Johannes Duns Scotus Opera Omnia Volume 11, Part 1

JOHANNES DUNS SCOTUS

OPERA OMNIA

XI.

1

JOHANNES DUNS SCOTUS

OPERA

OMNIA XL

1

o 1969

GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG HILDESHEIM

Die Originaivorlage

fiir

diesen Faksimiledruck

ist

im

Besitz

der Niedersaclisischen Staats- und Universitatsbibliothek Gottingen. Signatur: 2° Patr. Lat. 1842/3

Die

falsche Paginierung sowie die teilweise

schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage

wurden

beibehaiten.

3 165

07 16393

Reprografischer Nachdruck der Ausgabe Printed in

Herstellung: fotokop

Lyon 1639

Germany

W.

Weihert, Darmstadt

Best.-Nr. 5101864

V

ioanniYdvns coTL DOCTORIS SVBTILIS, s

ORDINIS MINORVM,

REPORTATA

PARISIENSIA,

^Annotationihui marginalibM, Do£torumque celehriorum ante quamlihet

nem

citationibus

exomata ,

per R.'P,F.

^ Scholijs per textum

QjfMo-

infertis tliuflratzt,

Hvcoi^EM C a v e l l v m.

HAC VERO' EDITIONE AD VETVSTORVM cxemplarium collationem recognita,$C innumeris prope mendis cxpurgata, opera R. P. F. Ly cje V a d d i n g i

Hiberni.

TOMI VNDECIMI PARS PRIMA.

LVGDVNL SumptibusLAVRENTII *3f.

T>C.

DVRAND.

XXXIX.

CVM PRIVILEGIO

REGIS.

.

.

CENS VR A R.

R LVCJE

P.

WADDINGI H R N B E

I

T>E

REPORTAnS EMo

eft,

I

T A R l S I E N S I BVS.

quincgct Scotum

mentariis Magiftrum

Parifiis legifTe

,

& repctitis Com-

Primo id prarftitit Oxonij difalias * prxmonuimus hicplc-

illuftrafle.

I.

Ofiu

ijee

ScCtHt LU" fusc,non tamen integre , vti nius perfecit , ad fingulas diftindiones adhibita interprc- tetUJiritatione. Plurima ex illo opere reportauit , feu tranfportauit fpt. * Vidc ccad hos Commentarios qua de caufa paffim Reportata fcu :

',

,

Reportationes

vocantur

,

,

&: a loco

Scriptum

,

feu Leclura Pa-

,

furani pr^« fixa operi

Opus hoc magnopere commendant , atque a con- Oxonicfi. Vnde Retraftiori ftylo a clariori methodo , a fohdiori refolutione Oxo& Hugo Cauellus in hmine fuarum editionum. portatonienli prceferunt loanncs Maior rum nomtn. Ego profedo non contemncndum putem , imo fidenter dixcrim valdc placiturum iis, rtjienjis.

,

,

&

clariiis cupiunt cdocequi in vafto , &: vario rerum Theologicarum ftudio brcuius An Ox»ri. Oxonicnli non aufim prxferre, quippc ilhnc potillima quxque huc tranflata funt, nienp prtvtile corapendium. Solahic ferendua. ncqueahud hoc videtur, quam Oxonienfis planum,

&

&

raro interfcrit Philofophica, qux tamen paflim in Oxonienfi , maThcologica tradat, ximo ahquando legcntium tacdio , permifcct. Quseftionum refolutiones ferm^ cjedem rariflimc fecundum hoc opus difcrcpat a primo. iunt vtrobique, Libros non eodcm quo numerantur ordine prxlcgit poft primum interprctatus eft quartum , dcindc fecundum, tcrtium poftremo. Exipfoopercitaoftcndo. Frcqucntcrin quarto , fcd maxime dift.iz.quxft.^.num.ii. citat hbrum primum , &ibidcmqu2Eft.y. num. I z. ait fe egifle de formis accidcntahbus, vt de quantitate , augmentatione, &: rarefadione, in dift. 1 7. hbri primi , atque ilhc promififle , quod in quarto de iifdem dcnuo tradarcr. Porro fecit eodem loco hbri primi,num.6. deindc dift.^^.quacft. y .num.9. refcrt fe dixifle in primo, quod voluntas non fruatur neccflario fuo finc. Ita dixit ibidem dift. i

&

,

quarft.i.

,

:

II. ^^uo ordine ^uutuor huimoperid

li'

bri funt fcripii.

Primum itaquc hbrum quarto prarmifit.

Poft quartum fcripfifle

fccundum indc conftat quod dift. i ,

.

quxft. i n. .

i <>.

hbri quarti

III.

moucns, &: motum fimul eflc id prxftat in t. Fofl ipttirpromittit fe ahbi didurum , an rclationcs tum Doiier ibidem qua:ft.i. num.6. y quxft. 3. & d.z dift. 9. fcriffit ftfpecificentur, aut multiplicentur ex fundamentis. Mxc habes in z.d. i quaeft.7. Tcrtium cMndum, dift.^y quaeft.i. num.i 3. ait fe difturum ahas quod iingulare fitper fc intclhgibilc. Hoc dixitin i. d.3.quazft.^.& d.iz.quxft.8. Quartumdift.^^.quazft.^. num.19. remittitad fecundum amplius cxplicandum, quid fit bonum commodum ? explicat ibidemd. 6. q.i. Quintum dift.^^.q.i. n.i 3. aflerit fe ahas oftenfurum cfficaciam voluntatis rcfpedu aliarum potentiarum oftendit in i.dry .Demum in 1.^.43 .q. vnic.n.y & 6.citat hbnim quartum d.49. q.9.& d.i 4. q.i. quibus locis, qux citat,habcntur. IV. Tcrtium item hbrum poft quartum fcripfifle illinc probo , quod in 4. d.4. quatft.3 n.6 /lem & ter' Scoti oper. Tem. XI. dicat tihm. 3 i" poliiceatur fe ahas traftaturum an oporteat

:

.

.

.

:

.

.

dicat fc

adurum in tercio, in matcria dc habitibus, qualitcr habitusconcurratad fubftanmodum adus ? & paul6 infra promictat fe didurum in tertio ad quid opor-

tiam, vel ad

Porro vtrumque habetur ibidcm d.z 5 licet eo vfque Scotus Commcntarios non produxcrit , vti ftatim fubiungam. Dift. 49. quaeft.i. num. 9. inquit: quod fcihcet adus lit nobilior habitu. De perfedionc autem Sicut dicetur in tertio Itbro aftus,& comparationc ad habitum agit in 3 .d. 1 4 quxft. z Praetcrca dift. i y .quaeft.^.n. 14. agens de reddenda pecunia abfquc fcenorc aut kicro ait De hoc in tertio tn niateri/t de 'vjurii. Sed de hac materia non cgit in libro tercio operis Oxonienfis , neque in Parifienfi

teat poncrc fidem infufam.

.

,

.

,

,

:

,

pcruenit ad diftindionem 37. vbiin fecundaparte ilHus diftindionis Magifter tradat i^t^ ^^^ quacftionis dicit agendum cfle in tertio dc hac matcria. Simihtcr ibidcm, num.

& dc mcndacio.

n

•

Porro de mcndacio agitur in 3 dift. 3 o. ad cuius in Oxonienfi hacc prsetermifit. Dift. 19. cxphcationemnon peruenit in opere Parifien, nLim,9. incidcns inilUiddubium , an hcite committi poflit peccatum veniale adfugiendum ahquam pccnam , ait , de hoc forte dicetur injecundo (cA non agit de hoc in fecundo, Iicctdift.iz.ahquaprxftruxeritfundamcnta,exquibus dcfumipoflit rcfolutio. Propius acccdit ad hoc dubium enucleandum in tertio Oxonien. d. z8.num.14. Monco tamen ahquando Dodorem in quarco citarc fecundum, auttcrtium,a fciam confcriptum, Oxonicnfem fcihcct,vti in ipfis locis, in quibus hsec occurrunt, ad margincm indigito. Dodor porro vcrfabatur in cxpHcationc diftindionis 18. hbri tcrtij, quando Coloniam amandatus eft , & abfquc mora , quod in eius vita*diximus Superioris prajcepco obfecucurus , Lucccia abfccflic ; vnde ad finem ilhus diftindionis in omnibus , quos conEtficfinit difputationis tn auU. Quaj auccm fe^ fului , codicibus , hxc verba apponuncur quuncur in hac cdicione , prodicrunc ex oflicina ahcuius Scociftar:,qui obfcur^,&; confuse facis illas confarcinauit ex fcripto Oxonienfi , ic quatuor poftrcmas adiunxit ex eodem fcripto diftindioncs. Porro illas priores , ccfi minus prajlo dignas , prodire permifimus , nc qua: ahj habcnt codices , occultare vidcamur , aut ledori dcnegare , fi quid inde, quod valde modicum erit , capiat emolumcnti. Poftremas quatuor diftindioncs omnino omifimus , haud arquum iudicantes idipfum inani repecitione bis in codcm opcrc ledoribus obcruderc. Hinc eciam dudi , quarcum huius fcripci Parifienfis hbrum damus incomplecum. Abfoluerat certe Scocus fcd qui fcripcum Oxonienfe complccum edere cogicarunc , a quac^^°"^ ^*" diftindionis49. vfque adfincm hinc omnia cranftulerunc. Cum icaquc in omnibuscdicionibusfcripciOxonicnfishaec habcancur , noluimus caiUinc rcpecerc,& huic fuo gcnuino loco rcftitucrc. Atqui ad locum hunc ifthaec fpcdarc , habco ex manifeftotcftimonioVVilhclmi de Miffalc Aquitani , vctufti Dodoris, qui ante annos

de reftitutionc famae

,

.

&

;

V. Hunc

mn

^folutt.

5

.t-

openbus prsfixa cap.S.

V

I-

VUinMpars

:

;

^linT^td

Adfcnftum Oxemefem. *Icaapiu-

&

ribus voca-

in quafdam tabulas redegit omnia , qux occurrcrant Dodoris duccntos dearticulauit , opgfa i^ tabuHs fupcr opus Commcntarij Oxonienfis poft quaeftionem dccimam tcrtiamdift.49. quae eft dc impaflibihtatc corporis gloriofi , ita admonuit. Plus noneomfUfeVidccgfuram d- f*it de ordtnatione * qu/trti , Magtfier loannes Scotus: c^uud autem Jequttur ^ totum efi de Rctur opus

dcmprsfi- fortatione. xam. Opus dcmum iftud

non per otium , aut fuccifiuis horis in cubiculo fcripfifile , neque VII. vltima Uma adhibita eo finc compofuiflc vt in omnium ederet confpcdum fcd imporOpM ijiud tuno, & coado ftudio in fchoUs lcgifle, conftat cx iUis verbis pauI6 antea rclatis ad finem ,

,

Ittlum tn

&

ex hbro quarto dift.^y .quseft.z. jjifti„£|-ionis I S.hbri tcrtij, SicfinU dHputationis in anU. num.ix. vbi dumprobarctquodanimafeparatarecordeturcorum, quae in corpore geffit ait , (juiaficut heri arguebatur, &c. vbi in margine notauimus hxc relatiuc dida ad ea, ,

quac die pracccdcnti legerat in fchohs.

Tandem foctum hunc

VIII. Eft Scoti

lenHinHm hoc (fuod e

mus.

efle Scoti

Icgitimum , vel indc manifcfte probamus quod om,

qui dc Scoti operibus fcribunt , affirmcnt etiam Reportata Parificnfia compofuiflc. jsjon tamcn illa, quae hucufquc circumferebantur , fed quac hic cxhibcmus , gcnuina cfle manifcftis conuincimus argumcncis. Quaeftiones aliquot operi Oxonienfi , prazfcrtim in

nes

,

primo addicas , vci func illae quac adiunguncur ad fincm quaeftionis 6. dift,^. illuc cx Reportatis , ibidcm monetur in margine in omnibus ferme editionibus, nos probamus in fcholio primo ad hanc quaeftonem in ifta edicione fed neque hac quacftiones , ncquc aliac fimiles addiciones , fic habcncur in aliis Rcportatis , fed in his noftris duntaxat habcntur vcrbatim. Dcindc Mauritius Archiepifcopus Tuamen. in notationibus ad quacftioncs Metaphyficae Scoti citat multa cx Reportatis , qux in his tantumlcguntur. Tcrtio Gregorius Ariminenfis Scoti fuit fynchronos, collegain Academia Parificnfi 5 & fcripfit fccundum librum Sententiarum ann, 1 5 41. a mortc Scoti.3 4. \^}^^Q

,

cfle tranflatas

&

;

m

&

in primum poft annos duos dedit Commcntarios. In iftis libris pftflim citat Rcportata, fcriptum Parifienfc Scoti , vti adnotaui locis plcril(que,& Reportationcs , lcduram , indicat fe familiarem habuiflc Scotum, atquc cum co non fcmcl certamen Scholafticum paginas ferme integras fidehter tranjniifle. Multa cx his Rcportatis verbatim refcrt,

&

&

reliquis , ne pariam faftidium. Inprimumdift.i.q.i.art.i.concl.i.recitatfideliflimcnullovcrboomiflb^f^ptem argumenta,quibus Scotus cadcm dift.q. 3 .n.3 .c6nteridit probatc odium, triftitiam rcaliter differre. Hzc autem defumpta efle ex hoc codice,quem nos offerimus non ex illo, quem alij fub ReportMtorum nominc circumfcrcbant, videbit ledor fi volucrit excmplaria conferrc. In fccundum d.i .q. i.art. i.tranfcribit amplam rationem, qua Scotus ibidem num.8. probatquodcffcftus immcdiatc produftus a Deo, ab eo folo caufetur. Ibidem d. feqq.pro9.q. I .in principio multas congcritrationcs Scoti,quibus cadem dift. num.4. bat Angelum pofle naturahtcr viderc cogitationes altcrius Angeli fed \\xc omnia har bcntur fecundum omnes apiccs in his noftris Rcportatis,& dcfunt in aliis. Demum librum quartum germanum prioribus efle conuincitur, quod alternis citationibus fe confirment primus &: quartus , vti fupra pracmonui , & Guliclmus Alueuicus citatus moneat ex Reportatis poftremam partcm libri quarti tranflatam efle ad fcriptum Oxonienfe. Noftri autem codicis pars illa tranflatacohjcrctad verbum , dilcrepat in fcribit.

Duo,vel tria,fl cxpcriri vclit lcftor , indico loca,omiflis

&

,

,

&

:

^

.

' //^^^

^.

,tu,

&

vetcribus Reportatis.

Vnde vero hajc noftra prodicrint poft trina faecula fcifcitanti dicam librum primum haud nunc primum in lucem prodire. Etenim fub ipfam Typographiic infantiam im-

-^'

,

preflus eft, adhibitis

ad finem tempore

& authoribus imprcflionis,his vcih\s:lo»nnU Scoti

'

"^

optu tmenturni

de Ordine Minorum ptcrjt TheologtA profejforit frxcelUntipimi ,fuper primum Sententiarum qudfiiones Reportationum Pttrifienfium a Bartholomao Bellato Feltrenfe ,facr*pnginA Do&ore clarifimo, necnon Regente erudito tunc temporis

Conuentm Bonenijt.emendatx cum

diligentia^

finiuntfeliciter : nec non operata charafferizat^que fublimi literarum effigie duSiudr tmpenfis 1/iri circumjj>e£ii

Demini leannit de Annuntiata de Augufia. laus Dco pararoftt^ue Firgini

Mari/t,nec non toti Curid c^lefti triumphanti. Annofalutii Dominicd

M. CC CC.LXXV 1 1 1.

Primo huius libri afpedu hacfitaueram , admiratus quantum difcreoarct ab illo , quera pra: manibus repetitis praelis habebamus , & cui potius fidem adhiberem,anceps dubitaui , donec in Bibliotheca Vaticana occurrit permagnus codex vctuftus membrancus MS. paucis annis poft Scoti obitum cxaratus. Numero fignatur 876. &: in principio monetur Thomam de Sarzana , qui poftea fuit Nicolaus V. illum accepiflie a Magiftro loanne Georgij de Caltehnis Ordinis Minorum, facrarum Scripturarum Magiftro. In eo practer alia Scoti opcra continentur primus , ac fecundus liber Remenfis Aprilii fextaferia.

portatorum

,

fub hoctitulo , Le£iura

Partfienfis.

& in fine primi libri habetur

:

Expltciunt

magna additiones adprimum lihrum^zm^ vti diximus in Cenfura fcripti Oxonienfis multa in hoc operc traftauit , quac in Oxonicnfi omifit & hinc ad comple-

Reportationes ,feu

,

,

mentum illius operis tranflata

&

Ex hoc codice Vaticano plurima

dcprauata , corTypographia: infantia ferebat,correxi , quac dcerant, fuppleui. In Bibliotheca Conuentus fandi Francifci Tranf-Tyberini alium codicem inlibrum quartum ex eaueni MS. libri fecundi Rcportatorum Vaticano cohacrcntcm , dcm Bibliothecaaccepi. Vtrumque codicem rcligiofi Fratres acceperunt ante annos ducentosdonoPhilippi Barbaryci Venetifedis Apoftolicae Protonotarij. Vnde vcro librum tertium huius operis corrigeremus,aut probaremus, nullum nafti excmpiar vctuftum,&: afluetum,diligenter tamen a nobis recognitum, reliquis adiunximus. vulgare illud Rcportatorum cxemNefcio ex quo penu depromptum commune , ^J'^' pIar,quod toties luci inucdum,totics etiam eft negIedum,propter dcnfas, quibus ofFun- ^f f ^1^^ innumeros, quibus fcatcbat,errores. loannes Maior primusedi cu- r.ppofitidebaeur,'rcncbras ,

rupta libri impreffi

,

funt.

&

vti rudis illa

&

&

^

&

rauit

opc duorum Baccalaureorum Parifienfium ann.i

y i

S.aitque fe repcrifTc Parifiis

camen loco , vel Bibliotheca non fignificat. Sed duo , quae occurrerunt cxcmplaria

,

quo *dio

vndecfuaque cerrupta, dixityfcahrefa, portentofa, a verttate Theologtcaprcrfu^ i*liena, cr vemodicum tamcn , aut nullum adhibuit laborcm , vt , vt indolucrit

ternofefitu obliterata

:

aut terfa prodirent , quippc fiue eius in recognofcendo negligentia , fiue Baccalaureorum ofcitantia , talia excufa funt, qualianullus vellct Icgerc, aut poflct intcl-

nitida

,

& Scoti

fcetum viri in eius operibus vcrfati omnino cflc negarcnt. Sccundam Vcnetiisann. 1597. Magifter Guido Bartoluccius , eif dcm tamen foedis erroribus maculatam , aliifque additis foediorcm , licct prarlo poriorcm , notis marginahbus , citationibus , &: brcuiufculis refolutiouibus audiorcm. Tcrtiam parabar R P.

ligcre

,

cditionem

fccit

t

3

Hugo

tmm.

Cauellus frequcntibus Scholiis ,'Dodorum citationibus , notls marginalibus , varioque culcu ornatiflimam , fedad Archiepifcopatum Armacanum afrdmptus , paulo poft morte praeuentus , vcl non potuit tcxtum corrigcre , vel corrcdus codex e manibus

Hugo

&

confodaUum dilapfus apud Typpgraphum eft delideratus. Adhibitum itaque exempiar Vcnctum magnaque incuria abfquc vUo prorfus examinc , editum eft, prifcis erro,

,

X

1 1.

ribus nouis adiundis. Reiedo proindc tcncbricofo,confufo, &: prorfus imperceptibiU

hoc adulterino opere,

^id pn tandemgcnuinum,&vcrumfoetum cdimus aUorum ornamenta qux potuimus ,

jlitHm in

hc ''^'

««?>"'

,

,

fuis

Do£J:orum citatiopes , SchoUa ab lUuftriffimo CaueUo per iUud opus Philofopho^ifpcrfa , huic adaptauimus ; noftra, vbi opus erat , adiunximus , Patrum , rum authoritates apud ipfos confuluimus , &: diftind^ citauimus , mendas omnes , poft trinam maculas abftcrfimus , omniquc conatu cautura eft , vt ppft tot fxcula , fpurij operis , Scoto prorfus indigni , fallaciffimam cditioncm ifta noftra emaculata ,

locis diftinximus

,

&

&

&

fuis

numeris abfolqta prodirct, Ipfius

libri

,

& mci laboris

&

pcnes ce , prudens Le6lor,

efto iudicium,

INDEX

.

41

.

1

.

ND

I

X

E

Diftindionum & Qu^ftionum Reportatorum Parifienfium. Vtrum primitas conucTKOLOCyS. fimplicitcr poflit

2.

^*fi.

I

racione Deitatis poffit

^. Artic.

I

—

-».

Quid

.

cfle

liibiedum

requiritur

ad rationem

intcnfiue.

primi fub-

4.

y.

6.

Vtrum in natura

7.

Vtrum in Dco poflTint

8.

Vtriim

An Dcus poflit cocipi fub rationibus particfllentije.

Slu*fi. 2

.

aliquis ordo.

Vtrum

Vtrum Viator

Dco

illa fcicntia

fit

cogni-

,

&

prior

4.

z3

fcicntia:

5

aut

fit

illa

fubaltcrnata alicui

alteram

fibi

ibid.

Vtrum Theologia fit de omnibus.

Ll BRl PR 1 DISTINCTIO Sji*ft'

I

.

p^^ Trum

^l^ X.

pcr fe

qualibct creatura. pta

tionisfitvltimus

Vtrum fruitio

fit

idem

realitcr

j.

intel-

diftindam ab

adu 4^

Vtrum mcmoria intellcdiua fit confcruatiua fpeciei intelledualis ceflancc adu 48

intelligcndi. 6.

Vtrum in intelledu noftro

7.

Vtrum in mcntc noftra

fit

aliqua no-

titia aftualis genita.

j i fit

imago Trinita-

tis.

D

I

ST l N

y 5

C T

IV.

I

^dft.i. Vtrum Dcus genuit alium Deum. Vtriim Dcus fandus.

24

^dft. 1

Vtru Dcus,viator,peccator,pofl[intfrui.27 D I S T I N C T I O II. ^tjl.i. Vtrum fit aliquod cns fimpliciter primum. 2S

Paccr

,

Filius,

.

Vcrum cflcncia

&

Spiritus

y8 F.

gencrec , auc gene-

y8

retur. 2.

Vtrum fihus Dci

3.

Vtrumrclatio in diuinis

dile-

26

fic

DISTINCTIO

frui-

2y in voluntatc

mcmoria habcns fpecicm

intclligendi.

2.

finis.

fit

45

fum-

parte intcllediua proprie

ledualem

An apprchcnfo fine vltimo nccefle lit ipfo

(^ioni, vel deIc61:ationi. 4.

Vtrum in

I.

frui. 3

4.

ibid.

Ml

obicdum

44

Vtrum veftigium Trinitatis diuinxfitin

fubalter-

net. y.

42

Deum cflc fit per fe notum,

3.

omni-

bus.

Vtrum Theologia

naturahter cogno-

VtrCmi

ihid.

diftin6taa rchquis

fcicntiis Philofophias

fit

III.

I

2

An Tlicologia fit fcicntta vna, & maximc vna.

3.

40

TI NC T

S

fcibilis a viatore.

zi

Vtrum Thcologiafit

1

^^(f.i. Vtrum Deus

quareft dc

,

fub rationc diuinitatis

tiuaomnium. 1,

D

cxpurisnaturalibuspoflic

Vtrum

tantiim trcs pcrfonx in natura

1

fcireomnes vcritatesfcibiles de Deo. io ^itfirunc.i.

fint

diuina.

dc

Dcitatis poflTunt fciri

ab intcllcdu viatoris. j.

36

produ-

eflc plures

1

veritatcs per fe fcibiles

Deo fub rationc

plures

pofllint efle

«^iones intrinfecx ciufdem rationis. 39

&

fit

34

diuina

produ(3:ioncs intrinfecx.

6

Qualitcr Deus cft obicdum Thcologia;, an inter rationcs,quibus Dcus poceft concipi,

realis intrinfcca.

<3:io

3

cularibus diftindis a ratione

3

Vtrum primumcns fimpliciterfittantum vnum numcro. 3 3 Vtrum eflTentia: diuina: repugnet produ-

4.

1

Quid requiritur ad rationcm

ibid.

Vtrum cn$ fimplicitcr primum refpcdu omnium pofteriorum iit adu infinitum

i

fcien-

icdi alicuius fcicnrise. 3

3.

ali-

cuius fcientiaj. ^a^.

tix. 2.

nire rcbus altcrius raiionis.

^^^^^fl^ Trum Deiis fub propria

.

fit

genitus de fubftantia

60

Patris. fit

adus

eflen-

63

tiar.

N

C T 1 O VI. ^rf/.i. Vtrum Deus Patcrgenuit Fihum

D

I

S

T

I

6

voluntatc. 2.

j

Vtrum

1 3 1

.

Index Diftindlionum, 1,

VtrumDcusPatcr volcnsgcnuit

3

,

Sludft.

Vtrum Deus Pater genuit Filium nccefli66

tate.

DISTINCTIO

c^dfi.

I

VII.

Vtrum potentia gcncrandi

.

fitaliquid abfolutum

,

i.

in Patrc

vel refpcdiuum.

61 z. 3.

3.

Vtrum Filius poffit gencrare. Vtrum gencratio diuina fit vniuoca

6% ,

D I S T I N C T 1 O VIII. ^xft.x. Vtrum Dcus vcriffimc cft. 3.

4.

vcl

70

aequiuoca.

z.

D

Filium.

ibid.

VtrumDeusfit immutabilis. Vtrum quodlibct aliudaDeo

4.

ibid.

Vtrum

vera fimplicitas Dci confiftat in eft, quidquid habet. j6

Vtrum fimphcitati diuina; rcpugnet,quod ahquid didum dc Dco formahter fit in

^dft.

fjnu

Vtrum

.

jj

T INC TI

IX.

gcncratio Fihj

Dci

1

fit

80

jeterna.

D

S

T

I

N

C

T

X.

I

3.

81 fentiam diuinam. voluntas poffit cfle principium nc83 ccfiTario produccndi ahquid. Vtriim in vohintate rcfpedu eiufdem produdionis compatiantur fe neceffi-

6.

Vtrum

7.

Vtrum

D

!

S

T

Vtrum

fandum. 1 N C TI O

88

.

T I N CTJ

Spiri-

t.

3

Vtrum Pater & Fihus omnino vniformi-

89

res.

terfpirent Spiritumfandum.

D

I

ST I N

TI

ibid.

N

90

fitgcneratio.

DIST/NCTIO Siitdft-

1

.

Vtrum

Vtrum omnes

tant

XIV.

& XV.

perfonaj diuinai mit-

Fihum, &; Spiritum fandum,

Vtrum quafhbet perfona

9i

diuina mittatur

fecundum magnitudinem. z.

DISTINCTIO Vtrum

S]piritui

miffio vifibihs.

108

Vtrum ajquahtas diuinarum perionarum praccis^ attcndatur fecundum magnitudincm,potentiam,& aetcmitatcm.

3.

Vtrum in

diuinis perfonis relatio

tatis diftinguatur a relationc

dinis,

XVI.

ibid.

xquah-

fimihtu-

& identitatis.

ibid.

4.

Vtrum pcrfonac diuina: fint in fc inuiccm

5.

Vtrum in D.eo fit ahqua

per circuminfeffionem.

1 1

ratio totahtatis, 1

DISTINCTIO

^*ft.

I

.

i,.

Vtrum pcrfonx diuinaj fint asqualcs

Vtrum

116

potentia gencrandi I

Fihum pcrfe

ad omnipotentiam.

ST I N

C T

^aft.vnic. Vtrum hxc

fit

ibid.

XXI.

I

vera

,

Solus Pater

e(i Det*s.

D

1

XX.

in potentia.

I

1

Vtrum Deus

viatore

fit

ahquo nomine

cfTentiam in

^xft.vnic.

8

1

T N C TI O

S

^xft.vnic.

XX II. nominabihs a

fignificatc

fe.

Vcrum

fuam i

perfona

z

i

XXIII. vt eft commune

tribus perfonis , dicat intcntionem fe-

cimdam. D IST ^xft.vnic.

1

I

NCTI

14

XXIV.

Vtrum in perfonis diuinis fit ah-

qua phirahcas numerahs.

D

ibid.

^eft.vHJc.

pcrfonae diuinae fint arqualcs

DISTINCTIO

XIII.

^aft.vnic. Vtrum proceflio Spiritus fandi

X.

N

D

tum fandum inquantiim vnusfunt. 88 Vtrum Pater & Fihus fint duo fpirato-

oi

103

aut maioritatis.

XII.

.

i

charitas poffit diminui.

pertineat I S

^dft. I Vtrum Patcr &: Fihus fpircnt

.

charitas augcatur per additioncm gradus in eflentia charitatis ad gradum

Spiritus

87

D

de potentia ad adum.

XF II I. C T1 D I S TI ^dft.vnic, Vtrum donitm dicat proprictatem perfonalem. 105 XIX. D ISTI C TI

XI.

fandus procedat a 8^ Patre &: Fiho. Vtrum fi Spiritus fandus non proccderec a Fiho , diftingucrctur rcahtcr ab illo.

^*ft. I 1.

8y

99

charitas augeatur pcr extradio-

prasexiftentem.

Vtrum voluntas fit principium producendi Spiritum

98 charitatis illud

100

Vtrum

tas, &: hbertas.

4.

Vtrum

^ttft.x.

^/j:/. T. Vtr^m voluntas diuina poteft cfTc per fe principium communicandi cf-

i.

noua inducatur. Vtruminaugmentatione

nem partis ipfius

muta-

bile.

genere. D IS

poncrc charitatem formahtcr inhacrcntcm. 94 Vtrum habcns charitatcm crcatam , per ipfam fit acceptus Deo, tanquam dignus vita jeterna. 9^ Vtrurain augmentatione charitatis tota chariras pra^cxiftens corrumpatur, &:

ta cffcntia charitatis intcnfa?. y.

hoc, quod ipfc 5

XV 11.

Vtrum in anima viatoris fit neceflc

pofitiuum praee3iiftcns,&: manens fitto-

71 ibid.

fit

TINCTI

I S

I .

I S

TINC T

l

i

zj

XXV.

^ttft. I Vtrum petfona dicatur fecundum fubftantiam,vcl fccundum rclationcm. .

fando conueniat 93

i.

Vtrum

..

1

1

.

& Qu^ftionum. Vtrum aliquis conccptus

1.

primx communis fola

pofitiuus

intentionis poffit efTe

communitate rationis

I

Vtrum

1.

Vtrum

per rela1 3

rationi formali relationis

rcpu-

fubftantix.

,137

Vtrum circumfcriptis relationibus poffinc intelligiin natura diuina perfona: di-

ftindx. 4.

141

Vtrum perfona producens formaliter in

conftituatur

y.

Vtrum in diuinis

fit

1

1

N

XXV II.

D I S TI C TI O ^^ft.i. Vtrum eadem proprietas, paternitas

fit

,

47

titia

4.

Vtrum quaelibet intellcdio adualis in intclledu crcato fit Verbum. i yy Vtrum Verbum in diuinis dicat formaliter

y.

Vtrum

3

proprietatem fecundje perfonje. i y6 intelledus fequens iudicium rationis naturalis neceffario

6.

Vtrum omnes

3.

Vtrum

ibid.

ad creaturas.

D

I

TI N C TI

S

proprietas confli-

tutiua primx pcrfonac. 3

Vtrum efTcntia ex fe detcrminet

4.

Vtrum tantum

fibi

uini

XXIX.

^^fl.vnic.

Vtrum eadcm fit

ratio principij

in diuinisperfonaliter

,

I S

c^dfi.vnic.

Siudfl. I

TI

&

NCT I

O XXX. Vtrum relatio noua creaturjc

ad DcumncccfTario exigat rclationem creaturam. 17

ISTINCTIO

^dft. I Vtrum identitas , .

XXXI.

aequalitas

,

&:

197

.

Vcrum aliquid

XXXVI.

aliud a

Dco fic in

dus. 1.

171

199

Vcrum ad hoc quod

incclledus diuinus

cognofcac aliaa fe incclledione fimdi, requirancur in eo rclacioncs

3.

ad

incelligibilia diftinda.

,

fimilitudo

litas in diuinis finc

&

jequa-

relationes reales.

ibid. Scoti ofer.

,

Tem. XI.

ibid.

Vcrum Deus quorumcumque aliorum

a

habeac diftindas ideas. 107 4. Vcrum Deus aliorum a fc habcac infinicas fe

ibid.

ideas.

D

I

C TJ

XXXVII.

I Vcrum Deus fic vbiquc. Vcrum illi modi, quibus dicicur Dcus

Slutift.

2.

ST I N

2. i

.

DISTINCTfO Slui^ft.

1

.

prxibid.

Vcrum Deus habcac decerminacam

praifcicnciam

de eucncu

fucurorum

217

concingcncium. 2.

,

y

in-

XXXViri.

Vcrum fciencia Dei de fucuris contingcn218

cibusficinfallibilis.

XXX l X. C T l ^dft.i. Vcrum Dcus immucabiliccr pra:D

I

S

fciac

T

I

N

cuencus fucurorum

concingen-

ii9

cium. 2.

Vcrum Deus ncccfTarioprxfciat eucncum ibid.

rci fucurac.

identitas

in-

plici

fi-

militudo in diuinis dicantur fecundum fubftantiam , vel pcr relationcm.

Vtrum

intelledus di-

efTcntia diuina fub propria ra-

ccllcdu diuino vc obicdum fui inccllc-

169

nouam Dei ad

1.

fit

fcnciam, &c.finc bene affignaci.

notionaliter,

effcntialiter.

rci

formaliter.

cffe rcbus, fcilicec pcr cfTcnciam

T I N CT I

I S

D

cx natura

fit

intelltgere

cionc cfTcnciaj.

1^7

D

Deo

&

XXXV.

DISTINCTIO

160 ge-

nerationcm adiuam 164 fint quinque notiones.

191

TI NC TI

Vtrumprimum obicdum

ftinda:

proprietas ipfius

lyg

Ytmm inn*fcibilit/u{\t

D

S

I

ibid. z.

XXVIII, fit

Patris. 2.

ibid.

efTentialia in diuinis approprien-

^*ft.\' Vtrum in

ibid.

^dft.i. Ytmm.ingemtum

tres pcrfonre fint vnius cf-

fentix.

Vtrum Verbum diuinum dicat rcfpedum

D

190

cia.

2.

poneret in

Deo Verbum cfTentiale.

XXX

N

intellcftus creatifitno-

153

8

.

turperfonis.

adualis.

cf-

fic 1

intelledus

Vtrum Verbum

in diuinis

Vtriim fimplicitati pcrfona: diuinacrcpugnet qualifcumque diftindio realis conftitucntium ipfam. 1 84 IV. DIS Tl CTI Slu/fl' I Vtrum pcrfona fit idem cum efTen-

148 1.

XXXIII.

I

Vtrum proprietas

z.

fiuc rela-

&: generatio adiua.

79

1

fapicns fapientia gcnita.

fentia.

aliqua perfona abfo-

luta.

tio

43

fit

TIN C T

I S

^usfl.i.

perfonali per relatio-

ejfe

nem ad perfonam produdam.

Pater

ibid.

D

y

gnat formalitcr conftituere fuppofitum

3.

XXXII.

Filius diligant fe

Spiritu fando.

conftituatur

tionem originis. z.

DISTINCTIO

XXVI.

cfTentialiter in ejfe perfonali

Filio.

ibid.

^uffti. Vtrum Pater&:

Vtrum perfona diuina

.

Vtrumfitaliaatqualitasin Patrc&:

diuinis perfonis.

DISTINCTIO ^udfl.

3.

D

I

ST I N C TI

^dft. vnic. Vcrum cumdamnari.

O

XI.

poffibilc fic prxdcftina-

12.0

ff

DISTIN

,

15 J

.

Index Diftindionum, DISTINCTIO VIStlNCtlO XLI. Vtrum ex parte

£lu/tfi.vnic.

noftra fit aliqua

Siu^fi.

t^l

D

I

S

TI N

CT I

3

Vtrum Angelus poflit cognofcerc

VtrumDeusimmediatepoffit producere

4.

exparte Dei,vel ex parte rei fiendac, pofllt aliud facerc

42-9

DISTINCTIO

XLir.

^xfi.\. VtrumD«us poflet produccrc res aliter quam fecundum ordinem ab ipfo difpofitum. 130 %., Vtrum Deus pofllt meliora facere,quam fecit.

D

T INC TI

XLVI.

fempcr impleatur,

DISTINCTIO ?,,

V.

1

S

187

T

I

N

C TI

VI I. poflunt poeni-

Z9I

tcrc. 1.

Vtrum Angelus damnatus ncccflario

3

Vtrum malus Angelus poflct bcne

.

^dfi.vnic. Vtrum voluntas bcneplaciti Dei

^*fi

180

O

l

mancatinpeccato.

I S

XLVIL

Vtriim Dei]s pcrmittat mala

DISTINCTIO

^dtfi.

^afi.vmc. Vtrum voluntas creata confor-. mis volyintati increatie fit femper re-

X.

*37

3,

fta,

velle.

VIII. poflSt

aflumcw 198

I S T I N C T I O IX. Vtrum Angelus fuperior poflit illu-

D

ibid.

fieri.

Vtrum Angelus

corpus.

3^

XLVIII.

ibid.

DISTINCTIO ^ttfi.vnic.

2

per-

ibid.

i^6

Vtrum Dcus vclit mala fieri.

.

C T

VtrummaU Angcli

^dfi.\.

ibid,

I

N

perbia,

z3 z

Vtrum voluntas in Deo fit elTentia diuina.

J

N

D

Vtrum in Dcp fit voluntas formali-

T

I S

^dfi.y. Vtrum Angelus potuit appctcrc xqualitatem Dei. i8y %. Vtrum primum peccatum Angcli fuit fu-

XLV,

ter ex natur* rei.

D

inftanti

^itfi,vmc. Vtrum Angcli merucrunt bcatituckncm, 184 D I S TI c TI VI.

%l\

DISTINCTIO *.

IV.

^afi.vnic. Vtrum Angcli primo

quam fe-

Cit,

I

178

DISTINCTIO fucrunt bcati, vel miferi.

Vtrum Deus

Sliiitfi,

eflentiae di-

uinac,

2.2-7 ,

per

Vtrum Angclus poflct habere naturalitcr

.

1

17 fe

174

diftindam ihtelleftionem

ibid. quodcumque poflibile, XLIII. D I Sr/ N C TI ^'ifi- j Vtrum prima ratio impoflibilitatis fit

quiditates

eflentiain.

z2 j

probari naturali ratione. jt.

Vtrum Angelus cognofcat

cteatas per diftinftas rationes. poffit

.

169

z.

XLII.

^ifi. I Vtrutn Dei omnipotentia

III.

detcrminationc in

fpecie.

f aufa prazdeftinationis , vel rcprobationis.

Dc Angelorum

I .

I

.

minare inferiorem.

3

305

ftanti.

D

LIBRl SECVNDI D ^*fi-l-\

I

ST I NC Tl pTrum

j,,

3

4,

y,

O

I.

fit

caufan-r

a tribus

pcr-r

Vtrum Deus pofllt aliquid crearc. 147 Vtrum Dcus produxcrit mundum fine Vtrumcreatio

fit

T

I

X.

.

.

fet in cuftodito. %..

zy

Vtrum relatio crcaturas ad Deum in ra-» tione caufae fit cadem creaturae. ibid, 7. Vtrum relatio creatura: ad creaturam fit eadem fundamento. 160 t> I S T I N C T I O II. ^dfi.i. Vtrum exiftcntia rei perhianentis menfuretur alia mefura,quam x,\xo.i6^ Vtrum Angclus fit in loco. x6%

3

08

proficere in cogni-

311

a rebus,

DISTINCTIO

c^Afi.

i

idemnatura: crcataj.i j6

Vtrum Angeli poifint

tione naturali accipiendo cognitionem

1.

I

.

Vtrum matcria fit

^forma. Vtrum matcria

3.

Vtrum materia

XII.

cntitas diftinfta

31 poflit eflc finc

tutc alicuius caufar.

€.

z,

C

motu continuo, 3 otf 3 08 Vtrum omnes Angeli mittantur. XI. D I S TINCTI aliquid cuftos cauAngclus 1 Vtrum Siudfi>

Z43

principio durationis.

TIN

.

Vtrum caufabile , antcquam caufetur in adu , habeat verum ejfe rcaj^ a caufa fua.

S

^dfi. I Vtrum Angelus poflit moueri loca-

139

fbnis,

I

liter

primus aftus

di prsEcisc

00

Vtrum Angelus poflit loqui Angelo. ibid. Vtrum Angelus poffit loqui Angclo di-

forma

vir-

310

in rebus matcrialibus

fic

principium diftinguendi indiuidua. 3 1 formalc 4. Vtrum quahtitas fit principium indiuiduandi fubftantiam materialem. ibid. f.

Vtrumfubftantiamatcrialis pcrfe fitindiuidua.

l^^

^.Vtrum

1

& Qu^ftionum. 6.

Vtrum

fubftaiitia matcrialis

pofitiuum 7.

Vtrum

8.

Vtrum

pcr

fit

fit

^aft.vnic.

330

^dft.vnic.

adualis cxiftcntiae.

indiuidua.

r

s

I

I

N

fcnfibilis lucis corporalis.

TI NC rI Vtrum calum fit

D £iu/tji.\.

1.

fubftanria fim-

33^

Vtrumfintplurescoclimobilcs.

339

Vtrum ftella: aliquid agat in infcriora.3 41 XF. D I s rjNcr1 vnic. mancant clcraenta in Vtrum ^sft. 3

.

mixto.

.

Vtrum iuftitia originalis in Adam fuit do-

num fupernaturalc. D IS rlNC T

D

Vtrum imago

Trinitatis confi-

animac diftindis.

le

Sla*^-'^-

I s

rINc rI

XVII.

Vtrum anima Adx

DisriNcrio

^dtft.vnic.

D

z.

Vtrumformabatur corpus Euaedc

D ^tfi.

I

vnir.

Vtrum in

XIX.

ftatu innoccntia:

mo fuifiTctlimmortalis. D I s r I N crn o Sji*ft-

1

•

Vtrum filij

hoibid.

D

gcncrati,qui I

s

r

i

35-7

modo funt clcdi.

Nc rI

o

potuit

cflTc

3^8

XXI.

veniale.

DisriNcrio ^xft.vnic. Vtrum pcccatum

DisriNcrio I

sr I Nc r I

o

rI

•

405 2.

Vtrum confcicntia fit

D

360

I

^tft.vnic.

XXIII.

in intellcdu

,

c r

Vtrum omnis

o

I

XL.

a<5tus fit

DisriNcrio ^sft.vnic. Vtrumpoflibile

XXIV.

fit

bonus ex

4°7 XLi. adum huma-

num cfle indifFcrentcm. D I s r I N cr I o XLii. ^
XXV.

I

.

Vtrum in cogitatione poffit

2.

Vtrum ratio pcccati poffit

3.

Vtrumratio peccati

366

XXVI.

^ift.vnic. Vtrum gratia fit in effcntia animaj, vclin voluntatc. 371 Scoti ofer. rom.XI. Pars II.

408

effe ra-

4°?

tio pcccati.

^dft.vnic. Vtrum* aliud a voluntatc caufct

& voibid.

sr I N

fine.

Vtrum portio fupcrior fit diuerfa potentia a portionc infcriori. 3 64

DisriNcrio

s

I

fuit gra-

adum eius clfc£tiuc.

XX XV 11.

o

c^Aft.vnic.

^xft.vnic.

DisriNcrio

398 i

luntatc.

^xft.vnic. Vtrum Deus poflit faccrc voluntatcm impeccabilcm. 364

D

N c r I XXXVI. Vtrum pcccatum fit pcena pec-

rI

rINcr

I s

I

359

uiffimiun.

I s

fic

394

XXXVIII. NcrI Vtrum intcntio fit aftus Voluntatis circa finem vltimum. 404 XXXIX. D Is rI Nc rI Vtrum Synterefis cft in voluntatc. Si»*ft'

D

x\xii.

Adx

formalitcr

^rf/.i. Vtrum materialc pcccati fitimmcdiateaDco. 39? 2. VtrumadusillefitaDco, vt pcccatum.

Vtrum primum pcccatum Ada:

^tft.vnic.

XXXV.

I

Vtrum pcccatum

400

in ftatu innoccntiarfuif-

Vtruminftatuinnoccntias fuiflcnt folum illi

Vtrum bonum fit caufa mali. 390

Sr I N CT

cati.

D

xx.

fent confirmati in iuftitia. 2.

D

3^5

sr I N c ri

I

^dft.vnic.

cofta

vt de ratione fcminali.

ibid.

XXXIV.

corruptio boni.

•

1

ibid.

N

tur peccato originali.

Sla^P- 1 Vtrum in materia naturali fit ratio fcminalis ad formam cduccndam de 3 y

originale re-

XXXIII. c r I Vtrum fola poena damni debeaI

DISTlNCriO ^uft.vnic.

ipfa.

ibid.

XXXII.

Vtrum pcccatum

r

I s

Slu*ft.vnic.

XVIII.

a carne infefta.

ri N c rI

mittatur in Baptifmo.

corporc.

1.

I s

Slutft.vnic.

fuit crcata in

3yo VtrumParadifusfitlocus conucnicnshabitationi humana: natura:. i 3 j

XXXI. rINc rI Vtrum animacontrahatorigina-

peccatum

D D

D

I s

^Aft.vnic.

XVI.

ftat in tribus potcntiis

380

XXX.

l

^tft.i. Vtrum quilibet naturaliter propagatus contrahat aliquod peccatum.3 8 r. Vtrum peccatum originale fit carcntia iuftitiaeoriginalis. 381

343

DisriNcrio ^/tjf. vnic.

i

333

plex.

7y

.

XIV.

S

I

3

K X tx

^ift. I Vtrum in nobis rcquiratur gratia,vt principium adiuum. 377

XIII.

Vtrum lumen fit propria fpccies

^afi.vnic.

cauere a mortali peccato.

D/sriNcrio

331

c r1

374

XXVIII.

Vtrum libcrum arbitriu fine gra-

tia pofl[it

pofitiuum pertinens ad genus fubftan-

D

XXVII.

Vtrum gratia fit virtus.

DisriNcrio

fubftantia matcrialis pcr aliquid

tia^jlit

r I N c ri

I s

19 indiuidua 3

fubftantia materialis

e£"f

D

pcr aliquid

hxc.

cffe in

fcrmoibid.

ne. poflTit cflTc in

opcre.

410 3

.

Vtrum,diuifio Hieronymi

tt

2

fit

fufficies.ibid.

DisriN

.

.

Index Diftindionum, D

ST 1 NC ri

I

Vtrum

peccatum in 41

fit

j-

N

£lu*ji.vnic.

D

XLllt,

Vtrttm poflibile Spiritum fanftum. D I S r 1 C TI

^iuAft.vnic.

Dco.

L

D

T

ERT

N Cr l O

I S Til

Vtrum rclatio Chrifti ad Matrem

fit

tio accidentahs.

Vtrum

cultus

relaibid.

DisriNcrio vnir.

IX.

debeatur Chrifto fccundum natura humana.^y 4 L r I O D IS T I X.

^*ft. 1

1

VI iL

4p

i.

417

BRl

1

NcrI

I

.

XLIV.

potcntia peccandi fita

r

I s

^dft. I Vtrum in Chrifto fit fihatio reahs ad Matrem aha a fihatione ad Patrcm.

latriaz

N

L

VtrumChriftus fitfihusadopriuusDci. 457

SluAft.vnic.

Trum

Sit^ft.l.

poffibilc

naturam

fic

DisriNcrio

humanam perfonalitcr fubfiftcre in

perfona altcrius naturac, vel in

alianatura. %.

Vtrum

poflibilc

fit

419 naturam liumanam

I

411

uinje.

Vtrum natura humana poffit mulin

4.

y.

pcrfonari

tribuspcrfonis.

Vtrum poflibile

fit

cflTe

af-

DIsriNCriO

s

Nc

rI

r

o

I

III.

^dft. I Vtrum beata Virgo concepta .

fine origi-

43

^47?.!. VtrumBeata Virgo

fuit

*,,

Vtrum Beata Virgo

fuit

naturahter

Ma-

V.

D Sli**ft-

•

t

S

ahud ab a.

3

.

r

Vtrum e([e

l

N

C T

fit

Vcrbi increato.

DIsriNCTIO Vtrum hxc fit vcia ,

44^ 444

3.

ibid.

poflibile fuit

animx

s r

f

.

fione. t.

Vtrum

pofllbile

468 fuitanimam Chrifti nof-

fcomnia in Vcrbo,qu2E Verbum 4f9

3.

Vtrum anima

Chrifti perfediifimc

genere proprio.

D/STJNCriO

no-

474

XV.

I S T I N C r I O XVI. Vtrum Chriftus aflTumpfit necefsi-

D 1

.

tatem moricndi. %.

Vtrum

in

480

poteftatc animas Chrifti fuit violcntia pafsionis.

ibid.

DISTINCriO Sla^fft'

I

•

XVII. Vtrum in Chrifto fint dujc volunta483

tes.

2

,

Vtrum

D

Chriftus aliquid voluit

I s I

•

r iN c T

Vtrum

I

fuit

,

tcl ali-

fadum.ibid,

XV in.

Chriftus meruit in primo

48 y culpam finc infufione gratia:. 49 o Vtrum fit neccflarium poncrc habirum charitatis in anima Chrifti proptcr inftanti fua: conccptionis.

2.

eftfaifMtDe/u. 3,

45 o

nouit,

^tft.vnic. Vtrumin Chriftoflritpafsiofccundum portionem fuperiorem. 477

homo.

4. VtrumChriftusfitprardcftinatus eflTeFi-

vi-

Verbum pcrfcd^ pcrfediflima vi-

dcrc

quid orauit,quod non

ibid.

Chrifti frui

^dft. T animx Chnfti primo, & immediate

SlSi*ft. eft

coHata anim.^

fumma crcata. ibid. I N c T I o XIV. Vtrum poflibilc fuit intellcdum

D

e(fe

446 448 yttumhxcfityctZyHomo

fit

fruitione

VII.

VtrumfithjEC vcx^^Deui fnfiiti

husDci.

Vtrum

Detts eft homo,

1.

gratiam confcri-

4^^

gratia

non mori tunc ex

ahquod

Quid tcncndum de opinionibus quorundam Mc. 44^ .

3,

VL

1

in Chrifto

Vtrum(!i;hriftusfitahquaduo,

Sljt^ft- 1

Vtrum fumma

^uxfi.

^tft.vntc. Vtrumnaturadiuina potuitaflumerc pcrfonam creatam, 441 1

fummam

crcaturjE.

Z.

ibid.

DIsriNCTlO

461

XIII.

pofllbilc fuit confcrri ani-

uit omnia in

veraMa437

tcrChrifti,

Vtrum

.

bilcm

IV.

terChrifti.

Chriftus fuerit impccca-

sr I N c ri

I

marChrifti

j

Vtrum Incarnationcm prxcclfit organizado,& fimihtcr animatio. ibid,

DlSTlNcriO

I

Sluaft.

431

Vtrum Chriftus fiiit conccptus nah.

3,

D

fuit in

peccato originah. 1.

Vtrum

XII.

Chrifti.

.

i

jbid.

r I N c ri

bihs,

II.

^//?. I Vtrum tota natura humana fuit primo, &: immcdiate vnita Verbo. 417 X. Vtrum pofllbile fit ahquam naturampcrfonari Verbo,&; non frui Deo. 4x9

D

i s

^tft.vnic.

414

plures naturas

creatura,

i)

fi-

fumptas fimul ab vna perfona, ibid. Vtrum fuppofitum creatum poiTct fuftencarc aham naturam. ibid.

.

fit

pcrfonalitcr vniri vni foli perfonje di-

3

xi.

^af^. Vtriim Chriftus fit crcatura. 45-8 i. VtrumChriftus fecundum quod homo,

VtrumDeus

potcft rcmitterc

adum fruitionis verx

49 %

D ISriN

6

1

..

& Qu^ftionum. D 1 Sr I N C TlO XIX. ^djf.vrtic.

D

S

J

XX.

poflibile fit aliquam creaturam habere aliquam caufalitatcm efFediuam refpcdu alicuius cfFcdus producendi pcr crcationem. jy7

499

DISTINCTIO

XXI. z.

DISTINCTIO Vtrum

^dfi.vnic.

XXII.

Chriftus

fiiit

ST I N C T I

I

in

j

04

y i

4.

tura,vel e contra.

j

DISTINCTIO An ante

^udfl.vnic.

cadem

fidcs

qua: poft eius

1

y.

XXV.

aducntum fuit neceifaria ad falutcm, aduentum , & an dc iif,

N CT

Vtrum poncnda

fit

ri

53

N cri o

Vtrum codem

1

4

XXX.

charitatc.

DISTINCTIO ^dfi. vnic. Vtriim

Vtrum

541

544

XXXIV.

leftus

j y

o

XXXV.

Vtrum fapientia, fcicntia, intel,

itualcs.

fit prarcisc*

,

Ego

578 forma huius Sa-

bnpttzji te in

nomtne Pa-

Filtj (jr Spirituf fanlfi.

fola aqua naturalis

5^79

& pura

inftitutio

I

S

con-

Baptifmi cuacuauerit

Circumcifioncm.

D

fit

ySi

ueniens materia Baptifmi.

584

TI N C TI

O

IV.

^dfi. I Vtrum paruuli fint baptizandi. y 88 .

3.

Vtriim paruuli baptizati recipiant cfFeftumBaptifmi. ^89

Vtrum

paruulus in vtero matris pofsit ibid.

4.

Vtrum Adultus non

j.

Vtrum Adultus

6.

Vtrum

7.

Vtrum omncs

reciperc

confentiens pofsit

Sacramentum Baptifmi. f 9 fi6his recipiat cffcdum

Sacramenti.

^93 Baptifmo flaminis tcneantur ad fufceptioncm Baptifrai.

piant

Vtrum virtutcs, dona,fTudus,&:

ST I NCT I

^dfi.vnic.

Vtrum

XXXIII.

bcatitudincs diftinguantur. I

hajc

^

4.

540

voluntatc.

D

Vtrum

baptizati

virtutes moralesfint in

DISTlNCriO ^dfi.vnic.

III. I S r I N C T I Qua: fit definitio &: cfrcntia Bapti-

Vtrum

Vtrum Deus diligatomnia2Equa-

DISTINCTIO Studfi.vnie.

in

XXXII.

cx charitate.

II.

baptizari.

manct

Patria.

DISTINCTIO

.

3

XXXI.

fola charitas

I

trit

2.

537

C TI

fmi. z.

Vtrum inimici fint dihgcndi ex

^dfi.vnic.

liter

^dfi.

XXIX

DISTINCTIO

57°

ST I N

cramenti

j 3

N CT

^dfi.vnic.

D

XXVIII.

ncccfTarium fit dihgcre proximum. y3 j D i S TI I O ^dfi.vHic. An homo tcnctur poft Dcum, maxim^ dihgcre fc. j j6 2,.

I

bantur dc neceffitate falutis itcrum baptizari Baptifmo Chrifti. 577

habitu diligimus

Dcum & proximum. An habenti charitatem

in Circumcifione confercbatur

.

charitas in-

fufa.

legis infit ali-

^dfi. I Vtrum Sacramenta nouae legis habeant cfficaciam fuam refpe£hi gratiac conferendx a paffione Chrifti. 574 2. Vtrum baptizati Baptifmo loannis tcnc-

&

I s

Vtrum

D

X XVI,

^dfi.vnic. Vtrum fpes fit virtus Thcologica a fide charitatc diftinda. 5xj I XXVII. D IS TI c^udfi.vnic.

Vtrura Sacramcntis nouae

Chrifti

DISriNCTlO

563

Vtrum Sacramenta noux lcgis habcant caufalitatcm adiuam refpeftu grati^.

gratia.

dem credibilibus qux credit Ecclcfia.

I.

pcr fe cfTentiaUs deffinitio gratid efi inuifihilis

qua virtus fupernaturalis , qux fit aliquo modo caufa crcationis gratiac in anima. y 67

o

T I N C T I O XXIV. Vtrum creditum potcft efle fci-

S

^dfi.vnic.

D

fit

566

fides infufa

fit

refpcftu credibihum. I

3

XXIII.

Vtrum poncnda

£)u£fi.vnic,

S>utfi.

ha:c

vifibilisforma.

homo

triduo mortis.

D

Vtrum

Sacramenti,quod

50X

D

I.

Trum

Slii.4-

reparari pcr pafsionem Chrifti.

^dfl.vnic. Vtrum corpus Chrifti fliiffct putrcfadum fi rcfurredio fuilfct dilata.

QJ A RTI

I

DISTINCTIO

49 5

Vtrum neceflc fuit gcnus huma-

^iudfi.VHic.

num

TI

& gloriara. N C TI O

IBR

L

Vtrum Chriftus meruit omnibas

nobis gratiam,

confilium

,

fint

habitus intellc-

yj4

baptizati arqualiter rcci-

cffedum Baptifmi.

DISTINCriO

^96 V.

^dfi.i. Vtriim malitia miniftri impcdiat effcdum Baptifrai, &: an pofsit confcrrc vcrum Baptifmum. y 97 1. Vtrum rccipiens Baptifmumamalo miniftro pcccct mortalitcr.

•ff

3

ibid.

3.Vtrum

9

.

..

Index Difl:in6lionum, Vtrum

aliquis tunc dcbct miniftrare hoc Sacramentum,quando praefumitur vcr-

3

gere in pcriculum

illius

,

I

S

r

Vtrum

N

I

C r

I

O

VI.

j

.

folus Sacerdos pofllt bapti-

cxlo

Vtrum

|.

vnitas Baptifmi ncccftario requi6oi vnitatem Miniftri. Vtrum oporteat baptizatum elTc diftin-

4,

Vtrum oportcat fimul efte ablutionem, &

X.

rat

£lum

a baptizante.

Vtrum

6.

Vtrum in

quod

Vtrum Baptifmus

7.

<Jo4

fititerabiUs

,

& qua:

8.

9.

Vtrum charadcr fit aliqua forma abfoluta 61 z

9.

D ^*ft a.

I

T S T I N C r I VI Qux fit definitio Sacramcnti Con-

6

1

fmi.

Vtrum hoc Sacramentum

j,

Vtrum

poflit itcrari.

D

I s

rI N c rI

t,

3

.

fit

s

1

Vtrum

I

s

^tft. I Vtrum .

rI fit

Nc rI

poflTibile

3

,

Chrifti ,

6j8 XI.

I

661

4.

Vtrum

conucrti in quod-

664

libet.

panis tranfubftaiitietur in corpus

667

Chrifti.

panis in corpus

in conucrfione

Chrirti annihilctur panis.

D Slutft.

I

.

T

S

l

Vtrum

tia fine

I

N

C T

6ji

XI L

l

in Euchariftia fint acciden-

6~^

fubicdo.

2.

Vtrum quodcumquc accidcns inEucha-

5

Vtrum

670

riftia fit fiiie iiibicdo.

in Euchariftia accidentia pofsint

haberc adioncm , qux compctit fubicdo.

y.

Vtrum ab agente

cis in

690 crcato poflet

fubftantiatio in fpecicbus

6.

fieri

fpecies Euchariftix

Deonouam

,

neceflc

fit

2.

conuerti corpus Chrifti. Vtrum quilibet Sacerdos

696

corporis

695;

profcrendo

intentione dcbita circa

matcriam conucnientem ,

fubftantiam cor-

63^ vcl ahquod ahud

cum

poflit confi-

jq6

ccrc corpus Chrifti.

D ^dtft.

I

.

i

r

i

N

c

rI

XIV.

Vtrura ad delctionem peccati mor-

talis

2.

-s

requiratur ncccfrario poenicentia.

707 Vtrum adus pocnitcntix

,

qui rcquiritur

corpusjpoflit fimul cftc in diuerfis locis

ad deletioncmpcccatijiitadus

Jocalitcr.

virtutis.

ibid.

pofllit

confccrationis

Sacramentalia

vcrba

X.

z

XIII.

^dft.i. Vtrum fola adione diuina

IX.

6<)

circa

creari a

fubftantiam.

TIN C TI

I S

tran-

quantitatc

,.

cadem non manentc. Vtrum in aliqua tranfmutationc

D

684

Euchariftia pofsint

corrumpi.

Chrifti reahtcr fimul eflc in cxlo &; in Ahari fub Sa-

Vtrum Corpus

ab aliquo oculo

tranflfubftautiatio fitpofli-

Sacramen-

Vtrum poflibflc fit corpus cramcnto.

C r

Vtrum

poris Chrifti fub fpccicbus panis rcaUter contineri. 631 1.

N

Vtrum accidcntia in

^tft.vnic. Vtrum exiftens in pcccato mortah peccct nouo peccato,communicando,& recipicndo corpus Chrifti. 6 3 i

D

I

3

629

rINcr

T

4.

mi^iciunis. I

S

ibid.

tum nouae legis. 6io Vtrum forma confccrationis Euchariftia: fit illa , qux ponitur in Canonc Mifllar. 6iy Vtrum Euchariftia ncceflrario debeat fu-

D

I

Vtrum quodlibct pofllt

vin.

^xft-i. Vtriim Euchariftia

6^7

1.

Sacramcnti

jncurraturirregularitas.

vtexiftit

bilis.

ibid.

in itcrationc huius

Chriftum

exiftcntia corporis ChriftiinEu-

D

ibid.

4.

6 ^6

corporali glorificato.

firmationis. 617 VtrumSacramcntum Confirmationis fit

Vtrum hoc Sacramentum fit dignius&: nobihus, quam Sacramentum Bapti-

Euchariftia pofl^et

chariftia poflTet videri

1.

necefl*arium ad falutem. 3.

Eu-

corporalis.

aliquis intelledus creatus poflit

Vtrum

in cffcntia animac.

6\(>

Chriftus in

Vtrum

^dift.i.

fit

motus

in Euchariitia.

fit

Vtrum charadcr imprimatur in baptizato.

Vtrum

naturalitcr viderc

CoG

8.

I o.

Chrifti vt exiftit in

tranfmutare aliud ad fe.

603

baptizct.

pocna iterantium.

inanima. Vcrum charadcr

(,^0

Vtrum Corpori

chariftia.poflTit inefle

baptizante requiratur a<3:uaUs

intentio baptizandi. 7.

Chrifto cxiftenti naturaJitcr in facramcntaliter in Eu-

infit fibi

,

chariftia. 6.

ibid.

in baptizante requiratur intentio

dcbita ad hoc

infint

,

ibid.

prolationem verborum. j.

cxiftenti

eacdcm proprictatcs,& partes. 64 j Vtrum quaccumque adio immancns, quse cft in

6co

zare.

Chrifti naturalitcr cxi-

& cidcm realitcr

,

fub Sacramento Euchariftix

ibid.

D

Vtrum Corpori ftcnti in fc

cui miniftra-

tur.

^fji.x,

4.

5.

alicuius

71o Vtrum.

8 1

4

.

& Quceftionum. 5.

Vtrum

poenitcntia

(it

tantum vniuspoe-

nae infliftiua.

4.

Vtrum

per facramcntum peccatum dimittatur.

D 1

Sij**ft-

2.

•

7

1

t.

j:

rcfpondcat propria fatisfadio. 71 Vtrum ille , qui iniufte abftulit, vcl dctinet rem alicnam , poffet poeniterc abf-

Vtrum

damnificans alium iniufteinbo-

ad rcftitutioncm

,

D

Vtrum damnificans non

D

D

1

^dtji.i.

&

STI N C r I

Vtrum

illa tria,contritio, confeflio,

fatisfaftio

7^33 %.

Vtrum infufio

gratix

pulfio culpx

fit

& rcmiffio

,

mutatio.

D

fufficiat

i.

DISTINCTIO

XXI. Vtrum poft hanc vitam poffct aliSlntft. quod pcccatum rcmitti. 760 1. Vtrum Saccrdos dc neccfiritate inquocumquc cafu tencatur celare,&; habere I

.

fub fecreto peccata confitentis. I O XXII. DlS TI

N CT

DISTINCTIO

XXIII. Vtrum cxtrcma Vnftio fit Sacramcntum noux legis. 771

S^aft.vnic.

DISTINCTIO Sludft.vnic.

Vtrum tantum

dincs facramcntales,

&

XXIV.

D Sl»'ft-

1

•

I S

T I N CT I

774

XXV.

Vtrum cxcommunicatio

,

,

prolcs

,

& Sacramentum.

Vtrum neceffc

XXXII. fit

N

1.

habere plures vxorcs matrimonialiter fibi coniundas. 809 Vtrum bigamus ante Baptifmum,fit irrc8 o gularis poft Baptifhium. r

.

Vtrum tempore legis Mofayca: erat licitum alicui repudiare , vcl relinqucre fuamvxorcm,matrimoniaIiterfibicon-

iundam,dando ei libellum rcpudij.8 1

DISTINCTIO Slutft.vnic.

XXXIV.

Vtrum impotentia ad aftum

carnalcm fimplicitcr impcdiat matri-

817

monium.

feptcm Orperconfequens

fint

fcptcm Sacramcnta.

fides

.

3

66y

XXXI. Vtrum matrimonij fint iftatria

coniugi fempcr rcdderc debitum coniugalc , cum ab altero pctatur. 80^ D IS TI XXXIII. C T I ^Aft. I Vtrum licitum fuit ludacis fimul

76 3

^aft.vnic. Vtrum peccata pcr pcenitcntiam dimiflfa in recidiuante redeant ea-

dem numero.

,

Slujtft.vnic.

^dft.vnic. Vtrum pcenitcntia fcra valcat adfalutcm. 75^7

vel irrc-

79 5

•

DISTINCTIO

749

XX.

o

1

bona 8oz

cuilibct Saccrdoti in fufccptione Ordinis facerdotalis dentur

sr I N cri

ad matrimonium comrahen-

Vtrum ad confenfum matrimoniaIcm rcquiratur , quod fequatur apprehenfionem non erroncam 7^8 Vtrum.intcr beatam Mariam & lofeph fuerit verum matrimonium. 800

Sluaft.vnic.

^ifi. vnic. Vtrum

I

in

DISTINCriO

749

XIX.

XXIX.

confenfus coadus

dum,& an impediat contradum. XXX. D IS TI N C T I

&

D

Vtrum

vtroque , vel in altero contralientium

Sludjl.vnic.

claues.

I

D/STINCTIO

Sla^ft-

DisriNcrio

T

S

Sluaft.vnic.

xriiJ.

quam.

I

pcr vcrba de prjtfenti caufet matrimonium. 786

XVII.

Vtrum in Sacerdote potcftas clauium fc cxtendat ad delendum culpam , ad rcmittendum pceuam ali-

ibid.

N

XXVIIT. C TI ^tft.vnic. Vtrum confcnfus cxprcflTus

73^

r I N cr I o

I s

indiuiduam vita confuetudi'

,

nern retinens.

^tft.vnk. Vtrum nccefTc fit pcccatorcm confiteri omnia peccata fua Saccrdoti.

741

Vtrum definitio matrimonij fit fufficiens, quae eft MatrmoHium eft vtrt & m»legitimas

vcl cx-

tantum vna fimplcx

DlSTlNCriO

.

:

partes poenitcntiaj.

fint

78y

XXVII.

.

D

XVI.

TIN C TI

Uerii comunSfio maritalii inter ^erfonas

ibid.

I

Vtrum matrimonium fueri: im-

1 Vtrum caufa praecifa matrimonij fit confcnfus per verba extcriora. 78^

famx

poenitcre (Lie reftitutionc

I S

Sltt^ft-

iniuftc in fama,poiIit

cius.

XX VI.

mcdiatc inftitutum a Deo.

poffit pceniterc iine reftitutione.

4.

facri

783

ST I N C TI

I

S^eft.vnic.

quod non 711

ita

7 9

vel a:tas pucrilis

,

Ordinis.

nis corporiSjVcl animac,tcneatur nccef(ario

Ordinum.

Vtrum fcxus muliebns

impcdiat fufceptionem debitam

71

rcftitutione illius rci.

quaccumquc poena cano.

vcl fufceptione

Pccnitentia:

I S T I N C r I XV. Vtrum cuilibct peccato aduali cor-

quc 3.

gularitas, vcl

nica, cxclqdat fimplicitera collatione,

713

D

I S

Sluift.vnic.

T

I

NC T

I

XXXV

Vtrum adulterium commiffum

cum aliqua

coniugata machinando in

mortem viri fui impcdiat contrahi 818 cumcadempoft mortcmviri. ,

DISTIN

1

..

Index Di(l:indionum,&. Qu^ftionum, r I N C TI O XXXVI. feruitus impcdiat matrimoVtrum ^*ft. 8z i nium contrahendum.

D

I S

I

a.

pra:tcritorum,qu2e hic nouit coniunda.

870

.

4.

Vtrum

Vtriam xtas puerilis impediat matrimoibid, nium.

D

XXXril. I N C T l O Vrrum Ordo facer impcdiat ma-

trimonium contrahendum.

DISTINCTIO

824

pediat matrimonium.

814

DISTlNCTlO ^/tp.vnic Vtrum

XXXIX.

Vtrum cognatio

carnalis

I S

TINCT

impe815

XLI.

I

3

pediat contrahcre matrimonium. ibid. XLIII. D I S TI C TI

N

om-

rcfurrcdio

i.

nium (it futura. Vtrum rcfurrcdio hominum

3.

Vtrum

co-

Vtrum rcfurrcdio fit naturahs. 849 8jo 5. Vtrum refurredio fiet in inflanti. XLIV. D I S T N C TI SiSi*fi. I Vtrum in quohbet hominc refur-

2.

.

t.

Vtrum

ignis

in eo

de vcritatc hu-

infcrnahs

8j3 puniat fpiritus

3.

8y8

Vtrnm homincs damnati puniantur nah.

,

prius habituahtcr notas.

3.

Vtrum anima

notitiam prius ignotorum.

86 y

fcparata poffic recordari

S8 y

.

T

Vcrum

hidicij

N

I

C T

,

coclcftium ccf-

vcl poft.

4.

ibid.

XLIX.

1

beacitudo confiflat pcr fe in

890

&

bcatitudo fimpliciccr

confiflac in aftu incclledus.

per fe 89

3

beacicudo confiftac per fc fimul in aclu incelledus,& voluncacis. 898

Vcrum fiftat

bcacicudo fimpliciccrprjecise con-

m adu voluntatis

,

qui

eft fruitio.

900 j.

Vtrumad

efrentiam bcatitudinis rcqui-'

902

ratur fecuritas perpetua. 6.

Vtrum ad tincat

cfTcntiam

gaudium dc

bcatitudinis pcr-

bcatitudinc

ipfa

7.

90^ Vtrum natura humana fit inferior natura,

8.

Vtrum omncs homines fumme,

9.

Vtrum

adcpta,

908

qu2e eft capax beaticudinis. ccffitate velint

&:

beatitudincm.

Vtrum liomo ex

91

Vtrum homo in hac vita

91j mortali poffic

918

confcqui bcatitudinem. 1

2.

910

puris naturalibus poffit

confequi beatitudinem. 11.

de ne-

propter bcaticudincm appecatur

quicquid appcf itur. o.

8(^4

fcparata poteft acquirerc

I

Vcrum

.

Vtrum anima

S

l

3.

I

poffet intelhgere quiditates rerum,fibi

cempore

D

Vtrum

ibid.

XLV.

.

2.

^dfi. I Vtrum anima feparata a corpore

i.

XLVII.

I

operationc.

pofl iudicium

vel crucientur igne infcr-

DISTINCTIO

ibid.

NCT

fabit

^^fi

damnatos, vt animas, vcl Angelos maJos.

I

Vtrum motus corporum

'

fit

T

I S

manitatis iudicabit.

845

mansE naturx.

malorum con-

DISTINCTlO

4.

gct quidquid

XLVI.

O

I

in punitione

Vcrum mundus purgabicur pcr igncm. 884 XLVIII. Vtrum Chriflus in forma fua: huSl^Afi.

ibid.

natura poffit cfre caufa efficiens

rcfurredionis.

Vtrum

2

834 poflit

gnofci a nobis ratione naturah.

T IN C T

I S .

mifericordia.

I

Vtrum affinitas impediat matriibid. monium. D I S T I N C T I O XLII. ^UAJi.vnic. Vtrum cognatio fpiritualis im-

Vtrum generahs

I

D

^nft.vnic.

^itji.i.

& loquor tam

^*fi.i. Vtrixm gcneralc iudicium oranium ficfucurum. 88i

XL.

matrimonium.

,

quam dc animabus bcatis.

currat mifericordia cum iuflitia. 876 Vtrum in Deo fit iuflicia. ibid. Vtrum in Deo fit mifcricordia. ib'id. Vtrum in Deo diflinguantur iuflicia &:

impcmatrimonium.

DISTINCTIO

diat

1.

4.

8i4

^ttji.vnic.

D ^xfi.

difparitas cultus

diat difparcs contraherc

,

874

X XXVI II.

Vtriim votum continentije im-

^luAft.vnic.

D

de Angchs

T

I S

£ludjl.vnic.

beati cognofcant orationcs no-

flras,quas cis offcrimus

Vtrum corpus bcati erit impaffibilc. 921

i^.Vtrum corpora Beatorum

cruncagilia.

924

R.

F. P.

:

R

.

P F

lOANNISDVNS C O T I, DOCTORIS SVBTILIS, S

ORDINIS MINORVM, %EPORT^TORFM A R IS E NS IV M LIBRl PRIMI TROLOGFS. 'P

l

QViESTIO PRIMA. Vtmm

Deui Jub

propria ratione Deitatis pofit

alicmm

JvthieCtum

VOD non.viJcnir.

dcret eis aliud in rc,aat

Oinnc

proptcr fimpliciratcm

do

habct concep-

tum

pcr (c aliuip a

debit, tunc crit fupei fluns

fubie-

i

crgo

pcr

conceptum per

Dco ergo,&c.

Ce

,

propter tjuod in

eH,mhilejl qutrere. SimiUter

ipftitn

eodcm libro.c. j De perfe homints multt fUnt non efi aliqua , fei quare homo eFt hamo , .

CMtfdL

cattfa,

& 9. Mccaph. cap.vhimo

non contingit dectpi, quia aut

:

Circa fimplicia

totaliter ignorantur,

aut totaliter cognofcuntur. Er primoPofteriorum capit. i. Concluju per fe fcibdU eji vera fecundo

modoper je.

Sed

in ifto

conccptus fubicAi,&

fecundo

modo cft

alius prardicati.

aliiis

Probatio

Minoris:Si eftcnt duo conccptus, aut correfponScct. Oper.

omne

conceptu fubicfti fcd nihil cognofcibilc dc Dco habet alium a conc^ptu &c. Probatio Maioris. Idcm per lc conceptus non fcitur de le ip(b, 4. Mct. cap.vlt.

Dci

omninoidemmon aliud, diuinam nec omnino habet vnum conceptum adx-

idcm , quia Ci rcs quatum, & alij conceprui

qiiociinqiic

Ariftot.

dc

fcibilc

Tom. XI.

ejfe

fcienti& ^

Itcm

,

:

icicaeft

;

in re nihil coircfpon-

& vanus.

fcibilcde aliquo fubiciVo fcitur

medium , quod

ipfum fcitum

:

notuismcttliibiewto,

_

,

fed nihil poteft fic cognoici

dc

Prob.ntiomaioris^quia conclufio

mcdiata,& fcicurpcrprincipiumimme-

diacum. Probatio Minoris.

AugS.dc

Trinit.c.i.

Gluidquid intelligibile,atque incommutabtle eft.no efi altuialio veriit* ; cr^o nec aliud alio notius.

Item.de fubicfto oportet fcire

fcienti.-E

^«j<^(r(?,

&demonftrarioni$ c.i. Sed

cx i.Poftcriorum

Deus non hahet^uidefi, quia necdcfinicionem, fccundum Au\ccnn3im,S.Metaph^Ji(a,cap.j^, Contra Aug.S.de ciuit. Dei ci. Theologta ejl fermo,velratio de Deo.

Deus fub racioncDeitatis eft primum primum in cognofcibilicatc; crgo per rationcm eius po/Tum aliqua cognofci Iccm

.

quam

,

in entitaceicrgo eft

A

in

^^tP^ Tertinm. Aiiftcw. y^

jjj^

% Argum.ifn P»'^"

*!?''*

'"'""J'

!

Prol ogi in .iliquafcientia

piimum

(flnm Terflam,

;

crgo

ipfiira

pottftiiTe fubi.c-

illiusfcicjnia:.

cx nece^Ariis prioribm demonftritti

Item,de Dco poffunt cognofci aliqua propria nbi ergo prima cognofcibilia polUint percincrc nd aliqiiam fcieniiani , &c ifla habebit aliqnod

appltcato ad ipfnm per dtfaofum fyllcgifticum.

Prima coiidicio

i

"fiibiciihim

ratione

pcrfecliiis

(ibi

non

quam Dcum

alind

fnb propria cognofcibilc

efl fimplicitcr

piimo fubi^clo alicoius

fciencia:,

noa

iHa fcientiacognofci.quantum ad pro-

potcfl; in

pria

;

qnia qiiod

,

fed Deiis

;

rationc Dcitatis fjmpli-

fiib

nes

pi

imi

conditio-

cfTc

rrima,qu6d ab

fubie>^ti.

iplo fcientia

&

Tertia,

fcienria habeat dignitatem fuam.

qu64

de ipfo dicancur alia confiderata in fcicntia.ficuf in propodtione praedicatum dicirurde lubieflo. Qu.rrta,

quod ipfum

primutn.quod occurrit

fit

intellcdui, in iftafcicncia,

& aliaquxrantur fnb

rarionc cius. Quinra,qu6d ipfum podlt effe fub-

/cAum principiorum proprictatcs riajfcd

&c. antcm

,

onijiesiftasconditio,

putaTheologia::

Dco

fub rationc

fit

-atior.cDii-

Deicaris, probatur primojquia fub

non

ratione,&:

illa

continentur intra cius ambitum omnia

alia

cognofcibiha de Deo. Sccund6,quia fcientia diuina

eft

Deo

,

Teiti6,qiii3 fub

ilia

primum omnium principiorum

Qijarco, quia fub ,

fed

aha de

ifta fola

ratione

Quinto,

ipfo.

fubiedum fcipiiciae beacorum. Sexco, <]uia tranfccndir omncs fcicnPortitur autem ab aliis, quod fub tias Phyficas. illa

iiib fola illa

rationc

fit

rationc eft

fobied^ura

primum

fcicntiicdiui-

n.-c.quiaillatranfceuditomnemfcientiacieatur^. i» in hac ^utfiione.

Ad

folutionem hnius quarftionis quatuor funt

vidend.i.Prim6;quid

quid

fit

ratio

fit

ratio fcientiz

?

Secundo,

primi fubiecSi fcicntix

Tcrtio,

?

an Dcus pofllc concipi fub ratioHibus particulaQuarco , nn ?

^

pcrfcAam opcratio- Quid •virtns co- intcUcHHilis.

idcoomnis

virtus intcllcdhia-

vcrum dicimus,

habitus, quodetcrmin."ice

upccr quod, opinio

pro^

txpomintur.

virtu-

& fufpicio

,

quibus poceft

uibelTcfairum.non func vircucesintcllcdtualcs. farij ri

,

fcilicec

contingcntis, poftec

tcr

quod

fequicur cx prima, quia

fit

verinecef- Secundit loa-

fcientia efTcc vc-

fi

dui» jcientit explicatftr.

fibi

mutationem obicdi,

fubefle falfum,prop-

ficut opinioni.

Si crgo

fcientia eft clTentialiter habitus cognofcitiuus

vcrus

;

crgo

cftentialiter

non tantum

includit

jelationcm

commimcm habitusad obicdum,fed

fpecialem

fcilicetconformiratis

adipfum obicobicftum non elTet vcrum ncccirarium , polfct habitus ideni manens quandoque conformari illi obieiSto , &: quandoque jion, proptcr mutationem illius obicdti , tunc poftet cllc qu.andoquc vcrus,quandoquc non verus.Et hoceft quod dicit Philofbphusy.Mctaph. tex.j } .& I .Poft icx.ii.Corrupiibiltum nen tft de,

Nunc aurem

<Slum.

fi

&

Arirtor.

quia ficuc non contingit fcicntiam» quandoque elfe ignotam , ita nccdcmonftrationcra quandoquc noneftc dcmonftrationcm,contingeret autciTi vcrumquc , fi cllct non nccefla,

rium fcd contingcns.

diftipgucns fcientiam ab intcllcctu principio-

r.-itionc ifta

tion quarritur dc alio

Ix/tmin*!*-

giiitio vcri cerca,

(tttiones

perfeSlio intel-

eft.

folaratio-

neeft fubie^lum

quia

omni imcllcduali

&

Tertia conditio , quod natum eft habert euidentinm ex necefpirio prim euidente , eft propria,

& imiratuream. icienti£e talis,

opinioncm,

eft participatio diuinac fcientia;,

de ipfo fub

fcientia de

& quarlibetalia

,

fcimiit cc»'

ccrta, ponuniur

Sc pcrfe<5l:a operatio intcllc6tualis cft

,

monftratio fcientia dc

taiis proh»*fir.

eius

confidaentur in fcien-

Deus potcfthaberc

Quod

quod

lcientis. Sexca,

& paffiones

ncs refpeitu alicuius fcientiaE

crgo

omncm dcceptioncm

Sccunda conditio,

Scx vidfjitur

(\c.

detcrminetnr , (lcuc porcntiaper hex oniitiio- fpeciricctur nes primi fuum primam obic6bum. Secunda,qii6d ab ipfb

[finftib

ncm

pi

ahud

quod edcoonitio

dijponens ipfum ad

littui,

propria de ipfo

in fcienvia habcncc

,

quia viirus intelledualis

,

&

ergo propiictates

Itcm argujtur

VtU

ti

citcr cli cOgnofcibile perfcifliu'; ;

fcilicct

diibirationim,conucnit

lis cft

non poirunt cognofci fub^ciftun) primum.

fubiicii.

excludens

c^uccunquealio

fubietlo

naium

tjuod

,

habere cuidcfitiam ex neceffario prilis euidenrc,

eft

rum

cjuia ille eft veri

,

habcntis cuidentiam ex

tcrminis; cx primo l'oftcriorum. text.

ment.

1

1 .

Tertiaeendt' tti,.

minos ognofcmm: fcientia

cft veri

com-

quantum

Principia cognefcimm in

ter-

Acidot.

habcntis cui-

dentiam ex principiis. Quarcacondicio eft, quod fic notitia tuidcntit §iuart4 «3ditio, pefterioris caufata a priore per difcurfum fyUogiJlictm,Sc hoceft imperre(5tionis,ncceftdeperfe

fecundum fc,fed cantum fcientix non conuenit fcicntia:, nifi in illo

racione fciencix iniperfecla:,&

Vifcurfus trf efi de ranicn* fcientit.

it

intellcdtu^cui conuenit ducurrcre,&procedcrea fu. jioto ad

ignotum.

ribus diftinftis a r.itione cirentias

intcr raciones flib quihus potcft cbiKipi <juis

ordo

,

&

quis

?

&

tandcm ex

,

fit

S

ali-

C H O L

V M.

I

his quxftio

Qjtatuor has conditiones ad rationem fcientit etiam DoElorin ej.i.proLfcri-

foiuetur.

neccffirtas, requirit

pti Oxontenfi.i q.^.latcr. n.i6.

ARTICVLVS PRIMVS. ^uidrequiritur ad ratioticm fcienti^ ?

DE

^s.ftt r»tio fcientte.

primo vero cxtendendo fcientiam .id fidem, quomodo loquicur Auguftinus ij.de Trin.c. j 7. Abfit, vtfcirt nos negemm, qus tejiimonio didicimiu aliorum

;

nec rcftringendo (cicn-

tiam,vc diftinguitur contra fapientiam, Auguft.

quomo-

do Auguftinus diftinguir.ii.dcTrinicatcc.ip.ij'. quod ad [Kpicntiam pertinet ^ternarum rerum adfcientiam vero temporalium rerum coanitto rationalii. Mcdio crgo mo-

cogiiitiointetle^ualii

Ariftot

D fi.i-.sio fenniii.

•,

do accipiendo fcienciam, prout /?«>;, primoPoftcriorum tcx j.definicur, dicoquod, fcicntia eft co^mtio certa veri demonflrati

necejfarvj

mediati

vbf latius de hac re a^it.

& in

3.

^.14. «.ij.

Qucad dftinclionem ve-

ro conceptuurn in c^uiditatiiios,

& denominatiuos, &

deterC~ tjualificatfHos , ftue in determinantfs 7ninabiler, infimpiices, ac fmplicittr fimplices,

&

Vtde eumdem

EX hoc teft

ttti.d.).ei.i.^ }.

fcquitur corollariu,qu6d de nullo po-

aliud fciri,nifi de

quo pofsiit

ptus habcriivnus quidit3tiuus,&

minatiui fecundum ordincm

.ilij

quafideno-

quemdam

ipfum quidicaciuu conceptum. Vnde

habcntcs

trcs

primx

conditiones confcquuncur fcientiam cx pcr tione fubiedi

fc ra-

& obie(fli,de quo nata: funt verita-

ccs neccflatix cftc in euidcntia

non ex

ratione obiedti

inccllcvtum talem

,

,

fed ex

vcl calcm

Conccptut

plures cocc- 5"»<<'>*"'""»

ordinatx.Quarta comparationc ad

qucm

pcrficit.

ARTI

^ 'tcnomt'

;

Qu^ftio

I.

Ergo fimiliter obicAum primum' habitus eft aliquid communc ad omni.n, qux per fe refpici^ iile habitus , & non aliquid nia per ic obie(fla.

ARTICVLVS SECVNDVS. ^id requiritur ad ratiofiern j>rimi fubie^t

contincnsomnia. Confirmatur , quia alioquin non inuenirctur Con^rmatur. adiEquatio in

dlicuiui fcienti* ?

iti

QVantum quod

OhitQiimftr fe Aliemui fcrevtU.

rcicnti.e,

ad {ccundum articulum

quodcontinct virtualitcr,&

omnium

titiam

dico,

illud cft per fc obic(fium alicuius

vcritatum

pnm6 no-

illius fcicntia:.

lllud

quia in clTcntialitcrordinatis nccciTecft ea rcdaci ad aliqiiodprimumfimplicitcrrcognoA cibiliaautcm ciiiuicunqucfcientii habcnt ordi-

probo

nem

,

tandem

Principia

fi

requiritur

habitus.

fcientia n.-iturali corpus, vel ens mobilc^iu

tisaccipitura.PhiIofopho,i.l'ofter.texc.com.}7.

quod pridicatum

eognofcuntur ex terminis,ficutdidumeft,fed terminus ipfius principij cognofcitur cx rationc

vbi vult

fubieai,quia principiacognita funt per (e fccundo modo ; crgo fubieftum caditin definitiore

fionem adxquaram

y.Metaph. Sc in ifto tandem ordine ctiam ftatur ad aliquod fubicftum fimpliciter, quod cft fubicftumprincipiorum , vcl piincipij ex cuius eognitionecognofcuntur omnia pertinentia ad fcientiam , & ipfum n^ n cognofcituc

qurd ipfum habet rationcm terminantis ratioiie vtriufquc. Scd aliud cft fpcciale , quod obiedum potentix lic^t fit quandoquc mouens potcntiam, non tamen neccflaiio virtualiter coutinet in fe pcrfedlionem poteniii ; Obicdiim autcm habi-

ex aliis. Illud ergo dicitur primum fubiedtira VTimnmfuk- f(:ienti£,quod printo continet infe virtuAliter noiictum qiud. titiam pertinenttHm adfctentinm.Addnut autcm,

tus ponitur in fc virtualirei conrinerc pcrfc£tio-

Atiftot.

principij ex

primh

conti'iere, qaii ficut

primum

tft,quod

non

e^iitfpri- depcndct ab alio,(ed alia ab ipfo-,ita illud dicirur mtcommtre. prini6 continerc, qttod non depcndet ab aliis in

continendo

ncc per rationem alicuius alterius

,

contincr,hoceft,fi,perimpofl[ibile,circumfcripto

omni

alio in ratione obiedti

manet conccprus

eius,adhuc in ratione obiedli continct virtualiiet illas veticares,v. g. Ifofceles

commei

virtualiter

omnes concltifionesquasTriangulus, quia continet rationem Trianguli fcd non contiiiet prim6,quia non per primam rationem ifofceles C^e-

incft alicui fubieiko

communc tam

ncm

habirus

^j,(i(,t,

vniucrfalc pritr.6

& vocat vniuerfalem

,

ipfi

fubiedo

:

obiedum

hoc

pat aurem

eft

quam

obie
&:

habitus,

(cientix propric eft

menfura ex cjuinto AleaphyficAC.dc ad aliqutd:

non

obiedum

fic

'*"-

Ariftot.

porcntia: refpedlu eius.

Ad propoficuin ergo , quandocunque illud, quod conuenit per fe obiedo potcntix vcl habitus.puta mouercvcl terminare,vel menfurare, conuenic cuilibcr per

obiefto per rationcm

fe

propnamitunc non potcft cflc altquod vnum obici^um adaequatum

illi

& habitui

porentiz

,

fcd

aliquod commune.cuius ratio faluatur in omni-

bos

perttnem ad eamdem fcientiam,obijcit quedam ex eomparatione obieBi potentia ad obietlnrn habitm

libet

cificatur,fed per

rationcm Trianguli.

SCHOLIVM PoJlijHam refoluerat obielium

II.

primum

cnn^tu fcientis continere virtualitcr ornnia

vel fcientia

;

&reffondetquod

ieitum tam potentia tjukm

Itctt

cuiuf^«.<

,

virutuejueobhoc conue-

fcienti
& terminent a^um, & fint & potentia Tamen inter obiecia potentttpojfuntfffeplura cju£ indifferemer & niant,

quod moueant,

menfura habitus

;

,

,

prtmo refpiciuntur a potentia,reff Etu tjHornm conftderatur aliud obieBum commune.non ftc autem in obieciu fcientu,<juia vnum duntaxat ^uod ejl obieiinm primum adtquatum refbicitnr prMise per rattonem fuam , al-a zero non nifi in ^.cjueptrfe

&

virti te prirni

commune

: -s-

proinde non potejl dtci altcjuid

omrnbi-u per fe intelltgbtlibiu in tla

fcientia\fed aiiqutd continens

reliijiia.

tione obiedt

,

communitate

pfmum

intelligibile

De hac primttate

perfe

(^ adxcjua-

vide DoElorem tn jcript. Oxon.

prol.ad primum,cfr in

i.
5.^ j.«.j.

obteEli potentia potefi

&

cj.i.

fetjcj.rjr

de

videri in z.

d.7.^. n.G.

illis.quae

obieftum primura pocentiK ad potentiam, ita obiedtun :

ficut

primum habicus fe habet ad habitumifed primum obicduin potentiz cft per fe commune ad omScot. Oper. Tom. XI.

per

Ad primum

quod

,

habitu

;

fe

igitur

pci fc refpicitur atali potentia vel

& per confrquens

illi

nihil cft adacqua-

commune omnibus illi.s obicdisperfc. de vifu :efpe
tum,n1fi Ita cft

,

vuus color fit pcrfcdlior aliis , vt albedo tamen nigtedo pcr kiam propriam naturam obiilicet

citur vifui,&

non tantum

virriirc albcdinis.

Alio nv)do potentia vcl habicus iydifFcrcnter refpicit

vnum

non

alia

di

,

&

fe

prol.n.

cx con.^cqucnti virtutc primi obic-

nifi

ibi

Vidr Scot

obicda hoc modo , quod 1 3pcr rationcm fuam iclpicitur , & ^^"

phua per

pra-cisc

iUud primnm intcrpcr

fimpliciter adaequatum potcntiz

fe

obiccla cft

&

iHuUenis , ideo fimpliciter obieftum cius. Hoc modo cft diuians « nuUo motie. inrelligendum de intelleftu diuino , quia licct ,

&: h.-)bicui

turnififipri'

per feintelligac

omnia

incclligibilia

nullp rrioucturad adura inielligcndi

,

;

tamcn a mo nifi

apri-

moohic^lo fuo. Nullum etiamobiedlum fecnndarium primo cerminat per rationem propriam

adum

COntra ifta ohijcitur fic OhitSitfii'

:

y. -^**

''^'"'"" /'="

mouenr,vtI terminant. refpondeo,qu6dduplicitcr potell intciligi aliquam potenriam, fiue h.ibitura F'tenria dufe h.abeie iiidifFctcnter ad mulra pet fe obiafta. t *T*^J*^ Vno modo iicquod quodlibet corum pcr ratio- ,^ ^,^ J^^^^ nem fuam form,j|em natum cft rcfpici a potenria icii*. tali,velhabitu; & ibi niilli.meorum eftprimum obieilum potenriae,veI habinis^quianecadaqua.tum:quianecratioalicuiusvniuslaluatunnquo-

,

6.

,

'^'"'***

Geo-

fimt immediata,

&

obielfioft-

Item jcommunitcr in fcientiis aflignaturpro primo fiibicito aliquod commune ad illa.ad quaz fe cxtendit fcicntia.ficut in Mctaphydca ens ; in

Patet

circntialem interfcin cognofcibilitatcqiiia

di(5lis,

obicdo.qux tnm^n

mctiiamagnitudo, &: fic dcaliis. Ad primam obicdtionem, concedo qued primnm obiedum cft adacquatum illi potentiae, vcl habicui.cuius cft primum Et hacc ratio primita-

conclufiones cognofcuntur ex principiis.

ex

tali

[irimoobietlo ciiiufcunquefiuepotcntis,fiue

ipfius, fcd tantiim

illiusprimi

iedum

;

inrelleftui

omnibus pcr

mum

cx con(cqucnti,virtutc

& idco illud per (e adacquatum obnon

cft

aliquid

fe intelligibilibus

;

commune

fcd aliquidpri-

incdligibilc,per fe contintnsorania.

A

1

Ad

fuo.

obieitt

Prologi propofitum.Obicdum Lnbitus habct conaliqnomodo ipfumhabituiji,& eflc menfuram eius, f Met. cap.de yidali^Htd, Sc illx conditioncs funr proprix obicdo piimo h.tbitus, ncc conueniunt propric primo obieiVo Acl

Ccttditionei 4illint

noff

ttriueniunt

primo

fbieclo

tinere victualitcr

.

fotentit.

Atiltoc.

adum

extcndit habitus

habi:us

illius

commune

pcr fc obieda. Sed ,

aliquod

fit

,

obieiftura

eft in

fu:crgo,&c. Maior ptobatur: tualicer notitiam

uum

cft,non eft

,

quod

fimplicitcr

ptimum

talc virtualitercontinens

,

vt

communc aJ omnia confidc-

re,nec in fen-

quod continet

aliquam intclledtus

,

eft

vir-

moti-

,

quia vtro-

biquc affignatur adaequatio in primo obiefto refpctSlu illius , cuius cft primum obicdum. Sed quaed.-im potenti.ie indifferentcr re^iciunt per fc

quod nullum in ratione alteriosjhabitus vero fcientia; nunquam. Et idco alicui po-» tcntiaE non potcft ada:qu3fi nifi pommune per prxdicationem omnibus fubic(flis; habitui autem fcientix femper adxquatur aliquid commune fecundum vircualitatem ad omnia non autem commnnc fecundum pracdicationcm, ,

non

fic

:

Omnis

aCkas

&

IJ.

«1.1.

eft in virtute

tinet virtualiter

habicum fcientiz.Confequenriai

probatur,qu>a obicdtum intelligibilc fub ratione pcr fe intelligibilis

non habet

,

cfTe in virtute

Obicdum

intelligibile eft pet

Antccedens probatur , quia mouens diftinguitur fubiedo i moto, nihil autem in parte intellcdiua poteft diftingni fubiedoab intellcd:u:illud autcm, quod virtualiter continpc adlum , vcl habitum intelledtus , mouet intcllc£tum ad illum habitum , vxl aftura ergo quod virtualiter continet habitura intellc6t:us,non

bet cfTe per

fe in

parte intellcdiua,

ha-

& habet cfle

in nobis;quia intelligimMs,cHm volumHs,(tc\\T\Ao

de anima,text.ijj.Ergo

prascise in virtutc

phan-

gc-

fcientiae multae

&

motum funt , principium primum , tamen contra negantes probatur per rationcm duccntem ad impoffibife , quia fi negeIlla

vero propofitio > mouens

diflinEia fubteSie

,

quamuis

fit

tur,pari ratione dicctur, in quolibet

vna fccundum genus

afli-

vnum fubicdum commune illis fubicdis, communc tamen fecunduni gcnus fed cugnatur

:

fecundum fpcciem,quamfccundum fpeciem confidci-

fcientix vnius

multa diftindla rcntur , tamcn illud eius eft obiedum primum recundum fpeciem , in quo contincntur omnia aliter mclius quara in ob'cdo communi, uis

&

quod afHgnatur communitcr

in fcientiis,qua:eft

vna latio primi obiedi quac cft ada;quatio in hoc fiuc in tcrminando primo, tcrminando: fiuc in pcr fe,& non ptimo. Dcficit autcm ei ra,

&

menfurandi,& continendi & ideo licet tale communc fccundum quid poflit dici communitcr primiim obiedlum ; hoc taracn eft tio

&

tcft cfle

SCHOLIVM

II

Ohiecit ex Goffredo,ejuod ticHuum

habent vnitatcm gencris,&

ideo pertincnt ad vnamfcientiam fccunduiTige-

fccundun» i>eAus 'vnum,ejt nus:ita intali fcicntia

Ariftot.

icaftica.

cicquorum quodlibetcft obicdlum primum veCr pcftu vnius (cientia: fccundum fpeciem , poteft abftrahi vnum tale commune obic£lum:& ficuc

differtfnt fubieElo

,

(^r

poffe effe refpeilufui

froinde

mouens

vnum

cJ*

r.

& pttjjiuum & idem non

mobtle, acconfe-

<juenter neque obieiium fctbile in intelleclu poffe

mouere intelle^um ad intelligendum. Sed refpondet vnum idem , in ejuantum idem,nonpoffe fe-

&

mttl agere

& pati,mouere C^ moHerf;in inteileUto-

ne aHtem,de qua htc agitur, conftderari duo, qtio~

rum vnum

eji tmmedtatum fubieiium altertks. hac diffcultate latifftme agtt Dotior in i. Oxon.d.i.cj.j.n.^.O' n.ij./oiuit dicendo,agensdr

De

paffumpoffe

deeumdem

effe

idem,modo nonagat vniuoce. Vi-

in i.d.i.q,ic.n.ii.& d.^.q.^.ad^.

d.x^,q.i.ad

(^

i.

,

obie£buta

imperfedc refpciau illius obiefti primi , quod habet primo rationem afllgnatam, quia illud cft adaequatum in mcnfurando & continendo, Vcl

dlis fpecialibus

fcicntiac

fi

&

lib.5.q.i4.ac

nor.Scd

licct hacc diftintSio fit

bona,non tamen

cuadit difficultatem, quia nihil potcft cfle in in-

telledu obiciftiuc, ni fi vcl obiiciatur intellecaui

& ideo abftraftum ab obic-

principalitcr in fe ipfo, vcl in aliquo reprxfcnta-

fcicntiae

multarum fcientiarum fccun-

dum fpccicm, Vel

iftam itaquc fecundam inftantiam de II. phantafmacibus aliqui * dicut diftinguen- Rejponfio fubicdliuc. «liorum. do dc efTe in intcIleAu obiediue ^Hcnr.quod Secundomodo maior eft vcra;Primo modo mi-

communc,

primum fubiedlum

dum gcnus tantiim,

AD

rnius fccun-

fic:Vbi affignatur fubicfttim fcientia:

pctlu

llb.j.q.ij.&l

phantaftica.no crgo obieftum intelligibilc cob-

quiratur multa alia, ficut caufac fine quibus non.

nus

Vel eft

quodl. S.

q.t.& quod-

habitus intelle£his

gc-

»tm.

iiiflibct

&

etre in intellcdlu.

Vcl

multis autemobicdisdifFcrcntibus Ipc-

dum ebieSlio-

Ad fccundum. Scicntiac vnius fecundtim nus cft vnum primum obicdum fecundum

illae

GofFred. <]\xodl.6.q.y,

intelledus ad illam:fed motiuumeft diftin- quodl,

«flum fiibiedo a mobili:ergo tale continchs

moucnspo-r idcm fubicfto cum moto , tunc \ignum calefaciet fc per aliquid , quod eft fubicdiuc in illo , licet ad calefaftionem illam re-

,

A

inftgn-

tia.

:

Pcr hoc patet ad confirmationem

:

lo.

AUa

in intelledu; quiaeft

vniucrfale,& vniuctfalc non

fc vniucrfale.

obicclajita

dmm {tnits.

ejfe

cffc in intellcdlu;

tionc fingularis.

rata in fcientia.

ieBumfecun-

non habet

vnum ad cuius r.itionem ftat vltimatc rciblutio omnium principiorum, & conclufionum vc di-

didum

pr.»ii;;n /i.b-

,

menfuram cius,vel primo terminans,(cd aliquod

fubieftum fcienris

Vnius rcientit.

intelleftus

virtualitcr notitiam ali-

phantaftica, quia nihil ibi habct efle nifi fub ra-

,

laicc.n.^.

& in aliis

tur in fcientia,eft virtualitercontinens ipfam^vel

dlumcft. Patct ergo

q.j.prol.q.i.

crt:Quod continet

continetur praccise in aliquo, quod

•,

,

Adducunt ctiam fccundam inftantism, qnae talis

vnum quod loliim

,

Scor.

tcrminando

dcficit.

habet

habitum & fit menfura eius,& ptimotcrminans adlum eius, illud ponerctur obieftum habitus adxquatum j ita eft io fciemiis. Non enim quodUbet, quod confidera-

Vide

vnam conditioncm ha-

ad omnia ilia aHa multa , ad qua: fe

intcr alia

fi

victualitcr contincat

fecun-

quia

obiedumfcibile habct

ada!qu.-itum eflct

Ad

,

nare

nio tenr.inarct

mntitnem.

primujm

quam

Habetetiamobiedum habitustcimiad^uni eius :& hoc eftcommune obiedo

gcobiedto potcnciaeiipitur fi aliquis habitus rcrpiceret aha plura perfe obie(fVa,quorum quodlibet per rationcm propriam continerct ilUim h.ib!tum virtualiter,& eflet menfiira,& pri-

eonfir-

eft

bct, fcilicet,adaequari in

potcntia:.

h.ibitus,

Ai

fcAc

aflignatur tale

obiedtum

rcf-

vnius fccundum fpecicu), imper-

tiuo eius realiter exiftencc.

€tum

fcibile

Nunc autem obie-

non oportet primo modo

obiici

ad

hoc,vc incclligacur,quia dc nonenteeft fcientia: cr<»o

quodjl.j.q.^.

Qu^ftio 9«MM

IHt*

ergo opoitet qiiod obiiciatuf in aliqno rcprs-

d»tHr fcitn- fentatiuo,& tutK de illo argumentorrfi illnd fubtitt.

& mouct intelledlum ad

icdliuc eft in intclle(!Ju,

mouens

notitiam obicdli,quod rcpra:fcntat;ergo

& motum non

non funt

fubiedo

diftinfta

fubicdiuc in intellcdtu

eft

«juia iritcUigimus

&: cft in nobis,

,

cum volumus

;

crgo

par-

eft in

te fcnfitiuajcrgo nihil realitcr cxiftens in no-

aliquam notitiam in-

bis continet virtualiter

tellcdhis noftri, nifi aliqua fpccificaforma fcnfata

non

:

igitur 'obicftum intclligibile

quia

,

vc argutum eft prius, obiedtum intclligibile cft vniuerfale

&

,

non habet

talc efle

in in-

niii

,

II.

Hic

fpecies

txcltant

in

/ic:Qu6d fpccies intelligibilis ncc

dicitur

nec virtualiter poteft moucre intellcdlum ad aliquam notitiam fpecics aurem

formaliter

,

:

inteUcHnno-

mouerc

fenfibilis potcft

iifiam.

obiedlum

mum

cis

:

&

cum hoc

ftat

quod

intclligatur iurationc vniucrfali. Pri-

probatur

fic:

ucre , cuius vna

momoucns

quia idcm non potcft

cft prarcifa ratio

motutn

in adlu eft lale, quale

quia

,

fc

fubiedlo

tcft

&

:

:\ltcrum elTct appropriate ratio agcndi

dol

lum

paticndi

pateretur

,

,

tamen totum agcrec

& pati

quia agere

,

& alte-

,

&

totum

cft totius

;

&

fic

tocum elfet in adu , & tocum elfet in potentia. Secundum dcclaratur , qiiia phantafma eft fubicdo ab intelledtu, ipfum inouere quod fic oftenditur ; quia anima poteft confidcrari vno modo fecundum rationcm eftcntia» . fic vbique eft in corpore alio modo (ccundum rationem po-

fufficienrer diftinftum ita vt pofllt

:

&

:

tentix

muU

liplici.er

esl

& tunc

,

organicc

^\

nata pa: te corporis intclledlus,

fic eft

in (or^ort.

cuc igicur poris

fic eft

,

in dcrenni-

non organicc,

, (\

qualis eft

corporis

in nulla parte

:

fi-

potcntia cxiftcns in vna parte cor-

poten: cfte

principium mouendi

eric adlus

phos

in alia parrc corporis

,

illud

fic

quod

,

pium mouendi incelledVum ,qni fub centia:

noneft

hxc quod contadu

Terciuro declaratur fic:quia

virtu.ilis

,

luminis

him quantiim ad ditatem eius

,

cundum fuam

&

eft

narura in,

&

contingit phantafma fo-

fui

ilhid

,

quod

c coniicrfo

;

pertiner ad qui-

hoc

cft

,

in natura

quiditatcm, &: quiditas vt

fic at-

tionem vniucifalis,& apprehcnditur ab

r.i-

intelle-

dtu poflibili.

Contra lud,

funt

idcm

dem

tellcftns

efi

1 nitll» fttx' tt turforu.

,

agcns

hic ncgatur ifta opinio, quia in-

fubiefto a

eft indiftindlus

Vnde fecundum

bili.

non

eos

lem (ccundum rationem

agit

poflTi-

in pofllibi-

caufa: cfficientis

Qu6d

foliim formalicer.

Primo, contra

,

fed

dicatur,qu6d intellciSkus agens eft (blum circa phancafma:Contra , quia intclleiSus agens nihil imprimic in (i

phanta(inata.

pcr

modum

de voluntate.quia

eft ratio

naturjc

ita

;

quod

hominis non magis

,

po-

nihil eric in

quam

indifiiniftia

eft

fibi.

fubicfto

;

iJem fubicdto

Anima autcm

ergo cuicunque fub,

&

accidcns erit

inteilediua eft ca-

fubiedlo virtuci phantaftica:

;

igitur

& in-

idem illi,ergo& phai)tafinaci,quod cft in illa virtute. Quod autem dicunr, qucd intellcftus eft in nullr. parte: verum e(t determinatc , fed in qu.ilibet cft talitcr , quod cft indiftindlc. Vnde ficnt fi e(Tct in folo oigano Srotv Oper. Tom. XI.

ti.

14. Teriio.

adlus brutis

fed dc hoc alias. iftos

,

quSd non re-

qnircrentur habitus intellcdtualcs phantaftici

quia nihil in palfo

,

agcntia ordinate aguiK

quod dicunt

,

:

,

erit racio

quare

quoad

illud,

fimiliter

phantafma in

virrute intclledlus

agentis repra:fcntare vniuetfalc:Concrahoc ha-

bctur

alibi.

§i»arto.

folum

(cd

*

*

1. d.^.q.S.

&ia4.d.4;. tcrtium etiam ,negantfpecicmintcl- q.j.ad t. ligibilcm. Contra : ergo negatur mcmoria in niitt.

Quoad

^

mente,&

per confequens imago,quia

cundum tcquod

contra Auguftinum

ipfos cft

non

proles in

eft

mcntc

fic

fc-

a parcn-

n. de Trimtat.

cap.i.
Itcm fcquitur quod Angclus pcr nihil fibi innouam volitionem vel

trinfccum poteft habcrc

intelledJioncm, quia quodlibet tale eft indiltin-

dlum fubiedlo ab

qu6d

ipfo. Si dicas

adum

,

a

Deo

ergo Dcus

volitionis,qno Angcli malipcc-

carunc

Nec habetur ab

obiecflo

:

quia

fi

dicas obfc-

inouerc eos ad peccatuin,vcl errordn; er-

go non

fuit in poscftate

corum

fic

moucri;ficuc

Mcc in potcftateeonim, quod obiedum (ic mo ueret.Deindcobiec>iim volitionis & inrelledio-

eorum poteft e(Te Deus; & fic vt priui Dcus moueret ad aftuin m»him Sidicasquod pr.-Bcipui Philofophi non potucrunt hoc vidcrc Contra, crgo vcl fjlfimi cft quod credimuseis , vd printipium erit faUum, nis

;

quod

irti

dicunt Mctaphyficilc. fe cxiftens

non moucc vo-

Angelus peccare obiedto non cxiftentc ; fed fl moucbaturab obiefto hocfuitvtobiedum relocebat in eftentiadiuina, & pec confequcns fic

:

nihil

imprimlt

merc

quod (olum phantafma mouet inrelleclum arguo fic Accidens & fubiedum ;

Intellelftis

Rgens

fhaHtaftna-

Contra eos etiam

Itcm, obieftum in

ifti tria triplicitcr.

telledlus cft

tciUclus

mentc

luntatem Angcliadadlum pcccandi,quia potcft

iedum

Sjttnmo^e in-

in

il-

noftrum

fonfio.

i^nmo.

rcfpedu aftuum fecundo-

cipalitcr eifc agcns

dum

fpirituali

ferfeiHtr

,

po-

tingitur, piitcr accidentia dcfignantia habct

rtf-

Philofo-

Inttlleiltis efi

phantafia.

li

caufiuic

obiedii fingularis,quod fitpixcise tadlum fc-

Keiicifirillt

felicitas

qiiomodo exccdemus bruta quantiim

cft in

r.itione

SecunH.

mcntem fecundiim Auguftin.i 5. Trinit.c^. Aagad, & j.Qu6d dic.itur intellcdtum agcntcm prinad

habct extrinfcce hanc volitionem

in aliqua parrecorporis.

telledlus agentis

»lrori,m

&

?

fccundiim

perfcdlidimus

aliara

deccrminata parcc coiporis, poreft eire princi-

'3

Quomodo ergo

habcri in r.>cnrc.

Quarto arguitur contra

cadcm ratione concluditur,qu6d moucns motum poflunc e(Ic idem fubiedto quia liccc Ifta

to-

crgo phantafma cric pcrfecfhns quocunque adlu fccundo , qui po;

tcftatc

negctur alicubi,pari rationc nc-

fitiem fuhct-

Atitmit

&

caufa .-cquiuoca principalis

,

talis eft pcrfeftior cffcdlru

gabitur vbiquc.

ftffint effe in

ifti.

nocam cx rcpugnantia iftorum principioruin gc-

:& (i

efl:

idcm

cft

totus proceffus in adlibus humauis erit

ineuins

motum

non minus

in ifta

idem rvon potcll fimulc(Ieina<9:u,&in potcntia,quia hoc eftprincipium Metaphyficum neraliutn

©•

ciim fitin alia potentia, noii tamen

Pra:terea

cft in potcntia,

f>c

Ji)t

ita

;

minus vnum ; crgo

rum

telle(f>u.

Sjt

phantafia:, efTct fubiefto indiftindumilli potcn-

illud

fi

:

I.

,

fuit caufa illius erroris

& peccati.

Dico ergo ad iftam obiedtionera fecundam,

quod

aliquid exiftcns in intellcilu,fiiie fubicdbi-

ue,vt fpeeies intelIigibilis,vclhabitus:fiucobicdtiuc.vr illud,

quod

rclucct in

tali

tualiter notiria intelledtus.Quid

alias*dicctur.Niinc ad

Afouetis

fit,

&mo-

/«w.C^c.Nego ifta.Imora Dodtor illc.quamifte,

A

5

ciorts aii fe-

runiiam iu'

coiuinct vir- fiantinm.

coru vcrius

'pvoyioi\i\\.

KefpcnfioDo-

qiicm

lai.d.ff»].

4-

. ::

Prologi

6

in plimbus feqiutut,negat eatn in raultis, AfgtM* <*"- qiiem per eam lienri- cum ponat fpeciem intelligibilem ,

&

tr*

cum (^

Gaf.

fndHtn»

tanquam per principium ailiuum intclledliim rcduci ad aftum intelligcndi ; cum ctiam ponat yoiuqtatcm moucre intcUcdum , & c conuetfo, cJiucifimodc tamen :ciim ctiara ponat eflrniiam Angeli moucre jntcllcdum fuuro,&e. Ad probationcmdico quod fi illud eiretcon-

&

&

concluderet piopotentia, cefrum de aftu pofitum dccodcm fimplicitcr , non concliidcict ramen de codem fccundum fubicdlum,quod cft

vnumperfe^lum,

&

fic

c^c.omnium horum nouiffimum,quod

pofui, cjuafi dicitur ftgnificare fubflantiam, catere

& ait Damafcen.lib.

verofuhfiantia qualitates. orth.

cap.4. 5« bonum,fiiuflum,

fid.

naturam

alitid d'xeri6,non

dices

i

& ft aliquid

Dei,fed

ca naturam.

SCHOLIVM

IV.

Tofttjuam dixerat viatorem cognofoere perfeiliones diuinas dtflin£las

&fub

,

cularibtu per comparationem

rationibus parti-

ad perfe^iones, quA

funt in creaturis,interrogat,an etiam ita Deuspof-

fuaque attributa vt

fit

quum nihil faciat ad pafrionem.Excmplum;cahdum calefacit, & frigefcit.

nionem S .7T}omte , /ifferentii,nullam ejfe dtflinElionem, neque rationis in diuinis , &proinde intelletium perfeSlum,tjualis efl diuinm ,fton poffe cognof-

Quantura ad aftionem ca!cfacie!idi nil facit paflioncm frigoris nil , quantum ad

fuperficies

facitcalor. Sic eft in propofito,nam

cum

Socra-

habens potentiam intcllediuam informatam

tes

fpecie dicit formaliter

duo tota:totum vnum

eft

Socrates habens intellcftum.quiafccundumcos, intellcdus cft accidcns fuperadditum eirentix

anims ; cum dico idem fuppofitum habens fpectem intelHgibilcm,dico aliud totum. Nunc autem intellc£tus cum fecundum eos fit pure poteutia paflfiua.nii facit ad

adionem

tantum ad rc-eptionem

fcd

gibilis

cum

fit

:

fpecics

:

,

per

vnum,&

& recipitaiSlum intelligcndi pcr

recipic per

ergo hoc totum agit aliuJ,& concludc:Ergo :

& patitur.

«dcm per accidens agit

,

,

difiiniloipei^

refertque opi-

& attributa fub rationibus parti-

nifl in ordine

adeo quod fi non

ad perfeEtiones

late

tmpugnat hic

& infcripto

,

in

Opinio-

creatiiris, nulla effet difltnElio in diuinis.

nem hanc

creataty

effent ifla realittr difliniia

Oxtn.

in i.d.S.q.t^.

SEd vltra id

quod

,

di<3;iim cft

de intelicdlu

Deus poflit con- An ipfeDeus fubdiftindis rationibus aquocunque intel- ptSet ft

viatoris, inquirunt aliqui,

fi

^

Ie6lu,etiam diuino

formalis ratio elicicndi aftum in-

f otcntiam intcHeftiuam

cere (ffentiam

cuUrihui

cipi

quidem ad adlionem, fcd non ad rcccptionem Argnas ergo fic Socrates intelligens agit ad adioncm intcUigendi per fpecicm intelligibilcm

,

intelligendi,

tclligendi,facit :

cognofcerefe

refpeclum ad perfetiiones creatas

vcr6

intelli-

Damafc.

qut, cir'

immediatum fubicdum alterius. Poffibile eft qu6d vnum nihil faciat ad aftioncm , & rchcft

Auguft,

Si dicitur tcternMy vnM,fapiens,potens,iHflui,boniu,fpiritM4y

Axdv.totHjn perfe 4^jr:Refpondeo,hoc dcbct in-

dc toto includcnte luppofitum, & formalem rationcm agendi , non autem de toto inchidcnte duo alia tn ratione fuppofiti,quorum vnu

Dco

conccptum aliquemquafi quidicatiuum , & alios quafi pafHonum, iuxta illud Auguft.ij.Trin.c.j.

idem peraccidens. Noncnim fequirur qiiod idem fir in potcntia,& in aftu,nifi idem pet accidens,& hoc ratione altciius & alterius, Et cum fclligi

& perfe£liones vnitas in ipfb

intclle^us viatoris potcft habete de

Et iftud oportct vidcrc propter quxftionem propofitam,quia ipfa non quxrit comparando Deum ad intellcdum viaioris, fcd abfbluie dicitut ; Si Deus ex parte fui fit tale cognofcibile, dc quo poflit eflc fcientia in intclledtu proponionato ? ?

fuat ferftiiiones cognofcertfuh rationibut

farticuUribusl

Hic funt plures opiniones modo non repe- Tho.t.p. q. tam nifi vnam , de aliis autem dicetur alias, * 18. art.i. & Teiic cum dc hoc traftabitur. Dicitur fic ab vno Do- q.7.de ^ lafii d.3. 6lore,qu6d intcUedus diuinus vno fimplici con- q.I. :

ceptu potcft apprchendereadluahtcr&diftindlc

ARTICVLVS TERTIVS. t^»

Deus ppfit concipf fub ratiombHs particularibui diHin&ts a ratione ejfentid f

16. fit coacipifub

rationibus

In vno communicojKordant Doores, quod intcliedus

Clrca tcrtium articulum.

AtiDeusfof-

tcr

viatoris

non moueturad concipiendumDcum,

ius t

fimpliciter pctfedlx

& illimitatx pro-

ergo iftx imperfediones

;

m cre.nturis, tam hnpcrfecte, quam diuerfimodc reprxfcntant

illas

ficut reprxicntant

cor.ci-

lorefubrx timibusf.trttruttrtbus.

propofitioncm qu6d imqucmcunque intclledum,diuinum, ,

plura,vel c conuerfo, nifi comparet pluta ad ip-

pter cius infiniratrm

DtHI

Modo ponit talem

funt vnitx proptcr eius fimplicitatcm , quia in crcaturis fimt impcrfc£Vx , quia participatx : in

Deofunt

piniura vi»-

di pcffcftionum.

poffibile eft

&

^emodo

&

cx creaturis. Nunc autem pctfe
particnlari-

quxcunquc iiitellcdus viaroris potcft apprchcndetc de codem pluribus adibus,& diftindis. Cum igitur iinclledus viatoris, fecundum prx- An e» quA dida , ex peifedionibus creaturarura cognofcat funt in Veo, cfTentiam diuinam fub alia alia parfcdione, fejfint cognovt dijlinratione huius pctfedionis & ilHus,non vidctur fci a» abfijue rationabile quin intellcftus diuinus circa eflen- ccmfarationc tiam fuam apprehendat diftindionem huiufmo- ad extta l

pcrfedkioncs vnitas ,

ita

inDeoj&

mouent intellcdum no-

ftrum ad cognitionem iftarum; Ergointclicdus viatofis , qui non potcft illas vnitc concipetc vt funt in fe,mouctur ad

formandum diftinAos c6-

ccprus de iIlis,proportionalcs conceptibus iftaru perfcdlionum in cre.ituris,quibustamen pluribus fotmatis multipliciter qnis perfcdccoripit illnd

vcIalium,concipcice(Icntiam fimpliccm fubiftis rationibus diftindis,

nifi

comparct illam ad

alia

fam. Ad hoc habet duas ratione$,& vnam audo- Stnttntiitnt» ritatem,& aliquaexempla.Ratio fua fundarnen- gatiua frtm talis eft ifta Ab vno fimplici vno modo fc habcnte fecundum rem , fecundiam conceptioncm, non pofTunt fumi diftindiones rationum :

&

eflcntia diuina

fccundum

fc confidcrata

refpeiftum ad alia, cftfimplexomnino

,

prxtcc

& indi-

& rationc, igitur &c. Probo maiorcm, non tuncab vno fimplici , vno modo fc habcnte fccundum rem & conceptum , fumerctur vnitas,& diuerfitas. Probo minorcm. Idcm fimplcx apprchenfum fecundum fc , & abfque ftinda rc

quia

fi

;

habirudine

btuur.

Qa^ftio non pdteft apprchcndi nifi vnam & ll-npltcem rationem. Rcfponlioncm vnam,quz poflet dari ad iftam irationem,excludir,quac talis eftrconceditur qu6d ifta eilentia apprehenra omnino fecundum {e abiqne omni aha habitudine, tam adintra,qu^

I.

fiabitudlne ad a!iod,

e/? prfipertio

feciindum

pofitis.

1 8«

ad excra

Vnam

,

non

poteft apprehendi nifi

Hoc autem modo

rationem.

tur ipfaeflenria.apprehcnfioncad intellc(3:um nnre

omn.ro

alia rationc

.

(ecundum

, qua: primo funt dicomparet ca ad ulia rcaliier difFcrentia,& fecundum qucndam ordinem vni-

quam mouer

uerfa: rationcs

cx

rationibus poilibile eft intelledui,

rum

cia funt a^ualirer ifta

,

vt fic difrincla

,

rooucbunt intelledum ad concipiedum conclufio eft impoflibiiis

,

iftas

fic

ipfa fic

, & etiam quud illa non moueant intelle£lum diuinum adconcipiendum

eft impoflibilis.

Secunda

przmifmaior , ergo minor,

Non

recipitur ^ refpondentc.

Probo minorcm

^uzcunque per inrclleftum coroparantur

ratio eft

:

pet

fc^um

&

firopliciter

principaliter habet quidquid fibi conucnit fe-

cunditm quod prob.itnr

:

vt dif-

fto

non

fed

;

Hoc

perfedum.

eft fiinpliciter

autcm habetc in-

c coni)erfo:nunc

& voluncatem & hornm operationes

relle(3um

quod habcnt iftam differentiam,im6 comparationeroipfam ncceflario praEcedic ta.leejfe, difFcrentia talis ipforum. Et hoc vlreritjs probarur per fimile in rebusjquan-

compecit fimplicirer perfefto vtfimpliciicr perfeikum eft; ergo ifta hal^ct indcpendentcr,& pec

do enim

rerur ad extri, videretur in

&

:

fi

les verc abfolutz

igitur

tur,

cum

entia rationis

mutuo comparan-

fupponunt habere ej^ diftinftum fecundum

rationem.

Pro

,

confequens abfqiic comparatione ad extfa :quia

ad inuiccm comparantur, fupponuntur habere ej/i diftincflum realc

'iieKniati<'»•

quia imperfcdla dcpendcnt a pcrfe-

,

fcrentia, ipfbadlucomparandi nonconftituuntur in illo m

ntgantit.

:

principia.

igirur aliqua

:

1 1.

Sed

nititur rcfpondcre.

:

ante oninera ne-

gociationem intclle(3us

ieip(a fub tali diftinAione

&

PWw» TAth nifi duas. Prima rario eft ifta fecundum rationerointelledus&vo- tptrafrtei"* luntatis eft fundamentum diftindionis emana,/J/,^ tionum ; Filins enim non procederct nafccndo tanquam Vcrbum,& Spiritus fan£lus libcraliter tanquam Amor, nifi prxfupponetetur diftinflio intellei5lus& voluntatis, lanqpam principiorum producendi. Nunc autcm diftindio perfcnarum & emanationum non prarfiipponir aliqnam comparationem ad creaturas crgo pcr comparationem ad crcaturas non habebunt eflc talia

& vt & com-

quod

,

Diftindlio

parandum,,ip(adiftinda. fint diftinfla in eftentia diuina

Dodbor

hic nonrepliro

tur antc apprehenfionem aftualem in ipfa elTen-

Ali»frciafententU

eflentias crcatura-

realirer diftintflas.

repetit ifte

mutuo fcfc refpicicntcsjigi-

rationes,vt diftindbs

ti»

**•"»/'*''»•

Rariones alias fadas contra iftam opinionem

gotians per tc apprchendit circa effcntiam

farum

T/rti«»»

:

da comparationc ad diuerfas

Contra iftam rationem argoirur ficrQuaccunque apprehendunrur, feu comparantui , vt quatdam differentia k^t refpicicntia,prius in fua differentia exiftere fupponuntur ; inrelledlus ne-

^ux

t/elle

Tcrtiitm excmplum Efleniia diuina non conciperetur ab intclle^tu diuino fub tatione diuerfarum idearum,circumfcriptaomnimo-

plicaru

Ifta

&

Seenndnm

eft,

non diftinguerentur , nifi in- ttemflHm. cfTcnt circa aliquod idem obie-

ordinati.

quia illx rationes , quaj fant virtualiter in obic^o non per intelledum poftunt a£lualiter ex-

(^,

Secundum cxcmplum

& vcri

dum alicubi aftusrealitcr diuerfi,& ad inuicem

;

iti^ui»MHr.

nifi

,

conuenientia.

telltgere

circa eftentiam cft dif-

mucu6 ie refpicientium abCqueomni comparatione ad extra fic confidcr.-iiftis

rci

Ratio boni

feientia raiionum

re fub

& diffcrcntiz

ncm gcneris

apprehendi-

negotiarionern;(ed cir-

fic

diflinguit ea n
Iftud confirmatur per txcmpla.Primum exem- C»nprm*tU plum eft , quod fiippofita vnitate fornni fpeciei ^'L "' ?!' _* Exemftum .^. ^ ',, « ,.-,. r i> iccundumrem, mrcllcctusnon dmmguitratio- frimum.

fic

ad alfa,&

non

€lus

dum

apprchenfam (ccunduni fe& vna ratione tanrum, intelle^us poftea ncgotians eomparat ipfuni fub vna ratione ad fcipfam, fub

ca ellcntiam

prtd^eatiad fubieElum in rebui eom-

Videtur planc mtcntio fiia,quod intelle-

habendo

deread extra

non

&

cflet

;

comparadepcn-

formalirer, neceiraiii

ifta

ficut

habendo

ifta

relatiuum acorrclatiuo

,

&

mcr^ a!-fblututn,im6 ab co dependei ct,

eo eonuerfo

:

ficut correlatiua aequc

routuo

depcndent.

ifta

opinionc

eft alia rario

&

commimis

antiqua, talis:Cuicunque diftindtioni rarionis in

Ad

primaro iftarum refpondet

fic

:

quod cirquod ha-

diftin(flio rationis furoitur

ad

bus intcllcdlus

aliquo correfpondet diftindio realis in

aliis, illa

,

illud '

illa diftindla rcalitcr.

per comparationcm Iftud probatur pcr fimi-

&

finiftro in columna & animali le de dextro finis in pundo rcfpcftu de ratione principij diucrfarum lineaium , nunc autem ifts perfe:

&

tliones diftingunntur in

nem,

Dco fecundum

ratio-

& correfpondent eis in creatura aliqua

ftindla realitcr:

eigo

ifta

di-

diftindio rationis in

Deo lo. 'i

fl"'''

1

I

tionum

:

i^uando fuertt ctnfidertUA , &c.

difpofitHTH in immateri/tltbiu

tunc redHcuntnr ad

nuUni moduterit

,

vnam

intentionem omnino,

&

tjuopr^tdicatMm dtfiinguatur k

&

fpira-

vt cft ratio principiandi ipfas emanationes

habitudine ad iftis

diucrfli principia iftarnro

i^»

emana-

in creatura, concipit illam cfTenti.nm fub

rationibusprincipiandi,quz funt inteHe^u*

& voluntas. Qua: autem catalibi

:

fit

ifta

proportio expli-

quod produftioni naturz

fubitcio etiam dtfpofito extra intelleUHm :fed nul-

ncicflaria nulla pricfuppofita

lam differentiam intelligit intelleElut inter ea mfi fecundum cjuod rectpn difpofitionem difpofitum.vt dko,qMorHm froportio eji ad inHicetn,ficHt

rem amoris neccflario

&

;

produdio amioris in volunnoftra : idco Deus apprehcndcns cfTcntiam,

tioni Spiritus fan&i,

mento

&

fed

,

produdlio verbi in intcllcd^u noftro tate

59. vbi dicit

•

i

& voluntntis

folum fub rationf eflcntii dininc,vt ci coniungitur rcfpcdus talis realis; fcd quia ipfis emanationibus rccundurn quandam proportioncm.rcfpondentaliqux emanationes in crcatis , pura generationi Filij,

fumetur in quocunque intellcftu per comparationcm ad illa diftint^a in re. Proiftoeft auftoritas Auerrois ii.Met.comdifpofitio

Aterr.

11.

Rejfcndftad bct rationero nrincipiandi emanationes perfona- fr"»-"»ratientm. , • r n- 1r Ics, non apprcncndttur lub nus diuerits rationi-

cnmfcripra habitudine ad extra

Filius producitur

cft alia

:

& vcrbi eft

produdkioni au-

prcfuppofita. Si«

prodntfHonc prima,

mili Hiodo produdiionis

\

erbi

& ide6 (i-

& naturar; Spiritus fan A 4

Prologi

8 •yoiuntatis diuinx.

funtformalitcr altcriusracionis, quia liccc habcant cflentiam vnius rationis , tamcn confti-

0^°"^ autem

Prohatin du-

& voUmras non prx-

intelle£lus

le{tum irvo.

fnpponuntur diftincfla fecundum rationcm ipfis emanacionibuSjhocprobaturdupliicitcr.Veibum

Imutem

gft

Veo neu

in

di-

cedtnter

omnium

exprcffiuum ^

,

ad

froanationes.

&

quae in eirentia,

,

,,:

.

:

»^

.

•

i

:

ftinclio accipi in intelledlu diiiino quodainmodo prxcedcns produdionem vcibi Anrccedcns confitmatur per Auguftinum 6.deTrin. cap.vkimo , vbi dicit quod FierbHrn ef} ars Patrij plena OTnninm ratiottum viuentmm.Sccimdo fic:quia diftindio fccundum rationjm non poceft elTe nifi pcr aUqucm adum intclligendi primus autcm a<Susintelligendi in Deoeft principium emana:

Auguft.

:

tionis Verbi.fuppofita proprietate relatiua,

Vcrbumproducatur

cum

& aftu nacurali

naturaliter,

ipfius intclle(^usjergo nullo a6iu quafi

prscedcr

te po(cft habcri alia diftindlio rationis ad intri.

^d riuionem pcundam.

Ad fecundam \\[y^^

rationcm refpondet:quia quod-

iftorum quantiim ad perfc
quam

importat,

Dco fine comparationead

eft in

indepcndcnter apptehenditur:fed apprehendcndo fic cftentiam non apprchcnditur cxtra,5c

lic

qux poflrunt

fub diftinftis rationibus, fed omnes diftingui per

comparationem ad extra

hendentur tunc

,

apprc-

& indiftindx fub vna

vt vnitx

fimplici ratione infinitatiseirentiajdiuinx.

X$'

Contra primam rationem p*im6 arguo fic Quidquid vnius rationis exiftcs poteft cire principium ^uo producendi plura fuppofita in vna natura, ipfum nondetcrminatur cx fe in rationc

Jitclenten-

ccndorum. Pacet propofitio.tam in caufa xan\~ r ir \ *^^^^' quan^ vnuioca, potente m pluri lucceiliuc vcl fimul nunc autem,per tc, cfientia vnius rationis exift£ns,antcquam comparctur adalia ex-

:

principij ad deccrminataiTi pluralicatem produfta tmireba-

tur

a

Scoto

.*'

<

t

:

trinfeca,eft

principium producendi plura fuppo-

fica in

natura eadem diuina

priori

non dctcrminatur ad

Ergo

:

ipfa in illo

certara pluralitatcm

fuppofitorum produccndorum Ergo non repugnac fibi quantum cft cx fe , cfle principium qua producendi plura fuppofita quam duo fcd cuiufcunque ipfa cx fc poccft cilc principium cjuo ;

tutintur formalitcr rclationibus

producendi.illud fimpliciterpiotcft produci pofita in diuinis quara

iicccflarium

nas Ktfpomtent ildMerfarij

Prim».

;

Er-

fimpliciter poflibilc cft producerc plura fup-

quam

Hic fibi

:

duo

Ergo necefte

\

&

fi

poffibile

eft cflc plurcs

,

crgo

peiio-

Sic ergo

modo

diccrecur

:Quod quamuis non repugnet

cxfirjtamcn repugnac

cx relationibns,fi-

fibi

ne quibus non cft principium (juo-.non ciiim poteft fundare prim6 nifi deccrminatas relationes produccndi detcrminatas perfonas, quia ilix lelationcs funt alterius rationis

5

& aliqaod vniim

poccftdcrcrminari ex

fe ad aliquam pluralicaccm diucrforum fecundimi racioncm,& ideo liccc ex fenon dctcrminecur adfuppofica produda, tamcn dctcrminatur pcr relationcm.

tuimdt.

Alitcr dicerecur

qu6d maior

dicit ifta plura eflc ipfas

illa

veritatcm

,

quia ad

illas

produ(5liones altcrius indcterminata pluralitate poteft aliquid riias

vnum

mcdianttbus

detcrminari cx

<5larum

illii

ad ptoda&i

,

na dettrmi-

naturadplie. alia ra diuerftt rationis.

pcrfonarum produ-

patet,

,

§litemodeif~ fcntia diui'

dicic :

produdtioncs. Tci tia di-

fi

omncm

oportct

pluralitaccm rcduccre ad vnicacem

&

,

ab

Varij

modi

dieendt.

illo

vno non funt ptimo infinica. Contra primam refponfioncm accipicndorfw

14-

ftridiflime in diuinis , prout resrclatiua diftin- Jmpufuatur guitur i rc abfoIuta,reIationes in producentibus primus me-

nondiffcrimt realitcr a produdionibus adiuis, vtfuppono adpr^fcns.Ergo diccre eflentiam de-

dus.

tcrminari ad tot produdiones adiuas per tot rclationes alterius rationis,eftdiccre idcra rcaliter

dctcrminare aliquid ad fcipfum

ncc pcr iftas produdiones pafliuas.quiacorrelatiua funtomnirnodo fimul natora,& perconfequcns vnum nondeterminac fundamentum ad reliquum. Pra:ccrea ptima ratio , quare aliquid potcn: producere,eft,quia habct principium tjuo produFrima ratto dionis,non cnim ipfum principium tjuoti tribuit prvdKCtndi aliquam virtutcm principioi^fMo; fed c conucrfb: fft prtneipiA crgo quod habens hoc principuunTia poteft nifi qaO. jndcterminatas produdiones , oportec inucnire racione in principio t]uo. Vnde enim eft fimplificer vcrum,qu6d illud cft quo aliquid poceil ad h.inc qua: eft poflibiIis,co eft fimpliciter impof:

adliuas, detcrminatur adtot

ad illam

fibilicas

,

qua;eft

omnino

impofllbiiis:

adiua nnllo modo fit princi-» pium tjuo.nec decerminariuum eius , vt principiiim ^«o.fequicur quod per racionem relationis

cum

crgo

relatio

modo

nulio tatis

habebitur pcr

quarram

.-id

pei

Ibnam,

fe ratio impoflibili-

nec pcr

ficui

fc ratio

pofllbilitatis ad tertiam.

Contra fccundam rcfponfionem

non

vidctur eirc alterins tacionis

nifi

habcat

^.'
eft

;

nunc

omnino

Contra tertiam rationem

;

quia

illj

re,

fftnfi».

piin-

& fiiuili-

&:c.

Trrtia rrftS-

fimiliter poflct dict, fio impi'g>in-

natura ignis

fit

omnino

alretius rationis,

in cis vnius rationis

cnini ibi vltima conftitutiua in

ptimo diuctfa

turpriiittr.

igncsqnatuum ad proprieta-

res indinidualcs funt

fiint

per

ignciras ita pcr fe cft detcrminara ad pui-

res ignes

licet

auteiii,

vnius rationis,

terminus formalis;ergo,

quod

In.pugnatur fectmda rt-

;

dudioncs formaliter cipiurn

If.

produdio

,

,

principium altcrins raiionis, vel terminumforqaia hsec (bla videnturdiftinguere pro-

malcm

ejfe

:

illa

indiuiduali

ficut h!c,&; eft ita;im6

Inc vna natura in diftindis petfonaHccr

,

magis

quam

ibi in diftindis indinidu.-ilitcr.

Item /ccundo

ficjSi jd eft

idcm

c conucrfo,oppofitum includit

ratione,per te;ergo in

ucnit vni,&

quia produ-

ica eft

,

illo

A",

&

Srfund^. Htne.

difitit-

contradidionem: Uioncfbtma-

omnem rcfpcdum eflcnciit

& voluntas funt

x6.

B omnino rc,

5c ratione, quidquid conuenit y1 conucnit

pcr te

,

Vna

?

de-

quod aurem fupponitur idcm omnino corum,qui

,

funt alterius rationis

& vltc-

fe

poflfit

deicrniinari adcertampluralitatcm

tclledus

non habet

refponfioncsquxrunt.quo-

tres

qua: cft vnius rationis

cit ifta plura eflj rclaciones

(ed antc

racionis,

,

plura cfle rclacioncs in prodncentibns

ift.i

rcs func alccrius racionis,licet produdlafint vnius

:

iftac

efltntia

vera,quando principium ^uo fe habet ad produdioncs plurcs ^nius racionis quando autem produdioncs plueft

quac funt alte-

terminari ad plura alterius racionis

tcr

trcs in diuinis.

,

pcrfonac TcrrH,

rins rationis.

:

go

modo, quod

Diccretnr adhuctcrtio

'n\

crpo in Verbo iam pro"^ ,./,. r. dudo mtclligic Dcus quxcunquc diftmctamtellccflu intcUigit non ergo poteft alia adnalis diyQjuntate contincntur

fttnrut ante-

pot«ft produci nifi produdione.

«fiiim

&

flicittrintil'

non

fandiis producitat neccfrari6 alia ptoclu£lione prxfuppofua , ideo modo fimili produftioni

ad extra.in-

omnino idcm

in rc

&

primo, quidquid con-

alij fcd in illo priori ptoducuntur, perfonx ; per tc crgo in illa ptodndionc voluntas principium gignendi Vcfbuni, ;

iiciit

li

v'l! n/as

cfjetpiia/ipiri Filij

,

(2?'

telleilii:

/'»-

Spi-

ritusfn'ici:.

Qu^ftio ficutraem6ria;&

memoria

ita.

fpirandi Spiritum

(an£tum,ficut voluntasjcrgo prima peribna pro-

ex piodudione fua formali non


Angaft.

Kec

filius

e(l

pro-

prie verbum , quia ratio vsrbi includit notitiam cxprcdam pcr adlum mcmorix.Vnde Auguftin.

de Trinit. cap.

ij.

i f .

Verhum nolirum de

nojirn

m»zis efet fcientta nafcitur , (juemadmodum Hlud defcientia itMg» qiiam Tatris natttm efl : nec prima pcrfbna produc^a

fapiens defc,Ied de Filio:quia elTe fapicntcm in-

cx produdionc fua reali magis SpirituS fandus ; qiiia

crir

imago quam

fecundum omnes.Spiritus

fandus acquc eil iimilis Patri (icut Filius , & q^oad iioc non minus imago (td non ptocedic :

vt (imilis

Kee

Spiritus

ftinBus fn»' fis erit do-

»um

^Hi/H

amor a

quam

non magis erit donum quia racio doni non comperit fibi

Filius

,

reali

,

propcer libcrtatcm in fuo principio pcodu-

cendi,& tas eft

iam illatum

ficut

cft

non magis volunquam me-

principium producendi ipfam

moria. £c Auguft.

vt nocitia k nocitia, fed vc

voluntatc. SimiUter Spiriius fandlus cx

procefEone fua nifi

tiliui.

non

quia

,

nientia

,

qux

ita

ill.ica fiint

& concra

videntur inconue-

Vnde

Sandbos.

Auguft.5. de

primam diftindioFilium& Spititumfan^um,^«M Spi-

Trtnitate cap.i^. aifignans

ncra inter

ritiu fanSltu

Richarj.

non Jicutfilius

modo natH4 ,fed quomodo

exiit

;

enim non quo-

dattts.ic Rich^rd.).^/;

7H»(>.c4!^.i(S.difFusc tra(Skat,quomodo plcnitudo

(apientiae potcft efle in

vna perfona , non autcm

plcnitudo charitatis,& idco pcrfona prima, qus maxime producitur pet adlum intcUcdus,vci (apientia:,

lem

producitur ab vnaperfonajfecunda au-

quae producitur per

,

a6lum voluntacis , vel

charitacis producitur a duabus.

*7-

Itera terti6 fic

:

&

& Spiricus

non habent

diftindlio-

iam pofitx

Jmfugnntur

fanfti

tertii re^ors-

nem in Ubertatc, quia in creatis aftus voUuitati j

po

ttrti».

iam eUcitus

in

efft

quaedam quaUtas naturaUs in

eft

voluntate.ficut intelledio in intellc6tu:Sed difibi, cft in prinfecentia Ubcrtatis qu£C eft hic

&

^ued tiss

Spiri-

fnnHus

:

fi

cftaUadiftindkio

fpiratur & , quod Spiritus fan&us Ubcrc non Uberi , fed naturaUtcr , oportct hanc

in hoc

preduettti r

liberi,nen Ti-

adkuum Eigo

cipiis iftorum

fiUus

lius^pritur tx

diffcrentiara eifc in per fc principio

diuerfitat*

hic

frintif^.

& ibi

;

non

ergo

ftinftum;nec valet

omnimodo idcm

eft

ifta

produccndi indi-

diftindio pcr rclationjs,

quiavtrobique rclatio ellcntiaUtcr rcfpicit rclationem oppofitam. Rationes, quibas probat quod diftinftio raT>uiu rMi»- tionis non poteft prxcedcre produdionem Verdesn.tt.fo- bi,non cogunt:quod enim dicit, quod qujccunfitM ni eonfludtrt ofien

j

prior origine fiUo nouit (e ipfum,ita vt

nouit omnia in

Ad ne

T»ter omferfe-

cxprcflluum diftindlc co-

Sirffondttur

,rum,qua:in voluncate

& medcntiacontinentur.

rationibtts

non

intcllcdionem di- Adfrimnm.

nuUam

(cquicur ibi,

clfc

verum,tamcn

ftindam ance Verbumprodu(9:um, quianon

lum

fo-

a Pacre in (c cft eifcncia , fcd etiam inteUi-

gcntia,&a:qucdiftin£taomnino,ficut gcnria Vcrbi

idc6

,

eft intclH-

quia cnim diftinias funt in Patre,

fic diftindia:

comunicantur FiUo.Match.

Omnia mihi traditafunt a

11.

auccm adducit cx Auguftino qu^d ars 'Patris. Rcfpondco , fic eft ais Patris, ficut eft fapientia Patris : quaUccr autcm intelUgendum fit, quod fit (apientia Patris.Auguftin.cxponit lib.^.dcTrinit.cap.). Ita cticitur filius fapieniia patris,quomodo dicttur lumen Paeft

quemadmodHm Itmen de lumine

,ideft,

vtrMmque vnum iumenfit

,

&

tia de fapientia,& vtrumtjue

ergo

Matth.

Patre,Scc.

Quod

Ferbum

tris

it.

S^Htmod» Fi. lius eji nrs

C^ fapitntia Ptttrts.

Auguft.

&

,

fapien-

intelligitur

vna fapientia

non

:

plcna rationum,quafi iUa: ra-

cft ars Pacris

tioncs dift)n(5tx fint in (blo Verbo , imo funt acquc diftinda: in inteUigcntra Patris, vt Patris.

Scd

ita

propter

compctunt FiUo per appropriationem vi produ(flionts fua: cft no-

hocquod ci.

dctcrminatiua corum.qua: habituaUtcrcon-

tincntur in mcmoriapaterna: IntcUigcntia au-

tcm

Patris

non habet rationcm

fic

produ£U

,

U-

cetipfa vt improdu(fla habcat rationes omniiim

produdlorum cognofccndorum.

Ad aUam mus

rationcm,quando accipit quod prieft principium

adlus intclUgcndi in diuinis

ptoduccndi Vcrbum ifta eft falfadupUciccr; Piimo, quia nuUusadtus intcHigendi propric eft principium produccndi Vetbum. Sccundo.quia ,

non

primus. Probatio primi

30.

Ad

Primus «nf«r

:

fecundX

r»ttonem.

1»/»^»

quia aut intelUgit gendi non

modo, nuUo modo eft piincipiom cum

cipatiuum, fiue produ(Sl:iuum,fiue primo fiue fccundo;{cd

Verlium.

omne

Hoc ampUus

tri

clicitiuc

ita

;

&

quod

ficut Filius

non

ell

Pa-

principium cUcicndi aUqucm adlum Patris, ita ncc cft fibi ratio obiedHua neceirario requifita ad aUqucm adtum cius Patcr aU^quo

modo

:

enim tam obicftum quam principiii elicitinum omnis operationis lux hibct in fc,& a fe. Ergo fipoflibilecft

nes

,

Patrem nollc

diftinftciftas ratio-

fiue elTentjam fub iftis

;

fic diftindlc

nolfc

gere.ncc

aiam

dicere

parebit infcrius

non

cft

originc intelle(flio diftincfta Patris

Ciim

InttlleHin Tiitrisfrt.ce-

:

di:non fequitur,quia quorumcunquc*adtuiim inprincipium,

tel!c(fbus eft

omnium

primus

ligit,fi>i diligit

tcnieeret Patri (c ipIo,Icd

: ,

& ficut infcrt,quod tunc Pater

fi

Fiiins in-

non de Patcr non

eflct fapicns

de FiUo:ita (equitur qu6d

habet in fe obiedum imeUed^ionis

(i

fuae.non ecit

vt Pacris.

crgo primoatfVu intelligen-

a(flum incelledus

U'cct ifte

nir.c»p.7.
,

arguit qtvJd naturalitcr producitnr pcr

Filio.

if.de Tri-

vbi

intcIIed1ioaliqn,i eft formalis ra-

modum naturae.Vcl

Auguftinum

,

intelli-

cxprimendi Vcibum. Sccundum patct cx diftis: quia adlumproducendi Verbum pr.Tcedit

cipium per

iftud pet

aliquod

tio

neccflario fibi competit, prout eft prior origine

Confirmatur

ejl

a(5lum inieUigendi eflc principium ^uo produ- prineiflum cendi Vcrbum.vt ptincipium.id eft,a6lum prin- frodiicendi

qu6d

poHibilcm habet a fc , vt eft hoc i fe , tam obieftiui, ,

nu.

clfct

dcclarabitur

qu^m

Angttft.

Ofpofttis,

Kclpondctur quod Ucet hoc

principium.

fibi

prior origine Filio

frttr origint t^trbo.

primam pro hacconcUifio-

ratiouetn cius

quod Vcrbum

cft

,

ncm modum

Hienem h»k fe , vt

het

prior

qucDcus intelUgit.inteUcftu diftindlo^inteUigit Vcrbo iam produfto, videturelTc falfum quia Patcr omncm operationem & fecundum om,

utm

fic

(e ipfo.

intelligere fit ipfitis intcUigentiVfecundiim Auguftinum ij.de Trinit.cap.y. dico in- Aucufl. tclUgcnciam.qua incclUgimus pioducere autcm Vcrbum, (eu haberc principium formale producendi,nonconuciiit intclUgenciac, fed mcmoria*: ergo ncucro modo aliquis ailus iniclUgcndi cft

:

dit.

Auguft.

.Nouit omnta Deus paier in fe ipfo,nouit in filio , infeipfo tanquam Je ipfum : crgo vt ciim I

titia

produdlioncs FiUj

obicdum lapieutia:. Itera cap*

cUidit in le haberc

Sftritt4s ffft-

Suf.

I.

uus

,

fit

eorii cft prin-

dit

pradu-

liiontm Verbi.

poteft dici,qu6d

a(3:us intclligcndi produ(£l:i-

non ramen primus

aiflus intelligendi

,

fed

piior eft aftus intclligendi,vt eft in Patre.

Contra refponfioncm ad fccundam rationcm,

cum

dicitur hic

fc(5tionis pcr ifta

quod ,

ijuidquid importatur pcr-

cft in

paratione ad extti

:

Deo

abiquc omni com-

Qua:ro an

illud

quod impoitatui

Reiponjio itd

fecuniinm

raiitmm 11.

nu,

imftt'

gntttui-

Prologi

lO

poifatur fotmaiitet fccundum rationcm intelle(5tus,& illud

quod foimaliter importatur pcrra-

tior.em volunratis

Deo

fint in

compara-

fine tali

tionc; Si non.ergo intcllcdus fccimdiim

iicm fuanj fotmalcm non volunfi^

rcr.ncc voluntas

,

>.o>i

vi< uxUier

P'd for,n»li.

quotl 1:1

non

(Itnifi

ratio-.

cll pcrfedlio limplici-

&

fcquitur ncc aliquid eorumi vnica perfedio fimpliciterjfo-

cllcntiadiuinii.l^robatur conlcquentia,

fciiii ct

hxc

piopofitio cft falfa. Probatio Poflibilc cfl Comf Br»tx intcUcdlum per aliqiiem adlum coraparare ali- ptr intllUtlU quid ad aliud prim6 intcUigo fic, qttod nec illa vt dijlinSfi prius lunt comparata cx nacura rei,nec per aduin prifuppftnurt. tur dijltncln priorcm incellcd\us,(Sc primum patet, quia alioante compitquinnulla po(rcntcompaiari,nili habcncia com- rationem. parationcm rcalem:& fecundum patcc:quia alio:

;

c]uin antc

oumcm adtum

comparan-

intcllcdlns

& ficin infinitum

tcrin D'A.rit-

quia fimpliciccr

UtnHntiir.

ipfum ftd: hmpliciter quodlibet,quod meliusefl ipfum quam non ip(um:crgo fimplicicer mclius efl ellc

in coiiiparatis rclatio rationis,quia tuiic

non inctlligentcm formaliccr quam intcUigcnScquitur igitur quod clic inccUigcntein formalicer non fic perfcdiiofimpiicitcr j&: fic cffec dealiis.Conicquens cft f;ill'um,&: contta Anfelmum in Aiono, cap. { vbi ponic regulam Jc

per confequcns vt

icr,(cd

taiuum

pcrfedum non

virtualitcr

:

formali-

cil tale

crs^o viitiialiicr

,

t.eai.

ApJ^elm.

i

.

qux concedenda func propric de lJeo;quod ijcuc rcmoucndum cft ab ipfo quidquid non eft melius ipfum quarn non iplTim ciufmodi funt

his>

,

Aaguft.

cum & Auguftinum

plura talia fccundum

i$.

de

Trin,cap.4.

Vincntia ron viuentibnti^c pnfeac per h<ec , tjtioniain in rehm , creatis creatoretn fine duhuAtione prdpo/iirniis, rcntia iniiicitmti*

oportei

eum ftunme

viuere

& intelligere & ,

tpfHmvotenttJJlmurn,tufttjfrinum

,

Si

Sic.

tjfe

iuucm

quod intellcdlus fccundum firam rai;onem formalem eft in Deo abfquc compara' tione ad cxcra i & voluntas fecundum fuam raCGnceaitur

rioncin forraalpni

ciim intcIledWs

,

formaliter intclleiaus

cuc fccundum

Auiccn.

humanitai

eji

qiiujjjibfc[ue

fit

tantum

& volunras, voluncas, Ci-

;

Auicennam

Metaphyf. cap. i. tantum humanitoi , lequitut tunc j.

comparationc ad cxtra

cft

aliqua

Confirmiftur,

iftud,

iJtercontenta in aliquo

aon

poccntia nr.i\hcr

diftinguit

:

quia

licet

aliqua virrua-

non diftingnantur, quia camen fi finc in eo for-

^ :xi^a!ilixe\:,cum ailiu fep.iret

guat, j.

cj-

dijiin-

Metaphyfhabebunt aliquam diftindio-

t)cm,qu6d

aiiam vlteriorem habe.mc cx colla-

fi

tione intellcclus i
citquodnonfit omnino indiftindia ncabfquccompaiacione ad extra. Item,

hnfugnniur S^entiit non

facit vnitTn

ptr fe cunt

ri^

facic

pcr

ipfa efTencia diuina

;

quia ctiam relacio rcalis.de

dicit per fc fcibile

,

fcictur dc

uis:(cd illa

non

Deo

ratione rciationis racio-

pcrfedio flmplicitcr,quiailla cft fimul natura cum ccrmino ergo nulla pcrfedio limpliciter eft fcibilis de Dcu. Icem tcrtioicomparare ad cxrra conuenit intcUcdui , vc ert intelledlus formaliccr, non vt cft

:

&

& ruuone ab ipla cflencia, compararct ad excr^:ergo impodibilc eft per adliim comparandi habeic forpialem racionem intelledlus vtintellcd>us. Coneft

indiftinftus rc

qujatunc

cflentia

iequentiapatcr,quia racio formalis pocentiae

illa

prff

fintentiA

odduliiu,kri;

17.

non

habctur pcr adtum cius, fcd magis c conuerfo. Ad raciones,quas adducunt pro fc,RcfponJeo,

53-

rum fcciindum

ali.un

rclationcm raiionjs, &c

nuuuo

leicrefpicicntium,

f"e-

cuiidum illam rclationem rationis crgo alia comparatio aliquorum vt mutuo fe rcfpicientium (ccundum habitudincm raiionis, non pra::

fupponic in comparacis aliquam relationtm rationis , per confcquens ncc difrerentiam ra-

&

tionistquia omnisdiifetentia rationis piopric lo-

quendo eft fccundum relationcs rationio intcl- SoUm diiUiilcdlus cnim non potcf]: caufare in rcbus diffc- itionetn yatitnis po>«[l rentias fecundum abfoluta,fed tantum fecundum :

relacioncs

quas caulat in obicdlo per adlmii

,

confidcrandi.

qaod nonconcIuJunt. Adprimum, cum

dicic

improbando racionem dacam,vbi eft tota vis icfponfionis, quod comparata per incellcdlum, vt diftinfta^ n5 fupponuntur diftinciionem hahcre:

instUfclus c.iufare iH r»,

bus.

Probacionem fuam derelatis realitcr duco ad Vrohf.icmm oppofitum fic. Rehuioncs rcales oppofita* , vel prirrii rntioiits durit a.i rclatiuii vt rclaciua non prius habent ditfcren- cppoftum. tiam realem , quam comparcncur vt mucuo (&Ce Relatitia vt ,

refpicientia rcaliter :quia ipfacomparatio rcalis tuHan.ndif eorum eft diftcrcncia realis eorum:crgo a fimili, ferunt ante rcl itioncs rationis oppofirn: vcl rclatiua,vcrclatiiia

non

,

netn.

conferantur mucuo fecimdum rationem.

Patec ergo

quod non

valcc eius probacio de rc- Ahfoltitn difquia res abfolucx non includunt ferimt ante refpcdtiun,& idco polliinthabcre differen- tomparatio-

bus abfolutis dc

cempttrati}-

prius h.abenc diffcrenciam rationis,

fe

,

ciam prioicm comparacione ipforum

;

fcd aliqua

nem.

ciuia r.irionis, fortc omnia, includuntrcfpedlum ; & idco differjntia eorum prima, vc fic comparacio eorum fecundimirationcm. Ec prirna illa propofitio de rcbus abfohuis,

rationis cft

diftindlio ablbluta ptieccdat rclationem rcalem,

non (amcn

in

omnibus quia non :

in perfonis,fc-

cundum ipfl!m,& fccundum alioscommuniter: ibi prin\^ dificrcntia eft

nes reales

;

fcd

fi

hoc

S'c,n omtiii

d'Jlinaio.zL'-

foiuta liie

pncc

rii.iUra

rd.itioncpj,

fecundum relatio, quod dific-

fit prima per relaciones ablqnc nmni diflindtionc priorc , mulio magis eftpoftibilein relatis fccundiim rationcm: quorum omnis diiferencia eft fccundiim rclacio-

Deo

tantum

Reffffaditad

iion

fentia fub reJacione rationis

non cric per fe fcibile nifi ratione altcriiis p.artis , non r.itionc cflentix , qnia omnino idcm concepcus non fciturpcrfe de fc ipfo:ergo

raticnts

ifla

piima comparatio eoriim fccundum relatjoncm rationis , ifta autcm eft comparacio co-

quia

de

rcrtio.

ancc

qua magis viderecur,non facit per feconccptum ynum cum fundamenco crgo Ci totum iftud ef:

riitio-

lic

viiiucrniliccraccepta,ift falfa:quia hccc in multis cft rclatio

vnum concepcum cum

le

,

ndn fupponicm

cflct

re $c racio-

comparatio ad extra,quoe

non

rationis,

frcundo.

fpecfu

illa

fufti-

,

ilhim prim.im comparationcm

quam

diftindiio eoruin.

Ec confirmatur

di pra:cedcrcc alius

cft polTibilc

rcntia aliqua rclatiuorum rcales

,

nem. maior ifhi, qu.i: iam improbata cft, efadhuc non fcquitur conclufio ; quia fi comparatio cfret adlus reflcxus fiiper rclationcsi Irem,fi

vera

fet

,

rationis priiis caufacas in obicdto

nis

,

poilent

adtum alium

relationcs eflc in cflentia per

priorem,& tunc non fcquiturquod

illa;

ratio-

cflcnc in

eflcnciapcr naturam rei.Quodcciam addit,qu6d illa fic

cxiftcncia in intcUcdtu diuino

incclledlum diuinum

fum

eft,

comparandum

quia nec lelationes icales

efTcntia cx niuura rei

num

.id

moucrenc

,

fe

,

fal-

Solti effenti»

diutna moHct intelleiiii liiuintn/i.

qu;c funt in

moiient intcUcdtum diui-

ad cognofcendum fc,fcd folacffentiadiuina

mouec inrclledtum diuinum ad cpxcunque coS5'

gnofcenda.

Ad quacro

$oluit'*r

fecund.im rationcm :

Aut

,

qux comnuinis

alia cft diilindtio

eft,

utionis in eadem pofitan.i rc.cui

f'-

cunda rMio 9.

Qu^ftio L rCjCulnon correfpondet diftinftio realis fn aliis: ? Si non:crgo maior ifta ablblutcinfcrt

accipi finc refpedtu ad extra,

iftam.:qu6d omnis difFercntia rationis fumiiur pcr comparationem ad diilinda re , tunc patet quodin maiorc petitur conclutio, cftnegand3,a ncgantc concIulionem.Si fic.ergopotcft

ftindtionem rationum

concipi fub diftindla ratione abique paratione adplura.

omni com-

quod obicdum concipiatur fuh ratione qinc non dicit refpe^um ad aliud,

Item alia

ad hoc

,

non oportctobicilum ipfum comparari ad alJud: fcd non omnis relatio rationis dicit rcfpciftum obiccli ad extra , quia tunc non polTct clTc di-

&

ftindiorationis

, nifi intcr diftinda rcalirer , pcr confcqucns relatio identitatis non cffct rcla-

dicit

refpedum ad

Ad

3^.

ex diftindis rebus in crcatis

& cx

,

rationes

non

fcd

:

non

intclligereobiedum

cio),

refpedum ad extr^. Ideo »rdintadtX' poteft diftindio illorum habcti (inetali tra.

refpedu.

Quantum crgo ad iftum articulum conccdo qnod abfquc omni comparatione cflcntia: diuina: ad cxtra potcft in Dcohaberi , non tantum conccptos quiditaiiuus fiuc cftcntii, vciiim ctiam

non tantum

Ad

Ad e.xtmfla

creaturis cognoiciraus de

cxempla,'quac adducunt pro

dc genere /implcx

,

an

& diffcrcntia

,

Ad

fc.

ribus

,

&

ille

vbi natura /pccici cft

intcllcdlus cognofceret

differeutia:

,

qus

& difFcrentiae

quia ratio gencris

feruntfluf-

,

& difFcrenti£c,iicct non diftin-

;

ne

ifi fui

tnmifeflAti-

uum bonum :

vero

allictti-

Uttm.

Jntellellus^

tioncm nianifcftatiuam fiii ad intcllcdum.^cw»»» autem dicit rationem allecaiulln affcdus ad feipergo rationes', fidiftinguerentur primo pcrcoraparationcmadextra.diftinguerentnrprimo pcrrcfpe<9:um ad intelleftum voluntatem, fum.Ifta:

&

vclunttu fal-

quiaillaprim.6 rcfpiciunt:fed fecundum multos

tem

in

nufqoam

/um

idem

Bto

re»ltter.

luntatis

non efl quod f\

men

;

,

eft differcntia

aut falrem

& ibi

ttrttum

txemflnm.

fi

realis

& vo-

intcUedus

in creaturjs eft

elfent ift« rationcs

intellccliis

,

in

harc

:

autcm

ratio ponitur ifta

vt eft

,

fubiiHum Theilejit,t

fcicntia, fub

qua continet omncs :

fubie^um in

veritates,

& ad

ratio przdidba eft

Cum

hac opinione concordat illa , quae dicit lationc boni cft primum fubicftum in fcientiajquod ficprobatur:ratio boni eft ratio nobiliflima , quia ratio boni eft ratio fi-

quod Deus fub

nis rado autem finis eft rationobiliflimajquia fecundum Auicennam 6. Metaphyf cap. vltimo. :

5» defingults caufit nali

effet

ejfet

fcientia,

illa

de caufafi-

Auicen.

modis polTcnt fub quibus poneietur Deus

principaltor. Multis aliis ,

fubicftum.

SCHOLIVM

V.

obiediux

:

& voluntas diftinguantur,ta-

& voluntatis, &

non

accipit

ilta;

rationes prius nota:.

Ad

intelledtui,qui

cognitionem i pofterioribus ,

tcrtium

excmplum de

Deum abfoluie in fe fub ratione effentit , eT non fub aliqua confideratione fpecialt reparatoris glorificatoris cfje fiihieliuTn nofi> s. TheoUgia do-

&

cet

&

hic,& largius collat.ic).

w prologo fcripttQxonienfs.^.j.

'Deinde Urge

& doiie e.vpUca: erdt-

remconcepttbilem inter ejfentiam,& pndicata effenttalia,attrihnta,modos.int rinfecos,&Ji qutc alia confiderar.tur in diuinis.

Dco

iftjcrationes funtpriorcs naturalitcr ratio-

nibus intellcdlus

Ai

fpcciali

ratio talis^fubilla rationceft aliquid

qux

Ad aliud exemplum dc vero & bono fecundum primam acceptionem cius , 'vt^um dicit ra-

nfk

,

Aii ecundii exemflum,

Verum

^

DtM

principium noftra: rcp3r3tionis,& confummatio noftraeglorificationis Pro hac opinionc ponitur

afTignari rationes

relarionibus ra-

quibus comparantur ad inuicem

Theologi/t

confcquens habi bit fubiedtum fpeciale fub ratio- tiontVtui tft

primum

,

in-

pet fc con-

ad quartum articulum principalem dicitur qu6d fcicntia habcns Deum pro primo obiefto, eft fcientia fpccialis , & per Suh qu*

guatur in re in natura fimplici,tamcn non diftintionis

ad

QVantum

guitur piscisc ratione, hoc

eft,

rifftiiti

fotejl concipi fit aliquis

proprie dicitur differentiarationis.

^7-

,

cft

quihtti

huiufmodi:er^o, &c.

concipiat rationem

fleriora , ficut ncc prima cognitio c^uoi qnid efi per comparationem ad atlualia. Iftud etiam CmHi^dif- cxempliim nimis extcndit differentiam rationis:

ratio-

chieBum

tclltdus nofter cx quibufclam adtibus ordinate ,

ffo ahfyme

(ed txtra.

,

imo conceptus

quod omnia reducunrur hxc

tamen prior,& ptimadiftindio rationis jnter conceptum generis &differentia non eft per comparationcm ad illa po-

guam

,

ftcrioribus in cognofccndopriora:licctergo in-

ipfi fpecici

tionet infti'

ordo ?

rationcm gepertinct ad quiditatem fpeciei,abfqiie omni comparatione ad aliquapoftcriora,qiia; fecundum ordinem conueniunt tali n3tura?:nam talis mtcIlcfSus nondependct apo-

gcneris

titfiricia.

notionaliurn

ra-

tiiutrfaf

illud

, fi cnim aliquis eftet intelledus qui cognofccrct quidiratem ipccici non ex poftcrio-

ncris

efi

inter rationis

Deo.

&:c. illud iimiliter manifeftc concludit

conuenientibus

ferenti.t d'f-

fub rationc

quafi denotninatioi,

&

perfbrialium

Dem

c^aliter

quod

mA frimum. oppoiitum

dtrc preft.

,

cludcns rcfpedum ad extri non ceptus perfeftionis fimpliciter,

loquitur de intclledu noftro refpeftu pcrfedlio-

certclu-

alij

cflenti^x

T>ius ttnf'

derari, fftiji

ctiam perfcclionum fimpliciter, quarum conccptus vt fint diftindli non rcqairitur intelleftum

circa ipfum,

auftoriratcm Auerrois poteft dici

§ltt»re iJe/t

ncn ftftt inttUigt nijiiu

nulla vna ratio dicit

plenitudine virtutis eius cognofccrc

num,quas ex

iain n.io.

f!um

extra, pcr oppofitiim hic, vbi

ARTICVLVS QVARTVS.

nifi

,

illo intclleftujqui poteft

in fc

Ofienditfrimt4f» €Xtm-

propter di-

fed quia quxlibet ratio

Dco de

ibi'

eft

sliquid compararcadextr
jo

cum

de>n.

,

non

rationisiergc&c.Maior patet,quod obiedom intelleftu fufficit ad omnem conccptnm qui non eft comparatiuus eius ad aliquid extra ; crgo illa ratio euidentiam habet dc intellcdn noilro qui non concipit diftindas rationcs in t

ptfita

non poflent

tur rationes diftindJarum idcanim

autnon

& &

t.it-m fffi'

II

cftcnt

COntra tamen omncs iftas opiniones duplcx cft via. Vna.probando ift.im affirmatiuam, quod Dcus fub ratione diuinitatis cft primum

iubicdlum huius

negitiuam

,

fcic ntijE

quod non fub

:

alia

probando iftam

non cftad propofitum:quia nec

,

ratio

potcft intcUigi finc rcfp c^au ad cxtra.

patct

quod

rationibus,

fttb-

qux mum Thtologit.

Primuro probatur rripliciter,prim6 fic:fub ilPrebaitO fr!rationc eftDcus primnm fubicclum fcientix ma.

vniusidex

la

Quod

prima;, fub

igi-

tmiieffe

tetlum fri.

aliis

aflignantur, idcis

Ve.tm fub raiione Vtei-

quaprimo continet vinualiter

veri-

tatcs

u

Prologi

dc Dco hiiiufmodi cft latio efleiicigo &c. Maior patet ex didis in fccandoarticulo. Minor probatnnqualis oido rca-

jtatcs Tcibilcs

:

tia: diuiiiiae,

dinem hnhimtnta,Ui^uifi

4iHin-

tjff»t

iia retiUttr,

taiemhithent Ji jhtt dijltneh* fonnxii-

lis cflet

inteiMliqua

clU-iu difti;i«Sta lealitcnca.-

primum

elfeceflcncia fuh raiionc cflcncix,& pofl:eriora

& quafi pafHoncs 6i ac-

cidencja ipfius eflcnti^. Si ergo cft illadiltindio rationis.omnino pcimum eric ibi cirentia fub ra-

tionc circncix.

Secundo fic Cognitio e^Hid prima ex 7. Metaphyf. te.x.i^. :

cpgnitig (juidefi

Ariftor.

,

cfl:

ejl

,

eft

omniuo

& ficut abfolutc

prior cognitione alioruni;

eodem cognitio^W eji eiufdem efl cogniprima, & omnino pcrfcaiflTlma^crgo illa maximc veritatis contcntiua omnium cognofcibihum dcillo cuiuscft.Confequcntiapatet.quia contincrc vircualiter obieda cognofcibiHa com-

ita in

tio eius Cogrtiiio effentii,

efl

frior cognititne citerorutn,

peric

Tertl» froh.iiio.

Deuifub e»-

dem

ratiene

ohirtlutn

efi

fub cadem racione Dcus efl: priimim obieduni intclledus fui,& primx fcienti^ pofllibih's habcri de ipfo , eft autcm primum obfic

:

ieflum intcUeftus

fui

fub racionc cflentia:: crgo,

&c. Maior probatur, qui^ cfl: primum obieftum ful irprimt intcllcdus fui fub eadem rationc , fub qua confcientii p"ffl- tinct cognitioncm omnium cognofcibihum de kdisdeiff». ipfo , nam mouet intelledum fuum ad rationem omnium cognofcibihum in illa fcientia:Subilla autcm r.itione,per quam continecomnia,cft priinum obic£iuni primac fcicntiae de ipfo. Minor quamuis poflct ptobari per hoc,qu6d inccllcdus diuinus intuitiuccognofcit,& pct coiequens fub ratione illa.qua: cft in re ex natura rei,tamen fup-

ponatur vfque ad tradlatum de fcicntia Dei infeMinor etiam probatur autho-

tmsy
Damafceni , Ub. i orthod. cap, j. £fe eft nomen Dei , c[uia dicit pelagus tnfi.

propriiffimum

»tta fubfiantix.

41. Deum

nulla ali»

ilia:

fit

ex addtttone, vt Arithm.ctica Gcor

ea, ^««.'t/?

Tcrtio

fic

:

Nihil poteft

ptimum

eflc

fubie-

diijm primae fcienciasdc ipfofub aliqua racionc,

non

qu;i;

vnum

facit

pcr

cum

fe

qux

Miiior patcc

quia quxiibct

,

ipfo:huiufmodi

talis racio

, fi

tllet

affignatur

clJet realicer

,

illa tatio.

accidcns

Probo maiorem:aur

illa ra-

fub ratione tio contingentcrincft ipfi fubiefto,.aut nccefla- nonfaciente rio. Si concingentcr , crgo non eft ratio aliquid cumiffovnit

non

eft

neccirario

fubicfti

&

:

ita

non

prima ratio

eft

virtuali-

cognofccndi omnia alia dc fubicdo , nec per confequcns prima ratio fubic(5li in fcientcr

cia.

Datur erd» interration^

ma & aliac func priorcs aur pofteriores fccundum quod huic rationi propinquiores,vcl ab ip-

eft

,

fa rernotiorcs.Qualitcr

quiratis

fic

autcm

poflibilis, patet

ifte

Quacunque cnim ordincm rcalcm habcrent aliqua diftinda tcalitcr , fimilem ordincm fccundum rationcm habcnt

,

vbi

cfllent diftindla

tollatur ptajcise propter

Nunc autcm lia

Ci

ordincm

crgo

(]

,

nifi ejfe rcale effe

rcaliter cflcnt dift:inda

ab eflentialibus,

rent

ratione

diminutum

in

prioris.

pcrlbna-

& efl^encialia intcr fc, habe-

confequendo ipfam

cfllentiam:

funt diftinda ratione,habent talcm ordi-

ncm fecundum rationem. Minor probatur primojcoparando cflcntialia, fiuc perfedioncs fimplicitcr intcrfe li cnim realitcr diftinguercntur :

&

:

&

:

&

aflignantut, arguitur triphcitcr.Primo fic:Ratio

ratio ifta rcpra:fenrans prior cft a£lu intelligen-»

,

tmnes

alias ratio-

nes cenfiderabtlet in fcienti».

& adus

tiene contraeia effe foffi

intelligendi

obiedtum primariun-},

ifta c((ct propter ^«»«^:habcns naturam immaterialem pcrfc(3:am habct intcUedualita-

tcin pcrfe(5lam lc

:

& proptcrhocf»«
pcrfc(5lum poccft haberc rationem

pctcntcm, tantem,

fibi

com-

& ipfum obie(2:um pcrfc(3c rcprzfen-

& poteft habere intelie(5lum

,

qui obic-

&

6kam talc prxfens

incelligit niii

non poteftefle perfedior in cognofcibilitate quocunque ente rcah', quia tiec in cntitate. Pfobatur ctiam de bono & ahis rationibus.quia

propter hoc

intelledus intclligens obie-

tioin's

cft

Fr:bx:urfecundo Nihitfub ra-

,

gnofcibihtace. IVlinor probatur, quia relatio ra-

quaecunque iftatum

41.

eft ratio

cognofcibihs

,

aha

Nihil fub ratione contrada poprimum fubicdlum primac fcicntix pof-

teft cire

fic

:

fibihs haberi deipfo.

Omncs

ifta;

rationes quae

aflignantur , funt rationes contrahentcs ergo, &c. Maior probatur, quia exprimo

\rimum fub- fhyf.cAp,i.

Omni

fciciuia coiifidcrantc

tjitid

impediatur

«flum primarium potcft intelligere

:

ODiedum fc-

cundarium virtualitcr contentum in primo it^ quod ex quibufcunque duabus prppolitionibus :

fieri demonftratio propter t]uid ad concludendum extrcraum dc extrcmo. Similiter pptcft argui de natpra voluntate , a6i:u volendi obici^um primarium fccundarium. Confimiliter etfam licct non fit ita manifeftum, tamenvideturpofleargui (kquibufdan)

pracdidHs poflct

perfeAior,puta eircntiz vt eflentia.

Sccundo

flualis fit

trdo inttr

&

intcUedus per- frddtcata effeftus, illud per quod intcllcdus habct obie- femialia £bum proportionatum fibi pra:fens,& ipfcadlus Dei. intclligendi vlcra etiam cflet alius adus circa obieda fecundaria virtualiter contcnta in obiedo primariorcflct intcr ifta talis ordo rcahs,qu6d cflentia immateriahs peifefta cflTct prior rcalitet intcllcdu perfcdo intclleftus perfcdus piior rcalicer illa ratione repiaEfcntantc obicdiun natura immatcrialis perfeda,

darium,&

cedit

coneefti-

hilis.

ordo propin-

autcm glorificationis, vel boni cuiufcunquc t^Us, non eft huiufmodi,crgo &c. Maior patCt quia ficur primum fijbiedtum habcc cotinete omriia,qu£e contincnturinfcicntia,ira ratioprimi fubicdHdebct clTeprima ratio continendi , & per con(equens perfe(9:ior in co-

frimi ex-

quibus Deus

cx ptima ratione po-

lia in illa fcientia:ratio

cii

4h

Quancijm ad iftum articulum dico , quod cft incci rationcs , fub quibus Dcus eft conceptibihs, ita quod ratio cflcntia: cft omnino pri-

ordo

mum

F.atio fubie-

ferf(j.

cognita de fubiedlo. Si nccelfatio , ergo ip(a clt cognofcibihs , fcilicet de fubiefto pcr rarioncm

prior realitcr aftu intclligendi obic(3:um fccun-

tur frimo.

frimam

cui fubieHum

illi

di

Theo-

Nihil fotffi ejje

realjtcr difliiicla

perfcftione cognofcibihtatis omniacognofcibi-

logiA froha-

Probatur ter. tio.

a(Iignantur:igicur,&c.

fub qua aliquid eftobicftum primum,cxcedic in

effe

Ariltot.

n;ecria

ohieciumfri-

ratiene

fnentit de fe pofsibilis.

:

Ad ncgatiuam iftam contra rationcs ahas,qux fuh

quam

nta conttaiftam opinionem:

perfedUflRme cognofcibih'.

Tcrcio

intelleiiui

Patnafc.

eft

icicndi de fubiedo, quia ipfa

,

prior confiderans lecium frimt

ex pauctonbus certior

ibijijw* tft

cflent difl:iudU realitcr ab eflcntia diuin.i,omni-

Si;:

feUqua cllcm

}f»tt».

quia vt dicitur

func oiTjnes racioiies

110

Secnndii frt-

eft ah'a

autcm non cft in propolito cjuia ellencia diuinanon h.ibet diminutum. llla ptobatur qiiia otdo dilHndorum fccundum r.uioncm non coucluderccnifl exordinc qui natui effet competcre illis fecundum retn , fi cflcnt diilinda rcalicer. Nunc autem fi intrin(cca Dco ;

,

40.

