Celik Yapi Tasarimi 1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected]

Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri • • • • • • •

Malzeme olarak yapsal çelik, Çelik yaplarn tarihçesi Üstünlük ve sakncalar, sürdürülebilirlik Türkiye’de çelik Çelik kesitleri Yapsal çelik snflar Kullanm alanlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 2. Çelik Yap Elemanlar

2.1. Çekme Çubuklar 2.2. Basnç Çubuklar 2.3. Kiriler 2.3.1. Hadde 2.3.2. Yapma 2.3.3. Kafes 2.3.4. Petek 2.4. Eilmeli Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 3. Birleim ve Ekler 3.1. Kaynakl birleimler 3.2. Cvatal birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar Yapsal yükler, meteorolojik yükler, deprem yükleri vs.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 5. Tayc Sistem Düzenlemesi 5.1. Tayc sistem tipleri (tek açklkl, sürekli, gerber kirileri, kompozit kiriler, düzlem tayclar, 3B tayclar) 5.2. Stabilite kavram 5.3. Depreme dayankl çelik yap tasarm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 6. Tasarm Yöntemleri 6.1. Emniyet gerilmeleri yöntemi 6.2. Tama gücü yöntemi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 7. Yönetmelik ve Standartlar •

Yerli ve yabanc artnameler, deprem yönetmelii

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 8. Çelik Uygulama Alanlar 8.1. Sanayi yaplar 8.2. Yüksek yaplar 8.3. Köprüler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 9. Tasarm Örnekleri 9.1. Hangar tipi sanayi yaps örnei 9.2. Katl yap

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 10. Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm Comosys adl yapsal analiz – tasarm – detaylandrma program üzerinden konu ile ilgili yazlmlarn temel prensiplerinin anlalmas

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

DEPREM VE ÜLKEMZ Topraklarmzn %92’si deprem bölgelerinde Nüfusumuzun %95’i bu bölgelerde yayor 1903 – 1999 arasnda 58 büyük depremde 100.000 can kayb

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

AVRUPA’DA YER VMES

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

DÜNYADA YER VMES

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ANALZ VE TASARIM SÜREC Uygun sistemin ve kesitlerin seçilmesi iteratif bir çalma gerektirir. Yükler, yük kombinasyonlar, hesap yöntemleri kadar malzeme bilgisi de önemlidir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN DAVRANII EKSENEL ÇEKME NUMUNES

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN DAVRANII GERLME – BRM DEFORMASYON ERS

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN DAVRANII Yapsal Çeliklerin Karakteristik Mukavemet Özellikleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN DAVRANII Statik Yükler Altnda Mukavemet Özellikleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN ÜSTÜNLÜKLER • • • • • • • • • • •

Homojen ve izotrop bir malzemedir Elastisite modülü yüksektir Sünme – rötre görülmez Sünek, enerji yutma kapasitesi yüksektir Çok çeitli birleim tekniklerine olanak salar. Hesap teorileri baka hiçbir malzemede çelik kadar gelimemi ve yerlememitir. Yap arl düüktür Hzl montaja olanak salar, montajnn tamamlanmasnn ardndan kullanma geçilebilir, hava koullarndan etkilenmez. Onarm ve güçlendirilmesi mümkündür Demontaj – montaj olana salar skeleye gereksinim duyulmaz n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SÜRDÜRÜLEBLRLK

Sürdürülebilir kalknma; gelecek kuaklarn kendi ihtiyaçlarn karlama imkanlarna zarar vermeden günlük ihtiyaçlarn temin edilmesidir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SÜRDÜRÜLEBLRLK Yapsal Çelik; • %100 geri dönüümlüdür, atk malzeme brakmaz. • Hurdadan üretim yaplabildii için doal kaynaklar tüketmez. • antiye alan küçük ve temiz olup, ulam aamasnda çevreyi kirletmez. • Yapmnda kuru yöntemler kullanldndan, inaatn hiçbir aamasnda çevreye zarar vermez.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SAKINCALAR • Ses ve s bakmndan çok iyi bir iletkendir. Yaltm maliyetleri yükseltebilir. • Yanc özellii yoktur fakat 400oC’da E yarya iner, 600oC’da tayclk özelliini yitirir. Yangna kar izole edilmelidir. • Su ve kimyasal maddeler korozyona neden olur. Periyodik olarak boya bakm yaplmaldr. • Narin yaplardr. Dinamik yükler altnda stabilite sorunu yaanabilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

KULLANIM ALANLARI • Depo ve imalat atölyeleri

• • • • • •

Kuleler Spor ve sergi salonlar Hangarlar Enerji üretim ve iletim tesisleri Konut ve iyeri amaçl çok katl yaplar Köprüler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

KULELER

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SPOR TESSLER

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SPOR TESSLER

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

MMAR NTELKL YAPILAR

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

SANAY YAPILARI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YÜKSEK YAPILAR ÖNISITICI KULES, ARABSTAN

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HANGARLAR DUBAI NEW ENGINEERING CENTRE, AIRBUS A380 HANGARLARI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HANGARLAR MALAT

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HANGARLAR MALAT

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HANGARLAR MONTAJ

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

A380

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

KÖPRÜLER SAMSUN AYVACIK KÖPRÜSÜ

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ENERJ NAKL HATLARI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HDROLK ÇELK YAPILAR RADYAL KAPAKLAR

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

39

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPI KULLANIM ALANLARININ DAILIMI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

40

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK ÇERÇEVEL YAPILARDA MALYET DEM (ngiltere örnei)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

41

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÜLKELER BAZINDA ENDÜSTRYEL ÇELK YAPI DAILIMI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

42

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

TÜKETM Ülkemizde Yapsal Çelik Tüketimi Artyor! Çünkü; • 2000 ylndan bu bu yana yana düzenli büyüme • 1999 depremlerinin etkileri • Malzeme bulunurluundaki iyileme • D ve iç yatrm pazarlarndaki geliim – Endüstriyel ve ticari yap yatrmlarndaki art – Ayrcalkl mimarisi olan seçkin yaplar • yüklenicilerimizin baarlar – darda ve içerde

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

43

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Görünür Tüketim

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

44

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

STHDAM • Atölyelerde dorudan istihdam -15.000 mavi yakal -2.000 beyaz yakal • Montaj ekipleri +%20 • Çelik yap malzemesi üreticileri • Tamamlayc servisler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

45

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YAPISAL ÇELN TARHÇES • Demir ilk kez M.Ö. 1500 yllarnda Kuzeydou Anadolu ve Kafkasya'da üretilip kullanld. • 18. yüzylda ngiltere’de ham demir üretiminin balamasyla birlikte demir yap malzemesi olarak kullanlmaya balanmtr. • Demir kullanlarak ina edilen ilk yaplar köprülerdir. Kullanlan ilk malzeme fonttur. Fontun basnç dayanm yüksek, çekme dayanm ise düüktür.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

46

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Coalbrookdale köprüsü 1779 ilk demir köprü

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

47

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

1700’lere kadar demirin ilenmesinde zengin karbon içerii nedeniyle odun kömürü kullanlmaktayd, ancak o yllarda Avrupa ormanlarnn tükenmesi demirin ilenmesini zorlatrmt.

Kok kömürü çelik çan balatan büyük bir bulu olarak kabul edilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

48

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Demir, yerkabuunda en çok bulunan metaldir ve kabuun %4.5’ini tekil eder. Meteorlar haricinde serbest bir eleman olarak bulunmaz.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

49

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Demir cevheri, yüksek frnda kok kömür ile yaklp ergitilerek ham demir elde edilir. Kok kömürünün iki fonksiyonu vardr; • gerekli scakl salamak, • demir ile kimyasal reaksiyona girmek.

Elektrik ark yöntemi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

50

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Üretilen çelik haddeleme ad verilen ekillendirme ilemine tabi tutulursa istenilen ekli alan ürünler elde edilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

51

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yapsal çelik; demirin karbon, silisyum, manganez, alüminyum, bakr, krom, nikel, molibden, bor, vanadyum gibi elementler ile tekil ettii alamdr.

En önemli katk malzemesi karbon; çeliin sertliini ve mukavemetini arttrr, ancak ilenebilirliini ve kaynaklanabilme özelliklerini azaltt için belli bir oran geçmemesi gerekir. (%0.2) n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

52

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELN YAPISINDA BULUNAN BLEENLER VE ETKLER SLSYUM: Mukavemeti arttrr, kaynaklanabilme özelliini ve paslanmaya kar direnci arttrr. %0,55’i amamaldr, çünkü ilenebilirlii azaltr. ALÜMNYUM: Fosforun zararl etkisini ortadan kaldrr. Darbeli kuvvetlere kar dayanklln arttrr. MANGANEZ: Mukavemeti arttran bu eleman, çeliin dövülebilme ve kaynaklanabilme özelliklerine olumlu etkide bulunur. Ayrca paslanmaya , anmaya, ve az oranda sya kar olan dayanklln iyiletirir. BAKIR: Korozyon mukavemetini ve süneklii arttrr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

53

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YÜKSEK MUKAVEMETL BLEENLER VE ETKLER

ÇELN

YAPISINDA

BULUNAN

KROM: Mukavemeti arttrr, korozyona, sürtünmeye kar direnci arttrr. NKEL: Mukavemeti ve plastiklii arttrr. MOLBDEN ve BOR: Mukavemeti ve plastiklii arttrrlar. Çok kaln yüksek mukavemetli levha üretiminde önemleri büyüktür. VANADYUM: Isya ve anmaya kar dayanklln arttrr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

54

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YÜKSEK MUKAVEMETL ÇELN ZARARLI ELEMENTLER VE ETKLER

YAPISINDA

BULUNAN

KÜKÜRT: çeliin kzl derecede gevrek olmasna ve kolayca krlmasna sebep olur. FOSFOR: çeliin normal scaklk derecelerinde çok gevrek olmasna ve çabuk krlmasna sebep olur. % 0,2 fosfor ihtiva eden çelik sert bir yere dütüü zaman cam gibi krlr ve parçalanr. Genellikle %0,04’ ü geçmemeli ve asla %0,05’den çok olmamaldr. AZOT: çelii gevrekletirir; çelik cinsine göre %0,007 veya %0,009’u amamaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

55

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÜRETM AAMALARI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

56

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

DÖKÜM KALIBI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

57

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

HADDELEME

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

58

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

I PROFL KESTLER

INP

IPE

HD

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

HP

59

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

U PROFL KESTLER

UNP

UAP

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

60

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

KÖEBENT KESTLER

Eit Kollu

Deiik Kollu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

61

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YASSI ÜRÜNLER

Lama

Levha

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

62

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

1. BÖLÜMÜN SONU

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

63

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 2. ÇELK YAPI ELEMANLARI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 2. Çelik Yap Elemanlar

2.1. Çekme Çubuklar 2.2. Basnç Çubuklar 2.3. Kiriler 2.3.1. Hadde 2.3.2. Yapma 2.3.3. Kafes 2.3.4. Petek 2.4. Eilmeli Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

2.1. ÇEKME ÇUBUKLARI Kesit zoru olarak yalnzca eksenel dorultuda çekmeye maruz kalan elemanlara çekme çubuklar denir. Kafes sistemlerin çekme çubuklar, gergiler, asklar, vb. bu tür tayc elemanlara örnek gösterilebilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Çekme çubuklar tek ya da çok parçal olarak düzenlenebilirler, yalnz kesitlerin en az bir simetri ekseni olmasna ve kafes sistemlerde bu eksenin kafes düzleminde bulunmasna özen gösterilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

FAYDALI ENKEST ALANI Çekme çubuklarnda, çubuun balanma ya da eklenme biçimi eer enkesit alannda azalmaya neden oluyorsa bu durum hesaplar srasnda mutlaka dikkate alnmaldr. Kesitteki kaybn düülmesi yoluyla elde edilen enkesit alanna faydal alan ya da net alan denir. V

V

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011 V

V

A= b.t 'A= d.t An= A – 'A A: enkesit alan An: faydal enkesit alan n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Bir çekme çubuunun emniyetle tayabilecei kuvvet:

Pmax= An.Vçem

olabilir.

