This document was uploaded by user and they confirmed that they have the permission to share it. If you are author or own the copyright of this book, please report to us by using this DMCA report form. Report DMCA
f mi5.!no. La hoS>t.i:idad y J~ d~NX'id•' de-l d<"sicrto shvtn ran~ tCido o ... t-!lt:"m~ntus f-'HiL'utr6pic.-os a un Yo qu€' Cl-fJCf41 1.IC £uS s.ucilos de aventtrra un pas;~jt- dvl Hn11tc y Lu ~~.uuu\cia ct.- una npuf•..m. 1!1cunqu ist.tdot d~ las arenas h'ttn $p(.n'tl1 f.lntunt"t'S ''"'~~'''·l'l dt•sif"l'tn. lo'> rni~m~ d ('SCOS v las mi.smas obsetcion~~ r-nmo
.
-
e l !e t"'l'lfllrio q ut\ .~ 1 ~ m. Gl UC':.icrtn 1W ~s ptopiMtCl,te Uf'IIJ ~ut>rta que se t~brt h11cia ,,tm m undo, sino uH ptclcXh"J Pt"'tO. nk,,n?:-tar \II' Ot.rO Yo. cl OtTO d t>l Y(). N. Tll..1tl....f'I~Cpl()f;\rin.,.,. ,..,h~rie-:-.n<:~", dan.<~ L: ,r.r~rrl. 1?, p. 199.
1~
Tteo't~rtl,
iu.i.rl
l ~O.
\1''
en cl Hogg.1r, nos pone en
un lug.u de rodf<> y df' mcm1da. Cad.: cnnilni\o tC'itcra~ en did '· l;t S'-~' de A~r-'h.'m Ah~r.dnn:ando kl ciutUKI de Ur p.Mn ltoawo.. t.•n un lug.u de 501t'dad y de- o;.jJt"f'lciu. Tt!C.lu n.1iro cJ\ cl u1m1l'nY..a C\IOlO un (('f\U.ndamiento del nnmdo, cumo un IMI•I""''• un dnpt,..mit.'tltu de! hombre antiguo. la milTCha a1 "" ~ dej.1 mf"'dir ~'lin ln." courdc-nad~ 1-~izontaks de --=~:;~,:n'COC'ridol. s&nO ~frn 1~:.' rlt- l."l pmfu:uJiddd. La huid.l co J1 ,, Ullol
I ~.
1\~.:;cktt.:!m
tiri''" t.lt: irn...lgcatcs hcrokas en im5.gelleS lllk'i•' H des:eno nC'I arart~ffa mils CtHnO ti~rra d~ pils~jc. Sh''IO a.1 11\- l.t ronw:t·..,i(m
n'\.1 ! que pA!11ljt> , . d 1:->tt~nna. Plantc~.r sus ticJ\d<\S en plCJ'lO vltntCI. ~"'tilr
mudo por 111 sr-:. tenf'T hambn: de ct~s. cxtmnjcras, cntn:g~rst.a Ia llbc.rtad del movimiento. Fl d+!Slertu t.'Santc ttxlo p.ua. cl que ~rno,ona 1.-l t.tcr.rn cllug..u donde las palahras y las n~ ~ u\CuCf\ttM ligad.as en vcrd.td objcti\'a de adecuac:Km~ dondt> .-1 ..nu y cl tOUCJ( I mi.-ntQ Sf' n1nfundt:n en tL
sc
~ 11
pruner lugilr por In ln'lllJ.)inm.:i6n
~w.onto LU'
csp"do intimistn
Lu vidu donde el atma tom a poSL"Si6n de sf m\sm<~. En c1 dL"Sierto, en efe<::to, Ia~ fmm
EJ relatu dramatico del pcrderse en el dt.!sierh) de- Saint· ExupCiy no c-s s6lo un r~::lah) l>iogrMh:o de w1 ncddentc de a\•i6n lm cL Snhac,\. Ei acontedmiento ac..-c.cde de hecho a !a dimcn.si6n de u ri<\ cxp~r:enci~ paradigmciticn que co:ncentra en elLa c1 dcscubrirnicnto iut:\g inativo d~ un sufrimicnto sagrado, d~ un cMacHsmo interior, que marca t>l pas••jc c:n un c-spado "jrna~.~mll''. Las int.cr· minn.blcs march('!~ c<mn~ntricas en torno a los Tf:!~ht.; del ~wi6n se tnlr,sf<Jrtnan_. en favor del d eliri(l del esp~rih.l y de los St:ntido.~, en un<~ ~xrx·:ricnda deJa desrnesura del mundo, que ft'!CI.lerda el pi'lsa~ je de Ia~ tcntadoncs d e san Antoni<'> pintadas por Griin~nwald: ''levante mi:'> brazos griland,o, p~rv ~s~ hombtC' que ge'Sticulaba no era m6~ qu;.: Lu\..\ toea negra. Tc.,civ se anitna ya en el desiertv. Yo querfa d <.~pcrtM a ese bed\lino qut: dormfa y el se habfa mudado en trc.mc:o de ~rboJ n..:-gro. zEn trnnco de .Stbol? .t:sta pre~end~1 me SC.lTpr~nd<~ y -yo me indino. ~,:;l:!o lcva.nh\t una ram a qut>brada: ies d~~ m
d~ la~
im:igenes
1 11 111~ de I)CCro, pctrificadas, vitrifi<.:adas, color de tinta. Di~rin~o " .. t,,yf,t cl nudo d(• l:tS .ran);1S, pPrc-ibu Ia!-> tMsiones de 1~ vidt~, cuenIH l11t MllllOS dcl tronc:o. f.ste ho~qut! que cstuvo lleno de piij~rc.1s y 1, 111\liiC." h u sido golpeadc.1 p(.lr la ma1dici6n y cambiado en ~aJ. Y i• 11ht tlue esc paisaj~ me es hc.~Stil. ~'!Us n~gtos que esta armad ura le hlttrro de I;_)!-> colinas1 esos restos su1ctrU'tes me recha7<m. iClue hJcer aqul )10, de quien el cuPrpo sc disolvera. que p~1r.do 11 ~ 1 !\flU( en Ia eternidad?... No h.'ly aquf ni
"'''\' r
( (lrno no sentiJ: que 4:!1 puisajc mineral p-ermit+;! aquf trt1du~ir u.a lut.:h., o:mtra Ia muerte, que la pru~ba hl.ici.ltica deJa dE:'l'rota I \u t•ncuentra en el desierto una suerh:' d~ ~paciJI.iz.aci6n intent 11 '"•tt paisaje se persigue, en clccto, un dtAlc.1g<' interminable et ttrc lt1!1t•l'h' c6smica y la mue~ espiritui.'IL Y si., romo lc.1 d ice \.. &' lllil\1, ••h1da lucl)...1 li~ne nece~idad al misnto tiempo de un objt!tc.1 II 1111 d.c<::orado''il ... en ni.nguna part~ el drall'la interior accede ,, ,. "'"J1n•si6n mas alta que- en Ia dest1udez
LA AliANZA 0£ LA TIERRA Y DEL CJF.LO l 1t-ru e1 encucntro del rostro del m<~l v de 1a muerte no es Ia I" 1J• •1dd fina l. La dcscrUHcaci6n fiska y .;spiritual prdudia ,, melilt• I el u•"' ren~cimiento. a Ja in~gen poetica del d~sicrto q u..:- se 1 <~H•IIp,uro en fuen te o en :t:arza ardiente. En tcm~s cobra funn."' un ..\ ,1 .. !'ft1111~F..xup~1'Y. T~rrt rfc:> hc•ttmll';. l t • livr.e dt! pcd\C, 1963, p. )77. i !l... h"'lnrd. lA fttr~ d ks r~:cri.:-:; ;J,.. ia ~·:·~e»";iC. C<"Jrtl. 1947, p. 2CO. \ r M l{undom . L'tu { l.oi~iMIIMi!\" F. N.,lh,,n , 1~7\1.
•
l! ~ohclu rd
Op. eiL. p. 205.
,.,
l.tt rlitlO:11.' lao: imtfgencs lmAgtnariu pru p iu ml>nt~ ruligi<~o dunclc cl tnincrnl ant.LI"'dJ !a re~ V'l!larinn d~~: uno~ p11"sEend a numir.nsa. Lo;ta nueva ch1poi) Ud W.mboii-;mn d~1 ffl....l~'to tran.-.m uta ~rra d ~ dc..••,(.:l-ipctacitSn y de e>.tl.K> en una autnra C:W. vida y dt! luz. rn amitanu rie pone t.:utoncc.$ <.:H nw· ch• )'\ITA ~N\·mn f"'"ll'r.rlno de las af'l.'rut.... L-.h: ti~~"Ctt~r Cloptritual df-1 cie"'ftno ~ al mtS"mo hempc> inscnto em Ia tradiciunnl hK:nllaNa de L15 p~rM y de Ll arena; por,1ue hajo Ia ,.-upPTfi
I J'' 1mer testimomo ci~ lu vida'' '. De c:,tc mndo. 1!'1 pai.s.aje- dt>sCrll· .,., 1r.1nsligutol en n31,1rA:lf07o1 vivit:"n tt!. A Ja c:stcr~lid~d y a l.t l1C>IICI• ion~ Ia pltdl'a snC'f'df:tc Pl c-alor de h"t.Tmc:.ncs d~ vida~ lUl sop!o t I• rm1u t-J p.1lsaie mlnf'Tal, vn .~ imagirtaci6n ilu.mi.nada por' ....,. de ruego, de•1ene el 1""'"\k'l;<> d• llclh-<'1. 1.1 c..sa de Dios Ue W modo. se oper.l un \'f'rdadf'tO r~admientu cspiritual que- p.u.1 lkjUJ J1(M" e:.o que <.,; U..tch.eJMd llama un ...ps:quic;mu liths;ncXniro•. hUt cxpctiend.\, ~UI~ntiCal]l('fltt' alqufmica. dcl mineral. h.·
y c,.k h.1.'• rm:..ts p~rc-ccn COt\VCl'lit':iC Ct\ ll\Vt~\d," dh•i~ nil ..., (.~U ..:-- ~!4ttJ f"nnvtm.i6n a lu c<~ll:stc que mm;ht'JS pinh'Jrt.~:rt 1.iel dt'Sitrl(,} " " " trtm !'<'rip to, d anctn a ios mnntPnf'S tit· ru<~IS ld fu r m.t ~1(' nubi!-S \'~porosas )' t1sc.ende-nt€'s, comolo tPo:.rimonia, f'I'M t"j..m J'IO, l.1 '' ltnii\C"iOn de san Antonio " de f.'a tln h o ]a o..twprt•ndl"''lte "Vltgtn de las l'()(as·· de- t.eooardo da Vinci?
nd.1 l.l mct~r.ulrfn..iiS del CI.mitafio en pere-grino. F1 rE>hm t'n t·l k'rlu, qu.. c·um'l'ipundt.: .~ un.t sucttc de descenso r~ivo Pn Ia" • fun~ohd.tdes del Yo, Sot' invi.. rt.- ~ntunccs c.n I.Uk) progr<>si6n
,to..'o cs tatnl'i.M esta alianz.., de Ia tje.:Ta y del ett'o Ia qur re-tM:uc I• simbologi.l uc Ia> piedras nco,ras magno;tirc, cc\ ctc.:lo. uJ~.:t c:os..'cha d" pol\·o de Mtros q'u~ (lln'"t'C't' C
..,...,,,, d,·l hl'"!'l•· d<: Ri-.t.).~ ~-s Syrfts de jul.~ Gracq.. ~vn C\lan. 11.- C' .Jcuil1lcJ~ y no mirwml, Ja hnmu!.,'Sfu .iil:'ilb6lica cs cvidM· I 11•"8'' d-t! Lugas pcrcsrtnMort'S a 1a roca ri~ Ve'"/..t:.tnu, cumit.."fl ~ Jlummacit\n; "'Y uhor.l cJ .scntim..iroto .iJ"le\'Pticab"e- ~ l.t buena •1•11 hlCt' florKII"T .-n tumu .;I yt• cl dcs:ctto sa..ado -como en 1 '"'lnud.tdes de \.I.M cludad acO!>tada todavl.t en Ia Cl()Ch~ de ,,, rxtrvrnu huri·wntc• ..lc tod..1s p..lrtes fulgores err11nttos cru·
pcj.:<.!o cle lO£ tnstccs scns.ibtcs que cntotp.;_"">Ccn al a!JM. tl hombry J<'...~ubn: utr,• pui:o.ujc, plcno de \ ida
.r d"
tuz. L~' 1'1\~tcrl.l bn tla, mut>rfA ~ ;'lntmn pnra c:on v i'rtir"t> f''n a ~n.:il y t:,·~t:l'i t<:. Putqu<.: '"" "l esp,l..;i(-. sin Uruilc del desierto, nada s.ep~ril ~1 hombrt dt '' •n· nu~nl'>idu. dt:l d d, .. CmHl• en cl hori.zot\h:: del m nr .sc COt,funde n t"11lgu11 y ,•J ci ~tlo, ~obre el h~,,riz~.mte d~ h.1 ~ Arvrm'i, In tit:tru y el d t:-l~ sc de, po ~an. .t.l peregrino de }.=!;S t~ ren~s tot> mucin t-~n tvnc:ee \:0 1\1•\~ lo tunedi.•llo de lo d ivino. Ad<'m.,s. 1.'\s forn1.1s e"ftr,.t'lal
,\1
4
''C).p-.:rirut:ut..ti.M \ U kl ,,l q~ri...l ~l.tiz;.l pueril ...'1 1 i:Stnt:\pM ..:'"'" tn.IS pic~ un tP'l'Ttturiv qut> to davfa ntia 11 hPmbn:, hnbf.a lh•lludo. 1\jnf,l.l n '''H•l'Q h :.hia p o d icto brnzaro:;e a1 tl~t~Jto dE': t');f> Cill4t~llu fc•rtifi· ca(lo C\ lt'lg lil' 1:'\lTOpeo, jt~lll.is, habfa expl or;:~ u t>~ft tPnitc•"l'ic). Yv dcl.m· h\l,o u nn Mcna infinH.unenle Yirgen. Yo l:'t'tt f' l P''il'l'ltm.:> t?n
I .H..('t ~.,1\"rrc:u·. de LUll.\ m.\nn n 1.1 ott:\, ~omo l u1 oro pr~N:"to~. ~tc po l ··~··d t.• ~.~ ••\~h.iJhiS. El prllncro ..:.·n h.~.rbar c·~ .ii!end.l. ~ob t'(' C$ 1~ d A.SC <.k 11,\,:!,.u',J pol.lt C.JUC, dc!'d~: tod<.1la ctcrniilild , J\0 hr.bin ((ltJt"'.,t.10 Ul)\1 suln brt.ti\C:. dt• h.icrlJ~. yu Cril, ..:t'Jmu u ru ~milia tra!da J-' Ot t l \'it'-1\lo, 142
N61.1" mJ!.
~':lcj.lnle J CS\.1
visiOn que Ia U1t:.ma traVfMi.i'd d,-..1
f' ut 11t1ten.1s-- ~t>l hlni.tuntv :-~..r.,' u<Edo d e ~nlor sc il1.lt"'ttind anlc (') flr'ln lll' !'otgi\OS de r(."('((n.oclmlf nt<., -una ru t.a n:dt :-.t: dbrc :=.uUr~ cJ '" 1 t 'Pl'l'do de rnyos como \ 11'1 n\Jnto 5-ii,grad(~ y tdmbil~n inac . •l•lt! t1u1to i'l nuc~t h') scntido tntimo, co1no el OJO t1 Ia ntn.1 fa z dt1 1-t lun., uu· par•·cc <juC IJ. ~~n'Jmcsn y ln reyclad6n mt> estt~hiln h~ 1h •~> ,t~· ••lm pc.lt1 Uomlc Ill" t.:..tllli.ttt:>S. t:on(lltycn ~n l ug.n de diver· 41 y \1, \tlla ~nirt~dil .-!ic':u: dd c....ptritu tn:utc n n.uo;;osu·a mirad., sef'l·
,41
, r.a vid(f rk lu:-: ir~~6srnf'.\ ~ldc pi.UJ. quiet' cl mist!\o &lobo de la tierra ~ romo un ujn"P. 0. t.,. h. mvdu, en Grat.:q, cl Ultimo pun.to del viaje t"S e-J Iugar donde n~:.m tuuc;.s l.ts t.'OOrdcnadtls. donde sc te\·ela un E'Sp-100 invunble _. k"" sol\'lS ojos de !.l camc-. 1:.1 dtsk'no del ..<1hrgestan, c-omn tt.ld• l•t:t l:M~J\siOncs vacfus. reiU'K' nuC'\'n.rnMCe el monte Salvat dft! l.rul., l.l h.l.t \'ctt.lc qu~rida a los m!stit"os iun.ies o (>1 Sinai mi.:;tko cW l8 Btbli..1. Lu t.l.)U<.ft~isb que ~o.'Spc-ta su p.\CO.xismo en t!'l al m<'l del qnto s.be i r rufl!-1 Pll.l d l!l dt:Hlert<• entre tu.nh') 1\0 ticn~ Ji11 J:::l1l permite quiP t1 hmnhw •n~;rw..... E-!n l<~ dnnt!n:.t(nl de ''' lrttnJ;U1o.d, cn w1a ulopfa1 ft\
t'~ t...