,

illud fub ratione ablo'uta ccrcior

:

rationcni

V,'

fi

ocdo jilorum fecudam lacionem, vbi funt dillindta fccunduui ratjonem vcl nili efle rcalc toHatur prascise propcer clfe d-iminiuum piioris, vt i\ illud quod efl prius habct cfle ffcunduni lis efl:

fub ratione contra£l:a

ipfun:\;

MetaaUquid

&

&

&

aUis

44.

Q.usftio Deo:puta

aliis intrinlccis ipfi

diftinguerentut

fi

rcaliter infinitas,fimplicitas,immutabifitas,actcr-

nitas,ncceflltas cfiendijviderettu: infinitas inten-

oranindpfima, quia dicit modum edcntiac, (quoniam & in creaturis non fic Ce habet fini-

liiia

tas,ficiual!<juapaflrioadditaeflentiae;reddicitin-

trinfccqm gradam

vcl limitalionem naturac in

,

humani Imo

feisliter cniminrrinrccanatur.-E

tAS

Ordo tnoJoTitm in Dco.

,

vel limitatio,

quim

fapientia

laHmtMrcm

fMtas.

ex eorum cftedibus, ficut it.

MeDco:

finita,velin-

nec

,

ncc xquc imraediatum habcre ad talera cauiam, nuuc autero mulca pofliint concludi dc fubftantAphyf.lc patebit in multis qusftionibus dc

;

fc finita

non videntur eundem otdinem,

pofllntjifta

tiis f*eparatis

^""^^hanc videtur fequi ordine reali firaplicitas, infiiiitum cft incomponibile altcri quia ^J'-"^ qnocunque componibili cum altero potcft c(Ie aliquid maius,piita totum componibile:fimiliter etiam incomponibile in fcquiailladuo componcntia nec poflunt eflein

&

non

videtur :

fit

13

concluduntur illa qua: funt ptopinquiora ipfi caun'c,& vltimo concluduntur de effedtu remotoj ergo fi aliqua conucniunt alicui caufa: , quse ftatim pofl[int concludi ex cfFcdibus , alia qux

efl fini-

quod alitcr quaiii intclleftus vel voluntas qiiia non cft intcUigibile aliquid haberc aliquam entitatcra.quin (latim illa inttinfecc

feqii-tHrfim-

:

I.

infinita:

non polfiint concludi ex cffcdibus, licut vcritatcs mcrc Theologicac ergo hacc aliqua aurera

:

&

(ccunJum ordinem mere infunt Dco. Et confirm.itur ifta ratio, quia non acquc im-

illa

& abiquc ordinc infunt illaalicui fubiciiOta funt de ipfb imperfc(2;c & confu-

mcdiat^ do.quac

concept6^&

illa cjuac non polfunt cfle nota de cocepto eo fub propria rationc eflcntia:: Aliqua funt cognofcibitia de Dco cofusecognito

s^

ipfb,nifi

fimplicitatem vcr6 videtur fcqui immutabilitas: ttm fnjHitur quia immutabile non cft cura termino motiis

vel conccpro,ficut potcft cocipi cx crcatis. Aliqua

tmmutabili-

gnitofubi"acioiiehuiusclfenciaepropri^:ergo,&c.

Sim»ltcit»-

'**•

componibile.Ex hac vidctut fequi 2rernitas,quia cxcludit

omnes

ncceflitas,fiue

,

qu« re(piciunt intcUcdum

tcm, quia enim Deus

ftum

nyus

ideo

,

eft

& volunta-

ens immarerialc perfe-

cft eire

obiedum

inrellciflus

proportionati,& vltcrius moucre ipfiim ad adum circa

ipfum Onlo

effi»'

tialium

,

&

aftam circa idc6 mouebit ad adtum circa obiedlum

ipfiim

:

vlterius quia ad

fecundario:quod virtualiter continer:ir in primo. Secund6,poceftdcclarari propofitum dcordi-

e^ nepcifcdtionumfimplicitcradaikusnotionales,

notwMlmm.

^ proprietarcspcrfonales.SicnitTi ifta diffcirent memoria perfeda, quae fcilicet includit intellcdum& obicdliuTi adusinrelligendi fibi prifcns, & adus exprimendi notitiam declaratircaliccr,

,

uam

illius

obiedi.qui

cft dicere

,

& ipfa notitia

^TOi.\aAa.,fercL&amdicendi, quac dicitur f^erhum effet ibi firaplicitec

ordo

realis,

quia

memoria

in

aftu pcrfciflo eflct ibi primum^^i/Cfre (ccnndum:

Verbum tertium

,

&

&

quia mcmoria

eft pcrfcifta

didiua , ide6 Veibum produiflum. Confimiliter ctiam de voluntate.& fpiratione, termino fpirationis , comparando etiam terminos produ<^ionum. ideo didliua

:

quia

eft

&

Ergo perfcdtioncs fimplicicer prjEcedi\nt a£lus

^.

&

habere

Verbum adxquatum.

Vlterius

vel vnius natur£P,&

hoc proptcr fimplicitatem

perfc(9;a idcntitas. Proptcr

idem etiam, quia ha-

oent eandc.m magnitudincm

illius naturac

infinitatem,ide6 cft intcr

pcrfefta a:qualitas:

illa

,

puta

fropter

,

^hm polTent (ciri pofterioraiergo

videtur

huiufmodi ordo (ecundum rationcm. If^m, hic Iccundo atguitur fic:In deraonftra-

cfle

friusdemon- tionibus ^uia,

& prapter quid de eodem videtur

tlr»nturpro- eflc ordo conirarius; nam in dcmonftratione, fin^woratf. ^«i^^pn^s concluduntur,quac fiint propinquiora "propin-

^Hior» J*'

cau-

huiceflentiir.vc ei

iii eo , quod primb compctit hic cft.qiiim illudquod copctit

videitir prius

illiid

iecundiim aliquem conccptutn impctfc
Pro couclufione primae

rationis videtur eflc,

quoif pcrfcilio fimpliciter praccedit naturalitcr

illud,quod tates

non eft perfedio fimpliciterrproprie-

efTentiales funt

illa:

pcrfedioncs umplici-

^ffc6kui,a

quo

arguitur

;

illa

autera videntur eflc

rcmotiora 4 cauui pcr fe. E conuerib autcm in dcmonftratione fimpliciter,& propter ^»j<^,prius Scot.

Ofer. Tom.

XI.

.

.

Vndc etiam

qucclibet poteft eflc formaliccr jiuia^ non infinicajnotionalia aucem non funt pcrfcftiones /«»/ infimts, ter.

fimplicitcr

,

quia tunc quodlibet

qualibct perfbna

,

corum

cfFct in formMittr.

nullum ctiam eorura potcft

cfle fornialiter infinirum.

Sccundb rac

fic:Illud vidctur iramcdiatiias

fe,& per confequcns vt

& vt abftrahic

cft in

a qualibet proprietate

natu-

eam

diuinac corapct,erc,qu6d conlcquitur

fe-

49. AitArrplie».

quolibet,

incommu-

ei praccisc

in

vno, vt coniungitur dctccrtjinate proprierari incommunicabili pnmo modo fe habent peifedliones fimplicicer fccundo modo notiones , :

&

:

proprietares peifonalcs.

Pro conclufione (tc\xAx rationis vidctur fuppofica funt prius natura

naturae.Vnde (e

quam

omnino immediatc natura

habcie ad fuppofira,quorum

quac

l"c

eft

iftud:

proprierates

vidctur

qniditas,& ad

h.ibct quafi cilcntialiter:vidctur

autem

fc

prias in cifcntialibus prsfupponit fpecics indi-

&.proptcr priora

'•*""•

demon-

comtanqiwm per caufas

,

em-

^'* rtf

immcdiatius

habeie ad proprietatcs tanquam ad quxda quafi alteiius genei is. Patet ctiam in cicatutis , quod

Eft ctiam ordo notionalium ad relationes

ti

eft

poteft cognofci per

quia etiam habent proprietates illius naturoc eafdera, ideo intcr illa cft pcrfedla fimilitudo.

muncs

""*

ftrationc ^i«/<,qiiam illudquod poteft. Similitct

&

indiuifibilitaccm illius naturas, idco eft inter illa

ttjttriori

quod non

,

nicabili,quam illud quod conucnit

cft prior fpiratione:

ctia produ(fia iftadiftindla fimplicitcrfuntidem,

A

diftindc concepto.iUud autc

nifi

ellentia:

ai^us voluntatisjidcd di6tio

⊲idc6 Verbo dido communicatur pcrgenerationcm memoria fcecunda, qua; non praein-

48. tieplut

:

cundum

tclligitur

diftindlc co-

Conrra ifta viderur quod ift:a ratio (ccunda prima concludant duo oppofira , nara in priraa deduclum eft qu^d eirenrialia funt priora perlbnalibus:ifta aurem fecunda ratio videtur concludeic oppo(!rum;nam pcrdciTionftracioneni,^«/<«, non cognofcimus de Deo notionalia cognofcimus tame eflentiajia;efrcntialiaautem cogtiofcimus Jcco c6fusc conccpto;pcrfonalia cnim non

ipfi a^us terminos notionalium ad inuicem,quia adkus intelledus eft prior quam

notionales,

^—

n6 poffunt de eo c!)gnofci,nifi

aure

&

pofllibilitatcs.

Confimiliter etiam potcft argui ex parte obie«liorura

Aii^^or-

Ad

Rifolt(tt»

quara propriam paffioncm indiuidni. qutfiionit. quxftionem patet cx di(ais:illudenim fub ^*J*"* P"

uiduurri

,

ratione eflentia: poceft euc alicuius (cientiac virtualitet

,

primum obiettum

cuius eflentia

prim6 continendi

eft ratio

prima

tionem

,^ *ft

veritates neceffa- obieHumpri.

habentcs euidentiara ordinatara : Dcus cft huiufmodi:crgo,&c.Maior patct ex dcclaratis in ri.is

& tercio aiticulo. Minor patetcx praedn^is in tertio & quarco arciculo.

fecundo,

Ad primam

.„^,\,^

rationem principalem concedo

B

maio

""^ ^*"* ^"' ,

,'

*

»rgim,ptity. (j^^/,.'

Prologi luaiorem arcicnli,

declaiMta eft in coroilaiio piimi

qiiae

,

& nego Minorem.

men hoc non

Ad probacionem dico,qu6d illispliiribusconcepnbus poteft correfpondcrc vna res excra aniinani,qux potcftinfc vircnalircr continerc talcs

plmes concepcusiper confcqaens dc

bct tale^««(^ifufficitenim,ficui.Tquc

quod eircntia fiibiedi de fc gnofccndi omnia alia dc Deo, &c.

pofito

uuui,q;i.EcftciTentia,id eft,fccundum ferfed pra;ter lioc poteft vircualiter coiuincie concepcus

pluresquafi dcnominatiuosriicut

&

pro-

cft in

lit

QVi£STIO

ipfacflientia

ratio co-

11.

Vtrhm 'veriiatcs perfe fahiles de Deo fub tione Deitdtu pofmt fcirt ab intel-

continerct rnultas pro-

rci virtualiter

li

fi

cum di-

quod vna res liabcc vnumconccptum ad^quacum: con.cedo,vnum conccpiuni qniditatir

citnr

prietaces

necelTarium^quia

ipfa per in-

tcllectum poduutadualicer cxplicari.Et

de natura

cft fimplicitcr

ens ponacur primum fubiedum, tamcn non ha-

ra-

lcclit viiitoris ?

poilent diftingui rcaliccr ab ipfa:ergo,

j&c.i ta poccft vircual ccr c6t inerc i

fd>in().% l.p

conccptus quafi

quidic.-iriuos,quipofnii:cab incelledudiftingui a

q.l.memb.i. Thom.i./t.^

i

nrt.y..

^ t.i.

q.i.w.^. K.ichard.y.v. Pr»/»^«. Do6ioi q.^.Pntlcgi q.4. Uttralt, Durand.^.y.Prtf/og».. Smifiiig.

rj.i.

Troocmtnli.

o D ficvidetur.i.Cor. u.

diftinguit

conceptuquiditntiuo, &liocprjEcise:fi illicoceptus

V

tantum diftindi fecundiim rel.ationem

fiint

Apoftolus

iationis,rautu6 fe rcfpicicutes.ficuttaciumeftin articulo tercio:fortc

qu^m fecundum adhuc poflent tia

PtMliari oeeurritur

irt'

camen

,

rel.ationes

num

pofiic poni circa ca-

aliquadiftindio maior illorum concepcuum,

lcs

mutuas rationis, &c

virtualiter contineri in illa cllen-

& in intelledu virtualitcr explicari.

Scd de

hoc alias in quafftionc deattributis. Sidicaturquod tuncilliconceptuserunt fiiflivani. Rcfpondeo,non fequiturjquia correftij pondct eis vnum obiedum rc'aie,quod in omni-

&

iilis

Nsc

illaeircnriadiuina fub ipfis:vel

continentur in

fi

conceptusnon

diftinguuntur

pr3ccisc'per relationes rationis,

tunc omnibus

cis

quafi matcriale

:

correfpondet

vnum obicAum

(cd fimul corrcfpondent diftin-

diftindumcontra fidem,igitur, &c. Minor probacur per Auguftinum i^.Trimt. cap.t. vbi dicit Apoftolum .nppiopriatc locucum fuiire dcfcicn-

fecurt'

dum.

ncgo minorem , quia

tum

in quarto articulo oppofi-

eius declaratur,vbioftenfum cft qualiteril-

la,qux conueniunt

ncm inter fe,& minus

eft

eficnciic diuin.tjh.ibcnt ordi-

conucnicndo

ipfi

efTcnciacnec

fcicntia propttreju^d fiio

modoexor-

in

diue irtorum fccundum racioncm,quam

Auguft.

cftec

,

bcre fciciitiam de

habitus fimpli- Seetmdum

cft

Dco fubrationc Dcitatis.habc-

& habitum imperfehoc falfum c-ft, cum fit perfedio portionis fuperioris fccundum Augu-

rct notitiam

bendum

inferiorcm

,

ipfa fcientia:fed

impeifedius lumine naturali, inrellcftus vialumine fupernaturali poterit fcicntiam habere dcobiedo fiipernaturali quare,&c. fit

toris in

•,

Itcm quarto fic:Vbi

eft

notitiacumcertitudi- ^Mrtum.

nc,ibi eft m.iiorratiofcientis, quiacertitudo pcr

dinem cognofcibiliuni

magis certa , Hiagis eft fcicntia ; fed nunqu.-im contingit aliqucm Thcologum dubitare de veri-

e\i[kcmix extra.

Ad

an
&

&

veritate rcali

:

tamen

in

duabus

pctfouis poteft intcllcclus habere plurcs rationcs confidcrabilcs,

quam

in vn.i pctfona: quia pro-

fe

conuenit fcientix

:

igitur illa notitia

,

c[ux eft

Deo rcuelata magis, quam dc alia veritatc apprchenfain lumine natnraIiicrgo,&c. Contra, z.ad Corinth. y. dum,fitmtu in corpore

tate a

peregrinarnuy a demino

,

per fidetn enim amhula-

mni^'$- non per fpem.G\o[fa

:

modoperfdem

tan- S»tm»,

Item per rationcm ImpofHbilc eft ex princiconclufionem, nifi opinatanij

piis opinatis fcqui

quitur crgo de vcritace qu.x proportionatur en-

igitur fimul impoffibile eftex principiis crcditis

reicxtra; non autcm

fecundum

Ad

qus compctit

alicui

Z. Fropartetl!-

tum illuminamur, non per fpem.

priet.asper(onaliseftformalitcrintclligibilis.Lo-

titati

Tertinm.

fcientiam naturaliteracquifitam

dcobieflo naturali.Ergo cum lume fupernaturale non

Ci

in cognofccnte-quain in

Augurt,

quocunque alio habitu cognitiuo,& loquor de fcientia communitcr, prout includic fapienciam:igicur fi viacor non poceft ha-

haberentordincmrealem:quia fcicntia proptcr qutd magis refpicit or-

:

jiiuruum.

Item fccundo fic:Scientia

ellcnt diftinda realiter,&

ejfi

ki

&

nrg.frimiim.

citcr perfedlior

ftinum ii.7T/'/«.f.4.exquoc(l:circa diufna. Item tertio ac:Lumen naturale fuflicit ad ha-

in iJlo vno,quafi matetiali eflentia;:.

firmatina

tia,prouc dillinguitur contra fidcm.

ncntur

fecund.un rationem,eonccdomaiorem,

ftirle af.

j

diorcm

Ad 51'

enumc-

ibi

obieda formaliaper fe terminantia ipfos: qua; camsn obiedla formalia virtualiter conti6la

Ad

don3,qux

I.

concra do- ^ro

donum fciencia; dc diuinis, vc diftinguicur concra donum fidci,(cit vcricatcs per fe fcibilcs dc Dco fub racionc Dcitacis fed poffibile eft viatorcm habcte donum fcicnti.-c

continet(ir,lrcct fub alia,& alia r.atione,

\\\x rationes funt van.e,quia

fi4c'i,& alia

fcientia:

rancur:fed qui habct

ftantit.

bus

donum

fcqui conclufionem, nifi tantiim crcditam

;

quia

ccrtitudo conclufionis noncxccditcertitudincm

cj/frationis, fiuc ininrelledu.

tertiamdico,qu6daliquid limitatum quale

piincipiorum.

exprimitur pcrdcfinitionem,repugnat Deo, idco

Dicuntquidam,qu6d de Deo fubrationeDei-

definitio noncft ipfiusjquianihil cftin ipfo limi-

tatis fcientia a viatorc potcft,habcri,fubaIternata

Thom.

& hoc modo in-

tamen fcicntiae Bcatorum & ideo non oportet quod pripcipia eius hic fciatur,fed tantum quod credantur.SiippQnuntur enim manifcfta in fcicn-

cj.i.arc.t.

tans, vel telligit

dctcrminans ipfum affe,

Auiccnna ncgare

qtiid a

Deo tamcn :

ge-

ncraliterloquendo,proutquiditasconuertiturcu eflcntia.verillimc eft in

Dco quiditas.ficutcfien-

tia,ex Auguft.y.Trinit.c.f. ejfentia vcre

&proprte

dichnr.ha. vt folum Deii dicroportcat cficnti.am.

Quunuisautcm dc

fiibieclo fcicnti.rPhyfica:

aliquotics prjecognofcatur quid fcilicec exprcfTibile

efl

primo modo,

per dcfinirionemjdeDco

t.-;-

i,p.

:

S>uod Thtt' logi»

fit

fiienti» ful'

tia fubaiternate.Et pro hac opinione arguitur fic: altirnat» fcientiafubalcernata inqiTanrijm fubaltcrn.ata eft prcbaturfri-

quantum cft fubalrernata fupponit principia tanquam fibi credita,& in fupcriori

fcicntiaifed in

fua

fcictiadeteiminata:igiturn5 cftcontrarationem fcicntia:,qu6dprincipiaeius fint tantumcrcdita.

Item,

rno.

'

II

QujEftio quantum

Item.Perrpedliuus in

StcunJi.

tificus

,

uus.non eft Gcomctrrijigitur potcft quis eire Pcrfpccliuus, licct

lum

Item

ConfirmMtur.

Anftoc.

non

fciat fua principia

,

ied tan-

>

fupponendo. hcec confirmatur audoritate Philofb-

credat ea^ fcilicet

ilia

phi 6.Ethic. c.y vbi vult qa6d ad fcientiam hafufficit , quod principia fint ahqualiter

bcndam

nota:vbi etiamdicit Comcnratorq«6d/?n«c;/)»"
mbis notA per indnilione:\giiw non oportct piincipia perredius

ad icientiam habeJam quod cognofcantur,quam conclufiones ; igitur,&c. I.

;

Theologia Beatorum,& nojlra
Th

&

itqualia extenditnr contra rationem fcientit

& fubaliernatt.

Te/tio

ologia nojtra ejfet de pauciortbM

,

,

^uta

licet

non fujficeret

ifia dijfereritia,vt fubalternuretHr Theolo^ia

terum.AliMtresrationes tndicatfe adhtb diji.i^. (juxinvtroque fcripto Oxonienfi

habentur ,fed in ifloclariks,

,

dicendum

hocprobari poffitper Geomecriam Vnde multa principia fimc fimpiicitcr noca Peifpediuo , dc quibiis tamen ncfcic propter ^uid Si finc autem alia priiicipia in j

fubaltcrnata

qua:

non

fiuic

noca per ftnfum

Cognitiofuf-

&

fonens prm~ expcrientiam, oportct quod fciat ea icduccre in fipta nec dealiaprincipiapri<)ta:iilaeigonocicia,qua:rantinn monfirata ,

)tec

Beatn

:tffe

5.

& Pari-

De hac eadern

antum

lubaltcrnata in q

quia tantum creJit

fiia

^

lalis eft fcicntia

non

;

pnncipia, led quia nouit

perexpericntiam, vel quianouitea reduceic ad priora in fcicntia fuperiori illa

cogr.ita

ef: fc erui.*.

I

Pcrf ^cdtiuus fua

Ad

p'

dnplicfC' pi incipia polfunt ertc notiria confuln

modo. dicendum qp6d nota.Vno modo

incipia ptaedido

audoricaten'. Philofbph'

difficHltate agit in i.Operts Oxonien.q.^.Prologi,

q.^.&

rum

^.laterali.

SUio»:odo fi.b:iltcrrintn

Ad aliud.quo quamuis pcrfpcdiua in quan Ai fecimiiii. tum pcrlpeil ua liint, coiifideiciitur in fciencia, hajc tarnen rola raiio non fuffi(.it;nifi cvfrnofczi

vctiim termini confuse apprehenduntur,& hoc fiifficit ad noticiam principio-

Jienfi

fofitan.).

perexperientiam, quod anguli incidentis& reflexionis funt xquales,quamuis

fupponit alia pi incipia , non propter 6juid:nec pcr exfi:rttupcr experientia cognofcic ifta,illa no eft lcicntia. rt m tion cst Per hcjc p.nec aJ raciones. Ad piimam, qu6d fcie-.iia.

Probat ctntrti D. Tvomam Tneologiam nojiram non fHb.dternari Theologit Beatorum Prtmh^qmct fcientia de Deo eff vnica tantitm Secwido^ cjuia

ad

rationem oppofitam

qu6dfcienci2fubalccrnat£epo(Iunthaberealiqua Rerpendttur principia , dc quibus habent euidenriani pcr ex- i.d argnmenperientiam,ficut Alphazen in Per/peiiina,fiohzt ta D.Thamt

&

SCHOLIVM

fubalternantU

Ad primam

talis.efl fcicti-

inquantum Pcrfpedi-

(ed Perfpcdiuus

15

,

in fcientiis fpecialibus. Alio

modo

Prlncrp!» diipliciter foffiint fciri.

polfunt

principia cngnofci nocitia diftinda, ctim defini-

COntra.De Dco fub rationedcitatis non po-

4.

tc-ft e(!e fcientia ni fi vnica:igitur non habet Kefutatur anteccdenfenienti» D. aliquamfibi fubalternatam.Probatio Toomi, fri' tis;qii2cunque vircualirer concincntur in aliqiio,

mh.

primo perriuec ad illam

Thtohgi» nofira non

fubiedlu illud fubilia ratione, qua virtuahtei

fubalterna-

fcienti.im, u'iaE colideiat

omnia per

continetjfcd

fe

cognofcibiiia de

tHrTheoloii*

continencur in ipfo virtualiter

heatorum.

tacis:cigo de

Deo vt

fic

non

fu;»

illa

Deo

ratione Dei-

potefl e(Ie nifi vnica

De Dto n«n fcientia.cum fcietia fit de ipio fub aUqua r,itionc eft mfi vna prima, qua virtualitercontinct omniaper fc ici/(ientia. bilia

de ip(b:& i Jc6 nihil

fub ratione

cft

dicere.quod de

deitatis poteft ellc fcicntia

Deo

aliqua:&

tamen qu6dThco!ogia,qiianoshabemusnonfic de Deo:na vnii fequitur ad ahud,cum dc Deo non poilitelTcnifi vnica fcicntia,vt iam probatumcft. Refutatur feciindo.

Subitlternant

&

fiibrubahecnata alternans non fc extendunt ad «qualia fcibilia, quia prmcipia fubaltcrnatas funt conclufiones in fubalternante.Dicitetiam Philoibphus i.Pofier.

Item fecundo

fic

:

fcicntia

f^ /uhnlternon fe extendunt texi.69.& in

natit

ad tqualia

ment.

18.

.PhyfSc Commentator ibtd.comquod rubiedtum fubaltcrnatjc fc habet

fchilia,

&

terminorum diftindke cognofcuntur , hoc conuenit per nociciam Metaphyficaf , diuidendo & componedo:& ide6 habita nocicia Metiones

taphyfica: perfediuscognofcuncur principia cuiiiflibet

fciecia:,quam nata fint cognofci fincilla,

& perconfequenshabitaMetaphyllca pcrfcdius habecurifta nocicia,quaminqualibetali,T Alia cft opinio,

qu6d aviatorc

de veritaTibus per

Jcietia.

poteft haberi

de

Deo

Sentintia

fub rationc Deitatis,'ion tamen in luminc

fidci,

Cindamn.

fciejnia

fe fcibilibus

glorias.fed in quodam lumine medio. Adhoc aJducunt plures .iu:foiitatcs Auguft.

ncc

fed vna eft praecipua

huic

fcientt(tefi

m -de Trin.c.i.\hi dicit,qu6d

trtbuendumilludtamumrnodo,

i^uo

, qua fcientta non pollent fiddes plurtmi, cjuamuis pollcant •pfafidsplurtm'.. Ai^ud emm efi,

boratur

&piisopit:'.ietur,

&

co',tra trnpios defefidatur.

Rich.ird.

perttnent .mantfeftarem

Simititcr tcrtio

Imfugnatur tertio.

fic,

vrprius,fcientia (ubalter-

& fubalternata non funt primo de eifdem

nans

conciufionibus

;

quia conclufiones. in Jcientia

Deo

in trinir,.te

perfonarum,

;

fubalccrnatur fcienciac aherius: ergo,&c. Aiia tria argumenta fcci contra hanc opinioni6na,qu£ habes in tertio libro dift.i4.

Scot.Oper.Tom. XJ.

*

Anfclm.

talis c(t fcieinia.

funt a nobis apprehcndi,illud poteft a nobis

po(Iibile,de

:

& vnitacs

AdconiinTiationcm hnius opinionis arguo fic: ProbalurraCuiufcumquenece(Tari) reimini naturaliter pof- ttone.

Beatorum licct fortc non dc omnibuSiUis,fed hoc nonfacit quod ei fubaltcrnetur, fi enim vnus fciat decc libros Thomic, alius quinquc , non propter hoc fcientia fua fcicntia

&

num.4.

de

elfentiaz

ri,&c.Patet hocinproiogo primi q.\.

:

* laOzon.

tates

fubaUernantc funt principiain fcientia fabjltBr.. nata fedTheologia noftra cft de cifdcm piimo,

de quibus ^ft

Auguft.

Itcm R,'ch'irdusf/f Trinit.itb.i.c^. dicit,non

beatorii,igitur ad aequaliaextenduntur,ergo,&c,

BeatoriijigiturTheologia n«ftra cofidcrac pmnfa,

rita!f.

,

quaevirtualiter contincnturin Deo,ficut fcienda

cic.

ikil4T

Prohatur

aterna efi:aliud eftfcire cjttcmadmodum hoc tpfum,

carum fe clTe oftcnfurum. Item , Anfclmus de Incarnatione cap.jj. duo opiifcula magnJ,Monologiiim & Profolo..'j< hoc feci,vt certa rattom,non aiitieritaJe,quit ad Datm

att.7.

VtO

fci^Kiia.

homo credere debeatpropter adipifcendam vitarn beatarn cjtit. non nifi

noftracftDeus, nonfub fpeciali ratione, fed fub rationedcifatis.ficauterneftfubiedluTheologia:

Thom.

I X.

^uodelt

fcire luntHmrnodo qutd

foliim pev fidem.feJ rationibus ncccllaris vcrr*

»or.

q 1

fides hiluberrima gignii ur,nutritur,defenditur,ro- frtmo auEto-

pcradditionem ratione fcicntise fiibalcernantis. Commenca- Sed fecundura Thomam, fubiedu in Theologia Ariftoc.

quodl.

Item fecundo

& in

fic:illud poteft fciri a

quo polfunuis

fci-

nobis e^fe

qu6d ad ipfum non fequicur impofIibile;igitur, &c. Scdde omni veritate fcibili de D o,po(fumus fcirc quod ad ipram no fequitur impoflibile, quarc&c.Probatio huius Minoris, quiaexquo huiufinodicomplcxum cft vernm,omnis ratio in contrarium,auc fcire,

peccat inmarcriajaut in forma:Si in forma, pof-

6

i

Frimo,

csliat.

fumus

Seatndv.

Prologi1

i6

quo pcccato , quia ccttam attem habemus dc quacunque fallacia argumenti:fi peccat in materia,igitur poflumus fcire illud non ef-

mofubicAo, &firmifnmam adhxfionis certitudinem habeat , ipfa erit nobilior habitus quacunquc alia fcicntia , quamuis propric non fit

(cnecdlarjumjergo, &c. Confirmatur pct diftum Philofbphi j.Mcraph.. ventatii adeptio eflfolntio duhitatvrumA^kat cum

fcicntia

fiinaus fcitc

Ctnfir»i0t»r.

Ariftoc.

conuenir nos foiuete argumenta contra fide.poffibileeftnosfcireea , quas creduncur per Hdcm.

logus

II.

Aliorum refert rationes corttra fententiam HenDeopojfe cognofci

quodam medio

inter fidei

lumen

dr glorid; c^ cognitionem hanc rnedtam compatihilem ejfe cum cognitione fidei. DiJJoluit illorum ratioaeSftanquam iungit

,

inefiicaces

ad

licet

H

,

& aliM fertiores fuh-

enrici fententiam accedat

hinc fumpta occafione hreuiter

tyfnfides

(fr fcientia poffmt

ftare poffit cumfcientia,

in ^,d,i^.

Henriei

nio

X^ueniens eftnoshabere

his largifftme agit

Aiiftot.

fic.Incon'-

nobiiiflimos habi-

tus,& nos \zXCK,ex fecundo pofter.&c hxc propo-

aJkahquihHs, fltjo

trimo.

difcutit:

hic art.j.

/^ Ontra hanc opinioncm arguitur

99, jBLtikiturtfi*

e^

ejfefimuly& an opinio

De

Vide Aretinum

& do^e

;

quamuis non

vera de habitibus infufis, quos per nulium adum in nobis expcrimurrtame vera eft,vt eam capit Phi-» lofbphus contra Platoncm.fcilicct dc habitu,qui habet euidcntiam cx prxfeniia obiedi. Vnde imC\t

& fupernatutalibus

,

poflibile cft aliquem haberc perfe<3:um habitum habentem euidentiam ex prxientia obiedii;& tamenqu6d ipfum lateat:fcd vniiquemque Theologum latct ipfum haberc taiem habitum in laii lumine,ita qu6d non poteft reducere in adtum fe-

cundum huiufmodi habitujigitur^&c.Minorprobatur,tam de adiu intrinfcco,quam extrinfeco.Dc inttin(eco,tum,quia non poteft aliquis , dum eft in via, huiufinodi ptincipia confidctarc ciarc in taii

lumine

magnus Dodor tantum

nde:hoc enim quatumcunque

aiio a

confitetur iR fine mortis,

articuios fidei crcdir, nec in alio

Pm»iifdens ea videt,Tam,qniaomnisfcicns •Tf

»aumr7.

flexum fe

feit

fcirt

^

tridere,

aftum.fcit

P**^ '^""'"

*^^"^

^'

rcflcdatur fuper

tc.Sed nullus tali

fe fcire

trinfeco,

quod

Ariftot.

"R.efutmurfe.

crcdc-

Hoe etia patet de adu ex-

&

,

gnantjquia aiircr gibiii ellct lis

,

&

eodem inteilcdu rcpuidem obieSum cidem irMeili-

clarum

principiis.dc iifdcm CenfirmatHr ritti».

8. Auaoreshu-

"enenTZZ

in

& obfcurumjigitur cum fide-

dum eft in via ,

habeat fidcm dc huiufraodi

non habcbit

Idc6 «^""^

fit '

fic

argucntcs concedunt

quod Theologia

ptopric fcientia:non tamen per hoc,vt di^crogatut nobilitati habitus Thcologi.T,

Theologianon

quia, fcAindum Philofbphum

ftfaemiit.

nobilior alia

,

quia

quia eftcercior

;

eft

Quicquid

non

fit

de veritatc opinionis praidida:,

vidctur mihi

qubd

rationes addufta: necef-

Prima non concedo enim Soluitur friquod habens illum habirum cxpcriatur fe habe» mn rntio fecontr» fitn re illum,& quod non latcat ipfum,qualem forte Henricum. habitum habuerunt Apoftoli,& aiij Sanfti plurcs- qni fueruncquafi montes in Ecciefia , qui fi fario concludanr.

non

fuilTcnt

,

alij

:

citb a fide cccidifTent, fccun-

dum Auguftinum

in

homilk fupcr

Euan-

illud

,

vna

fcicntia eft

de nobiliori obiedo

Thcologiacum

fit

,

&

de nobilifli-

Jorti^foflo' li

hAbuerunt

lumen

a!i

•

lefm turhas, vndc tales cxperiuntut quod difiin. fe talem habitum habere ram confiderando cium a fide. Auguft. intelligcndo interius fe fcire illo habitu , quam gelij, f^idens

&

nontamen docendo.

etiamexteriusconfitendo,

Et qubd hoc lippo petcnti a

fit

poflibile declaratur fic

Domino, qubd

:

Phi-

Pofsibile

tfi

aliquem alioflenderet cis pa- quid fcire

trem fuum,rcfpondit:T^i//^^*, quividetme,vi- qufd non

meum , loan. 4. & fubiunxit medium dcmonftrationis:»o« credis, quia ego inpatre &pater in me eft} Ci enim ipfc & patcr lunt vnum per eflentiam ac pei hoc in fe ipfis funt det (frpatrem

1

fofsit doeini.

,

,

percircumincellioncm,ide6quividetvnampcrfbnam,videt&aliam.Chriftus videns i^itur hac veriratem in Verbo docuit,ficut docuiflct Pctt us,

habuifTeteam proponcdoterminos, & incomplexioncm eius , qubd autem alius non doccba-

fi

tur

,

fuitex parte defedus luminis in intellc^flu

fiiojita in

propofito,quauis aliquis Theologus in

illo (ciat pluresvcritatcs fcibiles

de

Deo

pcrfeiftiorem cognirioncm de ellentia diuina

&

10.

An

cogniti»

videtur di- Afojluiorum de Dto erat cereGrcg.l.iS.Mor.-il.cap.iS.fuperillud lob 18. articulis fidci,quam

verf.ij. lii

fit

cognitio

fidci,

Abfcondita eft,fcilicetfapietia Dei,ab ocu-

omnium viuetium:\hi

dicir fic.5i

perfeSier fi-

k quibufdam

poteft in hac adhuc carporali carne viuenti[/M,fed

Gregor.

tamen intftimabili virtute crefcentibsu , qnodam contemplationis acumine tterna Dei claritas videriyhoc quoque abeatljab fententi* no abhorret,qui ait:abfcondita efl ab oculisomnium viuentiu, quonia quifque fapientia,qua

fcientiam.

Confirmatuf ,fi aliquis eft Philofbphus, fciens Deum effe vnum,noncrcditiIlud:quia fcit repugnantiam fidei ad fcicntiam , igitur fimiliter e conuerfb , fi fidelis aliquis per ndcm credat aliqua de Deo,& poftea fciat ea,non habebit fidem de illis:igttur, &c«

non

detur potius deridcdus,quam tcncnspriore opinionem proptcr audoritatcs Saniftorii plurimas.

reeundum fc; non tamen poteft eas alios docerc, & hoc propter defe<5him in intelledueorum. Qubd aiKcm Apoftoli,fiue alij fanfti h.-ibuerfic

adlii fcit fc

nem quam

&

& omnis cre-

principia Theologia: in

nm firfeSio'

Theologum Theologiam. Sed qubd ali- adhtfionis fy quis Doftor propter au
care

imo

nnllus Doftor quantiicunque ex-

obie(flo

arriculis fidei.ficurThco-

crgo foliim Theologus habct opinionem quodfit certa cr)gnitionem vetulx, quod cft nimis vilifi- certitudine

luminc

etiam potcft aliquis docere ea,cum tamS (cicntis fiue fapicntis fit pofle docere ex primo Metaphyf Itcm fecundo arguitur fic:fides fcicntia de

eodcm

adhxret

Theokgia habet mnio-

;

refledatur fu-

cclicns cofitctur fc fcirc huiufinodi principiainec

tundo.

& probabilitatcs ad

Ci

fuum

fcit fc fcirc

Iumine;igitut.&c.

,

quod

iumine

,

&

vltr,i

yiatore lumine

licqt perfuafioncs

ctedendum inducat. Scd ifti nimis parum attribuuntTheologo,5c Theologia: , nam idcm obiedum habet fidcs Thcologia,vel xque nobile:&vetuIa habens fi-

nohi-

eft

hilifsim»

fciiniiarHm.

firmicer

de.ita firmiter

SCHOLIVM fici ajferetis veritates fcibiles de

,

yieohfiM noi ftra

Dem eft,videt,huic vita

funditus moritur ne ia eius amtre teneaturviullus eam quippe videt,qui adhuc carnalittrviuit , quta nemopoteft Deurn ampleiti ftrnul

& fecnlH.Et pet

hoc refpondetad illHd,quod diciturMoyfi,£xod. i^.Non videbitme homo,& viuet.Ac fi apettc di- Ezedi ceretur,nullus vnquamfpiricualiter IVium videt,

& mundo

carnalitet viuit

:

fic

ad illud Apoftoli,qui dicit de

etiam tcfpondet

Dco * :

qui lucem

habitat inacceffibilem,quamvidit nuUui hominumt

fed necvidere poteii. Script iira , inqait ,facra omnes carnalium Jettatores hnmanitatii nornine vocare

folet.

)).

fnde Apojloliu quthufdam

difctnr-

daniihiu

* 1. Tim. i.

Qu^ftio i.Cor.j.

dttnubus

dictt,

* Cumjit

vot

ittter

& can-

Kxlm

qu6d cum

17

fcientia

Geomettic de aliquacondu-

nonnc c^rnales efiu ,& fecHndttm hominem dmhulatulejuibsu pMHlo pift fuhiecitcNonne homt-

ftarc cura illa fcientia

ves eflu?i\c eciam refpondot ad illtid loan.primo:

illo

tentio

}uin.i.

IT.

Deum nemo

vidit vncjuam. .Aforf,inquit,y«o he-

mines vocmis humAn^fapientes f/tpiunt

ifupra homines funt

,

,

tjuia ijui

diuina

vcruntamen idem

piius dixit a(lercndo,qn6dfM4m<^(» htc moraliter

vimtur, vidtri pcr quafdam imagines Deui potefl\ per ipfum vero jpcciem non poteft^vt anima grtuik

Deum vtdeat,

ipiritus affiataperfigurM tjuafdam

ad

; fic ndcs poteft de Deo,quz potcft habeti

fione poteft ftarc fides de eadera

lumine fupcriori. Rcfpondeo,qu6d fides,quae habecurdc illa conclufione Geomctrix,non cft fides infufa , fcd acquifica.hzcautcmincluditquamdafotmidineni, quia fidcs non habet firmitatc,nifi cxauAorirate

& fallii&

quihca.poreftfallcrc fita noii

cxcludi:

omnc

idc6 fidcs acqui- Qultri

formidinem:fides autem

infub.quacinnitituraudoritati illius,qut

II. Seeuadj ra-

th

difcat

dcmonftrationcm,quademonftratur,qua:n6?Dices,qucd fic, quantum ad illumarticulum, quem prius credi-

non

contr»

»«» ro

Henric.

tonHintit.

TiJis

hahi'

tunlis

(y

fdenti» foffintt ef[i fi.

ipfttm

Nec

cum

fcientiam,qu.-c fcquitur ftantc fidc.ica e conueifo

,

ficut forcc funt

illx.qux cxphcantur pcr arciculos fidei.in

&

(ecundum (f , licet non poirumus , fic in

fidei inclinat illas

cxire

propofito. Item,fpecics refpiciunt obicdta

obiedorum

exccllcntius

quam habitus,quia pcr fpccies

inquantuna fpecies,& non perhabitus rcprxfentantur obietSla igitut fi fpecics contrariorum in ;

non

inccliedlu

funt contraria

,

fcd pofTunr fimul

nimformiditttm ficut in-

&

quis habeic

dicendum

fccudum fe fcibilcsdc Deo,

im-

txcludit

id«6 dicoquod fidc s acquifita fuf»\ fcicntia propcer hoc.qnod u6 potcft

tumuis ipfa fide,& nationcm circa idem obieftum

non poccft exirc in adum obiedum , manente quaneodcm habitu habentcincli-

quam

ton-

ftat

fiiti

acquifit» i:»n

:

credendi circa idem

quas habitus in adlum circa

Spttlti

ditcerticudincm

dic:& verum eft,qu6d

fides eius dcftruitiir, vcl

plures alia veritates

trariirum

no po-

tcftfallcic,ncc falli,cxcludit fofniidine,& inclu-

fidciti iciecia Geomecri^ dc aliqua conclufione Geometria:;bcnc tamen fides infufa. Ad aliam confirmationem fuperius pofiiam,

fi

rel="nofollow">

illius.cui crcditur:ille aute cui innititur fidcs ac-

Inmen eitu ejfenti* non perttngat. iecunda ratio vidctur ncceirario concludcre.quia aliquis credens Deum ejfe,C\ poftea ad-

fed

Qjftfidiifittjljlart(um feiiMti»

quod

,

ficut

fidcs poteft praecederc

hoc

potcft fcientia prarcederc,& fides (equi, nec

Tcides

poteft

ad

fuceedrrr

fieniittm ficul i ciniuT'

cftinconucniens.veruntaraen ficuc habensfcientiam demonftrationem de hoc, quod Detu fit

&

non

a€lum credc i'di,vt primo dihabens prim6 fidem , poftca fupian.ii.

poteft exirc in

Aum eft *

:

ita

&

non poteft exire in adlum crcdendi,Iihabeat habitum fidei:ide6 non vidctnr quod

fcienriam cet

rationes prardidtjc concliidanr.

Contra tamen prsdidlam opinionem arguitur 14. Prim6 fic;In quocunque lumine non Author itn-

duphciter.

edc.eadcm ratione,& habitusinchnantcs fub op-

habeturnoticia diftinda cerminorum,vc funt ter-

piignAt

tjfe

fimul in tO'

pofitis racionibus poirunt cfle in ccxlcintcllcdlu.

mini alicuius principij.in iUo lumine non potcft

tentiam Hen.

non vidcoqu6dfoluant obiedioncm

illudprincipium diltinde intelligi:fcd in iflolu-

fojlunt

dtm

Si

inttUt-

,

minc,quod ponunt

codem intejledu non

gici;ergo,&c. Probo

^ &

fiJes

fcitmi»

Itera

contra eos de vifione alicuius veritatis in Verbo, in gcncrc propriojnam fi propterhocquod in

nen

fojftnt ejfifi-

mul, cigmti»

pofTunt clle

duo habitns

inclinantes,fub oppofitis rationibusclari

&obf-

curi.non poreft fides ftare cum fcientia,cum cirIngintrtfro' ca idem obiedum fint rationes incoHipofllbiin Verbo

frii

,

fy

nm fof-

/int.

les,

Sc magis clarum

& mitius clarum & obfcu-

rum,fequitur quod in

xz.

eodem intcUcftu

refpcftu

pojfunt i

in fc

prs-

fcnsin intelle
ipfum

reprxfcnt.it:fed

fibile viatorijquia

dlui viatoris

,

timc

eflct

(\

hoc non

eft

cum /cientia

ftat

cuidentis

&

(cicntia

igitur fcquitur

;

non

euidcncis , fi

contradiftionem

non

ftabit fidcs

opinio non

ftat

cum cum

cum fcicntia dem obiedi

in codcra intellcdlu reipcdu eiuf,

quia opinio non habct obicdura

pmnino certum ,

fciens autem &crcdcns habct cbiecaum fimpliciter certum , ideo contradnaio eft inrcr opinioncm & fcicntiam:fcd fidcs habet obicclum non cuidens ex ifto habitu:quia folum habet fuam euidentiam ex audoritate rcuclan-

&

vt

non

euidenscx
eft

:

lem non

eft contradiftio qu6d aliquid fit non cuidens cx tali habitu , tamen fimplicitercui-

&

densex alio habitu quia nou fcquitur, non cuidens exhabitu fidci, igitur non cft cuidcns , fcd :

eft

faWzciz fecundUm <juid,& ftmpltciter.

Adaliam confirmationem

,

quando arguunt,

Scot.Oper.Tom.XL

ci-

(nojii niji t»gtlof(»>,(UT

termini.

per fc pixfens intellc-

efTct in

eo bcatitudo

:

nec

eft

eflc, ied

vna:Opinioaurcm propter duplicem contra-

Trincipium neifuit

pof-

impcdit aliqua fimal

tis,

U-

fit

poteft diftinftc efTfntiam diuinam rcprxlcntare.

eode intelledu, qu6d nec fidcs ftabit. Refpondeo,quud ideo opinio nonpoteft ftare

fftfimul

habere diftindam notiti.nm Dei,nifi

folura duplex contradiaio

fcicntia in

non

Theolo-

Impoflibile eft

:

arguunr,qu6d non

(cienti euidens,- igicurpropter

fciinti»

minorem

quia fecimdum illos,nulIum

non

^

nocitia Dei, vt tcrminus principij pwrc

diftinftc

pifitam n.t.

poteft haberi diftinda

eiufdem obiedi incpmpoITibiles finc vifioncs in Verbo,& in genetc proprio. Adquamdam confirmationem eorum,quando

didHoncm,tum proptcr formidine; tum propter non euidentiam obieAi. Obieiflum autem hdei eft credenti non cuidens i obic^^um fcicncix cft

Qu*ri efinia

non

,

fen-

aliquid aliud qiiod ipfum diftin«5le rcprxfcntat, eft

reprxfcntatiuum

intcUedlui viatoris, nifi phantafma:fed hoc

non

Phantafm» tun

pitefi re.

prtfent»ri

diuinam

tf-

Vel poteft ifta ratio formari fic Principia co- fenti»m. gnofcimus in quantum terminos cognofcimus; :

igirnr

fi

termini

non

poffunt cognofci,vt faciunc

neccfHtacem de complexione,nec

illa:fic

inpro-

pofito, vt hic probacur.

Itemfecund6fic:dicunt notitiaqux habetur

fic

dcDeo

opinantes,qu6d

in illo

illa

luminc.depc-

Impp^nat

Henricum fecundo.

dctex fide,& quod fidcs refpedu illius noticix fe habct vt fundaiTientum relpedu sdificij,& ficut cibus folidus ad lac,iuxta

fermonem

Apoftoli.

* *

i.Cor.j.

Scicntia

r,»-

Sed contra,Nullum fcicns pcrfedc in fcien- quit dependo dependet ab adla voluntatis, quia prius natu- deri » fiJt. ralitcr obietlum neceflttat intellcdum ad intclIigendum,quam voluntas fit in a(flu,fed credeiu Vt dependen. in credendo dependet ab adlu voluntatis , quem ti» fidei »h »3u volun-

prxfupponit, iuxta illud Auguftini

tra(fl.26. fu-

tatii,

vidtf.

pcr loznncm:C
Aag»(t.

SCHOLIVM

III.

yid quiflione direlti rtfponJet,aJferens Deufuh ratione Deitatis pojfe cognofci

fimpUci

a viatore cognitiont

& perfecia ahfiracliua,qtn ft fupertoryvel

cxccHentior cognittont pdeuidque probat doclifflmis 3

ratto

Prologi

i8 rtuiombut fuijfe ejfe

,

& de

Angelo

tdtm

faSie

in via

&

,

docet in t. diji.y q.

FtatoY intelUcat

homini prohahile

ejfe

de omnihus

licet

,

DeumfHb ratioue deitatis , licet dici de ommhtu , quoad aliqua

modo pojfet

ali<]Uo

cognofcibtlia\de ^uoagit ij.yprol. num.i^.

d.i^.qx.vhi tradat deanima Chrifti

& »«

j.

an potuent

,

xy

If, jirm»t,Hi ad

iut^mtm.

Efpondco ad qusftionem qu6d

iS^xt^X

pcr

fc fcibilcs

viator po-

de

Dco

rationc Dcitatis,fcire(inquan3)fin}pliciter

^^^^ (iib

.

fimpliciter

non

a poftetiori

,

qium fit cognitio

& pcr-

fed a prioti

Piobatio primi.

intclledus po-

&

fic

:

duplcx

cft

minoris,cft fciendum,qu6«l

cognitio,qu«:dam quidcm

eft

pcr (pc-

&

hsc vociem,quae eft rci non in fe prxfcntis, eatur eognitio rei abftratSiuajalia e(l cognitio rei vt habct cife in aftuali cxiftencia;& h^ec dicitur cognitio intuitiuaEt

hxc duplcx cognitio patc-

a »'•"

«'f«i'

.

tiint ithjlra-

vifibile vtcxiftit

No» emms gttitieeji in-

tuitiu» cr

fUra.

prsfcns in adluali exiftentia,

ftin6ta abftradiua.licet gf^

fubicdum

& huic corrcf-

non

fcdDcus probatum eft

intuitiua;

in aliqua fcicntia.vt

quxftionc pra:cedente;igitur Dcus potcft co-

Jn

gnofci diftmdte cognitioncabftrattiua: icd

non

raiis

.

Dcum

diftindlc

,

.

.

cognitio

:

.

,

'

•

1

huius proiyllogifmi, Scientia cum fit habicus veridicus , non refpicit fubicftum fub illa ratio-

abftradiuc,

cuiufcunque cognofcitur

fophi feptimo Metaphj/Jica

Defingulari- ptobatur

ius

fcicntiae

& non intuitiuc.

Confirmatur hsc ratio per rationem Philo-

^

nort

fcietuia-

tjl

fcicncia.

,

quod de

,

Quta fingularia

funfprttfeniia, abeuntibus

J^ per quam non poteft efte

text.

fingularibas

cognofcuntur

cum

autem non

palam,

eft

aiiu ft

eorum ciTct fciencia vcl dcfcicncia mancrc & definicio, varia-

Jlntyvel non.Si igitur finitio,poceft

to obicdo. Similiccr arguitur in propofito:idc6 conccdo quod Dcus fub racionc Dcitatis diftin-

de Obieaie.

Dicetur

incciledu.

fortc-fi fcientia in incellc(5lu viacoris

cognofci a viacore. concra arguitur fic : Sciencia

illas

illius

Rcfpondco qu6d nonfequitur quoniam bi, qux im:

^^'^

ad omnia

iila

,

ad qux racio fubicdli

icd Dcicacis racio.ctim

omnia.ciim

omncm

fit

(c cxcendit fc

excendic,

infinita, fe cxtcndic

ad

aliam racionem cntis inchi-

RtfponKe *

mediace fibi infuncpcr racionem binarij:nccfub racione particulari magis cft fubieftum rcfpcdlu vnius paflionis quam rcfpcdlu vtriuiquc. Sic in De fubitHo propofito multsfunc vericaces , qux immediate fubetniemrM.

infuncDeo pcr rationcm Dcitatis,ncc fub raiio- """ f^-rtt nemagis prarcifa cft fubicaum refpcftu vnius, ^^'"'^^mon, quim refpedu omnium,quae immediate infunr, '^*"* im6 per rationcm Deicacis;idc6 non {cquitur:fi fcicncia dc Deo in incellc<^u non fit , nifi refpedtu duarum conclufionum quod oportet darc ,

quam

quam

fit

ra-

infunr.

illa:

:

quidquid poceft

mcdiam

,

poccft

Dcus per caufam cfFcdliuam immediacc

:

ti.im tcft

cxccdencem nocitiam

fidei

Vndc Deus

immediate.

,

qualem nacum

efrcc

:

igitur

immcdiacc

fc ipfo

aliquod reprxfcnca-

ciuumipfius fub racionc Dcicatis caufarc:&

Dci intcrior , qualis

cognicio Prophctatum

,

non

ralis

potefl

^""y^

^^tt^im^ diMifefoU. Cogniti»

clara vel intuitiua,

Vnde fcicndum qu6d quinquc

Trofhttic».

funt gradus §iuir>quegra,

& fuprcma eftincui-

dus cognitio-

tiua,quam icmper habuic deefTentia diuinaDeus »" fub r.itione Deitatis.Sccunda

/'«»-

fuit

quia non immediatc euidcns ab obiefto.

Deo: Prima

fi.

fta

§iuicquid

hoc po- Dem

nocicia dicitur locutio

cognicionis de

'«»'''»

f'"t"*f'*-

potcft creare in in- mediantt

celleau viacoris nociciam dc

talcm

7.

1

Prebati»

fcd mediancc ob-

ic6lo prxfcnce intelledui poceft caufare fcien-

'^*

^"'

cognirio de 6b-

eft

iedto,non intuitiuc cognito,fed diftindle cognito pqraliquod rcpr<-Efcntatiuumfubie(5ti.Tertia, qua: eft obicdti fc

,

non

prxfentis intelleduij ncc in

nec in alio rcprxfentatiuo

creaca a

Deo qux non ;

,

quae tanicn

non

illa,quz opiculacur piis

eft

cft

tur concra inipios

,

immediacc

fcd

fubcft aitui voluncatis,

cognicio

euidcns ex obicdto. Quarta vr

,

& defendi-

cum litcrae fcnfus cognof-

& vnus locus liccr* pcr aliam cxponicur, & perfuafiones adducuncur,& concra impios decitur

,

fcnditur. Quincus gradus eft fimplicium , cuius cognitionis cercicudofubeft adtui voluntacis , ha-c cognitio cft habita pcr fidcm.

&

Ex his patet,qu6d in duobus difcordo ab opinioneprsccdcncc.Prim6,quia non pono habcri fcicnciam per quodcunquc

obieftum

lumen de Dco,fi non

ncc in fuo rcpraEfentatiuo,fiauccm vocanc lumcnilludracioncmrefit

pofllit

Replif».

tancum duasconclufionesdeDeo;igitur Dcus , vc cft fubiedum illius fciencia: in cali intellcftu habebit prxciiam racionem , vt rcfpicit rcfpicic

licet

quia non omnis diftinda & clare „ n cft clara & mtuitiua. Probo maiorcm

intuitiue

go obiedum

'

gradum in cerco

vt conccriHt ccrtum

Secund6 probatur,fcilicct,qu6d viator poteft

ne,fub qua,obic6lo mutaio.poteft habitus idcm mancre : fcd fi fcicntia rcfpiccret obicdlum fub

.„

intcUcdu rcfpcftu duarum

cali

haberc dc Deo fub racione Deicacis fcicntiam perfcftiorcm , quam fic nocicia fidci quoniam

ratione,qua intuitiuc cognofcitur, mutato obic&o,Sc non praefentcmancret idcm habitus ; cr-

.

om-

& huiccorrefpondctcognitio intuiti-

viator poteft intclligerc

dijiinaa eo'

ad

tiua inrelledlus. Phanrafia vero fiue imaginatio

cognitio Dci abftra<Sii;a non rcpugnat viatori, licct cognitio intuitiua fibi non compctatjigitur

mua.

poteft cile in

cio Deicacis, pcr

fibi

fitejl

fe

umen vt parcicipaca

;

uarum, vifus cnim apprehcndit

pondctcognitio abftraftiua intelledus, Tunc probatur minorfic;Omnc obfedum fcientias poteft cognofci aliqua cognitione dipiui

extendat

racioncm aliquam prxciiam magis,

apprchcndit illud vifibilc pcr fpeciem ipfum rcprxfcntantem in abfcntia rci , quamuis non fit

i^^gtto/d

fe

rc potcft in cognitionibus potcntiarum fcnfiti-

adlualiter,

Rtffonftjt.

fccundiim calcm gradumab intcijc(au viatovis, non. Imo

potcft fcjrevcrita-

talis

complcxunv,

intelligcre principium

Ad dcclarationem

^

de Dco.fecundum

tia,qua: nata eft clle

nia

narius poteft habcre plurcs paffiones

,

:

,

quamuis enim

fub propria ratione fubiedi rcs pcr fc fcibJlcs dc co,quia

fidci.

go, Scc.

**^''

:

conclufione^ jergo non cric fubictStum fcicncixfub racionc Deitatis.

tcft

ftraaiM» tntmttua

cft

Intcllediis potfns intclligerc aliquod fubicdlum

conclufionem inclufam virtualicer in illo principio fcd hoc poccft intcUcdus viatoris er-

Cogtiitit ab-

Refpondco qu6d falfum

fupeiius tn prima quaftione didlum fit.quod fcie-

fub

ratioiieDcitatis;peifcdr,quia cognitioncfu-

Probatiofri- periori,

"*•

fcjrp veritatcs

dcrec ad omnia.

conchiiionum. Vnde vcrum cft , quod quanciam cit cx paire fua ie cxtendic ad <)mnia,non tamen

OM/iia,q»xjuiit in imeUeciu dtUino,cogriofcire.

jLtffendtt nf.

/lac:igitur fcicntia taKs iiabita k viaiorc fc exten-

Monet tamen non inde

9.

TheoUgiam noftram

h(jui

d*tam

fcientiam

prirno

in fc pracfcns

prxfcntandi, admitco

,

,

fcd cunc

non in

illo luroi-

nc,fed pcr illud lumen habccur fcienria.

In alio etiam difcordcquia huiufmodi fcientia

dc

in

quibnt

^if^rdatscc. '*"

J*'»^-

Qu^ftio de Deo fub ratioDo Deitatis , no« habetur pcr StientU

d$

ftudium

Dtonon h». jem Ecciefia-;&

fciuit

datum ad vtilitaChriftus quando fuit vtigratis

& quibus

donum dare ,

^* ''^"'^

dium.

donum

fcd eft

,

,

vt Apoftolis

&

Ad

g^

fc eflc vera

,

:

igitut ilU videbatuc

ficut ad per fenotam. Sccund6 fcquitur qu6d non poteft

^dducuntur pro illa opinione,eft refpohdcndum. Ad audloritatcm Auguftini di-

fe certus,

ccndum

nota,cx

qii6dcftilla fcicntia diftinda notitia,

qux

fit

quo alia

per fc nota

& tunc nii poteft fciri,quia

rationts

ccrtitudo dc pra:mifta

ad fcd non euidcns fimplicitcr.quianonattingit ad Hen. diftindam notitiam fubicdi in (e prxientis.Vn-

fofitiu

"

de audoritas qua:dam Auguftini ^'*^-

Aij nift.

^7-^'^ ^4-
tes addudlas, C/iJWJjJnquit

Scripturif fmFlis

,

,

de Trimtat.

i/.

omncs

auftorita-

inconcufse crediderint

tanquam

veracijfimii tefiibus,

— «-

«

eejfatium

efi

enim omne neceltarium

fariastnon

eft

euidentcr

de conclufione

qu6d fit p
igitur

O'»'"

«T*-

^/J""^^'"^

frimam maiorem

:

&

rationcm illius opinionis , nego ad probationcm diccndum qu6d

poteft inteUigi

AteTum dif

*^"P'*''

e/!cntialitcr

tam:qua; non eft per fc nota ; poffum etiara fcirc

tum:non fequitur ; potcft fcire quodcunquc iraquod infcttur non fequi:igitur nullura

poffibile

Ad primam

X5'

^/,_^_

mcdium ; vnum.quod

ordinatum inter cxtrcma :

efuid efi alterius

extremi

,

eft

vt tjuod

vel paffio prior rcfp«-

impolHbile fcquitur

:

non

quia

fcitut

impoffibilia poflcnt fequi,quorum

quin alia

nuUum eft il-

latum.Similitcrdato qu6d poffctfcirequod nol^

lum

irapoffibilc mauifeftiusin impoffibilitatc

fequerctur,

non proptcr hoc

fcquitur

qu6d

fcio

medio cft ve-

illudefre poffibilcquia poteft e(Ie principium in

rum , qu6d qui cognofcit cttrema complexionis medium intcr illa:

impof$ibili:Prinus eiymneccHariis opponuntur

6tu paflionis poftcrioris;& de hoc alicuius, poteft cognofccre

quia ratio cius includitur in vno extrcmo

medium

,

&

& prim6.

Aliud poteft efTc fub extrcmo,vtaliquid infcrius ad con-

ah'ud pcrfefibi incft

impoffibilitate.quod

non

fequitur cx aliquo alio

primaimpoiiibiiia.

Adradonem ponfio

quia

:

prirnam principalcm patet

illa fcicntia eft

rcCj,i, diftinda. nodtia, Aifrim.Mrg.

cludendum pafllonem dc fuperiori.Vt ficoncludcrem aliquod animal cfTe rationale per homLnem,tanquam per.mcdium,& dc tali medio Hon oportet, qn6d qui cognofcit extrema, pofllt co-

qua eft donum diftindlum

medium;& ficcognofcimus ea,quaf naluralitcrde Dco cognofcimus , vt quod aliquod

ccndum quod

primum-,non tamen hanceflentiam Deitatis,cui ptimo incft ptimitasjficut cognofco ali-

bus ciuldcm gcneris illa eft nobilior , ad quam naturalc agcns non potcft attingerc , adderc perfedtionem eiufdem genetis , propter gratiam

guofccre

cns

fit

quam figuram efle primam , cum fpecies figurarum fint ordinata:, & non prxcedant in infinituminonproptcr hoc cognofcerem medium,fcilicet triangulum,cui primo incft illa paflTio^quod eft mcdium fub extrcmo non cfTcntialiter ordi-

natum inter cxtrcma. :

impodibilc fcquitur:qui4 ncfcit

impoflibi-

fi fit

ad argumentum,quod non homincm ; itaquod apparcat

fic

neganda,Iicet pollem foluc-

j^j j^ j ^jjj propofitio

,

frinciptiie.

quia fcientia

includcndo fapicntiath.cft habitus nobilior

om-

ni habitu intellcftiuo ,qui

,

non cft

fcicntia

re realiter rationem.

caufaudum fidcm infafam;crgo,&c.Vnde quamuis notitia fidci quantumad euidcntiam noncxcedat fcicntiam , tamcn habet aliam conditioncm nobiliorem quia cummaiori certitudine inclinat in obieclum;& Philofophus if.de AnimaUbus

fic dicit

,

,

iicut

bilioribm,

qukm habere certam fcientiam de

rum aut per fyllogifinumpcccantem vel in forma. Si in forma

prius

:

fi

in matcria

quovfque fit

,

,

crgo poteft fojui vt

itcrura proceditur vt prius,

ftatus ad

aliquam falfam, qux non

Arjftofc.

infe-

& iwperfeilier;bus:ime aliqtta non exfe-

rioribm

ditfcire,

Ad tertiura,dicenJum quod noncft fimile de ^^ luminc natura!i,& fupcrnaturalirquia in luminc mine

obicdum cft diftindc pra;fens;fed in non cft obiedum

fupernaturali fidei

pernaturalc-prxfcns intellcdui

, nifi

fu-,

in quibuf-

dam conceptionibus abftradiis acreaturis. Ad quartum quod reuelatum magis acccdit

Ad

illa

in ojYofitum patct refpbnfio

pcrea,qux

prius.

B

4

tcrtium,

hir

ite-

in materia.

fcientiU

acqtcfi.is.

qiiod

con,

ridesenterticr

maj^if defideramus paruc.m notitiam de entihus no-

dida funt

apparet mihi vcra

quifita.

& animam ac hiiiufmodi,fed nuUa adio naturae

cum

cft falfa^aut

*""*'

potcft fc cxtendcrc ad

,

clufa,aut ficut immcdiata;fi ficut concluia

1;'"'!.

&

ad rationem cercitudinis , fed non ad perfecViorem euidentiam de obic(ao,ide6 non eftfcicntia.

miffa

f*cundm

di-

ContraiAut peccat in matcria,autin forma.Si in forma,ccrtum qu6d poifum foluere, quia tradita eft ars ad omnem paralogifmum fophiftifoluendum.Si pcccatinmateria,igiturpra:-

^'^

fidcs infufa eft habitus nobilior 1'^' 'fi"'',

©ranifciemiaacquifita.Probatio:inperfe(aioni-

naturali

le,vcl ncccfrarium.

Alitrum re^ Dicitur tamen f^onp» ad polfum folucrcad

contra fidem.

Ad fccundum,quando arguitur

,

Ad aliud dicendum,qu6d non fcquitur Scit jo, Mfecunda. filuere omne argumentum iamfa^um contra ali4juod complexum de Deo : ergo fcit quod nullHm impoffibtle fequitnr ad illud : quia licet fciat folucre argumcntum concludcns hoc impoflibile , & illud , quia tamen multa alia funt impoflibilia, qus fibi funt ignota,nc(cit qu6d illud , vcl illud

m>i.

pbtcft haberi

perfe prima,nec

eam non eile conclufam ex alio pcr fc noto;quia tunc confcquentia deficeret. Tunc ad argumenr

ncccirarium.

ZtUciturpri-

non

fit

Ad audoritatcs Richatdi & AnfeUni diccndurn,qu6d adducunt ipfi, ficut &C2Etcri Dodorcs.ratiOncs necenarias,Icd noncuidentcrneccl-

ftfdrium.

tandtm.

fi

quod

rnente, tjuod tenetur fide.

t-Aidtnttr ne-

M

aliquis ef^ SeemuHi.

& qua; non pcr fc

notaniiqaia lumen naiurale, ficutfufficit ad coneceffarium^ gnofccndum per fc notani ex tcrminis, ita fu^- fetefiftlm, eft td cognofccndum illaranoncfre perfcno-

agant orando/Jr qu<ere»do,& bene viuendo,vt invideatwr , quantum videripotfi »

telUgant ,idcfi

jtdAnfelir

,

falfaapparet ftarim per^fe^nota,

Kefpond.

rtci

de

& pcr confeq^ens error eft in iudi-

cio naturalis luminis , quia ei abeftomnis dif^ curfus, Sc tamcn ftatim inclinat ad aliquam fal-

illa.qua;

,

19

appareat propter aliam

fim,

Prophctis. j

II.

QVJE

Ad^uartum.

•

Prologi1

20

vidctur mihi Auicennara SEd quam Auerroem,vnde aiguo

QV^STIO

Hacc ftovofitio;nuliafcientia

III,

mdius fic

proh.tt fuum fuhie-

^um ejfe,ai\x communis cft vtrique.vera cft proptcr primitatem fubiedti ad fcientiam

ytrum viatDrex

purls ^aturalihus poptfcirf

omnes veritatesfcihUes de Deo

dixifTc, i„,f„^xtie

contra eum: Autntii.

poftcrius eflct

r

.

,

probaret ipfum ' »

,

qnia

:

Subieclum

ii

"^ efle in illa fcien- "'^'?'"f fcieiui» dert o •

.

•

qin hiibet rationcm poftenoris , Sc non tantum rationcm obiccli adarquati fed firbic6kum niagis habet ratioiiem piimitatis refpcchi pofterioris (cientia: quam rcipedu priorisjcrgo non pottft probare fuum fubfi piima fcicntia

?

tia.in

„.^„(1,^,;^

:

.ffthg.num.H.fy' q- i VioCttititt fi^ripto Qxomtnfi quodl.14 fr9loiiq-t-Utfrali,& in i.di^inS.y q.9. q.i

&

^cMntWo.

V fnparte af-

o D fic , vi
Mctaphyfic£E,fcd

itimtim.

jtrttHm.

. S*»

££

•

'**"

'

concUifioin Phyficaifed

eftfcli-

probarcDcum

tcft fic

•,

ergo

I-

hy ficus cfTe eft

Metaphyficanonpo-

fi

e(re:ergo

Deum

cfle pr.-c-

crgo conclufioin Phyficaeft principiuminMctaphyfica:ergo Phyfica e(t prior Metaphyfica.

6. Eihic. fcd vltra

adlus pcffciftior

;

cr-

Iremcxomni

proprietate manifeftain efi^"tdu

poteft concUidi caufaro cfle.fi

&:c,

Item fcciindo fic:potens

fic:fi

Denm

fpeculationis vcrira-

felicitatis

cft

efle

fupponirur in Mctaphyfica tanquam principiun>;

a<3:um

non

adus

Dcum

probare

fclicitascon-

eftadus fapicntix, ex

fcirc

pdncipia poteft

fcice conclufiones virtualiter inchifas in eis

:

ineft nifi ra- A^"'?-,'/'^*

non

tionetaUs C3ufx:fcd non folum huiufmodi pro- '""J""''"^ Phyfica , quae pntiatesffrpnetates eftei^us conlidcrantur

m

fcd

naturalitcr pofTutpus fcirc principia:crgo,&c. Itcm tetti6 fic fcnfus ex puris natur.iHbus

foliim conucniuntDeOjfcdetiam in Metaphyfi-

ca,quianonfolummotum pracfupponitmouens,

^'"

omnem fenfationem fibi pof-

fed cns poftcrius pra:fupponir prius igitur cx prioritate in cntibus poteft condudi primum

/'''*"

:

poteft attingere ad 9jttipAioff.

adu

in pcrfeaiflimo

illc

vuU quod

tis/juac

,

niiuus nec fcientia pofterior

[lotcft

citatis,i.£r^«f.c.i }• vbl

go

muUo

cam;ergo ex puris natur.ilibus poteft

fiftit

cfle,

porcrt.Vcl fub alia forma arguitur

firmatiM,

Ariftot.

icdum

fciic

tus naturaliter acquifitus

11.

ens cx

& fupremus perficicns

a£lu&

dine

quod eft aliqua notitia nobis poflibilis per£t\ot omni noiitia naturali. ,

potentia.finitatc ,

&

proprictates

?

efle:igitur,&c.

Auiccnnam in vltimo fumpta eadcm macontra Auiccnam cupit probarc quod Dcus

Auerroi-s rcprehcndit

knttt.

Commento iori

&

priani Phyfic.quiz

fubftantia: feparata: funt

phyfica,

&

fubicftum in Meta-

quod Dcuni cftc non probatur

in

Metaphyfica , quia nulUim genus fubftantiarum fcparatarum potcft probari e(Ic nifi per motum, quod pertinct ad Phyficam.

SCHOLIVM Auicennam reprehendit

yiuerroes

I.

,

(jHia

nega-

Htrat Deumeffe fHhieSiHm in Metafhyfica sfed reile ita negaffe prohat Scotu» duahus petijfimitm rationihHS mutnatis ex fcripto Oxonien. ^.}. prol. ad argumentum fecundum quaflmis i. n. 10.

&

teniamaddit

funt

Deum

cffe, fiuc pri-

Idc6 dico quantum ad iftum articulum,qu6d Veus non en Dcus non cft fubiedum in Metaphyfica.quia i'i- fM'^'"» '" M«'-i/>/y/Jf/». cut probatum cft fupra ti.i.* dc Dco tanquam vt cft

,

tantum

cit

vna

fcientia

,

qna:

r

Mctaphyfica.Et hoc probatur fic:de om-

fubiedo etiam (cientix fiibaltcrnats ftatim

ncam primo cft controuctfia intcr Auicennam Aucrrocm. Ponit enim Auicenna quod non cft fubiedum in Mctaphyfica , quia SLT').r;w* Peus jiuUafcientiaprobat fuumfubicdium.Mctaphyftitntui

Deum

quz

ex fcnfibus cognofcitur quod cft fic, quod fibi non rcpngnat efTc , vt patct dc fubicdo Pcrfpeftiuae:ftatim enim ex fcnfibus apprehcnditur li-

DE&

autem ptobat

,

pafliones Mctaphyfica poteft

mum cns efTc.

iii

Vtrum Deusjit ohie(fum primum in

ficus

& infinitate.multitu-

multis taUbus

concludi in Mctaphyfica

pon

ARTICVLVS PRIMVS.

, quam cx motu conprimum mouens efle. Vndc

& vnitate & cx

pruTio (ubicao

OHetaphj/fca

hic, ijuia nulla fitentia naturaltter

vifibilcm cffc

:

ficutcnim principia ftatim

apprchenduntur apprchenfis terminis ex bii$,ita

tamcn qiiod fubicdum non

fit

fcnfi-

poftcrius

fuo principio , ncc ignotius , oportet fubicdum in fcientia apprehendi ft.iiim ex fcnfibus (cd nuUa ratio propiia Dci conccptibiUs a nohis, :

ftatim apprchcnditur ab intcliciTtu Viatoris; igitur nulla

dc

eflc

fcicntia naruraliter

Dco

Minoris

tio

mns de ipfo, ratio

acquifita poteft

fub .tliqua ratione propria. Proba-

Prima

:

eft,

ratio

quod

fit

non apprehenditur

a

Dei , quam primum ens

concipi:

fed

hxc

nobis cx fenfibus, fcd

prius oportct a nobis concipi compoflibilitatcm

duorum tcrminorum : vnde antequam fciamus h.inc compofl!ibiIitatcm,oportet quod demonftreturaliquod cns efleprimum: igirur, &c. Vnde conccdo cum Auicenna, qu6d Dcus non fit fubiedum in Metaphyfica. Nec obuiat diftum Philofbphi primo Mctaphyf. diccntis , quod Metaphyficaejlcirca caufas altiffirnat, quia loquitur, ficut locutns eft primo Priorum cijm Aicit primU oportet dicere circa ijuid

vnionis iftorum

&

de

cjuo,

quoftiam circa demonfirationem,Gi' de dif-

^cquiftta potefi

aliejuaratione proeffe d' Deefuh Diffuse de hac controtjterfin oppofittfcjtie Auerreis fhttentiis agit Uh- 1 rJMe yiutcennt

ciplina demonfhatiua, id eft.de vniucrfali fcicn-

pna.

tia

taphyfq.x.

cut

&

fS^'

"""

hoc perfeftius

c(rc,&:

cluditur in phyfica

intcHedtum Viatoris,cuiufmodiefthabitus Metaphyficce.habeat Deum pro primo obicftojSccundo, fi habens ipfum habitumpoffit ex naturahbus fcire omnia poflibilia ^ nobisfciri ? Terti6

demon^

:

dc ciuit. Dei, c.j. fidem hHhentfu de hii rehnt,<juai igmrare non expedtt.necfernesiffosnoffeidoneifHmus. Hic funt tria videnda. Primd,fi primus habifibilcm.Contta Auguftinus

iiuiie.x quu.

dcmonftrandi fiuc fyllogizandi. Vndc circa

propric notat circumftantiam caufit finalis

& caufq?

ipatctialis

:

Vndc

;

fi-

Mctaphyfic?. ctl circa

A,;ft^t.

Quieftio 11. circa altiflimas caufas finalitet

ad quarum co-

,

gnitionera tcrminatur fcicntia Mctaphyficalis.

tut iraperfedla : fcd talis non poteft quictarc ap- Nnlla eognU peritum noftrum ad cognofccndum Deum,quia tio imftrfem fi

VtritM hahcfts

primum ^fupremum

hahi^

tUM fcie/tti£ mturaliter acquifita, popt fcire

ex purii naturalihus omnia C0g>7ofcihilit iff Deo ?

diftind^ poteft a nobis cognofci quicrari

fed

;

non repugnat

tur,&

ibi indiftinftc

cognofcatur

tura pofTiimus quicrari

faifum

Ex

,

|>ondet potentia adiua naturaiisiigitur,6(c.

n.

tMm

quod

tertia

Maiori arguitur

fic

Etfi

:

dcDco naturahter

omnis co-

ik obfcura.pof-

nobis habere claram cognitionem dc

^ionis in

potfllitia inferiori

hoc

in fuperiori-,fed

,

quod eft perfenon rcpugnat eflc

eft perfc(5tionis in

potcntia PerfeiHo ft'

fenfitiua,qu6d poteft habere notitiam claram dc

ttnti*. rioris

inft'

ntn

re-

obicdi ipfum intuendo , vt patct dc fugnatfuft' potcntia vifiua igitur hoc non rcpugnat potentiat intellciftiua: , fed vt oftenfum eft , Deus fub exiftcntia

ratione Deitatis, cft pcr fc obicdura intclledus

tiegat nos ex purii naturalibus pojfe cognofce,

,

:

SCHOLIVM yt omnia cognofcimta de Deo

crgo increa-

cft.

libilc eft

&

•,

& fic bcaiificari

eo:igitur,&c. Probatio Minofis:

quia omni porentia: padlua: naturali corrcf-

tstnts.

poflcmus

ex ratione fui,

fibi

X-^^pofluraus ex naturalibus puris cognofcere de Deoomnia nobis poffibilia cognofci de ipfo? alij Philofophi quod Et diceret Ariftoteles , ,

ibi

quafi indiftindc in cteatura reprrcfcnte-

'Y\^ fccundo artjculo dubium potcft vidcri.fi

fic

,

quod

gnitio noftra .

It» DtiqMit»

& imper^^aa cognitio quietarci; quocunque in quo illud fubic(5tum in-

indiftinda

igicur in

ARTICVLVS SECVNDVS,

21

noftri

igimr,&c.

:

tjuia fcientia

mftra de Deoeft imperfecia,tum ^Hf4ConfHfa,tHm

ARTICVLVS TERTIVS.

quia ebfcura.

SEd c»ntra kocqHibilfdampcrfuafionibuspomaiore Omnis teft

argui fic,fumpta triplici

:

cognitio noftranaiuralis de Dcocft pcr effedum zquiuocum.Itcm ,omnis cognitio rtoftra naturalis gnofci ex nsde Deo cft indiftinifla. ltcm,omniscognitionotf.rdihut , naturalis de Deo eft obfcura , quia non de frehntur *x ftra trflid eafi' ipib prxfente intclleftui fccundum fuam eftcn-

ytrum lidtor hahere pofsit aliquamnotitiam de Deo perfeffiorem omni noti'

iUtti neqitit

ftrfetii

tiam a6tua!em. Ex prima maiori arguo

tt.

noftra de tofsihilti

tiixtcri

tia naturali ?

(»

eH co-

gHitio nobitier tnttHra ti.

PEr cet

qua:

J

fi

omnis cognitio

Deo naturalis eft per effedtum

aiquiuo-

igiturcft

in aduali cxiftentia principaliter ; igitur ex puris naturaUbus non poflumus haberc omnl cognidoncm nobis poUlbilem. Probatur aflumptum: omnis potcntia habens aliquod obieftum pri-

efl

aUqua notitia nobis

perfedlior orani notitia

,

pofTibiiis,

quam habcre

non

porentia aUquod

percipere,qu6d ratio naturalis deficit,& pcrcon-

obiedum fibi adaequaru,fi

contentum fub

ipfb rton rcfpicerct

,

fed

ahquud

inferiusdfet obie(Stumada:quatum:fedDeus fub

eft

ledus

Dcus,vt hi

noftri

,

Item, naturale defiderium incft nobis ex efFc* cognofcere caufam ptimam ; fed dcfiderium

non

per cfFe^bum

quiefcit

fcqucns intclligcre,

, fi

Deusnon

Probat pojfibilcm

cognofcitut

non contingeret aliquid fcircjigitut ad petfc^am fcicntiam contingit fcire omnes caufas aliter cnifn infiniras caufarum non impcditec ipfum ;

fufficit

cognitio confufacaufatum;

non diftindte cognofceretur caofatum;

igitur pofnbile cfl nobis habcre diftindam cognitioncm primc caufar:ergo,&c. Ex fecunda Maiori arguitut fic fi omnis co:

gnitio nofti a de

effc

fuftminuralis.

aliqua cognitiofa-

III.

viatori aliam notitiam per-

cognofcihilia de Dco,vtpote cuntttr

Deo naturalis eft indiftinda.igi-

ejfe

naturaliter

a poftinori cogncf: alia vero non effi

tjHtt

tanquam ex effeSilbiu

pofftyDeum

ficut

Item,fccundo Metaphyfica:,t.f .probatut quod hoh eft proccfllus in infinitum in caufis,quia tunc

non

fit

ijuam corolUrium qMnftionis multa

fua atfluah exiftentia.

quia tunc

quod

SCHOLIVM

perceptibilta

fi:ire:fed

nt'

aclut

pcrnaturalis nobis poffibih's.

quihbet experitur in feipfoi cum igirur dcfiderium naturalenon fit fruttra, fequitur quod poffumus cognofccrc Deum in ,

efl

feiliorem ornni notitia natuyali^iietnde /iddit lan-

in fua acluah' exiftentia.

€tXi

naturale

flrM

pcr ie obiedlum intel-

igitur intellcdlus nofter poteft co-

Deum

gnoicere

fc,eil:

Telicitits

aftus naturalis.cum

:

icobieAum primum intcUediHS no-

per

ftri.Igitut

fit

tutalis. Si

tationc Dcitatis,vt in {c,cft contcntum fub entc,

quod

viatcri

ccgnitienem

ftrfeHiorim

&

ipib pro per fe obiedlo,inquod potcft,aliter noii eflet

ejfe

pollumus cx naturahbus hoc probatur fic; natMnM, poffibile cft nobis diftin^Sle cognofccrc finem huraanorum adluum. Quaeroigitur , an pofTum cognofcerc Deum clarum in fc intnendum , etlc finem humanoruraa(ftuum,annonrfi fic,habctur propofitum,cum illum ex naturalibus nonpoffimus habcrc,& ita fequitur quod feUcitas noftra ille a(5kus non fit naautem non poiliimus cognofcere Deum fic efTc finem noftrum, & tamen necell.irium eft nobis hoc cognofccre ctgo pofliimus

mum communchabctquodlibct contentum fub

AARist.

quod

,

fit

:

fic

hnperfeib : fcd poflibihs eftcO* gnitio perfe(Jlior de Deo.vt illa.quacognofeitur

cum,

prxdiiflapatet ad tcrtium articulum^fcili- Fefiibilem

mfi iumine fu^ernaturali

,

atc^ue ita

docet infcripto Oxonienfitj.i .prol.num. i ^.cr »»

d-y^.i.&

ijHodl.i^.

EXaUquas

ejft

&

collait\o.

vnMn,non tamen

l.

naturaLter fctri effe

trtnunt.

ad qua:ftioncm:qu6d ReJ^onfio ad poffumus cx naturalibus qutjHenem cognofcerc deDeo,& ahquas non,quiaqu.Tcun- frinctfalem. Aliqut, vtque ex his , quae in cfFc^kibus funt nota de Deo, ritates funt dequia per dc Deo : potfunt a nobis cognofci naturnlittt monftrationcm quia efl pofllimus conCludcrc il- fcibiUi di Del , alit la inclfc Deo fcd muka pofTunt eflc nobis nota di^ais patct refponfio

veritatcs

:

dc

Deo

in eftedlir, vt p.itct in fcientiis Philofo-

phorum,ide6 phira pcr dc.r.onftratioiicni, qnia^ poffumus fcire naturaliter de Dco. Et

ncn.

Prologi

11

Et ex oppofito.quod quia mukx veritatcs fciDeo.non pofTunt cire notac ex his , qux

bilcs dc

rclucent cx efFc(aibus fcibilcs

non

dc

Dco

:

ideo raulcae funt verirates

fecundiim

polfuraus fcire de

Deo

met» poflumus.vt oftenfura

fe :

,

quas naturalitcr

fupernacuralitcr taeft.

Ad priraum argumcntum principalc dicen7primum dum, quod aftus fapiencia: incellcdualis non eft Mr£.princif4- fclicicas.niii fccuhdura ^«f(^,ordinatus lad vifio-r ^d

li.

nera cdcmiae diuinac, Vndc felicitas fecundum quod pofuit Philofophus in vita ifta polTibilis

non cft felicicas fimplicitcr , fed tancum (ccundum qutd. Ad ahud quafte refponfioncs aliorum & eohabcri

A4 ficundlf.

,

,

tum improbationcs,&

propriarailloruni rcfpon-

fioncm. Sed nunc dicendum eft brcuicer quod non (equitur : contingit cogmfcere prima frinci:

pia n^ttfraliter igitur cognofcimni conclufiones, minoribus fubfumquia cx tahbus principiis :

&

ptis

non (cquunturnificonclufioncs,qua:

prasdi-

cant conceptuscomuniflimos, vt impoflibile

Angelum

^d

1»

ttnium.

foteiftiit

eft

& non eflej& huiufmodi.

fimul c(Tc

Ad tertium refpondco , negando confcquenliam, quia maioris pcrfc^kionis cft narura capax, qukm fit jlla, ad quam habct vitturem adiuam. Vnde impcrfedlionis cft, qu6d potcntix fcnfitinx poflint ex naturalibusfuam pcrfc6lionem ac-

fenfitmis im, qiiirere,& perfcftionis cft

quAd pptentix

ratio-

nalcs vltimara perfeftionem non poflunr habcre tfi quod ex ex puris naturalibns : quia fupcriora ordinancur nMuralibus ad maiorem perfc6kionem , quam cx puris nacuperfeciionis

fu*m

perfe-

Sienem ac- ralibus polfiut habercinec pcr hoc vilifico natu^uirmt. ram fuperiorcm, fed dignifico j quia quantum tu Phyfice das pocencia: fupcriori, tancum ego:quia

omncm fit

perfcftionem quam tu ponis,qHod pofpono ego;& acquircre cx nacutaUbus.hanc

&

vltra

pono quod

vltra

omnem

poccft rcciperc

illam

,

perfedionem

qqatn potcft cx naturalibus

haberc: idco tu magis illam vilificas. Ex praEdiftis quxftionibus pacet,quid quanquid fenCorolUrium tum poflumns cognofccrc de Deo quAflionum ticnduni fit de Theologia,quoniam cognitio tri-

&

8.

:

frAcedtntiS.

plex de

Deo habcri

ftione patet

&

poceft,Ex prima enim

qu^-

in fc cft qua: ha-

quod Thcologia

beturdc Deo fccuhdijm vericatcs, per fe fcibiles de co.Ex fecundaquasftione pacet qualemTheo-

logiam & cognitionerti Theologicam polTlimus haberc de Deo in via per fpecialem aiaionem diuinam.Ex certiavero quarftionc patetquid fecundum naturalem adioncm de Deo pofTumus

Trimam

torum, &viatorum.

ait effe

effe

te-

de omnibM fctbtlibm, qutppe qua nonfunt in~

finita

,

&

cognofci poffunt virtute primi obie6H

necjue alimde ait habere hanc Theologicam limitationem ctrca fcibilta, qttam exvoluntate Dei ofiendcntti in effentia fua tanquam in

Theologiei

,

fpeculo voluntarto cjudtfibi placent. Tertiam negttt ejfe

de ommbui fctbtlibui

inielieiliu noftrt

tum

,

,

tum propter defettum

,

quia habet terminum ex

volumate Dei reutlantis tfcut ©• Thtologia beatorum "^Dei libere in effentia reprtfentantis. Addit etittm hic incidenter,eai veritates

,

tjua

natura-

& ex effeEitbus fciri poffunt de Deo, fpeBare

liter

ad Metaphyficam , fed fecundu,m quid

nonfim-

,

pliciter.

SEd contri

aUqiMC vcritates

,

pertinent ad Mctaphyficam

non

Deo

de

fcibilcs ;

lo.

ad

igitur

jllam fcienciam,

Rcfponfio, omnis vcritas pertinct fimpHcitet ad illam fcienciam, vbi fcitur^rc^^er quidizd il-

lam vcr6 vbi

fcicur

cantum

tjuia efi:non percinec

nififecundun-i cjuid.

Exemplum:Ifta conclufio,qu6d mr^y»» roiun
In

Aftrologia,^«'/
&

Phyficaifecundum qutd ver6 Aftronomica:fic

in propofico biles

omnes

,

veritates

fccundum

dtiDeopropter qmd, fciuntur in

ti3,qu«eft dc

Dco fccundum

fcfci'

fcicn- yerhates cofe fub ratione diui- gniti de De$ illa

omnes veritaces,quas Metaphyfi- fecundum quid ad Mecus vere probat de Deo,fimpliciter percinent ad taphyficam

iiitatis.&idco

illam (cicntiamjfed quiaMecaphyficaprobat las

cx cffedlibus

idco fecundijm

,

& demonftracione

cjuid

Dicetut forcc pliciter fciencia

:

?

adMecaphyficam

quod

fi

fic

,

il- ffeii/nit.

quia funt, pcrtinet.

Nonne Mctaphyfica

fim-

cft

II.

igitur fimplicircr Repllca.

confidcrat veritates probatas de

Deo

igitur

;

Me-

fimpliciter pertinent ad confiderationcm t.iphyficx.

Refpondeo , qu6d Meraphyfica quantum ad de Deo confiderat , eft fimplicircr , quod

Refponfio,

illud

fcientia^«M, fcd fcientia fimplicicer

tjuia eftfe-

cundiim quid propter quid , ideo ad Mctaphyficam, fecundum quid pertinenc illa: veritaces.

Qy.^STIVNCVLA

II.

vna ,

^

an Theologia

fit

<_x/« Thcologiafit fcientia

cognofccre.

omnium

gnofcitiuam ratione ^rimi obie^i. Secundam ait

maxime vna ?

QV^STIVNCVLA

I.

ytrumilUfcientia,q»^ie(lde Deofub ratione diutnitatii fit cognitiua omnium

SIc

>

quaro vlteritis:Vrrum illa fcientia, de Deo lecundum fe fub rationedi-

igitur

au2

eft

cognuiuaomniu?pacec qiiod lic:quia t^Uqiasqut.- uinitatis,fit fiitmculMpro illa tacio fubicifli includic omnes rationes fcibieomplemento proUgi.

lcs,& ideo

illa fcicntia,qua: eft

j^g (jiujnicatis

omnes

de

Deo fub ratio-

veritatcs fcibiles concinct.

SCHOLIVM VNICVM. Emgie

& clare explicat difftcultatem hanc in later. a num.ii. .Prolog. &

opere Oxott.ienfi

<} . j

vbi difiiniuit de

vlceriiis quaritur SIfcientia? patct qu6d

,

vna

tate fubiedi,in

clufiones

:

quo contincntur

vittualitci

con-

& principia.

Scientiafirfit raaximc vna?Dicenquia fubicdura cius cft raaxirac "'"',^'^.* ^ftn lubiettt. f. , .^„ r rvi r n. vnum,nara fubiedum fcientiaium Phyficaru, elt apprefaeurationcm tantiira vnum fccundijm

Vltcriiis

dam quod t

fi

quaeritur,an

fic

:

&

fionem intelle£his:fubicdum vcro huius eft raa-; xime fingularcjimo eft ipfa fingularitas , vt haic cirentia diuina, in quantiim hzc eHentia.

S

C H O L

I

V M.

;.

'fheologiti,fiue fcientia

Dei, bea-

j^^

quia eft vnius fubic(Si fub vna ratione, quia non cx vnitate copclufionis forcitur fcientia fuam vnitatera,fcd ex vnific

Ex occaftone,
.

.

Qu^ftio xime vnam e.vfummri

fiiigitUritMe fubieUi reii-

vmm ,fed

dupiicem

oftenfum

cfrfpecuUtiuum.An verotQttufit fpecuUtiupu,n)j totm pra^icusy'ieque htc,»e<]ue infcripto O xonienji q.i.Prolo^, vbi cx p^ofeffo dijjicuttatem

Jcilicet

hanc examifiat, ScotM

refoluit

quam

;fed vtrobique vi-

detur prohlematicus

nec poteft

eft,

EX

15.

quod Tlieologia non

ponic

Ci-dfrtdopinio.

illius

opinionis cft

Theologi»

dum quod

»li'K fcitntia

fic

:

vnus habi-

fi

StHcitur fit

fecundum

fubiedii

,

fcicntfa

& non conclufionis,

SEd

gcncrc fcicntiarum oportct

luminis

iiec vnitas

fidci

in

primafcicntiarum:

pericnriam

in

quo cognoicuntur

fupeiiori

14.

igitur

non

diftinguitur in

habitum

;

Diccndum quod fecundiim per

pracli-

tia

&

&

fpccu^ fpecalatiuum propter agibiUa labiUa,de quibus ponunt ipfam cfte. Maior pro-

cum

Vnui eflh*lntts

fidei

refpedi*

nium

cm-

credi-

hiiium.

&

Ad tcs

vna fides nifufa. rationcm ipfbrumdicfndumjquod poncn-

eftet

eam

cfie

fpeculatiuam diccrent quod

non

fcquuntur fpeculatiua:fimtiitcr c contra, poneneampradlicam dicerentquud nonconfiderat fpeculabilia , nifi quatenus pcrea dirigamur in tes

praxim adoperationemextra:& ideo fimphciter illa func operabiha.Exemplum.ficut haeccftpra-

quamdiu enim proccdetnr

tjlegrauatw a

per

biis.

funr

que

& fimilitcr principiaeiu.s,tamen non pof-

fciri

,

nifi

per rationem vtriuf^

tiam fupcriorem

non poflunt hnea: Si

fciri

,

ficur principia

ad {cien-

Uncc

vifuaJis

propter quid,niCi pcrrationem

& vifuabiHtatis. vltcriusqu2ritur:AnThcologia

fibi

aUnmm

proprer ejuidreCj^cda

:

quia

dicit

immc-

ficut ifta cft prataica,D«»« eji diltgendur.Ka. prae-

Iis,qu£

milTa ex qua fequitnr.fcincct quod Deusformacreauit ccelum : ex qua (cquitur tiit homtnem

riiarem conclufionum elicicndarum:nnnc autem

cjuod debet ipfum dihgcre.

fua principia eflcnr,adhuc conclufionesrclblue-

fi

tiis

•

PhiloJlhhi£,& prier omnibH4?

cis?dicedum eft quod fic: rheollgu cfl ^fcicntiis Philofoph d^mcia, ab tum.quia hnbet aUquod fubiedii formale aUud, q„ia fubicdtumilUuscft fingulare.Sccundijm ve^^ Arirtotelcm * fubicdum aUarum eft aUquod vniueifale. tum quia hoc patet, difcurrendo pec fcicntias.

Subicftum

in Phyficaeft

mobile.vclcns mobilciDcus vcro non

cft

corpus

muta-

:

Illa (cientia

tantum c(Tent,adhuc

in fcientiis

quibufdam

illa

,

vt,

qvbd Dcus non

III.

Ql vlteriiisquxritur^fiTheologiafitdiftinaaa

ahas

aiguitur

fi

ira cft

poneretur

circt

,

mHm

Nec

aliae fcicntia: fub»ltern*t.

rclbluunt fuas conclufiones in princJipia

Ex hoc

jw

fubal-

ternctaUam;Diccndumquodnon,quianon

conclufiojics fuas in aliqua principiapriora il-

ytrum Theologiaft difi'm6ia a, reliquiifcien

ftr.

propter cjuid

partis, vel altcrius, qua: pettinent

rentur in

rr.fJc.vuV* *

principia

nariXic ha:c ex qna fcquitur:^H«
Qy>£STIVNCVLA

*'a

fciri

ad concludendum pafliones de inferioriSed cns pcr accidens quamuis fit notum ex

fe

diata,quaepriiT)6funt vera, etfi nihil aliud cfTet.

;

&

fcien-

in conccptibus pcr (c

tali infirmitate, d'betfic fa-

6l:ica

aliu

autemde eoquod

,

fonfu,

fit

^*'*"""''

& eftcntialiter continetur fub fuperioti: qiioniam de genere & fpecic cft cadem fcicntia, fe

non

fides

fundx- perttaftat praclica proptcr fc,nccagibilia,fed fofHfntum conlum quantiam ad illam cognitioncm piadicam

ir.

& inferius.quia fcicn-

cx ratione primi fubicfti, poiTunt

igitur

jtd.

trdrium.

fubaltcrnatio nonattcnditur

fnperius

hniufmodi habitiis, ipfadiftingucretur fecundijm diftindionem ciefic rcfpeau omnium credibiiium, dibiUum , ,

Jnjiantia.

fubalternara eft de ente peraccidcns:vtdc U-

per

ii habitus non habens euidentiam ab obieilo diftingueretur fecunJum diftinftionem

cum

fc

neavifualieft Pcrfpcifliua:noh

batur.quia

obicdi

^/j,-,,

iii

iUud fubie(5tum,rcd potitise couerfo. Scd dicetur foi tc (\ fubiedum eft fub fubic6bo,& fcicntia fub fcientia: fed Deus continetur fub entc,dc quo eft MeraphyUca:etgo,&c.

nondiftinguitut fecudiim diftin£lionemobie6li: fedTheologia eft huiufmodi babitus fccundiim :

aut quia rcducuntur in principia

,

,

^i^^^^f^

vircualitcr

vnitatem himinis naturahs,

quo principiaapprehcnduntur.

cos

^^*

: fed hoc non contingit in hac (cientia, quia nullura aliud fubiedium potcft includerc

Item.habitusnon habcns euideciam cx obicdo,

Ti.rno,

fubaltcrriata alicui

fcieiuia.ncc cognofcit ea,ni(t quia funt vt per ex-

erit ,

fit

fcicntix?Dicendiiqu6d non,quiafcientialubaltcmata accipit fua prmcipia a lupeiiori

eius principiaiecundum cos, fufficit ad vnitatem €ius,quia ficomncs fcicntiae Philufophiac, cirent vrta fcicntia proptcr

vltetius qu.Tritur,an

altcri

ad aliquam primam fcicntiam, qiix (it maxime vna. Si igitur haec fcicntia,qua: eft dc Deo,

maximc vna.non

illaalteramfbifulfalternet f

tiitiaut

ftarc

fit

IV.

erit

illo gencre-.igitur in

non

& principia

(e ccrtiilima funt.

Vtrum Theologiafitfithalternata alicmfcien-

vna,vt primo argntum eft. Item,in omnibus ordinatis,& vnitatem habcntibus , nccefrccft ftarcad aliquod principium in

hxc maxime

efi

ex nobilira' e fubiefti>& cx ccrti- f^^'

QV^STIVNCVLA

:

vna ex vnitate

duplex prioritas in

fit

quia habet obieftnm nobililiimum,

& fpcculatiuus, non fpcculabilia, &

quam opinioncm qusrc. Sed corttra cam arguicur, cum omuis

e conucrfo

quia cijm

tudine notiti.T,h.Tceft vtroquc modocertiffima,

qna;

tas.fed duplex.fcilicerpradieus

qui^confiderac agibiha,ac

frifr.o.

,

Dco efte

alia fcientiade

tantum vna poteft cfte de ipfb,vt prius probarum eft. Sed quairitjir , An haec fit prior ah'is ? Dicenifta,quia

fcicntia.fcilicct

hoc ipparct h\C\n%

,

eft quantitas:

Deus non eft quantus.nifi virtualter. Similitcr Deus non eft fubie
hahitum , pratticum

effe

23

1.

Subiedlum in Marhematica

bih'5.

cittacite9pit:ioncvj Godfredi ajferctis Theologtam noft

1 1

non

rcfoluit

fufficerent ad vc-

,

,

& qubd

quod

fi

tantum

pcr impoffibile, iriangulus cflct,

adhuc habere trcs angulos rcibluerctur vt in naturam trianguU,vndcliccr huiufmodi fnbicfta fecundiim ejfe eorum fint a Dco.non tamcn pct rationem Dei includunt fuas paffioncs virtualiideb Theologia non dicitat propter cfuid

ter:

&

rcfpe
^QV^STIVNCVLA

V.

ytrum Theologiafit de omnibus \

*

dc om-

vlterius quacritur,An Thcologia SEd nibus?Dicendumqubdfic,quaciimadaliqua$ fit

rela

*

The^logi»*^ dt omnibuf,

.

Prologi

24

&

e relationes > quas liabeiM: omnia ad Deum , exceiTusi contra;vc Cjut rclatioues craincncise, iclationescauralitatis, vcefficientis , formalis

dinate agerc,at9:us eius abftrahit ab aftu ordina-

&

& & finalis.qua: fundantur in Dco.vt DeuS

cll,

to:fcd voluntas poteft inordinatc vcllc, quia fc-

cundum Auguftinum

vcl

ciouem ordinatam. Sccundo confequcnter videndum dc obicfto fruitionis:iiam obiedbum fruitionis ordinacx eft finis vltimus iicur entm cleftio eft ordinata

DISTINCTIO

L

^, S

T

o

I

I,

quando

modo

dcbito

cft

ta:igiturillud eil

eft

'vUimttsfnis Alcr.r.

4

/>

^io memA. urt. i.

^ ti»;t?7y8

quod

&

D.Tlicmas

i

honiil. hlciirf.j.t].x.

Do^ot

tiis

i.i.

in fcripto

obicdnmfruitionisdebitis circumftan-

ert

circumftantionata

vhimus tanquo pcrfedif-

hic cft finis

:

pcrfedlc quietatur nifi in illo

hmc

fics

commune , non

,

in

riturde/r«« in comparatione ad

fuum ohie&anr,vtrum perfe obie-

finis;igitur,&c.

&^d.^9

q.^.

Potentiant» ^"L".*''"''

rcperitur

:

primam

Irca diftiniflioncm

5ium frmtionis jfr^um. frifnum. Gatat.^.

Ambtor.

fit

vltimm

qua:-

fiuis

?

:

func plura: igitur plura propter fe appetendaifed

frucndum

dum CMfirmntHr.

:

cft illo

,

quod

cft

propcer feappcten-

crgo, &:c.

Confirmatur

de charitate:quoniam eft

,

charitas cft

tundum.

Ttrtmm.

of-

quietatur in

,

aiucm perfcdc,

in alio

vbi ratio fui diminute re-

illo,

hoc etiam patet

peritur;igitur,&c.

ali-

in cxemplo:fi

lumen pro obicdo , vt fe extendit ad omnia lumino(a,vifus non quictarecnim-viuis rcfpiccrec

Item hoc etiam probatur

fic

Potcntia qua:

:

omnes

ri finiro.

luntas inclinatur ad plura

Itcm tertio fic:firmius afllntit incellctfius alicui vcro crcato quam increaco,quia vcro crcaco aflentic propcer euidenciam obic<2i;non fic vero

perfe
;

igicur firmius voluncas atrencic altcri

incrcato.

Contra,Auguftinus de doar,Chrift.cap.i..^M Filitu,

& Spi-

&

tur,

reucra vltimus finis

vltimus

ertc

bonum

CH O

L

I

quae in nullo

,

in vltimo fine

,

igi-

obieitum Sic patet quid fit obie(5tum fruirionis ordinat2:obieftum vero fruitionis in communi quod- />«'«<"»«» «» "'"'"*""• cunque bonum efle poteft;fiuebonum quod eft

ftionis.

S

bona

nifi

,

&c.

vltimu

;

ad quas inclinaturiicd vo-

alias continet,

hi tres funt vna res. ftnBuf, Hic primo diftingucndum defruitioneiCecun<J6 diftingnendum dc obiedo fruitionis terrio exponcndum cft quod ponitur in titulo qusrittti

»

inclinacur ad plura,non quietatur in aliquo vno, nifi

quibu4 frfttndum eft^unt Pattr,&

foJliHm,

non

^***'*'

rcpe-

&c.Maioc probaiur,quia finitum dcbet adaequa-

bono quam ad

riaturdiminute in vno

illius,fi

vbi illa plura contincntur quantum poflunt contineri.£xernpIum:Matctia incUnatur ad plurcs formas,& non quietatur ni fi per illam , qua:

incrcaco

t.(Uio

primum obicAum

Iccm fccundi^: Cuius eftcapacitas finica illud faciatur finito:fed voKmtas cft huiufmodi. ergo,

huiurmodi. ergo, 8cc. ft-

Probatio Maioris,quia quod eft obicftnra

niffim^ c],„.

tentofubfuo ohieSo ad*'

tur nifi in perfeilo luminofo.

fpecialiter

bono per cflcnciam fruendum Argiim.

,

cui potenti2,&

GzXzl.S.frucini ..uternfpirttM charitM,gmdiiim, &c. vbi glolla ex AmbrofioiJy?<» appellauit ^poj jioluifruccMy cjuia vropter fe appeteada fitnt Sc

'"""'

circumftantiona-

luum obicaum;fed voluntas relp-cit proobicSo fiio bonum communc igitur non quictatut nifi in ilio in quo perfedifiiinis reperitur ratio boni , & hic elt tantijm vkimus

Oxcnitnfiiitt.d.l.q.l

^

obieftum fruitionis ordinatae,

pocentia quae refpicit obieftutn

?

**

ordi-

cum,quod probaturduplicitcr. Primo modo

rtrum perfc obiccfttmfrnitionisfit

'^""•tt ejl Ji-

modo circumftantiona-

debito

e'l

ta,& rationi \x(\x conformis,ira fruirio nata

QV

obieBum fruitionis tr-

&

:

quanJo

reita,

Auguft.

cxcedic frui-

a(flus voluncacis

frui vtendis.-lgitnr

tcrnnnantur ad ipfumjVtDeuscfl:.

lib.bj.qq.q.^c.OOTff&f/^er-

viitum mminatur,efi vtifruendM,&

sierfitai,cjtit

ftum

dum fati

,

fiue

finisifiue

finis.

fit

bonum quod apparet bonum prsftitutum vt

Quod primam

poteft cflc obie-

fruitionis prjeoftenfum eft

probatur

:

aliquod apparens ,

:

Qu6d

fccun-

d ratioerronca oftendat volun-

bonum tanquam fummd ,

conucnic volimtacem

illo frui.

Quod

cciam tercium , patct , nam fi bonum oftendatur voluntati eciam a racione errantc , poteft volun-

V M,

ipfum tanquam fincm ficuiufcunque agentispotc-

tas illud accipere,& ita

ordinatam,& fruitio' vern incommuni ; ordinata affcrit obieUum ejfefinem vltimum , non tamenfub tlla pracifa rmttone TSiftinguit fruitionem in

fiue relatione finis

,

qut

potiits

Hum fruitionii,fed fub ratione tificantii.

aitejfe

concomitatur ohieohiecii

vt in fe bea-

Ohie£lum autern fruitionis in communi

bonum ejHodcunque.fiue quod

vtrefit,fttie

bi pr2ftituere;quia in ftate eft

agcre,& modus agendi.

Tcrtid exponendum

mus lis fic

ratio obie
finis eft

intelligentiam fiue jpiritum increatum ilumfruitionii bon
modi ergo, &c.

obie-

cclatio rationis

tlex.

dii-

maxim^ ad

per fe ratio obiedli fruicionis racio beatificandi ftens, bcatificat

,

imo

;

hoc

;

,

,

ratio

obiedlum

fed

(ed relatio finis

creaturas eft

quia tunc ,

eflet

vt in (e exi-

non

eft

Hoc etiam patct dc non

fine praeftituto

praecedit

adum, fed

,

huiuA

quia ibi

(equitur:non

QVantiim ad primum, dico qu6d/r«.'riopo-

enim quia oftenditur fub ratione

vjtcftaccipi profruitioncincommuni,vel

petitur,(ed quia appctitut proptcr fcconfequitui

ordinata. Patet,qu2cunque potentia potcft inot-

ratio finis.

finis,

.

eiuomodo

fina- nis

:

ratio finis

Trultio

finis vlti-

concomitans obieftum fruitionis , quia

nuUa

ejfe

quomodo

cnim non eftintclligendumica,qu6dracio

quod apparet vttimtu finis,fiue quod prtftituatur wt vltimiufinis.De hisfufiits agit in fcripto Oxonienfi i.d.i.q.i.vbi examinat rationes D. Thoma, BonauenturA contra ^uicennam ftatuentem

&

eft

ponitur per fe obicdbum fruitionis

ideo ap-

Ad

»/^

fi-

vltimus

ohieBum

/''""'"''*•

,

II

Quseftio Ad

r-

Ai frmum Mrgum. printiftUt.

pri

nim

quod formaliter , non

principale refpondetur

:

quia

cum

amouentur

rem.

fine apprehenfb, neceflkri6 tenet illud, fi fibi prxfens eft , poteft imperare incelleftui, nec

modo

tf-

oppO-

vt

,

quod

pra;dic4tur de fubiedo per efTentiam fubie(fli,

conucnit fibipci efTentiamfiiam : ficut oppoiko modo per accidcns conuenit alicui , quod norj pra:dic3tur de ipfo per effentiam ipfius

noc

igitur voluntas

Si

ncccflari^

per accidens,homo

efl

,

albus.Alio

eft

&

fic

modo

&

fe ab eius confideratione ; igitur &c. Item fccundum fic ab eodem principio afti-

auercat

aliquid habet agere*

eft

modo

fecundo

quandodicitur

:

minore , charitas eft bona per cflentiam , ver rum cft primo modo,& non (ecundo, ide6 non iu

fcquitur conclufio.

Ad fitm-

Ad fccundum concedo maiorcm,& nego minorem,quia harc capacitas finita potcft fatiari finito. Et ad aliam probationem quando dicitur quod finitum debec adzquari finito. Diccndum in quod adxquatio duplex cft , in cntitace , Vnfltx ad*' proportionc.Prima rcquirit fimilitudincm, quo^HHtit, modojcinum album adxquatur alteri fecunda lequiric difnmilitudinem,qOomodo fornia adx-

&

:

quatur materiaE,& tamen materia potentia

;

forma vero

eft

eft fimpliciter

fimplicitera(5lus:Vndc

adaequatio proporcionis eft inter difiimilia. in propofito

non enim

,

quacur finico in cncicatc

fequicur

Sic

finicum adx-

,

& pcrfeftione

;

igicur

poceft ipfum obieAiue fatiare : quia voluntas fatiatur in

;

:

agendum

nifi

principali agentc eft nccefTitas

fecundaria

,

agentia

Excmplum

&

principalc agens cft neceffario agens cx

fc

,

om-

nc fecundarium agens neceflario agec incelledlus aucem , cui imperacur ad apprchendendum finem^ vltimum 4 voluntate cfV fecundariumagcns , &non principale ctiam fecundum :

contraria; opinionis

Dodores *

& neceflario

£kus fcmper

:

Igitur intclic-

ftabit in confidcratio-

* Tbom.

ft

Hcnticusn.

nefinis vltimi.

Confirmatur , quamnis agens naturale agat Confirmatit per multas difpofitiones primas , qus pofrunt impediri , fi tanien in vltimo agat j dicetiir agens naturale ex ncceflState : igitur quamuis fruitioncm vltimi finis prxcedant ali* adliones, vt oftcnfio

& apprehenfio obiedli & cartcra & iftx funt impcdibiles camen ,

huiufmodi

,

cimo

fine

fi

,

pofitis voluntas

iftis

neceflario

dicetur abfolutc

,

fruatur

ncceflarii

vl-

vcl-

le.

de

relatione

CH O L

S

I

ad

finiti

Difficultatem hanc exailijftme difcujfit

infini-

in fcripto Oxonenft Itb.i. d.i.

tcrtlum

argumentum

dicitur

qu6d

affcn-

fus incclleftus eft abcuidcnciaobiedtijfei affcnfus voluntatis

V M.

ad potcutiam.

uim.

Ad

neceflario

quia fecundarium agcns non nioHtr, in virtutc primi , principalis ; ifritur (\ ;

vnde infinicum idsquatiir

volnnrati adaequatione obiefti

tirtlum.

fic:quando in ad

vitimum apprchcnpane voluntatis. Tunc

comparjcione ad aliquid pcopoitiona-

vc ^ diflimili

,

fi

neceflario quis vult finem

agunt

dum , verum

:

:

per eircntiam fuam,vt bonus,fapiens,&c. Quando igitur ascipitur bono ptr tjftnttam tft frntn-

&

& ncccfTario agcre

ncccllado agat fed volantas eft principium atliuum, quo quis vult finem vltimum ergo fi funi, ifta ncccffitas eric a

:

Ari.ficuri'

:

uo

accipitur ftr tjfentiam,vt diuiditur contra participationem &r fic excludic omncm aliam cauifto modo folus Deus eft , quicquid eft fam ,

bile

:

vliimo

fruitur

&

confirmationem diccnduln quod per

Ad

nitur eiiquod eft per accidens, ficut illud

Ad

vt patet in brmis

difncultate a fcnfibili delc
yj-wnrfwaccipiturdupliciter.Vno

diifUcitir.

,

appetcnda funt pfopter (c formalitcr , quia ordinantur ad finem vlteriotalia

Ad etnfir'

Per c/Tcntiam cafitur

^S

ipfum '^amoueret

uon.

cj.^,

DoHor

vbi opiniones

&

S. Thomi. Henrici circa modum , <jm voluntas fruitur obiecio ,ftu fine vltimo, fufius examinar. Et hic hreuiter refoluit , ejuod ibi per varias con-

nimirum voluntatew nullo modo necejfitari ad volendum finem vUimum,fiue obclufiones 'iifitnxit;

fiure,fiue clare vifum,fiue in communi,fitte tn par-

QVJESTIO

ttculart apprche>ffum. Deinde addtt,neque voluntatem etia charitate eleuatam ntctffitari adfrutndumfine vltimo clare vifo, demitm contra eoJ~ dem doett voluntatem fine charitate pojfe amare

&

II.

finem clare vifum.

^» affrehejtfofne tltimo ipfo

A\ea[.i.f.q.)S.mtmb.i.^

netcffejit

ISt A

>

frui

i. f.tj. 7 4.r»emb 7.

D.Thom.

t.i-q.io.art.t.^ i O.Bonaaent.t.i/.j^ dub.t. Hcnxic, ^Hfdt.

j

f"li&

.q.i-

.

Doaot

i.d.

1

.5.4.

0>

etllat.

15.0« dHabus

qtodl.16.

quxftio potcft

&

vtrumque habet duo membra : qnia cognito,& in vniuerfali,vcl

tiue

:

&

quacftionem quarfiui

*:An ap'

necejfe fit frui to ?

y

In qua arguebatur contra hoc,qudd vo-

non necefutatur ad volendum vltimum finero,& in vniuerfali apprehcnfum , fic : quid-

luntas

qiiid ncccflario quicfcic in aliquo fibi prxfcncc,

Argum. frivtum qucd

ncccfT.irio cenct illud,fi poceft:& fic facic fibi effe

prxfens

:

vt pacct

de graui

,

rcfpcfiru

& dc appetitu fenfitino rcfpedtu ftabilis

:

ccntri,

fcnfibilis dcle-

quia fcmper fruerctur co,nifi voluntas Scor. Oper. Tom. XI.

StMtMt quiftienif aftri-

tur.

vel dc finc obfcurc fine

obfcurc cognito

liter aliud

L IAM

Vno

de fine vltimo obfcure cognito : alio fine vltimo clarc apprehcnfo intui-

de

prthen/o fine vltimo

intclligi dupliciter.

modo modo de

& in particulari.

membrum diuiditur ,

Simi-

quia poteft in-

&

de fine vltimo clarc vifb , hoc in comparatione ad voluntatem , vcl per charitatcm eleuatam , vel in puris naturalibus dimiflam. telligi

Igitar

quxflione

ciim quatuor fint in

,

tas ncccllario

ifta

nullo iftorum fruitur volun-

vltimo fine

dc vifione clara

articuli in

&

RefolutioDlBtris,

Vtluntas It

nuL

moJt n*-

etiam loqucndo ctJfuiHHr ad voluntate per chariratem fiuendum^ ,

eIeiiaca,non eft nccefllcas fimplicicer frucndi,nec

tttAm

ex parte Dei

chttritatt

,

quin poflit agere ad prius,

C

fcilicer

net

tltu*>tt.

ad

'

. :

Libri

26

Diftindio

1.

aA virionem claram , non agenJo ad po(Veiias, nec ctiam ell: neccffiras, fcilicct ad fruitionem cx pane voluntatis charitatc clcuatiC „qiun pof:

fnn. Qnx autcm fiierit caufa fecuritatis in bejtis vt nonpoflint peccarc, diceturin quarto libro *: citcra qux're,&c.

fit

*

d.49 q-«-

homo vidcrc,& non

I. in voluntate.

anamdarn paffwnem

enmdem

f^tde

d.i^,»'^.& ix.Concurrere aittem volitiontm noUtionem ad trijlitiam ipfe ad dele^iationem, d.jyG.cj.^. vbi in^.d.i^.t^.t. indicat ibidem,

in

j

& &

ait trifiitiam caufari

eum

atqne ita

& & nolitione eius,

ab enentu

inierpretantur

& CJabriel

Occam

autem ad maiorern (]H(t diximus in cenftwa

ali'quefcriptor€syidT7tonto

h'ic

conjirmationem eorum

^C -^ P^ ^^ C-

.

huiiis optrisjomnia argumenta,<ju.t Scotus htccon-

gerit

QV^STIO

citari aCjregorto

,

eodem modo

cor,cl.i..&

lU.

ni vel deleciAtioni f

ej.i.art.i.

ab eodtm

&

turnul^»^ tamen diuerfo , tuario rnodo habentur in aliis Reportatii, qitx. circumfernntur. De fntitione vero,de qua in princi^ piohuius qu^Bionis je oElurum promifit mhil rt-

fniffe tranfcripta

ytrimfrmtio in voluntatefit idem dikciio-

Arimtnenfihw

iifde^nque verbts

;

etiam in leBura Oxontcn.quift.i.vbi de hac re agit. Attamen t>i ^.f/.^p.^.^. j docet fruitionem &formalem beattfudinem

foluit,net]ut

Vhotiia.hicart.i.q.i. K.ichard,«r/.i ^i. Occani.qi.i. Gregot.;Wi'w. Dodor infcrifto Oxa,i.q.^.&in i.d.i^.

difufiits

».8.3.i»4.
tn

Trvm

I. jtrgum.qitod

fttdeleBtio.

Aoguft.

frui

dilcdkioni

fic

i.i.<<«y>.}i.

idera dcle
qu6d autem

?

fit

clTct paflio

definitionc prioris

nonponiturin

:

igitur,

Amans

Contrl

adu

aljquo

elicito aniat

aut igitur proptcr aliud.aiit prqptcr fe ; (5 fc:frueproptcr aliud,crgo inordinatc,fi propter

Deum

;

adus

lur co,igitur frui eft

clicitus:fed

deledatio

non,crgo,&c. Refpondco.hic duo funt vidcnda.Primo.quo.-

modo

fc h.ibet

dcledatio ad

aaum

clicitaro a

volnntate : An fcilicct fit idcro fibi , vel aliiul ? Secund6 fuppofito quod non , videndum cft an vci frui fignificct adlum clicitum h voluntatc ,

dclcdationem,vcl vtrumquc ? Circa primum cft opinio v«a,quae ponit quod jin dileBio

^ deleSitio ftnt iilem re». 4iter.

Slfbd ftc. Vrob.%tnr *h

&

deleaatjo funt idem realiter , differunt tamen fecundumVatidncm. Primum probatur quadrupliciter;tum,qaia funt ciufdem potcn-

dilciaio

ti«,& vnius obieai vnus

cft a(aus:turo,quia

im-

fcquituradcumdem aftum cognitionis; quia habcnt cadem opf»ofita, vt odiuln &

racdiate

mliqHibus

tum

qtiadrufliei-

triltiti.im,quas funt

t*r.

dcracffcdkum per

,

idem:tum,quia habcnr cum-

immcdiatum, fcilicct perficcrc opcrationem talia autem fuut idem adus fe :

rcalitet-,

ieciio

^ de-

laSiatio d!f-

feruntrMio-

COntra:accipio eandcm rationcm,quam

ipfi

accipiunt. lUa funt cadcm,vel diucifa rci

»

imfugnat

-

&

prioio frt.cequorum oppofita funt talia ; fed odium "«»'»»' /'^"triftitia.quasopponunturdiledioiii, vcl delc6fcatentmm. !• o \Ationi.funt diucila realiter igitur,&c.Mmor proo^,,„„

liter,

/•^i-V

•

^

;

batur multiplicitcr. Primo

fic

;

odium

quod-

cft

citcr

nollc,quiaodiffcaliquid,eft nollc illud

dcclar.iior.

Diffcrunt enim dupli-

fccundum rationcm, Diledkio cnim inteiliobiedum , dck Aatio c

conutrfo fcrentia aftiui,

refpicit

:

& h^c funt idcm recunduhi rem, dif-

fccundum raMoncm,quia idem cifcadus

& paflTuii.

nolenti, m/if»/»<» f/?,& ibidcni cap.i^. Trifii-

rit

tia efi de his,quit nobis nolentibus accidunt

igitur

;

idem odium & triftitia. Sccundo fic :nolitio intenfiflima potcft prx- .Sw»" rel="nofollow">
non

fimt

:

:

go pofito nolito in ejfe , propier hoc non cft voluntas mutata fceundum aliquod «o//f .mutata eft tamena non triftanteintriftantcrn;igitur triilari non cft noile,igitHr,&c. Tcrtio fic:vo]untas ficut volunrarie elicit a€Lu. .i<5tum nolendi , quia voluntari^ , ita

vultaliquis fcnolIc:!cd nullus voUuitaric tur.quia tunc eft aiius

uon

triltarctur

nolcndi:& tunc

;

trift.a-

'"''•

refleftcr.s fupra fibi

complacet

i

aitum igitui

fe habcrc noUe , complaccc nolenJo: fcd voluntw rcflc(5tens fe fupia

voluntas volens

non compI.acct fibi fcd Jifplicet triftitia nullus cnim complaccrct fibi in ftari

,

differnnt

:

,

;

Qu irto fic:in Dco

fibi

confirmntur.

fibi tri-

fua

triftan-

inuenitur proprJa ratio adus

nolendi,quia ficut pcr fe velie fuum

hx autem cft pciuatio diftantiai priuationcs diffcrunt foliira fccundum rationcm,

qua: cucniunt,ita pcr

idc6,&c.

non

vnioncm, qus

:

cft

caufa eorii

noUe fuum eft caufa imnon cucniunt (ed Deus igitur triftari non eft nolle (e

pcditiua malcrum,qua: poteft triftari

;

;

jgitur vt prius probata cft illa minpr.

S

uemovelun-

igitur tiiftitianon tMi'etri[ia-

ficut priiis.

liuim voluntaiicelicitiuTi

in

lirtii.

&

volendi

do,igitur,&c.

quia dclcdlatio iftiportat quietationcm^qCii eft priuatio motus : dilcdio

Secund^

obiedum a£tualiter-exiftcns,quiafecuii-

dura Auguftinutti,i4.deciuit.cap.6.;^«/««;^/><- Auguft. gif/is quod ei aduerfatur ,timor efi y\Ac\ac(\ i»£c\i^t-

Confirmatur.VoIuntas

gitur vt cft a potentia in

C H O L

I

V M.

Jtem arguitur

Impugnat opinionem ajferentem diUEHonem

&

differre (^ deleElationem reatiter iientificari , tantttm fecunJum rationem , idque multis proftojiendit vtramt^ue prouenire quitur rationibus ,

&

f(

df

tr-flttu

: fed ferum reali'"• nolcndi non rcquiiit obicdtum apprchcu«"»''/"' quia voluntas potcft cxiftcntis, fum lub rationc ^J noUe obic6tum antcquam exiftat ; triftitia vero

dam

crgo,&c.

Sccundiun Dscl.iratur

ffutmode di

confijiere.

a(ftus

&c. fofitum.

amore

dclcdatio

dcTrin.cjo. ^myAlQ vidctur, Auguftinus, 10. frHimhrcognitfSyin ejuthus voluntas deletlata acfi deleaatio ejuiefeit : fed male definirctur/r«» , confcquens fruitioncm , quia pofterius

&j.

diuerfis agentibus

\

dile^ionem videhcet a vo-

luntate elict^deleilationem vero ab obieElo,

&

ejfe

fic

;

Dclcdario

cuius dile(5tionis

obie(3:um ter

,

ficut

;

quod

,

fc

^'''

Arg fecunDeteHatitui

non eft per fe efl cadem idem reali- mmdiU6ii«-

Confequcntia patet, quia

non funt idcm

realiter

,

rcalitcr

realitcr

qus non

'

turilionis r*-

obie(ftum ali- diim.

cuius dilc(5lio

dileclio.

illi a(5tus

iJcm

per

^

' ' cttufa nonfu..

igitur dcledi^atio noii eft

habent idem obicdum fun:

eft

qi^^rio.

rttm.

fecund6contraprcEdidamopinioncm

,

4. Vroh»tur

,

,

ita

qui

non

nec

illa

funt obiciftum

ciufJcm

ne

}

i7

Qu^flio III. eiu((iem tStas. Anxecti&ns probatur nc:ab(ente

non folum dc^derac ipfum

deledlabili voluiuas

dele(^bile,fed po:cft deHdcrace dcledlari in ipib pottjt tjfi »b-

uclum

dile-

dcle
iedtum alicuius

dcfiderij

iti»"'''

Auguft.

fiuc dilcdionis

:

igitur

per fc ob»

& afbus amoris,

quia fecundijm Auguftinum 8.

>

cum

fuerit pra:fcns

:

igitur

cuius

y

obiedlum alicuiua

clle

non

dilc^io per fe obie-

eft

holi

,

Angcii igitur

,

&

fic

an

fe

quamuis dubium

vfjtte

malam

raali

quia dilcxerunt

inordinatc dilexerunt

iden

deleHttri,

AtiJloc,

Ar^, quanu,

:

poteft

igitur :

di^

ad contemptum Dei: veroamor Deivfque ad contemptumfui. amorfui

fcilicet

,

ctlefiem

iteri

fcd

fabtican: ciuitarem,

icipibs pofliint diligefe,

JttnfemPer

tantum quid cliciautcm quod fic dcaliqux quod vtrumque. fit

aliquae

&

adus malus

&

diligit {c,vcl

(altcm

eji

anori

coipoiibus

ex vi fcilicet

,

Quod

fic cft aiflus clicitus.

Frumnr cogmtis,tn

liata conquiejcit

fit

idcm qubd

vriumquc

ht reion-

vtactumclicitum, auiflovitarcs funt glof- eilimdt. fands,quia cxprimunt vtfuiTiquc,dicendequ6d loqii?.ntur

dc fruiticne quantum ad eius totaliSivetb vtrumquC,

tatem, vclconcoroitantiam.

oportct tunc dicere quod frui

xquiuocuiii,

cft

vnum,& rcs diuci (a,& non vna; llias cft nomcn vnum,& res diucrfas (ignf-

cuius nonien

cft

Ad primum argiimcntam illius opinionis rcfpondco quod maior cft falfa , nifi loquendo dc

Etl^iccap.ii.

obie
a potcntia,vt

dileiff io, aliter eft

Ad fecundum

Itcm

quod

fottc illa (bla,ita

datur,vt p.it«tindcuoti$,qui ferucntiusaliquan-

elicitus,tamen in voluntate dileftio immediatii'is

dico

licct (enfationes

pofTct fequi immediate dcleiflatk fcndbilis

quod

nullus

adus

fit

8. RfljxmJettit

adarfitmcKtafoftta-.n.x.

ab

pridio cau(ata

, aliquis poteft intcniiorcm aftum dilchabere,& miDorem dele6lationcm:vndc non omnis qui intCnfius diliy t , intenlms Jelc-

diligunt,

adu

& dolent, quod nonpoiTunt deuomagna,

&

etiam paruiHima,

x.

fortitudinis,qui eft ex dilcdHone

tamen

eft iine deleiftatione

Item

fequitur apprehenfionem

Ad fecuiidu.

&

,

a potentia

& mediate illa dele-

,

Ctiuo.

Ad rcm

,

tertiam,concedo maiorem negando mino-

,

quod dicunt

delcifbitionem

& dilc^io-

nem

Ad quartum

eft

dico quod non

fupcrms

perficic

f/-'m»m

Ethicor,cap,^.A\\c^\o autemeft quafi

dif-

voluntatc rcalitcr,

ftrtiiiMtnrMfttnis.

& non Iblum fignificatur (e-

cundCim rationem procedere a voltintatc. Dele^tio autem cft ab obie(9:o dclci^abili. Vnde (icnt obieftum fenfibile eft cau(a dele<51ationis in appetitu fenfitiuo , itaobicdtum conueniens intcUigibile, fiue

bonum

,

IfHpu^nnt dijferenti^m

jtcnndnm,

(ftio

&c delcilatio

tioncs.nec ctiam vnio

quia vnio

cft

dileHia

tiec deleei»tio

dicunt forItialiier fri-

utnitntm.

non

operationis

tln dubit.

7«. frui fi'

gnijictt »iiu

tlieitum vel deltciutio-

quia

,

.aiftus

i

o.

im-

'^'

rt

QV^STIO Vtrum DcuSj

IV.

yiator, peccator,pofini frui?

hici j.^.i.cy

i.

Scotur'^.5.^*

V A RT 6

tur

Dco

frui ?

enim vnivnionem formalitcri& non per priuationem agens enim approximatum pafib agit pcr

ira,quod approximatio,Iiue vnio,pcr

adHoncm

agentis in paiTum

requiritur

:

,

D.Bonau.

ijibiciiati,

,

Vtrhm

Deies poffet

quia non habct

fi-

Arg.frtmum,

viatorpojjit frni r

(c rcquiii-

Quod non,quia non habet nifi a^um dcfideiij.

Sccitndutu.

non autem

Oppofitum. Viator inhxret propter fe Deo. Vtritm peccator poffet frtii ? Quod non , qcfia

Ttttium.

forma etiam vnitur for-

ynionem,&nontantumper

aliquam priuationcm. Ideo dico quod non funt idem ad:us realitcr dilciflio deleiflatio, nec funt ab eifdtm agcnti-

&

bus,(ed a diuerfis realiier.

De

fecundo , vtrum frwtie fignificat aifium clicitum tantum,vel tantum dcled>ationem confequentem, vel vtrutnque fimuUeftcontroueifia

& hoc cft proptcv

dc fignificato huius nominis, Scot. Oper. Tom. XI.

quxritur.

Qued non

nem. Vtrurn

:

fic

pulchritudo iuuentutis

A]cn(.i.f.q.merr;!>.x,.D.Tho i.t.if,' i.art.i

dile<Sip importat,

j.

peratiuus,velconiungens parentein cuni prole.

cau(at delcdationem in

quam

Niim.

per fe habitudo inter exrrema vni-

malitcr raaterisc per

de fri-

ficut

quac eft aliquid pofitiuum :bc;ifus

priuatio

Refttuth

,

ta,

tur ad

dclciftatio,

dicunt fbrmaliter priua,

*.

dcIc
appccitu intelledliuo.

Item,quod dicunt.quod diffcrunt fecundum rationem fecundo modo, non eft verum,qiiia dile-

operationem d:le(flio"&

tirtium,

eodcm modo Ad i^uartum

difFerte fjccunduro rationem , primo modo, noneft verum , imo illa differentia eft in rc j 6c (ifid quoad non tantum in rationc quia diledio clicitur a ,

Ivtpugntt

tnrrtdtmfen-

Ad

& dilcfiionis

quia oppofita delcdlationis

funcdiucrfa realitcr,vt ptobatum

£thicor.

6.

ntm.

tes

vnum

frui proprie accepco^ fcilicei vt eft aftus clicitus

tionem,fiue deleftationem habere. Patec hoc in

^n

t.-intam

hemcns excludit quamcunquc delcdationem, non folum contrariam, fed contingcntcm r.v 7.

do

Hstur,

tloii.

fi

:

jiuHorit*fignificat

dili-

git plus dtlt-

Ktc

«4-

volunrM dele-

ejuihtu

vbi cxprimitur

,

ergo volumus dicere qu6d

ficut

poteft deleftari.quia triftitia ve-

eft in

dele
ficat.

Angclus malus

non

quo

adhxdo

Aneuft. dofhina

t>t

inhtterefropter Chriliiaua,

motii;3>qua applicat fc appctlbili, (ch rci aniatx,

fe

,

,

Chriftian. cap.i. Frui

y*,qu£E

manferit femper ni eis

ifte ,

i5iionis

^niflus

;

adum elicitum,(cilicet diledlio-

fignificat

cap. ; o.

malus Angelus poteft fummc diligere fc ic non deledlatur^&c. ABtcccdcns probatur, quia (cciyidum Auguftinum, i z. de ciuit.cap.vlt. Item

Fecerunt duas ciHitates amores duo, terrenam

fU

tum,(cilicet diligere

nis, vidctur Auguftinus dicere Uh.'. de dodrin.

^um.

uft diliiern

videntur diccrc quod frui

rtere (e fupra aiflum fuum,quando 'Jcfidcrat de-

dilcdlionis

ft

fi

:

Qucd

ergo dele^atio poteft

fff-

& dilcdlio a^um fruitionis,quia illa bo& c conuetib Qiizdam tamen audoritates

(flatio

na,

leftctio tantikm

quod quando a
T>tMon

connexionetn dclc^tionis& diledh'o« enim concomitantur delc-

in(eparabil)terj

i

amorfruentis.Ced non opottet volaiitatem refleled^ari in dclciftabili,

Augaft.

nis

de Trinitate, cap.vltimo. ^ppetitm inhiantisfit

icquitur

Ari.ttriium,

magnam

non

innititur immobili.

Contra autcm

Omnis

cft illud

Aug.

lib.Sj. qq.q.30.

itaque hurnana peruerfitas

,

<juodvitium

vocatur e^fruendis vti velU^atcjue vitndis frui,

S C H O L I V M. 'DeuM (fuefcere infe ipfo,ptrfe,&primo,heatum in Deoperfe,imfTu>hiliter,nonprimo,viator*m $n eo perfe fed mohUier , peccatorem aittem m ,

niillo

quiefnre fimphciter

,

fed fechndum quid,

C

2.

&

Ratii ad opfcfttum.

28

DiftinaioII.

Libril.

($" ipftmet^ fflfit*

fruUiohis obieSHm

4feamat inordinato amore

:

&

quia alia

con^npifcentiA

qui

,

probo Minorem

fuopomt inordinatHm amicitidergafe, vt explicat Dotior hte infcripto Oxonienft quift. {. vbi pulchcrrimam habet doElrinam circa huim qutfiionit

Totum

:

eflet

fi

in numeris.

Conrri,i.Mct.tex.vltimo,«r^^rwwj<»«

matertam.

igitur ptimtini ailualc

Clrca iftas quajftiones prJm6 declaratur quaqmn

i/i

eor-

quadruplicitct

in corporalibus

liter riperitHr

cft

Primun) quictatium graiiiiun eft ccntrum;poteft ergo aliquid quiefccre prim6,& per

fecundum

>tr».

partes

per fe

tcrr.-e

&

,

non prim6

quia pcr intrinlccum

,

ficut

, ,

in bonitare

vnumquodque qu3nt6

ncc fimplicitec , wd tefpe6i:u alicuius non fe habet immutabilitcr , ficut

ftftrititr.

tamen mbuetur fic in fpititualibns primum ccntrum realitcr eft Deus, & pondus fuumcft amor.Ptimo quatuor modorutn voluntas diuina quiefcit inDco.pet fe,&prim6. Secundo modo

&

tur

quia immobili innitipotert dici qu6d quicfcit per fe , quia pcr

(implicitcr quiefcit

intrin(ecum,& non pcr litcr.

:

quia non immutabi-

QuAtto raodo,putanon fimpliciter,

fed

voUmpeccatorum,quia innititur alicui fpiritui ma-

rcfpectu alicuius z6kas proximi quicfcit tas

lo,quantura voluntas fua poteft

bona bono. Ad argumcntum ptimas

qu6d frim^

fecund*.

fiimti ttrtit.

•

tamen

viator

non habet

quaeftionis dicirur

fblijm

adum

dcfidctij,

adum amicitiae,pctquem fruitur. Ad argumcntum tcrtiae quxftionis conccdi-

tur

quod peccator non

dinatc

,

<

inhaetendo

fruitur proprii,fed inor-

qued amat

illi ,

,

quantum

hocquasrituc

vtritm primitM

:

effentiis altertus rationis ?

qu6d fic,vi-

nit entibus alterius rationis

vt patet

,

:

&

igitur

Confequcntia probatur,

priotitas fimpli'citcr.

quia correlatiua conmultiplicantiir.

Contra, omnis multitudo reducitur ad vnita- e^ai tem:igitur& multitudo cflentiarum.Confequentia probatur, quia multitudo eflenturum inclu-

ordinem efientialem:in

eftentialiter

vcr6 or-

vnius tationis.

Hicpropterordincmquarfitorumeftfciendum

didum eft prius,* fecundurn nv.IIiim * In Oxon. qnem nos hic de Deo concipcre q-i-n^-St 5«

conceptum

,

pofrunuiSjCft aliquid dc ipfb nobis pcr fcnotum:

ncc ctiam poteft

e(Ie

tione propter quid

notum demonftramedium illius demon-

nobis

qnia

,

ftrationis propter quid,q\iod eft ipfa Deitas in fe,

•«• •S
S<3K

m-J*3-?*3-«»

Dco anobis cognofci demonqua fumitur prxmilTa ab efFcimmcdiatiusoftcndctur de Dcotalis

ta:igitur poteft

du ^«••£«5-i*3-£f»-E*8-£^- •* •M»^&*9-£*3-£*3-J'34-K»

DISTINCTIO

dc

;

igitur

perfcftio fub ratione illa.qua irnmediatius refpicit cfFeiium ; InjiufiTiodi ver6 rclationes fimt ad crcaturas,vt caufalitatis &producibiIitatis, idc6

II.

cx huiufinodi rationibus

QViESTIO

I.

eft

propofirum often-

dendmn.

SCHOLIVM

ytrhm fit aliquod ens fimplidter ^rimum ?

Vt p^im* fatisfaciat

qutftioni

I. ,

& prohet dari

altquod ens firnpliciterprimum

A\ent.t.p.q.i.m*mbx.^q,^.memb.i. D.Thom.i.^, q i^.art.x.D Bonau hic d ^ art.i.q.x.K\c^.

q.^.art.i.fir

(^ ) Scntus in UBur» Oxonienft Suaiez i.fl.\.c.\. Varquez i.f.d.io, .

q.

l

.

(^

t.

, fupponit nullurn Conceptum de Deo nobis per fe notum demo/iftratione a priori,^ propter qnid,y«f a poftericri,

ejfe

& ab

effeitibtts.

Detnde ex

ratione efficientiit,fcH

caufalitatis^probat in caufis effentialiftr ordinatis I

R

c

A

diftin
quzritur

:

fimpliciter

Vtrum

fii

fccundam aliquod ens

primum? Quod

nort,

videtur:rn vniuctfb fe habcnt cntia,

Sed non

velut numeri,

cft aliciuis

numcrus

8.

Metaph.t.xo.

fimplicircr piimus

in perfe(ftione:igitur nec aliquod ens in vniueifo.

T>eita4

inquantum h^c dcitas, non eft nobis pcr fc noeft aptum per fe h. nobis cognofci , & ^" """• f" ide6 ha:c propofitio, Detu eft, non cft per fe nofif^^Zu^S ftratiqne quia, in

Atiftot.

^,^

nec ttUa de Diofunt »»-

,

•H»«M-«»«»-£*3- «W

non,

dinatis eft principium, licctnonin illis.quz fuht

tum nec

poteft.

art.i. q. 1.

2,.

Arg.qu»dftt,

dctur; poftcriorirascfrentialisconue-

qu6d,ficut

frui.

VxTA

\fimpliciter poffit competere entibtu.,fiue

Dcus non habeat fincm pro-

fcd etiam

Ainrg.quA'

Vide DoAores citatosq.x. Scotum defrimofrincifit, Rtrum frineifio, q i.

dit

qua-ftionis dicitur

Ad argumcntum fecunds qu6d

ficut voluntas

ratio finis eft ratio relaia,ratio fruibilis eft

ratio abfolura, licct ptie, potcft

jld argum.q.

,

II.

caf 4. (^ de

,

fe

bo-

rationU ?

rehtis alteritti

voluntas bcatorum.Tcrtio modo^voluntas viato-

rum

eft pcrfcftius in

Ftrum primitasfimpUciterfofiit conuenire^

naui quicfcit rcfpedlu in nauis,fimplicrter ;

Inl^irituaUbui tttdtm

^"ftot-

& in entitate.

Q^^STIO

quicfcit.quod

homo

hoc,igitur cft pri-

non

fcquia per intrin(ccum,ficut graue in fimerfitie terrai. Quart6 quiefcit aliquid ncc per fc , ncc ,

fi

& pti& primum in cntitate*

igitur

,

nitate,tant6 eft perfc^kis

prim6 quia totum primo. Tertio quie(cit aliquid non primo , ncc pcr fe , quod eft mutabilitcr quiefcerc,fin\plicitcr tamen quiefcit, & pet

prim6

in actH.,hc

Itcm,vbi prius datur primw finii,igm\t

mum quia

fecnndiim totalitarem. Secundo

ficut terra

i

quicfcrt aliquid per fc

qmd efi

efficiens: Ratioadofquia vnumquodque agit ftfitum.

,

mum in entitate & pctfedione.

quios.

Ce

perfeAius fua

eft

mimerus fimpHciter primus, ille effet numerus maximus,fed hoc eft inconueniens , quia tunc non procedcretur in infinitum parte : igitur

(

quas admittcndas

effe

effe

demonftrat ) deiieniendum

advnamftmplicittrprimam

,

Jimpliciter quadruplici primttate.

& advnum tns Diffufiits

df

,

clarius omnia hac exarninat inferipto Oxonien.

hicq.i.an.i

Deinde

i. (fr in

traSatu de rerttm prim.

in refponfione

illud Philofophi

:

ad

arg.

i

.

q.t.

q. dofte explicat

Elfcntix funt (icut numeri.

Ad

ri.

Quseftio II.

.1

ADmum

primum

HtfptnJttnr

frimt

ijut-

fiitm »gir-

non

fgitur,

includic impcrfcc^ionem

primitates

qiiae

huiufmodi vcr6

:

eft

,

prior toto

eft

,

qua:non dicunc imperfecSionem, vc

eminencix, &independencia:cciplicis,

priraicas

puca duplicis caufalicacis

tSciXi\xx

,

& iinalJs,

& cercia.quz eft cxemplaris.Ha: vero primitatcs non dicunc impcrfcdlionem falicatis, macerialis

primum

pofterioribus

illorum

in quolibec

D»riprimum ffftittn.

gcncris.non camen

illius

non

,

agens per cognitionem,quod

mum

iftis

cauia

eft

eft

diftinda

cft

,

firilicet

quod ,

fic

fit

aliquod cns fiinplicitcr

Eft aliquod ens

:

/e,

effedum

aut a nullo,aut ab

alio,& procede vt habes alibi.*

,

quz , mcdium procc-

per infiniratem efficicnria: in his

func vnius rationis

pet quod

,

dunc Philofophi. Sccundo ,quia commuiic

eft

quia, proccditur cx contingcntibus, ciim accipi-

cft X.ffptmfi»frf.

m» *

infinitum in cflcntia-

cft proccfTus in

t>»tarum.

cft

idem loqoi dc cau-

fe fiue cftcntialicecordinatis,

caufas per

&

«fficitTHtprif-

natiomm €»Hf»rum. Steundaprt h»tio tiufdtrm

tx eodtm ptidi».

fc

inrer

ocdinatas,& per accidens ordinatasi

qu6d quzlibct ab

priori,

alia

fi

efFenc infin^cz,

non folum quzlibec

,

pofteciore(Iecilpcioci,fedvnincrfitascaufatorum

ab

alia caufa,

idem

non abaliqua

ficut

niSjVt Filiusa Patre,& fic in infinitum.

Contra hoc:produftum fi pioducarur a caufa ptopofitum vc priijs:fi

icaufa ciuldcmraiionis,cunccaufa,aqua produ-

femper

& fic in infinitum;

:

natura habebit

eiiiin

cumdem modum

ciufdem rationis, ita qucd Ci vnntn fuit ptoducibilc,& quodlibct in iiifinitum fucccffiuc a viccute alicuius caufz pcrmanenris cum cota fucceffionc nulla auicm lucccffio potcft concinuari , nifi in-virruce caufz pcrmancncftcndi,in quolibet

:

cum

jurem

fiicceftio-

nis poceft eftecura coca fuccelfionc,&

non con-

cora fucccflionc

:

nihil

cinuacur a nihilo;crguabaliacaufa,qiiz nihil eft fucccffionis illius continuaturilla fucceflio:Om-

ne

quod producirur

igicur

a caufa

accidentali-

tcr ordinata,clIencinliiis producicur a fencialiccr ordinata

,

&

fic

caufacA

exclufa eft pcima in-

ftantia.

Ad fecundam

ce

illa

ficri

inftaniiam *

refponfio;

eft

demonftracio, fiue ratio,duplicirer po:

Vno modo

furaendo pro anceceden»

propoficionem concingenccm de

nota

cil fenfui

ineffe

,

quz

modo

illius

ordinis

quia

,

*

Vide h»s

inftarias fu-

pra nK0i.^

fcilicec

,

:

,

Alio

Ad obiecH»-' nem rtcunda.

conclufio.

poceft ratio ifta forraari,fumendo poflibili,

quz

enunciatur fic:qu6d cA poffhile alitjMid protiuci, igitur poffibile eil alicjutd ejfe produ^titum , ©• c-iufatiuum eini.

Ex quo fcquitur qu6d

eft ali-

quid produAiuura primum Confcquentia probatur:quidquid poteft fe

ab alio;

eft

icpugnar cf-

ellc,fibi noii

probatio nccefratia

,

quia

efle,& nor; ab alio, igitur neceflario

Ex

didlis fcquitur

quod

cft

ens

i\

poteft

cft.

primum

in

emineiitia, quia in ordine clfcntiali fempcr cau-

Caufa t^i~ tfi fem-

u»c»

fer ptrftRior tftciu

fapofterior:quant6 pofterior,tant6 impcrfc^or,

(a cft zquiuoca refpcdlu fui efFeftus caufa autem xquiuoca eft nobilior fcmper fuo cffeflu, D»iur primH cum non pofllt cfle zquc peife<5la , nec miniis inimintnti». perfc
& quanto caufa fupcrior, rant6 pcff«dlior

ni.i alia

efTer a fe

£x fecunda

;

igitur,

&c.

differencia

:

:

fi

caufz efrencialicer

ordinatz ellenc alcerius rationis, accipiacur cau-

tur

fi

:

igi-

in infinitum eric fuperior,in infinicum erit

perfc(flior

:

& fic propofitum,qu6d eft cfficiens,

quod indepenter

caulac

,

quod

cft

primum

cffi-

ciens fimpliciter. Thti»ittnt.

,

\ caala lutali a caufa particulari eiufdem rano-

pro antccedenci propofitionem de

caufando dependec ^

ita

ftir fubordi-

quod producitur ,produciturfufficienter

per acci-

cxqua difFcrcntia triplici triplicictr oftt-ndicur pcimum elficiens etfe. £x prima fic:cx hoc cnim quod in caufis cflencialicer ordinacis fecunda

m» quod

dt-

negaret quis percinaciter

cclTariis, fequicur

pcr

6. Prthatur J».

e»nfi.

igicHr,&c.

:

przmifi primo quod non

in

primum

accipicbacur

lofbphos,procedendo a pofterioribnsaJ priora.ik quibus dependenr, cx quo demonftrant primum efficiens ellc Ad quod przmiirum denotandiim

Trib»tio pri'

tur

quz

,

quud aliquid fic produ£lum in adlu quod nocum eft fenfui quia aliquod cft mucacum , quod ncc ncgaret Hcraclicus, & fic cx veris euidcntibus , non camen ne-

ordinatis.quud eft veriiro,& fecundum Phi-

Secundo pofui * triplicem differentiam

ordi-

illa

ordiDcm cfTcntialem caufarum,quod fortc ; dicendo quod omnc

nuiic

ceft

exclufionem inf>antiz primz, przmifi.*

dens ordinatis.

farum

&

Scd,vt p.i[er,omiics przdiiSlac raciones fuppo-

Ad liter

lis

lb'd.n.it,

cum

ne,nifi independcnrer caufcr

qu6d

OxoD.

Triplix difftrtntia cau-

ratio in virtuce

contingens.

qu6d non

In

Tbi fuf la.

,

& fic

pcrf ftioncm imporrat, poteft cfTc perfcdio fine riordinemtf impcrftdlioncfcd nihil caufar finc impcrfedio- fenti»ltm i»

produdum & efFedum,hoc cniin

tur aliquid efte

mediz:

expcimadiffercmia.

ris

inftatuc dupiicirer:

quid a- quia demonftracioni/»r«^ffl' ^»iW,& tjuia,vt pcocedant froetditur tx cx neccfTariis : in przdiAa vero demonftratione ntctffttriis.

ciiint

tenet ratio ^\).\\o^o\>h\,ii..Mei .text .i^ .ic cft ea-

dem

agcus exem-

quaenon diiunc impcrprimd dcprimitate v.ffi-

primicacibus,

produdum:aut igitur a

Primd

pitnjlrittitni

quz omnes

ciiur, fuit poflibilis produci

Concra quam rationem

<» at

caufa ,

cunt impeLfc(fbionem,cfficientiz & finalis, QuAd aucem (ic aliquod ens fimpliciccr pri-

feu

Tnm

alia

ordinaci^,omncs erunr caufatz

altcrtus rationis, fequitur

priraum efficiens

Obstiit».

ab

fic

proceftus in infinicum in caufis

, fi fir

non diftinguitur contra cfficicns,ideu func tantum duz primitates caufalitatis, quznundi-

fedlioncm, probatur, &c

In Ozon.

bft

plans

cientis

*

Prima

cfTencialiter

gcncre praccminet

Sicut enim primitas i primitate cauialitacis. agens naturale non diftinguicurcon:ra (fficiens,

4«

Ibid.n.14.

induxi * duas alias perfiiafiones.

Ad hocetiam

Secundaeft, c(fe fFcdliunm nullsm imperfc-

exemplata imitantia naturara

ita

zStxi.

«Jlioncm impoctat dc fe^quod aucem nullam im-

fcd primitas excmplancis incclligencis

,

igituc infinica in

,

cau-

ficuc primicaces

hoc qiiod vnum cns pr^cminet alceri.eft caufa illiu$:nam

& illz fint infinitz

,

& forrhalis, prxdidls aucem

eimd Jit pri' primicates diftinguuntur:nam primiias eminenmittu tmitias non eft primiras caufalitatis ; non cnim ex nf»ti* t

prodndionem

ordinacz fimul concnrrant id

effedus

primitas

fcd funtalix

;

imftrficlit-

ium, qui u«mt

eft pri-

primicate,

& formje refpedhi compoiiti:pars enini

imperfedtior toto dieuM

omni

pcimitas includcns imperfe^ionem maceriae

t*t:s

diccndum qa6d

cns fimpliciter

29

£x

Ex

his probatur

mirate

fincm

finis ;

fed

,

qu6d

;

fi

caufz cncncialitct

Tom. XI.

alium a

fc

piimum :

eft

primum ens

cfficiens eft perfeftc agcns;

quia tunc

,

non proptcr fincm

illtid

C

eflet

j

8.

pri-

quia cinnc agcns agit proprer

igitur agit proptcr fincm

ccrcia diffcrenria fic

Scot. Oper.

:

poflcnt produci a mufca.

cminentius priroo

E/ primtmt primuatt fifinis.

Libri

3°

primo ; ab agente intendcntc finem, quia

efficicnte

ejl

pri

cft alius rcaliter

eft

ens eminentius,

Vltimo dico quod primum

frmum effi-

Diftindio 11.

I.

qui

ioOtiaxii cft

efficicns, fiuc cf-

primum cxempians.quia primum cf-

p>um exem-

ficicnSjVt patet prius^agit

flans.

igitur vel proptcr finem

propter finem, in

qucm

perfedc ptoptcr fincm: ,

quem fognofcit

;

vcl

a cognofcentc ditigicur:

modo.quia primum cffcdliuum non ; tunc cnim non cflct primura effcftiuum; igitur primum effcdiuum agic propter fincm,quem cognofcit ; fed agcns propiion fccundo

poteft ab alio"ordinari

tcr

nnem.quem

ncm

cognofcit, ordinat pcr cognitio-

cfFcftum fuum in finem cognitum

primum cfFcAiinjm

Ergo

:

ordinat cffcdlum fuum in cft

intct

rationcm in contrarium de fimilitudine

ordincm numcrorum

cendum quod

licct

,

mcn in

& cflentiarum

,

di-

ordo eirentiarum in vniuerfo

in multis nflimiletur ordini

numcrorum,non

fimilitudo tcnet in fpcciali

:

ta-

fimile enira cft

dependcndo:fcd c conuerfo ;quia numeri podcpcndent a priori , qui eft impcrfc-

fteriores

^uomoiio !»• £tior,quia eft pars pofterioris ; totum autem dcttllgendum > pendet a partc , vndc hic ptrfeilius dependetab cflcnci? fuiit

impctfeftiori.In cntitatibus cllcntialiter ordina-

non fic,fcd c conucrfonens cnim imperfedlius non eft pars refpe(!iu entis perfcAioris ; ncc cns pcrfedius cft totuni aggrcgatum cx cmibus imtis

(i.

pcrfeftioribus

,

fcd

totum

virtualiter continens

perfeftiones entium impcrfcdlorum

bcns eas uis

fit

;

idco in fpcciali non

& pracha-

,

cft finiile,

fimilc in gencrali,qu6d ficut vnus

quamnume-

R.e-

pio q.i£.

* In Oxon.

&

ficicntis. Si

;

aut igitur :

auc

primo modo.quia rcfpcdu

ciufdem caufati non poffunt cflc caufae totales ciufdem generis,&ordinis:aliter autem poflibile cfTet vt idem cffc(5l:us dcpenderet, non depcndcret ab vnaquaque illarum igitur mult6 magis ncc dux caufs cfficientcs prim£,quia illx efTcnc eiufdem generis,& ordinis,& neutra dependerec ab aiia in caufando. Probatio anteccdcntis.Sint AicB duae caufx totales cfficicntes refpc(5lH ciufdcm efFe(ftus , cx quo eft totalis caufacfficicns illum cfFcAum, prob*iMrprl. pofito y4 poteft cfFcdus poni ab illo : igitur cir- w». cumfcripto B poteft cfFe^aus illc poni fcd pcr vrtus tfaut fuppoficum,5 cft totalis caufa illius efFe(Slus;er- Z','^^,^, ^

&

:

A

;

go aliquid cftet caufa alicuius efFc(flus,a quo effe(flus non eft dcpendens,quia non dcpcndct ab eo cllcntialitcr.finequo potcft ellc. Confequcns autem cft manifcftum impoflfibilc : igitur oportet dicere (ecundum mcinbrum, quod fi illa duo ponantur , quod funt caufae totales refpeftu diucrforum efFeAuum:fcd hoc cftimpofIibile;quia

duorum

diuerfarum fpecicrum. Primo raodo

non quia

illa

,

quod- in numeris

eft

deue-

,

quo habct cflc numcrus infinitus fccundiim Auguftinum i^.de Trimf.frf^.i^.infinitas numeri , quamuis infinitotum numerorum nuUus fit numcrus , non eft taracn incomprchcnfibilis ei in cuius intcUigentia non cft numerus , S>c fortc numerus non habct efe aiiud,nifi in cognodente. Illa autem qua: hic breuiter tanguntur fiiic ,

probationibus.qtixrc difFuse

alibi.'*'

SCHOLIVM

aut rcfpedu

fit ,

,

quirunt

H.

non

cet

fojfe

dari

duM

uenienti

,

^uia fequereiur

vnum

qua: funt eiufdem fpecici

diftin(ftas caufas

totalibut.

ciufdcm

non

re-

fpecie:Nec fecundo mo-

cies in

vniucrfbyf habent ficut numeri, ex S.McP.

tcxr.io.fcd

omniaquje habent ordinem

Atiftot.

cflentia-

lcm rcducuntur ad vnum primum vnius rationis cx quadruplici primitatc prxdida, vt probacum eft in

prima quaeftione:igitur,&c.

Itcm,{ecund6 hoc probatur pcr Philofbphum II. Metaph. fi fint duo prima entia alterius ra,

habcntia fub

(e

II. iecM»di,

proprias coordinationcs,

&coordinatarefpe(f);u vniuspriroi,non habcrenc

& do-

caufas frimat efficientes

eiufdem ordtnistfrohatcjHe pnfertim ex

efFe(5i:uum

duabuscMufis

du,quia fi illi efFe(5his fintdiuerfifecundum fpeciem,crgo habcnt ordincrae(Icntialcm:quia^ff-

tionis

Refpondet hic ad fecundam (juxflionem,

illo

incon-

& eurndem effe-

ordinem ad coordinata alterius coordinationis, toUeretur ab vniuerfb natura boni,qu£ confiftic in brdine partium vniuerfi ad inuiccm,& ad pri-

mum.

Vnde

potentcs plura principia alterius

coordinationfs inconncxam faciunt vniucrfi fub-

nim dependere,& nondependere ab vtracjue.Plu-

ftantiam,ficut dicit Philofbphus.

ra de his habet in Oxonien.t]. j Deinde duo infert

Terti6 probatur hoc fpccialiter dc primitate TmiK emincntix nam ficut in omni gencre eft ftarc ad aliquam vnam menfuram , qux eft menfura omnium pofteriorum in illo gcncre,ita in generc totius entis ncccftc eft ftarc ad vnam mcnfu-

.

corollaria.Vnum,cjuod primumejficiens

tfl

refpeUu non folitTn vniut, verum refpeilu effefltbilium.

rere

ptc''po 1.

clTcntis altcrius rationis pof-

refpcdlu aliorum:non

fufiaciuco.

10.

dux

C\

in

princi-

Alius ver6 cft intelledlus quaeftionis, anomNonfoftm^ nes \\\x primitafes quatuor compctant,»cl con- dari du* nenire poffint cifentiis akerius rationis? Et dico 'f-/^ '^." caufa ,,„/aw «rquod non , quod oftenditur prim6 fic , brcuitatis loquamur de vna primitate, fcilicet cf- nis.

fpeciei,aut

alio.

numcrum pcrfcdifnmum & etiam ad numcrum maximum,qui fit in intcUciflu diuino,

rum

primitas

eminentix,& fimilitcr finis,& cxcmplantis.

vnumquodque dcpcndet ab Alitcr poteft dici

Vide de

vnde cui

tus dependet ab alio,ita in elfentialiter ordinaiis

nirc ad

Auga!l!.

;

cffiGientiac ci ineft

eorumdcm cffcduum.fiue effcdus

Ad

ficuc nutuc

non includcns impcrfcdkioncm

compctit primitas

refpcdlu

9'

fiitnis.

tas

ordinando cxcmplaritcr: cura igitur non ordinet in finem fccundarium alium a fe, igitur in primum finem immecognjtumifed hoc

ipi-

,

^mpliciter prims effcftrices

primum exemplans:fic patet qu6d eft alfquod primum cns.

Jld argum.

non includit

& altera. Vndc cuicompctit primitas cftentix, eidcm ineft & omnis alia primi-

perfedionem

fint cftc

diatc:igitur eft

frimt qu*-

ex rationibus pofitis in quaeflione pra»cedentc,

fi-

nem

frincip/tU

fentiis pluribus altcrius rationis:qHia,Ccut patc'!

cui competit vna primitas,qu«

finalis fit nobiliflima.

cura cauia piens

finis,

Secundum,

primum omnium

nihil accidentale concitr-

ad huiufmodi primitatem.

AD

quaeftionem fecunda dicendum eft,qu6d

videtur habcrcduosintelle(ftus,vnum

:

ram

fimpliciter

rum,

ficut patet

com.

en'entia». pfl

Sed fccundum iftum intcllcdum non

pofnbilc vt primitas fimplicitcrconipetatef-

,

quae eft

omnium

alio-

ex mcnfuraMathematica.

£x didlis fequuntur alia corollaria Primum , qu6d primum efficiens non tantiim cft pri:

quijlionis.

primitatcm.vt primita^na primitHf parando primitatem ad tcm vnius eilcntiaj ad primitatem aliam alterius effictentit i»

primam

eft

mum fccundum efmd refpe(flu vnius coordinationisjfed etiam ratione oranium efFe6libilium:&

i

j,.

CorolUrium cfFc(flibilium primum.

fic

etiam dc primo emincntc 8c

.

QusEftio 11. fin£

cum hxc cohuchiant fei
:

ftione:Vnde feqoicm- quod

fit

ens vnius rationis

£t cx

ytilillh qitd-

Jtt0niife(m>^

ham

ii.

cft

his pciicc necellitas

illius

quxftionis,

ex raiionibus quxilionis prxccdencis, non

probatum

dinationis

nlH aliquodprimum vnius coor>

,

&

,

Vnde

:

& non in

alio',

&

fua

ciim in quxftione prjtcedcncc

quod hoc produwlum producicur ab

arguitilr

quod primum

infinitum

ergo

;

quod vcrum

eft ftare

ad

ali-

ad primuni

cft

coordinationis, vt ad folemjfed prseterifta

quod qux habcntfuumprimum, vtpote

fortc diccrcf aiiquis riusrationis

,

fint producibiliaaltc-

lunam, idc6 ncceflb fuit conicquenter quxrcre, an poflint eflc duo primaentiaatcerius rei fiue rationis : & probare qu6d fit tantum vnum ens fimpliciter primum ciufdem rci. An vero talc (it tantum vnumnumero, vel pluraj pertinet ad quaeftionem fcquentcm * de veritate Dei. CorolUriHtn

Sccundnm corollarium eft,qu6d ciim mitas tantum conuenit vni etlentiz

qued nihil

pattt:fi cfficiens ali-

vnum

facicns

eftentiarequiratur ad primitatem quiafi rcquireretur

,

,

bonitati^liuinx.

Contra,in m/,igicurj

tapitulo

tntelUKit

ffjl

aaidens.

Ex dere,

quod pertinet ad

cum

rius

tantum

coil-

nihii potcft fibi acci-

illam primitatem,& vlte-

intellcftio diftinda diftin(5lorum per-

tineat ad primitacem cxemplantis

pcr cognitionem

non

j

qu6d

(equitur

poceft efte accidcns

illi

intelIcdio|eft fua cflentia

,

& cfficientis

intetleftio illa

cflcncia:

illa

& h conucrib fua cf-

{entia cft illa intelleftio a£luatis,&

hoc eft neccf^

(arium ad quxftionem fequenltem de

phmi

crgo

;

infinitactf

Ad rationcm in (Jontrarium cum arguiturj ij. Ad »rg.fe- SuNt plnrit ptjferiora : igittir & pripia plura : difundt qu*-

cendum quod con(equentilnon deundu

a pofterioribus

vatet

quia re-

:

ad primura redicur k

multitudine ad vnum. ^titfiediiH-

Ad

probacionem,quando dicitUr qu6d multi-

phcatovnocorrelatiuorum,mulcipIicatur Sc

tirreUtiud

liquum

pTfiul multi-

dum

fiicart t

dicendum qu6d hoc verum

,

cft

rc-'

fecun-

r6lariones,non fecundijm abfoluta.vc quot

funt fitiationes

tot funt patcrnitates

,

tor abtbtuta fuppofica paternitates

&

j

,

fcd

;

in quibus funJancur

non itlcE

idc6 tot funt primicates in pri-

hio cntcquot pofterioritates ; fcd non totelTcn.' tiz prim£,in quibus ittx primitates fundcntur^

P^trtint

ens JimpUciter

ommum

O

pofieriorum fit affu

dcre priraum principium eflc infiilicum

eitatiin qu/tft.anteeeJenti. Scotus in leSur»

^

^

t'e

negaiiiur.

non

,

quia cauia

a«5liua virtutis

infinitae nihil

repugn.ins

fibi

turfccuininefFeftu :fcd

compati-

primum

fic

:

,

& om-

r

;

formam

finita per

r

•

•

4.q vltima. ^'c^urd.hrc

perficitur cx il-

o-)»-r-

%

per materiam

finita

conrrahitut

dionis

&

,

igitiir

;

»"'4.q.4.

rrm» ratig

dctermmatione;&idcoinnnitas qua

rnatcria: impcrfc
forma

non

perficitur

ideb fua infinicatio

cum

Uei

ejfe

'"fi'

Afi!lot.

Materia quodam- Henr.quodl. ,

maceria enim

^*^"^'*

conccftiimab

licct nt

modo finicur pcr formam & decerminatur, for.» ma etiam finitur p« materiam fed difFcrencer

frobant

infiniiMtei»

fcd D«.

,

eft pcrfe-

formalifCmum

fit

quid , non rcccptum in materia, ncc rcceptibile in matcria, eric infinitum infinicatc formali.

Scd hac racio non concludit hon reccptus in maicria habeat
fi

:

quilibet a
infinitatem per-

& forma Angclica eft huiufmodi formaliter

eft

dutem ad

:

ad fupcrius,& ad

infcrius eft

rccipitur in materia

non

effe

eft

dujpliciter

infeiiiis:infinituitl

cuius forma

,

&

a<51:us

ab alio participatum effe

^, ;^„ti. tumdic»iuT

non ferre^eaum

fcd infinituni ad fupcrius

,

quia Angelus recipic

ergo

;

irifiriicus.

Scd d icunt ad hoc quod infinitum ilitelligitur

^.f;/^'^'

vndc

,

a fuperiori agencc, idco

non ad infcrius. Concra. Quamuisea,qua;funtacaufis fint finita, non proptcr hoc tamen formalis ratio fifinitur ad fuperius,fc
^, Refumtur. rimttufornitatis alicuius encis finiti eft in refpeiSlu ad caumnliter ntn fam : quiafinitas rci incft fibi intrinfccc vt ad fe cmfislit i»

gradum

fuac circntis

fiuE eflentia:: ficuc

modum

,

noH

nificertum

reJpeciu

& quantitatem virtualem

eaiifam.

comparatur,quiafinitftS

rci

dicic

ad

econuerfoihfinitas in primo fu.-ecflentis illnnicaca

finitatis cirenciae

:

ergo

Angeli.non eft in

accidcns cflentia? :

effe eft

quid pofterius eircntia; Confirmaiur.

quia enim finitur fuis terminis ide6 finitur ad Hi^J. aliod, non e conuctfb, vt patct de vltimo ca:lo : ^uff^j*';^

vndc faciunt fatlaciam confequentis,ficut in fophifmate,

A'itri rel="nofollow">fiif-

hoc autem

ihiiofofhi

primi.m em eftpmpliei'

nitace : igitur tunc intclligeturin fefinica ; Vnde °^"'fX'',n qn:clibec cfTcntia.quic cft limicata,prius eft in fc t»lequam ia finira,quam ad aliud finiatur;vt patct de corpore, ordinead a-

t.^» if.^ 1. Mei»fh,q ^.^. (^ 6. q.y^ defrimofrine^.^. (^ i» Thearem. §. non poprobatt, $.oinQis caafa,(^ 8 Phyf. q. 6. (^ lib j.

V6D

:

igicureflcntia iniilo priorinihithabcbitde infi-

tih 9

teft

vltra

,

aftu infinitum

Confirmatur

infnititm intenptte ? tJo^orej

graduum

finitorui^i

quod ptimum cns fimpliciter fit quod patet per Philofbphum iertioThyficorumtex. ^o. qui ait omnes concc-

Philofophi

ejfe eft

rej^cSia

6xen,hic q.i. ^-

1. >-..,/.. ^

rcfpedu ad aliud genus naturaepcr rcfpciftum ad efle rcceptidum in ellentia, quia fecundum eos,

III.

primum

nominis

fignificatic»

proportionem j ficautcminccllige.ndo infimtum conucniunt omnes , tam.Sanfti quam ^'"IV'^^*

formalis ratio

I

infinita ctn'

omncm

encedicit

QJV ^ S T

q^^^^^

^nod quodcHn^ue finitum daium vltra omnem •~^ J""y'; vt albedo infinita exccdit

propmionem excedit quodcunque album

cuius

telligi dehtt

Ptlagm

Hic primo pbnenda t^

Angelus

eritis.

fiitniu

eft

^'

fid,oith.

1.

iw/wjri qiK-E vidccur cfleifta:qu6dinfinitumcft,

la hnitione, fcH

quod

quod

dicit

?»' P»***

ttne;:s.

,

Oti n»n e[i

&c, Item, D.imafccnus lib.

u.

&

& magnitndinis eim non ejlfi-

omnibus,aIiqui oftendunt

Ueniret vni cflcnciaei

hoc fequitur

t^4|««« Dominttf,

Pfalrtlo 47.

laHdabilis nimitt

videtur ilta

igitut deftruet

j

:

nia continerc,

illius cftentij;.'

igicitrillanon

virtutis a
iftapri-

cum

pet accidcns

fit

t rel="nofollow">mnc rcpugnans fibi. Minor probatur Multa mala fiunt in cfFeftu , malitia autcnj repugnat

coordinationis,vt ad folcmt

illius

Dicercc aUquis illius

repugnansiCtgOj&c. Maior

poilet nliquis dicece atiam eiTe

coordinacioncm habentem fuum primum, cflfeftibilia

efte^

quod

fimplicitcr ptimoili.

31 aliquod fiW

cicnScothpatitiirfecum in

cffi-

j.

Phyf.text.

j

1

.&

illo

74-

oxon.Vi. n-M-

Alia ver6 latio ponitur a quibufdam talisivir- Secundtt raaliorum extrema habentia infinitam tio

tus,qu
frobans infi-

diftantiam.cft infinita

iufmodi

,

cum

:

fcd virtus diuina efthu- nitatem.

in crcatione poflit dc nihilo ali-

C

4

quid

^

DiftinaioII

Libril.

3*

&

diciim qudd ^nid producere igitur , &c. quatnuis minot credita fuerit de creatione , qua .:

dur.itione requitut non (rjf
ejfe

dc crcatioiie qua efi natuta fequiiut non f^,quomodo ioquitut Auiccnna 6. Metaphc.i. de cicationc ; quia fi cft ptimuni cfficicns.quod-

bilis cft i^ttUeo.

totum ejfe ab e»> & totalirer non totalitet e(l« ab co, non cflet primUtli efficicns:fed quod capit tbtum e£e fuum,

Jibet aliud capit alitct cnini

:

JS

& totalitetab illocr£atHt,fic,qii6d poftcrius per natutam habet e^e quam nonejfe fccundum iraaginationemAuiccnnx. Vidcturmihi , qu6d ncc ifta ratio condudit, quia quando inter aliqua cxttema non eft diftanr tia media, fed tantum proptet vnum extrcmum excedenSjtanta cft diftantia quantum cxtremum

.4-

J/ton fft ii-

finnti» infitif, inter ent

cxccdens

dium

:

pofitum

fi fit

aliqua diftantia,&

cxtrcmum

ctiam diftantia

erit finita.

finiium

fit

^xemplum

,

Tanta preaturam,quantum tradidoria Atiftot.

j

Deum

cft diftautia inter cft

&

ipfeDcus:fcd intct con-

non cft medium,

i

.

Poftetior, cap.i.

Contradiilio efl oppofitio,cHius ftCHndiim je non

&

eft

tunc e(ret fucceffiue talia;ergo emincntius con-

omnes

tinet

(Sionis

Confi rmatur quod poteft totaljter :

minum ad no k

fiiper tcr-

^«^w.-potcft fupct tfanijtum 4 tetmi-

ad tcrminum ad <juem:A\uet cnim non

(jMo

poffet fupet

terminum ad

cjuem

:

fcd

extrcmum

hic eft finitumrigitur poflc fuper tcrminum

non

jufinodi

concltidit infinitatcm virtutis

tur nec poiTc fuper tranfitum ad

Ad

iftac.

*VideJeotum in i- d- roodo

eft

pr.obationcm patct

alibi''^:

maximc

d.4}.qi.

trarietas cft maximadiftantiapofitiue:;x

Artftot.

faphyj.tex.iy

diftant negariuc

S

&priuatiuc

,

poteft in pauciores

Terti6 fic:caufa qusc poteft fimul ex nitos cffcdus

mouens effe(5lus

,

quantum

fimul

;

ficut

eft

fedcon.-

lo.Me-

C H O L I V M. defcriptione & probatOy^uod

Fnemijfa infiniti haheat infinitater» ex comparatione ad alia, immediate afe, attultt duoi rafed intrinfece

&

canfalitates elFent

fi illae

ti inefficaces reiecit

;

de quo videndns e^ in Oxo-

a. num. i^.Nunc autemipfe eamdtminfinitatem primi emis prohat ex cjuadruplici primi-

ttien.q.i.

tate,videUcet e§icientii,,exemplaris ,

,

eminentia (^

cjuas diffufius prefecufiu eji tjutftione prxci-

tata:,& tn tratlatu de rerum pnncipta

tamen in fine

fi-

muhigitur primum mouens, fi formaliter habctet caufalitates omnium caufarum , cffet infinitum (ed primum nunc perfcdius continet cau:

falitates

mul

omnium caufatum, qu^m fi habetet fiomnium fotmalitcf quiaemi-

caufalitatcs

,

nentius nunceas continet

Pfimumeffi' ciens perfe-

igitutcft vittutis in- aijjime

:

an-

vbicunque pluralitas *'"*** c*»*f*concludit maiorcm pcrfedioncm qulim pauci- „iu„cnf,Z, Probatio Maioris

:

ibi infinitas concludit infinitam perfeftio-

,

nem,

vt pi^tct in plyralitate

f'ft„^

aliquotum refpeftu

&

fi eiufdcm fpeciei faccre dccem fit maioris pcrfc(fJtionis, quJlm f*cerequinque, facerc infini:

ta eft infJnir^ perfe6tionis;ergo

cum pofie in pluquim

,

,

po^Fc in infinitos effcdus

fi-

mul cft pofie in infinitura ; ergo,&c. Quart6 probatur confequentia (ic:Caufaeffi-

g^^^,» ^^^_ cui fecunda nihil addit perfc6lionis htitur *»dim in agendojcft virtutis infinitac intenfiuc; quia fi (ofequeniitt.

ciens prior

,

e^Fct virtutis finitjc in

dcret

fibi

agcndo, fccunda caufa ad-

aliquara perfe(ftioncm

ficut

,

Sol not»

dunt pcrfc(Slionem,eftfinitaevirtntis:fed primum efficicns cft huiufmodi,cui nullum agens fccundarium aliquid peife(itionis addir. Probo, quia

quando caufa fccunda addit pcrfedioncm

qutftioni^

tj.i.

Aionet

h^ non ef-

omnes rationes

fe demonftrationes,fed perfuafiiines prohabilfs,

pritn» cdufa in tquiperftac

quanto plurcs caufse (ecundaf, tantoef- *i''t" i* ascndo, & rt f nr r »ccumt»ufa fcdlus enis eft petfc<Slior ctgo (i prima cau(a r,f^„4a. •

.

Henrici,Richardi,& aliorum,fuihu^ conan-

turprobare dari ensprimum inJinitum,quM velu-

finis

omnium

ex fe, pofTct in infinitos

potens immediatc p:oduccre entia perfediora, nifi mediantibus inferioribusagcntibuSi<^u.x ad-

tton

tiones

g^

primuni xenii.

poifc in pauciores

ratio-

ergo

fe in infi-

cft infinira intenfiue:fed fi

formaliter habet caufalitarcs

paufarum

;

igi-

& quo-

nifi

eft infini-

rcs effc(ilHS fimulfit maioris perferftionis

inteiligcndum qiiod contradidoria

I.q.i..&4.fc

quam quod

\\\\-

terminum ad

qHem:non vidco ramen quod dcmonftrent nes

:

hoc nOn contingerct

agcns quod poteft in infinitos cffcftus tx virtutis.

tas

nihii

ied

cfFcduscft virtutis infinhx intenfiui,quiaagens quod poteftin plurcs cfFeftus,eft maioris perfe-

tum,n:ilicet ens.

quia intet ens

:

Secundo probatur illa cpnfequcntia fic:agens S<«»A. quod poteft in motum tnfinitum , poteft in effe6lus infinitos:fed agens quod poteft in infinitos

finitac.

;

illos

edet infinitumintenfiuc.

non cft mcdium:extrcmum autem excedcns non eft infini< meditim

CtnfirtmHnr'

& nihil non cft me-

fed intcr alicjuid

igitut

;

^non contincntur formaliter in ptima cau(a,qu!a

:

pcrfciSius ageret

cum

fecunda

quam

pet

fc,

quanto plurcs cauf^ concurrcrcnt.tanto effcftus ciiis cifet

pctfc(ftior,quodcftfalfum;quiaprimu$

cffe(Sus,qHi immediatius caufatur ab eo.cft perfe(!.lior,

quam

effe^aus remotior. Sic igitur qua-

•drupliciter cx parte primae cfficientiae, probatiA:

infinitaspiimi efficientis.

— Secunda via cx primitate excmplantis , quod probo fic;int€llc(flio a^aualis infinitorum diftin- ^xprimitatt infinita : fed intelledio ptimi excmplantis eximfUntis infinitorum diftin6tc:igitur intelle^aio ptimi ^'''^*'"!'^.

