n a San Millán de l a Cogolla: I n t e r i o r de l a iglesia ;•••• Carrión de los Condes: V i s t a del puente sobre el C a r r i ó n Asalto de una ciudad. (Leovigildo en Cantabria. Arqueta de San Millán.) • Castillo de C l u n i a Gormaz: Lienzo de m u r a l l a E l castillo de Gormaz visto desde el Norte •••• E l castillo de Burgos a fines del siglo xrx Inscripción de Cervatos '• Piedra del castillo de S a l d a ñ a , con dibujos de l a é p o c a condal—una palmeta y una estrella—y el comienzo de una inscripción á r a be. (Foto D o m í n g u e z , Palencia.) P l a n t a de l a torre de Noviercas E l castillo de P e ñ a r a n d a del D u e r o Ventana de l a torre-atalaya de Noviercas Castillo de P e ñ a c e r r a d a Mendoza: Restos del castillo U n banquete de damas. ( B i b l i a de Rodas, siglo XI.) Músicos. (Beato del siglo X, de l a B . N . , fol. 127.) Escena de l a vida m u s u l m a n a en una cajita h i s p a n o - á r a b e de marfil. (Louvre.) U n juglar. (Beato de Silos.) San Salvador de O ñ a Donación de Sancho G a r c í a a Oña, a ñ o 1011. (A. H . N . ) Sancho G a r c í a da a O ñ a l a v i l l a de L a Nuez, añ o 1014 (A. H . N . ) . Caminos y castillos del avance de Sancho el M a y o r Inscripciones en e l P r i o r a t o de San Frutos. (Arch. de Silos.) Signos de personajes castellanos de los siglos X y XI Prelados discutiendo ante u n a t r i l . (Códice Emilianense.) ............ Torre de l a a b a d í a de H u s i l l o s U n banquete de caballeros. ( B i b l i a de Rodas.) E l infante García. (Landa de s u sepulcro en León.) Epitafio del infante G a r c í a e n L e ó n Pancorvo: Castillo de S a n t a M a r t a P a v é s — e s c u d o — d e u n caballero de l a f a m i l i a de los Salvadores, procedente de O ñ a , conservado hoy en l a A r m e r í a Real Portada de l a iglesia de V a l p u e s t a Restos del castillo de P o r t i l l a C a r t a de "caución" a d o ñ a U r r a c a de Covarrubias. (Burgos, A r c h i vo de l a Catedral, V , 69, n ú m . 90.)

8

1

6

8

1

6

818 8 2 6

8

3

3

8 3

^ 835 837 8

3

8

841 847 855 864 883 890 900 908 909 911 912 912 912 912 922 931 933 944 948 952 974 978 985 991 992 992

ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS

1509 Pásrs.

Guevara: Ruinas del castillo E l rey Pedro I de Aragón concediendo un privilegio a un obispo. (Lee. de Jaca, siglo XI.) E l águila y el ciervo. (De un códice del siglo X.) Castillo de Urbel Coruña del Conde: Ermita románica Pila prerrománica de Garray Iglesia de San Millán de la Cogolla Fernando I y Sancha, su esposa. (L. de los Testamentos de Oviedo.). Un jinete. (Beato de Gerona, siglo x.) ¡ Los obispos del Concilio de Jaca (1063) Iglesia de Cervatos Cervatos: Ábside de la iglesia San Martín de Prómista Seemena Regina. (Tumbo de Santiago.)

994 995 998 1004 1006 1008 1008 1008 1012 1018 1023 1025 1028 1032

ÍNDICE D E MATERIAS TOMO I Págs. PRÓLOGO

CAPITULO I.—Las Fuentes Los cantares de gesta.—Las Crónicas y los Anales.—La Crónica Albeldense.—La Crónica Profética.—Crónica de Alfonso III.— Sampiro.—Crónicas m á s recientes.—La Crónica General.—Investigaciones eruditas.—Las historias árabes. —Las fuentes docucumentales.—Valor de estos materiales. CAPITULO II.—Antecedentes históricos

y geográficos

51

Prehistoria.—Divisiones tribales.—Filiación racial.—Celtismo e iberismo.—En l a época romana.—La invasión germánica.—Antiguos restos en tierra castellana.—Las calzadas. CAPÍTULO III (711-757).-—Los comienzos de la Reconquista en Asturias y Cantabria