''h... rra
int~il\o"l1 :~C'\·n, en declo,
sobrt" un Ct'ntru 'lilt' no e!> mils lot:uli:t.ub&e •,ub ... cl c..'.p.:cit) de J\ucstnls n\npas. sino que es-t,i. E"n todas y +>n nint~lln.J partE> a 1<-) vez. E1 dt·sit'Ttu c~ d cspot::io por excf'le-nci.\ dt Ia ("()J\.4.}\Iisla de-l Graal, a rondki61'1 d"' nn .-:spPrar habcr L~rado el
WtU.no Iugar. l'o:qu<' el vtrdd t-~ pmil.'i lnc.:ali.t.obll: ni totaliz
$1'1, .El tnlinilv no c.:. por cso un obletu in m~ ns<.1 qu~ snb n~p-.11-'lil "'' h(tr:~wu h.: de h\ Jttir.ad;.\. Es cl dcsco -.1ue nUde l<~ h'lfinituci dP. In infl· nih>. purquc t:s rncdido por Ia impo9ibilidad u\isl!Vt de- mf:ldir" 11 . 'Jut>o;b·o vfnc·u{n <·un t•l <'!Op..t.c.io .lp.ltL"CC C.l.\lonces como un• ro"'durta global dondt> no pc,dri• du,:tinJ;uir-.c d.J.raJnente eso que vuch·e a. ~s foi'D"'W ob;em·as ~ lA naruraltrr.a y a Lls fucr.u.... wt.;c.·· ti~o-~ c.!"· l.l imagiJ\.ilciO.\. EJ ocs.ie:tlO Uwlla a Ia ronqois&.:* al t-rrar~ ..1
111 u d Arll"'S st•ntido. F:1 i11\aginariu dc-1 dea;.icrto y, pcu· t,.u\lO, de la 1 lfAk·.td, a~n,.,."C comn un ttrliurn quid, qu.-:, pot un l.tdn, St! 3f.'lO)'d il w Ia u'mc)\·dtdo\d dr I(IS z6calos ~ool6gicn,. .-cumu14.da> por la tor1 ' del mullC:lo y, pur cl ~ tnma (undan-.ento ~ d rico espE""" (to nt.l~tr~ i.mAg~nL., interio~. quP ~'tru(turAn nut.':iolrO se:-. "'' ld tiU~INl: J. lftl\"lt;n..'\ud: ..FJ c:;pado t>tt e.l quf t'-'Ch..unos rai.j, P' ndc ::.in d~ mt'Tl
~::,:·~~~;;:~,',~; dondt• n()S estahh:-ct::mos y (.JU" hllhit4m05 s.imulWnca-
1 ·n~endrnn $ln <.lud., su prop:a histuri.n y s u
:1
modo. ~ confim~oa que Ia i~ciOn dd tspaciu cs potenrC';J,forol cW -.cntido. Kn s6Jo de ubr.\S sa1kla:.. del ~in CTCoJ.dor t •·'A'"~" am.lgil'\ilOoncs !J(lbn.'"activ'!ls. ..ino inchJM) a-e~ora.. Na r-~
1, ,,. por de
'"'UHII' Ml1itorl01 ...,,fatil..l unA obrn de Ill i.n'-''Sinndbn, lU.'\..' mecspariu donde ~c ~m-cd:m lo uiJjclivo ulojdi\'0, In fisico y lu pslqllico. Y er., tal v~t, t.lc t;.<~oSill a lquimia. 1.-'1 lt•nte dc-scuhridora dP. potcncias imt\gln."lltt~ donde puP.dcn I " ('ondJC'iont"N de UI\ ~~uitibr~o t•cul6gico* d<• up.a felicidad
..,.,.o~,,~l< de lit~ Corm.':; v.n d
"'""''" ol <"t)-'Cio.
......
..__
I'M I$~'' S
I> I
145
CAPlTULO 3
10 fMAClN)\t URB.t\.NO p'·rccpci6n dt un
L~pado
nahnnl u constnridu nu cs tt."-
hht. ,, ll1l:S datt)S objetivu-... ~im) que se n utrc d e un.'l sup~rposi + h lnfcwmad Ont!S, C0 0,p01'taml:ntillCS (h~bitos ligad OS A loo trdol It IS J ugar~), tC)nctpha(tle:; (sabCt'CS \,bf.h·actllS SClbfC la or,, ~ y las fWl~on' "' de Jos espacicl!i) y sobre todu d e naltlra' •tina.Jes.. Lo imag:in.al, a diierendu de.: to iJnaginnrio., mlly .,., ••·'" .l lob fit.'Clones. dt•, isn.t a W\ «>njunto d e im.igt•rh -'t,. w.r'''' "•ht"~rt:~
nlc-ctivos (rc,sitivos o negnHvcn-.), que se ~·iwn Cltt't\6 mdcpcnd ltJ'Ih~:;
del sujcto, <JOt' s~ itnponcn _.. ~ 1
~~·I' h ts y qu": ~ dcjn.n fntt'rimi:li.\t ntcdJ:mt~: pn)I:L'"SOS d~ ~,·n:,i
••ufrka (}a f'n"ur4'Cl6n e-n el sentido de 1'\achela:-d.). t:sa!- <mt-
' , ,.. cspecihc.amat~ individual~ $ino qutt h.awu d"--1. objet'-po. ·ri~ncta comUn. una vis i6n d€"1 mundo compm1id.l por
dt• un misrno
esp~do.
EHas rcsuhan dt: LU\ cru'e df' c-mtti·
•n•·• -,cmantica:-. y $U\l~ctka s
(mit~ m.'\S
y arq '>lctipo s ~$pih""ia 4
1•u• ' .t,ln dot\\dos
1
Il''' il~"'giadns. S..: pucde e:tcontrar c.sta \."'i.r la pllofquica ,-:e f p.:aciales en 1.a pcn:cpct6n d ... lu~ -..~padoe; <W bf dud~ I ••ttttll' 1.1 im<'lgcn de urm t:iudnd, comv l.u d..:- otros E't~f"l(.i'l.t:~. sc •111 11 mlt.u-J de co.tminu ct~ pcrcc-pdone~ ~t-:nM)ri,\les t>mph·ic.'s (.lo ,.
• 1h-J.l , a ptar por un oiv) y de un st~ l)t!l' di>i(.uisjvo (')He lin~olo.\ • ~ 11, ""u•o,o Wcnico dl'l'll1ficn dcl u.rqull«to. •r;t-x)a l('lta., urh.,nl:.t.l). pu."Sllpom~r que nte
r.:.t "ilt•1 de ia.. $UI.YlC queLl vct'dad de Ia vivtnda dt un paio;.aje da.c tcr\Cr C:Sl cum.. Utld. urg&li..w<..i6n inCr\Ml.
Rcconstruir csta dudad fm..gtnat nm sus pularidddcs y ~u. VolJorcs cspada!es, no e-sto)bl~. pu~. ni una cnc.:uesb d("S(ripU \ ...l, ni una indw.:ci6n obJetiv.1, $lnv quf! exi3-;c utt.."l sucrtc ,t solJrc\·Udo onlrk:o, d.:- simul\\d6n imar,inal, que cunstituyc une t:xperk:nc.iu tucntal d~ visi6n. Lin poco como si ~IP. <.JUisicnl h;wvr v i ~o~ib lc:-. vulurc~ iuvi::; i bl~~ poni{·ndolos e-n t>s-cenil, n 1.-. nhtrWUI <'t'~ nw St! nm!:itruy~P. un kxtc) lih:ratio. L.t (cnomenologiA illllltjln~tl de un espado pli'lntea, pu"'"'· unu !oiucrtc de <::rc.llividi'ld liter.ul.a ch1bor.mdo un lipo ideal. dcs l ln~do a dt'~fa(ar lns im
• M• ..,ah (sud-otSte/nord-clc). por k• dc1nis rM~ri.11izado pnr- do:. '"4"1 de calk--. po~.t..tlela,.. una que SP intcm.l con la ~il..'ditlA, Ia otr.t ~l•ndo sabrt> su \-utten~ urien~l, m b ciudad n\K."\.'.1. Que decir 1 nu "K"r quE' In '-'nlt.\da dt! Ia ciudad c:..t~ en ttl ru~rto. vefdad~ 1tu umbili<'i'l n ~U'tir del cu.tl se artkula l.\ (W"t.tl'~d6n urbana. ''1h1'hcamente uno st aprupia entonn~ de mnnt·r~ origln;~l del ••~ 1u ticrr~ 11 p.artir del ahua. Que St-!a d fl\Minu pes<::ndor o ~t.l 1 llltc'\n, sc trnta de p<:nCl!t1r sobrc L.t liE'l'Ttl finnc sall~'lc.lu dd agua. 11' ul'lcnwd6n y ~tHe recorridu snn sin dudd un..' c:lt! tas ckwcs de I .. •Pntimhmtos de ~'iM y de s~tguridad de r:.....noutro. A trav(:s ~e ROdaje l'C'U/ItiCO, UO ru~tlO, s,tmbuh) fetal pmtcCtOf, el ~:;pm~tO I• '"" a recorr~r pucdt encm\lratSE' aprchcndldo Kc~o;t:ul valorP" 1 '" t.As. itt• 1m4git\ario "..t! cncueotra poc to d~Tui~ Wl\llrm~u y Sll5-
I
It US F.RRAR O:>lfRICO (ESSAOUIRA)
Una de l<Js prina!r:u;
t:~r~4\~;
de una pli<'St,l a) di<1 de1 im;lguul
Ul'l:'l\lne,l consistt> ~n de~pP.j;rr d1•rtd!, c~tru, lur
tqiccl de
defen.~
d6n que dibuja ur.a mural lA J'o'T&Wi• • Ia <""'Ia; segundo, abrir, roo \'Cnicntcmcntc una cntr.ld.t en un pu('rto, a su tumo dispu~to • fmt~ ddcnsi\'us. E1 s!tio c.lc E.s.u,ouira parece en t'SE:' aspt>c:tu dispu ntor d.- unil saliPniP ~mim:nh: ~\t~ pet.a Ute rcsoh·er el antagcmi ..mn abiertoi cen·.1do en tc.1mo de u n flr.Kulu de 9(Y', pueSto que la abc.•r· IUr.l del puN'to ha sido d istrit;.uicJn t!n lingulo rcCI(J con rclaci6•'l a1 lrentc de 1n costa. Aun Cltando el endntA
dn por t>J it\nerario que hace p~r- por Ia rla.J.3 )ioulay El n, eopacio de Cliii<J«>. de holgaruo.a, que duph<.. as! las pol•·
•"' d~ puerto f!n eJ interim de la
c;ebe s,;ttio;.fan-r unu dublc lunci6n: primero, Ct"
rra.r cltcrritorio contra el exterior. t1 ~pacio m.uitimo de dond• pmcl'!den lu6 ~ligrus }' 1.... agt'C$ionCJ. de donde nare la furtiflc•
iuui,~liU'S
IIlLI dt
1
n c~rr.smk'f'lto~ dutado de valores ctOnim.l in!cmal~ que ind-
• un retorno hacJa el
11\M,
tlr l't'""~Ml•l a~h:.&;:; gmmCtrko. s..- ing~ tn cl pctimetro dcl P:,r calics cun arcadas que obs~rv~n U. (Qnn'ttttnd6n de 1 hl,,dcs artcsanal•~. hasta Ia cunsu·uccic.)n d<.:llllt•'<'ndu. Cstc es11, \ ubierh)1 dlspuestu ~n c11 Hejucl..ls sim11tri~<15, con ~~pa
• u•• t:rrradow de digetiti6n). La rnultipliddnd di.: c~pa~;os d~ c..ir ''" fAvorecc ihuadone..., de i.ntf:"frambios c.-rTo.~dus, p\1estc.1 que 1o mt•rcantll M: opera E-::n cicrto aspt..do tie- mod~J 4.Clul.u, dnnd~ tMrcad<"f ~,.-..t.i .scpa.radu de su vPCino. l:.J e5~,, del mercadu H9
Ltr <:onstituyc P'-I.CS u.n..l suerte de omhhj;u tt-:rn-":'>tn:, sltn~t:ko al put r to. E:t:~~o1uuir..1 comJX>rla ~ntonces do:s 1ugart:N doud~.: :.~ ~on«ntr.-n I~ p ..U.OlJt..':l, intct~.unbios, drcula
Ocl rt\('Kadoron-e al mb-mo ticmpo <•tro cjc' i.m.l&U'-'1 quf' a10 du(c dir«t3m.Mte- haci_. el ot"StP,. en din.-.:ciOc:• .U mar. t.s slgnihc' tin) que 1.l$ e~eaSM C..llles orienta..ie.s hc.na cl mar sc.m mcnos arra yen«..,, mcuos dotM.1s de comerci<. rel="nofollow">5. oomn '>i d tr.i•w•tO estu\'!u.a apr~h~ndidu t•unK) diffLiL Y de- hec:ho~ .e-11 el ~.xtrt--mo de lt•s can11 Tlotl, h!1(ilt 1"1 c.wstP. "~" nric:nta lu ~da e impresionAnt.- fo:tlf:4ol ciOn, ")UC :\.Z\1. un muro d{"sm~~"tm:do por CJ\d.l'nn de los hoiYihft'S L...n');.d muru dc~pnwls.to d e escaleras, ~irv~ d~ prutcc d6tl c:ontr.\ lo.c, Uw.lSOrt'~, h''Y .-1 viEmhl, p~n1 ot:u.lt.\ ta.mbi~n Ia 1dst" y :'llll jll cJc• igu-.ll modo cl c:nmii"'C.I de Iii C"O~ta. t\o :-.<~rpr"nde que cslo\ tOI'tlfie~u·U•n induf.Ch ll w'l ilnagh'.ni'io ;unbh'31entt': t~l;it
i•'
rat
Pur C>O '"i ~~ aJ bastiOn, ''iniro acn"'J .a lu mJs ,\ltC\ de Ll fo:-tih<-Mit'H1 -difk:il d'-" t.-ncontrar, como una pu ..rto~ de >w:.l!d..\ en un ~A(':() ~mt'l'la.t.mtt·- ._..., , .ivido c<>mo tm ~"rt' hhtudur. [n cl punto m~s ilho, Iugar ,it- conCf>ntr,u·illoJt de Juc:.z.u miHtA"", t.~l pmmouwrio brina~ aJ ntismo tiempo Ia (~F"·ricnciJ. de ur.1 po· tend~ t--tu•tultr.:d .. , l~ LIL· ut1 c-iop.ado panoram1\n. clc un Jus~'~ vcntoso, qut lihPI'~ n_. la oprP!-i6n y I<"~ ol>scu.ridad. Fn un ~o.(•ntl Llu, I~ visitn t\1 b"sU6n cons.tih•)'{" el punt,, fin..ol de w'l rccorrtdo 11 t1·o1n:H Uc l!ss.toulrn, vcn1ndero punto
uo
t'itle~
,fl.· 1.1~ itwlx*··nc$
11.t ._., lngresar crt un C$!"l'l<'W 'JU<' jamJ.s !:iC ha podidu ~obcrnar, ntll\.lt, como ,_i ~._. "!UCCli\rA tan falt.t, en un..:t su<':te dt" dcrrotn.
El espado c.J.c ~('111\ra p.-u~e ~ntunC<'S acth·ar dus tlpos de b'"Jrios. que l'IIC ndiciON-n. t.ul mcwimicnto intim ista y un mov1· k""'flhJ t'Sq\IIT
t.le 141 Knutul.4bi;\, a l~t pl..l2n t>;emaa E1 fat'lit. Aun cu.:uldo IC'1Ie4 v modt'f"lR> k: hM imp~to Algunns rctoques lamcut..ililcs • , o(rece sit!mpn: cl ~rwr.Jcu:o sorpn.'I'Kicnte de una tecllr.l· II\ IO(ial dondt mC2Clan.. t'l'l utta .a.tmfth-7-.:r~ fcstiva.. tnvwb "'o()nft'> coruc-rda:~ y extraiio<> ritos arcaio:~. Como Jo ha 1 rn do el estut.li(J soclo~6t::in1'• oon...."-''grado ~ L\ S<"<"..a1il'....:.ci6t\ nlM·
'*
Jf' Ja plaz..l,
L-,paclo orbano CX("fpritm.at llbr.,du de md • p•·nnanentc a ur.~ ~""'pt.'<:t..'Cl'lanraci6n socia1 int~t'lSa, no fa~· ~t\ln a Ia imu~t\tl.d6n dd turista 11 Ia 'onqu~sta clc.: lo cx6lico. t"';.tt"
1 ttUl' disperstt nnw ptcg.n.anc1a imJ.ginaria illdclcbJe lnclu"") ~..un .••bl,\1;: 1on aulOdc.ln.... Cs.l.l connivt:nci•t intercu1tur~'1 de los ~mo.1bi 1 111111 UlCJt.c'l ;~ pntlir d~ (~ntl)I\Ces 11 pcn~nr q uP d c·spacio dE:' t:>'-t
I\ I! 'll l ,.h\',lt z',el\1~ h 1t.' II\ Jt•~o..lt)tll.dc.'n c:11 1., e~L.lCk\n ruh:r..t o?1\ 1981 • 11 1ll' , ,,.: pcljUQI\Of f("!!,IU:Iu\lotf C"n 1'1:-11.
y
h1 •:\I (IN•
I~· Ab..!l'IIJJ, H.u\.'li tilui.Jd,, "~t ('I'U~·c;tnif,lf'.es de 1:~ m.Jrt>int.lUi.t:oj1 Mlri•,.. hur~ll~". '111!-olel,.t.l.;~. en 1 ~1<19 1·n l11. Un;,.c..-.i,bd .:loe P,ui" V, t,,1j<, Ia di.r.:c.:i0-
1 I' r1 k•'lor M. Ml&ClottoU
lSI
L/1 tmlt• d.,• M$ imoig~m·, rla7~ tl(l (:Qtltllilll).'':' s61C.l \In~ tltT
a.rqueriP-'1 de 1}1 socied~td 5-;r.-tbOii('a, qu~t funcicm
1..3 pJ.l.U l>jeJn.)c\ El fana p.l!('(C' jugar, desdt riempos Anh ,;uo..., I,, fun~·,(ln d~· un c·...pacit' de t:mllbic..., dondc !J. d.tcul:tc:6n dl· los homhrf:"S y deo los bieont>s seo convil-'rtt' ta mhi.~n ._,., Ia nroJ"i(tn d~·
unn cxhibidtln de rilos. de juegC>s. 0.(' danzas, que entr._.l''l'l~7('tl!n t•n una k·!.tivu t\1Ufu~i6n, lu wtld i t)n(~ y d an:~tcrio, Ja J'UdCZI.' dd pJ'('.. ~t>l"'tt' y )jJ'4 prHf~ ·c:t..... sn1'-rc~ lu porvt:uir, ln.., ruidu~ U...· h'l ..:iudnd y to..