^e eft rfrobatur «a-

1De6

oftendo primi entis infinitatcm cx cins

quadruplici primitate: primo cx primitateef-

jiniltu primi

ficientiae

pet rationem Phiio(bphi, 8.

tntis ex pri-

Primum

efficiens

«luate

effi'

tientit.

Gonfequenti» p'cb4i»r

'J^hj/f.t.jS.

mou?t in tcmporc infiriitoiigituf eft vittutis infinitae. Antcccdens quamuis fit falfum.vt cft de inejfe, timen vcrum cft cum modo poflTibilitatis. Confequcntia probatur primi fic:caufa

dum

habcns a

fc in virtute

infinitum,eft infinita

poteft

mouere temporc

:

lua aAiua cfFc-

Ccd caufa talis,

qus

infiniro,habct in virtute

fiiaadiua cfFtftHS infinitos:igitur,&c.

Minor

eft

plana:Probatio maioris^Omniseffcdiisvel jequc formalitcr continctur in caufa fua, vcl eminentjus

:

fcd efFedus infinJti pioducibilcs fucccfriue

eft

cxcmplantis

Sed fua

cft infinita.

intcllcrSlio eft

J^^^J^(*|.;'

eadem Cux e(TentiaB,vt patet cx praecedentis quae- „^^ igitur &c.Maior paftionis coroUario fecundo

•

;

tct

,

quia maioris perfc(ftionis eft intelligere diplura,vt plura.quam pauciota:efgo intcl-

ftin(5tc

le(flio,qu2 eft

plurium diftin(ae,eft maiofis petr

fc(flionis,qu^m quac eft

paucotum

\eSt\o, quac eft infinitorum

perfc(fiionis,

cxemplantis tet

;

diftindle, eft infinitae "''*'*"?.'•'

Minor patct,

eft diftindtc

inttlUclio

igitur intel- diflina»infi.

intcllc^aio P"™» omnium fcibilium,alir

non edct primum exemplans;igitur

cft

adu,

& diftindle infinitorum. ProbatioconfcquentiaeiQuajcunquc funi

infi-

nit»

^rt/£{,'j,*]I[^'*

:;

U

QujEftio III. frtmM cM fiju-ntU

-

nm in porentta

itt

accipienJo alteram poft al-

teniro,vbi funt flmul a£tn (unt afhi infintta:quia

vnom poft

alteram ertcnt finita fed faftibilia fimt innnita \n potentia, fi accipiantur fuccefliu^, alterum poft al/i

finita

igitur accipiendo

;

:

terum igitur funt i6ku infinira, vbi funtfimul; igitnr (i fiint antem fimnl in cognitionc diuina ;

:

fn^fbilium fr*b'tiofe-

tun

f*.

Afiifor.

rum. Secundo

eft

,

fic

:

diftinde

mi exemplancis cntitate:icd

fi

i.

Aietafhyfjc.io.

ui cognofcibilitate

C.Tct finita/ibi

:

ergo nec in

addcrct in entitare:

ergo,&c. Probario minoris:Siobie.^am aliqaod elTeiltiac primi exem-

excplabilc adderet aliquid

illnd

,

obiedum non

poftec ica perfeffe intfliriue cognofci per

circntiam primi exemplantis

ttum

fe folo

concurreret

:

ficut

ficut

:

fi

(blam

illud obie-

nigredo addit

Ci

album, non poceft ita pcrfe(5le cognofci nigredo per albedinem , ficut Ci Nunc autem pef iofa nigredo in le conciirreret folam etfcntiam primi cxemplantis , & non per aliquid fibi facicns aftualem cognitionem , diftindliflime cogno(citur,quidquidab eo cognofcituc ex CoroHario primo quxftionis prxccdetis. Tertiavia cx primitare emincntis primi emiin cognofcibtlitare ad

:

Sx primif*tt nentis,

fic

non repugnat

imintntit,

quideminentius

aliquid cftc eminentius:igitur, &c. Probatio mi-

injim-

tm.

etle eo,fed finito

noris,Infinitum efte noarepugnat enci:fed

omni

poltet elTc ens eminentius

pugnaret aliquid

rem Injlaitat

cile

:

nen repugnaret cnti,hoc

enticate finita,

non

(i

tivtfic.

& elTentialiter^quod non couenit cnti,quJa tunc

fc,

ftatim occutrit intclledui

Conmmatur,potcnii« fcnfitiuz.quat funttoi-

rct,& tunc

:

igitui

infiniras

fi

repugnaret cnti,

intelleiSlus

apprehenderet vna appre-

henfionc cns infinitum,ucut duo contraria perciperetuf ens infinitum,nifi ficut tionalis.

Hoc

homo

:

ncc

(clmi in Profologio cap.

i.

de

Ad arg.frincipalt.

Quxrc

fummo

turae

:

inftantiam *.

autem voluntaric agat,xqualiter potcft

diinittefe,fi.ie infinics vittntis fit,iiue finita:.

Contta hoc

:

igitur Philofophi ponentes pri-

mum agere ex necediratc natur«,non potuerunt faluarc

malum

in Yniuer(b.

defe^um

propter caufas

eft

:

Si igitur

:

alterjus coordinacionisagit

qua enim

ad difterentiam plu-

agunt tunc caufsin vna coordinacione , agunt eciam in ifta igitar nuUus efTcAus hic inferius,exceptQ libcro arbiuiae^'n

neceffitate

:

trio.cucnirct contingenter.

QV^STIO primum

Vtritm

IV.

ens ftmplkiter jit tantkm

vnum numero

?

Alenf.i./k^ I4,»»;«»J.t^. ^ei.xi.irtemh.t.

D.Thom.l.

Gmt ca».i}.^ i.p.tj.ioi-art.j Scot.hic q.^ (^ 4. Mttafh.q,^.(:,' ^.fy «,l'fy)>fq.«.$uitozi»Met»fh.JiJp.if, /ra.t.B«lUnn./ii. i .de Chrifia.e.}. cenira

VoD

non,

ad Corinth.

I.

8.

Dij

multi,&c.

Item

,

1.

Arg frimum

vnum

per patticipatio- Secundum.

vnum

per circn-

fcd plura funt pcr participa-

&

tionem, diuerfi ordiuis igitur rcducuntur ad talia pcr eflentiam diiierfi ordinis. ;

Item, pUita bona funt meliora ergo C\ ellcnt duo Dij.mJius eflet quam fi tantum elTet vnus, fed quod mclius eflet, poriendum cft in natura ;

Tertium.

igitur,&c.

Item patet

,

Deus eft:igitur dif Cmt : confcqncntia , ^arium. quia fingularc-& plurale idem fignificat,

fub diuerfo modo.

Oppofitum. Deut.6. ^udi Deus tuut vtius efi.

C H O L

S

Deum tffe vnum, prohat ex Deut.6.

I/rael

,

Domirtm

V M.

I

&impticare

;

duo

effict

btt in Oxon.hic ^.

,

G

m

eo.

j.

fent multi Dij :

nec vttretur

omnipottns./ilioi rationtsha'

Dlcitur ad qusftionem quod vcl in nullo

plures Deos,

dij y neuterinteltigeret

fecundo nec frutrttur

Tertio,vtertjue

effe

& ex Thilofopho multii ratio-

ttibus; ettnim fi effent

alterutn

dc caufaaftiua agente ex neccditate na-

fi

vult Vhilgfephut.

cogitabili,

Quarta via cx primitare finis , probat idem. Qujcrc inftantiam. * Iftac rationcs prxdiftx,vcl falccm aHqua*,nonfunt demonftrationes:(ed ai:cipiantur tanquam perfuafiones piobabiles. Ad argunicntum principale dicitur quod maior eftver^a

nrceffarih^-vt

irra-

:

teft.

lHtH,fiprim» cauf» agat

poreft fupcrior

etiam ptobatur perrationem An-

vbi hanc ponit dclcriptioncm 'Dens efi^quo coInOxon. gitato ,fine cotttrad.^ione maitu cogitari nonpo-

mitaiefi.is,

propter

,

:

ftatim intellcdus hanc rcpugnantiara pcrcipe-

batur ex pri-

nifi

tiam

refpedu Ibni

^are fre-

,

impcdicns

oppoficum eft paffio conuertibilis cum ente.quod non eft vcrum,quia cognitofubiedo ftatim fit notaintellcAui eiuspailio:

non

Slifemodep».

tefie£em».

hzc caufa non impcdit, non mouerc ipfam ad impedimcntum quia C\ iron poflTet non monera ipfam; ergo ipfa mota ncceflaii^ mouet ad impedimencum alcerius:cadem enim neceflitatc,qiu Sol cleuat humidum,cadem neceditate alius planeta cfficienrcs

vel quia eius

nus cognitiuae quam intelle(Sus,ftatim pcrcipiiit dilconuenienria in obiedlo , vt patet dc auditu

t n.;i-

igitur

:

rcducitur ad

finitas:igitur,&c.

<\

efhcientis

includeretur in conccpcu encis,

fcd cogniro ente

i^rlftet.

,

nem

:

princi-

iramediatum in illaco-

pofict intelligi tn%, nifi intelligeretur fini-

non tum

• Ibtd. n.jt.

aliud fibi

dientia ex partc materiac

quia eius op-

pofitum per

Anfelm.

& iliud

,

igilfur

infinitum per fe

eftcr^nifi

refHgniU en-

Cenfinmtur.

pium

:

non

igitur finito

Profyllogifmi.quia

iftius

fi

non reeminentius. Probo maio-

infinitum enti repugnaret

immcdiatum

neccfTario concurrit ficut

aigiiitur:Eminenti(Iimo repugnat ali-

probttnr ea-

dem

caufa agit necefTario neceflirate naturz

quoj malum in natura, puta monftrum,veI aliquod .ihud iiiotdinatum ,eft per alixptid impedicns fuum cfKciens quia nunquam cft inobc-.

nihil addit eflcntix pri-

plantis in cognofcibilitatc

quia fe-

& adtualiter infinico-

quod non addit aliquid incognof-

obieftum cxemplabilc

,

cundum ^h.\\oh\\»im,%.Phyf.cap.i.& 6. prima

ordinatione, Si igiturhic inferius contingat ali-

necin cntitate tx

cioilitate,

,

tunc poteft accidere per omnes caufas

omnium

primr exiftcntiS eftdiftinfts

intsileifbio

Dico , quod Philofophus non poteft filaate allquod malum in cfFe<3:u cuius oppofitum pro

fic,

quia

Ci

eC-

quicquid habet vnus,habet alius:vel conueniunt in aliquo &difFcrunr:fi primo modo,igituraIius fupctflucrer,fifccundo

runt

, aiit

1.

vcl conucnircnt in.aliquo, Ratienespr». aliquo, aut totalitet , ita qiKid hantis tan ,

modo,

ilud, in qcto difFe-

impoftat pcrfcdionem

,

aut imperfc-

diuncm

tiim ejfe

vnum

Dsum,

Primd.

ftionem igitur igitur

igitur

(ipecfciftionem,igitur

:

pcvhoc non

dt

in vcroqiic:

impeifedioncm, ncnrcr ell Deiis li \\\ nnllo conwcniuw, aUer non ell Deus , quia omnis pei fcdlio dilVerunt:li :

Deo

in

Diftindio II.

Libril.

?4

reperitur

:

quiJquid .perfcdiouis

igiruc

habct vterquejcrt in vtroque.

Itcm

Atidct.

\i.Mct'if>h.<ex.cor,i..\^ .iitPhilof(>j.Jvus:ri

D

e{Icnttii.io

Sx
ibi

,

j

habctcnt materiani.&:

vbicumque

per matiirt.tw potcnci.im,quia

quiditas

& habeus quidiiatem

,

/pettu quiditatis,qnia quiditas

inrelligit

e(f

,

gentcr omnia quidquiii

bona.

cft

\r.cm,^.Politictt,c.vltimo,

Qunrt».

gimipis

Ad

tiones.

quod Apofto-

&

fubdic ibidem gentium, cx Pial.9y.qu6d cmnts Dij gentiHtn D
Ad

aliud, dicitur ens per participationcm,&c.

quod ha:c eft non eft prwna,fed cft vcra:quia impcrfcdum reducitur ad pcrfedum nunc autcm

ducirurad fimplicicet perfedum eiufdc racionis.

Dicunc aliqui ad qujcftionccrt quod rai iones non probanc hoc dcmonftratiuc:quiade Angelo

Ad ccctium, plurabona func meliora fi fint, conceditur:& ficlTentin Dco,eirent melioia:i'ed

&

oporret viderc,fi poteft implicare potenciam pof-

,

a

qno Tunt omnia, .cft

Viide Philofophus

Commcnt.9.Metaph.c.4. videntur poneic quod qua;Iib«c intcliigentia fic vnuo Deus. Contra dcmonftratiuc probatur conclufio. ratione intelledus fic:pf imum cfficies eft primum excmplans;vt probatu cft fupcriiis *:

Primo cx

conlequens cft poteft intclligere quodlibct intel-

infinita:igitur

ligibile.pcrfedidime.Si

B

ergo/i&

J?

siitduoDij,

dij neutcr in.

cigo

tehigevet *l-

crgo pcr circntiam

terum.

cfleiuiam.eigoinrellcAio ciusdepcdcc a .5:ergo

>-!?inrel!igit

A 'non

cft

tcUigibilc

in

quaucu eftinrelligibilejauc

di

j

,

ergo non

B

inrcliigic ft

eft

pcr

fc in-

,

neque

ipfi .A,S<. ipfi 'B

,

non eigo «y4

quia

illa ellcc

fibilem

,

Primo modo cft mamodocft minor vera. negaturconfequcntia^quia numcrus AdquMtmm

vel impoffibilem.

Ad non

aiiud

eft talis

modus

fignificandi Grammaticalis:

DckocTi.

quibusnon requiritut modo Gr.im- de Dod ad 1. maticali corrcrpondcre aliquid in rc. Non cnim valct.Deus generat,ergo Deus cft mafculus fe4 ifte modus requirit rem ilibftratam.Et ciim dicificutalij

in

q«f

:

tur,idem fignificant fingulare,& plurale fub dj-

modo

ucrfo

:

dicitur

fub oppofitis modis

:

quod hoc idem includunt idco conlcqucns jncludit

contradidioncm.

illa,

Oy^. STio

jsil.c

Vtrur» effent!* diuwA rtftignct quAcanqut prodnSiio reatis intrinfeca

ipfius

?

propria ratio Alcnf.i./iiy.i^

incelligendi B.

Icem, vna inccUcdio habec tantum h.->.bet

V.

vniucrfa-

& intuitiua

poteft

ief!lumad«quatum:rcd yl

tirtium.

ior vera:Sccundo

in rationc fpecici cora-

uerlali,non eiret perfcdiflima, :

AA

perfcftiflime:

lis.quia huiufinodi cognicio in fimili.vel in vni-

ici in fe

fecun^

:

racio diuinitatis poteft inchvdi in alia ra-

tiohc pcrfctfliori

Ad dutn.

clle ratio inrelligen-

illuis,quod viitualitcr incluflJiur in

nifi

munis

B

Deus. Si pcr firaile,&

quia vua eftcntia iion poct

neque

per fimilc.Si per

ipfius 'S^aut

6. jfd frintum.

,

numcralis.

ifto niiracro

inrcllcitio cft lua e(Ienti,i:& per

Si e/fint duo

priiiuim prinripale dicitur

lus loquitur de idolis

pcrfcdiffima vnitasihuiufmodi autaireit vnitas

aqualiccr concliidunt.

frtdicltu rn-

itiodus re-

potcft vellc.

impeifcitum in alia pctfeftione fimplicitcr reducirurad pcrfcdioncm altcrius racionis, licuc impeifcituslapis. Ronum verr*) impcrfcftumre-

cft

Item, in

3' Corrobortt

Optimus

Monaichicus.

contrn-

refpicit

crgo potcil vnus nollc

:

1

non

:

caufistoralibus.Sed iftaalfcrtio cftcx cieditis.

Itcm, 2./l/«.t
Tirtiie.

.\lius

vtrumque

,

alia a fc

Item,omnipotcns poteft produccre qucmcuniquc effedum, ira quod fit eius totalis caufa;crgo alius non poteftaliquem cfFeiftum ptoducerc totaliter quia vnuni iion potcft produci a duabus

cft

materia re-

torma.

ell

conccditur, Contra

vnumob-

pro obicttofiio

mtmb. y.Thom.i

/./j.

jy «rf.i. Bonau.

h!e «rr.i.^.i.Richaid.g.i.Duftori» Oxcn.hicq.^.f'}' in

Me'»i)hyf.iib j.f.i.j^

m Jhecrem.^.Koa potefl piobari,

^ coHm x^.Qr xyiwntz

l.p.traci.i lih ^.CAp.i.

»d«cquato fe:pon igitur 3.

Sccundo argujtur cx partc

4ffnHir rtret

dili'

alte

rum,fiejftnt

duo

tum

yoKm-

voluntatis.

<jiiodlil€t diligit plus

cuius nihil cft:igitur

Itcm,aut

bonum fuum quam

A magis

friiifur ^,v,el vticar. fi vtitur,ergo

duobus ada:quatc. ItcnijVanum vnius lationis fe habens ergo

vo-

ifto.iSf

,

.-id

nunquam dctcrminacur

plurx

ad ccr-

Uij» pjuraliratcm cx le^fcd priinaeftentiaeft hu-

]almodi:igitur Jcrcrminaturcx

le

ad cettam plu-

ialitatcm,nequc aliunJe dqccrminatur

:

ergo

cft

jnfinica.

Similitcr potcftaigui dc

adu

e(Tcndi,ficutar-

guit Autc-£nua,&deinfinitate&:de bpnitatcinrinita

Vlcra arguitur dc omnipoicntia. Richar-

dus i.deTrin.c.ip.vltifno.l-.ici!ccft omnipotenti faccrcqucmcuraqiie alium nullipotencem. tjfattt

Dij

.

dui

vterifue

umnipt crii ;<^ »»/ejjet

quod omnipotenria non refjiicit vciumque ponitur necqllc clle. Contrajiftud non foluit^quia omnipotcns potcftdeftruere ornncs eifcftus potcft cnim vnus nolk quidqiiid aUus potcft velle. Dicitur quod

Hic

dicitur

nifi polfe^^fcd

:

(ipotens.

1

Vtriim

cjUiCH/jtjiHt

ejfentit-

diftindtnintt

prodHtlio realii in-

vidccur, quia fic eirec idcm neccdarium poffibile probatio conicqucntifr, quidquid eft in natura diuina , eft neceftariHni: omne autcm produdum cft pofiibilc rum.quia tri'/jeca,<:^\:\cA lic

Ar^.frimutn partis ejfi/-

mittiut.

:

;

prod.idutnpoflibile fuic prodiici, quia potcntia

iii

vnius rationis

(ri

repugnet

&

diligic ie.

luntaseft peruerfa:fi fruicur.,eft beatus in ;

illius,

R c A (ecundam partem huius

(flionis qua»iitur

eft diligibilc; igitur diligit .5infinicc :fed

Jij.

in fe

I

quodlibetqua-

tas infinita eft re(fVa:igitur diligic

non eft ad

impoflibilc; tum,quia

omne

produci-

bilc eft terminus produdtionis potcntix

produccntis:omne autem talc cft poffibile:crgo,&c. Item, fi non,fequiturqu6d idcm critdcpen- Stcundum, dens,& non dependens. Itcm , idem crit ncvcffirium ex fc,& cx alio.Itcm, idcm critmutabil? immutabilc-

&

Contri

Pfiil. 2.

'Domintudixtt eidme

:

f.lltu

metts es tu : tgo hodie genui fe.

Vr» parte rte^Mtiua.

Hic aliquinituntur probarc produi^ionem ad t. fic. Prima perlona in diuinis cft rclatiua; Hent quodl. igitur conftituitur per rclatipncm j alitcr cnim X.q. i.Bon. reI.itio efict aducntitia fcd hoc cftrationcori- tic.i.& x.ia intia

:

ginis

:

ptooem.

igitur.

fummc a£i;iua,(ummc fedifFundit: diuina cft huiufinodi crgo fjmmc

Itcm.virtus fcd virtus

:

dilfundic

;

V.

QujEftio difiTun^ic Ce

hoc hon conuenit

led

i

itttt^

tiiCi

j

Item,bomim eA fui communicatiuum.non iiiad intra igicur, &c. {fem,perfedum eft quod poteftproducere fi;

tniIe:hoc eft ad intri. Ifta ratior.cs ttHntiu TAtionei.

AifTitnaHt,

non concluduntrnon prima, nec

cnim cogit infiJclem quia infidclis negat relationcm ctrc fubfiftcntcmineccogit fidelem,quia licct poHit aliquo niodo inferri ex ahquo arti,

culo

nontamened

,

probat per ignotius

quod

relatio

fit

diredcarticuhisfidci; ergo

etiam non (cquitur alitcr

;

quam hcutdc

aducntitia,

fpira-

AA dnm

Ad

tirtiam.

Ad aUud

diceret infideUs

quod

didxindere fe

ad incra cH impoffibile. Ad aliudjfumme bonum eft fummc communicatiuum j verum cft , fummi boni communicabiiis.

Ad

A(ipii'f»m.

in principio

aliud. Producit furatnc fibi fimilervcrum

ficut

habeat principiura ge* , quia illud

nerandi, noii tamen poteft gencrarc

principium liabct prtxdudionem fibi aJasquatam in PatrCi Piimuni excluditur,fi fit primumfufficieiis:Secuudumexcluditur perhoc,qu6d habet illiid principium ex fe. Minor probatur prirno, quantiim ad primam partem,nam fi aliquod fuppofitiim in diufnis

non habcat

«i.

(c

iilius minoiis,(cilicet

cjuoJ iiKrmoria pcrfcftain

fuppofito diuino,q'.ioJ habeaccam a

cipium producendi,probatur

fic

CH OLIV

,

de f »o

difiinEiitts agit infcripto

Oxonien. tjntfi.j.num.j.

&

8.

eam probat

e.v eo^

quia fuppofitum diuinttm habet principium proauEfiuum, &rationem hanc confirmat impufnan-

do quatuor in^aniias,& q.j aliat tres raiiones

adducit

.citata a n.6.

huitu rationis confirmatiuai.

,

obie^um fecundum quidprtfens,cum

intelleSu producitiergo magit in fe prtfeni produ-

eit.Secunda, necefiitas

&

efl fierfeciionis

in ente, erga

necefiitas perfetlionis in hoc ente.Tertia,natura

treata fundat rtlationes oppofitds fecundi modi

relattuorum vt mottui

& mobtiis

:

ergo in natura

memoria

fic

mcmorijE pcrfedi(IIma:,qu3B

cft:igitur

:

rationi inftatm- quadruplicitcr

quod verum

cft

quod mcmoria

,

f .7. PreUtU

rtt^.

w- IDeo

partu tu-

l»tiu*.

&

apud ipfnm

citata

10.

intcntum.

aliter declaratUr

Primcf Gc

ponendo vnam rationem. Secund6 poncndo jquatuor inftantias,

ducendo vnam

& ex fohitionc cuiuflibet ad-

rationeiti

ad propofitum. Ratio

Suppofitum hahcns al (tindo

Sitfpofilmm hahtiis fufficiens frinci-

fc fufiicicns principiura

f>roduccndi,poteft produccre ahquocfproducibie adarquatxnti iili principiorfcd ahquod fuppofitr.m diuinum habet

raemoriam perfedbm

^ Cc,

qua: eft piincipium ptoducendi notitiam gcni"

flfm frodu- tam

;

igirur,&c.

Maior probatur.Vhi tamen

pri-

mo fcicndum quod in tnaiori non accipitur procit »'hqv«ducibile adaequatum in hatura, tune cnim eftet ftmprtducipetcre principiiim , (cd producibile adaequatum Bnm

produ-

klle.

virtuti

produdiux

& produftionirficut Sol pro-

ducere dicitur prodiiabile fibiadsEquaiuiti.non fn natura, lcd vitjuti.fuaE prpdufiiua: ; ciim ptoSic aittetti intelleHebens fu0- ducit animal pcrfe
ftHUl frodllreriiii

tiofef-

fe prodncere prtucnit ex duflici t»fi-

principium producendi non

poflit producere,

hoc coiuingerct ahcro iftcrum

modomm

,

dura habcns calorcm impcrfcde,qui non

ad calefacere

&

,

analogiae in cahirc,fi ignis calefacit

conueniet

perfe6lii'S

uum

&

,

magis

;

aut quia habcC

;

aut

&

,

fit

hoc

Co\i

declarati-

hoc conueniat vcrbo crcato , rtiuho increato ; igitur memorije inr

& Verbo ,

ad

qupm habet

Sccunda inftancia

eft

quod memoria fohim

attributfoncm mcmoria

ad facionem pr.T:di(Sam,

cft

produdiua

Secund* oi-

in intellc*

<3u potcnte recipere notitiam gcnitam

qualis

,

rHif.

non

eft in Deo, fed in nobis. Hocconfirmacurper inftamiam tcrciaiti.quoniam nihil dcbcc poni fuperfluum : nunc autem

in nobis ponitur

Aus

Tertia obitHio.

mcmoria gigncre , vt intcllchoc aucem non conuenic

nofter perficiatur

;

intelledni diuino.

Contra ift-is inftantjas, intellcwtus noftcr rcperfcdionem eigo illnd non eft ratio agendi,qyia licct paniuum^ vel iccipiens poflit agere, non tainen inquantdm talc fed mcmoria cft principium expiimenJi Nunc antem quan-

R'.tfondeltir hts ibiecito-

;

nibus.

:

:

^

"lll"*,^

do concurruiu pcr accidens adtio Hc paiTio vel adliuiim &pafilunm inaliqno aocnte, fi (epaie-

gunturinin-

tur pafliuum

teSeSluere»-

,

di

;

,

nihllominus iCm.viet ratioagcn-

fcJ polTc recipere

,

& poile gignere coniun-

gunrur in intelledlu noftro pet accidc^is &c.

Comra aliam inftanciam ad^iuoi,

quodnon

,

in

omni

:

»ccideniiun-

"*'

ergo,

principio

includic impcrfe(fiioncm, nc-

fimplicitcr pcrfcdum. Vide Auieeo. Nthil perMccaphyf. cap. 1 1. A^ent vt feffifiime agit , nec fumrhe liberaliter ejuod agit, p^, ciMtur t)t perficiatttr ailione ftta , neque liberaltter dat non »git tf* hir»littr. tjui dat alicjurd fpe retributionis , neque efi ibi ccflc cft ftarc ad

Auicennam,

6.

ali^tiidfrufira, quia

eft

fufficic

nttudtne perfectionit

,

produdionem

Verbum

Ci

;

cali-

quia imperfcifte habet illud priiicipium, vt

jjiiuitur,

perfediusconuenict agcic illi pcrfe£lo,ad quod earteia habent attributioncm. Vt Ci calefaccre conueniat igni foh habcntibus vnitatem

cipit

eft barc.

Pr.^btilMr fe-

Contra:cx hoc habetur propofitum : quii cuivnitatem analogix, fi conuenit habere perfeftionem agendi pofteriori multo libct habenti

quod in-

& cotlat.i^. & z6. /olutiones argu-

Ptenterum clariits habentur

r.%

loga.

cre?i£

tiones DoSorts, vt qttidam ipfi tribuant,

ratio-

,

crcara.

tenderit demtnfirarelrinitatem.nde ipfum cita^

-11

1

1

»^'<-

"""*

',

camcn vniuocationis vnitatcm , mcmoria vero dkiina non cft vniuoca cum ifta crcaca, fcJ ana

& pro-

,

4: Pricrea- ^^'""»

" vndecrcaca , iion cil nrincipium prodnccndi "tnc ' ' noticiam gcnicam , led vnde memoria habens „„,,

duSi.-qua funt tiufmodi.Tam efficacesfunt hi ra-

infinita pojfunt ejfe relationesproducentis

taq.y. an.^.

f^ gignutu»

lOmnis mcrao-

notittt

/.

& Richardtu ftElorinns probant produDeo

omnismu-

prin- mtri»cre»t»

vnde creata eft , quia agere non conucnit alicoi proptcr imperfc6ionem , fed propter perfedlioncm:igitur conucnitfibi rationemcmorixjvnJe

mo

M.

Henricm, D.*Bona'

^B^ttilu rAtionibtUi<jHibtu

*Prima,i]:tia

/c, fit

tttn piincipium gigncndi noritiam gcqaa credt». nitam , vt patcc fiequcnter per Auguftin. //^. 1 9. kugad. Trin.Cii i.& alibi; hoc autcm compecit fibi,non

ca,

Slionem in

mcmoriara

perfcilam,efl"cr proct (Tus in infinitum. Alia pars

Sed huic

kentHfa,

ponimus de

eft in fuppofito incrcato.

eft,fi eft tale poflibilc.

S

,

ria creata eft

tione a£tiua. ftcuti-

illi

Filio in diuinis, qui licct

igitur,&c.

fi

55

adxquatam

quod cft

infeperfeHum,

& ex ple-

&c.nullum autem agcns,

pcrfcduiii, ex

fiia

attiuicacc

,

vtl cx fuo

tcrmino

,

:

.

DiftindioVI.

Libril.

36

Iib>e-

tcrminus produdilionis

;

& ifto

produdtur k principio illo produ<5kiuo,non vt per ipfum perficiatur fcd ex plenitudine petfeftioiiis produ-

cundum argumentum

,

circa

non

tfcrmino pcrficitur.slitet •taliter

itaque

•,

dicetur agcrc

terrniQus

ille

modo tenet &> quod quzre in-

^antiam.

centis.

Quirta inftanria,qu« magiseft fisaindum intcntionem Philofopliorum.Memoriain quocunque vcl eft rcaiit.er pioduftiua vcl qna(J produPrimum in nobis, fecundum in Dco,quia (Jtiaz

DISTINCTIO

,

VI.

:

ibi intelligixur qti^li

fua noticia adualis eilet

genita,&c. reali

trifliciitr.

realiter

producere

i

triniccum

qnia illud principium

,

fnoddm naturz ; crgo ad Itera.memoria non eft fit ita

praiicns

eft

agens pcr

pcrfcfta,nifi

obiedum

gentia poteft eltc perfe«9:a, potcft haberi

nec

nifi fit tanta

icd talis eft infinita

:

mas

4t.>»m

VoD

e/fe

aliquo

modo

memoria noftra , producit fe fccundiam aliquod effe in intelligcntia adlu ergo circumictibcndo quod eft imperfe6lionis,fcilicet qu6d habet diminutum,& taliai& pofitis pcrfe>^ionibas in

;

oppofitis,rcmanebit produ£lio in diuinis.

Ad

rationem in oppofitum

&

Potenii*

ponitur iuxta confiderationem Phiiofophi i.To-

mHltiplieitir

piccap. 1). nam potentia vno modo accipitur proutbpponitur itnpoJfiMi, & fic potentia conuenitomni enti, tani Deo, qulim aliis , tam ha-

Ariftpt.

bentibus

ejfe efientiae,

qu^m

alia

ejpt

materia

i

narura pofiet

tertio:&

fi

,

alia

&

Deinde fi eadem diuerfimode comraunicari,aut hoc tex..\<).

fro p»rtt »#l»tiu*. Atiftot.

& {cmper, aut vt in pluribus,aut

non primo modo, nec

;

modo , quia Primum »rpropria mate- gumentum

& in alia & alia ipecie

i.Phyfk.

circtncceirarid

rar6

cft

I.

Auerr.

(ccundo,patet:ergo

hoc,ergo cafualiter,(ed

talia

non funt

in fpecie

4i*rg.frin. potentia miTltipliciter dicitur, cuius multiplicitas etp»it. Koc patet ex iliis, quibus pp^ multos decipit,

MccifitHr.

vi^o

nifi

propriz formae

dicendum quod

,

:

municatur

quanta

,

ergo ad

:

non qula Commcntator 6, comm.^6. vnum non com-

Phyftc.

intclli-

ria,

obiedlum fi:cund^m

,

t
d.\ ^.colUt xf.^ quodl. t.Sanez p»rt t.tr»l{.)Jib.i. eap.f. lie\\iivn\n.ltb.i. de Chrijio prr tttum.

intrii.

Item

D.fhp-

i.(^ q.j^1,titem.7 »rt.x.

D.Bonau htcq^.

i.p.q.fj.Mrt.j.

VoStorin Oxon.tf.-j.^

iutra.

(icut potcft ciIc:ergo

,

Alrnf.t.^.f

fed ibi eft aliquod produ^ki-

ex ratione rcali ; ergo, &c. Nunc autcra Ci potcft aliquij rcaleproducerc > igitur aiiquid in»

unm

7-

plures

frodufiiones intrinfec* ?

Contra.quodcunque produftiuura ex ratione non habens reale pioduftum, adhuc poteft

f^»rt» ohleilwrefillitur

Vtrum i» natura diuina popnt effe

exiftentiae

tam

;

habentibus conceptum fimpliccm , in quo non eft repugnantia , vt in conceptu homini$ , ficut

Item

,

quod

fint

produ^ones qium

plures

duz,i.PA^yZr r*JC49.diftinguit Philofophus in-

& fecundum

naturam , flEumicrgo produdio, quae

icr Agentia per

eft

ra diftinguitur contra iftam,

pcr

intelle-

modum natu-

quseft per

Ari.fiim-

dum

tjuid

fint flurts

qu»m 4u», Ariftot.

intelle-

dlura.

Oppofitum. Principia producendi

,

quae

non

includunt imperfe(^ioncm,tant|am poncndafunt in diuinis.

SCHOLIVM

in conceptu incompo(Iibili,vt irrationalis,quam

complexo , ficut hxc eft impoffivt in conceptn hiliSyhomo non eji animattScCaum oppoficum pofr impi^fiibili

L

Tofsihil*

«pponitur

fibile,& ifta pocentia fic confiderata, conceditur

€onuenitDit.

qbbd omne produdum

Vcrbum

non

tcr.quia bili

in diuinis

fit

&

quod

poflibile efte, ficut

& Pa-

eft poflibilc

cft impoffibilc cflc,

& dc ifto pofli-

Alio

procedit probatio prima.

,

modo

pitur poffibtle prout opponitur neceffario

iud eft pofllbile ad vtrumlibet. Alio tertio .iccipitur fic illud,

donou

quod

^orf««4

,

igitur poffibile,fcd

ad potent«m vt

(icut aliquis dicitur

,

tur atiquic) poflibile, producibiic agibilc Thilofcphi

fro eodem

vfurp»runt fetenti»m froducliuam

(y enuf»ti-

w»m.

:

&

fic

:

& &

vt dicitut

potens po-

tentia a<%iuaivcl fa£liua,fiue produftiua,

loquendo de

,

fit

dici-

faftibilc, vcl

poffibili eft

dicen-

dum qu6d Philofophi non communius acceperunt potentiam prodn£liuam quam potentiam ,

caufatiuam, fiuc effcftiuam,

quam

dixcrunt cfte

rcfpedku alterius in effentia^quia eft principium

pcbducendi aliud iecundiim quod aliud

quod 'Vcrbuuv

diccndum

eft

poiTibile

vt dicitur ad

,

in diuinis

,

& fic

non

eft

potentem zxOiMavn ad

potcnciam a6liuam,fiae cauf-itiuam (ed quia fcvericatem , poccutia produfliua , eft in plns,quam cffcdliua, idco accipiendo poffibUe vt dicitur ad potentcra pocentia produdtiua benc :

cundum Sti

tt»»li.

fequitur,

fi

cft

produ^tum ,

eftpoflibilc

,

tiarum fuper fe

Hanc

ipfas.

refutat Doilor lati

ibt vide,tjU(C hic

il-

Si cft

Ciae potentia

^

&

modo

produdum, oppofitum fcquicur. Quarto

modo accipitur^fljf/j^iitf

&

&

hic,& fufiui in Oxon,tj.j.an.\^.ptrtrtsarticttlosi

vt opponitur adlui

.

m

velle: tumfunt al}Hiimmatentes,vt intclligeie ponit rejlexiones conuerftones harum potem-

acci-

nihil eft, eft po(iibile:& ifto rao-

tenet confcquentia.

:

,

Opinio Henrici quedl.6. <j.\.& in/km. art.ij. Deo, cfuia duo taneffe tantitm preceljiones

iu(U

idcft.

AD

tanguntur lattus explicata.

qua^ftioncm dicitiirqu6d in diuinitare

tantiira funt duae

produdioncs

:

quia aftns

notionales funt fundati in elfcntialibgs adaequati

,

&

illis

Rtfolutlt qut.fiionis

Htttr. funt intelUge- fer

:^d immancntcs tanium qu6d inteliedtus,

re Sc velle,vndt ponitur

& vo-

luntas, quia feparati , poflint reficftcre fe fupra fe

poftquam funt

,

do

vniforraiter

yniformiter

:

,

in a6tu fecundo

quodamrao-

quodammodo difi:onformiter

quia vtrumque per adiuitatcm

conucrtit fc,fcd difFerunt ex conuerfione ad ob-

icd^um

,

quia inteliedus prim6 inforraatur

plici notitia,

fira-

& intellc^usnudus ad hoc conuer-

pafliuum ad fuum proprium aOtxuum ; fed voluntas conuertitut tanquara nudura adiuura : vnde ptiraa dilfetentia eft , qu6d inrclleftus nudus eft pafHuus ; fed voluntas nuda eft adiua. Secunda difterentia , intelle6cas informatur imprimendo , fed voluntas titur

,

ficut

cxprimendo.

dus ti

cft

Vnde

in

primo

tantijm intelle(^us.

dicitur natqr^

,

&

inftanri intellc-

In fecundo inftan-

cft ibi

firoplex notitia.

In

Vijfirmtia volunt»tis(^ inttUtcius.

.

Qu^ftio VI.

.11

nudus

tercio inft&ntt ihtelledBS

In

conuelft^c

mo inftanti eft tantum

dammodo

voluntas.- in (ecundo fa-

volentem:tcrti6 conuertit fe fupra fe : quat-

to cxprimit. Ctiutra hoc quod dicit, qu6d hoc yctbum diuinum gcneratur perthjprc
que ordine qucKlam.

ordine quod.nn

ifta eft

Cuius crgo

tellcftus.vt conuertitur

? fi

cft fecunda: pctfonae,

&

Si eft

primx petfonx , etgo

eius eft, vt recipiat notitiam declaratiuam ; ergo cft in patrcjcrgo funt tantum dux peribnx.Qu6d

autcm huius

fuppofiti

conucrtitur

fit ,

,

cuius cft intcUeaus

,

,

vt

&

agente proportionato difpofito non impedito, &c.fcquitutaaio;fcdintelIeaus,vt conuettijtur, f»tntUprf difpofitus:ergo nihilex parte paiTi definqut /u4 eft fummc dtnihiltptr- .bct fcmoueri nequc variari : crgocuiuspcrfonx tit »ddi t .vt conuerticur,eius eft vt recipit notitiam dc-

^

chratiuam. Item.conuerfio iptelledlus non eft necefTaria. Ptobatur, quia intelledut cum obiedo cft principium per modum naturx ; ergo non rcquirit vel alteriiis.

fui,

conuerfio non

non

eft

tentix

per hoc

> (cd prius

agendum

id>

eiu$:(cd conucrfio

,

icnitur

per

inteUigen-

Dutu

frincipiM produSiua

,

ncque

eft a(iio

,

vcl aliquod

a6tjo,oequc aUquid

eft

non eft vetbum ptobatur quia vcrbum

notiria eiTentialis in patre :

;

g^g"''""^ P^"^ aCtum mteUigentix,led memorix.Non autcm omnis intelle&io aftualis in Pa-

REfpondeo malcs

T^rinft,

in-^

iftos

non poteft quod eft genita, tix

:

(ed adualis notitia eflen-

eflc altetius rationis

vel

non

genita

:

:

per hoc

quia tunc Dei-

tas eflct formalitct altetius rationis in petibnis;

quia illam vna habet i

fe

&

,

non

alia

;

etgo

&

dux ptodu^ones fecundum numerum eiufdcm rei ? & quia de fecundo membro dicetur in quxftione fequenie , nunc lecundiim primum intclle(3umeftdiccndum',qa6
nis

Dicitur

qu6d Auguftinus

15.de Trinit.15.di-

vifione. Dico quod qu6d vifio cognitior nis eft de vifione fcientix & hoc eft de obie^^ pj.^ ^^^ primo , in quo obieftum relucct: ^^^^ ''•co quod ordo cft intet intelledlionem Patris & Filij qiiafi duotum principiotum , fi-

quod f^rbum efi

cit

Auguftinus cxponit hoc

vifio

de ,

,

,

Scot. Oper.

Tom.

XL

Bjfolutitvt' r»qu*fiionit.

fuas ration^s fotmales di-

Prim6 oftenditar qu6d funt dux. Secund6 quod func tantum dux. Primura fic Vt^icunnis

eis

,

polfunt corapeterc principiationes al-

(edin diuinis manent duoprin(ecundum luas tatiunes fomaa-

:

ptincipiandi

lcs

prtbMttrtUri duiu fro-

producendi alterius ratio- dH^nti.

qufc (unt principia

:

igitur eis cottefpondent di-

(tin£ix ptincipiationes fiue produ^iones.

dtionibus

quia non

,

quam in

eft raaior vnitas in

Ma-

produ-

principiis pcodu(^iuis.

Mi-

^*»**^**

&

quia ficut mcmoria pcrfoflii in ali- ^**'"'."'' '!* quo luppolito diuino cli pnncipium [(roducen- fHnguuniur di notitiam fibi adxquatam , vt probatum eft f*TmuUtet.

nor parct

,

in quxftione ptxcedente

tum

,

adxquatum

&

,

&

,

ita fic

voluntas amo-

amotcm

diuina habcrHcm

effe

raoria- foecunda

fub

:

igitur voluntas

,

ptodudliones in diuinis

reducenda

paucitatem

&

me-

propriis rationibus fuis

principiandi altcriu; rationis tpanent in

tas

irifini-

pcr conicquens intrinfeci in natura

:

fint

Deo

ad

tantum dux

quia omnis plurali-

,

rationum

poflibile cft reduci

nis

;

ad

;

principiandi

igitut

,

fiet

quantum

vt

,

«yj^j.

quantum

(ed noif poteft reduci tan?

vnam rarionem

quia

j„i

ad vnitatejn ,*vel ad tanram plunsptoiuquantum eft poflibile fibi ; ergo *'«"« du».

mulcitudo rationuni principiandi rcducitur ad vnam rationem principiandi , vcl ad tantam paucitatera

£' jjj»

e(l

rationes producendi' Voluntacis

Iniittui» r«-

ficn*.

fccundum

pro tatione gignendi, non ergo cx notitia eflenijali Patris procedit Vctbura.

tneuetur.

viRe^t vi-

&

,

f-* quAJlio""•

ftinftx.

tiira

&

^omoio

fuas rationes for-

adualis notitia eflcntix eft eiufdem rationis irt in Filio , cfgo vterque habct eflentiam Patrc

Augaft.

r^

:

,

geni-

diuina cflot principium gignendi

eam lccundum

k

qu6d quarftio ifta poteft dupHvno raodo,an tanti^m finc

Secundum probatur quqd

a
eflentia

q, 7.

diuerix in diuinis: Alio raodo,An indi- Vu^Ux /nt-

,

intra.

,

,

dux produdtioncs fecundura

ta efie dcclarataicrgo prius cft dcclatata antc

ta

Dotlor i(t Oxonien. hic

citer intelligi

reni fibi

, fi

Idti

fe ipfirfnmaliter.

>g"ur,&c. Item ^Ci ita eilet , ergo efTent ibi duo vetba, quia verbum exprefliuc declaratilludobieftum, quod eft eiusexprefliuum,vel exprimens ipfum. Sed per intcUedlioncm aflualcm eft ellcntia na-

Item

..dit»

n.ii.&d.-j.&ii.dniii. vbiJlhMt eos dijlingui

tellcd^ionem adlualem.

^

De quo

tath.

cipia diftindla

"°"

TtrtA.

^»14 funt tantum

,

hahtntia oppofitos, produ-

,

cendi modos-.nimiritm permodttm nnturA &Jtlier'-

iot patet

qu6d

II.

tMTitum prvdH^ionts fecnnStm rd-

ejfe

tiones formnles. R/tiio

terius ratioiys

tt»m pT»b»- tte eft fecundura intelligentiam,/
^''T^a' Augaf^

CHOLIVM

S

quidquid conucnit

eius. Itera,

eft

caulaalterius.

ncque perfcdlio po-

&

,

per vim a6biuam alicui

ratio eienendi

tamen tpeutuun

:

Item,nihil intcUigitut , quod non cflct , fi ifta eflet , quia ptxicntia obiedi

lirtd.

&

fiat

^-

quia .iAimediatius tt/picit ,

&

,

vt recipiat notitiam dcclarati-

1 1. uam, probatur.quia ^.Metaphyf.text. lo. tantum eft aliquid in potentia propinqua , cim nihil opottet addi , neque minui ; fed prxfente

aftum reflexum

quodam;

fuppofiti eft in-

ic comietfio prxcedit exprcilionera fecundum funt fftos : crgo ante gigni funt dax pcrfonac ,

du« zMx; ergo.&c.

,

muq^ qyara ^e^undum

aliqua adiftiadiones

fumiquia coiiutrfio funt fuppofiiorum.

Sic'notitia Pairif eftxjuo-

prio» noutia gerrita ordine

quia qu%ndo aliquid perfifitur [Jer aliqoid per idem ppdiicit ^iliud , oporc^ qu9d noc

ratur per imprcflionera in inteiie
^

rerao>

iam,& non vna.ptf»iUi9ro^i!e(} idem ag^ns vtrum»

cit fe

.

i8f

ad hoc totum. 'In quarto inftanti impriniitut notitiadcclaratiua.Ex alia partc voluntas in priie

SetUHI^.

37 panem propinqaara

cut Sollllimiinat

probatum

principiandi in diui-

&

redudio ad tantam paucitatcra

pofllbile eft

:

^*""'*»

manent J]^,/i^]J^ memorix; p»ueitAti

eft, in diuinfs

ppflibile vero cft

,

,

n

fia( redu^io ad duas rationes produceodi, quia omnes r^tioncs in
cuius (ed

D

luntatis

^rv(^«
Libri

58

Diftindio

I.

&

iamzdsi'Vi^ rel="nofollow">x.ct ex fecnndo Pkyfic. uxt. $7. per rationcm.quia omne principium producendi

&

fic aliquid , vel cx fe dcterminatur ad vnutti, Qutf» t»n- piincipiat pcrmodumnatura:,vclnon necelTaiio tumdutrunt fic piincipiat liberc jccefniinatur ad vnum , prtmtrnto-

&

tancum diue rationes formalcs prmcipundipnmx , 6i aueper confequctM concedemus rius tationis , iTjQ^iani voluntatis

pidndi.

ieitur funt

:

&

in diuinis altcrius ra-

tantum duas produftiones tionis.

Vel

Sefundo.

fic

duo func prindpia prodncendi,

:

fcili-

cetnatura&:voluntas,fx)fc««
Anftot,

^

beat oppofitos modos proiucendi alterius iftorum: n€c funt pauciora iftis quia ncutrum rcducitur ad alteram , cum habeanc oppofitos ,

modos principiandi,prim6,nec vttumquc ad tertium,quiaiilud tetcium haberet modumprincipiandi alterius

eorum

tanium dua:

igitur funt

:

Cum

rationes principiandi.

igitur fint in

hae

Dco,vt prius probatnm eft,tantum erunc in Dco per confequens duo ptincipia producendi ,

&

tantijm

dux produftiones.

&

8. oiiiaiofri' '»'*•

Daitiafc.

prim6 quod non Sed contra hoc inftatur , rcducuntur rationes principiandi ad duas pcimas rationes principiandi, fcd tantum ad vnam, quia omncs pcrfeftioncs in diuinis reducuntur ad eflentiam , vt ad fundamentum ; quia fecundum Damafcenum lib. i Orthod. Fid.cap. ix.tfi .

pelarw i/ifimttim omnem perfeSiionem continens, Sed ficutaliquidfc habet incntitatcficinadualicacc,& ficut in adfcualicate, tur

omnes

fic

in a6liuitatc;igi-

rationes adtiuitatisjfine produdioncs

reducuntur ad rationem eflentiz

diuiirae

,

vc ad

primam rationem produccndi. Itcm (ecund6

a,

fic

:

In creatis nuUa proprictas

ohieait fe. naturx eft principium communicandi naturam, (Hnd*. alitcr imperfeftius communicaret perfcdius: igitur fimiiitcr in diuirtis

nuUa proprictas

eflcn-

principium communicandi cTTentiam; Igitur cflentia vt eflentia cft ptincipium compcc confcqucns producendi , murticandi compVoprietates, fi nnc racioncs producendi tiae erit

&

&

&

muntcandi, hoc

quantura ad cflentiam

erit in

rc-

Contra

tir-

M.

quod

aliud

vnum, concedacur

:

moria, vc memoria, inquantvim eflcntia

M

tbiectiontm.

vt didlum eft

,

& inrclH^entii :

quraeftcntia poccft

;

cft

ad

mc-

,

fedeflcntia

li

principiar,

autem princfpiare principiumde-

,

funt primjc ratidnes

illa:

Ad fecundum.

Si accidcns in crcaturis eflct

& poftcriores :

ca

fed ex

qu^m

& fic ad

:

hoc non

priiis

fcrfcSiones ciptandi , quia funt cipium cflendi el^ertdi

iftbrum dicendum eft

Concc-

,

pcrfeftioncs fint diftinftx ab eflentia,

eam tcducuntur in qu6d ad eam,

feqiiitur

rcducancur in ratfone prin-

& in crcaturis iHem prin& agtndi, prius cft principlum ,

agetidi

,

qnia

fit

fi

effe

ptxccdit agcre:

igitur illud vt princfpiunt ageridi reducitur ft

ipfum

,

vc principiura eflcndi

2

ficuc

ad

ad ali-

quid prius /ecundfim rationem , non tamcn fequitur ex hoc quod reducatur ad aliquid prius in catione agencU

qina dat

effc

:

fic

in propofJto

dlentia di-

& principiare & ratio principiandi j

rcducitur ad eflentiam

wtioncm

:

eflcndj

:

fcd

,

ficut

non

ratio agcndi ad

fcquitur

^uod

ratio-

^^

fecun-

immediacum principium agendi Sc nacuram dam. communicandi , ficuc quidam dicunc cunc ma- Accidtr.sitnioi cflec falfa.Si autcm non eft ita,diccndum eft »>'^"*f' f'quodm crcaturis idco propnetas non eft prmcipium communicandi naturam,quia eft impcrre- ^„f,, f„i, £Hor natura ipfa qua* communicatur,nec natura fiamitm. ,

,

.,

dat proprietati rationem principiandi

dcm

••

(cd

ea-

fi

natura daret proprietatibus pcrfcclam ra-

f tioncm operandi

o agendi,tunc piopnctates ha& 1-

I

§
i»

*''""*

/""*-

non

Prtetns po,eri

effe

propo- princifmm fitorquia proprietas diuina xque pcrfa(3:e habet commum"*'"" ita ^*"^' effe,8c rationem p; incipiandi,ficut natura, berent rationes principiandi, ficut

eft in

&

communicat, ficuc nacura communicarec, (eu communicarecur. Conrri , f n creacuris incelleftus voluncas funt idem cum eflencia animx, non aliqua acperfe(!le

&

&

j j

^

obieai».

cidencia abfoluca fuperaddita, vc ponicur fe-

cundiim vnam opinionem ,& camen non func principium cotpmunicandi nacuram ; igicur fimilicer in diuinis etic dc propriecaiibus refpedu cllencix.

Refpondeo qu6d fuppofico qu6d fic funt idem solititut. animae in cflcndo, non tamcn funt a;quc perfedxcumeflentiainoperando&agcn- ^ureintildo Vnde ellentia non dac eis pcrfcdam racio- ltii-*&ve** "'f' nem principiandi , quia operacio & a£Ho eorum elt accidenralis quta cftopcracio immanens & j^,^ '^ ideo adio corum non ccrminacur ad naruram »niM» non

cutT» eflentia

:

:

;

comiiuinicacam.Scd oppofitum huius accidic in fi»' eommupropofito,n3m proprietates indiuinis fiintxquc ""*"«*'»*•

perfcAx tia

,

in eflcndo Sc produccndo, ciim eflen-

Sc produdliones

tialcs

earum

fiinr eis

confubftan-

& ide6 poflunt terminum xquc pcrfeftc

:

comnfiunicare.

n

Ad

tertium dicendum quod cflenMa vt cflcnnondiftinguituramemoria in rarionc prin- Ad cipiandi,fcd cft aiiqnid inclufum in mcmoria, ficuc iili de alia opinione dicunr de noritia fimtia

^

ttrtium.

plici,quod eft pars cxprimentis,& ficuc formalis ,

&

cxprimcndi notitiam dc-

claratiuam, ita eflcntia

ternx

,

quia

eft

cft aliquid

primum

mcmorii

declarabile ,

prefliua noticix declaratiux

,

pa-

& ideo ex-

tanquam

princi-

pium formalc expvimendi:vndc cflentia vceflcntia.vcl eft mcmoria, vel aliqnid mcmorix , quia memoria,vt patebit

poftca,cft intellc(3:us

obic(jtum,vcl eflcmiam,fibi prxfens {cntia,vt diftinguitur a tnemoria

'^° <1"°'^

rcdu-

,

principiandi.

ncm

diuine,

'^'

quac funtproprictates

dcclarationis:igitnr,&c.

vt ad aliquid

^£!,'"'

quia

,

ad cllentiam in rationc principiandi.

terminabile, ita eft principium cxprcifiuum fux

cntitate

feufitf.

qufid raciones

vnum non

eflentia:cjuiaficutcft

Ad primum primam

,

nacura: reducapcur

fed illud

naturaliter principiat

quantum

dicicur

modum

principiandj pcr

in

cantur

ratio principiandi

dticuntur. Qhitaio

Bcs prfncipiandi

II.

,

:

habcns

& ide6 cC-

nullam

a(£lib-

habct, quiaprimamaftioncmhabet, vteft vniuerfaliteromnis narurx intcllememoria,

&

^ualis prima opf ratio eft eius, vc habet memoriam;quia priitia opcracio calis nacurx cft, inccleft i memoria.Ecquod cflcncia concomplctam rationcm memorix,& no»i

ligere.quod Currac ad

foliam intelle<9:us infinitus.patet ex hoc;quia alias

Verbum diuinum

verbtim lapidis

eflet

verbum eflentix:quia

intellc(9:us

nitus intclligit lapidem

,

,

ficut

diuinus infi-

ficuc incelligic cflen-

ciam fuam. Ec idcofi folusfncclleaus non includendo formaliter eflentiam fecundiam fuam

rationcm formalem,c(ret tota memoria,Vcrbum

diuinum

cflet

quod falfum

verbum

cftjquia

lapidis, ficur

Verbam

& cflcntix,

diuirvum

eft

prin-

cipiumdcclaratiuum cflcnti* diuinxjnpn cflcnV tix lapidis.

A4

^/entla di*"*.*

'r *^'

rilfonuTie

,

Quxftio VI. Ad vnam Jld frimim frintif-iU.

Auiccnnam quod eadcmnatura fecundum non potcft diuerfimodc communicari , vt idem fccundum fpeciera non poteft gcnerari ex fcmine , & fine femincquia aut hoc cflet tra

cfTentiam

femine

fempcr quod producerctur fine pluribus,aut in minori parte,& fic

,

aut in

comparari ad duas caufas, vcl idcm cftedus cum fuo oppofito ad candcra caufam. Vcrbi graiia, Mus gencrams potcll comparari ad raurcm , a ad Soquo gcneratur pct propagationcm ;

&

lem

quo

a

,

poteft gencrari pcr putrefaaionera.

Vel porcfl cum fuo oppofito , vt cum fiia non generatione comparari ad eandem caufam , vt

&

quxad Solcm. Si primo modo comparetur , ratur an mus gencratus generctur neccfrarid.vcl in pluribus , vcl in minori parte a murc gencrante.vel k fole?diccndum quod a neutro neccffati6 neceffitace abfoluta;quia omne agcns naturalc potefl impediri tefpctiiu

qu6d

dico

fe(5lus:fed

produdionis

fui ef-

in pluribus producitur per

fitri

i (»ft*'

Vid; DoAoTCs Citatos q.aotecedeoti.

o D fic , videtur ; quia principium ^odju. produdliuum in creaturis poteft cfle fiifficiens lefpetlu plurium produ^ion.un cmfdem rationis. Patec hoc de calore, qui refpe^i plurium ignium potefl hAbere plures produdioneseiufdem rationis. Conaa. Proiudio adsquata fuo principio ^od ntn. produf^iuo eft tantum vua numero , icd fic efl ibi quia auxlibei produdio efl ibi infinita ficut & ptincipium ptodudliuum ; ergo quxlibct produ(^io in diuinis efl vna tantum numero , .

&

per confequens

ibi cfle plures

vnius X.

murem

ita

;

& Sol

in

matcria

Ita qu3*flio

non

cffent futficientcr decla-

omnes ulem rationem ponunt.

rata fine ifla, ideo hic ponitur. ht dicunt

quod non

Qu^ndo

debet coneludi aliquid produci a cafu ab aliqna caufa, quia rarius ptoducitur ab ifla caufa qiiam

cxini'iU

fed aliqui

,

forcunditas vnius rationis totaliccr efl

aliquo principio produ^iuo pcr

iii

ab alia:nec ctiam quia abfblutc r.iro producitur; tunc enim cum Sol rarius ecclipferur , quan

prcduifiionem , non le extendit ad aliam, nec ad acftum aiium eiufdem rationis (ed fic eft de qu.iIibetprod<.!6Uone in diuinis ad intri : ibi

quod caput

etiim ftf cnnditas principij

frangatur a lapide cadcntc

,

m.»gis

vnam

:

folem a cafa ccclipfari quam caput frangi.Si autem comparetur fecundo raodo, quxratur an mus frequentius k folc producatur pohta aftionc folis circa matcriam debitam,

tionis per

Dico quod frequentius pofita a^ione folis circa materiani debitam genctatur mus, quam non generatur, & idco ficut agens natutale pcr propagationem fi producat monflrum , a cafii monflrum illud producitur.

transferunt. Illud aiitcm

quam

erit

fuuns oppofitum

?

;

Similiter

fi

Sol in maieria dcbita relpedu for-

m« muris non producat

murem, a

cafu efb

Vn-

de dicitur aliquid a cafu produci ab aliqua cauCi

, fi

frequentius pofita caufa

efFcAus

;

ficut frcquentius

fequitur inuentio auri

non

,

dem

non

fequitur talis

fofTionem

patet igicur

tetra:

uon

quod

ratio

concludit produdhjm in crcaturis poflc elle

fufSciens refpeftu plurium

Anftot.

non pofTunt

rationis.

tali:er

&

ftU.

r.

V

non

dicendum

fecunfrind'

?

quia pr^cedcntia

difpofita re.^pe^flu fua: adlionis.Vudc ex lioc

Ad

flures frodu6fiones

generct

iori partc producit

dnm

ejfe

imrinfe^x eitifdem rationis

fol a cafu

murem.Sed ex hoc non lequiproducat murem, quia ficut mus propagans ptacfcnte matecia debita in mafol

turquod

Vtritm ift Deoft.pnt

VII.

quamuis (ecundum ptocefTum Magilhi habeatlocum in ouxilione vbi qusritur: Anfi.1t vel cffie pojjint clnrt) fiitj ttt dmiittshAmcn

propagaiionem , in paucioribus per pucrefaftionem , quia frequentius mus propagit miirem, quani

QViESTIO

a cafu.

Viie Scot. Dicendumquod cfFe^Ilus produftus fccundum jnOton.hic iflas condicicnes in pluribiiS , vtl rato : potcfl

fitHt ttliqmd

39

rationem Auertois.qua probatcon-

rationis

,

producHonum

eiuf-

&

ua , agente

fic

diflinguitur a caufa naturaliter

mcrc naturalitcr. Si vero comnon ad illum aftum , quem clicit fed

fcd agit

:

paretBt

non

,

:

eft to-

non multum

omnes

Scd hscc

ratio

iecun jiira aliquam fimilitudinem

vocabulum exhaHtiri

transfertur a forporalibus,vbi dicitur aliquidcxhauriri.qiiaiido exttahitur abalio,

& non manet

aqua quando extrahiturdeputco.di

in iIlo:ficut

citur cxhauriii.Sic

autcm non

exhaufta;ita

potcft iiiteUigi in

qucd non manct , quia

per produ(ilionem

:

igitur

iimilirudincm dicatur pij

erit,quia

twn manet

quoii. 1%.

q.I.

RtiititJ/r

qiti» fttit

frincifium.

Vttnns Mtt»fhor» tbftrunnt oM'

qknm fimiU' lutLntm.

extra(Sla eft

quod

fa-cundiias ptinci-

hoc

,

refpe(flu ahcrius a(5lus

pro-

ducliui^fed tunc nihii concludit,quiaficconcIafio petitur ih prxmilTa.

Alia veforario proprsdi^Sticonclufioneafll-

gnatur

t.nlis:

quatum,& femper

ftans

,

non compatitut fecum

aliam eiufdcm rationis:fed huiufmodi

eft

qusli-

bet produ6b'o in diuinis ad intra ; igitur,&c.

mouet:quia maiorcm intelligunt, aut de adacquauqncextenfiua , aut intenfiua ; fi primo modo : tunc pecitur principium in

Scd nec

ifta ratio

poteft extendi. $i

natutx.

(trionis

fit

ifta

quod prcdudio quaelibct diuina ad tot extenfa per adarquationem quanttim non

eft

fccuodpmodo,tunc propofitio

plana vquii quod ptincipium prodn-

habcns termin^m adaequatuin non poflit non eft feaindura rationcm di(ftara, nifi quiaijla produdia fempet in aIiaraeiufdemrariQOf$,hoc

ftat

rcfpcdju tetmini adarquati

dudrio

,

3R^tiojieun-

Produ(5lio habens tcrniinum adx-

pofita.Primo roodo accipicur hic mcmoria,quia agens fic pct intelle^m cfl agens per modum

XI.

ci

fifccundum aiiquam

exhauriatur per productionem aliquam

Minorijfcilicct

Scot. Oper. Totn.

Rntie Htnri-

diuinis,qn6d foecunditas principij produtSiuieft

vtefl principium dirigens ina£kibus poflcrioiihoc , vt dirigit fic cft indiffcrens ad opbus :

&

valet:quia

tfi

emntnm.

ra-

pro^udlioncm vnam infinitam exhaulb.

transforciitcs,

patet hoc de calore refpc(flu plu-

rium produftionum. Ad fecundum quod intclleftus diflinguirur a natura i. Phyftc. ffxr .49. Dico , qu6d mcmoria poteft comparari ad aftum. cuius efl eliciti-

produ^ui vnius

Senitmia nt. g»iii,a

:

(\

igirur illa pro-

pcr impofSbile, ceflaret, pofletin aliam

produ^onem ciufdem

rationis

D

:

X

&

per confe-

quens

Reiicitur,

'

40 qucas

Libri

Diftindio II.

I.

<jLiantum cft cx fc potcft in alJam produ-

infinitis,oportet igitur aliquod ponere , qiio it' termincturadpliuavniusraiionis,& dcilloque-

ikiahem.

Ec taiic arguitur,pnncipium produftiuum habe s vnat«produ(9;iorrem , fi quaniumeft ex fe, porcft in aliam eiuf^em ratioriis, necefTario cxit in aftura , rcfpediii akevius produdionis , (i ijia alia fit ita iieceflaria, ficut ifta iii cjuam poiiirur quare exit in exire quia non eft maior rario ,

:

,

vnxm quimia

aliam

fed fccu.ndiun pia-diftam

,

rcfponfioncm, prrncipimn produfbiunm indiuinis qoanrura cftcx fc,p©teft in aliam produdio-

nem ab

quantum go

cft

aHaerit

illa

&

q
illa,in

vel in

ita neceifaria, ficat

neutram

,

m quam exit:er-

vel in vtramqiieprodudio-

iiem eiufdcm rationrjs,neccffari6 cxit.

rendum

vnam iliittninationcm

pcr ftarctjhaberer xquatfttn

:

&-quia

ccifantc poteft inaliam

iila

dum canfat vnam

ciufdemTarionis, ide6

ad-

iibi

illumi-

nationcm,qu.iTniimcx (eeft.potcft in aliam:&

mi,po(Ter cxirc in illam.ficut inp im.im: igituc

Vndc nec adsquatio

fimijircr in propofito.

in~

ncc ctiam pcrmanentia Kcrna alicnius adaeqtmrionis , nec fcecimditas principij cxh.iuftaconclndit,qti6d \n diumis non po/Iimt elle plurcs produdioncs ciufdem ratiorenfiiia

necextcnfiua

,

,

nis,quta non folnm debcr concludi, quod ftante vna produdMone non poflit in ali.im, fed d^bec

copcludi,qu6dqiiociinqiic pofito

non non

pofiet in

C

S

,

icmoto,

vcl

hoc non aliam produdlioncm.

pofltt in aliam

,

qiibd

ita

HO

L

I

fi

effe

ojinat fibi in quot

Deo ,4ji*iA in eo

,

Oporicc igitur dicerc qu6d detcrminctur ad plura vniusrci per alia ahcrius ratio-

nis,& tunc quzro de vno iilorum , auc eft de fe hocaut non:fi non,igitur no decerminat fibi pluraiitatem certa habere:& procedatur ficut priiis & eft de fe hocpari rationc efler ftadum in primo. Siccrgo dico quod caufa,vcl ratio,quare in Mtionis,

de

fc

quia quzlibet produdio diuina

cft,

hxc,ficut

Ad

& alia omnia,quz

rationcm in contrariutn dicendum quod ciufdcm principij poflunt efle pluvnius lationis

res produftioncs

fiuc

tum

principiarum eftdc

,

eft

tantitm

cfletdc fc hoc:fcd in dunnis

* dudtio numero vnius

ytrumftnt tMttum tres ferfoftd in natura diuintt f

D Th.i.^ 7.17 4r/.5

^

q 30. p.rt.x- D.Bonaa-^ rel="nofollow">V ^.4. S^tus JwOArwo^J.gi.j. 7. Suaccz citatus in q.antcctd;aic lib.^.cap. 10,

^

R;ehac
per impoflibilc

ratiomis.fic

quod

fi

inccr ie

fonz fimt cidem Irem

,

zqualis diguitatis

ideonihil in diuinis vnius rationispoteft pluri-

ta

Arguiturcrgofic:Quicquidcft dc lehoc, jmpofllbilc cft qu6d p"uririeecur ,fcd quidqujd

lationes.ctuntquatuor pcrfona:.

Itcm,qu6d

cft

vnius raiionis

:

igitur talis

poreft ab al/o dcterminari vcl elt de fein

aliqmd

infinitils.

non

,

fe,& ab Sccundum.

quatuor,quia relatiue oppofifint

quaiuor rc-

Oppoficum.Ioan.i. T-es funtyCjHi teftimonium Argumerttu dant in coslo, Marc. ylciroo. Ite , hafttzantes pr» affirmM

&

«os

,

tiua.

&c,

SCHOLIVM

ptodudio

vel eft de fc

Minor probatur

vnum, fic,quia

Tres tantiim

&

L

(SjMe

vna

&

defatloi

;

le

igicur nifi aliunde determinccur cft in

&

Deinde probat quod neeadem effepoteflfer vtramque , efuia

repugnat idem diuerjis

mcium

dc

perfonai,vnam tmproduBam^ : Vnam per intelletlum ,

aliam per voluntatem.

defeboc,

fit

effe

duoi produitas

hoc» fed poteft elfe in pluribus.non detcfminat fibi cercum nuincrum in quo fit;(cd vnum rationcquod eftui/Hnguibilc in- plura , non dcterminat fibi certum nnmcrum, in quofit:igituraliquid in diuinis dc fc non dctcrminatur in quot fit fecundum nuin diuinis

pre parte »»»

fimplicitcr cf-

potcft plurificari rn dfuinis:igitur in diuinis

taiuum cft vna produftio fccundum numcrum vnias rarionis.Maior eft cuidens:quia qitod non

fi

finl

comniultipIicantur:crgo ciim

fed ptodutftio diirina.quac eft vnius principij for,

quia aluer tum primuia

eft ibi elfe a

alio;crgo ta:itum func duz.

mr.lis

r. .Argumet)^

fentiZjqux cft fimplicitcr eadcm:igitur,&c

poflet inaliam

ficari.

;

ea-

fimpli-

^•itiuj.

po-

vel per incompoflibilc,

,

caJem

siit

inilius fyllogifmus valcret,/ed per-

& huius ratio cft,qnia, quidquid eft in diuinis cft de fc hoc &

non

Supra hi<

VIII.

V o D non QuaEcunque funt

§utdqui.He/l *^ '" diuinis vnius rationis eft dc fc hoc : ergo We fe ho$ efl nihil vfllus ratiotiis in diuinis poteft plurificari; *"''•

produAum cftde fe

hoci& ideo & ptincipiatiocftdcfehzcproprcr quod non poteft piurificaii,ficm didum cft.* *

:

implurijic*-

n principia-

hocjqiiia

Jein fin.plicice: alicui,

,

fnamentc,

(e

dc fc hoc& de fc ad vnum deteiminarenir produdio, etia principiatio iftius produdi cflet

^t

quod haec produftio non e(Ict,n6 idcm principium prod«i!liuum

iuiits*xpro-

'

^,

princitalt.

proditCtum ctcatum eft dc fc hoc:& idco nec aliqua produ£lio terminata ad ale produi^um,

T De6 dico quod in diuinis cft rantum vna pro-

ratio

quia nullum

;

rei ratiorfti/.

natitr

efl:

in diuinis.

in crcaturis

citer

riy/»

siit

vna.De(jHo Doei.t.d 7 fuse efuodl i.ir 1.^.13. an,i% tfntbuf duobui vtimis Ucisponit alias hhttu

Ktfolnti»

di-<

uinis nonpcfliint cfle plurcs ptodu£bioncs vnius

QViESTIO

&

Daihris.

ita

detcrminctur,vel procederur

in infinitum.

eiajdem rationi*

tnfinitx prodtfctiinesewfdem rationis

.

non deter-

fccundum numcrum:&

cllcr,

od non poteft ab alto determinart,ejt %,.ita*,vtl infi.-iitas , cum ergo nonjint

1«

fit

crit in infinitis,nifi

V M.

plttres prodn^tio>ies

nihil vniusrationis in diuiniscft plurifica-

bilc. Si aiitcm cft plurificabilc, igitur

Reieciis rMio^i.bui dntibtu nliorum,refoluitiideo

ncn jfojfe

il>

nc ftandum eftin piirao,& habcturpropofitum,

quod

fi

ita neceffatia ficac pri-

produdkio clTet

illa alia

ptinio modo,aut

? fi

ludcft plurificabile,aut non:fi non,eadcm ratio-

Gonfifmarur jjetcxeraplum.Si enim Sol fem-

ConSrm4tur fmimplo.

cft.Auc eft aliquid vni.us ra(ioni$,aut al-

ccrius.&alterius ratiotus

busprodfici.

num. i^.

& eppofttis

De cjuoD4>Elor in

& d.ij. & cjuodhb.i.

produ^iioni-

Oxonien.

hic.

q.j.

Quod vere

tan-

tttmfit vna perfona improdncla rete^is rationibm

Henrici probat

,

tjuia

omne quadeft

& quiafipojftnt

ejje

dua,

in diuinis

,

eji

effent infinita

Ad

.

Quxaio VIII. Ad qiixftioiiem primo dicam qnic! tcncndiim. Sccundo.quomodo

*•.

^'/*'*""i^*

mMiM*.

abfquc rcpugnantia.Tenendum eft quod tantura ^""^ "" pci lbi>x, quia tamum funt dus produvtrique produdicnes intrinfccac nunicro , dlionc producitut tanium viia perfbna,quia vtraque produftionc producttur res diftinfta k producemc ; nuUa cnim rcs fcmctipfam produ-

ff-

fcd

:

dufta

diftiniaa clTentialitcr,quia rcs pro-

non

eft infinit^ talis

,

quod

tantun» inuenitur

ipfumfrodu. indiuinis. "'•

Quod vtraque produftione producitur vnica tantum perfona,Probatur,quia ficut principij vnius racionis non potcft effe nifi vna produftio non potcft cflc nifi vnicus tctminus vnius rationis.

viiius rationis,ita

Hiffonfit M-

ndnir.

Dices,eadem pcribna cft , quae producitur pcc vtramque.Comra,impo(libilc efteandem perfbnam accipcre perfe6ke effe \ duabus produflionibus pcrfcdkisjquia

adhuc cft,&

fi

abftradla

fic,ergocircumfcripraalii

non

pit
Qubd

* H!c q.

6.

>-,;,

;,,;

alia

perfona improdufta.

g(t

Quod autcm prima pcrfona fit vna probat ^nus Dodor diccns qubdper eafHcm rationes ,

fro-mpUtr»Ut»te 'ferfo- probatut vnitas primae pcrn^nac

n* imfrtdit***• .

& vnitas

,

Dei.

Ad hoc

dof, quianon plura a fe;ergo ab

alio: auc igitur

leftura, funt fuppofita rclarione;ergo diftin-

fuj,

dta pcr relationcs origmis. efto

qubd

Non

per rcUtioncs ad alia

fcquitui

;

etiam

adhucnon habct

,

hic

non

potcft probari vnitas

fic

pnmx

perfonaB& Dciiquia vnitas Dci probatur non conHif pcr pcrfediionem Dei limplicitcr pct infinitaditvr vnitM (gni , fed patcrnitas nullam perfcftioncm dicir, fnm*ftr{t' nec infinitatem Et cumvnitatc Dti ftatcommui»»K4/« Dti

rendoigitur illud,quod

nicabilitasjfed

non cum vnitatc

patris:crgo

non

per idem probatur vtraque. Quud dicit dc Hilario non facit nd tem,quia hoc fequitur tanqnam

ad confequcns

,

fcilicctcftcplurcs

Deos

; fi

fint

non tamcn funcidcm. I^^o ^^^° ^^^^ \n\ci cft pcrfona non produ-

plures parrcs, n»tit vtr» DtHtrit. €tA

quia quidquid eft in diuinis vnius rationis eft defe hoc,vt probatum cftin quaftionc antcccdpnti : ideb tantum eft vna perfbna produdta ,

vnius Mtionis , &non quia Paicr fcmpcr fe occupat circa eftcntiam in producendo de elfcnproduda,-igitur cum perfona non produdla ,

&

vna petfoIM non produ£la,cx quo igitur funt tantum duae perfonae produd2,& tantum vna non produdl^, vt prob^tum eft , fequitur quod tantum fint trcs

ccns

fint

vnius rationis

,

tantum

crit

SCHOLIVM M

pcrfc^aio fimpliciter

impeife6lioni$,&

ftat

Difsimiiit

in alia rationc quidita-

Deonon opurtetquod ratio fnppofiti includat omnem tationcm entis,nec etiam tiua,quia in

per idcncitatcra

;

ergo poteft

•'^'"»

tota in vartie eji

ftare ratio fnppofiti (/^^^„ ,*^1

nem

Tertib,pcrfedlio fimplicitcr

eft

melior in quo-

verfeiiionis

Deo.

fuppofito abfolutc.quam non ipfa;Non di- """•, ' Tertio t L r r r quolibct luppolito cuiufcunque naturac, ^^^

;

eft

\

Scot.Ofer. Tom.

X

I.

pro-

fed in quolibet fuppofito,quantum eft dc fe

;

'^

fed

quod decerminat fe cx fe ad vnum fuppofitum, non cft nielius in qnojibet ruppofito.qiiam non ipfum ; quia quod detevminat fc ex fc, ad vnum fuppofitum to

,

eft

incompoffibile alreri fuppofi-

ergo ipfuni non

;

cft

melius

altcri

quam non

Quactbjpcr exemplum de anima intclle6iua, g«*r»» frtqna perfciaionis cftqubd fine fui diuifione **» txemflt. debct cue in pluribus partibus corporis:quia in alias

tentia matcriae

in

anima

formas, quar cducuntur dc po-

:Triaautem funt

imperfe
intclle(Stina,prout peificit corpus: Pri- *"* r*tion*-

mum

qiibd det efe pcr informationem mate- %/'"^*'^*' riae.Secundum qubd non dct totale ejfe cotpori, ,

vt intcllcdiuum
plura pei feda ab

anima intellcftiua funt diftindarealitcr,vt partcs ciufdem totius. Abla-

illa

aucem impecfcdiionibus, remanente co,quod peifcdionis , poftumusqnoquo modo capcic qubd polf bile fit aliqnam clTentiam non pcr informationem darc rotalc efe pluribus diftinftis, qua: non funt partcs alicuius totius , quac crunt tis

eft

pcrfc fubfiftcntes. Ad jjrimum principale,dico qnbd non poccft ConcUidi idcntitas duorutn in conclufione , nifi talis fit idcntitas

duorum

in tertio,&tercij in

emm ellet accidens,vel aequiuocatio in

alicer

(c;

fyU

Nnnc autem perfbnx fic funt fimplicitcrea:dem cflentia:,qn6d cftcntia in ifta pcrfona non habcc aliam fubfiftcntiamabifta.Ac tertium logifmo.

non eft in fc idem per idcntitati m fubfiftcntiae;crgo non poccft concludi idencitas fubfiftentijc in conclufionc:non enim cui pcrfonx funt eaedem

y

Ad

argu-

meatumfn""'*" /"""'"

zxplintt tfuomtdo fl»t

*%«* '*''""

,

medium idem. Ad aliud,commutarur tjualis in

"",'u

'/*

f"*^ initr

/<•.

fic fuic

e[Hot

,

cum

di- -^d fiam-

citur aequalis dignitatis eft;ergo quot:eft fallacia

enim

^*"*'

nobititas,vel ignobi-

caufa multiplicationis,

aHud,relatiuacommulciplicantur ,verum jtittitmm. eft,fccundum fcilicer rclationcs, (cd non oportcc

quod fccundum

fuppofita, &c,

per-

im'

tUud fine htc tribuendHm vero perfonalitas communicari

diuidi

^Mod

,

tntit

ftrfeBio-

m

co

Ad

& quia & in creaiis

partibm

communicari

«portet

*!*''''"/*!'

diftindka.

licas relationis eft

ir.

ExpUeat cUris exemplu tjHomodo vna creatU' : ficut antma ra-

tiottalts

efi

eft

pofftt ejfe in plurtbtufnppafitii

fecHonis

y»'"«'«

ferfiUiocommunicata. Secundo fic:Ratio fuppofiti incommuntcabi- froUt felis non includic perfedionem fimplicitcr , quia cundo.

figurx di^'onis;non

perfonae in natura diuina.

*y

imperfeaionis; aufe- 'f^"^"^,^

pofitis

fcd partiale

propofitum.

aPraeterea

eft

ptrftitaritm

attribuendo illud,quod eft perfcdkionis,diuinis, < miunico' crit cadcra natura indiiiifibilitcr pluribus fup- ioiidtim-

hoc excedit

Sed hajcrationon valec:c«jmcnimdicit in

&

pluribus diuidatur,hoc

in

Do-

^

hoc in-

fcd impcrfedionis eft

,

& plures Deos.

adducit rationem

potcft

contradidione. In crcaturis per- pnbatfrimi quod cflcntia natura communi- Trimitattm

qu6d diffimiliter coramunicetur.Vndequbdnaturacommunicata cctur

ipfum.

Vide Scot. rdatione mutua,&c.Vi»
fc6kionis eft

adducit Hilarium dc Synodis, dicentem quodfimileeft poncrc plures primas perfonas,

Ad hoc

efi

fttfe^i»

tclligi fine

libt-t

cft.

improdu£la probaturjquia fi eft produdta , ergo ab alia , fik non cft procedcre in : ergo vna infi,nitum,vt probatum eft fuperius fit

,

quU mn

SEaindb declaratur quomodo

cx qua pctfeftc acci-

ifta,

41

tfuadet ttiam

fimpliciter.

&

cit

Kihil

poteft intclligi cflc poffibile

tien foffit

.

D

5

DIS

42

Libri

•€*J"f*3"E*J-«*J-«^-S*?

* €*§"E€* £*J-£*3- KK-*^'

w w r^

rl?jj^ ;Yi JY5

r?'^

quo ftatcognicio,& aliud principium co^iofQuia li (hit cognitio in crcatuns adhuc non cognofcitur Deys Ci ftat cognitio in Deo, fic qua:rit quasftio , fcilicet , vtrum cx naturain

ccndi.

JvH Jv*. !^ ^^

•

L

Dittinaio II

I.

,

,

libus potcft aliquis conccptus proprius dc

DISTINCTIO QV

T

iE S

Vtrum Deusjit

I

O

IIL

C H O L

S

I.

M

V

I

1

Reienis ejnatttor dijlinttionilttu «liortim

natMralit^r cognofcibilii

a Viatdre

Deo

haberi.

,

pontt

opnionem D. Thoma. tenentis quiditatem ret ma(erialis e£e obie^um inieileciui ejuam reiicit^qtita

'f

:

A\znl. l.p q-i.memb.l. \J.T\\o.\.p.q.ii.»rt.^.ify' ii. S^^r/.l. Doi\ot inOxonitn.hicq.i.^ q.i.erologr,

^q

0> quodlib. i4.Cr

I.

eoUat, I

i

o.

indc fequeretur cjuod non poffet intelligere vllam rem tmmaterialem per vllam potentiam, nec confe-

quenter beatificari. Vide

Re A

diftitidionem

tertiam

n.i.& coUat.io.&

eum

Oxon.

in

hic ^.}.

a

13.

qiixritur ^timoiVtritm Detufof^

naturaliter ab intelU-

fit cogrtofci

Su

'L'i<j/or«?

Primoexcludends

quxdam

diftindiones inu-

funt

tilcs.Secund6,poncnd;c funt duae opinioncs

J3ifiinclUHn

dt

inutiUs

tognfcibili-

ttUt Dei.

Ma-

haben-

guant circa

quod quidamdiftincognitionem Dci , diccntcs quod

quxdam

cognitio Dei ncgatiua

prirao eft fcicridum

eft

,

5c

,

quxd^n

de

diftiniflio inutilis eft,quia

aut pr-Tci-

tamen inquificionis jnutilis cft. Imo tunc fi habeamus aliquam cognitionem de Deo , oporrct qu6d fit per aliquid pofitiuum quod fibi competat. Item,ncgatio non cognoicitur nifi per affir,

cranfeat

:

via

& ex ^.Me-

mationcm,cxyi«f i.Perihermenias,

nunquam

tafhyf.text.i.& (>.&ratioeft,qui3 gnofcitur aliquid

noo

ineftc alteri

nifi

,

^ig»tia ft-

gnofcituraliquid pofitiuum in ipfo

^nofcitur in

ius ipfura

«fdine »d
gnolcimur aliquid de Dco remoucri

negandum

Diuni.

&

fi

co-

ncgari,

pofitiunm

ratione cuius illud cft ab co rcmoueii-

& negandum.

amarc Deum:igitur non

hic

0.1. n.i. Heiicitur di-

ftinai» /«-

tund». terti».

fiib

& perconfcquens

pofitiu^ cognofcitur. Igitur

cognolcitur licga-

fi

prius cognofcetur pofitiue.

quod cadit fub fuo proprio obicdo, & Dcus fccundum propriura conccptum non continetur fubquiditare rei materialis.ergonon potcft

cognofci ab intelle^Sku viatoris

fecundum conceptum

fibi

crgo Dcus

:

proprium non potcft

k nobis cognofci in via.

Scd

ha:c conclufio, quamuis fortc conceden» tamen fundamentum , quo ipGi probatur, non viderur verum , Ci intclligatur generalitcr, quod obiedum propiium intcllciSlus viatoris fit fit,

:

quia impoflibilc

poten-

eft

tiam pcr quctTicunquc habitura pcr fe operari circa non fuu;n obicclum , vt patct dc vifu. Si

Reiitithr.

Tropriutn ck.

iicium leffus

tniel-

ncn

qusditni

tft

rti

mnttriaVis.

autem quiditas rei materialis eflct pcr fc obie- Vide in Oxon. hlc ftum intelledus coniundi.non poirct intclledus q.j.n.». noftci pcr quemcunque habitum , fitie lumen, aliquid aliud cognofccfc, & per confequens nec bcatificari.

Si dicas

quod hoc

cft creditum , intcllcduni pcr vifionem nudam elTen-. tiae Dei. Arguftur per rationem natnralem fic: Nulla potcntia cognitiua poteft cognofcere aliquid fiib latione illimiratiori , quani fit ratiofui

noftrum

bcatificari

primiobicdi:quia

primum,

Ci

fic,illiul

non

& fibi adxquatum:("cd

ciTcc

obicdiHT»

intcllcdlus via-

quod cft illimiratius non poilct habcre cognitionem Metaphy fica!em:ergo, &c. loris pojreft cognofccre cns

quiditace matcriali, ajitcr

:

illud

valet

,

quia

non

potcft cognofci vericas

complexionis,nifi intelliganti4t extrcma.

Tertia diftindlio

eft

dc cognitionc pcr gratiam, valcr, quia quxftio

naturam.Ncque hoc

Quirta diftindio ye\ in f rcaturis.

cft

de cognitioncDci in

Neque hxc

C H O L

I

V

M

ir.

Breuiter refert opinionem Henrici,& aliortim, affisrentiurn Deiipi co^nofci iton conceptu

fc,

valet,quia aliud eft.

vniuoco

& creaturis,<juara deinde

refeltit

aygumentis.Vide fcriptum Oxon.hicq.t, a n.6.& q.).a it.ii.& d.i.q.^. ejuincjue

ALiacftopinio.qua* dlui noftro

dcterminatur ad cognicionem naruralcm. qH»rt/f.

S

fedanalogico Jibt

Secunda diftindio eft de eiHid eft^&cfi efl, duplicicer vel de veritate propofitionis , vt Ci hxo eft vera, Detu eji, vcl dcjieit rei in (e:fcd neque

vcl pcr

Et

quod

poflit intcUigcre

rationencgati-

ua:igitur fubrationc pofitiua,

tiiic,

ll

rationc cu-

tcrtio fic : Nos non amamus fumme ncgationes tantLim,fed poffibile cft viatorcm fum-

Viatar pottft iTic

Scuc.

non

triplici

fequitur

Item

T*rtd

re

,

,

co-

quia co-

fibi repugnat:igitiir

Deum fecondum

oportet cognofccre

dum

& ex hoc

intcllcifliua

qniditas matcrialis

alivjuod

intcllediuarum in

gradu ad fua obiedta ,

cum potcntia

S;

quidi- Thomt

eft

quod oftcndunt cx propor-

,

tione potcntiart^n

nobis na,turalitcr cognofciflgitur vcl nihil cognofcitur de Deo , vcl habemus cognitioncm pofitiuam dc ipfo,qu6d autem cognitio nc
inquifitionem

Ermatitntm.

Oplnio

da

,

Atiflot.

ftionis.

quidam dicunt quod proprium

negationem in fe cogno(ci,aut indc aliquo pofitiuo negationi fubftrato:{i primo modo, non plus lioc inodo cognofcicur Dcus,qil^m Chimxra;quia &chimasra eft non Angelus,non lapis,& cxtera huiufmodi. Si fccundo modo dc illo poficiuo quarrimus an

gaciua.quaremoucntur de Deo ca, qux funt impcrfedionis,& qus iibi noh compctunt fit necelfaria ad habendum cognitionemde Dco per

Stcundi.

Nam

nioncs.

3Senfus 5«/-

nifi illud,

poficiua.

poCTit

Vta.

ali-

& hic funt opi-

tur in aliquo conccptu fimplici.

tas rei matetialis

Dc

:

cft

po(rumus habere

ni verius apparea?, dcclarabitur.

teliigitui*

Hus dus

An

obicftum intellcdus noftri coniundi

$c intcUigitur

^ltqutseon-

,

quam cognitionem de Dco , quacognofci

giftrorum,contraquasarguicur.Tcrti6,quodmi-

Sed hxc

teptns pofiti-

ESt igitur quacftio

nimistribtiit intcllc-

dc cognitione Dei

,

ficut prior

a, seatcati»

nimis ab co ciica eamdcm rcrnoucb.it.Ponit igi- Umr. in tnr hxc opinio quod pofTumHS habere aliqucm *"•"• «'f-*

conccptum proprium dc^Dco per creaturas. Diftinguunt cnim authores huius opinionisdecognicione pct fe,& pcr accidens

:

Item , de cogn iriohe

I-'-''*

*•

*•

Qu^ftio L & partlculari:item,dc cognitio-

tione Vniuerfali

nc naturali,&

tum mihi

rationali. Intelligunt igftur,qiian-

vidctnr

,

per cbgnitioiicm naturalem,

cognitionem h^bicualcni,qua

obiedum

intciie(flu$ tiabens

poteft adlualiter cognof-

fibi praefens,

cere.Videntur ctiamdiiiingucre qutnque gradus cognitionis.quaDeus a nobis cognorcitur,& dicunt quod Deus non poteft proprie cognofci "i

commune, eft ha:c fingularitas. Idco om-

tiohh in vniutrfalijquia nihil

& creaturis, quia nis conceptus

eft fibi

qiiem habemus de

,

Deo

qi^m analogiam habent

proprius,ad

,

eft fibi

conceptuSj

quos concipimus de creaturis, per quos deucnimus in proprium conceptUm Dei. Sed contra huncarticulumfpccialitcrarguiR'feUitUr lUn- tur.Per conceptum, de quo aliquis cft certns , if':r>!0 r'ci i-rifni. illum,de quo eft dubius quod non poteft eftc biri conceidem : igiturconceptus entis , de quo aliquis eft ptiiiH vniuackm Dce (j* certus vnuseft,&communis Ded&creatura». creMiirii. Scd dicetur ad hoc qu6d non habet vnum

&

conccptum entis,de quo eft certuS,fed duos, qui tamen videntur vnus conceptus propter eorum propinquitatemad inuiccm,& analogiam. Sed contra, Impoflibile eft concipcre duos

Reflittii

JrnptnKiunr.

&

conceptus aliquorum habcntes analogiam , ordinem ad inuiccra , ni(i priias concipiantur illi conceptus vt diftintfli igitur fi concipias ens,vt cft analoguln Deo crcatura: , habeat duoS :

&

tet vt prius

& & analooiam,oporcognofcas conceptum Dei in fc &

creaturx in

(t

igitur prius ifte nouit

corKcptus non

quod

iftc

eft ille igitur non cognofcimus fccundum aliquem conceptum fibi proptium per conccptUs creaturarum, quod eft probandum. Maior probatur, quia ficut habentium ordinem eftentialem in rc vnum in re prifup|>onit aliud ; ita habentium brdihcm ellcntialem ;

Dcum

tJr^inem

pntiaUm ejfe

«/'•

in

feqtitur

t/do tniu "> io^iofci.

(itnjinUMur.

cntis refpeilu Dci & creaturs non funt magis duo cdnceptus,qultm conceptus duorum indiuiduorum in eadem fpccic:fed f\ quis habcrctduos conccptus daorum indiuiduorum in eadem (pecie, non faceret conceptus vnius conceptum al-

intcllcAu

non

:

crgo,&c. Maior probatur, quia perfedius non habet attributionem ad imperfc
fcd c contra.

faciet

:

iiinricam.

conccptum entis, qucm noftcr habet de Deo , non poITumus'

alteriti^ obiedli

intcllc(flus

;

fed per

diftingucre ipfum ab alio

,

vt etiam ipfi corice-

dunt igitur conccptus cmis dc Deo hon eft fibi creatu, fi:d communis vniuocc fibi :

&

proprius

Maior probatui:, quia intelledus concipiens aliquod obiciflum fecundum conceptum" fibi propriurrt j concipit ipfum ratione propria illi

Tx.

bbiciflo fit

;

& cum

illa

ratio proprja tali obiefto

incpmponibilis altcri obiedojper confec]uens

poteft

iplum diftinguere ab omni

obie^o,

aiio

ergo,&c. iiriio rtfet'

thur,

Tcrtio

.

:

Id ad quod conceptus creaturx

& cui attribuitnr, cft perfedius, &

conceptum perfe6liorem habet:crgo

fi

proptcr

attributioncmconceptus creatur.T ad Dcumporoft conceptus crcaturx faccrc in intellcdlu noftro

conlcqucntiz' probatur,

faccicin imclleclu noftroconccptum pcrfe^Ho-

fa

ttrftaiia nonattribui-

tur »d Aqtii proprio coiKcptu quiditatiuo,quiacau- viC minui acquiuoca naturalircr agens , non potcft effc- ptrftSum.

rem

(iio

(ftum producere pcrfeiliorcm fuo proprio effe€tu

& fibi in virtute fuaadarqua-

fimillimo,

fibi

igiturcum obiedlum fit caufa zquiuoca icCpedlu fui conceptus proprij quiditatiui, non potcft conccptuin pcrfc(5liotcm in intcllc(!lu noto

:

ftro alterius obic^Sli gignerc.

Dei Iccunduhi aliquem ccttum aconceptu illo Dei qui ponitur in intelledu Viatoris gigni ab obic(fio cteato:

Item

gradum

cum

fic:Vifio diftat

,

fit

re in iutellc(flu

delDeo bilis

7* Sji6»rt%.

vifio crcata nnita & quidam z6tm & limitatus. Si igitur albcdo poteft face-

illa

finitus

,

fi.K

,

viatoris

conccptum proprium

aliacrcatura naturaliter cognofci-

anobis, quje tantum diftet ab albedine

ii-

,

cut vifio Dei diftat ab illo conccptu proprlo

Dci,

quemalbedo imprimit

in intellcftu viato-

risrergo illud poteritcreare vifionem iu intelle-

ftu noftro, fed hoc eft impoflibilc.

Vltimo hoc probatur per au(^oritates San-

Sjuinth

& An-

Auguft.

(Jlorum Auguftini i^.de 7ri/i.cap.^.&

f.

Anfclm. fclmi de lihcr.arhitr.Sc Philofbphi ix.Metaphyf. Aridoi. de Dco, dc Hoc etiam Magiftri tra(^antcs hisw

&

qux cognolcuntur de Deo obfetuant vniuocationcra cntis in modo diccndi , licct voce hoc negcnt.

CH O

S

L

I

M

V

Refoluit

DtUTH

noTt pojfe

III.

cegmfei natumliter a

quo q.i. Prolog.

*viaiore conceptu proprio,de

&

&

ly eji tamtn naturaliter capa.x talia- concepttis,fi Deus velltt ipfum caufare,de <]Uo q. i.Prolog.n. i y.PoteJi vtro Detu cognoft}t:o:U.t^.&coUat.io.

ci

a viatore fecundum conceptum commtmem k

creaturis ohfiraElum.

Vide fcriptum

O.xon. hic

q.i.an.y&n.iji

DIco igitur ad quafftionem quod fn

conccptum propriura de Dco, inqno intcl-

intelle-

Stn viatbris abfolutc eft pofllbilis conce-

ptus Dciproptius

infundendo

,

qiiia

hoc

pollet

Deuscrcarc

8. Rcfolutit

lurrien proportionale, vt di
quxftione (ecund.A huius primi *

conceptum non

:

talem taraen

Pofiibilis rfl

vi»ieri ceu-

poteft intelle(5tus nofter acqui- ctptas

frt-

rcrc fua cognitione naturali* Et ide6 dico qu(')d friut Dti,

Deus non cft i viatorc cognofcibilis lecundilim * q. 1. ptol. n.i'. aliqueiTi conceptum fibi proprium,vt Deitaseft, Non n.tturxfed (ecundum aliquem conccptum communem liter taiatn a crcaturis abftraftum.

Hoc autem

dcclaratur:

Nam quadruplicitcr pofteft aliquod obiedium co-

ite<j»ifibiUi.

Slit»drnpU.v

homo.vno modo , fccundum conce-

mtdut

ptimi fuumquiditatiuun>,vt fecundum humani-

tituii.

gnofci

;

vt

tatemjalio

nem

fibi,

ptum fic

terrninatur

Falfitas

quoniam impoflibilecft quodcunquc obict^uiti

ergo multo magis concc*

conceptura proprium dc Deo. itcm fecundS fic Intelledlus habcns eonceptum proprium de obiedo aliquo , poteft illum conceptum diftihguercab omnialio conccptu

ptus creaturs

Afghiiur feeundo conir»

genccatus

:

, ptzfupponit cognitionera conceptos illius, cui attribuitur. Et confirmatur ratioifta. Uli duo conceptus

iti

fic

perfccliorconceptu crcatura: ; Icd hoc cftim-

fit

ptuSj qui attribuitur

terius

quod

iequitur

poflibile,

& in conceptu & attributio conce-

in cognofci

,

conccptus Dei in intclledlu noftro

conceptus habeiues ordinem

:

43

ic<5bus in fiiic attrii)Utiohi$ (tat

modo.fccuhdum conceptum commu-

& aliis fpecffebus, vtfecividum concc-

animalis,vel fnbftantix. Terrio modo

accidens,vt in fua p^fEone tUt in quantiiih rifjbilis. 6tvi

co^ni,

,

ficut

,

pet

cum cognofci-

Quat to mod«,in

rcfpe-

ad aljudjficut cogftofcitut.quod eft nbbilifliianimalium.Sic quadrupliciter poteft Deus ^Mdrupiifuum conccpti^^m ciitr Dtmtf.

mum

cognofci;vnomodo,fccundijm qniditatiuum ,vt in quantilm Dcitas

D

4

eft.

Alio

modo.

gntfcihdu

.

44

Libri

DiftindioIIL

I.

modojfccundum conceptum communcm creacuciSjVt pcc ratioiieni entitaiis.Tcrtio

vcluti per accidcns

vt

,

fibi

&c

quandocognofcitur fub

rationealiquaattributali bonitati$,(eu vericaiis,

quz

Dafnafc.

fccund,uai Datnafccnutn

non dicunt

tjfentiatn

,

circ^ eJfentiam.Q^ino

lib.

i

.fid.

fid ijtMfdMn

Orth.c^.

difj>ofitioncs

modQ pcrrefpc^um cmir

ncntia;,& caufoiicatis ad creaturani.

5.

Cognitio vcro illa , qua fic cognofcitur per > i,ioii povft clfe prima cognitio de Dco : quia prius nccefle cft cognofcere abfoluref[ie£tuui

ftim*

etgtti-

tifiPeif

tunijcui conueniac taiis tcfpediius:

oportet cognofcerc

Dcum

& idco prius

eilc tale en$,cui

con-

ucniat re(peiflus eininencia?, vel caufaiicacis. Si-

non

militer cognitio pei accidens

prima nobis Ctfnhto «
fegMieatm

Cognofcere

penm

4it*tiue

efi

nebis impofi. hile imtMrn-

Uler.

catis

co-

Vndc oportec cognofcerie

illud

,

in

quo

& vtraque iftarum

cognittonum efl nobis podibilis naturalirer de Deo.vt patct} cognofcprc vero Deum fecijndutn conceptum fuum proprium quiditaciuum, vt per ration^m Deitatis, noneft nobis poflibilc nacu-

fub

eeneeptu qui.

poceft effc

quia

,cui conueniat talis difpoHcio quaii acci-

^entalis.

fundantur tales pcrfcdiones}

/HkfirMi.

,

gnicio pracdipponit cognitionem alicuius iubftrati

frtfHpfonit

nacuraliter poflibilis

quia licec Deu$ poflic caufare in inceilenoftro rcpraefencatiuum fui per rationcm

raliter filu

:

& idc6 cognitioncm

qua cognofcicur fccundum fuutn proprium conceptuni , nullum tameti obie^bum creacum cale reprzfenraciuum Deicacis

,

,

poceftcaufare in incellctflu noftroiquia,ficuc ai-

gucumeft prius jimpofllbile Sullnm

Sum

eb-

fttefi

Mufxre ferfeSiut

re-

aliquod obie^

eft

ikain c^ufare reprxf^ncaciuum

pcrfcdius fuo

pFoprip tcpra;fentaciiio , propter quod folum pofTuraus naturaliter hic cognofccre Deum fe-

etumfuefre-

cunduin conceptum communcm fibi (k creaturis , hoc fi cognofcamus ipfum conceptu ali-

frit.

quo

frsfentnti-

nU

pltufHo definite , totum tamen inttjui. eciam paccc exempIo.Si cognofcam pen-

fit in

Hoc

modo,

&

tagonum, alias figuras , non tamen angutum, poifum a pentagono ab aliis figutis cognicis, abftrahere conceptum communem figurz,qui licet fit abftra6tus tantum ^ pentagono per in-

&

Vnde in

talibus concepcibus

il

&

in

coniungendo

iile

conceptus

gnofcece Vc

hxc

licct

,

eft,cui

illos

totalis

fimul

,

tantum conuenit

Deo quem pofTum ,

non cognofcam

conuenic

talis

co-

iianc eflentiam,

conceptus. Sic igi-

qualem conceptum proprium pofuimus de Deo naturaliter cognokrere , qualem non,quiaconceptum omnino fimpliccmde Deo & fibi proprium non poflumus cognofcerc,conceptum tamcn non firopliciter fimplicem , refblubilctn inalios concepcus,qui non tantum conuenit Deo,poffumus de ipfo cognofcere. Ratiotur pacet

&

nem

qiixre in refponfione adquaeftionemillam:

Firiirn

Theologiafit

Jpeciali.

*

tie

Deo fub

alitjua rationt

Castera vero hic dicenda,vidc in quae- * lo Ozcia.

ftionibus diftinditionis tertix.

<].).p[0l.^l. latcrali.

com-

Q^ iE S T O

&

priuin de

fibieHie.

i}bi

Deo

haben^as

cognofcitur 3 nobis

conceptura

communcm

,

,

& fed

fibi

Vtrum Deum

nihil proprinm tantum fecundum creaturs,quod

fic

&

Alenf. q.i.a.x,

videtur inconuenien;.

I

II.

ejfejttperfe

mtum ?

i

VoD

pliciter fitnplici

de Deo

talera

turis

ncs

,

in

Dco

,

Tojfumus n*. turaliterfor-

conci-

fre-

Pee

fed rtfeluhilipt.

vel ^
ctiain dc ence infinito

conceptus

,

quaniuis enim vtcrquc

communior conupniens yniuoci Dco &

firaplicitcr

fimplex

fit

conccptu Dei , creaturis , tamcn poft deterrainationem vtcrf^t conceque conceptus parcicplarifatiir ,

&

Aiidot.

Oppoficum. Pfal. fuo, non

efi

fibi

fummi , cum non fit procefTus in infinitum,& ita componendo apprehendo conceptum boni fummi , quod eft nroprium Dci, &conucnit tantum Deo. Sic ,

ptus proprius Peo,fic

qupd

Et hoceft pofHbile

quia fccundum Philofo-

phum

,

foliam

illi

profarti

terminis,incelIcAuifunc perfe nocq:igicur,&c. 13.

Dixtt

inftpien^ in corde Riftie ad ef, ffitmft.

Detu, drc.

Deum

tjfefub prepria

& ^uiMtdfiua rationt,

infe profofitioptrfe neta,ftd nen nebii;fecunditm conceptum autem , qutm noi dt Dto habert tfl

poffumui, demonfiratur dteoeffe,a priori

& po-

fieriori,fciUcetab effentia,& ab effttiu. Secundo,

quia non efiperfe notum, partes concepttte , ejutm tie Deo,ceniungi, vt infinitum ens,fitm-

habemtu

mum ens

DeSor

Oxon. d.i. q.iJt , « n.6. vidt ipfum opt^me diifiutantem dt hoc ceUat. 10.& 1 3 ,

de

qtto late

in

».4. argumenia ibi claritts foluHntur

conucnit.

i.Pi>J}epor,c.i.licit ejmlib.et part definitio-

SieuniLum.

Tertium.

SCHOLIVM.

creatura pofrumus abftrahcre conceptum boni(atis

I.

»f. firmtttiua,

Icem , Propoficioncs habences euidentiam cx

proprium, non fimplicitcr fimplicem, fcd fecundum conceptum refolubilcm in duos conceptus firapHcitec fimplices, Vcrbi gratia, a pti;m

Anfelm. in Profbl.fecundo:

cum,qiiia fequitur cx cius oppofitejDcus cft ve- tum frimum

,

vnumetiani illorum pcr alium dcterminare , ideo fic poflumus cognofcere Deum fccundiim aliqucm concc,

,

ritasicrgo per fe poceft cognofci.

& creaturis abftrahere a creacaris &

ipfos fic abftraftos concipcrc

fic

Deu/ efi, tfuo magit excogitari nopoteft. Anrelin. Item , veritatcm cflc , eft pet fe no- Argumtn'

poHut^^ii; naturalicet cognofcere,fed fb-

cqnceptum communem fibi & creaquQ k creaturis non diftinguitur. Sed quia poffumus mulcos tales conccptus commij-

ium

p,q.i.mtm.t.(^ q.i.mtfnb.i, D.Thomas t.p. i.^.t.f,i. Scot^s i,x. q,x.^ PD.

D.Bonaueoc.

ibi cit*ti.

Refpondeo,qu6d loqucndo de conceptu flm, nullum conceptum proprium

Stltdtnr.

frium

&

, qui communis eft Deo creatura:, conceptu proprio Dei illum conceptum communem abftraherem ; fic verum cft quod

k creatura

lich

Dicetur quod tunc nuliuni concepcum pro-

le.

mmre ftum

^

quis s fimflieittrli rfimpltx.

non a trianguio,poft abftra^lionem tamen cft commutus trianguIo,ficut pentagono. Ex ordine etiam numerorumpofliim cognofccrc p;imiutcm, & deinde coniungendo pofliim cognofcere aliquam fieuram eflc ptimara,cum non ht procefHis in infinitum ; coniungendo igitur primitatem ipfi figurz cognofco aliquam nguram cffc primam,& fic cognofco conccptura aiiqucm,qui tantura conuenit triangulo, licet non cognofcam triangulum perrationcm trianguii. Sic in propofito polfum abftrahere conccptum

BTunibus abftra(^is a cre3ti)ra,qui funt commuDco crcaturis^ipfum Pcum cognofcimus.

nes

rifo-

lubilii

tclie(ftum,&

&

fimpUci.

IxfHtat quie fit toneeftue

1.

D

Ico,qudd propoficio per fe noca eft,quz€ft Sitlpenfto eed cuidens ex tcrminis , ita quod non ex alia quefiientm'

propo

.

Qu^ftio II I.

.11

^U

45"

propofitione,{ed cx tcrn9|UJ,vt,fui funt.qutanoii.

omnis autem

ftia ptr f»

cftidcm terminus ad propQfitumdcfinitio&dc-

ftcta

finitum.quia \.Thyficorum,text.^. dr

vnus eft , quia produdHo ad extri cft eftcntiairs, conucniens tribus perlonis ratione eftentiac ; igi-

fropt'

?

Atidot.

ptus confufus priul

eft

tuc per dcfinitionem

,

quam

no<us.

?•

Cpnc

-

vt cxprimi-

quaE diujdi^in fingularia}

creatura eft a

Deo ,

qudd vnus

tur rcprxfentat Dcum.ftcundiira igitur crcatura

non ducitin

quantum

in

cftj

notitiara cius fi:cun-

etiam dcfiniiicicft mcdium in demotvittatiox\ty\.PaiiexWu^text.\o.& 20.Sc conclufio ignota.& pr.TmiinE notx: igitut a noro de definitio-

diim qu6d ttinus
ne procctlitur ad ignotunv de defini;o._Ncque ad intclledum , noftrum , quia ifta eft de fe nota , qux eft nota

con{ficientes

fic

tuta.

&

diftinguitur dc notitia dc fe

fccundum tcrminum.licct nu0us

fimplicitcr

concipetet

telle(flus

eam

ficut

,

in-

fyllogifmus eft

quod

Idt 6 dico

Dtttt efl poteft intclfigi

fecundura conccptum poflibilcm nobis. Primo modo dico qw6d eft per fe notiffiraa ; fcd ita nos

;

noncognofcimus.Secundomodo dico quodnon

Veum

ejft

qutmoilo de-

mtnjlmtur

f

Proptir tjuid

,

& <]Hia.

,

quia qui^^quid ineft alicui ptim^

poreft demonftrari perrationem eius de

cunque

alio

,

quo-

cui ipfum conuenit paiticularitcr;

Tt habcre tres conuenic triangulo

,

ic porcft dc-

monftrari dc figuraparticulariccr,& dc contcntis tcianguli virtualiter, ficut efe conucnit cftentix, vc haec cftcntia

,

qaaf eft

Deus

crgo hoc

;

cft

jQu6d poffit demonftrati, ^«»<«,probatur,quia qiemcunque conceptum qucti nos habe-

h<'c fcilicet

quiu quod

fnpetquu

;

hoc q. 1.

fit

notum rlla pofle coniungi,ncque dc cft re(bluDile,eft

prius nota,in

Dices.haec

cft

aliquid pcr fc

qu^ eft

pcr fe nota

efi neceffe effe. Dico

taniijm partis

imprefEo

notum,

puntumfri- poteft,Scc. dico

nota

,

partis,

quod

magu cogitari non

<}uo

hasc eft vera,(cd

non

per fc

ptaedicari repugnat eui-

eft rcfolubile

,

fic

,

ad-

& prius oportcret

cogno(ccre partes vnibilc?. Ad aliud.eft falUciaconlequentis:vclnon

& fi-

C H O L I V M.

&

vefti-

docet mnltipliciter dari vefttgtum Trinitatie

modum fimilitudinisyvel per modum proportio-

ita cognofcantur prArequiritur notitia tpfitu Tri-

nitatisjn Oxon.q.^.a num.^.docet ex j4ugufttno veftigium hocconfiftere extnbus patibusyvnttatey fpecie, fiue f>ulchritudtne,& ordinf.ditabicf priori-

DIco igitar

fe

Et

fitatis eft

ex euioentia tcrminorum

;

licct

enim

per fe nota excludat caufam comparticipem,non

tamcn quoad tprminos.

III.

Etquia funt plurcstales ratio- Rttio ideo multipliciter afligri^tur rario veftigij. gn i»

illimitatura.

eft

intciligendum

pfa;!entent

illa

y»rt.

i.

x. ($r},

DoAor

nitatis; ita

huiufmodi rc-

qi*»

*•»/!/'"•

quai funt appropriabilia tribus

quod tunc

oportct habcrc.

prius notiti^ra Trinitatis

Non cnira

cognofcitur appro-

{)riatura,vtappropriatura,nifi prscognofcatur ;

&

idco

non

fcquitur-, trcfatura dncit in

i»

gium

non,videtur effeftus non repraeicntac

fuam caufan>,nifi fecundum quod eft ab ea:

cft

vnus

:

il-

repra:fentac

fte in cognitioncra vcftigiati

nera

illius

,

quod naium

eft

,

cognitionem

non eft non ducit

igitur

Trinitatis;quia vcftigiura

.

Q

licct

tamen fccundura qu6d fiint appropriabilia,quia tunc duccrcnt in cognitionem Tri-

Dei, in quantum D. Bonauent.

ffxonien.q, j (^ c»B»t. j 5

Vod

,

quod

vefti-

perforvis,non

non

>

».f.<}.4j.
l)(««rr.i.f.4.'K.ichatd. «rt.

,

Per hocptet ad rationem in oppofittim.qutiid

Ftritm vefiigium TriniUtis dimn*fit P.Thom.

Creatura

appropriata vt appropriata tiibus pcrfonis , fej appropriabilia , quatcnus fcilicct nata funt appropriarL

1"^

in qualibet creatitra

fimili«

,

ud , cui appropriatur

QV JESriO

roodum

fccunda vcritatcm appropria- 'itomido r§tam Filio , tertia bonitarem appropriatam Spiri- /"*/?.""' """*'""' tui fan£ko, pet modum pioportionis , vt Kmita-

propriatara Patri

cognoicere.

&

appropriabilia tribus pcrfbnis,

tria

nitas bonitatcro.Prjraa repraefcntat vnitatcra ap^

tum

Ad aliud, qudd non fequitur, cft magis vera; crgo m«gis nota , qiiia omnes dc primo modo rumnonidt» funtmagis vcrz,qukm aliqux de fecundo modo; mtgii, notamen non magis nota: ; quia euidentia ncccftum.

K^folmh qutfiionit.

tudinis,vtvnitasvnitatera,veritas vciitatcra,bo-

nes

ve-

crcaturis

fimilitudinis, vel proportionis

includunt rationcm veftigij per

tem non

ttrtium.

m

qtiod quaecunque

,

modum

reprxfentant

V*r%tiuem tf-

nifi intelledhis prius fcit

& fimtlitudinem, quiavt

difm lUum proportionem

non cft.igitur venim eft verita, & tamcn nulla confcquentia cft,

effe

<J»

Hi^inon tamen cognofcuntur hac naturaliter fecun-

quitur,fi veritas

Argumentnm fr» «»

qusdara imago

Statuta differentta inter imaginem

ginm

dnm.

I.

partis, eft

S

pcr

neque oppofitum

huc fubie^um

tilagit\

idco quando folum remanet

im»gini$.

nilu operant

dentcr oppofito fubiedbi. Vcl efto quod

A\

&

Difftrtntia Vifiigii

bm abfolHtii,terttafortajfis refpe^iua.Vide coU.y^.

refolub"ic.

Omne

:

ali-

qu6d prius oportcc cognofcc-

Ad primum principalc.

»rgu-

fe nin efi fer fe notum.

:

& non

railitudoj fed vcftigium cotius.

rc partes coniungi.

fecun-

tranfitus,ellcr iftiago totius,

fit

»» creaturij,fi res approprientur trihw perfonis, vel

nifi ifta fint

A»

veftigium totiuscft imagQ partis.

Probatio.Si enim totura inipifmeretur in aliquo,

per

quo,quod

mHi».

tecundura

eft

oportct habcie notitiam

pritis

RiitcitHr,

eft fe-

in priori funt termtni noti

h.\i\\i%,

S.

Thmt.

& indiuidui.fed pcncs rationcra totius & partis}

,

mum cns & nihil eft notum de compofito,nifi

^d

hoc taraen non

quod

ita

de Deo

Di

;

Ofiai»

cimdtim rationcra fpecid

cnte

;

eiftut nofier efi

& veftigium impcrfe(ft^

tcrminorum

fttrnmum ens. Item.tmnis conceptus quem nos habcmus de Dco, tginquam propriinn, cft compofitus,vt prj?»

(omfofitus.

&

mus de fummo ante notitiam con-

apparet ve-

Dicunt quidam quod vefligium imago diffenint, quia veftipHm rcpr;trcntat imperfcclius,

dc-

ante

Omntt

,

fi.gium.

&c

mpn(iva.hi\e propter t}uid,

efi

cuias in

ferant per hoc.quod imago perfede reprifcntat,

inttlli[i.

tjuid

,

,

vcl

plicitcr, vel fub propria rationc diuinitatis

demonftrata frepter

dignnm

qito

imago vero perf^d^, vt fub ratione indiuidui. Scd contra. Quarauis vefttgium & imago dif-

flictter pottfi

cft liota, fed

inteUigainus Tkimtactm

,

modo

du-

eiiidcnter nccefiarius.licct nuiUis concipiateum. ,X)euscft
creatnra eo

Ad

argutit,

princifaU,

vcfti-

perfei

fed incognitio-

Crtaiura «""ret-rtfen-

appropriari veftigia- "*' ^"'V^^

to.Cattera quae dici polTunt in ifta quaeftione habcntur in Ordinario.

QV/£

'"" M'^*-

"

Libri

46

Diftinaio

I.

^^:^^;^-^''^^^'''^^^^'*^ '^^'^^^'*^ *5K-£*3-Mp3- it*3-£«^ *9H-

* •8*3"S^ •?*3-£*3 •£*3 •&3»

QV^ST O

cicsnon potcft pcr fc rtpracfentarc duo obievt» formalitcr, nec idem obiedlum fub oppofitis rationibus obiediuis.

Sed dicetur quod maior cft vcra in codcm !umine,nonquando idem reprxfentatur in alio,£c

IV.

I

I II.

alio lumine,vt patetde

ytruf» in f&rtc wtelleitiua frofrieftmptafit niernoria habens fpeciem intelUfiua-

lem

i tffmb.i.^jr

AUnf.i^fi.q.T

).

D.Thotn.I.f.^.?^4«.l,

•"••'.* I- Riclurd. artic.6, «^ D.B.>nui i !>*• 'J ij.i O" *• ''cMus •'« Oxon.hic q.^.C!" '" i
IV. cr i.Phyf.i.xt..concl.x.

;Y'"«ff-\"K

^ ^'^ opinio Juorum Dodlorum neeantiiimfpeciem imprellam, poncndo

^-•>'!^^^

cantum

^^^'E ,,

1

q. 7.

Itb. 4.

& g.&quod-

^

aaum

inteliigcndi imprjmi

ab

obicdio, quia relucct in phancafmatc.

SCHOLIVM

nb.fqii^

mine perfediori non rcpraefcntat aliud rcprx(cntabilc.fed idem cLuius , quam in lumine impcrfediori.vr patct de

codem

I.

ponenda quod cognofcimHi vniuerfale^ieceffe autem eji vt vniuerfale Jtt pnftns intetUclui ante eiiu tognitiontrnffed non potefi

effe

prafens nifi per fpe-

Oxon.

agtt in

iatijfi/ne

Secundo ex parte inteUetitu agentis foteniia actiua

aSHonii

,

autem

>

tum quia

esl

terminum realem fua

non tn phantafia,

impr&portiviatiti

quatur

& habet

,

hic q.6. a «.j, ,

inextenfm

ijnia efl

(fr

qnia in ratione acliui add-

tu7n,

intelleSiui pojjibili in raiione pajfiui;caufat

agens vnmerfale

intellecttti

,

& /ecipttnr in

(f/eciem. Tcrtth,

quia

vniuerfaltus non concipitur fecundum lottim

fuam

poJfibili,non

altterquam per

indtjferenti.tm in tnferwriyergo in aliquo quod abfirahit ab inferiaribM

^luarto

,

SEd

eroo non in phuntafmate.

altoquin inielleiiiua non pojfet imelltgere

fine fenfttiua

JmfiMgMUo

i

;

ergo nec

rcprxfcntatiuo in

,

&

priaio fic:Suppono cnim,fiue fingulare a no-

'fi*»riei.

fiue

,

uon,qu6d vniuerfale

po{fic

a nobis inteUigi pcr fe intclledione abftradliua. arguitur fic:ImclleifJ;us potcft habcrc ob-

Tunc

ie6tum adlu vniueifale pcrfede prius

quam

fcns naturaliter,

fibi pra;-

intelligat:igitur prius na-

habct fpccicm obiedi in intcllcdlu non folum in phantafmate,antequam intelligat. Antcccdens patct , quia obiedum fecundum per fe conditionemobicdi ptxcedic aibum, vniuerfale turalitcr

Vitri D>tcitnt

imprtjftm frobjtturpri'

V»'

vero

cft

pcr fe conditio obiedi intcUcftus.Convnius fic : cadem fpecies

&

fcqucntia probacur jacionis

non

eft

per

fe

rcprxfencaciua obicdi fub

oppofitis racionibus cognofcibilis gularis

,

&

racionis

:

fed racio fin-

racio vniuerfalis func oppofica: racio-

ncs cognofcibiles

non

eft

;

igicur

pcr

cadem

fpecics

& vnius

(c reprasfentatiua alicuius

obio6l:i,fub ratione vniuerfalis

dus

tamen

lo

icdum

alio

& fingularis

,

fed

ipecies in phantafmate rcpriefcntant fingulare

Excmplum duco

dcm

ctiam non valct

illud ad

reprxfentatiuo

illa

&

in alio

alio

{y

J.io. iy II.

:

non

eodcm

& dc

no-

potcft au-

tcmdici, quod eodcm reprcefcntatiuo rcprxfen, quia tunc de die reprxfcntarentur eo-

tcntur

dem modo , quo falfum

rcpraeientantur dc noiie,quod

eft.

Ad exemplum

, quod in illis dux qualitates, vt lux &color, quarum vna iiata eft caufare fuum reprxfcntatiuuni in luminc diei , & alia fuum reprxfencatiuum in medio de no6te & ctiam de die licet non appareat proptcr maius lumen , vel cft cadem qualicas , virtualitcr taraen continens duas color cnim quodammodo continct luccm cum fic kix in corpore tcr-;

igitur refpondeo

cin

luctnti»

videutur.

,

:

&

minaco

idco vt prius poreft caufare reprx, fencatiuum aliud, fiue fic, fiue fic, femper tamen funt ibiduorepra'iencatiua,vnumdcclie&aliud

de nofle

,

ita

quod duobus illis repraeientatiuis, duo repra-fentabilia , quz

vcl repra:fentantur

non

func

vnum

jiifiper ac<:idcns,vel

vnum

prxfcnrabile formalitcr^quod tameneftduo tu.iliccr

,

& fic exemplum cft ad

re-

va-

oppofitum,

&

r.jn ad propofitum.

Sccundo arguicur ficexpacteintcllcdlusagenadiua lecundum Philofophum ^.de animaiC^.Tam.^ixiz tis.

Incelleclus agens cft poccncia vere

dicic iIlud,quod eft

quod

fe

omnia faccrc:cum, quiadjcic

habct vc ars ad raatcriam: igiturpoceft ,

(ed terminus adionis

realis cft aliquid reale*, illud

aucem

natumad moueruium intelledum cut prius. Similitcr

Metaphyf.cap.if. igitur eadcn^fpc-

3§!u»medong,

,

fophum

:

$.

& alio, habe-

obiecT^a

idem obicdum fub ratione vniuecfalis:Mai.or probacur fic:fpccies fub eadcm rationc , qua rcpracfcncat obicdum,menfuratur ab obicdo fed idem non potcft per (c menfurari duabqs mcnfuris cunc enim bis diccretur fccuudum Philorc

:

Arirtot.

alio

lumine diuerfa

tum per operationem

1. d.^.

? (i

fed alio rcprxfentatiuo

;

co-

tunccnim non probacur quoj

,

rcprxfentatiuo rcprxfentcnrur dc dic 6tc

cnim in-

reprxfentantar dc die

& dc nofte? An alio,& alio tur propofitum

prirno

,

Quxro enim an

oppofitum,

prtfeittatfin.

vniuerfalt

vniuer-

rationc

fub

vt vniuerfale

,

in nul-

,

falis.

habere adionem rcalcm

vt i»

vt intcUc-

luminc reprarfcntabit aliud ob-

titdem J^t- obicftum uib rationc fi^ngularis j igitur cadem eits non rt- /pecics mancns eadcm non poterit rcpraefentagulare

,

illud fingularc poftit intelligcre

qua: lucent de nodc, vel funt

effe.

contra hoc arguicur quadruplicitcr

bis mtclligatur

tur.

lumine folis&lunaej igitur quamuis fpccies in organo phantaftico in aliquo alio lumincpcrfc-

QutttMor argumentis probat contra Henricftm (jofredum dari/peaes imelligibilesprmo fnp-

ciem,de quo

ReiUiiur.

ftinguit rationcm rcpraEfentatiui , & per confcqucns diiUndio luminis non cauGt diftindlam rationcm rcprxfentatiui, fed manentc naturacadem reprxfcntatiui {cmper repracfentat , & pcr confequcns obiedum eiufdem rationis. Confirmatur,quoniam rcpraefentatiuumin lu- Confirma-

«Siori clarius rcprx(encct fingularc

&

cft illud,in

quo repraefentatiuum reprxfcntat , igitur lumcn Lumtn nen non cft dc rationc repnlentatiui, igitur non di- refrtfentat.

1.

Met q

1.

Contra,lumen non rcprx{entat,fcd

aciu intcliigendi ?

f^

nottu luccntibus,qua: in

& alio luminc repra:fcntantur,vtcolorata,&

lucidaific in propofito.

di^inBdm ab

reAliter

alio

Eunfio.

rcalc caufa-

intcUcftus agcntis,non re-

cipicur in incellcdu agcnce

,

quia non

cft

rccc-

nec in phantalmatc i quia illud cfict cxtenfum,& improportionabile, feu improportiov pciuus

:

,

pollibilcm

intellcdlus agcns

iX-

refpcdu poffibiiis

4ProhniHr ^

CU»'^},

Atiftot.

Qu^ftio IV. fecundum Philofophum, 3. iie >4«»«
foflibilis aJjcquatur Arinot.

TenninHt idionts in'

:

rentss ijlff*.

:

tcntia vniuerfali.aftu vniuerfale, quia vniuerfa-

adum

cirentix

deftiuitur intelleAus agenSjnifi fa-

adu vniucrfale, cura Commentatorcm ^.de tAmTn«,coTn-

rerum

adu

vniuerfale

ellent abftrada:

,

,

enim

fi

ficut pofuit

Plato, non indigcremus,(ecundiim ipfum,intel-

»lfM non tf '»-

t€-lecius

*•

le^u agente. Dicetur quod terminus adiionis intclledtus

obiedum

agentis eft

)

Aliit foluti» i.i>p:!inAtHr.

vniuerfale fplendens.

Obiedum

Contra.

c^e.ts.

V.'

(entatiuo

,

in aliquo reprs-

Hercules in ftatua repraefentatiuHm cum igitur lermi-

tafe fpeciei

&

,

,

&

non

intentionalis

vniuerfale,{ecundijm

fuum

ejfe

,

vt

rcprx-

fentatiuum.

effe

habentur in

memorit habe-

ex Reportatiombui,non tamen ita

aliis Reportatis

quA httcvfque

,

Obicdum vniuerfalius

vniuerfale

cirr

reprxlentatiua indiuiduati

:

primo

igitur inillafpccie

reprxfentantem vniuerfalc

Et huiufmodi

eodem

vt Voci.

,

duplex

vna cx con- Vuplex nt-

:

& obic<5ti,qaare re-

obiedum fccundum propriam

quiritur •quod

rationem obiedti prxccdat afl:um,quod nop con,

pcrioris

primx

&

cx conditione ,

quam

oportet fnluare,

& non viiifica-

:

fenfitiua

& hoc concludit quarta ratio

,

poncnda

eft fpccies in

Sed diftinguendum

memoria

fic

de meraoria, quia ip(a

eft

Vno modo

tripliciter poreft accipi.

:

inceile-

,

potcntia confetuatiua fpecierum prsterirarura,-

vniucrfale fecundiam totam indifletetiam foam,

cicrum rcprzfentantium obieda in fe , fiue fint, fiue non fint. Tertiomodoprout habet aliquod principium cliciendi notitiam aftualem quod tamen non raanet finc aclu fecundo , feu tranfeunte a6tu , quomodo ponit Auiccnna fpcciem in intcllc(5lu noftio. De mcmoria primo modo

quando cognofcitur vt vnumcognofcibite idcm omnibus inferioribus fcd vt habct effe in vno fingulari non cognofcitut vt idem omnibus :

aliis

fingularibusjigitur in reprxfcntatiuo vnius

/ingularis

non

fecundum

poteft cognofci

indif-

minifcentia. Alio

iftomodo loquinir Philo,

fortcdicecur infcrius

;

Itemquarto fic aut inrclledus, vt diftinguitur contra partcm fenfitiuam poteft habere obiedlum fibi prac(cns,& tunc haberur propofitum

in quxftione fcqncnM

:

quia hocnon poteft habere in

vniucrfalitatcmobie<5ti

,

fe

prxfens

,

nifi

pcr aliquid repraEfentatiuum quod voco fpeciem. Si non potcft habere , igitur non poteft haberc operationem aliquam fibi propriam ,

fme

parte fenfitiua

quenria

patct

nec effe^ Confcper confequentiam Phiigitur

AmmAf text. 11. qui argnic quod non poteft babere opcrationem propriam , non poterit feparari. Vndc non

lofophi, fi

ifta

;

I.

de

intelle£lus

Cihi

dicerct intelle<£tljm pofTc feparari

deret jn

cum

habere opcrationcm

qua non depcnderet

fltiua.

,

eirentialitcr

concepropriam,

nifi

fibi

^parte fen-

& re-

Memoria

ptio

mem*'

rii,.

Atiftot.

vt cft confcruatiua fpe-

:

fercntiam fuam toram. :

de

in lib.

modo,

8.

vt ipfa cft Triplfxau*.

fophus de mcraoria

liifi

ciem impreff.»m.

raaxime antfm vilificaietur incellcdus , Ci non poflct habcr:'obiedtum fibi prxfcns in operatione fiia, fed depcnderet cfltntialiter a potenre

omnia indiuidua fua. Maior probatur , quia non cognofcitur magis vniucrfale,vt indifterensad

fpe-

rationes. Alia cft ne-

vt prxtcritx funt. £t

poteft intelligi nec rcpfacfentari

nendi

dignitate potentix fu-

obiedum

non

po-

eeffitM

imprcfla in intellcdto,

nifi effet fpecies

vt concludunttres ceflltas

7ReiBlutit

a6lu realitcr difFcrcntem.

nccefliitas eft

ditionc vniucrfali potcntix

(ftiua.

uerfalis: fed fpccies phantarticacft perfe

intelle-

fpcciem

,

naturaliter praecedentcm adJrum in-

,

telligcndi,& ab

iuamnonpoteft intelligi, nec reprxfcntari in repr^fentatiuo minoris vnitotara indifferentiam

poncre in

dlujVt habet rationem memoria:

igitur

:

triplici acceptione

DIco igitur quod oportct

tia

fic

intelleciu.

dnptict neceffi-

q.G.num.x^. tranflata ibique notari tn margine addittonem

tx ho( loco , hanc faUam

fecundijm

Tertio

m

omnia htc de

efi

ri in firipto O.xonien. hic

tingeret

obiedum

Afiflot.

Nocandiim tarnen

quxiitur in quo rccipitur, ficut prius. Vnde oportet ncccflario quod per adionem intel-

quod concomitatur tcrminus

6.

potentit intellcdiuit

intelligibilera

tantum diminutum , vcl intcntionalc , lecundum efe receptum,vcl cognitum, fcd aliquid

fnli.

fepTiifens nifi per fpeciemitum propter dignitatem

habcc effe nus aftionis rcalis debcat efle rcalis , aliquid crgo eft tcrminus adionis intellc(ftus agcntis non crit obicdtum habens effe diminutum , vel effe reprxfcntatiuum , &c vt aliquid cognitum, fed quid realc , per quod obiedum vniucrfale de illo reali habec effe rcprxlcntatiuum ,

lcftus agentis caufetur aliquid rcale

vnixer-

qme requint prtfcntiam obie, «9« potefi autem ef~

actu intelligat

fli antecjtittm

quemadmodum

&

t.tt

huiufmodi

ejfe

procter conditionem vni-

vniuerfale , vt vniuerfale

non habct (^, nifi diminutum

:

tton reprt.len-

,

tum

cumferebantur.

:

fhiniafm»

uerfalem potentia

,

confirmat dari huiufmodi fpectem

fic

de potehtia vniucrfali

fet -ofni

Refolnit omtiino admittendas Jpecies tntelligibiles

fcciindum

&

intelli-

ment.ii. idc6 ponatur intclledlus agens,vt faciat

?lnto-

II.

ciat dc potcntia vniucrfali

gendi:

pon.nii

SCHOLIVM

, ne vtlificeiur per dependentiam effentialem apotcntia fenftiua. Detnde ponit triplicem accepttonern memori& , cr amplitu

obiedi pr^ccdcns

Je eft conditio

i:h:i.s

47

de raemoria rcrtio

mcmoria fciundo modo

,

vbi opoitet poncre

fpecicm rcprxfcnratiu.im ob^ecti dit a
.

fupffrqutm

primxjtum

fiiiidann!! tres laiiones

Hxc amem npm j.

tentio Philofophi exprcf>c text. 37. dicit

ligi

,t'UT' piop^.er

ci"od netrflkno pra*ce-

propter di-^niratem 5c r.obiliratem

intelledtus faluandam.

do omnia

quod

,

:

qtrod

de

;

Amma,

quodaramo-

inre! cftuscft

intclligibilia

v'detur in-

non

poteftintel-

propteraliqucm habitum icicntix

qui dicunt

modo

loquiraur aurefti nunc de

quia habitus fcienttx non

,

vr ali-

cft fimili-

tudo reprxfentatiua obieftoram,c|UJafecundum cos, &fccundum vcricatem habita fcientia intc!Ie(ftus non intclligit,nifi pcr conucf fionem ad ,

phantafmata.

Confirmatur, quoniam

fciciitia,

per

qnam

rc-

dufiturintcilcctus de potcntia eflcntiali ad ac-

cidenta

Atifloc.

Atiftoc.

cidentalcm xtC^t!^n adliis intelligencli , de quo loquitnf Philofophus \ de Anima,y ca^.^,& 7. Thyftc. necctrario prxcedit adum intcUigenScientia

di.

ScUnti* r*' d"ctni *d po.

non »H

em htiiii-

aurem , qua

habitus

efl

aftum, &generaturc;c adibus, Vndc tia

,

teniinm »ctidentx

qoam

per

edentiali ad

tia

tcllig

ndi

iiit-

frelj» efl

ha-

bints.

omnii hibirus

fetiuitw:

fcien-

illa

accidcmalem lefpciau aftus ineft habitus,

fpccies.quae vcrc

ef>

,

,

dc poten-

inte''lc6lus

reJ'.icitnr

quia de prima fp.cic qualitatis

tttS.

S^ccies

DiftinaioIII.

Libril.

48

de

eft

fe

:

tamen non

fcd

fpccies ytpatct

3.

d^

Anima. Item

Arillot.

tis

auUoritatibus

dubium

hanc rem docuertt. moneo cfudflionem hanc fecjuentem haberi infcripto Oxanienft^ad calcem rameit cjutfitonit fextt , marginatorem contendere ad illnd opu) Anglicum fpeiiare , id^ue probari ait, circa

Hic

&

obiter

&

'DoFlor frequenter in

cjiiia

n'^n cflet aliquis habitus

,

fl-cundum qucmcunqae

& prim
poncndus in

modum

ob-

clfcndi cft

, fccundum eundem omnia , quac virtualitet obiedo igitiit fi obieduni

Prdin.Erernit.S.Atigufitni,an.i^7j. hoi

in aliq;ia potentia

eafcjue monuerit

clTcndi funt ibi

tum etiam,qu»d

conrincntur in

non

vniucrfale

illo

:

ertlt in

fuo rcpracfentatiuo in

tellcda,fed in phantaftica virtute,

de

illo

omnia

obiefto elTent ibidcm

eftet ibi nifi h.ibitus

:

i.n-

expli-

& ita non

phantafticus explicans vcri-

tares fcibilesde taliobicdo.

Philofophus etiamdicit,3.
qu6d

hoc probaturauftoritatibiis.quasqtiacre in Ordtnario,& ea,qux ampliys crant diccnd^ in hac quxftione.

mmmmmmmm Q_y

y£ S

TIO

defumptas

intellc&iua

(It

&

termtnate has citauertt Scetue in fcripto nienfi , nifi forte in altit additiontbut

conferuatiua

?

Oei-am htcJ. 4. 1]. IX. art.u Ahu\cni. in^ % Ai.tif.j.^to Commhr de nima.c^ q ). tnima rep/trat» diffut.i ««. j. DoiSoi «'» ify> tracUtu de Oxfnien.hic tj.f.a »Hm.i}.

dignut Profeffor in Commentariis,quos

Collegij

non,vid.etur:quia quar^tione ef^

confcruatiu.i fpccici vnius obicfti,

eadem ,

ratione

& fpeciei

altcriusobie-

J< lic eflcnt plures fpecics in intell. ftu

hoc vidctur impo{fibilc,quia

fpecic!

:

non eft

configuratiua intclIetSbus ad intelligibile

,

fcd nifi

fcd in

corporalibus impolfibileeft idem corpiisconfigutaridiueriis figuris;igirur fimiliterimponibile elt

Algizel. Secu/idum.

intellciflum

bus,&

configurari diuerfis /pccic-

fic

hacc rariocft Alga?elis.

Itera,

Omnis

qn.ilitas

difponensintelleftum

ad opcrationcm,& manfiua ineojcft habitus intellctftiiuis

Jrr. prg aff.'m*iiu4.

;

(ed fpecics cft

quacdam

qualit.is dii^

ni,ne(^u<: leui

conie^ura fufpicatur propterea Ly-

chetum aiiofque Anglicantt lucubrationis interpretes , fuos non addtdiffe Commentartos , ^«14 iHdicauerunt

,

Contra,lnte!lc6lus poteft elTc in potcntia ac-

confidcrandum, quando nonconfidi rat,fed non poteft eSc in potentiaaccidentali ad confiderandurn nifi quando habet ipccicm

cidcntali ad

i.&i.tie Amma,

text.i^.& S^.dr 8 7'/yy»cfm.ji.igitur,&c.

SCHOLIVM J^ecitat

opiaionem negatiuam huitu

!• Auiccn.

cat^. 6.

ibi fenfibiliter

cogniciua

I.

eiutftioniiy

fHtttmpomtur Atiicennti& citatu ex eodem tml-

hoc

,

eft

eft cognufcibiliter

de

fcd intcllcftus

:

(e

obiedum

iedum

fic

ter

quid cognofcatur

ibi cognofcibiliter

eft

non

igirut in intclle.fVu

;

:

qui»

natum cognoicere obieftum

fpecies repraclentans

ica

'^Jf"„^^*}

cft virtus cognitiua , poteft rcprzfematiua obiedi , licct non fit

organum non

,

li«"' '**'*

quia non

eftc fpccies

,

aliqua

ipfum ob-

ni fi

&

,

potencia

erit

inielligibili-

intelligibiliter.

Hanc

rationcm dicunt ipfum innuete cap. fupradido poft

mcdium , cum

tjtformam non intelligi ab eain effeflu perfeile ,Cen(us autem eft, quod eamintelligit, non nifiquiaforma exi-

anim* in

effe

in

ftit

in ea.

faurum

animx

Vnde

illius

,

dicit

:

,

&

impoffibile eft corpus efle the-

thcfaurum. E' lcquitut

c'^e

efi ntfifetfni eas

& fenfuatas ,

non

:

,

:

Tormas au, »0»

in alicjuo

ficut

eft nifi

prehendere. Vnde corpora fenfibilium

effe

apprehende>e

fibiles effe in aliquo

,

Impojftbilt

effeciu perfeEie

cuius impoflibile eft eftcntiam

tem rnemorattu

hendentis

vt patet »«

j.

non habeat tf//r anima poft actum intelligendi, Et dicunt ipfiiim hoc probarc tx hoc , quod in organo

fionern vero

,

Aui-

quod manfiuum

,

fpccies intelligibili»

quitur afturA intclIigendi,aquo relinquitur.

intclligibilcm

eam mimme

ad

quafliones has

fptdajfe.

poncns intellciflum ad opcrationcmiigitur fi fic manfiua poft adum in elligcndi , critinteliediuus habifus:fed hoc vidctut falium, quiafpccics intelligibijis naniraliter pracccdit atSum intclligendijhabitus autcm intellediuusnaturalitcrfe-

,

Ariflot.

ad

vtramtjue hanc <ju
(enfibiliter

fcr

vtitjue

jn

p.q.%
Vo D

Oxo-

tx ationum opere adhibttit , non inuenio vti etiampramonuit R. Pater Tonciui , huiti4 noStri ,

Ti.epor

fcnfiis

D.Thom.t

manufcri-

pro f^aticanoytjuemftpe ctamtt^, verbatim vtihic leguntm, haheantur. Vbi aut-rm ma-itfefle de-

eft

fpecici intelle&u.tlu cejf.inte aciu

intelligendi

ex Reportatit,

futjje

in anitqutfjmo Codtce

6.

Ytrum mrrnotia

(jHntfiio-

opinio quz imponitut HIccennae vnanaturalium,parre

V.

m»

nes in calce Codtcr^ repoOtertt inrer addttiones,

mo(ium

cti

ignora-

efi,qnam curauit fiert Tnomas Penkjth Angltt$

iedtum

Atiltot.

opere iBof citat

tllo

Ego tamen repmo ex hac leclura Pa^ rifienfi ilUc futffetranflatM , tum quod vetufiiores qutfiiories.

rint,&accuratiff:ma inter vetnflM, quapenes

imcUeiflii.fed tarttum habitus phantafticus,quia

caliilia

probat aliter fenfife, velfaltem

,

effie,(^Htd

formas fen~

fenftu illas ap-

m qnibus funt foim*

non funt apprehenfiua. Apprehen-

,

ftcundum

cjuod tfi virtutis apprt-

neceffe eftfierinb

eo.in cjuofolet im-

prtmi tpfa forma aliquo modo imprefftonu. Auicenna.

Quomodo

igitur Ce habet

ad fpecics

Hzc

intelli-

gibiles?Dicunt ipfumvellequod intelledus ficut

perconuerfioncm ad intelligcntiam (cparatam, ponic inteilcftum agentem , habet nouos aftus intclligendi , ita & nouas fpecics inlelligibilcs imprcftas rcriim illorum aftuum: ira qu6d fcmpei ad hoc quod nouum aftum ha-

quam

beat intelligendi,opottctcum conuerti ad illam intelligenciam feparatam

,

a qua emanat fpecies tntelU

«

Qu^ftio V. intelUgibilis.qua informata intelligit. Sicut Pla-

49

to punit (cientiatn fluere in intell&^u nofbo ab

thefaarum fpedcrum , vnde dicit quod thefauriu intelle^tu eft memoria , qu*

idea feparata.

rettnet intentionem

Quod fi dicas qu6d

tunc non videtiar poflibi-

incelleAum babere habicum (cienci£,quia ha«

le

mannuus

bitns fcientialis eft habitus

bens potcft

cum

vti

fet poillbile

ipfum conucrti ad

quaemanant

vohicrit

omni

in

fi

,

inti

:

quo ha> hoc aurem non cf,

intellcfttone oporteret

lligentiam feparatam

,

a

ad hoc quud

fpccies intelligibilcs

intelligat.

Ad hoc autem

videtur refpondcre

,

quod ex

frequenti conuerfione intellc(%us ad illam intel-

ligcntiam generatur in litas

intelle(l3:u

conuertendi fc ad illam

litas fit

habitus fciencias

,

quacdam habi-

&qu6d

quoniam

,

ha:c habi-

illa

habilita-

te acquifita poteft intelligere ciim voluetitsquia

intelle6his habeat

, fiuefpeciem. Poteft igitur didlnm Auicennas

fic faluari

di-

:

cendo,qu6d ip(c pofuit duplicem conuerfionem,

Vnam ad

ifta (cnfibilia,a

manent poftaftum intclligcn-

intelligibiles,quat

di a(3:ualem,quarum quaclibct licct

animam

in comparatione ad

fit

qna

fingularis

:[tamcn rcfpedu fingnlarium in repra:fentando,ficut dicit f .Met,vcl ctiam 4.c.6.Naturalium:qu6d intclledus maximc per fpecies recep,

in

eft

cft vniuerfalis

tas a fcnfibus poteft proccdere ab ignotis nobis ad nota.Et vbi fupra.capiculoquinto , vultquod ipfius intellcaus eft refpeftus ad thefauros fpc-

cicrum. Videturigitur ponere fpecies manfiuas

conuertcre.

Vnde

ad illam intelligentiam : Jifcere enim non efl

comparationem ad (enfibili^, i , & ideo non fruftrji vnitur anima intcllcdiua corpori, ficut quidam dicunr, &arguuntconcra Auicennam , ciim decoretur

niji acejMirere

pirfeElam aptitHdtnem coniHngendi

(pcciebus fubfiftetibnsin ca abftradis a fenfibus.

f)er

talem habilitateropoteft intelledlus cum vo-

uerit fine difHcultate Ce

dicit fic

fe intelligentitt agenti qHovfqne fat e}e ea intelleHut , cjHt eft fimplex , a tjna etiam emanant forma ordinatt >n4»<m
formt in potentia proxima : ergo , ficut citm oculm foru fanm afpicit alicjHid vndefumat alnfuamformamyCitm vero auertitur ab tllo , fit illud/ihi in potentia froxima effeciui. Ckm enim dieitur Platoejfe primofinnt

primum

ipft

difcerefit

in inrellctfbu per

quibus abftrahitur

Aliam veroconuerfionens ponit

ipfius intcl-

ledlus ad illam incelligentiam (eparaiam, ad

qua

conuer(b fluunt fpccies intelltgibilcs in ip(bin-r telledu i quasponir non manercnifidutA con»

ad illam inre!ligcnriam,quia(ccundijn:» intcntionem illius,illa inteiligentia cft naturaii--

uertiriir

ter a(Sliua;&

anima

(c

ideo

ifta inrclligentia

quandocunqi

conuertit ad ipfam,vt podit fpccies reci-

eftfen/M, vt citm voluertt re-

pere,caufat inintellc(flci neceffitace naturali hu-

Mocetformas ad mentern fuam:cHint ettamfenfne *ftt vt citm voluerit pojfit coniungi imelhgentia

iufmodi fpecies,quacn6mancntnifiad prx(cntia

fciens intelltgentia

,

vt ab ea informetur intelletttu , tta vt ah eaformetur ipfum, agenti

ita

,

Sed an hoc

intellexcrit

,

fcilicct

(pccicm non

adu

intclligcndi,

manere

in intelledlu ccrtante

dubium

eft:quia ponit in

rc, vel

ipiam peificcre

:

anima fpccies fiibiifte quac tamen concmeniur

Vnde

in ea,(cilicet anima, ficut in loco.

aii fic

vbi fupri poft principium capituli concedoformas rerum fubfi^ere in anima,decorantes,& nobt:

litantes

eam , ^uarum

qttafi loctu efl

antma mt-

diante intelle^iH materiali,

Itcm

poftca in

,

codcm

,

,

bilia:a quibus recipit fpecics , fed incelligitper conucrfioncm ad fupcriora,^ quibus rccipit fpc-

SCHOLIVM

fta-

& hoc non eft, niii quia ha-

Cejfante a£lu intetttcltu,cmferHarifl)ecies in me-> rrtorta

malitcr refponfionem ordinacam afsignari

Vn-

tetteSn^-

his,

:

Cum aliquod duhium

ate qMtritur, de

qua tamfcifti, ft tu htfttat refpondere

hora

.

in ifta

certiutamen es verifllme tepojje refpondere poftea i quamuu non fit apud te adhuc ordinata ,

modo , nee incipts praordinare tn anima tua refponfumi fuod prouentt ex Ula certi-r refponfio alicjuo

tudinefciendi, illud quod habes ante difttnittonem

& ordinattonem

eius ,

&c.

nera

, fi

& intelleiSlHS excipit ex

poftea reprasfentauerit

ciuidem fpcciei

,

qux non

ei

illa

tur

modo concedit fpccicm a /pccie intcllcauali,

poft illam

aliam

quia omne pritu naturalner poteft ejfe fine poftefinon habet necejjitatem ad ilhtd , vtfubit-

^Hta adpajfio/iem, G^tarta^quia

abftrahi incelligibi-

primam abftrai^ionem

i

proptcr hoc

alio indiuiduo eiuf-

fpeciei occurrcncc.

Item, partc quatta,capituIo primo, vult Scat. Oper, Tom. XI.

perfeSionis in

&

rationet» eflicactm,

SEd contra conclufioncm pracdiflam in (e.fific intclligat fic

:qu6d

fi

neat in intelle(5tu

,

Auicenna,fiuc

Primo non ma-

alitcr.

(peciesintelligibilis

ceiTantc a6lu intelligendi,

fi-

ue ilU inccHigencia fic naiuralitcr agens , fiue non , femper (equicur qu6d intellc(5tu$ quandq

non

inccUigic,

ligendum

;

fic

in pocentia cllenti.ili ad intcl-

quia (cmper

tia eircntiali

intellciftus cft in

ad intclligendum

telligibilis in intellc(5lu

uctfaliter

quod

ejt

fenfu communi feruarejpecies, tyiHarn aflert rar tionem ex S.Thoma altis,fed conuenieiittam po-

arguo

alia,

potentia ef-

rtore,

formam

numeto

eft nifi

intelligit ejt in

ageudipqtefl tnejfe a8tuo,cejfafite atlione. llrtia,

ue

& eam ctiam manere

enimnon poteftabftrahi ab

dem

dum a^u nqn

fennali ad intelligendi(m,Secu!7da,quiaprincipiHm

intcntio-

iam non excipict intcllediis ex ca aliquam aliam formam,pr2cer illam,quam acceperat;nuIlo igiliter

probat ejuatuor rattontbtu, Prtma,quia in-

tiits ejfe ajferit ,quara

Itcm,vbi psiuscap.f.circamedium,dicit quod cikm imaginacio aliquam formatp reprxfencat incelleiliii,

II.

rti»

for..

ait fic

intelligcndi ipfiusin-'

ponunt ctiam ipfi , qui mulcum nituntui improbArc opinioncm praEdi<Slara AuiecnnaE. Ponnnt cnim qu6d intelledus coniun(^us in^ telligit pcr conuerfionem ad infcriora , & (cnfi-r teliei5tus

bct notitiam terminorum, cx quibus potcft

de

modum

iftum dupliccm

cics intelligibiles,

qua* pr«fcjui'.,ccrtu$ eftfe poflp

(pondcre ordinate

inteliigentis cau(an[is,qux non caufac,nifi dum anima lc conuertic ad ipsa.Ec idc6 cum aucrtituc ab ip(a, & cedar a(5tus iiitelligendi, dcfinunt c^Te hniufinodi fpecics intclligibilesin intcUcdlu. Et

capitulo vult diccre

quodnon habcns refponfionem ordmatam lim eofum

ExfliciUt§,

quibtis abftrahit fpccies Atticenn».

,

nifi

imprimatur

potcn-

forma in,

ficut vnir

vniiquodquecft in ppccncia en'enciali

ad iCta fecandum,quando non caict a£tu ptjmo.

£

Iccni,

6. Cenferuxri fftcies

irttel-

tigihiUt

tn

m*meri»f>rtr batitrfrimi.

,

Libri

50 Item sunii.

fccimdiS» fic x

adionem

rtquiric

agendi Torm»

rton

nectjfnriohn^

HiAShntm.

fcd principiom

:

piincipimTi formalc

formalc agendi non nc-

ccflario requicit a(SiDncm,fcd potcrt ineilc a6i-

aftiont

iK) ccffatitc

igitm: niiiil aiiud reqniric

:

neceflario a
:

igiuir (iuc

Ipecicsfit principium formalc rcfpedtu a£his in-

tclligcndi,

iiiic

non

,

poterit elf; in intelledlu

fl-

nea£tuinteIligendi.Maiorcft euidens,quiaomaliud a principio a<5liuo formali ipfius adtio-

nc

Hoc ct^iam leclm

non

& poflunt ftare fine adlione

,

impediuntur

quod non

;

ergo r-nulto magis

ita clfentiaUter rcfpicit

,

quando

omnc

aliud,

aiiionem in

7Trohatur ttrtio.

Itcm,tcrtio

Omnc prius

porcft caufari in

caufam illius pofteriohoc cnim addo proptcr necctfariam forte

obiefttim

matc, fed etiam in

fpecies

no

fd

SCHOLIVM ,

fingulari.

Auicenna pofitas

adtum

,

n. z

orxfcns in (pecic qutc maneat Iterfonisad

fibi

intelligendi

non

,

vidctur neceflliria phantafma-

conucrfio intcllcftus a3 phantafmata ad hoc pafsiuo quod intclligat cum prsfente aftiuo

intclligendi liberum eft pcr participationem quia mtelltgimui, curn volumw fecundiim Philofophum 3. de Anima text. 60. fed principium li-

adio , tamen fiifficienter experimur nosconucni ad phanrafmata,ad hoc quod intclligamus:alitcr cnim pofletquisJntelligcrc organo phantafixindifpofito,& fic nulla indifpofitio

poteft impediri

a

:

ergo (y inin-

praefens, in aliquo rcprarfentaiiuo

operatur

quia in quocunque

,

,

qnando non

non dc| endcre

cft

habere autem obie<5liun prxlens, quando non operatur eft aliquo modo non dependere incognofcendo;igitur intclle£tus,quando non intelligit , poteft habcrc obiedlum fibi pcrfcdlionis

;

pofsit (equi

organi impcdirct inrcllcdum ab intclligcndo, euius oppofitum videtur in phrcneticis.

30.

Animatcx.i

i.

& ^^.Speculamur cjHidcjmd eft inphantafmate.

Item

dicit

qu6d

,

mate, 8c iterum ibidcm. Thantafma fe habet ad inttlle£lHm,ficutfenfibdiaadjenfum.

Hic

dictint

quidam quod

imelledus ad phantafmata

ratio conucrfionis

eft "haec

«Tltim intclleftusnoftii eft cjuod ejuid efi rei fcn-

aurem huius

fibilis:dc ratione

indiuiduo

fteie in aliquo

plctc

talis qiiidiras

,

nifi

,

vt

Rationem aliam aliqui affignant talem. Rcccptum eft in recipienre per modunn recipien-

Scd non videtur mihi ifla ratio neceflario concludercjquia autintcllcdus noftcr primo in-

& t-ntitatis firmio-

tur reccptiuum eft nobilius,

ris.tanto firmius recipictrcum igitur potenria: in-

feriores

vt fenfitiuae

,

,

qnac funt ignobiliores,

quam intellcdiua.conferuant

fpeciescefianribus

adibus (ccundis,muli6 fortiushoc competitpo-

Sed hsc

rario

,

quamuis

fit

quaEdam conue-

nientia.non tamen necellario concludir:qnia in^ telligere

non

cft firmius

manens

in intelledu,

nec vclle in voluntate , quam (entire in fenfu, quamuis fint potentia: nobiliorcs,& perfediores,

& nobiliori modo habentes fuos aftus fccundos. Concedo

fiffntuti»

manet gendi dtu

,

;

igitur

quod

fingiilaria

vniuerfalc

omnia

fingularia

,

prout intelligitur exiftere in

,

enim non

fic

habct indiffcrcntiara ad omnia fingularia, vt argutum eft in quaeftione ptxccdenti * igirur,&c.

Itcm fecundo

fpccies intelligibilis

neceilitatem habeat

fed impofsibile eft jntelligcre

iepra:fenraiiuo ipfius fingulari

gelus

cum nullam

:

aliquo fingulari, vel proutintelligiturinaliquo

quia ficut eftprius naturaliter in intelleaftus intelligendi, ita poteftin eflfen-

jcfpcftu ipfius.

Rrifcitur pri-

ma.

fecundum totam indiifcrentiam ad

in vniucrfiU

(do cfte finc eo,

aiu fingulare,

,

ciim ctiamfecundum cos, , obieelum primura inrcUedus non fit fingularc, ncc primo intelligatur dircdc fine reflexione crgo primo modo intelligitur vniucrfale vt vniuerfalerecundum totam indiffercntiam fuam ad

in intelleftu ceffantc operationc intclli-

quam

vt vniuerfale

,

non fecundo mpdo

omnia

tenria: intellcftiu^. fifijiitur.

tclligit vniuerfale

T).

cognoicatur in

hocautcm cognofcitur

:

VoHrina

quiditatis cft cxi- Thom.vbifu.

ideo nonpotcftcom- praq.i.

cognofci,

parricuiari exiftcre

ro.

quia obic-

i

fpectilarur in phantalm;ite.

ex Ariftotcle ^.de A»im.comm.^.(\\\.\nto igi-

Ariftor.

nihtl intelligimtu fine phantaf-

prxfens per fpeciem repra^fcntanrem.

tis

ta.

&

,

Dicit ctiam Philo(bphus }. dc

Item , quarto fic quidquid pcvfediunis in operando ponitur in potcntia inferiori , attriHU»rt^«buendum eft potentiae fuperiori in operando:fed Jnfenfu m*- perfcdionis eft in potentia fcnfitiua vel imagi»ent fpeces nariua , quod poflfit habere fuum obiectum libi froh*tHr

autfiionu.

& ab intelledu agente^re& foluit rationes pr$

cft

ticipationem ;igitur;&c.

&

intelle^w poffbilis vt

cde in intellcflu fine adluaU intelleftione. Confirmatur , quoniam formale principium

adione per principium agendi libernm per C(fentiam,alitcr enim non cftet libcrum per par-

Themift.3. 4e 4"f

<juia

vt ad proprium ailiuHm ad

tunc occurrirdifficultas , quar nccefsitas 9. intelledum inomnifuaintclleftione conS?* fit nruciti ad phantafmata? Si cnim habcat intellc- cejfttu ctn-

obicdum

bcrum pec participationcm

t.q.&9 art.u

,

cjttta

phaniafiamur in

,

SEd

poft

fua

Pcetij

Secundum ,

palfittHrn conuertitur

Oius

Canfif^mttur.

D. Thom.i.

tntelltgimiM in vniuerfalt

rahter prioraftu intcnigendi^fcquiturquod poterit

8,

Prim-m

ter duo talern conuerfionem fieri.

ponatur caufa eius naturalis.quia omnis caufa naturaHter agens cft impcdibiiis cum igitur ift.a fpccics inintcUeftu ordinate fit natu:

Alia racio

II L

Oblata occafione ^uitrit DoElor , quicl opmfit comerti ad phantafinara fi manent fpecies ? C^ impugnata refponfione 'D.l homi,refpondet, propr

caufa refpedu aftus

cft ncceifaria

cius, licet

SeUeiiu.

habcbit

fc.

cipit fpeciem intelltgibilem

caufalitatcm in fubiefto refpedu paffionis)

,

non foium inphantaf-

fibi prcelens, &i

phAntaftna,aquofimHl,

(

,

intelligcndi; nec includens ncccflariam cauiara

Ariftot.

:

inrelledui,fcilicct,e)lf fapicntcm,

vel includat neceilariam

ifta

tiione.

:

aliter

ris Sptcies prior tjl intellf

fic

aftu finc pofteriori.nifi fitnecellaria caufa illius,

prajfcntis fibi, quia

qui

,

prout dillingtiitur contra phantafiam

cjMOii

ipfo agenre.

,

Atiftot.

non habct obieftum fibi dorroiendo eflet fapicns Scd fi

eft (apicns

hocconuenit

dc

fcd efie fapicntcm in-

:

obieftum fub rationc

prarfcns

j.

57. Intelleiltu in tjutintum intel-

potefi ejfe fapiens

,

cludit

minus habet habitudinem ad a(ftiunem,quam tale principium. Minor probatur , quia omnia

principia adiua naturaliter funt impedrDilia in

confirmatur,quia vt habetur

Anima tcx.18. &

nis

agendo

.

Diftinaio I II.

I.

Nihil priusafSHcuic magts

qoim

,

:

.

non

fit

:

fi

eft

talis ,

,

* num.

f

quiditaris Reij iturfti ergo An- cundl.

ma-

aliquo fingulari, quia impoisibile

intelligere aliquid

quod

dc ratione

poterit intclligcrcquiditatcm rci

tcrialis, nifi in

eft

fic

exiftcrcin indiuiduo

nifi intciligatur illud,

de ratione eius. Itcn^,

V.

QujBftio Item

Tertii.

ft

,

ie ratione qdiditat» materialis Ht , eadem ratione de natura^

exiflere in Hngulari

quia omnis quidicas ciTcntialem habitudinem habet ad fuum fuppofitum ; igitur Angelus non

poreritcognofcerecflcntiam uiam vniuerfalis

,

nifi

fub ratione

,

cognofcatur exiftcrc in aliquo

fingulari,qiiod falfiini

Vnde Minor

eft.

rationis

eorum falfa cft quamuis enim quiditas maurialis non (ic nifi in aiiquo iingulari, t;imcn exifterein ahquo fingulari non cft de rationc cius. ;

jtngelus foufleognofce-

refu»mef.

jj^

fennamfub

intellcaus, qui cft abftracaus, porcft intcl-

"^ non uuelligendo eain vt exi-

j-

•

in aliquo iingulari.

ftit

Dico

IZ. Duflex c»U'

\tQc\ii

fatonutrfio-

flo

nis mtelLt'

Huiadfha».

ttfmM»

'^

j

ii-

rathne vni- "gcte quiditaccm, uirfnU.

igitur

quod duplex

conuerfio intel-

eft

Nam vno modo

ad phanrafmata.

conucr-

intclledus aj phantafmaca eft conformis

operatio iftarum poccntiarum,fciltcet intciledlus

&

phanrafticae virtucis

modo conuerfio

Alio

Ptima

idcm obieftum.

circa

,

ifta eft pafliui

ad a(fciuum.

carum conformis quomodocunquc enim vniuerfale in-

igicur conucrfio eft

operatio

:

telligimus per intcllcdum

,

fingulare illius vniucrfalis. gitur, nifi

fimul phantafiamur

Vnde

dum eius fingulaie a

nihil intelli-

dunc fc intelligcre cura phantafiantur.Ec propter iftam conforroicatem in operando impedica vna Impedita fkantafia imped'tur inttUiSMt,

,

potentia in o[>eracione fua

,

impedicur

&

alia.

Propter ordinem enim iftarum pocentiarnm fa-

^a laefione

organo imaginatiuz

in

,

impeditur

intelledtus ab operatione incelligcndi , ficoc eft de fenfu communi, & fenfibus inferioribus. Et non folum cft ifta conuerfio intelledusad phan-

tafmata

:

led aliter

,

quia non

ciei inrclligibilis a (pccic in

ph^ntafia phancafiance

non

abftrahic (peciem

nifi

,

phantafmace,nifi phan-

adu fiio

tafia txiftencc in

abftradio /pe-

quia intelledus agens

:

a.

fic

phantafmaee

Idco inttlleftuscon-

phantafma,non ficut ad obie(3um,nec adaliquid repcxfcncatiuum fui obiedi fed

ucrtitur ad ficut

;

conuercitur ad illud ficuc paftiuum nd adliuum,

a

quo

perfedionem. Si enim intcU le^us de nouo,rtcipic fpccicm petab(Hac' ionem a phanrafmace , cunc c<jnucrticur ad phantafma, ficuc paffiuum ad adiuum. S\ vcto intelleftus habet (pccicm, cunc phantafina coagic ad incenfionem cius. Et cunc inrcUeflus conucrric fe in incelligendo ad phancifina, non ficut ad adtiuum fua: fpeciei de nouo, fcd ficut ad intendcns fuam lecipit fijam

quo

a

,

in-

tendicnr.

,Sed dicecuc forte

lemper conuertat

(e

,

fi

'4-

intelledus intelligendo

ad phantafmaca

,

& quando

Infiaati».

conuercic fe ad phantnfmata, fpecies intclligibilis

intendicur: igicur fcmper fpccies intelligibilis

in

omni

a6lu intelligcndi

,

opoccecqu6d inccn-

datur. Et perconfcquens aftusintelligcndi.qncKl

non

cum non

oportet,

(cmperpcrfcftius

iiicclli-

idcm obieftum. Refpondco, fi forma imperfe£lior adueniens Stluitur. §uis »Btt perfeftiori i vei in zquali gtadu , non augmenauget h»Hcat , vt roinus calidum maiori calido aducniens, tmnf tunc noii oportet vc fpecies intelligibilis fempcr intendacur pcr conuerfionem intellc(9as ad phantnrmaca , cunc enim gradus aducniens non inrendic, nifi fic intenfior in (e,quam gradus cui git

aduenit

:

ille

enim gradus aducnicns augmen-

(pcciem incellij^ibilem

, qui vinualitcr conhabicum perfediorcm & qui nacus eft per a(flum habicum pcrfcdliorcm generare & cunc

cac

cincc

:

:

poffibileeft

quod

intelle^aus decies intelligat,&

ad phancafmaca feconuercac, gibilis

Ad

iiobis phancafia-

Propccr quod aliqui non diftinguentes,crc-

lur.

dara conuerticur ad inagis calidum

erit exiftcre in fupporito,

Angelica

quiditatis

51

non

liccc fpccies incelli-

incendacur.

primaro rarionem principalcm,dicendum

(ecundiam Auguftinum 14. de Trinit.

cft

quod plures (pccies fimul du, vc paccc ibi de perito

caf>. 7.

jfdfrimttm

poirunccfle in intellc- nrgumeMuii» prirjcif»lt^.

liccrarum.

Ad probationem diccndum

,

quod

Augud. aliqua rc-

pugnanc in effe naturae , quae tamcn non repugnant inf//fcogno{cibiliratis. Vnde (ecundum Philolbphiim 7. MetapIiyfica:lcx.Z}.j^fci>/««trartornm nonfunt contrarid in intelltElH : 8c idc6

Ariftot.

Offtfit» I»

quamuis repugnec eidem corpori pluialitas fi- re non offt' gurarumin ejft nacur^jnon camcn rcpugnanc in- nuntur in nttmt. tellcdlui (ecundum ejjie coi;nofcibilc,&: ideo porcft

pluribusfpccicbusinformarij&pluribusob-

ieftis

pcr

illas

configurari.

Ad fecundum diccndum qu6d

fpecies intcl-

,

ligibilis

verc poteft dici habitus,

tioncm habitus ua in

intellc(flu

quod non tamen

fufhciat ;

fit

camenad

fi

AdfetlM'

ra- dum.

qua|itasmanfi-

Sfeciei

ipteh

lifibilis fO'-

eft fcientia

;

quia

non omnis hahitus in intelleftu eft fcientia,f»ecies enim reduccns intclleiflum a potcntia e(kntiali ad z€tam primum,nacaeftdi(poncre incellcdlum ad opcrationcm intclliccndi fed incelle»

teft

dicih»-

tus fed

non

fientiaUs,

:

€tio clicica nataeft

habitum

icientiae rclinquerci

& idco quamuis fpecics vere poffic dici habicus, non camcn eft

habicus (cicntialis.

fpecicm. 13

•

Hoc auccm poftumus experiri

in nobis ; nam copulante incclle«5lum aut fenfum cum obicdlo,

voluncatc encntialitcr ruiim

cum

fpecie

,

QV^STIO

quanc6 roagis phantafiarour fingulare alicuius vniuerfalis

non

fatigetur

tacem

,

,

dummodo

virtus phantaftica

tant6 clarius fpeculamur quidi-

£t quanto virtus phaneo quod organica , magis facigaiur in

illius vniuerfalis.

taftica,

VI.

ytritm in inteUeclu nojtrojit aliqua netitia

dffudlu getiita ?

phancafiando, canco incclledkus impcrfc6lius intelligir.

DoAor

Sic igicur duobus modis intclle(5lus conuertitur ad phantafmata

,

vno modo

cui conformitcr opcratur.

ficuc

i» Oxtn. hic

ad illud,

D E T V R , quod non. A(5bionis 1. noncft adtio, nccpaffionis paffio, Profartemtncc vt fubie(Sli,nec vt tetmini ex j, gatina «r/.

Aiio thodo ficut

I

&

paftjuum conuertitutad adliuum , hoc quando non habcc fpeciem , vel (v habct fpeciem, tunc conuercitur ad ipfum , ficuc ad illud , a

quo

intenfioncm fuac (pccici. Non (blum cnin-. frigidum , quod patitur a c.>Iido, conueriirur ad calidum fcd etiam minus caliScot. Oper, Tom. XI.

Phyjicorum tex, cap.

10. fcd notiti^

frimum. ArLftct.

recipic

:

»dfinem q.f&q.f.ail.^^

difl.io.q.^.f^d.ll q.t,.(irquodl.li.Cr IJ.

a(flualiseft a(flio

ipiiusnon

non

cft a(flio,vel paffio,

,

vcl paffio

:

igitiir

& pcr coxif^qucns

Troltttur

tm-

eftgcnita, Minor probacur roultipliciccr, norfrtm». E 1 Pri

:

Libri

s^ Prira6

fic

:

Diftindio 1 11.

I.

omnis a^as

intellcftio cft adkus-. fcd

feciindus eft adlio.vcl paffio;igitur,&c.

Sccundo

tfeistur /*

&

Nulhim cnsconfiftit

in fieri, niCi

:

Tcf ti6

Ttrtio.

fic

cft in fiert:crgo,Scc.

primo Ertiicorum

i

aftionis

:

afitio igitur

& «y.Metaphyf.

immanentem & immanens cft fpecics ,

,

ied intelledio cft adlio imrpanens.per

;

Philqfophum, vbi fupra:igitut,&c. Quarto fic: Auguftinus <juarto fuper Genef cap. 8. dicit quod aernon eftfaElus lucidut , /ed fit

lMcidus:qmz fecundum eum.fi

eftet fa(Stus lu-

cidus, rcmaneret lucidus abfente corporc luminofb illuminante. Sic argumcntot in propofito,

qu6d

intelle^us noneft fadus nofccns

nofcens

quia

:

no(cens abfente

quod

eft

fit

illo

agentc

,

quo

a

fit

& non infado efe,S<. pcr confequcns

»tL of'

f»fitMm,

Auguft.

:

C H O L

mults au-

tu

,

ejfe

de prima fpecie tjualita-

Philofophum ex ipfius

atqite ita intelUxiffe

probat doUrina,Secundum,dari fcilicet ad intelUSlionem mutationem. Tertium

,

non produci per

fe intelhiiionem , quia fecunditm Philofophtim iotum efi quod producitur ; poteft tamen iritelleliio ejfe

Ror in

terminus mMtationis.De his late agit

locis citatis

ad ad initium

Do-

ad talcm cntitatem. Tcrtid,fi ta-

tatio poflit efle

entitas poflit produci

?

& hoctertium fequi-

n% tut ex fccundo.

De primo patet pcr diuifionem , NuUa cnim operatio in

fubftantia.

fitas.

cius fubftaniia,quia adcft ftantia operantis

quia non eft creatura cft

& abcft majipnte fub&

vel faltem poteft fic adefte

;

abc(Ie:ncc eft quantitas continua, quia hacc cft nlfi in.corporalibus.

Non eft etiam

non

difcrcta,

non eft nifi in pluribus qux faciunt numerum ; ncc eft habitus.vcl pofitio,ncc^»<j«quia ha:c

fidali»prt-

Ariftor.

eft fola rclatio,

Item fione

&

fpecialiter arguitur

,

Nam

:

de aftione paf- Ntqtte nflit paffio funt alicuius ter- nteimf»Jltt

&

aftio

mini acccptibilis efe pcr cas

qued

calefaftio

,

do,nec vbi, quia hsec dicunt habitudincs ad corpora,vcl funt pafliones ^orporaliu.

Nec

fit

accipiac

qufa non

:

&

,

cft in-

quod

nihil

:

:

operationcm

,

Quamuis tamen habituum

rcfpcdlu

qui

pei:

accipit efih

arguere

opcrationcs caufac

cftc

eas accipiunt

fit

,

non

,

pcc

fcd praefupponitur at^ioni.

ex operationibus

ejfe

ad

illos,

idco aliqui voluc-

,

Illud eft adtio

:

videantur

&

,

eft rela-

crgo videtur

:

terminus

efle

Rcfpondeo , prim6 duco hoc ad oppofitum

4formale principium gene- T>ucit ohiirandi habitum , quia virtnalitcr habet per- Hiotum ad fcdionem eius , fccundum aliqucm gra- offofiitita. fic

opcratio

:

dum prim6 ex

,

cft

& poftca inccildit & habitus

codem gencratur

,

,

quia

intenditur ex

cap.io. Scd impoffibilc cft

,

adionem , vel pafficncm pium agendi , quia non

elfe

,

quod

cft propofi-

tum. Per hoc ad inftantiam illam, quod impoffibileeft intelligcrc aftionem, nifi terminus intelligatur

;

& qnod

fit

adio,&

cfTc

,

patctcx 10.

fcdbio operantis

;

licet fortc

includat relationem,

non tamcn fola rclatio poceft &io opcrantisjnec ctiam adio

efte

vltima perfe-

poteft efte vltima

quia non eft ipfius agentis, nifi ad cerminumjVnde agens non perficitur fua pdlione in fc , fcd refpcftu alterius. Nec etiam

«erfcf^io opcrantis

paiHQ

<;ft

,

yltima p^rf^^io naturx a(}folutc, quia

net

ma ttQiit». Solutte thieitciienif.

& intclligi fine hoc quod habitus generc-

tur, vcl

augmcntctur.

Pofito enira in opcrantc

habicu intenfiffimo ponitiir opcratio

& tamcn

,

non augmentatuf

Ofer/uienti

non gentrAt, ncqui 4itgtnt

habitus, ncc gcnetatur.Et hoc patct in beatis,vbi eft opcratio finc generationc ftmfer kaii-

habitus, aut augmentatione. Opcratio igitur ali-

& non femper habet habitum

quando

termmo

,

ad

qucm

ad terminum

tcrminetur, ficut qui fcquitur

,

fcquituf adtionem

,

:

ficut

& produdioncm

tus.

noH pro

aiflio

,

fed

vna fot»

ma abfoluta fequitur aliam,& non ficut tcrminus

,.vt

Metaphyf.tex.w, (ed nulla relatio,nec adio, ncc pafllo fola cft vltima pcr-

itliio

contradiAionem,conccdo. Scd iiuelleftio potcft

dio naturx nbfolutc operantis 9.

H*c

fafsioejlfor-

nihilagatur,includit

ficut

&

Ariftor.

formalc princi-

funt formac adiua:

(equitur oppofitum

igitur

ipiiim

tio.ncc aftio.quiafola opcratio cft vltima perfc-

Ethicorum,c.6.

ObitHi».

vel paffio,

,

operationis.

fecundo Ethicorum

quaftionis.

REfpondeo.Tria funt hic videnda.Prim6,quae cntitas fit intclle£lio.Secund6,fi aliqua mulis

dicttmentit.

&

non

quod eft rcipcftu tcrmini acceptibilis per ipfum , fed per operationcs habitus accipit*?,^ tanquam terminus illarum , quia gcneratur

V M.

I

Tria hic refoluit Do&or.Primum,intelU^ionem,

ffeqne jtMit-

refpicitobiedum,hocnon erit nifiratione a^us, quo medidntc tanquam cfFcdu priori caufato abobicfto ip(b,referrur ad idem obieftum,quod cft caufa.Imo nec habitus rcfpicit obiedum nifi mcdiantc aftujigitur opcratio crit aliquid abfolutum prarccr rclationem , pcr confcqucns

runt

ibi.

Atiftot.

fcientia dicatur adaliquid, non minus operatio ad fciendum dicetur ad aliud, quia immcdiatius

ius vidcntur terminari

& cognito paritur notitia &

rtl»-

(cientia:.

confcquens non eft genita. i Contra. Auguftinus 9. Trinit. cap.i z. ^ liquido tenendum efi ^uod omnu res , tjuam nouimus,congenerat fuinetitiam in nobis, a cognofcen-

»peratio»ef<]ue alias

tji fnbjlatia,

&

,

calorem per eam fed opcrationes funt vltimi tcrmini , quibus nihil accipitur ab aliquo obiedum enim refpeftu cu-

S

IttttUeciia

obicdum cnim Vnde fi

Metaph.tex.cap. lO.

j.

mcnfura operationis

eft

Itcm fic:Forma non fit ex y,Afetaph.tex.c,ii. 17. quia tunc fierct ex partc fui prscxiftcnte: fed notitia eft formaiigitur notitia non fit,& per

^oritatcs pco hoc habcntur

dtfiutiendif.

paiec ex

tclliglbile

&

Keque tie,

ad aliqnid:& dicitur relatiu^ ad obic<5lum,vt

eft

eft a£lio,vel pafllo.

teenim

Tri* »Jfum!t

fed incclle6kio,& vniucrfalitet operatio,

;

3-

de Trinit. cap.primo. Augull.

7.

Omne quod relattui dicitur,eft aliejuid excepta re-

nofi:ens,

&

dnm.

M.Mtu

(ed

impoflibile,ergonotitia,fiueintellcdio

«ft in fieri,

Arg-ficun-

,

fiStas cflet nofcens, remanetct

fi

igitur nuUum iftorum

;

Icem,hic fpecialiter arguitur de rclationc,qula

(ecundum Auguftinum latione

tex^T^. diftinguitur a(ftio in

tranfeuntcm

Augufl.

:

fcmpcr

tellc6lio

Aiiftoc.

fic

velpafllo^quiaomncaliud ab aftionc, pafltone potcft habcre ejfe manfiuum lcd inidtio,

fit

ad recipiendum aliud

cft

eft operatio.

.

Sed contra hoc obijcitur per Philofbphum 10. Ethic.cap.f.

vbi vnlt

dum dclcdationem

cflc

quod non boriam

,

cft

negan-

quia

non

, quia opcrationcs virtutum boiia? nec tamcn funt qualitates vnde ait ibidem ficcap.}. JSlec fi non qualitatum efl delefljtio,

eft

qualicas

funt

:

propter

:

hitc

nec konorHm,r.ec etiam virtutis opera-

tiones qualitatfsfunt, ntc fdicifas,

Refpon

Injlanti»

Atinoc.