Vçem  0,6.Va

ve

Vçem  0,5.Vd

olmaldr. (TS648, Madde 3.1.1)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Kritik Yrtlma Düzlemleri (Faydal Genilik):

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

En küçük olan Faydal Enkesit Alann verir:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

•

Delikler göz önüne alnarak elde olunan faydal -genilik hiçbir durumda toplam geniliin % 85'ini geçemez. (TS648 Madde 2.3.6)

•

Yük durumuna göre bazen çekmeye ve bazen de basnca çalan çubuklar basnca göre de boyutlandrmak gerekir. Bu gibi çubuklarda narinlik  250 olmaldr. (TS648 Madde 3.1.2) •

Sadece çekme kuvveti tayacak ekilde hesaplanan çaprazlarda narinlik oran 250’yi amayacaktr. (DBYYHY Madde 4.7.1.4) n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÖRNEK 2.1.

2L65.65.7

A=8.7cm² Delik çap= 17mm P= 17 ton n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÖRNEK 2.1.

2L65.65.7

'A= 2.(1,7x0,7) = 2,38 cm² An=A-'A = 2x8,7-2,38 = 15.02 cm² V = 17/15.02 = 1,13 t/cm² < 1.4 t/cm² n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

OK. 14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

2.2. BASINÇ ÇUBUKLARI Kesit zoru olarak yalnzca eksenel dorultuda basnca maruz kalan elemanlara basnç çubuklar denir. Bu tip çubuklara örnek olarak pandül kolonlar, kafes sistemlerin basnca çalan dikme ve diyagonallerini, deprem ve rüzgar yüklerine kar yaplara rijitlik salamak amacyla uygulanan çapraz çubuklar, vb. gösterilebilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Burkulma Euler kolon tama gücünün yalnzca basnç etkisinde ezilme deil aslnda bir stabilite problemi olduunu fark eden ilk kiidir. Eksenel dorultuda basnca maruz kalan çubuk ar derecede narin ise burkulmadan hemen önce elemanda oluan gerilmeler, orantl snrn altnda ve elastik bölgede kalr. Bu çeit burkulmaya elastik burkulma denir; burkulup da yük tayamaz hale gelen eleman elastik kalmtr. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Narinlik O = k.L/i k: burkulma katsays L: eleman serbest boyu i: kesitin atalet yarçap

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

2.2. BASINÇ ÇUBUKLARI

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnca çalan çubuklarn narinlii 250'den fazla olmaldr. (TS648 Madde 3.2.1)

TS648 Çizelge 3

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Yanal Ötelenme Önlenmi TS648 Çizelge 4

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Yanal Ötelenme Önlenmemi TS648 Çizelge 5

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

O<20 ise Z=1 alnr

O
O Op

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Basnca çalan çubuklarn narinlii 250'den fazla olmaldr (olmamaldr) (TS648 Madde 3.2.1) Çat ve düey düzlem çapraz sistemlerinin tüm basnç elemanlarnda narinlik oran (çubuk burkulma boyu/atalet yarçap)

snr deerini amayacaktr. DBYYHY Madde 4.7.1.2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÖRNEK 2.2.

St37 P = 51,5 ton

A = 53.4 cm² ix = 10,4cm iy = 2,32cm n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

X-X eksenine dik burkulmada burkulma boyu Lkx=4,5 m. Y-Y eksenine dik burkulmada burkulma boyu Lky=1,5 m.

X-X eksenine dik burkulmada narinlik Ox = Lkx/ix = 450/10,4 = 43,3 Y-Y eksenine dik burkulmada narinlik Oy = Lky/iy = 150/2,32 = 64,7 Büyük olan 64,7 deerine göre tablodan ; Z = 1,35 bulunur. V = Z.P/A = 1,35x51,5/53,4 = 1,30 t/cm² < 1,4 t/cm² n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

OK. 35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 2. ÇELK YAPI ELEMANLARI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR – 1 2. Çelik Yap Elemanlar

2.1. Çekme Çubuklar 2.2. Basnç Çubuklar 2.3. Kiriler 2.3.1. Hadde 2.3.2. Yapma 2.3.3. Kafes 2.3.4. Petek 2.4. Eilmeli Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Sürekli bal çok parçal basnç çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Ba elemanlaryla bal çok parçal basnç çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

1. GRUP ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Enkesitin asal eksenlerinden birisi malzemeli, dieri ise malzemesiz eksendir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Bu çubuklarn hesabnda malzemeli eksene (x-x eksenine) dik burkulma durumunda parçalar arasnda kayma meydana gelmeyeceinden narinlik derecesi hesab tek parçal basnç çubuklarndaki gibi yaplr:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Malzemesiz eksene (y-y eksenine) dik burkulma durumunda ise hayali narinlik dercesi hesaplanmaldr: (Hayali narinlik derecesi formülleri de ilk defa Engesser tarafndan verilmitir.)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2. GRUP ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Köeleme konmu iki korniyerle tekil edilen basnç çubuklar bu gruba girer

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Bu gruptaki çubuklarn sadece (x-x) malzemeli eksen düzlemine dik burkulma tahkiklerinin yaplmas yeterlidir:

Burada lk olarak, çubuun tayc sistem düzlemi içindeki ve buna dik düzlem içindeki burkulma boylarnn ortalamas alnr

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3. GRUP ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Bu gruptaki çubuklarn enkesitlerinin her iki asal ekseni de malzemesizdir. Dolaysyla her iki eksen düzlemine dik burkulma durumu için hayali narinlik derecesi hesaplanr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3. GRUP ÇOK PARÇALI BASINÇ ÇUBUKLARI Hayali narinlik derecesi hesap esaslar I. Grup Basnç Çubuklar’ nnkiyle ayndr, bu kez (x-x) ekseni de malzemesiz olduundan:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2.3. KRLER 2.3.1. Hadde Mamulü Kiriler 2.3.2. Yapma Kiriler 2.3.3. Kafes Kiriler 2.3.4. Petek Kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kiriler; • • • • •

Salt eilme momenti etkisi altndaki elemanlardr. Genellikle gövde düzlemlerinde yüklüdürler. Tek veya çok açklkl olarak düzenlenebilirler. Kolonlarla birlikte rijit çerçeve olutururlar. Normal gerilmeler, elastisite teorisine göre kesit yüksekliince lineer dalr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2.3.1. HADDE MAMÜLÜ KRLER Enkesiti hadde profilden oluan kirilerdir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Bir kiriin kesit tesirleri (moment, kesme) belirlendikten sonra enkesitte kullanlacak profile karar verilir. Seçilen profilin uygun olup olmad u kontrollerle belirlenir: • • • • •

Eilme gerilmesi Kayma gerilmesi Kyaslama gerilmesi Sehim Yanal burkulma

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Tasarm Paradoksu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Tasarm Paradoksu

ZATI YÜKLER ÖLÜ YÜKLER HAREKETL YÜKLER

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar a. Kiriin Snr artlar Belirlenir Mesnetlenme ekli, yükler ve hesap açklklar tanmlanr. (TS648 Madde 3.3.1)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar b. Kesit Tesiri Diyagramlar Çizilir

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar c. Kiri Enkesiti Seçilir

• •

Profil türü seçilir (kostrüktif) Profil boyutu seçilir

Wger •

M max

V çem

Seçilen profilin kesit mekanik özellikleri belirlenir

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar d. Gerekli Kontroller Yaplr •

Eilme gerilmesi

V •

M max d V çem Wx

Kesme gerilmesi

W0

§ V çem · Vmax ¸¸ d W em ¨¨ d .t w 3 ¹ ©

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar d. Gerekli Kontroller Yaplr •

Kyaslama gerilmesi (kesitte ayn yerde M ve V)

ª0,75V a V  3W d « ¬0,80V a

Vv V

2

M d Ix 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

W0

V d .t w 23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar d. Gerekli Kontroller Yaplr •

Sehim Kontrolü

f d f max L/300

(TS648 Madde 2.4.2.4)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar d. Gerekli Kontroller Yaplr •

Yanal Burkulma

V

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

M dVB Wx

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar Yanal Burkulmada Serbest Boy Kavram

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar Yanal Burkulmada Serbest Boy Kavram

iy

Ag

iy t iy 

Iy Ag

S ky 40 S ky 40

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

Yanal Burkulma Tahkikine gerek yok

Yanal Burkulma Tahkikine gerekli 27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar TS648’de Yanal Burkulma Burkulmada Emniyet Gerilmesi)

(Madde

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3.3.4.2.

Yanal

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kirilerin Tasarm Aamalar TS648’de Yanal Burkulma (Madde 3.3.4.2. Yanal Burkulmada Emniyet Gerilmesi) Eer basnç bal dolu ve yaklak olarak dikdörtgen enkesite sahip ve enkesitin çekme bal enkesitinden daha ufak deilse :

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yukardaki formüllerde notasyon sözü edilen maddede verilmitir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

DBYYHY’de aadaki ifade verilmitir: Kirilerin üst ve alt balklar yanal dorultuda mesnetlenecektir. Kirilerin yanal dorultuda mesnetlendii noktalar arasndaki b uzakl

koulunu salayacaktr. Ayrca, tekil yüklerin etkidii noktalar, kiri enkesitinin ani olarak deitii noktalar ve sistemin dorusal olmayan ekil deitirmesi srasnda plastik mafsal oluabilecek noktalar da yanal dorultuda mesnetlenecektir. (madde 4.3.6.1) Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli basnç ve çekme dayanm, kiri balnn eksenel çekme kapasitesinin 0.02’sinden daha az olmayacaktr. (madde 4.3.6.2) n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 Yüklemesi verilen sistemin kesit seçimi ve gerekli tahkiklerin yaplmas

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1

V

W

W

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1

M max

Wger

V çem

Seçilen kesit INP300 •

V

533 1.4

380cm3

Wx = 653 cm3

Eilme gerilmesi tahkiki

M max Wx

533 653

0,816t / cm 2 d V çem

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1.4t / cm 2

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

W0

Kesme gerilmesi tahkiki

Vmax d .t w

4 24,2 u1,08

0,153  0,800t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Kyaslama gerilmesi tahkiki

Vv V

ª0,75V a V  3W d « ¬0,80V a 2

M d Ix 2

2

W0

V d .t w

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Kyaslama gerilmesi tahkiki

V

W0

M d Ix 2 Vmax d .t w

533 24,2 9800 2 4 24,2 u1,08

0,658t / cm 2

0,153  0,800t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Kyaslama gerilmesi tahkiki

Vv

Vv

ª0,75V a V  3W d « ¬0,80V a 2

2

0,6582  3 u 0,1532

0,709  0,75 u 2.4 1.8t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

39

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

f

Sehim Tahkiki

qL4 384 EI

1u 8 4 384 u 21000000 u 9800 u10 8

L 300

8 300

0,005m

0,027m

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

40

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Yanal Burkulma Tahkiki

iy

Ag

Ag

Iy Ag

12,5 u1,62  1,08 u 24.16 / 5 25,5cm 2 Iy

1,62 u12.53 12

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

263,7cm

4

41

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Yanal Burkulma Tahkiki

iy Ag

Ag S ky

40 •

263,7 25,5

Iy

800 40

3,2cm

20cm ! 3,2

Yanal Burkulma Tahkiki gerekli

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

42

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Yanal Burkulma Tahkiki

Cb

1,75  1,05(1)  0,3(1) 3 u107 u1 111 2400

2

S ky / i y

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1 800 / 3,2 250

43

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÖRNEK 2.1 •

Yanal Burkulma Tahkiki

VB •

107 u1 2 160 kg / cm 2 250

Eilme gerilmesi 0,816t/cm2 olarak bulunmutu. Kiriin serbest boyunu azaltan önlemler alnmaldr. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

44

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2.3.2. YAPMA KRLER Levha ad verilen çeitli kalnlktaki elemanlarn uygun boyutlarda kesilerek birletirilmesiyle oluturulan kirilere dolu gövdeli yapma kiri denir. Perçinli, bulonlu ve kaynakl kiriler söz konusudur.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