S(.midO$ rlttl dttli.il'rto, ~ k. Ju.~lt~rt-'::;, dan.t..trint:s dd HfdH ft~u.l. t irmka res dt <'~l'r.\tl, enco:mtr.dores de se'rpiE:-ntf:'~, rnu"I(Ct.oS, pt:q~td'lt'" vt:n dCd<'!'CS, diCHtji'ln <'1\ l01'1"10 ,\ d !os !MHOS d n;:ulos d~;> mH'
l.o~ "KLJ dt• Ia pia/A Jh!rac a....i •.:untittu.1t en J.inl:'.l rcct" L1 tr.1dic't6n •nm..mon.tl t!.- l
ti6u de b $0CitliM:t.ld. Ll (i>t)(Cfl.traC:.OO ac hombres ('l'e'':'lnlrot cwrta· m.-"b.' Iilli tr.Jrt.....u..'\:kHlC:o. y !d:. <-Ont:atos• .lSl.'gU:J. :.a c:mdo\dM ~ .1 p.1labra, ..1 C'Amhth~ct a emocioi\MSI:'. dL \."Xdtat· pA!-lOI"'t'!l, d~ r•uM let r>mhibidu ,, dt~ pt:ndrar c~n !o c~tr..tt'tu. MCJOI' rnu..::h.lS ve..::es qu~ UM Mesf;) intt>rr"litt>ntt', pmfana ,, sagu.d.J, ..:~ 1.'1 t.:!-j.>Uci(J tlenlpca dcJ nWI'('t'l do f.woreddo por los ju f:',t~o..,, chwr..itmt:~. (~, pc.•t.:M cuJos. que vlcncn 11 att>mtilf l~s <'~ngustias de lo roridl.mo y lu rnil'o~' d-1 nncidn de d ums viol~nci.-ls de IJ sobrE.>virt" ._.("tln,\mit'n.
es
t,,,
j.
p ~o~lt,lc c,-;.n,J,"~.tt'M e ;;t<e munC.o cot\ d .,.'Ottt~~m~~ortJ.wo c.1t.• ;(.-.tw!rl<;, Vo•r M Ho~,L•• .t.(l(o.·•~·l\' dt t. 1t1~~.,·,N .-.· .'.• ntf::.re p-;r~o·.I!I,:J'!:r"llo\f..•.to-r•; /1,'1,'(( ;-.., • lit.~.,,.,; .. ,,,,.,, <••,II 111.ml. .... F11t+'. aluatti\it'ti'l L: '!Ji~al 1eootlSltUJdd pot £1rit.tot' IJ.:•w t\1<:rnl'r
Se
r,•l".
( ,,.,,1'\lt:o.. •m·t~ I.,Ju t.1t'~t.lr l•~~"C ~110s ~:~ .:lt' :a: pl
l5l
Entretanh•, uno st ~fJuiV(I<.o)rin si rednJPTa L'S(' cspe
rta,.
T{lpu~rMicrunetlt~ r-,.(,Hrnk.t..'Ch se prf':w.rtt4l, en e[f!(t<.l, •on~o uno. l!~•u·n (;{.'tTild..l, ddianlt"'rlll por ~us murnlh'l~, rudC".."'d
,J.,.
, ""'- abso
que- lt"11.1 funcioro mas bit>1! cocno lll'\a
~-..nu
re
dond.1 ~re la ruo1l k'lmulriru,l )oo(: rnucstr.l; jt,et~ antes de voh.•("'· n tnur~ ott.J ve-1 t!n 11)" t..">P4'dos hb+-rlntiL·os c.e- los p.alac;<):, y de los 1 ..,,,do~ (n invcrsJ.mt'T'Ih'), l.)icl~ de otro mucl.I'J, la ph~7t~, dP.bic.h• .a t • mpl.w.ami~·nh• y ~('ln!!t;nnl("i{•n cs, por la n<-1tur~lcza dr It~~ rr'· • pu•"'l o d~ p <.)!Mj<:, C$p11C'•' dv reuJ)16n, df:' com:..·nlt,\d6n, pern 111 1hlt·n h •gar d~t jucgo . de te~trnlizm.:itJ!\, dC' metamorft)Sis. Alll \tna , ltld.1d Jifr;u.:t,,da rt:hu..:-: sus I,W(.)S, .nscgwn stt cohf'Sit)n, ~c C"Xhibe ·I•H' 1.1 plaz., p\lhlk~.' fX:l'O\ltC' ~u""trnP.rsc m\ .:otto h~rnpn mcdi.•U\* l ''• • ~un.:cntr,,n('11l"l: 1•• ulotdln ta <"tW ·m·; ,..,,/l-s. sus dt•rbo: (b.-n: i :•'l :~i~~('JlO:i., Jt'3 I H1 l ll>kli• ~r 1,,,. r .11!t"i "\1il iAIIt.1tl1 >' o;\1": f.,-,.b.1,'lS. k\s r'c-•o.'li'.:O d,• I(>~ o~ln:J.edott& ~
~ ,uJJiz
\ , \1 l:.l!.l1.:le
.tc to~"'•' ·r :.. .,,{l,'~Jtr. CotlliM:.rd. "'ld..fei'".
l..o v;:ta d.~
t..- t:"l ~u~fH,\1 AM~s de d fsem marse v de volvt>r a 7amhulllr~ t>n """ tl'ot..p.;~
,..,!t
aur
d~ Ia pJJ.za"j. qu~ haJla Cl\ pritnCI'n inSIMci3. tuiU ltUI.:rb:.: ~h.: S~H,und.t dJ<.lm:c (.x:onOmic
sodaJ {"J(')S hijeo:o
;,ll.i de
I~ hf'1'1ttiicio~;. rn;,terit~lf:'~ ~p,-unrlari(18 qu~ a~Pt~ur:1 11 ~ lii'IIIC' ~
t<.'ff'tl, JWO
tav(ll't*<'t' 111 lntP.}.~r,'lci6n u rbanil. PobrE"s, to'
L)C CSlC ntodo, pu('de comprendcrse mejor 1~' cc-herenciA )' el imngll,n.do de M 'lrrnkl'Ch., no s.6to p~u·a shs ho:\bilan.l..:-s.. s:nCI l.\ml:ll~n pM;\ todos ~h)UC!los qu~ c-t\cucntmn nlli un..'l (cHcidnd. p;'t~'IJ~t·n. (.,'icr~ (;, llnn,,l Ahtlo' ll,l l'!. (,)p. nt., ti"M(~ I,-;,.
r.U ()\10,: fl~"l'l)l\tC t~$1e:I'IC.il y de.~IWO]\'ir.'ck'n:O No c~ Ji~l'i~l',;t01~ (1(: IM ~.,«"i01t<.'$ ~c.o-O:Co)l\l.SU'Ii(M. no ~!i :ud\.o\.".d;> co:-.lr.t .k1s djven..ufol'll\M ~(' 1.1'111~1 C'I'I•\C.6~ COl\\o.') Jt ..'01\\Utl••!it..- ll<:'.Cl, lt.l \'CZ, .,,wi.,;:~dCI d.f..1 i1 dL1 lO (0;\l4'ol...11(lOI'i<'l
Pli1M»\III v Mt~li .. o". (!. 'o,:!lor.> di o;...,t:,.,•:..•:, M~J .di.-en!li Anlluopcot. tl)8l. p ll1) S. Kl\n.tl A. Ow C•!.. tutr
•'a:; iiJJ:igE·m"•
IMlUmtc, para tol t>'(t.r~l.nj<'to t>urupoo. la p<.,tPn~i;.l d<' sedt•«i6n UC' ln 1-.t..1za Djcmm\ ~1 "Po~m\ vicne. o:.m c.lud..l, en pnmcr l;l~M. de que to pr~wecta al tiempo p~~\dO. dP CJUC lO ttaspl;mtZI SUblt,Unen~. pot' ''t ~p~• .>l mundu n~if'\•A1 d~ W.s (erias; )' lu haec rontemp<,r.\lllt'O ,t,. ~ iJn.lgtl'W' dc1 pafs rl.- Cuc:ai\a dondc lu C\is(>ria del di.l sc 11 , 1d.t en la batahul.l dt ~en l.~ asntdas de los char-lata~ en ka desiu.ni.lramtenh~ de L'5llltTaccioncs de un Oriente fabvlnsu. Los • pcct.aculos de la pl.a~ Cf"'Ctlf'f'ITan entonces ~ cl ~1\ol~O del ' l)
Sin embutt;ll, st trM"' de ou·a CO"'-, '·l'·'c de una n,,s t<)lgi..1 q ut1uil'dc e-nconh·ar '-'II llli'O!o pn..\jcs sus I'AicPS. El i.J':\t\g.iJ'lAl':n s
, • ·o tanto mfi.,. c:utuo puf'CW dtt1lcctizar t>n
"'ll'>
producciones puld·
1 , ~ nocl\.l.rna""~ que M\"0~ L-nso03ciont>S rCO,¥\.":ii\"3.5. mater·
mhmi:;.t.u. y f"'l.uid.sdes diu~, q~ -:cti~
I \'ltl..l urbanA (p1·c~iucd6n, intt:rc Ia ( indm.l r\llC"Va ~ opl)t\c- d l.lberintu •
h l lo\ J\O!!.t.ll~i~, (I(' t,Jf> ir!t'h\- )' m~ITI
tull, l'J?6, p L4ol I' 8adw.,ard. L1 r,,•t.1ti•l" ,:~ 1\'h\~(f, PL.T. "• r (, Dur,uu.l. Ltl ,,,.,,,,,.,..,." .,.,a,,,.,f)!c;;.•qu•"' Ji 1'll:•~<,'!•ll.7!o'l", l>ullll..o, 'HN2 1 ~5
t...~l ltl"'t"hrn~u dt! lo:1!> caUcjuclas- del smtk, a Ia ~ u norni.a lllCt..:antil .1hs ttacta y oNnnpu1ita sc ()J-'01\.e tl r.t-goriu tr-c:dicion.al de !..\s lienda~ J)<M"tJtiiV-!>, de. tCOmo, a p.lnfr dt fllltnnces. nu \o"Cr- en cl C'SI)JII('in d(> Ia plou..o~ wta sucrtc de int{"r'''nundn dcJOdc se mczdm, a tntvk d,·J ju"'h''· pm-.a t\<\d.a,. dos lengu11...-. dt> fum~. llos 16gicas dt> funrilm., Tt~l ~mno lU\J rucda 5irntl()hC"A, l.a pl.a;w ..vtic::uJ.t Ia una ron 1a <•tr;l.
I'! Murmk~h ru1..:('strat y 1.1 'Anrrilk'-"Ch u\ndccn.."1, 11 de lt~ Kuchc )' lo~ dd Ulo.l. LJ plaz...'l no ~s !'<.ll•) un lu};ur mcdio entre- de.'~ munc.lo...
"inu un l:~pado dondc se me~clJ\n y l'iC c;.at.."'liz.-.n dos ~nsc.uia rmn.;'' cJ~ ln dud...d y de Ia vida. C'rt--'ndu t'l'tptlt:ius de turbulencit~, ml<·· rt'\.tmptt'n dn 1.::~ o.tctivjdJl1CS SO<:iAle:~, lA plnz<~ ••~cguJ'a lU'Ia con} ul~ll · .:iOn -.1e irna.r,man<):o;, iJL..crlo.iJ\dosc wto SC.lbre et ntm, tlin2tnizii.ndolos, ritmJ.ndolos, hasta h..:c:P.r de C~ttos un vlvlr iPt:'dit(l,
lnw idcHt.:dJ.dc-s y favorec,;;o lA i.lpl'rturol n lo> otrv.:.u. t:n .._~c ~'tttido~ Ll pla7.a rvutu....li..G..I w.a cstru.:11rra P"'K'n·ml tic'• otrrdlru de Ia CiuG.Jd qnt> ft'l:i anbhtuclb g,rit."gOS ~ian~ en lu '1Ul' a tlk,.. ~pu.ia. doClCSlicado ('ulturo~lmc:ntl.:. o:bOciando en s11
m•~~
logL' uTbana 1.: diosa HesHa al rll~ llt'.rn"M~. [J culto d\iro rlE'du·a~ de;.~ fff'o.;h,l indit:a, f..'C\ cf~to. c6mo Ia Ctud.&tc.! debe 'omptnSJtr lih fu~~tr-ra"' n'n lTlfuga.~ dispo~tiC.ndo~t fl'l hlmo dt: un i".ogM, cl alt11r cit• l11 cliH!o>d, {'n tomu del 'u~'J los h(lmhn•s s': <.:nb.l.wU' tamhien cnn lo dlvlr'lo' ·. P..:ro, a kl jnvc-rsa, ,, h'lwt$tc tid cultu de H('tD'le!>, d ioo;. d1• f,, ctl'c ul.H·i(m. dd <XHt\C'rdv )'de los llHII·unl!'i, lo~. C!udnd se ilbre ~ohr<• t• n~ a ltt;>rid dd, n:cht~:t:i.l.ndo C'fh."'eT'I'I'Il'tof' +>n h.1 rqx::tid6tL de lo Mi!.\1Y111: ''Nad., E:-11 t~lla dl: fijo, de l'Sinblc, de pt>rm<Jm:ntc, de d.t,unscrlrto, nj ~.1e cerrad(l. RPpn~~L·ntd, C'r' C'J cspacio d .. l munclo ha.tJn<\no. el movim.i.cnto, el pr.sai.... ~} nmtbio c1c cstoldo, ](1$ tranSc!OC~(»tC:S. Jos C'uut.k"t:os MlrC' elementos toxtunj<:I"Wo"' '". Uc cse rr.'()Cio, D,f-m•.~o~ HI Fam rono,tituyc, tal ve2. .1 su m211''"a, un.~ -.ucrtC' de ai:.uu..'l de '~(lti
vtdn de ltlS iuufgt>Jit•s
dtvmtdadcs ptOpJch•, al cqW!ibrio de un~ sodedAd, Unndc se entrt>l.tJAin lo rerrado y kt abiertu.lo inmQ\.;1 y lo m6vil, lo fcmL'I\ino y to n~sculino. L'na alqutmia tal preside finalmct\t~ ~I hy.amcn ~lL 'l'M" es mt.•nos rational '4UC afectivo e intagit\arlo~ me"'~ tund.Jdo 'bre el onh.-n que- sobrc t.a ..ilian7.a del Orde-n y dPI d~rdcn, de \r<>lo y de Oiol\loo. A pilrtir de tntunc:cs 1..1. atra.cd(m por
Mnrrnk~t-1
y pot su
l 'l.lzn m3ginl n;\'dn una nmt~ btcn distint... nl t::AOtlsmo. C:ado1 ul\o,
''Mrrtlkclti o vl~ituut~, dt'sc:ubrc, por sus pmp1~lro c:xpcriend <~o.;, que rl •nismo p lnn• ' "h: csta ('iudad ha prcs~rvndn un cspado trnnsi· 'tun;\l q ue pC'rn,lttt:, (•1)1\\0 ya )(l n:t:on\cndab~t r lilt6n•!l, mczdar• , nl;w.ar ton l'C)I\)WltO lu~ ci'H\ lrnrlos -mt:ntlllid~des, n mdi<.:iOOL'S, ,, 1o , genero5 de» vi~, SCJ.)SlhilidaUcs., cl tiempu de 1.u'l jucgo-~nbre n#, ~nil de- ttMrn L'tl plcno C'QTaLWt dC' la Ciudad. Lcjos de set tctnet"S una ~in\p~ ruriu~~idad urb.ilna, L""iC C!>fl..\Cio cap;t'- tle strut v.u k) ~I dtbtoria haccmos peno..ar 4UC la m.11la vide~ ~'tual mucha~ d .. nucslras ciudatlc=; sobre- el p\anct.l \'icnt JU~m.mtc 'luc ellas ya nu disponE'n. m.is .ill3 d(" su raC"iunalidad urbana, I t"''pacio-Hemrc' p•.:\1 jugar <'tlfl l..ls di!crer'lcin.., p.u\1 jugar sobre I ,ltfrn·nci:\51 pM
l1 '"k'm.,.• rt I ru,- D iu.,·o?tM. U ).) (.(lfll("((f-,li.f_ L-,1-l.a-.m. ~ J~at d.l •.t lli.-
•.
un
m~tdu ~l~u.l; •
-pu:a E'Mllt;lci6n ('1(•1 mun,\u f.u:.L1a1\l.::. tn.lptch<.·n,.lr-1:•, ttll
tY'IMril":; to ,. .. (t;rkl· M.dl lt1HI~l\et\l, A~tt"'t'll \'"'it, .'.·1cor:;..cd:, 1 ~18!:i, p. 18j U. C('rr,.:~ Jo noM J. 1'. \ ' e•rr•Jn L "Ht!!llfll\0 ((,>n:_ u itup• ·.u.aeu<':nh.• ~: .:et\h'Q cl.-1 H~1do dOl\l(;Sri«•· Hj;tt l(><'a<':: ~vtlCI, tl hog.'l• c'rnel;1r .,.; nu:u• ~: I t1J:>.NIAO
\jUe e~u~llzala CMOJ (TI
ldlkl.to.l, de
1;,
r'.-rr.,, h'' wl MJJ\I.Iolo y 1::n:nrl.1 d,• fi~·:ta, d ~ ir,tull./1• (!o'ytJi, l'l •'•'•lll'l' cf:a ,'r~ C•·.r-; 1\ho·;p •·"·· h•ulu I.
perma:-cT'Icit ...
lY1·1. p. 12..~}. 14
J. 1•.
1'16
V~:u<~nl.