,

V

QujEftio ^emmean*

Re(poncleo vno

promotione operatiua.qua clicit aduni virtutis non autem pro aftu virtucis, qui elicitur , &terminat opcibi accipitur (ferttit

tatorem.quod

tor.

modo (ccundutn Coramen:

frim».

dc gencre Adiibnis.VnCommentator ihidennOper^tKfnts qua-

rationem, quac Cornmtnt»- de dicit

mn ftint

Ittares

tbi.

eft acflio

ratiuit

motio auccm non

:

fuin

qiiod

,

qua

elicit

qui tamen aitus qualitas

,

qua

,

elicit aiflum virtutis

,

eft

bona

cft

igicur nihii

:

,

virtuo-

& illa aftio,

:

bonam

prohibet opeMtioncm eflc

accipitur

ibi

aclum

licct

non ht

qualicas.

6. Re[p«nfi» ft-

tunda. ffjuart dtlectiitio

non

ftt

mttit.

Aliter poteft dici , quiW Philofophus non intenditibi ncgaredeleiiationem eiTe qualitatcm,

quia probat poftea quod delcibtio non eft motio , quia proprium cft mociuni vclocitas,& tarditas

delcdationi autem neutrum conuenit fe-

:

cundum

(c

tranfponerc enira conuenit

,

ali-

quid in delc^JJationern velociter , vel tarde delcdari autem non cft vclociter ncctarde,nequc :

fecundum ipfam eft velocitcr , aut tarigitur delt^tio eft motio, («ueipfi paillo de genere Paflionis , fed tft tetminus motionis, qux eft qiTidam qualitas. Non igioperari

Non

de.

wr

Philofophus

aflcrit

gat confequentiam

anteccdens

fcd ne-

:

quia non fequitur

,

,

dc-

(i

non eft qualitas , quod non iit bona. Vherius autem quando hic PhiU)ibphus probat de operatioiie viriutis , quam dicit non cire qua]icatem,dico quod intendir negare opc-

ledtatio

Quenude Fhilofo^hus ntg*'

frn-

Ot

tionirit

vir-

t/iliftjfiijun.

IstMtm. pKAttnditie-

ms frotrit <«liitnis.

racionem viitutis eflc qualitatem nbfohiic icd in comparatione ad dclcdationera , quia operatio non eft magis quaUtas ,quam deiecUcio. Nam dux funt condiriones adhonis de genere. i

quia operatio virrucis rainus

,

eft

mo-

qualitar

:

qnod non fit bona. Commentator etiam fupra (ccundum

Coaimcnta'

cft

:

pajfiones

,

am

cperationes

,

fub qutilitate vtique

quod operationes fint qualicanon de fecunda fpecie , quia non funt na-

Reftat igitur

nis tjl tjuAli-

tes

,

vt paflio

,

nec de tenia non conucniunt vel paflSbiiis qua-

quarta fpccie

,

vt patet

turahs potentia Ipecie nifi

,

corporahbus

litas.

Nec de

igitur

quod

lis

,

: fi

vel impotentia

quia quaUtates ille

non

,

:

:

Oporte£

&

de prima fpecie Quahcatis , omnis perfedio natura: fpiritua-

fint

vniuerfaliter

eft

fub(jlantja eius

,

fiue

fit

infieri,

permanens, eft in priraa fpccie Qualicatis. Quantiam ad (ccundum articulum,dicoqu6d potcft e(Ic mutatio ad formam illam , qua: eft operatio, quia ex PhiIo(bpho 6.Phyficorumtext. 31. quod (c habet aliter nunc, quam priusjmufiue

Kffitittie ft'^

cundi

ttrti-

Cfili.

Atiaor.

fit

ad tertium Articulum

per

fe talis cntitas

,

an

fcilicct

quac poflit cfle

,

pcr fe terminus produdionis. Refpondeo

Philbfophus

Mctaphyf

7.

qu6d comment. zi.

text.

quod totum compogeneratur, non folum in gc-

17. ex intcntione probat

&

tatuc per fc ad illud alicer

quam

prius

:

,

ad quod

fe

habet nunc

fcd intciledus per

Scot. Oper.

Tom.

X

I.

adum in-

9Rffetulit ttrtij artieuli.

Ariftot.

Totum gtnencratur ntif

fitum producitur ferma. nere SublUntia:,(cd etiam in aliis generit>us , ratio fua communis cft ad omne , quod generatur cuiu(cunque generis fucrit , quia quod gc-

&

neratur

fit

ma non

ex aliquo

fui

habec aliquid

quo poflit

ficri

;

quod pracexiilit forquod praeexiftat , ex

,

:

fui

,

quia illud

eft

maccria:ide6 nul-

&

focma , nec fubftantialis, ncc accidentalis, per coniequcnsncc operatio poreft cfTe primus terminus produdionis aut gentrationis. Sed propter didum Philofophi dicentis to- Rtftrt alio» tum compoficum per (e generari , tam in gc- rum «fittio-

la

,

neracione fubftanciarum

quam

,

qu6d formac

dixerunc quidam

accidentium,

nem.

gencrum i fukfticiahabencproprias potecias in (uisgcneribus,&

fic

copofitum

cx potentia

in

alioru

genere accidetis pcr

fe fic

quod autcm non cft

generis pra:exiftete;&

fui tilius

gencraturibi cnspci- accidens,fic in generacione fubltantiaii.

Sed hoc non eft verum, nec (ccundiim inccnRtifctt frlml, tionem Philofopiii , dicir cnim Philofophus 7. Formt nulla Metaph.tex. cap. 1 x. qu6d accidcntia non ha- habtnt m*benc materiam ex qua fianc , (ed foiiam in qua riam tx qut^ Arillot.

func.

Item, Philoibphus j.Afetaph,

c.

1.

1

explicans

Item,rxii. Metaph.cap.^, cxemplificans de tribus principiis

,

potcntiali

(irilicct

,

priuationca

formaii , gcncris accidcncis, ponit acrem

& lucem.

trinfeca

di-

Aifr

aucem non

genere accidentis,

cft

,

quo

fui,

omnequod

fe

,

de.

Aitftor.

Ttrtii.

Ariaot.

tcne-

putentia

phus ponit illam pro ptincipiopotenciali. de gencre accidencis pcr

Reijcit ftcun.

m-

& tamen Philo(b-

igicur generatio accidentalis hpbcc

Non

poicnrialc

ex quo geneiccur.

geneiacur, gcneraturcxaJi- ^art».

quod pr.Texiftit

,

tale auten) potcncialc

degenere accidentis non praeexi^lit gcncrarioni accidcntah' , nifi ponas illud potenciale manerc idem fubduabus forniis contiariis,quod cft inconucniens.

trun(.

Ofertuittm-

eft-

&

Icem, Ethic.

mu-

nd

ratientf.

&

Quantum

&

Datitr tutit

mutatur ad a£lum intelligendi , voadun} volendi , per coniequens mutacio per fc ad huiufmodi operationes.

luncas ad

,

coramcnt. 4. Operationes fub qualitati continen" tur , vnde ait fic Nec entm paffiones , nec operationet quMititatis funt qualitatesy^uidam emm

8.

igitur intelle-

:

bram,

quahtas

frimA

quando non

detut elfequah^cas permanens,quam deledacio.

,

permanens , quim dcledario , & tamcn eft bona Ergo non fequitur ii deledatio non fic

ttu

operationibus

iftis

,

dc compofito quod gencracur gencratioiic accidcntaiijdicit lignum album generatury dr «onM-r hum tantum.

do

fittui.

prius

pet (e

vna quod ciro traniic , alia quod vtramquc conditionem : habct opcratio , fcd ddeAatio non nifi vnam, quia non reipicic obiedlum (icut operacio. £t ideooperatio magisconucnii cum adiionc quam cumdeieftationc,& iccundum hoc minusviAifUonis

cendat in obieftum

Eft igitur probacio Philolophi vera ifio

tor.

nunc quam

6tus

operaiio

cil qualicas.

Sic igitur potcft dici operatio pio aftione

fe alirer

fuerunt fub

fiquidern operatio mottoefl ope-

,

55

& voluntas pcr aAum volendi

teiligcndi,

habec

I.

eft

Sequitur crgoqu6d folura compofitum,quod ens per accidens,gcnerccur geueracjpne acci-

dcncali

,

& pcr confequens

inrelledus nofircns, fefitum ftr

vel Socratts no((;ensgcneratur,& producicut

produdionc

10. Soium coo}-

ifta

qu6d primns teiminus illius produdionis eft hoc compofitum vel (iibiedura no(cens. Si tamen loquamur de foraccidencali,ica

,

atcidtns gtntratur »tci-

denialigtnt' raliont-),

mali terminoprodudionisjfic noticia,fiue incel- Ferm* fro^ ducitur , vt le«ftio,producicur: ficut forma fubftanciahs.quz que. eft terminus formalis gcnetationis,aliquomodo

Vnde ficut quod cftprim6 generans compoficum cxiftens per (e,& prim6 forma aucem generancis nonexiftit per fc,& primo,ncc per fe primo gencrar, fcd eft formalc p.rincipium genirandi fic compofitum primo [^eneratur, &: non forma , (ed eft formalis terminusgcncrationis,& non terminus primus. E j Scd generatur. eft

;

:

:

II.

DilHndio III.

Libril.

54

Scd contf»f>r«djAa argiut«r:Quoniapi cum non cft , non fcft-per fe tcrminus produdlionis , fcd ens totura compofitum cx fubiedoSf accidcntc , vt

abfolutacum aAione dc genere Aftionis,vt lux, quac tantum habct
intelle^lus nofccns,rK)ncft per fe ens,fed ens per

^tiCn

produiftio tcrminettir ad cns,<^uod pet fc '

accidcns

ncc totum tale pcr (e producicompofitum pcr fc dc gpnctc acci-

igitur

;

turrerit igituj:

dcntis.

Itcm ftcundo fic: mutatioaccidcncaliseft pcr aliquo geneic.non in generc fubieiSi,quod

plfitHiofi-

ftmii.

fe in

gcncrc termiui form.n-

eft fubftancia;igitui eft in

fonnac accidentalis

Jis.fcilieec

fc tcrminiis

mataiionis

;

igitiir illa eft

•,

pct

& produftionis,

igitur

Nam qupd eft per fe tcrminus rniicationis,eft pcr fc terminus

jid primnip.

vnum-

iftorum dicendum eft,qu6d

quodque quod

eft

fecundum

<juid aliquid

fecunduin quid

plicitcr cft illud

,

fim-

homo

ficut

,

§luKmodo mortuus fimplicitcr cft homo fccundum cjuid. ^uod [ecun- In gencrationibus vcro accidcntium cft gcncraaum qnideH fate,

duitur

fccundum

tio

pmplicittf

neracur

taUr

cundum

AiiAor.

tali

ejttid,

& per confequens, quod gc-

generacione , fitpplicicer cft cns fcnon fimphcicer vt patet ex 5. ,

quid

&

Phyficarur» tex. 7. idco gcneratio forma: acci-

dentahs fimphcitereftgcneratio(ecundum ^«i«/, ii ex hoc fequitur quod prjmum gcnerabilc

non eft cns fimphcicer, In ftrma ad hiuufmodi-gencratione, fb:(aionem. Pcr hoc patct ad formam iilius argumcnti

qu6d cotum tale; quod

ens per accidens, non

vno gcnere, vc in gcnerc formac acconccdo quod per fe teripinus ijhus mutationis fit forma. Sed ex hoc non fequitur quod fit per fc tcrmiiuis produdionis, quia muratio eft per fe adus mutabihs , &: ideo pcr

fe In

eft

cidcntalis

&

;

mucatio per

fe

tecminatur ad illud

quod mutabile mutatur

,

& hxc

fecundijm

,

eft

forma, fed

quia terminus produdionis accipic effe , idc6 produdio non tcrminatur pcr fe,nifi ad ens per fe

tale& vnutn. Propter quod non fcquitur,

per

q.J.n.y.

terminus mutationis

fe

igitur

;

eft

per fc

eft

terminus produdionis. Hoc apparcbit magis diftind. y. * vbi ponetur diftcrcniiainter muta-

tionem

&

produdionem

,

&

quomodo

in di-

produdio, hcct non mutatip. Ex prsditiis fcquiturcorollarium dc hisqus dicuntur de adibus elTcntiahbus & notipnaht)i«,qu6d fciliccc eircntiales non funt adus produdiui , ncc principia formaha produccndi , vt idco per huiufmodi a^lus intelligere & velle , uinisper

C«r«llarium.

fe eft

&

non producuncur

pccfonaE

fe

diuinis

ficut eltcere in

habent in diuinis

ifftelligere

iii

,

fcd per

funt dtcere 8c jpirare y<]ax

adus notionales, qui

nobis

:

vndc

& velle tantiam funt adlus operatiui.

Ad primam rationem dicendum, quod ininor jid argU'

cft falfa.vt

praeoftenfum

tftenti pri»'

tamen probationum

eifale.

funt ptoprietates

Tret cendi' tiones aciionis de leneri

AUionis.

;

differt ta-

quia hix non habet tcrminum vc obie6lum,circa

quod eft,nec terminum, ad qucm cft, ficut adio ^c gencre AdKonis. In fecunda autem & prima conditionc conucnit opcratio cum &6uonc i de gci)crc Aftionis.quia lam intelligete,(]akm velle nabent fj^ in^m, & funt circa aHquod obicftum , vt quafi circa tcrminura (ed difFcrt ab adionc degcnere Adionis in tertia conditiotie, quiaoperatio non habet terminum ad quem eft, ad quem tcrminatur , vt via ad terminum, qucmadmodiun atSlio dc genere Adionis,termi-^ natur lamen improprie ad terminum adlus ipfius ; Habitus enim, qui fcquitur opcrationcra,

,

,

eft.

Propter folutiones

fciendum

eft

quod

trcs

fiue conditiones a6);ionis

de

gcnere Adkionis. Vna cft , quod ipfa eft in fieri ^mper. Aha condicio eft,qu6d ipfa fcmper h,abet ahquid pro terminp , circa quod eft, vc fubicdlum, vcl obieftum. Tertia condifio cft.quod habct tcrminum, ad quem ipfa eft, quia fcrma,

aax

accipic ejfe

|ur. In

pcream

,

fiualiteropt,^

ratio pejftt dici a£Ho,

:

non

fequituf vt terrainus ad

opcratio

,

quia opcratio

qucm

prius tcrminata.vt prxoftcnfum

habitus operationem

,

tetminetut

forma abfoluta

eft

ficut

eft,

in /e

fcd fcquitur

forma fequitur for-

mara.vtcalor fequitur lucem calefadliuam. Dicendura eftigiturad probationem primam ilhus minoris,qu6d

n6 omnis adus fccundus

adio de genereAdionis,nec

etia

cft

pafHo de genc-

eft

ad

quam terraina-

prima conditionc conuenii forma ahqua

Ad

primam

miporii prO'

bationem.

rc Paflionis.cuiufinodi funt a6lus,qui funt pcrfc-

dioncsagentis,vtopcrationes,<>7/f//tgfr^,&t/f//f,

nifi

fUtn.

SiotMi.

faiiw

in tcrtia conditionc,

producicur ptodudtione pet fc fimphcicer. Ad fccundum dicciidum , qu6d illa mutatio

Optrati» f»'

'vero produ'

&

ab ea in fccunda

Auguftinus citatus Auguft.

eft

tione per fe producitur tale compofitum (ecundiirh c\mdS\c\.\X compofitum.quod eft ens vnum,

&

tefi ejft tev miniu mufationis non

dicit

& non

eo cnim ipfb quod funt vhimata» pcrfcdliones agentis, funt a
cft

idc6 pcr fc prodiicitur,quianon eft pet fe ens, cius non eft produclio per fe ; tamen ifta gencra-

Ad fieu»-

& fic

,

aierfit Ittcidtu,

&

produdipnis.

Ad primum

n.

poiis luminofi

quod

Intelleliio (J>

"volitiefunt

terminiaBio^

;

qu6d

A<1 ah"ud cijm dicitur

nihil cft in fieri,

ntfm.

Ad

feeundX

adio, vel paflio, dicendum qu6d hoc falfum prohationem

enim hoc

eft:non

facit

aHquid

efTc

adionem,

eiufdem.

&

quod^cft efTc infieri , vt patet dc luce , fort^ oranis crcarura rcfpedu primi agentis eft in jf^ri, fcd de hoc ahas in principio fecundi *. % Quando dicitur quod quodUbet ahud ens ab aftionc eft pcrmancns , vel fi opcratio non fit

d.i.q.t.

; ncc pafHo , fahcra non videtur fubverfuT gercquin rcducatur ad aftionem,vel pafHonera, quia non cft pcrmanens,ficut aliacniia ab a6tione Sc pafKone diccndum qu6d non omne aliud Non imne ens ab aftionc paffione habct efft manfiuum, aliud ab ancccft quirendacaufa aliqiu , quare haec entia iiione^paf. funt manfiua,& iila fucccffiua.quia hoc conuenit, Jione habet cis fccundum fuas naturas,& e(rentias:qu6d cnim effepermanens. linea fit perm.incns , & tempus fit fuccediuum, huius non eft aliacaufa,nifi quia hnea eft Jinea, tciTipus eft tempus ficut enim ejfe immediate

adkio

;

&

&

:

confcquitur eflentiam

,

ita

modus

cflendi talis,

immcdiate fequitur talcm, veltalcm cf^ fentiam. Vndc non oportet,qu6d oranis qualivel tahs

tas

maiifiua.

fit

Ad

tertiani

aftio dicitur

Dicendum

de

eft

probationem quando dicitur; Adtertum atflionc

quod

manentc

& tranfcunte:

ha;c diuifioeft

vno modo

aequiuoci in aequiuocata , fiue vocis in fignificationes

Nam

C\

:

&

modo

fuperioris in infcriora.

intelligatur pcr

a£lioncm immanenrem

alio

operatio,fic eflqualitas,

operantis

& vltimaperfcdio,fiuc

aftio ver6 tranfiens dicitur

de generc A6l:ionis,iunceftdiuifio£equiuoci:fi aule intelhgatur pcr adionem immanentera adlio,

diuifio

qua: terrairiatur ad aliqucra tcrmiriura

nentem <^

finis

:

,

fic

aftio

iramanens eft adiodc genere Adionis, quacteiminatur ad opcrationem, ficut elicere, dicere ,

&

fpirare,

& fic eft diuifio fupeiforis in inferiora. Ad

§lualis t[i

ttis

aHit'

in immOF.

tranfiutt'

tem.

V AdquoHim.

Qujeftio

Ad probatlonem quattam , dicendum quid Auguftinus non ncgat acrem fadum lucidum quod non

proptct hoc,

quo agcnte

:

fa6lus lucidus

fit

ab

ali-

fcd quia lux habet ejfein continua

influentia fuz caufae

&

,

continua depen-

in

Ad fecundum

dumfrinci-

pracdicla

falt.

ducitur pci

,

quod fc

principale forraa

minus produdionis dudlum.

,

patet refponfio per

non gcneratur , nec pro-

primo,

&i

,

,

non

ficut

primum pro-

VII.

I

ifta,&

i'n

(utlt diftinf^ac ratio-

litio difFerunt.

Etex

patet

prajdi<5b"s fiipra

qu6d

facundum,

,

duo quaiuiim ad notitiam produccnamorem. Similiter innobis eft mertSj

principia

&

dam,

&

intelIe<5lio,& volitio, qua:

habent aliquam pro-

&

&

portioncm cum notitia amore in diuinis , ifta nia in nobis qu.tmdam vnitatem habent (altcm fiibiciti & accidcntis:& in diuinis maiorem habent vnitatem. Et nos hic habemus trinitacrunt

Mens dicit

dirtinftione eircntiali, igitur ibi, etiam vtramque

tria diftiufta

mum dicitaiflum

imago

in diuinis eft

& quod illud eft a ie, & hoc habet procelKis in infinitum

altquid plene

mcns

fcilicct

,

amot,veI memoria, inrelligentia,

nofirA fit

& vo-

nesprincipiandi,ergo innobis intelledio

tcmcum

QV ^ S T O ytrum in mente

formalis ter-

niti (icut

55

per quat pofTumus

ne dctur

dentia.

Ad ftcim-

VII.

,

notitia

& amor.

,

&

fatcundita-

Pri-

prip.nim pcrfcdtum, rcfpc6lu

vtriufquc adus fecundi.rcilicct fcccunditatem ad

Trinitatis ?

gignendum,& ad fpirandum,& hocmodomens Alenf.i.^ q.6ijnemb.%. D.Thoni.i.^.^.97.«rf.y.<^*.

D.Boaau.^K,!.^.^. t.«r/.t. Durand 1,^^.1. B.!choB.^.}.

Doftorin frelogo d,l6.f^

tAet»iliyfui.,^ in

Oxon

hic q.9.(y in t.

habct pcrfeftc laiionem parentis.

Prima

tria m.ngis

alia magi.s vnitatem.

collAt.}^.

decbrant Trinitatem , fed Non enim ita repnlcntant

Trinitartm, qiiia intelligentia de

VoD

non,quia imago diftindte reprsfentar, quia mens naturaliter cft co-

&

ArgumtntS prinmmfro

gnofcibilis

,

fcquitur

negAtiu».

quod ducerct

di-

Itindenaturaliter in cognitionem Trinitatis. Setundum.

Item,nulla creatura

eft

excedens ideam (uam

in reprxfentando:ergo,&c. Tntiunt.

Item , nihil in mcnteplus repraefcntat vnam perfonam , quam aliam igitur nec reprae(entat tota mens totam Trinitatem. Oppofitum. Auguftinus i4.de Trinit. cap.8. Argumentu ^H^renda ejl imago Trinitdtif , vbi nihtl mehtu fr» tppefito. habemtu, hoc cft in intellc^u. Auguft. ;

S fmaginem

C H O L

V

I

mente

,

in mtmoria,intelltgentia,

lHntate:vtrUm<]ue exphcat ad

noti'

& vo~

mentem Augujiini:

fer mcntcni intelligit vtramqve foecunditatem. ZJide eum in Oxon. hic q. 9. vhifuse hanc rem traitat.

Z. Jliems.

*Supra in hac
qux cuius

Augud.

afVu.

qn6d hit oportet imagincm defi- Ad fttm, proptcr imperfiffkionem lccundar partis, d»m. producit xquuioce rcrtiam in alia natura.

Ad cere

qux

aliud

,

opcribus fuis.valent crcdenti Trinitatcm, ad in-

ucftignndum

autcm uon coni.Iudunr cam ftinus

i

j.Trinit. cap. 14.

c(Te, vti dicit

Augu-

.^» videntfuam men-

Augaft.

tem,& in ea Tnnttatem tjlam, ruc tarnen credunt eam effe tmaginem Dei fpeculum cjuidemvident, fed non vident ^er fpeculum , cum nec ipfum quod

fit

fit

ratio

fimt videnda:Primum imaginis:Secundum, refpeftu

fnTtinitate:Tertium, refpedlu cuius

cft

imago Trinitatis.Quantum ad primum, ratio imaginis , patet fuperius*. Imago

ejfe fpeculum. fiicundum de idca, dico qr6d nulla e(TenAdftcundM, tia creata ex hoc foIo,qu6d eft cffcntiajeft reprae-

vident.fciant

Ad

(entatiua Trinitatis

qiixdam produfla

repracfentat diftin(Slc, vt imitans

;

ita

vult

Auguftinus libro 0(5ioginta trium qq.quacft.74. £x duobii* oui) vnum non fjt imago alteritu,quantumcumtjue (itjimile, quia non

eji

natum

imitari

ta:

;

(cd ellcnti.i habens in (e

in ordine

quodam

Circa {ccundum.cijm conceptusTrinitatis fit conccptus numcralis in intelledlu noftro , ^onceptus cuiufcumquc pcrfonat fitvnu$,&par-

&

repracfcn-

Trinitatem ficut imago.

Ad vltimum rcfpondetur qu6d mcmoria formalitcr producit verbum.non autem intcUigentia, ita

quod

Filius formaliter cft notitia gcnita,

& Spiritus fmcSlus amor (piratus.

ipfum.

produdionibus rcfpondent tellc^u,& voluntatc diftio

in

Et

hi'<;

,

per

modum

quant^m ad

conceptum,quem

intetie^lus

noftcr poteft dc ea habere. Reprac(entabit igitut

Trinitatem perfonarum

,

vniratem eftcntix

,

&

ordincm originis,& totura hoc (ecundum quam^

dam initationem ad

ipfam Trinitatem. Et quantum ad tertium,nosexperimur in no-

quod aliquando intelligirmis& volumus,aliquando nonj igitur habcmus in nobis principia.

Mtmoriafer. maliter,

DISTIN

(jy

inttlli-

mente,fiue in in- gemti»

& fpiratio.

imaginis reprarfcntet Trinitatem illum

Ad ttrtium.

duabuii uen

rcfpcdu Trinitatis, oportet quod illa creaqu2 ducet nos in cognitioncm Trinitatis,

tura

bis

d.j.q.j.

quomodo poflit ede , non crcdcnti

qux fit

tialis

pro-

Scd ex his non videtur prim6 quod non fir po4. Obieciionet ncnda in diuinis quatcrnitas. diu. Sccundo non faluatur hic in imagine creata ordo originis. Ad primam dico quod non , quia prima dao accipiuntur refpedu tertij , vt vnum foecun- Ad fftmatff. dum , & oportetquod accipiantur potentis fub

in nobis

totum

eft

,

Clrca quajftionem tria

Veeipo qutr

non

Ad primnm principale rcfpondetur , quod imago diftinftc reprxfcntat, ficut di(5^um eft fii- Ad frimum perius, * & mcns non fimplicitcr , (ed fimul cura frincifale.

M.

Trinitatii conjijtere in

tia,& arnore : vel

le

duiSliua, vt talis.

fro-

ducit vtrbMi

:,

Ubril. DiftinaioIV.

56

refpondet adaequate aliquod ens, quod vel quis^ entitate formali:

L

ma non

S"*''*'

habet aliquid

i

Doitor

poteft clfc alius Dcus igitut non gcnuic alium Deum,quia nongcnuit, quod non poteft elfc hoc quantum ad rcm. Quantum vcro ad Logicam dico quod ha:c

non

AiSetanv.A

tria

«» Oa'»». ^jV.Yafciucz \.fJ.i\^.c.y.

tatc

Irca

diftinaionem quartam quaero duas qasftiones:Prima c^,vtrum Detu Secunda , vtrum w-«.*f ,^i ^<»«« FtUui,& Spirih«iC fit veti.Deiu ejl Tater ? .''

&

tM fnniiM* ? Ad primam

:

cft alius a

A tk alius

:

AiSenmv.Sofrates

Dco

in diuinitatc efi

,

:

A cft alius dcificut & hafctria

aliusab homine.Socrates

I-<>gic»libu:.

efi

Dcus gcnnic

igitur refpcftus ibi ncgatut, fed noii negatur nifi

ide6 negetur refpcdlu cuiufcunque tcrmini , diftritcrminus alictatis confimditur confuse butiue : idco fcquirui : Sotrates ejlaUus ab ho-

Augaft.

generct.cx Augoftino igitur

ittuiiHrit.

lirtium.

trgHJtur

,

quod

fnmo

fic

:

dc Trinitate cap.i.

Dcus gcnuit alium Deum. :

aliumnon Deum, aut alium Deum;non primum,quia tuncgenituma Deo ellct non Deus:

aut

^eitur gcnuit

^nrtum,

aliumDcum.

Icem quarto fic:Dcus gcnuit alium habcntem, , quia aliam pcrfonam fubfificniem ih diuinitatci igitut genuit alium Deuni. Probatio confcquentia.Damafcenus lib.i.otthod.capiDetu efi habens dittinitatem ,ficut Xulo quinco ;

homo

efi

habens humamtatem

:

igitut

fi

genuit

t)euter.

•^»-

&

eft alins ab ifto hominc , ab ifto,& BiferentiM dc omnibus aliis.& fic criam feqnitnr ; eft harumtrium aUus a Deo , igitut eft alius a qualibet perfon^ frofofmoHU.

A

fic

diuina.

In fccundacum dicitur

:

ncgatur formalis ratio differcntiae vniucrfaliter, quod in nullo indiuiduo conueniunt aliqua per illam formam.per

de

quam hoc

C HO

L

I

V M.

tum

nuit

:

ficioptimi traElat , oflendens

Dpus gc-

regulM Lo-

tjjuomo-io tres tflx

ab homiin bumanitate.

inclufam Vnde non fcquitur Socrak BruneUo humanitate-.rgitur differt ab

ibi

tes differt

:

iUo hac humanitatffCcilicct Platonis. Antccedem

&

confcquens falfum quia in cft , confcquentc fignificatur qu6d humanitas Platonis fit formalis ratio differentix , qua Socta-

enim verum

tate ahui elfe

,

:

S,BonaH.in i.d.xi.art.i.^.i,

ha^c

yidmoneo hanc eandem ^utftionem paucuUs ex ReHuiut itaque non iUius

A ngUci h*c qutfiio cenfenda

pUus confirmat Codex

eft

in

humanir

fumn dercrminabile

non

cft

Et ideo

exiicmis.

yeir.Socrates in humanitate

eft

altus

quia determinabile alictatis non ell Brunello : nec diuiduur in Socrati

:

&

Socrates in animaUtate eft a Brunello : quia animal comraune eft eis, diftinguitur in ejs. Vnde in hac tertia propo-

eis,fed haec cft vera

:

alita

mutatis verbis haberi injcrifto Oxonien. ibique

operis

Socrates

commune vtriqucdifFcrentiae cxcremorum,

commune

& aliud videripotefi

:

alictas notat ibi

& diftingui *£,diuidi in ipfis

pceft alius humanitate ,eft alius

portatis Parifienfibus.

ncc conucniunt in

,

humanitace.tamen iftaformalis ratiodiffercntie non ftat vniuctfaliter.quantumadillam affirraa-

k Brunfilo

moneri in margine iUuc tranflatam

qua-

ad ncgationem ibi inclufam.Vndc fequitur: igitut in eft humnnitate aUus a BruneUe :

propofitiones differunt.-SocTHes cft alins

De hU autemarticulis alius

Vn-

illo.

tcs a Bruncllo diffcrr.

auum Deam,eiuianecaUum k Deo,nec ahum

deitate, vel in deitate.quodfecundkm

ab

Socrates

In tertia cum.ciicuur

Ueqat DoHor propofitionem hanc

differt

ratio formalis alicratis ftat vniucrfalirct

tionem

S

aUus hu-

, ficut in prima horno fignificatur icrminus diffcrcntix. In hac autem fecnnda

tuntur,^

Contra. Non eft alius Deus j igitur non gcpuit alium Dcum.Antrccdcns probatut, Dcut.7. ududi IfraelfDomiriHS Deustuus vnus efi.Ex hoc probatura cft fupra diftindtione fecunda.*

eft

tio diffeienti£B

nullo indiuiduo funt idcm

ideiT) fignificant.

Socrates

»»rfn/r^f<:humanitas fignificatutclfe formalis ra-

alium habentcm diuinitatcm , ita genuit alium Dcum,quiamultiplicata definitione , feu defctidefinitum , quiaconucrptionc,multiplicatur

&

Tre ntfiuiH»

&

efic

diuinitatem

pamafc.

& &

rA/(;lf ,igitur

Gcnerans diftinguitur a gcnito:fed Dcus gcner« Deiun:igitur Dcus diftinguitut ^ Dco, igitur gcnerac almm Deum. Item tettio fic:ha:c eft vcra: Demgenerat aliU: Itera fecundo fic

j,

Confirmatur <* reguUs

aUus humanitfite,Secrates efiaUus in humsnitaie. In primapun) dico; SocratfseftaUuf ab homine, tcrminus refpcdu jllius alietatis negatur vniucrnUitcr , quia illud includit non identitatem:

ftm. argw». Dcum:aut igitui k Deum,aut alJum Deum.Nou trimum. fc Deura.quia nihilcft.quod reipfimi gignac.vel

tr» Hrt**f-

futjfe

efi.

&

Ctipne alietas cpnnotat aliquam conuenicntiara tamen necxtrcmorum in fuo deierminabili,

&

gat aliquam

G^Hod am-

MS. V^aticanus ,in tjuo non

non

identitaiem

Adpropofitumr ficat h,-ec

locutio

?

Quam

corum

in

codem.

iftarumtriumfigni-

FtUiuefi 4Uue Deue

?

dico

qu£

quod nec primam:quia i>od (cquitur>5ocr4«j^l?

hucufque Scoto attribuebantur,diminute &obfcure habetur hic qnafiio^per quod arnpUus confirma-

aUushorno, igitur eft aUus ab bomine, Anteccdens

babetur ifta

qittfiio.

In

aliis Reportattonibus,

tur,quod in initio huius operis dtxmus, has

,

ejuas

nunc damus,non iUat Scoti opus effegeminum,

vetura,& cpnf^qucns falfura. Nec.fignificat fecundam, quia Socratcs eft alius homo a PlafOne ; non tatncn Socrates eft alius humanitate i Platone quia humanitas non eft fprmalis ratio

eft

;

1. Sefitutu Veff.

^r

Djcus

A\ttti.if.q ^o.memb. 3 ,«r/.i.$.i.D.Bonaucnt. hic q.t. Kiciiiti.q.i.Heiwc t.p.fumm.art.^i.q.i.^. hom 1.^^. 39.«r/.4.

fic fibi

& alietas.qua; includitnon iden-

identitas;igitur

Datm?

»Uum

'Deutn

tjcatem,igitur

Ffrtfm Detti gemit alium

jj««/ ttengt»

adxquatc correfpondens,nifi Deum.Patct inducendo.Dcitas autem eftde fc hajc: igitur X)cus cft de fe hic. Ei aatem , quod cft dc fe hic , vel hoc repugnatnon

IV.

QViESTIO

quod ,

eft

diuinitas, nuit

qbaeeft entitas forroaliffima,quia fc tota cft for,

DISTINCTIO

autem

ifta

£/pondeo adquacftioncm,quod non geftuit aliu Deam : uS cuilibct entitati formali cor-

diffecentia: SocratisikPlatonc, fc4 fignificatter-

tiam.

Vnde fequicut

:

Socrates

eft

aitus

homo k

llatone

4«

\7

Qu^ftio

PUtone : igitur Socr*tet ifi tdiiu in hnnutftitdtg i Platone. Et e conuerfb & hoc ide6 eft^quia :

ciira dicitur,f//<«« ejl alittt

Deut k Patre vel fia patre gentrante ; ;

dcmedio (ccunduraillamrationem,fecun;' diim quam medium, & erus oppofitum cflcntialiter fe habent ad extrcmum reliquum , vt pateti

,

koc etiam

propofitionc

fignificatur in tertia

quod idem fijiit, ex quo fcq;iitur quodcum hic fitfal(a,r/? alitu Deufgemttu, nunc declatarum cft , hacC etit ctiam falfa Deus genuit alium Deum. Ad primam rationem dico , quod antccedcns Ad primum cft verum Deitsgenutt 'Deum , quia termini in prsdifta,proptet

t

:

;

conercto pofluht fupponerc pro

fpedu pra:dicatorum,

refj)e<^u

fijppofitis

re-

,

quorum non exhzc eft vc-

traneantut fuppofitaliter:& ideo ficut

liiPater gemit nuit

Deum :

non

(equitur

alium

"Deum

Ftlium,

ita

haec; Detttge-

ncc quod genuit fe

,

valet.

ynde

Oeum

,

non

(ed confcquentia

tur fecundura

,

quia vt didlum

Deus genuit alium

Uefif»lfa.

commune

fuis

&

arguitur

fic

fi

efi

alburn

modo

\

pcccat alius paialogifinus

,

,

extremis

,

qiiod

ficut haic eft

:

mus, & idco non fcquitur , Sol generat murtm ; ergo generat fe,aHt alium murem, fed gcnerat alium,qui eft mus.Idco illapropofi-

que fyllogifmo cxdiftindtionepcr(bnali,fcuformali, qiix

lis,&

cft inter

^mtum,

ransiic

oppodrailla rclatiua

quod non

in qtia alietas additur determinabili,

diflinguitur in extremis

:

ficut haic cft

falfa. Paterin/iettateefi alius afilio, 8c

non

idco

Deus paier genuit Deum ; er^o Dettt Patergenuit fe Deum,aut alium Deum,Ccd fequitur quod genoit alium , qui cft Deus,ficut dicit (cquittir,

Magifter in

Qu6d

ObitSi».

fic:fi

litera.

iccrum probetur

fi

gcneratDeum

illa

aut igitut

,

confequcntia

eumdem

Deura,

aut diuerfiiro, quia idem 8c diuerfum immcdiaic Aiiftot.

diuiduntquodlibct ens, ex lo.Metaphjf.ttx.i

& Rejpondtttar.

i.

cumdem, vel diuerfum, igitur fc Deum, vel fllium Deum. R efpondeo^otcft concedi qu6d genuit cumdem Deum quia ficut alietas ponic fuum fignificatum circa fuum determinabile denotans ipfum diuidi alietate,Sc diftingui infuis extremis, fi

,

Dius genutt

tmdtm DeH.

commune:ita pcr oppofitum identitat ponitfuura fignificatum circa fuum detcrminabile communc in extremis , denotans ipfum non quibus

eft

diftinguijnec diuidi in cis,^ idc6

hxc eft vcra

:

Deus pater genuit eumdem Deum , quia filium, qiii eft idem Deus, fed non (equitur ex hoc, igiturgenuitfe , quia pronomen rcciprocum notat adtum terminari ad idem fuppofitum,aquoprocedit idem adusille:alitcr non cffec reciprocura. Vndc confequcns non folum refert eumdem jn eflentia, fed

.

qnod genuiteumdera

fjj/r

eft fallacia

6. A-d ftcun-

d.m.

etiam in fiippofito.non tamen ante-

ccdens tantiim fignificat

Ad fecundum eft

,

fiue tefert, (ed folijm diuinitatis

,

&ide6

figurae didlionis.

eft in

Deus dtfHnguitur agentio. Alius fyllogifmiis eft i&e:CJtnitHm efl DeuSyDeus dtfiinguitit'' A aenito igitur Dfus a Deo. In efi

generans

,

gene-

non fequirur conclufio

illa,

Ad tertium cum arguitur Deus ggnuit aHum Deum vW »•».'' Dicendum eft quod neutrflm

igitur

;

vtroquc fyUogifinocft fallacia accidemis

,

nam

7*

:

,

, dicendum quod contradi£bio eft tatrf .* • V o complexis,quammmcoraplexis,& loquendo

didlionis

m

'.

.

,

altera cft vcra,

&

,

1

'

1

I

dc contradidoriis coraplexis

quod

^dtertium,

Et cura probatur per rationem contra-

accipitur.

? f*""'**'' n»rttst»m comf>lexis

verura eft femper quam incS-

altcra cft falfa

:

& fic eft

/''*" "^*

inpropofito, haeccnira eftfalfa; Dens genuit /""/"" alium Deum.Sc ha:c vera,'^)*/»/ non geniiit alium f^iff^l

Deurn

*fi

:

Ot»«5««.

infinito.ficut (e<\\.\\iw,homo nor- e^ fuFlus:ergo eFl

non iuflus

:

crgo fequitur, Deits i^ongenuit alium

DeumyCrgo Deusgenuit alium non Deum. Refpondeo,quod quamuis illa legula fit vera, Rtjponfio. per naturam contradidio- ^" ?'"*** ficut 'potcft probari ' verum nt jnis , nunquam tamen tenet m ptaEdicatis com^^^ ^^ lapis non fequitur eji lignum tiuam de , pofitis Non cnim •

:

bamrmatiua albutn

igiiur lapis efi

:

Itgnum non album. In (e-

fttdicat» fi.

cunda cnim affirmatur aliquid,quod non affirma- "'" ftf-ttur aturinprima. dfprsdicatt ,.„... , Si vero arguatur in contradiaorns incorople- i„fi„,to, xis, dico quod licct de quolibec dicacur altcra ilg, lonim, non tamen de quolibet dicitur quodcunper alternm ilquc prsEdicatum deteiminatum lorum , quia nec ipfum detet minabile dicitur dc quolibet. Et ideo licet 7)eifs vel non Deus dicatur dc quolibct , non-tamen altud Cme alterum dererminatum per Deum vcl mn Deum.Et ideo quamuis Deus genuit alium , non tamcn alium

Deum.nec alium non Dcum, riec eft hic contradidio , quia non fequicur cum hoc coricradidorio,vel illo

:

& hoc in fcnfu coinpofitionis, quia

non exomnibus diuifis f quiturconiunrlum. Conccdo igitiu quod lequitur:^«/K/i alium; iviim geniitt Deum, vel non Deurn Sed non (c:

qaitin,ge,>}uit

aUnm,& genuit petim

alium Leum, proprer variutionem

ergo genutt

;

alietacis.

9' Ad quartum dicendum quod non fcquitur : genuit alium habtntem natur.tm dn*inam :eigo .^dquarii.

Deum , quia in antc c3ente fubinfubftantiuum huius adicAiui habens^

genuit alium telligitur

quod fubftantiuum

idera fignificatquody?fryj»<«.

circa illud ly altus ponit

Et

Dei

;

commutatur

fuum

fignificatum

igitur hoe aliejuid in quale

quid, 8c arguitur ab mfetiori ad fuperius quam importat ly alius.

,

cum

negatione

Ad probationem Dama(ccni,rcfpondce qucd Ad qusdam cxplicatio nominis,

dicendum quod illadcdudio

duos fyllogifmos, quorum priiRc.CJenerans dtFtinguitur a genirc, Deus

reducenda

mus

in

con(cquentis,&

,

concluditur diftinftio eftentia-

•

falfit,

eodcm

dicato finico (equiiur affitraatiua de prxdicato

dicitur

falfa. Sol eji alius

tloeft

,

dum in vtro-

ficut propofitio

cum

'^^^^' tinttttur.

alhum dijiinguitur a dulci :4ae

;

igitur lac disiinguitura dulci

& non ifta : , qus cft eius contradidlio Deus geniiit aliitm non Deitm. QuCid fi arguitur quod ad negatiuam de pras-

,

additur determinabili

cft falfa,.vbi alietas

eft

necfcqui-

citur

fuum quod iion

eft

Vnde

fignificat in anteccdente.

non

:

eft

X>f«in,alietd$non notat

determinabile diftingui inextremis

elettrmin*yi-

nec

Deum.Primum non (equitur, quia non

intelirgibilequod idem producatie

qua AlietM nJdhur f'0

Accidentis, vbi maior extremitas di-

ponit fuum fignificatum per (e circa ii^ gnificatum fui determinabilis , denotans ipfiim

communc vtriquecxtrcmo alietatis & tamen diftingui in cis, quod non conucnit Deo,- &

<»»

,^

eft fallacia

effe

frefoftti»

ptimo maior e(l vera proptet formalem oppoutioncm extremorutn , fic autem extraneatur tertium in quo funr idem. Vnde vniuer(alitet Tita^&. iti

liHt genitus tfi Dettt aUttt tyflitti

4rjium. pri»-

V

I.

defcriptio fua eft

non autcm pcr

fe

expreffio fignificationis

nomen concretum depcr tat

ex

hoc quod

modo

ftrafto

,

eft

fc

:

quia

fignaco,non impor-

habensGae habere, fed tantijm

fignificandi, in

quo diftinguiturab ab-

folum cnim concretum imponat ipfam

foima

Dama^e,

:

Libri

58

t»t habtrtf

•f*?"f*3-«M- MM:-«M-S«» •* •«*3"S«9"S*S"1

tnodp fignjficandi; quja concernit fuppofitum habens ngnatum elus , fignatum tamcn cius cft ^bftrafti pcr fc>liccr rnodus fignificandi

fit

alius;

cum

de/criptioni

PISTINCTIO

qu(>d vcre poffit coniungi

,

•M»-?*»'

W» 0- •MM-MM -«M-i^

•t*3"&*J"k*3"£*'

&

defcrij>tior S( ideb in huiufinodi etymologiis liibus non oportet qiiod quidquid potcft con(tingi

.

Diftinaio V.

I.

Ctnmtum fornvam,qnja dlhum folam qualitatetn fignificat.. ttUttufn ex Vndlc imporrat hoc tantum, qu6cl cft hahensde inodt fif-fiffiy 'mptr

:

.

QViESTIO

defcrjpto.

Vtrum

,<*jm £*»«* S
^«•«M'

V.

I.

ejfentia generet

,

aut

generetur?

k\ni t.f.ti./^i.,mtm.^.iirt.\,

QViESTIO

P Bonau.^i; «r/.i .^.

II,

Gabiiel^,i.(»rM.

G

D

Thom.i.^.f.)<.4it.i. R)chatd,g,i.{^ 1. t^urand.^.t/».

1 .

rgor.f.l. Suaiez i./>.ii.j. Lbx.J.

ScotusA«cf.i.<^ i.Pfyf.q.f.

ytritm Deut fit Pater

Filius

,

Sfiritm fan£}tts

,

dr

f

^

(

4.5.D.Bonaa. Dutand fM«/7.». DoAot in Oxon q.x. SuatC7 t.p.traii.i /.4 ^-i.^ I.6.I.7.

D.Thom.t

Vafqwz

^.f.{9.<(rf

•

-

non:quiahsceftindefinit?,

cuius nulla fingularis

eft vcra.

ergo conuerfa

Optime rxvlJMt Logice vertim.Deas

ejfe

De

Qii\s.

D^us

^

eft vera,

qttp

&

,

..- v-»r ., >

cum

fic

quin-

piim6:Vtrura

ejfen-

Quod

vel\generetur ?

t jirg. pro ttf.

firmtuiu*.

7.dc Trin.c.4./
iicitur nata fafiemia^c (i dicatur

relattone

ita

,

quod

fapientta cllcn-

Itcm Richatd.fi.dc Trinit. cap.iz.

quod

dicit

aliqui protcrue ncgant eflentiam generari

gcnv.raic,

&

vel

,

Richatd. Stcunduvf,

tamcn conccdunt (ubftantiam gi-

gncre fubft.tntiam,&muItasau£loritate$ fe,««: paucas pro fe.

ducum

^ontra

Theologlce hanc

Pater, Filius,& Spiritusfan-

cft

quasritur

tiam dicit,& nata rclationcm.

C H O L I V M,

S

•.

ejjentta

& Filius, &

Oppofitum, Patcr,

Spiritus fanftus funt vous

a c A hanc diftinAionem

tam

''ti» generet y

\.f diip.i^^.

Vop

I

Item.cflcntia cftPatcf.igiturcflcnriagencrat: Ttrilun. generaiis ft habent.ficutiubiedkum

quia pater

& pafllo.

Ute tn 0:ifOft.hic tj.i,

Itcm

&

cflcntia eft patet FiliJ

,

:

igitur cflcntia

ej^ttrtums

gcncrat. Rtfolutit elf

»^rm»tiu».

quia quando DIco ad quxftionem quodexiremum in profic

ilind,quod ponit

pofitionp

c

ft

pcr

(e

idem

vjuod ponit alind

lli ,

Item

,

vnum

extremum propofitio affirmatiua eft vera fed Deiu fignificat cflentiam, qux eft cadem tribus ;

,

&

vna prop >fitione cftpracdicatio forraam alia tantum identica. lis, Diccs,quid eft,pro quo ftat prxdicatum ? Au-

quia Patcr

de Patrc per fc pri- ^intum.

eft cflcntia

:

igitur poteft

ficur illa cft vera^P^ir^r

ge'ierat,izA ifta videtur eflc yeiv.Effentiageneratf

prout fupponit pro patrc.

Item

Dices, pari rationc Diuinitas cft Patcr.Filius, Spiritus fan
cflcntia pracdicatur

fupponcrc pro eo, igiiur

igitur,&c, Obitdit.

,

mo modo

,

Genitum

in

quantum gcnitum

quid, quia non eft nihil

;

cft ali-

stxtum,

igirur eflcntia ed, quia

oihil eft aliquid in diuinis,nih cflentia.

Jltj^uU.

euftinus 7.deTtin.c.7.dicit, wf/^^g^Ko^^ DeMeJf,

Oppofitum,Magifter in litcta. In iftaquzftionccrrauit loachim, quiimpo. fuit Magiftro Petro crrorem.Primo in hocquod ^„gy Jbba» dixit quod cft vna res , qus non fpirat , ncque tislotwhim.

Auguft

igitur cpncipiendo in intclledku cfteiuiam diui-

(piratur,neque gignit,nequcgigniturj& funt tr.s

Selntif.

1.

quod

in

&

nam,prins concipitur ad fc, quim cum proprietatc incommunicabiliiigitur in iUo priori habeeur pcr (e ens,

&

fic

idem

potcft efle

aiicui

,

cui

idem,vt in aliqua proprictate incommunicabi}i,& fic in ifto priori concipitur hic Dcus,

non

&

cft

hatc vera

fic eft

SpiritM

,

:

Dens

Pater

eft

modo dicatit

pracfcind

,

omnes propofiiioncs vcra:,qux pracaliquid de Dco trino rt fi ponitur color :

,

& fibi ineft

pcrficie,

nec in

ifta, f^-d

fibi

,

difgrcgare.

vt eft in hac fu-

in aliqua priori.

Ad lationcm, patct quod non cft indefinita.

,

genitum,

vna.quia Congregatio

&

Contra, hacc

& fpiratum

cft

:

igitur

fid

lium.

vetAiEJfentia cemmunicatur, ObieSit pri-

& tamen non per fe primo modo nicatio importat relationcm

conccptu

:

quia

commu-

non

q^HE

,

eft

mtt.

de

fubftantiaf

Itcm.haec

flint

yno niodQ non compctit

mtniftm.

Filitu,

non fin, nequc fuppofitio n$ fuppofitum. Et foitc hoc

intribijs fuperficiebus

Ad jtrgy^

&

& cft propofitiu fingularis

gularitate incommunicabili

umplcx

,

pcrfonac, geiicrans

oportct cuin poncre quaternitatem, Sectindo pofuit iftc loachim vnitatem perlonatum qoadam congrcgationc, ficut eft Ecclefia

eft vetarEflcntiaeft abftra(fba,eflen-

Stcundtt.

tia eft intelligibilis abftradliflime acccpta.cflentia (e

bona , quia

fccundo

paflio verificatur de fubieiSto per

mpdo , quanturncumquc abftrahimr,

& h.ec fimplicitcr, fjfentia eif alba, vel non alha. Quod vcrificatur de quolibct incomplcxo,& rar men nqn primo modo dicendi pcr (c , ideo diciturquod maior Item cflcntia

cft falfii. eft

cadem

ftcundi''m rationem

:

fibi

igitur refertuj

;

ide6 dicitur

qaod

hacp

eflcntia eenerat : quia iftc aifkus di, rclatipncm rpalem communicari relationi

eft fal(a

cit

rationis tia fic

tantum

,

cim

dicitiir

acccpta nihil vcrificaiur

quod dc ,

nifi

cflen-

ipfamct

qui«

Ttni».

.

Qusftio quem

quia pote(V ab(^rahi xb if^o gradu, quiturpaffio, A-Itcn.

dicic Auiccniia f

ifta fit re$ alia

fi

& fic

a fubic^ao.

E^^witM eft tdntkm ecjuinitM.

:

Metapbyr. cap.

.

conCtr

i.

ficareturinquantiim

qui^d

fi

taiis ,

aliquid de ea veri-

de eiurefien»

ellec

Sed Diiiia In,

q;hif
illud

non concludit , quia

inqutintum

ly

poteft dicere prarcifam rationcm fubic£H,vcI de-

Piimo modo

claraie compofitionem. telle6hjs

lum

,

cfl:

ifte

in-

quiditas pricififfimc acccpta cft tan-

quod de

nsutrum contradidloriorum difparatorum dicatur, & hoc cft falfiim. Vel cft ifte intcUcdus , quod quiditas inquantum quiditas.fitalbajitaquod prafdicario fit quidirasjica

fotmalis, 5; elfentialis

illa

& fic nihilextrinfccum

:

de ca vcrificatqr. Vcl dicitur quod potcft intelligi vna circumfcriptio , cum folum intcHigitur
&

concedendum qu6d fit alba nec rion alba. Scd primo modo concedendum eft altcrumrquia eft

Antloc.

,

i.PhyCtex.iS./ihftrahentiHm noneft mendactum, quia quantumcunque przcise acciperetur in in-

(ecundum Magjftrum Perrum

IftuH

mcrum.

,

&

dicit

GjuMt tt»

ejfen

nen ge-

nerAt

!

fubie<5him eft

ftradione

,

icilicet

quod

eft

vera

& hoc prxdicatum cari

,

&c. Maior

(SHoncs,

quxdam

communis

narum. Dico ergo ad qnjeftionem, quod eflcntia non gencrat , quia res gcnerans generat rem diftindamrigifur fi eftemia gencrai, rem diftinftam ab ea generat:fed talis non eft innatura diuina. Item, arguitur. Forma non agit , fcd corapofictim fubfiftens ; igitur ncque clfcntia , cijm fit forma. Scd illud non valet,quia caula quare forma non agit in creaturis, eft,.quia non eft pcr (c exiftens, fcd cflentia eft per fe exiftcns.

diftindti entis, fed generatio eft operatio diftin-

eadcra

cum prima ra-

dicatum no poteft prttdicari,nifi formaltter, pr oponon eft vera,nijitn primo modo dicendfperfe,

Leuchet, tifta

has

& genent, tale prxdi-

hac regula Doiloru

ejfe

refert

,

&

r^ijcit

alij

Sco-

his

,

docettjue

:

per

fe ^

nifi

:

&

"j^i^ f*rKM»,

quia ex ratio-

:

&

&

przdicatione formali.

nifi

£x

Ad primum

principale,

citur,cum dicitur verbnm

his patet maior,

hoc

tia,

Logici communiter

^ibm

cum

idem

dicitur,

,

quod inteiligitur Filius eft eftenpro quo fupponit efle eftentia,

6. Argument» """'"lafil. **"**''•

cft illud,

pro nypoftafi

ftat ibi

non

Diccs, qualitcr ergo

nerc pro hypoftafi

Ma-

per

,

poteft eflcntia fuppo-

prout fapientia

,

?

^f^"'?.^^**

Dico quod ^^jj^

quia fapientia non abftrahitur iprincipio opera-

*rnbii~

tia.

Ad didlum Richardi,qu6d fi loquatur contra Magiftrum fcntentiarum,dicoqu6d ipfcMagifter habetpro fe au(!loritatem Bcclefis, quae eft ma-

,

,

^

,

xima,ided poteft dicere quod fubftantia generac fubftantiam,& non elfcntia eflentiam.Si loquatut

Richardus contra alium , qui vticur nomine mali ioquunturdcea, tunc

fapientit ficut Grxci

habcbit multas au^toritates contra fe,

& paucas

profe. igi-

^d

tertium.

quia fubftantiua poflinit przdicari

l^

S-^"'^

A(Jaliud,nonfcqiutur: T^i^r^^/jfrrff ,

,

pcr idcntitatera , fed adie<^iua non nifi per for- trtdutmtur malitacem. £c ciim dicicur , dc quo prxdicatur detodtm} fubie(flum,

& paifio, verum cft vbi paffio poteft

eumdem modum

Si ver6

piacdicandi.

& ,

paf-

&

fic

hic.

Ad pater

aliud dicit vnus

Fratris

Dodor , *

,

accipi potcft fubftantiuc,& fic cit vcra; vcl adie-

di ue

,

& fic eft falfa.

Similicer recitac

Vltim6

•

r.-

dicit iplemet

,

qu6d

eft

& quant6 magis a potentia a6li-

infinitum propter infinitatein

tanto magis adiacentiam

, ,

quia vetbum

&

eius inde-

terminationem minus adiacet , quam alia verba. Et nomen ncutrius gencris minus adiacet,

quammaiculini

poteft

cfle

Hcnricus '" fuir.m»

,

ncuttius

vcl fofrainini

generis

,

j

art ,.

fim- opinioAlen.

•

1

,

cft

:

quos

,

Jqu6d

,

quia nomina impofita a po/r r c vel paluua , maxime iignincant

fimpliciter falfa

Ad'au»rtiim

''.'ITmS^

opinioncm Pripofitiui po-

nentis propter duas rationes

phciter vera.

—

ejfentia eft

&c. Primo rccitando opinionem Alexandri diftinguentis ex eo,qu6d /'
filij

ua

latius ia Oxonien.

di-

& fapientia nata. Ma-

t^md

videfi iubet. Sitbtiltm do^rinam tradit interfol-

uenda aroumest* y d« hici-iuta.S,

ab

*^^^ f**"'

quod adicftiuum nun-

formaliter

adiacentiam

&

i ,

naturam adiacentem , quanto magis cft adieftiuum , tanto magis adiacetex fua ratione formali , nulium verbum, nulium participium poteft prxdicari in diuinis,

quia vUimate abfiraBum fecund/im Lo-

,

Sic cllcntia cft abftrafta

quaiu prxdicatur,

rentia a<Slma

Occam

& ab reaiia,&

ne' formali fignificat

vna bona,ama-

g^cos incLudit hoc fyncategorema

foncedit

TritUi «>• Jlraai»

eft,

,

Trataret.

& explicationes.

muUat ex

in r igore falfas.-effemia. eft

ta, &:c.

,

Mayr,Barguu^ Vorillon hic,& altj

varioi poaunt limttationes,

Bargius

fubicdo,qu£dam

rcgula cft in diuinis

falfam,e(renni generat,^«f4

ejuando fubie^um eft vltjmate ahftra£ium,& pra-

De

accidciitis a

in ea foimaliter.

eft

eatum , &c.

poteft pracdi-

fubiedum poceft praedicari identicc , fio tantum formaliter , non oportet

C H O L I V M.

elleiitia eft tale abfiraSltim,

non

,

ita qu6d vitima rupftato',% , quando confideratur quiditas for- indiuiduis. maliier abique omni eo, quod non eft inclufum RegnUindL

abitradio

habere

tione.

fitio

generat

vitimo quiditas a fuppofito

tur ejfentia

Itcm, arguitur, operatio diftinda non eftnifi

'ejfe

modo:

pec fe primo

huntur.a fuudamento, a fubie(flo,

ciuo,fcd cflentia.

Refoluit hanc

^'*'

*^*

talis

afuppofiro. Eiiamrefpediuaabftra- fubieHo

numcrando quodlibet cum quolibec ponat in num^tom, fic non eft de eifentia refpedlu perfo-

S

propofitio

;

patct, quia multa: funt abftra-

giftrum.

eft

nifi fit

,

prardica-

(ed ellcntia eft abftrada vltimata abftradVione,

cft vna res,quae iicque gignit,neque gignineque fpirat,neque fpiratur,& non fcquitur, igitur datur quaternitas in diuinis quia quando aiiqua ponunc in numerujm, oportet qu6d con,

crgo &c. fcd h«c

*^flf»ii»,vU

formaiiter de fubiedlo

ti , nifi

quia fapientia

,

abftradum vltimata ab-

& praedicatum non poteft

,

vniucrlaliter antecedens Magiftri Petri

<3a

f ^g-l* i*

nec generatur.

giftcr refpondcr

:

Refoluli»

,

Papa quod ficfunttrcs perfona» vnusDcuSjficut competii vnum. De primoili«floconcedimus

tur

Decioris.

qnando

eft error,

eft diuifibilis

eis nrre in nu-

generat

<

& minor.

celle£tu,nihil tollitur in re.

quia eftentia diuina non

59 qu^d eftentia non Primum patet,quia

IDeo dico ad quxftionem

nunquam

ria.

q lantom

I.

& ide6

fubftaniiuati.

£c

f"\ ^*"** P^.'*'*. fofitiut.

.

6o

Libri

JEt dicit

tfentt4

ergo

Etnon

filij.

debcc conuerti : PMcr fiiij eji parer , quod efl efer,tia tft in jlUm Ejenita eft pater fii^j.Et

qubd :

Diftinaio V.

1.

fic

diqmd

:

QV iE S T O

bacc eft potiffima ratio PraBpofitiui.

Ad fccundam rationem

€,

dct, cumqu«rit

qu6d non fcquitur , fcd e(l dandum eft notf altcuiKi.

aut nuliiu$,&c. Dicit figura didionis

Contra

fed

illud

,

,

aut ad altcrum

non ad

?

concipitur vt pater

ccptus cius

:

(c

:

non (ic quod con-

quia vt

ergo necc(Ic

eft

,

Confirmatur

impodibile

,

indctcrminatcconcipi

patrcm magis

cft

quam

:

patcrnicatem

:

dicitur effentia

f>ater filtj

eft

ifta cft ILefiluit

eum

Alenfi quMdo tenet dn-

fequent'»

ift

rilntims.

Igitur

:

neganda tanquam incongrua. Idc6 dico Alexandcr,qu6d conuctfio mutua tc-

ficut dixic

de quibus rclationes dicuntur Platonc. Scd de Socrate quando relaciones tantum dicuntur dc relatiuis ncc in rclatiuis

formalitcr

non

identic^,

&

doiclatiuanata ibi

,

conucrfio

qncd

ira

:

lucura

8,

Ai qutntum &utd

,

rtdi-

non

Vcrum cft C\ pr<edinon oportet, (i prx-

aliqnopotef} fupponere p- o to.

catur pcr

fc

formalitcr

:

fcd

ideo hic nulla conclu-

dicccur tanti^m identicc

^uo , anfupT

fio fequitur

ftnitfrf

quitur vbi prxdicatio eft identica,quia

,

cx talibus piaemiflis

praedicacio formalis ,quia calis

:

non

eiiim feca!is

fuo cafuali

,

quam denoratur per Gcnitiuum.

tfl ali<juid

Item ,haec prspofitio^rx aut denoiat dlionem, aut non rfi ftinguitur a filio

,

,

Secundum (eniia non fit

vc eft ad fe,

non

princip le patct

Scd

nihil.

fi

ca-

fcilicet

genita,

cap. 6.

generationis

,

S>c

vterque pcr

fe eft

quac cft via in naturam

quod

ef-

:

terminus

&

foi ma

In producente

&

autcm eft diftingucre rationem produccndi , ipfum per fe producens. Ratio pioduccndi eft forma tantum, ratio producentis refpiciendo ipfiim produccns cft,tofum. Si igitur arguiturcf-

fffentt* muttrt

eom-

puinic»tur

pan fredueitur

I

communicata

\

igitut produ£la: dico

qu6d non fequitur , quia produ&um dicit tcrminum primum compofitum cx rclatione & cflcntia. Sicut ibi cftcompofitio , quantum ad mo-

dum

concipiendi noftrum

:

:

igitur,&c. Trtnit.cap. ^.vhi

i^.-ie

charitatis fu<e

idcm

quod filij fubflantixjua , & contra Ma-

ait

:

fiti^

eft filius nifi fit

ftanda Patris.quia in inanimatis

tis

quia

filios,

ergo

,

filius erit

non

charitatts fut

litrcra.

Irem.in cicaiunsnon

nitum

fr» tt^rm»' tiu».

Auguft.

gnum filtf cflc

Tertium,

, fequitur qu6d non fit de fubnon , vidctur falfa, quia gcnc-

traclans illad ad ColofTcn. 1 .Tranffuit aos in re-

non

de fub-

dicitur ge-

de fubftantia gcneran-

cft

in animatis proptcr

perfedtioncm,

de fubftantia patris ergo in diuinis. :

SCHOLIVM fubftantia Patru

tur ciare

,

,

fcilictt

vt de

,

I.

filium gentrari de

ejuafi materia

& comprobatur, de

,

explica-

^tfo latiits tn

Oxo~

Hitn.ei.t.coUat.t7.

Dlcitur ad

:

& finis gcnerationis coiiicidunt.

fentia eft

Si

diftin-

ciim fubftantia non di-

,

oportet. ,

velproduAa in produ6to ^enim oportet diftingucre terminum primum & lerminum formalem. Tcrminus primus eft tolermtHMtdH, tum compofitum ex 7 Metaphyf text, Comflex frimus, Ti^nt. i6.(cA tcrminus formaliseft foima tamum i. Phyfic.

fic

non

quod genitum i» quantuntgtmtum, verum tft, accipicndo altquid com-

piacur ftrifte

f»rm»l's.

&c.

,

i

,

mnniter , vt diftinguitur concra

ijjf

,

Stntentia Henrici

aliud

;

:

maiorem

midis.

Ad

de fubftantia Patris

ncquc vbi cft non fuic in prx-

permictitur in ralibus tcrminis

jli feMtnmr

negatiua igitur nequc gcni- frs Seeundum, quia pT-atpofitio cum notat tantumdiftin(!iionem,& non

ftancie Patris

tus

qmdcjHid pradicatur de

,

I.

quia tres perfona non Augud.

funt dt tadem fubflantia, ,j1rjumenItem, Filius non cft Filius fub- lum frimim

Ximinum,& Magifter in

tcnet in talibus

€«tturdt 4li-

eo}

&

per Auguftinum j.de

,

c. 1 4.

Oppofitum Auguftinus

:

aliud principalc

Trinit.

r!

rans diftinguicur agenico

dcnotatur clle conelaciunm , ideA ponatur tam confrqueutc tunc , quam in

Ad

•5i^^

corrclatiuis

cum

in ancecedcnie talis

<

totum quod conftrui'ur

denotatnr correlatiuum

,

V 6 D non

VjSf^^j&^

ftantia

conftiui

fiint

in detcrminato cafii

^

Quitquan-

tcnct confcquentia.

Capreol. ^.1.

q.x. V.'\chitd,q.}

iraii.i.Ub.i.e.i.

,

ficut

,

4.art,t D.Thotn.l.^.^.4i.«rf. ;.

\ .Do&oi ifi Oxenien.q.i. f,Metafhyf. q.\o.\\.n.0- CoUat.x .Vafqaez \.f,d.\6i,S\xitcz \.f.

nec

igitur

:

cx partc fubieSi

fic dicitur filij eft effentia

Ahnf.i.f.q.^tmemb D.honment. hic arr,\ .

fcd

conceptus pateruitatis eft ad alietum&c Vel illud , quod dicit de co;iucrfione , non valct:quia dicit , quod propter exprcfrioncm fiiij non potcft pater fiipponcre, nifi adieftiue in prxdicato,

cum

Vei ft gemttu de fublianti^ Patru ?

Filifts

Ctcgor.q.t.art.

ad altcium,

fit

ytrum

Aut patcr habet concepcum ad

:

fnffitpnHur fc

II.

I

Pi^Tpofitiui refpon-

Ejfentiaeft pater, autalicuius,

;

fed

communicatum

qua^ftionem, qji6d

fic,

quia ficut

in fubftantiacreacuraE allquidefl

potemia-

piaEfuppofitum gencrationi, quod dicitur

le

ma-

Hcnr. fum.

generationcm quod tertium produifVum icfuftans,

art. 54. q.J.

tcria,aliquid acquifiium pc(.

dicitur

quod f!

1. Sentcntia

fovma , & compofitum

dicitur

ntia quafi maceria

;

:

Sic

iji

diuinis cft ef-

proprietas quafi

pcrfona quafi compofitum

;

foima

idei dicitur

:

&

&

quodl. 8.

& Gof. Jt-j

ted.q.9.

filius

dc fubftanria Patris , qu.ifi dc matcria , quia non eft de nihilo , quocunque modo accipitur de , fiue de nihilo negando dt : fiue affirmando de , tanquam dc niatcria, ita quod eflct dc nihicft

tanquam dc^materia ,

lo

Nec

nihil.

fufficit

vcl de nihilo, quia polt

diccre

fi

cui>diim

iftos,

qu6d

de aliquo ranquam de principio originante: quia adhuc reftat quaerere, C\ fit denihilo,vcl de eft

aliquo tanquam de materia, vel quafi,quia creatura etfi fit de nihilo , habet tamcn produdVi-

dicittcrminum formalemtantiim , idco cflencia poteft communicari , non autem produci , vnde produci dicit relationem rcalem, fed commHnicari

uum

telationem rationis.

lus

,

vel originans

,

& cft vcra fubftantia

dc

caufa.

Contra

non

quafi

:

ipfbs ipfimet obijciunt fic

:

adluspu- ReflieaHen' rieittntraf*. , ncc

potcft cfTe in poccntia ad aliquid

crgo

cum

cirentiafitadluspurus,ipfanon

eftquafi potcntia.

Imte,

Quxftio AhiP».

Itcm , vna cft fiibftantia trium igitur fi Filius e(l dc fubilancia Patcis, ergo eil de fubllan:

3Svltttl»

eiMS

im

ad aliquid

difFcrens re

farmam

potcntia ad

aliquid indiffcrens iincntione

pocentia ad diffctentiam

tanquam ad genus

ficut

,

&

,

matcria

ficut

,

vel

•,

cft

contrahitur

modo aliquid cft in potenad aliquid fola rationc differens,& fcm-

pcr illam. Tcrtio tia

modo

pcr aftu coniungitur, Ptimo

qu6d aliquando tionem

illud

dicitur

,

acquiritur pcr gcnera-

aliquando per altcrationcm. Gene-

,

rem aliam in creaturis, &fubicmer^ cns in potcntia & cft ad ens ^mpliciter. Alieratio cft ad cns impetfedum, ratio eft ad

Aum

&

cft

fubicdlum

ens

cft fimpliciter

iftas

muGe-

;

&

&

potentia.

rct

net ex Gof-

,

quod

dicitur

ratio procede-

de fubftantia abfolute ; ideo difolum de fubftanria , vt eft Patris. Confirmatur opinio , quia illud eft fubiccffct

, fi

quod

fted* *dftnt. uinis. Henrici, ,

idcm

eft

fubiedum generationis

&

,

jtrmttio.

quod

Tirti».

Itcm , cuicunque potentiz zQtiQz correfpondet potcntia padlua crgo illi potentia:

recipit

formam

j

huiufinodi efteffcntia.

:

aAiux

quz

,

dicitur foscunditas Patris

rcfpondet potcntia paflSua fencia

,

non

cor-

,

quam

alia

cf-

&c.

,

Itcm

,

fi

tnateria a(jris:ita

ignem

fic cftct

,

quod non

variat

cft

potentiam paf-

fiuam,fiue produccns producat cx fc,vel ex alio: icd in diuinis {\ cffet generaiio ex alio,oporteret

poncre potcntiara pamuam. Sic diccntes dicunt jlllquid pO' duflici-

fir gennnri.

diuina

fubieAiBc

, ,

,

eft

non

non autcm

in cclatione

vt in

,

focmaUs

fit

Itsm (ecund6 fic 1. Phyficocum , cap. 6. diPhilofophus qu6d genecatio dicituc natuca , quia eft via in naturam ccgo natiKa eft

Atiflot.

:

Secuado.

;

formalis tcrminus gcnerationis

,

& non

naturam

prictas indiuidualis indiuiduans

pro,

cijm

Katur»

eft

formalis ter-

natura non

primus terminus gencrationis,fed mtnus genecompufitum igitur mulio magis in diuinis cf- rxtionitcre»fcntia erit formaHs terminus produftionis , fiuc tt. fit

aliquid generari,

&

obiedbu^

matcPhyfic ;

ficut patet ;.

Itera terti6 fic

& maxim^ diuinis

fic

non

matctia,gcneratur

cffcn-

obicfti-

ucj fed fubiediue.

Vno modo

Refut4t diSiamfententiam Henrici

multUmodu^tum^quia


materia

Tum

Filittt

,

;

,

& Goffre-

effentia ef}

termintu

quod Uteprobat \ergonon

quia h
haberet ejfentiam priits

verationt acciperet.

Tum

,

Eadem

:

illis

,

cum Patre , quiaquafi materia

ejuam ge-

jimul

ori-

ejhfimul

cum

tjfet Ftliftt

crgo in

:

fcd adahquatio,

,

terminus produdio-

matcrialc fi fit

,

&

pcrfona non potcft ha-

duobus modis

,

fcih'cet vt

& materiale

;

vcl quafi

ptincipium potcntialc

terminum formalem

vt

non po-

,

quafi principium materiale. Antcce-

dcns pcobatur

fic

habcret cffcntiam

Quoniam

:

illis

,

eam , qullm haberet cam quoniam produftum cx principio matcriali vel ex quafi prin-

berct

:

cipio matoriali prius intcliigitur habere princi-

qui dat

effe

,

formalis

Vnde

,

idem

modo habcndo

plici

itinis

lio

,

pct

fi

:

-

mater':»l»

vrl quafi tAle

C^le mi

nus fcrmaUs

;

fi

e(Iet

&

ter-

antc

rtinci'

duTit.

fe

,

edct

totics

/ecundo ptobatur

fit

fic:

fiue qua(i

,

produdioni tcrmini

communicata

Secundh frol»tur.

in di-

communicata quam

Fi-

prxfic an-

ficut matcria gcnerationis

intelligitur aliquo

produftionem

itcr.

principij matctialis ipfi Fi-

prius intelligitur

Hus producitur te

illa

cffentia

raodum

qui reci-

igitur

principij materialis

prsintclligitur

formaIis;ergo

Conftqutn' hic fro'

batiir trifli-

effentiam bis eftct Dcus,

confequcntia

,

tio.

tiA

quod perfona du-

quia quotics habcrcc cilcntiam

,

&

habcrctur

fcquerctur

.

:

,

produdlionis

principium matcrialc

raodo

Filij

ipfi

tcrmino

:

&

intclligeiur ellentia

com-

municari.

Item

,

fi

telligituc

eft

no»

ge.;er*-

qu«im tcrminum formalem, non

principio materiali

principio matcriali

pituc in

u:A m»

Primo fic. haTrin ifrum

priiis

ociginu, quia quafi matccia fimul intclHgituc cum originitatc, fi eft ibiquafi matccia,& idcm

XI

termirut

'fuiiion'! di-

I

duobus modis

mum

Tom.

Si relMio ef-

fet

aliqua peribna

fi

intelligatuc communicata , crgo incommunicata ,.quafi matecia : igituc intelligituc vt fimul communicata fimultate

Scot. Oper.

tctio.

igitur

:

erigtname. Deinde aiiiuum priits re^tcit ptffiHum , quam terminum ; dt memoria fascunda non priuj refpicit realiter ejftntiam tjudm fiiium.De-

tx jlMguflino.

7' Troh»inr

ijfet

tcrminus fbrmaiis pcodu^flionis

materialis

farmalii generationu

fic

bcre effenti^

communicatio

II.

gcncratio

cftet

relatio effct formalis

Dcus. Itcm

SCHOLIVM

omnis per fe ad qnem,

nis diuina:. Confcqucntia probatur tripliciter, formilisfr».

ipfum.

Com.i6.nongcneratur a:s,nccfphjera,

&

,

in gcnere tcrminf

generc tcrmini fotmalis

in

non

Mutatio

:

produdio ponitur

obie(£biue,ficut patct 7. Mctaph.text.

efi,

& non rclatio.

gcnerationis,

minus

tia qua» cft quafi

gine

poflit contineri

cit

cfuod mouetur, eft.

tex:.^.<juod generatiir,tton

di

pcr idcnritatcm cfrontiam,

formahicr infinita , effentia vcro formaUtcr infinita : igituc cum cf-

cft

pium materialc

quod

gencratur fubicdiue

cft duplicitcr

ria

quJa non

tcrit cffe

ignis gencraret exfe

matcfla ignis gcnerati in potcntia^ficut nunc

t'ft

non continet

latio

Ci

Itcm

SuaTta.

,

eft

dlum gencrationis , quod mancr fub vtroque terminorum } fcd huiufiiiodi cft cirentia in di-

Secund» con-

igi- fr*dia».

;

,

:

Ad fecundum citur

matcria

eft

:

ideo

Filij

ucc quafi matcria , dc Effenti» iiqna producitur FiHus. Antecedcns proba- uin» non eft f»»teri» nee tur pcr quinque argumenta. Vno modo fic: luaji m.UeNulla cntitas (Tmplcx habetur per produ- ri». dlionem , nifi fit tcrminus formahs iUius Amecedent pioda
tecmino focmah, fequitur quod ipfa terminus.

&

Jli fictn-

cflentia ditiina ftntemi»

:

fcntia

nus fimiliter eft in potentia ad abiblutum , ad diffcrens intentionc , contrahitur pec differentiam ; quorum nulKim cft in diuinis: ^uia ibi potcntia cft omnin6 indiftans ab adu, differens fola satione,& fic iCtns purus eft in

i»m.

fic

,

tationes diffcrunt ^ gcncratione in diuinis

6.

materia,

fit

formalis tccminus gcnerationis

non

& pto-

,

Reiicitttr

ncc quafi matcria. Prim6

quam

non

in diuinis

eft

in

Ctnfi:m»tio-

quod

batuc

Dicunt ad piimum , quftd aliquid potcft c(Tc vcl tanin potcntia ad aliquid multiplicitcr

potenti» cll in

mMltiflititir.

COntra

6i arguitur multipUciter

ifta

tia Filij.

:

md frim»m. Miquid tft

II.

ictminus fotmalis vt pcobatum

F

cft

:

igitur

fimwl

Tertiie.

6i

DiftinaioV.

Libril.

cum

fimul origine imelligitiir fecunda perfbna

9. flu»rto.

Item omne principium rcale enris rcalis habet aliqiiod efe , fccundum cjuoci princiSi crgo eflentia habcr rationcni quafi pjat matcria: , vt fic habet ejp ad fe , vcl vt in per,

;

{bna. Si ad (c Si

TlUmef.

ftt

de fub-

mini

cum

,

ergo Filius

,

cadem

fit

fubftantia ter-

de fubftantia

eflet

Filij,

habet efe vt in perfona , vt prinftantU P»- cipiat , aut in (ecunda , aut prima ? Si in fctru , effct de cnnda, igitur funt duae perfona ante terminum fubjianti» gencrationis , quia vt prmcipiaf , pra^intclligi-

ftlt.

fi

eflTcntia

tur vt in iecunda perlbna

ma,&

fccundum idem

habet

(i

:

e//>

,

ejfe

pri-

in

mate-

eft aliquid

&

rtrci|>it ejfi principium generationis , fecun; crgo penitus

riale

in termino generationis

ene,quod habet in Patre, recipit terformalem , & per confequens Filius

'diim illud

&

minum

Pater funt vna perfona. fjuint*».

Item , fol receptiuam ,

phanum

diaphanum

& prior

e(l

ad

que cnim agens ,

cct

agentis

vt potentiatn

,

habitudo

folis

ad dia-

produdum quandocun,

aliquid patiens /c-

rcquirit

prior eft habitudo iftorum ad fc

& paticntis

,

(cili-

,

quam ipforum ad pro-

Sihil ritti»- du(5bum , vel faltem zque prima : fed nihil ranquiri tiit tionis requiritur ad ens rcale , nequc fimul, tur »4 ejfe pimsjfed fcccunditas aftiua non habet

rcfpcflom realem prius ad eiTentiam

,

quim

ad

Filium. S»xt»

cap.

I

,

j.

fuhftantia ^Vairu ,fic Spirtttu fartElu* de vtroijue, Ita conccdic Filium non efTe de nihilo , quomo
;

prarccdcntis

vndc & alitcr fe habcnunc quam priiis. Ex alia parte fi ponatur quod anima p^rimo dct ejfe cordi , & per hoc ordine quodam manui & pcdi , ita tamen, qu6d non fiut parrcs vnius totius , fcd qu6d (int per fc fubiiftciues , idem tjfe habcntes, anima noh mutaretur , qui.i non fe h.iberet

hoc non

(cd

de fubftantia Patris & Fipcr reccptjoncm , (cd magis

(andus

eft

cft

pcc cxpreifioncm

ergo,&c.

:

quam

aliter ret

;

prius

,

quia nulliim

quamuis vni daret

,

ejfe

,

quafi matcria

tia efTct

quodam

nientes ordinc vt adlus

&

,

&

,

de cfcatura

quod

,

:

fic

,

fe-

cfTen'

rcfpedlu eius,

clFcnt

produdionis; mutata , vt patet

ponatur ab aEterno

fi

Tamen

poneretur

formalcs termini

nunquam mutata

ejfe,

prius

rclationcs (upcruc-

intclligeretur quafi

elTentia

acquire-

ejfe

non

cui

quodammodo 'in propolico. Si cnndum prxdictam opinionem

fuerit

licct rca-

,

non

a

ad

ejfe

noftro intelligitur vt

intellcdku

mutata , & fic intelligeretur in ptopofito , (cd hoc non fequitur fi intelligatur fccundo modo, ita quod eflentia communicctur , vt tcrtninus formalis ,qui det

ejfe

&

fubfiftentiam

rela-

non quod relatio per(5ciat cflcntiam vt adus, tunc enim eflentia nullomodo intelligicur tionibus,

vt mutata.

Secundo, hoc probatur diuinic

nit cirentia:

lud

Auguftinus contra Maxim. lib. 3. Jtcut FUtiu , cjHia mn eft dt mhilo, eft de

Itcm

ex

non miuaretur mutatione cor-^ tamcn , mutaretur

lic^t

ret

neque

r*»U.

:

mutatione acquifita

liter

rcfpicit

qu^m

,

cum ,

mnraretut

ruptiiia form.x

prima.

ci

eflentia

quafi racionem tur fic

quia

:

:

Nihil conue,

qinn

II.

il-

Probati» fidi- cunda.

igitur non dcbet habeat in generationc Filij, Hihtlconut' nit diuin*, efmatctix. Anccccdens proba-

proprium formaf

fit

quod

fic

vt eflentia eft

,

fi

:

fentit nifi

proprium

aliquid

vt

materia: forma.

Filij hoc quod maneret fub vtroque quia tcrmino fcd hoc non conuenit fibi impoflibilc cft eandem materiam numero manere fub forma gcnerantis , & geniti quia non poteft eadem matetia peifici fimul fub duabus formis vltimis , qus dant materis ejfe Eadem mo' complctum fcd tamen forma potcft darc ef- teria non po'

attribuercrur cflcntias in gencratione

maxime

cifet

,

,

:

,

,

SCHOLIVM

III.

:

Filium

tion

de

cjfe

optime expltcat

,

declarans ex imperfe^ione ge-

creatx prouentre

tterattont.1

riam,qua

de materia

ejfentia tjuafi

ratione ntillum

,

cjUod exigat matc-

ceatum

creare poteft.

duabus matcriis fimul , fiue vni materia:, tejl ejfe fub duabus foT'qnam non pvius informabat , vt patet in aa- tnis vhimu, gmentatione , vbi corrupta forma aliinen- ftd eadtm ti dc nouo anima , fiue forma carnis perfi- forma foffi igicur ex hoc, quod informare cit matcriam alimenti

fe

.

Hac

ergo imperfeEiione exclufa

generans in di-

,

uinii noi pettt ^ttaft matertam. Secundo

conuentt ejfentie

rton

tlioquin non pofet

t^uia

,

vt materia ,fedvt forma,

effe

in gignentt

& genito,

,

Tert-o caufa perfttttjfima mhtl rcquirit Jecum

ad

agendum,

:

efTenria eft Filio

quitur

fub vcroque termino

fit

quod forma eadcm

AD

qu^ftionem igitur rcfpondco , dccla rando dno. Primo , quod Filius non eit de

•

fubftantia Patris

,

vt quafi de materia

Refoi.it' i»

tffHiJHanis,

edentia

in diuinis

,

ita

quod

,

Primum probo

habct condivt de ea producatur Filius.

Filins cft ttiplicitcr

fcrentiam inter produSionem

de fubj{»nria

nem

4e tnntri»

,

& mutationcm.

Et

importat produ(5tioncm

qux non

rcquirii

&

eft abde fubftantij Parris. prop;er dif, pr'm6

filiusnonejl

falrts quafi vt

vel gcneratio-

,

quomodo ,

vcrc

fit

gcneratio, in diuinis,

prmcipium materiale

frobatio fri quafi materiale. tn» ab exefuflh.

quod

modo

millo

tioncm matcriae , Sccundo , qu6d vcre coni.edendum folutc

,

nec

Exemplum pono tale , fi ponererur aliqift quodam recipere diuerfas for-

materia ordinc

mas

,

ignis

ita ,

duas

matt'

dct

:

fed potius fe-

ejfe

^uobus

tcr-

minis.

Terrio

10

in

fub forma relatiua Filij, non fequitur

,

qnod

&

iub forma iclatiua in Patte

q

:6d

manens fub vna

rcciperct

formam

acris

, ,

vt fub

forma

nihilominus

fic

:

Genera caufarum non

in perfciflione cx jequo ca:

im6

:

fe

habent

caufa; intrinfe-

includunt aliquam imperfedionem

,

tia,

cau-

&

quia omne imfae vcro cxtrinfeca non perfcdlum rcducitur ad perfcdum , oportct vt :

Prebatio ter-

caufarum intrinlecarum reducatur ad caufalitatem nobilioreiir caufarnm extrinfecarum illa igitur cx quo omnes alia ad caufaliras

Citufa trinfeea

ex*fi

ftrfeSii«r i»trinftca.

:

ipfam

reducuntur ,^non

requirit

aliam cau-

fam fccum concauiantem cfficicns crgo priPrimum tfmum ad quod omncs alias reducimtur , non re- Jiciens itott quirit ad fui caufationcm aliam caufam concau- rtquirit eoU' :

taufaiionem.

(antcm.

Et hoc in caufatione patet , vbi (blijm producitur aliquid fine mutationc quia non eft ibi aliquid quod aliter (ehabcat nuncquam prius; igitur fimiliter in ordine principiorum crit ftatus ad aliquod principium ,quod habet pri:

Aiitatcm

Qu^flio mitatem

in principiando

,

&

quod non

rcqui^

principiarioncm alicuius ahcrius principij: principiabic fine aliquo alio

rit

& pcr confcquens principiantc

igitur Pater

;

ratio principiandi

,

non

,

cuius

prima

cft

&

SCHOLIVM Tiliiu eji de ftibflantia Sa/iCii

&

,

IV.

Tatru , vt

lojttuntttr

ly dc, dciiotaifimul originattonem

&

,

confubjiantialttatem.quod clare explicat,& etiarn

a^u

iAtrii.

Fiiius vcrc cft

prie

,

de fubftantia Patris

quia cilc de fubftantia Patris

aliud ni(i confubftantialitas originati

ginante,

ficut

annulus

iftc

& pio-

,

,

non

cum

fecundum communem

loquendi dicimus quod

eft

ori-

modum

eft

dc au-

aurum piaef lifle. Et fi non , tunc. diccrcnuis quod ille annulus eft aurum, & non de auro , & fi autum prsFuit alicuius, quod ifte ro,quia potuit

TiltMi

vert de fubfi»nti» Fatft

eft de auro dc fubftantia Patris

annulus

Sic hic FiHus eft idco dicit confubftan-

illius. :

in origine.

liaHiatem

Sic

loquicur Augufti-

trit.

nus de natura boni , cap. 17. vbi loquitur de hac materia. Secundo dico , qnod fic cft propric de fiib13. Tilimveriut ftantia , quod exchidit omni modu cfle de niAuguft.

4e ftrma

,

quim 4e m» teria Fatrii.

h

lo

quia in rreaturis dicimus quod FiHus

,

eft

de (ubftantia Partis , quia de aliquo mateciali abfciffo , non quia fit de materia Patris , nec dc forma,fed verius eft clTede Formaji^uam de materiaiergo ciam in diuinisFilius fit de formajveriiis eft

Ad non

de fubftantia Patris,

ptoHsjfed magis vcrius ftt

Hum

materia

quam aUquis

cnim

elTet

eft

tentit aciiua

fimpHcitcr prima:Refpondettamen porcnnon ccrrefobedientialis:& ica fequitur,Pater eft fetcun- pondet fafsi-

tia

Pater

fi

fuppofitum fubliftens

dicoquod

S- d

nec

ifta

Ifte canis eft

:

paccr

fit

;

0.18 Commurtie». tio

exiftenti

tft imferfe-

Sionis,

tanquam cui commucrgo oportet quod ellentia fit iHud,

poteft praeintelHgi

qua: ponitur aHbi

\\xc eft quarta difficul,

{cihcct in

primo AngH-

i

,

cundaeft fimpHciter pcrfcdionis

communicatur «^ totalc:

non oportet

fic cll:

ibi praeinteUigi

,

ficut

quando

in diuinis

:

ide6

rclaciopem fubfi-

ftentia;. ratitnes

fro ofinione Uer.rici.

Socratis

fit

:

,

rationcm pro parte oppofita. Ad primam dico quod non eft de aliquo tanquam de macei;ia,fcd eft de ahquo tanquam de forma.

opinionem , dico qupd Oper.Tom. XI.

aliud confirmans Scot.

fub-


,

,

quod quia quando rc-

pa;er Socratis

efto

profifliii vt.

ta

!

Reiiciturfotiicio

Ad ahuddi o,qu6d f.v denotat diftinftio- Ad ncm , & confubftantiaHtatem,idc6 non abfohue

Bonaii.

tertium.

dirtinctionem.

Ad

illa in

oppofitum patet qu6d cum Atign- Ad rationes cW«
ftinus dicit, FiUtu

pcr charitatcm.

QV^STIO

III.

Vtrttm relatio i» Jiuinisjit acftts ejfenti* ? Virle Doiflores eiratos in

Scotum

qazHionc

antec:denti.

inOx6n'ii.nfi hicq.i..knitm.\^.(y coU.y.i.Q' 14.

V/ERiTVR

tcrtio propter didla in

Quod fic vidcvnum nifi alterum

dmtit'} fit aausejfertttit': u.i

iNuiiquam ex duobus

j^

fit

,

pn; tc af-

firmarina

«'X/ """»'.

adus.&alterum fit putentia , quiaex duobus quancum funt ambo in aclu , non fit vnum

lit

in

e.v 7.

cft

Metaphyf

vna ex

text. Comrnmt..^ 9. fcd pcrfona

rcLtione

tlfentia tk

non

eft

,

Atiftot.

& relationis ef-

adiusjergo oponct

quod fit

aftus

cfrentiac.

Item fecundo fic:Nunquam

fit

aliquid

vnum

S:ci,nd(tm,

ex duobus,nifiaUerum illorum fitinalioiigitur ciim pcrfbna

iit

vnum

fuppoficum conftitutum

& relatione, & c-frentia non cft in re-

cx efrentia

latione, oportet

qu6d reiatio

fit

in cftentia

igi-

:

tur relatio eft aftus cflentis.

Item

certio fic:relacio cft in

fundamentum

fundamcnto

;

fed rertium,

videtuc potcntiale efle refpcdu

iIhus,quod fundacur in

Ad

Ad

admittenda

cft

tionis.

fentia

Dito , quod duplcx cft communicatio Vna, qua communicatur aliquid exiftcnti , & alia cft communicatio^ qua aHquid communicatur aHcui , vc ipfum fit. Prima eft impeifeftionis vt quando fcientia communicatur animaj & vniucrfaHcer accidcns coramunicatur fiibieflo. Se-

Ai

quod

&:

,

non

latiuum coiiftruicur in determinaca habicudine cafuali cum vno conelatiuo , denotatur totum illud habeie racionem altcrius extrcmi rela-

cft

fic

*VideOxo- cano. * hic

ifta

K.xftioncpraccedcnte,A^r«OT reUnotn Sro

quod prsu'detur. Et

Dien.

Filius

Filius eftFijiiis Patris,qui eft fubftantia.

&

Concrk. Illud qiiod communicatur , in quantale aHcui comraunicatur : fed rclacio

:

u*.

itatim produieret Fi,

nicatur

ita rc-

Adiprimum principalc, dico <|u6d trcs perlb- Ad frimum nascx cadcm fubftantia non dicimus,fcd produ- argumtntum frincifalt. (fla pctfona cft de fubftantia non abfolutc , fcd Ad fecundS. de fubftantia Patris. * Bonau.ac* aliud Ad dicit vnus Dodor , quod hacc cft tic i.q t. propria , Filius cft FiHus fubftantia: i-^attis ,quia VetbHm eft

propter imperfed>io!iem:

perfectum in aftu decifionis iemiuis fi formalis terminMS deci-

fionis ellet ftatun

,

& ge-

rante

eftrelatio nito non tH

cfl^t

in diuinis.

tas

neque

y

Fiiius

formaiiusellec Parer,

tum non

neque quod

,

Ceffrtdo.

Maneni fimul in gene-

Ad aliud dico , quod primx porentiac a£liux Ad tertiam non cOrrcfpondec potcntia proprie pafliua ex (^ qua-tam. trimi poacquo:vcpatetdepotcncia creandi. Sicenim non

Item,Pater non dicitur pater in crcaturis,niu

aBu

vcl adius in

primus terminus generacionis , neqiie formalis. materia. Ad fecunPrimus emm tcrminus cft pcrfona , tcrminus dam. fotmahs eft eflientia.

pcr adtim d^cifionis iemmis , Hcet emm aherationcs mcdis rcquiranuir ante formationem

§luo

,

qu6d cfrentia reipcdu iuiipfius

aliud dico

eft

in crcaturis.

quuPater?

forma

vc

vtroquc.

dus a»ftiue:crgo Pilius cft producibilis. Et fpondccur ad inftanciarn de ignc.

qtiU efficttHr Pater.

SEcundum principale declararur,{cilicct quod lub^nmU

d*

&

&

ducet.

cfHo

63

ic^um, ncc matcria, kd

requirit aliam princi-

piatiunem fccum principiantcm , in produccnptodo Filium, fed totum fibi coramunicabit

II.

conchidit oppo/itum,qula quod manet idem nu- jid tonjirmero in gencrante eenito , nunquam eft fub- matSenem ex

iilo igitur, &c. de ratione adus eft quod Sluartun. feparet diftinguat igitur illud maximc habebit rationem aclus , quod maximc lcparat

Item quarto

&

diftinguic

fic

:

:

:

:

hoc autcm

in diuinis cft relatio

F

2.

,

& &

non

iion

DiftinaioV.

Libril.

64 elTeritia

:

i^tur relatio«ft aftus re(pe£hi ef-

frt

Conxtit vbi

af!itii$-

tiii».

BQlicio

:

efl:

igitur

aftus

& potentia,ibi eft com-

relatio verc

fi

afitus rcrpc-

(ic

Ctn t^tni\3ii perrona yere erit compofita

,

quod

opinionetn Gandauenfis in przcedenti qusftione , qu^d cikm Filius genereturde Cubfiancia Patris , quafi de ma-

Hic

<}icerent fisquentes

tcria ,q.u6d telatiorefpeiflueitcncizTehabct pcr

nsodum aduc,

& eircntia

modum

pct

potentiar,

tUam opinionem

S

fp primHi aSita

,

vbi reUtio

ejfe

*Eltu tffentif

tdm

qutM ejjintia

,

ibi

Pa, fwia nuUaptrfina ptr tfi Deinde explicat ^uowodo in aliqiiid refertur

refertttr.

&

reUtione

,vnum non

& cUre hu dtfcutit infcri-

ailus alteriut:Ute

Pto Oxonien. hicq. 2.

<*

nttm. 16. aitefue ejfentiam

fundamtntum rtUtionum non ptrftSitbtle, ftd tttnjuam formam, in qua nata funt fubfttjft

fiert.

T%

^

Efpondco igttut ad quzftionem, qu6d rela"** ^°^ *^ aikus, nec ciTentia aliquo modo

a^luabilis eft per eam,fcd cft per aftus.cui rcpuDuplieittr

ihcUratMr.

S"*^ ^et

:

omuis aituabiiitas.Hoc declaratur dupliciprimo ex contrario ordine gcncrationis , &

& ex vniformi ordine & perfedlionis in diuinis,in quibus non

perfedionis in creacuris originis cft

imperfcdio

creaturis Triui *erft-

aionttHpoJlertHi gent-

quod

,

omnis

fed

eft

,

primum

^''"''^Mro via gcncrationis

pcrfcftio.

Quia

via pcrfeAionis

,

&

,

in eft

c contri. Scd in

&

ordo originis perfeAionis pari paftu currunt : crgo cflentia , quz eft primum perfediuinis

raiiont.^i dione

cft

,

primum

origine

:

wnU

noit

ita.

Aaguft.

cum

eftentia eft

:

ergo quod primd

:

adus ,

& pcrfe^io fim-

quomodo ex

pcr

(c

,

cfientia

& tamen

i£k\K refpedu altetius

,

quz

'^*™ forma '

vt ijuo adfcus

adlus |iter

,

&

:

fed

,

quo

eft quidicas

& re-

ertaturu.

daerminat

,

nales

non

du

& lib.z. cap.'

.

Proprtetatet perfo-

charatterixAnt hypoflafei

eflcntiz

,

Nam ,

eft

hu<-

quz-

(ed refpedlu pcrfbnz. Et ideo

vnum omnimodz ibi non eft vnum

fed tis

,

per vnionetii aAus

cum

Per h
fpecies habet

effe

fimpliciter.

fecundo ex parte indiuidui

eft

(ed

Simi-

confidera-

'f/'*»/»'»*-

iStumi "^"

Sc alcerum cfle

''

in alcerum

vnum

,

tran- vni» dtttrneutto corrumpente alterum , (it mintnt t».

fimplcx tanta fimplicitate ficut alcerum, /*"

& ide6 non eft ibi alcerum vt adius

alterum vt

,

»^um

^ P***"'*^

pocentia.

Ad fecundum concedo maiorem , qu6d prictas te

fit

quia alcer

,

eflct

per (e fubfiftens

atliu deitatis. Paternitas

tate, vt

tas peribnalis

(ed

:

(e-

eft in

Dei-

& Deitas in Patre,

& tamen non & alcerum

potentia

non

jid fteunr <<«*»•

ttgo patemitae

namque

fuppofitum in naiura, fit

:

,

(equitur fit

adlus.

non vt proprie-

Pacernitas enini eftin Deicace ,

Deitate

pro-

in ellentiajfcilicet paternitasin Deita-

dccerminans naturam

;

fattmita* '* "»0««*-

fed eft in **,>,^'

^^

vt proprietas conftitutiua fiippefiti, dttrmin»nt fuppofitum cft in natura ,& eodem mo- fid tonfii,

quod do eflcndi, quo totum'eft inaliquo fequentct dicitur elle in eodeni (endi

,

fi

pars con- '*'**•

Phyfkorum, cap.^. Ide6 eodcm modo eCquo fuppofitum eft in natura , proprietas natura , nifi quando proprietas eiTet de-

tunc

tum

,

vt patec ex

;

fit

natiu:a&.

alio

Tunc enim

modo

&

ide6

in natura>

Ariftot.

proprietas rtC-

non

eft rairura,

qu^ fuppofi-

in natura.

Ad

lertium dicendum

eodem modo qu6d ,

pullulant fccund^in aiiquos,in ip{a eflcntia per»

,

4.'

^
quando vnum omnino per identitatem

fed fic

,

non

&Aus infbrmationis

Triprittas

poccncia.

non fequitur,relatio

eft

Dimafc.

& identita-

fimplicicatis

cuiuj ratio eflentialis eft dare eft (ecundijm hoc omnis quiditas eft ,

ta.

eft aliquid quafi

ptCta naturzeft adus:

hominis

non naturam.

,

compoficum ex t^^f^nalud*. pocentiali&aduali. Vride vbieftaliquodvnum ][^im pnf». cumpoficura , ibi eft aAus tc potentia. Sed vbi ntnontpneft vnum , & non per modunl compofitionis, ti»,

non

peribna

inueniuntur

& proprie-

Trtprittai

ptrfonalu in

igitur proprietas teiatiua eft adlus rcfpe-

etit in

,

m

, quiacflentiam non **^'^ J.* quia fcGundumDamafcenumlib.i. fertifrta-

dc fidccap.^.

tetminatiua tria

& ide6

ficut contingit in creaturis,

,

qudd vnum

?

flMtmtd» in lacem indiuidualem ipfius indimdui. inanitas

natumm

refpeftu
tjuarto reftat videre

vnum

indiui-

per confequcns

,

vt natura in (tippofito ,

in confiderando (peciei quiditatem

•'

eft

quod alcerum

Ad hoc dicendum eft , qu6d

^

&

fr»frietae

.....

proprietatis ,

.

Ce 'J'**'*^'^ dtttrminae

In propofito,

'^*™
fit

licct in

,

poccncialis.

pliciter.

pon

'vwuiopl r

n

r

tamen terpcctu

,

decerminabitis ^ft

,

efi

ordinis

latione eft

^

r

dualjs

dem

Sed

tfftntia

n

aclus.lu

quitur. Paternitas ejiin Dtitate

&

Patre.

'*

&

6c natura (lue eirencia fpecifica

prim6 inquiritur materia origine j ita '" diuinis primo adlus fotma fed relationes non (unt fo^maliter infinit.T , ncqiie eiufinuennur in diuinis,

$ieun/» dttUratur.

ejfe. Terti^eftcomparaie proprietatcm in* diuidualem ad naturam , (ic proprietasindiuidualis ipiam adhut , limitat , diftingutt,

bet

igitur ficut in

*^''**""'*

*c**»tu indi.

a^us tocius comquo Socrates ha>

determinat

JMC conjiituto ex ejfemia

.

eft

Led

,

fecun"

ejl

dkm fnndamentum

,.

&

Secun-

V M.

I

ter albedine efifimilis :fid

SHtfiitttu.

,

vt inhzrens

aSlm fundamenti ,

L

RcfolMit reUtionts non

jit

diftinguit

qifi-

& injinitt perfedtonit.

C HO

/$8it4fites, ifel iijiingHentes, prittio

fentiam

non

,

Dcicas

funt contra iftam,

,

,

pofiti

qux^eft

,

quz cohfticuit So-

,

quoad primam eft firoile : quia qua Dcus eft , & eft adlus , (ed notl per inhzrentiam : eft eciam hic proprictas peribnalis ,quz eft aAus per(bnz,ipiamconftituens perfonara & diftinguens , & non aftus fibi conueniens per inhaerentiam. Sed quoad tenium eft diifimile , quia ptoprietas pctfonalis in propofwo non limitat eirentiam , ncc diftinguit nec

fed rationes quafc funt. contra

d»

&

cracem

SoctaKitas

vt

,

&

lairura eft.

4

re proprietatem indiuidodein

dam a(^s

rentix.

eft

in natura

,

fiueeflentia,

vt in fundamento ; ergo eft afhis eius

:

quia ficut

(bnz,non quafi qu^dam fuppofita,in quibus re0piat efe;(td quibus fuppontura dat

«j^,ica

pul-

lulan(

r.

xd ttrtium,

Qujpftio I.&II. lulant ex tx relttiones

fiiUuUnt

re-

Utiones

»b

tjfemia

t

,

non

qusdam

quafi

65

for-

nj« dances ejfe lcd vc naiac cfTe Dcus ipfa dcicate. Vndee(Icnciacftfundamcncum, rcfpcdlu rclacionis pullulancis fub racione forms , dc non ;

QJ/^STIO

II.

fub racionc pocencialis.

Ad

qMrtU.

Ad quarcum diccndum,qu6d aftus , cuius eft adus.ipfum fcparat, Sc diftinguic illud cuius cft;

& idco

ficut adbas

ftinguit cuius

nacurs ipfam lcpatac

eft, ita

aftus perfonalis

&

Ftrum Deus Pater veUfis genuit Filium

?

di-

per-

ipfiu-;

Vide Dodores citatos

& diftinguit.Vnde adus piimus,qui cft D£itas,& aftus quiditatis fepaiat &

<]uzft. antecedenci.

Coi\x ipfam tparat

TerfonitUs

froprittM diftiaguit fer'

foHsm in dine ad tra

,

or1'»-

ejfentin

vere in ordi^ tte

ad

extr».

VoD

diftinguit eftencialicer in refpediu ad cxtra. St-

&

cundus vero aftus , qui eft perfonalis fcparat perfbnam in refpedu adintra. Conccdo igitur quod vcerque eft aftus , tam Deicas, <}uam relatio: fed vnus naturalis, (iue quiditatiuus,&alius petfbnalis. Vterqucetiam diftindiftinguic

guit illud

adus

cuius eft aftus

,

effentia:

,

non

fed relatio

:

vt didlum eft

,

cft

nec ipfam di-

ita

enim imporcantim-

ftinguit,nec dccerminat,ifta

non

videtur

quia

:

fic

fi

igituf

,

tumpropar' igicuc 8c anrecedens. Probatio falfita- te negMiua,

:

bonum; non habct rationem boni, quia bonum fecundtim racionem boniad fedicicur, rclatio autem non generatio autem in diuinis relatio eft igicur non habet rationem volibilis, & pcr confcqucns Pater non voluit geconlcquentis

tii

;

nihil cft volibile nifi

fed relacio in diuinis

:

;

nerare.

Pro affirma-

Contrarium patet pet Magiftrura in litera.

perfedtionem.

& improbat

Recitat

;

quia in-

per qnod dtcit Ftlium produci

,

& idem

teliigere,

cum dKcre,pr£cedtt

volitionem

Scotus

:

autem

manifefii docet inicHigcre diflingui a diccre

I.

di~

,

necefp.tate naturali, ficut ignii fignificat

ejfe

QV^STIO

opinionem Henrici

Patrem generare Ftlium non volentem , fsd

centis

VI.

tiua.

C H O L I V M.

S

DISTINCTIO

2. Artumen'

voluic generare.confcquens eft falfum,

'

,

dr

volitionem in Patreprecedere diitionemf atqueita

Vtrifm Deus 'Patergemit volufitate Alenf.i.f f.4x j.i.

memb

%Mrt.\. D.Bonauenr. hicart.t.

art i^(^ 5.

D.rhom.i/>.^.4i

Dodor

hlctj.i.

^r »•

Met.q.^.^. ir 6. Vafijuei i.f dijfut..(c. Suarcz tra^.fJib 6 c^.

I.

I

\.f.

R c A diftin£kionem fexram qua:riprim6:^r»w Detu Ptiergmuit

tur Trin exAmi-

nnnda

in

k»c qutfliene.

Voluntiu ntn fr-nti-

efi

fium frofin-

quum frodit-

Hic tria videnda funt. Prim6 , quod Parer non genuit Filium voluntat^ canquam principio produdkiuo propinquo. Secundo , quod nec vt prinFilium voluuate

?

Tcrtio

cipio piodu.£liuo temoto.

qmd

nec vt principio applicatiuo memoriz ad gignendum. Primum probatir fic: Vnius productionis tanriim eft vnura fufficicns piincipium pro,

te

,

aut concomitante

te

;

(fuia am.tt

foltetn

aliter

aliquod produccrerur fufHcien-

ab aliquo,quo non producente nihilominus produceretur (ed vt oftcnfum eft prius diftinEl. i. * ipfa mcmoria Patris perfc^fta , quae ter

:

q.I.n.3.

non includit voluntatem , pium produdliuum Vcrbi

eft fufficiens princi-

igitur

:

Odvio quo.

Secundum ptobatur

alibi

*

ad (ecundam difficultatem. Tcrtium videtur habere dubium propter au-

cap.

3.

& 4.

& lib.ii.

quibus vulc qu6d in nobis voluntas

rcquiritur vt potentia fuperior,copulans

memo-

riam cuni obieAo ad produftionct» Verbi

:

igi-

tur fimilicer Filius vidccur cfTe in Trinitate in•

creata

ViJe

Ozon.

.I.

,

cuius

in

ibid.

auAoritates

imago

cft

in

anima

noftra.

lUas

& tefponfiones ad hunc articulum,

* vbi fupra.

,

&

,

verum it

proinde

&

,

d.

&

quod Pater non

fctiicet

quum

&

&

,

efiet

6,q.

ter

ad

hic

y&

gemtum Bargtui&

nihilamphus

tlium

trem tolentem

ttat-i

Scotm

,

voluijfe

FtltjprAtmeliexiJfe

,

& efien-

& geierationem ipfim

tn fcrtpto

&

mittit Scotutn circa hxcdubittm fe. Ijtde

,

Scd ampliut pro-

& prxuolutffe. hunc

locttrn

,quam 'Paquam

entm, 'Pafem

ait

v communtcandam ,

infchoUo ad

i.

qute conformi-

quatcnHf ejjenttam

gi-nuifie,

Ftlfocoir muntcautt, praamauit.

fetJo vult hic

ZJivuerituin ,

Scotus in fcripto Oxonien.

docttit

ifia

Verbum ante-

tntellexit

e.xplicare volunt ea

1.

l^i

de Cauellus

Oxenicnfiadancipkem fuif-

ipfumibidcm.

REfpondeo

produvflio

Si

:

ralis fit, ficut

cum

quamuis produdo ret in

Filio Paier fibi

prijduflione

mitancer

&

,

Filij

complace-

non tamen

,

,

cerct fibi produftio

,

,

conco,

ita

fic

,

per propoficioncm

*

:

ftione

Vcrbo produdo

perficitut

pr?cedit velle

;

:

fed

igicur

,

pto-

primo ArgumencuiulUam Do- tum frimum non perficicur fro fentintii^ arguo

quanctam Aflus incclligendi concepcu aliquo manance mcdianre

dloris fic

ficut

quamuis compla-

fiue gcncratio ignis

Quod aucem

ItaHcnr. in fum.aic. {8.

dicerc-

nifi

voluntate complaccntc

nec ignis volens generafte dufti,

mcrc natu-

Filij

ignis gcneratur ab ignc,

tur Pater volens genuiflc Filium

fc(Skum fine

XI

intclligit

Videtur tamen hic aliquantulum difcrepare ah iis , quA docuit infcript» Oxonten. i.d.i.q.i. d.io. ad vltimum argume itum in i.d.i.q.i artic.i. Qttodl.i^,

nifi

Tom.

ejfentiam

Filtj.

io adlu: igicur intelligere Patris

$cot. Oftr.

non

,

vult gener.Tienem

in ifta

quaeft.in refponfione

ftoritates Auguftini ^.dcTriniccap.y.

Auguft.

& vult ejfctiam fuam &

vt effentiam ahfolute

non produci-

tur voluntatc, vt principio principalitcr produ-

* laOxon. hicn.^.

,

voluntate confequen-

verjtm etinm anteceden-

,

communicandam Fdto

fiionis Filij.

du(^iuum,

Fdium non foium

generare

FiUum

i

non cuius

intelligere

eft

il-

pcr-

produ-

naturaliter

Verbum ccnccpiura F

j

pcr

Henriri.

* Godfrcd. quodl 5.q.4

DiftinaioVI.

Libril.

66

per a£Vum bteJUgcndi prxcedit vf//«:igitur non volens Patcr producit Filium nifi concomi-

non

Adiionis

pcrficitur nifi aliquo

idco dicere non n

pcrfcdlum

eft

nifi

,

produdlo,& ^Hi» Verbo pro- ""*

tantcr.

.*

Itcm.hoc fccundo probatur fic : potcntis dijimmti, ttxt. 5 }. igiftinguuntur per adus, ^^^ ^^j^^ potentis tantum eft vnus aftus igitur memoriae gigiicntis .tantiim eft vnus a£tu.s:

Sftcuiiii.

Ad Ad

iM

Anftpt.

:

pro aiSlu fuo ; igitur dtcere quod eft adus mcmoiiic, erir«»fW/<^frr: Cci inieUigere praeccdit naturaliter velle in Paipfa autjCm habet tntelUgere

tre

;

igitiir

Mcere

,

& per confcqucns

praeccdit velle in Patte

Fiiij

;

igitur

produdjo produaio

Vcrbi ^ Patre cft raerc naturalis, ficut produdiio ignis ab igne. Contra hoc:qiiod dicitur,qu6d dicere fit adus

4.

Patcr

non non

}

aliis perfonis. Vnde fi pcr impoflibile non dicerct , ncc producerct Filium ncc ,

&

Itcm fecund6

Jjicfrt rtpu-

cut inttllie'

ad

Dico qu6d

non

fic

poteft intclligi

f'^-Ut

nec

3<3:io

:

Dicere fine contradidionc

,

nifi

,

ad fc,nam rclationes in diuinis caitcrae aliae,qua; funt

fed <«'

:

:

coniomitanter,ita qu6i ;

•

vt paternitas,

&

non eft

z'f//fitamcn fcquitur

ipfum

ducit Filium

nedum /-

,

q. 7.

•

j

1

"^ complaccnte, icd ctiam voiuntatc anteccdendoxoiuwatt tcqiioniani Patcr pracccdit Filium,&: gcncratioaniectdenre lenuit Fi- nem eius prioritate originis. In illo priori eft beatus

non tamcn generationc

,

Filij eft

beatus,

nec cxpcdat gcncrationcm Filij , vt fit beatus; ergo antc genciationcm Filij cft beatnsifed non cft beatus nifi intclligendo Sc volcndo cfTcntiam fuam;ergo ante generationcm Filij vult Sc intelligit cirentiam fuam ; fed non folum vt ef-

qu6d Dcus Pater non

gcnuit Filium : quia in ccffitas,

Dco non

n«- i«"««»»» "^"

cft

'

non nccc(Tari6 genuit Filium, crgo

contingentcr genuit Filium

j

crgo Filius gcnitus

Affirmati» *"""•

contingcns.

eft

Rcipondco, quod quia ablatiuus coniundus /*"** 5*?' '

cum

L

r

a.-

...

c

vt ignis calorc calcfacir

:

memoria

ter nevejfitate

ftionttafert' ^^,^

& neceilitas non eft in

Patrc principium formale, fed

,.

verbo acliuo iignincat principium agcndi,

quo producit Filium,

pcrfcdla;idc6 haec non cft vera,Pa,

vt principio aiiiuo gettMtt FiliHm.

tamcn poffit illc ablatiuus coniuugi cum tali verbo aduerbialiter,tunc eft vera.quia Patcr neSi

ccftariogcnnic Filiiim neccflitate immutabilitatis,fi

autcin dc vi fermonis

non

poflit fic accipi,

communicanda Filiojalitcr enim & '"telligtt non omni tnodo perfeftionis cam intelligcrct; e£enimmFt £^^ intelligcrc & velle eircntiam vt communi' candam Filio cft intel|igcre & velle gencrationicandum nem Filijrquia gcncratio Filij non eft nifi comfriufquum

tunc exponenda

gtHertt.

«9« contitigenter preducere Ftltum. Expltcat autem neceffiiatem hanc ,a'tti]ue ejfe necejjitatem in-

vult icntia eft,fed vt

l.

neccffitate Argum. ni-

& habctur in littera.

Contra:fi

voluntatc concomitantc,fi-

1

III.

Rguitur per Auguftinum ad Orejium

dicere.

Oion. Dcclarationcm huius pofitionis quatrc alibi. * Probatur bicuitcr qu6d Pater volcndo pro-

Tatervoltn-

correfpondcntem.

fibi

Vide Doftorcs citatos (^uzftione ptlma.

anfcccdcnte.

hii;q.i.n.4.

fater

ReUtionet

necefitate ?

rrtdcclio Filij fibi pla-

quodammodo

(cd voluntatc

Jptrare

iium.

frincifale.

quae dicitur

nop tantiim

,

&

,

'

yiruw Beus fater genuit Filium ,

pric Pater volens genuit Filium

*^ ^'

,

,

,

efientia: funt rcali- ^'«'"f /«»» tdentitttan-

QVi£STIO

igicur, &rc.

VtUt tffen- Q.uia licct intelligere Patris prxcedat velle, velle intelligere ; quia tmle frtcedit tamcn prjECcdit dicere , ficut dicert mtio- dtcere non cA tntelligere , \t ptobatum cft , ficut

In

caedem

,

'

'

^

tcr infinitae, licet

Dicendum igiturad quxftionem quod pro-

_

cct

*

vo-

eadem volibilitatequaillud,quod dicitur ad fc,eft volibilc propter omninjodam realcm

aliqu»

" Oxon.

dicitur

relaciones in diuinis funt

idcntitatem culn bonitate eficntiali

citur

frodulio,.

rcfpcdlu alicuius pro-

de gcnere Adionis

obiefti praefuppofiti

(it

**

qu6d

,

dicitur

libilcs

non necelfari^ eft refpecVu alicuius produdi.quia inteWgere non reqniiit aliud,nifi qu6d

J. ^tfoUui» DocUrit.

nihil cft volibile nifi

fe.

telligere

rt,

quando bonumiquod

fcd volibilitatcm

& volcndo

,

dtcere eft pcrfc£tio fimplicitcr ,quia

conuenit

fint

xationcm principalem diccndum

tftinttlliger»

ftmfirftrfi.

^tdus produdliuus,

^^^^^ ^^ bcatus intclligcndo

auccm

inat

^ *

aliquam pcrfonam,adhue cfict bcatus intelligenvolendo : non igitur adlus intelligcndi eft do

ftmguiturAb intelligendi cft perfcaio fimplicirer intelli^nt.

/•/•,./-

,

aliud patet relponlio vbi lupra.

Patct vult generationcm Filij:&

quod

-^^*''

non formaliter. Vcrunramen relatio non cft primo volibilis, 8c ideo Pater non cft prim6 beatus,voIendo gcnerationem Fitij, vt prardiftumcft : Si autcm in quolibct Prardicamcnto fit proprium bonum, Sc qn6d relatio habeat propriam bonitatem , ficut vult Commentator fupra 7. Ethicorum, cap. i. Commenti^°'' tunc cfl^ct conccdcndum qu6d relatio eft per fe volibilis, non tamcn habet infinitam VQlibilitatem formaliter, quia non eft formalitet infinita,

intelligendi,Arguodupliciter.Prim6,quia a(Sbus , quia adu

di-

jjietre

,.

d» ge-

nii,quMU nt

\

S

,

cft

per illud Aducrbium.

CH O

L

I

V M.

,

municatiq cllentiz

fuae

ipfi

Filio

;

igitur Patcr

vult prius,& intclligit generationemFilij,

generet

:

quam

& per cqnfcquens volcndo gencrat Fi-

Iribtu rationibtu probat PatremneceJJkrio

(uitabilttatis,

,

c^

non violenti*.

lium voluntatc antcccdentc. ^drtitiontm

frim»m ^'"/"' ^

'

P*

Ad

ratiqncs altetius opinionis dicendum,

Dlcendum

ergo qu6d' Pater neceflario ge-

qu6d produdio Vctbi cft mcrc naturalis;ita quod principium eft mcre natutale , fed tamcri non fic niaturajis , quin ipfam pracccdat velle Pa-

genuit Filium

tris, ficut Scintelligere.

omni conditione

£t qnando arguitur qu6d a6bus intelligcndi mediantc conccptu aliquo emanante.

pctficitur

Dico quod hoc falfum intelligerc pcificitur per

quia

fum

eft

,

nunquam cnim

aliquid

produftum,

non cft adus produdiiuus , vt praeoftenr Verum tameii eftip^d adio dc genere

eft.

nuir Filium,&neceffiiace coneomitante ,

etfi

non

Hoc autem probatur

vt ptincipio elicitiuo.

duplicitcr.

Primd

fic

;

_ ^.

*.

qunftionis.

In Frima frM

entis neccflitas cft conditio batie.

fi fitei poffibilis : quod paquia quando ens diuiditur pcr aliqua duo,

nobiiis,&petfc6^io, tet

,

femper vnum altero eft jperfcdius:vt cum diui- ^x mtmhru ditur per caufam & caufatum ;a£lura& poten- diuidjnnbut tiam, fempcr alterum eftpcrfcdius , &pcrxon- "vnumftmptr fequens nobilior conditio eftin omni ente

,

cui * cft

.

f"^''

QuJEftio

.11 cum

podlbilis.Igitur

cift

ens diuidatuc per neceA

&

poflibile,& poffibilitas non fit condifarium tio perfcdior , ncccQuas erit condiiio nobilitaica in t[uolibct entc , cui eft pbCtis in cntc »

67

I.

cffentia

,

fed fnqaant^ni determinata pec refpe-

qu6d refpe<%us £t principiam decetminatum,non elicitiuum.

6lus

,

ita

&

fibilis

,

&

cui conuenit ens

&

tur per produccns

,

ctiam

produftum

,

cum

&

diuidi-

dudi non eft conditio pcrfeftior in cntc , fequitur quod ratio producentis Ht conditio nobilioi; Icem arguitur

fic:Illud

quod

eft nobilitatis eft

compoflibile nobiliori diuidenti ens

,

igitur

fi

mceifarium ftt fimpliciter nobilius in omni conditione entis , cui eft poffibile , fequitur qu6d eft compoffibilc primo producenti , qua:

£t

eft difFcrcntia nobilior diuidens ens.

maximc

igitur

centi

igitur Patti

:

hoc,

fi

compofllbile primo piodu-

cft

C HO L

Sententiam Henriti

V M.

I

non repugnat ncccflario pro-

duccre Filium. Et haec eft vna via ad produdkioneceiratiam in diuinis ad incra proban-

,

ejjfentiam

afterentii

frinctptum quo generationis relationem

diuidens ens.

VT.ilMil),

S

ratio ptotjfe

fed determinari fer DoEior quinque rationibw^

reijcit

,

deinde reconcitiat opiniones fanSli 77joma,(^ /Jenrici, afteritque potentiam generandi in diuims acceptam pro fundamento remoto effe quid abfolutum,nirnirtiju ipfam ejfentiam , qusi efl principtum formale producendi,ex fe fufficienter determinata; fed vtproxime exeat in attum requirere proprie-

tatem perfonalem,nen vt determtnantem effentiam ad producendum,fed ad conftituendam inpotentia propinqua vt producat.

nem

dam. Scd oportet accipcre in minori , quod primum ptodiicens non producitnecenario ad

&

cxtrk,quam Philofophi negauerunt, probabilur dift. 8. * Hanc rationem quarc diftinSl.i. * Infraq J. n.j.&feqq. vbi fit ad probandum conclufionem prsdi^am. * Vidc io Itcm icrtio fic: Agens naturale nonagit conOzon. d. X. tingenter , nifi altero iftorum trium modorum; qy.n.ff.

vd

quia depcndct in agendo a fupetiori agen-

3te i vcl quia eius zdtio poceft impediri per conTertUfr»- trarium agens ; vel propter indifpofitionem pafbatio.

Trifliciter

fi

&

materiae,

fi

requirat paiFum in

aHio agentis fcd Pater naturaliter generat Filium

;

quod

agac:

igirur

non

n»tur»lis fo-

contingenter producit Filium

tt^ imfcdiri.

rum trium modorum , poflet impcdiri fua gcneratio fcd hoc non contingit , non enim pritno modo fieri poceft , quia non habet aliquod

,

nifi altero ifto-

:

nec aliud extra , vc probatum diftiaiiione fecunda ; * nec voluntatem ad in-

agcns fuperius

* q.4.n.j.

cft

,

tr^,quianon gencrat yoluntate , vt principio eli, vt pr.?oftenfum Cithac

citiuo, fiue produ(fbiuo

*q

I.n.I.

* Necfecundon>odo,quiaagens contrarium,quodpoteftimpedire, oportet quod fit perfeftius,& fortius,quod non contingit in prodiftin£l.6.

pofito.

«q.».n.<.

Ncc

tertio

modo

,

quia non producit Fi-

lium dc matcria, vel quafi materia , vt prxoftenfum eft difttncHone quinta. * ergo,&c.

Ad

contrarium di^d argftm. cendum quod Pater non genuit Filium necef, frincif»le. P»ter gene- ficate violentias , ficut inteiligit Auguftinus ,ta¥iliam mcn genuit Filium nec^ffiiatc incuitabilitatis. rat

au^oritatem Auguftini

in

necefs!t%tt ineuitiihili.

COntra, quando aliqnid eft indeterminatura aljqua produccnda indeterminatione

ad

QV^STIO

VII.

Henr.

potcntiae a6liuae,ex fe cft fufficientcr determina-

tum ad quodcumque illorum.fcd eflcnria diuina fi fic

eft

dctetminaca re(pe(5lu produdlionis Filij,hoc

indcrerminationcpotentiae ad^iuae

:

ergo,&c.

Ad cuidentiam huius declarationis,prim6 declaratur

diffcrencia

gotcntiae adtiua:

,

&

incec

1.

indetecminationcra

potentiac paffiuac ad focmas,

Diferentta

* Deinde ex fetenti» aSiut ^faf' hoc probatur maior quadrupliciter. Primo fic: ftu». quoniam iudeterminatio, quae eft addifparata,& * In Oxon. non ad concradidloria , non impedit agere fbla hicn.5. cnim ilb indecerrain.itio , qu£E cft ad agctc , & M»ior frotur. non agcrcimpedit .igcre, & non illa,quas eftad

quam

declarationem qua;re

alibi.

:

difparata

,

vc patct

dcSole: fed indcterminatio

potentia* ai5biua»eft huiufmodi; potentia

enim

InJettrmi' n»ti»

c»uf»

ad diffarata a£Uua Solis quamuis fit indetcrminata ad pronon imfedit ducendum herbamj vel aninial,eo quod eft cau- adioneoi. fa dtquiuoca , non tamen eft indetcrminata ad producendam herbam , vel non producendum: imo pofito pallb dcterminate pioducit herbam;

igitur,&c.

Secundo pcobaturilla maioc fic:potentia afti- Trolatur tatiiaitr fi ellct tantum huius eftcdlius produfti , eflet dem

ua,

dccerminata ad produftionem huius e{Fedus:fed fecund». fi habet virtutcm produdiuam,non fblum huius,fed fiifficiemcrad tollitur

produccndum

.niiud,

dc caufalitate fua cerpcdu huius

;

nihil

igicuc,

^ Ibidein ia &c. vt habcs alibi. * Item tertio fic:inJetetminatum,quod eft priiis Oxon.n.£. 5dcterminatum, quam per relationcs , non requiric detetminari per refpctflum ; fubiedum enim Terti». includic praedicatum

DISTINCTIO

Rtticitur

fed eflcntia

:

,

fi

cft princi-

priiis cft dctetminata ad pium produdliuum producendam , quam per rclationcs determinecuc:igituc,&c. Minor pcobatur,quiia cllentia , vt ,

eflcntia,non potefteflc principium plurium pro-

I.

dutSlionum eiufdcm rationis, decerminatur au-

Vtrum fotentiagenerandi in Patrejit ali^ qttid ahfolutumiVel

refpeBitwm

?

D.Thom. i.^. ^.41. »rtic.6. i.^ 7.41. membr.i. H.Boa^neat.hicartit.i.q.i. Richard. ^. i. Hcntic.i» AUof.

fumm»

»rt.^-j.q 1.

I

Rc A diftinftioncm

feptimam.quae-

xnm.Plrtim potentia gener.indi tre fit aliquid

FTenr.quofl-

lib.5.q.j.& io

funima

att.sy.q./.

cliuum

abjolutum

,

tiel

tn

Ta~

reffe-

quodam

cx

fc

dctcrminatHr ad illa:quia cx

terminatur ad

primum

minatuf ad fecundum

:

,

&

pofito

fic eft

de

fe

QuartX,

de-

primo deter-

eflcntia diuina

tcCpeSta produiSionum perfbnarum.

>

Gandauenfis ponit qu6d eflentia in Patrc principium piodacendi

tcm ad plurcs produdioncs per imelledum Sc voluntatem,quz prsccdunt relationcs.quacfunt formaliter perfcdioncs infinita; in Dco, relationes autem non;igitur,&c. Itcm quacto ; Quando aliquid eft indfctecminatum potentia a<Skiui ad duo produ<^a , ordine

,

cft

non tamen iuquantum

Itcm quinto

fic

fotma operantis

,

:

rclatio eft per fe entitas

&

fi

cum hoc F

4.

eft

,

&

principiura

§luint».-

DiftinaioVIL

Libril.

68

determinatu«B adoperationcm

igitur habet ra-

•,

cnim cft forma op» tantis.fic eft prioi: vt autcm cft quo dctcrminatur,fic cft poftcrius ergo , &c. Alia argumcnta quqere alibi. *

tionem duplicis

principi):vt :

;

• Ibidem

in

OXAO.

Rcfpondeo tandcm diftinguendo de potcn-

4.

tia, vt

Rtfiluth Ttttnti» tri'

patet ibidcm.

Logica,&

rum

,

ifta dicit

Vno

rnodo dicitur potentia

non rcpugnantiam cxtremo-

& hoccft potentia in diuinis rcfpcftu gc-

ncrationis,quianon rcpugnat. Secundo potcn* ifta non eft in tia Jiuiditur contra adum

fUx.

tttint!» frincifi^m »ten4i dufltx.

pium agcndi

,

qus

rcalis,

eodem eti.;m principio formali produccndi cum omnibus concurrcntibus ad vcl pro

;

poflibilitatcm agcndi

,

fcilicet

cum

potentia ad

agendum. Piimo modo ftat imponibilitas agettdijvbi non cft poflibilicas , fccundo modo agendi , vt patct in damnatis , qui habcnt formale principium ad benc volcudum , fiuc ad gratiosc voluntarcm , tavolcndum, vt iniclledum racn non poirunt gratiosc velIe,quianon ha-

&

&

f^Htmoda f/t

d»mn»tn bcnr omnia,qu.T concurrunr

fli

poienti»

cum

piincipio for-

mali ad gratiose voiendum Eflentia igitur cft ex fe principium formale ad prodncendum , ',

»d bene

ofe-

rtmdHi»,

&

non

fuffijientcr determinata, fed 'ReconciliM-

tnr D.Thim.

ir U^nr.

potcft exire in

adum,nifi concurrente proprictatcperfonali. §1 fic fortc poflimt illx opinioncs concordari , nec vidcnturcontrariari,niu in veibis, fcilicc'.,qu6d

modo dicatur concur^-cro ad pioduftioncm,non vtdetciminarcffcMi.im ad produ(Cendum , quia cx fe fufficicmct Jetcrminata eft, vt probatum eft : fed vt ftat iii potcntia propin* In Oxon.
m2,& noftr.im,quaE cft hic Omnis forma.qiux

fcqq

:

cft fufficicns

D.Thom.t.

tcft

p.S.41 art.^. Inflantia re-

eft vera

principiumalicuius adlionis,

pcr fe clfcjpotcft per

de illaforma

,

(^ionis,

fi

po-

quod hxc

qit« eft principium fuffi-

afti' nis,fa(flinnis,(iue produlefpedu alicuius diftindi:aliter non. £t

fnneipiMm hoc oportet addcre.quia f»ilittum

efi

reffectu»lte~

k fe

agcre;dico

cienterelicitiuum

fellitur.

rius

fe

di-

fiinch.

omnis prodn6tio,3dlio,

non

cft per fe

&

idco principium produdlionis,

fiue fadiiojcft rclpcfku alicuius diftincSki,

forma , quae

poteft pet fc agere,

fi fit

per

dualicuiusdiftinfti. Sicautcm

quia ciTentia diuina non

cft

quia habct natu;

&

hoc

etiam vult Philoibphus 4.dc Gcncr.Animal.c.i. fed quod eft perfedionis in filio creato verius compctit Filio incrcato;igitur,&c. .Contra, in fempi^rnis non difFert ex tertio Phyficorum, tcxt.ji.igitur tcft

generarcicrgo aftu gencrat,&

rcs pcrfonae in diuinis

quam

a pojfe, Neg»tiuim.

ejft

fi

fic

Filius

po-

trcs.

fc,nifi fit rcfpecft

minor

falia;

principium produ-

RefolHtt FiliHm non pofft generare

vna

rationif

eji

produclio in diuinu

,

e^uia

vnitu

& quia ada-

;

quat produSlio principium produSliuum. Deinde explicat tria dubia

^ demum docet cjuomodoge-

,

neratio diuina conuenit partim cum aSiiont

nenti

,

mma-

& farttm cum tranfeunti.

REfpondeo,qu6d

Filius n6n poteft gcnerarc, ncgando primd potcntiam Logicam , qu« fignificat non repugnantiam extremorum ; ficut cnim (ignificatur quod haec propofitio eft impoflibilis,F(/»«^M^«r, & verum eftproptcr repugnantiam extrcmorum,fimiliter vcra cft,fi ncgacio negat potentiam rcalcm , fiue ncgctnr po-

minus

illius

gcnerationis

feipfum gigncrc:ncc

alia

,

&

idem non poteft

gencratione.quia quae-

poffct pcrttadari

illa

difficultas

produ(5tiuum

:

igitur fequitur

quod

principium Filius nulla

Scd hic funttria dubia. Primum cft.quomodo potcrt fuppofitum habcrc principium pcrfe(flum

produccndi iiec

,

&

immcdiatum , non impcditum, & tamen q«6d illo princi- ^^ i'»"»/"producere?non cnim vidctar po- ©|.7r, -verbi

exigens palfum

pio non poffit

,

tcnria agendi excludi ab aliquo adiuo, nifi pro- fuppofitum non pttefi , vt patct indu-

pter defc(Stum alicuius iftorum

fit tale fippofitum, poipfum pofic gcncrare.

igitur Filius

^

I.

videtur.

fic

quens de virtut^iTfHJe:\gnui

?

Qu6d

Ad Hebraeos primo

Filio zix',Pmans

Vcrbum

,

lo-

omnia ve>bo

habct vnde poflitge-

nerare;i?itur generat, fiuc generauit.

Secundum.

Itcm fecund6 fic:Auguftinus

}.

$giMitur.

& Forma in ifuolibet eiufdem rationti efl

propofitio fequitur ex prima in creaturis

i.^. q.4,*..»rttcg.

Richard t.i^to.^. I. D.Bonauent. ^ i. Durand.iM. qu«dl.t. Vafqucz i. JioAot hic if.vn:f*,n\7.& d-^o pd.igf. Suarcz i.^.fw^. }.».4.y.(^ 10.

Arfprimum

;

g*^**'*"'

poficio eft vcra , nifi forma fit imperfcdta , cillm conucniat formae fccundum fe; Secunda autein

Filitu fofit generare f

etf^rmatiuU.

». Tri» dubia eno^antur.

prtnciptum aSlionit eiu/dem rationii. Primapro-

II.

gcncrare

^^"'J^flTel^t

potentia poteft gcnerare.

rattonis

filius poflit

nm 'f**"*

quae ibi fbluta

,

cft,de adza[uatione produ(flionisad

Sed hic diccndum quod ifta difFerunt : Forma eiufdem rationis efi prtnctpium aitionis eiufdem

T RV M

^*"y*

cunque produdio vnius rationis cantum eft vna yater genein diuinit,vt prii^s probatum eft diftindl. fecun- rarenec»Ua. da * , quia quodlibet tale eft hoc in Deo. Et hic * ^- ^•°'*»

tifllme videtur

D.Thom.

gtntrart,

, quia Filiusnon habct potentiam rcalcm ad iftum a^um generandi,quamuis habeat ad a£lum alium. Hoc autcm probatur fic : Filius non poteft generare eadcm generationc,qua Pater gencrat,quia eft ter- F«7«w

cendo;cum

QV^STIO

%, TiUu* nequit

tentiain ratione principij rcaHs

Aionis,rcfpe(flu alicuius diftindi ad intra,nifi vc

Alenf. i.p.q.^T.tntmh.%.

*""°**

erunt plu-

C H O L I V M.

S

eft in fuppofito.

Vtrum

Aiiftot.

hasc accipi

poieft, vel prxcisc pro principio fotmali produ-

ccndi

,

ram aequ^ pctfcdlam cum gcnerante

dicit princi-

Deinde

vel patiendi.

tertio fic:Filius crcatus poteft generare, rtrtium.

&

.*

Dco.Terti6 cftpotcntia

Itcm

& hoc eft pcrfcftionis in illo

contra Maxi-

non vno

cft alia

forma vnius

fuppofito,

racionis

,

nifi

& non in duobus & ide6 eft in ,

fuppofito, vt eft conueniens a£lioni. Sed pofito,

si

per impoinbile,qu6daliqua vna forma

m»

pluribus fuppofitis in crcaturis , ita

adzquatc communicata vni ab alio

efiet in

qu6d eflet eadem nu-

mero, tuncellctraliaincreatunsilla propolino fecunda. Vt fi calor,qui cft in ignc,c(Ietcommunicatus ligno adxquat^, hoc eft, qu6d calor dctcrminatctur ad hanc calcfa(5tioncm,impoffibile

hoclignum habcns

ponitur in litera:F»/»«« non gef>Hit,non ^Hta »onpotuir,/id tjHia non oportmt,Ced

quia non prima ca!efa£):ione,cum eius

du5negationcsaequiualctafiirmacioni:igitur,&c.

nus,& producacur per illam calefadtioncra

minum cap.n.&

quia

,

tantum in

elTcc

iftu

calorcm,calcfaccre: fit

icrmi;

nec alia

vna ftf ejfit

m

P^-pbut fup'

^y'"* ,„

"**

etnmbus.

Qu^ftio II aIsii«tlef«&iont

* quu t>o£tum dlqu^ ilii ca-

loriadcquata

hzc

iic

s-j"-j. * i.

i. q. 7.

calefaAio, id

eft,

quM de-

ad hanc cale^ionem. Sic eniro incelligo principdum producendi adzquari «licui produdiofii , quando determinacur ad iilam, patet (upra diftin^^. i. * non quia potentia fiu Gx exbaufla, per illain-, nec habeat terminum iemper diftindum, vt prot>acum eft. * ccrmiaetur ex

(e

£x hoc igitur

pacec

qu^ quando aliqua for-

quodam ita qu6d ViMim- eorum communicac eam adzquace altcci>iilud nippoiicum,cui adxquate communi^ cacur iic , non poceft per iliam formam agere. tn* eft in

diuccfiis

fupfoucis ordine

,

ncc producere. Sic autem eft in propoHto, quia fbrma,qu2 eft pcincipinnft getterandi,communi-r

canu adsquate

Filio a Patre.iSc-ideo io Filio non principium genetaitdi. Vnde iaFilio illud quod eft prinetpium generandi ,.eft impeditom cft

ab intra , quia racio fuppoiiti , ia quo eft naui*' ra , non eft conueniens taii zStioxii , icd ei talis a^Uo , (iue produ^lioi repugnat, vc iam dedara-

tum eft;

ttndtm.

An Ttlius

Filius

beat potentiam generandi,(iue an iu Filia temia genetandi?

(it

ha-

po-

&

^udfefri' foumia gtntrAndi. Qin'a vc didlura eft inqu«fti<Me prscedcnci , edentia przcise cft principiutn producendi, non prout eft dctcrminatum

hitMr,

*fi

gtnirandi

,

^quMtit

,

dicen- AdfnbMio^ mt,

qu6d Minor eft fal(a , quando dicituc qu6d hic eft prasdicatio prarcifa , ejfenttA efi potentiagenerandt,Dico,(iu6d imo eft truncata, nifii iasa

eft

dctcrminetur

(ic

,

efentia efi buic, fcilicet Patri,

non cft perfefta, nifi exquo zGtva (ignjficatus-per gcrundium egreditur.Vnde non eft pcrfecla.nifi •coiTiparetur gerundium ad fuppoiitum, ^ quo (ignihcat zQcam egrediendi. potinttagenera»di,(^\i\i

plicetur fuppo(itum,i

Patet per haec refponiioad iliud (bphi(ma:ef, eirentia eftpotentia generandi^ ergo-potcntia generandi eil in Filio : quia v^

(cntiaeft in Filio

comparatur eflentia ad e(IeinFilio,(ibi cxtrancacurpocencia generandi ,

ci!kro (it

in Filio

,

(iib illa

di, vt praeoftcnium c(t.

Tcrtia vcr6 dubitatio

j

quoniam

in

Maior patctjquia in quo eft aliqua forma , illud fecundum illara forraam , vr in

poteft dici talc

mancns

,

quia quando aliquid

repognabic habckC eilenab(olutc,faifa e(i

,

Ft-

(ic non eft in P^ dua peribnx , iicct tamcn per circumincefllonem (it in eodem Patre:

in eodera

:

autem

Filius

nataeft inefle alicui formaiiter,(i (ignificetur

poiito, quia nihil gignit fe

bi conuenire in abftraAo,(igni6catur formaiiter

non

folura per identitatem,(iue

per circumincc(fionem,aut aiiquo patet

cum

albedo

dicitur

,

tali

modo, vt

paries habet aibedinem, (iue

ineft parietijigitur

cum

potentia nata

(it

fbrmaiiter incflc potcnti, (ine agenti,

& produ-

centi,& (igniiicatur

crgo (i denoce-

(ibi inefle in abftradlo

;

formaUter (ignificatur haberi h. Filio , cur conuenire,& non Colnm per circuroincedionem ; (ed quando gerundium coniungitur cum , quod formaiicer denotatur ab aUquo haberi , notat aAum , vt egrcdientem ab eodem fuppoiico a quo taie principium formaliter denotatur haberi,propter quod non conce-

principio adiuo

nerario a^iua.

Rcrpondco, qu6d gencratio aftiua non eft in Gtmer»tU Filio,quod probacur dupliciter. Primo (ic;oppo- »i}fu» »«« fitac

ditur Fiiiuro habcre fcientiam »

,

(iue voiuntatem

(icotconceditur fcire generationem,

uue velle generationero : tiec conceditnr Filium habere (cientiam creandi , (ictu conceditur Filium fcire creationem. lungantur igitur ifta duo fimul, (icut cikm dicitur Fuius habec potentiam :

jgenerandi

,

& in Filio eft potentia

generandi

Ci-

gnificatur potentiaformafiterconuenire Filio,& fbrroaliter iuberi

ab ipfo per primuro

fium eecundiuro conftruAum ab

fecun-

cum fbrma

cuius (uppodti, cui forraaliter ineft,

a&um egredientem

&

ali-

& (ignificac

ip(b. Igitur (ic

dicendo,

Filim hnhtt fotentiam generandi , (igniiicat Pilium exetcere adlu gcnctan(ii:& quia hoc ialfum

funt in eodem (up- '^ '" ^''"fcd generatio paflio, ^^''"*""'f^"

non

relationes originis

;

padiua.cft inFilio;igitur non genecacio

fiue

aAiua.

Item

fic

,

generatio adiua,vel eft idcm Pater,

nitati,qiK>d verius credo,vcl

fi

non eft eadcm

Steundt.

fi-

bijfaltcm eft proxima ratio fundandi rclarioncm paternitatis, quia quamuis relatio non fit fundamcnturo relationis realis , potcft tamcn eiTe proxima ratiofundandirelationem.Si primomodo, habctur propoficum,qu6d fit in Patre, & non in Filio: fi (ecundomodo, adhuc habctur propofituro , aliter enim non cllct proxima ratio fun-

dandi.

Ad

,

eenerandi

'^"

a^us imnu-

eft

crgo gcneratio z€tio eft tran(iens:tali$ autcm eft in eo, in quo eft terminus ; igitur in Filio eft gc«

(i-

^**"

quia tunc non clTent

tre,

eft.

'»'-

Sif*'«

& termimis a
lim habet potenti/mgtnera"di,Sc non eft diftingtMnda fecundiim compoiitionem diuiiionem ; nuic enim nulius lerrao tahs ciTet detertninate verus-,vt album habct potentiam diigregandl-,& calidura potcntiam caiefaciendi. Vnde fciendum , quod quando ahqua fbrma

haberi ab ilio,&

»^

quoeftalbedo,potcftdici album. Minor proba- ^^IJr,t^!^ tas^ quoniam generatio adiua non eft aftus im- rati* tt^iiut,

iiter

fibi

cft ifta

illud potcft gc- Tirtimm dit* nerarc;(ed in Filio cft generatio adtiua, ergo,&c, bium.

tentiagenerandi,

&

M»

potentiam generandi.

Ad fationes igitur illius dubitationis

nens,tunc aftio

ReK)ondeo,qu6d hkc

p$tinti»

lius

aliqua proprictate. Si igitur Filio icpugnct po-

tiam, auod faifum

Jn TiUt

detur c^Tc intencio vnius antiqui Dofkoris * pro * D.BoA.hl« dubitatione literaii,vt patei intuenti iprum,& cft ?•*• intentio Magiftri in Utera , quare non habet fi-

quocunque eft generatio adiua ,

£c videtur quod (ic:qnia in przdicatione prarbMiiitptuu. fubietiam gnt- cifa cuicunque , repugnat przdicaium ftumjfed hsceft praedicatioprsciia^irj^/i/M eii nutdi.

StUtititr,

.

ratione.fub qua repugnat Hbi potentiagencran-

Dubicatia ver6 fecunda eft ifia:An

4-

69

vt praBoftendinf eft , ide^ ab(blute h\& eft hzc:Fii(iM babet pttentiMm gtnerMtdi. Et hac tieft

eft

rationem igitur in contrarium , dicendum

quod adio immanens

in crcaturis

,

^.

8c cius AdrMitntm

& rccipicnte:'

rerminus habent idem pro agente (ed adlio ibi tranfiens

,

& eius terminns habent

*'*

ttntr*-

''"'.'"•

aliud ab agente, quia faltem eius tcrminus eft in {f^*Z'*,^.

recipiente,& non in agente. Nulla ver6 aAio re- m»ntni ^u*.. cipitur in fuo tcrmino , ita qu6d iranfit in fuum m-^dt difi'

terminum,quia tcnerur.quod aAio tranficns

cundum communem opinionem fit eadcm liter

dum

motui,qui

eft in

mobili, quidquid

vericacem. In gencratione

Filij

tur materia,dc qua Filius generetur.

modo

generatio adliua io diuinis

aiiqua a(^io

,

(ccunt

nuilaponi-

Nullo igituc

eft

extra agensiigicurgencratio a6^iuaeft in Patre generante

fit

fc«

rea-

in aliquo

immanens

ficut in diuinis poteft efte

immanens

,

(ed

non

fequitur

qu6d cius

'*"''•

;

;

70

Libri

Nam

imraanens.

in creaturis

Curtnrininui

eiu5 tcrminus

^iihnis im-

adio immaneas,& tcrminuscius funt in codem, quiatermiui ?6lionum immanentium incrcatu-

r/)^n^ntiifit

ifnmnnins iti

^reittHris.

fit

lunr foima: inhacrcnics

ris

codem

fanr in

&

;

fequiturc concta

,

fi

tc.minusaiftionis

crcatum.requirit fccum

cxcra

ell

ineodem adionem,qua

producitur, hoc eft,quia huiufmodi adlio requi-

Vndc gcncraiio

acliua in diuinis

cum adione immanente

ccmicnit

,

fuppofjto generantcjconuenit autcm

tfi

ne tranfcunte quia terminus

quia

cum adio-

cius eft cxtra .'gen-

tcm.Ideo gcncraiio a^tiuain diuinis.ncc cftpro-

immancns.nec aftio tranficns

qiioad

pfiau<5iio

immnneis

vtramquc condiuoncm requifitam ad adionem

tifc trartfiis,

immancntcm

eonnentl

cum

t,tr»qM.

& tranieuntcm in crcatis

,

,

fcilicet

A J rationcm quod

ma difiingyentitnplnidifftrre, quam dtftinEia demum

prmiam principalem dicendum,

Ad fecundum cum ,

»0«

cjuia

tio infinitans

di

/.poftolus dc verbo vir-

,

,

dicituc

non potuit

quia non

R£fpondeo,qu6d

&

&

quod FUitunon

ibi accipitur

,

cft in

ncga-

vfu nota infinican-

gsntrancc

,

m gcnctance &c genico.Si primo

tes indiuidualcs

vniuocahsec generatio , quia affionis defumenda k maxima vnitas naturae in gencrante ,

,

&

modo

nulja erit gencratio

,

vniuoca, quia propnecates indiuidualesfuntpri-

m6

diuerfx

&

,

Mephjif.qah in illo

non

in aliquo

fi

^.& j.

difFercnuis difFcrrenc

fc

conucnirencpcrfe,cum

poftcnc differrc, igitutaHquibusahis ,

&

fic

non

Vnde impofnbile

difFerencia:.

vkimae quod aUquid

cfrent

eft

vlrimatc

quantum conueniunt a*bedo

frofrittiUit

indiuidu/Ues

funt pTim» diuerft,

diftinguentes,

&

lapis

igicur

:

fl

penes has airendecur generatio vniuocajomnino nulla

efrc-c

vniuoca

,

fed

omnis

maxiroe

talis

sqoiuoca.

Secundo fic geueratio eft aflimilaciua , & diquod autcm fit aflimilatiua , habcc a forma, vt forma cftjfed quod fit diftinitiua, haftindiua

:

peifedio fupplensimperfc6lionem,pofrc gc, fccundum quam communicacnr nnpcr,

condicio cantum agentis

nerire

ftdiojquia cnim natura creaca

non

poteft fe fuf-

vno fuppofico , idco fupplcns iftam imperfeftioncm communicatam vni fuppofico , in illo eft principium comcommunicarc

in

rnunicandi fe alteri flippofitoifed pcrfcdtio

,

qixa

communicacur imperfcdlio , non eft in Dco poncnda , qualis cft ifta , qus ponicur in Filip creato.

mmmmmmm QV^STIO 111.

bet h forma, vt

h«c

eft

formx eft ra-

cipium agendi:non aurem fingularitas

fed eft

,

igiuu in gcncratione

:

ratio aflimilaciua eft racio

nobihor

diftin£fiua

igitur produftio eftnobihor,cuimag'S conuenit

ratioafHmilandi.

Hxcauremcfl pioduftio vni-

uoca:igitur haec eft nobih'or,quam arquiiioca;fed ratio pcrfcAiflimae

produdionis conucnitpro-

duiflioni diuinx:igi[ur, Sic.

Hocctiam arguiturex partetermini;quiaharc produdio habcc tcrminum aeque perfcdum cura produccntcquod conucnit gencrationi vniuocs, Simihter terminus produ6):us hic diucrfus k produccnie

,

efl

quod non conucnic produdioni

;i?quiiioc2,fed vniuocae.

dicerent Injlsnti»

qu6d Philofophi non

iftam gencrationem elTc vniuocam,quid

nobifcum qu6d

Vide DoHores eitatos eiiuJHone /tntecedenti.

mitum?

ibi eft gcneracio

pcc

communi-

cacionero eiufdem nacurae perfedliflimx,dicerenc

'^^ Rgvmenta probancia uoca, qusrc

alibi

,

quod

fic

vni-

* in quaEftionc vnica

diftiriftione fcptiraa.

Contra

Auguftinus 6.de Trinit.cap.vlt. loqucns de Filio quod cft imagoPatriSj dicit quod ,

Tertii.

non auiema:quiuocar.

ncc rcdcaequiuocam ; quia dicerent non eile generacionem in diuinis. Sed fi ipfi conccdercnt

vel aquiuoca ?

Probatiir fs'

eundi.

habens propriecacem in-

diuidualem,6c fingularem jfed racio

Si vero dicas

Vtritm getieratio diuina Jit vniuoca,

Auguft.

Ariftot.

illis :omnino ^im in nullo Vnde nonrancum conucniimt pro-

cioperfefliorracioiicfirgularicacissquiaeftprin-

crg'' '^pis

.

^

(J»

przdicecurde

"on cft non vidcns, quia quod lapis efter vidtns. Ad lerrium dicendum qnod in Filio creaco j

fcqueretut

,^

ducentis pr^idulii.

:

cft iiniidcns

ficientcr

natur» fto-

vniucrfahteromniadiftingucn-

vlrima funt prim6 diueifa.vt pacet ex

ria

prietatcs indiuidoalcs

Diccndura quoJ non cft vcrum, quia non fcquitiir.lapis non eft ca:cus,vcl,fi hcec diccrc,non fic

Vninocaiio

modo maximceft

per

iuftus.

vniM"

cn.

VrohntHt

conueniunt.

iignificandiim.

iij eji

bec actendi pcnes nacuram,vt diftinguitut contta frimi. proprictatem indiuidualemjaut pcnes propricta-

Vndcpo-

negatiuam de praedicaro priuatofcquitur affi'mjtiuadc prxdicaro finito, fiue negatiua depi^dicato iimnitQ : vt fi Socrates non eft iiiiuftus , crgo Socraics non cft non

1.

in fuppofico Ceneratiofi-

:

& genico cft nacura & propriccas in-

infinitura

Si dicatut ad

fic

diuiduahs:anc crgo vniuocatio generacionis de-

non habctur ibi

aptum natum ad

maxime vniuoca > quod

cft

probatiu tripliciter.Primo

vc fic diccrecur ,«0« ejnia impotuit.

nitur ibi ncgatio,quia

e(l

:

non tfje tdem altqua diftmgui, hahere repugnamiam. «ftendit

:

intclligcndus cft

genuit

ttrtiuw.

produBo,atque in producente. "Deinde docet vlti-

gcnito Si fccundo

jtdJefHndu,

Ad

&

&

haec eil

&

loljtitMr.

Refoluit gentrationem in diuinii effe maitime in vniuocam, (juiaeadem eft naiura ingenito , quia terminm eft (tque perfeUtu in generante ,

quoadconditionem ex partc adioi.is,& termini

potentia ad creandum,& tum pri/nnm tuofb, fcu de virtute principale. fic tota Trinitas habet vcrbum.

i»fi»tttitt.

C H O LI VM.

in vtiiqiicadlione.

7jfd at^nmen

xquiuocationis,& pet confevniuoca gencratio.

cft

S

cft in

fropriiaci

ftdpAf.im

quens

natuiaipjnqua reiipi'ur,quodnoncontingit

ric

in propofito.

m

omni modo fimilis jP^mjigitur non

efl

idco neccirario

ageutcm.igitur non cftadtio in-.mancns,fcd tranfiensiqiiia tcrminus adionis^quae eft cxtraagens

GtnerMto

imago

eft ibi aliqua ratio

non eft in Dco ad tetminum fubfi-

^enevano acliuA cft ftentem, id(.o non opmict vt huiufmodi terminus (ii formalJtcF in eodc n cum f»a adionemcc

'diHinh no

iSla

fpfiDaliu t.fcd fic

Nam

V II.

Diftindio

I.

illam vcique veriflimc efle vniuocaro

& non

,

aequiuocaro.

IntclHgenduro tamen

qu£ fiunt, quod

eft

propcer rationes,

diftinguentia vhiroa fimc

diucrfa,fcd diftinc^anunqua funt

ptimo

ptim6

diuerfa,

quia

mouttur.

r«»

Quxftio Pijiinfui»t'A fune frl'

mi

diuerf»,

dijlindtv*'

3uia

aliquid vnius entis

(anx.

non

lorigitur

,

& conueniunt

cft t^nta diftin£lio

in

&C diuerfitas

QV^STIO

indiftinftis.quanta in diftingucntibus, quia non tantum diueiTa funtjqnx non funt primo diucrfa, ficut illaquac fuiit

prim6 diuerfa, ideo

fcd illam differcntiam

;

dant.quz poteft coufurgcre cx natuia iUorum,& ex natura,in qtia fint illsdifterentis vltims. Et idco illorura fic diftinclorum , qus conftituuntur

per huiufmodi diffcreniias

,

,

Vtrttm Dettsjit immntahilis i Alrnf, i.^. q. ^.memb,^. D. Thom. 1.^.^.9 «rfw.t. D.Bonauiiic hic x.p.are i.q,i. Richard. art.i..q i. (^ 1. Henrtc. qi-pdls. q.v, Ouiand. ^.}. Do€totinOxi»ien. hic q.^.videetiam ^Mee.q i.^ deprimt prin.eol.x.Q' 4. '» Thetre-r,.^

Cf

crit diffcrentia

mcdia. 2fen

ell

idem

tiU
di-

jlingui ab in

uicem jy

fi-

biTtpHgnitc,

aliqua diftingui

aliqua.qui

,

&

,

qu6d non

eft

Oc

*-

fit

idem

i

habcre rcpugnantiam imo :

maximc diftinguuntur,minorcm ha-

.Nou

10 ,

Aliud vero cft fciendura

II.

diftin-

guentia vltima nondnnt prxcise conftitutis per ca illam diuerfiratem, fiue diftindlionem , quara abfolu:c in fo habciu

71

I.

potefl pcobaii

Deum. (y

pr.Tn.ilFo quaeritur

rnuiabtlts

:

quod

fic

:

qutdl.-j.

Vtrum Detu

arguitur

:

Dcus

habtt habitudincm ad mut4>ile;igiiur cft mutabilis ; antccedcns patet , quia

habei rationcm primi ad

jirg.primum affirmati»«"''.

mutabiiia. Confe-

ifta

bentrepugnaniiam quam illa.quacformaliterrc-

quentia paict,quia mutato vno correlatiuorum,

pugnant.Hxcquxre,& cxtcra quacdixi.inqux-

mutatur illud ; quod habet habitudinem ad ipfum , fiiltcm in quantura habet habitudincm ad ipfum. Itera fccundo fic Deus- habct opcrationem gteMndnm. proxirax cauGe ciHcicntis ad aliquid mutabile, quod iraraediatc cft ab ipfis igituraliter fe ha-

ftionc fuptadicla.

:

:

DISTINCTIO QV ^

«S

T

I

o

eodem modo fe habetet nunc /icut priiis, qux ellet ratio quod aliquid nunc producitur,& non prius ? llla non eft

VIII. I.

^

Damafc. lib.i.Orthod.fidei, e»p i. ^ ^. Albfrt. in fumm»trail.^.q 9 memb.f,^ 4.^ t.d.t /erf.i j.Q- d.t, srt.i. D.Boniufnt. id.t.are.i q,v. P, ihom. i.p.q.i. i.d.i.artic.i.q t. Hentic. :» art.^.^ i.con.gen.c.tx. fumma art.ii.j.4.^ «r/.t^.^.}. Mayioa d i q.i.ar.t. (yin frtl.q.'. 6. Smiiiug. de Deo v'no,trali.i diff,i.q.i, i

^

R c A diftinftionem oSauam , vbi Magi(tcr pcrtradat primo , qu6d Detf verijjime efi:ei\ fciendum, quod I

tct

dii2:is

in diftindione fccunda, pa-

quod Dcus

vcriflimc habct

mum

quoniam primum

fj^*,

&vcriri!me

vnoquoque gencrc vcriflime eft ta!c. Sed vt probatum eft dift.fccunda * Dcus eft primum incntitate , & hoc omni primitate, qux non includit impcrfcdionem.igitur Deus vcriflime eft fuum ep, eft

ejfe

,

in

;

Hoc confirmatur audboritate Damafceni lib.i.

Cenfir.

Datnafc. CoroU»riMtn.

Othod.cap. 1 coiollarium,

InteUigtr*

fupfenit effe ditiimtm.

vere efi totum in fe &c. Ex hoc ieqiiitur

1, 'Detu eji, ejui

comprekendtns

,

vt pelagu*

,

quod tntelligere non

eft

primum

in

Dco,ncc primum dans f//^diuinum,fcd priraum dans effe diuinum eft ipfum e^;ri.im,quia operatio nun poreft efte prima ratioeftcndijtura, quia intelUgere prxfupponit rationem obiedi & potentix , hxc autcm prxf ipponunt rationem cntis

,

idco

intelltgere

non

cft

primum dans

ejfe

parte agcntis.quod

&

fic

Si dicatur

fi

nunc producit,

& non prius,

in ipfo crit mutatio, vt videiur.

Contrarium probatur in litera per audoritaces. Iiixra hoc quxritur , Ftrum Deui fit perfeUe (implex-.auxrc argumenta alibi. * Iftaquxftio fecunda pnmo cft (oiuenda , quia ex eius iolutione probabitur quod Deiii cft omnino fimplcx,& deindc immutabilis : ptopter tamen proceflum Magiftri in

ncra vero

lite

a alia prius quxritur

:

5. Ratio ad tp?•/''**'• <

<

folucio-

fecundz quxftiouisqusre alibi * vbi Dci fimph"citas oftcnditur , primo per * oppofitum adttiplicem corapofitiont m; fecuniilius

,

do exeius

Quod

infinitate

autem

da:qnxre

ibi.

;

*

probatum

eft diftinctione

Quomodoautcm

Deus, fccun-

cx fimplicitate

Dei probetur eius imrautabilitas, quxrc

in

ftionc priraa illius diftindionis

,

foLui

De4i

tbi fopra.

tcrtio cx parte neccire eflc.

fi:-aliqiiodens infiniium, vt

& necetfe clfc,

ftt immuta!'tlis

,

fcilicct

fPiima

*

q-|.

quxVirum

raiio princi-

, non habet rclationem realem ad aliquid extra. Solutionem vero fecund.x quxftionis principalis quxre

palis foluitur, quia.vt dicetur infct ius

vbi prius

qaindo fbluitur

,

ratio Atiftotelis

,

&

Aucrrois de qiratto Phyficorum.

di-

uinum. JmjiMmttM.

prius:quia

ex parte mutabilitatis cffedus, quia huius caufa quaeritur quare nunc producitur ; nec ex partc pafli,quia nullum rcquit it : igitur caufa erit ex

Vtrum Deus veriprne eH ?

ex

quam

bct nunc

Q^^STIO

qu6d primum ept diuiuum cft viDco , non eft nifi intelligere &

III.

uere-.Uoc autera in

Ftrum quodlibet aliudk Deojit mutabtlei

velle, Vita.

dupUci-

tfr 4ccefta,

Rcfpondco quod xquiuocatur viuere , nam vno modo fignificat adtum primum , ficut vita, tamen vctbaliter,ficut lux &c lucere idcm fignificant,& vtrumque fignificat aftum primum nifi qu6d tucere fignificat adum primum vcrbalitcr. Vndc fccundum Anfelmum in Menolog. cap.j, idem fignificat ficut calor & calere. Alio autCm

V

d: DoSoics citatosquaeft. aniecetlenti.

V A 1

.bliira

,

Anrelm.

niodo accipitut pto adtu fecundo , vt pro operationc virali inrelligendi

dicuni

aAum ptimura

fupponunt.

,

aut volendi

,

qua:

non

forraaliter, fcd illum prac-

;

ifta diftindione non determinai quod Deus non fic

Magiftcr in

inutabiiis,fcd fblus

Dcos

fit

^

irarautabi-

& imrautabilitatem Dei.reftat quxrcrc de fimplicitate & immutabilis.ideo poft fimplicitatem

litate

creaturx.Quxritur

aliud a Deofit mutabile}

,

igitur,

Vtrum

quotilibet

Quod non videtur;quia

Philo(bphusu.A/fr4^fc^/!poftquam probaueral j{„um. tr» fimplicitatcm ptimi cntis,& ciufdera immutabi- negatiu». iitatcm,

Diftinaio VIII.

Libril

7Z

Ijtatem, quserii confcqucntcr, vitiim fim plurcs

fubftanciz talcs

qu6d fuht

nat

,

vcl vna

tantum

?

&

determi-

plurcs talcs fubftanti* fcparat^:

rcfpofioncm ipfius ad illam audloritatcm.Maius enim inconuenicnseft,C6mentatorc,& pcrcoie-

Timotheumvltimo So/w

quens Ariftotelem, quod pro eodcm habct , cxpiicitc dixilTc oppofita.quam implicite;cum tafncn ifte Dodorpriiisdixerit Philoibphum no«

ergo &c. jContri, prima» ad

tre nffirmn-

DeM Tri» exartl

Ac fubftantia Orbis.quem crcditur penit^s idem (cnfiftccum Philofbpho Ariftotclc , excludendo

:

habtt immrttabilitatem

,

& patct criam pcr

Augnftinum jn Ijtcra. Quia in hac quaeftione eft controuerfia inter Theoiogos & Philofophosildeo tria funt in hac quacftioncfacicnda: Primo inquiicturintentio Philofophorum in hac qusftione , fciHcet Ariftotclis,& Auicenna: , qui magis funt famofi in,

ter Philofophos. Secundo, poncntur tliquaerationcs pfQ corum opinione Tertio, eontra opinioncraeorum adducentur aliquje rationes. Et

pofuifle fubftantiam feparatam,ex (cneceirariam

& cfFediue ab alio, quia hoc includit contradiftioncm,quod non cft verum vt patebit , & (i cfverum, non nifi implicitc. Itcm , (ccimdo de Coelo Mundo, .Ab «.fcilicet ptimo , deriua(ct

(cilicet

,

quod

,

praferttm jinfioielti

,

& jiui-

cennt.quos Scotni reputat pottores. (jandauenfis varios modos recitat, quibw aliqutd potefi habere efte

,

tres

tamen funt pottores

,

& circa prtmum,

<jHO refert eos dixtjfe Intelligentiam fecundam ,fi-

ex fe necejfarta formaliter,fed effe^iue aprima,vel a Deo , valde dubitat Scotus , in cjuo cafu ttadtxerim , aut intteaiia

aprima

Inteiligentta,

effe

teliexerim ,adduBifejue aliquot ipfoturn authoritattbus , probat fecnndum eorum principia retie fenftjfe

eofcjue

,

a quibufdam

ahfurdttatthus.

liberat

,

De

decem

E.V

di,i]Uos tionit

Jienric

trts

mdducit »d prtpoptum.

CI

cundum ipfum ibidem

:

tietfeparati,qMt mouetur pftibtli

& inteitigihilt

telligtbili.

,

Phflofophum non

Frimus mo- pafatis dns.

:

lura.per

Commcno-

intcllexiftc in fubftantiis fc-

tum quia contradidioncm impUcat: Commentatorem i i.Mctaphyfin quae,

Grammatici dcJMotu, quarc poperpecuari, ciim fit ab aHo, & non fubftan-

ftione loannis

tor. tcft

^id

:

tiaaiiajtum, per rationem Philofophi, fanfe. mentatoris contra PiatoneJ/^nwo Cdli

& Com-

& Mundi,

qui imponit etiam

fit ei»to.

fibi

quodipfe

fcnfcrit

omnes

fpecies incorruptibilcs elle ex fe ncceftarias, in-

principium moucat,vtamatum,fi-

& mouetur,ab illo intelli-

Intclligenti^ patitur :

igitur

primum principium habct caufaliintelligere fccundae Intclligentix.

motu Scd quod

diante

£x Aripttfrobatitr

le

»lia

priter

Denra

&

haberi

cAi*-

efficien-

ttm.

neceffaria cx fe formalitcr

,

alia

a

Deo, vtfubftantii fcparatai,fint aprimo effedliuc & quoJ habcant caufam cfFcdiuam» Probarur tinn.per Ariftotelcm/ic««
Atiftof.

CQmmcnoa-

contincat ipfum in virtute

;

,

nifi

non polfet pcrfcdc intelligerc primam, primo moueat intclledum cius ad fui notitiam,& fi hoc , igitur & lefpedu fubftantijc fcfecuiida nifi

primum moiiens habebit

cundae Intclligeniije

caufalitatem,quia fccundum intcntioncm PhilofbphijVt

ifte

intelligere eft

Dodor dicit & veium eft in hoc, idcm cum fubftantia & natura In,

rationem qu6d fubfccundum intentionem Philofbphi, fit cffediue a primo principio. Pfoptcrca fecundumintcntionem Philofophi, tclligentia»:igitur paret per

flantia fcparata

c>um

virtutem infinitam

,

&

fum.x.cap

quamuis pcr intelleT Phyficorum, talis autcm potentia , qux ,

j.

&

c, vlt.

agens neceftario nonpomouere corpus aliquod immediate in temporcquia tunc fccundum rationcm cius in 8. Phyficorum , Virtui finita & infinita mouerent eft virtutis infinita:,&

in aquali

tempore , vt ibi probat igitur primum poteft circularc coclum in inftanti, :

mouens non

quod vnumcjuodcjue tale, &cintclligitur de caufa efficientc , vt pitct primo conclufione rum, Foflertorwn dc principio quia dicitqiiod vnumquodque ficut ic habet ad

prius:patet igitur,quod fccundijm

&

effe, fic fii

ab

;

ad veritatem:igitur vult quod ejfe'con\m

ipfa

neceftari6.Tum,pcr Commentatorein

li

eflct in fitu,in

lauit

8. §lutirto.

& voluntatcro, vt patet ex 8.

quia tunc in quolibet inftanti quaclibctpars ccc-

l.Pofter.i. Tropter

7Ttrtih.

igitut Intelligcntia

dc principiis fempitcrnis , quorum primum ponirctiam caufamneeeflitatis in aHis. Et loquitur dc cauia efficicntc tum , quia pvopofitio illa: ;

Atiftot

pcrfcdtam cbgnitioncm dc aliquo obiedo

tcft

carli.

,

effi

neceffariifify

Jtm

,

eft

canfare intelledionem

perfedlam in intelledu perfedo dc obiefto perrcdiori , quia nullum obiedum potcft caufare

agit neccftitatc naturali

:

torum incorruptibilc cx fe ncceiratium, corruptibilc tamen fecundum partes, vt fic nihil fit k primo moucnte,nifi mcfe

ptimum principium,

ue appctibile,& intelligibileiintcllc6lus fccundae

ikut pofuJt cle-

aut in pluriljus partibiis

,

Intelli-

cum primum

primum mouens habct

duis

Sccunda

& intelligit

coiruptibilium tamen fpecies in vno indiuiduo: fpccies vero corruptibilium in pluribus indiui-

mentum fecandum

Ariftot.

& mouetur ab tn-

fic:

Et hoc ctiam probatur ratione:ImpofIibile

decem modos eftendi, de quiad propolitum quorum primus eft, qu6d aiiquid (it ex fe forraalitcr ncccirarium,& effcftiue ab alio. Et iftum raodum eficndi dicit ires funt

cundo.

aprimo princtpio,vt,aP-

patitur

Ex hocarguitur

tatcm reipcdu

qu6d Ganda-

Trohatitrf*.

Intelletttts illius fuhftanw

gentia amat

q.i.art.i.

uenfis ponit

bus

Er-

& intelligibile. Et fe-

Deus,mouet vtappetibile

obiedum impcrfcdum

ptidis 'jfen

illa aliis.

Propterca per rationem Ariftotclis ix.Metaphyf.text.Com.^j.Ptimmn principium, quod eft

his vide 'Do5lorem

,

6. Arinot.

vult

gibili

R c A primum fcicndum

verijft.

non quandoqtte funt vera,quandoque non;

caufa altquid ef},vt ftnt, fed

de quthus taxantnr,

tom.y trailatH de Reritm princtpio

ejfe

quod non habeant caufam eflendi.Et infri quod nonfint ab alio,& exfeformaliter necefy
CircailUm exclHfiuam y fcilicet (^uoti mllum a Deofit immMt^bUe ydubttatHr dememe

^littd

^htlofophorHm

Com.^.videtur clTc ad oppofitumjquia dicit quod ma.-ejuia

I.

autem obfcurim,

principia femper extftenttum oportet

tiec tllii

SCHOLIVM

clariits.hte-

Sediiiaaudloritas dc fecundo Metaphyf.tcxt.

:

cx hoc apparebit veritas qua:lui emnis creaturajit mntabtlu.

Aiiftor.

&

tum efl efTe,fcfc' cjw.dern

quo

ipfumjcum non

priiis fuit:igitur

aliter fe

non

habeat nunc

circu-

qu^m

ipfom , primum moucns non immcdiate fert ipfum coelunijfert autem ipfum localitcr,quia ex hoc conciudit ipfum cftc virtutis infinitx , quia fcilicet mouct ipfum tempote infinito ; igitur fcquitut fccundum intctionem eius,qu6d moueat coelun) cfFcdiu^.

Atiftot.

;

Qu^ftio III. effe^iue, (cd raediatr,^uia mediante alia Intel-

proximo mouente igitur fecundum duo mouentia mouent idcm corpus,&

ligentia,vt

ipfum

illa

:

huc vfque nullus

mentera Philofbphi de-

(cicns

bet dubitare, hoe ipfum

7i

quatuor gencra caufaram ter

non eodem modo,

fcd

,

quia

ficut Metaphyficus Metaphyficus in confiderando ab-

ficut

a naturali.

ftrahit

& naturalfs fimiU-

,

Ica caufae

vt confideran-

tur a Mctaphyfico abftrahuntur ^ feipfis

(cnfifle.

,

vt

Sed tunc arguo ^ duo mouentia moucre idem corpus, nonpotcftintelUgi , nifi triplicirer, vel €iuot'modis quia (ccundlim mouens moueat in virture priduomoHtntU »d idem mj,quia habct ejft ab ipfo , tunc habetnr promoHendum pofitum. Vcl quia fccundum moucns rccipit i

confidcrantur i naturali

fofjuHt C0»~

nem, & motum ei proprium & finem, vt cft lerminus motus &" tranfinurationis. Scd fic a cau-

_

&

moucnte influcntiam

pr{nio

&

,

applicationcm

ad motum, qucmadmodiim, bacuuis mouetur a adhuc femanii, a qua appl catur ad motum quitur propofitum :quiafcciJndum intencionem t

&

Philo(bphi,nullius accidcntis imclligentia

nouo

rfcccptiiia

influcntia

;

non

igitur

quac cft efe cius

,

eft

ibi nifi

de

cft

anciqua

& fic cft propofi-

,

tum. Vcl non eft hoc diccndum , cum dc fe fit ad moncndum aptus natus dcicnninabilis per incelle€tum , & voluntatcm fiiam. Vcl tcrcio modo , quAd ambo immcdiate moueant idem inobile, ordine tamen quodam , fic qu6d vnum eorum eft eminentius,& reliquum imperfedius. Quemadmodum fi mater habeat virtutem aftiuam in generatione proh's, concurrit immcdiaic cum pacre ad produ(^ionem proh's,ordine tamen

quodam ;

quia pater vt caufa eminentior

,

fcd

mater vt caufaefFcdliua impetfedior. Stcundum Sed ifte tertius modus cft impo(fibilis fccunThtlofophum ^^^ Philofophum, quia tuncvirtus infinita im^ liirtusinnmih ' mcdiatc caufaret motum corpore tempo. tnnonmeuet /t"
m

m •

•

&

:

lum moueri

^***^-

^M» rttiux'

a duplici motorc,fcilicer, coniundlo

^ (eparato & ,

tclis

fic

poteft faluari intentio Arifto-

quod^Deus mouct

in ratione caufa: effi-

t* mentem philofephif^

cicntis,

mediate tamen,ita quod primus cfFe6kus

.dutrrots.

ei^s

fit

fiibftantia cfFeftibilis Intclligentis

non

tanti^m motus. Et ficetiam faluatur Auer-

,

rocs,

,

&

quod caelum mouetut in tcmpore, hoc haqu6d mo-

betur ^ motorc coniunfto,fecundum

uetur tempore infinito td

,

,

habet ^ motorc fepara-

qui infinita duratione dat

ejfe

motori con-

iunflo.

Nec

IQ. lafitinti* oc-

fi

pct

6»m

fc

qu6d primnm

valet dicetc

folum moucrct

,

principiurft,

tunc fequerctur fecun-

quodmoucrct in non tcmporc.non autcm fi moueatimmediacc,dummoc uf reeund»nondeter' ucat cum alio, quod eft virtutis infiniras , quia minM vni- vniuerfalitcr fecunda caufa, non detcrminat motterftUter dum agcndi primx caufaejfod ccontra. Sempcr frlmatnfedi gr,j,T, primura ajrens , fiue mouens tcnct fuum ^
turritur.

Philofbphura

,

,

,

/-

.

includert cS'

porc.

triuli&ionem

Quod igitur arguitur prim6 fecundum iftura Do^OfC"' » quod hoc includit contrailidtioncm, ^^^^ aliquid fir ex fe formalitcr ncccflarium , Sc tamcn habcat e£e ab alio caufaliter. Dicendum, qu6d non, quia cfficientia abfttahit a raouenrc, gf tranfmutanrc. Meraphyficus enim confiderat Scot. OperTom. XI.

/Vl'*'^''**'

auid e^t ntetjfxrium in

fe

^ quei

h»bt»t

ilfe

nlt »lio.

fbphus cnim naturalis

gcntem

,

vt cft

mam

vt

& tranfinutans

fubicdium tranfmurationis

date^

,

Philo-

;

confiderat ciufam

moucns

vr cft

riam

Philofbpho

,

a-

mate-

& fbr-

per comparationcm ad aftio-

nam Mctaphyficus caufam moucntcm, vt A^ejfe fine motu & tranfinutationc apud Philofbphos hoc eft poflibilc , quod aliquid h^hezxejfe ab alio fine tranfmutarionc, &motu,vtappaict pcr Aui- Auic^nra. cennam 9. Metaph. cap. 10. Materiam ctiam confidcrat, vt fubl^ftit forma?,a quaniformatur. fis

abftrahit Mctaphyficus

:

abftrahit

,

Formam

&

etiam confidcrat

,

vtpraeciseeft quidi-

tas rcijfiuc pars quiditatis.Finem vcrb,vt cft

num

&

rci

,

bo-

ad quod ordinatur per fuam cflentiam,

Non ergo apud qubd aliquid hnbeat ejfe eaufaiiterab alio,& tamen qubd fit in fc non per

tranfmutationdra.

Philofbphos

eft

contradiftio

,

neGcflarium formalitcr.