45

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

KEST OLUTURMAK! Deneyimlilerin dahi herhangi bir kriter olmakszn tasarlamakta zorlanaca bir durumdur. Literatürde baz yaklamlar gelitirilmitir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

46

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Gövde Levhas Ekonomiklik bakmndan; h= L/10~L/12 h= L/15 h= L/25

basit kiri ters sehim vererek sürekli kirilerde

tg= h/110 veya h 1000mm tg= 8~16mm h 1500mm tg= 10~20mm h> 2000mm tg= 14~28mm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

47

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Balk Levhas

b= L/25~L/60 yahut b= (0.20~0.45)h

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

48

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YÖNETMELK KOULLARI TS648 Madde 3.6, yapma dolu gövdeli kiriler için baz koullar içerir:

h = Balklar arasnda gövdenin net yükseklii (cm), t = Gövdenin kalnl (cm), a = Gövde malzemesinin akma snr (t/cm2) dir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

49

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

YÖNETMELK KOULLARI TS648 Madde 3.6, yapma dolu gövdeli kiriler için baz koullar içerir: berkitmesiz balklar:

Berkitmeli balklar:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

50

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2.3.3. KAFES KRLER Çekme ve basnç çubuklarndan oluan tayc sistemlere kafes kiri denir. Çubuk eksenleri ayn düzlemde bulunur ve düzlem kafes sistemleri olutururlar. Birbirine bal üçgenlerden meydana gelirler.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

51

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yükler düüm noktalarndan uygulanmaldr, aksi takdirde eilme rijitlii çok düük olan elemanlarda momentler meydana gelir ve sistem stabilitesini yitirebilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

52

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

En çok kullanldklar yerler çat makaslardr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

53

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düüm noktalar kaynakl ve bulonlu olarak tekil edilebilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

54

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Dolu gövdeli kirilerinkine benzer düzlem tayclar oluturulabilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

55

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Basnç ve çekme çubuklar kavram

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

56

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Basnç ve çekme çubuklar kavram

Elemanlarda çekme gerilmeleri oluur. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

57

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Basnç ve çekme çubuklar kavram

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

58

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kompleks kafes sistemler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

59

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

60

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

2.3.4. PETEK KRLER , profilin gövdesi boyunca zig-zagl olarak kesilmesiyle elde edilen iki parçann kaydrlp uç bölgelerinden istenildiinde ek parça kullanlarak kaynakla yeniden birletirilmesi sonucu oluturulan Petek Kesitler daha çok düzgün yayl yüklerin tanmasnda kiri olarak kullanlmaktadr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

61

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Amaç hadde mamulü kirilerden atalet momenti daha yüksek ve hafif kesitler üretmektir. Döeme kirii olarak kullanld durumlarda boluklardan tesisat unsurlarnn geçiini salamak bakmndan da kullanldr. Betonla kompozit çaltrlabilirler.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

62

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

63

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

64

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

65

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

66

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Ders Sonu

V

V

ZATI YÜKLER ÖLÜ YÜKLER HAREKETL YÜKLER

V

W

W

Fg

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

67

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 2. ÇELK YAPI ELEMANLARI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR – 1 2. Çelik Yap Elemanlar

2.1. Çekme Çubuklar 2.2. Basnç Çubuklar 2.3. Kiriler 2.3.1. Hadde 2.3.2. Yapma 2.3.3. Kafes 2.3.4. Petek 2.4. Eilmeli Basnç Çubuklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 2.4. Eilmeli Basnç Çubuklar (birleik eilme)

Eilme momenti ile birlikte eksenel basnç kuvveti etkisi altndaki çubuklar bu gruba girer. Eilmeli burkulma söz konusudur. Kesit etkileri: P + Mx ya da My P + Mx + My eklindedir. Kesit tasarm TS 648 Madde 3.4’e göre gerçekletirilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Birleik eilme tesiri altndaki bir elemann kesitindeki gerilmeler aadaki gibidir:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Eksantrik bir basnç kuvvet veya merkezi basnç kuvveti ile beraber Mx ve/veya My eilme momentlerine çalan çubuklardaki burkulma tahkiki ve burkulmasz bir gerilme tahkiki aadaki formüllerle yaplr:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Eer;

ise yukardaki formüller yerine aadaki formül kullanlabilir:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yukardaki formüllerde : bem = Yalnz basnç kuvveti etkisi altnda müsaade edilecek gerilme (Madde 3.2.2), B = Yalnz eilme momenti etkisi altnda müsaade edilecek basnç eilme gerilmesi (Madde 3.3),

Sb = Mesnetler arasndaki desteksiz mesafe, Ib = Eilmenin olduu düzleme ' dik eksene göre atalet mom., K = Eilmenin olduu eksene göre burkulma boyunu elde etmek için kullanlan katsay, n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

eb= Yalnz basnç kuvveti etkisi altnda hesaplanan gerilmeyi, b = Yalnz eilme momenti etkisi altnda hesaplanan basnç gerilmesi, Cm = Uç momentlerini y açklk momentlerini ve yanal desteklemeyi göz önüne alan bir katsay olup, - Yanal deplasmann mümkün olduu çerçevelerde Cm = 0,85, - Düüm noktalarnn ötelenmesine, müsaade edilmeyen çerçevelerde ve üzerinde eilmenin düünüldüü düzlemde yük olmayan çubuklarda,

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

M1/M2 orannn iareti:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

M1/M2 orannn iareti:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Düüm noktalarnn ötelenmesine müsaade edilmeyen çerçevelerde ve üzerine eilmenin düünüldüü düzlemde yük alan çubuklarda Cm kesin hesap yöntemleriyle bulunmaldr. Çizelge -10'da verilen durumlar için:

Formülü kullanlarak bulunabilir. Formülde:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

0 = Eilme yükünden meydana gelecek maksimum deplasman, M0 = Maksimum moment. Çubuk uçlarnda yanal deplasman söz konusu ise Cm =0,85

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

(Kirilerin Tasarm Aamalar’ndan) TS648’de Yanal Burkulma Burkulmada Emniyet Gerilmesi)

(Madde

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3.3.4.2.

Yanal

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kirilerin Tasarm Aamalar TS648’de Yanal Burkulma (Madde 3.3.4.2. Yanal Burkulmada Emniyet Gerilmesi) Eer basnç bal dolu ve yaklak olarak dikdörtgen enkesite sahip ve enkesitin çekme bal enkesitinden daha ufak deilse :

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cb katsays:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

TS648 Çizelge.10

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3.1. Cvatal Birleimler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Uç tarafndaki belli bir uzunluunda spiral di açlm bir ksm olan silindirik gövdeli ve altgen balkl bir birleim aracdr.

• •

Normal cvatalar Yüksek mukavemetli cvatalar n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

39

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

40

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

41

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

42

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

43

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

44

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ders Sonu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

45

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Dayanmlar bakmndan 2 tür cvata vardr: 1. Normal cvatalar 2. Yüksek mukavemetli cvatalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Normal Cvatalar (Bulonlar) Yük aktarrken gövdesi enkesitinde kesmeye, gövde çevresinde ezilmeye çalrlar. Gövdenin di açlmam ksm birletirilen elemanlarn toplam kalnlndan birkaç milimetre fazla olmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvata Elemanlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvata Elemanlarnn Boyutlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvata Emniyet Gerilmeleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Normal cvatalarda iki tür çelik kullanlmaktadr: 4.6 Snf ( St37 çelii kullanlan yap ksmlarnda kullanlr) (4.6 çeligi : kopma mukavemeti 4x10=40 kg/mm2 ve akma snr 0.6x40=24 kg/mm2 olan çelii ifade etmektedir). 5.6 Snf (St52 çelii kullanlan yap ksmlarnda kullanlr) (5.6 çelii : kopma mukavemeti 5x10=50 kg/mm2 ve akma snr 0.6x50=30 kg/mm2 olan çelii ifade etmektedir). Kaba cvata olarak 4.6 çelii, uygun cvata olarak ise 4.6 ve 5.6 çelikleri kullanlmaktadr. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Metrik sistemde bulonlar M10, M12, M16 seklinde gösterilirler. M harfinin yanndaki saylar mm cinsinden Kaba bulonlarda, bulon gövde çapn (d), ifade etmektedir. Uygun bulonlarda ise bulonun gövde çap, söz konusu sayya 1 mm eklenerek elde edilmektedir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvata Sembolleri ve Geometrik Özellikleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kesme Türleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kesme Türleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvatal Birleim Kenar ve Ara Mesafeleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvatal Birleim Kenar ve Ara Mesafeleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kullanlacak Cvata Çapnn Belirlenmesi Bir

birleimde kullanlacak belirlenebilir.

bulon

çap

aadaki

bant

ile

(t, cm biriminde en ince parça kalnldr) Ancak, birletirilen elemanlarn profil olmas durumunda, ilgili profil için öngörülen kullanlabilecek maksimum bulon çap deeri esas alnmaldr. Söz konusu maksimum bulon çaplar, ilgili profile ait tablolardan alnr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Konstrüktif Kurallar • • •

Kuvvet ne kadar az olursa olsun en az iki bulon kullanmadkça birleimin kuvvet aktardg kabul edilmez. Ayn sra üzerinde 5’den fazla bulon kullanlamaz. Kenar ve ara mesafeler önemlidir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Cvata Tahkiki

• • •

Kesme Gerilmesi Tahkiki Ezilme Gerilmesi Tahkiki Eksenel Çekme Gerilmesi Tahkiki

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kesme Gerilmesi Tahkiki

Ws

Ws

N d W sem 2 Sd 4 N d W sem 2 Sd 2 4 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ezilme Gerilmesi Tahkiki

Vl

N d V lem d .t min

tmin: birleimdeki minimum eleman kalnl Tek tesirli birleimde: tmin= min(t1, t2) Çift tesirli birleimde: tmin= min(t1, t2+t3) n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Eksenel Çekme Gerilmesi Tahkiki Moment aktaran birleimlerde cvatalar; kesme ve ezilme ile birlikte eksenel çekme gerilmelerine de maruz kalrlar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; kesme ve ezilmedeki gibi “d” çap deil, didibi alannn kullanlmas gerektiidir.

Vz

Z d V zem Açek

S 0,86d

2

Açek

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4 21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yüksek Dayanml Cvatalar Yüksek mukavemetli bulonlar yüksek mukavemetli çelikle üretilir. Örnein 10.9, 12.9 gibi. Bu bulonlarla yaplan birleimler iki türlüdür: • SL ve SLP birleimleri (Gövdede kesme ve ezilme, normal bulonlardaki gibi) • GV ve GVP birleimleri (yük, levhalar arasndaki sürtünme ile aktarlr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 SL ve SLP Birleimleri

SL birleimleri hareketsiz yap ksmlarnda, SLP ise hareketli yap ksmlarnda kullanlr. SL ve SLP’de Cvata Çaplar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

SL ve SLP’de Kesme Emniyet Gerilmeleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

SL ve SLP’de Ezilme Emniyet Gerilmeleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 GV ve GVP Birleimleri

Somunlara uzun kollu özel anahtar ile belirli (büyük) skma momentleri uygulanarak, bulonlara Pv öngerme kuvveti verilir. Bu Pv kuvveti birletirilen elemanlarn birleim yüzeylerine basnç kuvveti olarak etkir. Böylece bulon eksenine dik kuvvet aktarm elemanlar arasndaki sürtünme kuvveti yoluyla gerçekleir. Hareketli ve hareketsiz yap ksmlarnda kullanlr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kesme kuvveti yolu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Normal kuvvet yolu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

GV Birleimlerinde Hesap Esaslar Bir bulonun bir birleim yüzeyindeki sürtünme ile emniyetle aktarabilecei kuvvet:

 : Temas yüzeylerindeki sürtünme katsays Q : Kaymaya kar emniyet katsays Pv : Bulon öngerme kuvveti

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Temas yüzeyindeki sürtünme katsays (P)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kaymaya kar emniyet katsays (Q)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Öngerme Kuvvetleri (Pv)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

GV ve GVP birleimlerinde ayrca ezilme gerilmesi tahkiki yaplr. Bu durumda sürtünme kuvveti yok farz edilir. Emniyet gerilmeleri aadaki gibidir:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3.2. Kaynakl Birleimler Ayn veya benzer alaml metallerin, s etkisi altnda birletirilme ilemine kaynak ad verilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kaynakla birletirmenin baz türlerinde, benzer alaml bir ilave metal de kullanlr (elektrod veya tel); baz türlerinde ise kullanlmaz. •

Is derecesinin, metallerin ergime noktasna kadar yükseltilmesiyle kaynak ilemi gerçekleiyorsa bu tür kaynaklara ergitme kaynaklar ad verilir.