Op.
~~:,
p 1!6
157
•
CAPITUl O 4
I,AS CASAS DH AI,wlA rl imnginnrio sc- mllr
w
' wv fn~cirumrt-: so•' ·'r lh ro~c6 pica
l(l l'equ~iio,
1., mini..1tu r<~., qu:c n :p itv. .
cl J'nt\CI'()(OSI"'''OS. G. nachelard, partu:ulnrmPnre, h"
1 ', l•cndid o bi~!1\ est:\ potenda onirka de laf- fonnas llHputienst"s, ptl~ntc
1•
..:-n c1 iU\.\glnatlo ~.1.cJ ntt.oi. LnA . ~e . sus t'll:pr(l>~ione-> !:l' por
~~~·nrro. cr\ cJ inu.·rCs l:ts Inaquel\\s ret:nkas o atquilect&tic.u , t que .M: cocu cntran hucll~ cJOOc Ll all,) ru\t;gllcdad. L<..lOC: nc ad.lkl~, d~, :mt~:lhi!S h.an p..aclida• hubltac a ~ t.\n~trudt'n.." ~.:.•ws
en min!atur.lS (tor.-~ c:uhJmr.a'- d.! smtu.arin.,, templn, ca ...-.
uiM. caba.it.1. nccrOpoJi:s, chou, prCtSi:fni:lm, c.;stillo.. plano depldnu c.lc- t.iutlottl. lug,ott ~.nto, aJI.tt. ch:} que se er..:ucntt.l t.'l\ lnmba-.. ti!mplt)'o, y unti.,.;u.~ U'ldtoac.l.b pti\'.tdas y que SOJ' !& .m rro._. de .:s m M}llt'tll,, JUf,llft h y o troo;. mtx!t:hlS n >duridn" dt>
•
ttoe; cok.'<'c.ion.istas c :ngcnlcro.s! l'nrttenCo c:lt> \tnil exposic:6n. ' 1gradd ~ ht'> m.H.J U<.'t•l~ ''ivitc-, y rclihiuso.lS quC' S(' .lcv6 a c:..,bu e n
~~ ·
1 1 ~ot: l on.-1.. \ ln(.l tot'
pr<.lp<.m t'
... til(.'ar
c h~
t~ l ,;unil~ fu rKiom~
y
\'tl ~()Tt>'\
t" 1bl~ q u~ ht'ln pod1do n'\Otl v~r ~ I{'I~ h('ln1hrp;; qu~ IZ!s han fllh ri('fl.j,, u que sc h,m servido de ell"' · lnsertilncl<.1 las "'"una a ntrnpol<.1gia 111'1 imagi.n.ario, sc pwx tc C¢1\t'c rir cnlon('('s a esil:. 1\lllquetlls signili' 1 ~oiM!S siml>6lk.\S, qu" n (n.J.tCI d e S(•r vcrifi<'-'<":Js p('lt me-lodos ob· 1 ti\{)S, pcrmii('J\ compr,·nd.,·r mc}or cJ t\lJ'."!Ctivo que aclU,\lmcnh.:· I• tL~Jt ~obrc m)su l ro,.,
159
l.a TEC.N!CAS DE CRE!\l{ tMAGr;NES
;·;id.'l
de r'a:: itwigcnt:!'
,h,lo:; rn;\s visibJcs (pnr tt>cnicas de cncu
d.e- tt:'duccif)n) v
H')ll firi~ndl)fL-s ;.1sp+!cto~ n'As es.tHico... La ime~gen dC' ur1 paio:;aj~ 4
F.n una primer<.) o.lproximaci6o, uno put:d.c.: siluar lod.l cl11~ d~ arquitec;h.tras tm miniatut;\ l!n Ia C<'ltep.<.nfa dt: irnUgC'nC>s (<'nww), d~ finidas mmc) rcprl')dw::don('S material~~ dt: rc~ll.idadcs preexi~tmh~ en Jn naturale:t..
pnHJdo pucdc th~ e:-ote m<,),· io parC"<..'Cr superior al poUs.njl) natural, I I r.:tr4:1IO JTh\s r it.o t:n inf<.mttacioncs <.J.Ul·~ Ia percepciOn itl.Stant.i•~~·~J de tlllo.' p~!-tSln~-<1, dPl hecho de l.l mcdiilMcln de tut.' subjctivid 1\d (1ne- "scgur<.1 una ''pnesta l).O rui:c" dP k, 1·e~t, cs dct.ir, uni'l •' h.:tiu~ci6a p;,)r l
pa~jC'
p••unitc e:nhmnt~ enriqucceL' to w<.~l ~<.1hre el dobk pl~nn cognili vt• (cwncia) y e:;t€'lico (plt)<.:t:r) y, en_ p.uHcuJ..'Ir, tm<~r "isib!~ Join ~·lldbl~}. t'S dedr, hncl!r ptlsm del pl.uto de In 'I~Je esl.i ocul tu al f 1 1,\nO d e lo que es mo:-.tro"ldo: ocuJto sobr<·! t-'1 pl~no itsico (en ~1 n•~ deJa im~h:ner!t~ del inl~rior dd ':u~rpo) o svbrc d plano
dcltcrritorio en el cual :-;<: vivc, .,, su repr~ntac:i(•u
1 ncdianl~
\In mapil). Uts modclizaciones d~ artddc.'tc)$ .,,cquitect6n1cx.>... (t:difi d(IS, dudadt~:-o) puc·dcl\ Y•'· en t>se sf:>Titldo, <:.orrcspond.er 11 una funci6n d<' "cren(i(m d~ irn
lucgo. C>n \'ist,~ (I p~rWn:iou<.lr cl ve-t: la im.'lgen ~nnitc CI..X:liVJ.m<::ntc l'COtg;mj7,u lu::;: ~l:.m<-:nh)S del JlH.mdo perdhiJu, h<.~d~n-
160
I
h,J, y hoy. i.m;\g(:m:s de $ln tesis en rclit~vE-!P. t.a imaget'! mZ~tPria) 4
unt~ flgura a los diu:-oes o it los .,ncc-stms muerlos •'. \'n o tru dominio ,, ~s lonhds id~a ~es abstract.:ts., tm t>l CilSO de l.1 ~ f1gu r;_1s g~om.fi'll'ic,ls l) d<-: <11<~f~·ori'M mota.ll)s);
tlli'fll
en vis-til a fadlit;.\r h1 <.wc:6n, dru.1do ;\l hombre pose ~ 1(11' solm:: lil ~ cn:<;.'lS, (uer,\ de su
flc1 m abrt>via:·, CSil) Uamad(.l a las. fur\CiOnl~ dt' la rt;•p(('M:utapor LUla im.!.g>.:u matrori3l IUllcstr<.l b!~n nlmo la fnbriGKi•ln de •u,;,.,.,cs rhuditkil nuestro vincul\1 con l.1s cosas, !;,worY.<.~ nuestc.:t lllt•rtMi ttwi•>ranclo C'i cono-.:imiv.r.tn, renvvaJ\du lo!'> s~nt·i-luic-ntu:; 11 I h t·r-dbplacer) y multipH<-<.mdo k~.:. modfJS dv. t~cri6n por el ju<::t\<1 snr prer..ie que d .:uh~, tu m
• J U>~gn::;n<>t. •".';i.'~sc;.l11ft' of< r. lt:uf_(~t. l'arit=., Vrin. t')SY. •I I l lu~;t.ing., .• f(lt:•,• lu:tfo!:>. Pu1.... <:nllin,l.r
-
' ,QuC nos cnset\f'n ~ntom.x:s cs,ls J.ma,.;Pm~s materializaddS, cu yo c11r.irt~r pri.l\dpal no ~ +-!l mut~rio.\L ~ materiZ~ p~im.:-r,,, ni lo:-; colorE's {c-nmv pat.\ un ct•adrnl, sino I;.\ forma (.o;}Ulpt:, fmme, GP•.o>tuit, L1tt.fhr.u)? E.'>l.)~ objt:'tos puedP.n cicrtamente ~r tr<.ltadvs como ~1 reo sutt.'ldo
ta nm~uct..'\ presenta una fortt\J. ouqultecb)ni>.:.."' t\\.K·va, .;.JU~ nn <.-:; poY 1 tf!rio:'a h\ origil"l;)l, sino quL' ptC'Cef.e Sll fabric.:td6n ' tnmaftu n.:ttu· r?ll". Auf\ C\.t..\ndo se~ h"l'la~inm.ta, d l..1. no e~ irn:i.l1 en sf, sino que puOOc preflgu:<.lr \.Uk\ i'Ca.li.:l~d l;.>r \'cnir,. ru\l.kipada. l-In h\O..lV qt1e posiblc, indUS(.l ~~ 1<'< t·e.:e1izad6n t"lO e!' ~fec.:ttvi\ tpl..U'lO
PLU~ALES
Pur lo •' COCJ'<)1, :-e C'\>11"iclCr<.l que ll"" rnaquct~ tc-prodt.H't' un ya p7.<·:cxistcn.lc ('11 Ia naturd!CZ..-'\ o aq u,{ m h1 ~lllhU'a, l." inlcligenda d~t ol.Jjcto
Ol'igin~l
1~ n~pht (pJ.:Uk), en el pl;mo dL'l arquitect(.l, o t:n .relic~·~, er: t:>l ,a::o dt-> ~il est11h~ri~1) rE:"pn,dm:c- c-! tnodel(.' maknn1 VlSlb}t" d E•
. ya 16Z
lti•HH'rJ homotCtica,. isomnrfa, l1om6log;\, curnbiandtl so!,'!.UlCC\tC j,, nt~ca lo de-l tt:m~1flo. Se trata, C'tlh)nu:s, tm st"nticlo ptopio, de 1 11 1 1~ fi:d uc-ci6n. de un modelo rcducidt). '-JUl! perrnite p.1s<1t de IU•lll\.•l'il continua de lu J.;TandP" to pcqu<·i'lo .r de lu pt:>qtleilo a 1o r,umJ c. Esta copi<.l, c<mfurmt:> <'On su Ol'igin..tJ. pa:-oa pur verditdc ~ •' y olrccc una cnsdtanza 5obreo Jo r<'.)t pucsto que 1,~ ..:opia lllliltticn(' tul v:m:ulo dE> propord6n MiltuCti(.'<.l con elmodclo,._ Sctl w que cse prun>dimif:"l"ltO ..:ot'\Slltuyc pam Pla1'6n l11 lu'\ic~ i.l'l\il· •" 'H ldcaJ (t•i.hw), porqtiE:" propo!'ciOrm un ...aher racionaJ. .:::; dt:· 11 , ntC$un1dn, df:' :-u moddo, !o quEJ: p.a rece habet c-nc<>ntradP 1!lt'dt'Jmente en los p!.:~nt:.s de arq nit€-ctur,\ de lo.:> cH!pdn~:·; v.1 lu copia t'<'ptodmx: d mndP.!o consll'tV
I·
• 1•'!' vcrdad" ) ~; 1 ' por Ultimo, l.t <-:uphl fahri cada d.c uud fir.•-u ra lihre-, Jlntl\;.\d.t 'nll inf'C!. il'l'H l};inmia;" p~rtir de lu\<) forma t:'~jHernAtic.., (bosquf>!jeo ''~;tlU~ rntJ, t~':'qu~tipo); 1a oopi<~ intmduct:> una Uwen..:i...Sn d~ forn\.1•• de proporciOl\L'S. ;;cm<-:janlf! a variadoncs Jibn·~'> ... im.provi· ·• lrli1CS. Lt')S C<.l:::tiUo~ cie areJ~a de los rtiun~ o las ft)ntas.ias de- los l'lnh\rl$ ~~ in~piran J me-nudo e-n un mPdel(.l preexistCJ\tt:, pr;or(.l nilll'C4ugandoJo, ddonn..hH.lolu dt' l~tm('r.l onll'iC..) (Ju quf' har,i It h ·n u.;:a d e-l SlU'tC.lJi.Hno). El or:~~nal si~·ve- cnlOJKCS :-;(!Jp d~ plUllO •I•· p.1r ticia o de prctcxtt)~.
h ' 'h t~n \'('!II. :\u.u.::. i..'l i.•e.',1,'\l'o! ~· o:.' dJJ~t.:•. ~·1 .1drid, Ed. Si: •.!.t~Jo.~, l~':l;i. \11 11111' lh;l., d tl:',)I'I'Ollo;; ett p::,'fl'i"'."·i,tc df,.. MIOJ$''·'· Op d.'. I • ' 11 !llvid>1C: t'$ Cl\lOtl<:E'~ 1<'1 de b t~;·,·;u fi;: rio'~n 1'1•-.:~J~it.'rt., o ,j,~l ...uiio~r :>nrtllr\lO. \ •' 111>1 \'lcJT.plo, el e:al<\) H:nill" d~ 1.. n•o Jri~1'l(ic)n ~ urre.llis ta en S,,1v.1c: ~1r D
163
-
' ,QuC nos cnset\f'n ~ntom.x:s cs,ls J.ma,.;Pm~s materializaddS, cu yo c11r.irt~r pri.l\dpal no ~ +-!l mut~rio.\L ~ materiZ~ p~im.:-r,,, ni lo:-; colorE's {c-nmv pat.\ un ct•adrnl, sino I;.\ forma (.o;}Ulpt:, fmme, GP•.o>tuit, L1tt.fhr.u)? E.'>l.)~ objt:'tos puedP.n cicrtamente ~r tr<.ltadvs como ~1 reo sutt.'ldo
ta nm~uct..'\ presenta una fortt\J. ouqultecb)ni>.:.."' t\\.K·va, .;.JU~ nn <.-:; poY 1 tf!rio:'a h\ origil"l;)l, sino quL' ptC'Cef.e Sll fabric.:td6n ' tnmaftu n.:ttu· r?ll". Auf\ C\.t..\ndo se~ h"l'la~inm.ta, d l..1. no e~ irn:i.l1 en sf, sino que puOOc preflgu:<.lr \.Uk\ i'Ca.li.:l~d l;.>r \'cnir,. ru\l.kipada. l-In h\O..lV qt1e posiblc, indUS(.l ~~ 1<'< t·e.:e1izad6n t"lO e!' ~fec.:ttvi\ tpl..U'lO
PLU~ALES
Pur lo •' COCJ'<)1, :-e C'\>11"iclCr<.l que ll"" rnaquct~ tc-prodt.H't' un ya p7.<·:cxistcn.lc ('11 Ia naturd!CZ..-'\ o aq u,{ m h1 ~lllhU'a, l." inlcligenda d~t ol.Jjcto
Ol'igin~l
1~ n~pht (pJ.:Uk), en el pl;mo dL'l arquitect(.l, o t:n .relic~·~, er: t:>l ,a::o dt-> ~il est11h~ri~1) rE:"pn,dm:c- c-! tnodel(.' maknn1 VlSlb}t" d E•
. ya 16Z
lti•HH'rJ homotCtica,. isomnrfa, l1om6log;\, curnbiandtl so!,'!.UlCC\tC j,, nt~ca lo de-l tt:m~1flo. Se trata, C'tlh)nu:s, tm st"nticlo ptopio, de 1 11 1 1~ fi:d uc-ci6n. de un modelo rcducidt). '-JUl! perrnite p.1s<1t de IU•lll\.•l'il continua de lu J.;TandP" to pcqu<·i'lo .r de lu pt:>qtleilo a 1o r,umJ c. Esta copi<.l, c<mfurmt:> <'On su Ol'igin..tJ. pa:-oa pur verditdc ~ •' y olrccc una cnsdtanza 5obreo Jo r<'.)t pucsto que 1,~ ..:opia lllliltticn(' tul v:m:ulo dE> propord6n MiltuCti(.'<.l con elmodclo,._ Sctl w que cse prun>dimif:"l"ltO ..:ot'\Slltuyc pam Pla1'6n l11 lu'\ic~ i.l'l\il· •" 'H ldcaJ (t•i.hw), porqtiE:" propo!'ciOrm un ...aher racionaJ. .:::; dt:· 11 , ntC$un1dn, df:' :-u moddo, !o quEJ: p.a rece habet c-nc<>ntradP 1!lt'dt'Jmente en los p!.:~nt:.s de arq nit€-ctur,\ de lo.:> cH!pdn~:·; v.1 lu copia t'<'ptodmx: d mndP.!o consll'tV
I·
• 1•'!' vcrdad" ) ~; 1 ' por Ultimo, l.t <-:uphl fahri cada d.c uud fir.•-u ra lihre-, Jlntl\;.\d.t 'nll inf'C!. il'l'H l};inmia;" p~rtir de lu\<) forma t:'~jHernAtic.., (bosquf>!jeo ''~;tlU~ rntJ, t~':'qu~tipo); 1a oopi<~ intmduct:> una Uwen..:i...Sn d~ forn\.1•• de proporciOl\L'S. ;;cm<-:janlf! a variadoncs Jibn·~'> ... im.provi· ·• lrli1CS. Lt')S C<.l:::tiUo~ cie areJ~a de los rtiun~ o las ft)ntas.ias de- los l'lnh\rl$ ~~ in~piran J me-nudo e-n un mPdel(.l preexistCJ\tt:, pr;or(.l nilll'C4ugandoJo, ddonn..hH.lolu dt' l~tm('r.l onll'iC..) (Ju quf' har,i It h ·n u.;:a d e-l SlU'tC.lJi.Hno). El or:~~nal si~·ve- cnlOJKCS :-;(!Jp d~ plUllO •I•· p.1r ticia o de prctcxtt)~.