Et hoc ctiam apparct fcctmditm iftum Doftorcm, qui ponit Filium in diuims gcnerari de cffcntia Patris,qnafi de

materia,& Filium efle pof-

hoc enim non bbftanre , ponit Filium haberc neceflc ejfe cadem neccflitate,qna Pater.. Ergo fi fecnndiira Philofopbbs Intelligentia fccunda fit h piima ncccffitate naturali, non eft contradifkio qnbd fit ab ea , qubd fic formaliter tamen necefpoffibilis obicdliue faria. Plus enim videtur includcrc contradi£lioncm , qubd aliquid fit ab alio & tamen fit neccfle clle cadem nccefljtate , quam quod

fibilc obiedtiu^

,

II. Idem ejtrndit »d horni-

nem

contr»

Henrit um.

&

,

,

alia.

Ad hoc vcrb.quod adducuntex i i.Meraph.& primo Cali & Mundi oftcndcndum cft primb ad illud dc perpetuitare motus, qubd non rcpugnat morui clTe poffibilc formalitcr in fuo efe adtuali , & tamcn cfTe nccciririum ab alio ; nec ;

habcrc pcrperuitatem,& ram.cn

cfle

Explie»t

mentemjtriftotelit

fufrm

citati.

ab alio;quJa

motus non hahct totum fuum(r^fimul,(edpartem poft p.utem. Vnde fuum if^eft fempercum innouatione ieali,fubftautia ycrb habet

ejfe

raancns totum fimul

accipit

fua caufi.tale

ideb quale

,

tjfe

perh.

ejfe retinec.

Aiguit ergo Philofophuspiimode Ccclo & Mundojcontra Platonem dc fi aliqua fubftantia :

accipit eftc poffibile a primo, tiae

& cuilibet poren-

paffiua? nacurali coi tefponJet poteiuia atfli-

ua naturalis ; igitur iu natura eft putentia a£l(Ha , nata coirumpere poffibilc illud , fccundum illam porenriam paffiuam , nifi impediatur fed fecund^m ipfum , nuHnm violentum cft neccflarium i;;itur aliqoando corrumpcret illud. Vnde fecundi!im ipfum , omideb talc pofstbinc poffibile corrumperur ; lc necefTarib dell^ruerur aliquando a rali po,Proprer quod benc argnerctur tenria 3.ftiua. fi Plaro conccdcrcr afliimconrra Plaronem ptum qubd cuilibet potenttt, aUtttt , &c. S'\ autemdicit (\c , ficnt nos dicimus, quod volun:

;

&

,

:

tate diuina

fit

non h:iargumcntum contra cum , ficut

neccfl^aria illa fiibftantia

bet etiideiuiam

,

nec contM nos.

Q

Si

U.

;;

M-

S\ dJcatiit

jlli* infldtt' Intelligentia:

ctntr»

tit,

h»nc doHri-

nam

txpe-

diuntur.

Diftinaio VIII.

Libril.

74 ,

qu6d ita poflcnt poni plurcs alix qus moueant mcdiatc, tnouendo

cundum fpcciem telledlualitate

immcdiate m.oucntur a , qui tamen motoiibusconiundis j & tunc illas Intelligcntias fic mcdiatc mouentcs poneiet Philofoneceflarias ex fc habentcs

ab alio

ejfe

fed

,

&omnino primum

Hoc

confirmatur eflc dc intcntione PhilofoPrimo , quia ii. Metaphyfict

phi duplicitcr.

primum mouens eiTe mouet in tcmporc infi-

tex.^i. poftquam oftcndit virtutis infinit»

ponenda vna talis fubftanconfcqucnter oftendit qu6d

huiufmodi

fit

&

velplures?

quod

quia

,

vtium

nito,qu3eiit tia

funt plurcs

fubftantiac

igitur vuit

j

primum mouenS

virtutis

infinitae

eflc talc

,

quia

quod

haec

,

igitur vult

:

cft

fcparatis

aliis fubftantii^

:

er-

a prima

mouens habeat luum

Inteliigentia

quaclibet

im- lubiedura infinuac virtutis

,

cum

illa:

habcant

ordinem aliquem rcfpcdiu primi fimpliciter, vt ipfi conccdunt Philofophum fenfilfe , aliter fubftantiam vniuerfi facerent inconnexam , fc-

cundum Philofophura

quod

oportet

,

aut fint

ciufHem fpcciei cura primo principio firapiicitcr.auc non, Non ergo pofuit Philofbphus omnes eflc ciufdcra fpcciei cum primo fimplicitcr:quia intcr illa quac funt ciufdcm fpecici non JJon datur eft oido eflentialis neccflatio, cafu enim accidit erdo effenti»- quod in eadem fpccic eflet fic perfcftius,

vnum

luintr»e»n-

& rciiquura impcrfeftius eadem

accidit in

;

fpecie,

nunquam cnim hoc propter agens,

nifi

quod perfedius agit ad produdionem vnius, quira alterius Non pofuit autcm eas efle al:

terius fpcciei

ordo

fit

,

,

capit

quod

:

vt cflentialitcr

&

reliquum quamuis enim hoc non includac con-

infcrius in peifedione

fit

fuperius

non

quia inteilc
ellcntialis inter illa quac funt infinicac

virtutis in natura inteilcifluaii

vnum

quac

tradiiSlionem in iliis, Implic»t «»-

inteilcduaiis

,

tamen

,

quae funt

,

non

inciudit

funt naturac concradidlio -

nem

in

funtinfiiiti

lis

quz cnim

•virtutis in

tam , licet eflcnt iiiimitata in illa pcrfedione , adhuc non elfcnt pcrfe»Sa fimpliciter, fcd foium in tali natura. Vnde efleni adhuc in gcnere determinato linca enim , etfi clTet

ter e«

<jud

nmur» in

el.

ieHunli ordo ejfentt»tii.

j

iliis

naturac intcliedlua-

dicunt perfedionem

limica-

:

infinita

adhuc

perfeftionc quantitatis,

in

intcnfiuc

eflct in generc.

Et hoc ideo

eft

,

quia

nobilidlmura in natura infcriori , non eft nobiliflimum in natura fuperiori , quod tamen Kohilifsimii

in

n».'ur»

enferiori ejl

non

non dc

omnimodam perfedionem. Vn-

arguit

infinitus in natuia afinci-

iicet afinus eflet

tatis

t»le tn/u-

ftriori.

,

adhuc non

animalitatis

,

ficut

ellet eflet

fi

nobilifllmits afinus

non

infinitus in

natura

homo infinitus , eft

quia

nobiiiilimum ani-

mal. l^-

in perfedkionc entitatis

& contradidlionera incluoit

:

eft

Sed ad hoc

quod

ficut

non

fcquitur.

,

aiiqua

pluraefle infinitz virtutis in inteiic£lualitate

& (ecundtim eos non

pofuic

Philofophus contradiftioncm non po-

igitur talia piuta entia

:

Implic»t plurainfinit* virtutis in

fuic. ,

quantum

argutum

potcft argui ficut fiipcrius eft

auc

vnum

illorum inteiligi aliud

ginere Intel. ledunHtatii,

non videndum eft

cft intelligibile,aut

;

*q.4.n.3.

£x'his concludo quod quamlibet Inteiligentiam aliam a prima , pofuerit finicac virtutis ,

&

16. Coneludit

nullam pofuit nifi mouentera coeIum,aut orbem iuxta Artfi». aiiquem vt patct 12. Metaphyfics. Non enim telem quapt' ponenda: funt iine Qpetatione fua quaclibct libet intelli' moucns coelum eft efi^cdiue a primo principio, gentiamfrtt. terprimam vt oftcnfum eft , fequitur ergo qu6d omnes aiiac effe finit» Incelligenciae funt a prima effcdiiuc. virtuiit. Quando igitur dicunt qu6d Philoibphus Declarantur quaciit, An fit vna tanttira,aut pIures?Dicendum eius difcurfus quia Philofbphus plure^ conclufiones cura mul- circa quati' tis condicionibus probac, & concludit dc prirao tatesprim» principio. Vnde poftquara concludebat pri* inteltigentii.

&

&

mum

vinutis

eflfc

infinitac

concludit

,

qu6d

fit

& inalterabile & in talibus con-

impaflibilc

,

ditionibus

conucnit

,

prima lutcllig^niia cura

aliis.

Quxrit igitiir nonquantiim ad conditioncs

alias

Vnde

vtrum poncnda fit vna

,

:

ipfi faitant

Vtium

talis,

fed quanciim ad i^on dubitat vna , aut plurcs ? Thilofophus

infinitatera

,

vnum paragraphum

Phiiofo-

phi,& non bcne litcram cius continuant. Quando cnim dicunt qu6d huiufmodi funt piures propter eandem caufam , dicendura qu6d iila cauia non eft infinitae virtutis , vt ipfi concludunt

;

fed pfopter alias conditiones

deinfinitate

fed de

aliis

conditiont' bits.

quac funt

,

comraunes oranibus Inteiligcntiis , fccundum ipfum , quia firilicet non habenc matcriam , funt tantum adtus ; quam conditionem priiks

&

probauiteiscompctere: ideo faciunc fallaciam Coniequencis , propccr eandem catifam , quara pradixic. Non (olum enim hoc eft ex illa cau{a« fcilicec infinitace viitutis, (cd

& condi-

ex caufa,

tionibusaliis, qua: eis conueniunt.

Quod

etiam dicunt de ipeciebus cprpora-

lium, qu6d funt cx (encceflariac, feftiu^

non ab alio ef-

Adrationet Htnr.n.^.

(ecundum intentionem Philofbphi. Di-

cendum qu6d non cft vcrum quia ciimfpccics non habeat ejps reale, nifi in indiuiduis nifi ponas effs Platonicum , & fccundiim ejfe quod na,

,

bctin

in(;liuiduis, eft

Sk

primo

cfFcdliue, etiara fe-

cundumPhilofophum,quocuBquc alio mediantc,(equitur qu6d (pecicsiecundiim GiMmejfetCilc fit a primo principio cfFcftiue. Quod etiam dicunt Philofophum fcnfifTc de elementp, non eftvcrum, quiacum tota fiteiuf^

dcm rationis cum alio, efFedliue

tum

,

partc

non

,

a nullo eiTc cffediue.

prout pars

coeli in

Sptcies

non

habtteftrta.

Itnifiinin^ diuiduis.

& pars elemcnti

potcft poni

fit ab totum elemcn-

Vnde

partes eleraenti efle efFedbiuc diciiur

Solwtur,

ergo impof-

,

:

demfpeiiem.

,

ergo

;

filiile cft ,

ibi.*

Sed contra arguitur , probando qnod omnis Ad prir/tam fubftantia alia a prima fit cfFcdiue ab ca (ecundura intentionem Philofophi Si omnes huiufejlendit ux t» Phtlofo raodi fubftantix immediatc moueant , habetur fhum umni proporitura , vt oftenfum cft , quia tunc non i»m fu»flM erunt vir utis infinitac. Si antcm dicas quod

'fHgnntur.

quaclibet eft infinitain in-

fuprcmum

mobilcs fccundura fc,& finc niagnitudinc,proptcreandem caufam,caufaautcm , propter quam

go , &c.

So.utio

,' fi

InJiAntis ttrti».

c^m vna fit peifedVior alia non

Refpondco ad hoc, qu6d hasc debet fubfumi, i n tcilefbualis eft fuprema entitas ideo quod eft fupremum in intelleftualitatc , eft

difiinil. 2.

caufa conueniat

e^eciiui.

eft infinitus in

infinita in entitatc.

Itera

plures virtuiis infinitz.

oftcndit

e§e

crgo

Intelligentiac diffcrant fe-

fcqiiitui.eft infinita in intelleftualitate

Itcm , ihidem concludit quod plurcs fuut fubftantix ncce(rarix,& naturac fempitcrnae, & im-

eft

,

:

cum

Ced cntita^

mouens.

(undu.

ita

:

fuis

tamcnvirtutisinfinitijficut

JnJlaatiA ft

animalicace

alios orbcs

phus

Ariftot.

eft infinitus in afineitate


fhiloJophHt

ficut pofiiit

pofuit tltmi-

partibus cocli, tum tffediHe

vno tcmporc corrumpit, k cxlt. plus

Qusftio III. &

generat plus de vno clemento in vna regione, plus de iHo elemento in alio loco fecundum

aliam partcm

coeli

pofuit

fic

;

totum

qii6d

elemcntum cfFeifliuc elTet a coelo ficut i principio , a quo in ciTendo conferuatur , fecundum totum , licct corrumpitur (ccunJum

quantum ad iftum moduin

Sic ergo

eiTendi,

dico quod Philofophus pofuit omniaalia a Deo iuxta hune tntdum tffeti. cx fe neceflaria formaliiet , cflc cfFe£liue ab co. di pefuit emNon tamen nouitcr accipicndo effe poft »0« effe

m» ixfeformtiliier ne-

eeffitri»

tfe-

II.

modum ef-

fmponit etiam ^andauenjis alium

fendi JPhilofopho , fcittcet quod aliquit [Hbfiantix non feparat* fint neceffari<e firmaliter ex fe , tamen ab ipfo neceffario fint effeHiue ab alto ,

&

&

numerm maior a

dependeantyVt

^b

videlicet a binario.

hoc etiam abfurdo liberat

videltcet ijuhd fit poffibtle exfe,

rium ab

nam

SEcundus modus

£t demitm

affert

paucu-

eilcndi eft,

quo

aliquid in,

non

Ctkm

in fubftantiis ftparatis.

cnira pofueiit cas

habereordinem ad primam caufam flmplicitcr, non ordinem caufalitatis, vt prius oftendeba-

&

tur:igitur pofuit alias fubftancias a

ordincm dcpendentix

modum R^jtitur.

Son tenuit Ihilefophui »lieiu»d de-

fendeff a Deo non t»-

men tfftdi'

refpe£):u

Deo habere

Dei

in fpeciebus figurarura,

qucmadnumero-

,

&

modum

Kumerui m*iorincludit minorer»

Hoc autcm probatur

,

eft

ejje

,

quod non

licct

non

ne

alio in pocentia

:

non

narioin ipfb in potcntia

Nec

fic

triangalus in a(flu,

,

vnum

poteft cfTe

& hoc eft ,quia

eius : quacernarius enira

cies.

fit

Tamen non

de numero.

fic

(ic eft

poteft efle

fmc

autcm non

fi-

pars ter-

eft fpe-

potcft creacura depcndcre a Deo.

infitepti».

Sic etiam eft de fpeciebus vniuerfi

vna depcndct ab

nontamen

gnofceiido,

:

mcnfurando,

alia in

quia

&

licec

in co-

in cfIcndo:nigrcdo

enim

fic

eft qu6d aliquid dependeat ab alio, quod non pofler eire fine eo. Tertius modus eflendi eft , qu6d aliquid fic

me-

Tertiu*

duteffendi.

Aoicen.

poflibile ex fc,

di pofuit

diccns Trekitt

Henr, neceffc

AnffoteUm tton

pofuje

& necefTarium ab alio quia neab illo & iftum modum cflen:

ccflarib caufatur

:

Auicenna fcxto 8c nono M>.caphyfica:

/n feparatis a materia tdtis a primo

effe.

Dicic

Anftotcles iftum tis

:

i materia

hitncmtditm.

Probatio

: fi

,

efl

autem ptzdidlus Dodkor qu6d modum non pofuit in fcpara-

quia contradiflioncm implicat.

enim

fit

Scot. Oper.

pofEbile cx fe

Tom.

XL

,

ponatur in

hnbuiffe

ejfe

ab iDee.

effe

:

fcd inccl-

non includeotem

,

dc fc habcns

,

efse

vt incellige-

vc eft in potcntia ad efse,

omue

eft in

potentia aJ

dum

ex

habet, pofHbilc tamen

fc

,

quantiim humanicas

quia

illud

,

quod noncompctc-

fibi

loquicur Auicenna de quiditatc,^ .yl/
tentia, vt ad

modi. Et

ncm

cft

de formali conceptu cius,

omne huiufmodi cfTc vnum & multum, & cztcra

fic

dico

qu6d

Ariftotcles pofuit

Intelligentiam aliam ^ prima cx

po>

in

huiuf^

om-

fc poflibi-

&

lem , in potentia ad ejfe , quia nulla in formali intelledu fuo includit ipfum effe. Concordantigitur Ariftotclcs

modus

& Auicenna.Ncc prirous

in re difFcrt a tertio.

Quod

, quod fl fit poflibile, to. Rcfpondeo quod vbi eft poffi- Adprebatiem nem Henr. bilitas realis ante adium , ibi poreft poni in ejfe Pofi.bilitat realitcr. Sed quando non eft poflibilicas calis, duflex. fed foliim in concvptu , & fecundum naturam,

igitur arguitur

ponatur in

vnum

quia

efje.

naturalicer prxcedic aliud

,

ncc for-

maliter includit ipfum in fuo conccpcu,tunc de-

non in re fcd in conceptu fic non eft cale. Excmplum dc cnte & ciim cnim ens in conceptu fuo formali non

bcc poni in

viio,

num

,

effe,

:

,

fe

vnum

ex

fe

,

eft in

potcntia ad efTc v-

§luom«d» flnt ali^uid effe fofsibile

©•

nectffa-

ex hoc tamen non fcquitur qi od impof- riun. fic ipfum non elTc vnum. Ncc fic debec

poni in ejse, fed quod non de fe cft vnum.& hoc verum eft , nec fcquitur impoflibile. Sic igitur parct

primum

piincipale,qiixfcili-

&

Perhocfatft

Auiccnna- circa Ad nrfunenentiafempitc.na. Pofucrunt cnim qnod fini ex tum frindcet

fe

fit

intencio Aiiftorelis

formalicer neccllaria

initio.

,

& ab aiio effedlluc fine

Et quod cadcm nec£

fint poflibilia

abeffe,

&

cx fc

,

(T.uia

fale,n.^.

formaliter,

pia-fiindendo quidiratcm

nec^ffariuinab alio

,

quod

necelTa-

Ideo habito qua; lit intCHtio Philofbphi circa immutabilitatem cniium , ponei>' dx funr qusdam rationes ad confirmacioncm opinionis eorura , quas qnaMC alirio caufat.

*

bi.* Terti6, ponenda: fimt

poceft efle fine albcdinc,ficut c conuetfb.Et idco

contradidHo

effe toffihiles

irobatur.

includit

praccise in

inccUigere ipfam

eft

fibilc

quadrangulus,

cft

humanicatcm

re

OT-

inteUigere quiditatem vt in potencia ad

e^e

&formaliter infinicum,nullo modo dependet ab alio.Dependentia enim non poergo hoc poleft ftare fine caufalitatc aliqua nere implicat contradi^ioncm. Ad cxemplum,qu6d vnus numerus,fiue figura non dependct ab alia in at^u. Poteft enini ef^ fic

quia quod capit

,

non

in fua quidicacc

,

includat

cefTc cflc a fe,

fcd

,

ntcefiiiiutjn

non pofuit , quia includit contradi6lionem:quia quod nullo modahabet ejfe ab alio , & eft ne-

fe

Ariftetelet

telli^entitu

Ariftoceli

cludit.

quod de

rum. Sed dico qu6d Philofophus iftum

:

fti.

modum cf-

ipfum in hoc cxponit, nec contradidionein in- (f

ad

necclTarium cx fe formaliter

telligitur

mam. Nec Auiccnna conrradicic

non

modui quem cfFediue, fcd dcpendenrer elTe ab aIio,& Dodor imponit Philofopho iftum modum etTcndi

fhe.

Reifei/ur.

& quiditatem

imfonit Hen. ifte' rie.Philofe-

includac caufatur

,

ncceilarium ab

eft

Sed dico quod Ariftoteles iftum

ellcntiaijquod

^andauenfis contra opiniones vtnufque Tkilofophi , trtbufijue fuii canirmat.

iS.

igicur

:

non

nccellario

alio.

& necejfa-

lat rationes

Seeundus

caufa

k fua

modum ef

Scotut docmffe ^uicen-

alio admitttt

& Arifiotilem.

,

minori, ternariu4

Tertium autem

Scottu Ariiiotelem. ,

non non

exCeeffe, crgo tunc

ligere quidicatcm prxcise

SCHOLIVM

fendi

& ante non habuic

Cum de conceptu fiio formali

effe,

alio

duradonc, fed natura.

Hiue i Dee.

fi t ,

fendipofuit in omnibus Intclligentiis citrapri- futauit

partes. Jrilfotelei

7S

qno J nunc

tjfe , fcilicct ,

quxdam

In

Oxon.

rationcs con- hicq.vn.^.

&

quidam * arguuntconZI. quod omne agcns Tri* »rgument»c»ntra naturaliter perficitur fua produdione , vel Philtfophos. fuo produdo , Deus non perficiiur crgo. * Hciiricut in fua mancre polfcc aqua non Seeundo , fi (juoiiUb. ).. Philofophos

tra

tta eos.

,

Ptimo per

htoc

,

:

frigidicace, nififrigefacerec aliquod frigcfaftibilc

,

tunc aliqualiter dcpcnderet ab

illo

:

Deus

a

nullo depcndcr.

Tcftio

,

porentia refpicicns aliquod obicftum

nonnccclTariftrcfpicitaliquidaliud

,

nifi hahc.-it

ordinem nccefFarium ad prinnim obie^ni , fed volunus G 1

S4.

;

&c. quomodo

voluncas diuina,

VIII.

Diftinaio

Libril.

76

ifta

non conclu-

*lbiin.i}. dant,qua:rcr.dum alibi.* Principaliter hie adduco tres rationcs. Prima

X».

H/ijcitScMus eft

fenteniiam thiltftphi

frtmo.

>

Omne

cns abfolutum

fumme

QV^

nece(tariiim

non potcft non effe,quocunque alio non exiftenfejfcd Deus eft huiufmodijigitur, &c. Sed fi habcrct neceftatiam caufalitatem ad caufandum aliai^fe, poftctnon effe iliis non exiftentibus, aliter non cftet inter illa neceilaria habitudo. Ponitur autem in maiori propofitionc ens ab(blucum , & non cantijm hoc , fed etiam ponituc furami ncccflarium.propter principiutn complexurA,5c.conclufioncm, vbi principium eft magis jijcce(rarium,quam conclufio: & camen ex negatione concUifiotiis fcquitur oppoficum principij, hoe eft , quia veritas conclufionis non cft nifi fic

Quodcunquc

:

aliud cft

habccur abillo,nifi habeacur abfolucc fine rcfpe-

^u

ad aliud. Icem (ecund6

Sffftnd*.

obietflum

non

,

lud obiedlum

fic

fic

,

potentia refpiciens aliquod

refpicit aliud nece(Iari6

racio rendcndi in illud

,

^

V1A

& lina-

Magifter prxcipui

j

licec

i.

fimpTicicatcm Dei decermi-

, quod Deus cft quic' quid habec , ficuc dicic Augufl.i i . Auguft. de Ciuic.c i o. Idco quaero,Vcriim

nac,per hoc ,

vera fimplicicas Dci confiftat in hoc

qu6d

,

ipfc

&

quidquid habec ? vidccur qu6d non : quia aliqua crcacura fimplcx eft , camcn non eft quidquid habec,qaia in qualibet creacura difFert» eft

Arg.ntgiai-' *'"''•

&

qutd, Sc quo

igicur.

;

Concrit, Auguftinus in licera fupr^ cicatus,

jfffirmiuiuS.

refpondendo qu6d illa propofitio cft verifCma. Aoguft. Deus enim eft quidquid habec intrinfecc in nacura fua.

nifi il-

(ed vo-

:

in hocy

k\ea^.t. p.q.^. memb.x. D.Thom. i.p.q.j.tirt.y.df S. D.Bonauent. hie z.p.art.i.q.t.f^ t. K.ichar(l. «^/.3.9.1. Durand.y.4. Doftor ^.Metafh,q.i.^ 9. fiAlet^itC, (^ de primo princ.c.^.concl. 10.

mi-

nus ncceiTarium Deo in entitate fua \ ied deftruiSta tali entitate minus neceftaria , non pporjet aliquod ens magis ncceflarium defttui , ficut nccminiis perfeftum poteft producere ens magis perfctf^um. £t per hoc tenet fecunda racio ;iiiquorum concraPhilofophum,quoniam omnis perfedlio , qux habecuc ab aliquo , non fumme

IV.

habet ?

Tunc enim

parrialis veritas principij.

probatur maior

TIO

ytrhm verajimplicitas Dei confislat quod ipfe est , quidquid

&

qusdam

S

HOL

C

S

V M.

I

luntas diuina refpicit bonitatem fuam propriam

pro obicAo

;

boniras autem diuina

non

ergo,&c.

trinfece.

&

III

btum

I

Deus vulc,alia, voiuncacecoroplaccnte, non neceiTario voluncacecfficacix. Sic autcmincelUgendominorcm , proboeam Obie^um volicum non eft nece(Iari6 racio cendendi racio,qua

breuiter

:

in aliud

,

nifi illud

aUudfit necefiarium

,

dum primum obiedum

:

nihil iftorum conuenic

inpropofito.

Terri6 ;

fic

:

aliquid

fjr

concingencer in vniuer-

ergo primum non neceftario caufac. Expono

quamuis Dcus necetrario caufaret omnia , aliquod camen concingcns poftec fieri, quod poflec durare per annum , & poftca corrumpi ^ fuo concrario. Scd dico quod aliquid concingencer fic ita, qu6d quando ficpotuic non ficri in fenfu diuifb, Hocaurem non eflcc poffibile fi Dcus nccelfa* In Oxon. "o caufarct vt probarur alibi.* Conccdo ergo |iic quad quodlibet aUud a Deo,cft ab ipfo efFcdiuc, q j. ^ quo non neccdario caufatur , fed contingencer. anceccdens

:

,

,

Et ide6

nihil aliud

rium,fed po^bilcj frincifitU.

if

diuinu

dtffolutt.

ab ipfb

eft

formaliter neceffa-

& in nihil vertibilc.

^^

rationem ptincipalcm patct quid fit dicendum fecundum incencionem Philofbphi, quam non tenemus. CaEtera qita» hic impcrfedc

Vbi Tapr^. habentur,quzre alibi diffuse *.

vnum quo aliquid

di

,

formalicec

;

dicicur habeie aliud

& alium,quo relaciuum habcc fuum

Non

1. Vuplieittr

aliquid h»beripoteft.

corrclaciuum.

vel ad

habendnm,vel ad confequendum,vel conferuan-

fo

& clare

Hi£c propoficio concinec duos modos haben-

fed

nrt^.

"Deinde exortum ex hac refolutione du-

circa veritatem pradicationum in

Vcrumcnimcftqu6d bonitasdiuinaeft

placec. !!!f-.^/?"*ratutfjfusttt r

jld ttrgum.

&

gujHni

htt iieitur Expono prim6 Minorcm , voco volunracem
Pf0^

Sxplicat quomodo intelligenda fint verba tyittprobat Deum ejje quidquid habet in,

eft ra-

tio neceiTarid volendi alia volitione efficaci:

aucem

dicic

Auguftinus , Dcus

cft

quid-

Senfut qut-

^

habec praccer hocquod habet adaliud: ftionit quia non cft propofitio exceptiua,ficut nec ha:c: mens Auguquid ad

fe

Omnit homo prater afinum currtt : quia quod exnon cft pars pr2iacencis,Nec e conucrfb dixic quod Deus eft quidquid ad aliud dicicur, prsccr hoc, quod ad fc habec propccr idcm:idc6 conclufioncm ad vcramquepofuic. Hxcaucera

ftini.

creatura Dei dicicur habere ali-

quitrt

cipicut

fic

declaracur

,

quid incrinfcce

vel ficuc

,

fui.vel ficuc maccria habet eft

cocum habet parcem

formam

:

in

Deo non

& forma, vt

pars,& cocum,ficuc nec matcria,

patec ex vna quacftionc przccdenti *:igitur

habecur incrinfecc k Dco.non materia, nec pars

,

igicur eft ipfcmec

:

cft

forma

quod

fua,

Tn ere»tis

h»-

bens non tur.


ncc

& camen incrinfeceKabecur igitut

Deus

cft

quidquid ha-

bet incrinfcce.

Sed hic occurric rna dubicacio, videtur enim ex'hoc,qu6d omnis praedicatio in diuinis fit vera:& qu6d ibi praedicabitur quodlibet,dequoliber

nifi

obuiat relatiua oppofitio:quia

fi

Deus

Vubitim.

eft

&

quidquid habec , per conueffionem,quidquid habecur^ Deo,eftDeus:igicurquidquid habecur ab ipfb,eft quidquid habecur ab eo, ica quod-

&

libec in eft

Deo

prsdicabitur de alio

verum :quia haccnon

eft

vera

, :

quod noQ ejfeniiage-

nerat.

Rcfpondeo

,

qu6d non quodlibct praedicatur quia atcribuca non ,

de quoUbec in diuinis

pracdicancur

tft

qutdhnbe'

Stlutk.

Qu^ftio IV. Deo

praedJcantur veti de

malicer

& idcd

:

pratdicantur for-

nifi

,

non przdicantur verc dc

qui-r

eft

in dUinitfit

ftrm»Us

(U-

ttrtim fnltxtre-

um

non cft ha:c vera ,

gtntrat

tjfentia

:

ncc etiam in

maliter infinitnm

trum

vnum

accidens in concrcto ptaediciitur

alio proptcr vnitatcm fubicdli

vnum. Sed quia

dum

Sed hxc

:

creaturis

de

in fecunda aiterum.

;

Innafcibilitas tfi fatermtat , quia ncueft formaliter infinitum. £t ratjo cft ; in

eft falfa

in abftradlo

vnitatis

illius

,

non

in

quo

fiinc

Quod

alio.

Ci

DeHt faptens eft hontu ; & relatiuum de relatiuo,cui non opponitur vt Tater

eft ingenitus

funt idem.

,

vt

:

propcer infinicatem efientia:

Quia

In Oxon.

cui

in refpOnfione ad audloii-

,

Ad acgumcntum ,

principale , patet qu6d fimnon eft immenu, ficuc eft finiidco non eft idcm , <}uid,Sc ^mo,

, de ^uofufius agit DeOxon,cj.^,a n,\6.vbi n.io.reijcitrationem,

ratione,fed refutatur lati irt

qua

D .Thomas negat

dtto

quam

,

dubia, qut-

ftionem hanc concernentia.

Dlcitur ad quxftionem.qu^d aliquid diftum Deo

de

formaliter, eft in gencte

& Dcus

,

fimilitcrproptcrauLJoritates, quia Damafc. in

Elementario akfubftantia imelUtlualu continet Deurn, ipfa eft in gcnere. Ad hoc eft Boct.de :

&

Trin.c 8.& Auguft.i 5.dc Trinit.c. j.

Trtnitatem.

fi

:

prxdicamentum eftconceptus

pollimc celblui

igitur

D.Thom. i.^-f

y»rt,%.

Deus

Deum

ens indifferens ad

intelledus

eft

& non Deum

,

oportet quod decerminetur ad

:

:

&

ergo

Dcum per aliquid

habens rationem qualii refpeftu tio diiFcrentiaE poteft efle in

enti$:igicur ra-

Deo ergo ratiogc:

Item , Auicenna i.t^etaphyfica

,

cap. primo;

ensdiuiditut ficut in cotradidoria in ens in fub-

ftrtium.

fubiedo Sed cns non in prxdicamcnci fubftantix^Deus eft huiufmodi ens ergo,&c. Itcm , vbi cft fpecies , eft genus in Dco eft

Dainafc.

fpecics per

:

rubie(fto,eft ratio

:

:

Damafc.

lib. I.

Orthodoxx

fideic.8,

& in Elemcntario fuo idem ponit.

Contra viam iftam arguo fic

quidquid

:

alitec dicerccur

de

pcrfe^ionis fimplicitcr,& melius circquamnon Scot. Optr. Tom. XI.

gencrc habet

ali-

5-

Er

triflici

cnfite frobat

,

mo Au- Vcus

eftin potentia ad aliam realiratcm;ergo,&c.Maior probatur per aucloritatem

doritas

quod

eft

Philofophi

&

8.

&

rationem.

Metaph.

quod non

fit

ingtttcre.

vbi vult

c. 5.

Ariftot.

non definitur; quia oportet Quomodo inhabtmem quid tendit Philtt]uale,materiam d^formam, Hocautcm intel- fofhiis omnt idea fiponatnr

definitionem

ligo

fic

,

ejfe

,

ratipnem longam,

non quod

intcUigat

omne

definibilc

& formam:quia fccunr

definibileion.,

fiare maleria ci» fot-

dijm aliquosjAngcIus non habcc matcriam, nec ma. formx 3ccidentaTcs:fed intelligit quod in vna re fit aliqua realitas,aqua accipitur gcnus , cjux eft principiumcomicniencix rcaliscum alia fpecie,

& in eadem alia rcalitas dc qua

eft

cnim eadcm

non

realitas

a quaaccipiatur ratio,

Cum

realis.

poffit effe

principium

& realis differentix, opor-

&

Hoc

,

principium difFerentix

reiitia.

fi

pofiet argui fapientia efle

Ptimo

tripliciter.

eft in

qux fecimdum fceft poDeum non tentia ad aliam rcalitatcir. , qux eft ipfius difFceffeingenere. rciitia:fcd in Deo nuUa eft talis realitas, qux fic trdbntur frile

dicitur de creaturis

quia

ra-

funt fimplicia;& tamen funt in genere.

conueuientix realis, tct aliam ad minus accipitur gcnus ,

:

quod

,

&

Dco , & hoc fecundum eadem rationcm,fecundum quam Item, fapientia dicitur formalitet dc

Deo,& creaturis , non

& prirous:

Itcm, fimplicitas Dei non impeditquin pofllt Secunda inPrxdicanicnto, quia Angeli accidcntia

propric haberemateriam

neris.

ieSto, Sc in ens non- in

,

in aliquo cfle

eflc

arguitur

Dditur in titulo^r»j
ergo conceptus neu-

remanet,

i.fJraei.i.lib.e.j^.

Deuseft ens

;

omnino fimplex

qiiam rcalitatem in

:

n-

eft calis:Subftantia,vt Probatur potcft intelligi contradla tionibm.

,

& increatam

per creatam crius

Hearie.infummaart.tt.ef.i.fjj^ t.D.Bonau.^K x.f.art.u 7.4.Richatd.«r/.i.f.3. Occam ^.i. Gregor.^.;. Do&oc inOxon,q.i.(^ de fritao frincipio.e.^. conelufi.^, {J» 10.

6> 7.ii(r.7.iS.$uarez

vbi Philofophus inuefligat

,

Rationes ad hoc;prima eft

Aleof.i.^.9.48. m*mb.^.»rt.i.

formalis

q.5.

diutnis

fn

Uamarc. funt duo genera,SHbftantia,0-Relatio. Subftantia Boet. dicit ejfentit vnitatem ; fed relatio multtpltcat Auguft.

V.

ingenerc^?

Mum frimum

choch.lib.i.

in genere Subftantix,eft primus motor.

O

I

quid diiium de Deoformditerjit

ntgitti-

OpinioHen. rici. Alb. dc Saxo. & 01-

Itcm,

Vtrumfimplicitati diuinse refugnet quodali.

§luMrikm.

Deumejfe in genere

n.w. Deinde expltcat

hic tangit

Commentator tex.n. com.t.Metaphy- Vium tffe in vnumprimura gentre frob»tur fecuttin omni genere , quod eft menfura, dicit Comdo ex Commentator quod illud primum, quod eft menfura tnenttttort.

Deo.

Q^ ^ S T

Steittidum.

eft

,

Eior

fict

Auiccn.

(eiua

relatio.

ide6,

quae-

caccm Auguftini.*

ficuc in

^rg.

Deum ejfe in genere

ens

& altorum) fuadetur aubtoritatibtu &

Henrici

plicitas diuina

de attributis

ttrgum.

frineifnlif

ajfei

V M.

I

plicitas creacurs

ftionis

Ad

Sententia

Auguft.

Ncc valct dicercquod manent quamodi fimiles fubftantix & rclationis quia modi fimilcs Qualitatis,& Qu.intitatis funt ibi, & aliorum Prxdicamcntorum. Dicitur enim Deus magnus , bonus, vbique ; oportet ergo inlelligatur quod ptopric manent ibi fubftaniia,&

attributum in abfttadlo,

*

,

igitur iftam infinitatem tenet

& non relatiuum, &c. De hac refpoofione quxre in fine

C HO L

S

illam vni-

tatem retiherciit , verc vnumde alio prardicarecur. In diuinis attributum prxdicatur in concreto dc atcributo

Af^rtiuttmU.

mo-

retinct

idco in abftradlo neu-

,

trum vere pracdicatur de

Deo.

in litcra,& Auguftinus quincoh'-

bro de Trinitate capite fecunao.

abftrado pracdicatqr vnuro dc alio, nifi vtrumq; fit fbrmalittrinfinicum, vel alcerum,quando au-

mtrtm dthtt tem neutrura , formaliter non cft vcra pradicaeffi ittfittitS: tio. Ideo haic cft \tt3.,fipientia efi bonita6,&c Paternitas tft homtat : In prima vtrumque cft ror-

hicq.4.ii.t5

pcrfeftionis firoplicitcr in

Oppofitum

Vt fr»iie»tt» ditate vltimatc abftrafta, vtprardiftum eft: idc6

77 quM fapientit

quamdc lapide, ex hoc,

efTcplus

efTe realitarem

a

qua

,

a

accipitur

qua diffc-

etiam patct cius auftoritate in y.Metaph.

JtxtuCommeni.

j^. vbi vult

G

qu6d }

y;f«f

r<jritf,

d?

Arifiot.

;

:

ff;

rem,

defirtitio4d

tioftu,adparies

rei.

ita Partes defi»iti9nft,vel

r4-

ncm fpccici

Vuit igitur quod

dc-

quodlibet quod habet ad

finitionefum plmes partcs,

ficui in

,

aliam.

dt>a m»i»r

Hoc

rMiioncj.

probatur pcr ratipneffi ; IntcUedlus con-

cipicndo genusjh.ibct conceptum de aliquo,qiK)d efl in rc , &: non loquor dc (ccunda inccniionc gcncris, fcddc co,

cnim piopofitio

quod

conci^'iiur obic-diuc:fic

cnim concipicn-

cft vcra;aliter

gcnus.nonconcipeicturaliquid.quod in g-M^^^diccrctur de hominc:fic etiam

do animal.quod

cft

concipicndo diflferentiamobicdiuc , concipitur aliquid quodcftin rc. Si igitur genus importat totam realitatcm definiti, impombilc eflet concipcrc diffctcntiam,nifi vt fignificaniem

candcm

GtHHs 6ri'f rcalitatem. Quomodocunque cnim concij icnfu differcntiam , fiuc obicdiue concido gcnus

&

ftrenti»

fnuntur ab

aU» c^ ali» ri»litanj.

pianturdiuerfis modis, totataracn rcalitas con-

vtrumquc,

cipitur pcr

importarent (eorfum

totam

fi

,

&

Primum

inconucnientia.

rcalitatcin fpeciei

tunc fcqucrentur duo

qu^d {blum gcnus

,

Et aliud inconuenicns

qu6d

,

definitio

non

fit

primo cadcm dcfinito , quia quidiras caiuflibet fcft fcmel. Minor patet.tanra enim cft fimplicitas in Dco, quod nulla rcaiitas in ipfo cft in potcntia

ad iliani, quia qua:libet inipib

nulla finira lialis

eft

infinita,&

& jjer confeqiicns nuUa cft ibi par-

:

icalitas.anT ibi

fit

in potentia ad aliam.

Sed diceturqnod per iftam rarionem non exInjixmia.

cluditur,quin proprietatcs pcrfonalcs fint in geneic.

Im6 hoc

nerajquoniam infinitum,

troprietiuts

fit

ntc infini-

u.

videtur concludi pcr hanc ratio»

omne.quod

fi

in genere,

&

cft

finitum,

& non

pcr identitatcm

quod cft in gcnerc , eft quidquid habet ad fe, licct non formalirer , quia ncc (ic in diuinis, quia fapicntia non eft formalitcr bonitas , licct illud

pcr idcntitatem.

Rcfpondco, qubd prsdicatio per identitatcm Solultur. non habct locum increaturis. Vndc & Philofb- Prtdicatio phus non dcterminauit dc huiufinodi prasdica- fer id*»tii»% tem nonh». tione, fcd tanrum habct locum in diumis, & rabtt locum in

tio huius patct cx pizcedenti quaeftione

titas

tcra

Cicifaptentia efi honitas. Si

quando abftrahuntur gcnus

non cnirahabent

identitatera

,

quia nihil , quod eft formalitcr finiidcm realiter cum eo,quod cft formali-

finita:

ert

,

demcurn eftcntia. Idco dico quod eft mcdium, quod ncc eft finitum ncc infinitum formaliter. Quod patet fic quoniam ficut finitum & infinitum propric acccpta non conucniunt nifi quan,

:

molisex i.PhyC.Kx.i^. ita finitum & infiAriftot. nitum, magnum & paruum, tranfumptiue difta, "FinitM (§• Ide6 infinittu cotn. non conueniunt nifi quanritati virtutis. ftiuit folum 2uod habct quantitatem viitiuis diuiditur pcr tnti ^uamo. nitum infinitum; huiufmodi cft entitas quititati

&

gradum intrinfecum entitatis dicunt finitum & infinitutti , & non ratio bypoditatiua, cuius

ftatica, fiue pcrlbnalis,

tncn

fit

Itera

illa ,

,

qua;

non

vcl indiujdualis

confiftit in

hoc

,

quae ta-

nifi

ratione rei,

cui infunt rcalitates corum,

idebquando abftrahuntur abftrahitur aliquid , quod rcquiritur ad pijedicationem formalcm vcram. Quantum ad fccundara viam ex parte infinitatis

arguitur

fic

Conceptus realitatis

luncenim albedo nus, rei

non eft tant^m conccptus

(peciei

cum n.odo,

gradu eius intrinfeco

fiue

h.ibcns

gradum

fic,

iuxta

Nam

ptrfe6la fimplicitas

qubd

eft

Dei

quidquid habet ad

fc,

intrinfcco rcalitatis fuat

Deo

cft

,

quam conccptus (pecici

ceptus fimplicior, innnitas

tualis, finc

quiditatis

C\.\x

non poteft eircconceptus

;

igitur conceptus

fpeciei habcntis

modi,fcilicer

qubd ipfum

eft

gcncrc

huiuf-

quidquid habet ad

{c,quia natura ciufmodi cntitatis,

quz

ncre,habet pctfcdlionem geneti$

&

Ncc ctiam

eft

cft in

gc-

differentiac.

pcrfct^io gcneris continct perfcdlib-

Dei gcnus

& diff. rcntiara. fit

Dicctur fortc qubd quamuis infinltum non differcniia contrahens conceptum commu-

Contra

, fit

alia intentio poteft eftc vt diffccflc

,

vcl

dcterminans in rationc dif-

illud

fcrcnrix ^.qua:io tum, aut intclligicur

8.

A^uii%

§iuod tns cidcterminare illara rcalitatem,aquaaccipiturgc- trahatur ad

quam

nus in Dco,

quim

A

Si

?

infinitas

primo modo

,

aut infininim prius

ciira illud

,

fit

cxtrin-

Dtum ftr modum nan fer difftrtm-

(ecum realitari gcncris,fcquitur qubd aliquid cx- tiam. triniccum prius coueniret realitatidiuinac,qu^m

fuusmodus tis

,

quem

intrinfccus ,quicftniodus infinita-

habet ad

prius detcrminetur

non

igitur vlrerius

fc.

cft in

aliud dctcrminatiuura,

dionis

omninb

Si fecundo

illa rcalitas

modo qubd

pcr infinitatem,

potentii ad aliquod

cum

ratio infinitae perfe-

nullam dcpcrminationcm cxpedlans. Iftud vcib patet cxcmpIo.Sicnimanimalitas fit

in vltimataadualitate

habet plutesgradus,intelligendoipfam fubquo-

cunque gradu.non

intclligitur rationabilitas,vcI

irrationabiiitas efte tatis

;

modus

intrinlccus animali-

Scd adhuc intelligetur animalitas ,

in

quo-

vt pcrfcdibilis a rationabilitate,

vel irrationabilitatc.Ita in propofito,fi deirasha-

bens infinitatem vtgradum tcret diffcrentiam

,

fibi

intrinfccum,ha-

intclligcretur ctiam fub di-

uinitatc vt perfedlibilis per differcntiam

cft in

Conctftus

fcd ffecitinontjl

fiue

,

non

quod

con}

quidquid aliud ponatut dcterminarcrealitatcm cius , nondicit nifi modum,& gradum intrinfccum fux quantitatis virin

SanAorum

led nil

Dei frobat

poftct cflegc- iffurhnontf' ftingtntr*.

vt Magiftcr declarat in littcta pcr auftoritates ;

"Ex infinitatf

& gradus eius differcntia:& idcb conceptus

cum modo

cunquegradu

cft entitasquiditatiua.

{ecundb arguitur probabilitcr

eandem viam.

,

au-

&: diffcrentia,

aliquid huiufraodi.

tunc cnim aliqua perfona haberet aliquam pcrfcdioncm , quam non habcret alia. Ncc etiam

creaturis.

propofitionis in przdicando abftradura de

abftrado.Diccndo

Kcfpondco,qu6d propri^ proprictates per(bnales.necfunt finitj^iecinfinitat:non enim funt funt perfcftiones fimpliciter,

quia

,

cnira in diuinis fadla abftiadionc rcraanet idcn-

proprietas pcrfonalis

ter infinitum proprietas vero pcrfonalis eft ca-

junio.

fic

liiflamia.

qubd hic

rentia(onrrahens, ficut ipfum ncccfle

tum,

6.

&

:

dici

nem Deo;tamcn

non

eft

licct formaliter rationalitas

tamen poteft

,

pcr identitatcm

cft illa

non

,

fe.

genere.

funt

Jrguiturft

animalitas

fit

gcnere

cft in

non eft infinita,& inter infinitnm & finitum non eft mcdium vcrgo pioprictas pcrfonalis cft in

ftrfmales »fc funt fini- infinitac, quia tt.

non

& tunc totara rcalitatcm cxprimctct.

definitctor

igiturquod

:

Sed dicctui qubd

iia in defiuito (int

quamuis non oporret fempcr eflc maicriam & foimam , fcd in cadcm re duas rcalitatcs , quatum vna fit in potcntia ad

pluics partes icales

Trghttur e*-

VIII.

Libril. Diftinaio

78

,

quod

cft intelligibilc.

9-

Tcrtia via arguitur cx necefllitatc cffendi,fiuc

ex neceflitate cHe

:

&

harc eft ratio Auiccnnae 8.

,

tx

nttijfitatt

Vbi fic aiguit : Si ncceffc cflc ha- Dti ad effi. aut igitur inrentio gencris iftius eft Auiccn

Alftaphj/ficit.

bet genus

Tertio probat

fbrmalitct

Qu£Eftio

lO. TxprtdiSu TOtitrtes dlic-

rum

taptunt

*Hidenti»m.

Auguft.

Utti fuhlUr* tucidtruibus tfi

» m»gna

imferf*ctio-

ne velfum-

m»

p"ft

'3ioM'

II. jHi» rntU Auitenn*.

HMie D. Th. Reijcitur.

*

In Ozon. hicq.5.n.to

V.

8o

DiftinaioVlII

Libril.

oenti.fcdnon rcfponcJcnti. Et idcd

licct

fit

diffi-

cilcprohibere qiiin huiufinodi di geni^s.nQn ta-

SolHMntur r»tienef »}i-

ad

nitnis uerft.

incn inipoffibilc. Ad priqiam authoritatem

&

rationcm pro

Qppofita opinionc de EleiTjentario Dama(ccni, poftea dicit vnum vcrbum,pcrqijiod (bhutur toDicit cnim quod fubftantia , qnae continct diuinitatem fupcrfubftantialitcr geuciahflimum

Ad D»m»ft. tum,

vndp

cft,

aUquid perfcclio-

in rpccie crcata cft

& Diuiijitas continet

nis,aliquid impcrfcdionis,

jd.quod pcrfcdlionis fuperfiibftantialitcr,& dicit de illa qu6d gcncrahflimum eft : igitur nihil ad (pecicm, qu^eeft in gencre

,

Ad audoritatem

vcr6 Boctij

,

qui vult

qu6d

(anJifimiles

fubfian'lt^

nito

rel.ttionum

funt in

impofllbile eft quin quidquid intcUigitur

,

fundari in ilb,

formalitcr finitum,&

fit

T>eo,

finitunjjigitur

to

Ad aliud,D.cus eft fpecies;nego;fcd habct aliquas condftiones fimiles conditionibus (pccici.

cntitas,

fi

qux

eft in

non

nioris, patcbitpofterius.

finitum

,

&

niis diftat

Secundum

dcclaratur fc,

In diuinis

:

qui fimiUs

eft

candi fubftantia;, manetetiam ibi

candi ad alterum.qui relatiui

hoc contrahcns a conirahibili

differentia a gcncrc, quia contrahcns

tum,fiue finiturn,nop dicic

quam

realitas gcneris cft in pQtcntia.-vt

tur. Caetcra

dc quxftione hac quxre

cft fimilis

,

qu6d

'\r\

modo

modi

modum

& propter

fe dicuntur,tranfcen-

pr$dicandi ciu$ qiiod

p.

I

modo

cftcntia:.

dicimtur

,

Vndc quia modus

praedicandi.in qtttd ideo

mjdo

duo

ilie

modum

modicontinen-

illi

pracdicandi in ^«i^ Sunt igitur in

duo modi prxdicandi

;

alter

ramen

ifto-

rum continct fub fc modos praedicandi quorundam aliorum gencrum , (cilicet Qualitatis gc Qusntitatis.

Bomueat. hic q,^ Kichard. «rM.^.i, Durand. ^ 4. Doft'>r «'» Oxtn q.vnica,^ S.Met q.i. dr «• Vafquez i.

f.di^.igy.

I'

aIiud,quod

,

,

menfura in ;

illo

genere,fcd aliqua natura.quar eft

Vna,dico,natura fubicdla

hoc ipfum

vnum ,

&

:

fed

prima caufa

non fignificata. Vcl

fic

dcbct gloflkri , quud ipfe intclligit ppr primum motorem, primuni motorem coniunftum.

Ad

frimum

ex ratione

Ad

fecun-

dum. 18. Adarg.printifli».

Ad

qu6d genus generaliflimum habct conccptum itadeterminatum ficut homo, aliud dico

,

nec potcft ipfum determinari perincrcatum.

Ad

Irca diftindlionem nonam f^fitm generatio

ritur,

tuerna

?

Rcfpondeo primo proba-

leneratio

d6qu6d :

In diuinis

aliud dico,qu6d fimplicitas infinita in na-

tura intellcd^ualijexcludit aliquid cftc in gencrc.

Ad primum

principalc dico

,

quod

in hac:

_J. Fofsibilis

bitur poftibihtas huius

fic

quae-

Deifit

filij

ita fit

dc

:

& fccun-

fafto.

tjl

»tern»filij.

Primum

non manet generatio fub

ratione •

<].I.n.*.

nonfunt fimuhigitur repugnat quin fit JEtcrpcr confequens poflibile cft qu6d fit

nis,cuius tcrmini

nihil gencrarioni,vt eft in diuinis,

na

&

,

aeicrna.

Sccundo probaturqu6d fit de fa6to;quoniam Ht faao quod cfFccflusnon fit coaeuus fuae caufz, vcl hoc ttem». ex conditione caufie vel eft cx conditionc adionis talis caufje, qua producit cfreftum vcl cft

quia caufa agit voluntarie

& non agere.VcI

fi

cft

,

& idc6 potcft agcrc,

naturale agcns.potcft im-

peradioVcl quiadepen-

pediri pcr indi^pofitione matcria», vel

nem

tft

,

:

Commentator dicit 4. Metaphyfica', falfum eft, &contra intcntionem PhiAd Comlofophi,quia Ariftotelcsdicitqu6d non eftquxfrtentatO' rendum iu fubftantia hoc ipfum vnum quod fit rtm.

cft

D.Thom. ibidem»rt,t.

j^.^t.mtm.^. art.i,

D

ftum eft diftintlione fccunda, * Scd generationi non rcpugnat aEtcrnitas,nifi ratioHC mutatio-

fimpliciter

Deo in

Ad

i

hancprimitatem omnia; qus indiui-

pr.xdicandi denonninatiue cft propter

diuinis

c A.

mutationis, fcd tantijm produdionis, vt praidi-

flicem prtdicatur de

tur fub

I

eft cjuidt

nis dicunt perfeftioncm

przdicari

VN

TIO

,

tis,quim quali[atis,quae ad

dunt in

S

IX.

Vtrum generatio fly Deifit aterna Alenf.

maneat modus prxdicandi qua-

diuinis

Q V it

prasdican-

:

vtia

In Osoq;

duobus modis prxdicandi

fimiles

&quantitati$

DISTINCTIO

,

c^itid.

adue* *

alibi.

1-J-

manctmo-

quia Dais dicitur bonus & magnus fimili modo pra^dicandi increaturis. Rcfpondco primo infinitas in diuinis eft in encntia, quae eft primum ^«(c/ infinitum autem hiquantum tale, habet quodlibet, quod cftfibi poffibile. Ide6tam modus piaedicandiquantita-

Hio^emfim

vt infini-

,

fcd dicit aliam rcalitatem k realitate gcneris,

fic,

modopraedimodujpra:di-

Dicetur fortc qu6d fimili ratione vidctur litatis

perfe

»d

^

cteaturas.

intrinlecum gra-

in-

duorum generum.

flulequid

quam

,

Deum

modum cntitatis,difFercntia autem non

dum,fiue ad

nifi

ens non

fitgenus

genus, qtjia mi-

fir

fotmali-

ide6 in diuinis manent duo

;

prxdicandi

dieit

qu6d cns

fequitur

prxdicamcn-

& per confirquens non manet

dus praedicandi a

Selulit,

&

non tamcn

ter in diuinis ratio alicuius Praedicamcnti,

Replic».

quod ens contrahitur ad Cur creaturam per infinitum finitum,

E?c praedidis patet

prxoftenfum eft,nccefle eft vt tam prxJicamenti quam modas pracdicandi fit

ratio

16.

quartii,

finita.vt

fit

di

Ad tertium,

Ad aliud dico , qu6d fapienti.n non dicitur dp Ad Deo, & cr(;atHris,per eandcm raiionem gencris. Si autcm per candcm rationem alicuius commu-

Deum

duo gencra maneant in diuinis.Dicendum,qu6d nullum gcnus,ncc modus pracdicandi , fiue ratlo alicuius gencris manct in diuinis , manet tamen duplex modus pracdicandi fimilis duobus modis aliorum gcncrum , fcilicet Subftantiac & Rclationis. Probatio primi, fundamcniQ cxiftcnte fi-

Modi fradi-

&

gencraliflimum.

de qua

ifta fpccies,

loquitur.

Ad Soetium.

&

Vens efl fns^ti praedicatio formalis, in (juid. Et cum dicitur,h contrahitur cns adDeum,crgo per difFcrcntiam;nego confequentiam, Ad aliud concedo qu6d Dcus cft cns non in Ad fecunfubiedo, fubftantia , non tamcn vt cft gcnus dum.

contrarij agentis fortioris;

§luid impedit

effeHura

ejfe

cetuum

e»Mf»,

det i fupcriori agcnte ex partcconditionisipfius

adionis^vr

Ci

adio agcntis

fit

non poicfthabcrecffeftum cnim

eft poflibile

permotum,& ide6 cosuum Non

fibi

:

cogitarc nliquam aliam viam,

quarc cfFcdus non

fit

coaeuus fua; caufae

:

fed

nulium iftorum inucnitur in gcncrationc Filij in diuinis.Non primum>quia Filius non producituc in diuinis pcr voIunt3tcm,vr per ptincipium, li-

&

cct volcns producatur,vt didlum cft

tum

diftindtibnc 6.

, proba" * Ncc eciam Patcr pruducic *q.l.«l.

Filium vt agens nacurale inapedibilc

,

quia

non

habec

.X Qu£Efl:io vnica.

8f

habet contratium ^ens pctfcAius. Non etiam propterindif^ofitioncm matcria; , quia ibi non Ncc quia habet fuperius agcns, oft materia.

cum fit priraum agens vt probatum eft prius: Nec cx parte conditionis aftionis quas cil pcr ,

,

DISTINCTIO

rnotum , quia nacura diuina non eft mutabilis: igiturrelinquitut qu6d dc fado generalio filij in diuinis

flt

srcrna.

I

V

PoflejMAm docuerat poJfibiU

diuinam

ejfe

xternam,

& defa^o tta

getierationem ejfe,/]uia

Pa-

ari.i.q l.K\c\titd.thidem.Occtm.q

lofophi.quod aliquid fit formaliter neceflariam, tamen cffediuc ab alio. Non enim ratione

&

:

communicandi

fit ejfeperfe pfrincifium

diuinam ?

I.

Vtrttmvoluntas diuinafof-

Quod non arguituf ptirao,

tum rui»ti^ quia vna natura non coramunicatuf , nifi vno uum. raodo communicandi pet Commentatotem 8. Coinmencaillud

:

***'*

Vtrum autem

vnum(jModque,9cc.

Item per defcriptionem naturac argpituniVideft vis infita rebus ex fimilibusfimiliafrocreans : ergo natuta eft principium & non vo-

sttuttdum.

tura

luntas.

Item , voluntas non eft nifi primnro principium artificialium,quoniaraapud Philoibphum

cens,mult6 minus vidctur repugnans quod ptodudium fit coaiuum cum producente alia neccf{itate:&hoc magis apparet in declarationc exempli Auguftini , quod habetur aUbi.* Scd hic connderandum eft ciim vcrba ora"'^'™ tcmpotum dicantur de Deo , quantum ad

producente ; non eft anificialc:igitut non poteft naiura diuina,qu2 eadcm cft cum communicante coraraumcari pet voluntatem. AfrmAtiuM.. Contta , voluntas non eft minis principiam

n- »•

"*

ah prL "«'/T* ' quo»d efft

HOti»

ptimo

produdionis includit contradidionem ,quiain diuiniseft produdio 2terna.Ncc in ratione produ£ki,quia fi non repugnet produ(^ , quod fit nccdfe efte,& hoc eadcm ncceflitate qua ptodu-

* In Own.

qukm

R c A diftinAionem decimam quacri-

tuf

Phyfic.commento 46.fupcf

,

uis, quody/igww effet duernui,haberet fplendorem quomodo non infiht cotuum. Ex hoc apparet , cludit contradidkioncm fccund^m mcntcm Phi-

quo»i

I

cxemplum AuguftiPEr hanc rationem tenettiiagnis vcl i.de parni 6.dc Trinit.c.i . de

ij^odoi hieq.vnit»


eftentiam

Sxtmflum

I.

Mcnf.\.f.q.A%.mtmh i»rt.rX).T)ie>mA.p.q.^i,aTt.\. »d 3.Hentic quodl.i.q.t. (^quodl.^.q.^. D.Botna.hie

doremfibi coauum. Dcinde docet, quomodo verba diuerforum temporum de Deo dtcantur. 1.

O

I

diutnam ?

effe

liumfibi co(iHH>n,expUcat fecHndum mentem Auguftim,e]nomudoft igtii efet dternw haberetfple-

tialia

T

ciftum communicandi ejfentiam

M.

ter eft agens ver modum naturA ferfeiliffmum, non impedihtle , independens , &proinde hnhetfi-

b>c

S

Vtrum volantof diitma popt ejfeferfefrw-

C H O L

S

QJJE

ntlia dicuntur dt Ci».

notionalia,& quantiim ad eircntialia,vt patet per

Auguftinum,quodiftorummagisdiciturdeDco? Et dicendum quod fccundum appropriarionem, vcriiis dicuntur dc Deo vctba dc pratfcntii tamen quantura ad raaiorcm cxprcfl5oncm vcritatis

*

vecba dc practeritodicuntur

dicuntut dc

Verhum di

magis.

Deo pet vcrba dc ptxfenri,quam pet

verba de przterito. Et fic exponcndnra eft diftura loannis \6. Non etitm loquetuT k femetiffo :fed qntcunque

Maior tamen exprcflio

frtitrittm»' audiet,loijuetur.

»•" veritatis

dcDco

Priraum patet:quia apud nos prastcritum vt practetitum,non cft:vcl ipfum concomitatat non effe : idei appropriatc ptacdicata in diuinis magis

gj

pgj.

ygfbum de

veritatis

praBterito in diuinis:Dicendo,

fempet nafcitur : quia vcrbura apud nos confiftit in fieri , fed vcrde prstcrito plcnam pctfcdlionem Cmefe-

Ttrtium.

&

voluntas,& pro eodera principio habetur ars, propofitura fcd habcns eandera natutam cum :

comraunicandinaturam diuinam , quam inielleftus, ciim non fit miniis aftiua, fiuc ptoduaiua: fcd intclleaus poteft eflcprincipiumcoraraunicandi naiuram diuinam , vt probatum eft prius dift.i.

ergo

& voluntas.

Scd ad propofitum dicitnr qu6d quafi oppovoluntate , quia fito roodo eft de intelledu ,

notionalis gcncrandi, natura cft princioalis tatio 1 eliciriua,intclledusvct6 quafi concotnitans ; vt

magis propric dicarut Patet generaf e natura inteUcduali. Idco , quam inteUcau firoduftum pcr gcncrationcm priiis dicitut Fi-

intcUigibili

ius,

quam Vcrbum. Vnde

ibi intelligitut

natu-

intelleftum,&non e conuctCo. Sed quamuis voluntas in diuina natuta contrahat qnandam naturalitatcm, non tamen natu-

ra dctcrminari pcr

quo produccndi, vt dc-

praefcnri, Filius

ra diuina eft principium

dc

tenninatut per voluntatem ; imo voluntas fua libertate eft principium producendi : natura taidco yt men diuina intelligitur vt afliftcns ,

bum ri

vbifupra.

&

cxptimit,

Argumenta

'*

fic

ro

pratfcnti,

Seotentia

quarouis naturaliiatem contrahunt k natuta di- Heoiic. in fuTi.»".*. uina,alitct taracn , &aliter : quia refpcftu aftus

uivit.^qu»/

1.

&

&' ah'a

qus dicenda

quaEftione,quxre alibi.*

erant in hac

habctquandam vim Spifitum (anAum^

fibi

afliftentem

,

producit

ReftJlitmr Contra ver6 iUud quod dicitur,qu6d naiura f'""' vt detetminaiut pet intcllcaum cft principium producendi, argumentatum cft fupti in otdina_

* In Oxoa.

tione diftindl.y.*

Sed contta hoc quod

^.a.n.4. dicitur

de

aflifteniia te-

fpeftu voluntatisin ptodudkionc Spititus fanfti, arguitur Principium producendi ^uo pcrfeftum, in fuppofito perfciflo coniieniente aftioni,

&

fufficit

pracisc ad agendum, fiue producendum, aBioni , pro, in fupfoftto conueniente

& additur

ptet Filium

,

in

quo licct ponatui

illud

quod

eft

princi

8i

Libri

Diftinaio X.

I.

principiam agcndi > tamcn fuppofitum Filij non eft conucniens huic ackioni,ide6 non poreft generare

voliintas diuina eft fufficicns princif

fccl

:

& pcrfc6lum in fuppofito perfcdo conuc-

pium

niente adioni refpedu produftionis, vt ifti conp.itebit in foluenido quaeftionemdgicedunt,

&

non

tar talis amftentia

non coacurrat

facit,fi

in

ratione principij produdliui. St.unJo.

tura

adionem ,

adiuum

Ci iit

in

qua

fed napri-

tres pcrfonae diuinat confiitut,

voluntatc

eft prior

:

naturam

fiue cftentia prout accipiunt

,

mo modo,

igitur

:

concuirat ad aiitionem

natura ifto

Ci

modo

vt aftiftens voluntati,

,

neceftari^ erit principalius in iftaprodudione: igitur

contradidioncm

quod concurrat

includit,

vt afliftens concomitans voluniatem

,

3c

non

&

hil eft formaliter infinitura , nifi illud quod eft idem cftcntia diuina: formalitcr. Sed contra hanc rationcm obijcitur primo: quod ratio infinitatis non fit principium.quo voluntas communicat clIcMtiam ficut videtur ifta ratio proccdere; quoniam formale principium producendi eft determinatum , non-conuenit

r^ obiiitto f*f»»«.

&

diuerfis ptodu(5Huis.

infinitas

non

ver6

Infinitas

,&

rationis in intellc(^u diuino

eft

ciufdem

voluntatc:igitur

potcft cfle formalis ratio vuluntati

ad communicandum eflentiam. Non igitur quia voluntas eft infinita habcns obicctum diligibile infinitum , ide6 potcft producere amorem infinitum. Item Hcundd fic quod eft repugnans alicui fecundum rationem fuam abfolutam , non con:

ucnit

praeueniens , vt ipfi dicunt.

S

voluntas fimiliter cft iniinita : eft igitur , ptincipium communicandi amorcm infinitum, per confeqnens circntiam diuinam , quia ni-

:

Prsterek,quando alitjua ,quaE fc habent Cecundijm prius &pofterius cocurrunt ad aliquam a(ilion;m,iIlud quod eftprius , principalius concurrit ad illam

&

tum

fibi

etfi

Exemplum, quia re-

infinitum.

fii

Stcunila,

pugnat albedini fecundum fe congrcgare , ide6 liccteirct inHnita,non congregarct Etraiiopro-

C H O L I V M.

dat principio , quia infinitas non produ6tiuo alium modum producendi , nec di-

pofitionis eft

ReUta

opinione Henrici de aJfiFientia

ejfenti/t

diuina vt voluntasjit produHiua Spiritw fancli, tique in fenfu Henrici reieda,probat voluntatem vt infinitam,&vtfimplicem effe commuproduUiuam perjona, docetnicatiuam natura,

diuinam

&

&

que ijuid fit proprie infimtoi , vnde hjic volunEx hac quiHtone tranjla-

uerfum

dum

principio produ(5tiuo

:

fed voluntati inquaniiini

&

cft,

to) habeat infimtatem.

num naturalcm

tafunt aliqua adfcriptnm Oxonitnfe,qua habentur ibi per modurn additionu,

voluntati

Reftluth ^utsiionif.

J\ luqtas

per^cta

fcilicet

,

diligibile fibi prxiens

,

,

nullo alio cointellcdlo,

communicandi natuciTentiae. Verun-

principiuro fufEciens

cft

qu6d vohabcns obieAum

Efpondeo igitur ad quasftionem

TJ

.

ram, non propter afliftentiam

tamen

IntZeu'' afsiflcniia ejfenti*

prc-

dMcit Sfiriti

iftud dupliciter poteft intcUigi

"^lfi^'^' voluntati.

tum

,

Vno modo

januurfti

,

effentiam

fundamcn-

& fic vcrum eft quod e(Icntia afliftit in ra-

tionc fundamenti,qu)a nifi

non

tas

vt

,

effct

fic aflifterct,

volun-

,

:

aliter

enim

vt voluntas eft

^jjq ,-nodo potell

intelligi

eircntiam

,

afllftc-

ifto

modo verum

voluntati in pioducendo poteft produccre

,

Sed neutrum

re.

nifi

qu6d

eft :

eftentia afllftit

quia voluntas

obiedlo

non

diligibili pracfen-

modum afliftendi

ponunt ifti ponunt,& ve-

in propofito, quia vtroque raodo

Voluntatft

fiUtftpnrfim

vt

ciurn prin^t-

habet infinicatem

igitur voluntas :

igitur

,

afliftit

,

vt infinita

gjtur voluntas in

in

lis

efi

ratio

producendi

fionera,nccmodam

malem rationem nifi

modum

,

eius,cuius

.

Hoc autem

Q^zcunque Ctam

,

probatur

fic.

voluntas perfeda habens obie-

diligibilc fibi praeieutatum, eft

produccndi

amorem adaequatum

fibi

nifi certus

tura, quaniura poteft (k\

:

fed

eft

fibi

habens eftentiam diprxfentatam, diligibilcm,

&

principium producendi

&

illi

amorem adacquaium

obie6to:poteft autem amare illud ob-

iie^um amote

ititinito,

quia

tali

modo

obiedum eft inHni-

quaeritur

& non alia pafllio Vnde voluntas

producendi

eft

principium

Et hoc probatut fic : comparando a(5lionem ad obicfbum, quoniam ficut in adbione funi duae rationes,vtpote ratio fpecifica

aAus

in taligenev

& modus dcterminariuus adus, vt quod

talis vel talis, ita

obie-

Non

non cfl folum modus quo producit.

& obiciflo: talis

in obiedlo.

C\x.

Exemplum dcob-

itOto bcatifico,eft ibi confidcrare aOivtm illum fc-

cundum vt eft

fc,

vt vifio

talis a(flus

obie(flo vt cft

poceoiiamfic eft in

thitltiontm-

^nfimtiutjl

^'"'m'"*» froiHcitvo'

Ide6 infinitas volun- /m«/m formalis ratio producendi, »*

re,

igitur voluntas diuina

uinam fumme ^bi

habetc refpcdlu

talem paf-

eft cJctra for-

Non enim dicic

eft.

gradus*albedinis,

principium

& intelligo per amarem adtquatum amorem tan-

dicit

quz

cuiuscllj vtpacctper oppofitum dc finito. Si

comraunicandi.

afl^iftcntiam

non

quia

paflionis,

quaeraturquantacftiftaalbcdo?

fcdum communicandi oinncm

ef^

intrinfccum quantitatis vittualis,

turamdilifi'

^bionem

eilcn-

aflSftit

^formalc principium alicuius,fiue forma- *'y*'»«"*»'

diuina fub

hile fibi frt.T

vt fibi

Ad primum iftorum diccndum,qu6d infinitas non

pra:fenratum,cft principiura perS"'''^ ^*^" ''^'

fntate.

efTcntia infinita. Si

communicat

fentia.

nieTnit^"'^»-

naturam, etiam tollendo vt comparatur ad produ-

,

communicat eam

tatis diuina:

quo intellifuo ordine habens fuum dili,

r«r
:

non

afliftit :iiT)6 in illo inftanti

eft princi-

quo voluntas contrahit iftam infinitatem ?Non poreft dici qued cam habeat nifi ab eilcntia,qus cft radix &pelagus infinitum :igitur voluntati,

extra rationem arbcdinis.

,

duiilione

non

di(^a concedat propofitum alterius opinionis , fcilicet afTiftentiam efi^ntix refpedlu voluntatis quia quaero,^

inhoc eftcnriam afllfterc intclledlui in proFilij. Scd ponunt eflentiam afljftere voluntati in ratione producendi , qu.ifi concomitansprincipium produccndi.Et fic dico quod r^

igitur voluntas,

:

infinita,

pium coramunicandi naturam. Pra;terea , videtur quod ratio

re voluntati, inratione obiedi ad potentiam,&

ctiam

non repugnaret

Ci

pollct conucnire yo-

,

luncati crcatae,quod falfum eft

liam

principium produdliuum.

mo-

rcpugnat communicare cficntiam, efrentialicer principium produccndi termi-

voluntas

quamuis ponatur in Deo >

quamuis intcndat

alterius rationis,

producendi, tanquam gradus peire(tlior ; in

,

,

vel diledio

bonum ,

Et

:

& in fpecialij

fcilicet quiditatiuus

vcl tale

ficut eft in

aAu

principio eliciciuo,

:

bouum ,

quod

fic ,

& in

fatians

& in obie&o, poteft affimi-

lare vt principium in tali gencre (ub Mli

modo.

Vnd«

diui-

.i*^

Qu^ftio Vnde ficiit in ifto communicato eft confidcrare amorem , vt amor cft abfblute , & amorem fub tali

modo fcilicct duo

tiua fimt

infinito

& voluntas fub

dcntia amori,

infinito, correipondens

^i

xksM

in potcntia voli-

fic

;

-proportionabilia his corteipon-

modo,

tali

amori inhnito.

fciiicct

Infinitas

principium fotmale producendi, fcd eft modus , fub quo producit ; ficut nec gradus qualicatis aftiuarcft principium produccndi,

ergo non

fub quo

,

fic

,

vcl

producit

fic

& a-

,

nec potcft cflc ita fimplcx principium, quin habeat fuum modum agendi , fiuc produgit

:

Dubium.

Sed nunquid per aliquid, aiit fub aliquo alio modo , ira quod non folum per infinicatera vo-

Voluntff dh

luntas cft principium

nin» pfoducit

vt

ir.fiii.

t» (^ vtjim fltx.

Dico quod non tis

modo

fcd fub

,

fede

&

fibi

fimplcjf

,

modo

foliam fub fimplicitatis

obiedo quac

;

ada:-

niilli fit

componibilis igitur fi roluntas omnino :

fimplcx fit principium produAiuum amoris,erit principium communicandi cftentiam.

qu6d afsumptum eft falfum non enim volunrati inquantum voluntas cft, repugnat communicare naturam. Hoc enim repugnat fibi, quia cft Iimitata,velalteri componibilJs. Vnde licct non conueniat incommuiii

Ad fecundum

dico,

:

yoluntati vt

P( non

Ttpu-

gnM commu. tiieart lUtit'

r«m.

8.

Ad

communicarc naturam proptcr imperfedionem eius in aliquo^potcft ramcn coniicnitc huic voluntari infinita:, & omnino fimplici.

Ad

in diuinis:hanc fequuntur

&

cft infinitatis

tcrtio vev6

ab cflcntia , q"« piinio

fequumur

^ax non funt

infinitae

Primo

fic

tn

Oion.

n.ij.

10.

&

& adliua tenciis

fed

;

refpedu eorum

infcrioribus

reguluciiicc

,

funt faftiux

pocenciae motiua;

,

quai fiunt a po-

,

&

&

prscipiic refpcdtu

quam producuntur

pc r

cialia.VoIuntas igitur tificialis, nifi

,

quarum funr dircdiua:

,

non

arrifi-

principium

eft

rei ar-

mouendo aliquam potentiam infe-

riorem.cuius a
& tcrminum nonpoteft im-

mediate ponere in edc.

Nunc autcin adus refpondet

operatiuus voluntatis cor-

Dco

produdtiuo voluntatis in

a<5lui

refpcdu pcrfonac.ficut aftus fadliuus correfpondct aftiii voluntatis diuins refpc6lu creacurarum,refpedhiquarum dicitur eflc artifcx , lu-

&

berc potentiam fadliuam.

•.

carum

triplicicer,

ad fcquentia.

natura

qu^ mcre non

eft

intcllcdua-

intelligibilitate,

merc intellciflualis,

eft

na-

intellcdiua

&

:alitercnim non beatificaretrigicur per volibilitace, eft infinita intelligibilitate voluntas func inconfcquens intellcdus cius,

&

&

&

finita in perfe6lionc.

Item , fecundo fic obie6lum infinicum non comprchcndicur nifi apocemia infinita, vtpa:

tct per

•«4* &!rf-e*3-«<j» •£«•«»

Auguftinum ii.de

Ciuit. Dei,cap.\%.fed

Obitcttm «»- eifentia diuina.quae cft formaliter infiniia, finiitm etm-

prchenditur ab

incellc(5ku

fuo

,

inquancum

comintcl-

fref^eniitur

ledus fuus isitur intelledlus :

« -£«6

-St^J

•§*} £*3.

QViESTIO

HH

t*J

II.

Vtrum veluntas popt ejfe prmcipmm nefroducendt aliquid i

cejfario

Vide Doftorescitatos (]Uift'oneantccedenii. Durand. /)(V^.i.Gtcgot. q.i.nriie. i. Capreolust/. ij.i.

(.

»rt.\.

non

volibilitacis

;ut infiiut».

Ad prima duo argumcntapatet alibi. * Ad cercium dicendum,qu6d ficut Philofbphus

adoppofitaex nono Mccaphyf ^^,

& quac nihil habet dc

tuia, quac eft

ftten

ctptilta.

cicncer.

lis c(t

Sc volitiua: ergo cft infinitae incclligibilitatis

afoU

uina e^el in-

inftami,in

illo

VoD

formiIitcr,quod probatur

qtiiacft neceftarium

lis ,

AuguC.

cllet in-

quo primo eft finilA. principium communicandi fuffi- Ai nri.frin-

cft

,

adhuc

,

tf-

vtluntiu di-

quia nec ca-

,

eft infinitaintelligibilitate,& volibilitacc:fcd

9-

voluncas

quodin

intelle-

proptiecates pcrfonalcs,

formalitcr

naturalibus in diuina cflentia , quaslibct

rreatur/trum cft infinica

Steitndf'

& man^rct

,

ftt effenli»

eft infinita;

paces infinicaiis. Vltcrius fcquuntur enticaccs finitx crcatutatum , loqucndo dc perfe(flionibns

TrtbMturfri-

cjfe

Si fer impef-

per impofl^ibile, de- fihie non

fi ,

voluntas in fuo ordine

finica, ica

fccundum

rationcm, naturalcs proprietates c\az fimt in effcntia , quarura quaElibct cft pcrrcdtio fimpliciiJeo fufficicntcr quatlibct carum capax tcr:

iaDtt.

Vndc

fincrec ellentia in fuo

tettium dico, quodintcr illa,q"a: funtin

aionum

fttnt infinirt

voluntas.

voluntati

diuinis, iftum ordinem intclligo. Namprimo eft terii»m. cficntia , qus eft fundamentura omiiijm perfe-

ftrftlHtnts

h^c

refpcdlu proprij adtus funt principia operaciua

eft

:

tbit^ttnem.

eft

compofi-

non

&

ftetmdJt

co quodfundamcncalicer habcc fuaminfinitatem ab eftentia , formaliccr vero a le , quia fcilicet

in intcllcftu duplcx principium pofuic , fcilicet operandi,& produccndiific in voUintare.Nam

ta , nec alteri componibilis , eft ptincipium producendi amorcm ada?quatum fibi& obicfto. Ergo voluntas perfcdc fimplcx , quae in fe non eft compofita , nec altcri componibilJs.cft prin^jpium produccndi amorcm ad^qiMti"^ "bi obiedlo. Ergo taiis amor non eft componibilis voluncati igitur eft fubfiftens iu cftencia , cijm

Ad

Dico igirur ad formam rationis:quando quzquo voluncas habet fuaminfinicatem?Di-

ritur ^

igitur voluntas per-

in fe

Terti^.

luncas propter idcm.

infinita-

amorcm

non intelliguntut afibu,

per Auguftinum,vbi fnpri:igitur intelledlus diuinus eft formalijer infinitus,& ita etiam vo-

quia voluncas

,

produceodi

dicitur ptincipium

quamm

communicandi naturam?

85

tcrtio fic:infinita

& diftindc nifi a potencia infinita,fed intellcAus diuinus intelligit infinlta fimul, & adu, vt patet

dus &

cendi.

7-

Itcm

cft

modus

fed

I.

cft

nitus, ficut cciam potcft argui

formaliccr infi-

de voluncarc.

vokincas

cap.5. fcd lis

i

eft

. netit

poccncia raciona- tiuum. Aiiftot. agcre.

& non modi principiandinonpof^ ,.

iguur pcxcft agerc,

Pra:cerea,oppofici

Potcntia raciona-

videtur.

funt compcceie vni piincipio formali

;

fcd

,

mo-

dus principiandi conrinj^euccr conucnit volundiuinx , vt patet refpedu produdlionis crea-

tati

turarum;igirur

fibi

nonconuenit

rcfj-c£lu alicu-

modus principiandi neceirari6. Contra:Quod eft pcrfe(5lionis in prodnrtione R^i, adetnon repugnat produ(Sioni principij produ(5liui ptfitum. ius

pcrfcdli:fed necefljtaseft peifc(flionis in produ-

dtionc

,

quia in

omni conditione entis eft ciam

pcrfc-

membrum

nobiiifCmum diuidens ens,quam fuum oppofitum. Voluncas aucem eft pcr fc principium produfii
uum

fit

& pcrfc(flum:igicur non repugnat fibi pro-

duccre neccflari^.

Hic

eft

opinio Gandauc nfis poncntis a(^um

voluntatis liaberc

nc fummi boni

,

vnam

necc(irtatcm in volitio-

fiue vltirai finis clarc vifi.

plicem vcr6 necefllitatem in

a^u

Du-

notionali fpirandi.

.

randi tienric. in

fum

DiftinaioX.

Libril.

84 ,

diffufms tccitatur alibi

,

*

in quxftione

nrt.i.

Sed contra

,

inipofllbilc cft clTc aliquafn nc-

qi. * In Oxon.

ceffitatcm in fundato

11.5

rocnto

qujn maiot fit in fuudapoffibilc qu6d fit duplcx necef,

ncc cft fitas in fundato , Sc tautiim vna in fundamcntOj quiacircumrcnptailla.quam habetafundamentunc non to, adhuc rcmanet alia in fundaco ,

Rcijciiur.

:

&

fi noii fit maior JmAic^t ne. fcmanct ncceffit.is fundamenti, ceifuM fun in fundamcnto, quam illa vna igitur fundatum da ifine ne- rcmanet neceiraiium, fur.damcntum non nc:

&

eeifi

alefun-

damenti.

ccrtarium

quod

,

cft

impoffibilc

:

cjima-

igitur


& fummum

bonum, fit fund.micntum , Sc ratio quarc tcndit in amorcm inccutiunm , quia non tcndit jn amorem inteiitum,nifi quia tcndit prius in amorem infinitum & funimum clarc vifum jgitur non potcft cftc duplcx neceffitas in adu quo icndit in amorcm incentiuum produdum , & Cantum vna neccffitas in aftu volendi, quo tcn:

,

dit in

fummum bonum

Alia

5-

Stnteutia D. fpcftu finiseft, vt

Thom.l.

t.q.

clarc vifum.

natuta

:

& fic

re-

neceirari6 vult;

rcfpcdu vcro corum, quae funt ad finem

,

libcre

lo.art.i.^ vult.

Augiift.

VotHntnt •voluntns

ftiniinEnchir.c.73. J^e^te enim culpanJa tfi volHntai i aut voluntas non efi , aut Itbera dkenda ntn non ejly^ua beatijk ejfe volnmHS,vt efe miferi no/t "vt

»ut lihtr»

tfl tfl.

folitm noltmus, fed nequaquatn velle pojfimus. Et per ratiuncm : llla rationes . qua: prim6

diftinguunt potentias aifliuas ab inuicem , non pofiunt clTe in codem principio adiuo:huiufmoAriftor.

& quarc cft ptincipium ncccf

?

?

Rcfpondeo, quod

^ priori dcclaratur.Vo-

fic

Unitas infinita cft neccftari6 in zCta fccundo,

quia potcft teft

aftu fecundo

efte in

mutari

:

&

,

di funt natura

luntas diui-

non po- n»

igitur nccefTario cft in a(^u

fe-

produeit

neceffarth,

cundo. icmpcr neccirariu eft in aftu circa pri- Sicunda tio. adlu volcndi , quia non eft in circa recundum obiedum , nifi quia eft in a^u

Item

mum

.

r4>

obie(Stum

volcndi circa primum. Si ein"m poflcc cflc in a6lu volcndi circa fccundum

mum

lolophus

i. \^etaphyf.tex.^

I

,

voUmtaseius

vilcfierct

,

& ,

rcde

,

quia

circa pri-

Aridot.

1

Itcm, voluncas innnica fempet lcndi

non

ficutarguit Phi-

cft

in aftu vo-

poflet circ in adlu volendi

fi

non rcdo , igitur & dc ncceffitatc ellet in adlu volendi non rcdo , cum non poflec mutari & cum omnis a^us non rc£tus habct rcgulari pcr

5Ttrti».

,

adum redum

fupcrioris potentiac

mum in

,

,

& fupnema

pfimo ad

fequitur i

viti-

quod fi voluntas infinita non poflit efle &€c\i non xefXo , quod neceflario fit in adu

V^fluntm inJinit» ntctf-

f»rio reSai^ in »Su

w

,

volendi re£to

:

Itnui tffcntiS

diuinamf

voluntas igitur infinita necefla-

primum obiedVum volibile.Primum autem bonum,fiue priraum volibilc, cft dc neccffitate volendi , ex ratione fui , alitct fua voluntas dcpenderet a voluntatc acccptante diligibilitatem , quod eft impoffibile de obiedo infinitae voluntatis primo, co quod cft primum adaiquatum obieftum eius, hcut voluntas crcaturx dependct a voluntate prima acceptante, Patei igitur quod vo-

,

& WhHHS

,

ex fecundi) 'Thyftco-

&

luntas 'infinita de ncccffiiate cft in

adtu vo-

rum,tex.com.^9. Si voluntas necefiaiio tcndit in contingenrer in ca , qua: funt ad fifinem ,

lcndi

poteniia refpedu finis , 8c corum qui funt ad fiiicm : ieitut nulla potentia quia poteneligit ens ad fincm propter fiiicm

Tunc arguicur fic Neceftitas voluntatis ad volcndum aliquod obicftum dtligibilc fibi pia:-

habet operaricirca vnum exttcmum in ordinc ad aheium , habet operati circa vtrum-

pofito conueniente adioni

que ,quaetevbi

batum

&

ncm

K»Hokf'it' qunrive-

ri

rio cft in aftu volendi refto. Circa

Contra hoc arguitur per auaoritatem Augu-

X.

'Re-jdtur.

in diuinis

potentia cft infinita

qu6d voluntas

opiuio.quae ponit

cft

tiam

fari6 producendi

iftius diftiniaionis.

:

igitur

non

eft

:

tia, quae

prius.

primum

volibilc

,

fcilicet

cllcntiam di-

uinam. :

^luarts.

fcntatum,cft cademnccefsitas voluntatis in fup-

cft

,

ad producendum ,

vt pro-

voluntas infinita neceflario

eft in a-

amorcra adaequatum

illi

obicfto

:

fed

^u volcndi rc£to rci^pcdlu primi obie(Sli,quod ex S HfieSln

C H O L I V M. Henrici & S.Thom^fententiiicirca

necejfitatem voluntatts diuint,de cjuibiis dtfujiits

agit in Oxon.d.i.ej.^.dr d.i.^.j.^ num.x

j.

& hic

^Hislione vnica.refoluit voluntntem in diuinis

effe

prtncipium neceffario producendi amerem^qHia eji cjuia vt iijinita eji nerefpeclu entii neccjfarij ,

&

cejfano uh aUufecundo, er fcmper

pnmum obieEluM

,

C^ in

aHn

efi

m atlu ctrca

volendi rede.

rationc fui neoellario eft diligendum

fuppofito conucnienti adioni

a-^Aitnu. vUuntas di.

igitur

quod voluntas diuina

pium communicandi entitatem ncccirariam certaria

non

municatio

prxccdcnie

:

,

vt

Sed cntitas ne-

potcft contingcntcr conununicari,

quia tunc non

cifet

cfiet

produdkio neceftaria,

contingens

communicatum non

tiffiic»-

prin-

:

^•n»HeceJf»- pacct cx quaeftionc rtifrtducit.

eft

cllisr

,

cx

fi

coni-

& pcr confequcns fc

,

neccllarium:igi-

igitur in ,

vel

fiue in

«bic
ncceffari6 fpirat diligibili

,

quia

amorem cft

,

quare voluntas

cflfcntialcmdc

fummo

voluncas infinira habcns ob-

jc(fium diligibilc fibi prae fens. Et ide6 ficut ex necefsitate cft principium volcndi

cipium necellario produccdi amorem.Hoc probatur prmio fic Voluntas diuma clt prmci-

:

vc in Patre

vtroquc eft principium neccffatio produccndi amorcm adaequatum primo inFilio

nitum,

DIco

,

ita

amotcm

bonum

infi-

cx ncccfsitate cftprincipium fpirandi

illius

boni.

6. t ationem dicendura , qu6d poAd primuih refpc^u corum, qui (unt circa argum. frinfincm.vbi non cft tota ratio oppofiti cft ad oppo- tif»l*. fita.Voluntas etiam cteata circa finem, quia non eft ex fe ncceflario re£ka , ex fc poteft in finem

Ad ptimam

tentia rationalis

Tolendo,

& non volcndo Sed voluntas infinita & idco voluntas infinita in :

ncccflario cft udiA',

fuppofito conuenienti a^ioni tcft»cftu obicdti , ncccflari6 ^irat amorcm

tur voluntas diuina cft principium necellario

infiniti fibi prifcntis

communicandi cniitatem ncccllariam. Dicetur quod hxc probatio cft a pofterioii CQndiidcns cx neccffitate produiti , nue cqmmunicati , neccffitatem in principio ad comrounicandum Sc produccndum. Sed quae eft raXlQ 4 prioti qu»rc yoluntas communica( edcq-

jllius

obiedi

infiniti

fibi pra:fcntis

,

quia amor

dicitur Spiriius fan^us.

qu^d modi oppofiti,qui AdfuuniB. diftinguunt principia , non conucniunt cidcm tJteiff^rit principio , fcd huiufmodi non funt ifti necef- ^ cMlinitt,. fario Si contingenttr circa adioncm , fcd inuc- ttr utn fwu Adaliud dicciidnm

,

ninntur

.

.

'jiiin^Htnli

fri^^ffTum

'

sSiHum.

v«o

ftii^ntut in

priiicipio a£liuo

quod ptirao di-

ftinguitur ingencte potcntiz aftiuar ; quia ali-» aliquid ^id cft agens, quod neccflaii6 agit ,

&

quod contingenter

agit

IIL

QusBftio

I

}

^militct

in agente

eft

8j

tamen per modum natura

,

tjuia

mnper medHm

imprejftui, (eiexpreffmiy Refoluit fiare libertatem

produ^ionii Spiritm faniiicum ntcijfitate eiufdem,dequo late quoM.\6.& coUat.t9.& explicat

&

quemedo fiat,aliquid fimul produci liberit nequtd ha nonfunt diffisrtntia eppofita ,

libeto, fiue a propofito.

&

cejfario

principij ailiuifed tiberii,& nAturale.Vide Sche-

liHin Oxon.d.lo.q.vnjt.iy& adquedlibeti/extii.

QViESTlO

III.

Gregorius jiriminenfis locum hunc citar ex Re-

portatu

& verba ipfatranferibit

,

q. vnicautrt.i.

f^trum in voimtate reffeEttttmfdtmfrodH^

Efpondco igitur quod

itioms cnnpatiamitrfe necefitas tibertas

dr

cum libertate

V 00

non

videtur

Quia

:

Do&ot hic

^

principiura.

ad agendum, ex (e _ deterroioatuf ad ptinclpandum : (cd ptincipium quod ex fc decciminariit ad agendum,eft principium aftiuum naturalje^red neceC-

quo

in

fitas uaturalis

igitnr,

eft neceflltas

repugnat libcttati

,

qux

cft libera;

&c.

Contra.Perfedliio in prinpipio ptodu^iuo non ^frm»liHHm. repirgiut primo principio ptodu^biuo : fcd conditio ncceflicacis

eft

-prihcipio produftiuo

,

H*Miti.

Dicunt quidam qu6d non repugnant in vo-

produ£lionis,quiaqua;libet condicio agendi po-

cum libertate voluntatis^quae

conditio

non ponit moduti) agendl naturae.Nequc prim& diftinguitur contra voluntatem. Necefllcas vet6

noa ponit conditioncm,fiuc modum agendi

naturaciNacura eniai agit fccimdum imprcflionem.

|de6 modus agendi naturx eft modus imprefliuus. Voluncas vet6 agit modo conctario pet expfef]lonem,fiue

modus agendi

voluntatis eft ex-

prefliuus.Modus vcto agendi neccflario nec fibi decerminat primum modum,nec fecundum.Ide6 licet yoluntas

pet

, non tamen non ptoducit per im-

producat Dcceflaiio

modum naturae

,

quia

^tAtitmr.

Quod dicitur de adlione

fionem relpcdu

per imprcf-

alicuius, quafi materialis in di<

uinis,improbatueftpriiis.Sed fpecialirer ad pro-

pofitumaiguitur

fic

:

Si agens naturalc de nihilo

per impoflibilcadhuc quaeredum

de modo agendi eius,quomo«lo agetct,adhuc autem figcret

Primo voluntastft principium producedincccffario aroorem,vt probaturo cft in

cllet

Sed quomodo hoc

deteimi-

4. SlHomeda H/^*'*

modum agendi,nifi quia eft talis forma. Vhdc ficut non eft caufa quatc calor eft calefadiuus, nifi quia calor cft calor:ita non eft alia caufa qua-< lem

re calor agit,fiue eft piincipium agcndi pcr

naturx,nifi quia calor cft calor.Sicut eninv

non

eft

medium

ticaccm confequicur

&

paflun^jfed per comparation^ ad

qu6d natur^

fuam adlionem:

ageret pet imprcffion$,

vel HOn.adhuc rcftat quztere

modum

quo diftinguitui ab ente

fuu agenlibcto,

formam

&

prindpium

modus eflcndi eius pioprius,

quamlibet formam adliuam coniequituc imraediatc ficut modus agendi. Propterca ficuc non cft alia caufa quare voluntas vult >nifi quia ita

,

eft voluntasjita ncM\ ^ft alia

rc voluntas vult

fic neccflari6j,vel

cau{a,qua-

contingenter,

quia voluntas eft voluncas.Nam hasc eft immediata volunias vult. Sicut cnira ia piopoficionibus neccflariis , eft ftarc ad aliquam immedianifi

tam;ica in propofitionibu»c6tingeutibus opor-

tf„iia etuini, ifi

cur v«.

iHntM

viilf..

ad aliquam immcdiatam contingentcu),

tet ftare

,

quxri(ur de principio adiiD compatatione ad

incei

adliuum , ita nou eft medium incct ptincipiuni agcndi,& modum agendi^t ficut quamlibctcn-

non

non \ quia tunc modus agendi ruturx non diftingucrecuramodo agendi voluntatis , quod eft fallum ; Non enim

mp-

dum

mediata

agitpet imprefllonem, voluntas

^"^'^

eam modus agendi.Ec ideo ficut non eft aliquacaufaquaretalis foimaagat , nifi quia eft talis forma,ica non eft alia cauu quare habct ta-

amodo agendi volutatis,quia agens naturale

^i proprium,

ft

fequitur

ceflario

igttuc dato

eft poflibile,ctim liberuro,

ex hoc quod liberum, vidcatui pollc

non agcret pei modum voluncatis,& per modum modus agendi natura; np diftingui-

|iberi:igitut

tur

quxftionc prx-

cedentciigitur neccflitas non repugnabit libcrtati voluntaris in coparatione adeande produiSrionc.

voluntas

pieflioneni.

Contr^.

vc

nafeadhocproduccndum,&fuumoppofitumi&

luncate necefllcas Sc libertas refpedu eiurdem

teft ftare

•,

cpmpatacui ad adlioncm, quod igitur non repagnat potentix voluntati$,vt cuparatur ad adlum, pon fcpugnabit libcrtati eius;led neccfllcas non repugnat volutari comparats ad produdioncm.

produces neceflario,determinatur ex (e ad vnum? ^"/3,;,^ Rcfpondeo,qu6d ficutquamlibet forniam,qux cft adiua,confequitur immediate qu6d fit piin-. cipium agcndijfi^ qu6d agaciita immcdiatc c6-

differentia nobi-

non repugnac voluntati,qu£ principium produ^iuum i igitur poteft ftarc fimul cum liberiatc in voluntatc. .

^**"

cum fit

cft

X.

aliqua conditio inttinicca voluntati

tas eft

«.

^*!.

cofidicio perfeftionis in

lior diuidensjigitur

Stntmi»

^^ffta*

^*^

dendumcft.Et fccundoquomodo iftacoropofli- ,^,^ bilitas fit poflibilis?Dico etgo piimo quod libcr-

infltmma «rr.54 Alinain. hie q.vn. »rt..j. vn.^fus* eiuodl. I f. Vafquez if.d.iti.

Arg. negUi-

ncceflitas agendi ftat

voluntatis:Hoc ptimo often-

?

qus non poteft efle neccilaria cau(a.Nam ex ne(equicur concingcns,& quia eft

quia indifciplinati

non

imquxicnda alia caufa: quaeiere caufam illius, cu-

non

ideo eius

eft

cft

S/V«/ »•/«>*

"'"-

idco criam quia hxc cft im- 'V -'* roediata caula , volHntat contmgenter producit: '^num u» , ide6 non eft huius aliqua quxrenda.Vnde ficut i^olumat ad natura ex ic dctcrminaiur ad producendum
vnum

eft caufa.Et

determinati:ita

& voluntas ad volendum

neccflari6, vcl contiogenter.

Nec iftx

N»«y}i'«/

conditio-

f^„ii^"fi^ nes adlionis neceffitM,s<\ centingentia funt ditFc- t»niHm dtfadiui ptincipi), (ed accidcnta^ fcrtntU tu-

rentia: cflentiales

S

C H O L I V M,

les

,

non

conuettibiles

cHm

piincipio

adUuo

na-.

Donor

RtieQafenttntia Htnrki{ie qua U^tiam inOxon.ld.i.ij.j.a n,i}.ptr tres articulcs

,

& hic

0nAy)afferentii volHntatemfpirare neceffkrio^on Seoti Ofer.

Tom,

XL

Ad argumentuhi quod

'^^"*'*^*'

volHniatn.

tuiali.nccinlibero. in contrarium eft

dicendum

voluntas.quse neccflario producit.cx fe de-

..

tcrminatur ad ptoducendum: &quandodicitur tnU. q'j6d

H

^*_»

tHm^^pri^

86

»itH

L

I.

qahi (i ex fe determinetar ad producedurtijtunc ek natura fua determinatur,& (jcerit principium naturale. Dicenium qu6d natHra accipiiur vnp modo coiuunitcr pro «ffmia , fic.vnumquod-

4iuina,nifi in perfona,quiain illa efletitia

que

.tem in fuppofito,quod przcrilit iftam aflionem,

ficut

& & habet naturam.

habet entitatem,fic

nuUura

accidensiquod pofEt in illa produci, vt prjeoftenfum eft^igitur pcr volunta^em communicaeft

cur natura diuina in fuppofito exiftente.Non au-

natura negationis

e(l ta^

vt in fuppofito Patris,quia nihil producit (c.Ncc

tlu'

Ii$,vel talis.Et fimiliter

natura qnantitatis

e(l ta-

fn'

lis

,

fit

rcs naturalis.

jn fiippofito fJli> , quia Filius producitur alio principio , vt prius patct:igitur eft principium, quo producirur Spititus Sandlus.

r.

{ecundum

licct quaratitas

Alio

princlpio naturali

m Jimilii

TrincipiM

,

fc

confiderau non

modo

vt

fumitur natura pio vif cjutdAm frodutitHA

efi

Ad

arguracntum dicendum^quod hxc cft fal^d mrgif quidtjuid producitur ptr voluntatem mentO pritt, tifale. ffi prtvognitum-.^zm non oporict ai^um volun-

ex fimili ex vifroduElioni^. Et ifto modo qunle dic i' ponitur Filius in diuinis prodiici naturaliter, quia ex vi produdiionis fua procedit vt fimilis fur. 9 fimili in naturama gendratio qua: eft indiuinis eft produdlio fimilis a firailiin fubftantia. Ided voluntas , fi necedario detcrminatur ad producendura , cx natura fua detcrmin.-»tur ad producenduni,primo modo accipiendo natur^m , hoc VoUif.txi n «n efi princifia eft pro elTentia voluntatisjnon dctcrminatur ex n»tur»le , natura , prout ntuura eft principium naturale, ^it*muis nequamuis nccefTario determinctur ad producen-

nitturale

Ca abfolutc

tatis

,

tejf.trtb

X

Diftindio

Vnde /icdicimus,qu6d JHalur 4 pli
Libri

fre-

dlKUt,

dum,quia

neceflltas

fic

non

principij afbiui naturalis

,

ruin cft

voluniatc producatur

«^

quod antequam

voluntatc

,

prxco-

fcilicet

praecognitum

eftc

,

tamen ve-

:

aliquid producatar

obiedtum voluntatis

,

amabilc oportet

it

ipfum

& fic cft in

,

fluidquid freduiitur per volunta-

tem non deiet

frtce-

gnofci.

propofito dc elTentia diuina diligibili.

cft propria conditio

ifto

modo

DISTINCTIO

accipiendo

naturamy vt patet pcr pradidla.

w wrlS Wf^ QVJESriO

^:yj

antcquam

gnofci,vt qnilibctexpcriturin {eipfb

'j^ «'^f^.f'^

QViESTIO

w W r^

Vtrum

IV.

XI. I.

Spiritusfa»(ii4i procedxt

&

Patre

^

Filio ?

Vtritm voluntaf /it princifium producevM

Spiritutnjan&um

?

P

Alcnf. \,f.q 4).m«OT.4. D.Thoni.i.^9.5<.«t.^.{^ 5. ^iSoVn q.vnic». Henr.

Bo:iaa. hicq.i. Richacd. ibid.

^uodl.^.j 9,

Vide Do£tores citatos q.aniecedenti,

& q.t.

V 6 D non vidctur,quicquid producitur

1.

per voluntatem

Jfr^.frimum

,

eft

praecognitum

;

Do&or in Oxm.qvnic.dr CelUt.i.i.Saat,i,

10 e t. tdltimip.l.xdtChriftoyC.xi-idrfefq, Yafq. i.pd.i^S.

f.traS.)

lib

fed

I

non prarcognofcitut \ antequam producatur quia hoc

i'atrc 6c Filio

non

cllct

,

,

yndeciraam

&

Ftlio

?

fic:Quodcunquc fuppofitum pcrfcdlum habet ptincipium produftiuurnaliquoordincprius quam prpdudio ponatur in ejfi , potcft iUo producerc, quianihil aliud requiritur ad produ^io-

ncm

C H O LIV

diftindbionera

m6

duccntctn Hicronyraum fupcr Pfalmum i^.circa. iWady Diligam te Donfine. patct ibi.

S

A

Refpondco qu6dfic.Probatjirpri-

quae t^ntillm cft

rcfpedu exiftentis ; igitiir, &rc. Contrarium patet perMagiftruminlitera,adArg.»$'m»fiuttm.

q

cedat a Patre

,

cognitionc intuiriua

a

qua:ritur;^rr««i Spirittu fan^tufto-

Spiritus fanftus

pe^tftiuum.

M

Refolutit qutftiottit.

fcd Filius habet principium produftiuura

;

Spiritus fandi aliquo raodo

,

priiis

quim

Spiri-

tuslandus producatur}igitur,&c. Minorproba-

& fit

Refoluit voluntatem

tur ficc principium

Ftlitu

eft

effe princif>ium,qMO Pater producwit Spiritum fnntlHm , vt tamen principium completum alia requirfrc, vt docnit

infinitum (Sbionc

& dt^lrinant citat & tranfcrtbit ,

REiponfio

Volumtu

?uemedo

efi

rlncifium producendi

fit

principium producendi Spiritum fan-

non dicit |:anti4m principium f «», ctiam ca qux concurrantcum prjncipio^M^,

(ftum,quia hoc

Sfiriluf»

f^nlium

ad hanc patct cx prsccdcntibus. Dico cnim qu6d per voluntatem , vt pct principium tjHo Spiritus fan^tus producituri Pa^ tie & Filiojnon tamen propric dicitur quod voluntas

?

fed

vt patctcx didisin diftinftione^.

tium enim

fibi praEfcns

,

vt pacct prius in diftin-

decima

*

(Qerundi-

ad^um , vt cgrcdientem ii fuppofito. Vpruntamcn voluntas cft principium, fignificat

quQ Patcr & Filius ptodutunt Spiritu fandlum, hoc autcm ptobatur fic cx prxced^ncibus quoniam voluntas inQnita habens obiedum diligi;

&

tumiita oportct

qu6d

prxccdat aliquo

modo

intcUe^lus inproduccndo ofer»nd»

voluntatcm in producen-

dojcrgo Filius,qui producitur pcr adura intclle-

modo produdtionem

tus {an6ti,qui eft pcr

adtum

priori habct

voluntatem infinitam

obiedlura diligibilc infinitura Filius priijsaliquo ritus

fandi,

qu^m

,

habeniera

fibi prcfens;igitiu'

modohabctprincipiura SpiSpiritos

fan&us pcoducatur;

igitur,&C.

S

C H O L I V M.

-

Refoluit tjuia

^

inpredMctitd».

Nihil veli^. Spiri- tum quin voIuntatis;fcd in illo frtcoxnitnm^

^tus prscedit aliquo

bile infinitum fibi pr.Tfcns in fiippofito pcrfcSo

conucniente aiflioni , cft principium communi candi naturam, vc fiiprajigitur fic eft principium producendi perfoiiam in e(lcntia.Probatio confequcntix , ejuia non potcft coramunicari natura

«j.i.fcq.4,

n.t.

voluntas ha- Sundem er, quia ficut intelle£tus bent ordincm in opcrando,ica & in producendo; dinem ftru*nt imelUergo ficut irjtellcdlus prarccdit voluntatcra in (lui (^ vooperando , quia hihil cft amatura nifiprscogni- luntiu in

Probatur

jitiTnincH.htc art.i,

iiefolitiia.

Spiritus (andi

* , fed illud habec Filius pri6s aliquo modoquam producatur Spiritus fanAus,

d.y.huitu teftura,(j,i.n.^.

Locum hunc

produAiuum

voluntas infinita habens obicdlum diligibile

SpiritSfannum etiampfoctitre i Fiti».

Fdiui antequam inttUi^atur SpirittufanSlm

prtduci ,habtt pftncipiHnt ptrfcilkmf^ ctmpltte predit

Quxftio predfi&luHm Splrittu fanBi,mmirum volunttuem

cum

infinitam

obieHo infinito diligihilifihi prtftn-

tt\oftenditcjMe potentiiu

,

ftut principia proditihua

in dikinii yhayert interfe ordin(m,tum in operando,

tum

in producendo,

87

II.

poflunt fuftineti ratioiies difputationi$:^d

p<j-

C\

nitur aliquid includcs contradiftoria aequaliter,

cportct conccdere repugnans ficut fequens.

Mi-

nor patet,quia quidquid eft in diuinis verum,cft fumme verum:ergo quod eftfalfum,hoc fummc falfumjcrgo claudit contradidioncm fed Spiri:

quia non SEd contraiftam r.itioncm iiifiatur vidctur quod intellcdlus & voluntas ,

(iciic

,

habcnt ordincm in operando , quod fic habcnt ordincm in producendo. In opeiando cnim h.ibcnt ordincm , quia obiedum non potell clle pracfcns vohmtati,nifi fucrit prascogniium.Non

*

In

Okoo.

hic n.j. Riffonftc.

Vafhx

orio

iattUidus Qr 'jnltmt^ttstn

eperando

& fpirandi,vt patct alibi. * Rcfpondco quod inter intellcdum & vohmtatem cft ordo m opcrando propter duo, fcilicec fic

de aftu dicendi

proptcr pra:(entinm obiefti,& propter naturaleni

ordinem potctiatum.ficut etiam patet in potentiis ahis inferiovibusjlicct autem primus no ma-

qHOTum fe- net intcr intellcdlum &r voUmtatem , vt funt lundus femprincipiaprodu<5liua:manct tamcn fccundus orper mxnit. * voi (apra do,& nc tenct illa ratio.dc hoc qua:re alibi.

Secundo arguitur fic:In quocunquc fimt ptinordincm in agendo.fi vtrumque e(l perfedlc aftiuii(quod cipia zCtiaa. ordinata in ellentia,habent

& accidcns,quorum

additur proprerfub(lantiam

rubftantia.noneft perfciflc aftiua)fed in Patrcclc foecunditas ad

gcnerandum &fpirandum,& ha-

f.ecunilitM

bcnt in Patre ordincm in eflcndo.

ftnertiadi

ditas in gi^nerando prior

prior

efl

in

rando,quia

ed

illa conftituitur

Nam fa-cun-

Patcr, potentia vero

dinite

fpi'

fpiratiua eft quafi aduentitia Patri conftituto:er-

go fimilcm ordinem habebunt

in operancto

runc .irgiu'tur:Scd per potentiam generandi producitur

Filius

;

antequam producaiutjigitur, &c.

(jn<5lus

,

&

priiis

ergo habct principium

producitur Spiritus fandlus

,

,

quo

fandum non proccdere a Filio cft

falfum.

Contraillud prim^^hacc pofitiocftfuga, quia illud qn.-Krirur vt fci.-irur prxcifum diftindiiium Imfugnatur Filij

a Spiritu findlo.

Filium a Spititu Item,efto

Vtrum

diftinguat frime.

fiii.atio

lan61-o, vel (piratio adlioa.

quod

ptirao intcllcdu

politio claudens

non

oppofitum de

SectiiJo.

tamen Ci claudat folum per quadam extrinfeca.talis bcnc potcft poni : ficut ponerc hominem non cflc ra- gw* pofitio tionalcm.ftatim includit homincm non cjlc ho- ndmiitenda mincm ; fed homincm non efle rifibilcm , non, etfi Ceefuatur ccmrndiUiof Quiafi ponit hominem nonefle rifibilem,oblipoflec admitci

gatus debct negarc iftam

non

;

confequemram:Homo

homo:quia fibi ncgandumcftmedium,perquodtenccc5fequentia. Et talis pofitio eft Spiritum f-mftum non proccdere a Filio,quia fpirarc no ert de primo intelleftu Filij.cum pcr hoc nonconftituitur in efle Cicft rifibilis:ergouon eft

bi.ncquc

fpirari refpicit ncceflario

duas fpiratio-

non enim requiric deprimo intelleftu nifi, quod fit refpcdlu vnius.Hoc poflct cire refpcftu Patris, etfi non proccderec a Filio, nes,

:

Itcm.circumfcripto aliquo,quod

faecunditatc in fpi-

Pairefaetm. raadi.

tut^

intelieftu alicuius,

prjedica:o,an

fibi

adhuc poteft

rcpugnet vel :

eft

qua:ri

de pcr Ic dc aliquo

infitjficut

pcr imjxjflibile ab homine rationalirate diftingucrcfur a lapide

,

quia

non

,

amota adhuc

foltim diftin-

guitur ab eo rationalitatc, fcd Snimalitate.

Item,Auguftinus j.deTrinit. cap.

Spiritus

mn tffit innafcibilis,

nihil prohibtt

j.

4Tertto.

Cirtumferipr» nliifMO effentiati

,

mn

admittenia fofni».

Sipattr

tum gentrare,

^iunrih.

Augud.

& tamcn anccccdcns eft impoflibile. §!uinto.

QJVJESTIO

Ad hoc ctiam eft Richard.Jf Trjwir. lib.^j:.!, Kichar. dc amorc iucundo. Sexio. Item,PhiIoIbphus 4 Phjificortim,text.;S.qux- Ariftot.

11.

Ipatium vacuum;& plcnum colorc,vel fono,an polfct rccipcre corpus:-& dicic quod hic, fi fit rcccptioum corporis tamcn antccedens riCjfi cflcc

Ftrum fi Spklttu fdniius

nm ptoccderct

Filio difiingucreturrealitcr

ab

a

:

illo ?

Alfnf. 1.^5.70 Wfw.^.iWf.j.D.Thom. t.f.ij.)6.ar.t. D.Bonaiienr. hieq.i. Richard.Duiand. Cipicol.iLiiicm. Arimin,^ vnic». Hcncic. quodl.^, q.9. GofFrcd quoi/l 7. 9.4. Dcftor •nOxoTt.hic,^ in The»rem.§.DOn potcftprobari. Su.irc2«»i,/>/»'f..'r«f?.}./«A.io f.i.Vafq.i

'

i

.c.z i.

Bocc.

SCHOLIVM D.Thomat admittit pofiiionem fit impofftbilis

,

& tenet

fanflus non diftingucretttr h Filio,qHiirel.itio non conftituens in aliquo tjfe,difltngttit nb om>ii cirenre

omnia fttnt idtm, vbi non obuiat

rtlatio

illo ejfe. Secu'ndo,pof[ibile eft ntiefuid

diuinis

difting$ttt,mfi a correlattuo. KtfutatHr prtmo,c]uia

alio per plura. Terti'o,fi folu*

pppofita,

Oppofitum.Auguft.de Trinit.c.14.

Non

ijuo'

j4dmitttndam {anf^us

non procederet,&c.Co«rrrf

tjuatur e.x

cit

Goffr.ltcet fe-

« coiitradi[tut,quia non ftijtutur ex nt-

gationt altcutHS tjuod

fft

dt tfsttta tim,dt

iHr,prohat tx j^Hguftino Rtchardo,

Scot.iit

<j^o

nega-

& PhiUfopho.

vnus Dodlor qu6d

incompoffibilia

Oftnio Cof-

7?

4.

aliud quaeri

probatur

w;-

,

:

,

quia pofitio poncns

non dcbet poni ,& poftta , &c, Maior dcbet poni,nifi quo pofico

fcd hafc cft huiufinodi

quia nihil

Scot, Oper,

Tim. XI.

fi

non proccdcret a

Fi-

D.

Ofinto

Thom.

I. />.

lio.non diftinguereturab eoiqui.! fole relationcs

^.^Sjtrt.t.

diftinguunt fuppofifa:aut ergo relationes fccun-

ProbtUuf

'A\Xmejfe,z\K

fecundiim quiditate.Non fecundiim primi.

efte,c[mz fictranfeunt ineflcntiam. Si

quiditatcm.fic

non

fccundiam

diftinguit relatio nifi a rela-

tionc oppofita,quia relatio difparafa non dillin:

nulla

Vi-

Oxon.htc q.x.& d.\^.

guiti dilparata fed

Dlcitur quajftio

nb

IDeo dicitur quod quafftio eft rationalis.Ec diI.

hanc propofitiont.SiSpiTims

tfft

diftingui

Pattr neneraret, O"

Filius fblus fpiraret,adhHC ejfcnt tres pcrfome,

de

modonatMyfid quomodo datm,

SCHOLIVM

quiidl.

hanc, efioin rt

tjuod tn eo cafu Spiritus

(andti:

Augufl.

fridi

,

Ik

tntilti-

u^rg.a^rmittiuuin.

color,vcl Ibnus fine fiibiefto.

comtnet vmtattmjrelaiio

Eflenti.t

J/i

iecundum. Anfclm.

fit

j pltcat Tnnitattm. ftem.Anfclmus de Proccflionc Spiritus

_

frimum.

quod

f difp.inj,

V 6 D non.Boetius dc Trinit.Ub.

Afg. mgtttf Muta.

&

claudic oppofita fccundiam inccllcftum fuiira,

ccderct a Filio

Itcm

,

fi

fnecunditatc

,

in

fi

Spiritus fanftus

co non

non pro-

cflet relario oppofita.

foKis Patcr cflet foccundus vrraquc ,

tantum

difterrent produfta ratio-

ne,ficut principia produccndi Ibla ratione;igitut

H

X

now

Secnndo.

88

Libril.

npn

,

pofTcnt Filias

DiftinaioXII.

& Spiritus faoft.us diftingui

nifi fola rationc.

Contrk 'B.eiicitur.

altquid in

Vans

tem illi

dat

ejfe

difiin-

Bienent.

& ciiftin(SH6nem;fed fiiiatione confti-

ejfe

ejfe

,

& diftinguitot a quoUbct alio

fuppoii-

clufio.Cum,^«ry*,vel in ijuantum,

nes cbncedunt.

tur praedicatura

Dicitur , negando maiorem,

qu6d homo non

cati

inanimatis diftinguttur animatione.

cato

non

Refunitur.

Contra illud non excludit rationem, prim6, quia exempdutn confirmat propofitii, quia homo

Home differt

diftinguitur a lapidc,aniraali,pcr fc:igitur

a

l/tpide

anf- eftdeellentia.eius

omnequod ab

quia

;

mnliiiui.

ftinguitur jeftentialiter

,

fibi

tioneii Spiritu fan
adiua,cum AliquH dlio

illa

non

fit

alio di-

diftinguitur pcr aliquod

intrinfccum

eftentialiter

anim^

;

,

igitur Filiusfilia-

& non fpitationc

intrinfcca per

album & quantitas diftinguunturgenere;album,& nigrum fpccie:fcd ilUid diftinguit pcr fc , & primo.quod eft pcr (e , & primo ratio

perpln- plura,quia

r» foreft Ji. fiiKfui,

eftendi 8c conftituendi. HaEc igitur rationalitas fola

fi

cftct

,

diftingucndi

Item, /piraret,

adhuc

cflet

per

,

quia inquantum

,

& poteft eflc caufa in fubietflo refpe(ftu di& in ncutro prxdi-

,

per fe caufa refpe(flu alterius. Et ldc6

fit

(cquitur relatio inquanciam relario tranfit,

& in quantiim relatio maiiet quantum

manens,tranfit.

.:

Hzc

ergo manens

,

io

enim^^ft vera re-

quantiim telatio eft eadem efrcntiiip , & inquantum relatio diftinguit ; & non fequituri crgo in quantum diftinguens cft idem:Sicut palacio,in

tet

exemplo, ;

turjcrgo

homo

,

homo

homo

in quantiim

eft ra-

Sed (equi(ccundum idem fecundum quod animal

igitur racionale eft

;

non valet inquantum idem illidiftinguitur:crgo idem diftinguit.Efto quod anteccdens confequitur,quod tainen eft fimplicicer falfum. Caufa, quarcnon fcr eft

per fe rationalis,eft animal. Sic

queretur,cft,quia

illa

identitas eft tranfcendens,

& Filius (blus

Ad fecundam cum

dicitjur

deduabus proptie- Ad dum

tatibus in i^atre, refponfumelt diJHrjH.i.part.i.

Patrc.adhuc effent

^.z.non enimoponet lantamefTediftindlionem,

pr6du6liones realitcrjigitur Sc produ(fVa. Conlcquentia patet , quia principia produftiua adhuc

vel incompoffibilitatem produ(£lionum a(ftiua-

fi

ciretsi folo

ipecuUti» Logicn.

fi

non adxquata.

alio.

efrent triafuppofitadiftindla.

eftent realiter diftinda:& efi m''-

ratio,& fufficicns

Pater foUis gcnerarct

fi

adhuc

Item,fpiratio

fjon

(c

hominem a quocunque

de prxdicato

Svlutio

concludi-

vlpi

etfe in fubiC(flo rijjfpedlu prardi-

uerforum praedicatorum ,

tionalis

fe.

Item,poflibilc eft aliquid diftingui ab alio pcr

nh

caufam

fic.dicit

diftinguitur quiditatiucrationalitate.nifi ab irrationalibusjcum quibus maximc conuenitifed ab

:

InfiMtif.

,

to. Qu6d6liatioco;iftituat in /Jfe pcribnalijom-

S.

Thomt.

for{naltt£r copftjtuiiur

eo habct vnitatem correfpo.nden-

tuitur Filius in «j^^perfonali.-igitur ha:c fola ha-

bct

Kerfonfio

quocumque

,

ejfe,

illud nihil£ft,quia relatio non in habitudine ad fundamentum, velnon in habitudine ad terminum non cft felatio,& non rclatio. Dices,inquantum tranfit in eflentiani,fic non manct quia fi fic, fecundum idem maneret , & non maneret. Dico qu6d ex fotma nunqu:^m fequitur con-

non f otcft efleininor

dillin6lio in principi'aiis,quam in principiis

Af-

fumptutnpatet:quia vtrumque principium tam printipiatO' intclledus,qiukm voluntas cflct perfcdc produrum qu*m «^iuum:ergo fi (blus Pater fpiraret generaret, fnncipiarif. Ttor diftiniiio

rum,quanta

cft

produ(flic»num paffiuat um

;

fecunfundtt-

mentum D. Thomt.

quia

idem duabus produ(flionibus oppofitis produci,& accipcre
&

Impofsibih *fi

idem

dunbus oppaprodufitis Hionibus aeeifere

poffe.

adhucdiftingue):enturFilius,& Spiritus (andus.

8, »d

Refolutio

quislionem.

Ideo dico ad quaBftioncm qn6d hrcc confcquentia non tcnetgratia fofmae:Filius diftinguitur a Spiritu fan(5l:o:ergo Spiritns faniflus proce-

Sed riunc

dit a Filio.

Filius diftinguitur ^ Spiritu

Jdius de fa-

fan^fto duplicitcr, fpiratione a(5liua,& filiatione,

'Bo diftingui-

&:

tur

k

Sptritu

ifta

pcrfonaliter diftinguitur pcr (e,& primo,

Ad

auifloritatcm Boctijdico,

quod

relatione

fmncio fpir» difparata poflct Filius diftingui : fcd rclationes tione affiu» paifiu.-e^difparatx relatio^fiintione. funt duplices,a(Siu2

DISTINCTIO QViESTIO ytrum Paterc^

&

^

fri^ti^pale.

ReUrtciries

iifp»r*t».

ithiu*

guuncur quiditate & fuppofito, quia impoflibiie cft idem bis accipere ejfe fimplicicer. £t cuni di-

d'fi'"tguun-

vcrum

tur

quiditatejied difparatae paffiuae ncutro

ftiii^ofito;

fajfiMAfic.

efta(fliuc in

Ad fi

fiippofiro,no'.

modo

aliudpro oppofira opinione citm dicitur: , aut fecundum quiditatcm,

fccundum eJfe^Dko

&

fecundiim efe

,

& fe-

&

Dico qyod ctfi quidlibec tranfit , & manct non tamen manet fine refpe^ftu , quia fi ad aliquid,non flc manet,iam non eft ad aliquid. F-t intelligo tranfire non per compofirioneiii cum eflcntia. Et ciim diftinguitur, quod relatio botcft accipi in habitudinc ad terminum,& non ad fundamcnrum, & in habitudine ad terminum noq in habitudinc ad certninum. Dico, qu6d ,

tranfit. ,

^

pa^^t iraii.i.lib.io c.^.S.fy

I

T.Viic^i.f dijp.i^f.

R c A diftin£lionem duodecimam

& FiUusJpirpt

quacritur^Ff »«»> Pater

quatum vnuifunfi Opinio Gandauenfis eft qtlod fpi-

j^

'i/)^ Spiritwn fanfiu in

Ci-

condiim quiditatem, quia idcm funt ejje, quiditas in quolibet. Et ciim dicirur , (ecundum effe

Suatczin

I. «'•/.i.ij'

&

relatio diftinguat

Jii f»n4»aut jiyntum' D.

I./>

tamcn

hinc futnitur refponfio ad aurtioriAnielmi.

ttiul ftanr,

tatcnri

eodcm

Filit*ifpirent Spiritfff» fa»-

5.70 wfOT.j «rr.j.D.Thom. i.p.q %6.»r,^. '.D.Bonaiienr. hic q.x. Capreol. q I.Atimin.^.iUfl/M.Doftor InOxoi hic q.l. ^coll»t. li. Alrnf.

Rich^rd.i/.J

qu6d

non citur,ielafionesdifparatje fimul ftant,patei

I.

ilurn inqttantum vnftsfunt ?

&

jld primum nes a(fkiuae diftinguuntnr q-.iiditate, non fupferundum pofito : (ed relationcs difparats pafliuae diftinr

XII,

rant

amore concordi,quo Patcr

e conuetfo,&

Concra

,

in

fic

aliquo

modo

diligit

FiUum,&

principium

eft

produ(ftiuum in fuppofico conueniente produ(ftioni,in illo poteft efle pfodu^flioper taleprin-

cipium:voIuntas infinita habens

oDic(3;i5 intclii-

quod

produ(ftioni$ SpiricusS.eftaliquo

Parrc.quam Patcr

diligit

principium

eft

modo prius in

Filiu,&c c6uerfo,&

cfl

in fuppofitoconucniente huic produAioni:igitut prius aliquo modo Spiricus S. producitur

Pater

,

quim

& Filiusconcorditer diligant fe:igitHr,&c.

Minot probatur dupliciter,prim6 potcntii? ad

G/m-

vt diftindii.

quocunquc figno

gibile infinicu fibipraefens,

Opinio

f^^tienfit.

fic^habitudo

obiefium primum priot

cft

habitu-

dine

Rtiieittir,

Qu^mo

II.

dine ad fecundarium, Maxirac quando potcntia (.t:tr

Tilius

^"•^fim

«>»»-

nir

(3>

frihs

non habet

pcr priminii

nifi

;

luntatis diuinx ctl ellentia

etiim frodu- na prius lefpicit tit

Sfiritnm

fecnndum, Piiuium vcro obicAum vo-

Jiabiuklinein ad obic
igitur voluntas diui-

;

obicdum

illud

qui funt obicda ieGundaria illo priori eft in

/,o lucit Fiir.im

in-

'Jt

Patre5&

Sccundo probatur

Verbum

gignit

moria

,

,

quia iclatiua.Et in

Filio.

minor

illa

fic

vt adlu intclligens

:

,

Pater led vt

non me-

quia nongignit inrcUigentia formalitcr:

telligl/ts.

& Filius non fpirant vohni-

igitur fimihter Pater rate, vt

habeat

& Filium in diligendo,

habitudinem ad Patrem,

f.tncl:im.

T»ter n'n

quam

,

volcns

eft

formahtcr

fcd voluntate ab-

,

autem paterclt prior,quam amot muin Oion. tuus,igitur,&:c. Rcliqua quacre aHbi.* fbiute, fic

*

QV^STIO Vfrum Pater

fartu

II.

,

non au-

tem fubftantiua?Concedittir cnim quod Patcr & Filiuisfiint dao fpirantes , licct non dao fpiratores. Huiufmodi autem rationcm aflignant ahqui, quia adicAiuum fignificat formam in adiaccntia ad fuppofitiim.

Quam

rationem qua:re

alibi

;

*

^

V6D

WtB^^^^^

fpirant Spiritum

fic

videtur. Pacer

&

Fih'us

(anftum igitur funt fpirantcs Spiritum fandum, quia a verbo ad participium tene:

tur confequentia

:

&

vUeriusfc-

quitur,igitur (unt fpiratores Spiritus fandi. neg»-

tiu*.

vnum

principium Spiritus fanAi ,

didc Auguft.l.^.Trin.c.i

5.

Contra.Auguftinus j.de Trin. c.14. Pater Cv* funt vnum princtpium ad Spiritum fanSpiritftt fanilns /itnt vnum [lHm,ficHt Tatrr, principium ad creatHrarn : refpcdlu autcm crea-

&

turx nullo

modo

S

& duo

funt plures,igitur,&c.

C H O L I V M.

tyfit Patrcm

Filium

aon

fiantiu».

OxoD.

In

Secund» fr»'

func vnii

batie tefolu-^

Anguft.

non eftprincipium

^«o,fedquodagit;Patcrigitur& principiu

ficut

Filius funt vnfj

refpedu Spiritus fanc^i Spiritus fandlus igitur poterit conuenientcr dici fpirari dc Patre Fiho,fi vno noinine coucnienter exprimatur. Nonautem poteltcxponi vnojnifi diccndo quod fint vnus fbirator , qaia falfum cfl dicere quod fimt vnus (pirans;igitur.&c. i^ttod

:

& FihusfuntvniUTi

Cy

ejfe

vnum

vnum

,

quod

ficrfi

Pa-

fpirat, igitur funt

quod fint ynum principium fpirans,& ita videlur quod Pater & Filius funt vnum fpirans. Sednon fequiturquod rmtvnkmfpirans, qaod ad fubftantiuum:& ideo quia plurcs funt fubftamafculino.ad quos terminatur depcdentia

tiui in

eft hxc veva,funt vnumfpivnum creans,(cd plurcs crcan-

huius adiedliui,non

ncc funt

quod idcm cfl in Patte, & in Filio. Et Ci vno nomine fignificcntur poteft vere dici dc Pairc & Filio;& hoc coucnit pcr nomen /piratorti. Itcm tcrtio fic omni cntitati fonnali corrclpondct adiquatc aliqnod cns.vcl aliquis ijttis illa

fpiratorem

cntitatc

ens

,

:

igitur fpiratiux corrcfpondet aliquod

vel aliquis tjuis adaequace

autem non

illa

vnus fpiracor,

hfc q.\.an.ii,

Scd contra hanc rationem i*nftatar,ficatcontra prxcedentcm, quia tunc fequitur qyod Pater funt duo fpiratores,&

ahquando inueniatur ab aucft, & exponendum fccun-

neg»tiM.

thoribus, gloflandum

Tr0b»ii*pi-

autcm triphciteroftendicur. Prim6 fic:fubftantiuum nondiciturdcahquibus puiraHtcr cum termino numerah, nifi fignificacu eius plurificctur

dum fentcntiam m».

Sftblltntt-

di-

filnr detsli-

Magiftri in hccra

Hoc

dift. 11,

& Filio,igiturnon vere dicitur quod Pater

& Fiiius

funt

duo

fpiratorcs.

Maior

patet

:

&

eft nifi Ipirator;igitur

funt

Deus, quamduo habentes deitare, quare,&c.Minor probatur,quia ficut adio fignificacaclumpcr modum habitus&qnictis:ita no-

mcn

verbale

illius aiflionis

tahs adius pcr fpirator dicit

funt

modum

importat principium

habitus &nuiecis

:

igitur

vim fpiratiuam.qua: eft principium autcm vis non plurificatur in

aclus fpirandijhxc

Patrc

Ex

& Filio,vt patctexq.pra:cedeci,igicur,&c. his apparct

vnum

Scot. Oper,

corollatium quarc con-

Tem. XI.

Inftanti».

./id

In

QVi^STIO Vtrhrrt Patcr

argti-

Oion.

q.i.ni4.

III.

0- Filius omnino vniformiter

fpirent

Spritum fancium

?

Alenf. J.f.q.46mem.6. D.Tliom. i.fq.ig. art.}.

^

hicqi.kTt. j. D.Bonaaent. A«^ 5. Ricbard. «i»/^.w. Vo&oz in Oxon.hic c[.i.. Vafqucz l.f,diff.\^o.c.\.

Vo D

n0n.Auguft.i5.dcTrinit.cap.l7.

I.

Tater fpirat principaliter. Vrimum »rg. Itcm, Hieronymus epiftolas oftogcfi- fro negatiu».

& Filius funt duo Dij,fcd vnus quod

tia.

c-fate.

quod non poteft terminare eius depedetiam, propter quod non conceditur quod Pater

6. Prehaiio ter.

mtntum pri»

adieftiuo,

uis conccdatur

ffir»us.

,

quia

cum cerminus numeralis additus alicui fubftantiuo, tcrmint nuquod poteft terminare depcndenciam cius,ponic mirali quin fuum fignificatum circa ipfum , ideo dcnotr.t fignifiratum eiuf flurifi- ipfum numcrari.N«n fic autcm quando additur ftcus

fojfunt

imuin

& non duo.

vnum in fpirationc. Et conccditur etiam quod fi vnum nomcn cHct impofitii illnd dicerccur decis,hocautem eft nomcn fpirationif. Ad rationem patcc prtus. *

cjttihus

4iueclinum.

non dici

Filius funt

in cis^fedfignificatumy^iir^/wnon plurihcaturin

Patrc

Pater

Filiiis

cntitatc for-

mali:hc)c

oppofitura

tj"

iec^iui,

appofitui fubjiantiuo, petit plurificari eius fitrnifi-

fi

§ifi»rt

tcs.Ita ramcn conceditur, (^Modfuntvnumprincipium fpirans,qaia per hoccxprimitur fubftantiuum terminans depcndentiam fufficientcr ad-

catum,fecusdeadieiliuo,Vide Doiiorem in O.von.

efl

Solmiur.

patct cx diftis quia adicdliuii fignat adiacentiam

&

Ktfolutio

5Obieeiie,

principiii.quod fpirat;igitur fequitur vltra

:

fpirantes-.ratio eft,^uia termintt) nHmeralis

REfpondeo,qu6d non

,

,

vero fuh-

tioeis.

Non autem

principiu ^»0,quia fuppofitii

r
Filtitt

Auguft.

cttur

cfiit»

"

& Fi-

Secundo probatur ptopofitum fic:Patct lius funt

Seidcontraiftam ratione inftabis fortc

ia qaxftione aaceccden:!.

gtMH=^tt^

it^rmiuiu*.

uum non

§litMrein£' ulnu flttrificantur atUe-

aliam tamen rationem afHgno, qujc mihi magis hicq.i.n.t}. placecquam quxrc ibidem.

ter

Filiuifint duo Jpiratores ?

Vide Oodlorcs citatos

H^ttio

89

ccditur in diuinis adiedliaa plurificati

&

'•icq.i.

ti»tio

& III.

Auguif.

hma

octaua; SpiritHt fanElus eftaTatreproprie, Stcundum. Itcm,Hilarius duodecimo de Trinitate: y/^irj- Hieron.

tM fanttta

ef{ a Patre per Verbum. Tertium. HiUr. Item,Richardus feptimo dcTrinitatc SpiriS^uartum. tusfan^tts eft a Ftiio immediate,a Patre mediate, Richard. Itcm,Autlior de caufis,PropoCi. Caufa prima S^intum. :

plus influit,

quam

fccunda.

Oppofitu:Vnoprincipio formali,& vna z€tio- Argumentum fro *fnc omnino fpitant ; igitur oranino vniformitct.

H

SCHO

firmatiua.

DiftinaioXIII.

Libril.

90

cuhcUum. Exemplumfccundi,Iftefacit hocpcf

C H O L I V M.

S

fapientiam fuam.

Ad

& Ftlitu vniformiter ff>irant,conJiderato aEiu fptrandi infe & ad terminum. ylt refpeclu *Pater

,

fttppojttorum agentium

»0« vniformiter fptrant,

,

fed ordine quodam\
poteft con-

acflio

fiderari tiiplicircrivcl vt in {civcl

modo

;

modo

tcitio

fic

&

Adaliud,qu6dcaufafuperior inferioraeit ja & rorma (upcrior cftperfe- tum.

Primo

oinnino vniformiter fpirant;

quodam , quia quidquid ha-

ordine

DISTINCTIO

intelliguntur omncsauthoritatcs.

Contra,fi ifto tertio

modo Pater

priias (pirat,

ergo in priori Spiritus (Imdlus caipk

non

Filius

fpirat:vcl

fi

fic,

producit

ejfe

-,

ahum

adiUum

minum

in Patrc intelligirur haberc ter-

ad,i;quatum

Dico,qudd non

Soluuniur.

ergo Fihus non

;

cft

generatio ?

intcUigitur

efFe6bum:fcd in illo priori princi-

pium pecfcdlum

(pirat.

Alcnf.

i.p.

D.Bonaucnt.

JST»»

friits

M^umfecuntermino 4* /oKundi,t»tis

quam

,

in

filius.

illius

quod non

adum fecunda:

omnino

firaul

,

ita

fcecunditatis,

qu6d non

fptrationcm Patris,&

Filij

prius cxitPatcr

quam

Fihus,fcd

ordo inter

cft tahs

refpedlu Spiritus fan

tii I R c A diftinftionem decimannertiam quaeritur Vtrum proceffio Spiri:

tiii

Sfiritusfan-

Bus

ejfeiita.

Patris,

& dcinde

non

frius accifit ejfe a Patre,

qnod

picntis

prius accipiat

ejfe

fpirationc

fpirct Fihus.

dum.

Prasterea

dio

,

eundem terminumbene a (e,

tur

habet

,

nifi

mul JLi

primum

frincifaU.

,

quod

tamen omnes perfona:

fi-

principale

guftinus intelhgit

dicendum

quod Pater habet

,

qu6d Au-

a ie,&c idc6

principalitcr fpirar.

Ad

4dfeeund£.

nonvt lit

aliud,qu6d Hictonymus capitibi;»ro/>nV, diftinguiturcontra/OT/Tff/jr/^jitaquod vc-

Fihum fpirare impropric ; (cd ficut ahquid habcrc ahquid propric, quod non

intclligcre

dicitur

^d teriiufn, tranfiii-

uum quand» fr»pfit fjf

aclio

alierum.

fic vi-

gcneratio

non

quoniam

relationis

non habet diftindione

non

;

igitur proccffio

Diceturforte quoddiftindtio non cftaliarelatio,fed diftinguitur feipfa, ficut rcfertur fcipfa,

vnde gencratiueft alia lelatio , quam ift.i alictas non cft alia relatio.

proceffio,

fed

Contta, alietas eft relatio ciufciem rationis in cxtrcmis, ficut idcntitas, (edgencratio non, nec proceffio;quare,&c.

Coimk Augrj(i.S.
non cjmmoda natu>,fed quomodo datiu.

:

Ift? fcindic

pec

Pro farte negatiua.

Augud.

SCHOLIVM Varias ctrca h^vc rem refert

I.

nes.Prima eU Varrenv

cfr

&

reijcit epinio-

ey££idij,ijU£ vult pro-

per terminos ,fedreiiciiur. Pri~ Me^cjuia terrntni peripfas diflinguHntHr.Secundh,

cejfiones dtfiingui

eji

ahfoltttum, procejfiones non.

Secunda vna eji

fententia 'D. 'Thorna dicit difiingui,cjuta

ah vno,altera a duobut; reiicitur, cjuia idper acci~ dens eji. Tertia Goffredi : dijitngui , cjiiia jpiratio pafjiua nonjiat Jfiratio

cum generatione ,

atliuajic

;

ergo

& generatio aciiua dtfHnguuntur. Contra,

nibil dijtinguitur primo per negationem, .Quartii

etiam D. T»jmt, diJHngui propter ordinem

,

qiila

tem,ejio

prjnv

Boet.

a generatione;igitur,&c.

ma ratio dtPtnguendi.^intam reiicit fententiam

Excmplum

Anfelm.

eft relatio, fed di-

quodani Dodorc , quod per, ahquando conftruitur cuni vcrbo tranfitiuo, vcl jntranfitiuo.

firmatiua,

produ- Secnndum, Antccedens proba-

Pater fpirat

tur ibi de ly per, a

fti-

mum.

eft diftin£la

per Fihum,quiaauthoritatiucitamcn diftingui-

Ad ahudde Hi!ario,diciturqu6d

I.

Argum.

diuinis, Profarie af.

goieratio eJlaPatre ,zt a primo ,Jpiratto non ab vtroque,vt a prirno. Contra,ordo non pettjl ejfe pn-

accepic abalio. Jn

,

terminui

creant.

Ad primum

Quod

ad

accepit a Patre,nec Spiritusfanftus,ni(iquod accepit k Patrc 8c Fiho

,

ftindio imporrat relationem

poteft, ficui Patercreat

& Fihus in crcando nihil

?

Omnia funt cadcm in

a proce(fione,igitur,&c.

ra.non potcft e(Te principium aUeti aha adionc,

& ad ahum tcrminum,fed eadcm adione &

:

vbi non obuiat relariua oppofitio fecundum Anfelmum de Proceffione SpiritM fancli,c3p.i.S>c fccundum Boctium tnlib.x.de Tnnit.c.ii. fcd hic non eft oppofitio relatiua;quare,&c.

Ad aham.quod

principium habens terminum quam tilio, adajquatum, non potcft cfle principium alteii; ^d fetun- falfum cft, fi capiatur vniuerfahtcr:fed fic e!( vc-

fanEli fit generatio

dcfur

&

fc^i,quahsxft inter priinam foecunditacem cundam,ficut fuppnnitur in rationc. Ad primam ergo obicdioncm dico,qudd Pa3 Ad frim»m ter priiis fpirar, qiua Paier a fe , Fihus non a fe: inflantiam. fed hoc non eft ahqua prioritate termini acci-

Atimin.

g.i.

^

infum

dor

fxcunditatis communicat foecun-

ditateni fccundamjita

i.p.q.tj.artic^.

Ma'or

ij'.}

dfip.

gencratio ehci

prius agit prima fcecunditatc,& pcr confequcns

i/c j.i. Richard.

§luodl 5. q 9. Doq.%7.q.7. in Oxon. hic q.vnica, f^fusi quodl.i. Vifcjuci i.p,

nerantem,& Filium genitum,quahseft interPatrem fpirantem, & Fihum rcfpedu Spiritus fan per primam foecunditatcm , & tcrminum clfe produ6kum in e^e, antequam ahquid intelhgatur deaha foecundicate, puta voluntatis, quia Pater

Thom.

^ 4j.»»fmfe.i. D.

q.vniea. hjenrie.

tahs ordo e(Ic Patrcm ge-

6ti fpiratijquia prius intelhgitur

Vnica.

Spiii-

habere terminum adaiquatum in ahquo priori antequam aUud agac non potcft e(Ic principium ahcri

Qv^sTio

igitur

XIII.

Vtrum frocepo SpirltmfanBifit

tum fandtum. Item , quodcumquc principium

exit P*ter in

& imrne-

pet diucrfas tormas,

bet Filjus nafccndu,acccpit a Paire, Paterkfe,5:

IrtJlimtU

quarw

vtadter-

vel vt in fuppofitis agentibus.

& fecundo

Ad "*'»•

diate.

rum, quia nec forma Patris cft peifedlior, quam forma Filij, nec etjam eft diucrfa.

titer cenfiJe-

refo-

& cum

DIco ad qiiirtionem quod miniim

lutitnem.

,


Jtefoluli».

etntr»

intcUigit inqiian-

Pater dat illam fpirationcm Filio codcra agit Patcr,& fic dicicur mediate

hoe acctptt .Vidt Scot.in O.xon.hic q.i.

Aci:» tripUr»ri poteji.

dcRichardo.quod

aliud

tum

Henr.tenentem dijii>!gmper naturam,& voluntain

ImcToU ratione djferant. Vide 'Doiiorern Oxon.Uie an.i dehiidijferentem,

Ofi

Qu^ftio Vnica. OPinio

X.

terminosjfcilicct pcr pcr{onas,quia

frim» ofMo

&

JEgid.

vna pdnit qu^d diftinguiintur pcr

motus

diftinguitur per tcrminos.(.P/y/.r*A:.fow».4.t^48.

Contra,pioduiSlioncs idx diftinguunt formaAtiftot. Reiicitur

primo. q.t.n.i.

,

&

per genctationem a ttiuam Pater»

Praeterca, illud

Jieifcitur fe-

quod

produdlioncs c

fi

erit circulus.

dicitur j.T^hyfiext.^^.

cft

cutn tctmino *xtionis

cum formaterminanimperfedlum cum pcrfcfto &

iluens cft eiufdcm rarionis te

motum ,

lur

ficut

•,

motum

eft

e(l'e

in genere termini ad

quem , ncc

refpcdu eiufdem vbi,<\m non funt ciufdem rationis cum tcrtio , quoniam non funt cinfdem rationis fecundiam fe , quia non funt comparabirc(5to

lcs,& impoflibilc

cft

aliqua

,

qua:

non

funt eiuf-

dem rationis fecundum fe, efte eiufdem rationis cum tertioifed quia funtaltcrius rationis:& ideo motus rc(ftus non diftinguitur k motu per tctminum motus^quia funtaltecius

tui.vt produclio,fit relatio

cu termino formaIi,qui

Reiicititr

frimi.

non eiufdcm

rationrs

eft cftenciatfequitur

quod

duabus perfonis, & alia ab vna. Contra,hoc n5 rufficit,quia Ci idcm fit formale principium produdtiuii.licct ponatut in diuerfis ,

non proptcr hoc

variatur produAio.

Item , centra vtramquc opinionem,prima di-

Secundo.

ftinguentia oportct cftc prim6diucrfa,alitcr

primo diftingucrent

,

non antem

tar,nectermini,ncc perfona:

,

fic

non

diftinguun-

k quibus funt

iftac

Tertia opinio ponic

Gof

vna

non

ftat ftat

quod diftinguuntur,quia

cum alia,8c ciun fuo oppofico alia vcro cum oppofito, fed fibi rcpugnar.

Contra.nihii alicui repugnat , nifi quia ipfiim

ipfumipropter aliquod enim afErmatiuum re-

pugnatahcri; quia ncgaciua

nimationem darc,

4§lu»rt» S.

Thom*.

'Reiicitur

frime.

:

cft

igitur oportet alia

qukm rcpugnantiam

,

vel

vera propter af-

caufampriorem non ftate fimul.

Opinio quarta ponk quod diftinguuntur, quia vna eft ab alia , hoc tamen non cft originaliter, fed quia vna cft prima alteri , & fic vna eft alia pracfuppofitiuc,& propter calcm qrdinem diftinguuntur. Contra ordo nunquam poteft efte piima ratio diftingucndi,eftenim ordo diftindlorum , ,

&

pr.-cfupponitdiftindtionchuiiisabhoc,igitur,N:c. Seeundi,

Contrk,infiifficicns eft rcfponfio.vbi affignatur

Nam

manifeftam.

magis notum

& generationem

,

cft

Reiiciturfri,

minus

fpirationem

paffiuam diftingui,

&

quara gcnerationem aitiuam , adiuam , quia hacc compatiuntur

fpirationera

eodera

fe in

&c.

fuppofico,illa ver6non;igitur,

I[cm,tunc vtraque emanatiocfTcc per modum Steundi. naturx, quia oranis rclatio ^quc naturaliter rcf^ picit

fuum

excremuni:igitur

fi

diftinguuntur pct

pcoprictatcs in perfonis a quibus eraanant,vtra-

quc emanatio erit naturalis. Scd tcfpondct fic opinans,qu6d vtraqueemanatio fit naturalis , vna tamen pcr modum natur<e,& alia pcr

modum voluntacis ,

Reflic»,

quia fimilicu-

dipemhabent iftxcmanationes cumillis,quia vna praefupponit aliam,ficuc voluncas incelledi. Contra, hoc non videtur clfead incentioncm Sanitoiura

Reiicitur

frimh.

,

non producuniur fblumper mo-

dimifimilitudinisad inteile£tum &voluncacem. PraEtcrca,

fi

propter talcm firailicudincm dici- Reiititur fi-

cur Filius produci pcrmodia incclle(5tus ricus fandtus pec

,

& Spi-

cundo.

mudura voIuntatis,non eflecra-

quare Filius ex vi produdtionis dicerctur yirbum,&: Spiiitus fandlus donumiquu nihildicituc tio

Ferbnm cx

vi produ6lionis

adum mciT)ori.-c donum

,

nifi

ncc ex

,

producatur pct

nifi

produdlionis aliquid libetaliter per adtum voluntatis ;

vi

communicetur.

C H O LI VM II. Refoluitygeneratio?7em, & fpirationem diflingui S

vide

de

tjuo

enm in

Oxon.n.i^.l^eiicit fenteiti :m afferentem,ipfam effeniiam, vt omnirio indtflinSlam prin-

;

Reiicltur.

cft

§iuinta Htn.

& Filio.

di in Patre

feipfis formaliter,id!]Me prohat e.v AHgttfline

prodiidlioncs.

freii.

,

Oior

q.rn.n.tf.

guantur pcr principia formalia carum,fcilicec per proprietatcm nocionalem gcnerandi. in prima

voluntatis,ergo

"k

fuppofitis

Tertin

narum producencium funt principia elicitiua cmanationum & fic quod emanationcs diftin-

circulari

produdtiones non diftinguntur per terminos. Alia opinio ponit ipfas diftingui,quiavnaeft ofi-

proprictatcs perfb-

rationis,

ciim in propofito illud,quod ptoport ionatur rao-

Thom.

In

qu6d

qui dicunt Verbuin pcoduci per a
(ed quia fiunt fupcr aliam magnitudincmjigitur

S.

in

pafliuam

ingcncre: vult igitur quod motus fit in gcncre tcrmini formalis,& ideo diftinguatur pec ipfum fcd hoc non eft nifi quia forma cft

diftinguiper ipfum.vt patetdcmotucirculati,&

nio

fic

quod non

forma flucns fccundum vcriorcm Comraenti- opinionem,vt vultCommcnt. y. Phyf fi autem altera iftarum conditionum deficit , non fequi-

3iecunda

Viuis Do6tor ponit

&

caufa diftindlionis magis manifcftae pcr

quia raotus

ftnitur.

opiniones dicetur qu6d quatta pcrfbna di-

ftinguitur \ tribus,& quinta a quatuor,

terminus primus ipHus motus eft aliquod ens per accidens.vt li^ftum caitdum, vt ibidem patet,

:

ciufdctn ra-

illas

tentia.

imo pec

pcrfona,& per propriccatcm notionalem fpitan-

j

,

Motus

& non plurcsj

quoniara cum dicitmotum diftingui pcr terminos,loquiturde tcrminis formalibus non de terminis primis, quoniam

deduco ad oppofitum

opfo-

caufam praecifam quare przcisc ifta: pro-

infinitum. quacre alibi. *

contra diftingunntur pcrperlonas,

phi xd ftum-

aflignac

diftinguitur a Spiritu CnnfXo pcr gcner.itionem

ftituns quaii adufntitiaiigicur

cu/n Phitofa-

Imfugnan» diftindio gcncracionis i proceflione eft ve- tur omtut prarcifajfcd nulla pracdidarura opinionum frJtdiHtfttl'

ra,&

cefnonesdiftinguuncur,

pcrfonaSiVt

& non pei" fpiranonem a«5tiuam,quac eft eis con-

lo

Ifta

probatum cft
pafliuam

cnndo DeiHcit

91

Contra omnes iftasquacuor opiniones irguo:

Itcnijordo cortucnit gcncrationi rc^ciflu pro-

cipiare vtramejne

emanatioiem

;

tjuia fic effent in-

& Spiritn6 fan^i proceffto non Vide eum hic & tjuodl.i.per tetum,

finita perfont., libera.

effet

REfpondeo ad quasftfone qu6d Spiritus fanAi proceflionon

cft

gcncratio.Circa cuiusve-

ritatcm oftcndcnda,prim6 videnda eft diftinftto gencrationis i procefl3oncifccund6,fi diftindtio

6. Rifolutit qutfiiottit.

eorum poffitrcduci ad aliquam caufam priorem. Quantum ad primum.dicoquod formalitcr fcdiftinguuntur.Quod probatur pcr auchoritatem Auguftini,i j.dcTrin.c.vlt. Nulliu amaty efuod tmnino ignorat , quia non tfl hcc cogitatione Auguft.

ipfis

confpicere

,

<]nod appetere voluntate

,

quia hoc

hoc.drc.Sc 5.de Trinit.c.i9.& i^-dicit

qu6d

eft

Spi-

ceflionis ex alia caufaprioriiigituc illa eric potius

ritnsfanElm exit ab vtraqut perfona producem» ntn cjuomodo natM.fed cjuotnodo datuj.Et confir-

caiifa diftin^ucniii.

maturpcr rationcm. Fotmx htc

H

iu infcrioribus

4

diftjiv

XIV. & XV.

Diftinaio

Libril.

91

ftiu^^uuiuurfeipfis.&non por aliquam aliam for-

Diftiuaio principium re&rationc.Reducunturcrgo nnAnatiead duo principia,vt ad memoriam pcrf(fdam, nnm reduci-

imm vlterinrcmrcum igitiir perfonxdilHnguan-

voluntatem perfeiSam

?!iftuig«unt conftitiua

ScifCs^fottnx prirno di-

,

probatum cft diftincmanationcs feipfis for-

tur per iftas cm.nMtioiics,vt

dio«c

u. * opottet

iftas

vnum

&

Scd contra rationem hanc inftatur^quod cma-

non refpondo alibi. *

nationes non funt a

fcipfis

;

igitur

diftin-

rum cmanationum,& non

ifta-

fccundum

cllcntia

tatio huius cftsprima a^ftio.qux compcttt

turae intclligibili,

compecit

cftj& idco hxc

canla

eft

fibi

fc.

vt intelligibilil

,

quod Angclus 116

potefV

producerc formas fubftatialcs,vt alias * dicctur. Ad primam rationcm diccndum qu6d omnia

diftindioncm ad hliquid prius reducerc, vt »d ^^ diftinfjtioncm principiorum , a quibus fiunt ciuan,inationes,& vlicnus diftmdtioncm ptinci-

cludunt incompo(Iibilitatcm,& talcs rclationes funt gcncratio proccflio.

In

'

cens

diflin.

iUonem

jianc

*Viilc Alcn.

cit.in pr nc.

&

q.

K<\iv\

la i.d.t.q.i.

cllentia;

&

,

;

omnium

edcntix refpeclu

'

Reitctur liidcerm':-

flur»

*

quacftione hac,opinionc vltima.

tet aiibi in

Contra,quidquid vnius rationis indifFerens cft ^j plura ex fcnon dererminatur ad quxcumqnc talij>^ioc patet ram dc fpccie rcfpeftu indiniduo-

I

n^tum

perfc^lionum, vt pa-

XO.

in- frincip»U.

&

illud

cft ipla clfcntia di-

qux

acccpta,veldifparata,

Ad fecundam dicendum,qu6dquamuis

idcm,vci re,vcl rarionc,quod

tum cx partc illimitatioms cxiftenti.-E tum ex partc primitatis

ftri(ftc

*Iii i.d.

non obuiat oppofitio Ad primum

in diuinis, vbi

relatiua,vel

originis

*"'^*

"

eadcm

piorum oportct rcducerc ad aliquid omnino yj„3 Qjiod probatur

* vbi fupii

funt

ad memorimn <

tur

na-

Oioa. guunrnra feipfis.Patct Ex hoc dcfcendo ad fccundum.videlicct fi diiiicn.19. ftindlioipfarum cmanationum reducatur ad aliOpi»!o redu- quid prijs?Vbi dicunt quidam * quod necclTc eft

*

quod

relatio

Ad

fe:un-

non fLindeturfuper aliam rclatione,quia dum.

fupcrquo fundatur

rclatio originis,oportct

dicat pcrfcdf ionc fimplicitt rjtamen aliquac

ReUtig

ori-

ginis non pO' teji

fhndari

relationes ali» pofTunt fundari fuper rclationem, in ali» relAvt proprietates fuper proportionem,vt patet pcr tione.itlit rt.

Euclidem /.Geom.notamencrit piocclTusininfinitum

,

quia vltimo

bicur ad aliquam rela-

ft<

tione.quarimmediate fundatur fuper abfolutum.

lati*nes fi>f-

funt.

EuclideSi

ad rum,qiiani dccaufa refpcdlu effe(fVus:fed cflentia poteft eflc in pluribus fuppo(itis,&cft vnins ra-

potefi

tafiniu.

;ionis,& per te,vt eft principium prodiidliunm, non determinatur ad produccndum hoc, aut il-

idem fecundum rem

lud.fed

Pra;terck,a(flns voluiuatis vt pofitus in
8,

cft liber,fed

Secuadi. .AJ-i^

^untatU

vo-

tanttjm vt prxintelligitur in vohin-

tatcpraeccdemenaturnIitcr:igiturprodu(ftioSpi-

vt

i.it^,5 fanjf^i^ yj inrcllieitur pofita in tffe , non cft P fcnunT '»11 * r I,. r ''°^''^» lcd in prnicipio vt pracintclligitur ipirattfe non tsl tiom fcd in eflencia, vt eft omnino rc rationc bhir. 1

•

.

.

DISTINCTIO XIV. &;XV.

& ratione cft prin-

cipium diucrflirii emanationum:igiturnon dctcrminatur in qnot fuppofitis fitjigitur fi nihil alind pon.Mur dctcrminatimim, potcrit in infinita.

idcm ,non intelhgitur libertas ; igitur fi cflentia immediatum principium cmanationura , feqnerctnr quod produ^n^io Spiritus fanciti non ellct pcr moJum liberratis. Minor probatur duplicitcr, fcilicct qu6d a(ftus voluntatis formalitcr non eft liber quia velic pofitum in ejfe eft ,

accidcns

,

voIuntatem,fi-

ita naturaliter pcfficiens

4S.^8.

j. Kichard. Cr \.f3> d.l^.fertet.Cakt,ij i. Dcftot Oxon.if vnica. Suarez p.i.traSt.i.l.i i. r.j. W i{(\.dif.\-jc. 1

XIV.& XV. in

R c A diftinaioncm

quibus Magiftcr porali Spiritus

f il

fin(!ii,(.V

qnxri-

j,

vtrum omnes ferfon/t dtuifit mitSpirirum fa»cium}Qu.6d non vi- Arg.mmum

tur

tant Ftltum

&

dccur,quia

fic, igitur Filius mittit fc:^ed

fi

confc-

qucns vidctitr falfum, quia fccundum Be jara in Homilia Dominica: primae poft Afccnfioncm,& ponitur in

I.

dc miffione tc-

agii

lircra;

pnparte »«g/niua, '**''*•

SpirittufanHi mijfio eft eitu pro-

de

Filio

non gcncrat

,

ft

fed Filius

,&

ita

non pro-

nec Spiritus

dicicur liber qiiatcnus yolfitas, vt prarintelligittic

fan(ftus procedit a fc,crgo,&c.

fccundum

Secund6 Cicfi Fi.iusmitcat fc,& Spiritus (an- Srriimdum ftusmittat fc,igirur Filius rcfcrtur ad fe, Spi-

nitura,libcra eft:vndclibeitas conue-

cumque

Yelleejlprin-

dum

ftp'urr>tiMU'

pium mcrc pcr modum naturx.vt parct dc habi-

tft

principium.crit principium per nio-

libcnatis.fed

cuiufcumque

velle eft princi-

tibus, qui gcncrantur pcr a
enim

riacuraliter

appcticus

quamuis

,

ficut

tuari,non

eft in

,

ita

generatur habitus cx a(flibus ex adibus intellc(5lu$

:

Vnde

&

ritus fiiKftus fimilitcr relationc iniitctis& miffi:

fed

hoc vidctur falfumjquia rclationcs

pet

modum a^flionis,

,

iftx liint

qiia:

funt in-

compoflibilcs in eodcm, refpe^fluciufdem. Ite tcrtio fic,omnisa(5tus,qui in pctfbna aliqua

refle(a:itutfuperfe,cftcllenrialis,& ideoParer

dicirur fc diccre

•.

igitur

Ci

Filius

&

Spiritus fan-

potcfbtc noftra,quin ex volitio

tri.quod falfum eft,quia Pater

fir

in poteftatcnoftrahabi-

quod tunc

cffcnt

qninquc

(ftus

In contrarium

Idco dico quod diftinftio

iftarii

Jtcfolutio /f-

rciducitur ad aliqua diftinda priora

dwiQiio

,

quorum di-

rario diftin^aionis iftarum aiSliua, fcu

formalis.MCcramcn rcducunturad vnum principium rc rationcquia impoflibile eii produ5Uoncs diucrfarucn rationum reduci ad

non

Magiftcr in

QV^ST O

*

mittit

fe. R.itio

liiera.

ad »f-

II.

I

emanationuiti

,iH.tJ^partu.

cft

pefmum.

p£r|bnnf,quiamemou'a peife(5la,& volunraspcrfc<5la func principia communicandi naturam , vt ofli.nfum cft,qua*re Fationem vbi prius.

Tcrtiitm.

no

relinquatur habitus:igitur,&c.

Prrcterca arguitur

fic

& paffionis

iO:u mittcndi rcfle^fbercnt fc fupra fc,& adlus mittcndi cllet cfrcntialit,& tunc conuenirct Pa-

4 principio

r\p pofica in ejft

9.

m

\

ccdit a fe.quia

^ecunio.

;bi.l.n.i5.

>

D.Bonauent. d.i^.art,i,q.s.e,\..^

d.n.art.i.^f

ceffto\CTgo fimilitcr

igitur foliim

porencix vitali,qualis no cft aflus voluntatis. Itcm (ecinid6 fic.quod cft de fe libcrum,cuiuf-

tur.

I.

^ Spiritum fan&ttm

////«»,

pat ratione libcrtatis,quam albcdo

iiit

Tcrtit reiicl

O

I

Alenf.i.^.f 73. »»*»». 1 »rt.\. D.Thom.i.p.q.^^.itrt.i,

cut albcdo panctcmjigiturin fcnonplus parrici,

T

Vtrum omntiferfmx diuin* mittAnt P/-

eflet vt fic

Mlnerproba#*. primb.

vE S

•

.

.

QjV

&

f

cirentia diuina

vt in intelle(5J:u,& voluntate, cft principium

ft

maliter diftinc^ui.

quod

ira

:

Ftritm cjUieliht ^rfona diuina mittatur? ViHe

D

(ftore» citatos qua:ft

VXTA

ei}c(iliua,non

&

one ar tecedenti.

hoc quaeritur

,

perfona diuina tntttatur

virum ejudtbet Z. ? Quj^d fic viArgum.

af-

I

dctur

;

tum

,

quia

cft aiilus clfcntialis; firmatiuum.

tum.

.

QusEftio Vnica. Tiim , quia de Patfc & ad eumveniemM.^c.(.]uxt^a\ihi*iAiitgameti.

Filio didtut loannis 14.

1b Oxon. «t.rn.

Co»tra,Augiift.4.de Trin.cap.i9.& io.

Reftlutit

Refpondeo fimul ad

iftas

quaEftiones

,

quod

wrius fH*' opinio Magiftrividctur eftc , quod mittere conueniat omnibus perfonis tanquam effentiale, per hoc foluitur prima quxftio , fcd mitti non

&

fiitHis,

conucnit omnibus perfonis , fcd tantiam pracccdentibus perfonis,& fic foluitur fecunda quaeftio ncgatiuc.Qflomodo autem contra iftam opinio-

arguercturde alia opinione antiquorum Doitorum^quod nec mittere,nec mitti conueniat omnibus,fedqu6dvcrumque connotct notionalc,& quonQodo tandcm cxponitur opinio Magi-

ncm

In Oxon. vbi fupri.

^d

frimum

m^g.

frimt

yufiioni*.

quxrc

ftri,

alibi.

*

non

fccundum quiJ,

cft eius proccffio,nifi

^ tunc.diccndum eft ,qu6d diuifio proccflionis in acternam

& temporalem,quam ponit Magifter


;

necacqui-

uoci in squiuocata, fed diuifio alicuius in illad, quod eft umpliciter tale,& fecundum tjHid. 4if*tundS.

Ad fecundum dico quod mittere Sc w»u/»,qu3nlura ad principale fignificatunrj tantum dicunt liuiufmodi relationes, relationem rationis ;

&

quamais

fint oppofitae

,

poffunt tamcn eidem

conuenire,vt patct de intelligere

^i tntiitm.

Contrarium oftcndit Magifter in litera per Argumtn. Auguft.& loan. 14. Cum venertt tlle Spintus vtr- tum p»rtit tutti,8ic.8c iterum,y< enim abtero mittam eum ad 'j^']^"*****' loaa. «w.vbi loquitur de miflionc temporah'.

&

u4it miffionem paffiuam vifibilem

notam effeprodutna , &proinde miffionfj r ifibiles Filij SptritMi fan^t fieri figms fenfibdtbus conue-

ceffionii

&

menttbu«futproceffioni,addttque nuUamfieri ftonem aut reuelationem extenorem, ^uinfiat

ilbt-

fenftbilia diftrahunt

circa res fpirituales.

vel confortant intelle6ium

Moneo

ex hoc opere tranftatam

effe

hic tjuitfHonem

hanc

ad Oxonienfe.

cum perfonam mitti fit manifc%• eamprocedere,vtpatetalibi * exqua;- §iuidfitmif ftione praEcedentcmiflio palliua vifibilis,eft cum fio vifihilu figno fcnfibili cognofci perfonam proccdcre, /'*/««'•• quod quidem fignum oportet couucniens efle * ^° ^*°"' ad manifeftandum fuam proceflionem:cijm crgo

R

Efpondeo ftari

fan^us poieft manifcftari procedere figno fenfibili conucniente fux proccflioni,fcquitur quod Spiritus fandlius potcrit vifibilitet mitSpiritus

De raiflTione ver6 fenfibili Filij , quae fuit per incarnationem , dicetur libro tertio. ti.

Ad piimam

rationem dicendum,qu6d non

ram figui

fenfibilis,

fibi

eft

natUf

quo ipfius proceflio manifequod ea,quac c6ue-

M *'*"'

Cft manifejlari potcft cfle reflexio,& ide6 eft cf-

niunt narurac

V

{entialcvt fic,& hoc cft fecundum eius per

<'to; led bilius vuiuit libi

fe fi-

non autem quatum ad connotatum.

XIV.

VNICA.

Vtrttm Spmtuifan^fo tonueniat

Aleof.i.f.f.74.»»*m.i

^ 3.^.7.39.*«.

ti» *•

R

natuta,

Ad

X. Arg^frimum v,rv

-J^

A

?

D.Tliom.i.^.gf.4},/»«.7.

XVI.

quaciitur:

rtriim Spiritui ftn^o cenuemat miffio vtfibdii ? Quod non vi Jetur Auguft.4.

de Trinc^.&ponrtur in\\icix:FAteamurFilium minorem fa[ium ;& in tantum minorem in qudn^

tumfaclum

;

fi

retur

difti^jiflionem

conccdo

,

quod

fignum repr2fcntan/,nifi ex

mipo

& in tantumfaSium in quantti mif-

fruftra cflet illa ap-

non

quod

fignificaretur

pertalem apparitio-

nem exteiiorem non enim poteft cognolci ^\gnum cx inftitutione fub rationc reprasfentatiui, ;

nifi

praEcognolcatur repraefentatum.

Ad probationem diccndum.qu^d quamuis intellc(aus diftrahatut

pationem fenfus circa tcUigibili,

quod

fenfibile aliud a fiio in-

intclligitur

circa diuerfa obie^la ie

men

,

quod

fic

impediunt

,

potcntiae

cum

ta-

fcnfus occupatur circa fenfibilc alicuius

aut concutrit reuelatio intctior aut

praefcnseftfcnfiii,vtpatet,quandovolumuscole-

conctirrat rcuelatio interior,fiue mif-

re Chriftum

fi

Spiritusfanftusmittaturi

Patrc& Fiho,

cflct

vifibiliter

qon?fi fio

?

fruftrk fieret miflto vifibilis in aliquo figno

extcriori.quia tunc ad nihil eflet vtilis

:

fi

autem

obiedli

,

intellcdlus

,

& paffioncm eius,

fortius contcm-;

plamur pafllionem eiu«,intuendo imagine Crucifixi.Prophct* vci A crant diftradi , ncc fcnfibili^

concurrat reuelatio intcrior? ergo fruftra fieret miflio fiue apparitio (enfibihs exterior, quia t.-ile

eos iuuerunt,quia non erant couenienria fu^ nro-

cxteriias fenfibile, fenfibilitct diftraherct

pracfens,quiaprophefi(j,vtcomMniter,cratimagi-

fignum

a reuelationc imcriori

,

ficui

occupatio fcnfus

-^d prtb/ttio-

ab intclligendo per occu- ""^*

,

tur

igi-

-Ad fttim^**"*'

noneflct reuelatio interior,nihil cognofce-

non

milFus vifibilitcr,

l'>us.

eft

minor Patre & Filio , quod non cft vcrum. Item fecupdo fic;fi Spiritus fandus mitteretur

eoqu6d cft

de qua raiflione loquitur Auguft.eft minor ;

*"•"

norficut fi-

inftitutione.Sitnili-

quod intellciftus etiam cognofcit, tunc non diftrahitur, fed confortatur. Vnde potentiae occupatac circa idem obicdlum fc non jmpcliiit.fed confortant.Vnde & intelledlus fortius intclligit obic<3:um quando fenfibile illius

/«OT:igitur Fihus in

^t"'-"" ."^

nifi ficut in figno.

aliud

tior,quia taHs apparitioexteriorfenfibilis

7. D.Bonau.We^.i.i.t^ 5. R.icl»ard.ii4
c

conueniat Spiritui fan-

paritio exterior, nifi concurrerct illuftratio inte-

Durand.^.j. Suat;z i.p.tralt.iMh.n..c.S.Vi(q.diJi>.i70. I

,

naturam humanam in vnitate pcifonjgs, ideoilla quae dicuniurdenatura, dicuiKur v«rc de fuppofito fubfiftente in natura illa , & ideo Filius poteft dici minor Patre, ratione naturac vnitce;Nonfic autcm Spirirus fandlus^quia non habet eire fpcciali modo in tali

tcr

vijibilis

talis figni

»

frimum

frincipaU.

ftabatur,& idco nou oportet

Qjr ^ESTIO

SrawMAwat.

tftif-

Deinde docet cjua.do vel quomedo

fimilcquia Spiritus fandus non vniuit

intelligi.

Ad tertium diccndum qu6d fecundum adlum

DISTINCTIO

Aaguil.

M.

inittendiquantumad principale fignificatii,quod

gnificatum,

p» nigatiua.

C H O LIV

S

qua pto-

igitur pxocedit a fe,nifi tcmporalitcr.de

ceffionc tcmporali loquitur Beda. Alitcrpoteft dici,quod miflio Filij,& Spiritus fandki

intelledum ab intcriori

confidcratione.

ftratio interior.

Ad primam rationem ptincipalem potcftdici^ vno modo,qu6d Filius mittit {c,& fimiliter Spiritus fandkus fe.fed non fcquitut.Filius mittit fe:

9?

circa exteriora diftrahit

phctiac,fcd in imaginationeerat aliquodlenfibile

natiuae,ficut patct pcr Auguft.ii.fupcr

Gcncfim.

DISTIN

XVlI.

Diftinaio

Libril.

94

aBus

Jiecunda, exparte

rationes,£CjUe clar£,de

DISTINCTIO

XVII. I.

charttatemformditer inhdtrerttern

?

Alenf4/»^.ioi.»jfw.j *r^$.D Thom.i.i.^ \\\.»rt.%, chatH.rt»^. (^ i.x.^ ijarf.i.O Bonau fc?VfliM ^ i. R

Darand ^.4 Doftot f 0x9« ^. i .?y ''^ ^•""'' trinc.t. j. Vcga /;i.7 /» Conc.Trid r.i\. S' ;. «/«».<' Crgr»t.c.x^. ><

1

Bcllarm.

Itb t.
cr

«^- «'•^. «.3. Vir^uez, i.i. dif-

fut.i.oi.c X.

IrcA diftinftionemXVII. qiisritur, ytrUm in antmavtatorujic necejfepo-

jfrg.trimum

nere charitatem creatam formahter

he^afiwm. crcatura

li

quiatunc

non videtur.omnis bona , poieft inielliginon bona, & cft bona pcr participacionem

Seckitdum.

,

potcft intelligi nifi

bona

,

quia

Itcmfccundo fic;percharitatemdiligitur Dcus, eftautem a nobis in iniini:

diligendiis:igitur per charitatem,diligendifs

in infinitum^rcd ad

Minor probatur,illud

non cft

hocnon

lufhcit ali-

creata,&c.

eft

i

fed

Deus

diligendum in

cft diligibilis

nem proportionem lisjigitur cft :Pcnii:m.

a nobis fupcr

om-

&

neralialiiftentiaDci polfunc in fuas opcrationcs;

voUmtas

cum

rationalis

Spixitusfanfti finc

fpeciali affiftentia

omni habitu informintc po-

adum fuum. Comrariii patct per Auguft.dc moribus Eccl.4. Amumenttma^rm*- V^* pcrtradlas illud ad K.om.i. Qjtis nosfeparahit a charitate ChriJli.^8cc.CharttM,inc\u\t, Det hic dittuum terit iu

Sententi»

iia efl virttu,quaanimi noftri recliffma efl affe£lio.

Hicimponitur Magiftroquod iple fequutus fit partem ncgatiua,ita qu6d fufficit Spiritus (an(flus finc tali habitujfufficit cnim Spiritus fanftus affi-

i.mpo(it»

Probtuur

frimo.

ficns

&

fide fpc.Pro cuius cpfirmatione duarguitur,primo negatiuc ex partc habi-

tus pcr duas rationes -Tun^^quia vii

cum

non Si:u»do.

cum

plici via

pcccato raortali:non tamc (emperpo-

tcft.xquali conatu eliccre

aftum diligendi

aequc deuotum. Tum,quia Jiter

co np contingit

qnis habens voluerit,vtpatet dc illo^qui

eft in

<5bione pofita.

Nam velle iftum faluari & nollc ,

tem diuina,qua

vult iftum faluati,ci!im iuftifica-

tur, eft acceptarc ipfiun

non tribuit

Daim

dele6tabi-

opcrari.Patet de poenitcntc habente habitu

poflit fine aliqua

eft in

pcccato,

mutatione ex partc

cft

&

fpem

quia hacc poflunt manere ctiam

;

quod

peccato;igitur oportet

in eo.

cum

V

alibi.

M

^

I.

Sententiafri,quA trilmitur J[dagiFiro,negans cha-

refutat dupUct via. I^rima

dinatia

tc

fit pcr habitum,quo nunc acccptctur, non:hunc vcto voco charitatem. Sccundo.hoc arguitnr cx partc volitionis diui-

tc obiefti

,

ex

parte in[tificati,& funt hic quatuor rationes clara:

S(cundi.

nac,qua vult iuftum faluari. Tertio, ex parte pri-

non aufercur nifi per habitum. , qus Quarto, quia nifi fic eflct,non aliter fe habcrent cxtrcma nuncquam prius,quiaex partc Dei,non aliter;fi non ex pattc animac ? crgo anima iuftifiuationis

xata non

haberctalitct

fe

adDeum qukm pritis,

quod ncgant Sandi.

Ex fccunda etiara Primo

via arguitur quadriipliciter.

quia nuUa aftio

,

eft alicuius

(uppofiti

nihilcnim dicitur agcrc forraaliter luxta »li»tn viam argutaliqua a^ione , nifi principium illias adus fit turfrimo. forma eius. Secundo.quia nuUa adtio eft in potcftate agen- Steundi. formaliter

tis

,

nifi

:

principium formale cius

ipfius,vt iilo poffit vti.vcl

no

ricQria

non

fit

eft in potcftatc noftra,ncc

mcrcmur,quod

in potcftatc

vti.fcd

crat crror Pclagij,

adio me-

Si

pr:n(i^

pii4m nonfit in

fotejlate

naturalibus nec aiiio. illa funi in

&

poteftate noftra;crgo ad rationcm meriti indige-

mus

aliquo alio, quod voco habitum.

moueai ad a£lum ditcrminus ilHus raotionis? Aut diledio.aut aliquid prafcedcnsdifponcns ad dilc(9:ioncm?fi prirao modo,igitur animatan^um Terti6,fi Spititus (an
ligendi

fc

,

quasro quis

Terti».

fit

habcbit paffiuc ad cam;igitur

non

crit in

po-

fccundo modo,hoc voco ha-

teftatc diligenris.Si

charitatis , qui caufatur a Spiritu fimfto. Qaart6,porentia habituabilis non poteft a:que operati fine habitu,& cum habitu: qiiia habitus tribuit aliquam pcrfeclionem ciim perficiat ha-

bitum

bentem

fed potentia voluntatis habituabilis efl

:

rcfpeftu diligibilis

;

igittjrin

voluntate rcfpedu

determinata ad inclinationeni in oppofitum, aut quia cftdcterminata adinclinandum in pro-

tamen nihilderQgabatur.Patec

potcntiaot-

variatio cx par- abfoluca.

ifta

pperabatur operationcs naturs fuppofitatse, cui

,

fi-

variationem c(Tc in iuftificato ex partc natura- Vide infii Patet dc pariiulo n. 7. vbi di; nec in adibus fccundis. ftingait de baptizato,& iuftificato ; ncc quantum ad fidera,

quod

ritatem infufam

fdit

iuftificati,

confirmatur aflSrmatiuc cx partc Spiritus fandli; U)m,quia cftcaufa prima , tum , quia Filius Dei

I

&

homintm

non hoc

cius potcft cire habitus.

C H O L

nondi-

i'g't

ad vitam a:ternani;nollc

vitiofam qui non ftatim aufertur. Aliaetiam via

S

liin»

contradicloria cflent vcra.Non cftautem neccfle

Ttrtio.

f^arti.

alitcr VeluniM di*

diftin-

ipfum faluari,includuntconcradi6tionem,& funt ne aliqu» vnus aftus ex parte voluntatis diuins.YoIitio au- mutaticne

cuiuflibet alterius diligibi-

fuam opcrationcm,(ed naiura rationalis eft inanimata,qujc cum gcperfedior irrationali

Magiftro.

,

cnim cotradidtoria cflent fimul vcra nuUa

a nobis in infinitum diligcndus.

dit in

Aaguft.

aliqua diftinftio ex parte obicdtorum

fit

infini-

Itcmtertio ficinatura pcrfedior pcrfc(5lius tcn-

igitur

qux in fc eft vna, non volitionum oppofitarum,nifi

(c rationes

prius

tum,k nobis, cui nihil asqualirer eft diligcjidum, quiacx oppofito (equitur oppofitum:quia fi aliquid pofTci; (jbj adaquari in diledione , augendo illud per finitum.non circtaliud in infinitum diUgendum,ad cuius dileftionem fei udum cerram pioportioncm poftct aliud.diligibilt pertingcrc

habet in

lium

per eilcntiam.

crcatajigitur

3-

tionibus voluntas diuina,

acceptarc ipfura ad vitam atcrnam.Si igitur

/icut diligendqs eft

qua forma

arguitur duplici via,

fupponendo iulHficationcra peccatoris , ex Rtitetttir Ez.fch.ii.cr i8.&adionemmcritoriapofteelici primo. 3 nobis. luxta vtraraquc viam arguo quatuor ra- Ezech.

autem ipfum Ialjari,cum

autcm non

tum eft Deus

per habitHm.

cft

fola

bonum

eft

fitri

inhtrentenfi.Qnb\

participans potcft intelligi fine panicipato:chalitas

fidem iuflificationem

COntra hanc opinionc

viatoris fit Mcejfc fonere

animn

& pofl Trid.ftjf6,c.j. mttlti putant fecun-

8.