73

L a conquista musulmana.—Los dos focos de rebeldía.—Los caudillos.—Cristianos y musulmanes.—La táctica de Alfonso I. CAPITULO I V (757-792).—Las luchas durante el siglo VIH

87

Cantabria y Bardulia.—La primera carta castellana.—Reacción islámica.—Nuevos rumbos en l a política asturiana.—Vecilaciones en Oviedo.—Advenimiento de Alfonso II. CAPITULO V (793-842, ,—Los primeros repobladores Cansancio en Córdoba.-—La corriente foramontana.— E l nombre de Castilla.—El abad Vítulo.—El monasterio, órgano de restauración.—El obispo Juan de Valpuesta.—La sede valpos-tana.— Otras corrientes de repoblad.ón.—Luchas violentas.—Brañosera.—En la orilla del Ebro.—El abad Avito.—Las racias musulmanas.

106

1512

FRAY JUSTO PÉREZ DE URBEL Págs.

C A P Í T U L O V I (842-850).—Los

143

jueces

P a u s a en l a a c t i v i d a d r e p o b l a d o r a . — E l rey R a m i r o I.—Desordenes p a l a c i e g o s . — R e p o b l a c i ó n en el E s l a s o f o c a d a . — D e c i s i ó n de los castellanos.—Significado de l a i n s t i t u c i ó n de los juec e s . — M o t i v o s . — C a r á c t e r de los j u e c e s . — M é t o d o s j u r í d i c o s . — L o s n o m b r e s : L a í n C a l v o . — Ñ u ñ o R a s u r a . — P r e s t i g i o de los j u e c e s Origen de los r e p o b l a d o r e s . — L a p r e s u r a . — P r o c e d i m i e n t o . — E l instituto monacal.—Propiedades m o n á s t i c a s . — L a r a z a de los p r i meros repobladores. 1 8 1

CAPITULO VII (850-873).—Él conde Rodrigo

',

Divisiones en el Islam.—Desconcierto entre los musulmanes.—A v a n c e de l a r e p o b l a c i ó n . — F i s o n o m í a de l a p r i m i t i v a C a s t i ,,, ; l i a . — U n caudillo e c l e s i á s t i c o . — E l a b a d R o d a n i o . — E l p r i m e r conde.—Castalia. V e t u l a , — L o s colaboradores de R o d r i g o . — L a n u e v a l í n e a f r o n t e r i z a . — E l conde, frente a los m o r o s . — P r í n c i p e de los g castillos.—Rodrigo q u e b r a n t a las A s t u r i a s . — L a c a m p a ñ a alavesa y sus consecuencias.—El d o m i n i o de P a n c o r v o . v

CAPITULO VIII (873-89).—Diego Rodríguez Porcelos

224

C r o n o l o g í a . — T e n d e n c i a s c e n t r a l i z a d o r a s de A l f o n s o I I I . — E l poder condal, d i s m i n u i d o . — A c t u a c i ó n del conde R o d r i g o . — R e s t a u r a c i ó n de O c a , — I n t e r v e n c i ó n en Á l a v a . — V a l p u e s t a y A u c a , — V i c torias y p r o g r e s o s . — C a s t r o g e r i z . — A c t i v i d a d de V e l a J i m é n e z . — F u n d a c i ó n de L a r a . — B u r g o s y U b i e r n a . — C a m p a ñ a s de A l m o n dir.—Alfonso I I I y el e m i r de C ó r d o b a . ......

CAPITULO I X (890-910).—Alfonso III y él particularismo castellano.



259

P a z con los m o r o s . — L a l í n e a del A r l a n z a . — P a u s a en l a repoblac i ó n . — L a a c t i t u d de A l f o n s o I I I a l fin de su reinado.—Castilla, d i v i d i d a . — C a s t i l l a , c o n t r a A l f o n s o I I I . — E l rey G a r c í a y l a exp a n s i ó n castellana.—Osnia, r e p o b l a d a . — E l s e ñ o r de Lara.—Desde C a s t r o g e r i z a R o a . — L a l í n e a del D u e r o .