•

Is metallerde plastik kvam (kzl derece) oluturacak mertebede kalmsa, bu durumda kaynak türü basnç kaynadr. Normal çelik yaplarda daha çok ergitme kayna kullanlmaktadr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ergitme Kaynaklar Ergitme kaynanda, birletirilecek parçalarn birbirlerine kaynaklanacak ksmlar ile ilave metal ergime derecesine kadar (3000oC ~5000oC)stlr ve ergiyerek birleen ksmlarn soumas sonucunda birleim salanm olur.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ergitme Kaynaklar Standart Elektrik Ark Kayna Çelik yaplarda en çok uygulanan yöntemdir. Kaynak için gerekli s elektrik ark ile salanr. Elektrik ark, birletirilecek parçalarn oluturduu esas malzeme ile elektrot adn alan kaynak teli arasnda meydana gelir. Elektrod, kaynak makinesinin (-) kutbuna baldr. Kaynaklanacak parçalar ise kaynak makinesinin (+) kutbuna baldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Elektrodun ucu kaynaklanacak bölgeye yaklatrlnca kaynaklanacak parçalar ile arasnda bir elektrik ark meydana gelir. Arkn dourduu yüksek s (~4000oC) etkisiyle parçalarn kenarlar ve elektrodun ucu ergime durumuna gelir. Elektrodun ucunda oluan metal damlalar, yer çekimi ve (-) kutuptan (+) kutba doru meydana gelen elektron akm sayesinde kaynak derzini doldurur. Alternatif ehir akmn kaynaa elverili (genellikle doru) akma çevirmek amacyla kaynak makineleri kullanlr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Elektrodlar 2~8 mm çapndadr ve kaynakla birletirilecek parçalarn malzemesine uygun alamda bir metalden üretilmilerdir. • •

Çplak elektrodlar Sval elektrodlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Çplak elektrodlar ile kaynak çekilmesi srasnda kaynak bölgesi havadan oksijen ve azot aldndan ve çabuk souma meydana geldiinden kaynak dikilerinin kalitesi ve mukavemeti düük olur. Kuvvet aktaran dikilerin çekilmesinde çplak elektrot kullanlmamaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Sval elektrodlarda elektrodun yüzeyi svayla kaplanmtr. •

Sva maddesinin yanmasndan oluan koruyucu gazlar kaynak bölgesinden havay uzaklatrr.

•

Sva malzemesi kaynak dikiinin üzerinde cüruf tabakas oluturarak ergimi haldeki malzemenin çabuk soumasn ve bu nedenle diki içinde gaz habbeciklerinin kalmasn ve kaynak dikiinde ilave gerilmelerin olmasn önler.

•

Ergimi haldeki kaynak malzemesi ile cüruf malzemesi arasnda meydana gelen kimyasal reaksiyon sonucu kaynak mukavemeti artar.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Standart elektrik ark kaynann avantajlar: •

Açk ve kapal alanlarda uygulanabilir.

•

Elektrod ile ulalabilen her noktada ve pozisyonda kaynak yapmak mümkündür.

•

Dier kaynak yöntemleri ile ulalamayan dar ve snrl alanlarda kaynak yapmak mümkündür.

•

Kaynak makinesinin güç kayna uçlar uzatlabildii için uzak mesafedeki balantlarda kaynak yaplabilir.

•

Kaynak ekipmanlar hafif ve tanabilirdir. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Özlü Tellerle Elektrik Ark Kayna Elekrik ark kayna elektrod yerine özlü tellerle de yaplabilir. Özlü teller, sval elektrodun tersyüz edilmi halidir. Sva tabakas malzemesi telin çekirdeinde yer alr. Ark ve kaynak bölgesini koruma ilevi özlü tel çekirdeinin yanmas ve ayrmas sonucunda oluan gazlar tarafndan veya gazalt kaynandaki gibi dtan beslenen bir koruyucu gaz tarafndan gerçekletirilir. Sval elektrodlarn üzerindeki örtü maddesi elektrodlarn düz çubuklar olarak üretilmesine ve boy kstlamasna neden olur. Özlü tellerde ise bu örtü maddesi boru eklindeki tel elektrodun içinde olduu için makaralara sarl tel eklinde üretilir ve kesintisiz kaynak bölgesine sürülebilir. Bu kaynak yöntemi, hem yar otomatik hem de otomatik kaynak sistemlerinde uygulanabilir. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Gazalt Elektrik Ark Kayna Kaynak bölgesine sürekli ekilde sürülen, masif haldeki tel elektrod ergiyerek tükendikçe kaynak metalini oluturur. Kaynak ilemi srasnda kaynak bölgesi, atmosferin zararl etkilerinden kaynak alevinden gelen gaz veya gaz karm tarafndan korunur. Koruyucu gaz olarak Argon, Helyum veya Karbon Dioksit kullanlr. Kaynak ilemi sonucunda düzgün ve yüksek nüfuziyetli kaynak dikileri elde etmek mümkündür.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Tozalt Elektrik Ark Kayna • Kaynak tozu, elektrottan önce kaynak derzine yerletirilir. • Özellikle uzun kaynak boyu uygulamalar (90 cm veya daha uzun) için uygundur. • nce ve kaln et kalnlkl çelik profiller için kullanlabilir ve yüksek kaliteli köe, ksmi ve tam nüfuziyetli küt kaynak ilemine uygundur • Kapal ve açk alanlarda uygulanabilir. • Sadece yöntem yatay kaynak pozisyonlar için uygundur.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Tozalt Elektrik Ark Kayna

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 Gaz Kayna

Yüksek scaklk gaz alevi ile salanr. Gaz alevi alümo denen bir aletin ucunda yaklr ve kaynakç bir elinde alümo dier elinde ise kaynak telini tutarak kayna gerçekletirir. Bu yöntemle elde edilen dikilerin mukavemeti düük olduundan çelik yaplarda kuvvet aktaran dikiler için kullanlmaz. Öte yandan çelik atölyelerinde gaz alevi, özellikle levha ve profillerin kesilmesi iinde kullanlr. Buna otojen kesme denir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kaynak Dikileri

•

Küt kaynak dikileri

•

Köe kaynak dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Küt Kaynak Dikileri ki levhann yan yana getirilen kenarlar boyunca çekilen kaynak dikilerine küt dikiler denir. Levha kenarlarnn ilenme ekline göre küt kaynak dikileri özel isimler alrlar (Tablo 1). I, V, Y, U dikileri bir seferde çekilebilirler, dier tarafta kalan kaynak kökünün kaznmas ve yeniden kaynaklanmas gerekmektedir. Kaynak dikiinin kök ksmnn sonradan kaynaklanmas olana yoksa; altna örnein oluklu bir bakr ray yerletirilmek suretiyle, bu ksmn muntazam olmas salanr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Küt Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Küt Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Küt Kaynak Dikileri Küt kaynak dikiinin kalnl levha kalnldr. Birletirilen levhalarn kalnlklar birbirinden farkl ise küt dikiin kalnl bu parçalardan en incesinin kalnlna eit alnr:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Küt Kaynak Dikileri Küt kaynak dikilerinin uygulama uzunluklar uçlarndan birletirdikleri elemanlarn genilii kadardr. Tarma levhalar kullanlarak, krater oluumu engellenmediyse, küt kaynak hesap boyu uygulama boyundan iki uçta oluan krater boylar düülerek hesaplanr:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köe Kaynak Dikileri ki çelik levhann birbirine dik veya en az 60o tekil eden yüzeyleri arasndaki kaynak dikiine köe kaynak dikii denir. Yüzeyler arasndaki açnn 60o den az olmas durumunda köe kaynak dikilerinin kuvvet tad kabul edilmez. Köe dikilerin kalnl olan a, kaynak enkesiti içine çizilen ikiz kenar üçgenin yüksekliine eittir

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köe Kaynak Dikileri Köe kaynaklarda minimum kaynak kalnl 3 mm, maksimum kaynak kalnl 0.7tmin’dir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köe Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köe Kaynak Dikileri 10a < l < 100a

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köe Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

DERS SONU

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

3.3. Birleim ve Ek Tekilleri

Neden ek yaplr? • • •

Snrl üretim boylar Tanabilir boyda imalat yapabilmek Zayiat azaltmak

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

3.3.1 Çekme Çubuklarnn Eki Birletirme elemanlarna göre: • • •

Perçinli Bulonlu Kaynakl

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Birletirme ekline göre: • • •

Üniversal ek Enine levhal ek Lamal ek

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Çekme çubuklarnn ekinde 3 art aranr: •

Ek parçalarnn faydal enkesit alan eklenen parçalarn faydal enkesit alanndan küçük olmamaldr Fn,ek Fn

•

Ek parçalar arlk merkezi ile çekme çubuu arlk merkezi üst üste dümelidir

•

Her ek parças kendi üzerine düen kuvveti ekin bir tarafna aktaracak ekilde birletirme yaplmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Gövde ekinin payna düen kuvvet:

Balk ekinin payna düen kuvvet:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Cvatal Ek

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Profil Kesiti

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Cvata Hesab

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Kaynakl Ek Üniversal Ek Çubuklarnn dorudan doruya ucuca küt kaynakla balanmas ile elde edilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Gövdede küt diki yapmadan önce profillerin boyun bölgeleri mutlaka oyulmaldr. Ayrca artname uyarnca bu tip eklerde küt dikilerin emniyet gerilmesi %50 azaltlr. Yönetmelie göre bu ek tarzndan mümkün olduunca kaçnlmaldr.

Küt diki alan yaklak çekme çubuunun net enkesit alanna eit kabul edilirse, ekin tayabilecei maksimum kuvvet çubuun tayabilecei en büyük kuvvetin ancak %39’u olabilir n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Enine Levhalı Ek Ucuca eklenecek çekme çubuklarnn aralarna konan enleme levhaya köe kaynak dikileriyle balanmalar sonucunda oluturulan ek çeididir. Profili enleme levhasna balayan toplam köe diki alan mevcut kuvvete bölünmek suretiyle kaynak dikilerinin kontrolü yaplr. Enine levha kalnl en az profil balk kalnl kadar alnr. Köe kaynak diki kalnlklar maksimum seçilmelidir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Ucuca böyle bir ekte kaynak kalnl 0.7tmin olacandan; 2a=1.4t olur. Ak = 1.4Apr Pk = 1.4xAprx1.1 Ppr = 1.4xApr J = Pk/Ppr = 1.1 Kaynaklar, profilin tayaca yükün 1.1 katn tayabilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Lamalı Ek Konstrüktif kurallar önemlidir. Ekin 3 art salanrsa profilin tad kuvveti aynen tayabilir. Kaynak boyunda 15a
n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÖRNEK 3.1 Çekme çubuu cvatal eki

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Çekme çubuu cvatal eki Malzeme St37 Profil ½ IPE330 tw = 7,5mm tf = 11,5mm Balk cvatas M22 Gövde cvatas M16

(A = 31,3cm2)

a) An = 31,3 – 2*1,15*2,3 = 26 cm2 An,ek = (19*1,2 – 2*1,2*2,3)+2(13*0,6-2*1,7*0,6) = 28,8 cm2 An,ek > An

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

b) Arlk merkezinin yeri X-X ekseni etrafnda

yek

y 'y

1,2 2.13.0,6(16,5  6,5  ) 2 2.13.0,6  19.1,2

36,5  6

4,3cm

42,5cm

43  42,5 0,5mm n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

c) Balant elemanlar PL6*130 P=26.1,4= 36,4 t ek levhalar alan

Pg

A=2.0,6.13+19.1,2 = 38,4 cm2

2.13.0,6 36,4 14,79ton 38,4

6 adet çift tesirli cvata

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Pg1

14,79 6 2,465 S 1,6 2 2 4

Wa

Vl

2,465t 0,613t / cm 2  2,1t / cm 2

2,465 1,6.0,75

2,05  4,2t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011 PL12*190

Pg Pb1

Wa

Vl

22,8 36,4 21,61ton 38,4 21,61 3,6t 6 3,6 2 2 0 , 947 t / cm  2 , 1 t / cm S 2,2 2 4 3,6 1,423  4,2t / cm 2 2,2.1,15 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Normal Kuvvete Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kesme Kuvvetine Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Normal Kuvvet ve Kesme Kuvvetine Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Eilme Momentine Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Eilme Momenti ve Kesme Kuvvetine Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Birleik Eilme ve Kesme Kuvvetine Maruz Kaynak Dikileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Örnek 3.2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

•

Birleimdeki kaynaklar küt kaynaktr.