1

ditr/f

QViESTIO ytrufff in

«.

&

funt totidem , Doclor in Oxon. cf. j .«

meritorij

<}ui>


aliqua potentia

Minor probatiir , quia non habituabilisfit refpc-

obiefti determinata

,

hoc contingit aut quia

eft

non

habet voluntas noftra fcenim cft ad diligendum

pofitum;fcd

fic

cundum

indifFcrcns

fe

i

fe

Deura,vel noii diligcndum

:

igitur rcfpc6tu talis

obiciai cft indctetminaca,& per confcquens habituabilis.

SCHO

6.

.

Qu^ftio L

SCHOLIVM

de Uge ordin*ria habitum ch^riutit p»^

-^Jfcrit

nendum

I.

de petentia tamen ^bfoluta nihil intrinfecum requiri ad iuftificationem, quia quid-^ iniujiii,

quid factt Detu per media , poteflfine eit facere. Vide 'DoQorem tn Oxon.q.}, »,29. Deinde ponit Tnodum,quo piefalua.ri pojfit Magifter , nihil ajfe^ rens,an ttafenferit,de quo

latiitf

tbidem

^. }

».}o.

.

dicitut patticipare bonitatcm

fubieftum participat fe

;

Ty

«•f/f«>»«.

fc

;

& fccimdo quantum adintentioncm

Magiftri. Quanc(imadprimura,dico cjuod ficuti

ordina-

TJt^ltx »#.

inDcoponitur duplexpotcntia,

dflptM fieut

duplex ncccffitas ci corrcfta, ab/blutarita pondcns. Dcus autem de potcntia abfoluta non

**

&

&

(irduphxpc.

ncccflitatur.vtinfundaccharitaterainformantem

J^*

&

acccptcc animam,ad hoc vt iuftificet impium, ipfum ad vicam atccnam , cjuia potcntiam fuam

T>t petentU

"°"

alligauit Sacramctis,ncc fortc alicui formas

immcdiatc poflit per fc,quicquid

ab/iluta n«n

creara:,(juando

eji

potcft cum caufa fecunda,

neceff*-

qux no cft crtentia tei, tamcn fua otdinata non iuftificat ali-

ritmaliquid potentia illUfieatit* figgf^

£t quod

fic eft

Ad fccundum,cum

q^^j

ctiam legeseflcnt

dicicur

ipfum

trjplicitcr poteft intclligi

modo,qa6d non

habitus charicatisinformansanimarh

fit

ueat

quod

fenfifle.Ah*omodo,qu6d

primum,non quantiim ada(flum fecundum,& fit

fic

inhabicans mediante charita-

Mi^- tc,& in illo habitu moucat voluntatcm ad aftum firum, fccundum itnmcdiarc.Tcrtio modo,qu6d pofucrit charitatem quanium ad adum primum & fetatur

cundum icatamcn :

habitu fic

eft

quodSpiritus fandus in

inhabitans

animam

vt

ifto

templum;&: vt

moueat voluntatem ad aftum meritoriii, mc-

&

ficdiuerfimode ^iantc habitu,quo inhabitat i moueat ad adum diligendi,credcndi,&fpcrandi,

&

credendi non mouet quia ad aftum fpcrandi mcdiantc habitu,quo inhabitat animam , fcd ad

mouet iraracdiatc , mediaiite habitu , quo inhabitat animam , qu.-e habitum adlum

diligcndi

conferuat,& in

qucm continuc influic:& fic

for*

fi

haberet

zquc intcnfum refpedu Dei

iQfficeiCt

ad falutem;dl tamen vcra quantum a3 appretiabilitatcm obicdi:& ficpioccdit probatio.

Ad

tcrtium.quod experfcdlioncnaturarratio, qu6d non poflit ad omnem adum , ad

So!uit clarijfme

II.

& doEli argnmenta allata in

De quthus

lege ipfum in

Qxon.

etiam clare quatuor argumenta opinione tributa Magiftro ,de quibus

5. }. «. ii.foluit

itddutla

9. Jli primum frmdpalt.

§luemcdt pre/Uur» ho-

n» poteft inMigi tu» ton*.

{>ro

ht.habituata:quiacnim opc-

fj?6ta eft

,

fufficit fibi

potentia in operando eft

rcfpc^lu

,

fcd

omnium

&

,

& cum

arquali

te,

& inrelic^lu cxiftente in

squafidifpoficione,

Rcfpondeo quod licct non ^qualeni liabeant dcuotioncm,fiuc deledlationem,quia cli ab obie-

cft

abftrahcre,

&

circum-

Ptimo modo verum eft qnod crearur» bona poteft inteliigi non bona intciligendo bo;

nitatem cius

;

& fic potcft intcUigi abftrahcndo

.

OVteSio,

Scluitur.

do:tamen aqualem a<5Uim diligendi polTiint ha- Vnde mniinqu6d noii fempcr habent aeuctio in irris ff-iria?quakmdc!e6laiioncm hoc fortc contingit vel tuttUbus,

proptcr fatigationcm potcntia:

quia fecundum i'hiio(bphum io.Ethic.c.4 «0«^ magis deleSlant; Vnde apprehenfio obiedi,q.iod natum eftcaufa-

magnam

rc inprincipio

,

dclcftacioncm

,

Ariftot.

propccr

adus continuecur, non force non fempcr in de-

facigationera poccncisc.fi

tanta cft dcletStacio

uotisdelcdacio

eft

;

vel

ab obicdlo appiclienfb, fed a

Dco imprimcnte,& alienante dcuotos. Ad fccundnm dico.quod habitus infufus non

habitum habilitacnr per cxercitium a6luura,fcd habicus infufus cft ab aliq , &

non pcr cxercitium.

Ad

fecun-

diim. Uiihitus

in-

fufus

t.ontr:.

buit

facili-

tittem

mtn-

di.

Ad

tcrtium patct per difta,qu6d Spiritus fan£tas de potcntia abfoluta potcftcaufare a(2um in

AD

ptiue.Non cnim idcm

fro

bere,C£cttris parib'as,&

Ad quartum,qu6dquia Vcrbum aHTimpficnaturam, idc6ppeia naturacdicuntur^eeo percomunicationcmidiomatum , ctiam opera piopria perfbna: diuinx pofTunt dici dc natuia.Vndc

intelligi duplicitcr:aut abftradkiue, aut circufcri-

MgH-.

tnintic

oriniont iH«, g'flri.

Et fi dicas qu6d dcuoti experiuntur contrarium,quia cum maiori conatu non pofluntfcraper acqualctu deuotionem habere.

voluncate.

primum atgnmcntum dico , quod crcaturam bonam inteUigi non bonam, poteft

II.

Ad

conatu

concingit aqualiccr co vti cacrcris par1l3us,vt paffionibus fcdatis,& appetitu no alicer inclinan-

latim ibidem q-i-k num.i 3

fcriberc

ttrtittm.

ratio rei naturalis,aut naturae irrationalis impcr-

in acquircndo

initia qudftionis.

Ai

nalis cft

habet rationem deledtationis inclinandi poten«am,ficut habitus acquificus,quia non acquiricur ex a(Sibus,ficuc habitus acquifitus.Idco potcntia

te poteft faluari incentio Magiftri.

SCHOLIVM

ftcun-

rionem adus diligendi , aut adapprctiabilitatem dtm. obie
contingit illo habitu vti

pofucritcharitatera in anima,quantijmad aftuin

Spiritus fanftus

Ad

aliquis

eam ad otinnem adtura meritoriunuficut c6fibi

10.

ad inten-

&

tantum Spititusfan<Jius aflSftens immediatc moinuniter imponitur

in infinitum kno-

fcnfilTc

fed

,

e/i

cntium , iinalitcr refpeftu obiedi fupremi. Idco rcquirit habitum fpeciaiem motum,quo moucatur in tale obicftum. Ad primam pro aiia opinione,dicendum qu6d

rcdla:.

vero ad intentionem Magiftri,dico

circa charitatem.Vno

poteft cfle fine

his dHigxbdi4, aut ifta infinicas refcrtiir

operatio natur* rationalis

fcd

non

ipuim participacum.

fecnndum fuas leges, quas ftatuit, comraquaspotcftdc potcntia abfoluta , quod f\ ;

Quantum

tieinttrpr»-

cft

qucm ordmatur,nifi

ali«5 ftatneret,& illae

^iJi^n*,*

participans

imo

cffelux pcr

eft participatio iucis folis.

quc^jn^fi confcrcndo fibi charicacem, qua acccptatur abip{b:qua:potentiadiciturordinata,non fecudum propria principia pra
eiuidde hac

fcilicct

..ficuf radius dicitur

participacioncm.quia

Efpondco crgo ad quaEllionc, prim6 ad rcm

JtVin

jfd cenfi.f. m*tiincm.

qucmadjnodura formara,finc qua poteft cf,

fed dicitur potius cire participatio bonitatis

per eflentiam

participaco,

J' ^.^

9S

tationcm ipfius. Nbn autcm potcft intelligi non bbna circumfaibcndo bonitatcm cius, ita quod intclligatur oppofitum fax bouitatis fibi intflc. Ad probationcm diccndum,qu6d charitas non

Ad

teriiim.

Ad

aunri^.

&

hominc Chrifto , quod Chnfiiif Kin non tamen per huiufmodi aclus merHn a!lio. niLus f^tof.-ri meruit:quianoneranc in potcftace fiia vt homo, pcrjhii RfH!' vere potuit dici de illo

crcauit aiiimas

fic

:

inpropofico:fi Spiricus ianftus clkcretin voliinr.iic

nt,.

.

Libri

96

quiicm adus vdImitatis/ed non roeritorius.quia non in potefta-

& deinde ad HIcpropoHtum applicanda.Sciendum ergopri-

tc eius,&

mo,qu6d voiiitas

}untatci^Aum

diligcncji

voluntatem, opera eias

^(IutTipr>(rec

fi

eflet

,

verc diccrCDtut deco.

QViESTIO ytrum habens

D.Thom. Atiminen.

1.1.

&

?

«f.J 6" 4. Oediatn.

»14.

(j.

(W

Gabr.

Merna

Oo^Qrf»

Vafquez

Bellarm./.5.<(« lufiific.c.n,

V

i

A

j.

d. 19.

OAri>».f.).« ».14.

19.& qutidl.lT.a n.e.Vegzde

{^

luJlificM.c^,

\.i.diff.t.i^.

in quasftione pra:cedcnti poni-

tur charitas in voiuntate propter iu-

adlionem meritoriam faluandam , qua quis accept^tur vt dignus vita aeterna ; idco conicquentcr qua:rixuv.l^trHm habens charitatem creatam per ipfarrf fit accepttu Deo, tanquam dignus vita xterna i ^g.primttm Quod non videtur , primo ex parte DeiacccptgMiuum. ptantis,quia nihil aliud eft pcribna e(Ie acceptam ftificationcm

,

&:

Deo,quam Deum pcribnam acceprarc fed nihii poteft eire ratio , qu6d Deus acceptet aliquam :

perfbnam,quia acceptare diuinum )itin(ccum in

Deo

;

dicit

adlum in-

fed nihil creatum poteft ciTc

ratio formalis adusintrinfcciinDeo;igitur,&c.

Itcm,fecund6 arguitur ex parte perfonae acce-

^tcH»ium,

ptatae:quoniam illud non

quod

ptandi petfonam

eft

formalis rat jo acce-

fequitur acceptationem

perfonae:fcd perfona prius acceptatui; ritas

confcratur

ceptat

^em,&

,

quam cha-

quia enim hanc perlonam ac-

:

& iilam non

s

idc6 huic confert c^arita-

non.Vndc vnamacceptat adgtatiam>

illi

& aliara non. Itcm, tcrtio arguitur cx parte aftus mcritorij yolimtatis

,

& charitatis.

pius per aHquid a

Dco j

A
fcd charitas

non

cft for-

jnaadlus; ergo per charitatem non poted aftus yoluntatis cfle formalitcr acccptus, Item;(i charitas

gl»ii»um.

volunratis

(it

formalis ratio, quare a6tus

Deo

acceptus k

(jt

:

igitur

non

poteft

non acccptusDeo.Con-

ciTc aftus a chariiate,&

fequcntia patct, quia poiita ratione formali f uius,ponitur ipfum;fcd confequens videtur

fum,quianon

cft ncccfte

ali-,

fal-r

Dco,vt pro minori bo-

maiusbonum dct.quod eft prxmium , igitut non eft ncceftc eum ^Onxt^ charitatisacccptarc vc dignum vita jetcrna. Contra.Pcr illud vnumquodque eft tale , per quod diftinguitur abomni non tali:fcd pcr fblam charitatcmdiftinguitur acceptus Deo a no acce-

•po

Afguptrf fiuitt».

funt aliqua prxmittenda

diuina habet aliquod obicAum

cipo Pecifio fiionif.

telle6tu$eius,(ic aliquid (ibi inccinfecum

icdum eft racio volendi alia,& quod alia non fint ni(i

fecundari6 volita.Sequitur fecund6 qu^dfiiu

primura obicdura,quod eft (ibi intrin» (ecura,& hoc cciam eft oftenfum (^>/?.io-Sequicac

(ari6 velic

obiedlum primum volun-

teriia differencia,qu6d tatis diuinae

fit

cft fiiticium

in cfFccau ex natura rei;quod cnim

non poceftcfleobieftura primotp

fcdnihil aliud fccundari^ obic(Stum oportcf qq6d fic cxiftens , ad hoc ^u6d

opcracionisrcalis

fit

:

obicftura voluntatis

charitatem hominem

e.iufcjue

Dco , ad vitam aternam crdinatione

;

atlus acceptari a

fitppafita 'Dei circa hec

cciTaria

enim

refpedu cuiuflibet

H

poflibilis eiTe

intellef^us diuinus ncccffari^ videc

cnticacem poifibilcm,

ita vulc

;

ficut

omne

fri-

4Triflicitet

aliquid dicitur acceftarf

kT)te.

quens complacec fibi in volitione illius fimplici complacentia,& dc ifta.qus poteft eiTc rcfpedtu eorum,qua;nuiiquamcrunt,n6 intcUigitur quaeftio.Secundaacceptatiopoteftintclligi, qua voluntas diuina vult aliquid efie volitione efficacf, qujc diftinguitur a volitionediuina fimplici.ficuc

enim

in nobis. Voluntas alicui

,

noftfa poteft vellc

voluntate beneuolcntiae

fimplici,licet

,

non coopcretur ad bonum

tunc non vult

bonum fibi volunt^re

luntas igiturDei efficax

tantum

bcnc

quafi volitione

eft

cius,

&

efficaci.Vo-

refpcdu eo-

Su*

dieitft»

velitit

efim

eax.

rum,qu2 aljquando crunt,& ad quorii effecoo^trabatur.Necde

ifta

acccptatione,qua re

fic

accc-

ptat,intelligitur qiiaeftio,q«ia fic acceptatur aftus fiibftratus malitia:

fccundum

inomni peccatoiquia tale aftu adus vult Deus efte volun-

fubftantia

cate efficaci, quia ad cius ejfe coopcracur,ficut effe

ad

cuiuflibet pofitiui. Tcrtia eft acceptatio diui-

no folum vult rc cflc.fed acceptat ca, rcA pedu maioris boni,& talis eft volitiodiuina,qua: ,

ordinando ad maius bo-

bonu copletiu^ fuae perfe^li^onis, vc ad talis

Dico crgo,qu6d

acceptaiio diuinaeft rcfpediu ,

dc qua i ntclligitur quxftib.

charitas

non

eft

formalis ra-

tio acccptationis cx parte elicientis adlii accepta-

cionis.quia cit aliquero

no

eft

formalis ratio quate

adlum voUintatis , fed

Deus

eli-

ipfa voluntas

non

diuina;& idc6 relinquitur quod charitas fitratio acceptadiobic6ta,fcilicetratio acccptabilitacis in

,

Hum

eam:& pcr confe-

abet hic pulcherrmam,&

quafeclufa hahens charitatem

ndeo ejfet fic acceptM.

ebie-

tefi effe

appichcnfum ab mum.

refpcdu fecudi obie^i potcA intelligi cripUcicer. Vno modo firaplici complacentia:& haec eft nc-

prcaturx raiionalis

per

fcd vt

obiedum volurKacis. Ad propofitum igicur dico , qu6d acceptatio

Bcatitudine;&

refoluit

:

Ent fiaitium nonfo-

aitcrno cft

nu,vcl ad

Dei acceptatione

^

rill».

primum obicAum eft ncceiTario volitum ab ipfb> quia cum nccc(Iari6 (ic in a6tu volendi(non cnim quandoquc (ic vult;& quandoque non)& no ncr ceffari^ vulc alia a fe:igicur oporrec qu6d ncccf^

acccptac aliquod bonii

^oluntatii,!^ triplici

ta'-

&

regni*terni,& Filiosperdttionii (irfr«,<.igitur,&c,

Pritmijfa clare triplici conJitione obieBi primi

& &

Dei incciligit orania alia \ fe,ica voluntaseius vult omniaalia a (c. Ex hoc (equitur triplcx diScrcntia voluntatis Trifltx ifif, diuinae in comparatione ad primum obie(^ura,& feremia voad alia. Primo cnim (equitur quod cum voluncas lunuttt 4i'uimrelptifu Dei non necefTario velic alia , ncce(Tari6 vclic fuifrimi obfijura primura obiedlum,qu6d fuum primu ob- iteli alit-

na.quae

C H O L I V M.

,

au^

(icut intelledbus

ptOjdicente Aug. j.de Trin.c. 14. loquente de chatitatcSolum hoc donit efl,qHed diuidit inter Filios

S

,

primum,vt cftetKiam diuinam,quaeeft fibi perfe^io intrinfeca;quoniam omnis potetiaoperaciua exigit fuum obicdum primum:(ed voluntas diuina non neceftario exigit aliquid aliud aDeo,ncac nec alia perfcdlio eius incrinfeca. Ideo oportet vc primum obiedlum voluncatis diuin£ ficuc in<-

men

Deo , tanquam dignm

vita

in j.rf.iS.^

II.

chariiatetn creatamper ipfjttt

fit acceptfif

pijn affina»-

X V II.

Diftinaio

I.

non tamen eftpropria

flaram do£lrina. Fide ^td hoc Scholium in Oxon, 3

obicdo

^lflii^M n^f.6' Dodorem ipfum in i.4,j. n.ii.

obiediuaacceptandi,qui4 noncftprirau obicdu, vc

acccptabili

:

ratio

flyemode ch*rit0t

tfi

ratio eur «<-

ceftetur quit

Qu^Eftio II. Ytptiusdeclaratum eft; ergo cft fccunda ratio obicftiuaaceptandi, fed non fecunda ratio obicftiua folum habens ejfe in apprchcnfione diuina, ficut poflibiha

erunt. Sed ficut quod aUquando crit,

qua nunqiiam

,

ratio obiedkiua aiicuius

,

tamen vt cxiftcntis aduaiiter : quia Deus ab arterno voluit ah"quem nikam mcritorium fiituriim acceptare, non tamen vult fore n(*h

Vcluntiu di-

Min» felum

Wr

ohieaii

T^T "' '

quiavtprzdi£luraeft,voUmtas diuineccfl^ario vuU obie^anm primum. Necetiam charitaseft ratio obiedtiuaacceptandi aliqucm aftum fecundum legcm vniuerialem,

neccftario

"^

:

folum

^^'^

qua Dcus

quod omnis finaliter iuftus

ftatuit

fal-

fcd cft ratio obicdiua acceptandi aliqnemadum.in particulari,& eftquafi exphcatio

uabitur

;

habens ad illum,ficut indiludkhim in j.ji,m ad iuftitiam. ludicium enim eft cxplicatio tjuodtprt a jyf^itjjp i„ aliquo fingulari aftu. Ideo dicitur dc Deo.Pfal.iiS.f ea iudicium,& iujiitiam. lcgis vniucrfa!is,& fc

l"al!Ti8.

Rccolhgcndo

igitur

qu6d

dicQ

,

charitas cft

ratio acceptandi obie£liua,non prima, fcd fecun-

6.

da^non nece(Taria,fedcontingcn$;non adluspcrfona: habcntis ejfein fola apprchenfionc, ncc in cfFcdu folum,fed habentis effe pofnbile ab a:terno , quod aliquando crit ; non. (ccundiam legem vniucrfalem , fcdfecundiim quam in particulari ordinanit ad fcftionis

bonum

perfedlum, fiue ad

complcmcntum. Vndcille

fuas pcr-

a
k Dco acccptus acccptatione acterna, quam Deus pra^uidens ab xtetno , ex talibus

efte

ad przmium

& fic charitas eft ratio

:

fic

& pcr rationem, & per

ficut habitus intelledus includit

i

quodammodo obiedlum ^ilis

,

pludit

,

fub ratione intelligi-

quodammodo in-

habitus appctitiuus

ita

pbieftnm fub ratione appetibilis ; igitur habitum intelligibilemin-

ficut imellcdlus per

clinaturadobiedhirn videndam , itahabirus appetitiuus inclinat appctitum ad appetibile dili-

gcndum

;

fcd diligcns aliquid propter fe propric

amoreliberalitatis,non amorc zelotypije, diligit

omniadiligentiaillud

quid dtUgtt

^ omm»,

j •.

-^

^^j^j

T

prjmum diligfbile.&om-

diheendi

illud

,

vel inclinandi ji l-

r Dcus autem hc dihgit obie; igitur Dcus diligit omnia potentia diligcrc fuum primiim diligibilc, &

qut funt ad i"

amorem

rN

•

eius

amorem

omnia.qu;c inclinant in jur habitus charitatis

fit

eius.

Cum igi-

inclinatiuus voluntatis

amorem primi diligibilis a peo,vt iamoftcnfum cft , fequitur qu6d habitus charitatis poteft in

f fle ratio diligibilitatis afccptationi? diledlionis

•,

Deum. Exemplum o

&

confcquens

per

in

diligente

ifto

, quJim adura eius acceptat Deus, pro quanto habct charitatcm , qua tendit in ipfum , vt fic charitas fit ratio obieSiua accep-

obiedlo , finequa, ncc pcrfona, nec aAus cius eflcnt acceptata. Aliud cxcmpluin cft dc pulcjiritudine, Nam tabilitatis in

fi

ccnrrura habcrct voluntatcm,

uitatem

qu6d

,

diligcrc, vtiquc diligcret

per

quam

aftus tendcntia:

tis

tcndunt ad jpfum

grauiras tunc eflet

quar

jyeuseflctn-

aut alia indifTcrcntcr

habcnt, non diligerct:fic

tiulim»^

to

,

quc

,

homines

ficutergo pulchritudo corporalis eft , quia illud pulchruHi accepr-

:

grauitatcm

quam

,

& cuius circumfercntia eft dirigitur voluntas

Tt per pondus Scot.

quoddam

Oper. Tom.

,

""

ratio acceptationis tatut a diligcnte

quid aliud orat

,

pulchrum corpus

quia non

diligit

,

gendum de

animi

iuftitia

,

&

non

pcr

XI.

intelligo

charitatcm,qudd anima pcr ipfam, vt pcr quendam decorem pulchritudinem acccptaturl^

&

Dco

didum

ficut

,

eft

acceptandi pcrfonam

, ;

quod fic

charitas cft ratio

ctiam

Non tamen

elicitur ^ charitate.

& aftum

,

qui

eo- Aliter eha"'« 'fi t^*'^ a(^um, """ perfonam, quia chaiitas non cftptincipium for- ''P"""

dcin

fimiliter, Sc

&

modo , eft principium acceptandi

male acceptandi a£lum,quianon eft forma cius; /j^^J ^T fed eft principium acccptandi adlum , tanquam tius afiumaliquid inclinans in ipfum , vt patct per exemplum de pondcre , fcu giauitate priijs pofitum,

quomodo

eflct

in centrum,

fi

principium acceptationis grauis

ccntrumhaberetvoluntatem,qua

tas eft ratio

acceptandi folum extrinfeca aftus

qui accepratus elicitur conformiter inclinationi char jtatis. diligendi

,

Ad ptimam rationem , conccdo qu6d petfonam acceptari ^ voluntatc diuina, nihil aliud fit, quam voluntatcmdiuinam ipfamacceptare:nifi

•i.fi-^i m prima r comparatio obiecti ad poten& in fecunda potcntix ad obicdhim. Sed •

\ 1

quod tiam

(

quia amqr

O. primum

I •^'^

"'S"'^'""'^ prtnap»le.

;

fat

incre»turit

quando dicitur in minori,quia nihil crcatum po- nihU eflf&rteft efle ratio formaUs voluntati diuinz accep- m»litirr»ti9 tandi, conccdo quod ncc clicitiuc , ncc obicdii- «^''/"*"**«* *" ue piimo , ncc vt habcns efe nouum in cfFctau; ^^^*'*" fed vt habcns

cundaria tioni

,

&

apprehcnfiim ab aircrno ,ali-

ejfe

quando futurum

poteft cfTc ratio obicftiua fctribucns primo habilitatem acceptapoftea de condigno fecundijm poten,

,

Uam ordinatam. Ad fecundum,qu6d arguitur, quod acccptati* pra;cedir gratiara

:

diccndura quod duplex

gratia in raodo acccptandi.

prxccdcns gratiara

,

Vna

cfi

Ad fecun^*^-

eft acceptatio

quac eft acceptatio fecun-

^"'f'*"*

qua Deus acccptat ad gratiam aliquam pcrfonam vcl proptcr motnm aliquem bonum , vel proprer gratiam gratis datam , vel diim

cjuid

,

,

raodo

vero

,

fecundiam diuerfas opinioncs. Alia ad virara jEternara , hoc

&

cft acceptatio

fequitur gratiara, de qua qusrit qusftio.

Ad aha qua: fequuntur patct refponfio per Adalis prsdida , quoniam non eft ratio formalis accc- "' '*"» ptationis adus, fed proratio, aut difpofitio, quia

adus

elicitur concorditer

nem talis

fecundiim inciinatio-

principij.

quod cft vbinufquam , in ,

'

ficpft intclli-

:

quam

non

quar per charitatem,

allcuians

"^"

ali-

quia melius per-

aut aliquid aliud operatur

,

,

fimilitcr in propofi-

cflentia diuina cft ccntruro ,

ita

Leuia autcm,

ipforum,

tmm fpiri-

;

ratio acccptabilita-

^.

fecundiJtm Auguftinum S.dcTrin. c.io. lujlitia Alioexrmefl <jutdam t)Mlchritudo animi , cjua pulchri funt plodecUr»-

alio ,

omnia , quat poflent ad ipfum tendcre , & motus cotum, quibu$ illa omnia tcndcrcnt , & hoc per gra-

qua pofFct ',

vobntatcm

•

:

|9;umfiium prjmarium

iffum.

& tam

ptandi ad^um diligcndi , quatcnus aftus elicituc conformiter inclinarioni charitatis. Idc6 chari-

Hoc autcm dcclaratur

ViO^etitali-

,

principiisclicicndi voluitab a»tcrno ipfum ordi-

f xatnpla

jjtcUnuur

in ipfam

poirct acceptare. Charitas crgo cft ratio acce-

obicdiua ttibucns habilitatem acceptaiionis paf/lux perfonz zdm.

ratioM.

97

fonim meum ) tendk

,

t.ur eire

natum

•j.

tftetu

I

QVi^STIO

^*^"'

f»'*

.

XVII.

Libril. Diftindio

98

prsfupponit illam,qu« praecxiftebar, &c. qujcrc *In.Oi
alibi.*

QV^STIO

Si dicas

III.

mium cum

non quod '

eodem

in

A

.

merito

:

rit4f fraexifiens

D

D.Thom.i.t.f.yi.^r/.t.

f^

Bonauent.Wr.^/irM.if.i.

Tio^oi inOxon.q.^ ^fuyii.Phyf.q.^.Kidato.i.rontr.ii. «rM.Suatez inMet.difp,t^6.feci,i. Telet.4. ?hyfic. q.\.

Vpposita augmcnMtionc

Augudihum

chari-

de Trin.c.7. fnhis ^u*r.anfuntmole magna, hoc eH matus , tjHod efi melius, quaeritur:^r«w in aHgmentU'

ArgMmetm»

fecundutn

illc

uon eft:crgo fi tunc

indiuiduum,

?

t. Richatd.orM..^'.!. {$• i. Bciffol. q.i. Rabion.i/.f.

tacis

augctur pcr adlum elicitum

do aftus

cofrumfatur^

^ noua inducatur

ralis

6.

Htifn.

tione charitatis, tota charitas praexiftetis corrHtn-

&

,

f

.

,

.

Arguttur.contta

,

tum moralium augmentationc , quia ytritm in aitgmentatione charitatis tota cha-

Replic».

in virtu-

mo-

virtus

& non quan-

generetur noqu

& praecxiftens corrumpitu,c

quod gencratur de virtute, rabitur,& non ab habitu.

vrx- ^^n-}-

inftanti dat

,

^ fola potentia

tunc gcne-

Irem,voluntas poteft remittere aftum intcUligcndi,quod patet:quia potcft omnem adum intelleftus corrumpere auertendo ipfum ^ confideratione ralis obic<^i:fedomnem adlum voluntatis naturalitcr

przcedit adhis intelledus;igitur

in illo inftanti, in

;emittic

a^um

quia

ille

^^*

*'"'*"

Secunih.

Volhio fottli intelleBie-

nttn imfedfr<->.

quo voluntas per adtum fuum

intelledlus

efle in zfkw fuo,

B.eiicitur

primo. virtusmora^** tugetur

non

oportec intelledlum

,

in adlu intenfo praEcedentij

non manct fub

iDtenfione

illa

;

nec ih

noua inducatnr ? C^od fic videtur» aliter forma mutaretur de minori ad maius , SC edet fubieftum tranfinutaponis. Argumttum Contrk, I. de Generat.Tex.^ . «^ 3 f audlum ntgatiuitm: oportet manere. Atiftoc

in intclledlu naturaliter prscedens.

Dicitur qu6d corrurapitur, quia termini mo1. Oflnn Gofr. tus func incompofTibiles. Huic opinioni addo quodl.f.q.y. duas confirmationcs. Primacft:Confimili modo

aflus aliquis pofterior poffit augmcntare formam impugnatur praEced;ntcm,licet non fit aequc intcnfus cum in- ficundo frk-

patur

,

.

1

(^ BurUi. ConfirmiHHr frimi.

&

minus in habcnt prQportionabilitcr maius : (cd in ordine fpecierum,quatum vna eft maioris perfedlionis,qu^m alia,fpc(e

diucrfis fpeciebus

cies perfcAior

& cxiftcns perfcdbiori modo, non

habct minorem

cum quodam

additOiimo quan-

t6 fpccieseft pcf:feftior,tant© cft fimplicior: igilur ciim fimplrcitas

omnibus eadem fpecie forma pernon habcns formam prsperfc(3:ionis in

fit

voluntatis';igitut

fi

aAus tcmifTus noi? fit aUquid qu6d iii inftanti,

rcalitatis actus intcnfi, fcquitijr

quo voluntas

in

fuo, nullus

cft in i(k.\x

Secunda via arguitur

fic

tenfiori praccedente;quaero

}

tuhc,fiaugmcntet,&

perfc£lior igitur

non

dcntalibu$,quomodo fe habet in formisfubftan, fi ibi ponantur maius minus. Nunc autem (ecundum omncs ppncntes in fubltantia minus . fubftantia pcrfedior in cadem maius

&

tialibus

&

fpccie eft fimplicior

addito,vt ponitur de Jitcr crit

,

non contincns aliam cum anima Chrifti j igitur fimi-

de forma accideniali.

SCHOLIVM

I.

quA communii

\

fuam

deinde efl inter

[iatuit fententiam,

Thilofophos

,

& Ttjeo-

logos^nimiritm per augmentum nouA charitatif non

corrumpi totam prnexiftentem

;

refpondetque ad

producctur ab impcrfciliori : nam illc habitus cxccdit virtutcm aftus praeccdcntis.cum habitus praecedcns impcrfcdior fuerit adzquatus a6libus

modum

hetur mfcripto Oxonienji

,

,

fi

additamenti ha-

habitum imperfcftiorem fibi adaequatum. Tertia via eft , calidum corrumpens frigidum Ttrtia imfU' ^"*"''" prius remif tit ipfum , quam totalitcr corrumpit, currunt enim ibi duo motus fimul igitur fccun- *;.;^7«w««rt dum hanc opinioncm , generatur aliud fuppofi- qu^m ccr:

rumf»t. tum frigidijquaero a quo patet alibi.* * Ibid.n.tf. [Uarto.n femper corrumpitur forma praecc- ^ Qu; ;": imcfTe motus fccunpoflit ,fequitiirqu6d non dcn; r^*^^^^ fugnatur. ?

duni gradus formae qualitatis,quia fi ftatim,quan-

do igitur reccditur a termino^ quo generatur alia forma,tantiim erir motus in finma qualitatis,feciindum partes mobilis (cd hoc cft falfum,quia tunc eflct motus continuuSjCuiuspartcs non co^ pularentur ad terminum communem:quia mutatio copulans, qna-ro in qu6 fubic<5lo cft ? Aut in diuifibili.aut in indiuifibili

?

Non

in partc diuifi-

brH.cjuia nujla pars rota fimul alteratur, fed pars

poft quxftionem quar-

Item,fequeretur tunc qu6d

du

Sententiarum remittit difcfttienda

cum alia.fed

tllicdtffufius

mutatio

omne calefa<5libilc,

calcfit.infinitis caloribus calcficrcttquia

fint infinitae partes in calefa
,

J

ciim

pot6-

& nulla pars eodem gradu caloris calcfiercc

qu6d totum

traflantur,

illa

cfit in indiuifibili,& ita pun^Slus fictet calidus.

tam huius diftinEHonis , fed quacirca rarefaRianem , aut condenfationemfpecierumfacrumentalium in Calice htc breuiter infinuat,& ad quartam ,

formaprq-

adlus tantum producerec

ante parte,(ccijdum iftam via:igitHr

frdcipuas ratitnes (joffredi.

Tota hic quizlHo per

^„' ^^^, ^,.

:

Jielatam opimonem Goffredi repellit fex viii, ftue rationibhu

''/<*«/«««»-

non?fi no, miffus»ug*t eft augmentatio:fi fic,igitur perfedius habitum t

ccdens non maneret

Secundo confirmatur ficxonfimili modo videntur fc haberc maiijs & minus in formis acci-

fit

4,

cum formapraecedente.aut

fedior

fimplicior

a<5tus

habitus prior corrumpatur.aut forma fequens

perfe
fic

fic

fupponendo qu6d

formis,videtur qiiid in

ccdciitcm cun rel="nofollow">addito. SecnnA.

adluremiflb, quiaillenaturaliterfequituradtum

alio

caIore,& in alio gradu,fequituc

fierct

calidum

infinicJs caloribus,

fiuc gradibus caloris.

COntr2k,prim6 fic arguitur,fiipponcndo qu6d TR.titcttur

frtmo Godfr.

Deus poffit augmentarc charitatem in inftanti, in quo clicitur adus meritorius & tunc arguitur fic Ifte a£lus,qui mcrptur augmentum ,

:

charitatis, eft meritorius^crgoprzfiipponitcha-

ritatemtnilloinftanti

,

inquoelicitur. Qua-ro

quamPnon illam nouam,qusacquiritur;ilIaenim (cquittir a^utp , fictit przmium rperitum ergo :

Prsterea, ratio

corum non

concludit, vt patct

in quantitate,& rarefa
fecr3tionc:fcd

hoc argumentu pcrtpdtatur in 4.* * ViJ*

Concedo crgo qu6d

illa realitas

fecundtim

fc

«« 4-

^'ft- »«>• «!•*•

manetinaugmentarionccumaliogradu.dxquod ^ noncorrumpitur nifiquantum adefle in fe , Rtfolttiic. non in alio,vt pars in toto,vt patet ui quantitatp molis quando augmentatur.

&

Qu^ftio IV. rationem principalem pro illa opimonc, dicendum quod cermini pet (c motus funt inpriuatio ; tetmicompoflibiles/cilicct forma nus adejuem cft forma fub taligradu;icd termi-

»d mrgHtntnttimCieffrtdi.

&

nus i

Vndc non

oportct vt quicquid concomitatur

cijfime

tcrminum a ^uo, fcmpcr corrumpatur. Ad primam confirmatio»em, diccndum quod j(d primttm cft ad oppofitura.quia tenfrmnii»-

dam

charitatis

nulUm

illius

ofdo fpecierum

eft

fccun-

ordo fccundum gradus ciufdcm formq fccundum partes matcrialcs,quaE poflimt circ nmul.Ideo oppofito modo eft hic & ibi.

Ad aliam confirmarionem dicenduro quodeft ad oppofitum , quia Philofophus co modo ,quo minus in fubftanua , concedit in negat maius

&

i^cidentibus hoc autcm non cft fecundum parccs molis, imo fic conccdit ibi:igitur fecundum :

gradus formae ncgat

Vnde

accidcntibus.

ibi

concedit in

fic igitur

;

quia conccdit

ftantialem in fe indiuifibilcm clfc

formam

fub-

idc6

nul-

;

ait

Hk

compofsibilcm cum alio. eft oppofito modo , quia in forma accidcntali funt gradus, idc6 vnus potcft eflc cum alio.

Iqm gradum

Ad *rgH'

efie

rationera principalera

,

dicendum quod

non eft fubieftum mutationis fecundiim fc illa , fed fc habct ficut fpecies ad duo indiui-

tnfntumfrn rcalita5 stf/Ue.

Aia, quia nunc

eft in

Vnde non cft motus

vnp indiuiduo ,

& in alio.

formaf (ecundijm

iftos

gra-

uon funt accidentia fupcraddita natura formx, (cd funt modi intrinlcci , qui dicunt ccrtum gtadum quantitatis virtualis talis fordus, quia

mx.

IV.

pofttiuum fr4fxiBens

,

TEncntcs primam

AlcnUa etntinuation*

<jr

non

eft in principio.

Contri;contraria in bilia reaiiter

fed

,

non

fummo funt incompofsiin

remiiro

effe

quiapar-

,

Ttrrntfunt

tim in tcrmino a quo, &c. crgo aliquid rcale in ipfis inrenfis

quod non

,

Relicitur

frimo.

eft

cft in ipfis remi(sis

:

frius in ft inttmfofsilii.

quia non funr aliqua incompolsibilia formalitcr, Us quam i» nifi proprer aliquid, quod eft intra ipfa. fuhieQo.

Nequc valct

diccre quod funt incompofsibiin compararione ad fubiedtum , quia ex hoc funt incompofllbilia fimul in eodem fubicdo. lia

Item

ficut impoflGbilc cft

idcm numcro bis Secundo. Metus realis quod fit motus ad termi'

produci.fic ctiam impoflibile cft

non ad terminum

realis,& tur,

fccundapars motus

efl

realiter

cft

motus

:

fcquitur igi-

rcaliccr;

num realem.

crgo

aliquid reale inducit:&non illud,

quod prasfiiit, idem bis produceretur:crgo aliud realc, Item , quia forma eft talis , idc6 habcns cam

quia

fic

habet cara taliter,&

eft tale

fcamdum cam:crgo

quod hoc fuppofitum dicaturmagis album, vel (ecundum aliam formam , & non habeat illam formam raagis:fed hoc fiippoficum eftmagis albumquara illud. impoflibile eft

Tertio.

SubieSum eft tale

i

tali

forma.

valct diccrc de diipofitionc : quia illa

eiufHem

cflcniiaf

cum forma,&

tcrius.

Ncc

valei illa opinio de

amotione

contrarij.

laftatui»-

in Angclisinftatu innocentiz, ncc noctntiav' nut habuijfet in hominibus,fuitdiipofitio contraria gratiar,vel

Quiancqnc

i.f.c»UM.69.*rt.x.i.

D.Thom.

6*i.t ^.t4. «t.5. D.Bonau. hic t.fq.i.

Rjchard.«»-/.t.ij.t. Rubion.^.j. Gabriel ^.t.

Dodoti»

Phyf.q.i.&4.y»i<j^Cl l.%.di^.it.c.t.. Suatei i» Met.d.^ifectf,

Oxon.q.i.&

quac

Prima ftn-

tionis,& tuncnon potcft raotus efle iramediatc ^ forma vnius fpccici,ad fbrraam immcdiatam al-

manens

intenf* ?

l.i.^.5t,«rt.t.

fio

opinioncm in quzftione praccdenti dicunt quod non eft alia fucccCin cflentia, nec alianoaa rcalitas in terraino,

tunc habctur propofitura-,aut non cft ciufdem ra-

pt tota ejfentia charitatis

.

commu-

fide eumin O.xon.q.j. a n.^.vbi varios explicandi modos huitu fententt* reijcit,de que Suarez. citatiu.

diipofitio aut eft

f^trum in 4ugmentatione charitatis illud

i

refutat effica-

,

cuius rationibiti in h»c quaUtone

;

Nequc

QV^STIO

(f

aliarum formarum intenfihiliumy

mtervtuntturrecentiores

eft

Ad

&

,

entitatem de nouo acquiri

cfrcncias,& iJeo vna continetcircntiamal-

teriusjfed

jfd fetim-

I.

Opinionem D. Thonu docentis in intenficni

gradus.

forma fub priuationc

<juo eft

99

SCHOLIVM

Ad

j.

flu4 grati*

charitati,& vnus plus habuiflct

Nec non

quam

alius.

valet illa opinio

raagis cft

de radicatione , quia forma centum annorum forma,

quam forma vnius diei

:

vel rubor, qui eft paflHo

cito tranficns,poreft eflc intcnfior,quam habitus

V A RT 6

quatritur

Vtrum

:

illMd

naturalis.

pofitiuum manens in augmeatatione tiUMmfri'

charitatis,fit tota effcntia charitatis

mum.

auEia

,

ita

realitas.^Qnoi fic.prob^rio Aiiftat.

taphyfict. tex.io. Spccics funt ficut

quocumque

Z.Me-

num?;riicrgo

addito variatur fpecics.

Ad hoc eft

Item 10. Metaphyficat

t?x. i j.dicitur, d}fferen-

Itcm,ficft aliarealitas in audlo,

tfUSK

non ?

,

aut

fi

fic

,

illa rcalitas

DIco

,

de

ergo ad quzftionem propter

mas raciones^qupd

Item, Author fcx Principiorum , ferm^ fimflici,& inuariabili anfifiens effentia.

vcl

pet intenfionem additur noua en-

& foluit pulcherrtme argtimenta

quibw

vide ipfum in Oxon.hi( q,^,an.y.

tia formalis ejl fpecifica.

principio

quod

'Rffoluit titas,

II.

Porphyr.c<^«e de difermia.

^tetmdttm.

Teniiim.

Qunrttim,

SCHOLIVM

quod non adueniat alia

quam

eft

in

eft

fuit in

in fpecie

audlz

eft toca rcalitas charitatis

,

tres pri-

manens no

charitas

fcd

fi

;

G

non.crgo (ecunda non cftin fpecic. Oppofitum. Auguftinusi.dcTrin.c^. Idem t/l in corporeis maitu effi,& melim ejfe.

cflct in

Ad primam rarionem dico,qu6d Philofophus loquitur ibi de fonnis

/«\

.1*

,

ficut Plato

&

loqucbatur

t.

it

r r

lecunaura quiduatcm, nulla quiditas fufcipic minu? quia abftrahit fecundum ft ab magis

&

indiuiduis

:

,

& fic quicqufd aduenitquiditati, vt

quiditas cft.facitfpcciem aliara, vcl

denon

fpe-

cie fpecicm, ficut differemia aducniens (;bi:Non

SfOti Opcr. Tora.

XI.

3Refetuti»

fuppofito,efletpars,ficutdequantitatemolis.

pcriintt ad fpccicm,

crgo prima non

ifta

ficautem, quod aducnit quiditati indiuidui

,

fe-

^undiun conditionem indiuidurJem. l

t

Ad

Soluuntnr

*y^'* ofpojiia in

initieqiufi.

Adffeunium.

Ad Porphyrium

txfonitur.

patct peri
enitn vni-

fi

non

tetnario adueniat aliquid matcrialcquofl eft vnitas.quantumcumque iilud intcndere-

tut

non

tati in

lormi. f"nt j» ut ttitmer:,

DiftinaioXVII.

Libril.

\oo

N^ctaphyficjs

quod non

dicp,

,

cipium matcrialc.reipcflu

fQcmarutn cft diffcrentia forA^i tert'"tm. omjiis diffetentia Snrtomitu malis , P^ilofijphus intelligtt-ibi ^ quod fi

altcriiis ,

de quo edu-

catur.

Confirmatur

rcfuitarct qiiatcrnarius.

Ad dccimum

4-

funt formz vnius irationis;crgo vna non cft prin-

,

quia (ecundum Boctium.i. de Ctnflrmiuu,

Trin. cai^.^.formafimpUxfubieiltim

effe

non p«-

tefi.

&

dfererttt*

f»rm»rupt e^

variat fpeciem

fit

formalis

tet

qu6d omnis

,

^ C

fed lion opor-

,

formarum

dificrentia

H O L I V M.

for-

fir

fi,rr/t»lu.

^Qudflionem hanc aliqui tranfiulerHnt

roalis.

Ad qumum

Ad Authorcm quod forma molis

Ai

,

concedo

probat eain

fiput ipfc

,

,

puta vtoppofitara magnitudini

dicit ctiira

:

Prjndpiorum

fimplcx

eft

fimplicem

clFe

fex

,

aduenicns alicui

,

non

facit

m agis. quin-

lijuodperti-

Ad aliud dico.quod pertinere ad fpecicm, cft duplicitcr,vel ficut pattes cfsetialcs,ficut animal, rationalc rcfpedu hominis vel iicut pattcs

tutitd^ecii.

fubieftiua, vt Soctatcs,

tum. piifliciter »•

&

•,

dico quod

ifta

& tunc non fequitur; igitur

fpecicrfccundo

eft in

ciera

,

quia

fubiciliua

:

eft

modo

pertinet ad fpe-

contentura in fpecie

& tunc

non eft

lealitas

Primo modo non pertinec

re^itas aduenicns

ficut pars eilcntialis,

non

& Plato.

non

fequitur

,

,

ficut pars

prima

igitur

in fpecic.

epc

hoc

ad fcriptum'0 xonienfe ; vti conftat exvetuflu codicibfu AfSS. prafertim VaticanOy& propterea Scoti interpretes dimiferunt abftjue commentario.In ea autem refertDoiior fintemiam Henrtci, qut tria continet,primum , in augjtftnto fnrma infufa , id ex cuim potentiafit , defumendur» efft ex parte ipfituformA , non ex partefubie^ifecundum ,per hanc augmentationem , nihil reale addi formtprxexiftenti,fedfitff^cacior ad operandum: tertium , augmentum fieri per extratlionemparI9C0

tium virtualtum exiflentium in afium.

H*c

mo,

ex primo

tjuia

infitbftantia habitut

videtur Scoto inintelligibilis. Pri,

&

tertio coniuntiis

,

habetur

expreffe oppofitum fecundi. Secundo, quia fi habitut infufus fit afolo Deo , ergo ab eodem augetur

non fccundum effe in fubieSio tantum , nec quia pars pratxiftens corrumpitur , nec propter maio-

rem radicationem infubieiio

QV iE S T O

V.

I

Vtmm

ad

tartis iffius de fotentia

ad augmcntationcm in forma in/V--J ri.-A-/' accipicnda ex parte uibiecti uuc

fibilitas

non

cft

,

raatcriz,cum non 4e genirt*t.q.ii.C3fteo\.hic q.t.CA\etiti. i.t.q.^%.^r.t. Doftor
videtnr,

mutatio

,

quoniam vbicunique potcntix ad

eft cxtradtio

adumjicd cutncharitas augeatur.opor-

$^rm»tiMU. tct ibi

nem

ponere m^tationem

;

igitur

potenti* ad a61tum; fed tion

potentia ad aftum

nifi acftus

,

go cducitur charitas

,

dc potcntia

trahitur

&

cft

extradio-

extraftio de

cducacur

fed tota charitas :

igitur

:

etr

non cx-

fccundiim par-

icm. fteundum.

Icem tur

,

,

charitas intenditur

vt prius

,

;

ergo mutafunigi-

extrahitur de potentia ad

adum,

Confequcntia probatur, quia intendi includit Itcii»,

fi

chatitas augcatur; igituc cft ibi

gene-

quia omnem mutatip: concomitatur generatip aliquarfcd omnis generatio eft coitipofiti igitur iri illa augmentatipnc charitatis genct^tur aliquod comratio alicuius tqtius

nem

:

&

charitapofitum ; non compofitum cx anima tc, quia tunc charitas noncrearfitur,quia creatio non rcquirit aliquod fubie^um: igitur genprafat

compofitum ex pattc prsexiftehte.&alia

perueniente, &:per confequcns 'potentia ad

^'ilLkm' /« tHum.

^dum

:

illa

fu-

extrahitur de

igitur,&G.

in fua cfTentia habet pattc$,qga

^

modo

^^^ chatitatis prarexiftentis. ,

con.^

tintt tria.

,

eft in

cum

eft

fub mi-

poccntia vt cducatur ad

adlum, 5c fiat maior. Secundum di(ftum,hocnop cft pcc alicuius ciufdcm natutK appofitionem, quia appoficio in formis non eft per partium appofitionem in fubftantia,vel in cnentiaeacum, fed in virtute , per quam potcft augmentatura cfficacius in propriara operationera fierct

fi

fimile apponeretur fimili

,

,

quod non

quia repidum

apppficum squaliter tepido in zquali gradu,non facir magis calidum. Tertium diftum, fit igituc augmentatio extra£bione in &Stam partium virtualium in fiibftautia habitus, quarum quaelibet cduda non folum in fubftanria ponit augmenvir^um, {ed ctiam in virtute, quia fubftantia tus in forma idem funt. Contra iftam opinionem videtur qudd contradicat fibi nam coniungendo tcrtium ptimo, (equituC opppfitum fecundi, qu6d fiat augraen-

quia tonc

:

Non

primo

efrct forraa naf uraliter cdudla,

& ica forma naturalis, Nec fecuhdo raodo, quia

5ImpieffiAtut

tatio in charitatc per extradlioncm partiura vir- frimo. tualiura.

Aut

igitur per iftam extradionera

betiir aliqvia cntitas ilia

noua,aut non

? fi

ha-

non,igitur

cxtraAio nulla adkio erit,^ ficnon augmcn-

tabitur chatitas, quia pet nullam adlionem diuiSi autcra eft aliqua realitas, ad quara ter-

nara.

minatut

Contr^,fi charitas augcatur pet extr a^kionem '^^ pot«""3 ^^ a
^^^.

cduda de potentia materi^:

.

^^uenfis

&

imnari.

Tmium.

fit

%f

^^. ^ OptntiGan-

fcd cft accipieda ex parre ipfius formae in (c,quia

nori quantitatc eft

4. Ergtt

OPinio Gand.dicit tria. Primum qq^d pofr f fuia

?

Vide cttMts tf.frtcedintl.Heatic.cfuodl. 5 .q, i «. iEgiJ. t.

V6D

fA; ^. j.
irrationabilii eft omittenda.

charitas attgeatur per extraifioaem

a^um

,

per appofitionem nouarum partium :fi illaergo fxtratto Henrici erft vera , talts appofitio , velut

litas

ifta

pcioc

,

cxtradHo

,

8c

non

cft pcaccis^ cea-

quia conccdit latitudinem in cf-

fbcma , nec pcioc rcalita$ coccumpiturfecundiim fic opinantcm : igitur terminatur ad realitatcm aliam k pcipci : cum ecgo faciat vnum cufn pciori , opoitet ponerc

fentia

augmcn

;

Quxaio V. aiigmcntationem

ad aliam

tealitncis

tionem

eam

vidctur

,

quod

lic

quam

nabiliter dicic,

opinans minus ratio-

poncntcs angmcntatio-

per appoiitionem

fieri

quia

,

codcm

ab'

a quo gencratur , ex i. , Ethicorum cap.i. genetatur autem babitus charitatis a Dco ; crgo augmentatur ab jpfb. Hoc

habitus augmentatur

A riftotHabkusMug'

mentMMr k quo gentr»-

non eft recundum

autcra

in fubtc^to ielum,

ejji

ncc quia prior corrumpicur fccundum

tur.

nancem

Vndc cum

tem.

opi-

fic

igicur cft quia apponit aliam realica-

;

ifta

augraencatio

fiac

non pcr

cxcradlioncm a fubiedo , fed per agens fur pernacurale aliquid creando , .lequicur quod

magis proprie dicitqr ifta augmentatio iicri per appofitionen^ , quara per cxcradionem. Refpondentjifti quod hsc extradio

tit!^np$,

Contra , neceftario eft ibi ahqua aAio rcali* &pafIio , quae terminatur ad aHquid , &non ad aiiquid pr.xexiftens , quia tunc idem accipcrct bis

&

ergo ad aliquam realitatem nouam : , &C compofitio , cum fint eiufclem

ejfe :

appofitio

fic

rationiSjCrgo nulla differentia

ma opinio 4Rifoiufio

cft vir-

& non partis accidentalis.

tualis,

Imfugnatur,

dicit

non

modum

concipio

produdlio

cllet

eft, nifi

ahquid apponi

,

nerari

,

quod

prjr

:

intendi

lOI

vt fiibieAo

,

cum

,

dicitur

maceriam ge-

Sic in prop< rel="nofollow">fico, aliquando mutare, fiuc ,

aut augeri attribuitur

mutatio

eft

formz fccundiam

& fic propric dicieur chari-

,

tatem intendi,auc augeri.

Adtertium , conccdoqa^d compoficum ibi Ad ttriimr/fm prim6 generatur, vt anima chara, quod compofifum inciudit fubie(5lum & terminum. Etquando dicitur quia tunc non efTet crcatio charitatis dicendum qubd in eodcm inftanti tcmporis , in In eodem in-

quo

eft creatio gratiac

lamen,

,

eft infufio gratiac, in

gratia, vel chaticas creacur,

dacur

,

hccc cocum

charicacis

vel

,

vera mucatio

quam animx

,

fic

eft

ftmnti reali

gratia creatitr

infun-

eodem inftami teropoVna a nqneffe graciae ad efe gracis , & hxc cft quae eft crcatio , & non cft mu-

Vnde duplcx

ris.

aHo

& alioinftanti naturcquia priusnatura in

ibimucatio.

^ inftin-

ditttrfed i» diuerjis

na-

tarminftantihtt.

tatio proprie difla

, quia nihil pratfupponir, nec nec fubie^tiim cius fufccptiuum. Alia eft mucacio a fubiedo non charo ad effe charttm , ifta mutatio non eft fimphcitct

nacuram

,

&

&

quia przfupponit fufceptiuum, idco harc mutatio fecundum (juid poteft dici gcnera-

crc^tio

tjo,

,

& cocgii) cpmpoficura facimdiira qutd gcne& non fimpliciter quia fubftan-

racur talc tia

,

,

quaeeft tcrminus gcnerationis

, prafuit, prjefupponitur in infufionc gratia: &generatur fccupdum effe gratum , accidcn,

& ifta dicit ali-

vel

excra^io

lale,

&

quid excrabiDico ergo qu6d non iftum

ahcui

quam

per appofitionem.

ficri

nem

ponere augmenca, cft poncre

igitur

:

per talem exiradionem

ficri

Item

tfcundo.

pcr appontionem vnius

fieri

eft ibi

,

qUia

talis

quod

(cd dico

nec prodixAip ,

noua

cft ibi

realitas addita pra:exifte'nti

,

gradus, non qaiditaciui,

fed indiuidualcs

ficut pactcs

,

v^l

&

exiftencia;.

Ad

Ad priraam

frimtm

r»tion*m.

rationem dico

,

qu6d non

fcqui-r

tur,rubie6bum exicde potenciaad a6him ; igicur forma educitur; quiafiue forma cducatur fiue infiindatur, femper vniformiter cxit de potencia in

a(aum,&

inilla

confcqucncia

eft

fallaciaCon-

non omnismutatio fubicdi cft per adioncm naturalcm educcntcm fbrmam, imofubicdum vniformitcr mutatur k priuacione forms adformam , licet forma infunderetur. SMhtiSum Per hocpatet ad argumentum, quod fi fiacargutranfit defo. mencum fub hac forma In omni mutatione tintia ad 4fubiedum quod mucicur exic depoccncia ad fequentis

;

QYJESriO VI Vtrumcharitoi angeatur per additioncm ^ra~ dtdi

in ejfentia charitatu

quia

frxextjlentem

Vide DoAores cicacos quasftioDe antccedcnti

V6D

/«/4.

zGtam

,

fed

;

forma excrahicup de pocencia

,

igicur charicas cxcrahicur.

in

aftum

;

Pacet rcfponfio per

dida. Adficundn.

Ad fccuqdum dicendum qubd non

fequicur,

charicas incendicur ; crgo charicas mutatur

non

;

ficut

fequicur, quancicas molisaugecurjcrgo

mu-

Nam folum fubiccSlum di, vcl mouetur. citur proprie moueri , non forma. Nam mctaimproprie intendi fiue augcri attriphorice tatur

&

Non enim

buitur forma.

augecur

,

tur

:

propric quancicas

fcd fubftantia quanta augetur,

Vnde

fecundum quam aliquid augehabens eniin formam fecundum eam mu-

quantitas eft

,

tatur.

frii.

rttat £it.

Joamfis

ntn

& habccur in Ucera

,

crefcit,

cum

,

quod Cha-

fid homo habens chantatem cref-

Nomen camen

buicurdiuerfis

cuc

I.

& per confcquens

cffentia

non manet. Itcm ,

cjttarto

FhjificerHm,capitcde Vacuo.iz,-

per hoc

qu6d fuppofitum eft in potentiaad vtrumque contrariorum,& n6 pcrhoc, quod aduenit aliquid nouum:igitur a multo fprrcfa(flio

fit

,

augmencacionc vircuaH. fimileinforma appofitura fimiU non augct, ficut patct dc tcpido igicur nnnquara augetur charicas, nifi in duplum. Icem,idcm non addicurfibi. Quxro ergo quac

Ariftor.

Secuadun.

tiori, fic crit in

Iccra

,

Tertiuat,

:

diftin^aio eftinccr

primum gradum & fecundum?

Non fpecifica,cercum

cft:non numcrahs.quia

la cft a fubic(5lo » ejuinto

§lmmrtum.

il-

Metaph. tex.comm.ii.

Atiftot.

quia alia maccria,&c.

Oppoficum. Auguflinus lib. ij.de Trinitate, Arg.ffimum

Charitatem igirur intendi non eft aliud.quam TjRabiiustum fubie(flum, vt aoimam , fecundijm formam chairumditurno ritatis intendi fed tamen charicas proprie non , mugetmfrointendicur. Vnde dicic Auguftinus trati. 9. in epifl.

fcntiam,

,

fubie(flum exic de potentia ad

fi

& q.4.

non,quia gradus non eft aliud

ab cflcntia ; igitur Ci rautatur fccun- Arg.frimum diam gradum, mutatu.r fecundum cf^ ntgatiHMtru

,•

5«»» reffiSuform^in- a(f);um

ad gradum ?

mutationu diucrfimode

accri-

aliquando vni, vc ccrmino, fidicicurcompofituro geneiatijahquando

3« dabatur Spirttus faniita

cap. 16.

charitas Itera,

,

:

ergo bis

& non receffit prior:crgo,&c.

homiha

Auguft.

14. Promittitur, vt plenius ba- Secundum,^

beatur.

Item, Ecclefiaoratgratiaminfundi,& non in

vanum, fupponendum eft, quod fine charicacc

;

Ecclefia

non

fit

crgo additur gradus gradui.

,

Scof, Ofer,

Tom. y

mffirmmtiui,

I

}

SCHO

Ttnitm.

Libri

101

X V II.

Diftindio

I.

SCH OLI

, ;,

;

.

cum

tcrminarc creaniis,

terminans Char^Mtttn augtri ptr additionem pttforunf refoltdt , tjuia non cor-

tas

fi

& cum aliaconfirmat charitatem & non oportet quod illud quod ad-

dimjnuta

,

ex <]. j. nec pritejciftens eft ttta charttat auita ex tf. 4. nec fit aullio per extra£iion4m ex (^ J . ergo per gradw additoi. Setundo augmentatio eft a£Ho realis noua ergo (y (ic eitttterminM. Mouet duodubia. Vnum , an gradm tefualuttejuali augeatur:alterifm, quomodo

iempcr fitperfeftius, velaequaJe quia fic fjeinper augmcntarctur iii duplum igitur non eft adus refpedu gtadus prioris, neic.etiain complemestum. Ideo dico , quod ficut in quantis quantitatc inolis, tota quantitas de fe eft vna, tamen habct partcs eiufdem rationis fic partes quantitatis virtutis de fe funt vns, conftituitur totum vnigeneum , non quia vna eft adus , alia po-

jlfdtxiftent

;

ex hitfttvnum

Adpnmum, ajfirmat,& variii

?

exempltt confirfnat. /idjecundum,ad'vnum vni-

geneifiitt,nonrequiriatlum ,&potentiam

fed

,

parteivnigeneas.

Hcnit

,

,

,

:

;

&

DIco

ad quzdionem

y

qu6d angmentatur vel partis

,

in e(feiiria ad partem praiexiftfritem, quia

(i

au-

&

(ed quia fub alia parte quantitatis

;

titatc reccpta

m

probatum eft quarta; neque perextradioncm , vt probatum

aduenit realitas cftin quinta

gradum in

ergo per oppolitionem gradus ad

v

his potcft

vpum ?

fieri

Atiftot.

cft

vnum

fe nata funt efle

uiduum.

indiuiduuip.

rationem dico,qu6d non potcft fierj com- Adrationem in centrariu. pofitum ex partibus clfentialibus, ficut loqaitur

Ad

Philofophus potentia

,

fed

:

alterum

nifi

quod

duobus eiufdcm ifta

lic^t

,

non

tcntia rifpcftu altcrius',

,

& alterum

vnum vnigeneum

fiat

rationis

a£lu$

iit

neutrum

ex

po-

fit

cft inconucriiens

quam

vnitas vnigcn^itatis eft prior

cfticaciam habct

tcnniis& citius agnni incorabuftibile , quam vnus igriis per fc:ergo G virtus vnius ignis,poftct

formaliter.

ignc fubftradla materia, intenfior eC-

& cflScficior

»

qukm

fit

nuncjn vno ignc

fe.

Augufiinui ltb.de Triait .cap

1

Omriis

2.

forma

fpccifica perfeftior eft in diuerfis indiui-

duls

quam

,

in

vno

& idc6 in diuiriis non eft

,

difTcrenti^ fpccifica

perfoms

,

,

quia non

qu^m

in vna

cft perfeftior in ita

;

qu6d

C\

for-

indiuidui eftct in alio indiuiduo prx-

matcriam fiiam, it^diuiduum

quam nuric

efTct petfcdius,

eft.

f xempla ad hoc funt duo. Primum eft de duobus lumiriibus: medium eft riiagis illuminatumperdiio lumina xqualia , qu^m pcr vnum per fe. Secundum cft de pondcrofirate , quia fi duorura ponderofitas eirct, tet

quam

igitur

fi

eilct

in

vmo,

intcnfior

alteraeorurn eflct per

qu^d gradus fecundus

poteft intendere charitatem

,

licct

fc.

Pa-

charitatis

«qualis.

(ic

nen

rtquiritur

ȣius(^fe, ttntia.

Ad

rationem in oppofitum

gradus

eft eflcntia.

accipi pro quiditate

eft aliud a

ciam dicitur, effentia poteft

fed

;

Sumpta porr6

fuh.

,

Dico quod fic

,

pro

efrentia in indiuiduo,

non

,

nifi

Ad

»rgu-

nullus gradus indi- mentum

accipicndo in

natura fpecifica in ifto

,

princifalf.

& fic in ef^

Et non fequitur quod mutatur in efTentia ablblute ; fed folum fecundum quid, fenria augetur.

aut (ccundum eftcritiam vel in gradibus tatio

fit

mu-

& tamen raanet quod prarfuit.

,

^d aliud dc vacuo , dico qu6d quando fic Ad fecunmagis calidum dc minus calido , nulla pars dum. fit

tunc calida

qux

,

prius

non

fuic calida:

Magnum

^

paruam qua ap- cenfequunpofitio gradus ad gradum cum augetur cha- tur raref»ritas , non enim eilet alia charitas audta , fi Hionem (cd dc

minus calido

fit

magis

&

;

fic

fic

^

aduenirec

anima c^m

alia

alia

charitate

quia necadueniens, nec praecedens.

£t quod

denfatitiuem

nen ferdunt neque acqui-

Philofophus fupra cicatus concedit runt m»tequ6d magnum paruum , quae conf?quun- ri»m. Atiftoc. lur rarefadionem , condenfiitionem , funt ibi abfque hoc quod alia matcria adueniat vel etiam corrumpatur : crgo omncs partes plus eft,

&

&

vel rainor priorc.

Pe fecundo dubio » ex duobus non fit vnum, 4nifi vnum fit porentia , alterum a«9:us 7. MetafHudmod» tX duobui tr phyf. tex. commento 49. ctiam illi gradus funt Antlot.

duo diftindla:ergp cx hi$ non fit vnum. Dicitur quod prior eft imperfcAior ,

jlliorum re-

eft in

Jpenpo,

enimeft complementum, Contra, gradus gradus non funt accidentia forma; ; quia non dicitur gradus , nifi natUT

potentia refpeftq pofterioris

,

fubiedtz funt manentcs eacdem

quantitatcm, fed

& ideo

pofterior

&

ra

vnige-

neitatit

,

uifibiliseft rn efTcnria

Itcrii,

Ad cempeft-

tum

&

nem fcilicet vnigeneitatis ; quia tam materia quam forma habet partes ciufciem rationis ex fe

tcr

Jf.eiy.itur^

omnibus vnigeneis , quia quaEijbet Omni» vni^ genea n»ta eft efTc in vno indiuiduo,qaanfuntfaeere de fe , $c omnia indiuidua vnigcnea de •vnum indi-

ucrfaliter in

quantum ad duo agentia contigua: quiaduo ignes zqualis virtutis ,. in-

ma vnius

vnum.

-Jc

igitur Hmilis ratio eft

tribus

'qM»libusfit

habcr

& hoc vni-

vnigeneitas nata

quia

'Sitr in plit-

^Homodo

,

vtrumquc cxtremum habcnt hanc compofitio-

pcr

gr»ius etju». :Ut nugeant i

&

,

& maiorcm

ior eftin maiori,

Auguft.

tibtu.

ergo pracmittitur fufceptiuura

:

virruale ante quantitatem

compofitio cx materia& forma , quia fada fcfoJutione compofiti in matcriam , forroam,

Tet,

Torm»/p*-

Se4 quan-

naturaliter fua

De primo ^h\\o(o^)n\is,%. Phyficornm textu 80. vultqiiod oninis potentia in niagnitudine , ma-

eflc in alio

cifie»perfi-

pars

quahbct. parte tota,

jji

vnitatem partium vnigencitatis

tum

eftentia.

Item , oportet quod Deut agat reaTiter in infunonecharitati$,adquid ergp terminatur ? non ad pra:cedens : crgo ad gradum : (ed primus gradus manet ; ergo additur gradus gradui. Sed duo dubia occurrunt. Primum eft, quo5J>u« duhi» modo poteft gradus ^qualis augmcntare ficut etrc» Mugmitepidum*addiium tepido? Secund6,quomodo ex tfS

fe

eft

,

enim quzlibct

& inatffia fimiliter.

,

habctV^

fubftantia prius

vnum

tota realitas vt

Kifolutia

ficut cftintclleiaiua

rum

prxexiftens eft

Aliter

fubftantialis f^que eflet

getur,& non corrumpitur praexiftens^vt probaeft quacftione tertia, iiequc

cundi duHj.

&

tentia

charitas pet ad^itionem gradus

KefaiutU

Kefeluii» fe-r

;

alia pars fubftatitiar.

primi dubij.

elTct chari-

,

intcnfam

.

tum ehttrit»-

:

eflet in alio fuppofito

fradnum ad prttxtfientem rumpinur

1.

crgo aliquid aAionem augctur charitas qaoJ,

,Oportet

inefti

durii

VM.

fccundum qu6d adhuc fecundum alium gra-

nori cft

;

igitur

cum

;

non tamen

maiori quantitate

mult6 fortius

ira erit

,

per

& mi-

quando rion

qnantitas molis, fcd virtutis.

Ad aliud dico , qu6(| huiufmodi formae intenduntur per aeqnale adueniens, per minus.ficut patet de tepido abfquc fuamatcria,& cilct in eo-

&

dcm

formalircr. Similitcr dc minimr. caliditato»

qns

7-

Ad

terttum.

VII

Quxftio qu«

poteft extre per fe

niret

,

po(fet augeri

adhuc

,

quia non

,

C\

tninor adue-

eft

dare in exi-

Ad

AiqMMrtum

aliud dico

,

diftinguitur (pecie,

quod gtadus oppoficus non

&

(i

capiatur in illo priori,in

quo creatur,non eft alius ab illo,qui do Pattes tjut

inftanti naturae,in

tur.

eft

in fccun-

vnum

quoinfunditur,& Ht

non quomodo duac xquc diuerfx adinuicem coniundbe ftciunt vnum fupex illo.&ex praccxiftente. Dico itaqucquod

fey fe fiuHt eft alia diffictiltas

'vnum dlrfer fe difimguii-

eft in A€t\x

partes

,

ni/i

Idco dico qu6d non

pofitum.

vna

temporalium

,

&

alia in

eft

per hoc , quia

potcntia

;

fed ucut

homogeneae quando coniunguntur ficut nunc fcipfis fiint ,

prius (eiplls erant diftindtae

vnum; non cum eodem, quo diftinguntur funt vnum, ficut ponitur dc quantitate , qu6d haec feipfa f ft alia ab illa.

&

nHtrimentum eiut eji diminuti* Confequcntia ptobatur , quia coh-

,

cupiditatu.

ftentcm,

103

nenum efi fpes adipifcendorum,«ut recipiendorum

traria intenfa nata funt (c inuicera rcmittere:igi-

tur fi charitas intcnia remittit cupiditatem , i contra cupiditas inten(a remittet charitatem. Itera fecmid6 fic : Deus acccptat xqualicer ac- Settmdi. qualesin charitate.Accipiunturetgo duo acqua-

&

lcs in chaiitate,

pecccivnusvcnialiter,quafro tunc, aut zqualiter diligcntur a Deo , aut non?

non, igitur non funt acqualcs in chatitatcrigipeccatum veniale.Si dicatur q«6d fic , Contra, vnum vult punire, »lium non Non autem diligit acqualiter iliutn, fi

tuf charitas diminuitur per

:

quem

vult punire

nire

igitur

cum

illo

quem non vult pu-

,

&c. Itcm tcrti6 , peccatum veniale ;

,

iinpcdit infu- ^*»*»»»

fionem charitatis ; igitur conleruationcm Vel fi nbn impediat confetuationcm eius

cius. ,

liec

irapedit infufionem.

Modus autem ponendi corum

CtViESTIO

cnim quod cum

VII.

KntlCioiot.lib i fum.tr»S^.e»f ^.D.Thom.i.i.y.i^. 10 Hcaric.fM0^ 5.^.1}. Ca^ttha&an.i.i^iy.f.y.

reUil.

deaugmen.

(^ /i^.i^.iic.^. Viddtia/»

chiuitittis. f.x.

malus,& in tan.. tum rcraittitur chatitas , fi tandcm continuet peccata venialia , generatut habitus malus in iummo, ita qu6d fi eliciat atflum ,aut erit a^us

Lorca t.i.rf.i^yrd}.}.

charitatis

V 6 D fic videtnr, Prim6 m generali

ar-

gucndo. Contraria nata funt heri circa idem ; (ed chariias poieft aiigcri crgo

Arg.\.ffmn'

j

f»UfiTmatiuim Stntndnm.

Aupift.

fum

qualiter

cum creatura non corrumpiturcharitas,

nec augetur , ide6 diminuitur fcd fic diligere Deum eft peccatum mortale : igitur,&c. Contrk,Auguftinus Sj.qq.q.ii. probat quod :

Augnft.

Ar^umen- Deus

tnm nexMti-

rriali

&

:

non

a

eftcau(adcficicndi,quia

non

cftcaula

malum eft deficere, ipjtur cum charitatem

nec non eftendi (ed ;

ad »on

diminui,

tendcrc ipfam deficerc, charitas non potetic

ejft

fit

Dco diminui Hic

tus aliqucra aftura

tura vcniale

eliciat atftum (ccan-

habitus

illius

cundiim charrcatem

(ecundum

:

:

igitur,

,

;

igi-

tura

tura,quia

,

,

quia non e(l

ncc agerc (e-

ille

adtus non eft ;

igitur

pcccatum vcnialc fecundiim ha-

proportionatura

diim inclinationcm

natam

;

illiiis

ita

:

& mod6 (ecun-

habitus

fibi

proportio-

a^us non corrumpit charitadiminuit,aut non ? fi non,habctur

ille igitur

tem;aut igitur propofitura

;

fic,igicur vlteriuspoteft illacha-

fi

ritasdirainui.

Practerca

,

accipiatur aliquis habens charita-

minim.im

tera

,&

peccct vcnialiter

ciusdiininuitur,igituf eft

minor

;

fi

charitas

rainiftia:fi

imfugnatiar f'"*"'^''

non,

habetur propofitum.

S

CH O L

I

V M.

AJferit nullatenui diminui per

niale charitatem

,

nei]ue

peccatum

vt-.

per aliam quamcumtjuc

caufam habttum hunc pati decrememitm ,fed vel totaliter corrumpi , vel permanere tn eo gradut ijuo infufui ejl. Feruorem autem charitatit dupliciter tmminui prtmo pojitiue per aHui haud omnino conformes charitati ,

& prtter

inclinationem

quigenerant habitum inclinantem in aBus quaft comrarios charitati , per tjuem volumas redditunninus habitualis ad elictendutn aiius chaeiut

,

&

&c.

opinati funt aliqui

:

totara incliuationem habitus

ficut pritts, fuit fibi

;

**^"'*"''

autcra adtus erit pccca-

ille

:

non moftalc

,

J* tmfitgnMttr

quia

,

eftet in poteftate eius

ncccftc ipfum peccare raortalicer

qu6d

chatitas dimi-

peccatum vcniale. Quod probacur primo Oc ; profct^us chatitatis eft diminutio cupiditatis, loquendo de cupiditatc veniali : igitur c conucf (6 ptofedus , fiuc augmentatio cupidi-

OfttuoAnti' ntutur per

ritatis.

fi.d.

ritatii

TrobMttrfri'

non oportct quod

dijm totam inclinationcm

bitum

maius Sc minus videntur elle in eodem genere fecunduin virtutem , vt fi vnum pofsit corrumpere , rcliquum diminuere : fed peccatum tnortale & veniale fic videntur (c hapcre, vt maius minus in generc ; igiturctim per peccatum mortale charitascortumpatut, fequitur quod per peccatum veniale diminuatur. Quart6,qu6d per peccatum monale chariias diminuatur ; quia in diligendo Ocum vitra creaturam quaipcutiique augetut charitas , in dili* gcndoaqtcm Dcum minusquamcreaturam,corrumpitar chahtas ; crgo in diUgendo Deum x:

&

2,.

raalura

tur potcft clicefe citta inclinationem illius habi-

&

u»rtum.

mortaIe,& tunc corrurapicurchatitas. Contra, habens illura habitum cupiditatis

Iicm , (ccundo arguitur fpecialiier quod po(^ fit diminui pcr peccatum veniale , quia omne raahim inquantum malum aliquid adimit de hono (ecundum Auguftinum in inehirid.e,ti, ergo cum peccatum veniale fit malum,aliquid adimit, fed nihil poteft poni in anima contrarium fibi quod perlpeccatum pofllt adimi , nifi charitas, fic

'^"''f""^

fi (ccundura habitutn iftum vitioin futnmo eliciatur adlus , erit peccatum

mnc ille habitus non

Tettio

exftiot.

'*'/'»'«'"'»

& tunc per iftum reraittetur habitus

,

& diminui.

igitur,&c.

4.

vitiofusj aut

dij^ 10.

I.

Dicunt

&

»rticul»

lib.io. inTriden.c.ix.

:

cata vcnialia,generatuf habitus

ytrunt charitas fofsit dimi/iut?

Vega

eft ifte

cupiditas augmentatur per pec- ^'*

diminucio charitatis. Anteccdcns pro-

n%b.

tatis erit

Augoft.

batur pcr Auguftinum S^.qq.q.jfi.CWJMf// ve-

;

Secundo negattue non eltciendo aStus chaex t[ua onujjlone oritur quidam tepor vel

torpor in antma.

REfpondeo quod cura quxritur an ,

poflit diminui,potcft quaeri I

charicas

dc potcutia,vcl

4

cx

Reftiuth el» ruqmtftionis.

Libril.

104

Diftinaio

CK patte charitatis infc-.vcl fecundum clfe eiiis in fubicdo , vcl in comparationc ad fuam caufam ChiritHf de

principalcm,fcilicct

fe potefl diminuL.

ritoriamjfi

ex

fc

Deum:vtl ad

primomodo,

diminui

,

enim vna pars

ficut

fic

demequantum cfl

caiifani

potcft

& quancitascxtenfiua

,

ficut

quantitatis poteft ab alia auferri,

& ita tota qiiantitas diminui

, fic per potentiam diuinam poteft vnus gradus ab alio uuferci in charitatc.Nam quidquid eft diuifibilc fecundum gradus intcnfionis,potcft vnus gradusab alioau-

rerrijiSc

»h, per

quantum

totailla quancitas diminui;

eft

ex partc talis formar.Similker fecundo modo cft cMsd diminuibilis quantiim cft cx partc fui , quia qiiscumquc forma eftdiuifibilis in fcpotcftdarc ejfe fubicclo diuifibilitcr,& per confcqucns cft

&

tai

m deme-

fed

creata potcft aliquid annihilare,quia

quod

rclinquat poft adio-

quam, fcd fubtrahcndo influentiam fuam. Si autem comparetur ad caufam demeritoriam,vt ad pcccatiimidicitur qu6d quamuis Dcus dc pocpntia fua abfoluta

poftit

corrumperc

,

auc

tia fua

ordinata

,

tamen de porenpro lege hoc , pro

quia ftatuic

minori malo nunquam auferre maius bonum, quia ficuc ex libcralitace bonicatis fuac dac maius boiiura pro minori bono , quia pra^miac vltra condignum,ita eciam pro maiori malo punic mi-

& punit cicra condignum.Nunc autem omne demericum venialc eft minus malum,quam

charicas

fua ordinata

fit

bona. Et idco depocencia

non corrumpit, ncc diminuit cha-

ritacem propcer pcccat^mi vcniale

ferutr

fer vsnialia?

fed propter

potcft diminuj per vcnialiaificuc nec ipfa-chatifcd

i

rem left

Reiiiitnr.

;

demcricum peccati mortalistotaiitcrcorrunipic. Scd hic cft dnbium an fcruor charitatisdiminuacur pcr venialia?Etdicic quidam quod rharitas habet fuum feruorem cfrcntialcm , qui non

OpintoAnti- tas fiod.

tamen quiacharicas

caufac aliuni fcruo-

ayima, illum fcruorem fic caufaium popeccacum veniale diminuere. in

Scd hoc nihil eft.Nam formac pcrficientcs fua fubieda fub efe quicco non caufanc alias fonnas

Chariitu non in fubiedis a feipfisjficuc albcdo no caufac aliud (lufjt ttltam effe in paricce, fcd fuum ejfe propriumcommuni-

formatrt in

»nim.t^

cac

,

&c ideo

non plus

caufit charicas in anima,

quam

albcdo in pariecc.nifi adum charicatis, in qucin inclinac, fcd no aliam formammanfiuam.

Refpondco

s. ioltiitc Jubij.

Trriio) chi.•itiitis

tttcr

dufU-

dimi-

yaticur.

nata

eft generari in

paftiuo approximatis fcquitur aftio

adionis

minus

&

non

fcd a£tus eliciti ex charitate

,

adliui

qu^m

cftetftus

igitur

ad hoc,qu6d fctuor chari-

diminui. Vno modo pofipcr aiSlioncm pofitiuam:alio modo priuati-

ratis dupliciter potcft tiijc

nc, fiuencgatiuc pcr amiflionem.

ficmam ficntfhpra didam

cft,

Primo modo

charitas cft pon-

dus voluntatis, inciinans ipfami voluntas tamen

non

neceftjrio fcquitur inclinationem cias,ficuc

&

lapis inclinationcm

grnuiiatis , idcO potcft agetc prater inclinationcm eius,& contra incli-

nationem

eius,

agendo autem

pratter inclinationeni

cQi:uau

pcyhuiufmodi non fit omnidamnaiur vt inaliis.

poteft libi

aftus habitum gencrarc i,o

& eligendo aftus

,

qui

is i.h.7rjc.it),nc.:

licct

,

ratur quid»

habitus Amoris.

funt

a6tus nati eftcnr

illi

quendam habicuin

generarc

elititis gene~

clicerentur a fola volunta-

fi

(Sfcabiliteroperetur

;

nori malo.Vnde

An

elicitis

charitas acquifita.fiuc

habitus difponit voluntatem vt faciliter

eft vcrfio in nihil

cati vcnialis.ficut ailua[is,non

fUxrrtMn diminuntur

quxdam

quidam habitus amoris :quod probatur, nam a(iiuo&

voliitate

cuntur,corum corruptio

terttia abfo-

de

charitntis

cx adlibus charitatis

piinuijquia quascumque formae dcnihiloprodu-

diminiierc charitatcm proptcr demcritum pec-

Ittt» iion

9Alio etiam modo diminuitur feruor charitatis £x AHibiti negatiucjomittcndoclicereaduscharitatis.nam

eliciuntur mcdiantc habitu charitatis,ille auteni

ritorie de po-

erdinata^

6i

pcr nullumagens crcatum*poteft eflcftiuc di-

ncmjideo nulla virtuscrcaca potcft corrumpcrc aliquid quod de nihilo producicur,& pcr confequcns ncc diminucrc. Solus igitur Dcus poceft charitatem corrumpcre , non pcr aftioncm ali-

tiuere chari

,

adibus charitatis:& fic voluntasdifpofitaper huiufmodi habitumrcdditurminus habitualis ad eliciendum a£lus charitatis. Sccundum hoc igitur fcruor charitatis diminuitiir, quiahabilicas voluntacis per habicum gcncracum ex pcccatis venialibus.

quafi in aflus contrarios

te fine charitate:igitur ficut

pracfupponic aliquid,

Tetfjl ercti-

tanicn inclinat in alios adlusquimcharitatis

diuifibilis fccundum ejfe eius in fubie^flo. Si aurem comparacur ad caufam agentcm.fic charitas

nuUa virtus

inrx d:mi-

XVII

,

ita

ctiam quando

& per confcqucns

& dcle-

cum ma-

iore feruorcqukm fi fola charitate infufa,& iftc ctiam fcruor mancr aliquando in volumate cxiftenti in peccato mortali icui. Et ide6 omittcndo

adus

clicerc

non generatur

charitatis

tns,quo voluntas

eftct

talis

magis habilitata,

nata ad aftus charitatis

,

habir

& incli-

& magis fcrucnrer ope-

Et idc6 fic negatiue diminuicur feruor charitatis per.omiflioncm aftuum charitacis. Ad rationcm alcerius opinionis primam , dicendum qu6d confequencia non valcr, quod vna raretur.

forma rac

Ci

aliam

incendacur ;

,

camcn

tcnec

ReJpontU'u*

crgo fequitur quod remit- ad in concrariis formalitcr.

«rj.

con

trariti oj>l-

Tenet eciam confeqncntia Auguftini, pcr hoc

augmcncum bonos ditas

,

chacicacis

,

fequicur intrndi aftus

& mcritorips per quos diminuitur cupi& adus eius. Non fic autcm poteft ,

a<SI:us

cupiditatis fuper charitatcm.

Ad fecu»' dico qu6d qu.imuis vous pcccet dum. Ci fint acqualcs in cha,

Ad (ecundum vcnialiter

& alius non &

squc diliguntur aDco, & ad «quaie pra:mium. Ncc obftat quod vnum vultpunitc,quia non omnis , qui citiuseuolat ad caclum niagis diligicur, tunc enim paruuli bapcizaci, qui citius euolanc magis diligercncur , &p!usde piimio habcrcnt.quod tamcn regularitcr non eft vcrum. Vnde vulc illum vapuiare vc purgacus primiuni fuum rccipiar. Adccrcium,diccndiun quod per fe peccatum vcniale infufionem non impedit charitatis; imib duobus elicietibus xqualem adUim mcritorium, ritate,

Non otnnii. qui rrrinus

,

asqiialitcr infunditur charitas

peccec venialicer

,

&

alius

,

non.

punttur,magis diiigitur.

AiterHuti-.

qu.nmuis vnus

Quod aucem

nnpediac, hoc eft per accidcns,vt quia

cum adu

Teccuiun» viniale fo-

lumperacci-

non habet ita meritorium aftum , vel fi dtns itnpedit non camcn xquc intcnfum meritoric, tnfufieneirt ficut C\ non pcccaret venialiter. grMit. Ad primum principale , concedoqu6d conf I. rraria habent ficri circa idem, quantum ad naiu- Argum. ptiram eorum , & ide6 ficut charitas in (c cft aug- mum prin'itiale. mentabilis,fic & diminuibilis,non tamen fcquituc ex ftatuto diuino quod fi augetur per adum mcrirorium , qu6d diminuctur pcr dcmeritorium , vt patet cx didis. id fieuaAd fecundum,dico quod peccatum non adidtitit niit de bono fccunduin adum primum , quia ci non opponicur & idt6 non coiiit hubicum , fcd adimic de bono in aftu fecimdo , & non de bono quod ineft fed fccundijm quod nacum clTct incfte ; vnde tollit recbitudinem aftus, qu«e nata cilctinene, fi illa dcfuirnitas non inclTec. vcniali

habec

,

:

;

dA

.

Qu^ftio Vnica. Ai

Ad tertium diceadum quod peccatum mor-

ttkikP*.

,

& veniale non funt in eodem gencrc mali pcopinquo & ide6 non (equitur quod habeant tale

,

ftceiuntn

fmrtmU d*merittrtiex-

ftUit grA'

tiam.

eandem rationem in agendo. Item , peccatum roortale fecundum Tuam formalitatem non corrumpit charitatem , fed Deus fubtrahendo influentiam fuam.

Ad quartum , dico quod charitas non {blum cotrumpiturjquando Deus minus diiigitur,qu^m creatura, (ed quando squaliter, quia (emper debec diligi pluiquam creatora, appretiabilitatem obiedli

quantam ad intenfionem

& hoc quantum ad non

licet

,

oporteat

adlias.

ergo n donum fandli

105

proprietas perfbnalis Spiritus

fit

donum dicet procciSoncm ciusquia Spi'

,

&

fandus proccdit , acccpit eflentiam : (cd dicit nifi donfttionem,qux non competit Spiritui fando ab xtcrno , cum non priiis daretur , quam e(tet cui daretur : ergo proceiTus eius non cfiet ab zterno, quod falfum eft. Itcm quintb ficrquo aliqua peribna accipit cf- Ssintttm. (cntiam, co habct e(rentiam:fed Spiritus fanAus proccifionc accipic c({entiam ergo proccflione habet elIcntiara:ergo eodc addito vtrobiquc,quo habet e(rentiam, co eft eifentia : (cd proceflionc habct eftentiam : crgo proceflione eft c^Tentia : ritus

donum non

:

quia fihabet e(Ientiam,.eft eirentia: fic igitur (cquitur , quod Spiritus (andlus dono fit e(Ientia,

DISTINCTIO

quod falfum eft, quiaSpiritus fandus non eft co donum,c[ao Dcus:nec Filius co Filius, quo Deus: eo autcm quo eft Deus, eft cirentia : ergo non eo eflentia, quo procedit,nec eo donum, quo Dcus, hoc eft,quod dicit Auguftinus 7. de Trin. cap, i

XVIII.

.

Auguft.

de magnis.

QviESTio donum

Vtritm

Vnica.

Itcm fcxto fic : donum habet relationem ad il- '**'*»• ludcui datur:igiturfi Spiritus fandus habet ex

dical frofrietatem

ferfonalem ?

:

k\tni.t.f.q.6^.mtmb.i. Ti.T)\om.t.f.q.-i%Mrt.\.^ t> Kttixic.iafum.»tt.6i.q.t,G.^oni\i,hic.q i.Richard.i^i^ OccaBi.j.i.»rf. t .Doftot in Oxen.hic.f^ y.Met»fh. 5.1 j

Suarez

IR.CA irtamdiftiH^oncm XVIII.

Jirg.pt imum

quaero

Kn»tiuiim.

cat proprietatem per/onalem Spi-

vnum Vtrum donum di^ ,

ruMfanEli ? Qu6d non, vidctur, quia (ecundum Auguftinum ij. deTrin.cap.15). Spirittu fanEltu intantHm

incjuantum cLatur

efi,

eis

denum

quibtu datur

,

:

fed

non quia datur eis quibus datur,habet fuam proprietatem pcrfbnalem

quia

,

datur cx tempo-

(ic

ergo ex fua proprietatc perfbnali non habet quod Cit donum,(ima. fecundiim eumdem ibidem, vbi (\i^ti,Apudfe (inquit) autem Detu efi,drfi «emini detur,quia Detu erat Patri,& Filia coaterrc

:

ntu,aate(]uam cuiquam daretur, hoc (itquantum

ad illam quaeftioncm , qua Magiiter quxrit, IJtrum Spirittu fanUiu eadem ratione dieatur donum, datum. Item ^cundo (ic : (1 Spiritus (andlus ex fua

&

Stamiut».

Spiritum (anftum dantur dona rcntur dona

donum

:

fed

cum per donum

donum

proprietate perfonali dicatur

,

,

hoc videtur impoftibile

,

includit rationem donabiiis :-rgitur

cluderet rationem donantis

TtMttitaf.

,

pet

daquia

(i

in-

includeret relatio-

Spiritus fandlus ex proprietate

go,&c.hoc

fit

ccrtum

eft

fcilicct

qa6d

:

Patri

,

fed hoo cft falfum, donum ab zterno ex fua

igitur creaturz

dicatur

non

creatura;.

Vnde

diciturin Ifaia 9.

Filiut datus

&c. hocquantum ad tertiamquaeftioHfcm Magiftri , Vtrum Spiriftu fanBui fit donakilu P^tri, Filio,vel tantum nobis Item quarto fic:Propriotas per{bnz proccden-

efinobii,

&

tis.dicir

proccffionem

.'

,

eiufdcm ad

fe:er-

efie, efi

Filium k Patre

efie :

qua

acccpit eirentiam

:

3. R4tit prima

ab illofit, &ficut ad tppofitum Auguft. a Patre procedere:ita mitti efi cogntfci quod ab illo procedit. Et {c<\mtaT, Necpofiumtudicere ^uod Spiritttt,& a ita mitti

efi

Filio cognofci,quod

Spirituifanilo

donum Dei

ejje, efi

: Ergo Spiritus (andlus eo cft quo a Patre Filioque proccdit & per confequens <^»»m eft proprietas perfotialis Spi-

Filio non'procedat

donum

,

:

ritus fan6bi.

Item Auguftinus

j.de Trin.cap. 1

1 .

Sed tamen

sectmd».

SpiritusfanEltu ^ui non Trinitas ,fed Auguft. in Trinitate intelligitur in eo , tjuodproprie dicitur (inquit)

ille

SpiritiufanEltu

relatiue dicitur citm

,

& Filium r^fertur,

ejiiia

Fili) Spiritut efi:fed ipfa relatio

ret in hoc nomine

Dei.

;

Donum

a-'Patre,&

ad Patrem Pa-

Spiritus fantltu,

&

non appa-

apparet aittem eitm dicitur^do-

entm

efi

Fitio procedit

:

Patris,& Ftlij^quia hacc

iile

j

&

etgddonum

cius.fccundum

quam

k

SCHOLIVM

I.

:

quia tunc eadem ratione Filius diceretur donum, quia ab xterno proceflit i Patre , vt donabilis

Stptimum.

fi

:

quia donabilis creaturx

,

ergo

:

Contra,AtiguftinuS'4. dcTrin.cap.io. Sicut

enim fimjuit) natum

eft proprictas pcrfbnalis

?

& datumicft

donum

Magiftri,<(» SpirittufanEliu referatur adfeipfitm,

Patre Filioque protcdit.'

donabiiis

polfit

ficut Spiritus

quantum adquintam qusfHoncra

& Filio,

itui fit

an FiHus ,

& donati, fiue dantis, & dati:(ed nuila

fua fit donum: ergo cx proprietate fua eft donabi-

proprictate perfonali

X,

donantis,

relatio rcalisvel perfbnalis cft

num

fi

nobis datus

ex proprietatc fua per(bnali fit donum : igitur Spiritus refcrretur ad fe fccundum lelationera

Spiritum faniium,donum,donantar dona. :

cum fit

relatio, (edSpiritus fancftus dat

tris,&

Tertio Ck

,

fanAus dicitur noftcr. Item fcptimo fic:intcr dantem,

nes oppo(it36,fciiicet dantis,& dati:hoc (it quantum ad primam qnxftionem Magiftri , Anper

|e:qusro

fymtutit.

tur in quarta qujeftioncMagiftri, dici nofter

i.f,tT»li.i.lib.i\,e.^.

1,

Dei

proce(Sone quod fit donum crcaturae , pcr conicqucns habcrcc qu6d fit fpiritus crcaturx hoc falfum eft, quia eadem ratione Filius eflet Filius creaturz,cum fit nobis datus,& hsc ratio innui-

&

variis argumentis pro parte ^ofitis pulchris negante,ac dnpUci loco Augufi\ad oppofitmn,pr4tnotandi^ dOniim accipi triplu:iter,aptitudinaliter,

habitualiter,& aEiualiter.Afiertopinionem rici tenentis

donum primo modo fumptism

Hin,

efie

proprietatem perfonalim Spirittu fanEiieX eo fotitm quod non repugnat V» donari : hanc refutat

DdEifr : primo

,

tjuia preprietas perfonalis efi

ad

intra.

Diftinaio

Libril

io6

tfd extra : ftd nihil *d extrtf efi Secundoytlla donabilit^t efi ens rationis, <}uia non eft relatio ad Batrem , vel ad Fi~ lium :ergp non efi proptietM.Yertio Spiritut fan-

intra

donnbilitM

,

'ttecefeefe.

ilui conBituitur perfpirationempaftu^,ergo

ptum Oxonienfe , nihUfermemutato.

Eam adhoc omnesve-

tuSii,& praferttm f^aticanus,idque notatur in ipfp fcriptoOxonienJi in ptargtne ad quafiionis initium.

4-

OpiwHeor.

HIc

donHmfoze&

dicitur qu6
ciier, fiue aquiuoc^.ficut

accipi tripli-

haberc poffuraus

Txini triplex

ab Auguftinoin authoritatibuspraedi(^is;Vno

mctftio.

modo aptitudinalitcr terjtertio

;

fccundo

modo

habituali-

tpodo ataualitcr.Tcrtio roodo Joquitur

Auguftitius in prima authoritatc allegata de dopo. Secundo modo loquitur Auguftinus j, de

Auguft.

P^trum ergo frat((up-' : { antetjuam daretur ifed nondum erat

Trin.cap.iy.vbiinquit ple

donum

}

dooum an eo ipfo , tjuo daturut eutn erat *Deu«, ante<)uam daretur ? dccparum iam donuT9 erat :

&

poft retpoiidet diccns :Sed quiafic procedebat,vt (fet donabile ,

iam donum erat^ antequam

efet^

cut daretur,

Prim6 fcilicet aptitudinahter donum dicitur, aptum naium efl dari , »t ei non repugnat daii,&C if in futuro non daretur.Hcut loquitur AuVt

guftinus in authoritatibus

adoppoHtum

,

&ifto

modo donuto habet rationcm proprietatis pcrfbnalis, vel eft donum ex proceUionc fua , fcilicec inquahtum donabilis. Sci hoc non concedo,Iicct diftinftionem approbemus,& qu6d (it falfum arguitur,quia pro-

h atijeitHr.

prjetas perfonalis cft ad inirr^

Donum dicit

,

& non ad cxitk:

fe cft

nec

antequam

Sc

fuit aliqiia creatura,

neccfte eftc:creatura vero in nullo

Ejft diminit'

nec extrji, eft necefte efte, -neque in efe exiftcntix , nec in efe eftentiar, (cilicet di' TninutOjiiuc intelleclo. Ratio huius eft,quiane-

tnm

celCtas eft conditioexiftentis,

efe

eft

iifCfjfetffe,

hit

,

ab

intri,

quam

Scd quod

illud,

Etiam hoc

^xiftentia.

ueniens, li.

quod

fi

eft

& cale ^^abftra-

eftet

magis incon-

ellct nccefle eftc in tali eflc rea-

cx

(e necellc effe prius eft,

eft ppflibile, vel

non

neccire

quam

cflic:er-

ertaturiu

tft

S.tiici{Mr /t-

q.u&expli-

doni acceptionibus refoluit donuin in propojtto, dicere refpeUum rationit ad creaturam, cpnnotfmdo tertiam perfonam , qua eji ex vi fua proceftonit primus amor,&per aSium amotis pre~ cedens a Patre Filio. jQuod fi dicdtur connocatis variis

&

tare efentiale tn diuinis

,

adhuc Gtmper connotabit

SpiritumfanElum : hocfacile capi poteji ex Jimili de mijjjone , qut, dicit fitnilem reffiefium ad creaturam , connotando procefionemmifi , dt cjuo fupra,d,i^.& x6f& iuxta hac, fxplicat jiMguflinum in ratione

ad oppofitum,

REfpondco.primo, ad rem in fcs &cundd ad intentionem Auguftini. Quant^m ad rem dico,qu6d nulla periona conftituitut in efe perccfpcAum adcreaturam,nec aliqua proprictas perfonalis dicic refpcdtum ad creaturam . im6 quidquid eft inttinfecum in diuinis fiueabfolucura

non per

:

eflc in

quid

,

quo-

fiue refpedtiuum^in

Dcp quid-

aliquo <(^,nihilominu$ cflcc in

fibi

conuenic ad incr^

c\3.mc\acefe eflcntiale

fecundum quod-

,

vel perfonale

,

:

quia prius

incelligicuc coca Trinitas in efe pcrfonali (ecun-

Quia quodcumque ,

(iue

omni fj^ ad

includeret ; quia conftitutvm fequitur dcbiliorem partcm:fed relatio Dci ad creaturam,fiue a^ualis , fiue habitualis , fiue aptitudjnalis , eft ens rationis : crgo, &c. |ia

Itcm ad principale

fic

;

vna perfbnanon con-

fticuicur formaliter di^abus relationibus diftin>

^is Scd Spiritus fan^u? pcr ipirationem pafliuarti , qu« dicit cefpca«n> ad fpirantes , confti:

ruitur ihefe pcrfonali lij eil$t

ncceiTacia

:

fed

ad hoc

,

fi

relatio apcicudina-

ipfa eftec alia relaci
nifat

ftcHA'

itttn

qttod-

tunque eft creattt,

ra ftcuttdum

aliquod tfft.

diminu- Dehoc

cum, illud cft k coca Trinitate , & ideo creatura fccundum quodcumquc efe cius , necenaci6 cft poftetior

Priut inttBigitur eotaTrl.

creatura intelligi- quam

quim

efe,

efe accribuicur creacurx fiue rcale

1. d.

l.q.l.

incra ,&:ide6 nihil incrin-

(ecum in diuinis includic ncccflario refpe^um ad creacuram,qua eft poftcrior crgo ciim re(pe€tus , quo Spiricus (andbus dicicur denum , fic ad :

non eflec donum , nifi creacurar, non Patri , nec Filio fic datur: Sequitur quod donum non fit proprictas confticreacuram, quia

cui daretur, quia

cqitiua Spiritus faniii

ua, qua: accipit efe

l.

:

fed

tantum ipiratio paffi'

Patrc,&

Filio, quae

proprie

hoc nominc

Spiritus fanSius, vt patct in authoriutc fuperius

Dico crgo, quod maxime apparetillius

quia reUtiq

fe includitur in

Dtfttrif.

cumque efe reah\ fiuc in^clligibiii , ab(lrahitab pmni rcfpc6ku ad creacuram , & cft prius quocumque efle creacurz , ica qu6d (i per impoflibJle, vel incompolHbilc nihil aliud i Deo poflct

allegata. fic

6. Xe/i!i4tt'o

lbnali,per aliquem

ipfa efte.

&

T»tionit,

f/toflendit 'DoElor i,d,i,

paret in hoc nomine doftum,c[akm in

pecfona diuina, qua: eft ens realc : fi includerct relationem rationis, edetcns rationis, etficum hoc plurareartltt-

,

ad creaturatn, nifi creaturaeftet, vel intelligatur efte , quia rclatio requiric cecQ:iinum fimul cum

rationis

bti ad

turarum

fignaturhoc nominc Spiritus fan£ius in fcnCa compofitionis, quamuis Auguftinus j. dcTrin. c. I u videatyr dicere qu6d eius rcIatio,magis ap-

Secund6 probatur maipr

Oijnie

c^ intelligibiU crea-^

ta Trinitas prtcedit etiam

go in illo priori eft pcrlbna tcrtia, fiuc eius pro.» ccftlo & non refpe<5bus eiufHein ad creaturam, quia non eft intellig^re aliquarn relationem eftc :

t($

Declarat optime tjuomodonullaperfbna dinina ad creaturam, quia to-

tur fecundijra aliqaod efe.

& peilunale,

U.

conffituitur per refpeEium

dum quodcumquc

quia ex

crr»tit-

SCHOLIVM

non ad Patrem nec ad Filium crgo , &c. Probo maiorem , quia perfona qucclibet diuina habuit perfeAum «j^dtuinum, ;

yarum no

i

fed donabilitas illanon eft ad intr^, fcd ad eztrk,

vt ad creaturam, quia

*id extra.

Probo , cum , quia func ad dhier(bs tw tum quia vna eft realis , alia rationis.

illa.

mihos

non

habet aliam proprietatem perfonalem. Tora hac^utjiio tranflataefi ab hoc loco adfcrioptti Pariftenfe fpeRare probant codices

ab

X V III.

tertiae

perfbnx propriecas couftituiciua hoc nomine

7Sfiritutfr*

intelligcndo pcr jpiritttm ^irato tfl tto-

Spiritiu fynSius , non min ptrfirtatgntutn naturam intellcdlualcm , velfpiritualem: le,pro natura

quia

fic

hoc nomcn fpiritus

per(bnis

:

fcd accipiendo

(piraro yoluntate vnica,

quia

tali^

,

,

commpne

tribus fpirituali *J,

pro

muit*.

& fan<StaPatris, & Filij,

voluntas habens

infinite diligibile

cft

Spiritttsfan^us

obiedum

fibi praefen;

,

eft

infinitum,

principium

&

per fu(Hciensproducendianioreminfinitum, confcqucns per fe ftantcm, qai fpiritus dicitur. Tamcn propter authoritatcm Auguftini oft Doniim «4riifumitur. (ciendum qu6d donum multipliciter pateft accipi,

Vno

niodo pocoft donum

dici

quodcumquc libecali

Qu^io lit>eratir«r

prttdaXtam,

liberalitcr

ttifi

duci.Et ifto 6t\im

& fic dare nihil aliud e(^

produccre:& d*ri

modo

zterno fpiratur:&

fic

efle,

& donum, quia ab

doaum non

dicit

niu pi;o-

quia ab «tcrno Spiritus fpiratus. Vndc fic dareScdari , nihil

prictatem perfonalera fanftus eft

pro-

poicft concedi Spiritum (ari-

ab «cterno datura

,

liberaliter

,

&

Alio

8.

modo

nt illud, cui datur.

poteft intelligi per

donum , amor

& Fifij,quo Pater impendit arao-

De hoc fup

concors Patris

d.i.i.q.i.

rem Filio,& illcrcpcnditamorcmcundera,quomodo loquitur Rich. } de Trin, de amore:& fic non intendit hlc Auguftinus loqui dc donOf quia fic donum , quod idcm cft quodrfwor, cft mcrc eflentialc, (ecundumvnamopinionera j vcl me.

fecundiira aliam opinioncm. Et ide6 dico qu6d ^0»«»» per fe aliquid vnum princx confcquenti aliud connocipaliter fignat , rc pcrfonale

,

&

tat , & fic cft vniuQcura fignat enim pcr fc rcfpcdkum rationis ad crcaturara,& tunc lignat alinon pcr fc , vel principalitcr qood circBtiale , :

&

proprictatem notionalcm alicuius pcrfoconnotat tamcn rcfpc€kum rationis , vt fu-

ficrhat

nac

;

periiks

* de

dari6.i€i\im

Vel

cft.

fignat vtruroque per fe, tunc erit

fi

dicatut

quod

a;quiuocum,&

non fignat per fe vnura. Supponendo tamcn qu6d fignat aliquid per fe, dico, quod pnmo, & per fe iignat refpcflum Jo;»abilitatis

ad crcaturara

vel donatiui.vcldo-

,

nandi , quia donum poteft triplicitcr accipi refin hoc peftu crcaturx , vt dixit prior opinio , benc:icdtamenconnotat proprictatem tcrtix

&

pcrfon* proced^ntis k Patrc, cft

nium denO'

vcrus cx vi proceflionis

& Filio, quia amor & fic ver^ libe-

fuas,

redonum. Intcr enira omnia dona dantis , primura donuni quod dat , & quifquis darc potcft, cft araor cius , quem prirao dat amato , qui cft ratio cuiufcumque altcrius doni.Nihil cnim habct rationem doni , nifi inquantum cadit fub adtu amoris. Non enim cultcUus , vel rofa,iieque ahquod exterius habet rationem dojii, vel mercturnomen
&

:

ita

per fe agnificat

connotat taracn pro-

,

prietatem Spiritus faniSi.

Ad

donum do-

(ecundu^,' conccdoqjuod per qui ; quia per amorera ,

AifecUK'

primura dum.

cft

donum, dantur dona omnia , ficut diftura cft. Ad probationecn dico , quod non cft oppofi-

AdprobiMio-

eiufdcm: ntm.

tio in relatiuis, nifi accipiantur refpcdku

non enim opponuntur in eodem Paternitas , & Fihatio , ita quod idcm rcfpcdlu diucrforum fit Pater,& Filius,quia potcft cfle

tamcn Patcr

Patris (ui:&

Fili.us

Filij,quera gcnerat

:

non tamen po-

tcft cfle Filius Pactis

fui,& ipfius Pater,quia tunc

idem produceret

quod

fc

,

cft inconucnicn$.i.<<*

Trin. c.u Spiritgs (anftus autera cft

quantum connotat

& eft

lem,

fimul

donum

,

in-

cius proccfliionem perfbna-

cum Patte

,

& Filio

,

Idem dant, (^ d»tum di rtfft'

Ufirfo

a».

dator,vel

donatorcuiuflibetdoni,quod daturcrcaturs:ncc eft hoc inconueniens,qu6d fit dans,& donum,vel dacura refpcdlu diucrfbrura.

Ad tertium diccndum , quod donabUe dicitur vnomodo quod eft aptura nattim donari. Alio Ad modo dicit idem , quod eft pofllibilc dari. Nec

II. ttrtiutn.

,

cadcm quia aliquod eft poflibile ellc quod tamen non eftaptum natum eflctale, Tlliui dafui lapidem enim eft pofllibilc fcrri furfum,& tawcn tfi nohis, tanon cft aptum nacum efle furfiim , ncc habet ad mtn non ejl donS, hoc aptitudincni. Corpus etiam ncutrum , quod profrii nec dc fe eft natum fcrri furfum , nec dcorfunt

ifta

;

tale,

fura

,

vt corpus circularc

deorfum

modum

,

&

furfum.

,

pofl^bile cft dcferri

Secundum autem primum

perfona Spiricus fandi habct ex proccf-

fione fua,& a proprietate petfbnali aptitudincm,

quia Spiritus ian^us procedit, vt amot donabilis

non

:

fic

Filius

cflcntiac Patris

,

fed vc

vcrbum declaratiuum

& idc6 non procedit Filius pro-

,

prictate pcribnali, vt habens aptitudinem,vt detur

:

proccdit taraen pencs (ccundum

vt pofllbilis dari ^ l^atrc tu ian(5lo,& ita

non

fui\t

,

modum,

& a Filio & ^ Spiri,

idcm vt patct in exem-

plo pracallegato.

Ad quartura,

conccdendura

eft

qu6d

Spiritui

12,

Ad qnArtttm

nonrccipicntis.Spiritusauterafandusexvipro-

dc Patre Filioque proccfliio , ficut dicit Auguftinus i$.de 7rin.Sc qu6d ifta proccilio includatur

Auguft.

amotis dantis

,

&

&

infinitus , primus amor , procedcns perafturo amoris a Patrc & Filio.cum liberaliter

producentibus

,

& ita donum

(i fit

ef-

fentialc per fe fignans rejpedum ad crcaturam, connotabit tamcn ncccflari6 proprietatcm Spiritus (zn8c\, qui cft primus amor cirentiae proceFflio pcradlum amoris. Ei fic dentis k PatrC,

&

vt fumitur

intciligcndae funt authoritates Auguftini fupc-

i S.Auguft.

parrcm oppofitam allcgats, quod donum dicat proprictatera pctfonalem Spiritus fandli non fccundum fua prinpcr connotationcm , rius ad

&

cipalem fignificationem. txtmflo.

qi^ibus datur

,

fandlo prsftat cficntiam finc vllo temporis initio

talia rationc

ceflionis fuac eft

l>tiUriUMr

cis

ctfi

dona dicuntut

ItMti» iini

:

datur

na dentur

:

mifltoae.

Ad primam rationera principalcm patct ref10. ponfio per ca, qua; 6\(ki funt , quia donum non Ai arg.frU {)rim6 ngnat proprietatem perfonalem Spiritus mHm, kndi nara in tantum cft donum , inquantum

no quia ipfum dari ab sterno includit creaturam , cui datur fore ab ajterno non cnira poteft adiquid dari, nifi

de

fignat proprietatcra perfbnalcm

Spititus fandi.

refpcdlijm ad creaturara

:

,

:

f i. 14.

primo modo

fic ndn loquamy/»»r4r*,& fpirari quuntnr faiifti dc dono. Nam conccdunt fpiritum c(rcwabactcrno, fcd nondari ab «ccr-

aliud eft

Rich.

vnica.

cxemplum declaraiur. Hoc nomen fignat prim6 refpcdum virtutis fpiratiuaEPatris,& Filij,fcd prim6 fignat refpedum

Hoc

dator

,

pet

non

rationis ipfius ad crcaturam

ceflionem paflTmam

,

,

connotando pro-

vcl proprietatcm pcrfona-

tamen ad vittutem fpiratiuam , per quam producitur primus amor Ipiratus infinitus:eodem modo don»m non

lem

Spiritas fanfli.pcr refpeiaum

in

hoc nominc donum , non vt principalc

figni-

ficacum, (ed vt connotatura.

Ad quintum.diccndum i)u6d

illa eft falfa,^«fl

Sptritusfantitu habet ejfenttamyeoeft

Dem

:

Ad

quin'

quia tum.

, non ramen ca cft quo Deus , ncque eo

proceflione habcc eflentiam

Deus.

Nam non

co Patcr

,

fandus quo Deus , ficut patuit fupcrius Ttlius »«/f. per Auguftinum. Filius criam naciuitate habet uitate hahit cflentiam, non tamen naicibilitatd cft Deus , (ed dcit/uim, nS deitate. Et cum probamr , pcrfbnam haberc tamen natieflentiam, eft ipiamcflc Deum : ergo eodem ad- uitate eft Spiritus

Deut. , co Deus, nego conlequentiam : ied cft fallacia Rtgula Lafigur.-e di£tionis penes primum modum. Nam giea di allar Ablaciuns quando conftruitur cum verbo adie-

dito vtrobiqucquopcrfona habct eflentiam eft

tiuo conftru-

6tiuo,conftruiturcum co,veIin rationeprincipij adiui, vel in ratione aiStionis, fieri , vt lignum

&

habet

e(ic

calidum calore.vcl igne.ibi

ti\xas,calore fignificat

ifte

Abla-

quod calor habitus in ligno Ut

iio

cum ver-

bo aciiu», a{{i«rie,Q>tier

bo fubftantiut.

DiftindioXIX.

LibriL

io8

Ht principium calefaftionis in ligno cum vcro dicitni, lignutB habet elfecalidum calefa6lione, collriiitui Ablatiiiiis in ratione fa6lionis,&^m: ScJ quando Ablatiuus conftruitur cum vcrbo fubftantiuo , conftruituicum eo in rationcprin:

cipij foimalis c{Tencli:vt

caliduni calorc,

cum

dicitur

lij^num eft

,

& ita in propofito Spiritus fan-

««••£*3-S*3-e«"E*3-J*3-

nem^ipotentiamy^ Aternitatem^.

,

,

& DcHs:

fignificat ibiquocl proccfiio

ratio ,cjuacft

Deus quocf non ,

fit

eft

,

(ic eft

tionc.

fy-niiiis

diMtiK-nejl r

non tar»tH rihus.

fextum , diceiidum quod Spirirus (anflns clonnm creatur.T,& fpiritus nofter,recunillum rcfpciiumjquem connotat ex fua pro-

dicitur

dum

J^^j^^VxTA hoc q\.}xntur: Vtrum it(juali~ ^^1^^ tof perfonarum diuinarum pracise at-

celFione

quia ficuc tionum primo figniflcat re-

:

connotando tamen

fpedlun) ad creaturam

,

tcrnam procedionem

ita

:

e

ac-

conuerfo Spiritus

tendatur fecundum magnitudinem po(^ aternttatem ? Quod non vidctHr:x- Ar£.primum qualitaseftproprictas propriaquantitatis,vt pa- "«I'"'**'"'

^i^^^^

tentiam

tet in tas

,

Prxdicamentis

igitur fecundijm

:

:

potentia

non

cft

quanti-

pdrentiam non attenditur

jequalitas aliqua.

Prsterea

/lindus priino fignificac proceffioncm xternam;

perfonx diuina;

,

ficut

habent ean- Seeundum

pcrfonam illam conftitutatn; connotando refpechim apticudinalem ad crcaturam, Filiusautcm cx proceflione fua,non fignificac refpeftum ad crcacurara, nec illum connotat , quia naturalirer, & non pcr modii doni proccdit.£A:/r enim non cjttomodo datus.fed quomodo natus, Augufti-

dem

nus j.de Trin.c.14. Ad fcptimum, dico qnod Spiritus

pcrfbnarum in illis tribus. Contrarium patet per Auguftinum defidead R^tio »l>i>i>fiPetrum c.ii.Sc poriitur in litera. Nutlus horum, *\ "^" alium aut prxcedit xteinitate,aut excedit magtii-

vei

Auguft.

j,

,

Ad

6)uMrr Sfiri-

Vide Dodlores citaBos quxft.antecedenti.

forma-

&

didionis ex fimili tcrmina-

ibi fallacia figur.r

tu^

attendatur fecundum magnitudi-

cise

cum vcibo inratione ai5lionis, cjuafi mejfe, &ifieri (cd cum dicitur Trocejfione cfl eflciitta,

13-

II.

Vtrum Aqualitas diuinarum perfonarumfrx-

tiuus

yf J ftxium

•S*3"6*3-£*3 ••^^••gd^-S*j

QViESTlO

Utfs habet ejfc>iti'im procejjlone, conftruitur Abla-

lis

-fr

daciuus

quanrum ad

fui,

extra,ncc

fanclilus cfl

iftc

rcfpcdlus

m.ignitudinem, potentiam,

& arrcrnitatcm,

candcm fapicntiam , virtutem,& alias perfediones fimplicitcr : igitur ficut fiint xquaica h.il:>cnt

les in illis rribus

perfcdlionibus

les in fapientia, virtutcaliis

non

tur

,

ita

funt

zqna-

perfeAionibus

praccis^ confiftit asqualitas

:

igi-

diuinarum

'

i«nit^ proprietas cius pcrfonalis, vt didtum fed tanriim connotatum.

eft,

tudine,autfuperat poteffate,Sic.

QV JESriO DISTINCTIO Qv^stio ytrum

XIX.

III.

Vtritm in diuinis pcrfon^ relatio atjualitatis

diliingmtur a relatione fimilitudtnis^

&

I.

idemitatis ?

Vide Doftores citatos qua;fl.prima,

perfonie diitrna Jint <equales

fecun-

V XT A hoc quapritur^A^/rwT» i»

dhm magnitudinem?

diui3-

nifperfonis relatio xquntlitaiis difitn-

D.Thom. 1.^.^.41. art.i.fy^, Hnnric. quodUh.\ qutfi.i. D.Bomv, hic. art.r. q i.(^ 1. KichitA.art. i.qu/tfl. i.^ ^.Doftor i» Oxon.hic Suacez i./>. '^•i *'& quedl.C .a.rt .1. Vide etiam 8. Met.q i Alenf.t./>.f.47.w?m.T.

i

.

^

^

.

trali i.lib,^

t.

lo.

•

gnttur a relatione ftmtlitudinis ,& tde»r
?

Quod non videtur. AuguftiNcn eft aliud i)eo ejfe.aliud

nus j.dcTrin.cap.7.

magnum ejfe fed huc idem eft illt ejfe (\:tod magnum ej]e propter ejuodficut nen dictmus tres ef,

;

Arg.primum r>'gi*tinum.

^'^W^^

,

I

I.

R

fint f

c

A

diftinflionem deciniara

Ar^ pritnum

:

Quod non:lnDeonon

eft

quantitasjy.dcTrin.

8.& Mh.^.c.x.Deus eft magnus fineijuafitiergo nequein eo cft magmtudo, ncqucgcnec fpecies , fcd ajqualitas eft proprictas ,

neoati iiumd

c.-.&C

Aiigult.

tate, ntjs

nonam

primo f^trttm perfonA dittin.e iciuales fecmditm rnitgnitudinem.

quoEritur

Augaft.

non eft perfcdionis hatur per Auguftinum Iib.85. qq.q,j i. Ircm, arqualitas

ejfent itqUalia,!ion ejfent Terthtm.

^

Athanaf.

tia;

fundata

tis

Itcm

Si omnia

,

aliud

cft

igitut

,

fuprr

diftinguitur a relationc identita-

fiipcr

efTcntiam

& fubftantiam.

poteft aigui de fimilirudine

Deo fapiencem

non diftinguuntur

cfre,

ifta-

,

quia

& Deum effe

:

non

tmago ,non lUudjut tmagtnt. Conrra, Athanafius in fy mbolo,^o.
rclationcs in diuinis.

quod

fuut diftinda: relationcs

rcalitcriigicur in diuinis

, n^c funt idem non crit omnino cadem

relacio.

S

CHO

L

I

V M.

ejt

&

fiiCcialiter

pcr Ai^giidinn de fidc ad PitrHmc.i.

Seeumtum.

jgi-

Contra, perPhilofophum s.MetJe.r.\^.^a.r.ci R*ti»»ff,f.

vt pro-

omnia.

ergo ncc rclario «qualitatis fundaca

magnitudinem

:

diftinguicur in diuinis ab efren-

eft

'

^^

,

Irem.cosqualitaseftrclatio mutua, hic enim mutua , vt patct pcr Auguftinum 6. de Trin. c.vjrimo : Im^^qo (iperfetla. efi cotquatur ei , CHius

Aoguft.

magnitudonon

tur

quantitatis. %ernnitnf>i.

fenttAs ,ftc nec dicimus tresmagnitudines

Ti^ihu4 tjHitfitii htc refpondet pramijfa tamen , doElrina de trtplici hac relatione tdentitatis,itqua-

&

litatif, fimtlitudinis, cfu.is ait prtcise fi^nptat^ fi*ndartjHperfundamentafubn:antiiit,cjttantiuKl^y

&

<]Halttatif, late

Tamett fumptas tmtenirt ^ojfe in quolibfi

^•.-

Quxftio Deinde

^uolihet entc.

quod nuU^ relatio

/tjferit

fatnmunij limitata adgtrms , eft potevda in '^Deo, fed cjtnefe^HitHrpaJJio/tem conuerttbilem etttif,vel

Ex qiiibus refoluit,citm in

nobtliorem difiunChtm.

'DiO

fit

perfsUiffima magmttido

perfe^ijfnnam

tffe /cejualitatsm

, ,

Deo non efi

in eo

,

^ut in htsfun-

& infra

datur:de tjuolate efuodl.^. cat opttrne qnMre »«

dr vnitM

diji.it expli-

nqualitai fccitn-

HIc mum

„t,iteuJ».

communcs_,

&: de-

applicanda funt ad folutiones ^ra:di&a-

rum quiftionum. (ciendum quod (ecundum P!iiXo^o^^ham,^ .Metaph.tex.io. iftz relationes hubent tria fundamenta diuerfa , (ed trium gcne-

Primo

Aiiftot.

;r/M /undittntnt» rehtitrsHm.

riuTi

i

igirur

enim fundatur fuper vnum

identitas

ynum

Subftantiaiasqualitas fuper

vnum

/imilitudo fuper

bent

tria

fundamenta

,

in

in Quantiraic;

in Qualitatc

realitcr

:

'jamuntHr late (y /?"-

QuodUbet autcm funda-

ppcfens de hoc.

mencum

iftarum 'relationum poteft accipi du-

pli^iter, (cilicet ftridc,

lif.

rc

& propiie, vt tantiiin prq

degcnere Subftantix, Quantitatis, vcl Qualiqu.x non funt dc iftis ; vel extensc ad .ilia

tatij

,

gcncribus. Et

quod

fnbftahtia

fic

poflitextcnfi-

uc accipi paret pcr Philofophum^>-»»io l^ofieriorum Te.v.tf. Whi zcd^pit fubfia>:tiam prociTcmia:

Aiif^ot.

explicans

enim dc primo modo perfeitatis,in qua

praedicatiim cft dc elFcnti.i fubicdi

/ubjlantia linet ex »jm

quod

quantitas

&

gnum^paruum

efi

,

fcilicct

dicit

,

quod

ex pun(fkis. Et

ma-

paifioncs quantitatis vt

trausferantur ad alia, paret pcr

'PhiIofophum,y,Mctaph.c4p-dexQuanrir»re. Vbi

Atiftot.

&

paruum fecundum fe quiquod maonum demj/iw cjuantitati pafp.ones , transftruntur autem ad alia hac nomina.l^oc ctiam patet pcr Au-

dicit

Aogiift.

gudinum f.int rnole

deTrin. vbi fupra. In his , qua non mjgna h:c efi rnaius, quod efi melitu, 7.

.

Hoc ctiam patet dc quaiitatcquod transfctturad alia

Aciftor.

,

per Philofophum

giualitate. tialis

Vbi

,

^

.

Metaphyfica. cap.de

quod differentia fubftanvno modo dicitur qualitas quod v»um dicitur de aliis,

vult

cuiuflibet rci

:

communia

efle

abis

quam

,

rebus trium generum pfcTdiiftorum : igitur fnniJitcrvcl;itio;ics

fund ri fupcr fundamenta

talia,

pcfTMnt ellccommunes.

Viide fciendum Sluomodo fftndarn has vdtuionts

cft,

mencnm

rclationis

diucriitatis

i

quaslibct respotcft

coramnnis

idcntitatis

vel potcft conhderari

,

vt

,

vcl

habct

certum gradum pcrfc<3;ionis,&fic quantitatem quafi virtualem

:

Sc fic fumlat rclaticnes

com-

muncs .xqualitatis, & ina:qualicacis. Vel porcft feu aliconfiderari vc habet foimam ahquam qiiam perfedlionem formz infurmantis, fccundum quam dicitur qualis 5c Cic fundat rclatio,

,

iies fimilitudinis, difllmilitudinis

damenta funt tranfcendentia ncs func tranfcendentes

,

,

fic

,

&

& ficut ifta*

fun-

rclatio-

ideo comrauncs.

Hoc

autcm patct pcr Philoibphum , \o. Adetaphytextu Comment. 11. quiaait, qu6d quodtnte dicimr libet-ens comparatum ad quodcumquc , vcl idtm vel di ficut dicit de cft idem fibi vel diueiilim , Merjttm. Scoti Oper. Tom. XI. Ariftot.

Z)<

ijiiolibet

&

,

rum. Et

,

inbic^

quzratur

,

elTe tranicendens

,

(\

,

diflimilitudinc

cum non

,

,

qnod funt tranf8c fundamcnu ca-

quomodo

cum

conuertanrur

nMgnitudo

poteft

vel asqualitas

tj^^

& fic de aliis,

,

ente

Diccndum

?

^"luitw^

cum

lis

ente

nis

&

,

vt a(5lus

,

ratum

eil

potentia

paflio-

illius

fuperius

ficut

,

& idco cum quodlibec ens comidem

fit

vcl diucrfum

,

fimile

:

inzquale ; vt declacrunt tranlcendcntia,

.-equalc, vcl

;

omnia

;

fcd ctiam paf-

,

vtraque pats

vel

,

probatum eft , paratum alteri ycl diiGmile

tranicendens

eft

iio difiuiida

ifta

prius conuenicncia

cnti

quam

,

diuidatur

in

prxdidta.

^

Seciindo applicando ad propofitum fccun-

dum

fingulas

quod

in diuinis nulliun cft

gcneris

qusftiones

Dico ad priraam,

?

genu.;

,

nec tacio

propter rationcm limirationis

,

importat ecnus.vt fuuerius oftenfum

Rifoluti»

cft

primtqiiti-

quam * ncc

, ;

f"<»'u. ^"''''"''f

eadera ratione mdiuiuis elt aliqua paflio gcneneauepafsie ris , qiiia paflio gcncris limitaia eft, ficut ipfum gtatru. geniis Idc6 prasdidfac rehtiones , vt fundantur d.s.q.^. luper fundamenta

rum

nullo

,

modo

quz

,

funt rcs ttium genc-

funt in diuinis

fed quatenus

:

fundamenta corum funt tranfccndcntia

, Sc per Sunt tamen r iclationes lunt tranlccn^,/^,j,„„ pr,«di(fto modo ponendae funt in diui- trimfcenden-

r

mx .

conlcquens prout dcntes nis

:

,

quod primo

rt

hocquodquando cns

patet cx

tes.

femperalterum illorura di-

diuiditur per aliqua

,

impetfe
,

cit

r

•

1

& alterum

pcrfetSkionem,

fakem non iraperfcAioncra, vt patet difcurrendo tale autcm quod dicit pcrfetiiioncm , vcl non imperfculioncm poteft poniin diuinis;cum vel

:

igitur inafqu.ilitas

diflirailitudo

,

&

,

diuerfi-

imperfedlidnem , oppofita eorum dicent petfeftioncm , vel falteni non imperfe£lioncm ; igitur ciim fint tranfcendentia , vt dcclatatum cft , poffunt poni in tas in nitura dicant

diuinis,

Hoc tiv,

nis

,

probatur

fic

habetur relatio

cum

:

fundamentum

vt

vnitate

,

;

habita ratione fundaraen?ft

,

&

7.

cxtremis rclatio- PrthMurhne

igitur habita

& extremis diftin£lis

magnitudinc h*betur re-

''»«'"'"»•

fed in diuinis cfleniia conef- M"'*/'"'" damento(y • L L I gradum terminopi, habcns p<^rfe(5tionis fimplicitcr, vt pelagus intinicum nitur rcUtif,

lario jequahratis '

,

:

•

j-

omncm

pondct magnitudim

fecundum Damafcenura ifta magnitudo communis eft tribus perfonis cum fumma vnitate, qnia non eft diuerfa in fuppofiris , & fuppofira funt diftiniSla , vf fupponimus pcr fidem igirur :

quod

coniiderari, v: qutd efi,Scf\c poteft ^ife funda-

.'

,

ccndentia ficut

:

ccrtum autem cft quam de rcbus de gcpere Quartitatis.quia conuercitur cimi ente igitui f Tidamenta iftarum relationum polliint

dinc

&c fic ha-

cum quibuscon-

currit vnitas,(uie vt ratio fundandi, fiuenon,nihil ad

& diuerfitatc ita poflumus dice& inzqualitare fimiUtu-

,

rc de £qualitate

fecundum prxdida in ifto libro fupcrius, quod non tantum padlo fimfjex conucrtibi-

prinio pr.emittcnda fant aliqua in ge-

nerali ciica rclationes

identitatc

eft

ditm fapiemiam,bonitatem,Z
4«

III.

fici.

&

:

fuppofita in diuinis

& verifllmam haraagnitudinc & fic patet

maximam

bent zqualitacem in

:

ad quzftioncm primara.

Ad fccundam quacftionem dicendum , quod cft vt

cisc

fic

,

& eft vt

attcnditur

camcniis.

non quia zqualitas pracfccundum illa tria in Prardi-

Nam

continua

•,

in crcaturis eft duplex

quande

,

fcilicet

:

&

quanrirari vero facccfliuae in

fecimdtiiui:/'<"»«*•

&

&. difcreta quantitatc difcrcta , quomodo ponenda fit in diuinis, nihil ad prtBfens: quantitas vcro.contmua eft dupiex , permanens , fucccfltua titas

g, ntfolut!»

:

crcaturis corre-

.

.

.-Ji*"''"**'

c„rt{hondet

m

diwnis

fpondet actcrnitas in diuinis.omnibus vcro quan-

*.temitm,cir

tctrainis

pcimancntibas

'"»*'* "'"i"**

K

cortc

titatibus continuis

iii

:

Libri

110

correfpondct magnitudo in diuinis , quia omnes quantitates cbntinuae permanentcs importanc

vt patcr

niagnitudinem.Patctdelinea,fuperficie,corpore,

fito

5c de loco,

ncm

quamuis non

aliammagnitudi-

dicat

k fuperficie.

Sed quomodo tunc in diuinis poneretur squafecundum potentiam,cum potentia in creaAnfitindi' tura non dicit quantitatem : nu t,quatiia* Rcfpondeo quod magnitudo virtualis in diuificundum nisnon tantiim habetintelligi vt comparatur ad fotentiauf i intrinfcca , fed vt comparatur ad obieda extrinSniuti», fcca, refpeftu quorum debet habere vigorcm , vnum fequiturex alio quia cnim viitus in fc magna eft, idc 6 comparata ad obiefta produci-

7nmum di*-

litas

biuni.

&

;

fcilia^dicitureiTepotens,

& vigorofai&: ideo

po-

fundamcntum alterius ajqualitatis , quam magnitudo. Vnde potencia apponicur ad exprimendum quantitatem magnitudinis in diuinis , & non aliam quanticatem k magnicudine , fed eandcm aho modo compa-

non

tentia

imporcat

Scd hic

eft

dubium

quod cnm magnitudo non videtur quod relatio ,

"Dubium fe-

tranfeat in eflentiam

CHnJitm,

fundata fuper magnitudinem

,

fii

aUa

a relacione

cum magnituperfedionis, &hocin-

fundata fuper eiTentiamifimiliter

do

dicat illimitationcm

cUiditquamlibet perfedionem in diuinis , non videtur qu6d fit alia relacio fnndata fuper inagnitudine a fimilitudine , quas fundacur luper

Sohitur.

»t-

gradu perfedionis cius. Vnde (i qushbet eflet fine aha , adhuc haberet certain magnitudinera jnttinfecam formahccr infinicam. Ideo magnitudiuinis

non

eft

fed cft vniim

,

vnum fundamcncum tanfundamencum iiidifFerens,

3uod. faluacur inquolilset fundamento fimih'tuinis,quia in qtiahbct perfcdione fimpUciterin-

Et idcpquot funt petfeftiones,coc funt magnicudines fua magnicudipc correfpondcnte. Et idc6 toc funt quaUtaces , quot perfcctiones TotfuiU m*fimpUciter ; ergo fi infinita: erunt ibi magnitugniiudinet cKiditur.-

An autem

qutt ptrfe-

dines, infinita: erunt aequahcates,

lliones.

rclaciones reale$,vel non.dicetur poft. Pacet igi-

fint

tur quantiiin ad iftam quarftionem fccundam,

qu6d zquaUtas

fufficicntcr

in c}iuinis confiftit

in duobus.tnagnitudine, &rsternitate, coincelli-

gendo ttuni

tium.

ccrciuni,fcilicet

pDtentiam,niQdo quo di-

eft.

Sed hic occurrit aliud dubium funt magnitudihes,& qualitates in funt

ibi

peifcdioncs,

magnicudo

«inis

,

&

quod aliquod vnius de *q.7.n.4.

magnicudinum qux

fiue

ficut lapientia a boni-

tate.

Alio modo poteft dici,&fortcmeUus,&vcrius Sccund)). quodlicetvnitasconciirratciifundamentoequa. An iqnali-

came

litatis,non

eft

fundamentum

remocum,

ira

quin ex cius diuerfitate diucrfificaretur aquali-

tfu plurift»-

tur

m diui-

quod patet in relatione fimilitudinis ficut enim fcicntia.diftinguitur acalore,ita fimilicudo, qu« fund^atur fuper vnitatem in calore , non eft vnius rflcionis im6 alccrius i fimilitudine-fundatas

:

:

ta fuper vnitacem in fcicncia. Ec tunc dicciur in propofico,qu6d «qualicates no funtvnius ratio-

nec illa,

nis, ficut

fitpcr quae

fundantur

vt ficut

,

magnicudoin lapienciaeftalterius raciohisamagnicudine in bonicate,&: vnitace, fiue fimplicitatc , ica zqualitas ad .•cqualitacem eft alcerius

&

non fcquitur quod

aliquid vnius

rationis plurificetur.

Ad tertiam ccndum

qua:ftioncm pet prasdida

quod

,

vt

cft

(\c

& eft vt non

,

di-

eft ,

quod

arqualitas in diuinis diftinguitur a fimilitudine,

& identitate,nonenini tantum diftinguitutiirqua;, litas ab idcntitace, & fimilicudincquantum ifta diftinguuntur inccc fc

quia ncc

,

fundamencum

SoluitHrtirtitt

qudjlio.

Honefttaata di/liaillo tqualilatis

cius diftinguicur a fundamencis illarum

ficuc

,

a

fiwilitudtne

:

fi

enim

diuinis,

tot

quot

& eft vnius rationis in diarqualitas, 8c ide6 fequitur

racionis

in diuinis i^on

,

fit

aiUrum perfeftionum fimpliciter. Vndc zqualitas non vidctur fimplicitcr rclationem aliam importare in diuinis a fimilitudine idcncitatc

in creaturis

huius enim con-

trarium nunc videturefledidum demagnitudi-

ne,&

xqualitate in diuinis.

Ad hoc dupliciter poteft dici.

Vito

modo C\c

SflititHr fri-

quia nihil vnuis rationis poccft plurificui in di-

mh.

uinis

per

,

nifi

prxcxigat alia plura alcctius rationis,

quorum

pluralitatcm detetminarentur

illa,

qii£ func vnius rationis ad certam pluralitatcm:

,

albius alio

Quod

fint

illa

,

poceft

fic

&:

declarari:

duo alba quonmi vnuni eft Uccc non vciquc funt fimilia

fint

fi

,

modum JTqualitaf no dicii «lid

,

,

non tameneruntperfe<5tc fimilia nifi ^qualia & tunc aequalitas non dicet aliam

Jtqualia

,

,

,

relacionem afimilicudineillorum.fed dicec per-

relaiioncm in

diuinti

fimpliciter ab

identitate

Qf

fimilitudint.

&

fcftum moduravcriufque lelacionis, dicit albedinem, qux eft fundamcnrum elle pcrfcflum

fecundum Ariuni &Maximimaior deitas , & minor in FiUo, f ilius ellct fimiu's Patri , fcd non JEqualis. Ponendo rame^ fccundum fidem qnod deitas in vcroque. Itafi

num

in Patre eirct

a:qualiter lis

Patri

,

in vtroque

fit

quia

fibi

,

modum

magnitudo

dicit

fimilitudinis

licacis

asquaUtas dicit

,

lationis

fic

&

perfedam

illius ,

&

,

pcifedc eft fimiIdeo ficut intrinlecum funda-

filius

omnino

mentorum

,

oeipalis.

identitatis

,

modum

quia dicit

& aqua-

huius re-

vtramque

ide6 non dicic

eftc

omnino aliam

rclationem.

Ad primam cit

:

fed foliimdicere perfei5lum

,

vcriufque relationis.

quarb in diuinis non polTunt

vniu$ rationis cft de fe hoc

fcientiar,

&

qu6d

ta vnius rationis,quiaquodIibct in diuinis,quod

^identitate

,

& fimilitudinis, vt efrentiar,

idenritatis,

tur ratio fuperius pofita difttncHone fecunddt *, efte plura fuppofi-

inccife,vt pa-

ex pcxdiftis.

tet

^ocjiedquod plutificetur,& tunc deftruere-

fe

eft

II.

,

Quia magnuudo , fupcr quam cjuania hafimdatur arqualitas , non dicic nifi incrmfe- rum inter fe. cum gradum fiuc modum fundamcncorum

tum

Tiuhiitm ttt'

,

:

fundamcnta ilLirum diftinguuntur

do in

II.

& petfeftionum

funt alterius racioni«

rum,

(ed in propodiftindioncm perfona-

atqualicas requirit

Refpondeo, quod magnicudo indiuinisnon dicit accriUitum diftindum ab aliis fedgradum ,

iuflthet

,

diuinis pcifonis,

& fic tenet illa ratio ibi

,

alias perfediones.

intriniecumcuiuflibet: Magnitudo intrinfecum,fiue modum fi cnim non eflet in diuinis nifi vnum attribuffl modus intrinftcus cu- tuhi, vt fapicntia, adhuc contingerct quaercre de triiiHti.

X.

I

hoc autem non contingit de

rationis,& tunc

ratam.

lO.

X

Diftinaio

I.

rationem principalem

fpecies transfertur ad diuina

perfedionem

imperfeiflionem tur ad diuina

,

,

;

fed

&

non genus

& ideo non

,

,

,

dicitur

quia di-

14.

Ad

frimuo»

quia dicic Argumftum

magnitudo tran^fer- frimt qiU' ftioHts,

quantitas.

Sed hoc non valet , quia ponere quod ali- Alitrum requid manct alicubi fecundiim fuam ratio- iponftt rtijcitur. nenj , non illud , quod eft dc effcntia eius , maneat ibi , eft ponere ipfiim , non ponere ipfum. Nec valct diccrc quod /pccies ponitur manere in diuinis in ratioac difFcrentia: , qus dicic perfevlionem ,

&

&

&hoc

Qu^ftio

V.

I

III

ic hoc poteft efTc . liccc gcnus non ponatur ibi, quianon t[\. de ratione dilFcrcnti* fcd hoc mi;

nus videtut valcrcqiiam primum,qnia ficut genus difFcrentiae ratio cft hmitaeft limitatum, ita

&

ta, &:

nis

,

ideo ratio difFcrentia: ficut ncc ratio gcncris

in diui-

Dco, non

D.Thom

infinici.vc patct ex dictis.

Ad aUud de iqualicatc dicendum,qn6d xquaAA [tC!{9' dum.

perfectioncm

litas dicit

vel pra:fupponit perfe-

,

dlionem in natura,vel faltem non dicit formaliinicqualitas vcro dicitimter imperfedhonem perfeiftioncm. Si enim ahqua inaequaliter participant aliqaam naturam, aiterum illorum deficit ab habcndo pccfcdlionem illius naturaE:fed nulla natura pcr hoc quod cfTentialidiminutio eft rerhabetur ab aliqiiibus,& hocvult Auguftinus

T

O

I

fer circuminfeponem?

,

&

,

S

Ftritm perfon^e diuina Jint in fe inuicem

nec paflio alicuius generis aut fpehabens rationens fed eft tranfcendens , ,

^

Q_y

idco dico ad ratio-

:

vt ponitur in

ncm, qu6d magnitudo, eft fpecies

cies

non ponitur

^

qr.4t. «r/.^. hic j.j. art. I. Henric. D.Bonau.^/f «r/ i.j.i. Richard.ar/.i.^.j.

!.;>.

tjuedlib e.q.i.

Captcol.ij.j.«r/.i, Gabriel g.i «r/. I. Do&oi in OxofJ. hicq.i. Suarez i.f.tr»ci.i.lib.^.cuf.i6. Vafquez i.fart. dijputat.

65.

1

:

V6D

fM

m

Ausulh

in libro de <]uantitate animt.

lit
creAtu-

T»rum

d'ci-

iurferftiiio.

quxlibct pcrfona cflet in qualibet

inae-

Item

cum

ellet tanta

non

cft

capax tant^

atqualitate naturatu in vniuer-

injcqualitatc.

vna natura,non

efletnifi

Quia

fi

non

eflct nifi

vna fpccics,&tuncnon

perfcdio, quatita: crcatura

cft

capax.

Ide6 propter imperfe^ioncm creatura: fiipplcndi^ra, rcquiritur insequalitas inter cntia vniuerfi.

Vna enim

fpecics proptcr fui limitationem

non

capax tants pctfeftionis,quantae omnes fed vbi ell tota pevfedio in vno ordine , ibi ex-

cft

:

cluditur omnis inaequalitas

j

fic

autem

eft

in

Deo.

non

alia,

Item

aliud,

quod cotequari

ajquiparantia:

&

,

dicit

duas relationes,

aliam difquiparantis,

, Filius non fibi Patrem, In hoc qu6d afllmilat , funt eiufdem naturx, ta-

men cum

principalitate refpcdbu eius

quia

,

& fic in-

fequeretur

in aliquo

Irem Patre

&

,

in

,

quo

qu6d aequalitas Iccundum ponon cft tertia zqnaliias , alia ab ajqualifecundum magnuudinem, fcd txplicat po-

Ariftot.

ctim

eflet in

Tertiutn.

compofitio,

& diftinguitur ab

,

fi

perfona cft

ab

illo

eo

cft filiatio

fcquicur

,

Patrc

eft filiatio

5

;

fi

in §lu»rtum.

igitur Patcr

Item,fi in Patre eft FiIiHS,& Pater in Filio:igi- §luintum.

ii

Oppofjtum loan. in me

non eft in illo, £go in Patre, Tater

Patre:ergo 14.

&

Sextum. Ratio efpoftta.

eft.

SCHOLIVM Sententia Henrici

vnam perfonatn

I.

effe in alia,

nonfecundkmfe totam,fedfecundum partem,

cjut

etiarn efi alicjuid altertus id eii fecunditm effen-

refutatur primh, cjuiaftc FtltM

,

effet

in l'a-

quaft tnhizrens, ficut effentia:Secundh,perfonit

fecundum eandem rationem

ergo non fecunditm partem.

patet pcr didi tentiara

fed

tate

nonperfunx.

,

:

tur Pater in Patie ^.Phyfcap.z, uiiir efi in igne, Ariftot. ignu in cdo ; igtiur aer in cdo.

4t

ijUJLflif'

vna

fi

;

cflct ibi

cft Filius in

eft Filius, in

fu^mfecun. nu.

qu6d

diftinguitur

fibi infunt muttto

fecundae qua:ftionis

excra ipfum

Secundum.

non

2. indiuiilbile

fit

eft Filius.

tre,

rarioncra

con-

idcm,

tiarn

eftde MTiagiiie.

nifi

compofitio; igitur

illo, ibi eft

plum;cum

dicitur Pater aflimilat fibi Filiimi, fic

,

clFcntia eft in aliquo

fi

tcUigit Auguft.de imagine,6 de Trtnttate.exevtt-

Ad primam

cilct

,

diftingiicrcntur.

,

Itcm,Filins exit

Ad vnam

ter aflimilat fibi Filuira

»rg. prif

PhyficorHm tex.

perfonx funt indiuifibiles

qusimportaturpcrverbumpafliuum^&acliuum Prima relatio eft asqaipafibi corrcfpondens. rantiz , & ide6 eft mutua ; Secunda non, vt Pa-

Ad

6,

,

igitur

(b, ficut

Arirtot.

:

impcrfcdltoneiBi& ide6 imperfedionem fibi annexam habct , vnde eft pcrfedio fupponens im-

cum

negatiuum.

maximc confufa, per Philofocontra Anaxagoram igitur, fi

dillinguitur ab alio

perfc(Slioni$

4d, tiriiHm.

phum

qualitas in cnrihus vniuerli cft pcrfedio fupplens

pcrfe£l:ionem,quia crcatura

l6.

eflent

fufio in pcrlonis.

Et ad probationem Auguftini,dico qu6d

C:tr ir.t^u»'

non, quia/>r»»»o Phyficorum: iii quolibet , entia Arg primum

Si quodlibet cdet

Ttrtio

,

;

proprietM

commumcabtl's,non dicitur formaliter de perfona; ejfe in perfe cornpetitfortnaliter ejjentit ; ergo

tcntia virtutcm m.ignitudinis in comparationc

&

17,

Ad jecmf itun.

yev fupradida. ad obicfta, vt pat Aliud patet pcr przdida , qu6d squalitas in magnUudine non cft ita vna rclatio ficut Cimilitiido

guitur

quod tia

4i»^-}'i'

,


eft

;

ncc fundamcntum fimpliciter diftin-

fundamento magnitudo ,

vel fapientia

Ad

,

nec fundamcntum

eft ita

vnum

,

eius,

ficut fcien-

aut alix petfeftiones.

,

NOta quod

diuerfi funt modi ponendi, nes tamcn inconclufione conueniunt

cet

hoc

ratio

om,

Ij-

humana noncapiat fecundum Hi-

larium y.de Trin. Ideo

tria funt

1. Status qttt/'<""/•

vidcnda. Primo, Hilai.

fit modus ertendi »« perfbnarum. Secundo, qux fit ratio eflendi in. Terti6, fi eft ibi aliquis modus cfTendi tn cx iis , quos ponit Ariftor. 4.

quis

Ariftot.

rationem quxftionis tettix patet etiam

pcr dit^a

,

quod

squalitas

non

cft

omnino

&fimilitudine, ficuc nec fundainentura a fundamento. alia rclatioabidentitate,

Dc

pcimodicit vnus Dodor,qu6d aliquid

ejfe

in aliquo potcft efle tripliciter ad prxfcns.

Vcl quod aliquid fit inalio, prim6, quia fecundum lc totum Vel qu6d aliquid fit m alio fccundum parcem , & hoc dupliciter. Vel quia pars totius :

eft in

SfPti Ofet.

Tom-

XI

alio,tamen illud, in quo

eiiis.vt

pes auis eftin laqueo,

aliquid eius eius

:

vt

ali^uid

fi

:

vc! quia illud

,

non eft aliquid non eft quo eft eft pars

eft,

& laqueus

in

,

poncretur qu6d duo monftra hahcanc

commmune, vc vnum pcdcm.

K

i

Primo

ofmioHenr. 9«»'^'-^-

7S

T"^'*/?

T'

,„ ^/,„.

::

frohst ptlmo

vn»m f

a

it\io

Primo piodo nan

poteft vna petfona cfie in

p'-y[o

alia,quodprobatdupliciier. Prim6,ciuando totum cft in aliquo piimo , quodlibet eius eft in

frimo

co

&

,

6

cum

qnaelibet pars «qualircr

Patcr

fic

in filio

efifct

alia

:

ergo

squaliter efld pa-

,

ternitas in Fiiio ficut circntia

cpniequcns ,cft

,

Secund^

_/#-

jta eft in alia vt fubfiftens in fubfiltentc

arguitfic

Qjjod

:

primo

cft

:

jion poirunt du3c perfonae efre in

inuicem

fe

:

&

non quia

ineft

perfona cffet relatio

,

oportet quod

(ed

j

tertip

contincntis.

Contr^, quandocumque aliquid eft in aliquo toti , idcm modus conuenit parti ,

&

per partem

per partem, ficut patct, albedo

homini per faciem

crgo

;

faciei,& toti

Filius

fi

hominc pcr

eft in

modus conuenit

facicm^idco idcm

fit

in Patrc

Pro folutione tamcn primae rationis Ganda* fciendum quod praedicatum quod pri-

ni6 conucnit iieo

tum , quod primo mogeiieo illud

alia.

cntitatem eius prim6

tunc

,

in

ficut

;

di

,

:

ficcritJw.

Seettndii.

elTe »«, in

propofito

non

potcft int,elU-

ReUtio in»f- gi ad fe, quiafic Patcreflet inPatre ; ergo dicit reiationem non originis ( quia ficut Pater eft in

non fic eft de relatione originisjergooportet quod fit rclatio communis ergo conucriit fecondum eandcm rationem ergo non fccundim partem vtrique extrcmo Filio

,

c contra

fic

,

:

inaffiftit

ergp fecundiim totum

i

cui

eft illud,

Item

Tertjii.

eft ira

proptieras perfonz

,

commiinicabilis

ter de ellcntia

igitur

j

fi:cundiim

nuUo modo

,

maiiterde peribna: fed

,

ejfe

quod

non formalitcr dc pcr-

primi

,

alterius

toti

,

cft rario

qu^mpars

cft

H.

iccun-

liem-tnt fuhieHo, igni,

& alia

,

qus con-

quia eiuscaufa magiseft for-

per corpus.

Idc6 maior proptcr duo.

illa

Gandauenfis

Nec enim

,

eft

neganda Ad prinmit

qu6d

oportct

Gandnutnillud, fis.

quod conuenit

toti

primo

,

conucniat parti

nec ctiam dato qu6d conucmiat , oportet , qu6d Vcl fi dctur maior in propofito , Sc qu6d eircntia eft in : vel quod pars oft Deus, ajqualitcr.

fequitur

uocatio de

Ad

;

aliam rationem de ambire dico qu6d

impoflibile eft tenta

crgo Patercft Filius ; fed cft asqui-

ejfe in.

,

&

qu6d cadem

cum

alia parte

fit

ira

non habet

vt

,

fit

fed ficut fi duo Angcli cficnt , tamen diftinguerentur aiqualiter,

tualia n'jn diftinguuniur pcrt/i>».

tnte

,

cjuam

homini

rifibile

quodpritu

,

&

,

quia eflcntiahtcr diftingucrentur

partibiu non ita primo compofiti

idem

^uia partes

rnattrif..

,

&

;

,

vel fi conuenit

SCHOLIVM

nec aqualtter , vt agere perfetiiM conuenit for~

/>*m

effa '»

nlia quid

IIL

non

QVantum ad modum, qiio pqnitur vna per-

efiet

fona in

ferfo-

fpiri-

"R/ftionem inexiftendi vniui perfonA in ali4,

Refoluit circuminfefftonem,

inexiflentiam vnitti fubfifientis in

&

,

intimi

:

ita

fi

;

impoffibile

Yntm

etemm

Hilarius.

effe,

alio fubfiflente prtfenttaliter

4HiUr.

,

effe folam effentiam , alias *Pater effet in neque folam relaiionem , quia fic perfont non vniformiter ineffent fihi inuictm y &fi, ftr

de qua htc

xmm.y.de

Com

alia,

fciendum

cft

(ecundum Hilaquod vna per-

Trinitate verfHS finem,

eft in alia

,

non

vt aliud in ajio

,

vt corpus

in eo

,

,

Dtut producertt alium Deum , »0» quod tJtfalfHmt ergo ratio huitti ine-

xifitntia , rfi efftntia fimul cum rtlationt. plii appofitifftmis txplicat intxifitntiam

rum inft

^xtmftrfona-

inuicem.

ejll

in

corpore

,

fcd »ta incfte ac fubfiftcre vt in hib-

fjftcut; inrii;ergo

Ad feeuu-

prim6 con- ium. prim6 continens

pars

& fingulis partihtts titu, vtcalinulli parti jubiecti

tur.

vnius partis

biens aliam Prinotartdo quomodo quitdam prddicatit cen-

dum

ytruwqnt txemplifica-

Excmplum

vt patet de aftione

,

nort

prim6 habct

triangulus

eft rifibilis.

prim6

,

ve^

;

&

idem , ficut totum prim6 cftc in fi;, Ide6 di- Vnn ftrfona non ftntintco quod non tenctur qu6d peribna cft in pertur »b alia. (bna per continentiam , jta quod vna fit am-

/bna.

SCHOLIVM

quia vna pars magis

quando principium magis

quim

dicitur for-

diciturformali-

irt ,

alicui parti

maquammatcria: Similiterde»»r#//»^*r*, quod prim6 conuenit homini magis pec animam,

non

inalTiftit.

,

conuenic vni parti,

,

homo

vcl

uenit toti

,

cft

Exemplum trcs

jifiendi fo-

mt.

hoc

quam

noncompetit parti prim6,fed toti ; ergo proxima ratio eftendi eft ellentia cum proprie-

modo

totum hetcquod conuenit

eft

quare talc prsdicatum conucnit

rifibile

Item,

frique txtre'

,

non conucnit

vel

,

fi

tate

eonuenit v-

toti

Vcl

8c talc praedicatum

,

aliquo

propofitum,

prim6

eft

vcl quia

,

eui proprio ineft.

,

, non ineft honon habet partes

incft alicui

& hoc

,

rogcncum

rclatione.

lecundiim totam

folutio/e 0-

eft

&

altcri

,

h

^td»m enoditndMpro

pmionuGu». ciufdcm naruraecum dnuenfu, toto , ficut loquitur Philofoph. de mou^ri prim6 7. Phyficor. tex.i. 1. Totum , inquit , «0« AtiftQC. mouetur a fe ipfo primo , quia parte quiefcente poon mouetur totum. Aliqu^ndo vero pra:dica-

Dicitur qu6d maior eft vera de ifto, quod eft proxima
aliquid eft in

aliquando conucnit homoge-

quia quslibet pars

parti,

fi

quia quando

toti,

& tunc talc praedicatum conucnit cuilibet

,

tali

illud dcftjruit pjincipalc

Refctntiv.

denominatur ab inexiftentc , fcd pcr mufpirirualem , qua fubfiftcns eft

,

cllentia.

Contra,

non

eft in alia

illud, cui aliquid

tuam prslenriam

primo.ita eft Filiu$,vt quafi inhaercns Patrificut

Ktiieitur

dem mod»

quomodo

uenfis eft

cui inexiftit

niodu fecundum partcm fit inalia. Scd dc perfona.in quaeft alia,dicit ille Dodor qu6d vna pcrfonaeft prim6,in qua eft alia , quia /ecundum totara rationem cius habet rationem

frimi.

quod vna peifona

tamcn /ic

g.eplicat

igitur ,

per informationera,

in fubfiftente diftinfto.

,

:

in perfona.

Dico

&

Impufftatm Henr.

alicui parti

ergo pcrfona cft in pcrfona fecundum partem aut crgo fecundo modo , quia aliquid eius iilapars nihilefteius

fubfi-

primo compettt igitur circ in cx partc vtriufquc cxtrcmi primo conuenit per(bna:,& non primo coniienit alicui, quod

Sc

in alir

quo.ambiturab illo: fcd impoffibile eft intelligerc qu6d idcm primo fit ambiens {e ergo fic

:

vero primocompctit perfona:, vt gcnerare, Sc generari primo competit fuppofito , toti,

ftetc

-cft

falfijm.

frohiU

XIX.

Libril. Diftinaio

1

11

:

fccundum ipfum, vna pcrfona

Df

:

Quaftio IV.

DE

fccundo principali, cjaar eft ratio eflcndi 6. iti vnius pcrfon* ih alia?dico qu^d qon cft T rel="nofollow">t r»n»n» eflcntia, ficcnim Pater cflct iBPatre^ nequc rctffenJt in. yr»b»tiifri-

latio,quia

non

relatio origini$,cum ipfa

rius rationis, in

altc-

fit

& pcrfon* vnifoBmi-

cxtrcmo,

Item

Stcuni».

Damafc.

,

fi ,

pcr impoflibilc

Dcum , non

alium

pcrfona in

aiia

&

:

eo

Ci

ficut

,

Damafcenum

Orthod.Fid.5.cap.dicentem fojfent ejfefimul

Dcus produceret

,

cflec fic in

fecundijm

,

qadd

non

Siejfcrit

:

cflcnt

du2

duo

vna

lib. i.

dij tion

rplationes ori-

Ircm

,

rium elfc eft illud

impoffibile

eft,

ncccfla-r

in aiiquo, nifi reiatio, cuius nccefl^ario

fundamcntum,fit in codcmifed fi neutra

eflc in aba, &c. Itcm, in crcaturis- adiui ad pafliuum

tio originis,

Refltca,

cftrcla-r

quia gcncratio

immanens

eft

:

tum

eius.

quoad

fri'

mim.

nrnl

valcr,quia squiuocatio eft dcyt-

quia fimultas reiatiuorum xque faluatur,

,

vnum album eflet hie, & aliud Romse, ficut (i ambo eflent hic non fic dc fimultate pcrfona» rum £quiuocatur,crgo fimnltas. Ncc valet fecundum , quia di(^um cft fupc rius * quod generatio non eft fic iramancns, fi

:

€^»*d

/«-

eurtdum.

,

Genfrationn

pt immantns 7. q. 1.

Effentia fi-

mid enm Luiene

rt-

eji

ra/io tfftntCi

quiro in alio

,

&

,

di- q.9.a a

j.

in

alio.

aliud dieo

non

uinitas

quid cius

qu6d non

,

aliquo

cft in

,

eft fimile,

,

compofitio

tamen non

Idc6 fcquitur qu6d

& diftinguitiu: ab illo non

;

in cjuo

,

fi

qued

,

eft

eflentia eft ibi eft

eft filitu

Dko fecun- Ad

&c.

,

quar-

Top. cap,^. diftin
3.

membrum e(i incongruum,(i

valet, vbi altcrum

tertium.

dc pcribna.

fic

diim Philofophum

qu6d di- Ad

formaliter ali-

nifi fic

(cd pcr(bna cft in alia,

:

aliquid eius.

AriftBt.

tantum dctcrminaturad vnum. Ideo dc vir- Anhtcconcedenda in tutc (crmonis non cft haec diftinguenda //M/io , ibi

quod terminus eius fit immanens , & fi darctur quod fit,adhuc rel="nofollow"> non concluderct Patrem efle in

efi in Patre , quia non praemittitur de virtucc fermonis qUod abftradlum fit in aliquo, nifi for-

malicer

eodem

ncquc in Spiritu (anAo, nec etiam Filium in Spiritu fando. Idc6 dico quod .neq«e cflentia (bla eft ratio eflendi f>r,neque relatio (bla,fed torum, pgta cffcntia cum rclationcrficut incrcaturis nihil idcm Filio,

dicitur fimile fibi

i

fedad fimilitudinem requiri-

tur diftindio:neqoc hoc fiiSicit vt fint diftuidina fimillimaj ergo requiritur alia vnitas: fic ergo vtrumque rcquiritur , & fic in propofito, nec relatio , nec eilcntia eft prsciHi ratio. Dices , quod princip^iius cflentia eft r.1tio effendi itt. Dico quod eiTencia cft illud fundamcn-

;

& runc ncgo hanc

rcfpcdlu filiationis

poteft eire

,

Filius

,

8c Hliacio

In que eftfiliiu in

poteft

fic

accipi in

in rcfpeftu

Filij

concedicur qu6d abftrain aliquo , liccc non formalifi

,

conccdendo quod

ter,

:

quomodo

,

vcl alicer poicft dici

Aum

non

quia

eji filiatio ,

»ai».

*d.

eodem loco

fcrunt in

fi-

non minus dif-

(ed indiuifibilia fpiritualia

quoeftfilius

Primum non

Htticitur

;

Ad aliud

igitur tentiinus

*

,

non

quia indiuifibilia in corporibus refpiciunt

& tamcn neutrum eft in alior

Dices, relatio eft fufiicicns tatio vni pcifbnx eflendi in alio:cum,quia rclaciuafunt fimuljtum,

(cxto Phyficor. patct 1. libro

frincifale.

Ad fecna' poflet diftineui ab indiuifibili, dtim. * In Oxon. pifieflet cxtra^ipfum, quod fi vcrumcft, hoceft

in aliquo

pcrfbna poflct

7-

maxime confufa vcrum cft.Sed pcr(bna in perfona.

fic eft

Ad fupdamentum

fi

,

Ad aliud de

ginis.neutra ellct in aiia. Ttriia.

fidicit

AnaXagora , dico, 9' qubdliber eflct totum inquoli- Ad fritrnm

bet,^efttia eflcnt

indiuifibilc

ter fimt in fefntiiccm.

113

A(l primiim ptincipaledi!

in Patre, ficuc

filiatio cft

& non fcquitur vltcriiis

ergo Pater */?

;

Filtm.

Ad

aliud

in regulis asquiparantiainon tenet,

,

&

procedendo, hoc gratia materia::fed conuertcndo non tcnet rcipcdlu altcrius a fe. Et fic

nifi

arguit Philoibphus, ^.Phvfic. tur

:

roni

Vnde bene

Sociates cft fimilis natoni :

ergo Socratcs

riata fimilttudinb

eft fimilis

jied

Ad

qutn-

tttm.

fequi-

& Plato Cice-

,

Ciceroni,non va-

nunquam conuertcndo

:

igitur Socrarcs eft fimilis Sbcrati.

Ad

aliudiqiiod Filiuscxit a Patre generatid-

ne pa(Iiua;& tamen eft in eo,& ccontraper tuam pracfcnciaro.

Adfextum.

niii-

tum,proptcr qupd pon poieft non ineile relatio, vbi eflencia jpeft.

Pc

jcrtio arciculo dico

qu6d

modus

ifte

ef-

Quidfit mo- (endi in, noo' cft aliquis illorum , quem polUuejendiia nit Philatfbphus , ficut patct difcurrendo , (ed d^uinarnm cuilibet diffimilis magis x]uam fimilis> eft ferfi>iMrum.

Q^^STIO

Excmpla tamen poifunt

poni' ad hoc ; per quaei poflbmus mcliiis conciperc ijlum modum-tlTcndi. Prjroum excroplum cft dc illapfu,:I>eusibeft ExfUcmur orTiili crcicurz teipliciter: Piimus mociiiiS eft txemplit.

V.

aliqualicer

Vtut

trifli'

eitfr inejl

per pracfentiam tiaiicas

emnibus. eft

indudit

& eft illapfus.

,

Deum

pcr [toentiam

,

ficut in

Ifta pjE^ifcn»

cslo

:

Secuiidus

& manutenouiam

:

Tertio.

concipifniK przlentiaiuifipe nlanucenetHia

,

fic

Vtrum in Dcofit aliijua fatio atit

maioritatis

totalitatis^

T

r.Bonau. hHf.t. tfrlii.

ar/.i. j.i. ^V 1. Hetitlc. in fumm» Richafd. hkiUrt. j. quifi.^i. itgid. Biulcfcr. qutfi,6. Pcfcus de Taratitafia

^^. qutfi.

frint.-x.qutfi. qutfi./ji

1.

i.

&S.

eft prjB^fitper eflentiam> SccMndutit

ii^iitui.«xpraplum',

Angelus

eft

cum

aira alio corpotc glotiofo

re,

Ttniuitt.

pone identiiatcm naturi Tcrtium exeniplurp ,

«ff^M

:'

fic

,

&

6 p fic vidccur. DamaiciJib.^. Orch. c.6. Confitemur vmnem

Fid.

iBjproppfito.

deitatem, &cc. (cd

non -acf epit

ibi

I.

Argum.

fri'

mum.

ponantur duo Angeli idcro in natura , circutnlfribcndo locam, cflet ibi prjefentia fimilis mutua.

quia Dainafc. non: funt plures dcitatcs ; igitur categQrematicc , ivt fit fenfus , totam deitattm ;

Quartum excmplum eft de potcntiis animjc, &&n\ idotft eflenti£,quodcredo,&:habeant aliam diftin^ioncm,prius in re amc operationem intel-

igitur in

fi

&

§l30irtMm,

V

corpoj

&

$xtmflum.

lc:^,s,(ift ibi idcntitas na(ura;,6f

r^aiis

Deo

•,

cft ratio totius,

^fcm, in Symbolo Athanafij:ror<* tresferfon* Secundum. Aihanaf. cetterni fihi fnnt y&cc.

Itcm Anibrofius

in

Hyrono: In Patretotn* Tertittm.

porcntiarum. Scot. Oper.

tam.^n di(lindiiQ

,

omnem fyncategorematice

Filiut,

Tom.

X

/.

Cv-

tetu* tn Ferbo Pater.

K

Ambiof. 3

Icem,

,;

,

Libri

114 Itetn

per

quod

,

Cit

qu^d

de TrimtAtein

Deo cft

in

prirtcipio,

maioritas intrinfcca:&: habctur

Itcm.omne

^intum.

efTentia

Dci cft

igitur in

Deo

infinitmn

maius non

eft

non

iufinita, .r.elatio

infinito:

cft infinita

;

cft ratio vniucr(alis;tum,

Damafc.

Orth.c.6.communc,

ticulare

vcro hypoftafis.

non natura dicuntur

quod ibi

,

totalitas eflentiaiis

,

arguitur

,

,

tk

& po-

eft indiftin-

^um,producitur de eo,quafi dc priucipio matcriali

ttis

qu« cft indiftincla

,

de fubftantia Pa-

fcd Filius producicor

:

in Pattc

&

,

Filio

igi-

,

Contra primum .

mum. Stcundurn.

Augurt.

partc

;

,

omnc totum maius

fed in diuinis ncc eft

maius nec minus,

fiia

cft ,

iiccundumAthanafium inSymbolo: igitur,&c. Contta fecundum.quod ibi non fit maioritas, Auguftinus S.lib. dc Trinitatc cap.i. & ponitur in htcra , nonfolim Pater non eft maior , cjukm Filiui.fed nec Pattr&FiUuiJimulyaltcjuid mains fknt, cjuaTH SpirttttsfanilHi,

Tertium,

tum

Contra tcrtium, quod ibi non

lotum vni-

fit

&

ponitur uerf^lcAuguftinus y.de Trinit,cap.6. in Ijtera : EJfentia diuina non efi materia trium perfonarum tanquam fecundum communem , eandemejne naturam

,

tre/ perfon* d^cantnr ejfe

vn*

tjfentia.

C H O L

I

V M.

clionem, polTunt iransfcrri ad diuina c conucrlo eorum oppofita.

Excmplum Vndc

uina. Filio

ita paflSm transfcrtur pofierim

ad diuina.

Non cnjm

qu6d

fit

Filius

Q_uaimr

paflim conccdicur

ita

eft toturri

Primum

quoddam comentiuum

Patrem

,

non rom

partium

dicit continentiara

quorum quodlibct

,

gus infinitum

& ratio cft

vniiferfalitasjquia-quid

,

tas,& iUimitatio,feclufa

••

eji

tttmen

fcilicet

ibt

quod

eif

communicabili-

eitu imperfeUione,fcili-

i^artidm di no» ejt totum ejfenttale ex partt-

cet potentiatifate,& diuifibilitate.

Burn

Jn diuini^

:

biu,quia ihi non efl materia

,

neque ratio mMteriit,

Deus cnim non cft fimplex fimpliDtus , fed immenfa , & quia Deus

:

citate pundluali

ide6 quidquid cft in ipfo

fimplcx

cft

ipfum.

Et quia

,

non

pars

fit

totum

rotum

&

fi

hic tunt quatuoi declaranquatuor proponuntur inquxftionc, Quantum igitur ad atticulum primum de totaUtate in generali , dico quod Ifcundijm Philo-

REfpondco,qa6d diffe-

^

con-

(teniunt.

"Atiftot.

da,ficut

fophum tertio Phyfic. textu 64. totum & pcrfe«^um (unc idem , vcl confcquuntur fe difFcrunt tamcu quiares dicirurperfeftacum non caret aliquo pcrtineiuc ad fuam perfedlioncm, ;

;

fed habet tcrminuna fua: perfcdlionis. citur

fed

perfc
totum non

quod

,

dicitur

quod contineat aliqua T[}if>lex

»ect'

fttfi lotiui.

rotum

qux

;

ftrifte

,

,

cui

Jpfum,

eft

,

refpcdlu

propric

,

^

quorum toturn

vt ficcorrelaciuum eius

,

Vnde omne

rn cfcatura

jicuntur partcs

fiiic

ftridtii

correlatiuum partis.

,

,

modo

aliquo

fit

imtncnfitas

includunt compofitionem,

illa

nou orhnimodam

fimplicitatcm.

Aflimi-

ramen toti virtuali in crcaturis ; qua\t totum eft in anima rcfpe£lu fuarum potcntiarum. Hoc , vt mihi videtur , vult dlcere

^

in illa qusftione huiusdi-

vbi quaerit

,

totalitas intcgritatis

,

fi

dicit

?

poncnda in Dco cnim in przdi<S):a

cft

princ.quxft.

,

totalitatep in

Non autem

diuinis

:

dici abfolute

ita

,

Secundo modo non.

qudd qu6d non

intclligo

totum

intclligat

referatur

quia

,

j

tc

&

fic

eft

Oeo.

S(

* Booau.ci* tatns in

qu6d totum vno modo dicitut abfolute , & fic totnm idem eft quAd perfc6tum. Alio modo dicitur tetum per comparationem ad paxtem. Primo modo eft poncre qua:ftione

fcd

aecipicndo

1§luals tfi hoc totumf

latur

hoc non

cft cffe

vcrc

dicit

,

qu6d non ponitur

in

diiiinis nnlla

:

qu6d

tcttio

cundi »rttculi.

, quoIh diuinit de Trinitate in nuUaifln)»'

pcrfona eft piaior alia

niam fecundiim Hilarium principio

in titfflutiofe-

Quanti!ltn ad i1;cundum atticulum, dico

illa

,

funSuaU.

non

totumy ftd dicitpr abfijluabfolucndo ipfum i. refpcftu ad partem

pertingjt ad fincm

habcre fincm

autem accipiendo

in toto cohtinenttir

fic lotiiT/t

Vndc di-

flicitatt

qu£e con-

,

Quia in crcatura fi innon eft ibi immenfitas

in eteaturis.

vel pluraUtas,

&

tjt

idco plura

totum

quia omnia

fed aliquid tocius.

,

,

non

fimpUxfim-

,

ftinftionis

runt

eft tale

,

ipfom totum

tinct funt

cft

,

quoddam immenfum ficw

cft

Ide6 Dcus

quidam Do<^or

neque altqttid poteptiale.

tetum

vt pela-

,

conceditur cffc in diuinis,

fic

,

ueniatur fimplicitas

'rton eji

de fe hoc

ficut

Hilar.

fed aliquo-

,

cft ip^.im

diBum:Jn diuints eji

citur in diusnts

frius.

dicit limitationem,

lud? Dico quod non inuenitur omnino fimile

,

§iugre »0?» Ita pafsim

compofitionem , & dependentiam rcfpcftu partium , quas continet , quai um nulla cft ipfum. Non fic autcm concedendum eft rationem totius eftc in diuinis ; fed totum , quod

nendo relationes dicere perfeUtonem, quiaftc tota Tertium "Trinitas ejfet perfiBtor vna perfona. eji ihi

tur.

:

bct partem prp correlatiuo

qualitcrcumque acceptum , refcttur ad atiquid fui , non tamen ficut ad partom. §i vcr6 qliairatut , cuiufmodi cft totum il-

ferfeilionii in vniuerfyli

ferfeaum^

ficut

,

clJe

plurium , quorum quodlihet efl ipfum non totum preprte diElum conjians partibus. Secundum : In diuinii non eji maioritas, videretur tamen ejfe, po-

quid

tximflifica-

fofleriusdi'

poftctius Patre otiginc

maiorcm & Filio , licet non concedat Filium efte minorem Patre Scd totum pt imo modo prout ha-

continct.

^rticul'* tria dicit DoElor,

non

ad di-

ratio prioris transfcrtut

;

non

icd

,

licct

,

dicitur Patcr prior cfte origine

rcpugnat fimplicitas di6lum:In diuink

rtttio

totius irtDeot

correlatiua

pelagus infinitum omnia c.
S

nitur

qujim vt habct partem pto correlatiuo. , quje in creatis dicunt perfc-

,

Nam

Hilarius concedit

tur, &:c.

Ar%. rugnti' ttum fri'

,

,

quia diftindum,

quod

,

vt patet

iransferrur ad diuina generalius accipicndo ro-

numero ,

materialc principium.fiuc

quod producitur de aliquo

totum non fbluni concinendp aliqua fed continendo alia qua;cumquc funt Quemodofo-

dicitur

(tibftantia eftipar-

Similiter

difFcrrc hypoftafes

fit

ide6 generalius accipicndo

,

vt partcm habet pro corrclatiuo,

aliquid

nitur in litcra.

Item

quam

Damatcenum

quia pcr

lib.j.de

S)}timHm.

ficut pars

,

Vndc totum dicitur refpcdlu eius. quorumcumquc quse funt in ipfo , fiue fint fiuc non Cnt partes quae non funt ipfum partcs , non tametj funt ipfiim , & iic totum

aliquid «laius alio.

cft

Itcm,qu6cUn Dco 6t totura vniucifalc arguitur;tum,quia Dcus prxdicaturde phuibus.quod

Sfxtum,

ncm nem

tetum

litera.

iii

Verumtamcn quia totum indudens ratioperfefti , npn dicii de fc imperfedio-

in diuinis tnaioritas arguituc

Hiratiiitti /»t. 3.

XIX.

Diftindio

I.

Pater dtu totam ejfemiam

Etlio

\

igitut

itritws.

Qu^ftio V. igitur

otnnem perfc^lionetn qu« fandatur

«{lencia

;

in

igi(ur nulla perfona efl maiotalia in

Nec

perfedione.

ratione rclationis, quia habe-

tiiUtitrun

quia in

lecundum Anfelmum

&

p^rft-

dieit

ciiontm. * d.7.q.

plUiter

mrt t.

in

eJltCfut in cjuoUbet

^fum.Qopd

eft fic

Monol.

PerfeSlio fm-

melius

ipfum , tjHam

eji

verum,{icut alias

* , qu6d in quolibet fuppofito non dctcfminato ad naturam , mclius cft ipfum quocumquc alio fibi incompoflibili , quod non conucnit in aliquo diuino fupponto, quia tunc aliqua perfcfiio cflct in

vna pcrfbna, quas non cffet in alia. , qu6d hoc non fcquitur , qui*

Dicctur forte

7-

pctfbna

alia

habet, vel habere poteft aliam rela-

tionem xqualcm rclationialtcriusperibnac. Et ide6 no fequitur vnara pcribnameilc pcrfedio-

rcm

alia,

quamuisaliam relationem habcat,quae

eft pcifeftio fimpliciter.

Damafc.

Contra:ficutarguitDamafc.hb.i.fid.Orth.c.y.

S.€ijcitiir.

potentiale

de per

eft

Tunc Ic

;

fint

, Ci

pcrfe(iiones.

8.

Itcm,faltcm

rclatio

fi

fit

perfedHo

,

vna pcr-

{bna aliquam perfedioncm habet , quam non habet alia. Et arguitur fic , quod habet omnia

cum

propria

dlioncm

alio,

& cum habct infinitam perfc-

vltfi,eft perfedlius

lationes squalcs

cum

aliam rclationem

,

:

(ed Paterhabet re-

&

habct , a6tiuam , qus

Spiritu fandbo

vt fpirationcm

quod

fit

ex

tderfalu

iuplici c/$fi-

hoc, dc ratione vniucr-

impetfeih».

fc

tejicut

arguitut

fic

:

nuUura vnioerfale

eft

^

dc

Dco cft dc le hocj Deo cft vniuerfalc.

hoc; quodlibet ellentiale in

ergo nulUim eflentiale in

II Secundo.