h ' 'h t~n \'('!II. :\u.u.::. i..'l i.•e.',1,'\l'o! ~· o:.' dJJ~t.:•. ~·1 .1drid, Ed. Si: •.!.t~Jo.~, l~':l;i. \11 11111' lh;l., d tl:',)I'I'Ollo;; ett p::,'fl'i"'."·i,tc df,.. MIOJ$''·'· Op d.'. I • ' 11 !llvid>1C: t'$ Cl\lOtl<:E'~ 1<'1 de b t~;·,·;u fi;: rio'~n 1'1•-.:~J~it.'rt., o ,j,~l ...uiio~r :>nrtllr\lO. \ •' 111>1 \'lcJT.plo, el e:al<\) H:nill" d~ 1.. n•o Jri~1'l(ic)n ~ urre.llis ta en S,,1v.1c: ~1r D
163
•
De hL'-ho, :t mrrndo ~ d!J'ici1 dishn)tuir <:J:llre esos ~ hJ.'t~ (le r~pmduccKXt (U."lndo se ir,nur.t cl modt\o <.W. rt-~- Lank' fi6n e:~.mcial Ucv\\ s.OO.re todn a Ia C\'~'Ju.ld6n de L"WB Clbjel~ f'Stnc tamente r.1imCtkos, pol'quP nu c~ dcrto llll.,. t~l ~..t>i'-'lo cl rn.is rnnf~n mE:" al Pri>;in.J.l sea JOl'1..0~<Jmfo!ntc cl tn.is esthiC'o. n.i d mas valnmdu por Ia ima~indc.i6n. 1al E:"~ pre<:ismu~t'IIC In t'\H.!t'lti6n p l lCSl,1 pur ln..
llmiles del pli.1toni.$J.no y de mam:ra gu'i('r;,) l;t(-,r t:l tt:ollismo contrun
1\l.dos a las pntt•nc..iu:l de sugt>::;tl<)n d~ lll (~l'lt.it~hnt. AI m.:trgen \!t• LU'Iol posibl~ pob1'C4" de lodil Tf:'l..mclucd6n homn:n~.;-
LAS
o Ires
PRO,Vl~SAS
DE LOS I'I(()TOTIPOS
Fn un t..iCrlO O(iJ11tr(l dt~ ca.~. s.in emhntl{(>, ~.:t imagen (dP. Jcr.o. dim~n ..iuf\CS) no repmduu: nad.•~ prt¥li!:l.. kntc, s:.'l.o qm:• rnn ..
lituye UfVI pn-~figu:~i6n dt" un tiJ~io original. virtua. que pnt>dt . a partir de Pntnnu.1., scr .!pl\"iu!ndtd.\ OOftlO un prutol!po (el auto
u funciona! dt'l ollJ('to a fabrk'-<sr, k) c.{Ul nor.~:· •f •mrot~ a un ~f'!Cialismo (en <'I scntido dcfimdo pcu ~:;..u. ·' 1.1 Idea de cu('haUo, donde lA idea (o.l'n"k\1 pn.•t:t:dc l\WMpr.- il t m.lh.•nal pur <7pl)"1Ci6n al fXf!!t<'n<"ial.ismo doftd!.! Ia rt"<~ltdJd
fll'l'\ol • tructur.al
I eth
pa.:<.cd~ ;.1
Ia
idf"~~ -
1 n 11f)Ut>td6n, I~ maquet~ pue-rle St"l' produclo de ut\a pu•·.t nbr11 1{1rl rlctido <~Ill':"
mi'U',\I<.~rld
de posiblcs. t:se Jut.liwno puL-de •wr cE:>r..:.,no
1hiJlJ lt\n de !r.1gmcntos di~punibk::-; J>dTa uni'l mt~.l
lnllit 1 'lOS t.lus p
I
'> o
c~ del Almc. que i•lt);M un ro1 lini~co
mti,•iJ prototipn pn."\:ll.'d.c, en eff:'('tn. en cJ oc,'it'f'l rlt- ld fdJriwd6n al
r •' mt.-nos fam:liar.
<Jut,,r:u':lvil en St"rl;p). [n ,,....,(' caso, la lr:ti.l};:i..'H ~ p~i:'nta cum o kl •'' tualiz..1c::l6n, ta vi~uAllz.:.< i(lO, en el tH"pndo hcmpo d.f! um1 torm.1
1
in m.t::h:rio~.l,
turalf:'s
de un." f(wma mctotnL t.bn
qut~
tt>cnicns y cui
~ t~nniCt\U'M' (;'~;'l!l pwduccior~.cs.!
Fn prim~·r JugiU',
,\1 cw.:ari(m de
<-·onjLUllO de litO\ Mtl\·)d;.ldcs te-cnicas
un prot(>tipo sc impone ~n i'l ct)!l\0 pr~p.lra n<)n
de un,,
!il
bric-a•illn k)J':\clliO n11nmtl. [J ,';'l(!(fclo rE"I:in< ido pc.nnHt> t"'tor.u:.. C:). pcrintt'tltar. ,1~ tn.!RCf\\ anhr.~clc1. Ia ~AI·n..-i,ln roonw:tental d.. un.\ obra.. d3ndnk· L.l plcn.1 m.afriz de ..1$ dlmt:"l"'l"ii'-''"--s.- p:oporci,,.. m~ )' ottos p.lTl'irtW:tr~~. lu t~tl,'lric.1 (":{m de w~n rl'IMJUPt..: jut.14~' "! ro d~ UH k"''bOtatcrri(l, (~+' un tJ~)fl(O de pr•.wb;a dC simuJar:bn (td CS tl c.~St.l par~' los coru.trn('t(,m•H Jc avion~s• •-1t• b.•r~o.s o Jos ;nquitt.:-.;h)S), Jo •}lW ~ntmi\u, por I<J rlt>m<\s, k ~'fiJ11,\d1l n('m·U.\d~\ ,, 1.'1 opt>rt~ci ,;n de n:-durd6n flk\!Ctn.tl!c,l y. por tm\\O,.ll Vi\hu· dd bomor.Osm(). Aqul la poP.tica pn.. s upO l~C" u n.1 ldv.t. Ulk'l jde;~ y,¥1'1t:ri-.:J., l)U<' contumc un 1\, (J. ~i\~·5-l.r.totl!"~
"'• Cit•..am.,fl...!t'l b~ ("',.fa k-J;:.oa de 1.1 ll"ini.l,,~ ..J
r& .:tl:n.> .:law drl utr \-.... :.. t\..... :r..t
'<.7V '""'"
...., ...
'-'"" ..:,.
r c-.. 1;t;2.
IC\.o ·
1.\1'110
hc·dOn {m.aqucta o im.i~"""'CH d~.> ,fnt'E'sis Ce CL"''h.~ de hHtfwl)~ t.'Uatttn a !z 11tPTahrrlt dt> utopias y dcti!tc tmnb1.::n dt•l ltrirn/.:i~, en eJ seotido de CJ. U..."-\•i Strdu...., ""i dec:r. de
im
pE".'t)
'"'-""'"'!.
qutt Jl'O'-:ria dar ur:a d.wc n~l":-<-
ur c:icrtu nUm+!m dp oh;tttc.~
I ·• m.•qu~t£ prototipka~t ~v~lfll'l 11 nlf."I1Udo lu\n ir:mgumc·:(m •• ·~ lU,mdc) pnrtidp.'ll' de un C'S i'ucczo de COifl~•n·lwn "l~\n h.·o~ 1 n +lt'otllpa•ian aclivid.tdcs t.:-i;pirittwh::.; l' rnf.,.tinl~
I f'tll'wib._.. r.=-• '1: ~~lttJ,'"t( r~ ~l, J~
16.-.
l:.· rw/,t de l:1s ~.1 uc vuclvr a ropi11r en la m.:.tcriu Ll forma intt>lir,ih14-'. r::u l!l Tlm.r~'· l.'li:I!.u\do sca'\S:bk tstil p~tadu u:uuo lUlO\ estill1111 ("'"(l!mu) dt.: un U\W\1.l0 lntCli~lble q11e Vi' f'U: sf m.is:l\0 )'que <'S ('('lnft>rmt• .I l.t..., W~·· pu.ra$. lgualmtnt~ para rtuti.no.. cl mundo S('nsfbJ.l pn.-..:t.~do f.'Ot un dob&t Nljo Ia ftM"mil de Wl m\.Ulek'l intelir.thW q~ no , ..ustt> u\o!s que de ntane'!"a inr:\i!hmal y que conlicne Ia tot.aiK'Lod t.k: lo 4ul" ""'-"t'.S R."J>CCIdO tn el mundn T!li)tcrial. [J crisWnismO rttrn......._'ftt..t t.•n po!rb: bl.s ldN a~.o t'llla Sabiduria iliviala d plitno ptt'fihour4b\O G.. I<~ ~.-rc~u..Sft". l'or otra partP.. ~ta mctqucta in.m.attrlal. tolla m• .. r··ut, no h" ,.,do Ct~i'U:l.l en Ufl momentn dudo dcJ tJC:tnJ)O fnCTf"itdol pM~ lt.'~ grit-~;o", st~ lu t.ot'\Si.d~a cre,,da p<'r el cn ...ti
••-.t.,
f.n un..:. !'I!AlU)dn perspe.:h\'a, ~1 obj~tivu Jc t\Ult\CfO"''~ ('('11't'lt'n tt't~ t'~lHh~<"..t... y hcrmlili..:as C'S el..;.l:sor~ r y d~o~~wllar mo~1os de rono· (nYlti"T'Ih• mtuith\.~ \'. oor tanto; \>i$ual..~ CW. lo1 ul'!':ouh.&tn rc,1Udl'ki \it
\'ln3, \lllt' 4~... <'Untp:-CttCruitelc en un gr~do mOl)! .:.ltv poe c: tnteiKi\l tn ~ CMo, imrnrta p."lra c! alma vis.io.naN iT .,; t:nlu&.:ntro del xcUvinO, d(ol ~ncip)O p!'ir.ltxdi..:.l a til p.l!" de 1~ fi"'IC K IIIOoo '1\JC ticfk_'ll ux110 hn <W.r Ul\3 figtlfa intt>rmt~iaria c1 lo irrep~tahlt 0..· t..,.l~ Mtxlu, untl Clot~ l.!C\"'ado a piAnt(>-"T una .:.:........_.de \':SionCS dt <"P"f'C"~ rP4cb.~ inmat....,.;.a:cs.. que lk.~~m a ~ E:'man.riXtC!o en Jo \'t$iN~ ~:It" to 1m 't5th'~ (n,ovo.). [n o:m.sccucnC.a, ~ rnf5t:.~,... \'I....,Uit~lr.os d.istu\ };UCI\ t!\."5 plru~ dt re.1h.-:adt':S: e1 mwlC.o intelig'bltt '}Ut' ..,.. hutt-'llol al ~·r l'r. !
Me.p.ltle.:>CllU'i\ ('Spiritu~l tiP. componcn de- coste modo dtt J'W''""Ont'l jcN (Aunt:ll":i), de p.:ds.ajes fjnniin dd lXICf:., par.\fso. rn('lntlll'll 'I(IK''dda), d(~ m·'l~•ih:<:tunu (columni'l, ciud ~'·Uiie.:UJMC~
111 \':
u,'~.n
166
... ,
t:••ur o, ("\"' ~
muf.~~>tw~
l'f'iPI.,.l uh~ dt•; :;t•r divin<.> (perfc..:ci6n, purcz:a, intt!ru,mdad). ~o tnhmn•.. qu~ IJ~III pr.i
equ.iv.l!entcs s:.mlx)liu_.,; f'1l f'l or·
mot:\.\~ ,.,.,iun.ari<~
tt• nHldu
Ulld
sobre aliomb:~ . La.~ mat~ut-t.l.'f .. U<:. t,• dP tmalpgcm de vis:ot~ ~Ut' -,imhn..
f'"h"':t l
1 ulhrn••· li1 '""nt':lnllci('lll religios
' p na1 y .wquHcct6nka pn.ra t.hlrl'iP. una reprt"sentad6n vi • I in tn.,unenlo. dcJ 6qlMW pttiqukn )" t:>~p)ritual que pc-unitc 1'" J, 1r,,~cl'nd..:ne.:l" dh•ina. r~ P-Stt> modo, "1 alaw u d cmo1· I 11111·"'\11 ~.:n h\Jlh l 'Jllt' >'1' •'lbre sobre l'e.:tlidiidcs su~o'r~l:;<:nsi hl•:.... I erihl ,, ttu:nudo ('OI,U lllll\ fort.11ez...), lU\ e.:.lstiilu. um1 vill11
.,,,.,, .,~.,
.•fo•lofk.i,j l 41114' !'!Hnbc)til'lJ(I lln.'l tClpogl'tl.fiil iJ\krior d~•r:d~· !u d iviW,l l •th'l'ntr.l f'X(~, mnnif~t.'II'S(' de ll.l..lnNa !J'. timd. f..,tl"' f(wm a~ lll'•frl,, " ptir lu h"r.~rn l ,. lll'l mismo protl)ti.po. e~ dP un €'5ptH:io tt••••1<~,
dnl,t\lC1 dt• un lntei'IN, ~1uc pc-rtnitc sig-nif1.car un t>~pildO 1'·1r,1du ot'l mundo pro.:tno. L..1S rc-ptodue:.(.i;.Jnc... materl.'l· nn o d.tbUJc~) ...irv~ por tanto d(' im.igcu-..'S .malt,~.-=s del \'l~h''l"t.•n 'u \'ldll Mpirhual (Mcistc.r [ckhut.. f. r~mt, l'Stl"' \m.lr.t'~ ~laz..m de tStc r:uxiu L'l
t..• mt'l.lt', WH trnJg,-r~...,.·m.'W}\ltt~s remitc:l sill duda a una 'd ,t. s;l·m-rt,.., v funrtores que van dcsde-d r:uxlt·J., r~ciuci· 111a lrJUIU'<.'IUr.'l t'Xi,.tenle hiistn prowt:po... ~PnliC<Js. olltd:·
•I"'•' itlgut'IOS t.1C eltos, 11"1 (un.. i
+ 1 • lll'~l t'IJ'.. v111 ·' "" d••t.~~tru llu... +II' I I. ("l•r~tn F.:~(' :iC' Do;:-t,. f:••·•· ' !'.111 Hniii'I.II>UI', 1\Jtf\, 1111 + d \•• 1111<) f••rllllrl'• ln rkl {lll"til (')tiC cc-n :~mpla .-. D,u!> ••n \.lt•i:.to:r
~ '' " '"'· I •
1
~1,. Avlh .. ~·~
·II· ('tuno•1Hil1-' e-n J,, r!~oolo~i..l Cc Ia$ ?:ufun.li: h c.('!l\ ,-1.: C
'
CAPITULO S
VIS IONESliN E.SPrJO 1, IH.·mos el h~btto de djsUnguir la realldad y su im..-,gcn, p(-1'0 ' 1\ , .._,rddd, ntl pu...'t.h:: pri!I.:Ol"ldC:' j.tm~s Ia v~rd..,
.,,,.,, lu
expcrilncnt.\
u1t.J Ia rs~
ya l4l m irada esp.;ocula.r y que h~' cmblc
trndlciQn de mitos y rilos. Ct....\ndo,
1• tt•'I'..OO, CJ\ prr~
" II ,,
~~'
ct.:·ctu,
a m! n\i.smo, sobre 1a supc·:l1cic d.c
wta
br:IJ4n t~.