CAPITULO X (910-924).—Condes que pasan

-\

:>

289

Gonzalo Téllez y Gonzalo F e r n á n d e z . — L a frontera riojana.—Ord o ñ o I I . — L a s i t u a c i ó n en C ó r d o b a . — L a l u c h a en el Duero.—Hacia l a R i o j a . — V a l d e j u n q u e r a . — C o n d u c t a de los castellanos.—El episodio de T e b u l a r . — L o s condes, c a s t i g a d o s . — E l misterio de Gonzalo F e r n á n d e z . — Ñ u ñ o F e r n á n d e z . — U n descendiente del conde R o d r i g o . — L a s tres C a s t i l l a s : C a s t i l l a l a V i e j a , B u r g o s y L a r a . — L a R i o j a , definitivamente conquistada.

CAPITULO X I (925-930).—Sangre y espíritu R e v u e l t a s en L e ó n . — I n c e r t i d u m b r e en C a s t i l l a . — C r i s o l de r a z a s . — L a sangre v a s c o n a . — V a s c o n i z a c i ó n de l a zona oriental. L o s vascos, en l a R i o j a . — L o s c a u d i l l o s . — L a corriente m o z á r a b e . — E l í m p e t u de C a n t a b r i a . — N o v e d a d y originalidad.

319

ÍNDICE; DE MATERIAS

I 51 §

Págs. CAPITULO X I I (900-930) .—Comienzos de Fernán González

345

n

Las fuentes.—El linaje.—Primeros años. —Cuestión cronológica,— , . L a "comitissima".—Restauración de Santa María de Lára,—Sari Millán de Belbimbre.—Dos familias rivales, :

CAPITULO X I I I (931-932).—De Lora, a Burgos ,...v-;^...-....^...!....;v

" '375

E l alfoz de Laxa,-—Donaciones piadosas.—La boda del conde.— Guerra civil en León.—Triunfo de Ramiro.—Fernando, en l a contienda.—Conde de Castilla.—La fazaña.—Un pleito en Burgos.— ,,., Optimismo castellano.—Fervor religioso. i

'..'

.

.

v,

.

-



'

.

.'..•.'..-•..--

CAPÍTULO X I V (932-944).—Él campeón déla

.

'

" '• ,

•• •

Cruz'.'.,....v,..,....'.'...,...•.,,.

r• O AJÍ V

,416

Hazañas fabulosas.—Victorias sobre los moros.—El día de SivD : mancas.—Indicios de malestar.—El condado de Monzón.—Repoblación de Sepúlveda,—Assur Fernández.—Acatamiento provisional.—Diego Muñoz, el enemigo.—Diego Muñoz, el aliado.—Sumisión pasajera,—Preparativos.—La ruptura.—Assur, en Castilla.— L a prisión del conde.

CAPÍTULO X V (945-951).—Triunfo

de Fernán

González

467

Diego Muñoz sale de l a cárcel.—Relato de los juglares sobre l a liberación del conde..—El conde, libertado.—Reaparición en la corte.—En l a comitiva regia.—Desconcierto en Castilla.—La actitud del conde.—Mejoran las relaciones entre el conde y el rey.—De nuevo en la corte.—El conde, reclamado.—Victoria sobre sus enemigos.—Ofrenda de agradecimiento.

TOMO II CAPÍTULO XVT (951-956).—Ordoño III y Fernán González

499

Los monjes y el conde.—ímpetu y cansancio.—El clero y l a causa de Castilla.—Combinaciones políticas.—El plan de Ramiro.—Muerte de Ramiro, y sus consecuencias.—Guerra dinástica.—Lo que nos dicen los documentos.—Partidarios de Sancho en Portugal.— Nuevos choques con los moros.—El conde y el pueblo.

CAPÍTULO X V I I (955-962).—La lucha definitiva Sancho, rey.—Rebelión de Ordoño Adefonsiz.—Fernán González, contra Sancho.—Personalidad de Castilla..—Seguridad en su territorio.—Castilla, contra Sancho.—Ordoño, . reconocido en Galicia.—Sancho sale de León.—El conde don Vela, en l a contienda.—La familia real de Navarra, en Córdoba.—La guerra con Navarra.—Humillación en Córdoba.—Los moros, en León.—Resistencia de Fernán González.—La sorpresa de Cirueña,

529

1514

FRAY J U S T O PÉREZ DE URBEL Págs.