Maior eft raanifefta , quia quando aliquid eft de fe hoc , ita eft dcterrainatum , quod non poteft determinari tale aurera non eft vniuerfale, quia vniucrfale ex hoc ,qu6d vniucrlalc natura ^idquid rfl eft determinari ad fuppofitum. Minor cft made fe hec rji nifefta , quia non cft plurificabile aliquod eflen- indetermina, tialc in diuinis , & probatum cft fupra , propter bile. quod dicit Damafcenus lib. }. de fidc orth.c.6. quod proprictates non dcterminant naturam , fed Damafc. :

Vnde

hjpejiafes.

non fa-

rclationes aduenientcs

Qualitatis

in propofito de telationibus peribnarum

fciUcet

,

fiue detcrminabilc,

lalis.

nunc autcm hoc non concluderctiecundum rcfponfionera przdiclam , quia dicctur fibi quod alius Dcus habet perfcdioncm squiualentem perfciftioni alterius Dei quamuis non eandcm. Vult igiturquod ex hoc, quod aliapcrfeiflio eft alio, quod neutet fit perfcdus ficut arguitur

m

,

fuppofito determinatut ad

ifto

vtruraque

ciunt naturani efle

,

SfCMndh.

&

diuifibile,

dno dij , neuter ejfet perfc^tu , quia vnus haDcret perfedionem, quam non habercr alius;

fi effent

frima.

nes irapeife(£lionis importat

didum

cft

iiS &

e^^e iHiaiitacommunicabile , tum ; ficut per oppofitum , fuppofitum cft incommunicabile & limitatum. Alias conditio- FnftHitvHt

iraportat eire

non eft habcrc aham pcrfcftionem«quia relatio no eft in (e perfei5lio:quod pcobatur prim6 ex pcrfedlionc fimpliciter.Nam re aliam rclationcm

s

coramuncm

ficut

:

fi

albedo

aduenicns Socrati conftitueret ipfum in genere

non

Socrates tamen

,

eifct

communon fa-

nior. Ita rclationcs aduenicntes cflentia

ciunt eirentiam eflc comrauniorcra,nec aliquam

communitatem fibi ttibuunt , fcd eft de fe hoc ReUtionet ante aduentum illatum , & eft ptoprius ^m» mn reddunt huiufmodi entis fotmalis , quod eftdcitas. Nec effenti»m cStamcn ponain fuppofitum homo cnim eft pto- munierem. :

pribm ^uid , aut proprius tjuif humanitatis, plus cnim rcSc tamen non eft uippofitum :

quirituf ad rationem fuppofiti

,

vt alias pa-

tebit.

Quantura ad quartum atticulum , dico qu6d IZ eft ibi totum cflcnciaic ex pat tibus ellentiaKeque tetum libus, vt ex matcria & forma quia cflcntia non ejenti»le ex eft in potcntia ,ncc formabilis , ncc forma altef-arttbtis eft rius hoc enim poneret in Dco C(-)mpofitionera in Diuinis.

non

:

,

ponitur pcrfcdlio fimpliciter

:

igituCkPater cflct

CMtfirmUur

Confirmatur , Patcr habet fecundijm omnes, quatuor reIationcs,non autcm Filius &Spiritus Ian6kus

;

igitut

fi

relatio eflct pcrfedkio, Pater cf-

(ct pcrfc^lior aliis perfbnis.

quc

pcrfedio ,

fft

vel alterum

^

fit

vd

altetum

rtMfuiden-

V

/*''*'*

:

pcrfccflio infinira

cabituf de alio in abftra(5to.

ti»»blh»a»'

^ci btn»

vtrumvtrumque

prasdicatur dc alio per identitatem,nifi

Tkrli».

Hum

non

Item.facla abftradlionein diuinis.vnum

9

ctfi

,

vnum

prxdi-

Vnde hsc cft

,

tera cft perfe(£tio infinita ejl fpiratio

:

fcdhasc cil falla

:

:

Ge-

tcm rclationum ad eflcntiam

,

quaslibet eft per

idcntitatem infinita.Ncccredo aliqucm Doftodixiflc contrariura

exponi. in I o. Refolutio ttr tij

articMli^

Indiuinu no ntuerf»l,.

trobMturfri"»•-

,

quin

ifto

modo

pofltt

Sic igitur nulla cft maioritas virtualis

vna pcrfbna qu« non

fit

tertium at ticulum, dico

:

,

lale

&

enim habet duas conditioncs perfcaionis,

alias

natum habere fclationem , videtur in pottntia fccundum fe conceptum ad illam ; fed cflcntia prout fccundum fe concipitur, eftaptafccundum fe ,& nata habeiereiationem ,&:nunc de

fe

habet

:

igiiur cft in potentia ad illam.

Dico ad hoc

,

fecundum qu6d in quinta , quoa in Deo non

ftin(5lione*dr£lameft

materia, nec quafi matetia

di-

q.i.n^,

eft

nec ratio matcrix

,

Yndc quidam

transfertur addiuina.

Do(ftor

Soluitur.

*

hac diftin(3:ione inquxftione,quaquacritur, an mperfonis diiiinis fit matcrialc principium? Dicit in pcde quaEftionis in Deo nullo modo, nec verc , nec tranflumptiuc reperitur raatcconcedit in fequenti quxriale principium ftione qu6d in Dco fit propric quid , fiuc quis^ in

duas imperfe^ionis

:

quia vniucrfale

Son.cit.

,

&

,

,

8c quo.

Ad dubium

in alii.

qudd in diuinis non cft totum vniuetfalc , quia quod eft communercaliter, non cft vniucrfalc: fed D?us ^^ communis rcalitcr tribus pcrfonis; quia idcm feahtcr cum ilhs igitut &c. Maior probatur, additur enim primi» ibi commnne realitcr pro natura quae fi fit communis fccundiim rationcm, vel non habci Ipcum diftindlionc 13. vniuer-

Quantum ad

Scd hic eft vnum dubiura : Nara omne abfolutum fecundimi lc conccprum , quodeft aptum Dubium.

*

igitur ncutra importat de fe

'fl^r^»,,»' pcrfeftioncm. Ideo rclatio in Deo non dicit fotmaliter pcrfc<Slionem : tamen propter identiti-

rem

materiar, fiue potentix ad rccipiendura.

ve-

" ifapientia ejiveritas quia vtraquc cft perfeftio, & CmxMxcrfaptentia eft paternitas, quia alneratio

:

& limitationcra. Vndenon eft materia ncc ratio

perfeftior fimplicitcr.

igitur

dicendum quod

fi

intel-

ligam aliquid aptura natiun recipere relatio-

nem

,

tunc verura

rclationem rclationcm aliqua

,

, ,

nec

eft

in

fed dat rclationi

moinftanti, qao telligitur

potcntia ad

cft in

non

receptiua

ctiam

& fubfifte-

,

eft

de anima in pri-

intelligitur infundi

recipere aliquid a corpore

tibus corporis

,

fcd vt daret

vndc non debet

recipit

potcntia

ejfe

Exemplum

rc in perfona.

ris:

quod

eft

fed cflentia diuina

ejfc

,

,

nonin-

fubrela-

4

tionibus

du

btj.

Efenti» diuin» d»t relationi

effie

^fubfifler».

vt a par- Damalc.

partibus corpo,

inteliigi eflencia

jC

Reftlutio

'

tianibtM, vt

anima

fiipejrficics iLibftrata

dans

infiniti

(J]e

albedini, (cd vt

cnilibct parti,non

tamcn

infocmatione

Etqnod dicimt innitcntes priori rationi,qu6d non cft in potentia obiediua ncc fub-

eircntia

fetentia reeepiiu»

«cn

olfU^ina

(ly

aitus

quod

,

hoc

nihil eft,

QV.€STIO

II.

,

U.1,

vel

cft

aliqua tertia potentia a poteniia fubiediua,

Ftrtm potentiageneranJi Filiurn per fepeytineat ad ommpotentiam >

obicftiua.

Ad argumenca paiet per dida quod enim diquod omne infinicum eft maius finito,ve-

Vide Dodorcs citatosquzft.przccdenti.

rumcft fcd rclatio non eil: fin;ta , nec infinita, omne enim finitum importat imperfedionem, & non fcquitur fi noncft inSc iimicationcm

'

:

ratioTum grinipalem.

efi

quantitiu

vintltu vel tnolii ibi niU-

U maicritiU.

crgo

eft

Si tamen accipiatur,qu6d omne infinitum eft maius non finito, fallum eft , quianoneft comparatio fccundLim maiotitatcm nifi inter quanta virtutis, vcl molis:relatio vero nullam virtHtem

Quod

qu6d illud,quod

autera dicitur

de pluribuseft vniuerfale,verinii

eft,

dicitur

fi fit

omnipotentiam

Quod vero tertiam,

Aueult.

Dicendum

tia.

cft

minum.

Quod

?

arguitur afi-mati'

fic

per Auguftinum j.libro, contra Maxi- uum. Si PAter efl omitipQtens , foteft generare

^ln Oxoa.

Item , ad omnifcieniiam pertinet fcire gencirationem Filij \ igitur ad omnipotentiam !pertitct pcr fimilc, ficut

hoc ab ,

&c. fcd

:

Omnipotent

Filius

non po-

I.

quod fecundum Auguftinum

Maxim.c.o.non rcpcriturqu6d pcr-

Trs.miffa iiflinilione potentit. aEiiut tqualis

fecttudum intenflonem, extenflonem ,probatfecuudiim vtrarfKjue aqualem ejfe in omnthus perfi-

m.iteria, fedoiiginisconfubftamialitas; vt fupe-

deripotefl

fit

rius in ifto libio * fuit

Ad

Ratio nd «f fofitum.

AthanaL

SCHOLIVM

de eflcn-

SecuttdMm.

Confequentia pa-

gcnerarc,ergo,&c.

teft

hicq.vn.n.'..

hoc&c

Contra, Athanafius in fymbolo Pater, omnipotens Filius

eft.

eft

1. ad Are.frimunf

de fubftantia.quianondicimus trespcrfonas cx cadcm cllentia , liccc conceditur qu6d Filius fit dc fubftantia Patris , vbi non notatnr

libii.contra

fona

+ i 5
didum

arguitur,qu6d Filius

fe pcrtineat

FtliHm.yztet alibi.*

vnum

fccindum rationcm in eis , quia vniuctfale cft aptura natum detcrminari , quod non contingit in propollto, vi

quairitur, vtriam potentia

nebit polfe generare Filium.

pcrfcflionis importat. jid fecnndd.

hoc

gcnerandi Filium per

didum e(V.

finitum, vi fuperius

V XT A

[

,

finitura,

Ad

ii)

citur,

Ad primnm

Vbi non

& etiam contra Maximinum, vt

*« S4^-S«*-MH-HK e»' fy «M-f*3-J*J"K».S*3-«*§-

:

14

c.i,

litera.

potentia ad

eft in

eam habet eft potcntia reccptifubieiftiua, Vnde potentia receptiua noo

rdationeni, vt

&

fubieitiu*.

rel.itio lit

(i

^ctrum

,

iedtiua, fcd in potencia reccptiua,

quia

XX.

Diftinaio

Libril.

6

11

&

nis dtuinis.

"De variis potenti
DoQor d.i.q.i.&

d.7.q.u

didum.

alia patet refponfio per

ad qua^ftionem primam , qu6d 3Deo, noneft paC- Vecifiofrifiua , icd adiua poteft intelligi fecundum ex- m», qutliietenfionem ,vel fecundiim intenfionenT, vtrum- nis. Potentia aiii que enim poteft efte fine alio. Excmplam priua vna exnu,dc charitate magna parua, qua funt squa- tenfiua , in-

REfpondco

dida.

potciHia,quae ponitur in

•S*3-f««-?*3- ?-*• Vii s*?-

^ ^f^f^-i^-m- £**

'M«M j?{»m=tmMiwi

,

,

&

fecundum cxtenfionem , quia ad omnia diligibilia cx charitate : non tamen fecundiim in-

lcs

DISTINCTIO XX.

tenfionem.

QV^

T

S

o

I

rato

I.

in gencrationcm calocis ptioris ?

Alenf.i.^.^.17 »»f»»fr.^.D.Thoni.i.f ^,41. nrt.f, RiBdnau.Wcij. I. /Egid.5-1. Duraiid.fW.^.i. £lor (» iMcen. hic q. ijni^a.

15. Suiicz {.b.tracLi.l

Vide

eHrii in

^c.^.V^fqacz

Phyfq. 4.0»

i./>.*<'/^.

i

i

69.

1 R c A diftindiojiem vigefimam qucro vtrumpetfor/it dtHW^fint <e(jnales in potemta?Qn6d noa,ar:

rationem Kichardij£;f
qiioti iioii

ccret aliiira nuiripotentcm

:

fic

arguitur de per-

* InDion. (onis, vt patec alibi.*

^ ^ Conhrmntur.

Confirmatur jfta rario Pater prius ordine * r _r.. ,. ^ actum yolendi j quam Fiiiusjigitui pixhabet vcllc ad produdionem crcatura:

.

.

'

.

ortginis hahet

rum

Anoail

^

.

igitnr Fifius

:

,

feqiiitur

nQp

Ad

propofitiim dico

illius

potcntix

,

qu6d perfbna: diuina: fecundum intcntioncm

,

funtacqualcs inpocentia

quia quidquid ponitur in

illa

a£|:iua , qua aliquid producitur fecunpropriam magnitudinem,sqac ponitur in

4ferfont diuiat funt a-

potentia

quales in ft-

diira

tetttia exten.

omnibus tribus pcribnis.vt patet dtHm^iont decifna nona* dmt ctiam aquales in potentia fc-

cundumext^fionem tenfio huius potentia:

quia ijta,

,

,

adqux

^ intem

fiui.

q-I.

ex-

func efFeftibilia refpcdlu

quorum principi^m producliuura tribus perfonis,

eft

ftue

xqualitcr in

Probario, Principium pcrfc-

Probatt».

«Sum. agendi in quolibet fijppofito , quod prius eft| qtiam tgrminuscius producatur, potefteife priijcipium agcndi

illi

fuppofito

,

vt fic fuppofi-

.

eoAcm 'JtUepoffit prodiicctc qu6d PAter , vt vult aliquid exrra , d^^crminct Fifium ad volcndum illud e(fe igicur Filius non libcrum yult illud. Contrariura paret ex .'luguftino z. defide ad ;

fi

creiruras

Bjttit pffofi.

,

,

a quo gencra-

,

barur.

chard.iixj^.L) L).

cum calore ge-

non fecundum extenfioncm , quianon

potcft calor generatus in gencrationem fui

ftnt aejHales

in fotentia

ra.

fccundi,de calore gene-

qui cftsqus petfcdlionis

,

ncrante,

Vtrum ferCond clmn/t

Excmplum

tenfiutt alte-

tum tia,

tale pQlTct agerc illo prirtcipio

qua producitur aliquod

:

fed

poten-

efFcs^ibile, prius eft

in ttibus pcrlbnis.quam inteUigatur aliqua crear tura produci :ergo,qua:libet. perfona

produccreprobari in

illo ilia

eam

poteft

principio adiuo. .Minor habet

qua:ftionei^«/»'<'^«(:^
neceffario prafu^pqnat

ad extra *

prgfLH^tonem ad intra .,

*

brcui

la 1. d.i.

q.1.

.

Qusftio breaker t»men ntinc probanir fic : Neccffarium ex fc prius cft non neccflario cx Ce ; fed eft in diiiinis cft necelTariii cxCe,

quidquid

quod

autem producii adcxtra.noncft neccflarium cx tale enim cft cfFcftibile, & poflibile, capiens

fe

i

principium.quo producitur aliqua creatura, prius habetut a tribusper{bnis , quam aliquid producatur ad cxtrk igipoft nonejfe

ej/i

igitur

;

:

tur,

&c.

Ad

rationem in contratium dicendum cft, prius habctur in tribus pcrfonis^quam

qu&d velk

quodcumquc obiedum

rranteat fuper

,

vt iara

probatum cft ideo quzlibet pcrfbna zquc liberc producit,noa aliunde dctcrminata.quim ex libcrtatc propria. Et quando dicitur quod Patcr prius habet velle , ycrum cft de illo velle , quod :

refpcdu c(rentix

cft

Triut qn*ti' hetptrfon»

fuac.

Nec cft

tingcntcr produdbum illo adlu

^^

aliquid con-

(cd tW/* refpc-

,

obicdlorum primariorum prius habeturi , antequam tranleat fuper ali-

qualibet perfbna

ilum

pri-

mum

quint

quod obicftum

extra producibile

;

quam

tura fecundum

fit

in Patre,

potentia!

,

Tcrtid,

iftura

fi illa

po-

& nonin Filio, fintne zqualis

?

ad primum , dico quod potentia ttttniiagt. ntratiu* i» gcnerandi non pertinet ad omnipotentiam; quia T»trt non omnipotcntia eft rcfpcdtu omnium poflibiliBra. ftrtinet »d

Quantum

Non cnim cum dicitur omnipotentia , 6t diftri- cmntftttti' butio potentix vniucrfaliter , tunc cnim diftri- tinm. bucrerur pro potentia bouisA aiini,& fic cum in Deo formalitcrnon

fit

poccntiabouis, necafini,

Dcus formalitcr non cffet omnipotens. Sed diftribuitur obiedu potentiaE,vt fit fenfusjomnipotentia,id cftpotentia omnium poflibilium.Vnde Omniftttnomnipotcntia eft vna potcntia fingularis,quz eft ti» qii* ! refpe^u omnium poflibilium habereefrc. Cum

Dei non fit tale pofTibilc cfle , fed cdc , fequitur quod Filius Dci tcrminus omnipotcntiae , ncc per confc-

igitur Filius

ex

fe necellc

non

fit

quens gencrare Filium

Dcum

a^s

eft

omtu-

intclligatut

Quantum ad fccundum : e'ftne adadumgenerandi Filium , ad iftum tetminandi aliqua

pcrfbna: diuinac producuntur,

aliquis aCtMS intclledlus, aut voluntatis rcfpcdlu

Pofterius

tentia

cfl aliqua potentia.

poientis.

tUiquodft-

,

tcrminnra

qadd ad

quia prius

tiniJum.

obicdli creati

"7

II.

minus omniporentiz. Secund6

enim producitur crca-

&

potentia?

quodcumquc ejft quam pcrfbna

Refpondeoquod ficrnam

dc

fumpta,

potentia a&iua

ftri-

potcntia tranfmutatiua , vt patct per Philofophum j .Met.cap. i i.c^ 9.C.1 eft enim

iiiuina.

SCH OLI VM

.

H.

Ad

principiumtranfmutandi alterum,

ifta

TrU ajferit, primum po/se generare ^onfpeHa*d omhipotentiam , ^uia huiiu obieclum eftpof-

ftbile obietliue,

vt opponitur necejfario.Secundum,

potentiam produ^iuam refpeSu

¥ilij

generandi,

intra, oportet

potentia

,

&

Sione feptima,quaJiione prima.

6. JEgid.

&

ejfe

AD

(ecundam qu£ftionem,dicitur quod po-

tentia gencrandi

,

vt eft in Patre

,

pcrtinet

omnipotentiam , non vt in filio , rationcs illius opinionis , & argumcnta eam improbantia, ponuntut alibi.''^

fecundum totum

fui

,

vt in crea-

tione,dcqua poicntia loquitur Auiccnna,(5.Met. Auiccana. vlteriijs nos ponentcs produftionem in diuinisad

quod in hac PaFUtMjint aqudes , Ji Jumatur pro fundater, damento remoto potemia : de quo latefupra dijlinTertium

nos vltcriusabftrahereabvtraque potcntiam produftiuam , qua

pra:dii5la

& hzc pohunc terminum, & ad aiflum gcnetandiFilium. Non tamen ifta potcntiaprodudiua includitur in omnipotentia , vt patet cx przdidlis, quia per omnipotenriam non diftribuitur potenria fed obiedlum potentiaE Vnde perfbna producitur in eadcm natura, tencia eft ad

:

:

rarr»nuf>»- ad

omnipotentia eft vna porentia fingularis rcfpeftu

ttnti».

omnium

Rtiieitur 'primi^.

*

In Oron.

}iic o. f

Trtnetimda.

Tum breuiter dico quod ad illum a(5lum>fiue ad illum terminum,eftpotentiaper (epertincns ad omnipotcntiam , qui fecundum fe eft pofHbi-

HefptSu c». lis

ims

dieititr

emnifttttt-

;

dit.

qu6d auiem

& non

hoc acciSicut ad adlum currendi caufandum rcquiri-

tur potentia,

in

huc

,

illo

,

& idc6 illa potentia, qua: non pof-

adlum currendi , non efTct omnipofi non poflet caufarc adum currendi in eo, qijod non eft natum currere , cfl fct caufarc

tentia

non tamen

;

fi

omnc poflibile.

dicas,fi pocentia ai^iua fic ttansfcrturad

diuina, igitur fimiliter

non poteft

caufare intelligere in lapidc;

fl

non

poflet caufare inielUge-

& curfum, in quolibet animali:

fiue termini poflibilis produci. 5i natus eft cfle

pcr fe , omnipotentia eft rcfpedlu illius in fe : fi veid natus cft cflein alio , oninipoieniia eft re^ fpedlu

illius in alio.Et

poflibilis

tentia

,

,

^e6

fi

Filius

8c poteniia generandi

itlud fiue iilc

generandi ,non

efret

,

qui

non

fit

fit

terminus

fimplex po-

potcft in

adum

omnipotens.

Refpondco igitur ad quxftionem , tria declarando. Primi , quod generare Filiuro Deuin non fit adus omnipotcntix : Nec Filius fit tcr-

ObieHi».

fuum corrclatiuum,quod

&

pcr confequcns illa potentia adiprodudliua includitu; in omnipotentia , qnx cft potentia ad eflc poffibile, cum illa fit rcfpeeft pojfibile,

tia

(k\i poflibilis.

Rcfpon'deo vno modo fic,fccundum quod di-

* quando

in creaturis alterum relatiuum dicit pcrfedlio-

omnipotentiaigitureftrcfpedlucuiuf]ibeta6lus,

tpufiiettis.

£t

Ideo Deus non eft impotens , etfi non poflet caufare in fe curfum. Similiter non dicitur im-

re in intellcflu,

•HtfoiHti»

includicur in omniporcnria ad

dum

led eflet impoiens

7'

pofIibiIium,alia a pocentia produdliua,

ficutprzcise loquendo potcntia adiiua eft alia a produdliua. Non igitur potcntia ifta produdliua

impotens.

potens,fi

in di-

uinis potenti» frediicii-

icntiam adliuam, inquantum a£Hua eft,qua ponitur res in

eiufque obit^um efse pojftbile, vt opponitur neceffario a fe originatiue,

Ariftor.

ver6 VniHr

potentia adtiua tranfinutaiiua abftrahimus pore

s.

cft

eft in

diftindione pra:cedenti

:

nem, & fuum corrclatiuum impcrfcdiioncm , illud quod dicit pcrfcdlionem poteft transfcrri ad diuina , prout pcrfedionem dicit non autem fuumcotrelariuum , fedaliquid communiusco, vt patet de toto , quod fic ttansfcrtur , & non pars j fedaliquid communius parte , vtefleali-

Solntie.

d.iy

q, f

n.4-

I» Dee ne» tft ftfsibile.

:

quid totius. Similiccrdcpriori

& pofteriori & ,

maioritate,&minoricate, vt patetin propofito, quia potentia adiua dicit pcrfcd;tionem,ide6 po» teft transferri ad diuina fub ratione potentiae produdliux , non a.mem pojftbile , qula dicit im-

pcrfcdlioncm. Aliter poteft dici,qu6d /f fubicifliuumfcilicet

inDeo non

,

c6m duplex

Citpojfibi-

& obiediuum, quamuis

ponatur potcntia fubicdliua, poteft

tamcn

Prdfertim

JubieQiMum.

1

tamen poni potentia obiediua r-fl

qua potcft pro-

,

ddci tealiter aliquid in diuinis,&:

,..,.n

potcll con-

(ic

ccdi ibi 6(16 poUibjie, vt diat pollibilitatem obiediiiam ,& (ic Filius elT: poQibilis: quia nihila-

ohtedmum.

liud eft eiic

Filium

fic

poffibilem obicdiue.quam

e^Fe

pioducibiicm,

& gcneratum & illud podi:

non repugnat nece^rario ex fe quia ilhii r
^

Qu4ntum

adtcrtium,

cft

fi

aliqua poceiitia in

in Filio ,vt

dumeft quomodo tunc Pater ,

qualis potentia:

Refpojideo

eiuomodo

fmt

iqu»les illo *" f "'"["* tu , tres peront, , , '^^'^

diuintt

m

pliciccr,quam prxfuponit omnipotentu orar r nipoccnte ,ita in propodto tenct con(equcntia * •

quod

,

di-

Fiiius funt ae-

.''

quod

,

&

iam

potemi.i accipiatur pro

(i

formaliter importaiur nom.\nsp9ten-

qusdam , fecundum

cum

illud

"°"

attcnditur asqualitas

fit

rclatio

,.

.

f.

,

il-

nondicit perfe(flionem, necmagnitudinem

qitia

* Si autcm accipiatur pro fundamento, quomodo potentia accipitur communitcr ficut dionc.

•

I

non

efl ^

(imphciter,quam mfotensU.

omnipottntia in prasdicato ,& pioprer fuppofitum coueniens adioni gencrationis,quod ponitur in fubicdo.

quod Auguftinus probans Alia Maximinum, quod Pacer podit generare /"

Aliter poteft dici

contra

Filium

fibi

,

rejjioa

acqualcm.iupponicab eo concclUim,

quod Pater genuit Filium , qoia hoc dixic Maximinus (ed Filium minorcm fc. Nunc fcquitui quod C\ Pater gc ncrat,& non potcft gencrarc Filium fibi acqualem , quid fic impotens. Et ideo cx oppofito confcquentis cum codcm addito, fe,

Vnde

quitur oppofitum anteccdentis.

fequitur,fi

& eft omnipotcns, igitur gencrat fibi squalem & ita fequeretur de Filio:

Parer gencrat,

Filium fcd

,

aflumptum

cilct

falfum, fcilicec Filium poilc

generare.

Ad {ccundamrationemdeomnifcientia

virtualem, vt probatum cftin praiccdenti diftin-

* li.

/-

'«ttUigere pttrts

C terminmom.

requirit

,.

nec uiaEquaiitas,

•

^r nomnem perl-cctionem

propter

,

Patrcquae non includitur

XXI.

Diflindio

Libril.

118

que-

rcalibi.*

-^d fniniUa.

*lnOxon.

:

ciimdicitur^o/w/xi

principium tranfmutandi

eft

cft vcrum de relafic potentia eft alifundamento qua magnitudo virtualis , qua tanta eft in Filio, &c Spiritufandlo, quantaeft in Patre;& fic non-

aliud, vel ab alio

tione

,

j

quod non

fed de

^M^if

:

qu6d potcntia generandi qux eft renon fit in Filio nec in Spiritufando, tamcn omnino funt a:quales in potentia, accipiendo potentiam prout fecundum eam nata eft attendi luqualitas. Vnde fic tanta eft potcntia in obftante

,

latio,

•«*? •£*3-Wi«-fc*j-i*3"£*3-

__.

^

•£*3"KH-i^i^ t^i-it^-8**

'd'

DISTINCTIO

XXI.

,

Qv^sTio

Vnica.

,

qua

Filio,

asqualis cft Patri,

fibi FiKum. SecundiJm hqc polTunt

Vtrum hxcfit vera folus Pacer cft Dcus? :

quanca in Patre, qua

adaequat ^tlu*nturJi

aa Mig>ftri tcHjgi O- faaitoru. p^^^^

Jijj^a

Magi(tri

,

Alenf.i.;>^.6j. m. 5.«

& in-

faciliter (aluari,

quac habet difiin£iione 7.

quomodo verum

eadcm

poqua tentia, qua Patcr poteft gigncrc Filiuin , Filius potcft gigni a Patre. Alia etiam didacius, ^^^^^^^

eft

cft

&

& Sandorum tbidem, faciliter polTunt Sic igitur patet ad

fotmam

&

fi

in

ex

Ad

diclis.

Ad primam rationcm dupliciter poteft dici. Vuo modo, qu6d hacc confequentia tenet gratia

primum argumentum maccriiE Tater eft omnipotens, :

X.

qutjUents. rare

,

tcnet

iffitur

enim gratia matcrix

poteftgene-

proptcr pcife-

,

«SLionem dcnotatam pcr praidicatum

,

& proptcc

coHucnicntcm modum fuppofiti , quod ponitur in fubicdo rcfpeftu adionis. Namomnipotcntia confcquitur habcntcm omnem pcrfedionem. Ommpoten.

y^jg

fupponit

& dat

intclligere

omnem

pcrfc-

omnem per- <SionerTi (implicitcr in omnipotcntc:fuppofitum fe^imem vero Patris cft conucniens gcncrationi adius. fmpliciter, Nunc autcm fuppofitum habens omnem porfc^lioncm congeniens gcncrationi aftiua: , poteft communicarcpcrfcfle fuam natutam producendo fibi fimiie quia quod fuppofitum non poffit producere fibi fimile > aut hoc eft quia non includit omnem perfedionem ; aut quia non eft fuppofitum conueniens taliadiioni, vt Filius. £t

Arc ^.i i.

Du-

vbi agit defronominibus,

c^,

Oxtin.hicq-vn.rb\Tartitct. Voxilon. Leu-

I

intelligi.

hoc dicerent Philolbphi

i.j.D.Thmn.

d. 131.

aiius, rnus.CTiplex, fclus.Suarcz i.p.ir.i.l.i

Dodot in

Rc A

mam

qu6d po-

diuinis poncfent genet&iioncm.faut poteft patere

1

idem,

i ./>.

chcc>Bargius,^Mi/M<^ tr»ciauitUgic»lia hicttt£ia,de quibu4 eiiam videndus Mayroa.

Dei non pertinet ad om-

tentia generandi Filiimi

nipotcntiam-,

quafftionis,

rand.^. i.Vafqacz

diftinftioncm vigcfiraam priqua»ritur

,

folus Pater

_

eft

vtrum

,

Deits

ha;c

Quod

?

I. fit

vcra,

fic

vide-

Arg.primiiK

rit

ergo folus

:

homo

per exponentes

currit

& patctconfequentia

;

ficut fcquitur

,

:

Nemo nouit

Ft-

liummfi Pater\ergo folHs Pater nouit FiHum. An- Matth. tccedens eft vcrum Mattha:i

x i

.

igitur

& confe-

quens , in quo prxdicatum cft elllntialc ergo didio exclufiua addita termino perfonali refpe:

(flu

prxdicati cirentialis

,

vcra

eft,

Sc per confe-

quens haec eft veta.foJus Patereft 'Deus. Iiem.Auguftinus 6.deTrin.c.8.&9.5o/«//>rf- SecundHm. Filifu,& Spi- -Auguft. ter efttantus, quanttu efl Pater

&

ritus

fan^m:(ed (ccundum ipCam,eoTnagnfu,quo

£)fi*f.crgo(bIus Pater cft Deus.

Contra, Filius eft

Deus

;

non

eft

igitur

Deus

:

igitur alius 3 Patrc RMiotpptfi

tantum Pater

cft

Deus.

*,

ideo fequitur:St Pater generare fibi Jimile

:

a coco in quancitatc

eft

omnipotens igiturpoteft

non taincn j

tenet per

locum

vt quia gcnerarc Filium

tcrminus omnipotcnciz quia codem tpodo ;

quitur yfi Pater

eft

teli tntelli£ere\non

fit

(e-

omnipotens , igitur Pater po-

quod intelligere

Patris

fit

Hiiqus omnipoteqcixj fcd quia cft perfc^io

ter-

fiiT^-

»ffirmilti'

tur ad negatiuam vniuerfalem exccptiuam fc- uiim.

quitur exclufiua affirrrwtiua de parte excepta:icquitur enim, nttUum animal prtter ho^ninem cur-

S

C H

L

I

V

M.

Sententia Afagiftri admitte/ttts hanc

Pater

eft Deiis:.7<«
latiuum, refutatur

falfum

eft

ly folus

dere correlatiuum

Pater

eft

,

nullus

,

i.v

Philofopho. Secundo

additum t^uia ifla

non

Patcr

netjue in ftnfu compoftionis fjff

(blus

:

relatiuum non excludit corre-

,

vtram.-vidsri poteft de his

relatiuo

,

^»»'4

non exclu-

conuertuntur , folus eft.

Oftendit etiam

aut diuijionis hanc quetft. 11,

de vniuerfali.

'*

k

:

Qu^ftio Vnica.

.1 '

119

Ad aliuddicunrquidam,qa^ in hicfolm Pei-

vnus , CMpitur CAtegoreniAUce, \i' fyncatigomnMtci :& }. d.^.agit dely

ter

k)kimmodo,(:^4.
tetincluditaflbciationem Filij.quam excliidif,&

& }.d.6. f .2.

& aliter a parte

priuat di^io exclufiiia/»/»» , & ideo non fcquimv.Tantum Pater eji.igitur 'Pater eft, fed cft fallada fecund^m qMid , & fimpHciter quiadidio

Logi-

exclufiua repugnat intelledlui Pattis,& ideo di-

fali, vhi Jpcet ^ftomoJo

,

do ly loias, ftc dHplicirtr fKtnitur

,

& tH prtdicament. q.i. ejnomedo diclio exclHfina nliter excludit apartefiibii6ii

prtdicati,fatetur tarrten diHa

cam tradifam de

,

l.

ij.

non

ejfe

excluftHa k parte pndtcait

;

^Hdfl.i, de/iibflantia docei fyncategorema pofttHm

a parte fubiecH non

ejfe

fHbteElt

partem

,

fed de-

fectu fi ponatur aparte prxdiCJtiyVide Scholiain Oxonien/ihicad n.i. &^. lerrainaticnem

,

efl,

Patet diftrahitur

& diminuitur

,

Ai fi(h»'

quia Pa- inm. Rt^tpjie

«UorHm,

;

minuit ab eius

fignificato.

didio fyncatcgorcmatica nunquam diminuit a fignificato fui difponibilis , fcd prsfupponit fignificatum eius , coquoddicit modum dctcrminandi ipfum refpedu alterius extrcmi , modus prsfupponic fignificatummodificaiidi : alircr enim ipfum non modificarer, fed deftrucrct. Vnde fi diminuerct non dicerec

Contra

,

Reijcitirr.

frima.

&

Dlcicur qood hsc abfblurc vcncA folitt Of>i'*'o

ter efl i)f*«,quia

M*nifi

vit.

1'rabiUHr

,

cllet falfa.hoc

lius

& Spiritus ianftus

cffcc

per

le intellcdku eius.

hoc non

vcrum, quia vnum rclatiuum includit aliud , quia cil de

6t\i

quod

fcd

,

cft

Diftio vero cxcluiiua non

includitur in pec (c incelle-

Item,fcquitur:folus Pater eft.igituc Patcr eftj

timum

folus Pater eft

,

fcfpeftu

nem

non

effe

;

clTc

,

Item tertio

,

:

:

diiSkio

,

fcd

igirur in

noncxcludicur

fic

eft

;

vl-

igitur

cxcluditur Filius pcr addicio-

& Dcum cfle

Paterefl Deut

primo ad

ergo Filius

exclufiuam additam Patri

Patrem

idem

cil:

hac , folus

3' Ariftot.

Reihituf trinii. \feitJtde.

exclufiua addita accci-

non cxcladit fubicftum, fcd includit.Vnde non fcquitur.tantum album eft, ergo fubftantia non eft , fcd fequitur oppofitum , vt patct apud Philofophum ^riwo Thyfic.cap.^. fed non eflentialiorera habicudinem habct accidens ad rubiciium, quam vnum relatiuum ad fuum correlatiuum ; igitur didio exclufiua addita vni non

importat difpofitionem realem, poteft diminucre vt »»orr««wi.Quamuis igitur non fequifHr,/M»»0 mortuits, ergo

Pater

homoy fequicur tamen foliu 'Pa-

eff.

Pr2terca,fi/fl/*« diminueret a fignificato Pa- Seittnai, tris in

Ta-

hnc, foliu Patereji,ighm in hac, folttt

&

tereji Pater,Psiicv in fubiefto diminueretnr,

non elfet \cvzfolu6 Pater eji Panec hxchomomortuus efi ho?no. Proba-

pcr confequcns ter, (\c\it

tioconfcquentii.comparacio fubiccli ad pra:dife,igicut

tur

,

comparationcm eorum

aufcrr

intct

{(kifolus Taterefi /'4/fr,diminuerc-

fi

vbicumque/o/«/ addecur ad Pattcm , Patet , & cum fcmper intcr fc poflint

diminucrctur comparati,

diminuiio.

erit

Ideo dico ad rationem , qu6d formaliter fequitur,yo/»« Pater efi,ergo Fdiu* non efl fed grariamaterix fequitur folus ParereJi,ergo ^iliuseji, ;

quia gratia materix Pater ad fuum

e/Je

quo non

vnum refpeftiuum

Item fecundo, vnum oppofitorum,quod non praedicacur de alio,excIuditur per di(5tione cxclu-

ter ejialb is,ergo

imo vnincrfaliter excluditur omne iilnd, quod non dicitur de inclufo;hoc enim importat

cluditur,fed materialitcrincluditur;&ide6 inclu,

per negatiuam exponentcmexclufiuam afnrma-

Ad aliud,diccndum quod Ci accipiaturaccidcns

igicur

i

cum

Filius non-fit Pater.per

Item

vere&

tertio fic

:

,

hanc

no-n dcpendet ab alio

quod

FiHus

in hic, foliu Pater

dit oppofita,

contingit intclligere aliquid

, vel paffio ; fcd data hac rcfponfionehoc clTctimpofribilc fignificare.qniadcnominarctur aliud relatiuum includi:igtturaliquid poflet vere intelIigi,quod non podct verc fignari per aliquam propofitionem , quod eft incon-

pria differcntia

cnim

efi

,

fcquitur,/o/»«

Pa-

albtis.Conccdo igitur

eft,

Filius formaliter exr

proptcrquod vtrumque fcquitur.

in abftrado.fub

6.

quo modo,non dicitur de fubie- Ad

fto,excludit fiibieckum.

excIudecurFilins.

prxcise inelTc vni correlatiuo.vt fua pro-

Vnde

feqiiitur

albedoeji, ergofubjiantia non efi:

tur oppofitum,quia accidcns

:

& ctiam

non

tertinm.

Tan^itm fcqui-

poteft efTe finc

tamen accipinon cxcludicur fubic6tum,quia didlio exclufiua non excludit aliquid, quod vere dicitur defubicdo fic aucem non cft dc oppofitis relatiuorum , quorum ncutrum dc fubiedo,

idcro includit oppofita:fi

tur accidcns in concrcco

,

:

alio diciturndeo noneft fimile.

ueniens.

Vnde quantiam

Filij,vnde refpeclu alccriusprajdicaci, in

lenet confequ'entia:iion

JJofforit re-

ffonjio.

rcquirit

Contta, primo Phyf. tex.p. Siiantttm princitium efi, principia um non e^.

Tantum Pater e^ Detu

ad iftum articulum,dico

quod

Alirerdicitur.quod ciimfolus fignificctidem, AlUre(\en-

tanta cft incompofHbilitas inter oppofica relari-

qu6d»o/7 cutn alio

Et idco ficut didtio cxclufiua addita vni oppofitorum fecundiim aliam opinionem excludit fuum oppofitum , ita ctiam addita vni relaiiuorum excludit fuum corrclatiuum oppofitum. Ad primum pro alia opinione diccndum

poteftfumi neutralirer, vclmafculinc

qaod ficut vnum relatiuorum includitur in alio, ita non excluditur vniuerfaliter ab eo per di-

Alij diftinguunt hanc,/o/«x Pater efi DeMs^Cc 7cundiim compofitionem & diuifionem, quia in- Varto in j. ler adiecf iuum , fubftantiuum cadit , tjui efi, dilt2..Bor.amedium iuxta illud Prifciani fccundo conftru- iKnt. in i.d. ^'dub.Utteexailum cadit qui eft rali. dionum , inter exigens

ua refpcdu ciufdem,

»ri.M»iiftri,

fed

,

quod

fed categorcraa,

ejfe

tiuam

4. Ad frimum

:

excludit reliquum.

fiuam,

Tertio.

circa fignificatum determin.ibilis

aliud fignificatum

catum non

Filius.

denti

Ariftor.

modum cir.-a

ter, ergo

inclufiiigitur,&c.

{£ vlterius,igitur Filius eft ; igitur \

Ttr.io.

non

quia exbiuditur rcfpedlutalis prxdicati Fi-

excludit illud

$«(nnU^.

Ci

Pa-

ficut intcr alia

:

dlionem exclufiuam , fi illud eft de incelledu Non aucem eft de incclledu eius vr hoc eius. hic, fed vt hoc huitu , vcl fecundum aliam habiludincm cafualem,& fic non excludir.Vnde hic, folus Pater generat genccat.

,

includit

,

quod Patcr

Filij

modo

,

nofaalietatis inclufa in folo f".

vcracft.fccundo

modo

ContrJl, adieftiuum habct fuos ficandi

ii

fubftantiuo

mafculinum

&

,

;

igitur

,

&primo

falfa.

fi

modos

figni-

fubftantiuum

Rtiidtu*.

eft

adiedliuum fimiliicr fumetur

;

igitur fimiliterin fuoxquipollente.

&

&

medijtm efi

:

& tunc eadcm eft

Pater , eSt

diuifionis

,

,

&

quara dicuiu

huic felus iUe eflc

,

^ui

vcram in fcnfu

falfam in fenfu compofitionis.

Contri,

;

Contra fi ica eflcr, non ^^^^ conccptum dcterminatum.ncc aliqua pioeffet poflibilc cxpri-

:

ReifaHntur.

fubftan, vbi addei crur adieftiuum impoiraict dctcrminatum conceptum;quia fubftantiuum cafcmpcr inter adiediuum

pofirio talis tiiio, fi

&

medium, & tunc foret diftinguen, da (crundum compofitioncm & diuifioncm tunc idem ciret diccrc oinnis homo curtir omnis illc «31«' eft homo.currit; & efTet quxrcndum de vc itatc ciiis in fenfu compofitionis & diuifionis , & vltcriiis inter adiediuum diftridciet ^uod

eft

&

,

:

,

bucns

,

&

fiibftantiimm vltcrius cadcret qui

mcdium,vt

homo

cft

*

In

,

fit

fenfus

:

eft

omnisillc, qui ert,ille,qui

& fic in

cnriir,

infinitum:de hac opi-

°' Kefobnio

Rcfpondeo igitur ad quaeftioncm quod /2/w importat ptiuaponcm aftociationis , quod contjngir duplicitct vno modo prout intelligitur :

V^fl"""^-

dererminare illud.cui additur in

fc

abfolure, po-

&

Soluf ttwd fropriefigai-

fi"^;

.

apparet in noftro

modo loquendi

,

qitiod ifta di-

Dicimus cnim quod homo pratcise eft Grammaticus,& tunceftidem, quod lolus homocft Grammaticus, vtexcludit icfpedu prjcdicati & tamen homo praccisc confiderarus fccundum rationcm hominis , non cft Grammaticus fic accipituryo/#« , vjc dicit rationem prsccifam in fubicAo , fub qua prxdicatum fibi ineftj& ifto fecundo modocft hsc vera, ftinflio fic habetur.

:

&

,

folniPatereft DeMfi^^au Pater pra^cise iccundilirn

rationem fiiam.qua Pater illa

cft,eft

Deus. Sic etiam

auchoriras Auguftini cft vera yfolus Pater

quantHi

,

Pater

eft

,

eft

& Filitu & SpiritfU ,

fan£{us,\d eft,Pater praccisc acccptps,vt Patcr,ell

tantus

quanrus

,

fandus Dauid

; :

Pater

eft

,

& Filius & Spiritus ,

&

fic

TU

folus pro mille computaberis

vidctur accipi

cum

dicitur ;

dc

non

mille, verafuiiret:nec tencturexclufiue rcfpciflii

;

circa finem

,

&

1.

mcdium Dem mnefl AIio modo mtellJgiturdc-

4. circa

cxrremum. Sed hic mihi videtur vlteriusdiftingucndum,

^hA cnm folHi

orom fyncategorema,dicat ,

citcr.

Vnomodo

fiiMici

refpedu pr«dicati:Alio

jn th cfTe prarcifum,&

circa

fubicdum

,

pra:-

hoc contingit duplidenotando fubiedlum praccisc

cifioncm ciica fubicftum

cui

fic

fiib tali

modo

fubieftum

modum pra-dfum

dicir

modo

fignificatur

prjcditatum ineirc, quod vcr6 ha:c diftindlio fit conuehicns, poteft apparerc in alia diiflione fyncatcgorcmatica.vt in didione rcduplicatiua,quje vno niodo denorat habitudinem fubicdi ad pr«-

dicatum, vt quodin fubiedto prcedicari

;

&

tioialu, vfl

Aiio

modo

ie£kum

quo

,

fit

caufa inhircntiac

hnbitudincm caufali intjuantum homo eft ra-

•

fic iiriportat

Inquantum taci$,vtciim dicitnr,fcoOTO riftbtlis :

Sc fic tenctur reduplicatiiic.

fpecificatiuc.vt

fppcificando

vnam rationcm

fi

cius

,

fub

nec tunc tenctur redicatur»»ij«m incfuantum in

ineft fibi prasdicatum

duplica(iuc,.v.g.

quando difponit fub-

:

potentia, adfor^narn mouetur

,

non enim tenetur

hic reduplicatiuctunc enim importaret vniuerfiilifatem,& tunc fcqueretur quod materiafecun-

omncm potentiam

moueretur , ficut fequiPhilofophum luftitia eft bonum inquantUm bonum , igitur iuftiiia eftomnebonum ; dijm

tuj fecundiam

(ed rtnetur fpecificatiuc

:

,

fpccificando

vnam

ra-

tionem tantum , fecundum quam mouetur ad formam,& non fecundum aliamific igirurintelligiturilludPhilofophi^. Met.c.io. Eft autem

;

prsdicari, quiaalius cciamfi fuiflet fortc computarctur: igitur tcnetur vt dicit

modum

folutc.vt di<Stum

uc refpcdu

Deus fit

talis

protot

modo dido,

prxcifionis circa fubiedlum ab-

vero accipiatur exclufi-

Si

cft.

pracdicari, fic eft falfa, folus

Pater

efi

quia cx ipfa (equitur qu6d omnis Deuj Pater ; quia ad exclu(iuam affirmatiuam fi:qui;

fur vniuer(alis affirmatiua dc tcrminis tran(po- ^'f exclufnfitis.

Quod

priori

,

probatur dupliciter

ex hoc quod

di^flio

,

vno modo ^

^ldxquationem prxdicati ad fubicdlum,itaqu6d afjirmntiu» non excedat ipfum. Alio modo a poileriori pro- determini* baxur per conicquentias medias ; nam hasc , »«/lus non Pater eft D;us , fulBcicnter exponitpraediiflam cxclufiuara

pcr conucrfionem

&

vhcrius a negatiua de

prxdicatoinfinito ad affirmatiuam dc prsdicato * vbifupti finito , qux rationes patcnt alibi. * n.*.

Scd <:qntra iftud diftum vhimumarguitur fic: non fcquitur,pihil aliud ab hominc,vel non hominc eft homo , igitur 'aliqnid ab homine non homine eft non homo quia anteccdens verum ;

cft,

&confequens,fdlfum

dc praedicato

finito

,

non

praedicato infinito;igitur

;

igitur ad

ncgatiuam

(equirur affirmaiiua de

non

eft

c^contra cx op-

pofito.

Rcfpondeo

,

folet dici

qu6d ad negatiiiam dc

fecundiim qu.im de illo cft (cicntia.quia non fub ratione mobilis, nec quanti, fcd fub ratione entitatis.fiue qiiiditatis abfolute.

folw vno modo dicuiufcumquc alterius a fiibiedo refpedu prjEdicati,& tuncdenotant fubiedum fubiici refpcftu praedicati^alio n>odo dicit prjEcifioncm fubiedi in fe fccundum vnarn rationcm przfcindendo a\izs 8c fic denotatur Sic ergo dico in propofito

cit

mocjnm

prascifionis

:

Rfjponfio.

pracdicato finito fcquitur affirmatiua dc pra:di-

cato infinitocum conftantiarujpicdi

:

hanc con-

ftantiam fubiedli non intelligo elTc conftantiam ^5"^f'y'"" aflualiscxiftcntixfubicfti, quia fiue fubiedlum J^"'"*J'*

'*"

fit, fiue non, alterum contradidoriorum dicitur de eo,& per confequcns ad negatiuam depraedi-

cato finito fcquitur affirmatiua dc prjcdicato infinita, qu6d praedicatum infiniturn contradicit

prxdicato finito.Ide6 intel igoconftantiamfub-

fed tcnetur ibi (pecificatiuc ratio cntis,

iq, ObieSiio.

,

iedi confiftcntia.fiue conuenientiam requifitam

,

tranfpofitis,

ex qua arguitur vlreriiis

, ,

Non

cularc

tiemne^ati-

cxclufiua denotat '^i^^Jj^Z'^'

cnim intclligitur reduplicatiuc,tunc cnim fequitur quod fpccularetur quodcumque cns parti-

fLtentia^tjUifpeculaturens, intjuantum ens.

o.

fccundum il& hoc ;

prjccise ineft prajdicatum

fic autem non recipitur in folum, ^otfoliiarie diuinis.quja fecundiim Hilarium,hb.j. dcTriu.

circa

Ariftot.

modum

huTi

cnim tenctur ibi caregorematicc , vtdicitfbljr tudinem <]uia quamuis fuifTct in «nedio eorum

terminare fuum dcrerminabile in comparatione ad aliud:& fic cft iyncategorema, diccns modum

Atiftot.

efle in fe pra:cifum, cui

fic nens rem fuam circa fuumfubftantiuum ; cft cate^orcma.cuius res vt fic, cft fignificari pcr

folttariM conjitend'ti.

^tlTiter

fubic<^um

tantM

Oxon. nionc qna:ic pUis alibi.*

"•^

XXI.

Diftinaio

Libril.

izo

ad hcc,qu6d aliquid fit fubie£lum.Hocautcm eft,

qu6d oratio non fit in fe falfa, includcns concra- De ontien* didioncm detali enim orationc nihil eftaffir- /'''/* "'^'l :

matiueverum,quiaoratio,quxnoneftinfi;vera,

'^*'''""

'S"^

de nullo eft vcra.nec aliquid dc ea,vt p«tet ^.Met. Anftot. c.de falfo:Cic zutem eft in propofito.quia contradidlionem includit aliquid aliud elfc ab vtroque contradidoriorum , idc6 cum in tali fubicfto non tcnet confcqucncia , ideo requiritur talis

&

conftantia fubiedi

,

ad hoc quod confequentia

teneat.

Ad

Qusftio Vnica. *

. ,

^_

Ai rationem pritAam jiifco»qa^ ntma ibf non humana , ki ex vfii

(btuni difttibuit pronatura

ad natoratn inrelligibilem habentem. vitnicpgirftiuaiO'; ,fi taric loco exceptionis ponatur nota alietatiijapparejC qu6d Tera eft. Harc cniin-veraeft, nHSHtNt^nstura inlelUgtbili aliHM}P.atrefiauit F
r:»mfri7!ti- diftribotio illa cxienditot f»ie.

filfificatnr

funt

alij

pro

Fili«i,&:

Spiritu fen
qma non

in natuta iptelIigibiHj& figvera' eft ifta:

Ecc\,t^.GjfrumcaU axcMiMi/ola,Sc

fimilitet ifta,

loan.7.h
Ific.

qaa eft ha:c;igitar hoc poteft viacor alinomine exprimere. Hic eftopinio Gandaoenfis,dicencis qo6d no-

ratiotiie,

qiio

men vocalc dcbrt eflefymbolum inter illum,qai Ioquitor,& iIlum,coi loquituc.ita quod res fignificata per nomen fit nota vtrique , quod no-

Adaliud per qa^realibi.* ^

<JiAa patei in pofitjone

,

cactera

Ofinit Camm; diut.

&

meniit fignnm talis rei , vt fic per vocis prolationem,&eius applicationem,& rei cognita: recordationcapprehendatarres

tali

nomine Cgni-

Poteft igitur eflentia diuina coroparari ad incelle^lum diuinum,velad intciledum creatum ficari.

Primo modo, dicit quod quia

beati vel viacotis.

1 rel="nofollow">eHm., &c. jiAfttunin. In 0;coQ.

121

incelieftus diuinus Cognofcic

propriam ellenciam fub racione immcnfitacis,poteft imponere ad placitura aliquam vocem fignificantem illam eflcntiamin fc;ergo Dcus nominabilis cft. Quantum ver6 ad intellcdlum creacum,dicit quod nulli intelledui crcato potcft cfTencia diuina efle nota

DISTINCTIO

XXII.

Vnica.

QViESTIO

Vtrum Deui ^t nominabilis a viatore aliqtio nominefignijicante fttam ejfen^ tiam in fe

D.Thom. i.f. ^,1 «rM. j^ i D.Booau. ^rrf.i. K.ich3rd. ^. i. Burand. f Htnuc. fum.»rt.i\.q.i. 0»$. Doftor in Oxtn.q.i. Vafqaezi/.i/.j?. Sujicz i./j.rr-iS.j./.t.e.ji. Alenf. 1.^.^.48.»». I.

»rt.\.

^

r.

Arg.trimum negatiuum. Auguft.

t.

diftindlionem ii. quaeritur:

f^iritm

Dens fit nomtnabilii a nomine

viatore

fignificante fnam efien-

tiam infeiQnpd non videtur, per ratiouem Auguftini dc Verbis Domini , Ceim. 14. qui fic arguit G^tdquid potefi fari efi effabile; :

ied

Deus

fari,

eft ineftabilis

;

igitut

Deus non

poteft

& pet con{equcns nec nominari. Minorcm

piobat perdidlum Apoftoli

x.

Ambrof. eiuintum. Ariftot.

ille eft inefFabilis, qui talia facur. ltem,Auguftinus fiiper loannem fermone fuper illud loannis quinto. FiliHsnihilfacit,

1

9.

nifi

Tatremfacientem , vult quod vidcre Vctbiim fit ipfiim cHe Verbum ; ergo propofiium,cuni hoc non pofllt a nobis exprimi. Item,Hilarius ^.de Trin.c^. vultqu6d virtus generationis«xcedac omtuim fecmonem, Hoc^eciaro arguicur pet Ambrofium primo de Trin.c. j .Silet nonfolum vox mea,fed /ingelorurh. Iccm.pcr racionem.quod non poceft incelligi, non poccft fignificari,vc habetur a Philofbpho,&

Commencacore ^Afetaphyftext.io.Sc probacut

Commenta- per Auguftinum fcpcirao de Trinicace, cap.4. vbi tot. dicicurquod Deus verius cogttaturquam dicitur, Aaguft. fed eflenciadiuina non cognofcicur in fe fub propriatatiqneab incelleL^u viacoris, quia ciinc cognofceret veritates neceflarias de effcntia diuina, quae

&

fic conncniupt fub proptia ratione ; poiletnacutaliter cognofcetc Trinicice perfbnati5,& oraniaquae fide creduncur,quod falfum eft. Gontra, Auguftinus concra Adamantium ha:-

1. Affirmitti'

ttum

pri-

mum. Aiiguft.

itctmdum.

q.i.

fibi

teticumc.3.vidcliccc,qu6d

Humana

voce fignifi-

candafuuty^uat ejfenti* diuimt in fecomeniunt.

Praterea, per racionem, poteft fignificari

;

immenfitatis fuae.quia non poteft imponcre nomcn.nifi fic intelligit rem.cui imponit. Incellcftus ver6 crcacus,

& beacus, cognofcit

vtiquc ellentiam diuinam diftindl^

rct

,

&

d

illud

,

nomcn

non

licet

& fic poteft ci

nomcn

poflca exprime-

ellentiam diuinam diftindle fignificaret illud;

tamen nomen fic impofitum ab intelledin Beati, non cfTct fignumexpfimendi illam cflentiam rcfpcAu intcTlei5^us viatoris,curo fic non eft nota intelled):ui viatoris, fed fic fe habercttale nomcn ad intelledum viatoris , fi eflec d^tum ei ab Angelo , ficut-fe habet nomen atbedinis ad reprsfcntaQdum rem fignificatam per illud no-

men intelledtui cxci. Quancum vet6ad intelledum viatoris , comparandoad illam effenciam,

dicit

quod

ficuc

nos

nomine ipfara fignificarc;tale aucem non eft aliquod nomen cranflacum acteatutis,quia tale nomen comroune eft & Deo,& creacurx.Similirer

quit viierit

Hilat.

nome,

fub ratione

crgo

magis

Qii»rtum.

illius etlcntiae

intclligimus illam c{rentiam,fic poffumus aliquo

illa,qu£ Paulus audiuit,fi]nc ineffabilia, quanco

Tertium.

exprefnuum

fit

Cor.iz. quidicit

fe in illo raptu audiuifle inefFabilia verba;fi

Secundum. Auguft.

quod

imponerc

Irca alicjfio

creatus poteft imponerc aliquod

j.

t.

nullus in-

lellciflHs

fub ratione imrnenfitatis,

?

&ide6

fubracionc fuaeimmcnfitatis;

quod

poteft intclligi

fed viatot cognofirit

de cflen-

tia diuina , quod eft hic ; vnde & hoc fuperius probatum cft racione naturali dtfiwBione tertia* iigimi cognofcit elTenciam diuinam fub

nomen

tale

m6 &

priro6 imponitur creaturasjidco pri-

principaliter illo

nomine non fignificaquod fighificat per-

rerur Deus, fed eric notnen, feiSliioncm firoplicitcr

,

mus.Vnde nominibus

nem

firaplicitcr

quia

Dcum cognofci-

fic

fignificantibus perfe<5Hor

poflumus ipfum nominare. In-

omnia autem nomina, quibus vcuncur Lacini , hoc nomen Deus magis videtur fignificarc diuinam efrenciam , vc concinens pcrfcdlioncs ter

fimpliciter.

Non placet camen hacc opinio, & concra maiorem propoficionero arguetur in refpondendo ad qusftioncm. Goncra minorem ver6 , in qua dicirurquoddiuina eflentia a fbloiniellcdlu diuino cognofcibilis eft fub racione immefitatis,& non ab incelIedtucreaco,& beaco,arguo fic,qu6d hoc non fit vctum,iro6 quod quilibet beatus videat eflentiaro diuinam lub racioneiramcnfitacis obie£biuae,ali^s enim non eflet beatus,qnod probatur ficrNulIa potentia quietacur in aliquo obhOto , nifi in illo includatur tota pcrfcfbro fui primi obiedi , vt patet de potentia vifiua , q^uae non quictatur

jin elfentia duinit afclo inttUeOu di' uino

,

includatur cota ratio vifibiUtatis

;

obicdium intelleftus noftri tale tranfccndcns

:

igicur

obie(flo,nifi in illo

fit

eft

ens

nift

fed ,

in illo

primum

vel aliquod

non quietatur in

ali-

tanta cntir3s,& tanta

pecfedio entitatis , quanta poceft

L

eflfe

in aliquo

obie

fit

to-

gnofctbiiu

vt

immtnfa.

Selum

Sum

ohieinfini-

tum bmt^cat.

in aliquo vifibih'

quo

ImprobaluT frimo.

obic£ko.Poteft autem i.i.
DiftinaioXXII

Libril.

111

probatum

ftionis.vt

eiie cntitas infinit^^ptrfc-

cft

fupra

tatnr nifi in cntitate infinita

*

;

,

no quic-

igitur

hoc fub ratione

Sc

non c(l obicdlum beatificum. Jtem (ecunclp,contia aliam partem minoris,in qua dicitur quod intcllc^lus crcatus non potcft nominarc edluciara diutnam aljquo nominc diftm^^i tcprsfcntantc cam, vt infceft, nec vt fic po.cft nomcn ei imponere , nifi coguofcat eam iuiiniti,qiiia alitcr

1C.

iieiiurfi»

ejfintiitm di-

uin»m ei

imptntre

Ttrtu),

&

Adam imponemc nomi-

Auguftim-.tfit rcsdifttnile noconcipi.tntur,& nota

fi-'iium,q'Jod diftindlc

fit

& rcprx-

cxprcfliuum,

fen:atiuum eircntixdiuin.T.vtin fecftjlicct caiTi non comprchendat:non igitur oportec quud ita perfe(5l(E

cognofcat eftenriam diuinam

gnum impofitum eam

,

/icut fi-

repr.ricntar.

&

nomen non cft eiTct

k nobis,fi tarct

infinitum

,

Sc poicft piofctri

datum nobis.S: tamen

obiedum fub

ratione infiniti

tntclle(3:as crc.itus poflit intale

finitum

quod licct

eft

,

poterit

non

videat

fic

;

repisfeii-

igiiur ciim

(ignum,eoqu6d

iinponere aliq^iod fignum,

rcpraflcntaict ipfutn

fub rationc infin

ti,

cficntiam diuinam,

l'.cmquart6 fic:fignum nacurale veriils rcirx(enrat fuiun fignatum , quam fignom ad placi-

lum, quia veriuscft fignum:fed con.eptus menns,fiaj paflHo.vcl a6lus intelligendi,eft imago,&:

fimilitudo obiedi naturalitcr repra:fentas ij.ifum; igitur afttis intclligcndi in intcUeclu beati verius reprxfentat cfTentiam

ejt,

gmficare,quantum

quia mmtnator intendit remjipotefi, difttnUe, licet ipfe tan-

&

fecundim ipfim

i.d.

7. »,19.

&

1.

Ptrihtr.nomen

fignifi^atenon C9neeptii,fed mediante eo

rem ipfani.

QVantiimergoadhuncarticuIum,dicoqn6d fub gmni ratione obie£Hua,qua flcntia di-

diuinam

,

qitam

ali-

intclligi

nc

ab intelledu creato,

infinitatis

,

poteft

,

ctiam fubracio-

ncc tamen fequitur qu6d

tcndcns in tale

oblcdum

infinituSjVt fupra

fit

&

atSius

fub ratione infiuitatis

diiium

eft

,

*

non

ficut

dico

quod

a

quocumque

;

fi

igitur

aliquod fignum impofitum ad placitMm k Dco repraefentet c(rentiam diuinam fub ratione im-

mutt6 magis adui iiuelledus

prs/encans ciTentiam Jiuinam,

tlTcn-

tiam diuiiiam fub tatione

luct 4

fua: infinitatis

,

prehendatur talj intelleftu imponente non co quia non tanriiin difF.rt (ignum impofitum ab intellcdtu

diumo,

6c

Angclico quantum

difFert

adlus inie.ligendi ;v.ichaclis Sc D.inielis.

Contra aliuddiftum inillaminore,qnandodiqu?d (ignum impofitum ab incllertu beato ad repracfcntundum elTciuinm diuinam , cflct lignum intcllctSlui viaroris,'^]! cmadmodu nomen aibedinu eft fignum inielletbii crci a J reprsefentandum naturam albcd nis,hoc non videtur fia-

citur

rc, vt vidctur (ccundiim ditiltim cius alibi. Vndc arguo ficifubcaderaiionc obictliiia, qua Angeliis,& beatus incelligit edentiam diuinam, intel-

ledus

fignum quod

Tadtm *H

edcntisintellcdiui be^ti

u» intelliBus

viatoijs intelligu eam;igitur

elt iepra;(cntatiau illius

crit fimile intcllctftui viatoris. l^robatio

anrccc-

dencis,quia viator poteft habere aliquem conce-

h

ibeatur aliquis coccptus quiditatiuus de coife^l

dc

Ueo nonpoceft

habciialiquis concepcus qui-

ditatiuus.mljpiopriusci, quia (ccni

C H O L I V M.

dum

crearur3c,igitu. cfteius fubpropria.a;ione.aliter

creatum nominare ejfentiam diutfiarn fub ali^uo nomine dijttnde eam reprxfentante ; viatorem nonpojfe habreconceptum quidnatiuHm

cfTet eius

4e Deo.Hornm autern poftremum oflendit,quod ftt contra ipfum.Nam docetHenricMnot haheiecon-

igitur a 1 qujEftionem,quod Dcum nominabile ^ viatoie porcft intelligi duplicitcr. Vno inodo,qu6d nominetura vistorc im-

eeptum qualHatiuMrft dt Deo , nempe ejfefapientem,de ejuo i.d.}.q.i.n.f.&q.i.n.j.&hicp'ffuppontt conceptum tjutditatmnm, vt ibiprobar 'Dotior , curn^jue neget Henrtcm conceptum vniuecum c'eaturu,de quo di£ia <j.i.num.6.

& q.^.a

d.Z.q.^ille quiditatiuui erit proprtus Deo,

Icdlus

(ubrationc indifFcrcntiorijigitur intel-

habet de

Deo eft omnino fibi proprius:igitur,&c,

Rtfpondco

efie

imponcnte nomen. Alio niodo, vt nomincctu: viaiore vtente

ego poflUm

vti

^

nominc impofiio ab alio ; ficut aliquo nomine, quod ad fignifi-

candum non eft \ mc impofitum Gc ergo vcrbo vci contingit dupliciter;vel refpeftu aTtcrii:s, :

vcl mei:refpe^u alterius

imponere Deo

nem,lib.de rectd Nom.rationt,ic Auguftinum in

proprto

;

hcet ipfurn non tntelligat conceptu

(jHta nec fubilttntiam fic

^mtlUgimus pro

neteffatio

quemciimque conccptum quiditatiuum

Refoluit Doclor verifimiliter viatorem pvjfe nomen ,

prt/Hpfnit

cft

Deo,cft prim^ diuerfus a quocumq'.e ^ coccptu

&

Conceptus reipedijms

ipfum, eonreftam

gnofci k "ieitu fub rattone tmmenfitatis,& nopojfe tntetle£tum

Cf

1'i^terit'

conceptus comunis fibi & aliijjita quod abfilutum. qiiicu.Tique concept js,qucm intcUetfi^us habet dc

non

Relata opinione Henrici.alttjHM eiufdem prop»refellii^nmrkm ejfenttam dtuiHam non co-

bittifcl

ptum quiditatiuumde Dco

Jtfio^es

Deo,&

difimiih

d.3.q.i.

beaio potcft

intellctflu

imponi aliquod fignum.quod reprsfcnict

qualicaciutim,(iuerefpeftiuii dc aliquo, nifi prac-

be.ui,

fimilitudo obicfti bcatifici hoc

Ci aikai intelieft is poteft compc tcmult6magis per aftum intellcdtus poteft imponi figiuun ad phcitum ,quod fit diftint^e rc-

H.6.&

ijftn-

ti» 1)1 it^nir.«

conueniet:fed

S

Jintit

cegnefci,

te,

,

cft naturalis

AHu ftieil

fe-

; potcftcnim haberc aliqucm conceptutp qualitatiaum fiuc reipediuii;fed impoflibilc eft habcre aliquc conceptum

menfitacis

R^fclhii».

ratio ehiefli'

quod fignum impofitum ad placiium

qui

6.

c

uina potc(t intelligi ab incllcibu diuino

qtiitur,ieprxfentat infiniiiimjcrgo cft infinitum;

Itcm tertio fic.-conccdit qu6d Dcus poteft imponere nompn.quod repiicfeniat fuam e(l'entiam immcnficatis:il!iid aufub ratione infinitatis tcin

fljtarti.

&

tum eam confuse cognofcut. Explicat opiime <jUOmodo huiufmodi nomtna imponuntur, ad weteyn

p»'e/{

ttomen.

Euchartitia*

falfum.De quo DoEior i.d.^. ^.3. » 9. GT q. i .prol.& i.Metaph.t}.^.& de hoc exepleagit 4. d.ii.ej.^. x.d.^. ^.4. tamen impontm.tt nomintt non tantum fubfianttiSffigntficatiua ipfarum , accidentium,quorum fotummedo habemus propnos conceptus\ergo fimditer videtur quod poJfHtnus nominare Det!m,efio ipfum non cognofcamus r.oiiti.t ejt

ftindc reprajfcntcc obiedium.non oporret i'mpi>» nentcm comprchaiderc iliud obicdii/cd tantum

beatus diftiiitlcapprcliendit circiuiam diuinam, livCt ca non coprehcndatiigitur poieft imponeie frthtndent

quod

propria. R.itto

na rcbus.qui non ita diftindl^,& perfedc cognouit omuia, quibus nomina impoliiit , ficut crant cognofciijiiiajaljter cujm Chriftus n5 pcifc^itis cognofceret ea in gcncic pioprip.quam ipfcjfed

»p'

intelhgeremus abfentiam panis in

fub rationc immcnfitaris in fc, atguo fic.- Ad lioc quod aliquod fignum impolitum cognofcenti di-

apprchendciC.Patct de

BeMut

hocjlatu.fed conceptu tantum cemmuni, alioqu'f'

£nchirx.ix.id hoc

,

quia (ecundiim Piato-

fum nomina

inuent4,vt con-

cpptu»

t. Cencluft»

frima.

Deus duptinmii'

fiter

nabiiu.

«

T ceptus noftri

Quseftio Vnica.

aliis

Aliomodo, vc

manifeftentur.

vtcns vti poflic propcer

(c

,

& propter indigen-

exprimendum quod apud (e eft. Dubium igitur poteft edcjfi primo modo Deus fit a Viatore nominabilis proptcr argumentum ad qucftionem.quia viator non cogiiofcit Deum diftin(fle ergo fignum impofitum ab eo non di-

tiam.vel ad Vuiiim.

;

StltitA,

eo^icfcit

contradico maiori rationisprxdidx

Hoc autcm

tiam fub ratione fubftantia: in

do quiditatem

fc

cut alibi in multis locis

,

cognonreiec fubftautiam

niiia

rentit

co-

efi

^iofiere *h-

fentiam ohieiiicuutsefl

appiehcndcn-

piobatur

fic: fi-

intellcdlus hic

fi

propiia quiditacc

ilib

fubftauciaE, ergo fubftantia linfJetn pc~

,

fubftantia;;i?c lioc

^it:di;*tiin

fib[i»ntix.

non

exiftentc in

icdto cognofccret incelledus abfentia cius

obquia

,

cuiuf,.uquc obieili praefentiamcognofcit aliqna potetia.eius abfeutiam cogriofcit,vt paret de

vifii

& rcncbrx;fcd intcllciftus viatoris

icfpectu lucis

non cognofcit abfcntiam fubftantis in obicdlo, in quo hiit,vt patet in Sacramcroaltaris,vnde fi

tc^niyfctn frtftiUintU.

Dciisannihilarct fubftantiam fola,&conferuaiet quantitatctlti

& figuram eius & alia accidcntia; ,

,

squalitcr apprehcnderer fubftatiam tunc fubciTc ficiu prius;n5 igiuir intclledi^s viatoris fcit

cogno-

quiditatcm fubftanti2,& tamcn aliquod no-

Homtn im- mcnimpoficuma viatorc fignilicat fubftantiam fojltum a fccundum r.-itionem fubftaniix propriam ; aliter vtxtore cnifieti

fi-

enira

omnes

prjedicaiiones clfcnc accidenris dc

ifiti-

igicur viator imponit

nomen

ditittemfub-

accidente

fiuntn.

fignificandum fubftantiam fub ratione

,

cognofcit ipiam

:

iion igitur oportet

,

ad

qua non

qu6d

intcl-

ledus ficcognofcatremjficuc fibi nomcn imponit.Quo vcro modo hoc fic poffibile , dcclavatur

* InOion.

alibi

q. i.n.i.

ncmine

vti di-

ftincie,/ig/ii

•

nomine diftindc fignificantccllcntiam rciin fc, fiucimponatur ab ipfo, fiuc noii,quamuis viacor non diftiniSlc intelligat

circntiam diuinam in fe.Et hoc probatur pcrra-

cionem priorcm.Non cnimconcipimusfubftantiam in i^.fecuudum naturam fuara.nec quomof.arn do vna fubftantiaipccic diftinguatur ab alia, Sc fejiite abalio tamcn vtimur nomine fignificantc ellentiam fubimfoftto. ftantis vnius prout ab alia Ipccic diftinguitur,& "ExemfitficMad hoc ctiam eftcxemplum pra:tcr illud , quod tur. ponitur alibi; * aliquis non apprehcndcns h.inc * la Oion. fubftantiam hominis,cui ctiamfortcnonfuntacq.t.n.S.

nunquam fuerunc in imponicfibi nomen diftinftc fifubftantiam ; ficut eft dc Roma,

cidentia cius nota

phanrafia eius

,

gnificans illam

,

quia

cuius

nomine vtor addiftindle rcprxienrandum

illatm

ciuicatern.quam

ui,fic igitur

nunquam vidi,ncc cogno-

dico adquaeftioncm

,

quod

poflibile

viatorem nominare aliquo nomine eflentiaro diuinam, quamuis eam diftinflc non cognoicit. eft

An autem hoc

tlttf».

fit dc fafloJdubico. Secitndo dico,qu6d viator vtitur dc fadoali-

C9t%.

auo nomine vno,

vel pluribus

,

fignificante, vel

enentiam diuinam,vtin fc cft,impofito fiueimpoficis iDco,vcl ab Angclo , fic dc fado Deus eft nominabilis a Viatorcnomine fignificantc cftcnriam cius vt in fe eft;hoc autem patec ex Exod. 6. Notnen magnum meiim Adonai nq indtcatti f<^i.Similitet R..ibbi Moy fes lib.i.c.6. iignificatibus

&

Ezod.

quod Chriftus non dcreliquic nos , qitin in nouo Teftamenco aliquod nomen nobisrcliqueric , quod ,

ita

videcur verifimile

Si vcr6 quxftio inccUigicur quanciim

qu6d

ficuc

inrendocxprimereeftentiam diuinam, tendit pcr illud

ad

hoc notnc tetragrammatoni quod datur nobis )Scoti Ofer. Tom. XI.

vt

tradta

junt nomtna pgnificanti»

diuinam

ef»

fentittm profrii.

illu,

pcrnomcnego ita ille in-

nomeconcipere illa eflcntiam pcr

illud.quaiiis neutcr poteft diftinde illaellcntiam

modo lo-

concipcrc;ficut patct tota dic in noftro

qacndi,ciira diftinguimus cllentia contra relatio-

ncs&' pcrfedioncs attributales.intedimus cnim cfltntiam exprimerc per nomcn altcri,vt in fe

cft.

Sed foric qua»reret aliquis,eftne poflibilc via11. tori habcrc c5ccptum diftindum dc Deo,(bIiam Uubium. vt irrrendat per

nomen

diftindlum conceptu Dei

expumere?Rcfpondcoqu6d non;quia nihiimouet intclleiflum ad diftintflum conccptum alicuius.nifi phatafma,& intclle(3usagens:&ide6fb-

Selutit.

Sluart Deus

non poteft a lijmde illispotcftintellcduss habere coceptum, nobu diftinquorum phantafmata cum intclledlu agcntc mo- Se cencipi. ucnc intcllcdlum poflibilcm alia ver6,qua5 non habent phantafma,foIum cognofcuntur abintel:

ledtu in generalibus conccptibus

,

&

fic

folum

cognofcitur Dcus cognitione naturali a viatore. Hoc ctiam probatur alia ratione. Non cxpcfi-

murnoshabcre aliquem conccptum fimpliccm dc quia

fi

Deo ,

fimplicitcr

non Dco: haberemus aliquem talcm conccptum de qiio diftinguitur a

Deo,totalitet a nobis cognofccrctur;quia vc pacet

ex fine non

gnofcuntury

;

Met. fimplicia ant totaltter coCi talcm conccptum d& :

aitt nihil

Ariftoc.

&

Deo habcrcmus , non cognofcerctur a nobis Icr cundiam aliquas detcrminarioncs.nec determinari poflet vc (ic cogno(cerccur,quia,vc diftum cft, fimplcx vcl cocaliter cogno(citUr,vcl nihil;& idco

effen-

Secitndn

fenciam diuinam

fignificans diftindlcet-

nullum cohceptum" firnplicsm habcmus deDeo; fed tantviin cnm detcrrainacionc quofcumque

pue a

lO.

nomen

cis talc

modo,dicoqu6d

Jiciinte diiii-

ntm

traditum

dedutSkioDC Auguftini 6. deTrin.c.(>.

viator potcft vrialiquo

9 Potefi

* per

Si vero intcliigatur fecundo

Auguft.

&

cui vtbr nomine,dico

fic

In U[t 'jftt' ri

Dico tamcn quod mcdium huius coniequcnti^e non eft verum,non cnim oportet quod ficut res intelligitui-,ita nominctur , aut ei nomcn impoprobatur fic, fupponcudo qnod incelleftus vi.itoris non cognofcit fubftan-

«1»

fignificat elTenriara

proprie fignificarcc eflentiam diuinam.

opinionis.

Intellectui

non legeretur,

diuinam fignificatione pura vbi plura habcncuc dc ifto nomine aliis.Ec ficuc in veteri Icge fuic

ftinde reprxfentabitipfum.-quia ficut cognofcit, ita nomen .id fignificandum ipfum fibi imponit.

natiir,&

vi*torif

icriberecur,&

1^5

quoruquilibct

eft rcfolubilis in priorcs,

dc cntcprimo principio , Vndc non eft de conceptu

& caetcris huiufiTiodi. ,

ficut

§luilihetc»n»

vt patcc ceftus noftcr' lie Dfc efi rt-

de lapidem

foluhiiis.

ia-

cicnte in tcrram,qui nihil reprifencat.Conceptus

enim

eft aiftusintelle
fcns eft intellcdui. Et ide6

obicilrum, vt

quod

pr.-E-

aliquis habeat

&

conccptum diftin(!lHm,& proprium dc Dco , tamcn quod non diftinftc ipfum cognoicat, cft oppofitum in adie€lo. Ad primam lationem.diccndum qnod Deus cft

II.

frimnm fignum fibi fadlum non polTct dcucnire in notitiam Dci in (e:& fic ctiam cuilibct cft incffabilis quantum ad aitum comprchendendi ipfum;non tamen quancum ad fignum reprsfenratiuum ipfius. Ad alitid, quodillu4 videri eft Filium nafci a Ad fetnr^ium^ PacrejFilius enim quicquid haber afSu gencracionis accipic ; ficut audire cft Spiricum fandhim procederc;cum dicicur \ozn.i6.qHtcMmque audiet, Lotjuetur,\\oc eft quaecumque accipit,loquctur;& incfFabilisquantum ad illum,cui fatur, quia

illc

A.l

cui fatur,per

,

hocvcrbiianobisnonexprimitur,vtincelIigatur.

Ad aliud,qu6d vircus generationis excedit (cr- Ai t:r':u>rf mone,ita qu6d fufficicntcr pcrlermoncs noftros Cr quartum. n5poteft exprimi;& patcc pcr hocad Ambrofiu. Ad rationcm dicendum , qu6d nihil poceft C\- Ad nmntum. gnificari per

tur,& hoc

voccm

nifi

aliquo

modo

cognofca-

&

ad intcnrioncm Philofophi, Commencacuris;tamcn diftindlius potcft pcr nofufficit

L

1

nu

U4 men Mintiui

fi-

gltfic.K

qA*m

Ttt

efttifilitr.

DiftinaioXXITI.

Libril.

fignificarj.quim cogitart, Sc tunc ad

Augu-

ftinum (licenJtjm , qu6d Dcus vcrius cogitatur, qtum dicitur^oniparando cogitationem , vt eft dgnura repr«{entatiuum ad vocem:fic cnim vcr iu$ eft,quia cogitatio eft naturale fignum rcprscientans Deiimin5

fic

aiuem vox/ed ad placitum.

realitier

:

ergo dicit per relationem tunc extre-

mum intelledlus

componentis,&

diuidentis.

Ad rationem primam dicitur qu6d indimduum

RatieHtt

intentionem primam : quia hoc ens dicit frtdidorum vnitatem propriam:ergo indiuiduum intelledua- rtHciftniur.

dicit

propriam entitatem in

le dicit

intelle£tualitate:

non crgo intentionem (ecundam ptaecis^. Iccni ficut relatio eft communis ad tt es ,

rcla-

tiones, fic poteft dici de pcrfbna.

PISTINCTIO

XXIIL

&

Item,Auguftinus de Dodbrina Chriftiana : pbnitur in licera.d.i.& d.ij.libri primi.rr«^*rJona/itnt tres res, cjuibui frnendum

Vnica.

QVuESTIO

eil.

Icem,diciturqu6dfunt ticsfubfiftenres.in quo

coinmune numeratur

eH ammune trihu*

f^trum perfona, vt

Augiift.

fer-^

in tres

& tamen non cft

,

ibi raiio vniticrfalis.

fonii, dicat intentienenf fecttndam ?

S

C H O LIV

M

II.

k\eDCi.p,q.\ *»».4.«.t. D.TJ». i.p.q t9. ».A.&ij.*,

&

i..Cibt.hie q. «.4.0.Boa.i.r5 0/ n.dub.i.DHttn.q.i.DoSt.hicq.vn.Satt.i,.f.tr i.lib.y.c i. ».\.q.i .K\e.ib.§.x q.i.

V6p I.

non. Perfona

cft

tcrj«inus pro-

Item, perfona adoratur.

uiffirmati-

Uum.

afi,. (

quia

.

in aliud praedic.i.b
fic cfTec

ferfona dicitUr de piuribus, in quibus diftinguitur:ergo non eft piima intentio.

Dicitur.quod eftjntenriofecudaquia

ficiu.indi-

ir Ijiduii in crcaturis,'fic

f*ob»turfritno.

itcHtdi.

qiduunj in crcaturis

pctfona tn diuinis:(ed indi-

eft

intcntio {cciidaiergo,&c

hcm. ^i clfet -perfon.i intentio ptima, eitct aliquod vniuetfalcinon eft gcnus ,non fpecies fpecialidlmatquia {\ fic. eadcm indiaidua biberent dcws (pccies fpeciajiflimas

Pii^ar*.

manafcenum

lib.i. Ort.h.fid.c. it.

Perfond habein

Additur vlcerius,qo^d poteft adorari,licet non jratione intentioni.s.Et feqtiitur apud cufidem anfhotem. Dicimusquodaccipitur \i\cffecies vno jnodovt przdic-itur de pluribus,8fc.vcl vi homo eft fpecies.Vnde aliquid competit fj>ecici,vr fimpliciter rei abftradla; 'ilratat

&

;

fic

jntentionis,

,

hoc

eft

refpcftu rei fub-

poteft ferfona ftare pro tc prima:

&

fic

habet

Muina

^.d.i.tj.i.

tertiam incommunicabilttatem

repHgna>irit,d.yei i.n.\o.& \i.)& hinc coftat perfo/iam non fjfe fecundam intemionem.Etfi dicas,fi

tantum negatio \ ergo fecuida

eft

detur non fecjui

,

tntentio.

fioriem intelleciit),

n. 3

.

Refpon-

nificjnando negatio fit per colla-

^e

negatioretn genere, r^ ext-a

grnft», de tjMo hic locjuituy w 4. agit late

1.

d.iS. k

An vero abfirahi pojfit emceptns aliquislem-

munK pofiiiHWfVelnegatiuus atrtbw perfonie. f^tde eufnin OxoH.hic an.6.& d.^.q.i,n.i j .& d.i^. &l.d.i.cj.\.art.i.

poteft adorari.

IDeo dico ad quacftionem, quod

perfona communiitiibus nondicit iiuciuionem fcciidam, quia Richatdu^ i.de Trin.cap.zi. arguit contra Boctium de definitione pctfonz dicentcm,quod rationalii naturtt tndiuidua fubj/antia.

eft

ficiibi

C HOiIy

non

eft

indiuiduum, vbi noneft

Primo

natii efl'e

diuiduum.Secundo ficir^f«»«
4« Refelmio.

Rithardut rtiitit

dtfi-

ttitionem

Btit^.

,

diuina

S

quam

quia fecundum Da-

:

pn jpecie fpecialifflma,

diuitatem

»^»-

enim nthil ha-

cabiUtaie aciuali,& aptitftdivaliyde tjuo

uerfaic

^enienti»

ea-.ibi

pluribuSjin quibus diftinguitur, eft vniucrn»-

Jeifcdnullaiutentio prirpa diSti de Dco.eft vni-

M:nr.

corrigitur definttio 'Boetij df

Oppoficum.Omnecommunedii^um vniuocc yJc

jegid.

Jicere fectindam intentionem,pro-

betur,quodfonet fecundam intentionem. Explicat rationem perfonn conftftere in duplici inccmmuni-

duifiipnis realis.

Ari- ntgttt-

Perfonam non

bat ex Rich.ndi definttione de perfona,

M

diuina incommunicabilis exiftenVefinitil tia,nz qno.i loco indiuidui ponit incommunicabi- ferfon* diuin» tx Jti-~ le. At nihil hic ponit percinens ad intentionem

I.

eft naritrei

thard».

Reiicit opinionem JS.gidij,& Henrici tentntinm

&

perfonam dtuinam ejfe Jecundarp intefitiontrn probat non effe tale pr^cise. Prtmo,ijuia recunditm ,

ipfos

,

a rdadonibiu abftrahitur prima intenno a conftituti^ per eai\fecunda tn-

commKnis\ergo

&

tentio eft relafio rMioni*, perftna nart.

iecundam.

Dicoergo quod

comtfnicabile dupliciter potcft

cpmunicacur aliquibus, qus funt Cemmunicaipfum,vel aliter.Primo modo.vt homoSocrati bili dufltx Platoni.Secundomodo,ytformamateria:. Et fi;C ficut (<J> »»cemmunicO' pcr oppofitum incammunicabile dicitur dupliciaccipi:vpl quia

&

Deus eft incomunicabitis in ratione formz: anima npn , Jicct fit (eparata , adhuc eft apta nata communicari in ratione formx:(ed diuinitas eft cpmmunicabitis vtroque modo, hoc eft, har

hitt.

ter,

DIco

3"

d

fieiicitur fri-

tamen qu6d iion

irt)

intentionem

,

dicit pra:cisc (ecun-

fiue dicat

ipfam

,

fiue

Quia fi a conftitutiuis potcft abftrahi aliquidcommiinc ,ergo multa^ortiori iconftiruj\on.

pti.

jis

i

fed a con'Htucntibus pcrfohas por eft abftrahi

aliqiiid

taic

&

commune

reale.hcut realitas de patcrni-

fiiiationc,

fecondum

ctiam piaedicatur in cfuid de

Icem

,

iftutn

Dodorcm,

i^tis.

o.miiis infcncio (ecund.T cft creata

pcr

fteiinl» '«-

adum

ientia

obicdlo pcr ilhuT) aftum rcalcmrfcd tantuiTi rela-

tio

re!*

(ed

modum

duplicem incommunicabilitati$.Et indiuiduum.non fignificat primo naturam, in qua eft,(ed dat intelligcfcfic nec perfbna dicit.

benj licct

Contr^,negatio i^on eft

nifi intccio

(ecunda:in-

6,

commimicabilitascft npgaiio comunicabilitatis: RefUca. ergo per(bna tantikm dicet intentione (ecundam. Ircm,negatto non

fc^lem.fed niillnm abfolutum caufirur in

fequitur

communis

cft

afSrmacioneVn

pluribus, vbi Seeimd*,

communem

pluribus,

r»ti»ttu.

tio raMon'»;irgo fibi

q

lera fc

habet

cortefpondet terminus, ad

rcl.itio.

lem,inrciifio fecunda r.-*tte

,

non eft dininitas aliqijid coromune. iftud

de qua hic loquimur,

vr: dicit ratipnem fubiecii realitcr, vcl prardicati

;

ergo perfbna importac

Irem,incommunicabile eft

go

dicit

relatio racionis,er-

tantum iptentionem (ecundain.

A4

Wnila.

QujEftio Vnica. Ad primam horum

quod perfona non

dico

dicit tantiim iiicomnuinicabilitatcm

fcd ipfam

,

non,fcJ

iiicludic,&: fotce efrenciam,&: fortc

licet

tancum iiicUideiit iiicommunicabilitatfm,adhuc non clfet intencio fecunda , quia vnumoppofitum ex

gationcm

alcerius.Ec

cum

fccunda

:

qua:

cll

ne-

rei.

aliudjnego ailumptiim.quia ncgatio poteft

vnius rationis, ficutopponicur affiimationi,

vnius rationis

eft

,

licet

tamendicatur dc

mulcis,quae nonfunc vnius r3cionis;ficut«e/.'5o-

ylAiibns

wrfi

di-

r.i.ii

8.

Ad

tati»m.

TerfonAContan-

not^t

mr/i fecun-

d%n%

Ai minm itfft

&

Chima;ra lapidc. Ad aliud dico,qu6d communicabilc&cincommunicabilc non opponuntur rationc,fed funt relatiuaoppoiita priuatione.Etnonfequitur,comcrntes de

crgoincommunicabilc ; quia idcm eft relaiiuum realiter , & tamcn diuerfum non,necdiuerficas,pofito qu6d fit relaiio,fic liccc vniuerfale fic cns tationis,non tamcn raunjcabilc

eft

en$ rationis

;

fingulaic: quia cflc vniueriale repugnat Soctati

ex natura

rei.

Vndc dico quod pcrfona

nihil fe-

intin-

tlcnent. nrg't-

prin-

M.

Deumfine quantitate magnum,

igitur,&c.

in

Itcm^vbi

eft

Dco non

cft

laum

numerus ibi cft totiim & parsrfed totum , &c pars,vt prius * dccla-

cundx' intciHionis includit, fcd connoiat. Ad pfimum fecundura principale, negatur

&

qnod perlbna non producitur realfter adoratur:Dico cnim quod petfona dicit tiam in natuia,& hoc producitur,&

,

ncquc

cxiltcn-

admittam

fi

quod dicat tantiim incommunicabilitatem , adhuc connotat naturam,quaeadoratur.

Tertium. *d.i<».q.4.

cft;igitur,&:c.

Itcm

coniicnic;quia nec Pater dicitur trinus,ncc Filius.

Ad efle

n-s dhitur de

c. 10. intelligimtu

tiacionem iiitcUeclus. fniM-

VJJ4US ratio-

&c, Boct. Item,omnis numcriis cftquantitas:inDconon iecnndum. cft quantitaj,quia fccundutn Auguft.6. de Trin. Augud.

Dco elFct numcrus , aut diccretur , fecundum fubJlantiam, aut feciidum rclationcin; non fecundum funftantiam , quia tunc conuenirct,& comunis elfec omnibus perfonis,quod non

in encc;caintn negacio

gactuc cns ex nacuia

ditn.

numert4i;(ei perfons Arg,ptithHm negMiuum,

Sicutcnim homo cft homo cx nacura teijfic nou cltafinus;& iic lunt ncgationes cncis ex nacura rci , & non pcr nego-

ncgadonem

dicit

Ai

nullits efi

diuina» funt vcriflimc vnum;igitur,

dicitut,negacioe/lin-

Dico,qu6d vno modo eltncgacxcragenus:aliomodo ingeneie,vtduierlam

teiitio

lio

moucc incelleitum ad nc-

iiacura rei

vtre vnum,in ^uo

125

fi

in

§!ii»rlum.

Nec fccundiim rclationcm

poteft dici , quia non habercc aliquod correlatiuum,ad quod poflct dici, nam du.E per(bnae,inquantiim dua^, non rcfe-

runturad aliquod certium, nec tiesin quantum trcs,rcf.-runtur ad aliqucm tcrminum:igitur:&:c.

Hicprimo videndum eftde rationenumeti his,in

quibus

cft

in

& fccundo cx hoc ad ptopofi-

:

qut-

Stetius

tum, quomodoinDeoponcnduscft numerus,& fiienis, quomodo non. Circa primum fciendum eft,qu6d in hoc om- fnmiitit ca ncsconcorJant,qu6d numeruseft fpecies quan- tn ifMibiis ticatis,^aliaa quancitacecontinu3,vt habetnrab om.i.s

AtU\otQlc,lih.Prdtd,c.y

&

fequcncibus ipfum,cx

coniie.

niunt. Aiiftot.

hoc fequicur qu6d numcrus fit cns aWblutum, prxdicamentum abfolutum, quia tria faltem funt Prsdicamenta abfoluta, Sc

qiiia quantitas eft

vltcrius fcquitur quodfit ens reale, qiiia eiis abfolutum aliud a continuo (inrellcdus cnim licct

in fe caufet

non

adum fuum

circa

,

tamen obiedlum tantum cns

caufat realitacem abfolutam, fcd

rationis,)& pecconfequcsdicat fpecicm alicuius gcneris,&: prxdicati fealis,fed difficultas

difcordint diuerfi,

de vnitate

eft

,

in

qua

& forma /peci-

Nam

omnis fpccies habct aliquam fotraam, perquam fpccifice eft vna hoc autem difficile eft inuenire in numcro qnia fccundum Auicennamj.Mct. cap.j. AfHltttudo inqitantitm multitudo non efl vna, numerus autcm cffcntiali-

fica

numcri.

In quo nom crnnes

ccrdant.

:

DISTINCTIO XXIV. Qv^sTio

Vnica.

,

tcrcftmultitudocx 10 Mct.r^v.rowj.^.ideodifficile cft vidci-e^a

ytr/m inperfonis

diuini.^

plmalitaj numeralis D.Thom.

Alenf. i.f.q.^^.tn.i.

ficasi,

eflaHqua

SCHOLIVM

?

diftinilionem

i.

Prxmiffis ii^,in quibttf a:tthorescn>icordat circa

t.

nnmeri rationem , defcendit ad indagandam eiui vnttatem Cpecificam,de qua refert <juatuorfenten~

vigcfimain-

/^V quatcam quxricur:^/r«w

t>;

perfvntf

\'}_^-^

dnimii

ejt ,ili<jHuj>lHralvtis>mmeralti'>.

^^

Quod

fic

vidccur, loanncs in

Cano-

nica piima cipkalo ^.Tria fHntyCjH.ttefttmontum,

numcrus:ergo,&c. Iccm fecuiidofic, j. Mct, c.j. MttltltHdoalia gdjere, aliafpecic, alid nHmero,& femperea ^«x &c.fcdTrinitas

SecnnJiim.

Atidoc.

cft

fnnt in fHpertori,inferunt ea, cjux fu>it tn vt diucrfi geneie funt diuerfa fpecie ,

numcro;

fpccic diuerfa cft

aliqua pluralit.is

quitur propofituin geiHis,aut

;

;

ihftriori,

& diuerfa

fcd in pcrfonis diuiuis

aut igitur numeralis,

aut alia phiraliias

fccundum fpeciem,^

fic

&

fc-

(ecundum

ecjdm /cqui-

tur propofitum. Tertiui»

Damafc.

I.

i.p.q.^o /t.j.D.Bonau.

hif 'il.q.i. f<.ichara. (^.13./*. i. q.i .i. Dutand. hic q. Gabt. q.i. Do£tor hhq.-vn (y ^.PLyfq 11 (y ^.Met.ci ©• <^.Met.q,<^. S\'.it<:Z fri/naf tr.i .lib i.cafi,6.y.(y- S.

^Irca

quo numcrus habct vnitate fpeci-

& ide6 ciica hoc funt opiniones diuerfr.

tioi

,

primam

S.

Thom.t

vnitate zlttma, tjuam

dicentii

eam confifiere

irt

fementiam hic&i'i

O.xorr.

eam

coufii-

in },.d.ii.n \i.refelltt.Secundam, cjut

tuat in ipfa difiretione perfictente vnitates tantjuam partes materialcs atejtte hanc etiam reiicit, ;

vti

& te'Uam Gatdaitenfis

hui confiat effe

;

prtma

,folttm

,

^ut. variit ajfertioni-

numerum accidenlnlem

de genere f^antitatis ; fecunda,non tffe aliant

formam numen ejfentialis

ejuam fit furma conti, nuitatiipnma vnitatis tertia,numerum dijferre a continuo penei ordinem partium , priuationem ;

&

continui-yijHarta,

numerum propter altum ordinem

partium tn difcrefo,q:iam

in cotinuo, habere aliam rattonem menfurandi .cjttam in continuo.Quartam detnde recenfet fententiam tenentem, quantttaiem

Icem,Damafcenus lib.i.Orch.fid.capitulo 17. fJnmero Q- non natura dicuitur fartitt. hypofa-

difcretam nihil

fes

rHmpriHC.q.i6,a n.iy.vbi aliqua nos adnotauimHs.

;

igitur,S:c.

Contra,Boe Scoti

iys in lib.i.de Trin. c.3.

Oper. Vmi,

X

/.

effe e.vtra

animam,cui magis videRe-

tur a4h.erere,de ^uo largiffme egit in trad.de

lUndefi

L

3

Quidam

Auiccn.

itn-

u6

QVidam dtcunt, qu6d 4. Trima epinh S.Tkomt,,

^eifcitnr fri-

numcqis habet fua.m

Aantiam ad primam vnit.item , & fccundum talem dift.intiam ad primam vnitatem diftingiTuntur numeti fpccifice fecundum diuerfis dillaiias, vnde talisdiftanti^diftinguit fpccificc numeros. Scdcontri vltimavnitas alicuius numeri (i

ferficie,& corpore:ita fecundiim

:

& fpecicm

illi ,

aut igicur inquan-

inquantum diftansa priina ? non inquantiim haec vnitas,quia iHud quod eft forma,& fpecics aUcuius totius, oportet per^cere totam materiam totius, ficiu anima , qu« eft fotma hominis , perficit totam matcriam,

&

omncs pjirtes corporis hominisj-fed vhima vnitas non informat omnes vnitates prsccdcntes in numerojigitur non poteft efle forma totios numcri inquantum vnitas tahs

eft.

lialis

,

^cut

& ah's vnitates,aliter tcrnarius effet

quaternarius

,

vhima

fi

vnitas quaternarij

non

eflet pars totius materialis , fcd tantum forma ptxcedentium non igitut inquantum hxc vnitas eft magis forma totius numeri , quam aU^ :

qu6d

potjjft dici

modo

forma todus nume-

fit

quia diftantja vnius vnitatis

quod numerus* non

quantitas

fit

>

fed relatio

mae ^ illis duabus vnitatibus vltimate diftantibus , &C non ia mediis,fi{cut diftantia , quadifto ^ pariein pariete , te,t.intum eft in me, vel in me,

&

&

pO'

e^ for-

tnx

niimeri

non non

medio , fequitur quod illa diftantia cum non elTe forma totius numeri

in aifre

potcft

,

foima cuiuAibet pairis numeri, & per confequcns ab illa diftantia non poterit numerus habore vnitatcm fuam fpecific.im , cum illadiftantia fit in vno diftamc, vcl folum in duobus, & non po^eft efic in omnibus ynitatibus vt forma, Qutntum ad iftam opinionem non videtuc fii

,

mihi

mi

,

qu6d vliima vnitasmagis

nuincri

,

quam pcima

\

potret eire for-

ncc ctiam fecundiim

&

diftat>tiam, quia talis oido auc auimprima. talem ordinem eft ex natura rci.aut eft cxcompararione anim.T;

numeci

& illa

quarum

quacumque

vnitate

phuii) j.Met.cap. i6. de fojitto

,-

& tunc fequitur

rei

Toto

:

In tjHibufcum<jue

nonfacit dtjferentmm infubftantia

tnfigura,

du

tinui

^ dif

tretio tHfcrt"

& jficut par^

funt partes tantiim matcriadifcrctio «ft

forma

talem diicretioncm habet jiumcrus terminara fpccie

,

,

cft alia

&

& pct in de-

cffc

& fccundiim aliam &

difcretioncm vnitatum

aliam (pecics

alia

nuineri.

Sccundiim hoc cciam patct qu6d numerus , quia vna fpccies Vn* fpedef compjcta non cft pars potentialis altcrius fpe- completa ntn elt p4ft p». ciei. Cilm igirur numerus cx hoc quod habet tenti^iu alceccam difcrctioncm vnitatum, Cn complcta fpc-

non componitur ex numeris

cies in vnitatc fua fpecifica.ftante fuadiferetio-

ne

,

fpf

ciei.

quae eft oppofitadifcietioni alten'us fpccici

numeri, non poccrit efle pars eins , ciini habeat oppofitam difcrctioncm ; in eadem fjjccic nuaftu efieoppofimcri non poffunt complcte,

&

&

Kx dilcretiones, Scd tantum vnitaics funr panes numeri , fic numeruscomponitur ex vnitatibus , non ex numetis. Et huic concordat di-

&

tbi

dicimr omnis non tottu

C^ nurneris

,

\

.

&

vc cx partibus matcrialibus

,

difcretione perficiente vnicares

lofophi

igitur

& vhima prima.niilla quod non forma complctiua,

fi

,

prima vnitas

fict

rei,

vt in fiat

nec

liejui-

vltima

diffcrentiain fiibftan-

vltima vnitas cf-

tia nuincci,

ftaret,

fcc

& Ipccifica numcri.

fi

Alia opiniocft ,quas videturcfle facundum

iutcmionem Anftotelis magis quam prior,qu6d /jcut continuitas eft

forma,

& per fe vnitas con-

, iqua habcnt fuam vnitanumcro forma,4 qua numcrus

ex

vnitatt-

hus

^

ne»

numtris.

cftc

Ariftot.

Scd contra. Parccs quz non habcnt m.niorem 7vnitatemin roto.qukm haberenc,fi non cflcnt in R.eiiiitur toto,non funt panes alicuius totius,quud eftper frimo ft-

vnum fubiedum enim includit piasdicatum; nam detur oppofitum,qu6d aliqu.x fliu parres fc

cundafen-

;

tentta.

fi

alicuius,quod

illo quam non habenc fcorfum fed non habent maiorem vnitatem pei hoc,

tacem in vnitates

per firvnum,igitur habentvni-

cfl

:

,

quod habent difcretioncm pec

luimeio

in

quseUbct fine alia

fe cflet

prout habcnc difcrctionem

,

:

,

quam

fi

igicur vnicatcs

non

func parces aU-

cnios vnius per fe;igitut fequicurqnoi numerus

non

non

aliquid perfe vnum.fed tantum aggregaConfequentia ptobarur quia d vnitares

fic

tione.

,

cfTcnt in aliquo

ftin^a

,

numero quaeUbct ,

cffcc di-

Sumerut non

eft

ftrfe

& difcreta ab aUa.

Eodem etiam modo numerum aliqucm, funt dif-

crccz ab inuicemiqui.i vt difcrccx numer.ibiles,

numerum , fecundiim autcm qu6d qux-

ab aUa,eftdiftin6la ab ea non maiorem vnitatem habent quando funt in toto , quam quando func fcorfum componentes numeram.

Ubec

eft difsreta

;

igitur

eft

formam ab-

fine fui

mutatione,

Item fcGundo ficrimpoflibile folutam

aduenire alicui

quamuis hoc dicatur

mcrum

efTe poflibile

StetmA.

de forma rcf^

formit abfo» lapidibus facientibus fenariumnuluta nan foaddacur vnus lapis per generationcm.fi-

peftiua:fed

Ci

teft ,

fcnarij,

&

narij

& ab

,

fpccificam

:

illa C\

adutttirt

lapidcs prioies definuncefle fub alicui fiue incipiunt effe fub forma fepte- fui mutati»-

ue creationcm

forma

forma habent vnitatem aliam fornu numcri fepcenarij fit

igicut

ab nliqua forma abfoluta nullo mutatur pcr hoc,

& partes in cou-

fx forma,

Numerut componitur

quantitatem difcretam.

tcm

ioiiuuc fuam vnicatem in toto,

ficut

fcd ex

Ariftot.

confonare fcntemiae Phi-

tinuii& partium eius in totoiita in

,

,

Met. cap.\^. ponentis numcrum

j,

faciunt

\

non habct dcterminatam, vnitatem, quia fecundum Philofo-

opi

, ,

vnitas hacc les

do,atiima indifFereuter poteft incipere nimiera-

quqd niimcrus ex natura

e.

fu-

materiaks iefpe£i:u continuitatis.q^arum omnium continuitas eft forma, fic

vnicaces.vc facianc

tionem

$e(nnd*

alia,& aUa fpecies,

eft

,

aUam,& aUam

tcs continuifunt

non primo modo , quia ex n^tura rei non pKis babct vna vnitas quod fit vltima qiiam alia vt patet, li fimul omnes crearentui:fi {ccundo nio;

^riftot.

difcrctioncm

& hoc videcur magis

hoc , cum illa diftantia vlriprima t^ntum fit in vltima vnitate, vel in

Praeterea concra

toi nort

& alia fpccics continui,vt patet in linea

vniratibus

,

fiue refpcdliuum.

tius

eon'

propter illam diftantiam \ prima vnitate, fequitur

yltir»» vrti-

vnitM

ftum Philofbphi f Ai't. text. com. 9. diccntis non bu tiia. Sccunquod fex funt femelfex , diim hocigirur videtur quod numerus fir cx

fecundo

;

pi» numeri.

eft

per aliam,& aliam continuitatem eft

ab aUa formaUter eft relatio igitur fi numerus (brtiatur fuam vnitatpm {pecificam ab vnirate

ri

e(l ftr-

alia

fic

nuitiu

&

vnitas.

Ncc

meti;&

tmti-

Sicut

nu-

terius

Pr«terea,haBc vnita«,qiix eft vltima.eft mate-

ifCUnii.

pen

tinuo,eftdifcretio;vt ficut continuitas eft vnitaS continui,ita difctetio eft vnitas difcrcti, fiue

tiim haec vnitsis £ftjaut

T>ift»ntla

V.

I

vnitatem fpecificam ab vltima vnitate, noii autcm abfbluce ab vnitate inquantiim vnitas.fcd fecundum quod habct determinatam di-

dct form^Ti

Ttrtig,

XX

Diftinaio

Libril.

alius lapis, fcquitur

,

&

illi

fex lapides in

quod de nouo gcneratuc qu6d forma numeci fepcena-

,

Qujeftio Vnica. foima ibfoluta cxtraanimam in Et hoc patet cx alto, quia diuidit ab fi diuidens nihil caufei in partcquam alia , ncc ctiam in partc , a qua aliam fcparat diuidit:& multo rainus caufabitur \n aiiquo,a quo ncc aliam partera diuidit,ncc ipfum ab alio

non

rij

alia

fit

feptem

illis

lapidibiis.

&

&

diuidit

igitut in illo cxiftcntc

:

Romx

labitur aliquod abfolutum cxiiOG, rit

cum iftij vnitatibus qu» ,

funt

non cauquod concur-

iiic

ad facien-

dum numerum. Itcm Tfrtil.

tiim pondero

,

quia hic fotte poteft cffc aliqua

quam non penradlo.

Item quart6 extra

fic:

hin*rij

mfernnt infiait»t

bintt-

fitt.

aliquid

fit

vnitatibus difcretis, fequi-

numcros zOca ,

fi

duo binarij. Probatio confcqucntia:

tantum

fint

accipiatur

,

&

Seliiittir.

vnum binarium

,tanquam duae :

vnitatcs

igitur illc eft alius

ab

Hoc autem quanttim ad vnitatcm fpecificam ^ numeri,fcd finon ficaliaformaabfoluta in nu- Dubinn'. mero a forma continuicatis ; quomodo crgo differt

numerus i continuo ? Rclpondet , qudd non continuura& di{cretum,nifi

qucndam,&

fecundura re(pe6lura

habentiura intcr

ordinera par-

&

^" f *» '1'f*continuo, quia in continuo copulantur '"'"" '?""' partcsad tcrminura communera,indifcrctoau- """/"^ 'J* ' aliter fe

aHter in difcreto

fe in

,

o ir tem non;& hoc uon conuenit dilcreto exnatura alicuius pofitiui , qu6d fiipeir continuum ad-

1

a continuo.

,

in quodcficit

ejfe , nec cx ptiuationc continui fccundum Philofophum,i.^f .Anima.text.i^ySc fic nume,

nifi

partium ad inuicem

,

ex quibus habet aliam ra-

tionem menfurandi , quara habet quantitas con-

& eft altera fpecies quantitatisquara con-

tinua.

Obiicit vcro contra fc,quia fccundum Philo-

ditur,non reraanctidera nuraerus, fed

,

& tunc fcquitur.vt prius,qu6d erunt inhniti nu-

quid, vel additur ligitur /ecundum intentionera

numerus habeat fuam propriam formam,per quam eft hic numerus rcalitcr, fcquitur neceflarii qu6d crunt infiniti numeri in iStw , fi fint lantum duo numeri

Philofophinumerus denarius, inquantum denarius, differt ^ iiouenario,in qnantiim huiufhiodi, pe confequens non fbla forma continuitatis eft fotma denarij , aut nouenarij , ciimperillam

eiufiiem fpeciei.

non differanr, ncc per addicioiiem

cft

opinio Gandaucnfis

qu6d

nentis

folus

numerus

po-

ijuodl.j. q.\.

accidcntalis

non

eft

ex vnitatc profufa per diuifionem hoc vcl cius quod aliquando extitit

nifi raultitudo ,

&

qua: fub forma continui conftituunt numetura cftentialium difFercntium,non autem

numerum fimplicitct tatis,

quod

cft

corum

dc pradicamcnto Quanti,

qux

accidenraliter diffe-

non remanebit definirio,nec idem,quod cflenriam.poftquam ab codiminuiturali-

fimilircr

&

rius differt a binario

eft

da,non vatiaretur ,

,

& formae continuita-

tis,& hoc quanttim ad naturam numeri in fc< Sed quomodofc habet illa vnitas continuitatis

ad numcrosJdicit quod partium

num^i

,

fiuc

forma cflentialis, quam lit forma continuitatis in ptima vnitate , a qua difcinduntur, fiuc nats funt difcindi. Ad hoc autcra fpatfim ibidem dux probatiovnitatu cius,non

cft alia

nes ponuntur.Primacft»quiafecundiim Philoib-

phum

lo.Met.text.io. f^nuTn fe habet ad mttlta,

vt album ad alba

autcm

alia

,

& vt vnum ad vna

forma fimpUciter albi

,

&

,

non

cft

alborom.

;

}

ficiu

nuo,ita ta:(cd

C\

prima

fieret

& hoc idem ptobat

magnum &c paruurn

multum Scpaucum

fecund6 'flf'"''^'' habent in conti- /*"""'?•

fe

in quai^titacc difcrc-

magnumSc paruum non

diftingunt fpccic

mulium & paucum quantitatem difcretam ; igitur ficut aliqua magnitudo parua crefceret fecundum additionem , & fieret continue maior , & non magnitudo fpccic , ita cum numcri fecundum vnara diftantiara , numerus paruus fecundum fe i»n differr fpecie a magno , nifi accidcmalicer ptopter diftantiam ad ptimam vnitatem , & fic numerus non h;iber cfTct alia

crefirunt

formam

/» fitcKbus

fecun- numeri npn

qiiantitatem continuanv; igitur ncc

aliam

14Rfffondtl fil^i.

/ed talis diftantia ad pri-

ex natura vnitatum:quia

fic

ex partc materiaE

aut pcr dimi-

mam vnitatem cftaccidentaIisnumeio,quianon

ncrc Q^antitatis vel profluunt abvnocontinuo, vcl nati funt ptoflucrc ab vno conrinuo , quaneft

,

nutionem abillo continuo variantur. Ad hoc ver6rc-fponder,qu6J non eft alia forma eflenrialis numeri a forma continuitatis prima: vnitaris.fed tantura alia forma accidentalis. Quod probat pvim6 per hoc,qu6d fpecies vnius numeri non differt nifi piopteraliam diftantiam ad primam vnitatem ; quia cnim tetnaritis alitcr diftar Aprimavnitate,quam binarius,ide6 terna-

runt.Secundura igitur hoc,oranes nuraeri de ge-

tum

fibi

JHinricus.

vel ad- Ariflot.

eft pcr

quilibet

Obiicti

fiet alius:

tatibus:igitur poteft realitcr diuidi in hunc binafic crunt duo binarij in adu,

fi

Aiitlot.

tinuum,nifi rationem ncgationis, aut rcfpcdlum

ab aliquo numcro,fi diminuitur aliquid

Vnde

fretum.

Numerus cnim non habct

potcntiam diuidentis creatam,vcl increatamjfed fi forma quaternarij fit forma realis in illis vni-

&

StUiitur.

cft difFerentia inter

fophum 8.Met.tcxt.io. Definitiones,^ ejfentia rerum fe habent ficut numeri. Vt quemadmodum

formarum

Atiftoc.

cum numc-

ditur i principali propofito , quoniam poilibile eft quatcmarium diuidi in duas medietates pcr

fub vna forma , vel quod natum erat exiftere dc natura matefis,& formaE continuitaris,licct fortnx alia: differcntes fpccieprius illa diuiderent,

frtmh,

gcneris

tinaa,

in a6ku.

Artftot.

fccundum formara abib-

vtroquc iftorum,& fic ininfinitum. Si dicasad hoc,qu6d non pofiimt cilc duo binarij diftinfti in genere Quantitatis , tunc rccc-

continui

Trobmtur

diffctunt

ruSjfiue difcrcta quantitas,nihil addit fiipcr con-

Alia

Bnriii,

non

vnus numcrus binarius , quia habet hunc birarium pro vna vnitatc, & alium pro alia vnita-

meri

Ttrti* tfini$

&

,

crit ciufiiem

inteUigi

rium,& in illum,

10.

ro

vnura

narius lignorum cft alius binarius,quorum vnus noncft alius.-igitur iftorura duorum binariorura

faciunt

StcunJi.

&

tctjigitur

datjfed potius exnatura priuaciui

tejigiturilliduo binatij

9'

Sccunda probatio fua eft,qu6d fccundum Philoibphum codera decimo.c. ) .omnia menfurantur aliquo eodem eiufdem generk , vnura autcra cft menfura multitudinis nuraeri , vt ibidera pa-

illc binarius lignorura, hic binarius lapidis , binarius lapidis eft vnus binarius fingularis ; bi-

eft

Olti*Si».

aliaforma vnius continuatae anumero,qu^m

multitudinis profluentis ab ipfb.

cft

tium

formanumcri

fi

animam in ipfis

tur infinitos cflc

duo

vnura accidcns nuracro tan-

;

eft in

euafio,

ncc aliaratio fotmalis vnius ab vnis;igiturnec erit

luram,

tcrtio fic

vno fubiccio numero:fi igitur numerus fcnarius erit in vno fiibic6lo numcro , crgo fcx numero inquantum funt fex numcro, crunc in vno fubiedio numcro. Hanc raraen non tan-

tum

127

eflentialcm a continuitate priinar

vnitaiis.

L

4

Ad

'/-

,

ii8 Ad f ffoiitix

rc-

rum

hi-

fc

bent

ficut

iiiimfri fX'

finiiur.

Libri

illiid

dc S.Met. refpondet qupd quoad quod ficut numciusnou.cftdiuiinBniium/cd diuiHo cius ftat ad vnita-

igitur

flbilis in

di^tio

continui,ficuc albcdinenon conftituituraliquid,

timam difrcrentiam,qux cft indiuifibilis.fcd noji quoad iioc, quod ficut definitio, & cf-

nifi 'mejfe albi

fubaltcrna a quantitate continua, fcquitur

icntiarei circntialiter variaruraddiuifionem no-

numerus,vt

nx

tatcra diftingijatur

differentix,qu6d

nume-

ita forrtia ellcntialis

varietur pcr additioncm

,

&

fubllradlionem

qu6d

,

nifi

,

fit

quod fit

vna eft propter difFcnumcrus propter vltimam vnitatem;indifFerentcr cnimquarlibA vnitatum in numero poteft efie prima , media, & vltima: CLiicuraque tamcn conuenitede vliimam vnitatcm,conucnit elle forraaIem,6c hoc propter de-

tionc

:

nec

ficut definitio

rentiam vitimam

,

ita

tcrminatara diftantiam,quam habet ad illam,qua:

Dc hac ctiam

generatione nurncri,

RefelUtur

materia,(ciliccc

& eius vnitaie fpecifica & ,

nam (ccundum

Philofophii lO.Met.tex.com.ii.

^

fui

repiicationem;

illud autcm vuwm non cft vnum continuitatis primum, qtiodfimili replicatione conftituit nu^ pierum,& menfura' ;fed vnunnquod cft pars nu-

incri:fcd talcm vnitatemcftdarcinaliis.quamin

continuisjquia hic lapis prius eft hic lapis,quam

continuus

l.d II.

.•

&

fimilitcr

hascaqua

,

priiis eft haec

aq
aqua

&

hxc,non per quantitatem, vt p.-itcbic alias * quando crit fcrmo dc indiuiduacione; crgo hsc aqua, &illa aqua prius failla

fimiliter eft

ciunt multitudinem, qu
&

quam

cft

numcro,non per

&

con-

intelligantur haberc

nienfura

Similiter haEc albedo

i-7-

omnium

&

fit

& per priuacioncm, le-

relpcdum.fiuc Qrdinem,

,

&

numerus formalis

Non

,

igttur video

non degenere Quantit.v qu6d folus numcrus aeci-

denialis.qui caufaturex diuifionccontinui.fit in

gcnerc Qtiantitatis , quin ctiam indiuidua dc gcnerc Subftautijc, qua: prxccdunt quantitatcm, eciam indiuidua qualiratum verc numerum

&

fuciunt

fecundum proprietates numeri,quas po-

nir Philofophus lo.Mer.cicatus.

Quantumad fecundum,quod

non

^ihbet fpecies cvnfli.

Iitnur

ftr

c^uoA nb al/a oppcfita

di-

ftinguiluT.

quod pcr refpci£lum,auc pcr priuacionem, vtrumqucper fe conftituicur,& per confequcns numcrusnon cft pcr fe fpccies Quantivel pcr

Quod

eciam dicic,qu6d propcet aliumordi-

&

ZO. §lM*rto,

habec aliam tationera mcnfurandi, quam continuum,hocnonvidetur vcrum:quia tancnon habcrctalium raodum menfurandi,nifi in refpcdti-

uo,& priuatiuo. Idconon capio benequomodo numCTus habeat formara cflentialem ex continuitate primac vnitatis, prascipue

non

cum

illavnitas

quando numeri accidenraHtec habpnt ejfe,^ non bmnc quiditatiuuni, & talc non pofTunt habcrc nifi pcr aliquid in coqtinuitatis

raaneat,

a
Ad

rationes igicuc illius opinionis Ad priXI. quando arguitur ficiquod vnum &multa Ad raiioneen vna, alhum alha. Di- primarrs /«•differunt ficut vnum ccndum qu6d hoc verum eft quoad aliquid , & ii* «fintonit, quoad aliquid non. Nam multurn vno modo diVnumJf

mam

;

,

&

&

mareriale multitudinis,ficuc

aliam

&

formam

vnum

alio

modo

multum

forma vnicacis;^««OTcr- fiabrpt multurn non difTcrunc quantiim ad mate- album & in

illis

a

vnum &

ba

vna.,8c alburn Sc alha,tz-

i;

"t jI-

exfcni

tur.

ad formalcm rationem vtriulque, fccundum qua opponuntur,difFcrunt formaliter.

Ad

aliud

,

quando arguitur

,

Aiillot.

quod multitudo

menfuratur vno;igicur func eiufdem

n.itui;c fiuc

Ad

fecuit'

Dicendum quod non fc- dnm. quicur non omiiiaenim qus habent menfuram ciufHem rationis, habent eandem naturam, non Kon emnis cnim oporccc qn6d principium, quo mcnfuracur tjut tTitnfuciufclcm formalitatis. :

nacura fpeciei,

fit

tota naiura fpccifica.

raniur

<«•

quando arguitur quod numcri dem mcnfura funt eiufdiftinguuntur per aliam &aliam diftantiam , ad df-m rati^nis. primam vnitatcm dicendum quod licct illa di- Ai teriiam.

Ad

tertium

,

;

concomicecur numcnon c-imcn eft prima ratio diftinguendieos,vt probarum cft.Vndc nonpotcft cfftancia diuetfa ncccirario

ro# diftin(5io«,

fcforina primi numeri,fed concoraitatur ccitam

difcrctioncm nuineri.

quando arguicur dc magno & & ^^«fo.Dicendum fccundiara quod

Ad quartum paruoymulto

dicir,quo(j

^9t Tertie.

quitur

Vndeficurpatet ex io.Meraph.texf.ii.>W«/r;V«<;/<»

illa

tis.

ftcli dh.

cum

fecundttm fuam rationem formalern opponitur vni.

illa

: iglcur hacc albcdo, illa,qua: funt vnius rationis faciunt multitudinem propriam: nniltitudo autem t.ilis quae cft partium vnius

Afi folutnu-

{ieflKHtlir

,

albedo difFerunt

,

rei.perquatum vnam replicando menfuratur tota multitijdo.eft numerys dc gcnercQuantitatis, licct multitudo Qfjcntiarum differeiKium fpccie

AriOoc

eo con-

gppofita

fubiefta fua, quia hjec albedo,

lius gcncris

fit

alia fpccie fibi

quaeidcmgcneri fubiicicur,pcr fc diftinguitur:fi crgo numcrus folum diftinguitura continuoper

mcn quantum

numerum.

Suitur in ali-

genere

quo ab

alioruni,qu.T

iJlhil confii-

quantftacis.

,

riali3,nifi ficut

funt in fuo ordine prxdicameatali non fuum fubiedum^nihil cnim pertinensad aliquodgcnus eft in illo gcnerc pcr aliquod alrc-

lit

ftityirur

vnum

cft

per

Jenuilis

fpccies quantitacis,quia quslibet fpecics

go

difcrctam,

funt in illo gencre;ergo faciurit vcre

iccci-

QiiaDtum ad hocquod dicit tertio, quod numcrus difFcrt a concinuo pcnes ordinem partium, & priuationcm continuitatis , non vidctur verum ; tunc cnim fequitur qu.6d non fitpcr fc

nem

primum,quod

menis

contradi(ftionera.

cit

tinuitaiem,quia in vnoquoquegcncrc

fer aiiuJ j»/te^iiis gene-

qu6d

numerus, per continuiacont.iniio, &: ita numcrus vt

cfTentialiter

continuus.diftinguitur a concinuo,quo«j includjt

quarum vna per fui rcplicationtn poteft mcnfurare totam multitudimultitudinii vnius rci,

qiio geocre

aliafpecics

fit

ncni parcium in difcrcco,quam in concinuo , propter priuationem continuacionis , numerus

&

Vla

numcrus

tatis,qux eft genus abfolucum.

inenfiiramus per vnitatcm, ic

indiui-

igitut

fi

abipfb Gluodl.^.tJ.if& Giuodi^.q.^.6.& lo, Contra hoc,quod primo dicir,qu6d folus numerus accidentalis cft dc gencrc Quantitatis, menfurata per vnum, ficut autcra nos diftinguimus numcrum a numcro pcr vnitatem aliam, aliam , ita numcrnm

diium e(i hoc non k qunntUnte

:

effe

dediffercntia cius a quantitatccontinua.habetur

niirnerus efi multttudo

iioe

conftituitur aliquid,nifi in

cft fimile

atcipitur a prima.

«J)into tirti*.

quiaforma

;

dmilibilis in infiiiitum,{ed ftatciusdiuifio ad vl-

pnuifitcut coaceruatio. Sicut contingit dedefini-

l6.

non

continuitatis

vnWyciimfit ex plurtbu* vnuanhus

tfi

vcrba vidcntur fonare

ficui

,

tcn^indiuiGbileoj vltimam,itadi.finitiojnon cft

Jn nurnero non contingit affignare cjuomodo

»g'

forma numcri cflcntialis,quam fit forn)» prim« vnitatis,vidctur ellc cotitra-

contingitacis

vniiatis.ciam ibidem fubJit Fhilofophus

'vnum

cft alia

)^oc cft (imilc,

ri

iiitmtrus

XXIV.

Diftinaio

I.

11.

,

patet j.Mcc. cap.i j.

illa

prsdidla polfunt accipi duplici

AJ

quAtlX.

AriUot.

Qu^ftio Vnica. Mtgnititi» diipliciter

:

vno mo
& muhttudi Canc fpecics Quantitatis}& alio

Jieninnr dft'

do,

fuiitr.

nwdo icaindum quod funt paffioncs. Primo modo verum eft quod rtcut magnum & faruum /e

habent in conttnuis,

difcretis

;

iia

multum

& paucum in

& ideo ficut magnitudo eft alterius ra-

tibnis in coniinuis>vt in linea

& fuperiicie & in ,

corpore;ita multitudo in numeris variatur fecun-

diim ipecies diuerfas. Si vcr6 accipi>n;ur fccundo modcprout funt pafliones.fic accipiantut vt magnum oppotliiur paruo, 6c multum, pauco Sc :

verum cft qu6d ficut ifto modo magnum Sc paruum fiint paffioncs continui , ita muUurn Sc paucMm fimt pafliones difcrcti. Si tamen ex hoc concludatur,^u6d ficut magnum & paruum funt ftc

paffiofies

^iur

tnul-

magnitudinis ciufdem fpeciei,quodita

multum 8c paucum ecunt padioncs eiufdem nuroeri fecundum fpeciem. Dicendumqu^dnon

tum «^ t"*' eft fimile,quiacontinuanon v«!.'iantur,nifi penes tnmnonfunt aliam aliam rationem diuifibilitatis tmagnum ^ufdtm fpt' ycii» Sc paruum non variantut pencs aliam eiti^cut m»aliam rationcm diicretionis , multum ver6 Sc gnum

&

&

(f

ftuuuta.

gu1lin.i i.Conftjf.Ac tempore,quo
(blum ia anima ; poteft enim anima concipere lotum fluxum raotus fimul , & illum totum aliqua parte

eius menfurare

rcalis.quac cft continua cxtra

fiirat

per aliquid fui

funt,hacc,h2C,hacc,& anima poteft vti illaquan-

vniratem numcri

,

qitod dc qiiantitatc nihil eft

animam non polfuni habere , ncc vnara numcrum confti-

tum ad adum

'vuitMtm ttuttitri

mt

ifft

rttttMft.

rocnfurandi tantae efficaciac eft

vel maiotis,ficut

dum

ha:c

iila

,

&

cllct

fi

fi

cllet extra

animam,&

extraanimam

quac funt

SC H OLI

VM

Refaluic ^uttfiionemajferendo

non

ejfe

II.

numernm fecunin diuinii

,

(^uia

vniu* ab alto,ne^ue iuxtafe-

cundamfententiam,^uia

dicit potenriatttatem;ne-

fecundum tertiam, quia numerata ponit diuifa, &omniain Deofunt vnum ifecundHm quartam vero opiniontm ajftrendo numemm acctpere fuam vnttatem,& conftttuttonem per intelleSlnm, cenfet

numerum

in Diuinit ejfe

admittendum.

^md etiam docuit in traci.de Rtrum prtnc.qttem inpracedenti fiholio ntauttnM.

ptet diG:retionem,quam partes habcnt, hec pro-

SEcundiimi

opiniones diuerfas de nume-

iftas

ptet vnitatem continuitatis primac vnitatis,a qua runt diuifie , ficut pofiierunr treS opiniones prs-

dendum

dida:,& ideo (blum numerus habct fuam vnitatem ab anima. Nam anima poteft accipere ali-

doeas adpropo(itum, & qudem fccimdumprimara opinionem , cum iij Deo non fit diftantia

quam muhitudinem

extrj

,

&

ncgotiari circa

eampera(5tum fuum:tota enim multitudo extta

animam

potcft accipi ab intclle(ftu

,

&

intelligibile;& inteliedlus pet aftura

vnam

picns

vt

vnum

partcra iliius multitudinis poteft

&

menfuraiam poreft applicare ad multitudinem, qua: cft cxtra,qn?e tantum eft hasC, hsc, & hacc, bc per illam multitudinem intcllefSlam menfurareillam extra , quatquc

fic

menfurata

,

tur

&

numerus denominatiu^ a numero

Hoc

Zxemflifiett-

,

poteft per

cxemplum

vnitatem

,

cun omnes

,

tres perfiinac

fic non erit propric numeius. Secundum etiam opinionem lecundam , po,

anima.

non pcr vifum menfurat aliqnam ccttam

prdpric numerus.

Gandaiicnf ex

tertia

Summa art.^^.q.^.

opinione refpondet in

Sc dicit

duiones quo-

quod nata

funt iu vnitate continui vnius clle rum in-.icninon iniienirur in diiiinis , quia turin Dittir in diuinis fint plura (ecundum attribu- nii.

contenta. Prima

quamuis torum difFcrcmiam , & perfonarum diftin(5tioncm.non tamen funt diucrfa ad inuiccm , fcd in ejfe

quam

etiam fecunda conditio numcri ibi,quia

6lualiter

,

fic

intelle-

aliquam mflltitudinem intelle
menfurat

ficqiiantitas

Diuinit frofrii.

&

tra,qui

tttiMsi,

non

fonendut

ncnrcm vnitateminniimero,vt partes materiaformam numeri, ciim in diuinis non fit aliquod poten'iale, &adluale, pracipuc pcribna non poteft intciligi in diuinis vt potcntiale ; ergo non eiic pcrfonarum

quantitatcm,fed per aHqtiam quantitatem,vtali-

prim6 mcnfiirat

nionet t(l

lcs,& ipiam difcretionem

Cetmttr» fir x)n»rH

in propofitOjtntclledliis

luxta trtt ftimin epi'

funt indiftanter,&indiuiiibilitei vna encniia in ni-mirut in

diuinispeilonis

tmr.

minfHTM

Rtfoluti» quAflionit.

eft,

Geomc-

virgam, vcl perticam mcnfurat aliam

ducei]-

illa

fic dici-

in

patcre de

a,A

ad propofitam quarftioncm

ali»

quae multitudo intcllc^ ab

vnitate fic comparata, cft mcnfurata,

vnitatis

eft

quod de ratione nuHtnr.afiimeri func duxcondiriones,quarum vna eft,qu6d gn:lt du»t numtri (onilla,qua: numerantur, funt pluradiuifa. S^cunda

menfuratur cxtra

poteft denominari ^ multitudine intclle£la ter

ro in his.in quibus proprie inucnitur,refpon-

fuumacci-

menfurare totam multitudincm intcllcdlam illa vnitate illiusintcUedi , Sc fic cognofcere totam quantitatem illius multitudinis. Iftam autem tnukitudinem intelligibilcm fic cognitam ,

^uantitttttm

fccun-

rcaliter

& mcnfurati.

taniam funt hTC,ha:c.hatc,non habcntia aliquam vnam formam numeralem, ncc proptcr diftantiam vhima: vnitatis a prima,ncc protuere,(ed

Vfllt

ad menfurandum aliam extra omnino realis, fic quan-

ritate intelle(fluali

animamrficut

tjtte

tes diui(2 extra

Smttm

illi

&

tbi nulla eft dtftantia

ide^ non ftant multum Scpaucum tn eadem

alia ratio-

quam anima mcnpoteftanima nomen

tatem in anima , denominatiue prssdicari potcft de quamitate extra animam , cuius partes

addita vnitatc variaturfpecics numeri ciTcnti^li;

^4-

fignificabit illam quanti-

dum primamfententiam

Alia opinio cft

Vtdttttf 'Do'

&

variatur eius fpecies.proptcr magnitudinem, fcd

cxtra animam,nifi quantitascohtinua,cuiusparmi».

,

imponctcquod primo

polTunt menfurare

ter

animam-,

*d.&.q.i rel="nofollow">

nis,qua: eft difcreta in anima,

faucum variantur per difcretionem prout opponuntur.Vnde quia forma numeri eft magisprzci(a , quia omnino ihdiuifibilis vt patct ca^ 8. A(ei.c.^.non autem fic forma continuitatis,ideQ quantumcunque augmentetur magtiitudo , non

fpecie numeci.

Aogqft,

& ficcadiare tempus, quod ap-

,

pHcando ad moius exteriores,potcft eos roenmrarc , fed an hoc di verura fortc dicciui in Ce^ cundo libro. * Sccundtim hoc igitur poteft faluarf inrentio Ariftotelis , qu6d ficutduplex cft ttlatio , vna realis,& vna rationis,fic duplex cftquamitas,vna

,

Atlftot.

129

illa roultitudine intelle<5la,i qua vt numcri habet fuam vnitatcni, ficut

cns formaliter in anima.Sic fort^ intcilcxit Au-

vnita

,

& omnino

vnum

fimplcx.

Nec

eft

&

cf-

fi

fet elTcntis partitio,illatamen,qua: diuifa cflenr,

non non

vnum in continuo , qnia materia:& per confequens.ncc quan-

eflenr nata faccre cft ibi

titas accidentalis

bus,& nonin

,

quac tantum

fpiriiualibus

eft in

mateiiaii-

fecundum ipfum.Sc-

cund6,quamuis in diuinis funt plura aiiqua.non tamen

Libri

ijo eadem

tameii fub

fpecic contenta,quia

numerum vt HipieiHia Pater cum Patre } quia npn

ccre

;

nop func

qux poflimt facum fapientia , vcl

vnius rationis

ibi aliqiia plura

,

funt ibi plures fa-

picnti«,nec plures Patres,im6 quslibet illorum

numerus , qui cum

eftqu.rn vna fpecies,& ide^

determinationc ponitur ibi,magis conuenir cum numcro formali , qui cft diucrforum (ecundum

fpeciem,quam cum numero matcriali, dentali

,

leu in aliquo

qui plucimum

,

feu acci-

vnius

e(l

Std hoc non videtut mihi verum.qnia perfo16. na: dioina non habcnt difFcrcntiam recundum (peciem , nec quafi (ecundum fpeciein, qnia ter.,/#»« Diniinus formahs perGna: produft
Heiicitur.

nt non

dif,

uec

quafi

aliterelletgeneratio magis £EquiHoca,quam vni-

uoca.vr prius in

ifto libro

di^lum

merus eo modo, quo ponitur

fecie. d.7.c|.}.

cum numero

conuenit

quorura vnius rationis

eft,

* ide6 nu-

in diuinis

,

magis

quod eft aliqux minus d.fferunr,

in aliquo ,

quam cum numero formali

,

qui

,

eft

aliquorum,

quac magis diffcrunt.

X7' i^umerus pO'

umUyfeeun-

Aum

qu»r-

^^m

minoritatis intellcdlu?.

piens aliqua multa

& diucrfa

raodo,& imponerjs

illis

,

Ncmp^

mam & ,

vnum nomen

rnific/tt

prt-

ralitatis tiorltatit

, qu6d eft ibi Ad fecurtnumerus finequantitate,raodoquodidkum cft. dumex AhAd illud de toto & partc , fatis iam parct cx guflino.

Ad

fupradidis.

Ad vltimum quod ,

lapidei,non dico aliquam

vnam formam

in iftis,

/ed

(^ uinis,terminus numcralis connotat prarcifibncm alterius

ab

illis,ad

quosadditur; vt

cum

tres /»irr/o/7«,non fignificat aliquid nifi

rum quxlibet fccundum fc habet

dicitur,

Patrcm,&

correlaciuum, ficut nec Iliat

qu? non

infunt,qu
nomine

7?»-

«i,quam noniine tripHciim duplici.qaianotyien

gu fr/ifcipdit Trinitatis roagis abftrahit a diuerfitaie triplicitatis

cnim

,

vcl quam'

nomen

,

quam

ternarij ^.denoiat

7r*«/><« pluralitatem in vnitate formac

iti

5

&

diuinis eft piucalitas fuppofitorum,&di-

ftindio in vnitate cffcntia:,ide6 vcimut in diuinis illisnominibus numeralibus, quia minotem diuerfitatem

numpro important-,magis cnim abnumero Trinitaitfmc Tri-

ftrahit ^ diuerfitate in

»M^,quara triplicitas,Sc ternariiu.

Ad primam rarioncn^ Ad primum modo

vera

eft,

principalem,patet quo-

T^tifitnt,qHi teftimoninm

dant in

& hic, & hic pra:cis^ accepti & paucioribus tefiimdnium danc in

&c. qui^ hic

^ pluribus coelo.

Ad

aliud patet,

ralitas,ita

Ad

tertium.

,

vbivnamrclatio-

DISTINCTIO QVvtSTIO

XXV. i»

ytrum perfona dkattirfecundumfuhHan-' tiam^ kiel' fecundum relafionem ? AlcDf. i.^ 9-{^. memb.t. D. Thom. i.p.q.zf artie.4. (, ^.i. K.ichaid. art. i.q. Capr. q i.

D. Bonau. hicart.

Suarez

art.i. Gabr. ^.ijart i.

i.

p. traii. j. l.y. cap. 8.

Scot. in Oxon.hic q.vn.

R c A difiinSionem 1 j. quaeFiritm petCom dicatnr fecundkm (iibflantiam,vel fecHnditm relationem} Qu6dnon fccundum I

tjuando^ad fe dtcitur prdflantifflma illa

ca,

tripJicitatis,8c duplicitatts.Sc tnagis

Ad fecHndU.

qMtt'

determinatc fignificaret.

tnouendum

coelo,

tertium.

Ad

, quacxtremum,

Auguftinum ^.de Ttinit,

quia

efTc.

tamen indiflinda importac , quac in fe func , proptcr quod non oportct vt cotfuovni perfbn2,nec oportcc quod tunc haberet

ritur

&

poncndum ; magjs tamen vtimur in diuinis noraine Trinitatis,S< dmUtatit , quam nominibus

frmcip/tle.

fuii

tando quod in diuinis funt praccis^ Parcr Filius Spiritus fandns , nonaliaperfbna, nec plurcs, nec pauciores. Et quia coiiceditur fic in diuinis fecundum ilIampra:cifioncm,ide6magis lerminis numeralibus vtimur in diuinis ad re-

&

diuerfitate

poteft

diftin^la

&

quam tripU-

nomen

res relationcs importat in fignificato fuo

Filium,& Spiritum fanftum,connotando pra:cifionem maioris pluralitatis, aut rainoris , deno-

i

vnpn»

impoficum ad fignificandum multas relationes, tum. & alias formas, vrparet de hoc nominc IliM\oz~ do etiam fignificat omn^s relationes vniuerfi,& partium eius: ficut Trinitas ctiam in diuinis plu-

,

mitioritittis.

titM,

Boet.

diuerfitate formac,ficuc cft in creaturis.

& minpiritatis & prac-

tantwm hunc lapidcm , & illum cum ptzcimi- fione maioris& minorisaggregationis.Sicindi-

Xrinlt/u fn»-

e.v

hoc de rebus exrerioribus.Vrcum dico,rm

dicat

cifionem plu-

Arg.pritnum negatiHHm

numeralc,

dcnominon faciunt aliquod totum cxtra aniquod nonicn fic impofituni fignificat

pra:cifionem maiorltatis fi-

eft

vel in

conci-

i?itiuc,quaE

fjumerut

cum

,

fncnfurat aliquo

pracdicatur de rcbus exterioribus

illud'

accipi-

quo nullus eft numcrus dc gcnercQuantitatis.fcd modo quo didura eft; fcilicec numctus ittiportans diftin^aioncm cum praccifionc pluralitatis maioris, & minoris , non

nem

&

vna

& nc cxponit Magiftcr

inoppofitum,dico,qu6d illud

verc vnum.vbi

dum, quam ad ponendum aliquid. Nam numerus non dicit in rcbus nifi priuationcm maiori,

,

authoritatcm d.i^.

Ad primum

niat

tatis

mm,

iftain

nionemeftdiccDdum, ficut Magiftcr dicit, qu6d numcio in diuinis nugis ytimur ad remoucn-

'jptnio-

cnuraeratione in intcllc-

,-id eft,

tur vt alia vnitas ab alia

Ili
Ad qusftioncm vcrolccundumvltimamopi-

ni'ur in di-

nurpcro

fcruni:

£lu-,nam in intclledku noftro perfbna

Per hoc patec ad Auguftinum

rationis.

'rUHt ffecie

XXV.

Diftindio

I.

qu6d

ficut in diuinis eft plu-

& numcrus,vt patct cx pracdidis.

Ad Pamafcenum qu6d fan<^ nypoflafe$ dif-

'

:

fubftantiam

,

Arg.primtim negattuum.

vidctur primo per

cap.8. Teneamtu quod

&

Auguft.

diuina

: qnod autem ad nan fubjlantialiter ,fed relatiue

fuhlimitas, fubflantialiter dtQitur alitjuid dicitur

dicitur

,

,

go non

, quod perfona non enim dicerctur cflcncialiter ;

fed conftans eft

citur ad fc.tunc

dicr-

dicitpr fubftantialiter.

IteniiBOctiuS in fine lib.^.deTrinit. Siperfo- ^ecundum.

na diuift fint,necejfe eji vocabulum, quod ex perfch Boct. nis trahit originem, ad fubflantiam non pertinere: ergo rault6 fortiijs, ncc pcrfbna. Itcm terti6 Jlichard.4.dc Trin.cap.7.iV<7w«7tf Tertium. perfonx non tam quid , quhn aliquif defignatur, Richu. 8c in finc i9.cap,dicit &c.Nomtne autem pcrfbnx fiunquam inteUtgitHr nifi vmts aliquis foltu ab omnibtii aliu fignificari proprietate difcretut. igitur dicirur

non

lecundum fubftantiam.

Contra,Auguftinus ^.deTrinit. cap. vltimo.

^^ fe (juippe dicitur perfbna non ad Ftlium

,

1. vel Auguft.

Argumestm Spiritumfanilum,ficut dicitur adfe , Deut matum primum gnus (fr bonus, Ji quid aliud huiufmodi. Iicm , omnc nomen , per quod refpondetur affirirutti-

&

Mum

conucniei^tcr dd quaeftionem

fadUm per

quid, Secundim. indicac

VX

Qusftio

]

indicst (ubft3mram,qoi.i ^«f/^qnxiitdefubftan-

fiomsn pfrfo/ix relponfam cft ab Ecdefia hxreticis qusrentibns , qiiod trcs, vel «rii (unt in diuinis , vii docct Augu(tinusin litera. tia;{cd pcr

Aaguft.

quare, &c.

Hic Tnmaopinie Miapfirt.

nomeh in rali

opinio vna

eft

qo*

fingijlari (ignificat

dicii

fubftautiam.in plu-

quod ferfona ciim

elfc

dicitur in

& Filius cft perfo-

fadam^quxrcprxfcnrabat illuin,cuius vicccan- f""""^' tabant, magis refbnabant.

Sed tcmporc Auguftini nomen ptrfone trandatum ad diuina , ad rcprxicntandum quid dignitatis in

fubftantiam

verocum

dicitur

,

fiuc eftentiam

,

Pater,&

^.de Trin.cap.S.cx intentione improbare vt dicit ibijfecnndum

Idem injin- in

plurali.

Vndc

;

in

&Spi-

Filius,

Migiftri vidctur Richard. :

quia

idem fignificarum,quo ac-

ftini

ait fic

:

ttrno

& fic eft idem qnod

nea ex his

in plurali^quod hic plurts

,

illicvnu!

aliqtti.

hxc

efi effentia

modo

Alio

"

poft.texc.9. ft^bfiantta li-

line^

ex

Arifioc.

his,

accifnurfubfiantta in corx:reto,

5-

qiiomodo dicitur quod fiantii

quod

amem

ejfentta,

ignis eft fubftantia ifubin abftradto in diainis,cft idcm

&

fic

noii dicitur pluraliter ficiK

& Dodores. Cum '" >ii»i>^i,autem accipitur in concreto fubfi.mtia , cum f"}f*""-*'» auliraacnvn r concrctummagisconccrnat (uppolitnm , quam j,^,,^^

concorditer volunt Sanfti

,

,

illc.

p/„.

magis poteft numerari fecundum numcrationcm fuppofitorum , quam abftra(ftum , hoc vnde perfena fignificans apud

correfpondebit ctiam no-

Auguftinum fubftantiam , in concrcto numeratur fccundiim numerationem fuppofitorum.Vndc ficut perfona fignificat idem quod habensnaturam inteiledualem , hoc ramen noir.cn concretum fignificans e(rentiam,fcilicec Diui , non numcratur , quia fi:riptura hoc prohibct Deuteronomij j. S^udt Ifrael Dommits Dctu tutu, vnui efi.Sed quia non fuit primitiis aliquod nomen , per quod podic conuenienter refpondcri

,

mini in fingulari idcm fignificatum fignificans; hoc nomen.quod elt perfona idem fignifi-

igitur

cat hic

quod

fignjficabit in plurali.

Itcm,Auguftinus de

Trrtii.

nitur in litera:y^/»«<

fide

eji

Filitis in pt)tfona;\^\tav

adPcttum,c.i.& po-

Pater in perfona^Uu* eft fi

in plurali fignificet

hy-

poftafim,& rclationem proptcrciusplurificatio-

nem ,eodem modo in ftinclionem

cadcm

,

fingulari propter cius di-

qua non

cadit in ciTentiam

cft in tribus fine eius

,

qu«

diftindione.

abftraclum

,

&

C H O L I V M.

Secundum varia tempora

adquacftioncm hxieticorum ^«;a /;rr/.^nifi nomcn perfont.,u\(.i) tcmpure Auguftini diceba-

nomen perujnac

demnmaitnon

fgnificare aliquidproprium vni perfonit,^uta commnnu tfi trtbuifed dictre conceptum vnurnfignifi-

cantem aliquid pofitiuum commune in ^tialtbet perfona prater ejjentiam. Fhde nomen ,Pei(oni, non dicitur de tribui fecundum fubffantiam ,ntc

fecundum relaiientm,ftd dicit

alitjuidgtfitraliiei.

de Paruis.

quod

'Decifio ff«*-

ad quxftionem

intclligitur

Trin. cap.^. 6.7. tria

tempora

&

tres

8.

,

quod fccundiim

ex diftis Richardi ^.dt fccundiim

nomen perfon^

habuit fignificationes

,

quod

innuit cap.j.cum dich.Cum emni dtligentia ^u^ramHi nen iamfub qna acceptione primo humanis ex ejua ntceffitate fit pofiea ad fit impofuum , nec diuinafumptum,fed in qua veritateper Sptrittim

& a Lati-

vtrttatis fit iran/lateribui inifir.ttum, na Eccltfia vntutrfaltttr frecjuentatum.

Nam

fi-

cut patet pcr Boetium dc duabus naturis.nomen perfonA prirao fignificabat eos,qui in Comcedia, fcu tragoediis ludorum theatrorum alios reprx-

(cntabant

,

loco

quorum cantus

.ntilm iutellcaua- nfLn]!lZt.

prxFerebant,

propter quod hiftriones rcprxicntantes dignos, Konorabiles viros ,perfon£ vocabantur , quia

&

qui

imponit Augulliiio non Sod poft tcmpore Aiigfftini quando vis nominis perfonx m.-.cii innotuir , frcquentatum eft a Cacholicis ad fignificandum fubfiltentein incommunicrii)i|iLer in aliiid

tenet raentem .Auguftini.

natura intclleiftuali

,

(icut patet

per

Richardum

vbtprtus cap.6. vbi vult quod multuni cft intcr fignincationem fubjtantiA , fignific.-t:itTncm

&

perfona

REfpondeo

Slifre tem"*"'"' ^i*—

fignificabant. Ha:c eft inrcntio Auguftini 7. fictOMur. de Tnn.cap.6,vfque ad cap. i o.de Mannis, O" ix. '^".^u".

&

,

quamuu fubft

Heuter.

lcm

dictt

variai habutffe fignifkationes

r.ili:er.

:

tur pluralicer,

S

Beec;

primo

Au«uft

ejfenttn iuxta

etiam art^uitur per rationem,nam cuilibct plurali corrcfpondct fingulare eiufdem fignificati ; fed fi perfona in plurali importat relatio-

Hoc

nem,(iuc hypoftafim

fignifie^tu.

fubftan-

fcd fubfiantta aliquando accipitur

,

tres perfonofdi-

Juxta intelligenttam yfecHndUm quara accij^imus perfonam iuxta eandem prerfus intiliigentiamac-

tam

dtfuse

in ab(tra<5lo,

GiMndo

perfontabfcjue dulno nominantur

varia

& idco ficut

cxiftimant ; fcd ficut fubftantia fecunda, ft^miain/elrvt patet pcr ipfiim cxprcfse -/.de Trtmt. cap. vl- '*'?'"»''' fi-

accipimus eani

folus datur intelligi.Cum dicitur perfona pro certo intelligitur aliqms vnw \ cltm nominantur tres

ftn*

,

tia intcllc
cimus,<]utd aUud,^fikm tres ahcjuns figmjicamuj.

ciptmus

per.

:

fubftantia intelleclHalu

,

9ili.

Nemen

ali-

Uco vndc a tcmport Augutantum valuit nomen perfona , quantutD

iliud Philofophi

cipimus pcrfonara in fingulari

fiietlK.

fuii

aliqui

Patcr cft pctfona

Hanc opinionem

H.iuciturpri-

4.

qoia illi hiftiones per Ttrf^ .% ftanno.vcj dc cupro ferfeBavtrt

;

(iue fubfiftentias.

,

fignificet

plurali

Ausuft.

& cxpreiTa voce fonando

qoandam laruam,faciem de

ritus (anftus fiint perfbnar, Cgnihcat hypoft.-irc-s,

na,

Stem^do.

»5«

merc effentialc , ita & nomen perfent apud Auguftinum mete fuit clfen- '^""''^* ti.ilc.& fignificabat apud ipfum . fubihntiam f,'tfj"u^ intcllcdualcni , non ficut prima fubftantia,vt quod ftb-

fingulari

gulmri fignifcat pfrfan» tjund iaplu-

quod perfon£

vcr6 relation«m:& hsc opinio videtur

Magiftri,qui ponit

m». Ricbard.

,

I.

,

ficvn

multum

diftat

imcr

(igiiihcatio-

nem homi'iis,6c antmalis. VndefeciJndum ipfiim, ibidem, cum nominamns^«r/o;f<»»»,nunqnamii)telligimus nifi

vnam folam

gularem ali(|uam

qusdam

,

fubftantiam

,

& lin-

nomine inre.ljif^uuc qux non conucnit nifi vni

fub cuius

proptieras,

tamen dcterminatc ficut in proprio nomine.Ex quo concludit, quod ad nomcn perfoli,milla

font. fubintclligitur proptictas indinidu.-iiis fin-

gularis incomunicabilis.Igitur (ccundiim ipfimi

dc

vi

vocis

,

perfoia fignificat fiibftantiam

non

fccundam^fed primam,non ^uid,fed qrfem , ficui dicit »i rel="nofollow">»^.c.7.quia (ccundtim ipfiim./^j^.f.j.nulla (cntentiacertior reddirur, qullmqua: ex commoni acceptioneanimi formatur.Etnoraine^fr/o«/,mmquam intclligimus ni fi vnam fi)lam fub-

&

ftanriam

fecundum Boetium perfena fecundum rationem Mtocabuli didU cft iperfonande, lioc cft pcrfccte.

Vndc vtendu

,

prout fignificat fubftantiam primam. eft nomine/'^*-/»»»^» ifto

loquenduiucft

vt plurcs

i«odo,quia ex primo Topicornni.

Kto

Si.lfi.mt}^

_ "

,

"';7'> fi-

.?">"""•

Libri

1^1

thodo accipicndd j!»er/««4wi fecun-

Ifto ig!cut

6.

dum

Htfaiiui»,

eius pjropriam fignificiationcm, fignificitnc

fublUntiam

vej rclationcm

»

Ccrtum

?

enim

e(t

aliquod proprium alicui cotnmune eft numcratur in cis cis hocqnod edperfona fccundtim Auguftinumi no communicata! squiupcatiotiis.quia squinifi iecimdiam voccm ; uocuni non numeratur quod enimnumcraturin aliquibus,communecft cis fccundiim fuum fignificatum, quod numera-

quod non

fignificat

perfonae, quia

,

&

&

,

tur in eisiigitureit

commune

vniuocc,paret.eiia

exdi(5Vis in difiinclione z3.qu6d/'f>yo'/
nc-

abftrahi duos concepttis

non Jncommuni

V

niiis r»tionis

non conufn-t pluribui

nifi

fer affi-ma tionem pritrem.

illa

negatio

praecise fignificat

?

Rcfpondeo.qi.iod ha:c ncgatio iiicomrounicabilitatis

non conuenit pluribus fecuodum vnam

tionem,

ra-

Ctam, fiue priorem;nihil enim eft'incomm.nnicabile , nifi per affirmationcm.cui repugnac com-

municatio.illudautcm affirmatinum non fcntia,quia illacommunicabilis cft.igitur

eft ef-

cft

cn-

noncft formalitcr cflentia, cui rcpiignat communicari; fi igitur ab illla entttate in & Spiritu fando poffir abftrahi Patrc 8c Filo vnus conccptus i!ofiiiuus,ille conceptus fignifititas alia,qu£E

,

um

cabicpofiti

prim£E intentionis

,

fcquitur illanegaiio vnius rationis:fi poteft abftrahi

,

ralis

quam conautcmnon

conceptus pofitiuns

,

fit

verum

vel

non

,

ftatuitur

hxc

qu£Eftio

roeratur

>

e contra

,

crgo noii includit couceptum Dei,ncc quia qi^ando non numcratur inferius,

non numcratur fupcrius conceptus autctn, D« pon numeratur,conccptus autcm iUcnutncratur: :

eigo conceptus Dei non includit illum cluditurjigitur

Item teEti6

non

fic:Siib vltimis diftinf^iuis aliquo-

diftindoruin non poteft abftrahi conceptufi commutiisjfed proprierates relatiuac funt vltimabit poft

;

aliquis,

potcft

abftrahi conceptus

Maior probatur ptus

communis

Dditvr

quo

bereiir,in

conuenii"cnt;ergo.

Coutra,Auguftinus primo dc dodtrina Chriftiana cap. t Res quibuifrnendum eft,funt Pater .

Filiiu

CJr

aurcm ad quxftioncm , quod non quia omnis conccptus pofitiuus prima^ intentionis comniunis communitatc raArgiiitur ,

(ic

:

tioni.s,eft conceptus vnincrfalis.quia habctquicquid pertinecad rarionem vniucrfilis, vt dtci de pLuitbu* , numerariin etf fed vniucrlalc non ponitur in diuinis, quia tunc ibi ellet totum,

&

pars,

1. SffHndutn.

4Aiiguft.

& Sptntiii fandKi.-Ced conftat quod res

Argum, affirmarimm. frimum. diftinftionc zj. exf Secundum.

primae inccntionis:ergo, &c.

cft

Simihter Magiftcr in ponit

quomodo

ifta

Patcr &c Filius

,

tres fubfiilcntes, tres cntitatcs

& Spiritus fan-

hoc qu6d func

dlus funt plurcs perfonae ,pct

talia

:

dtcuni pri-

•

SCHOLIVM

&

& porcntialiSj&c.

rationis

I.

pofitiuum ,

,

&

c^ui fit

ipfis in cjaid prttdicabilii:

Vide DoUorem

in

Cxon.

& d.^q.i.n.i^,

REfpondeo ad hanc quacftioncm prim6,qu6d cft aliquis

diuinis

tionc fi

,

nec c contra:crgo &c. Maior probatur,

0«,

ab eifdem indiuiduis abftrahuntur Juo conccptus immed atc non habcntesordincm.vterqueeftqua/i conceptus fpeciei fpecialiflimae,quia vnus non cric fiib alio ;fed iinpofllibilceftaliqua

(x

indiuidua

plures fpccicsfpecialifliinascom-

Umncsiigitur impoflibilc

cft

ab cifdcm indiuiduis

Refolutlo qntfiionis.

Datur con-

:

quibus conftiiuitur patcr

patcrnitas

igitur

includic conceptura

rationis, qui cft pofitiuus,

alitcr non vidco quomoteftui comdo poffint faliiari difta Auguftini , &: Magiftii, munis tribut vt ert argutum ad oppofitura quxftionis. ferfonis. Hoc confirmatur duplici ratione , primo (\c: Prebalitfri' rclatiopradicatur inquiddc patcrnitafc,& filia-

&c prim?r inccntionis

ordinati:fcd talij conccptus coinmunisfi abftra-

non

conccptus commutiis perfonis

communitate

paternitatc

Cadem habcrc

& de

non

tranfiret in

,

& filius

animatn

,

:

quia

cflct cf-

& prardicarctnr in cjuid dc & filiatione:fcd pct hoc quod relatio

fcntialitcr rclatio

:

,

communem

Refoluit conceptum

Item fecundo fic Ab cifdcm indiuiduis non abftrahuutur duo conccptns inordinati, fiue non hatur a pcrfonis

conceptus com-

cft aliquis

in dtulofola

propter

tribus pcrfonis.communitacc rcali,ficut eft^cn-

tia.

non eflent vltiroatc diftinprimo diucrfa,cum ha-

tnuni vnico,quia tunc

giicntia,ncc feipfis cflcnt

licet nonfit vniuerfale,

communitM ratigcommunitatem huius nominis Detu, quod conftat eire commu-

poflit c^le

,

conccptucoinmuni } vltimaautcm diftitigucntia non polfunc conuenire in vno conceptu com-

d.ij.

pri-

vnus conceconucniunt in illo

fic:quia a qiiibus

abftrahitur

prtmit intenttonii,

Vide Doftores citatos quxniofie antccedenci.

neir/iti-

communis

vniuocurn ahfirahi pojfe a rrtbtu perfoais

ferfonis ?

^rc.

& pate-

pcrfonisjncc ab eflentia, patet igitur,&c.

comeptm fofitiuus pritmt irj" communisfoU com-

munttate rntionis diuinis

ttnm

3Tertiiim.

crgo a proprietatibus relaciuis pctKJna-

rum non

tentionis po(?it ejfe

ne

in>-

rum

munis pcrfjnis diuinis communitatc primi intcntionis pofitiuus.

QV^STIO

nis

ntc

,

funt ordinati.

numcrarcntur;igitur

I.

Augnft.

tnam intencionem, & non fecundam , ncc ncgationcm folum , quia funt comraunia, aliter noti

qux fcquitur.

Vtrum

abftra^

fi

luimecatur 6c fuperius:ied conceptus Dei non nu-

tunc

perfona non fignificabit aliquein conceptum pofitiuum primaeintentionis , idc6 vt vidcatur an

hoc

inordinatos.

commune

hatur,non includit conccptum Dei, qina numcracur tUe conccptus in pet(bnts,&(ccundutn Aaguftinum j.de Trin. c.vlt. fi numcrcturinfcrius»

peraliqnam affirm.itionem fubftra-

nifi

imm^iate

tule

tcdiftinguentes pcrlonasivtfupponitur,

intcntio fecnnda.

cll

Sed nomen perfona an hoc

7' ftbitiiM

,

patet cciam, quia

nam

PrpbatiQ minoris,

gationcm dnplicis communicabiiitatis, qa^x ncgjtio eft vnius rationis.quia oppofiia affirmationi vnius rationis

XXV.

Diftinaio

I.

,

non tollitur cius ratio formalis non impedit quin iticludatcflcntialitcr rc-

eft idein clTcntia:

lationem vt

tentionis fit

pracdicctur in tjuidde pa-

,

filiatione

fcquitur

qu6d

rclatio in diuinis

iti-

non

fecunda intentio. Eft

autem conceptus

paternitati

Omnit

Secunila intentit

ntn

frtdicatur intcnin quii d<^

igiturcum (ecunda non prxdicctur in tjuid dc rcbus primae

tetnitate, tio

&

fic relatio

rciationis

communis

& filiationi,alit«r hxc non cflet falfa:

relatio eft paternitas

,

quia

Ci

acquiuocc diceretuc

frima.

V y Qu^mo

1

:

&

ficeicuirtclaiio dr p.ner!iiratc

pioomnibus fimpliciter

quia numcratur

&

in infcrioiibus

;

igiturfilijtioni,

communis

paternicati cft aliquis conceptus

communitacc

rationis

&

,

non po-

calc

;

fccundum rationcm,

niii

,

igitur

;

communcm in ^atd,

& hliatione

pacern!C.ire

commnnc

ciFe

teft

cft .lurcra (implicitcr Kain»

;

ellet

ciuxl omnis relatio in diuinis

fali.»

impotcacconcepcum

diclum dc

provno,non

fuis !ii;«ucis. nili

paccrnitas

fic

&

,

noii Ji'tnbii!Hii vnic.i Jirtributionc

«quiiiocum

relatio

filiatione

primx

intcntionis

pjfitiuus.

Vltcrius tanc argnitur magis potcil abftrahi conccptus commnnis a conftitutis , cjuam a ;

conftituencibus

& confticutis

pcrfbnis diftiniflis,

Iccm fecundo

lic

&c

,

de hac conccptus

diibicarc

:

tum cmmu-

lius jgj

,

^

dubius &" ccrrus.

fe aliquis

batur

il-

Antccedcns pro-

quia aliquis poreft eflc certus relatiot.imcn dubitarc h.inc iii diuinis ,

.

nem

&

cfle

relationcm cflc originis

enim non

ter

vcl

,

commuuis illis. Confcquentia pajj^jj jg codcm conceptu non potcft cfvt

**'*'

,

pollet

ftantix

li

aliquod genus

cllet alia

&

c-

iiili

,

fuam fcntcntiam etiam proccfllim fuum. Non enim ,

quxftio dc relatione in generali

in fpeciali

tancum in nomine

nifi

,

per rationcs oftenduntur

&c idco

:

non dicuntur

,

quac pertincnt ad cclationem in

&

,

cum

niti

commnni

,

ca

non

ea qu.T pcrtinent fpecialiter ad relarioncs in fpcci.ili,

fcd peralia

ergo quod

Dc

in

media

& fpecialiota

,

:

(cquituc

aliquis potcft eflc ccrtus de relatio-

communi

,

&

dc his

qux

pcttincnt ad

&

dubitarc dc his relationem in conimuni , quac pcrtinent ad relationcm in fpeciali &: idco relationibus in diuinis potcli

filiatione

vt a patcrnitatc

,

aliquis

abftrahi

,

&

conceptus

communis. Sed qiiomodo *

conftitutiuis

cft polllbile quod ab vltimij perfonsrum diuinarum ahfirahaiur

& non

conditioncm indiuidualitatis , fcd foliam tribucrenr libi vnitatcs fuorum gcncrum. Et idco abiliisdcterminariuis ris

natucacrcata

jg

o-irum

i«i-

ahn.r.-hi r»-

[q nof, jf^

cft ratio

naturx diuinae a nam natura creaia

diftiii(5tio

huius

:

vltimatc dctcrminara

,

ideo

dc-

eft

tgrinfnabilis pcr aliquod detcrrainatiuiim eiufaci'"^

gencris

,

relpcctu cuiuseft in potentia, Sc

ti-c.mmunis compatatur ad illud, vt potcntiale ad aftuale. t »0» a m.jj aucem determinatiuum natur^ creatx non tt:!u,i,r»

habct vnitatem quiditaris , quiatunc non deterquiditatem ad rationcm fingularita»

tumi

niinarct tis

,

fed habet vnitatem

icm quiditatiuam t.itis ,

&

,

maiorem

utna

j':

efl vltt.

toate deter-

fingularitatis

ftrahi ooQit aliquis .

, .

quam vnita-

,

&. ideo ab huiufmodi ,

qu.imuis fortc ab^

cenccptus commupis .

.

'^^'"'^o q.iiditaciuus,

,

quia vnitatem indiuiduali-

cieterminancibus nacuram ^'*'"'!*

ficut

,

'

j

•

,

communis quidinon determi-

iilam albcdincm

fi

qux

,

funt detcrminantia altcrius

nun tribuentia fingularitatcm

,

circntiaj,

ccrtum fuppofitiim rccinentia fuas quidi-

lcd ad

ideo ab

ac

,

non dctcrminarent & com-

fi

poteft

illis

:

abftrahi conccprus

munis.

Ad

Ad primam

rcfpondet vnus gcnus fuum non diftinguitur in fpccics nili pcr fundamenta, fupcr qua: fundatur relatio. Et idco quando rationas.

DoCtor

quod

,

rclatio infra ,

fundamcntum

vniucrfaie diftiBguibile, tunc

cft

iclatio fundata

vcl indiuidua

fic

:

quia eircntia.qua:

autem non

elt

^<^

9. frimum

*''i""*"'^>">*

^ffon^o^nlut DtSertt.

habcns fpccics,

eft vniuccfalis

,

cft in

propofiro,

fundamentum rclationum,

eft fingulariflima-

Conrri fpecics

omnis

,

diftindlio in generc in fiias

cft alicuius

,

rur illud in

quod

didi in tjuid de

fit

diftindio

iilis

includit

,

Reiieint,

igi- ftimt.

;

di-

Fui.daujentum autcm non inrludit rclationcm , nec ctiam fundamcntum cum rtlatione includit

mcntum cum •j

non

Opera

Tom.X l.

relationcm •

•

qoia

,

funda^*"

iplb, ficut ncc de

non

Itcm

vnum, nuUius

pcr fe

cft

fc rccipit

*

de

diftiniflio

per aliquas diiFcrentias

pra:dicationcm »«»'» quid.

gcneris in fpecies eft 5 generis ; quaie igi-

m

illius

non

cft ita in gencre Rclationis , cum fit genus ? Item , in cadem numero albedine poiTunt

tur

reUtitne ni-

quod enim hilprMua-

:

igitur,&c.

;

omnis

,

hominc albo

vnum

fundari plurcs fimilitndincs rcfpectu diucrib-

rum , qux tum eiufdcm militudo

fum

,

non habcanc fundamenpoteft tamen effc fi,

fpecici

fccundiim

quod

eft

uerfalis

licet

nifi

analogiam

:

non potcft fundamentum fit

igitur

fal-

eile

vni-

rclatio

vniiierfale,

hoc cafu pofito fimilitudo ucrfalis , & tamen fundamentum

quia

eft

efl

vnifia-.

gulare.

M

"*'

^' pcr mentocum

vnum

f^icit r,

I

idco nihil in <jmd potcft prardicari

;

per

non

relatione

•^•1

^

•

quia conccptus quidicatiuus

tniiMtiSecm tanciim a natiir^ ic quiditate abftrahitur. Sed fre»i». omnino oppofito modo cft in diuinis , nam ibi Soot.

funt altcrius genc-

Sic cft in propofito dc ellentia refpcdhi

rclationum

Ic

Rcfpondeo , quod

tinss perfc^

qus

,

pollet abftrahi conccptus

,

r

ficincreaturis?

misanllitn-

8.

Exemplum.

ftinguibilc.

conccptus commanis prima intentionis, Cur «& vUi-

& idco

tribucrcnt albcdini aliquam fingularitatem, ncc

;

h.

,

Excmplum , fi cfliit vna albedo fingularis, qu2 detcrminarctur pcr homincm &: afiiium ad diucrfas fubfiftentias , illa dctcrminantia non

tatiuas rationes

deftrucrct,

mo-

eo

,

tatiua.

narent.

fpeci.ili

idco

:

problema de re-

in diuinis

&

poftca in

fcilicet relationis

vnitatem quiditatiuam altcrius gcncris

tradcrctnotitiam dcrclacionibus, primo in gc-

&

&

pertinent ad

dcccrminantia

,

ad ali-

dctciminatur,

do , quo ponitur ibi gcnus. Et ideo huiufmodi determinantia habent vnitatcm quiditatis , ac fi naturam non dcterminarent , quia non habcnt naturam aliam a natura in codem gcncrc,fcd inalio gencre, pioptcrquod retincnt

gcneris

,

pcr nihil pcrrincns

fi»bftantia*

ibi aliqua

fint

ratiuus

fierrct

nerali

'

Vnde

natiuiim.

quod gcnus

de gencrc fub-

lcilicct

,

potcntiale ad tale dctcrmi-

cft

tunc de rclatione in fpcciali, quicumquc Magiftcr Thcologire ftudcntibns

tiam

,y

ncc

,

vel pioceflionis, ali-

fieri

commnni

Jationibus in

dcterminabilis pcr ali-

eft

quid eiufdcm gcneris

ccptuscommunis quiditatiuus , ficut fi naturam non dctermin.irent quia ex huius dcterminatione naiurx non tollitur eorum vniras quidi-

relationc, vclilla, Ji clt lisi igitur i»te ReLuhittm rclationis cll alius a conccptu huius fjft itr.cif-

ideo non

fingnlarifll-

per rel.^cio-

aliquis porcft ede ccrcus

:

relationcra ciTc in diuinis

&

,

m

&

,

abhuiulmodideterminatiuisporeftabftrahi con-

;

ncs poteft abftrahi talis concepcus communis fccundum rationcm. -

ma

dcterminaiidlma

eft

igitur a

conftitutiuis

fiue

,

natura

1.

RcfpoD

Tenie.

,

IG. tLifponfio

ve

r». §l;;id rcqui-

ritur

ud ra-

tionem

v/li-

uerjltlu»

*

d.S.q.?.

DiftindioXXV.

Libril.

154

Refpondco igitut ad radoncm , qu6d maioi: falfa abfol uce plus cnim rcquituur ad rationem vniuetfalis , quam qu6d (it communc,

efl:

& quod pUuificctur

in infciioribus

enim qu6d diuidatur in

cis

;

rcquiritur

non

Sc diitinguatur

,

folum fecundiim diucrfos conccptils , fed diftin
aqua

illa,

poccncialis vltcrius dccerminabilis.

accipicur

gcnus,& ab illa, a qua accipitur

Pro prirna

ra-

tio difter5cix:ficenim cft de vniuerfalrate fjiceici

rcfpedu indiuidui. Quoniameciam tas formaliter rel="nofollow">a qua accipicur diffcrcncia indiuidualis ab ilia, a qua accipicur fpccics, qux cft extra naturam vniuerfalis , vt pacebic alias , * fie etiam cft de aliis vniucrfalibus > quoniam omnc vniucrfale rcduciturad gcnus , vcl ad fpccicm, Nam illud.quod eft proprium vcl diffcrencia re-

gattuHrn

Vt aliquidfit (petSbu 'vniucrfale

non fufficit qnod contrah.ttnr conce-

flu.

fuorum infcrjorum fc habcc vt gcnus, vcl vc fpccies. Et idco ad hoc quod aliquis conceplus fit vniuerfalis, non fufficit qu6dcontraharur pcr conccpturo, fcd rcquiritur ad racioncm vniuerfalis,qa6d rcs conccpta concrahacur pcr aliam

rcm

conccpcain.

Ad hoc

eiret

vniuctfaUs

oportercc

,

quod perfona

igicur

qu6d haberec

tatcm fibi coricfpondentem , quap cia ad realicatem determinantem. II. jtd fecitn-

^umargumenturtt.

in

fit

reali-

pocen-

Ad fecundum, quando arguicur qnod ab dem non polfunc abftrahi plurss conccptus ,

eonifi

Diccndum quod liecc conccdicur verum in fuppofitis natura: creaca: , in

fiut

ordinati

hoc

elfc

;

quibus propriccas iudiuiduans naturam facic generis , 8c ide6 cantum

vnum cum naturaillius

a narura abftrahitur conceptus quidicaciuus

non

propriecace

a

vc pra:didum eft

,

fuppofico naturae iucreacai

,

:

,

Sc

camen

k.

vbi detenninans cft

habens propriam qc fic cft in proalcerius generis

QheSio.

Stluti».

(equitur, vt prius,

quod

verfona Filij

ejfet

quia

,

nis,

nunc ad fblucionem dico,

iSc

nis duplicis

quod

nicquendammodum

ftrahi a propriecacibus

per illaspropriecatcs

&

,

& nunquam k proprietate indiDamafcenum,

ideo fecundum

Orthod. cap.

1

1.

conceptus Dei

eft

quafi

quia abftrahicur a nacura

,

}

concepcus aucem qui abftrahicur a propriecacc

incommunicabili incn

,

liccc

eft fpccificus

,

fitcommunis

quia noti

eft

,

non

ta-

conceptus

naturcc.

Ad tus

tertium dicendum

communis

,

qu6d

vniucrfalis poteft abftrahi ab vl-

timis conftitutiuis

,

quia lunc habecec realica-

cem decerminabilcm pcr aliam abftrahi concepcus communis , iJlis

nullus concep-

deccrminaciuis

caces quidicatiuas

,

,

j

poceft

camen

& prarcipuc ab

qui retinenc proprias vni-

ficuc func

determinaciua in

circ

incommunicabilc De to

figuificM-

ruminu

:

perfoos.

Vr ficuc res reiaciua communis eft , & nomen impoficum commune cft , ica rcs rclaci-

ncgacio.

&

uaincommunic^biliscommunis cft , nomcii hoc fignificans communc cflet pecfona ; igituc non dicic rclacionem prim6 , ficut pacec pcr Auguftinum , 7. de Trinitate, capite vltimo.

Et probacur fic per racionem : Quando aKquid dicicuc celatiuc ad aliud , dicicuc ad ipfum

fccundum omne fupccii^s relaciuum,vc hoc eft duplum rcfpedu illius , eft multiplcx

Perfona nt»

frimo riUtUnem.

dicit

celaciuc

illius

liflimum igicuc

fi

:

,

& fic

vfquc ad gcnus generaad Filiumj

fed Pacer dicitur relatiue

perfona dicccetuc relaciuc,

,

,

& Filio

& cflct com-

Patcr dicercrur perlona

,

& negaret

,

Ihrfona igicuc non

Auguftinus

fignificat rela-

tioncm fub cationc rclationis , fed fub aliqua racione communiorj , puta modi , vcl proprictacis incommunicabilis. Ynieperfona fignificat TtrfeHt e»netpius »baliquid communius , quam cfie ad fe , vel ad firahit m rtalterum ; ica qu6d determinace conceptus cius Utiuo {3* 4^-

non

cft

in re

conccpcus huius

non

fic

perfbna

, vel illius

nifi

,

munis ad

&

quaniuis foUu». alterum.

,

qu2 cft ad

Sicut patcc dc concepci) entis

,

quafi

com-

fit

nec conconceptus fubftantiae , nec

flibftanciam

accidens

,

ceptus eius erit conceptus accidentis. Sicuc igituc perfona dicic naturam intcllcdualem pec modum habendi eam incommunicabilitec, fecundum

&

ccm habcntem mopcoptictatem incommunicabilem

hoc perfbna

dum

,

fiuc

in natuca

nius

,

Ad

fignificans

incelle6luali

qukm

,

dicic aliquid

commu-

celatiuum.

quia nullo

modo

rcalicacc.

lubftancix

in

&

qutfiiontm.

communem ad illos modos proprios , ad quem modum communem fequicur illa duplex

quod

dum

prxfuppoquipotcR ab-

runi

Et ad probationem diceneft.quidtantum ill* propriecaces decermiuanre^ conueniuuc in conccpcu, non in aliqua diuinis fuppoficis,

,

pcrfbna ergopoceft fignificarc modum quendain poficiuum abflra^lum a modis propriis perfbna-

quod falfum eft

,

uegacio vnius racio

vc prius declaracum eft

,

Filij

uiduante

RtJ^ondetur ad fritnnm

incommunicabilibus,fiuc

a peifonis habcncibus

vc fupra,

ille

illa

prforis quzftio

pofitiuum

conccptus non erit vt conccptus fpeciei fpccialiflimje , quia conccptus (pcciei fpecialiftima: fcmper cft abftradus k na-

qu6d

perfqnas in di-

incoipmunicabilicacis

Pacri

,

ejfe

neque fecun; non numerare-

14.

REdco

munis

Refpondeo

fic

neque diceretur tres

,

tie-

mnii.

ciufdcm iridiuidui erunc quafi du^ fpecies/pecialiHimz.

concepcus fpeciei

»3-

fubjiantiam

rejpcftu

Ith. }.

.4d teriinm.

dum tur

ad quod ftquuHr

normnari rcs relaca incom-

& nort dicitur relatiue per fe, alio-

,

Pater

fi

&cunc

poiejt

cjuin

Seddices,qu6d ille conceptus,qui abftrahitur ^ prQprietatc determinance , eric quafi fpecics

tura indiuidui

Damafc.

municibilis

pofico.

fpccialiflima,

&

,

II.

docet pcrfonamy^wi^frf-

ejuitftione

re iltud covirnMne pojtttuum

aliacft icali-

q.6.

VM

C H O LI

S

canci-aliitur

per conceptum', fedeciamaliarealitas abilla, a

qua

,

accipitur conccptus

& non cantani gcnos

,

qu6d tunc non fe totis diftinguan- RefUm. Diccndumquod non fequicur,quia quidicas Stluiiur. fimplicicer potcft caufare conccpcum , in quo conuenic cum alio, & alium, in quo difFcrr, nue diftinguitur ab alio , non tamen conccptum vniuerfalcm , quia non cft Jbi aliqua rcalicas Si dicas

tur.