heme .lquf Ucta,\lc
&Jol,loe, y por t .. nru Yo, o ._.. tTata S(llammtP. dP una J"E".'tliti.~d ...,,.,,,"• ~lut.• pcrter.C«- .ll OOJCro-espe;o7 Quiz.i ro sed justamcnte mJg\'11, '--" t.lcci:~ ni lo uno. ni :o ruo. ni Yo. ni (0:;..)_ t.Cl.'f!tu , 1\tnn«~ t•·st.a m.mih..-.,.~iOn !et~•ctCnic".s? z[n quC ~ h:r-.d"' • h ('\bt(>fl('i:~ 11 nttt i"""'t..,n? Porqtw. f""l un .,Pnt:cfo~ pi rt'tlt--
..,,,.., puot>Sto que to.nt\\
~ ug.u
nMit•rl.a, pcro, cu \JifO ~c•Hi<.i(), p<.lrL'I.:L' t)O tct~"=- vcrd.:c.h ~, • 1 )l!'!lencin, f'UP.,t(l •I U.... t r~ fll;'jo dE>:~a pmf:ct' di':;dtJ q u\• t>l
•' akj<'l del te:ptlo. H fer.Omeno t>specul.u " <'M,\fl•6ph:o • I 11\l t•stros h.~hit~ltl n~tn lal es, ~ rE"h\i;;..'l ~ Ia~ cJ.;,tei fk~··i ~·l'li'S ,..• .,,,. I'Hl'SIU q u~ t"'l la pe-rson\\ ni Ia cos,,, ni ~I .::.er ni c-l no-scr - •"~1\Vcnidc de J\\i\1\Ct.t J'~f?.t\J.'os~' · De (•sc· tnistcciv. de c:.u
lhl,""'"'i.>
169
• La v1dt'J de Ia!= nn,1st•Jh•s LAS PARADOJAS llt::L ESPEJO
II"Y COJ.l 10i.1a f.!\'idcnci.t L-n Ia inUf."l?n dP. un ~~~o. un nus rio/ u'\duso un cscandaJu, que muffin han n'lfliTibu•do " mur r r"'f'V..nf'~ contra !0:> cspl'j<.b y .su.-. C-'ll)o;ati"". C"'tLAncio Ia inlag dp un cutrpo apatC'te utw ~-sunda vp-, .;C'ib"' otro qut 1., rcik'-)1 i,tf6nc1t $C asicnt.l C::!.t.: imab•t•n.. baJn quP hrnu ("~Stt p¢r k'g,Un,l "~tz' t:.n u.n scntido, d ruf>'fl'O rerll:iado re adtuert aJ obj\."to ql.k:' rc.i&q.t ::.u m"•;;cn pvrwnt!«' a Ia rea1:..1ad matC':itt.l dcf <.~;-.,. Ut I
fl Tt"(lejO ~ manifi('Sla CJ)lOnCL'S :mbrc un <:'r•·~t qnt- l.;no tc~..\ mM·fil.':.:td6t'l !Ist~.--a. qu<.•m• <Ja:pt
t 1 ldent1di'ld l\.p.ucntc de forma ha'--c igualltkt'llc- t.lcl rdk·u II•JJ que urM '-im~·dc rcpr~r\tac~On ~i tlf'lO aeutitc qu<~ una
Hi'W-rnt.,,iOt'l se di$U.OSUC de lo teptcset'lla.do por u' tr;.lbajn de 1a
tlt!i""''ll('•• una diS>t
h"(lot. no pcx.lri.a h..'I~Y cllug.u dc:J urigina~ portfL"t' ~-u ap.-... no ro,_;!ub., pn...."N"ia rur d cuntr.ario, 1<1 imagen t><'pK111111r lor,lt\l•r• tll\.l ~ur.d• rr~t&C"klll de ~a hr.-rna, que- dPStac"a mas SU ll't•i\II,IC•u\n \lUt" !'U rtrresentac~6n. l .l imt!gen-rttflEjo se pa ~c
1U1\?
POI't.)I.IC d scr (:pucd~ "":stir dos vC<:cs? tY<.l Pl.t!:{m
• 1 '''ld(• l>ucno h.lt.:t..'r impo...ibiL- c impcus.;..blc h1 r~pru...fu t'· •I uta d,• !o \ifi!oiortht, •:l"
•·r.l·
\ ~ \ <X'tHrll todo. cJ dOO!c cspc.:ul.lr s.C' ptcs,cnt.:, t>ara d u c.: :-pcjlt. t..vnttt W\o.l mJ.tut~t.xiUn <x:u.Lu qut· tit n ... ~~ m il!l~..btutu qut- M! W ~'mt:j.l. 5.? n-on...,-:Ce:ra fipJ at t'"'I'E'iO
h
t
inguna alrer~on. 0\al~r'.al o form.1l. \>,ene- a ~r.t~nerillo plla.a. porquc ~1. codo cntCI('I, da !u~,ar a l.l copi..1 cc
C'! tt.·lh..'jo c>.a~H.a n:.dutl'Jth.·. !I-US prop<~ tlctcnninacmuf.\no..,; l!t)';.Ui110 D t'1\);Cilt!ro~r llt1S cjcrnpl.ln...~ Ci'-'01.-!ah'"'..,· In u)ntr.lrio, lo1 homo'Q&:a df:'l mcxle1o y d~ I•'~'l1 hpiro fold t·~ pt:jt1-p :nrm, fil anomdfa .~,. ;,, i f1-
~.t-.~r,"<'h ·"l y ~\)IYIU to h.~
1 ·•·
'1
r, .,,.,, f',1t•·l' r t f••ji;I'"'~""'''C •(,~,.~ •··::•t:~·~o··• (11' i.
171
' L11 vldf1 r.k. lu-i imJgml!s d t)n rctk•jnU._\ t'll t•l ~:-.p
fl.&!tcr c.rl.~r <.11 '-U c'l~ ftl:o; sentido'i, p~M"•tu tJUt~ ~''kl
cdkios tic.nd ro ...t
tc::nci.\ de dobh.-:t, r.u cx:sh:tt p ara tttcios d l~U lo· f'<.:rubt•. Si '-JU is-i.!rt~m Q':- confimH'IT lA t>xistrnc·u• ~\Cu lnr dl'l n~~IP'jo,
si .c,...
ltr.-vl ~ram.o~
a ,"'del~nt.1r Ja man(l para
t1$lr
it' (orm•
no tl.\C~rf,, mo~ m.1s que W\a mal~ri...\. liquida o s6Hda, n\CII\lit:n o cn1 Clll n:t, p.I.1M. o lisa. Eso que p..lrc-c:c:. ~'rCS<.'cltc p.aru cl t'>jt'l ~t: Lliluvr CI': In nprch el'.Sl6 n. l..ktH. Ocj~r rcpus.:t.r Ia t•xiSto.!nd .t <Jc 14l intJKt'n (c!Jcj..l ~t'Jbn.: <:1 (lni...o h:Htiruoniu dt! La v i :->til , (.On f!S por lu dt>mlb iuducir Ult luiO fJdl>ivo <:n <-u.unto
Ws un:i)lc•~ ..:n t::-pcju dt-~ put>:5 'ill t"'Cio;.tt-ncilt ~,lo nl c;')ll ttuc• rw a:('~ln/01 o1 d'ulas m•i!• qutt d urante una corta conJurci6n ino qu~ fnnYinn \i"m cl $Uj\:l0 ~we lt)S Ctmtcmpla un t:.m npll d~ intP.rr.. lad(Jnf:l~ tt ffn'lt" l'il"1 lU\ 1\ ( Ot\fi,f)u r.td 6J.\ intcrmitcntc 'iuc 1'\C dl~sh~ln" il partir d~l m(lmt'n· 1.:> CI'I que ~u\O de- los polu:; ~c cucucntr~ 01tmfdn h1t-rn d ...l rl'Jmrm.
" lolbtlidad del C$pCCtAcultJ d~ ius rcllc-jos. que t~ndria n(~Cc· I h ten• mmcwilu.l~d. de unA fiitoza de los co\plazam iento~ )' l'lll'h',. de ntt.t., ro.u d e- hK hn run cl t.k•veniJ.•, es dedr, n:>n ,.."'"l~-.tl!dad que llbO: que k;.s ~f~ ) ' las cosas. llO pennanPzc..an
-mrairm un punto laJOn pruntu co1'UO cl
~fltio <~kilnu a ocupar el espana* a lW1 1 dt: una ap.1ri<:nd.l eng~t\clSa, nu ac.lopt.ando las m~t rca~ d€:
I" u\n rt'k'l.-. que end soporte- ffsa.(o, tanto tcotc Ia dur;xi6n liUt·
las form.ao;. o.c !n\lrC\'M\. ~ta la., arra..,tru !cjos unas (!~
tw. 1 >t'ldo a!'i, Mibit.mn<.1\tC, ln image-n ~specula.r. salvo en l.l
"'""r'''-"''··'· tOn pict6:"ica (llyn dupli~aci6n en el C\tadro pt-mtitc. de
·•rhf:dnl. inntt•viliznr el rt Ativ. Lt•:-:i rC'tlejos no pueden en 1 u l\•nder f'l(l~ti r c•11 uun sucrle de in~mporalid~d cstri.tica, 1 m!l1('r.tllz..,
1 ,
.t
~.:.1U3.l, 1os rtofl•'l""' t.lcl
cspc)o d~berfan di!--ting:uirs.c d e
M • tKuJ:m~'l l t
ccm!oeKlcrwdu.s in(eriores,
...,,,,,_,,,,.,.,,.c.
Z. £. K• ul, r•: ,.'I',\'O•I••~tl<.~ ,; i11:>r:' rn.i!.~fo'l''1!·'~'*'1!:: .f:thm ·. \lri... WG'\, NY 1:-. S. f>l,)lll'l, l_.r ~•t•••l·•!!o· ~,:" !~ J'olid. Uo· l:lolC'n:rrt, 1':11.$,
v.,
1?2
'173
Ln vMR totnlmt"l'llt del c:.m •• c.:..m1. L~~os. d~ tmitar fielmcnl~ ..1 W'l scr h.u,aa ~u
AsJ~j>J.'ChC:Jhli+.hL,., Ia:-; imti~.~Pnf>S esp€'<'ttlnres sc c-n~uc•'ltr~u blc.on dt>t~4.-nnt~s..:;u·ndns: b ~j~ 1 ~'>U sorpr~.-1.-ntto simulad6n de S+.:n:s o to :-~~,~ <'11}'~ tran !-pnr..:-n.~i.t. nitidc.t. y p~d?i<.ln p1..1ed.N\ h.lCC1' ~r1.'N rn u na "'1'1't'tlci6•"~ ex,.' (til de iortll.t~ M:nsil::>lf'S, "f:" d~sC\Ibl'(' de lx-cho un \'U-do t' mAs MCa,l,1f'll<'.Ol~ \.U),\ na~r;., pyc:;tu
m.\s que unil fnnn11 sin interior. su SCJnt.i.ul.Cd, uno im•t-..a6n :Nn prodt.K"\."i(•n d .. mv. cop!a Alrayer.do Ia u\ir.x.fa h~n..r.an un s1mu l.lt.."ff, unn rlu-.i,)n cfeo ser. para un ojo hipcrtn,fi.:du <1rw (t'tllt f'SO t]U H". Ell;'"' <'"Omr-'rat'l el scr a1 oo se:r y n:duc.~n 1a \' ..rd-'d dt su fl.,.. 01'
M--n("ia a tm sc-nue:lo AGONiA Y REVELACI0:-1 t:l'it~ <"C)n••xMn con d cspc-jo, l.'-'S lu Ur\i~o.• F'''sihlt>? tSe p~u..'tt\• to.~ n f~d l.-"nr+n~ desmistificnr :ilL~ im.lgt:nc.~!- ~ inv itnr 11 VC'Jvcr n 1."18
rnil'ima" ('(>~li t' se-ns:b...:·s? .L:1 c-~pcjo, toca ... mna v~rdt\derM~ rcn tc un trc\v..stlmif'nf('l del scr? i:ES CJ Hulu t:1 r~pvnsnh1 E' de UJ\ cns~rhl Ml ~. ~·I'll'
1"'1 d·'" ,,., )' 1M soob:u, ...-e, 0. lt.l!h. J.ho; /:•,..,, t-: ( ,.
,..,JI.
174
•:••!!Ifl'l'"''.,; l'ct:te bJb)!(>lli.,.'Jt..e T'J_:.IIt, 1\+i'!..
1Jc11~•(
£,,,,•,.
d~-
ltu im?gt·m...
du.,l.ri'ldoncs? Plnt6n.. cl pJ'£11"1ero dt' qui+m se cumx:c lu •.h:s '"''n''"''~ \vn rl-spt..'etu ~ 101:1 doblcs. sospectlado:- de d~viar ~1 t.:spiJ,, mtgin.llc:i ldcalcs. 1\0S invifil, con t1>dn, a m1 cundcruu Ia< 1nn ~I r(.-t'lt.'jO csp«u.lar. Ci.erfAmt>nte.
net
ba:-.1"-.a cun ubocur
,,,;.,...,,, -npt.",O e-n cl o\.1$ t>.'jo rango df' las dup!icaoum.-s de l..ui rn a. y.t que no cor~de- p"f'E'C"is,lmPnt.P ser sensibke .a Ll ...i'>i\ 11 , J"l"JO tk-. c.~auc.t potque rws ~ire harer apar8'~ , 'f\Cid~ una c.-tiRtl~cnua de- ser. con el Jjre de nada. Kada
I \ enganoso que hac."'Cf ap.ln."Cer un tnundo... de- un solo ,. I• .. uperficie dto un l..'lip<.;u, c.-, ~t,to que- no corresponde ul' tmto mat~nal ~ ttS8$ figuras. rlc...-spcjo cs cl gracto ccro l 'I'' Ia mir.ld.J. de ln ontologJI\c. n •·nlb.ugll, l<1 1nt.:)..ist ~n..:i~ subst..,nt:i..\1 de la im
• 11,.1 cnso de w1 C$pejo·plimo, la fnml<.l dd origincll. EJ\ hl , · )Wcul."lr, cl rdlcjo cxpulM 1~ ci.iferP.nda y 1<' .J.Ih:nn:tbn. p..tru ·1 m.1s que l42 scmcJnnz..' isom6rfico;l. T·""~ apmit-'nda incor· ''" 1\l~l:ilt..t mfll'i, n uno t:n h\ npt~ticnd4' corp6rea de 1~ ~~~~~' '"' t..Jmorfosls dfl'1 mmklu: d L"Spcjo r..:-dobla cl .ser sin mo' 1,, np.t.ricncfJ rf'(")uplirn bit-'ll d Ht:r. Cf'-'(;tiv.l.J"t'u:-.nlc por cso ,~,. "~
ontol6gl<'ll df1 ~:opt;n pw•dt• 4'.t.utnp..tft...ust:'. l'.n Pla
tt'\.'v.UundOn l"oforiC111 p n
....,.....,r.;(t
I • 1.-. "'" protottpo odgln.,,l.,., l ,, R··pli• '""-' y
•:r ·~·~t... ::;.
loi!.'!~.'·IJ."}IC+t d:• •nlr':•ll' :tm:-. Jo:•: if.i!"fl\~ :.': .:r.b!;
N
?,:,·•.' ,;~o·x Ce>"hl!}ti.'IIJ.
IJ~
li5
:=.