•

Kaynak dikilerinde yüklemeye bal olarak normal gerilme ve kayma gerilmesi olumaktadr.

•

Bu iki gerilmenin ayn anda olumas nedeniyle bir de kyaslama gerilmesi (veya DIN 4100’e göre asal gerilme) tahkiki yaplmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kaynak kalnl tahkiki ve kaynak boyu

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Normal gerilme tahkiki

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kesme gerilmesi tahkiki

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kyaslama gerilmesi tahkiki

DIN4100’e göre asal gerilme tahkiki

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3.3.2 Kolon Eki Birletirme elemanlarna göre: • •

Cvatal Kaynakl

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Cvatal ekler •

Tam ek Ek yüzeyleri temas etmez, yükün tamam ek levhalar ve cvatalar araclyla aktarlr. Çekme çubuklarndaki 3 koul geçerlidir.Birleimde moment bulunabilir.

•

Temas eki Ek yüzeylerinin temas söz konusudur, yükün %50’si temasla, %50’si ek levhalar ve cvatalarla aktarlr. Merkezi basnç yükü olmaldr. Temas yüzeyleri 1/100 mm hassasiyetle frezelenmi olmaldr. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3.3.3 Kirilerin Eki Birletirme elemanlarna göre: • •

Cvatal Kaynakl

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

(3.3.3 Kirilerin Eki) Cvatal Ek Hesab

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

be t b B Fnek

be .t 2e  2d .t 2 e t FnB

b.t  2dt

he d h  2c t1e t 0,8t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

e1

(3 ~ 4)d

e2

(3 ~ 6)d

e3

(2 ~ 3)d

e4

3 e1 2

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ek elemanlarnn tasarmnda kullanlacak moment; •

Basit kirilerde kiri kesitindeki moment, kesitin tayabilecei en büyük momentin yarsndan küçükse, kesitte bulunan deer yerine en büyük momentin yars alnr.

•

Sürekli kirilerde ise kesitin tayabilecei en büyük moment alnr.

M ek

WxV çem

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Statik etkilerin datm yaplr:

Fek

I ek

FekB  FekG

I ekB  I ekG

(2bet 2e )  (2het1e ) 2 3 · § § · h t h  § · 2e e ¸ ¨ 2bet 2e ¨  ¨¨ 2t1e ¸¸ ¸ ¸ © ¨ 2 12 ¹ © ¹ ¹ ©

Moment atalet momentleriyle, normal kuvvet alanlarla orantl datlr. Kesme kuvvetinin tamam gövde tarafndan tanr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Balk ekiyle aktarlacak etkiler:

I ekB I ek

M ekB

M ek

N ekB

FekB N ek Fek

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Gövde ekiyle aktarlacak etkiler:

I ekG I ek

M ekG

M ek

N ekG

FekG N ek Fek

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Gerekli kontroller yaplr: Profil balnn ekiyle ilgili B Fnek

N N S1

be .t 2e  2d .t 2 e t FnB

b.t  2dt

M ekB N ekB  2 h

Sd 2 4

W sem

dt2 eV Lem

NL

n

N em

min( N S 1 ; N L )

N N em

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Profil gövdesinin ekiyle ilgili

N iM N1M N

M 1

N

M i

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

ri r1 N

M i

r1 ri

N

M 1

ri r1

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

O’ya göre moment denge denklemi yazlrsa

M ekcG

N1M r1

m

M N ¦ i ri i 1

N1M

m

2 r ¦i i 1

M ekcG r1 m

2 r ¦i i 1

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

en uzaktaki bulonun koordinatlar x1, y1 ise

N1Mx

M ekcG y1 m

2 r ¦i i 1

N1My

M ekcG x1 m

2 r ¦i i 1

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Bulonlara gelen yatay etki (X dorultusunda)

N1M

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

N ekG m

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Bulonlara gelen düey etki (Y dorultusunda kesme kuvveti)

N

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

Q 1

Qek m

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Arlk merkezinden en uzaktaki bulona gelen kuvvet

N

N

M 1

N1M

M 1x

N

 N

N 2 1

M 1y

N

­ Sd 2 W sem °N S 2 2 d® 4 ° N L dt gV lem ¯

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER



Q 2 1

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Moment Aktaran (Rijit) Kiri-Kolon Balantlar Guseli Balantlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Guseli Balantlar

b

a1 a2

O

y

N1

h

Q1

a3 a4

dy

O

M1

a5 h'

Q2

a6

M2 = M1 t'

N2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

•

Aln levhas genilii, kiri profili balk geniliinden az olmamaldr. Kalnl ise balk kalnl mertebesinde olmaldr.

•

Bulon çap, kolon profili bal için uygun boyutta olmaldr.

•

Bulonlarn ara mesafeleri 4~5d eklinde yaplabilir.

•

Guse eimi 1:1 mertebesinde olabilir. Guse levha kalnlklar, kiri gövde ve balk levhalar mertebesinde seçilmelidir.

O

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Statik etkiler (kesit tesirleri) kolon yüzüne tanr

O

N2

Q1

Q2

N1

O

M1

M2 = M1

M 1c

hcol M 1  Q1 2

N1 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

Q1 21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kaynaklarn oluturduu sistemin tarafsz ekseni hesaplanr (y) b

a1

h

a3 a4

dy

a4 ve a6 küt kaynak

h'

a5 a6 t'

dy

h y 2

y

a2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Fk ve Ik hesaplanr b

a1

a1 dikiinde

a2

Vk

a3 a4

a6 dikiinde

y h dy

M 1c N1 ( y  a1 )  d V kem Ik Fk

h'

a5

t'

a6

Vk

M 1c N1 ( h  hc  y )  d V kem Ik Fk

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Fk ve Ik hesaplanr b

a3 ve a5 dikiinde

a1

Wk FkG

2>h1c  2a3 a3  hc  t c  2a5 a5 @

Vk

M 1c N1 (h  hc  y  t c)  Ik Fk

h

y

a2

Q1 FkG

dy

a3 a4

h'

a5

t'

a6

Vv

V k2  W k2 d V vem

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Bulonlarda gerilme kontrolü b

a1

h

y

a2 dy

a3 a4

h'

a5

t'

a6

Çekme bölgesinde çekme kuvvetini alrlar, tüm bulonlar ayrca kesme kuvvetini de tarlar. Levhann basnca çalan alt bölgesinde üçgen basnç gerilmesi dalm oluur. Tarafsz eksenin yerini bulmak için 3. derece denklem çözümü gerekir. Bunun yerine tarafsz eksenin yeri yeterli yaklaklkla en alt bulon srasnn hemen üzerinde yer ald varsaylr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

b

a1

H1

M cc f h1

M cc

§h · M 1c  N1 ¨  hc  x ¸ ©2 ¹

h

y

a2

tarafsz eksenden en uzakta yer alan bulon çiftine moment etkisinden gelen çekme kuvveti:

dy

a3 a4

h'

a5 a6 t'

x

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

b

a1

h

y

a2 dy

a3 a4

h'

a5

t'

a6

m: bulon sra says m 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

f 0.800 0.643 0.533 0.455 0.396 0.350 0.314 0.284 0.260 0.239 27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

b

a1

h

y

a2

Kesme kuvveti

V1

Q1 2m

dy

a3 a4

h'

a5

t'

a6

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

b

a1

h

y

a2

Buna göre bir bulonda yaplmas gereken gerilme kontrolleri:

dy

a3 a4

Vz

H1 d V zem 2 Fz

Ws

V1 d W sem Fs

h'

a5

t'

a6

Vv

V z2  3W 2 d 0,75V a

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 3. BRLEM VE EKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3. Birleim ve Ekler 3.1. Cvatal birleimler 3.2. Kaynakl birleimler 3.3. Birleim ve Ek tekilleri 3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3.4. Mesnetler, ankrajlar ve taban levhalar

•Mafsall kolon ayaklar •Ankastre kolon ayaklar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 P

3.4.1 Mafsall Kolon Ayaklar Sadece Normal Kuvvet Taban levhas boyutlar belirlenir:

Au B t

P

çimento erbeti

V bem

temel bloku

A h  (40 ~ 50mm) B

P

V bem A n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 P

Taban levhas kalnl belirlenir: p= taban levhas altndaki gerilme

M

cb2 p 2

çimento erbeti temel bloku

t2 W 6 M V d V çem W n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 P

V

M d V çem W

c2 1 p 2 t2 6

ttc

V çem

çimento erbeti temel bloku

3p

V çem

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3.4.2 Ankastre Kolon Ayaklar Normal Kuvvet + kesme kuvveti + moment

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001 P M H

P H

M

z D

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kuvvetler dengesi:

P H

D

Z

M  Pez ez  ed

M

z D

M  Pez ez  ed

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Taban levhasnn boyutlar seçilir:

B b  2(100 ~ 150) e1

50 ~ 100mm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

D ve Z kuvvetleri hesaplanr:

P H

D

Z

M  Pez ez  ed

M

z D

M  Pez ez  ed

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Beton basnç gerilmesi kontrolü yaplr:

P H

V

D A B 4

4D d V bem A.B

M

z

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

D

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Ankraj bulonlarnn çap ve adedi belirlenir:

P

n: ankraj bulonu adedi

H

n

S (0,86d ) 2 4

V zem t Z

M

z

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

D

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Taban levhasnn kalnl hesaplanr:

P

2 1

M1

c V 2

M2

B§B · V ¨  c1 ¸ 2©4 ¹

t t 2,45

H

M

z D

M max

V çem

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Taban levhasnn kalnl hesaplanr: P M H

h1

P aW kem

 2a

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kesme kamasnn boyutlar hesaplanr: M H

V

H d V bem hk bk

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

3.4.3 Ankraj Bulonlar

•Tespit ankraj bulonlar •Kuvvet aktaran ankraj bulonlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Tespit ankraj bulonlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kuvvet aktaran ankraj bulonlar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 4. YÜKLER VE YÜK KOMBNASYONLARI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

4. YÜKLER VE YÜK KOMBNASYONLARI 4.1. Yükler •Esas Yükler (H ya da EY) •lave Yükler (Z ya da Y)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Esas Yükler •Zati yükler •Hareketli yükler •Kar yükü •Kren öz yükü (sk iler haldeki bir krende, kren hareketli yükü de esas yüklerden saylr) •Makinelerin kütle kuvvetleri.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

lave Yükler •Rüzgar etkisi •Deprem etkisi •Krenlerin fren kuvvetleri •Yatay kuvvetler •Is deiimi •Montaj aamalarnda ortaya çkan yükler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yükleme Durumlar

EY Yüklemesi: Esas yüklerin toplam (Yükleme I veya H Yüklemesi de denir) EY Yüklemesi: Esas ve ilave yüklerin toplam (Yükleme II veya HZ Yüklemesi de denir)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Emniyet Gerilmeleri

H yüklemesinde:

V

HZ yüklemesinde:

V

ifadelerden yararlanlarak:

H em

HZ em

Va 1.71

Va 1.5

HZ V em

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

H 1,15V em

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

TS498’de Yükler Kapsam “Konutlar, bürolar, resmi daireler, okullar, hastaneler, spor tesisleri, elence yerleri, garajlar, vb. yaplardaki tayc elemanlarn (kagir, beton, betonarme, ahap, çelik, vb.) boyutlandrlmasnda alnacak yüklerin hesap deerini kapsar. Köprüler, su yaplar, önemli dinamik etkilere maruz her çeit endüstri yaplar ve yüksek gerilim iletme hatlar vb. gibi maruz olduklar yükler bakmndan özellik gösteren yaplarn yüklerini kapsamaz. Ayrca; betonarme, çelik gibi deiik yaplarda etkisi farkl olan scaklk deiimi, rötre, deprem, vb. etkiler sözü geçen yaplarn standardndan ve ilgili mevzuattan alnacaktr.” n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kar Yükü Hareketli yük snfna giren zemin kar yükü (Pko), corafi ve meteorolojik artlara göre deimektedir. 30o ye kadar eimli çatlarda kar yükü hesap deeri (Pk), zemin kar yükü (Pko) deerine eit kabul edilir ve çat alanna planda düzgün yayl olarak tesir ettii kabul edilir. Yatayla  açs kadar eim yapan ve kar yamasnn engellenmedii yaplarda kar yükün hesap deeri aadaki gibidir:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Rüzgar Yükü “Hesaplama için verilen açklamalar bütün yaplar için geçerli olmakla beraber kendi artnameleri veya standartlar olan, mesela köprü, vinçler, yüksek bacalar (fabrika bacas vs. gibi), radyo vs. yayn kuleleri ve yüksek gerilim hatlar gibi yaplar için geçerli deildir.”