CAPÍTULO X V I I I (962-970) .—Últimos

años del Buen Conde

575

Lealtad castellana.—Vencedor desde su torre.—La infanta de Navarra.—Historicidad de l a gesta.—Los navarros, en León.—Victoria del conde.—La leyenda del azor y el caballo.—Nuevas luchas con los moros.—La diplomacia musulmana.—El hombre que no se rinde.—La aureola del héroe.—El padre y el hombre.— Transformación en Castilla.—Preocupación cultural.—Sentimiento religioso.—Ofrenda propiciatoria.—Acto de acción de gracias.— L a muerte.—El señorío familiar.—La casa de L a r a y la de Saldaña. CAPÍTULO X L X (970-975).—Comienzos de Garci Fernández

629

Toma de posesión.—Ultimo homenaje a l héroe.—Candeña, nuevo centro religioso de Castilla.—La política leonesa.—Córdoba y las cortes cristianas.—Reacción castellanoleonesa.—Expedición audaz de García.—La coalición cristiana.—La fortaleza de Gormaz.— Fracaso de l a expedición. CAPÍTULO X X (976-988).—Castilla,, al frente de la ofensiva anti-

islámica

659

Situación en Córdoba.—Cambio político en León.—León y Castilla.—Primeras campañas de Almanzor.—Expedición victoriosa de García.—Fundación del infantado de Covarrubias.—Optimismo y esperanza.—Los Fueros de Castrogeriz.—La figura de Almanzor.—Derrota de Rueda.—Garci Fernández y los monasterios.— Ramiro y Vermudo.—El tesón del conde García. CAPÍTULO X X I (987-992).—Las devastaciones de Almanzor

697

E l rey de León y sus condes.—Los musulmanes, en León.—Los aliados de Almanzor.—El conde García, en tierra leonesa.—El conde de Saldaña.—Conjuración en Córdoba.—Campaña sobre Castilla.—Nuevo ataque a l a frontera del Duero.—Tregua.—El retorno de Vermudo. CAPÍTULO X X I I (992-995).—Últimos años de Garci Fernández

725

E l luchador infatigable.—García, en León.—La reina Velasquita.—El conde se eclipsa.—Probables manejos de Almanzor.—Los cantares de gesta.—La muerte de los siete infantes.—Poesía e Historia.—Galib ben Amril.—Ruy Velázquez.—El linaje de Gonzalo Gustios.—Señores fronterizos.—Cronología de la gesta.—La política de Almanzor en el Cantar.—Trama urdida contra el conde.—La gesta de Garci Fernández.—El Cantar primitivo.—El hijo del conde.—La condesa ribagorzana.—Se hace pública l a rebelión.—Almanzor, en l a frontera del Duero.—Confusión y anarquía.—Muerte heroica del conde.—Su sepultura en Cárdena.

CAPÍTULO XXIII (995-1002).—Sancho García y Almanzor L a paz y sus condiciones.—La situación en Castilla.—Reorganización.—Los enemigos interiores del hagib, aniquilados.—La campaña de Compostela.—Los condes traidores.—Política interior del

771

ÍNDICE DE MATERIAS

1515

Págs. conde Sancho.—Un rival de Almanzor en África.—Unión de los caudillos cristianos.—La arrancada de Cervera.—Sancho, contra Almanzor.—El último encuentro. CAPITULO X X I V (1002-1010).—Sancho García, arbitro del Califato.

803

Abdelmélik.—Alianza castellanoleonesa.—Intervención del hagib en los Estados cristianos.—Sancho, frente a Abdelmélik.—Las últimas campañas del hijo de Almanzor.—Sancho, vencedor.-—Sancho! y su amigo el Beni-Gómez.—García Gómez.—Guerra civil en Córdoba.—Sancho, en l a capital de los califas.—Los catalanes, con A l Mahdi—.Sancho recobra sus plazas.—Nueva ocupación de Sepúlveda.—La habilidad del conde. CAPITULO X X V (1000-1017).—Sancho García y Alfonso V

843

Expansión por el Pisuerga y el Cea.—Relaciones con León.—Alfonso V , contra Castilla.—Alfonso y Sancho, frente a frente.— Los Velas.—Rodrigo Vela, en León.—Otros fugitivos de Castilla.—Vascones en Portugal. CAPITULO X X V I (1005-1017).—Sancho García y Sancho Garcés

843

Cuestión cronológica.—Sancho Garcés y Munia de Castilla.—Las miras de Navarra sobre l a Rioja y Álava.—Sancho y los V e las.—Fijación de l a frontera riojana.—Sancho, conde asturiense.—Castilla, en Álava.—Averiguaciones cronológicas.—La amistad de los dos Sanchos.