. 1:1 ....n.;o .... e5f'Ci<; no pudna b>mdo ro· ""' pura y ple trw.x•, ~ncla. !,e p roc.ucc ..tllf, b.-.Jn rmma vis·b eo. una . ,,.,:,,.-.,,. del_~E>r v~rdAdNo, scn~ibk u mtc•li~o;ibh•, que a~gur" lUl~,- ,,...._ ta<"t()l1 ~~) $Cl', El L'l>pl.io :-;in·(• J'>l1rll h'(m;.portar In lnMgcn y~ S('gun un,\ vf~'l d~~cndt:ntt': d 4\'\nmltiplict.ndo ln. yu ~cJ.;Un
vta ,,sccndc.ntc, htJc1endu po.slhlt- una tras!..1d6n <.h : 1.1 fmma, su C~C(l~ mo1 nifi~to hacia su ~,lU5.l OCtdt..L L.1 h.ttwu)n p ropii'l refJcjO tlptlC•' puPdt> entor:
Ia dei .-co eonoro, apt oxiut~\:uSn tantn ma~ sit;ni{k'.ttiva c~>•nl• permile ,urancru- c1 fL"flllfTW"lU t'Sf'K\'lar a su so!cd.ld t\ptica, tc- de- CJ'Ig .u) u, p i\ra remitida Cl'l J.'tSc o Cl'l sjncr~IJ .:~ u na man• I•,.: tad,)n plud ~s(' nsorial dd l>cr. Pcll'qul", tanto vista como l'Jido
d~?>n hacc-r Ot.Htifil~'>tP un !'t'l' H$iCCI a la man~r.l de ._1w.1
que nu aw~j\Jra
'
trlil5 ~ludn,,d~n. s ino duplit:acib n rt'flt-pd."', (11 un V(t\(ulo de objcti\'.adOn c-on rf:"~pt"cto ,, lo que l~
"'l ' l' r<J
rnitido ~..1 Cl SU)Ct U. [I n>ifftO ('(IR\0 el «O ascgur.l f,'U cft>oC;tO p;o)'\."\."\.lul\ fUt•r.t dP una re.1I'<:Mi b.ljo ioxla de pn~na so•ocnuilo tc~.ncu, pur,tut> l·llllO la inl.lgc-n umm la vu/, puf"
nusmol f>O"lu<: nu
~sttl .~h~r,~rbh:t(l
poe ningu.na
umt~ria
qu\'
o.llt~.rc, ._,,,r<.fu•• nP en' ~._·ntr~ c;.olo
s.e in..:orpom e n t).iJtglm o tru t·uPrpn. s ino remitldo .1 u.uu ,.u pcriiri.- qu.. no ('antbi..'l d~ su ldtnt_hi,.,d S(\f\Or.l. El *'"'do revPTbe-raCo no cs por m"' '' o1 m...scto somdu '-tUE' aquf:"l qvt yo he cm:tido; '-"' Ia rn(•(hda m s.c c11t.:ucnt rn a ~'l (wtigua.do por el dc-,.\'lo, pl11' ltl chst11ncja, s.t. e~nlt>ntl'~ ..:lHcndo y cntmwt•s h;1 r"n,1itio- llt-t:,.u A ~C t' d.ilc-rcntt· sm cmbJJ'AO, cs d mt:;nw sonido, tot,\l.mc-ntt:' o.hl..:cu~Uo ill so'"'da pwft:ridu ..-n S\1 origen. que V~lt:lvc, h.:.ci~ndu po"•hlf.l una . fo'1i(l sin dc(e<:to. EJ sunido m1 '!<-t' h.~ vu~lto cxtr.:UlO tl. ;.f mistrnl .:ootadu c'u' una mate-ria que lo h.tlnla trulbfuntMrln; a' co•o•••· :M:
:-..n.. la mal("rfA revcrbctill\lc, imputvnh> para provoc.t: sobrc :orr.ta sonor.l que u u t-'flha ~n cont~(lO con c-11.1, n.~uplic.:t mente ln h~rum n~fl.-.Jad;,, .~scgur.tl'~do de- ~ m o.Jn una ,,rcul,, t d~td dd _M HtiOO. fJI' ig'I(IJ modO !Jt.t(CdC t::tlll ((I,. rc·fl~jns: proyt• t~;~do m1 fl'fm~t sobl'C p~tc.•t:k:-. !iotuot, hngu po,.ihltt unit mu.ltipiilA c:.on dP J;) n'f$nl.t, qu.:: puc<..h: .1 ... i m ~mtf:'n-ersf! (I dis ltU"tci~' d~ m perc..' no }'f'rtnltlendo que cs to~ fnrrn i1 tome cuerpo. cl cspcjo l~ 01 gu!"a una pcrm;.l.n cncia mc,rfot~lc~ que hJ.C(' .f"'S.blc ... pe......ar d 17&
.,n• de la dif~"!"ennoa. W\ vaiven de Ia s.cmetan7.a.. princi· t. dat. Ia:. idcntificaC"1m1CS' ' '' ' 1~ rnodo, i:>l eco c.onu ., el1·PAcjo, no rt.r"·cxh.u.:icndo 5frirtn ' 1,, l.•rmn original <:urtcSpOl'l~ii~nte a doblE'S !"rill s ljUC pot la ~· 1111 +I illt-rtc, p.:uticipm' de It\ rnultip1ico.td6n d .. las fl,rln0\5. hi, 1"1 •"(:0 p~rmite al que cstA en la ful!t1lt:' p t ,·cihir c1 SOJtido tal •'";no o ~' misnlo se man.i.Hcsta. dt> lgu.d modo tl rfillcju. que se
"''·""" ,.obrc un cistal, h.stt posib1e ufl&l pcr
r '"' mi 'o(;r. La du[o~Jc-...x.•M se p~t.l
A ,1 h rt.•ncia d~ un .«-lrAIO pmtado.. CU}'h ~m-ua sc obti.e--~ 1w eriahdad mi:hln.l ,1e-las formas dcp<.'~Sl tadns "lhre LlteiA,
I ~J-'l.."CU.t..U me ntUt~tl W'J. OOf't
177
L.1 ·pidtt de :a:; im:tsr11es
mANSPARilNCIA Y .-I.URA
H1
dobl~
cspcctllat no
s~
contt:'nl,'\, fcnomenolOgh:.:!mente, con
duplicar .11 :sujcto, sino quc haec Vi:)iblc un S<:!' substr;tjdo hasl.;1 en tone<"s a 1\ vista: Jo que sc mu.;ostra en e1 e$pejo no e!\ con todo un .slmp!e cxtcriol' morio16gico, tU'\..\ Gl•.sf.RU scmejante a las formas flNI ~a:; quC'
pcrcibimos "'' nucstro.s s.cmC'j.u'ltcs, sino lU'\..1. Iorma glob~1l,
A1yVI'lu, Ia de LUl CUL'Cf.X> t.nil'f'l
por el artilicio d~l reflejo, verme y oonocenne en mi aparit>nda cor por~l, Mo. en ma~·or pro(undidad, un., cpifan.ia de miser total, q,w
de su ingreso en uo cuerpo::-·! Ciert,,n,ente, t>l ttso de soportet~ de v id rio!' d( ha n'· !o!'zado en 1a idea de que cl rc-sp1andor puro del crista I t>s.Mfta..h•. f:dad
pmm itt·~ r<·~produ<.ir I~ <~pmi.:.•nci<.l de ull ser f!s.iCt) h~1Sii\ h..1rer indl" ct>mible -el original }' Ia .::upia. En t!:;e ~ntidu Ia nmkri;.1lidad d<: l01t espejos se h,, ..:omo esti.tn'\..,do, refor-:rnndo Ia soh1 nahll:'
ll1. J. l.:t::au.
"l~
...t:nle du
1mr>Jir l'\)llltn!'! r~')t'mnUo.n
(t:r!t·, J. '>••uil. '"l'ol i:ll•;". 11. I . :0.,1umfmd. h•dm:,.·,;.~ •"! i 'I <Jl i l!iti!'lo'."'· ;;.,uil. 1'95-.').
'175
d-t Ia Jaru:tiott du le", \;iAn
'lot t l'•n -su mutaci61' 1&'1'lica y su v~loriz.ad611- (omo di:>positivo dei ,,, ,, ,,u.:t n dtd n)..;tro a rostrn consigo mf:=.rno. J.us objetos ~spe-cu''·'" to mado, cada ve:r. nWs, ('] silio de los ubjdoo. cxteriores en " l' licgu(->S fant-asn,.4ticos u (JLa.lsionaJes del sujcto, convirtienduse , t· modo en los C(.lmp~liteco::; c6roplkes de La drcu1aci6n sin fin 11I••M.'tl. Pcro, por e*'t~ <.lpartanlient(.• dE:! los L-spejos l1..'!.d..a -elmc;c.ms• 1111 Mtbjctivo. por su tnst.)1~'ld0n en Ia arquitcclum intima d~t Yu, lnl.i»....'('S·t<"flejo han olvidado, o qui:r.<.\ inclu:;o pe-rdido, su nmH'Il l'tultaffsic.a y su fum:i6n ontol\inican.
1\t'IC'$ de 1a lleg.r.,da de- los espejos-planos-cristalinos, los refiP!Hinqt~tl nctos y claws, aqu<:Uns del agua o dd metal, lle".·<~b~n lin rndke dt: su sc-rni.-realid<Jd y dejaban emt>rv;e·
ulll y t•l n wrpt"> ";.\urico'', qu~ corresponde. t>n un rangn tra.'>~ uh· 1l los c uerpos materjalel:', a ut~<.) corpoieidild inmo:.-t~ri.tl. • ntl'i•'lTitE' a Ia ilpari.e,,da df:>l c-u~rpo CI\C<'Inutdo 11 ? P.1~:mndo d~l t<,j
I· '
'\tthll"l', Op ci!.
L 'it;di~·hi"'· !(; lnolfl, f:1!'·~/lf C.:;ltim;1nl, '1~1)\'). L'ltml~•'t:'!,',;~/1 ~rfwl.-ktt dt:o!$ .'~· s~:•fhm:o! ~U..,:'A!!i!i,.
1 1 1111111.
4 ! •h n
Fhml\\ol::on..
19~
li9
- --,----...,.-f Jl vlda
t:ucrpo HsicC'Ittl <:uc:rpu glorioso de l.a rf:"Surrecd6t• <'T•"'rllln;"~. p<>r •.,.om pfv, C4d» ~r pCtmanece CJ mismu, pero p.icrdc "U anc:_L,jt- \:H t'l h1trn bn.: antiy,uo, en cl cuPrpo biolUgicn q\Je lo itu.critw f'f'l el ettp.tc o .. rr;"~du y .-1 rltnlpo dP Ia mu<'rlc. OP. esra lt\lm;furmad6n de ~o Usk:u L'T'I I .rib tspirituall?ado. ha sa!ido Wl cuc:rpu luminowJ 'l'te t. i
carne? tn ...~t~~ 1iltlt!lil nd~t(!6n CO!\ c1 ~flejo, c.quC dtJ....- de scr tt<.' pn.•· scntu n 11"" supc:rfid,• dt>l espcjo'? Sin dttda, no ~t· tmh'l dt ~U"'tl p.llld•
)' ltffm~r., copiil ch•l !>er C'lnplrim , de llll. pl~lhio (lnth:o ~l~•c tc·ndr(a ('Uil'IO I~ lnsoh•n("'FI de duplit'a r u n..' r~al.iL1;.1d ,,,,md,\1\u liU~ ...r C11n tlene en su unidt1d. Qui/.d, mils. bidl a In invt'rsa. sc t.rutorifl de un.1 figurn pur•fic11d:t y ::~ublimt> del sicndo, una prcscrwid in~spcrdd por cl JU'-'ftC't rle (lf.Xtu.. 6pti(OS, de un ro~Stro o d~ urM ('}Ira dd "" supr.\ .)U't~ihle. !ibcn•du de sus (OJu.licicnv.nUcntcr.:. tno~t.-·:•'flllcs t:ltt ~J\tidt~, lit lnl<\gCn f*'n espejo. p!C..,},"UTaci6n de un ntf1J>O S:n \•ad.s ~n ra~e.. nos pundria en prc:-.e:nda de una imc::t~ sof:!re~t.Jtura' tko ~.. que poCria ~1'\'"!r par.: tip•ficar tu.k!Strn ~~ d<s!i&Jda d1.'1 e'
ts pt)r •...;c~ que los duhles espcculaw.., h~n pocido ~r puc-s.t em n:h•t'UM' COI"' la h1pil!>t~sis CcJ Dublt>. que dc;.ihrnt-, er~ IO<:hl.,. lat
,.;imh61tcas n'\J~in~1't>ligios.u•. a to"Se ser houhSiogc., a mi n\.L., r:-~u, qUtl nw a~o1np.uin mmo UJ) alma, pe-ro sill ":nrc.mtrarS<' en Iugar dl' l.11 , ,lbSU\J'\ait.l mnteriaJ d~: mi C\lt>Ipo ..". La im~tgen del Onblt<, hC'Ch1 vis.iblc J.'lur y ~IJ.i, m
180
1t('
lfl'\
imd.,{(CUCS
,, .• n n'tateri.l, p\ledtt cntonocs vh•1r una. 'rida au.t(-mocml. quiu"" t;<Jbr~vivi.t .1 Ll ~l.,b.:ndn de st• c:npm mateml. l"N. .!>U<::tc , , n\.,Jgen~dob.k: puedtt h\.ll»itituirse 41 la rcalid.ld emplrka. ill!lllu oN el \llr\l;t.dO e$pt'('U1a:.. deviniendu.!'~ c~CfP,O fi~ito y mort~ 1M, f'('CIC de imQ~en rttf'lq• de_ un ser a~JICO • Pm:n~a. mouu•IMI.o
mod\•, In ltl'lt\~n <:n c.spcjo no~ p<.:rrnitir1~ el (l(c~su, a un.\ tcHf-}rtc d~ S<'r d e rert.'<.:r ti.po, qne no 1 1 lt•ndo qut> exi"bl Jlic ct n:mt·, ni ~!l :Ser absol~Jto, (:!~L'J\t:i..\l. l}lU! ll!•lllooj·o• 1\ucstr.l pe!'S{mnli
1
t•!-te
ti,Hi forrn.;1~ Hrnit~:,
H <..oxbm llam .. SCft'S imaginahs.. semi-sen:,;bb, ).Ctni· loohtll··l··· cuerpos sutile:< a tr.>ves de los cualc<. podelllO!' o;alir de ')lconll
1\ t'll'top!;'jO. que pucd(', pllril dcrt~ mirada~.- pd~ocern~ wmo il'd!iOrio dl)ndt: !a tC'i'IJidad w. m.r.l y sc r.-uma liLL.:;or.kunen~ , , 11ldcna n lot~ fdot,x-;, ~'U('df.l ("( )l WlHtitSC' en una brL-cha c.-n t-1 .1 ' IIIC' oo5> d~ 1:% im4lgcn, ~milog~t y furti\'a, ~t> un s":r Sltpr~~ " l'n lUJ"IIO que ~~ rt!flcjo 1"10 cor•·P.~p11ndc solo."!! Ja.., t.h:knnJ· rt'•lll.,t.ts de 10 ']U*" t>l>ttA.unos habitnZ:do.~ u v..:or, puY.dt: vul tl! l'llmblc pnr.l 1.u'11 111'1tiripuc::i6n del mil.., aU{• de los H~1ih~,:, 11111\dtt. fkctiv~mcnte por c ...u k~ cspeJ<.'~ pul!d('n h(lh•n•.:~r· 181
CAPITULO 6
VIDA Y M .Ul'RTE liN El., AUTORRT;TRATO I I Mle d11l n'!ttaro, anti:s dl! tcndt:>r •• l..\ tt:'produc.~ci6u de
lU"l
lu, lmplk.~ una cxpcrlt>nda ..JI) relad(m c.:on c1 otro. d e tk:sd · ''•'"'' '''''" de .s.u complcjidad in ti mil, Uc pcnetw<.i6n de S\J inteeior i I nrqu~ uno p ut>dP n!prc-5o<'nt71rse lil i.:n..\gen d +-! utt.\ pc•rsOJlR Sfllo .. ,,,, l'SE> nudo €'~n n.al del S;C-f qu~ t~~t..~ m,\s aH.J. Jc tod ,\ im;;~ ,pu · q,c ocultA n tod<'!. p n:scJ:) taci6n imnc..tk\la,. T(ldo n!t:·.., tista ~s
,, ,,. que un h..\bE f.:~hrkant~ dl) un dnblc q...te SP. pmcu:, un co.I.'' t-util d•d :.;cr huJu;mo, un psk61o~~u <.·xpion~rlor d <: k1s pro·
lou;, II• I·'' l.·s del Yq. Con d rt:'tl'ilto dcl
I'• l t)f lPLICdC' ejercer:-:c coste ,'lrtt> dd dcvelmll:cnh) dd
S<'f por ,,, content;lndose « m ilf)lk..U'lo ()los (•l!·os~ (,COrnu no inlcr.1 "'h·r l~t(l t~cnic..'l de espi1<'ii.lli2ad 6fl cJt> 1<1 inl('rioriri.nd di :~~n..:1• 111\•l outoine-pE>
1~3
El YO PROXIMO Y LF.JANO En <'f<:do, ('n un sen lido ~nntars~ •• l>f misn)O p
der~' fmb pr6x~mo al yo ~u~ tol yo wisn:to, tl4'1cli+> lX>Lil·J~l ~pr€'&ent.u t-S d.:-ctr, yo.
me mejor qUl: aqu..:-1 qu~ es a h\ ve:t moddo y copi<~,
S!n cmh~rgo, en (.ltro senti do, nad~' PS m.t.; extranjcm <-11 ~'j qm td Yo. Si (>I intc-tkw d~l s£. Jo q1.1e sc ti~r.t:> dcntm dt> 1a '1.:urporeid.1d
visjblc, da lug;tr a un,\ aburuJanda d<~ imp:~sj,,r.es subj<:ttv.'ls, en n• 1,\ci6n n.m vida inlinw y ta rc-pn:sE>nlacilm m•e IC!lhn de mi idfo•n tidad, el C)l.tcrio:- d t:> ~~ ~stii, por d contr~nv, ~amdcnz<'dO f."(Jr uno1 :::orpr~nd<-ntc dP.fkicn-.:ia. li'tnk\S, indus:o en un espcjo, rne \'<'rii..l romo Ius oh·os Ul(~ v~n. Jmmls tendria accCM) a tltM vi~LmH7ad<'Sn t-!n trL.,. dimeru.ifml~s d€' nl.i c:aJ:,eza, d<: rni J'O:>tm; i·''urhls v~ria la csponr.ane•
J.,
dad de mi:-; ~xpr~iunes pucsto que me mlran, pm int~!'mcdio de un ~~T'!'ejo, yu e~toy y~ E:>n h'Cn dro ''poso.)r'', f:'S ch::cir, de minwr y fin~u mt::. apmi+-!nci.\s. F.n !>tt.ma, ro que :;c mt:> C'~i.tfJ
[J •H.Uorrctrato
EL RETO DE LA lMAGf:N DE UNO
• llt'l"'' r.Jc- Ia qu~ !%'\be bifm t.1UC no ~s nuis que una mascara parI • I II'IICI'lta repre!-t:l\tt\f Jo que cl otr<.l vctk"'l dt" s i cstuviera ct'l . 111 •r, cs de<'i r, <:.i Cl. pudier
et
L.t :-.igaillicaciOn dd a\Jtorrc-lrato cambia rociavlo.1 dl! 11.-')hlralc • u IM ttxprc-s.iot'e~ {Jltiana.:. <JUC W'l arHst.., busca pm-.ludr de si 111•• 1' 1\ su vcjc-z. r-1 art.ista~ por h) g~nf:"ral, yo.\ ha arurnul.'ld o tm " rh-l mcro de r('lriltos, habiench1 <:onq\listado asJ. nu~di.utl<' Ia 11· 1 pl,lstica, utk"' imag~n de ~t, .-~ un (Ullndo cHa jamtis h~ya ;;~1-
'"tn Ia adecu
va de los retr~tns touwd<Js sobre Ia vida se borra ahora ftentc a un.. Ultint<) imagc11, <)\It' J~ vid,, ya n<.l podrc'S retOCi.lr. FijJndo de esw. modo Hu rctrato, d artist.\ Ill) reprodu{'(' um1 nu..:-va y qu.iz;_l fUli.mo.1 oopM, sino que quiert! objctjvar p.\ra siempr~:> el mudelo llli~mo, ;.tntes dct su dcs<~parici(m en C<~rne }' hueso. f::;as UnJ.gen~s L-st~n mz:rcadas por una gtfiV(c.-dnd i.uCdita,. }'S (iJti moo autotrctr(ltos m~ponchm
ra
~temiclad.