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Rüzgar yükü hesap deeri:

w cpq Cp : emme katsays q : rüzgar basnc (kN/m2)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011 cp katsays deerleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

“Münferit tayc yap elemanlar için (mesela mertek, ak, cephe eleman vs. gibi) rüzgar basnc deeri katsays 1/4 arttrlr.” (TS648 Madde 11.2.3)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kar Yükü Ve Rüzgar Yükünün Ayn Anda Düünülmesi Durumu 45o ye kadar eimli çatlarda kar yükü ve rüzgar yükünün ayn anda etkimesi halinde hesap kolayl olarak ve yeterli yaklamla:

W Pk  2

Pk W 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Buz Yükü Buzlanmann çok görüldüü bir yer için buz yükünün mutlaka hesaba katlmas gerekiyorsa ve elde yeterince veri yoksa; eer bu yer deniz seviyesinden 400 m veya daha yüksekte ise bütün yüzeyin 3 cm kalnlkta buzla kapl olduu düünülebilir. Buzun birim hacim arl ise 7 kN/m3 alnr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Deprem Yükü

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Deprem Yükü

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Deprem Yükü Deprem kuvveti hesab Newton prensiplerine dayanr:

F

ma

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Toplam taban kesme kuvveti:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

39

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

40

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

41

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

42

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

43

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

44

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

4.2. Yük Kombinasyonlar Boyutlandrma ve gerilme tahkikleri ile her zaman en büyük enkesitleri gerektiren yükleme hali göz önünde tutulmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

45

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

46

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

(EY) halinde kombinasyonda deprem yükü yoktur. EY haline ait emniyet gerilmeleri 1,15 ile çarplarak büyütülecektir. (EY)* halinde kombinasyonda deprem yükü vardr. EY haline ait emniyet gerilmeleri 1,33 ile çarplarak büyütülecektir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

47

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Bölüm 5. TAIYICI SSTEM DÜZENLEMES 5.1. Tayc Sistem Tipleri Tek açklkl basit kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

48

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

49

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Konsol kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

50

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Çkmal kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

51

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Sürekli kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

52

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Gerber kirileri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

53

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kompozit kiriler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

54

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

55

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

56

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düzlem tayclar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

57

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

58

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

59

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

60

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

61

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

3B tayclar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

62

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

63

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

5.2. Stabilite Kavram Bir yapnn tümü ve her bir eleman kararl denge konumunda olmaldr. Bunun için, yapya gelen düey ve yatay her tür etkinin yapnn temeline iletilmi olmas gerekir. Bir yap hem bütünüyle hem de kendini oluturan elemanlaryla stabil olmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

64

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Çelik yaplarn tasarmnda elemanlarn; •Yap elemanlarnn düzlemlerine dik gelen yanal etkileri almak; •Sistemin yanal ekil deitirmelerini önleyerek elemanlarn ana yüklere göre hesaplarna temel olan balangç konumlarn korumalarn salamak; •Montaj süresince devrilmeyi önlemek •Elemanlarn basnç balklarnn yanal burkulma boylarn azaltmak amacyla düzenlenen sistemlere stabilite (kararllk) çaprazlar (balar) denir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

65

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

66

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

67

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

68

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

69

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

70

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

71

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

72

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

73

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

74

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

75

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

76

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

77

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

78

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

79

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

80

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

81

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

82

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

83

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 5. TAIYICI SSTEM DÜZENLEMES lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Yönetmelik ve standartlar 7. Tasarm Yöntemleri 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Yap mühendislii; kesin olarak belirlenemeyen yükler etkisinde, özellikleri ancak tahmin edilebilen malzemeler kullanlarak, sadece yaklak olarak analiz edilebilen gerçek yaplar yapma sanatdr. Edward Wilson

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

5.3 Depreme Dayankl Çelik Yap Tasarm Depreme dayankl yap tasarmnda amaç, depremden doan iç kuvvetlerin etkisinde ortaya çkmas olas hasarn snrlandrlmasdr. Buna göre sorular: 1. Yapda ortaya çkmas olas hasarn kabul edilebilir snr nedir? 2. Bu kabul edilebilir hasar, hangi deprem veya depremlerin etkisinde ortaya çkacaktr?

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

•

Hafif iddetteki depremlerde binalardaki yapsal ve yapsal olmayan sistem elemanlarnn her hangi bir hasar görmemesi,

•

Orta iddetteki depremlerde yapsal ve yapsal olmayan elemanlardaki hasarn onarlabilir düzeyde olmas,

•

iddetli depremlerde ise can kaybn önlemek amac ile binalarn ksmen veya tamamen göçmesinin önlenmesi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Sözü edilen iddetli deprem, 50 ylda alma olasl %10 olan tasarm depremidir. Yani, konut ve iyeri gibi binalarn tasarmnda kullanlacak olan depremdir. Halkn youn olarak bulunduu sinema, tiyatro, okul, spor tesisleri gibi binalar ile depremden hemen sonra kullanlmas gereken binalarda (hastaneler, itfaiye, salk ocaklar, ulam istasyonlar, enerji tesisleri vb.) ise bina önem katsays kullanlmak suretiyle, söz konusu tasarm depremi büyütülerek kullanlr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Depreme dayankl bir yapnn, yeterli dayanm (kapasite), yeterli rijitlik ve yeterli süneklie sahip olmas gerekir. Esasen, depreme dayankl yap tasarmyla yaplan da, yapya bu özelliklerin kazandrlmasdr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Tasarmda amaçlanan, yaplarn iddetli depremleri hasarsz atlatmasn, salamak deildir. Bu nedenle yaplar, baz özel durumlar dnda hiçbir zaman elastik deprem yüküne göre tasarlanmazlar. Yani binalarn elastik ötesi davran gösterecekleri (hasar görerek enerji yutacaklar) daha tasarmn banda öngörülür. Bununla beraber, göçmenin önlenmesi ve can güvenliinin korunmas ilkesi her durumda geçerlidir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Süneklik; göçme yer deitirmesinin akma yer deitirmesine oran olarak tanmlanan katsaydr (P).

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Depreme dayankl yap tasarmyla hedeflenen, yaplarn deprem etkisi altnda sünek davran gösterecek ekilde tasarlanmasdr. Dolaysyla, tasarm deprem yükü olarak, Fel yerine, ondan daha küçük olan Fd kullanlr. Yani yaplar, dorusal elastik kapasiteleri Fel deil, Fd olacak (gerçekte Fy), ancak, göçmeyi engellemek için de yeterince sünek davran gösterecek ekilde tasarlanmaldr. Bu durumda, tasarm deprem yükünün (Fd) nasl hesaplanacann açklanmas gerekmektedir. Yapnn deprem srasnda elastik davran göstermesi için gerekli olan kapasitenin tasarm kapasitesine oran deprem yükü azaltmakatsays (Ra-seismic load reduction factor, response modification factor, strength reduction factor) olarak bilinir. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Tasarm deprem yükü hesabnn özeti: 1. Yap arl ve periyodu hesaplanr 2. Elastik deprem yükü hesaplanr 2.1 Deprem bölgesine bal olarak etkin yer ivmesi katsays belirlenir (A0) 2.2 Yerel zemin snf ve yap periyoduna bal olarak spektrum katsays belirlenir(S(T)) 2.3 Yap kullanm amacna bal olarak bina önem katsays seçilir (I) 2.4 Spektral ivme katsays hesaplanr A(T) = A0S(T)I 2.5 Elastik deprem yükü hesaplanr Fel = WA(T)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Tasarm deprem yükü hesabnn özeti: 3. tasarm deprem yükünün hesab 3.1 Tayc sistem tipine bal olarak tayc sistem davran katsays seçilir (R) 3.2 Tayc sistem davran katsays, yerel zemin snf ve yap periyoduna bal deprem yükü azaltma katsays belirlenir (Ra) 3.3 Tasarm deprem yükü hesaplanr

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Deprem Yükü Hesap Yöntemleri: •

Edeer deprem yükü yöntemi

•

Dinamik yöntemler • Mod birletirme yöntemi • Zaman tanm alannda hesap yöntemleri

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Deprem Yükü Hesap Yönteminin Belirlenmesi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Göreli Kat Ötelenmelerinin Snrlandrlmas

'i

d i  d i 1

Gi

R' i

(G i ) max d 0,02 hi n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.3. Malzeme Koullar ve Emniyet Gerilmeleri 4.2.3.2 – Deprem yükleri etkisindeki elemanlarn birleim ve eklerinde kullanlacak bulonlar ISO 8.8, 10.9 veya daha yüksek kalitede olacaktr. Bu bulonlar, moment aktaran birleimlerde kendilerine uygulanabilecek öngerme kuvvetinin tümü ile, dier birleimlerde ise en az yars ile öngerilecektir. Deprem yükleri etkisinde olmayan elemanlarn birleim ve ekleri ile temel balant detaylarnda ISO 4.6 ve 5.6 kalitesinde bulonlar kullanlabilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.3.3 – Kaynakl birleimlerde çelik malzemesine ve kaynaklama yöntemine uygun elektrod kullanlacak ve elektrodun akma dayanm birletirilen malzemelerin akma dayanmndan daha az olmayacaktr. Moment aktaran çerçevelerin kaynakl kolon-kiri birleimlerinde tam penetrasyonlu küt kaynak veya köe kayna dikileri kullanlacaktr. 4.2.3.4 – Deprem yükleri etkisindeki elemanlarda, ayn birleim noktasnda, kaynakl ve bulonlu birleimler bir arada kullanlamaz. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.3.5 – Düey yükler ve depremin ortak etkisi altnda Emniyet Gerilmeleri Yöntemi’ne göre yaplan kesit hesaplarnda, emniyet gerilmeleri en fazla %33 arttrlacaktr. Birleim ve eklerin emniyet gerilmeleri esasna göre tasarmnda ise, bu arttrm %15’i amayacaktr. Birleim ve ekler ayrca, bu bölümün ilgili maddelerinde belirtildii ekilde, eleman kapasitelerine veya arttrlm deprem etkilerine göre kontrol edilecektir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.3.6 – Bu bölümün 4.3.2.1, 4.3.4.1, 4.8.6 ve 4.9.1 maddelerinde öngörüldüü ekilde, çelik yap elemanlarnn ve birleim detaylarnn gerekli kapasitelerinin hesabnda, a akma gerilmesi yerine Da a arttrlm akma gerilmesi deerleri kullanlacaktr. Arttrlm akma gerilmesinin hesabnda uygulanacak Da katsaylar, yap çeliinin snfna ve eleman türüne bal olarak, Tablo 4.1’ de verilmitir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.4. Arttrlm Deprem Etkileri Bu bölümün 4.3.1.2, 4.3.5.3, 4.4.2.1, 4.4.2.3, 4.6.3.1, 4.6.5.2, 4.7.2.1, 4.8.6.4 ve 4.9.1 maddelerinde gerekli görülen yerlerde, çelik yap elemanlarnn ve birleim detaylarnn tasarmnda, aada verilen arttrlm deprem etkileri göz önüne alnacaktr. Arttrlm deprem etkilerini veren yüklemeler

veya daha elverisiz sonuç vermesi halinde

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.2.5. ç Kuvvet Kapasiteleri ve Gerilme Snr Deerleri Gerekli durumlarda kullanlmak üzere, yap elemanlarnn iç kuvvet kapasiteleri ve birleim elemanlarnn gerilme snr deerleri aada tanmlanmtr. Yap elemanlarnn iç kuvvet kapasiteleri:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