CAPITULO X X V I I (1011-1017).—Últimos años de Sancho García

899

L a infanta Tigridia.—Fundación de Oña.—Un nuevo infantado.— Sancho de Castilla y Ramón Berenguer de Barcelona.—Juicio de un autor árabe.—Paralelo entre los dos Sanchos.—El conde Sancho y l a cultura musulmana.—La obra de Sancho García.—Su muerte y su grandeza.

CAPÍTULO

XXVIII

(1017-1028).—Minoría

turbulenta

del

infante

García

917

Reconocimiento del infante.—Ofensiva leonesa.—La protección de Sancho el Mayor.—El infante, en l a documentación.—Una fiesta en Covarrubias.—Anarquía interior.—Fin de l a menor edad.—El partido navarro.—Acercamiento a León.—La boda del infante.

CAPITULO X X I X (1029).—El infante García y la, aristocracia leonesa. Los cantares de gesta.—Relato de l a Crónica General.—El T u dense y el Toledano.—La Najerense.—Los Velas, en l a corte de León.—Rodrigo Vela desaparece.—Fernán Gutiérrez.—Fernán Láinez.—Aportaciones de l a epopeya.

951

1516

FRAY JUSTO PÉREZ DE tJRBEL Págs.

C A P Í T U L O X X X (1029).—El infante

y sus infanzones

977

E l sepulcro de León.—El epitafio de Oña.—Munio Gustios.—Munio Rodriz.—Gonzalo Muñoz.—Significado del monasterio de Oña.—La influencia del rey navarro.—El verdadero enemigo.— N i justicia ni venganza. C A P I T U L O X X X I (1029-1038).—Fernando Sánchez,

conde de Castilla,

1003

Sancho se apodera del condado.—Modificación de fronteras.—Fernando, reconocido.—L,a conquista del Cea.—Sancho se proclama rey de León.—Vermudo, despojado.—El conde Fernando y el rey Vermudo.—Moderación del hijo de Sancho el Mayor.—"Vermudo, frente a Fernando.—Pervivencia del alma de Castilla.

T O M O III

APÉNDICES I.—DOCUMENTOS CASTELLANOS

1035

I I . — D O C U M E N T O S DE S A N T O TORIBIO DE L I É B A N A

1333

III.—DOCUMENTOS DE S A N T A M A R I A DE PIASCA

;......

1369

IV.—NOMBRES DE NOTARIOS DE CASTILLA

1383

V«—-PERSONAS M Á S I M P O R T A N T E S DE L A C A S T I L L A CONDAL

....;..

VI.—Los DESCENDIENTES D E Ñ U Ñ O R A S U R A Y L A Í N CALVO

,

V I I . — L A PERSONALIDAD DE ORDOÑO I V

ÍNDICE DE MATERIAS

1433

1439

ÍNDICE ALFABÉTICO DE PERSONAS Y LUGARES ÍNDICE DE LÁMINAS Y GRABADOS

1389

1443 :........

.....;.

1501 1511

LICENCIA

IMPRIMÍ FR.

ISAAC

D E L A ORDEN

POTEST:

M.

a

TORIBIOS,

Abbas Silensis.

NIHIL FR.

AUGUSTINUS

OBSTAT: R.

D E L POZO,

O.

S.

B.

Censor de la Orden.

LICENCIA D E L ORDINARIO

NIHIL DK.

OBSTAT:

ANDRÉS

LUCAS,

Censor,

1." de diciembre

de 19^5.

IMPRIMASE: CASIMIRO,

Obispo Vic. Gen.

Auxiliar.

m DEL DE

^ i V L O 111"

CNJ

00 r— 00

13

Related Documents

Tomo Vii.pdf
January 2021 0
Tomo I
January 2021 13
Tomo 1
February 2021 10
Tomo 28
January 2021 7
Tomo V.pdf
January 2021 1
Tomo Vi.pdf
January 2021 0

More Documents from "gsterrinha"

Imperio Romano: Historia
January 2021 3
Tomo 3.pdf
January 2021 1
Tomo 1
January 2021 12
Tomo 2
January 2021 12
March 2021 0