AI miro.w tod;.lvfa Jlli~s dt,> cerea algun<.loS de t:~(.lS autmrel!'.'lt(J~, s~ d(~~ub:'C que ~SII :~p.lrten cic.~. Rl modE':?r,1 qu': ..,,.. rcpr.-o;enh) i.lpai'CC<~ heodl.o ya lU\ poco Cr) n•Ut~uh d~ si mismo, <m~ntc del rnundo y d~ su ~uP.:-po. Cn roco como silos. oios ve!'d ..'lclt>r.=~.nt~ntf' no m irarru1 mas de frE?'nLe .,. r.o sc snstt• vif'ran ·rn~ls
sobr~ €'1
lu)ico mun
~1 cuc.~l .o;.eo de:;~r:roUa d
acto
mi~mo cl<~ ciib-ujdr v de pinlar. Se nee adivinar Ei'nlorwPs qul! ~l ojo
188
189
CAPITULO 7
[,t\ l.iV\AGINACION D.EJ... VACfO Entre los dato~ c;uocrctos d~ Ia expcdenda qu~ nus SMl acce1•1•'" por i.ntccmcdio d~ h1~ sc-nsaciones v de las ide~s t!b:;tnu::t-..ts quelUI'''''en unil cmanaci6n r~l->pccto de li!:i infurn.\adonf:':- empfri..:a~,
1.- ht'·•sen co nstituyc- una r~pn.:Sl~nt-ad6n .mhda, n\c-zda de ((-ncrl-!h ~~ y de ser-tido, que bordea o a<.:i.)O\pru\.~ la m~j'(>r p.u·t~ de m.J~ ' ' , ~ represent(l('\nnes ~pont,i.n~as, :-c.:u\ C'Uas romunL~ {) sabi.'IS. r..=t •m•t)ilnl'lci6 n seii~la ~st.."! ;.\cllvidad del c~pfritu por Ia nl
,, h·. ~Cil
1'
colnboradores
d~: opt:'radom~s
de .:vnocimil:'nto, M!a '111\l(t figw-as dt! Ultil ~'icllvh.1(1d pm~ico-on}rica? cQuC tuncioncs jue11\ l'SrlS represl:'nhH:k~ncs en Ia vkl~ pslquica? iEn 'JuC ntL'dida l,\C(.lmt)
u~prcst:'nhldon~.s p11rticipan en la t:cmstitud6n d~~l sujcto, C>L'l su
•·h 11llda ~stru<::llU'JS y dt: sus .:ambio;•? Y, i.l·}ltC nos E:ln:<:~:Cm c1 inu\gi· 11 II !\I de} v;\do sobre \a rcprcs~nt.;o~d(.\h, en g<'ncrJI, cJ~l vado end I
j lll'itu? V1•r nueSh'<> an.
i.'iJwi#l leili~•i"
C;a .:it.
191
La t ' f.i.Q dt•
IMAGlNAC!6N DEL VAciO Y VACfO llli LA J:\1AGIIIiACI(JN
, . A primera vista, 1a J\
'. P. ~oOt\\ wit~ ~.:u. una ~ntch~·na. de
l;.IS
hudgem!.,
•lu·1h• rw•· claborada mas quo~;: a partir dEc: un~ imag~n prc\'ia '' 11 de In presP.ttcia dt-1 Ser, de la dnnac.t6n de uml co.sa, w CUJ \dicionan prf.:cisamente c.:l acto mismo de la n-!prcscn· 111 1 ,,,• Y en cse casn, Ja imagen dd vado dcbedi'l E>Shlr lll.~nos 111 ,t 11 ot un sustantivo, que ~vocal'ia un estado S\lhst
l
u,.,,o,
'
l'l·ro est,;• ar,tividad <J.-1 csplritu im~l};incro o imaginante del , 111 1,n0 recorta et\ profl..mdidad su misma actlvid?U. cuando IA.\In.J? La imaginaci6n, tno tcndrla una csttecha ..,~n~<.h1d <'Oll 1 n)t.-'CSO de \1.ldiidn? Porque tudil in~agen, p;.\ra ex1stir pl<:J~
l
192
193
•
LA VIDA 1:-rn:lR!OR Y LA DES-CREACION DEL SUJF.TO Cs.t~ Cu('.q"~OS.1
\-'J.do gcnCri<..'u, c-nt~rtdidu mmu dcstm1tcriaiiLati6n de lot
como dcsaparicit>n de las wso.\s en prove<·hu d~ su doblw
simplific;.\du (psl'lui<.."t) ~n ill pucdc SCT (lbjctlvado
I!Se mudo,
d~spu~
nK-uerd~
o ffsic:u
~
un dibuj<>-)
r ~Xp+!rimentad() por }' ~11 t-1 ::;ujet(l mismo. Df
de haber rE:"empla7.ado Ia prt>Senda de las cos.u
su rotpn>..sentaciOn u1ental o su ~ulvalente semiol6gko, d espC ritu pu~de huscar apart"rS(' de sus repr~sentaciones con imagenet ptm~ hacer, a su turno. cl v~,do en sf. s~ lr.tta cntonccs de bttsc.tr p()T
libc r~1r.sc de Ia ptL'Scru:iol mi>'im~ de 1m:; irn
"dcs-crcad6n:' del sl misnu)? que ;ojC h') cncuc:ntra en li.i rmlyur p a rtfl de lns opct~"tciOJ\t.'S de nuldiEct~cit)n p!,f~uit:i.l dd Yo, t:M:ncitllmcntcr ~n !os fenbm~nos mfstico~ . F,J w•do p~tqoic<.l, dicho de otro modo, el hecho de n<.l pensar en nada, de r.o tijars.c sobre ninguna hnl'l gen, pue-de entonccs JogratsC> no m.is por Ia lln
a aligcrars:e de todas las im4ll;COL"S furm
divinat~.
lSe puede, ~ntrc-t,mto, .,sir vcrdadC>tJ.UlC'.Ol~ el vado en est1s opcracion~s dC' il'n.::.gin~n::iOn y <.h: dt~s-irml,.;ini.ici6n? Sub!-tituytmdo 5 F.st<s acrii\1C\-s cK:il<:m entre practic.u. de s;1bidun'<~ y te
6. M. M. Da•o\•. I.'Jm:o;oni!' ihlfrJo:.:er d '1::~ r:•f.!m.'lo:r1•1b-tr.,. l::pi, W70:. 7. V<•r- w. , . . .~~kl'nl:l;$d. }'m(;s-im· tt't:uudr;•·i. trt:U::Ii' tk rfmug.- !'t r.oiitw.•:!:y'(olf(U~ dl' .":•h\tou('lim; d:::: ...111i.)tte•· Cd:h.~rt 1991.
8 Cr>TIV
,.,,d~,
ps(-qujcos, lm \'ado c,;pc-11tMeo pa&ivo y un \'•1do-con....enuad6n .lCt:\'0, esC cott''' J.,ses de vado q ut -c oJre;ponden •' di.Cere1\l6 esl
Ofcidml tl e•: Otieuf. H~ru.t:"', :::. IYf'l, y. 1!> :~~,.
1•l• nt''' de- IC'IS cosas pt)r una imagE:'n, lue-go rnas. Vaci.u su esp1rilu sig.n.i{ic
r\un cua.ndo uno disrninuy~' los ach')!. dC> pens.amicnto pnr df!S'I• Mn progresiv.l d~ (Ontc-nido.~ dc: pcu~amiE-:nt(t, nu qut
.t,, \'ildo d irt'Ctamenl'€ en -sf yen nosotros mismos, sil\o al Oh:.'-
•lt• \'•IC:io rctativn a un :;er i;!xterior. t.C6mo hacer par,, adqujrir '' jllf.'rtt.•ntad6n <.lhjt'tiva de} v,,cio? lMcdinnl.:- que ilnflgcneo, Sl-' ,,.,.,,,,, ,,t(',.n.f.ar el V
·""""""''• I•Oilar nada o el no set? El. AHI.H\CAMIENTO DEL OBJETO
AI \."onteroplar las- e.xperienci.ls ps..lquicas o.\tcstigu
llli''''''1111, Ill fUosofi,,, Ja espil'itu~lid..."td rcligi
il
Ia imagen del v.'lcio
111hodc.' ilcercar .med5,11\le di.vers."\S opcrc.KiunCl:i sobre las repreiulll't' ITlelltales de COlllC>n.id.OS Objet;\'().~. 5~ pu~<.J1~
lA CJidn
/t.A.\'-/.t(l}tlf'-'ii WUN~.((..Ht
- Ia primcra ron'Sistc.. en Ia hucll.ol misroa <.re L~ achvid.adcs de Ia ilrk"lgin.ari6n en general,. t>n opcrnr sobr~ t.latos stn!-iblcs, p~ h <J o fictit;lus, un trabajo de dtsmatt!.riali:zad6n u Uc dt'senc:ama(i, •n continua y c;recil)t\te. Si )f) rcalldad nr.1 cxistl) para nosotra. m ·~ que ~ travCs de unl'l ~~pucializJci(.)n quC' Vft 11 la p.lt dt' un• c.\ist•mdA tridit.ncnsional. que ocuh.a el1.<1 mismt~ una im..'gen ...,... ponrAnea - predt"nt:fiica - dt pi~mctsa, se put.od~ desrt'alh-·..ar rl mundu privando pmgresiwunentc a las ~ cspaoa.les de su \.'Oiumcn. dt bo'll mas;a. etC'. rtn t."M: scntido, t!l \'3d0 ~t) olSOCiadu. por ttl c:on('lencia pre-ch:•ntific.:a, primero a (orrnas putamentw >;l:t>rn~trlc(l~. :-.iu materia, lu~o•go a todn fun:na <}tift S4: alcje de la nuHcri~\, gen~r..,ltl\CI\te asodold.., J. Ia ti~nu . J::stn. \mi)Hcn de for mtL~ sinlpJifiradn:i o de~matt.:riuli.zad~s m;.uliflcst.& e-.cncialmentC'
cso que G. Jl:Jchdard llama ld. i.nwginadbn .)S(~1,5h,mul, a&eoa, que valoriz.a eon c1 objeto 5u llh'\:f'C.U, es decir, lo qut b. dt.'Slastra de c;o que dL"'-'<mina lo P"""dOZ CtpOS ttrru.tr<s A titulo d(' e-)tmplo; Sadlelard mucstra OOnu• Ni'"""'t.ZSChtl' cxprcs..~ su ru.pi raci6n hcrok.l a Ia hbcrt:\od pot ~us irn.ige('!E:"" de cmancipac16n dE' lil pcS.\dcz t~~t.st:c, {'L v u~ lu hu.:ia un cit!IO tr~nsparente, !U lt>ndu~.. (do y vad(J: "A Nttttl.!-ichc el airt! nu lc 11porto.l mida. Nn lc dil n11dn. F.:; l<.l irunensa ~l
gc:-anllento que
vcrticalu.,o~
s.uced.e aqul un ahu«am:cnto q ...
un ~o en E'l cora.t6n mi.smo de las~~ J"t1'3. descm dc.r h.l5'1J w n.'l,tto. F'l ~-t.anli.\"0 .,\·ariu• cst.i tntonccs csttechafl\<'J\It* "ubmdinado a l vcrbo \'aciar, llUC i.rldkn un.l acd(m, un .:ornpnrtdtniC'nto qm~ t:unsiste tm ~~xtr..,cc u.n ('l)ntt:nido dE:" un con linf.>nta: P"'rn no con~Cl'Vttr ltHS:-. qu~ un cnntiu~nte. D~sd~ t-a\".1
d~
las inu1xenr·..
""' dr \"&SLl. eJ \'adO scrd nlcolJ\.l.aclo no CU&lndo no o;,e pt'TC:hA lo~ 1 n N, Ml\0 CUaJldO 1\0 hayJ n..ld.l que YilChar .-.n una f
...,If'"'
11\0.
Ia reoce-ra iorm.""\
VcXio
wnducc tnL"-
lt"CTTJ(a dt- camb)() dt nc-ala de las <'0$.'\$ pam ha:~bs ~·,·r cW k> :v.al. SP rlPma pl:'<)ueiiE:",., f>t ese modo, sc f, h1n•r apdrt:!("t:r \'ildo .,p~rentP plw c:m1hit' de escala de-l ~~;~·~ lt·tm ptTcib!dn; ..-n t•l Itmite m1::omo~ a cad" esc..lla de la t 1 ,1~1 mur.dn~ ,..,. pl.Wdt-' hacvr ~"UCE'Ciel" trn soporle c.c cs· r•·qut!Oa, hil!>-ta qut! w alcanct> lo inRnHamenle pcquc-
••. t'h ""' '"''· • n rl\1 !'>U
'tf"' J" - ·-t:iu ~f.mt.:i~.1,1'-'V4'(JI fiJi dc:·a.·-.s tl!'AiOtW
n"rnal'nn- Jl*n•roc.. M.l!< "''!;"'TC1"' 9*"" (4 fir(tao, K
......,"• • ,.~••,
nos
u,.\eu.u
~ t:t" """ "'""'~"('(< Fnth"()(('f
1Q6
197
]!-.41'1-/At"'(JUtS nn~ uno~
suerce de-
1\'\.'fl.'t'.JI.'..:l!~~:!.t
l..il vitia ilt l11.s
tant;cndahd-.d~
de
asfntor~t
dr Ia rcalict.d Nlnl;Uf\1\ dudra de que estn imar;mv.ria ha debldo M.T l.1.f8."'mtYI• cotWO<'ntin pur d ntismo t'\'lp(ritu cicntifkn c•~omm.liJ su ('Omp hen~i6n 4\ll~lrncta del mun<.lo n.ticro~<)picu tkndt a :teiWI n,u.., ''~% m6s fnfiml'S c Uwls ihl~s, q ue dcjn 1\l f~lll' <1 inl:cr>ticlc>l 'Ill~ pucdtm tnm;u has.l
t:c::..nto , de un dffirit dt: H.·.tlJdAd, pc:u c:.e v
u • n m.. Ia rntPJ1s;md.a £,str~xl.a. L."l itn.lgM.. puesto que ~
:
~\;~~~·"• " ntn, no puedc. inc.:lu~o <'tl sus l"SfuN7('1$ ~XtrE'm05 p<)f'
\.'Ontc-n.idt)S, Vd~l.use ~u,.. r:1i5mil df' h'dil det~rmma11 Vllt 11.1, t(UC dcb~tk' C1t.u p.,r.=~d6ji(ilm~m.- rt·pr~~:ntildo pur • 1.1 i'tllunces s.iempre t'Cl'n"''pafiadu cie unn im..~..,rcu qu~ tiCI)C' •II' 'l'llh'Jtido, por pohno u pt->qucfio que fu.::"C. • ·, ''I flUS
1 tl ~o df" una d~..'bilic,l,)d d(' la reprt"S('f\t,,ci6n, o no 5-('ria ll•'S;itho ph ;untarse si Ia iuk1~6n no C\0$ incilc.l por ahi qu~ nM dt.> vadu .:b$nluto dt-1 111 nh•. f.JUe no puedt! s<:r ct1ds qLtC pcnsamlento d<' alguna I I 'Mfo (lbsoh• h.1, <'(lmo lo hu sn:;tcnido t:J.ctsson, no <'S m:\s ' • lh' r
no puede }'PI"'PrTM f"n v1 pen....arnlt.:ntn.:. no sao dispoM lm.igenes adt\..'"\&a<~a, )' pur Wf~guicutc no pocC.c p.uliM uno c.l1bgcr.da. de comp~5i6n ~-erdadL-r.a 1!1 ~to rl IR1il"Cltc modific.u ht ;.pari.mcia dt> l.ts cc,.,..~. \.'Cmul puc.. , jilt•
t:l estado tn<'lttorilll dt;"" 1os sere~ d tr..tvC::o,. de ..lCCh')t\C:S lllt1fo< "'·"""'. ,"'· pero no pHto!d .- "l m;.1~imtr'' Ia 4u:it.:HCia total de Admill'ltllOS, nm t•>cl•'• qut: d vt~clt') ub$e>luto sc..t posibl<': ' • ot 1 '·•do que }:o pit:m.u '-Ltoll\do d.igo qu~ cl objcto, una \'t'7. llh
«
A tT~wfs de e5a5 ~ m.:ncras apnuim..vsc al \'ariu, Ia g.in.,cif.., '-'! ti\.'SVi.t de '"' vtS:6n de L'\S