Birleim elemanlarnn gerilme snr deerleri:

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.3. Süneklik Düzeyi Yüksek Çerçeveler 4.3.1.1 – Süneklik düzeyi yüksek çerçevelerin kiri ve kolonlarnda, balk genilii/kalnl ve gövde yükseklii/kalnl oranlarna ilikin koullar Tablo 4.3’te verilmitir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

4.3.1.2 – Kolonlar, düey yükler ve depremin ortak etkisinden oluan eksenel kuvvet ve eilme momentleri altnda gerekli gerilme kontrollerini salamalar yannda, birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)’ye göre arttrlm yükleme durumlarndan oluan eksenel basnç ve çekme kuvvetleri altnda da (eilme momentleri göz önüne alnmakszn) yeterli dayanm kapasitesine sahip olacaktr. Kolon enkesitlerinin eksenel basnç ve çekme kapasiteleri Denk.(4.2c) ve Denk.(4.2d) ile hesaplanacaktr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu – Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2001

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 6. TASARIM YÖNTEMLER BÖLÜM 7. YÖNETMELK VE STANDARTLAR

BÖLÜM 8. UYGULAMA ALANLARI lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected] Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Tasarm Yöntemleri 7. Yönetmelik ve standartlar 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

BÖLÜM 6. TASARIM YÖNTEMLER TASARIM FELSEFES Balca iki tür tasarm felsefesi vardr: •

Emniyet Gerilmeleri Yöntemi (Allowable Stress Design-ASD)

•

Snr Deer Yöntemleri tama gücü tasarm (ultimate strength design) plastik tasarm (plastic design) yük katsays esasl tasarm (load factor design) yük ve dayanm artm tasarm (load and resistance factor design- LRFD n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yaplarn ve tayc sistem elemanlarnn ilevlerini yerine getirebilmeleri için, iletmede kaldklar sürede yeterli dayanm ve rijitlie sahip olmalar ve ayn zamanda, bu süre zarfnda tasarm yükünün üstüne çkabilecek ar yük durumlar için de bir güvenliklerinin bulunmas gerekir. Ar yükleme durumlar, yüklerin doru tahmin edilememesi veya yapm esnasndaki deiimlerden oluabilir. Ayrca, malzeme veya birleim araçlarnn dayanmndaki farkllklar da elemann gerçek dayanmnn tasarm deerinden daha küçük olmasna neden olabilmektedir. Dolaysyla, yapsal tasarmda hangi yöntem kullanlrsa kullanlsn, ar yükleme veya dayanm azalmas olaslna kar yeterli bir güvenliin bulunmas salanm olmaldr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yapsal güvenliin saptanmas konusunda yaplan çalmalarda referans olarak göçme (failure) durumundansa snr durumlar (limit state) kullanlmaktadr. Snr durumlar yapnn beklenilen ilevlerini yerine getirememe koullardr ve genellikle; • •

tama snr durumu (ultimate limit state) kullanma snr durumu (serviceability limit state) olmak üzere iki snfa ayrlrlar.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Tama snr durumlar: • • • • • • • • • • • •

denge (eguilibrium) akma (yield) kopma (rupture) büyük ekil deitirmeler (large deformations) mekanizma (mecanism) burkulma (buckling) yerel burkulmalar (local buckling) çarplma (warping) yorulma (fatigue) devrilme (overturning) maksimum sünek dayanm yani plastik dayanm (plastic strength) kayma (sliding) n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kullanma snr durumlar: • • • •

sehim (deflection) titreim (vibration) kalc ekil deitirmeler (permanent deformation) çatlaklar (cracks)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yapya etki eden yükler ve yapnn dayanm göz önüne alnmas gereken deikenler olup genelde, snr durum yaratacak tüm olaslklarn analizi pratik bir yol deildir. Bu nedenle de yapsal güvenlik için olaslklara dayal yaklamlar içeren basitletirilmi yöntemler tercih edilir. Bu tür yöntemlerde, yük (Q) ve dayanm (R) deikenler olarak ele alnr ve genelde yapsal güvenlik, olarak ifade edilir:

IRn

¦J Q i

i

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

6.1. Emniyet Gerilmeleri Yöntemi (Allowable Stress Design-ASD) Emniyet gerilmesi yönteminde kullanlan yükler “iletme yükleri” olmaldr. Özetle, bu yöntemde iletme yükleri etkisinde elemanlarda oluan gerilmeler, hiçbir zaman emniyet gerilmesinden büyük olmamaldr. letme yükleri, “servis yükleri” olarak da adlandrlabilirler. (yani, gerilme deerleri elastik bölgede) Yukardaki ifade u ekli alr ve tüm yükler için ayn katsay kullanlr:

IRn J

¦Q

i

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Emniyet gerilmesi yönteminde kullanlan kombinasyonlar: D D + L + (Lr veya S) D + (W veya E/1.4) 0.9D ± E/1.4 D + 0.75(L+(L veya S) + (W veya E/1.4)) D + L + (Lr + S) D + L + (W veya E/1.4) D + L + W + S/2 D + L + S +W/2 D + L + S + E/1.4

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

6.2. Plastik Tasarm Yöntemi Plastik tasarmda, iletme yükleri yerine “tama gücüne ulama durumu” dikkate alnr. Bu yaklamda elemanlar, iletme yüklerinden daha büyük yükler dikkate alnarak belirlenir. Burada tama gücüne ulama ile kastedilen göçme veya çok büyük deformasyonlarn olumasdr. Tama gücüne ulama srasnda elemann baz ksmlarnda plastiklemenin olumasna neden olacak kadar çok büyük ekil deitirmeler ortaya çkar. Ayrca çeitli noktalarda enkesitlerin yükseklikleri boyunca tamamen plastiklemesi nedeniyle plastik mafsallar da ortaya çkacaktr. Plastik mafsal saysnn artmas yapda “göçme mekanizmas” oluturur. Gerçek yükler, elemanlar tama gücüne ulatran yüklerden daima emniyet katsays kadar daha küçük olacaklar için, bu yöntemle boyutlandrlan elemanlar emniyetsiz olmaz. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Kabaca plastik tasarm öyle özetlenebilir: 1- “Servis yükleri”, “tama gücü yükleri”ni elde etmek için yük katsays ile çarplarak büyütülür. 2- Bu yükler altnda tama gücüne ulamayacak biçimde enkesit özellikleri belirlenir. (Bu özelliklere sahip bir eleman katsay ile çarplarak büyütülmü yükler etkisinde tama gücüne ulama snrndadr.) 3- Belirlenen enkesit özelliklerine sahip en hafif enkesit seçilir.

Rn

Mp

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Özetle, sistemi göçme durumuna getirecek olan yük hesaplanr ve bir güvenlik katsaysna bölünerek sistemin tayabilecei yük elde edilir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

6.3. Yük ve Dayanm Artm Yöntemi Olaslk esasl olan bu yaklam plastik tasarma benzemektedir çünkü limit durumlar dikkate alnr. Genel felsefe ksaca u formülle özetlenebilir:

IRn

¦J Q i

i

Bu denklemin sol taraf yap ve yap elemanlarnn mukavemetini, sa taraf ise d yükleri ifade eder. Bu yöntemde servis yükleri yük katsaylar (Ji) ile çarplrlar ve elemanlar katsaylarla çarplp arttrlm yükleri karlayabilecek ekilde seçilirler. Katsaylarla çarplm yükler tama gücüne ulama durumunu ifade ettiklerinden gerçekte var olan servis yüklerinden büyüktürler. n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Bu yükler elemanlar limit durumlara ulatrrlar; limit durumlar ise krlma, akma veya burkulma olabilir. Bunun yan sra, elemanlarn teorik mukavemetleri ise 0,75-1 aralndaki azaltma faktörleri ( ) ile çarplr. Çekme çubuklarnda t=0.90 (Akmada) Basnç çubuklarnda c=0.85 Kirilerde b=0.90 Birleim araçlarnda  =0.75 (Çekmede) =0.65 (Kaymada)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Yük ve Dayanm Artm Yönteminde kombinasyonlar 1.4D 1.2D + 1.6L + 0.5(Lr veya S veya R) 1.2D + 1.6(Lr veya S veya R) + (0.5L veya 0.8W) 1.2D + 1.3W + 0.5L + 0.5(Lr veya S veya R) 1.2D ± 1.0E + 0.5L+0.2S 0.9D ± (1.3W veya 1.0E)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

BÖLÜM 7. YÖNETMELK VE STANDARTLAR Yerli Yönetmelikler: – TS 498 “Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yüklerin Hesap Deerleri” – TS 648 “Çelik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar” – TS 4561 “Çelik Yaplarn Plastik Teoriye Göre Hesap Kurallar” – TS 3357 “Çelik Yaplarda Kaynakl Birleimlerin Hesap ve Yapm Kurallar” – DBYBHY “Deprem Bölgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Yönetmelik”

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Amerikan Yönetmelikleri: – ASCE-7 “Binalar ASCE ve dier yaplar için minimum tasarm yükleri” – IBC 2003 “Uluslararas Bina Yönetmelii – AISC 360-05 “Binalar için Yapsal Çelik artnamesi” – AISC 341-05 “Çelik Binalar için Sismik Koullar” – AISC 325-05 “Çelik naat El Kitab” (AISC ASD/LRFD El Kitaplar yerine geçti) – AISC Design Guides -1~ 21 (Tasarm Klavuzlar) – AWS D1.1 “Kaynak Yönetmelii-Çelik” – AASHTO “Karayolu Köprü artnamesi” –FEMA 450 “NEHRP Recommended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and other structures” n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Avrupa Yönetmelikleri: – “Eurocode-Yap EN 1990 Eurocode Tasarmnn Temelleri” – EN 1991-1 “Eurocode-Yaplara olan etkiler- Genel etkiler” – EN 1991-2 “Eurocode-Yaplara olan etkiler- Köprülerdeki Trafik Yükleri” – EN 1993-1 “Eurocode-Çelik Yaplarn Tasarm-Genel Kurallar ve Bina Kurallar” – EN 1993-2 “Eurocode-Çelik Yaplarn Tasarm-Çelik Köprüler” – EN 1994-1 “Eurocode-Çelik ve Beton Karma Yaplarn TasarmGenel Kurallar ve Bina Kurallar” – EN 1994-2 “Eurocode-Çelik ve Beton Karma Yaplarn TasarmGenel Kurallar ve Köprüler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

BÖLÜM 8. UYGULAMA ALANLARI Sanayi yaplar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köprüler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Köprüler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Sosyal Yaplar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Sosyal Yaplar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2001

Çok Katl Yaplar

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu - Ocak 2011

ÇELK YAPILARIN TASARIMI BÖLÜM 9. TASARIM ÖRNEKLER lker Ylmaz TÜRKER n. Yük. Müh. [email protected]

Eitim Uzmanlk Alan:YAPI MO Ankara ubesi Telefon:0 312 294 30 66 Faks:0 312 294 30 77

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

1

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

ÇELK YAPILAR - 1 1. Giri 2. Çelik yap elemanlar 3. Birleim ve ekler 4. Yükler ve Yük Kombinasyonlar 5. Tayc sistem düzenlemesi 6. Tasarm Yöntemleri 7. Yönetmelik ve standartlar 8. Çelik Uygulama Alanlar 9. Tasarm Örnekleri 10.Yapsal Çelikle lgili Yazlm Tantm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

2

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

BÖLÜM 9. TASARIM ÖRNEKLER

HANGAR BUILDING

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

OFFICE BUILDING

3

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

4

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

5

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

6

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

7

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Sistem Özellikleri Her iki dorultuda merkezi çaprazl çelik sistem Deprem Parametreleri Deprem bölgesi Yap önem katsays Zemin snf Yap davran kats.(R)

:2 : 1.0 : Z3 (TA= 0.15; TB= 0.6) :4

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

8

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yükler Baklaval sac Hareketli yük Rüzgar yükü

: 50 kg/m2 : 500 kg/m2 : 50 kg/m2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

9

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Döeme Sistemi Tasarm Tali kiri hesab ki ucu sabit mesnetli kiri Kiri zati arl (yaklak) Kiri aral Kiri açkl Kiri yükü Kaplama Hareketli

: 30 kg/m : 1.3 m : 4.0 m

: 1.3x50 = 65 kg/m : 1.3x500 = 650 kg/m 6q = 30+65+650 = 745 kg/m n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

10

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

M

0.745 u 4 2 8

W

149 1.44

1.49tm 149tcm

103.5cm ³

Seçilen kesit : INP160

'

5 qL4 384 EI

W=214 cm³

0.006m

L/300 = 400/300 = 1.33 cm > 0.6 cm n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

OK 11

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Ana kiri hesab ki ucu sabit mesnetli kiri Kiri zati arl (yaklak) Kiri alan pay

: 30 kg/m :2m

Kiri açkl

: 5.25 m

Kiri yükü Kaplama Hareketli Tali kiri

: 2x50 = 100 kg/m : 2x500 = 1000 kg/m : 3x2x17.9 = 107.4 kg

yayl : 107.4/5.25 =20kg/m

6q = 30+100+1000+20 = 1150 kg/m n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

12

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

M

1.15 u 5.252 8

W

396.2 1.44

3.962tm 396.2tcm

275cm ³

Seçilen INP240 (354 cm³)

'

5 1.13 u 5.25 4 384 21000000 u 4250 u 10 8

L/300 = 525/300 = 1.75 cm > 1.3 cm n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

0.0126m 1.3cm OK 13

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yatay çapraz hesab Yatay çapraz elemanlar, basnç çubuu olup deprem yükleri altnda hesaplanacaktr.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

14

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yatay çapraz elemanlar, basnç çubuu olup deprem yükleri altnda hesaplanacaktr. n = 0.3 I = 1.0 R=4 A0 = 0.3 S(T) = 2.5 Kiriler ~ = 4.0 ton Kaplama = 0.05 x 21 x 4 = 4.2 t Hareketli = 0.5 x 21 x 4.0 = 42 t W = 4 + 4.2 + 0.3x42 = 20.8 ton n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

15

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

A(T)=2.5x1x0.3 = 0.75 V = 20.8x0.75/4 = 3.9 t Va = 3.9/2 = 1.95 t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

16

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

D = 57o P = 1.95/Cos57 = 3.6 ton L70*7 L = 239 cm

O V

i = 2.47 cm

239 2.47

1.84 u 3.6 9 .4

96.8

A = 9.4 cm2

Z = 1.84

0.705t / cm²  1.4 u 1.33 1.86t / cm ²

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

OK. (HZ)*

17

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kolon Tasarm Kolon iç kuvvetleri Düey yükler V = 1.15x5.25 = 6 ton 2 kattan: 6x2 = 12 ton Kolon zati arl ~45 kg/m 0.045x6.5 = 0.3 ton Cephe kaplamas ve kuak ~30 kg/m2 0.03x6.5x5.25 = 1.02 ton Toplam düey yük: 12.0+0.3+1.02 = 13.32 ton

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

18

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Yatay yükler Deprem yükleri: Kiriler ~ = 4.0 ton Kaplama = 0.05 x 21 x 4 = 4.2 t Kolonlar = 0.045 x 3.25 x 10 = 1.46 t Cephe kaplamas: 0.03 x 2(21+4) x 3.25 = 4.88 t Hareketli = 0.5 x 21 x 4.0 = 42 t W1 = (4 + 4.2 + 1.46 + 4.88) + 0.3x42 = 27.140 ton (tek kat için) 6W = 27.140 x 2 = 54.3 ton

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

19

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Deprem taban kesme kuvveti: S(T) ve Ra(T) deerini bulmak için yapnn 1. periyotunun hesabn yapmak yerine, en büyük deprem kuvvetini verecek ekilde S(T)= 2.5 seçilerek hesaba devam etmeyi yeleyebiliriz. Buna göre:

Olmak üzere, her iki yön için Ra(T)=R=4 olarak belirlenir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

20

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Deprem taban kesme kuvveti:

Vt

0.3 u 2 .5 u 1.0 54.3 10.18t 4

Bu yük iki aksa 10.18/2 = 5.1 ton olarak etki edecektir.

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

21

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yüklerinin Belirlenmesi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

22

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yüklerinin Belirlenmesi

'FN

F1

F2

0.0075 u 2 u 5.1 0.08t

27.14 3.25 2 1.67t (5.1  0.08) 27.14 27.14 6.5 3.25  2 2 27.14 6.5 2 3.4t (5.1  0.08) 27.14 27.14 6 .5 3.25  2 2

F2= 3.4+0.08=3.48 t n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

23

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yüklerinin Belirlenmesi 3.4 t

1.67 t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

24

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban momenti ve mesnet reaksiyonlar

3.4 t

M

3.4 u 6.5  1.67 u 3.25

1.67 t

27.5tm

V

27.5 / 5.25 5.24t

H

3.4  1.67 / 2

2.55t

H V n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

25

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban momenti ve mesnet reaksiyonlar

3.4 t 4.03t 1.67 t

2.1t 2.55t 5.24t H V n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

26

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kolon kesit seçimi Düey yükler : 13.32 t Depremden : 2.1 t Toplam : 15.42 t Kolon narinlii maksimum 200 olmaldr. Buna göre;

i

325 200

1 . 63 cm

O

325 4 . 98

V

1 .41 u 15 .42 53 . 83

65 . 3

HEA200 seçilebilir (i= 4.98 cm; A=53.83 cm²)

Z=1.41

0 .403  1 .44 t / cm 2 u 1 .33 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

27

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düey Çapraz Elemannn Tasarm Düey çapraz eleman eksenel kuvveti: 4.03 t L= 4.18m

O

4

i

O V

Es

Va

418 118 418 4 . 56

4

2100 2 .4

3 .54 cm 91 . 7

1 . 74 u 4 .03 16 .2

118 .3

olmaldr.

CHS133/4 (i=4.56cm; A=16.2cm2)

Z=1.74

0 .433  1 . 44 t / cm 2 u 1 .33 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

28

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kuak Elemanlarnn Tasarm Kaplama düzlemine dik yönde 50 kg/m2 rüzgar yükü Kaplama düzleminde 20 kg/m2 kaplama yükü Seçilen profil

UNP100 Wx= 41.1cm3 Wy= 8.5cm3 g= 10.6 kg/m

Kuak aral: 1.63m

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

29

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Rüzgar yüklemesi

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

30

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düey yükler

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

31

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Gerilme hesab

V

Mx My r Wx Wy

35 0 . 94  41 .1 8 .5

0 .962  1 .4 t / cm 2 u 1 . 15

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

32

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Balant Elemanlarnn Tasarm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

33

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011 Kiri – Kiri Balants

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

34

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kiri – Kiri Balants (Fin plate, shear plate)

Balant levhas t=10mm Cvata 2M16 (8.8) Kesme kuvveti: 0.745x4/2 = 1.49 t n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

35

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Cvata tahkiki

1 .49 2 2 0 . 373 / 2 . 1 / W t cm  t cm S 1 .6 2 2 4 1 .49 V 0 .466  4 .2 t / cm 2 2 u 1 .6 u 1 .0 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

36

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kaynak tahkiki

Ak Wk

W V

Vv

2 u 0 .7 u 12

16 . 8 cm 2

0 .7 u (12  2 u 0 .7 ) 2 2 26 .2 cm 3 6 M 1 .49 u 4 .5 6 .71tcm

1 .49 0 . 09 t / cm 2  0 .75 t / cm 2 16 . 8 6 .71 0 .256 t / cm 2  0 .75 t / cm 2 26 .2

0 .256 2  3 u 0 .09 2

0 .3t / cm 2  0 .75 u V a , k

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

37

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kolon – Kiri Aln Levhal Balants (end plate)

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

38

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kolon – Kiri Aln Levhal Balants (end plate)

Balant levhas t=10mm Cvata 4M16 (8.8) Kesme kuvveti: 1.15x5.25/2 = 3.0 t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

39

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Cvata tahkiki

3 .0 2 2 W 0 . 373 t / cm  2 . 1 t / cm S 1 .6 2 4 4 3 .0 V 0 .467  4 . 2 t / cm 2 4 u 1 .6 u 1 .0

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

40

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düey Çapraz Balants

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

41

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Düey Çapraz Balants (bolted gusset) Balant levhas t=10mm Cvata 4M16 (8.8) Eksenel kuvvet: 4.03 t :0=2

(DBYYHY tablo4.2)

P=4.03x2= 8.06 t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

42

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Cvata hesab

W V

8 .06 2 2 1 . 0 t / cm  2 . 1 t / cm S 1 .6 2 4 4 8 .06 1 . 260  4 .2 t / cm 2 4 u 1 .6 u 1 .0

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

43

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kaynak hesab

Ak

2 u 0 .7 u 39

54 .6 cm 2

0 .7 u ( 39  2 u 0 .7 ) 2 2 6

Wk

330 cm 3

Eksantrisite 39/2-13= 6.5 cm

M

8 .06 u 6 .5

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

52 .4 tcm

44

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kaynak hesab

W

8 .06 u Cos 39 54 . 6

0 . 115 t / cm 2  0 .75 t / cm 2

V

8 . 06 u Sin 39 54 .6

0 . 09 t / cm 2  0 .75 t / cm 2

V

Vv

52 . 4 330

0 . 16 t / cm 2

( 0 .09  0 .16 ) 2  3 u 0 .115 2

0 .32 t / cm 2  0 .75 u V a , k

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

45

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban Levhas Ankraj ve Kayma Kamas Hesab

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

46

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban Levhas Ankraj ve Kayma Kamas Hesab

4.03t 2.1t 2.55t 5.24t n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

47

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban Levhas Altnda Beton Ezilmesi

V

5 . 24 u 1 .5 21 u 22

0 .017  0 .167 t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

48

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Taban Levhas Kalnl

ttc

3V

V çem

3 u 17 1 1440

0 .2 cm  2 cm

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

49

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Ankraj Deprem yükü tersinirdir!

4.03t Düey yük: 7.32 t

2.1t

7.32-5.24>0 ankraja gerek yoktur.

2.55t 5.24t n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

50

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kayma Kamas

4.03t 2.1t 2.55t 5.24t

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

51

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kayma Kamas

V

2 .550 u 1 .5 20 u 5 .8

0 . 033  0 .167 t / cm 2

n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

52

TMMOB MO Ankara ubesi Meslek çi Eitim Programlar Çelik Yaplarn Tasarm Kursu– Ocak 2011

Kayma Kamas Kesiti

Wx=54.7 cm3 tw=0.51cm d=10.3cm

M

V

( 2 .55 ) u 10

25 .5tcm

25 .5 0 . 466 t / cm 2  1 .4 t / cm 2 54 .7 2 . 55 W 0 .485 t / cm 2 0 .51 u 10 . 3 n.Yük.Müh.lkerYlmazTÜRKER

53