;

quaeftionem igitur illam diccndum perfona

non

figniftcat

conceditur qu6d

diuinis

,

ficuc

,

fubftanriam fint

tres

concedituc

quid

Kefolutit quiftionis

frimu

rvy-', qu6cl finc ibi tres perfbnx

portat in

nem

,

&

,

& proprieta-

,

ci6

,

:

tionis originis eft incommunicabilicas

intcncionis

Ad primam praidifta

,

vt di(Snm

,

eft.

dicendu^ fecundum

racionetii

nomen perfond

cjuod Auguftinus pcr

,

ftance

fna racione formali,quacumque pofitione fi€tz,

etiam impofIibili,non poftec communicari:quia

ftanciain rationalem incommpnicabiliccr fubfi-

quando aliquid eft de formali racionc alicuius, manence fua formali racione , quacumquc poficione impoflibili pofica , adhuc fibi conuenicr. Paret in exemplo de rationali fcd pofito quod

flentem. Sed, vt dicic Richardus.non

fpiratiocfiec

intcllexic fubftanciam

inconcreco

vfum Ipquendi,

,

vc concernit

fccundum quod

iignificar, vc

cadic

Richardus, fubcft cercior

fenrentia,qu^m illa,qux ex commuBi animi con-

;

prima produdio,pacernicas eftecincommunicabilis,ficuc fpiracroa^iuanunc eft,fic enim Pacer Spiricus iandusgencratent, ficut

&

ccptione formatur..

cut indiuiduumj dicendum eft,qu6d indtuiduHtn

nunc Pacer& Filiusfpiranc. Concra , Chriftus ^etitCtc nominans, cradens nomina pcrfbn.-jrum, nominauit eas nonri-

accipimr vno nrodo abfoluc^, vt

nibus rclaciuis Macth. vlcimo.

Ad illudquodadduAum

•VidcD.i.

quod perfana

nem

rei in

fic cft

eft

nomen

fuic diftinHiene

fi-

dicic indiuifio-

omni alio;

&

modo accipitur indiuidui^^umo modo in deAlio

prima: incentionis.

vccft correlaciuum fic

ij.*

fecunda» incentionis,

fc,&diuifioiiem eius ab

nocando;&

dicicur in rcfpcftu ad

fpccicm,&

&

Xaie eos in nornine Patris

cis

inarg Gon-

&

ad quaeftionem fadlam per patcc rcfponfio alibi

^mW ,

petperfonam,

* quomDdo eft xquiuocacio,

Wcq.Tn.n.3*" quia aliquando quxritur de fubiedlo , aliquando

vero de me(lio.& definiticme.

huntes hapti- tiuum.

Filit

& Spiritui

,

Confirmacur,quia per inuocacioncm TrinicaSacramcnta dcbenc habcrc efhcaciara fuam :

fccundz intentionis , perfona vero accipicur tantum primo modo. Dc ifto patet per Richardum,4.^« Trin.c.t.^. jldr*ti»nem Ad aliud, quando arguitur,qu6d reQ)ondccur eft

&

,

t. Ar^.iijfirttt»-

Matth.

fanai.

fcd

In Oxon.

&

rrahic

municabiles. Quarc6,fi deracione formali rela-

in

*

zquc cadem eilencix ; ergq fi vna conincommunicabilitacem , alia cum cerquia oppofitz relaciones func xque incora-

ginis, eft

mx

fiippoficuro;fcd de vi vocis

na.

ns

quatuor mediis : ram, qnia quidicas quarlibet eft communicabilis ; tum,quia quxlibet iclaiioorl-

tibus incommunicabilibus,& eft concepcus pri-

Aittr^.f»-

Buminfrinq 1 » 1.

conceptus

illud eft aliquis

i relatione

commu-

communius,

fed aiiquid

,

communis abflraiStus

(il

nec eriam im-

;

fignificato relationcm

fiio

ncc proptiam

Sc gener.ilius

Quxfliol.

Ctnfirmati»,

non videncur habcre efficaciam fuam,nifi fub

propriis nominibus Trinitacis perfonarum

;

igi-

&c. Similiccr loannesin Canonica fua c.j. Tres funt ^ui teftimonium dant in coelo Patr, Filiui , Spiritttt faniim. Ec breuitcr in nouo Teftamenco vbicumque nominantur , per tur,

loano.

&

nomina relaciuaexprimuntur. Similiter pcr auchoricates mulus hoc probatur ab aliis.*

*Vide 0x6.

SCHOLIVM •t«i-£*3-t*3-e**£*3"£«-

•?•

UMfeipftsfatis diftingui

S

I

terin efCcperfonaliperreUtionem originis ?

refert

q.^irtiem.i.D.Tli0ta.t.fq.4O.»rt.i. vbi D.Bonau. hicq i. Richard. «r^^. ^.t.

eiasdifcipnli.

Gregor.<<.i7.f.i. Duraod.^K^.i. Marfil.^.^.itrM.

dot

Uo-

inOxonq.vnie»l»tiffime,(jyd.x%.S\izKZ if.tr»il.),

lib.y.

e^.S.^T. Vafquez

i

RcA

.f.difp.

&

diftindiioncm vigefimam :

perfonali per relationem crigi-

nis ?

Qudd non

hid Salomonis Prou.3o.^«o
,

eft

arguicur pcr

il-

nomenFilij eim,

fi nefli?

Sccando

Secnndum.

Trin. c.i.

Clrca

dc Trin.c. J Omnis fuhftantia adfefuhfiftit , tfuanto magis Detu ? Et loquici^r de fulfftfiere pcrfons:Ec per Richardum, Boecium,* quia in defioicione ^rr/ffnic , quam Vide fup» ponic vcerque, nonapparec relacio. <J.i}n.4.

quxftionem primo

7.

Richard. Min»rfr0b4tur qundTk-

Item

,

xquc fimplcx

liacione

:

plidttr.

eft

Pater,

hxc,&

Ofinio tr»ftfitini.

FrobatUT

frimi.

igitur fe ipfa diftingnitur.

;

fcd patcrnitas fe ipfa eft

di£Fcrunt

& pacecnitas;

diftinguicur k

igicurPaccr fcipfo eft Pater

,

Secuui»,

fi-

& diftin-

.

eft incommuniRichardum, ^.de Trin.c.ix. fed relario originis non cft formalitcf inicoRnnunicabilis ; igicur, &c. Minor probacuc ScotiOper.Tom.Xf.

:

qux

:

in aliquo

conueniunt , eciam fr/tfefiiiuue

crgo.&c.

imfugnxtur

Icem, in eadcm perfbna func plures proprie- frimo. taces, quarum vna poffic inefle , c fi per impof- SecHttd».

non

ineilec ergo non fe coto primo Ancecedens pacec per Auguftinum Auguft. lib.j.dcTrimc cap.5. dicenccm, quod £tfi Pafibile alia

•,

diftinguirur.

mn

effet innafcibilis ,

ttdhuc poftet £ene-

rare,

Icem

,

Pater

non

diftinguicur fpiracione adli- Terti^

ua i Filio , quia Filiuseam habec toto prim6.

:

SCHOLIVM

Tcrrio, perracionem:^fr/o«4

cabilis fubfiftentia,vc paccc per

rccicacur opinio

qu6d peribnx fcipfis diftinguuncur primo , & quod perfona de fe eft hxc , quia perfona eft xquc firoplex ficuc ef-

&

Tfrtium.

rationi-

Prxpoficiui, qui ponic

ter

per authoricaccs Auguftini , i . de Si Pater non eft adfe, non eft omnino, ,

qnod ad aliud dicatur ; Et

;

guicur ^ Filio.

58.

fextam quzrituc ftrum perfona diuina conftiruitur efentialiter i» effe

quam Mayor hic , vt

Bargim , refutatur tribH» elaris DoUor late in Oxon.n.2.

Contra I

& fic conflitui

hus,de quo

fcncia i.^.

,

feijuuntur Antifiodor. ^regor. cr

I.

Vtritm ferfena diuina conHituitur ejfentiali-

Alenf.

I.

Sententia prima eft Prapofitiuiy dicentis ferfo-

•£«9"HH-£«*-t**-6«"£*J^

DISTINCTIO XXVI. Q V vE T O

D.4.

ergojion

fe

II.

Sententia communis perfonas conflitui

, (^Jifuadetnr trihus rattonihies, autheritatihus adduclis ad eppofitum , fn

ftingui perrelationes

&

qua Ddilor

his in

,

Oxon. a num. 4. adducil

M

X

eilo

rati»

XXVI.

Diftinaio

Libril.

156

tres illas rationes , oUendens , fed rtijcit non plus facere contra ponerttes perfonas conflitm fer abfoluta , ejnant contra ipfam opinionem commmem. Vtde Datlorem ibidem a num.io. vbi

confequeretur paterniratem

fuse , (^mira fubtilttate quadruplici viaimpu~ gnat communemfententiarn , <juhd perfona confti-

bet

tuuntur per relattones : fed fuftinendo opinionem communem adducitpro ea tres alias rationes,fat's

ua

rMiones

acutas

& claras,

,

facicns

aUum album

fimilem ;

faceret Patrcra

Plato albus

faceret cx cpnfequenti fc

,

fcd Pater per gencratipnem nihil ha-

:

igitnr rdatip priginis

perfpnx

&

,

Qucmadmpdum

ex confequcnti.

Patrisi

npn

aduentitia

eft

& pcr cpnfequcns cft cpnftituti-

eius.

Tertib flcromnecontrahibilepcr aliquid ciuf-

dem gcncris cft pptcntialp refpcftu non

uis

potehtialc rcfpcdlu contrahcntis al-

fit

diciturproptcrauthoritatemChrifti, A -LX. qu6d

terius gencris. Patet ex ptascedcnti qua:ftionc:

communu

tut pcr rclationes.Hoc probatur fic:qnia abfoki-

foUituin

qnoiconfli-.

jnm no,-)

Liter

.

Senteniia

tuanturper reiattones.

vrobtHHr

peiTona: diftinguuntiir,& conftjtiiun-

cum abfoluto

poteft efte

eodem,finc

in

Quia aut fimul manet , & tunc 1 ' ^ .. /. -r o ^*^ compofitio aut ommilo tranht , & tunc non

^

compofinone.' ,

.

5

Secunxo.

Iteti)

cadem

,

non

ij^tura abfbUtta

in diucrfis abfolutis diuiderctur in Terlio.

nifi

,

:

:

& non con-

:

ergo funt acci-

dico qudd

,

,

quidquid

.

1

.

tioni

,

•

•

compofitioncm

facit proprip

cum

principium indiuiduationis

nec

fic

& & nciit mcrcaturisablo-

1

nc aboUitum:

lutum noii eft

k

:

omnimod» man^t.Diqubd

eft

ratio

ibi finc

:

;

;

Ad

aHud, dicoqupd itaper (\

abfblu-

nicatem

fubfiftentia:,

cfientia:

conflt-

^'^ aliud dicitur

,

qubd :

etfi fit

,

cx alia parte

fic

;

nonconftituunt

,

non

ficut

fequitur,

ergo accidcntia,

cut patct dc fpirationc adiua

tueretjt fer

fenof.

diuiditur

{„„„1^(5^

Relttiones

non

non eft proqubd non di-

fed propter infi-

;

non

qua:

,

non effent ac- relationcs funt aducntitix ciientiadicet

fe fubfiftunt rela-

eftcnt in ferigiturhpc

jmpcrfedionem

cuntur abfoUitum in diuinis Sojuiturter.

non

fi-

fequitur

eigo funt acci-

,

dentia.

Nequc

ratioiiis,

& hoc eft de ratione fund^menti,qnia

fcquitur

qubd funt

relationcs

hcqc rclationcs ad crcaturas funt rationis,

tamcn

rclationes ad intra

licet

,

non

pon

confti-

tiuint.

Trolnt fententiitm cem.

mtinem

nliis

Elico crgo,fuftinendoqu?ftionem proptcrauthofitatcs

,

& adducoaUas rationcs,quarum pri-

ipa cftcx fcrcunditatc fuppofiti

rittionibu*.

Frima

ratio.

&

,

quia ad rationem

cum natura:

relationes funt incommunicabiles

tam de pajfiua quam ,

,

vt ojlendit

de a£iiua relatione originis.

Soluit argumenta in inttio contra

tentiam

communem fen-

& alia tnulta contra eandem foluit hie

,

in Oxon.latijfime a

ni rejpondet in

Ad locum yiugufti-

num.^ \ .

j.

argumento.

Fide DoHorem

memem Au-

ibtdem num. 5

z.

guftini

fenfu dixerit perfonas fubjtflere

,

(jiuQ

vbi doHe expUcat

adfe.

MOdus ponendicftiftc; vbicumque natura per fc diuifibilis.non per fe habet e£e, in fuppofito ideb (^uia natuia creata non eft

nifi

:

,

quia repugnat

&

&

, fcd eft quo perfona habct e/fe ficnc patetpcr Auguftinum 7. de Tnnitate cap.vltiir.o. Auguft. Et ideb vltra naturam non requiritur ad ratio-

fuppofi^p

nem

fuppcfiti nifi incommunicabilitas.

n:? in

& prima petfbna faUcm dici-

cxticmo,

lur rclatiuc

atl

fccundam

;

fcd

conftitucretur per .ibfolutum fibi cfie fine

,

fic

j

non repugnarct

Ad

nihil acquirit fibi pcr

adum

totum pr.xhabet origine

perfona abfolura

,

generationis :

fed

fi

Filij,

Patcr eirct

acquircrct paternitatem pcr

artiim genciationis,

& faceret fcP.itrcm cxcon-

fequcnti.quia

perfona abfoUita,

fi

clfct

primum nomen fecunda: perlbdiuinis. Salomon vcrb ctim qua:^:it nomen noraen

ad alterum

fc

:

fi;d

argumtntum

primifaU,

in diuinis abfolii-

incarnandi.

efl aliqifid

fc

Ad fttun-

dc Trinitate ci. dum. ad fe,non efi omntno,quod

dicendum qubd fi Pater non naturam abfolutam , npn ad alte-

rum diccretur

;

non

idc» habct in fcquitur

fc

qubd

aliquid.quode^

priiis fit aliquid

abfbhitum.

priiis ori-

ginc eftet qutj,!k fccundo pcr adlum gencrationis

Relationet

dicatur;

habciet in qd

Filij

illud Auguftini fcptimo

Paterfi non

Patcr. fiue perfona prima,

Nunc

Filius cft

non qu.-erit vt eft pcrfona

tc,fcd

quacunquc perfona.

Itcm fecundb

Filij,

prima pcrfona

fi

;

autem relationes originis funt incommunicabi- originu inles , quod paict de rclationibus originis pafliuis, cemmunieabilti. quia impoffibile eft eandem perfon«m bis prodfci , fiue bis accfperc ejfe , &r itac^m non ppffit ellc in diuinis nifi vnus Filius, & vnus Spiritus fanflus , non poterit eiTc in diuinis nifi vna gcncratio paftiua, & vna (piratip pafllua. Hpc cciam patet dp generatione adb'ua , aliter cnim conucnirct Filio, & ita cum non ppfTet gcnerarc alium, generaret fe, qupd eft impoflibile. Et ideb vltra naturam non rcquiritur aliquod conftitutiuum , nifi tantum proprietas relatiua. Ad rationem principalcmprimamdicendum, Ad frimum

fine fccunda, quia relatiuo,vt relatiuo, rcpugnat cftc finc

Replutf» qutjlicnif.

dcfe determiiiata fcd dctcrminabilis, diuifibilis , idtb non r.ccipit ejfe pcr proprietatem in

qubd

fcd

& prtcipue propter

,

communem fententiam, fcilicet

perfonas conftitui relationibm

prima» pcrfona: in diuinis cx fcecunditatc uia cifc

iecunda.

allatas

in.

eft

tiones,ficut

pter

7ropter rationes authoritates, tenet

qnia cft

,

tum.

r»tio.

SCHOLIVM

fi;d

rclationis

& fimul tranfit compofitionc & fic poftct

ratio cdentiaE

fit

quod

muUb fortipii in diuinis.

ficut rclatio manet,fic po(Ict ha;c

relationcm manerc

non

,

quiditate,

,

Et cum diciturJgitur aut

quod

1

& in crcaturis poteft abfbUi& non facere conipofitionem,

in diuinis

tum diftingucrc , & non rejario Igitur co,

refpedu illius, quoci

conftituitur igitur pcr aliquid altc-

5

perfona fufticit i»communicabilitas fit

mitm ratio de concUifione, ratio non coiicUidit , quia ficut nemfrocom. ^^^^^-^^ p^ mancrc , non fubefle compofimumfenun. /> r o /-

Soluiiur fe-

igitur eftet potentialis

ergo

rationisjvtrumqueeftfalfinn.

Ad primutTi hornm

Soluit fr

cund»

;

falfura eft

cis.

igitur fiint aduentitia:

&cns

dens,

iytntnfit.

ti*

poteft elTt

diuidatur in eis

Itcn), rclationes (unt in pcrfbnis,

llituunt

ReUtio cjutmodo manet

fi

perfona» diftinguuntur pcr abibluta, cffcnti^

fi

f^^

luppofitum conftitucrecur per aliquod abdiuina detcrminarerur pcr ali, natura quid eiufdem generis,fcilicet de gcnere fubftan-

(cd

rius gcncris.

diftinguit.

ftinii.

Tirti».

illius,quam-

Adillud ctiam Auguftini Omnis fubftantui Ad , quanto magts Deus ? Refpondc& :

ad

fefubfiftit

recundutn

ftrtiiuti..

Qu^ftio pracdifta in qaacftione pracccdenti,

(ecuniam non dicit quod

fubflart conueniac perfo-

<ja6d

modo accipicur ptrfona, vt eft fubftanquomodo Grzci accipiebant fubftan-

nar.ficut

ad

tia

tiam

fe

,

fed prout perfona accipicbatur

,

tcmporc

apud qucm tanttim fignificabatin , concreto naturam incelleAualem, vt prxditSium eft. Quod ctiam dicitnr quod in definitione perfofiit non ponitur relatiuum , Dico qu6d ncc Auguftini

ctiam ponicur abfolutum

II.

cum

157

quod Spirftuj fanflas primo producitur , & quod patemitas , fiue gencratio a
:

icdo ponitur

paternitas

fed in praedicato ciam

,

ponitur paternitatem communicari

quia

de

eft

didtum munis.

fc

eft

a£hua

ficuc fpiratio

,

deftruitur,

,

& incommunicabilis, vt ptiu5

/»<«£•,

de fe i:om-

eft

& ideo definirio pcr-

;

fonx communis eft, vt abftrahit ab abfolino & refpcitiuo , vt didtum eft in prascedenti qux,

ftione.

Ad

tJUtt.

rationcm

originis

non

quando

,

dicitur

incorrmunicabilis

eft

quod rclaiio dicendum

hattonem Refpondent

^

Q_y

,

probatum cft. Ad probationcm primam minoris , quando AA pr'mum riinorts prtdicitur qu6d patefnitas , quia eft cntitas qnidiqliod hoc falfum

T

S

O

I

II.

vc

eft,

tatiua cft incommunicabilis

,

ytrum

rationi formali relationis repugnet

formaiiter confiituere fuppojitum

dicitnr qii^d pa-

noneft incommunicabilis abfohite, fed ihquantitni diuina , fic cft incommunicabilis. Sed hoc nihil eft dicerc , quia quando conue-

fuhHanti£

r

ternitas Bitueiuntur.

niunt ad conftitutionem ahcuius

tertij,

ncutrum

habct ab a!iO rationem conftituendi in fiio geneforma : fed relatio re vt patet dc materia

perfonam

non habec ab

,

autcm

eft

uum ptus

Eius

conftituat.

incommunicabilitns iDquantum con-

diuiiia fed

tx fe form*-

candcm identitatem habcac ad eflentiam

litereft in-

eommHnic»hi. is.

ftituit

Ipira-

adiua , cflec iiicommmunicabiiis in quantura diuma eft, qnod falfum cft. tio

quod quicquid pullulat in cflcncodem inftanti in quo pulinlat ,

Ideo dico

Reffionjio

tropri».

igitur

;

diuina

tia

ejp;

quidquid

ibi

,

&

,

hajaet ibi

conuenic

fibi

,

vt

nicabile, timc habct ex fc bilc HlS^ '-tf^^r^

ri

quia in

i

,

incommu-

incomraunica-

Vc

a

,

,

liabcf tres

nec

,

fic

difFcrcntia conftituens

codcm modo de eodem inftanti

"in

fir

habct

quocumquc ponitnr orieodem inftanti in quo cft triangu-

patet dc ttiangulo

lus

Ci ett.

ejje

&

,

communicabile, communicabile.

'fi

;

talc

fotraaliter

eft

,

hahere tres

in

eommun:cabiiis

Ec

quo

diuinis

orirur

quia

,

habct qu6d

,

quia non poteft oriri in-

,

&

eodem inftanci in quo intelligitur oriri cx cadem effentia,habetqu6d fir incommunicabilis. Quando igitur d.' iiur quod qucc'ibet quiditas eft com.nunicab iis veram cft , fi (it perfeiSta vel communicabilis.

Sic

paternitas in

,

,

,

perfecftio fimplF^cite* diuifibUisjneutro

modo

eft

proprictas vclarina in dioinis.

Ad

fecun-

d.\m eiufdim tntnoris pro-

hxtionem.

Ad

cludit contra illos

,

fpiratio aftiua ratio

,

nifi

cft

Scd

incommimicabilis,

incommunicabilis

quia ha:c

,

cft patcrnitas

,

&

ncc

eft alia

&

illa fpi-

ratio.

Ad tertiam.

Ad

,

quia non poteft cadem perfona prodnci

duabus produ(flionibus

Ad tittif»

f«*r-

quod incommuni-

tettiam probationem diccndum eft

quatlibet originis relatio pafliua eft cabilis

,

nec produci bis

& ita talis conccptiis

,

fed

non tcnet in produdionc acliua , & &c. quartam probationcm dicendum qnod

eire pcr fe fuppofiti

Vnum vnum &c

cft

per

per

fe

rioris

fe

fi

eft

per

vnus

fe

;

fed

non potcft quia quod non

vnus

fe

,

,

nec rcfpe£lu alicuius infc-

ita

rclatioconftitueret formaliter fup-

fuppofitum includeret conceptum ab-

,

&

,

refpcftiuum

conceptum per

:

non haberec

igitur

fc fuppofiti; igitnr

fi

relatio

con-

fuppofitum dc genere Subftantia:, fuppofitum clTet,& non clfct fuppofitum. ftituctet

Confirmatur hajc ratio, prim6

fic : quoniam Z. putcft eire pcr acci- Confirm, }ri~

primum fuppofitum non dcns

,

quia nullum pcr accidens

fine cllcntia

dcgcncre Subftantia:

vnum

nifi per accidens

:

igitur

cft

cum

1. Phyflc, tex, 66. fed rclatio

ex

primum, ma.

fubftantia,

Atiftot.

non faciunt

,

conceptus inclu-

&

fubftantiam non poreft cffc dcns relationem conceprus primi fuppofiti. Confirmatur fecund6 quoniam prima idcn:

prima; natura^ad

titas eft

fcd ad

vnum

pcr accidens

primum fuppofitum, non poteft ellc prima

Confirmatuf ferti6:quoniam fuppofitum na-

&

turx

mata

fiibftantia: crcatareft

vnitatc illius gcneris

(Hrionisin co

Cenfir.fecun-

Ua.

erit

tix

increat.-c

indiuifibili

vnum

hoc

cft

Confir tertrM.

vlri-

perfe-

,

per

fe

vnum

vnitatc

ali-

& incommunicabili illiusgc-

neris.

Itcm fecundo

fic

:

per

fe fiippofltiim alicuius

natursnon includit nifi quidiratem illius nafura:; qina aliter non elTet magis fuppofinim iliius na,

qnam :

alrerius quiditaris

fcd

f\

,

qram

ponitux

rclario conftitueret per fe fup-

non tantum illud fuppofipofitum fubltanrfx inchidcret naiuram fabftantix, fed relado,

Nunc autcm

nis

I.

&

fc

quia in hoc diftinguirur ab acci-

,

qua

pcxiatur.quod dcftruatur.

,

,

pcr

dentibus; igitur fimiliter fuppofitum fubftan-

tum

X

fe-

refpectu nullius poteft efic

,

,

fed

:

pofitum folutum

ratiofua fot-

Tom.

crit

pcr

conccptus

nifi

Scoti Oper.

non

,

rura:

roalis ica

qui non

conceptus

includere

Ad

non cft per fc vnus conce- frimum affirmntiuutit. quia ficut in rebusrcs diuer-

cundum genus non poffint faccre per fc vnum conceptum, fed vnum conceptum per accidcns:

ideo

pxopofitio afrumptaeft vera

I.

rcfpcfti- Argumttunr

quod conceptus diuerfarum quiditatum

bus,

hxcc ratio ,

,

,

&

,

forum gencrum non faciunt vnum,

,

trahat incomtnunirabilitatem ab eftcntia.

dico quod patcrnitas

conceptHS in-

;

identitas.

quod illa benc conqui dicunt quod relatio con-

aliam probationem

vidctur

fic

vnitate pcr accidcns,ira vidctur in concepti-

nifi

cft paflio, fed

fpecicm trianguli.

fapientia in ,

D

cludcns abfolutum

&

hoc IVabetin fe formalitcr, & non inqiianttim eft folom diuina , quia alitcr ciim

ftcnquntenMS

V6

wS^^dr^

eftentia in fuo ordinc illam ratio-

nem formalcm qua pcrfbnam V*'irnttxs

igitur

;

MPJf^^^U^

relatio

&

,

ellentia conrtituunr

Doftorej citatos quzdione prxcedenti.

Vi<3e

:

igirnr,&e.

M

3

Iiem

Argiim.i..

'"^cm tetii^ fic

Ttrtium.

:

fubftintia prima,

inquantum

prima eft maxime fubftantia , igicut vt fic maxime fiibftat \ igitUt illucl c^aod eft fiibftantia maxiroe fiibftat igitur relatio non potcft ede illud , quoaliquod eft fiip()o(i(um fibftautis. Confirmatur , fiibftantia fecunda non imporCtnfimMur. -,

tat relationem fiibftantia

quam

qua; rainus eft fiibftantia,

,

prima

nec ptima

igitur

;

fiibftantia

fiibftantix per rel*'

crit fiippofitum fecunda:

Item

4^itArtum.

non

qiiarto fic

:

comparabiiur vt a£ku$ad poientiam , ficoncurrant ad. confticutioncm vnius. Sed non cft vcrum, fi non fit rcs alia, ncc facicns compofitioncm, ficut di(9:um cft diftiniiione cjuinta * de effentia

&

tamen

telatio efta(5lus clfirntia:

informans elTentiam,quia non eft aiiud

:

fird

fi

conftitueret fiippofitum priiis oporteret iutelli-

gcfc vnionera iftarum

quam

,

fiippofitum con-

igitiir cfTentia rcferrctur

ftitutumcile;

,

quia in

Hlo priori dcnominarctur k re!atione:hancratio-

tln Oxon. ncmdiffusc habes alibi,*in quaeftionc iftius prinsijin prinja via contraopinionem communem. Contta, Damafi;.

ajjimatiuu.

^antjuam

pamarc.

famfubfiftit

lib.} orth. fid.cap,

quinto:

vna
id

efty ferfeEla hy^eflafiseft

dkm proprium modum

txifieatta

,

,fecmin pro-

tjuit eft

prietate paternali ,filialif& prttceffihiliyigitatt&ic.

SCHOLIVM

jidducit duat rationes aliorHm,<juibiti probant repugnare relatiom conftttuertfappofnumfHb-

non repugnare

Deinde

refoluit iliud

relationt ptopter rationes allatat

crcaco >in

quo quamuis

aliquid abfolutum

fic

uatura

,

ptoprietas indiuiduaiis

non tamen

,

Vlcetius eciam

,

quando arguitur quod fi illa quod tunc darct efe, Di-

proprietas cflet *(aus,

ccndum quod non fequitur turis

cendura

in quaeftionc ifta patet quid di-

ex quxftione pratcedenti

fit

:

fi

c-

f.tf(ilutio

perfijna conftituitur in

lationem originis prxccdcnti, patct

,

ejfe

perfijnali per re-

qusftione

vt didliim cft in

qnod non repugnatrclationcm

confticucre (iippofitum fiibftantijc.quod eft pcrjtUtrutnpro.

(ona. Aliqui taipen hoc probant

kiuio prima.

fi>na diuina

fic

quia

i

fi

per-

nonconftiuiatur per relaiionem,

aibfi^jiftqm

,

tuiic arguitur fic

:

omnc

fi;d

abfi)-

utum cqmpar;ftun) ad abiulatum aliud, compacconraturad ipfiim, yt a£t:usad pucentiam, tiei fi? ; ilia auteni proprictas abfi)luta, qujc poni-

&

tur conftiiuefe pcrfi)nam ,nofi potcftelTc vc

fimplicitCr naturac,fcd

pofito

ipfum

:

;

&

fic

cflentia

non

per fe datet cj/itotum.fed cirent plqra ij^.quod iftugaft.

eft

4JU0

Deo Anfelm.

Pater^

quidquid

eft in

,

cxceptis rclatiuis

non ipfum.

:

Sc

hoc

ficut vult Ar)(clmus

cft

,

fic

:

melius

tft

if^fHm^^uam

pcrfcAionis fimpliciter,

Monolog.7. capituloi fi igiefti per(onali perab-

tur perfona conftituatur in

fi)lutum> &c iipn i'elatiuum,(cquitur

vcifeOiio

& 6. tt.efu:atur

frim»

rttti».

fic

,

ali-

tertto libro.

*

Damafcenum

Similiter fccundikm

lib.i.orth.fid. cap.7.

iJatura febt d»t ejf* fim' plutttr.

d.j.q.rn.

naturam,& Damalc. E/« ^optfed cft ab

opcrari fcquitur

non ptopriecatem hypoftacicam efte eodcm , a quo & operart , igitur effe tancum eft sk naturaahfulute,& non aproprietatcindiuidua;

r»ri funt otdtm.

fic

in

quod

vna petfi)!na,quz non

eft

ttb

li) idc6 quamuis poncretur fuppofitum diuinumconfticai per abfi>iutum , &qu6d lilud.abfolutum eflet adus,bon camcn fequeretur qupd

darct

effe.

Ad iccundum,quando argiiitur,omne abfi)lutum, excepio relatiuo cft mclius ipfum quam ,

,

dicetetut

quod

exccptio

illa

cft

8. Ktffendetur

ab ndftcunJatn rtuicntm.

,

fiueentitatum

,

quaeli-

bct enim quiditas, &quodliber abfolutum quiditatiuura mclius cft ipfiim

,

quam non

ipfum.

§!uam*d» quedliift tlb^

Sed hocnon eftvcrum in propricratibus hypofilwum m ftaticis, qua: non dicimr entitatcm quidicaiiuam, Dee meltut quia vniuer(alitcr propnctashypoftatica inquo- tfiipfumquJi libet

,

quam

ptazterquam in vno melior ipfa,

repugnat

eft nonipfa, quia cft cantum in vno fuppofito,&

libi efle

in alio

;

prxccrquam invno.melior

& idfeo eft ipfii

tten iffunf.

in nuUo alio qu^m nonip-

non rcpugnat proprietati refuppofitum fiibftaiicis proprationes in quxftione przcedenti.

fa.Dicoigitur qu(id latiua: confticuere

ter

SCHOLIVM Mouet

hic

II.

duas difticuliates,quarum prima tfl tffe vnum per fe includtns

tjuomodo per/ona poteft

&

relationem ? Dt e^uo agit Urgius , Oxon. tjuanione vnica ntan. 17. explicat 4 num.^%,vtde tbi. Secunda, ijHomodo pcteft primtt

fubilantiam

&

in

fitbfttntia fubfiflere relaiione formaliteriad <]uam

Deus,

Item , fecundd arguitur

$ccunda,

Eo

rontra 4"gufti"uin y.dcTrin.c.g.

efte

cnim natura afllnnpta a Chrifto non daret aliquod ejfe , f\ propriecas datct , quae nuUo modo cftaifiimpta , quod non cft verum , vt pa^ebit in

po-

ncc etiam poteft comparari vt aftus ad effe,

dac

ter

& incommunicabilem aftualitatem fiip& fic fiippofitum non conftitucrernr per

eflcntiam, quia, tuncdarct

non

hoc ; natura enim dat

ejfe

«;^ab(blutc, Sc non propriccas indiuidualis

tenti4rerpc<S|:ue(Ientix,quiatunc nondaret vlti-

matam,

ficut patet in crea-

,

vbi proprictas indiuidualis

,

vniuerfitatc quiditacnm ,

eft resalia
qua: indiuiduatur.

non ipfum

i» e^utfttone praceticti.

REfpondco

Abfeluta

qtu fuiit ta~

&

I.

tion

ftantia, eafjueclare refnfat

ita

ab eflcntia, fed idemfimpliciter, vndc neuttum dem ret n » informat aliud. Hoc ctiam patct in fuppofito ftmfenunt.

,

tier

nec c conuecfi».

,

qu6d illa proprietas cum cflentiafacit vnum,qu6d non

,

cum fit poftcrior fiibftantia. Item omae compofitum przfiipponit partes vnionem catum} crgo relatio cum cflcntia

nim

qj-

noit

,

abfoluca

fiibftan^ix,

qutftioni'.

vnum

faciunt

cft a(ftus

interempto formaliconftitutiuo prims fiibftanintcriraiturpriitia fiibftantia > ergo relatio non poteft e(Ie formale conftitutiuum primi

jfrgumfnlS

quod

quia polkriori in-

,

tia:

lo.

rclationc

iion fiibftantia intcrempta

intcrimitur fiibftantia

.tcrempto non neccflario intetimitur prius

&

I.

primam dicenlHm cft , qu6d quando abfi)lu" tum cft aiia tes ab alio ab(oluco , facicns compofitionem cnm eo, tonc vcrum cft,qu6d vnum

ad

Sic poncretur in propofito,

rionem. jlrgMmetum

XXV

Diftinaio

Libril.

ijS

aliqua

in alia,

ejuantum refponderi potefi tres conditiones fubftantia

,

fatufacit, e.x-pltcando

prima creata

dua tantum conueniunt increata deeft , nempe incommunifabiUtas

,

&

,

tfuarum

tertia iUi

& tdeo eam ac-

a relatione ficut fi fuppofttum creatum effet communicabile fubfiantialt er , acciperetfuam i/hcommunicabilttatem ab accidenie. cipit

nulla periqna eftec perfedla.

Sed quamuis iftx rationes fint probabiles, non tamen vidcnciu nccefrati6cQnciudere.Vnde

modum, qno fuppofitum conftituifunc daz liifficulaites;

circa S^d cur per rtlationcm

,

BtiBia

9-

»

.IVY

Qu2EftioIl.

Priraaeft, qootntxio |>o(I%tle eft qu6
non vjdcamus

ijuiditace^.cdm

(o )>ki nsrtifam

in

ruppoHco crea-

quie imporcat quiditatera

>

proprietattim indtaifibilem

,

quz non dicit

&

,

qui-

Secuhda

10.

e(l,^u6d

difficultas

cum

rehcio Gt

generis k qaidicate e(sccia:>prout in

aitierias

Deo

ponunnif diio genera manerc , quomodo cx talibus poflit ficii vnum ruppofuum pcrfcfe habens vnifrft conccptum ? Ad piimam dit.itur, quod pofllbilc eft vnura

Ad pnm*m. ftippomum

indildere duas quiditaccs, quando , ficuceftin propofito : quia

vrta trfenfit i« aliam rclfccib tranfic iu

Htfutmuut frimi.

Contra: cflcntiam malitcr potcft

,

MU

«flemiam.

non habec aliam rationcm

for-

aur quia idcm cft realiter e(Ientijc?Non

?

relationem tranfire.quia

iiitclligi

noncfteadem

,

eaderti turti effentia

idem

enim non Augu-

ficut arguit

ftihus 7. d« Tri». cap. 8. Sirtiiliter

poficum ftbfblutum

eft

quia ratio fofmalis cflcntix

:

forroalis relatidn!S,tunc

dlet Tclatio, nec ad aliquid

etiam

oranino

cum hbc

ftat

,

eft

ftbroliitum,iplum eft

idem cum

e(t

alia fit ratio

eftentia

:

(ed

formalis eften-

fc:igicur

adhuc

ftat

imperfc£tionis, habet a relatione. Si quxracur quarc

uon

poteft

eilentia di-

tlla

ad omnes condicioncs

generis .ficot /iippofi-

(ui

,

ente,

&

fic crinfeaftt in

fint

cum encepoteft vnum

:

igicur

cnim accidcnria

ficut ita

nec conftituunt

quod

rclatio tranfcat

tranfeunt in eflenriam

,

ad hoc qu6d

vtriu(q«ic.

, quod relatio in diuinis habec vim confticuendi primum fuppofirum:

Alitcr ponitur

lic

perfe^onis in

(\S3^

conuenit fibivt diftinguificut fuppofitum creatum conftitua-

habensraticmem generis Subftan-

& noVt rclationis.

tix,

Refpondco , quod dionis

cft

in fuppofito creato perfc- StUal». Omite perfe. : fedcfle in-

per fc indiuifibilitcr cfTe

commune eft fibi & acciden& ide6 non eft perfeftionis:fcd quia quic-

communicabilitcr tibus,

quid

eft pctfc<£^ionis

in diuinis cft

Sc cius

aliummodum. Sup-

non habec

per fe

effe

,

fed cantura

habec e^e in fuppofiro , quod indiuifibiliter eft. Secundd ftippoficum crearum ex vlcima (ui a« ,

habtt vlcimain vnitatem

,

quam non

pliciter,

fcquens communicabilia duario

ficri

per aliquid

,

non

illius

poflet ibi indiui-

generisSubftantix,

quod haberet effi incommunicabile , fcd runc oporterct qood foppofitum gcneris fubftantix haberet e^e incommunicabilc per aliqnid alteriusgchetis

;

vtpcr quantit.-uem

jofinodi. Ita in propofito

ex fua perfedlionc,

:

,

&aliqiiid hu-

qiiia cflcnria

dinina

& omnia, qux fcqunntur ef^

eft de (e htc,e6 quod non habetvlttmam aAualitatcm. Tcrtio.fuppofitum

fentiam , vt elfentia, funt commonicabilia : ide6 oponet fuppofitom diuinum conftitoi incom-

cteatum incbmmunicabilitec eft.vnde habet efse incommunicabile, quam incommunicabilitatem

municabilitcc pcc rcm altcrios gcneris.

poceft cominunicarc

fifie fui

:

ipfaenimeft a£tualiflima,

vldmam

ha-

bens adluatitatem ; ipfaetiam cft fingulariflima, vltimam habens vnitatem. Sed vltima conditio, (cilicec

incommunicabilitas,non conucnit eflen-

rix diuins

:

talis

autem incommunicabilitas

ii-

nc dioifione conuenit eflentix crcatae propter fui liroitationem

:

SCHOLIVM

& idco non

III.

diuifione.

Primae dua: condicioncs conoeniunt eflentix

Z)«« frfmt diuinx

quia enim natura creata limicaia

'^^'j.^^^

alcerius generis

habet natura,qu2 non

non habetnattira,quiaeftlimitata:

*"

; ide6 non poceft ibi fuppofitum habere ejfi incommunicabile pcr aliqoid fui generis. Ide6 oportec quod fic incommunicabile per aliqoid

ftantixcflentperfc(5HonisninpIiciter,& percon-

,

'"

bile

improba-

viam

^!"^

communica-

in qHtftiotte i^JiifHncHoms in

Quam

vnita funt

,

pofitum (ubftantix in creacuris habettrcsconairioties. Nam fuppofitum creacum habec per fe efse ex vlcima eius adualicacc:nacura aucem, quar

«flualitate

quod fuppofitum increatum

tur per aliquid

, qood non eftperfe^ionis umqood habcat per fc ejfe. Excmplom.fi omnia qox font in generc Sub-

quia quac fparfa func in inferioribus

diuinbilis cft

?

1 3

quantum ^iMtim.

uina in fuo generc haberc fuppofitum

videtur

idcm com naturam encis, camen la-

Videfa- vede folHtienist* idcopono

mt ttrtit «<•

perfe^onem

dicat

fuppofitum diuinum habec

,

in Itipcrioribus.

ni»tl.

non

licet

tur ab accidcncibus

cionem qaxrealibi

tfintit ditd'

,

nam

:

confticuiturper aliquid de genere Subftantix,ita

vnutn conceptum per

quandatti

tt/nditi»aet

fimpliciter

reladonis,vt relatio,non videtur quomodo poffit

ifteflcntiatn fubftantiae,non fufficit

ciiwtniunt

potcft conftituerc fuppofitum pri-

fubftanrix

^ere

vnum fit fuppofitum

It.

mx

fi

vnum fuppofitom

caitdiiimit.

modo rclatio

quia

non

trttti trts

&

(cilicec

pofitocrcito

eciam hni , nec {appofitum cotiftituere ;

/•• S»pp»fitt

vnam fecundx ftibftantix, duascondicommunicabilis eft, ciones primx fubftancix, nontamen omncs conditiones vnius,nec alterius.Sic igicur pacetquoquia

bus cationibusformalibus edemiXjVt eirentia,&

vtri, auc

*•

di-

habcbit conditionem

tum creacum cum boc

pis.qui eft fuppofitutn cntis.non eft fuppoficum

pta q.s. n.

qux non

indiuifibiliter ejfe racione eflent'ix:& fic eflentia

iia:,vceffentia,& relationis vt relatio,(cd ftanti-

Item, quamirisferMm& ^ownm

mtt».

,

ftd habetrj/
conditiones perfcftionis fuppofiti ex effentia^fed

fic

drfficuttas quirftionis.

ir.

,

cond!cionem,qux non eftpcrfe^onis,Iicctnon

quia

quod

racione relacionis

ejfe

perffeirioncm fimpliciter

conftitueret fiip-

»liquid fiA) rationc, qua

Ik in «(I^tTciam

nicabilicer

quia quod confticuitur pcf

, ,

eft

fi

abfblucum.Relinquicur igitur quodrelatiocraln-

SutiHdi.

conuenit fuppoiico increato ratio-

ne eflentix. Sed tenia conditio , quia repugnac eflcnriz diuinz non conucnit foppofito diuino rationc ellentiz,& quia confequitut fuppofitom crcacum non racionc petfe6Honis : ideo poceft poni in Deo per aliquid , quod non dicic perfeflioncm formalicer, licec non dicat imperfe^onem. Et ideo perlbna diuina habebit incommucit

inrelligis rclacionetn cranfire in

«jaia

fbrmalit*er cHenri*

Aagaft.

,

ftantia priraa,

dica^rt).

159

Heb non eft

communicabilis fine fui dinifione, quia igitur incommunicabititasin creatura non eft ex pcrfcdtione , ide6 non conuenit fiippofito increato rarionc eflientiae diuinz.Quatium crgo ad illud, quod pcrfecaionis eft in fubeft

7)tcet hic inge»i«fijfime ferfonnm

ejfe

vmtrn

ferfe, perfeitMe tdentitdtis,, tjHom ntn nouif jlriJhteles.

Admittit non

effe

vnum perft Mttaphy-

fice fecMndumPhHof.ntque hnnc ejfe perfe Logice:

Pater

eft

Deas,JicMt

&

ifttt :

Socratcs

eft

homo:

de ejuihm vide eum Itue hic in Oxen. tjudfliont vniCA a n.^j.vbi habet extjfuijirijftmiim doUrinam de hac mattria.

M

4

Ad

^xeimfUfie»""'•

I40

AD

14.

Ad

Libri

fi>smiim

XXVI.

Diftinaio

I.

primam rationcm , quando argnitur quod abfolntum & cfpcdHuum non

ficj

fa-

i

communicabilc,& ideo ad hoc^quod conftituatur in ejfe communicabili,opottet quod ejfe

tale eft

ciuntvnun-, per re.Dicendum quoii aliterloqui-

hocfiat pcrquiditatcm altcrius gencris:vnde ni-

cipa!r

tur Mctapliyricus depcrfe,&cper accidens,S: ali-

Alfer Ut-

ter

elle incommunicabile , nifi rclatio. Conceptus igiturprimi fuppofiti proptcr perfe(flioncm fuam non cft per fc vnus fcd pcr accidcns vbi autcm ex impcrfedlionc cft conceptus vnuspcr accidcns ibi non potcftaccidcns eflc primum,fcd oppofituin, Yt dcclaratum cft, acci-

r.rguin. fi-at

vniim per

taihyfieus

fumit per fe "jnutn

nt

,

Logicuf.

Quid fit tat

-jni.

per

fe

Meltlihyfi-* (jf quiet

Logicus.Nam Mctaphyficns

r.c-

fcqux

quarum vna

dicit illa facerc

func quiditarcs vnius gencris,

potenua ad aliam 6c tUa eflc vnum pcr accidcns,quxincludunt quiditarcs dinerforum generum quarum vna eft aliquQ modo in porcnriaad aliamj ficut patetfA: ^.A^etaphyf. c. cie Fno. \n diuinis autem llc nihil eftper cft in

:

,

non

accidens,quia ibi

gencris pcr

eft res alicuins

cidentalii.

fc,&etiam

AiiAoc.

vt funtibi res

diucrforum generum,

r.eutraeft in potcntiaad aiiam, CJt

& idco

defi-

illi

vtraque conditio vnius peraccidcns,vcl altc-

ra;& ideo noncft

in diuinis vnitas pcr accidcns,

piout Meraphyficiis loquitut dc Vno.

Scd dices ibi non cft vnitasper rcs nec quiditas vniusgenerisiergo

fc

,

'Reflic».

RelJ/tHdiitur,

VnitM

tn

Piuints

tr.e-

dia

ititer

vrtirttemfer nrcideKs (y ptr fe form»'

,

quia nec

cft ibi vnitas

non cft vnitas pcr accidens,ficuc di^Sum cftjucc tamcn vniias pcrfc& fprmalis , in qua vnum cft idem ahcri formahtcr fed cft vnitas mcdia inter vnitatem formalcm,& pcr accidcns.qua vnitatc vna quiditas cft eadcm aheri rea!iter,hcct non formaliter, quam vniratcm non inucnit in rebus Ariftotcles , & ibi

:

eam tertiam vnitatcm a praediquianunquam inuenic in creaturis vnamqtiiditatcm e(Tc eandem aheri altcrius generis, nifi pcr accjdcns. Vndequia relationisad cfTentiam cft vcra idenritas idcd vcrc faciunt vnum, fcd non vnum quiditatiuc quia non funt vna idco noii pofuit

6lis

lem.

,

,

,

quidicas,

tamen

cft

vera idencitas

& vniusquiditatis

qiiidicatiua

fimplicitatis

,

vnde

ifta

ficut

,

quia

,

fi

cfient

eft idcntitas

media poteft

vnitas

dici

vnitas fimplicitatis.

Apud Logicum vcro duphcitcr fe

Quid ':-r

fe

tiniteis

L

gi-

vnum,&

pcraccidens.

accipitur pcr

Vno modo

compo-

in

& diuifione intclledus componentis & diuidencis & fccundum iftummodum dicitur fitione,

.-

q^uod

illa

complcxio

eft

per

fc,

c^o inchidiiurcaufi praedicati

,

quando in vt

homo

mal, (wz rationalis. Per accidens vero

,

fubic-

eft

ani-

qiiando

rubiefhim non includit caufam prxdicati,vt homo cft albus. luxra hanc compofitioncm fimilitcr in inrcliedu fimplici dicic cfTe per fe

accidcns. Et

ptura rile pcr

,

& per

fccundum hoc dicit illum concefe vnum,quando vnum natum cft

homo

Ad

aliam confirmationcm

quod prima identitas Dicendum qu6d non

,

quando

dicitut

eft

verum , imo

in pracdi-

&

in

:

didum

fc, ficut

eft.

Ad

aliam confirmationem S^uod natura diuina non eft

uo,&

:

eadcm,

eadcm fuo fuppofito, quatji in crcatunon tamcn eft prsdicatio ita

verius

per

ita realiter

natura

eft

per

ita

fuppofito.

,

quando arguitur

fc fibi incft.ficut

Dicoquodcft

ita

fit

alia

&'rcs

pofito,

quam

vna

& vcra natura

perfcdius idcm in diuinis,

eft

incrcaturaitamen in fubftantia crcata fup-

poficum eius habcc pcr fc conccptum vnum,quia lantum habct ejfe incommunicabile pcr proprietatcm incommunicabilem ciufdem gcncris: fed couceptus fuppofiti fubftantiac increatae

per

eft fic

fe

dcm

non

vnus:qiua includit quiditatcs diucr-

(brum generum,&

ibi

non

eft

detcrminatio ciuC-

gcneris, ficut eft in fuppofito creato.

Dico igitur , quod praedicatio naturae diuinae 18. Vertor eji de fuo fuppofito cft verior,quam pra:dicatio naturx creata: dc fuo fuppofito , dico tamcn qu6d frtdicatio naturt diuiformalior cft pra:dicatio natura: crcatae dc fuo nt, de fu9 fuppodto quam naturac diuinx dc fuo j fcd non fuppofit» fequitur

quod

vcriorprxdicatio jquia vcritas quam ere»t£,

fit

in propolitionc cft ex identitatc reali

extremo-

rum,& maior cft identitas naturap ad fuppofitum in diuinis, quam in creatiua:& idcoraaioi veri-

quod

Ad

aliud

non includit qu6d verum

conceptuum

tur nifi

rum

eft

illius,

quando arguiturquod fuppodtum quiditatcm naturae

nifi

:

Diccndum

fit

non tamcn apnd Logicum facit vnnm conccptum per fe vnius fuppofiti , & it.T non fic pcr fe fubiicirur patcr,vt Socrates,vt iccundiim hoc non fit iCtz,Pater efi DeM,hz per ,

fcjficut ha:c, Socrates eff

homo,

licct vcrior

fir.

.Ad fnniiim

Ad primamconfirmationcm,vbi diciturqu6d priinnm fuppofirum non potcftcireper accidens

confrm.*lio-

vnum Rclpondeo quod :

iftius fuppofiti,

proptcr pcrfcdioncm

fuppoficum non poteft conftitui

per aliqiiid eiufdcm gentris

cum

cHentia

:

quia

19.

Ad

cft quando natura non determina- dum per aliquid ciufdcm gcneris. Vndc ve- fale. in crcaruris, vbi quiditas non fit fuppo-

hoc non poteft

ficri

pofitum conftituatur aliaiH quiditatem.

npn magis

e(rcntia

ijl*.

& fubiicitur.

pra^dicatur,

quim

cadem curn

fedformalier

tasinon taraen formalior procdicatio, quae attenditui fecundiam vnitatem

tiouL^, quiditas,

alicuius:& idco licctrcs rclationis fimplicitcr

ttrtiam.

natura crcata fuo

diuina fuo fuppofico,ficuc natura crcata fuo fup-

quiditas ab eflentia

; (icut in diuinis manet rclanon video quod rclatio cum cffcntia poffit faccrc c5ccptum vnum per /c vnius fielatiui rum fupponti.quiaconceptus, quinou eft patfevnus elfeniia non vnum in fc,non vidco quomodoeft pcr fe vnii pcfpcdu far.it

17-

vna fuppofito Ad

ita

fiequcnterprafdi
rclatio

feeim-

naturs ad fuppofitum. dam.

cationibus prima identitas eft ciufdcm ad fe

propofito tamcn

Ad

eft

quando detci^minans importat quiditatem aliam a quiditatc dcterminabilis , non faciont vnum conccptum pcr fe.

Ad propofitum dico.quod cum

nvm.

pitur in proppfito.

fitum.nifi pci dcterminans eiufdem generis.Sed

& ideo

IS.

,

albus:

determinarc aliudin fuo gencrcivt

farfe Lo^iee.

,

:

\x fuo fuppofito

per accidcns.

Rcfpondeoquod

hil potcric

cilet

in diuinis propter

in ejfe

feeun->

princi-

caufam

incommunicabiH pcr

Et quando dicitur,qu6d tunc fuppofitum vnius quiditatis,

Diccndura , qu6d non fcquitur, fuppofitum naturae , quas communicabiliseft,& pctfcdlionem impoitans.Suppofitum enim dicicur fuppofitum tcfpedu ilalterius

quia tantum

:

eft

lius.quod communicabile crt,& cabile per dctcrminans

quod fit fuppofitum

:

&

incoir.muni-

fit

ideo

non

fcquitur

dctctminantis,ficut ncc in-

communicabilis.

Ad quo rum

qu6d eo fubftat, 10. Diccndum quod vc- Ad ttriium.

tertium quando dicitur

eft

prima

fubftantia.

cft in crcatura:quia ibi fubftat

tera,quac eft ciufdem gcneris uinis vet6 eft

cum

per propric-

natura in di:

prima (ubftantia,& fuppofitum in

tfe incommunicabili per relacioncra alias conditioncs habct ab cdencia.

Ab

Q.uxftio III. Ad

Ai ^iwtmH.

qliintum benc concludit contra cos

vnumcum

ponunt relacionem facerc

cum

vt aftus

ncm

potentia

&

,

qui

,

ellentia,

pcr informatio-

fic

tunc enim fequitur eflcntiam rcferri , vt argutum eft. Sed mihi non concludic , quia fe;

cundum Jnttr effin*

tiam diui-

pam

(^ re-

quod non pono quod

pixdiCti patct

nec quod vnum quafi irifbt mat altcrum, vt aftusiimo fi altcrum efTct a(!ius,magis circntia habcrct rationcm aftus. Suppofitum

fint ibi partcs

;

Uti»rum non igitut inchidit elTentiam diturznio.

&

,

relationcm

:

fcd

illud llaiz c.f ;

,

:

ficut

rclatio clTet

fi

adus refpc^hi

cf-

fcquerctur cllcntiam priias denominari,

eadem

conftitui

eflentiae

,

ita

:

fi

ponatur rclatio cf-

priiis intclIigccurclTcntia rc-

cipetcprsdicationcm Fclationis qiiam fuppofitum conftitui, ficut eius,quod cft idcm fibi.

Diccndum quod idcntitas non concludic formalem prxdicationem.Vndi non fcquitur quod fi

idcm

intclligitur prius relationem ellc

ti«

,

quam fuppoficum

ftntia tas

conftitui

,

quod

ellcn-

prius cf-

denominetur a rclaiione, quia illa idcntiinfcrt prajdicationcm formalem.

non

QVJESriO

III.

VtritntcircHmfcriptis relatienibus telligi

fopntin-

Vide Doftotes citacot

&

Dicitur

quidquid

ftffirmMi-

rcaiis

pofiunt cxtrcma rcmanere

Sfftnfi^ lis

:

diftiniSla.

Dicitur negando maiorcm.ReIatio cnim reanon prxexigit extrema diftinda.fcd requirit: funt diftinda:

& ita

finttntia P»^***"^'

,

autem pcrfijnz non

poflunt djftingui, quia eflcntia

non diuiditurin

cb, nccpcrconfequespcraliquam diftindbonem in elTcntia, quia illa ellet tantiam rationis

,

& fic

pcrlbnac rantum diftinguerentur fircundijm ra-

tioncm igitur oportct quod diftinguantur pct non dilparatas,quia compatiuntur fein codcm:ergo diftinguuncur perrelaciones oppofitas. Relaciones ver6 oppofita: originis funt incompofllbilcs in codem. lUis igitur circumfcriv ptis non rcmanent perlbns diftindlz. Ex hoc concludit fic opinans, qii6d ponentes relationes oppofitas de fecundo modo conuenite eidem fuppofico , nen videnturpofle ialuare diftin(5^ionem perfonarum in diuinis , quia tunc fuppofitum ad Cc referretur oppofitis relationibus,& tunc non eflet ratio aliqua ad conchiden:

relationes

jTcribnarum in diuinis.

merc cflcnper fe notum,

cft in diuinis eft

patet

&

tiam

',

aut indicando fubftantiam vt fuppofitum

certnm

,

vtquidamhomo.

Primo modo dicerc modo, efl quod nomen natura,

non cft relario realis: non funt diftindla, quia

Dico igitur

dicerc aliquid.

vel/«^^<»;»'i(ediciturfecundumfubrtantiam,quia

communem

indicat naturam

tur lccundiim fubftantiam,quia indicat fuppofi-

fi

diccrccur

:

funt diftin(^a.

Itern,in

eodcm fLmdamenio non poffimt fun-

fcntia

,

quia tunc oppofita di-

codem (ecundiim idem ergo ;

incf-

non poflunt fundari oppofitx

relattones

ccrcntur dc

producentis

& produfti

;

», Reiieitur,

hoc non cft , primo per didum vnius Dudlorisantiqui * diftinguentis aliquid Dei (ecundum fub- Ripad.tt. flantiam. Aii tnim fic , qu6d cft inielligendum & i.6. fecundum Richardum de fanAo Vi(ftore , quod R'«i>atd. dici fecMndum fubfianttam eft dupliciter ; aut indic.-indo fubftanriam fecundum natucam com- Z^r^a*' muncm , fic dicitur homo fecundum fubftan- tiamdtltltx. vel notionale

,

idem

eft ac

j.

pertinetad ellcntiam,

cllentiale, vcl notionale

ftindla per relationcs:crgo

darioppofitae relationes

ergo antc rclationem

;

fed perfona dici-

tum certum & diftinilum:natura autcm communon multiplicatur ncc rcfertur; & idc6dicic

nis

fubftantiam fccundum naturam dici ad

(e.quod nullo

modo

communem

poteftdioi

ita

fecnndum

; & hoc quidero modo dicitur ex opSnppofitum aucem,fiue hypoftafis nacum

relationcm pofito.

& ira refer-

oportet pracmitterc aliqua,fiuealiquos diftindos; igitur illorum diftiai5tio ptsfupponitur rclatio-

cft plurificari,&

nibus.

hil impedit ratione relarionis fuperaddica: dici fccundunirelafionem;& hoc vult dicercRichar- Richatd. das de fando Vi(flore W.4. cap.C. 7. hxc illc Do^aor.

Item,Boi:tius dc Trinitate lib. i .c.iz.

Patris ad Filium

Rtlatio

& vtriuftjue ad Spiritum ftm-

ilum,efif$cut reUtio eiufdem adidem, Ced relatio idcntitatis

non

& non alicuiM diuerji, nifi fe-

, tjuemadmodum citm dicitur, Sol, replicatio tantura fccundum vocem

cunditm vocem Sol, Sol, fcd

non

diftinguit,igitur,&c.

Itcm,fi pcrfonaE ptis relationibus

:

non

diftingucrentur circufcri-

igiiur cclationes cflent

ad aliud comparari,

ri,& quod dicitur

fic

fccundum

prima

fiibftantiam, ni-

&

falfum , quia non mere eflentiale,vel relatio:quia perfbna non

Sed hoc didlum patet

diftingiu"t;igitur,&c.

Item Boctius ibi de Trinitatec.^.C»»» dicttur Deui PMter.Deut FiUutyDeM SpiriiHsfAnUm, efi replicaiio eiufdem,

flmntum.

polliint diftingui

fubftanciam,cft dicere efuid. Secundo

Contra , auc intelligitur in hoc antcccdentc, extrcma non funt diftinftacxtrema, caufata di-

non

¥

mcre

eft in diuinis vel

vcl ad reIationem:in eflentia

tialc

quscft.ptiro».

Vnde benc fequitur, extrema non crgo non cft rclatio rcalis.

qu6d perlbna: non

dicitor,omne quod

gunt cxtrema diftin(5la : hxc cnim eft caula quare identilas non cft telatio crgo relationibus circumfcriptis , adhuc

Mhm.

,

Scd h«c opinio non eft fufiiciens, quod cnira

?

Vod fic vidctur,reIationcs rcalcs pr^exi. I.

Arfumtnfum frimMm

BoetiuJ.

f^J^^'

diftinguuntur pcr relationes:igitur,&c.

quod

^lanrtnm.

q-J-^'2«''»*»'^

Patre&Filium Spiritumfanilum,vnum Deum, nec Patrem effe Ftliumivel Filium effe 'Patrem,vel Spirttum fanllum Patrem effe,vefFitium,fed Trinitatcm relatarum ad intticem perfonarum ; igitur

dam diftinftioncm

in natura diuina ferfonte

dipnifd

Boctiui.

*

Contra, Auguftinu$,9.dcTrin.i i.ciip.CredAmu4

diuinis.ci^

Dices

fe

Tertium.

qood falfum

vel rcaliter, vel fimplicitcr.

quam totum

SeennJum.

,

eft,& improbatum fiiprk difitntiione Jecunda.*

circumfciipcis^rclacionibus^quia quidquid eft in AliqMrum

includit

fcBtix

Keiicitia.

^eneratienem tim quu enarrabit?

.

igitur eflent tres diftin^ infiniti

vnioncm cotum , quia non habcnt vnioncm, quia cft fimpicx, & vnumcft altcrum,

non

Rtflic».

Sitjftnfie.

141

diftindiuaifcd quxlibet rclatio eft infinka, iuxta

omne quod eft

quod fit merc fecundiim fnbftantiam,fiue cflentia, fecundum iftum Dcxflorcm ; nec etiam merc lccundum relationcm. Vnde fi accipit quod omne quod eft in diuinis , dicitur fecnndum fubftanriam, fiue fccundum rclationcm, conccditur:fed non fequitur , dicicur {ccundtmi fubftantiam ;

notionale, ita

^.

cfle

in diuinis, eft

dicitur

ergo

imfrobatn httfenttn'***

prgo diGitiircfrcntialitcrifolum enim

dum

fecundam

fiibftantiam

vnde folafub^Untia

& quiditatimim

eft dici edcntialitcr;

mcre etrentialc, autem piinia.fecun-

Dodorem priorcm habet

diiim

tamcn

xc relationem,non

dici (ecun-

fcccinda eft

fubftjmcia

:

fubfiftentiam an-

dicitur elfentialitcr.nec

Confirmatur hoc pcr fimile in fuppofito quod vt nunc Inppono , conftituitur per C>nji-nnnur Gre.uo ,

indiuidualem gcneris Subftantiae,

Dc ptffDnalil.i:^

Ciciia

vidcDoctor.

Oton.

iii

& noii

per aliquid aheriusgcneris

non

tatio ie i!lins..difFcrenti.x

rem

fuppofitum

,

(ecundum

dicjtur

altcriusgenciis fubftantia.ncctameo dicitur

:

pro fubftantia feciinda primara nci

is

& jra non dicitur cflcn-

diccrecur in propofito.

Ad iHud qu6dqui fi

:

quae nata cft recipcre rern aheriusge-

,

fic

:

vt fuhjiantitt accipkat

>

Dicitur tainen iecundum fubftantiam

tiaUtcr.

,

quod donunus

per hpc,

cotrcUtiuum

domino omni alio , vt qu6d fic , mancntc hoc folo , quod cft adhuc feruusadipfum dicicur. Vndc

,

circumfcriptio eft pofitio in intcUcdlu vnius efle fine alio

,

vt vidcatur quid fequitur

Boiftius de hebdomadibns de

,

& fic ponit

Dco qu6d ,

fit

cns, Boc(ius<

circumfcribendo qu6d fit bonus. ylbflrafiio vcto cft confidcratio vnius fine aUo , non diccns

vnum

efle fine alio

,

fed

vnum

confiderari

non

conchidiuit corollarie,quc>d

idem luppofitumrcfcrri

poteft

& tcrminarc

,

confiderando aliud:&fic loquitur Philofophus 1, Phpjic.text.i^ ciam dicit,c^abd abfirahenttum nort

mendacium. Ad propofitum dico,qu6d fi exponatur qua»ftio primo modo, fic,fi relacioncsponantuc non quxratur an perfbnz ellc apud intcllcdum , pofEnt intelligi diftin£ta;.dicoqu6d non cft hoc

&

di^ionem

codem

fuppofito, fed diftinguant.nontamen fc-

ria

iiones oppoji-

quitii-r

qiiod

I& compatiH-

corapatiantur

rtln-

latio

dtm.

(^-

poffibilts

,

Vnde

,

fcu difparatx

arguatur,qu6d quaratione

ncs oppoficaj de fecundo

diftin-

,

rationc

modo ali>x

aliae relatio-

compatiantur

fe

relaciones oppofi-

de fccundo modo compatientur fc in codcm, puca rclationcs produccntis Sc produfti. tdc

Dicendum quod non

Kefponjlo.

^tnre omitts citcr

idcm

eife,

cft fimile

quia fimpli-

,

& non efie, repugnat cidcm

elfet fimplicitcr prius

fijiu non fe *i^,idem fimul elfct, (vmfAtiun-

:

fi

autcm

fc,quantum adfuiim

&

non ellet hoc autera Ccproduccns fe , fcd mouens :

idem eftet non eft priusmoto fecuiidum«/^ffimplicitcr,fed fecundum ejfe\a.\e:ic qu6d idcm fit prius (e ipfo fccimium tjuid, non eft inconuenicns, ncc ctiam quodaliquid fimplicitcr in aftu producat fc in rali a<5lu fecundum tjuid, vt patet dc graui refpe£ti\ fnoueri dcorfum:e(Tet autem inconucnicns, fi graue facerct fe grauc,& nonfi faciat fe deorfum moucndo. Vndc non potcft concludi ex oppofitionc relationum in fccundo raodo , quod idcm

turineodim. qiicrctur

non

fi

poflit rcfcrri

fed ex prioritate

non autem ex

dum

,

ad

fe oppofitis

relationibus,

& pofterioritate

fimplicitcr,

pdioritate 6c pofterioritatp fecun^

^utJ,

diftingui

&

?

Dico qu6d uc ,quia

C H O L I V M.

ftsferfonat plicat

:

conflititi

per al^foltua

,

tjttem bcHe

ex-

declarat ponendo perfonoiconfiituiper rt-

iationes, eoi nonpoffe inteiligi circnmfcriptii rela-

non Deinde declarat

&

fojjunt fer-

iBcomiiiunicabiliter fub- fouA

modus

fiftendi in natura intcUeftuali lio poccft abftrahi res relata

,

,

ita

&

ik

2 Patre

&Fi-

intelliii

difiinS».

rclatis poteft

abftrahi fubfiftcns incommunicabiliter in natura intcllcdluali «<«,

,

quod importatur notaincperfo-

modo

qua: abftrahit a

exiftendi ad fc

vel ad

,

altcrum

,

ficut di(Skum eft prius. Sic igitur

ligendo

,

vcrum

dum

qu6d

eft

relationibus

mtel-

abftradis pcr intclle-

puffunt intclligi inquantiim

,

funt perfonx diftingui

:

quia licct in rc nonfint

perfbnac diftin£lx,nifi per rclaciones,tamcn pcr-

fona

ita

tionem

:

inrelltda

non

includit formaliter rela-

idc6 potcft intelligi diftinclio aliquo-

rum

in effe petfonali

nes,

&

,

licct

abftrahantur rclatio-

non confidcrentur.

Ad primum

ptincipalc eft

latio realis requirit

ftinguit realiter

,

dicendum,qu6dTe-

extrema diftinda

,

9'

vcl ea di- Adfrimum

ficut eft in propofito.

Ad

a- frincifale.

Ad

imfuhanc rcfponfionem , patet alibi in fftMionim. argumcntum prima vJti.*" de refponfione ad * \a Oxofi. liud concra

fecundtim quando arguitur , qucd rela- D.4IAd fecunnon pofTunt fundati in codcm dum. fundapiento i Diccndum fecundum prasdida, qu6d cum in eodcm fundamcnto limitatopof^

Ad

tiones oppofica:

oppofitx rclationes

,

muho magis

fundamcnto illimitato j ncc fcquitur oppofita pndicari formalitcr de eodem , fcd oppofita incomplexa incffc eidem , quod non efl inconnoii Mufica infunt eidem uenicns , vt Mufica , animx : fic paternitas,& non patcrnicas,vt filiatio, infutx efTcntix diuina:, non tamcn denomi-

Offojtta iitm eernplexM fejfunt iaefi tidttn.

&

& formali prxdicatione.

ttonibiu;<^uia contradi^iioafJalitjttidiatelligi,

natiue,

manente euu ratione formali

Itcm , fi dicerctur qu6d iftx relationcs non Alisatitrum immediatc fundantur fupcr candem cflentiam, JolMtie. fed mediantibus aliis , vt gcnerationc aftiua , Sc f»afHua,vt dicunt quidam, cfTet argumentum fo-

:

ejiiomoda inteUigi poffmt, faBa abjiraElieine

i

rela-

tifnibtu.

J' cir-

plicat.

ReUtionilut ficut a paterni- abflntlHt

in

Relato modo dicendi /aannis de Ripa afferen-

qut,

aliqua efle nen funt im-

filiatione polfunt abftrahi relacioncs,

fint fundari

S

cft intelligere

Exponendo quaeftioncm,fecundo modo fic,an

,

Tonere di-

contradi^o- JlinH»

abftrahendorclationes poflunt inrelligi pcrfbnz

fcu oppofita:

eodem,cadem

eft intclligcre

, pcrfons vcro diftinguuntur pcr relationes, vt didum cft priiis.

a rclationibus

in

ramcn non formalitcr per ,

vt patet in voluntate

,

tjutflionis.

diftindta fine diftindiuis

tate,

fi

&

quia contradidio

ritus fani^us a Filio.

Et

,

aliquadiftingucntia

guuntjVt patetdcrclatione,qua diftinguiturSpi-

6.

reiitiones op-

gancqr diftingui

rclationcs in diuinis inconi-

moucntis &i moti

ciouente

Rtl'lic*.

omnes relationes oppofitaj non fc in eodem fuppofito , fcilicet re-

,

8. Refolutie

necaliquid includcnscontraquia quod aliqua diftindla intclli-

intclligibilc, ficut

;

Atinot.

eji

petfonarumindiuinis,dicci)dum quod hoc non eft verum licct enim aliqu^ rclationes oppofit^,vt relationcs oriqinis, non pofTmt eifc in

REfpondeo igirurad quxftioncm, quod aKud

fu^nfir ptio, tjiiiii

,

diucs, vei nobilis

rclationem,j)on vidcnturpoffc raluare diftinftio-

Jif

fccui

circumfcripto a

nem

§luui

vtpotc,

gnofccre correlatiuum alicuius reiatiui fii

Arlftof..

3.

fecundumfubftiintir.m

AUc^Hl

I.

mina nam de circumfcriptione patct per Philofbphum in Prxdicamentiscap.}.vbidocct co-

dominus

aftufecuiiduni relationem/cd vt rcfcribilis.

dirlriciitiam

XXV

Diftinaio

Libril.

14X

eft ctrcnmfcriberey

abfira-

^ec

pcr Philpfbphum

,

& aliud abjirahere,vt pa^ quo

habemus hxc nor

utum,fed de hoc poftca. Itcm , quamuis fit inconuenicns formas contrarias

informsre idem> tamcn pon

cft

inconupniens

Tertimfeitt-

,

Quxi\io IV. niens eandcm formam informare duo fubiedla habcntia eontiarias fotmas , vi patct dc anima

informantc pUircs partes organicas,

intcllcftiiia

quajiVt exillimojhabcnt fomias diucrfas.Quamuis igiturTceurtdum illos

ncm inforniare cflentiam, deatur difticile

quomodo

qui poftunt rclatio-

,

Sc cfle a(Stum eius, vi-

relationes poflint fun-

cadem natura , vt informantcs , & quafi aduantes ; non tamcn vidctur difficile poncndo fecundum pracdidla,qu6d cilentia noninformadari in

tur,ncc cft in potcncia ad relationcm, fcd magis

&

actus ipfacomparctur ad rclationera vt forma dans reiationibus fubflllentiam , quam e conucrfb.

Ad Boctium , cum

jld tertium,

dicitur

quod

Patris ad Fi-

eiufdcm ad fc : diccndum quod ibiaccipitur id'm ncutialitcr , Sc fic vcrum efl: quod Parer Filius fuiit idem, non tamcn func vnus idem. Et idco non cft rclatid eiufdcm ad fe vt fupponit idem pro fuppofito mafcuh"no , Cic poftunc (aluari dida BoctiJ ad Hteram , nec

linm

eft relatio

(Sione , habec

oportet diftrahcrc eam.

Ai

qu4r-

tum.

verum

&

eft,

:

non cft niii rephcatio ciufdcm , fic dicendo Sol , Sol , Sol : fcd diccrc, Patrem, Fihum , Spiritum fanftum cllc idem ncutrancutraliter

&

&

hter

Ai

repHcatio eiufdem.

Ad fhud

^uin-

timt.

eft

infinita

fita

vt

perfedionis

:

,

,

tres effe

ncm,

ejfe

,

hoc, quod

quod non

cft in-

dicit perfexSio-

enarrabtt ?

dicicur

Dicendum

inenarrabilis

,

:

,

Generationem ein4

quod gencratio Fili

&quantum

(juis j

ad principium pro-

Sc

,

& quantum

:

,

relaiio eft infinica per identitacem Filij,liccc

non

fi

pcrfbna pri-

habec

ejfe

perfbnale, po-

&: circumfcripta

produftio-

non edct ptoduda

•,

primo ad vltimum,fiperfonaconftituatur in ejfe per relationem ad fccundam perfbnam produ(^am, fecundi perfona non erit produdJa. igitur, a

Probatio minoris.Pofita tclatione circumfcripra pro quocumque alio , ponitur fuus terminus, qaia rclatiuum

non

fuo correlatiuo

;

potcft e(Tc

,

necconcipi finc

igicur pofito relatiuo

,

& cir-

cumfciipto quocumque alio ponetur fuum corrclatiuum : igitur fi prima pcrfona conftituitur in

ejfe

per rclationem ad fccnndam, fccunda per-

fona habebit

omni

aiflu

Tertib

pofita prima,

ejfi,

& circumfcripto

fecundo.

fic

ex compaf.itionc primx perfbnae

,

ad produdioncm.

Quoniam

priiis eft

2.

luppofi- Ttnium.

rum, quam agat, fiue producat quia nihil agit nifiinquantumeftin adu igitur perfona ofiginans priijs eft , quam producat fcd fi perfona :

:

originans prius

eft

quam

producat

conftituitur per rclationem

:

quia

fi

,

crgo non

pctfonaori-

ginans conftitueretur per rclationem ad fccundam , funt fimul natura ; igitur fecunda perfona priijs cft quam prima pcrfona agac fiuc producac igitur prima perlbna non conftituicur in ejfe

per relationcm adfccundam produditam.

Quartb

& generatio

,

fic

comparando fuppofirum ad forForma prior cft fuppofito , vt pa:

mam

fuam.

tct 7.

Metaphyfict Tex.com.^i. igiturpaternitas

eftprior Parre fic Filius erit

;

prior Pacre

paternitas

fi

§luartum.

Ariftor.

Patrc,& Pacer non con-

igitur filiatio eric prior ;

igicur

fticuicurpetrelacionem adFiliiun produftum fit

formaPatris

,

;

qua Pater

, non erit forma eius. Contt a, Augullinus dc fide ad Pecrum

conftituitur

cft

quantum ad cerminum produ(^um, ad genctationem quia cadem eft cum cflencia qux cft formaliterinfinita, ic fic ducendi

,

ne:igitur fecunda perfona

igitur

vt patet prius.

£c quando

Ai iftHam.

,

fcd conftituit in

communicaviltttr

priraa pcrfbna

fcd

;

per relationem ad fecun-

dam perfbnam, fecunda

:

,

ejft

:

dico, quod nonfequitur

lum , quia rclatio non cft formalitcr przdidum cft tum quia relatio non conftituit pcrfonam , quantum ad per fc effe , nec quantum ad vnitatem fuam , quac funt infinicos

in

:

Deiu Pater, Deut Filiu», Detu SpirittK fanSus funt idem fic enim

Sic etiam

perfonale

ejjfe

ma conftiruacur

&

&

145

'Proprium

cap.

1

1.

Argumitum

Patrisgenuijfe FiUutm, igitur Pater ntgatiimm. conftituitur ex proprio conftitutiuo fuo pcr rc- Auguft. eft

lationem ad Filium produdlum. Item, Hilarius 22. de Trin. c. 5.

& ponitur in

Hilar,

litcra.

formaliter.

SCHOLIVM

I.

Statuit primo fententiam

)ns-:r^

confiitui

de

Q^^STIO

, perfonam fcilicee per relationem, nonper ahfolutum:Dein-

reijcit

rationem altorum, qua fuadetur : nempe

ejfet perfe hzc , quia plura abfoluta eiufdem rationu non pojftnt tfe tn eodem. Contra tamen , tjuia falfum ajfumitur :

tjuhd ratio conjlitutiua non

Vtritm perfoaa prodacens cejtBituatur formalftef in eflc perfoftaliper reU'

tum

,

tjuia proprietates

non inhsrent ficut acci-

pulchram rattonevi , quia fequeretur primam perfonam ejfe magis neceffariam fecunda , quta fme ea ha:c effe , non ejfet fine contradiSlione , bene tamen e contra. dentia. .Adducit etiam

tionem ad perfonAm

frodu^iam ?

D Bonau.^iffj.D.Thom.T.^.f.^.Arr.i.t^^.Henric. qiMill

f-q.\& j.Richardus

hit q.i.

Kmto\a,% ihid.n.\7 .d xt.q.J.^qn^J-

Capreol.r'(r<{.4r(,i.DoAor inOxin.i lib

4.*rM. Suacez

VoD

i.p.trMS.i.l.7.c.6.

non

vidccur

,

^ 7.

primo ex racione ; quoniam pri-

primicatis fimplicitct

mum quod

in

omni ordine

patcc inocdine cfTenciarum

primain ordinc pcrfonarum foiuciffima crgo , &c. fiue

eft :

ablbiucum,

ergo

cft

primum

pcrfbna ab-

;

Sic mdHtn.

Secundo fic, ex prioricacead fccnndam perfonam. llla perfona non eft producfla, qua:, pofita

petfona innafcibili

,

& circumfcripra prodi»-

REfpondeo, quatftioconcediturcommuniter,

&

dcducitur ex praccedentibus,nam perfbna Rtfoluti* conftituiturperaliquid incommunicabile ciim cemmunu fic incommunicabilis : igitur non per eircn- mffirmtniua tiam , quac communicatur ; nec per aliquid frtbtUHr.

quod eft ad fe quia omne quod , commune eft omnibus pcrfbnis fecandmu didum Auguftini , 4. de Trinit. cap.%, abfblutum eft

,

,

ad fe

Omnt ahft-

lutum tH

tommunti» diuinit.

ergo confticuitur pcr relacioncm ; non pcr rc- Avguft> larionem negatiuam , cum fit pcrfbna pofitiua , vt patebit infcriiis : nec etiam relationera ad cxtra, quia illacft tantum rationis j crgo per relatio

> Alieruntpro-

ic-lationcm nd iiura,&:fiij pcr lelationcui adpcr-

alio

loiiam pioJadtam. Ad hoc aiitem apponitnt

jntrinlccum

Qua

fona

fona

alia ralio talis.

cuuda pcrfona

coiifbitutinr pcr ;.b!(>luriirn

aut alterius

,

akcrius

fi

;

quod pcrfonx

priiuo

tunc fcqucreiur

,

ejrent altcrius rationis, lc-

quiiurcciamaliudinconucnieiis,quia tuncoporpcr quid

teret qua;rcre

Atiftot.

abfolutura

illiid

hoc,

(it

ratio

,

,

llituitur

primum

quia

:

in quolibet ordinc di-

fed fccunda pcrfona producatur a prima naturali cxigenria cxific gic pnmam , refcrtur realiterad ipfam,

cerctur ctle abTolutum

&

&

ponereturconfiitui pcr rclationem

non

licct

,

pcrfbna prima. Vlterius po(recdici,qu6d

conftituuntur perfbna:

Sccundo.

cumdicitur quod

,

abfoluta,quibus

illa

funt vnius rationis

:

yfn ibfdnta

talia

pliiijbus abfolutis infiirmantibus

nis

autem proprictatcs

ill.E

,

fiinc

cll

6-

cll e(Te

vnius rationis

per informatiocft

pro-

cadcm natura, quse

crgo

;

proprietates vnius

fi

non po(runc edc

in

cadem

elTcntia

ncc fuppofita vnius ralionis pofiiint

cndcm

Vltcricis

elTLntia

quod

,

cft

;

cf-

ctiam tcrtiodcficit, quia detur,qu6d

fint alcerius ratipnis

quid fant hacc ? quiditatinam , ficuc

dcm

,

mod6

,

quarum

quaclibct cft ahcrius ra-

&

nonis ab aha cum funt diflTcrcntiiC vltim.T: , pcr confcqucns primo diucrfi. Nec tamcn funt ,

Jiabcntia

diucrfas rationes quiditatiuas

;

imo

&

hsc , vna vltima vnitatc magis diccrctur fic eftcin propofito. Idc6 pono aliam rationem , quam fupra po-

quarlibct dc fe cft

muKo 7fui

,

fed

cam

dcclaro concludere

tcft cfTc fiiie alio qutflioais.

ne

ah'o

(ona

fit

,

,

quam quod non

quantum

abioluta

,

cft

^"^ '^

"°"

;

(e

um

:

fed

cft

ex

illud eft

:

eft

ex

fc,

po-

potcft effe

fc

fcd fccunda

ii-

prima pcr-

C\

,

;

non, fun-

datur.

Alius Dodtor dicit cft

qu6d

rclatio illa

conftitutiua primae perfona:

potcft inrciligi

datur

vt in

,

qua

multipliciter Opinio Utn-

,

,

;

,

quadam

,

vel vt fututi ad futurum,vel

aptitudinc, vt calefacftiuum adca-

ex qutnto MetMphyftcorum,

vt patet

,

cap. 15.

Eftentia igitur vt habct acStum quafi tranfeuntem in prjEtcritum, vtgeneraffe fundat

relationcm paternitatis. Vt autem intclligatur fub rationc pra:fcntis , fic cxptitiMtur relatio pet genermre, fiuc per

hocquod

eft fjfegenerttns.

autcm intclligatur fub rationc Patergerteraturw.

fic

de

[\c

Vtautcm

futuri

Vr

,

dicirnt

iiitclligjtur

fub ap-

Aickuv generatiuM

,

fic

f\ae gtgnitiuit/,

ctiam pofluiit intcUigi in abftraao, ytgene-

ratiuttM

dicttuitoi

,

,

fiue vii di(liua

,

&

fip

aliis.

Dicitur igitur,qu6d rclatio

primam perfonam fub

non conftituit

illa

qua rcquiiit Filiura adlu, fed vt potcft^ habcrc Filium prius antc gcncrationem , hoc eft vt cxptimitur norationc

,

&

mine generatiuitatu

,

quam

quia gcnerabilis eft Filius

corrclatiyum

;

vt habet generabile tan-

antc atSlum gcncrationis. ftituitur

quia

,

Hocautcm modo con-

illa rclatio

debci conftituerc pri-

mam

perfbnam fub cius rationc propriarhaec autem eft latio generatiuitattSi quia fcquitur ad has rationes, fi enim gcncrat eft gcncratiuus , fic de futiiro

;

primam per-

igitur debct conftitucrc

(bnam.

SCHOLIVM

eft

eflet inngis nrcelfaria

,

quam

qiiod impoffibilccft dc illis,qux fub-

Sententiam conftiiutre

I.

&

relatiuum

trinfecum in ipfo jcpugnac

Pater

,

,

liLi

cllc finc illo

D. 7%oma

non vt

ajferentis.

rilationem

fed vt proprietM, Henrici dtcentis conftituere non vt a£iu refpicit

cadem natura , 4 qua habcnt nccelTita^ ^,, ,. tem lubfilTcndi. Miuorprobatur, vnum abfoiutum prius alio non includit ccntraditftioncia cfle finc illo, quia ex quo prius aiio, &c abloliitufn pcr nihil in(jj^unt [^ .

modo quam

fccundo fcdfcquitur gencrationcm, fuper

poteft cfTe

quantum

Ofini* S.Th.

&

generationem

prarccdit

poiclt cdc linc prima pcrlona; igirur

pcrfona prima ,

dc

quant

^^^^ fccunda pclfona

efetjuantum fecuiida ;

fic

magis ncccirarium, quod,quanrum

lutionem

modo,

patetnitas potcftconfidcrari vtpropriccas, vel vt relatio : piimo modo conftituit , fic

fuppofita creata ciuf-

naturae indiuiduantur pcr difFercntias in-

diuiduales

icontr*.

Et proptcr cas vitandas dicitur vno

quod

titudine,

contra fidem.

non oportet quaererc per quia non habcnc aliam rationein

Tertio.

diffi-

cultates tadac funt in argumcntis,

pracfcntis, vtpra:fentis ad praefens, vcl vt prstcr

plures vnius rationis elTe in clTentia,

piura fuppofita in

igitur fc in

quod non

,

SltttMt diffieulitttu.

;

parando perlbnam ad fuppofitum, qu«

non in-

abfolutae

.Sccundiim hoc igitur nihil aliud

r.itionis

pofet

comparando primam pcrfonamadaduni fccundum , fcilicct ad producftioncm fimiliter com-

Icfadibilc

quam

,

Scd difficultas cft in hac quasftionc comparando primam pcrfonam ad fccundam; item

eiufdcm ratio-

proprietas eft in natura, vt fupcriiis

ita

,

produda a prima , quanram

intelligcntia

nacura

pricrare<:

dtfe fine fecundu non

Vnde nullus , quanta in prima. Philofophus poncrct tantam ncceffitatcm in (e-

xui ad prsteritum

ncm.

ejl

cunda perfona

formarent cllentiam , ficut ncc modo relationes informant cam , fcd ficut fuppofita funt in

diilum

foluto

cf-

, ficut & acflio fupcr quam funnam ilia adio comparata ad pailionem vno modo poteft comparari fub modo temporis

,

,

diim.

fi.b-

pcrfonanon poteft

,

&

non plurihcanrur in codcm , (1 (liH abfoluta poifet dici quod fi illud dirtum fit verum qu6d hahct intelligi de

fofiintfluri-

tueretur

fcd fecunda

;

pollet cflc finc fccun-

,

quantum eft cx fc fine prima , quia contradi6lio cft quod aliquid habcat ejfe acceptum ab alio 8c quod habeat ejfe fine eo , a quo acccpit ejfe : non crgo elTet ranta neceflltas in fe-

•,

cum

Siprtmttper-

fit

nihil

,

poncret in prima.quamuis, poncret primam necetlario produccrc (ccundam.

trimo.

refo-

fc

fit

prima petptior fecunda petigitur

cunda

non concludit primo , quia pollet dici quod non fcquitur fi prima pcribna conlUtuitur per abfolutum , quod fccundacon-

Vrchnt fe-

ex

fi

prima conftitutiua , ncc poirunt eHc ciufdcm jationis,qiu'a pluraciufdem rationis non conipatiuntur fc jn eodcm , vt ^aiet ex ^. Maaph. Scd harc

iuadi

cum

,

cft

nihil alnid ;

crjm lubcat aliam quiditatcm? igitur non funt

cap. 6.

jH*r: (» co-

quantiim

I.

fe

jgiujr illa abfolata conQitutiua funt eiuldem ra-

tionis

dcpcrit

fibi

abfoluta

fit ,

da pcrfona

aut

;

cnim quod

pofico

;

r.uione prima pcilona non conlliciiinir pcr rcla(ctionem, fed pcr abfolutum. eadcm rationc

&

baiio.

XXV

Diftinaio

Libril.

144

,

correlatiuum

,

rcfutat Dotlor.

,

fed vt eft , v.^. gcncratiuitas, Primo, qnia relatio conftttuit

vt in re aiiualijjima ,

relatit eft

eft ,

ergovt.tftu rffpicit tor-

^uia non aliier

actjiuireret

eft

generaaone

in re

effe

Secundo,

ailu Patrem,

JU

rici.

MttliiplfX

relmitnU c^ ftdtratiot

^

Qu^ftio IV. fen rtUtionem Aliualem ai FiiiHm contr* HiUrinm. Tertio,contra D.TTjomam , tjnia proprietM fingularii

efi

adfe^vel ad alind, ergo confittHit,vt

abfoluta,vel respecltua,

nuUa

Et

contra Henricum,^uia

Jtem prirna perfona ejfct imperfe^iorfecunda, tjuia htc per aStualem , iila per potentialem relationem confii-

Contrafecundamopinioncminfpeciali:Rc- p„-_^' latio fub ratione potentiali

, vt diftinguitur ab gnMioftcunadluali.non efttn diuinis, quiatunc ibi eflet po- d* ofinianu.

anum.z. refutat'D.Thomam,& ».3. D.Bonauenturam afa ferentem,relationem,qut origo efi,confiituere, num.^, Henricum , tres opiniones fimul efiicaVide Dolj.

i.difi.iS, ^.j. vhi

&

&

adu;ergo vt fic non conftituit. ergo Filius conftitueretur meffe

tcntia diftinc^a ab

Item

relatio potentialis efi in diuinti,

tueretur,

145

fic,

, fi

modo,quam

perfonali perfediori

\z,

Pater,quia Fi- ietunda.

non conftituitur pcr generabilitatem , quia lunc antc generationcm cfTet adu conftitutus

lius

-,

igitur conftituitur filiatione

vltima

fi

:

uitatcm

qux

cft adlaalitas

ergo Pater conftituitur per gencratiquae

,

,

non importat proprictatem con-

ftitutiuam fub vltima aftualitatate,igitur fub ra-

ciffime,

tionc pcrfediori conftituitur Filius,quim Pater.

10. /

COntra vtramquc opinionem fimul, Relatio nonconftituit perlbnamina(5lu,nififubra-

npwnAitur

fnmijftfen- tione , fiib qua eft in acflu in elTenda diuina, Sc ttiniifnmi. fub rationc, qua eft hxc rclatio, quia impoffibi-

& non eflc in adlu,

lc eft cooftitutiuum cflc,

militcrimpofTibile eft conftitututh cllc hoc

fi-

&

,

incommunicabilc fed ha;c relatio,qua: eft ad (ecundam perfonam tantum, eft in aftu fecundum vnam rationcm ; igitur fic conftituit pcribnam :

primam fird vt conftituitperfoaam primam habet vnam rclationem fibi corrt(pondcntem:igitut illa rclatio eodcm modo, vt in iStvi,S>( fccundum vnam rationem eonftituet, & redit difficul:

tas prior.

Minor probatur peifona, eft

quiaquidquid habet prima ea,& hoc fingulariter nam

,

z6t\i in

;

Vnde nihil aliud quxrit illa opinio cultatcm per difficultatem. Item

tunc enim

,

& in potentia

vt detcrminctur

,

fum:igitur nulla

&

eflct ibi realitas :

quod adducitur ad confirmationcm il- Tertia. , non concludit nam ex hoc qu6d cfle gentratiuut fequitur ad alias rationes, non fequitur quod fit prius , nifi fecunpriMsetnftdura confequentiara , & non fecundura na- qiumt» ntn turam , & caufalitatem , primum autem fecun- (onfittHit. diim confiKjucntiam non conftituit , quia illud eftcommunius, quod nonconftituit cflc incommunicabile , prius autem generationc non efl ibi fi autem accipiatur ^r«« fecundum adualitatem , fic illud quod conftituit , eft proprietas fecundum vltimam eiusrationem,quxefta6lualiffima, & non fecundum rationem eius poten-

quod

:

tantum vnam realitatcm, & ai^ualitatcrp totum , quicquid fit ibi , eft cx natura rei

:

;

igitur

igitur

taintum fub illo modoconftituit vt cft ibi reali-

& codcm

modo

vna

rclatio oppofita fub

ratiene, vt cft adlu, conftituit. Et tunc arguitur ficut prius.

Rclatiua funt fimul natura

;

,

eft ctiarn prioritas fccundse;

ipcftu ciufilem prodjudiJonis. Item, contra vtramquc opinionem, Pater nihil accipit per gcnerationem:(cd Pater habcr rc-

fngnitntitr.

lationem paternitatis,vtproprietas, ;

igitur

tionem.

modo

ncutro

& vtrclatio

habct cam per genera-

Similitcr Parer habet proprietatcm,

vt foriat.in aptitudinem,

&

SCHOLIVM

II.

perfonas confiitui per relationes vt

"Hffoltiit

aBu

referunt

quia non aliterfunt in re

;

,

nequt

confiituunt fecundUm confiderationes nofirai

& realiter

vere

.

, fed quia vero prtcipua dtjflcultM

efl , quomado faluari poffit priorttoi in perfona producente , relatione aiiuali ? Reffondet in ea effe prioritatem originis cumfimultate naturtad pro-

duClam

;

cum eadem fimultate quiafic tqualitas efi prior

ficut fiat etiam

pritritas perfenionis

,

& ftmulcumeim natura.

tntqualttate,

REfpondco igkur quantijm ad modum conftituifur perfona

perfonx rc-

ir. Srcundb im-

eft

habctur propofitum.

igitnr

quae eft prioritas perfona; primx refpedu produdtionii

&

lialcm,

fal-

eft

cft ibi realitas indiffercnsjigitur

fi

;

:

potentiahs,

concipiam paternitatcm vt relatioeft,vel vt proprictas , vel alio modo fecundtim aliam opinioncm , omnes ifti conceptus non habent nifi

ter

nifi diffi-

,

lius opinionis fecundae

communis conceptus nofter noii habet ibi ahquam.rlealitatcm aham a rcalitate conccptus diftindi

,

in aftualitatcm

;

cr-

prima:&

,

qup

dico quod

nonrcpugnat quod Patcr fit prior Filio origine, tamcn fimul natura cum eo , ita qii6d non pofTunt cfle fine fcipfis inuicein , quod probatut

&

fic

:

Aliquid

cfle prius

aIio,& fimul

funt oppofita, nifi intclligatur dc ptioritate,

&

iiaturx,

& fimultatc durationis^fcd fimultas cor& piioritas origfnis,non funt ciuf-

antc, Patcr fccundum aliquam aftualitatem haberetcam per gcnerationem , fic Patcr face-

cundum naturam correlationis , fcilicet fccundiim non poflc eilc finc fe inuicem. Minor pro-

ret fe Paircm ficut Socratcs fadt fe fimilera producendo a!bum,cui affimilatur. Contra opinioncm piimam iu fpeciali arguitur fic:Entitas hscqua: conftituit, non poteft in

naturxnon in pcrfc6tione, fcd fimultas aliquorum , qoa impoffibile cft aliqua cflc fine fe inuicem , & hoc idcb cft , quia relatio non eft , nec

fnmt ofirtio-

fc concipi.nifi vcl vtcft

concipi poteft fine fuo terimno.

uu.

cct poflet concipi conceptu

:

II. Impugnati»

fupta

eft dift.

ad

fc, tcI vt

ad aliud.li-

communi

;

ad fcncc ad alterum, vt prius didlum

conccptu perfbnit conftituit,

nam aliud

& fic

fit

abfolutam. ,

icitur

:

fic

f\

ad

igitur hacc entiras fe, igitur

Si vt in

ie

ScotiOper.Tom.XI.

cft

* dc

vtin

,

fe

conftituit perfo-

concipitur

habet corrclatiuum

redit dimcultas prior.

qui nec

,

fit

ad

& tunc

neprtbtU.

fimultate ciufdcm rationis,vt patet de priotitatc

relatiuorum,

&

prim/tm coMftirui retatio-

cum co,non

go neutro niodo habet eam pcr gcnerationcm fcd fi poft gcnerationem habcret eam fecundum aliquem modum , fccundum qucm non habet, :

14. Verfmnnt

dcm

rationis

igitur ftant fimul

;

prjor Filio originc

,

quod Patcr

fit

& tamen fimul cum co fc-

batur, quia fimultas correlatiuorum eft fimulias

impoffibile

eft

Eodcm modo

Prioritae iri-

relationem efTc fine fuo tcrmino, ginU ft»t cHm.

& idco correlatiua non pofliint cffe fine fe inui-

Jimmliatena,.

ccm

turt.

,

hr^e

prioritas

vero originis non

eft pofle efle

quo jjius ; hxcauiem non funt oppofita non cnim opponitur , quod aliquz fint fimilcs,ita quod vnuro non poffit eflt flnc aIio:.& tamen qu6d vnum fit ab alio. inuiccm, fed

efle a

,

N

Hoc

Libri

146 Hoc

tftcltrinur

trimi.

autcm ptimo dcdaratuc

Socratcs pa-

fic:

non foliun inquantum SocrateSjfcd ctiam iuquanium patcr, qiiia fic cll aquoaliusiVnde& patsinicas tft rclaiio originis, & idc6 Socrates patcr, inqnantum pater, eft prior originc filio, & tamen Socratcs patcr in-

ter pripr cft originc filio,

,

&

quant.um patcr,

cius fimul funt natuia,

Hocetiam

&

cap,i.

Auiccnnam, 6. Metaph. vbi vultqtiod cau(a inquantum cau-

;.

{a, cft prior

patet pcr

caufato, quia inquantiim

caufato

feiflior

prior caufato,& tamcn ciim

fimul

illa

ftant fimul

fimultatc

peicft

,

fint cotrclatina,funt

nraul fimultatc non pofTe elfc fine

crgo mult6 magis

fic, eft

inqnantum caufa

igitur

^

fibi

quod

,

inuicem

aliqua fint

& tamcn quod vnum

,

;

fit

Hoc etiam

Auguft.

terti6 declaratur per

Auguftinum

jn libro dc quantitatc anima:,cap.9. vbi loquens ad dilcipiilum fuum dicit , acjualitatem indcjuali-

prtpommti* y &cc. Et non intendit iftam propofitionem rationc fundamenti, quia ibidcm tati iure

quod

dicit

fraponitur

,

circultu fccundum fuaTn ACjualitatem, aliti figuris

j

quod non oportet quan-

fundamentum igitur quantikm ad relalioncm intelligit quod a;qualitas prarponatur tiim ad

i

j

bilitatem,& perfcdionem Ariftot.

habet propriam no-

igitiir rclatio :

non

{cd duae fpecies

funt sqBalcs in perfet3;ionc,vt patet ex S.Meta-

crgo vna rclatio

phjif. tex. lo.

eft

oppofita fccundiim pcrfccftionem rius (peciei

:

&

prior alia fibi

quac cftaltc-

,

vna dicitur ad aliam corcum ea,qu6d non poteft ftant fimu!,qu6d vnum corre-

taiiien

rclatiuc,& itaeft fimul

ede

fine ca:igitur

latiuum

cft prius alio i^atura

& perfcftionc & ,

tamcn qu6d fit fimul, ita quod non poteft nc co crgo mult6 magis ifta fimultas ;

cum

e(Te fi-

ftabit

prioritate originis Patris ad Filium in di»

cft piodudta , quae po/ita pcrfona innafcibili citImplicatfri' cumfcripta pcr impoflibilc omni produdionc m» perfon» habet ejje perfonal.e. Scdiitunc cft minor falfa, fini frodu-

qu6d

pofita pcrfona pritrja circum(cripta pcr

poftibilc produdlionc aftiua

nisjin

Riflic*.

arguatur

quo

tclligitur

:

quocumque

In

vnum

inrelligitur

& rcliquum

,

gitur ^fptnfio.

quod

fit

alterius

;

corrcIatiuorum,in-

quocumque

quia in

ftanti originis intelligitur

inftanti origi-

vnum

in-

il!onnn,intelli-

igiturtunc intelligitur

il-

,

conftitutiuam

Ad

tertium, quando arguitur

perfona prius

non

Ad primam

»7-

cire alterius in

eft alterius.nec

fecnndo in-

fimul

cum eo: altcrum

intclligitur

rationem principalcm

,

tiuando

quod in omni ordinc primum cft abfolufum Dicendum quod verqm eft in ordinccffcntiali , ibi enim ptimum in elfcntia cft abfblutum quia illud primum habet necefllitatcm fibi intrinfecam abfiilutam, cui non repugnat quantutn eft cx fec(re fine pofteriori, quia non habct candem neceflitatem cum pQftcriori,(cd oppofiarguitur,

,

In

fe abfolutum, tton in ordine to ferfgnali.

vellct

qwod

eflct prior

mul cum prima

non

,

accipitur fimultas eiuf-

dem

rationiscum primitatc pra;cedentc, fed fimultas qua vna non poteft clTe fine alia. Et fic non fcquitur quod fccunda pcifona fit prior produdione generatione, quia mcdium squiuocatur. Vndciftapropofitio, in virtutccuiuste-

argumentum

net illud

aliquid cft prius alio, eft

cum

fimul

fcilicet

,

quod

pofteriorc

& fimultate eiufdem

vcra

,

rationis

qu6d quando

,

fimul

eft

,

cft

cum priore,

ciTc

abfolutum

(icut

primum

in ordine ef-

non

eft

<»-

conuenient in ejfe ftrfonali.

cundiam durationem,qu6d alio. Ita in

fona

fit

& Filius

illud tertium fit prius propofito non (cquitur,fi prima pcr-

prior origine produftionc (detur hoc,) fit fimul cum prima perfona natura , ita

quod non pofllnt

cfie

cunda perfona

prior fua produdlione,

non

inuicem,qu6d fc-

fibi

& ideo

quod fecunda perfona fit prior fe. tamen dico qu6d hxc eft falia , prima

:

notionalem,

eadcm

tate.

cft in effe perfonali

quiaconftituiturin

nem fuam nifi

Cmc

lequitur

perfona prior cat

fit

ejfe

,

pcrfbnaJi per adio-

Vndc generatio non

eft Gentratie fatemitoi

proprictas ex parte rei cuni patcrni

Quocumque cnim modoanobisconcipia-

& fiant abilradioncs

cft prior

,

,

;

non

eft in re nifi

& idc6 pcrfona

nec poftcrior gcncratione adiua

per illam conftituitur, crcatis

Secundo.

quam produ-

In

aliis

,

vna ncc

^ tfi

tadtm ftr~ maltffim* profnttat.

fed

vcro fuppofitis

fuppofitum pr^ccdit a
lem fecundum modum noftrum concipicndi. Ad quartum , quando arguitur qu6d paterniconccditur

forma conftitutiua eft prior (econdum rationem ipfij conftituto:fed quando dicitur qu6d filiatiocft fimul natura cum patcrnitate, vcrum eft alia fimulrarc ,

,

ficut

altcrius rationis

it priori prioritate , vt patet ex przccdcntibus. Et idc6nonfcquiturqu«dfilia-

tio, fiucFilius, fitprior

Patre

,

quamPatercon-

ftituatur per patcrnitatcm in reijpeftu ad

Filium

produftura.

& (ecunda:& ide6 ncccirari6prima pcriona coc-

rentiali.

fecundam

non enim feqaitur quod fi aliqiiid eft prius alio nnura , & tcrtium eft fimul cum illo primo fe-

xigit

li

origi-

ne frtcedere

dc prioritatc vcr6 non

,

fecundam , ficut c conuerfo : fi autcm cflct non nece(Iari6 quantum eft cx (c, cocxigcrct fccundam perfonam , vt deduiftum eft, ide6 non oportct primum in ordine pcrfbna-

Vrimitm ftr-

fonam

alitcr

modo eft in ordine perfonali quia ibi cft cadem neceflitas in vtraque pcrfona firilicet prima

abfbluta,

Refpondciur

Drigine,non fequcretur illud inconuenicns, quia primo. tunccumaccipirur quod fccunda perfona eftfi-

tas eft prior Patrc

:

trimum

qu6d prima 19. antequam producar. RcfponAd tertinm.

eft,

fingulariflfima proprietas

idco in fccundo inftanti

«rdine effenti»li deb-t ef-

idco ab ipfa non potcft cir-

tur ,

correlatiuorum.

^d primum

&

Diccndum cft quod maior eft falfij, vt probatum eft, & ad probationem diccndum , quod in quocumquc inftanti intcUigitur vnum correlaftanti,quia fic

friitcipaU.

:

cumfcribi.

lud alterum.

tiuorum, intelligitur

liionc acii'

quia contradidio cft circumfcribcrc effe piima pcrfona produdionem adliuam , cum liihil aliud fic Patrem cfle, quam clfc producentem, ficut dicit Anguftinus. Vndc prima per('ona includir produdionem , ficut foimam eius

Alitcr C\

im-

fccunda pcrfona

,

a

uinis.

Et

1$.

Ad ftcundum.

,

inapqualitati

;

deo , quod qui conccdcrc

priusalioorigine. Ttr:it.

I.

Ad fecundum, diccndum qu6d raaior non cft vcra abroliuc nifi addatur fic illapcrfona non

habcat

fimuitatc prafdi^la.

illa

Aaiccnoa.

filius

XXV

Diftindio

I.

QJMSTIO

Ad tum.

quar

Qusftio V.

147

fccundum Auguftinum7.de Trini- Kon el i» WCySuhfiantia Vatrisfiue effentia non cfi cjuo Pa- De» ferfonm ter efi Pater, fed quo Pater efi. Scd omni cntitati "k^'^"**tix.c.fJ.quia

QV^STIO

V.

formali corrcfpondct aliquod ens

Vtrum in diuimsfit aliqua ferfonA abj()luta

Doftores citatos quxft.ptima.

V6D

videmr.

fic

Nam

cffr.Mi-

alio

eodemFilius.quo

eft Pater,alirer cffet

Pater eft Pater,cum Filius

fit

fimpli-

incommunicabilitct;fedeirefub-

citcr fubfiftens

incommunicabilitet includit abfolutum,

(Iftens

non

quia

&

,

includit refpcclum

igiturerit indiui-

;

nis aliquid fubfiftens incommunicabiliter , non pcr conper rcfpedliuum.fed per abfolutum , /equens eft poncre pcr{bnani abfolutam.

&

Itcm (ecundo

fic

nulla relatio eirct in ef-

fi

;

fentia diuina, efiet perfona abfoluta vt patet per

diflinitioiicm perfona

circt exiftcntia

quia

,

in-

clTc in circntia

latio

eft

,

mod6

quioquid fcnti<-E

;

diuina,

non

cilet ibi

,

eft^ct ibi

«ina ex fcecunditarc fua

,

eft

cftentia

modo

ibi

di-

igitur

:

abfoluta,

ftibfiHentiam na;igitur

,

Dcus

Trin cap.S.Ow»-

& lo-

?

prout Gtacci accipiunt inquantum accipiunt pro perfo-

quituribi de fubnantia

cft

,

pei/ona quadam,

& non nifi

abfolHta;ergto. a£l:io cft

fuppofiti pri-

& vslle funt

.ilicuius lup-

Itcm,quarto fic;omnis S^iinrium,

mo

igitur intelltgere

;

prim6,quod non cft tantum Pater.ncc tanpcr , nec tantum Spiritus fanilus , confcqucns funt alicuius fuppofici communis pofiti

tum

&

Filius

quod non

tribus fuppofitis rclatiuis, nifi Ci>"firm»tio.

potcft eirc,

acSlio

notionalis ie habet

ad perfonarn rclatiuara,ita adtio

elTentialis ie

bcbit ad fuppofitum abfolurum circntiale

ArgfmemS nifAtiuttm, Auiiuft.

mune

tribus

:

igitur,

vnum Deum rton.

,

ha-

com-

&c.

qu6d

Trinit. cap.io.

Cw-

& Trinitatem perfortarHm relata,

cireiit

quataor pcribna: in diuinis.

potcft

fciri

qu6d

aliqua adlio inlit alicui natu-

naturs alicuius fuppofiti , quia pcr rationcm naturalcm fcitur quod adlio nori cft ra-,nifi infit

natura:

ncm

,

nifi in

fuppofito

,

quam

fcd

non

illatn elTc fuppofiti rclatiui

fcitur aftio-

;

&

clle fuppofiti abfoluti

dlus naturalis

,

vcl igitur

omnis

intellc-

ctiam in ftatu innocenria: . cflct falfus;vel oportet fuppofitum abfolutum poncrc ,

in diuinis,cuius

Sciendum

fit

.ngcrc adlioncs clTcntiales.

hic primo, ad folutioncm iftarura

non

1

V M.

eft

doaliquid dicitorcommunicabilc.vt forma.AIio

modo cft aliquid communicabile.vt idera

alicui,

diciturcommunicabilc per prsdicationcm cis.quibus eft idcm. Siuc autem vno ccmmun'c» ficut vniuerfalc

niodo,fioe alio

communicabilcnon

fit

cft

perfo-

piimo modo,ncc vniucrlalc aliquod Pcrfbna ergo

cft

eft

perfona.

incommunicabilis dnplici inco-

municabilitate,&illa,qua: opponiturcomunicationi pr2dicabilis.& comunicatjoni forras.

Im-

antcm clTcntiam diuinaeflcincommunicabile;& fici.ucirentiadiuina cft neccflario: comraunicabilis

,

itaCiis

pondcns adxquatc

,

fiueille altcjtiis coiicf-

formali nercflaiio coramunicabilis.Ide6 ncc cllciuia dinina ncc

alicjtiis illa

illi ciiticati

entitate formali nd.Tquatc eft nerfona.

Per hoc ad primam difficultatcm refpondctur,

qnod

illi cnrirati forraali <»/;>«« coirefponfafr,&hicuib(i!lesm naturaintcllciluali,non tamen cft perfona.qniacft c^numicabihs.

dcns

clt

ft

dicas.quod

eft

om-

quod

fit

ens pcr

fc

fe

quod

cns correfpondcns entitati fotraali

pcr

fit

eft;rcdtuncnonfequiturqu6d fitper-

uinacjverij

dici vel appellari

perfonam ahfolutam. Tenet ttajne hic da-

&

ri in Deo exijlentiam , fuhfifienttara ahfolutam ,de qnoagitant rtceutiorcs ad i.part. S.71:om£. q.ii.ZJtdendia Scotm X^odl. ^.art.i.infine,

& ^odl.j.art. i.ad

Ad (ecundam difficiihatera diccndii,qu6d non fohim fuppofifum dcnominatttr ab adione , fcd eriamfoimapiiiis,ciim fitperfc principiii aftionis;fi cnim illa forma pcr fc eflet finc fuppofito, pcr fe agcret. Vcruntamen adtio primo ficut cius

quod dico propter formam feparatam, cuius

dua: diHicuItatcs. Prima cft ex raiionc fubfiften-

agere,quafi habcntis raodti fuppofiti.Vndc nihil

/.

Fcrma

-vr

fup- friut denovliim6 denominatur ab minatur iA> cft

TJ Efpondco qu6d non efl ponenda perfona XVabfolutain diuinis. Circa hoc tafitum funt

X

Stcnnit.

quod , 5"*' adtionc:quodenimvItini6abadtioncdenomina*^'*^f tur.eft fuppofitum,vcl habcns modum fuppofiti; f^ff^i'"""pofiti

i-

ScotiOper. Tom.

.

ctTcntia: di-

fbna.nifi habcat rarionera incomraunicabilitatis.

tamen

,

incomnuinica-

biliter,fairuroeft;fiauteintclligatur

ttinopr£teriuit.Admttttt porro tndiuinis dari ens

intellel}uali,negat

^/

dijjict:it*!it.

per fe ens in narura intel-

fingulare ahfolutttmperfe exi!ien^,& fuhftftens tn

tMtura

biU itHfUx.

& ideo nec anima, qux cft communicabilis

n.". ;

ledualiiigiturcll fiippofirum. Dico, h intcllii^as

hic de hac difficultate

pertraclat Doilor, cjf.am infcripto Oxontenfi

fojfe

4-

tantum fiibNo:aniia ftantia,fcd etl incommiuiicabilis duplici incom- cirra ratitmunic.nbiiitate,vt prxdidum cft. Nam vno mo- nem perfont.

in anfeccdcntc

Nullihi clarius

j.

& pcrrationem naturalcm ;

Et

tLefoiktit.

,

acVioncs cflentialcs conueniunt

iftae

naturam intellcftualem igitur per tationcm naturalcn» fciturqu6dconucniunc alicui fuppolito in natura intclle£buali,quia non

,

CH O L

Stcunda

alicui habenti

& Filtum & Spiritumfuncium

Si igitur eftet aliquod abfolutum

S

difficultas cftcx parte aiflioniscflcn-

adlioncs cflentialcs fcitur

eft

Contra Auguftinus ^.de damiis Pntrem

om-

fe hic^Ccd

poflibilc crt

fuppofitum abfolutum.

Confirmatur. Sicut

de

dijfi'

tialis,nam pcr rationem naturalem concludit aliquod cfFcdliiMim primum eire , cuius cft a^ere

difficultatum,qu6d perfona

qnami m^is T)em

*"*

perfona; igitur,&c.

Secunda

poflTunt fcquirclationcsconftitucntes pcr-

res AdfefuhfifHt,

^'"""'

refoliitichevt

natura intcUcauali vidctur

ergo oportct quod cognofcat illam adlioncm

eftcntia diuina cft perfona

Itctn tertio.Auguftinus y.dc

««

fc hic in

quia tunc

fonas rclatiuas. JCerthtm.

de

circt ibi rc,

cx foecunditatc cf-

fed quicquid poteft clTe in

niodo in

quam

fi

in cflentia diuina

fc hM;, ita ille ijuis eft

quia tunc per rationem natuialcm cognofcerctur fuppcfitum relatiuum cfle in dininis , ita plurcs perfonas;

communicabilisinnaturainccllcftuali.Sedquod

podct

dc

tjuis

circ

alio eft Pater

fubfiftens incommunicabilis

vel aliquis

:

lis cft

?

nis Viiile

,

igiturentitati formali cflentiz diuins corfrim» refpondet aliquis ^««:&ficut illa entitas forma- eMltHf. cjuts

N

i

cft

vl«

fcntialis couenit Ratti,&

vltimatc dcnominatiir ab z^^ione , tii(i habens ^Uqitiivl' modiim fuppofici,vel fit vtfuppoiitumiquia fupiim»te dtno'

pofitum

mininur

^^ eius,non

nh

l^t'"'rilt*m

maium

fuf-

foftti.

nulli eft ratio cfleadi

igitur

;

adUo.qu*

Dci primojid eft,adsquatc

potcft per ipfum vltcrius aliquid de-

agcre aiSbioncs eHentiales,tam in-

trinfecas^cuiufinodi funt intelligere,8c velle,c[ukm

adiones cxtriiifecas, vt creare & huiufmocii. £t quando dicitur qu6d iftc intclle^tns naturali ratione dicct huiufmodi aftiones cire alicuius fuppofiti.dico quod falfum eft.Nam intclltchisnatutali ration? poteft cognofccrc huiufmodi a£J:ionem

.efle

alicuius habentis

vnum

ejfe

indiui-

iibiliter,correfpondi;us adaequate natura: intclleCtazli primi ^fticicntis

lum aliquem pejftfcegnt' qtiQi

j'ci

De«s

jg

intelligatur

^^

tamum

g|

pjjj

habentis

animae

:

lic

ejfe

pcr fe,licct

non

mtelleaus

Ad confirmationcm dicendii,qu6d diftcrentia adionem eflcntialcm & notionalcm,

pofitum.vcl non fuppofitum.

Vnde qn6d

no

poteft intel-

adus

illc

non quidera

pci fuppofitumabfolutum.&refpc-

6liuiuTi,quia

adio

iftius fingularis

quia prindpium elicitiuiun adionis etrentialis cft

r6 adionis notionalis ,liccc fitabfolutum t.imcn

vt detertninctur aliquo

nifi

proprietateiii relatiiiam,in fuppofito te

«jj/J'

adioni.vt di£lum

ftro

,

Ftrum eadem preprietM , fiue

vnde conceptus

,

do

dicitur

qu6d

non

illius fubfiftentis

eft

abloIuta.Et quan-

non

cflc fubfift^ns

jncludit re-

ljitiuam,dicendum quod vcrum cft:nccctiam in-

abfolurum

<='"''"

,

fed cft

conceptus

difftum

eft, fe

ille indiffe-

*

habet indiftcrcnter ad ablblutum,

& rcfpe(Sbiuum;vnde nec cft conceptus ad fe,ncc

•i4'

ad altcrum,vt fuperius patct

fcd

,

cftcotnmunis vnus,non

vtriquc.licut conccptusci)tis fiponitur eft conceptijs fubftantix,

dt:m.

ncc accidentis.

quod

A^J fecUndij.quandp arguitur

jli fteuH-

relatio in eircntia diuina

,

cflct

non

uina,fi

diuina; cflet

quodquicquid

cflet ibi rclatio

,

cft

c% im-

quando

di-

Gabr,

q. ).

1.9 e.i

Vafq. i.f.i.i^t.caf.i. I. R c A diftinftionem vigcfimam feptimam qi)2iitur,^rJt/« eadern Arg.trimum

l

preprieta^ fiue relatto

qaod mqdo

rcpugnat

fibi

;

f

tertiutn.

modo

eflcntis conucnirct

& idco

,

quando

fibi

fibi

modo non

tcrtium dicendum ficut fuperiiis * didun> dc perfona , qiiod Auguftinus intclligit quod perfona ad (e fubfiftat,& quod dicatur ad Ic licut

Ad

d.i).q.i. efj

P'4'

fubft.inf ia

,

& quod

dicantur

fecundum Gra:cos

trcs fubftantia:, cx vfu loqucndi.

Ad quartiim eft diccndum,qu6d aftio pofiti

,

i^iipcr

fit ^aterrrt-

aSltHa

»^£'»^'««"»'

Quod

?

non vidctur:qcua patcinitas fungcneraiionem ex q^wto Met.c.i^.

Ariftoc.

crgonon funt idcm. Confitmatur

:

paternitas in creaturis realitct CtnfirmAtia.

difFertagcncrationcficut a Gip fundamento:fcd

quaecumque difFerunt

realiter in creaturis,trans-

lata ad diuina differunt

fecundijm fuas formalcs

rationcs: igiturpatemiras ter difFerunr in Patre

,

& gencratio

formali-

ciim rcaliter difFcrunt in

patre creato.

S"*"*"»' Item , forma conftitutiua fuppoiiti prior eft adione fuppofiti fed paternitas conftituit Patrem;igitur prior

e'1

gcncrationc adiiua in Patre.

adio eflentialis fc habet ad relatioconfequenrem illam a(^ioncm,itaa<5tiono-

Item,ficut

nem

tionalis videtur fe

cum

in cfltntia

conuenit pofita rclatipnc in dfcntia diuina.

Ai

dai.j'.

modo

lunc conueniret,pcr impofl[ibi|e,

& generatto

tM

nalcmifed a6^io

Picedumqa6d falfum eft;quia qnidquid

Vnde tunc

l

«.i.D Bon. hici.f ^.i. Durand. fi. Dodot »» Oxon.q.^. nao. Suar. i.f. traS. }.

Alcnf.i.^.i^.j^

eft in cflcntia di-

tunc in cflentia diuina.ciret repiignas

eflentia: diuinse.

relatio ,Jit pa-

;

non cfTct

cft, ficut

poflfibilibiis fcqnitui:impoflSbiIc:fed

citur in n^inori

fi

fuppofitum ab(b-

lutum. Dicendum quod verum

I.

tcrmtasy <^ generatio aStiua

principalemdiccnduin,

rcns,quicftconccptijspcrfon<'£,quar,vt/«/'y
pct

conucnicn-

cft fupra.

Qv^STIO

Fiiij.vel Spiritus landi.

aliiis alia realitat.e,vt realitatc

* d-n.

non

PISTINCTIO XXVII.

frimum qa6d folum in conccptu eft diucrfitas , qua cft Pater,& left fubfiftcns , cadcm taracn cft rcalitas, quat_ diuerfimode intelligitur ab intcllc£tu no-

'rifim-

,

modo

per

edc alicuius fiippoliii, tamen adionon eft vt vltimi denominati , fcd tan-

Ad ptimamrationcm

^fl.

runt.

merc abfoIutum,& eflcntiale:principium ve-

frinciftle.

1

jiaioYefen0> no-

tialis

:

relatiiii:illa

tumfuppofiri Patris,vcl

vt

ellentialiscfta fuppofitoablb-

luto,& aftio notionalis a fuppofito rclariuo fed tiffnalis fO diffedifFerunt quantum ad ptincipium clicitiuum, qu»

cf-

intclligat eimi

ncc abfoloti, nec

abjlrahit

maticnem.

,

an fitfup-

intclligat

le^lus naturaliter intclligcre

fe,licet

ivbfiflens

tffen.

tialis */}

il-

quia nefciuit fe

,

cxtra corpus

fcntialis eftct alicuius fingnlatis habcntis

fie

AcHo

autem

,

cft inter

returvtfuf- alicuius Philofophi rac,ione natutali potuit con'pofnum. cipere illam adionem circntialcm circ alicuius

^d

fi

fuppoficum,

eifc

m eorporc, vel

efle

—

eftj

Excmplum,Paulu.s in raptu fciuitfeintclligecirct alicuius ^ „Qri taraen fciuit an ilic a(5lus

ejfte

»0» cognoCct

non

licct

,

erum

intelligaturquodficDei primc>

fic cft

«fficicns cirev&:

,v

Dti vt vltimatc de- adtcfuate, nominati,non eft verum.Nam rifibilc primo in- ferftnarum vero vltU cft homini.id cft adicquatc, non tamen ficut vlmaie, timatc denominato,fcd fic cft in propofito. Ad eonjir-

dc forma , qu.c denominauit alindi& itico adio attributa fibi.vltcrius per ipfam potcft aliquid denominare:vt fi anima intclligat, cum ipfa fic forma hominis , homo pet

nominarc;non

FiHo,& Spitituifan^ko,

vt vltimatc dcQominatis; efttamen Deiadsquatc. Vnde (i intelligatur qutid adlio cflcntialis fit

ipfam dicctur i;iteUigcrc. Nunc ad propafitum , concedo qu6d intclleftusper tationcm naturalcm cognofcit primum

^,

XXVII

Libril. Diftinaio

148

habere ad relationem notio-

eflcntialis

oon

eft realiter cadcijn

tclationc eflt^ntiali,quia a£bio eflcntialis eft

ad:io rcalis,quia cll rcaliter caufa agens

vero

Tertumi

tantum

eflentialis cft

funt

idem

cum

relatione notionali.

realiter

;

igitur

rationis

;

,

relatio

igitur

non

nec aAio notionalis

Contrariumpatet per Magiftrum in litera,qui ^^ vult quod iftx proprictates fint idem. R/nioffftfiEt arguiturpertationc.Vnius fuppofiti noneft ta. Argumennifi vna proprictas conftitutiua : fcd patetnitas conftituitPatrem.feciidumHilafium ii JeTriti. *T^'^^!"" ad med.Sc gcncrat i© conftituit Pa{rem,fecundijm ^i»,. Auguft.j.
cft

fup-

Vt vltimatq denominati:& ided ^^io

cf-

Patri gcnuifle Filium

Item

,

j

& bonuntut in liteta.dcc.

iciatione^ diuerliB

non prxdicantur de fc

Secundum.

Qujeftio fc

inuicem;h«c enim {zKztfiygefttratfoefi/pira-

tif.Ccd

hxc

hxc

e(l

vetz , paternitM

& per fc

veraformaliter

cft

efi generatto-.qaii

Patergerterat:

,

igitur hjcc eft vcra, Paternitas efl generaiio,c[aiA

in per fc

concrctum dc concrcto,& abi

di<Stis,fi

&

rtftUitur efficaciter

,

realiter, ex-

non tam qitoad

qttoad dtcendi modtim.

G»n-

Cener»tio-

dem

piopiictaSjfiue lelatio, gcnerare,Sc paterni-

frtb»t.

mo modo

non

differunt rcaliter

quia vt

,

fic,

omnium rclationum ; idco huiufmodi comparationem proprietates nec ciufdcm pcrfon^ , ncc diucrfaideo quod vna fit rum , difFerunt rcaliter , rcalitcr alia ab alia hoc eft ex ordine , &: comparationc ad obicdlum , vt fccundum hoc ex cflentia cft realitas

fccundum

,

&

,

&

quia habeant relationcs qu6d fint rcalcs , fit diftinfta ab alia rcalitcr, quia a fanda-

alio

vna

mcuto habct

mentum ne ab

reiatio

quod

fit

rcalis,

cft totarealitas relationis

rcali

ad obieclum

alia.

Sed

fic

non

ftinguiap
,

;

diftinguitur

quia fundafcd cx ordi-

vna

realitcr

poteftj^rwf/^^tf rcalitcr di-

,quiaordo in

i'atrc

non

in-

ad triplex obicdlum , vnOs quafi fcilicct ingeniti ad non genitorem, fcrmo diHinUione z8. alius ad fpi-

relligitur nifi

ncgatiuus

,

dc quo crit terFilio, ratum , qui eft communis Patri cum tam paternttius ad Filium genitum ; tas , quam gentrare importat origincm Patris

&

&

&

ad Filium genitum

Irimus ordo menerantts

gener»-

tU tmm.

Aagaft.

fequitur

qu6d non dicant

rcalitcr in Patre

non diftinguuntur realitcr. Sccundum declarat,fcilicet quod

,

& idco

differunt (e-

Ideo

Auguftino y.de Trinit.cap.i

Pater,<juia

efl

efl ei

Ptlius.

&

i.

mcdi»'

te inier ge»

mr»ntem nnitut».

^

caufae cft

fit

pcr hanc rationcm fingularem.Et

patct de fundamcnto,qu6d in rc caufac

Hilatius 4. dc

fnndamentum

in aftu,

hoc ctiam

quocumque genc-

caufa relationis

cft

,

in

adu,cftcaufahuius rclationis;fcd in quocumquc gcnerc cft aliquod principium huius rclationis, nis cius

ab alia,quiaquocumque

eft

relatio,eo

cftdiftindaabalia.

Confirmatur ratio,quoniam quodcumquecns co modo,quo

cft

cns,eo

modo eft vnum,vt patct

cx 4.Mct.c.i, fcd fccundum in fc indiuifa,

quod rcs

eft

vna, eft

&

Vno modo inquanrum generans eft aptus gcncrarc. Alio momodo vt cft potensgcncrare.Tertio modo,vtcft genitum.

quomodo relatio habcat plus prinilcgium in hocjquam aliqua alia rcs. Contra aliud,quoddicitur,qu6d comparando

ConfirmMtitr.

Aiiftot.

6.

non

differunt realitcr;arguitur fic compararclationumad fundamcntum noneftalia,nifi fccundum quod funt in fundamcnto. Vndc ifta comparacio cft eorum ffie in-.igitut fi non difFcrnt rclationcs.vt comparantur ad cfTcntiam^non diffic

;

tio

fcrunt vt funt inellentia;igitur pcrfbnae vcl nullo modo difFcrunt,aut fola rationcdifferunt.Probatio confcqueiui^

,

Comf»r»tit rdationis

»d

ejfentiam eji eiut ej[e

M>

ejjenti».

quia relationcs conftituunt , quia fccundum eas

pctfonas, vt funt in cflcntia

conftituunt, vtquafi intclligunturpartes, &in-^ formantcscirvntiam;igitur fi relationes non difftituta:

,

pcrfdna: con-

nondiffercni r?aliter,

tatcin;tuncarguo

:

omne

7-

ad htagens, finc produccns, mintm. Tertth

oporrct habere principium,quoagat,non folum indetcrminatum , fcd vt dcrerminarnr : fcdnihil

modo

determinatur per firclatio comparata ad cflcntiam non ifto

ic

;

fibi,

igitnr

frt rc.ilis,

ncc maneat rclatio , fcqnitur quod ellentia,vt omninoindeterminata.fit principium omnium adlionnm notionaliom. hem,genuijfe noncft formalitcrcflcntia;igitiir £»1«*. fi

patcrnitas

realis

,

immcdiatc fundatur fuper genuijfe 8c

quod difHnguitur.non comparationcm ad oppofifa,fed pcr comparationcm ad fnndamcntnm;qnia tniiG aliud erit fundamentum paieruitatis., & aliarum ali^ relationcs,n6 fcquitur

non fblum

pcr

cft.eadcm proptietascx ordine ad fuiidameivtum , ad obiedlum , diuci ia folum fccundum rationem cx diuerfo modo rcfpicicndi obicdtum,

ipfam vt origincjfcdconcipcre ipfam

OpeaJom.XL

*b

rclationes ad fundamentum,lcilicct adeflentiam, Sicmdh.

rclationum.

Scat'

eius

uli»,

diftindlionc; nec vidco

iil aftu gcnerans. Primo modo, iignihcatur nominc generatiuiSecando modo, nominc potenttt te>ier4ndi;{enio modo, nomii\e generantu,Si fic

&

& dilliniHo-

cx quocumque rclatio habct fuam cntitatcm , cx eodem habebit fuam vnitatcm,& pcrconfequcns

nec maneat

,

reUtitinii eo

& ab aliis diuifa & diftindla;igitut

primitur pcr patcrnicatem , quje pot;us funda, prout gencrauic , quam

adtu generationis,qui tripliciter dicitur mediarc

princi-

eft

nU

detcrminaiur perid,qnod cftomninoidcm

vcl

fiu» Aliquid

incodcm gcnerccaufxeftprincipium diftindtio- pium huius

quia nihil

,

w».

principium hu-

non

Ocat fecum habcrc genitum iam produ(flum,ex-

dt quo»clus inter grticrantcm

titur

nifi

r. Reiiciturprh

aliquod principium relationis in

cft

codem gcn«re

a
Trin. cap. 19. Patnr non efl Pater nifiper Ftlium. ide6 ifte ordo gigncntis ad genitum, vt imellc-

Alius eft ordo gigncntis ad genitum mediante

tTiftidteir di-

qnod dicitur primd in hac opihabct rclatio qu6d fit rcalis, & quod diftinguiturrealitcr,hoc non eft verum, quocumque geuerc caufx fumatur circumftantia iinportata per \y e.v:quoniam in quocumque ge,

alio

Itcm, ipfc ponit ciTcntiam diuinam cfTe principium prodiicendi vtdctcrminamrpcrpropric-

&

fuper potentiam gencrandi.

mineiaticnit

Contra hoc nione,qu6d cx

prout generans habet fecum gcnitum iam produclum , iftc ordo exprimitur pcr nomcn pa-

fuper ipfum,prout genciat, vcl fupcr adlum

4-

quz

& ideo fccundum illam ratio-

;

ferunt rcalitei,vt funt in eftentia

,

tur fupcr gcncrantcm

Se
fccun-

quia fe-

cundum rationem nam ordo gciierantis ad generatum dupliciter potcft inteiligi. Vno modo

terniratis diccnte

Hil«t.

,

vnum

ordinemnifi ad

,

aptitudincm, quac eft prima ratio,

iusrclationis, ciim relatio rcalis

Secundo niodo non. Primum dcclarat quod dem re cum rclatio importat comparationcm ad fundamcnf»ternit»t' tum , fiue ad fubie6tkUTi , & ad obiedum. Pri-

tione troh»t.

quomodo

recundum rcm, vcl fccundum rationem. Primo modo funt ea;

nimejfeenn- tas.

D':prrt r*-

cundum

,

praccedit fcipfam

ncre caufx

elfc

alia,duplicitcr potcft intclligi

tCuu».

in alia tatione

dum vnam rationem

opinio Gandaucnfis in Summa,ar.^S. HIcfl.j.qu^d proprictatcm vnam aliam ab eft

Opinio

fumma

alibi in

Summa.

& f>aternita~

tem dijhnfnt/ecunditm rattonem non ,

fit

conftituit primam perfbnam. Aliam difFcrenriam rationis ponit dc ingenitorquare cam in

I.

Sententia Henrici generationem,

quam

quatuor nomina.Quanta autcni

diuerfitas fccundiim raiionem ipfe explicat

nem

SCHOLIVM rem,

fic fbrticur

ifta

confequitur alias

ftradlura de abftrado.

plicatur

&

149

I.

Itcm,qnamuis ratio prius concipiat generatio8. nc.,qnam parcrnitaic.hoc fblum cfV,quia concipit &.""'"• fiib

ratione

originis,cft cocipcrc fub oppofita tationc fundadi

N

3

reia

oiiginis

f elationcm

i

quia fLinJamciitum conci-

pitur.non vt oiitur ab alio , fed vt ab ij)fo oritisr aliud ; igitur intellc^tus concipiens generationem,nonconcipit cam vt fundat relationem pa-

non fundatur ibi

,tetnitatis;& fic patemitas

fuper

^m<»/7e,vtintclligitur origo. itxti

Item, contra hoc, quod dicitur de adtu gene-

vtmcdiat fccundum aptitudincm intcr gcr\evantem &r genirum , quod ipfa (ic conftituit nam aptitudo dc fe non cft incommunicai

i

habct a tcrmiiio.velafappofuo.vcl

forma fuppofiti,quam confcqiiitur.vt patct de

fc

:

jgitur ponatut ibi ralis aptitudo

fi

,

oportet

incommunicabilis , aliier eniin non conflitucret primam pcrfonam vcl crgo hanc incommunicabilitatem habet^termino, ialicct

quod

fit

j

a gencrationc,& cabiliter

,

fic

non

nifi ratiolie

incommuni-

conftituit

gencrationis

fi

j

autcm ha-

beat incommunicabilitatcm ab alio priori fuppofito, vel forma, igitur

non

,

vt 3

dat prinuim

ejfe

Itcm,contra illud,quod dicit qusftione fupra, fcilicct

randum tcrticN

tct

,

qu6d primo

eft £fptitudo

vbi

4.

ad genc-

& fecund6 cft proprietas ingcniti & ,

porcntia gcnetandi,&c.&: ponit,(ficut pa-

q.j.&

4.

quod

)

i»geaiturn

fit

alia proprietas

a patemitatc &aptitiidinc gcncrandi.Ex hocarguitur

qu6d cxtrcma

dium ab ficut

plus difFerunt

quam mc-

,

extremis.fi igitur »«^^w««7»,quod ponit

medium

hcat

di,fcquiiurqu6d non

& potentiam igitur & in-

inter aptitudincm

generandi,fit alia notio ab rcr (c realiter diffcrunt,

alius

fic

modus incommu-

nicabilitatispaternitas,quam generatio inPatre.

Item fccundo ficjillud non eft relatio,fiue habitudo originis quo circumfcripto nihil minus intcUigitur pcrfona producens produdla: fcd h paternitas&gcncratioin Patre eflent diucrfa:

illis,

quod

,

illa

proprietates originis,vtralibet circumfcripta.nihil lius

minus Patcr edct pcrfona producens , & Fipcrfona produda igiturncutra efict rclatio ;

originis.Probatio aftlimptijnam inrcUigcndo ge-

nerationem a«Sliuam in aliqua perfona

necrjfario

& perfona produda crunc

nitate

& fimiliter c conucrfo pofita pate«;nitatc,

,

& productns.

Tcrtio, generatio paffiua

,

i^ Ftlim

; i^itur pcrfona proprodudla crunt pofita paternitatc,circumfcripta gcneratione , qus circumfcriptio

elTet poOibilis in intclledujfi c/Tent

diuerfae proprictatcs.

Itcm tcrti6 fic;vna perfona tantum vno modo incommunicabili accipit effe pcrfonalc, alitcr cnim fi duobus modis acciperet effe perfonale, vel eflet impcrfe6lus vcercnicvel cadcm perfona bisacciperet effe: igitur Filiustantiim vno modo accipit

perfonale:led per gcnerationem pafli-

efte

uamaccipir Filius liationcm accipit

tjfe

^..d.i^.cj.i.

an.i^.

cundum rationem

relationis. tyidmittit itaqnc di~

quomodo

prtorem generatione. Detnde oftendit

vtraijHC proprietas

eft

vna

realtter

&

,

diffuse prohat non mttnere, nec dart generationem

m diuiniifuh ratione at\tonit,fed mcrefnb rattone ex hismfert qnadant

relat^ionis.Et

vna proprietas

& paternitas,

modo quomodo

funt vna pioprietas

J(.efolm».

Ctnerati»

^

pateriiitat

differunt ta-

twn

Bonauentura refpondet,quod paternitas & generatio adiua in Patre non eft alia proprietas iccundum rem , fcd tantiim fccundum rationcm, Primum oftcnditur fic fecundum Damafcenum

REfpondeO igitur ad quieflioncm

iib.i.fid.Orthod.c.ij. ^uitlthet hypoftafis diffe-

riuione.

Ditnafc.

rentern

modum pojfidet

tcm modus Richir. frobiftie pri-

Auguft.

ficut

& proprtum ftht

cutpatct per

:

iftc

modus incommunicabilitatis Richardum ^.de Trin.c. 11. d*

cft

au,

i

fi-

f

Tuncirguitur fic;quilibet pcribnavnum modum exiftfindi incommunicabilcm habct,fed gcncratio eft talis modus incommunicabilis , vt prius patct, fccuridum Auguftinum dicentcvTi de fide ad l^ctrum,cap.i Proprium eft Patrtt ge-

&

i .

&

Filium , paternitas eft talis modus incbmmunicabilis, vt patctpcr Hilarium,& habenuiffe

HiUr-

tur in qu.-eftione prsEcedentc,

conucrtuntur.ita

&

ift;?

proprietatcs

quod cuicunque fuppofifo con-

13.

quod genera- Dubium.

confcquens a6tionem:& ita vidcntur cflc fccundum rationem rerum diuerfor«m gcnerum. Et tunc ficucattributa, vt magnitudo & bonitas {^cncrum,

& vt formaliter difFcrcntes itactiam g; neratio & paternicas in diuinis ,

qu6d

funt diucrfi refpcctiis correfpondentes diuerfis relationibus diuerforum

generum

in cteaturis,vt

a6b'onis,& relaiionis.

Sed ad hoc c*[iondco :

modo manec tantiir.i vt

,

quod generatio nullo

in diuinis fnb raticncaftionis

leluio,

quod

declaratur

fic

:

,

Cti

Adio

in

forma abfoIuta,vel cft rcfnedus cxtcinlccus adueniens,& non intriuiecus aduecrcaturisjvci eft

;

qu;i

nicns,ellet

lO.

idem funt

rclatio

niens

corollaria,

efft

ferfonnle.

tio vidctut clfe in Parre,vt a(3:io;& patcrnitas vc

ftingui rationcyd^ hac conJideratione.pJternit^tcm fcilicet ejfe

'SluiUbet

ftTfenafmel

rcaliter in Filio gcneratio pafl!iua& filiatiorergo

viJetur

.anum.().eft ergo ibi afliotantumfe-

fro-

bf.tit.

per(bi)alc, fimiliter perfi-

perfonale:igitur

ejfe

.A^ionii,quia nec refpeClttt extrinfectti adueniens,

dil}.^i.ej.<j

12. Terti»

accipit

funt in diuinis fecundijm rationes diuerfbrum

&

in

alia.

&

duccns

funt idem. Quarto explicat hene contra Henrifum generationem non effe aclionem de gene.e nec formA ab/oltita,de quo late

in-

telliptur

ponitur pcrfona a qua alius

Sed de

gni fecttndttm remtPrimh ex Darrmfceno.SecMndo, alio!juin feclufa alterutra ejfet perfona produtta,

in xino

poiita generationcad:iua,& circumfcripta patcr- fafstna

II.

& paternitatfm non diftin-

Ad, generationem nBi-

unm

perfona producens

realirer,videtur difficultas cx hoc,

y^it generationem

& gcne-

&

gencratio aftiua

SCHOLIVM

,

ratio pafliuanecclfario intelligirur inalia;igitur

e conucrfo in Patre funt realiter

negat.

II. Secund».

&

vnius ab alia

incofnmunicabilc.

9

cum perfona tantiim havnum modum incommunicabiliter exiften-

uenit vna,& alian'gitur

,

ratiotiis,

,bilis,fed lioc

XXVII.

Diftinaio

Libril.

iso

fi

eflct refpedlus intrinfecus

dcgcnere Relationis

cem Pra»dic3menca

,

aduc-

nec cflcnc de-

Solulio.

Crneratio

dUiina tfi

non

aiiio fei

rebtio.

Fro!i4tMrpri' ino.

rcfpedus extrinfccus adueniccs non confecpitur necciTati^ diftinila

naturam cxcremorum, quia

:

fed

refpcii^us

qui conie..

quicur neceflari6 naturam extrcmorum eft jn, quia non poccft aliquis rcf^ pedus magis circ intrinfccus adueniens , quam quod (cquatur fundamencum pofico termino:ille

crinfecus adueniens

igitur

non

refpe^tus

,

qui

cft

excrinfccus aducnicns

fundamentum neccfTario ppfito termino ergo pacet qu6d acffio fi fit rcfpc<Shis, quod cft rcfpcftus cxtrinfccus adueniens , & pct confeqnens non necefTario confcquitur natutam fequicur ;

extrcmorum. Vltcrius adio comparatur ad tria, fcilicet ad tcrminum produiSlum,vt ad ipfum compofitum, ad terminum form.ilem produdionis, qivc cft

&

formaproJu(fti,&^d pafliim,inquo recipiturralis

formajvt autem compatatur ad

primum ,

vel

recundum>

Secundi.

Aciioaitti»

compnTatm,

k

Quxftio (eaindum,non ueniens ftus

eft «ftio rc(pe£his extrinfecus

ad-

quia non poteft elle tcrminus prodnnec potcft aliqiia forma termini produdli

,

,

acquiri.qnin necefrarid confcquatur rcfpcftusad

produccnrcm, idco non cft ille rcfpedus qui eft adtio de gcnere A£Uonis fcd cft rcfpcftus producentis ad produdum , fiue ad formam produ,

dli,qui eft refpedlus intrinfccus aducnicns perti-

nens ad fccundum

modum relationis.Rclinqui-

quod a6lio, vt iraportat rcfpeiium exaducnicntcm,compareturad pa(lam,& ad porentialc, non obicdliuum, fed fubiediuum. ttmpxratur Mf.:jfume.i Aftio igitur, vt Prxdicamentum eft importans nffedits IXrefpedura cxtrinfecus aducnicntem dicic comp jir.nfecui ad' ritioncm agentis ad pallb.m , in quod agit, & in uemcns. tur igitur

Saii nclscvt

Giib.

Aiuhot

1?.

pxincp.

trinlecus

quod ducit formam, Ec hoc apparet pcr Auttiorem fex principiorum c.z.qui dicit quod atiio efi fecundnm (fuam »>; ii'lud,tjHod fubiicitur, agcre clicimur.Et ilmilitcr fubdit:D/<;o

fed »« qttld

dcm ncm

inferre

qux

:

non cjuidj

vulc poftca,vt ibi-

enimomnem

vult

paUloncm. hoc

cxcmpla Philoiophi per

hoc

f.Vjpf rerr.Etiam

cxprcfsc apparet

titlionent

adio-

ctiatn vidciuc pcr

Pra;dicamcnto aftionis,

iti

cxempiificat dc Pracdicamentis A6lio-

,

quia adio

& paflio

dicunt refpcdus mutuos;paflio autem non dicit

refpedum termini prodmfti ad agens pafli

,

fcd ipfius

ad agcntem;igitur e conuerlo aftio non di-

nit Filiura in diuinis produci de cflentia Patris,

vt de quafi matcria

nem a^iu3m,&

AHio

fro-

fri» folum importat rtf. fecium ex-

trinfecum tigentis

ad

faJfiiM.

ad fubicdura fiue pafTum^dc quoproducit agen-

& tranfmutandoillud.

'iiuur in

paflio de gcnere Paf-

tionc.Probatur,quia raateria eftnaturalitcrprior frt'

ncn ftrnfer funfri»

mo-

*M.

eam Deus

fbrraa;igitur poteft

prius caufarc na-

turalitcr,licct fimul duratJonciigitur vctc in

teria iinprimit

formam

:

fcd

ma-

omnis habitudo aH-

cuius rcccptiui ad illud,quod rccipir,& refpcAu illius,

\ quo

formam

dc gcncrc mutatio,quiamutavt inrer priuationcm for-

recipit,eft paflio

PaOlonis^hoc tamen non tio eft intctoppofita

,

eft

m£,& formam:hxc autem Mutati» frtfuffonit

IfiMationem.

funtfimul duratione,

icilicct

rccipicns& receptum;nec

nc

materia priuata fotma,

fuit

priijs

quam

duratio-

fub forma:

non cft tcrminus k ijtto , fine priuatione vcro non cft mutatio: igi[ur,&c. Ex quo patec quod diccntcs qu6d paflio, qu.-c igitur priuario

abftrahit a

mentum

mutationc pertincat

Relationis,non dicunt

ad Prsdica-

verum,&dc hoc

quasre in ^MftinH.^i.

Ad

18.

propofitura igitur dico

forma abfoluta.tpanifcftum Ailiofrofria non datur in

He» ai

in-

,

eft

qu6d adlid fi fit quod fic nonpo-

teft , poni in diuinis fecundura fuani propriam rationcm.vtnotionalcquia ficutdidbumcft prius in quacftionc de conftitutiuis perlbnanim * ;non

ita.

eft

aliquod abfolutum in diuinis notionale

,

nili

tantum quod commune eft ttibus.Si autem a£tio importat rcfpcdum , adhuc non manet in Deo (ecundiim rationem

fui

generis, quia ficut priiis

adio vt cft Przdicamemum , ita fi:cundura proptiam rationcm fuam prxdicamcntalem importat refpcftum agentis ad paf-

probatum

fum

;

eft

pcrfijnali^quia ficutar-

,

fed in diuinis

non

eft

aliquod palfum, ncc

niatcria,ncc quafi materia,dc

qua Patcr ptodurac

quinta *

quan-

,

"¥

q.i,a.9.

aliquid dc matc-

qua producit aliqaidjquam vtriulquc ad tcrtium procujftu.n;fed hoccft inconueniens. Idc6 dico,

quod

fecundum formalcm rationem a(flionuUo modo manet in diuinis,

adlio

nis illius gencris

fed folum fecundura rationem relationis.Et idc6

qu6d generatio tantum

fcquitur

per conlequcns

fit

dcdudum

vt priiis

,

rclatio cft

&

,

eadem

,

proprietas rcaliter cura paternitate.

Quantum

ad iccundum principalc dico,qu6d ,

generatio adiua,

20. Ceneratlo

&paternitas;&hocdupliciter:nam poflimt ali- aSiita dy qua difFerrc fccundum rationemivno modo fe- fatemitas drffftunt cundijm fuos conccptus/>ra/>r/w ; alitt medo fe- cundiem feracor7ceptm communiores & fpccia& vtroque modo difFcrunt fecundum ratio ncm patcmitas & gcneratio. Primo modp

cufidum les

,

,

tiontm

dU'

fliciter.

fic:

quauis vtriufque conccptus rationc,

&

ptu fingulari vtriufquc.

xque

fit

quieto

effe

quomodo palfum

,

hoc ftando in conccforma quxlibec

vt dans

fibi

prius,

Nam

perficiens pafTum potcft confidcrari.

fub eius

fionis,non fcmpcr fundatur in motu, vel muta-

Nelaf*fsie

exttinfecns aduenien-

agcntis,non ad produdlum,fcd

Sciendum tamen quod 17-

ejfe

ria,prior cft refpciSus producentis ad matcria,dc

adhuc diffcrunt

eft ipfius

pon; rc gcncratio-

gutum eft contra eura dtjHnct, documque produccns pioducit

tum , importat rcfpedtum

do,

ibi

patcrnitatem

Filius conftituatur in

nam

tcm,qui

habet

,

19. CtrollariMfif.

, vt duo Prxdicamenta (ecundum rationcs formalcs diucilbrum Prxdicamentoium,vtcum gencratio dicatur rcfpedu pafl[i,vt piiiis oftenfum eft , oportct ipfum poncrc relationcm realem in Patrc , antequam

rcfpcctum ipfius agentis ad aftij,fiuc produdbum,fcd ad ipfum paftum , de quo producit. Sic igitur patct,qu6d Aftio , qus eft Pracdicamcn-

cit

q.t.

* , ergo manetin diuinis de adliune, qu^m de quolibet alio Prxdicamento.Vnde folum fnb ratione refpedus manet in diuinis,qux eft rclatio. Ex hoc fequitur coroIlarum,qu6d illcqui poFilium,vt oftefijm cft difHnElione ejuintn

ditferunt (ecundijm rationem

calefir.

Confirmatur etiam ratio

16. CtnJirmMur.

151

nihil plus

nis,&: Paffionis,quod calcfaccic dicitur ad illud

quod

I.

Vno modo

quie^um paflb,

ejfe

affimilatur, ficut afllmila-

produdlum fuo producenti , licct alio modo Torma ferfieiens xquiuoco,& virtuali. Vnde & iftura modum dan- vel fajfum conftitdi ejfe fignificimtiS per vcrba , ac d forma age- ratur infieri rct,vt ciim dicimus, albedo dat ciTc album , fiue vel in ejff lur

albificat fuperficicm

;

fiue

cum

dicimus

,

albedo

quieto.

informjitparictcm;.?.' lioc conuenit fibi,vt intcl-

habcrc

ligitur

tclligitur

ejfe

forma

ie(So,ficut

fuuin quictiim. Alio

quafi dans

agcns fuo

modo

cjfe

modo

in-

in fieri fuo fub-

fubie(5to.Vt ciim di-

calidum calet fign-ficac enim ac fi forma darct continue ejfe fuo fiibiedlo Si igitur primo modointcIHgitur forma , vt dans
ignis calcr

,

,

fiiic

;

:

vcrbum neutrum in abftradlo pcr nomcn fignifi, quamuis omninocandcra rem cent.Idcm cnim fignificant calere , & ej[e cali~ dum, & iJcm etiam fignificat , ciira dicitur , Sol pcr

vetbale

lucet,S>c efl

& eji vtutif. Vndc non fignificat aliud, qu6d vno modo fignificat pcr

lacidM;homo viuit,

viuere, vt eft aftus primus

quara vitam,

nifi

,

modum quiecis,aIio modo per modum^m,& fic quod poteft intclfuum nfodum fignificatur pcr vcrbum ,

poteft eflcde qualibet fotma,

ligi.vt qnafi d.ins ejfe infieri,iaxta

fignificandi

pcr

nomen

ligi

per

nomcn

,

&

fic

&

verbale,in

modum ejfe quicti ;

&: fic cfl

potcftintcl-

.-ibftra(fto;vel ,

& fic fignificatur pcr

de omnibus

, fi

nomina

cflcnt

impofita.

Ad

propofitumigitur diccndum

proprict.-is,

qux

tur in e^e quieto

,

quod

fi

illa

cftconftitutiua Patris, intelUgi, fic

fignificatuc per

N

4

nomcn pafaterrii

il.

Libri

i^z Trttrittits

*'r"if^t^

^'

'>

qu6d non

&

per vcrbalc nomen pcr verbum in concrcto : mnfiuuiiu» generationem. Pafwnitn efe jn abftrado.vi per gtnerAre qmeio dici. igitur &C gencratio adiua, fiuc gencrare

&

'vtro

'gene"

jta-.io,

&

,qux ert fecundum conceptus magis communes,&: minus communcs dift'erHnt,& Itcundum rationem patcrnitatis , & generare. tiam rarionis

ficut.a ftibfiftentcper

abftralii fubiiftens

paternitatem poteft

incommunicabiliter,vt prius

eft deperfona, ita& a gcnerante pergcnerationem produccns igitur a primo ad vltiinum afubhrtcnte per patcrnitatem poteft ab-

didum

:

ftrahi fubfiftens incommunicabiliter, fimilicer a

generanttf potcft abftrahi produccns. Similitcr a

habet Filium, potcft abftrahi fubfiftens ifti trcsconceptus, fcili-

l'atrt,vt

habens correlitiuum;&

cti fubfiflens incummunicabiliter, &c producens, 8c habens jecHm correlatiuHm , pmnn\o accipiuntur

Deo ab cadcm rc fimplici.Nam in primo conccptu conueiu't proprictas jlla fingularis cum forma abfoluta conftituente funpofitum abfoluin

timi incommimicabilc

cum

connenit

iftis

,

& in lecundo conceptu

produ<5Vionibus creatis

qu.x

,

producunt pcr fiias formas,& in tertio conceptu conucnit prima perfona cuiT) Patre crcato haaccipiuntur bente fccum Filium produ£lum , ifti conceptus in prima perfona iuxta diuerfijs

&

conceptus in

re,

qui accipiuntur a diucrfis rcali-

bus:& fecundum hoc conceptus, qui

accipitur a

Parre fubfiftentc pcr patcrnitatem , communior cft,quaiTi conceptusacccptus a Patrc gencrante; ficut

conccptus fubfiltenti$prioreft,quam conconceptus abftradus a ;

&

ccptus produccntis Patre

prio.r

cft:

qukm conceptus abftradtus a fub-

non

ternitAtem.

eft,qu6d iiullo

modo

ua priccdic patcrnitatem.quia non prxc^derer, nifi fub ratiouc fundandi patemitatcm, non aujgj^ fundaret paternitatem.nifi fubratione adiot>

.

v

n.

i

.

i

fic

aucem

Ex quo

rcla-

,

,

&

& ideo fub raiionc rclationis re,

quarc nullomodo

mutuam

relatio-

ftum

ficut ftatim fc

eft

^*

•

non ad femetipfum,fcd ad Filium

enira

Vnde folum vult ibi oftcndcro quod Patcr non ad fc dicitur , ficut dicitur bonus, magnus,& huiufinodi. relatiue dici.

Sic igitur pacernitas

& gencratio difFcrunt fe-

cundum rationcm fccundum primam ,

xt.

difFeren-

tiam rationis pra:di6tam, & hoc idc6 ,quia qualem ordinem habent aliqua vbi funt diflinda kcundiim rem, talem ordinem habent aliqua vbi func diftinAa fecundum rationem. Et idc6 ficut DljlinRa rageneratio & paternitas ordincm habcnt,vbi funt "'"»*/"»«*'»/ diftinfta realitcr , fic ordinem fccundijm ratio- ^^""*^j^

ncm habebunt

, vbi funt diftinda fecundiim ra- difiinSii (etioncm. £t ide6 generatio hsc paternicas cundumrtm' hunc ordincm habent fecundiim rationem in

&

Patre, quamuis folijm diftinguantur fecundum rationem.

Iftc

tamcn ordo non

intelligatur ficurcaufa,vel

du

altcrius

fuflScic, vt

vnum

fiindamcntum, rcfpe-

quia ncc vbi funt diftinfia rcalitct

;

generatio adliua vt dicetur in

cft

fundamentum

Patcrnitatis,

refpondendo ad primum argumen-

tum;fcd ficut

ibi,

vbi funt diftinfita rcalitcr

,

ge-

neratio intelligitur vt difpofitio prima refpeftu patcrnitatis

,

vt ibi dicetur

,

fic

antccedentcr fc-

cundiim rationem intellcftus gcncratio eft priina refpcdu pacernitatis , feci nullo moclo in ratione fundamenti, Et per hoc fbluitur illud FiilariJ 9. dc Trinir.

non

fecundum corollarium,qu6d quzrerean Patcr fit Pater,quia eft

qua:rcre,an ignis.quia cali-

nulla cft difFcrentia

rei

confecutio

non

^_

intelligitur ficut relatio confe-

quitur caufam , fcd concomitanter

fit ,

calidus

?

quia

ideo neutrum

,

ficut aliqua

DifFerunt ctiam fccundum rationem

dum ordinem

Nam

fccun-

,

conccptuii abftraftorum ab

ipfis.

prior eft conceptus fubfiftentis,quam

con-

ceptus producentis,& conceptus produccntis prior

,

quim conccptus

efl:

produceniis habentis

produiSlum fccum,vt corrclatiuum;fic igitur patct

quomodo funt vna propriccas fecundum rem & generatio , & quomodo duplicitcc

paternitas differunt

fccundum lationem.

Adrationes.

Ad

primam.ciamarguiturficjPa-

ternitas fundatur (iiper

fequitur

nulla cft qua*ftio

ex parte

j:

•

funt vnarclati» paternitas

dus,calet?aut an quia calet,ide6

cum Confcqucntia patct.quia idem non

igitur patcrnitas

gencrationc.

generationem adiuam;

fundatur fupra

non

fe.

eft

eadem

proprictas

Antcccdens probatur cx

fupcr

adionem

& p&flioncm fundcntur

Aum

niam

vt caufa

cft.

Ncc

obftatdi(Slum Auguftini,feptimo de Tri-

nitate capitulo fecundo;vbi dicitur

pon

efi

T-ater,mfi tjuia

eft ei

quod Pater

FiliM,no» autem

eft

fer generationem. Hoc , inquam , non vbftar,quia etiam dicit 7.de Trin. capitulo fexto. Filini,nifi

ffimum

frineifal*.

Aiiftot.

relatio-

nes agcntis vt ad produftum,vt patCfnitas fuper

,

ly.

Ad

j.

Met.c.iy. vbi Philofbphus vult,vt videtur,qu6d

rcfpedu alterius , nec eft fundamcntum fundans aliam.fblum enim difFerunr fccundum modos Grammaticales , vt diintelligitur

Auguft.

m di-

nis.Probatum cft autem quod non manet uinis fub adionis rationc , fcd fub ratione

generatjficut

itSioni.

Primum

cx partc rci generaiio adi-

vna non prarccdit aliam in jn re vna prsEveJir aliam.

OhnUturoi-

per

intclligi

exponit Auguftinus 7. de Trin.c.ii.iliico poft praedida verba, dicens, Pater non efl Pater , ntfi quia tfi ti FtUm ; manifc,

gumentum. fequuntur duo corollaria:

diftis

geneiatio aftiua

foroUnnutn.

nem

te rei.

tionis;

Seaindum

cem. Vnde debet

forma fequitur difpoficioncm prxuiam , vt di
^x

prdceJit pa-

quia tunc eflct circulus in pcr fc habentibus ordinem , idc6 non ponit illud quafi intelligi pec caufiilitatcm , fcd quia mutu6 fe habeni ad inui-

Fi!ium,& hoc fccundijm conccptus diuerfos Logicos, quibus corrcfpondct omnino idem k par-

&

&

tura. ret

quia habet Fatrem.

cz^.\ ^. ^deoeftabfolutanatiuitM, quampofitio-r j^n d-HHm nem nominis confecuta eft confejfto. Ifta autem HtUr.j.

:

chutaex n»-

nifi

habente fecum correlatiuum fubfiftens; ficuc ptius cft fubfiftens.qukm (ubfiftens habens ica ctiam differunc Patcr fubficorrelatiuum Patcr habens fccum fteus,& Patcrgenerans, fiftcnte

frimuin coroUarium. Gmeratio «•

,

,

^nfi^n, difFcriiDc pcnes modos concipiendi,cortcrpondcntes niodis fignificandi Grammaticalibus , in qyibus tantum cft omnino vna realitas, rclatio realis.Secundum etiam aliam difFeren-

Nnm

dicitur Filius

Nunc autcm non potcft in ordinatis per fc, vnum intelligi vt caufa alterius & c conucrfb,

tginjtas

tur patffni-

XXVII.

Diftinaio

I.

intclljgitur vt in fieri,Cic fignificatur

gencrationem,

Dicendum quod antcccdens eft falfum , qaohacc paternitas non fundatur fuper generationem plus quam cfle calidum fupcr calotcm, quia foltim difFcrunt fccundiim modos Grammaticalcs , & non fccundiim rationcm funda-

& rclationis.vt praedidum eft. Etad probationem, ciim dicitur quod

nienti,

Mprobatitrelatio iw».

fiindatuc

Qu^ftio Aindatur fupct adionem

dum quod non cft Aus fundarciur

& paflioncm

,

vcriim

quia

,

dircn-

,

aliqiiis rcfpc-

fi

fuper aftionem, dicecctur ad

il-

quod dicitur aftio. Adio cnim,vt probammeft, prius dicit rcfpciSlum ad paflum igitur Iud,ad

ad paJfum

crgo

;

iftc

rcfpedus non

nifi

dur.entu non

tibus,& perconfcqucns

fundnturfutus ffr*cH»»tn.

cft

rcfpcftus

cxtrinfccus aduenicns.vr patet expracccdcn-

Rtliui» frt-

non

cffct

relatio

ccfpeftus

ilic

fic

funda-

de gcncrc Rclacionis

,

&

Vndc dico qu6d aftio non fundamcntum rclationis , ncc ratio fundandi

ni gtntrant.

cflc di-

quod relatio fundetur fupcr aftionem & paflTionem diccndum quod non eft &tUHHOdi -vtdi AriJJ»- verum,ait cnim Philofophus,qu6d a<5hua Sc pafttlti rtUtio- fiua dicuntur fccundum potcntiam a£biuam & Htm funditri pa(Iiuam,& fccundum adiones earunv, cum diftipcr acli»citur lecundum potentiam adiuam & paflhiain, ntin (Tf»f verum cft prout \y fecitndnm notat caufalitatem, fiontm. ,

;

quod forma

Ad dum.

Ad fecundum , quando

,

& fupcr

rclatiojies

Quod auccm

formam

icrmini produifti

de (ecundo modo.

Philo(bphus , quod ctiam (ecundum a£liones eztamlyfecundkm nonnodicic

tat ibi caufalitatcm,nec cft nota fundamcnti, fiuc caufe rclationis , fcd notat aliquid , quod fc habct antccedcncct ad relationcm, vt di(pofitio,

quam con(cquitur. Nam

illa relatio

confcquitur

aclionem allquando tcmpore.fiue durationcialiquando vcro natura. Prxccdit enim aliquando A^i» quanfioqui tim- adlio tcmporc rclationem,ficut patcr prius tcmfi)re,qwtnd»- pore genei:aDancequam filius producatur, per

&

nntur» confequens prius rt.

l»tioatm.

vbi ciiam

modum

tcmporc ante pacernitatcm,

non przcedic tempore,pra:cedic natu-

ra,vc difpofitio

quzdam

ad reUTionem:quemad-

curfus eftdifpofitio praeuiaad fanita-

tcm,quamconfequiturfanitas,cempore vel natura ; fcd non prscedit adio vt cauia , vcl funda-

mcntum,quia adlio

tranfit in j. rel="nofollow">raetcritum,

AUiocurnt- finit e(Ie,quando relatio quit tjftfun'

4%mtntum nUtitnis.

:

tate.Quando enim

eft

incipit

,

ncc adlio notionalis ad intik

eflTc

tare tranfmutabilc

& idco ibi eft aftio rcfpe6tu

nis

,

& lic poflet dici quod creatio anima,adio

produ<^io ad nis,quia

net

non

eft

refpedu

cft

pafli

reIationis,&

(iib r.itione

adioqua crcatur

ditferens krclatione:fed

non manec

intrit

,

fub racione ;

a(5tio-

maqu6d

idco cantum poflec dici

fic

cft fimile.

Aliter

tamen dico

qu6d ancecedcns

,

eft fal-

Creatlo

efi

cantum rela- taniuftf Ttlati». tio vndc tantiim imporcac habitudinem intcp produdum quia producens,& non eft refpcAu , paffi, de quo cducitur, fed de hoc dicecur in fe- •d.I.q.V. Adprobatiteundo. Ad probationcm,quando arguitut,qu6d Deu« ntm. fum, quiacreacio non

cft adlio.fcd

,

dicitur rcalitcr agens

diftingucnda

cft

,

& caufa

dicendumquod

;

prout ly nxliter poteft dcter-

minare compofitionem, vcl prasdicatum. Primo modo veraeft, quia tunc notat aflcreionem vcrieft fenfus,qu6d hasc tatis in compofitione ;

&

realiter vera cft,®*»*» eftagens.Si intelligicur fe-

cundo modo,

vlcerius cft diftingucnda,

eo qu6d

poccft determinarc praedicatum ratione rcalitatis

in pra:dicato;&

tatis alterius

fic eft falfa:

cxtrcmi

&

,

fic

vel rationc reali-

vera eft

producit terminum realiter extra

nem realctn Deus caufarealis

determinat

,

,

&

,

quia Dcus

cuius rclatiopoteft djci

fic

effcd):ifs.

& de-

Q_y

modo

vc fun-

confirmationcm , quando arguitur qu6d

^

S

T

I

O

II.

Vtrum verbum intelle6lus creatifit

non fundatur fuper ^««*r<«^, potentiam aAiuam gencrandi patris,

(iamencura.

notitia adualis ?

D.Thom. i.f.q.ix.art.x.^q,^^' Captcol. hic q i. Dsrand. 5.4. <^ disl. i6 q.%i. Cabr. d.y.q.i. Doftor in Oxtn hicq,i.(y d. t-.q. 7, (y Alenf.

1

,f,q.^i.m.i.

»rt.i.

quodltb.i. Suar. i.f.tntH.i.

Lxc.6.^

7.

VafquM

i.fart,

d,i4i.e.^.(jy d.i ii.c.i.iir }.

aliqua differunt rcaliter in creaturis,

tranflata ad diuina difFerunt

fecundum

fuas ra-

rl

tiones formalcs,conceditur.

R c A fecundam partem iftius diftin-

I

'

titia

& genetatio difFetunc. Diccndum quod verum cft dupliciccr;cum propter priorita(em durationis;tum propterprioritatem naturz,

cap. I o.dicic:

qua generatio adliua

non

ris paternitas

prarcedit paternitatem

,

vt

codcm fufceptiuo.Sed quando dicitur,qu6d transfcruntur ad diuina;Diccndum quod ratio a£tionis non manet in diuinis,

difpoficio ptxuia in

nec ratio quaiitatis

,

nec quantitatis

quxro f^trum verburnfit no^ a^udis ?

dlionis

Et quaiido dicitut in minori, qu6d in creatu-

ficuc

:

pafli,refnciau cuius eft proprius rcfpeftus

pater, aftio gcne-

tio ad iftam relationem, fed nuilo

Ad

formaliter re»

eft

vno modo dici,ncgando confequcntiam,quia per adionem adextra poteft tranfmu-

autcm rclationcm realem fundari fupcr non ens,

quando

A4 ttriium.

igitur

;

vt patct in patcrni-

cuius fuit aftus generandi praetcrituSjVt difpofi-

mMitntm.

aftio cf-

latiojpofrct

rationis tranfiuit in pra:teritum. ImpofEbile eft

fcd fuper

unfir-

vera de fuppofito relati-

fentialis,qux cft ad cxtr^, noneft rclatio

& ideo paternitas

Ad

eft

dem realitas cft omnino. Ad tertium, quando arguitur , qu6d

non

abfolutam fundancur

ftcun'

quod eft produ^lio iStioi fubfifiens. Quamautcm alio modo poteft concipi ab intcllcdtu

uo,

dat illam rclationcm.fcd intelligCDdo pcvpoten-

adliuamifuper hanc autcm potentiam,& formatn

qut

a<^ua fcd non

ftio

gratia in

tiam proximum fundamcncum , rationc potenti<e , quod cftformaabfoluta habens potcntiam

frtctdit

dicitur

ti : ad hoc diftumcft prius qu6d hoc verum cft dc fiippofito abfoluto , quod non eft fuaprodu-

feu rationem fundandi , quiarclatiodefecundo tnodo fundatur fupcr formam abfolutam , qux cft principium agcndi non intcUigendo per potemiam aliquod refpe£liuum:fic enim non fun:

itaftni adio.

conftitutiua fuppofiti prior cft afbionc fuppofi-

uis

Ckam Philofophi

*7'

cft.

noftiOjVt produ(fl:io,& virclatio.iiiretamen ea-

probationcm,quando diciiur hoc

Dtut

fuK rationc rclationis, vt pra:dii£lum

liabeturpropofitura.

Ad

Sicut

fint qualitate tfi bonut,

cft

relationem.

i6.

155

bonus , Sc fine quantirate magnus , ita Pater Dcus producit , fiuc gcrerar perfonam fine adione, vnde tantum manet ibi ficuc fine qualitatt eft

;

rcfpecaus fundatus fupet aftionem,diccretuc

ille

II.

,

fcd

:

Quod non Auguftinus8.de Trin. Cum vidi Carthaginem, &c. phan:

tajia eiui in eft

memoria mea

efi

verhum eius;fed

ha:c

Argumtnprimum

ttim

ntgatiuum. Augu(t.

adualis imaginacio, fcdfpccics canrijm;

crgo nec

fic

vcrbum

intclle6i:us eft intellcdio

a6l:ualis,fcd fpccies intelligibilis.

Itcm,i5.dc Trin.cap.u. f^erbum,quodforisfe^ ^temtdut^, ftat,

eftfignum

illius

verbi

,

quod inttu

latet.

Sed A iiguft. illud

illuci

non fignificac aftualem incelledionem

cnitn quxlibec afliimaciua cilec falfa pra:dicatur idem de

efi

;

fic

Aiius cnimeft conccptcis

fc.

Ferbnm

,

non

adlio,& adionis

fit

eft

OppoGtum.Auguflinus tiiiiirr:.

idcm

1.

1

Trin.cap.vhimo,

5),de

eflimago Trini/attSyScc.

JSfonttit

cap.

:

&

&

i

J.

dc Trinic.

fcrmonc quodam dc Beato

in

loanne Baptifta.

M

CHO LIV

mouet

^eferturyeff.caciter reiicitur,de ejuafuse locis citafii hic

irt

(f.

i|.

lo.q.fi.

ftea eft

niinaiina.

att.t^ q.io.

eft notitia

d.i. q.y. a

intelleflus nofter

iiotitia fimplici

nudum,

fe

&z po-

,

&r tcrti6, Sc viti-

dcclaratiua.quas cft notitia deno-

Contra.fi gencrctur notitia declaratiua ab intcllciiu

informaro notitiafimplici.aut ergodum notitia

,

&

erunt in inteljetlujquod

fic

eft

dua: notitia: (imul

inconucniens

:

quia

quod vetbum

dum

fi

;

priroa

(ecunda,

eftperfcAio

intelli-

cimoquinto.di Trin. 1 i.Si Filitts folui ejfet ligentia, Pater non intelltgeret,ergO)S{c.

,

in-

tcft cflTe perfeiStior,

quam

aliquis rcflcxus

;

quia

aftus ille,quo quis videt Dcumjliabet obieftum

flex».

pcrfe£Hus,puta eircntiam diuinam,quaro aliquis a(flu£ reflcxus.S:

ctiam in nobisaftus rcclus

irja-

bct pio obiefto quiditatemrci:fed n&us reflcxus

adlam

iiiccUigendi iiabet pro

obiedo ; ergo non

ccjiucrtitur iutelledlus propt^r perfc6tioncm in

a6hi reflcxo, vt dicit

Ircm,Auguftinus

mtnc

eji

liic

rtet

h»httu-

15. dc Trinitatc,cap.i5..^ff<;i

forrnabile^ ttinc

efl

,

ntfi

quodcumcjuc obic(5tum

:

ita

Cjuod

ii

eft pafliua

rcfpcdlu primi obict5li,&: refpc6tu cuiufcumqijei

ttd

:

cum

de Trin.if.

ii rocmoria ; eft ergo a rnemoria genitni non ^idfit Vfr-

dum efi alisialis cogitatio

ad ficundfim perfonam

,

pertinens bnm.

in diuinu,&i propter fimi-

litudinem Vcrbi diuini, inquit AuguftinuS ad verbiim noftrum , Vcrbi geneiatio noo pertinet ad voluntatem , ncque ad memoriam prxcipu^, quia tuncpoircteilc pcrmancns

,

fed formalitcr

pertiner ad intelligentiam. Referunttit^ Sccundiim hoc funt quinque opiniones. Priquinque Vcrbum eft inteiligentia. Secunda, niones. ofi, cjuod qu6d (it fpecics piior adu.Tcrtia,qu6d fic adus Yidc iEgid. folus, vel aliquis conccptus formatus. Quarra, quodlib. 3.

quoxi

fic

ab intelleobjcftum vt in-

intelleftio paffiua caufata

dUonc adiua. Quinta , quod

fit

in notitia fimplici;crgo

& refpcdu notitiz

dcclaratiua;.

SCHOLIVM

Contra

ifta

cum

tia;aut

II.

}.

,

fi

fpecies, aut crit

fit

eiufdem ra-

fpecie in mcmoria;&: tunc funt dua: Reiieiuniur.

non ciufdem

peifedior

q.ji.&fcqji.

& 4Uodl. q.J.

,

Sc pcr

rationis

,

cadcm poten-

& ficprior cft im-

coofcquens non gignit perfecft iupra,&:

alterafupcr-

fluercc.

Item,D. Auguftin.y.dc Trin.cap. i .Nihil efl in Anguft, quod non in parente.

prole,

Reiicitur Contra quarcam opinionem,incelle<5lio pafHua creata ab intelledione adliua non cfl nifi quari» ofinio. quardam forma fimplcx crgo duo refpe(flus ibi ,

:

non

faciunr duas rcs,ficut calor vt ab agente,

vt in iigno,

to

non

cft

&

dua: rcs.

Contra opinionem illam dc conceptu formaimpoffibile cft ihtelligcrc adionc de gcnerc ;

A6lionis,&: nihil acciperc ligere eft qualitas

nis,

,

3c

pcr c.im;fed intel-

& proinde pcr intclligcrc nihil accipit cflc.

rt!m,cap.i.vel

enim ait,qu6d tates

effe

;

:

non ergo non

vaict:fi dfleeft

bona

,

Thilofofho.

fic

operationes virtutum,neijue cjuali^

funt , non tamenfunt non

:

ex

Ariftotcles ic. Ethiio- Repiic»

,

c
bon
Dicoad iilad,fccundum Commcntatorem

dem

6. Re>ic:tur leriia opiitio.

non aftio de gcnere A6lio-

Aatio nqn cft qualitas

formatum,

ergo qualem habitudincm habet in notitia fimqutdcumqiu plici ad obiciftumjfic rcfpecSu cuiufcumque no^biectHm. ticix ergo ciim intelicdlus fit merc pafliuus per

dincrrt

njimens

intelligentid,

Contra hocarguitur

autiior.

ltein,fimiiem liabitudinem iiabct potentia ad Pounli»

5.

peitinens ad fecundam per-

in diuinis genitam

verhurn a£iui

de-

intel-'

ferfecitcr re-

e»nderr> reti-

eft

dius,vt argumcncatum

Itcm,qu6d non fitneccflc conuerti ficad

^arlo,

cftadualis cogitatio.

ponii quod

fpccics ciufdcm rationis fimul in

fecunda^crgo ncc producit fccundam:qin'a

gentis ; gignerc verbncn cft adlio memoria;

recius

'virhut»

nientis.

eft perfetia fine rne^noria.

quam

rcllciSurnnudun),probaiur,quia adius reflus poAtius

ufngufiinm -verie defcri

hit

genitum a memoria,^ mens nen Ec if. de Trinit.rccirat vtrimique.Secundoponitquod verbum nonmaefl

tionis

Itcin, intcilciflio adualis

Tertio,

Axiftot.

rc-

rf//
aut altcrius rationis,crgo prior eft impeifc<5lk>r

vnius ratioiiis,&: tunc

non producic pcrfedlius notitia non manet quando producitur crgo fccunda gencratur a non entc.

Augult.

primo

non conucnit;fecund6,cui trinomcn. Primo crgo inquircndum

tcllcdlum.

a6biis

impcifciflius

Sfcundo.

fit

duo cffcntadhis rcdi eiufdcmrationis fimul incodcm; aut funt duo

3-^

,

4RefolHti*.

ma

manct prima

tMC.

maxime

qu6d

Dodlror

conueriioad

m6

,

«.4.

primo jnfoimatur

I.

'Hciieitur fri'

4:

Dlcit vnus

&

fumma

Jn

priactjJio qutfiionis

hk

m.i^.Cr

JiS.

corrcfpondet

fibi

dc gcncrc, fccundo dcdifFcrcntia. Tria ponit in, ^uhd verbum eft aElut

cft

fonam

&

nomen verbum

ea, quibus

buendura

r.}.

I.

Sententia imaginaria Henrici de ratione verhi

flenr. quoii-

cui conucnit

,

ficutPhilofbphus ii,Ethicerum,c.^. inquirendo

net,nifi

S

1. Srmentis

rcs

fit

Aiiguftinus de vcrbo

a6tio.

(U"i tfjumjt-

qujE

de virtute,qus rcs

proles meutis-.ignav producicurifeJ intellcdtio

non producicurycum

DIco ergo ad qusftioncm,primD inquircndo

nou

vbi

,

hominis,alius conccptus animalis. Itcm.Auguflinui 14.dc Trin.vltimo

Ttriium.

XXVII.

Libril. Diftinaio

1S4

operatia virtuiis eft motio operatiua.

ibi-

Vnde

7' Seluitut.

operationcs virtutum'ibi accipiuntur pro opcra- Cominentationc dc generc A(f^ionis:vndc cliccrc operatio-

nem

adio dc generc A^aionis. Secundo potcft dici, qu6d Pnilofbphus non negat dclc(5lationem cfle qualitatem:ftd dicit qiiod cft vclocitcr moucri ad deic^lationcm , vel tardc , Sc pcr confequcns dcledatio non eft relatio neque adio,nequc pafliocum tcrmino.VndedicitPhicft

cor.

Vide

Scot

qfuodlib 15^ R.Vf.

:

Pofitis frfr»« Vcrbi conditionil;M,& defcriplio-

nt ex j^uguflino, adfert quinc^ue opiniones,fupponendo,ij!iod

ad imelligentiamfpetlet)de eim ratio-

ne,in <jho conjiftat.-cjuoi omnes breuiter refutat, de ijuo in

Oxonien. iuc a niim.ii. concludens afuffi-

cienti tnumtrationt

a£iuaUm.

,

effe

ipfam inttUetiioptm

lofophus qu6d operationes magis funt quaUtates,quam dcledbtio, im6 minus vidcntur opcra- OftratioHts tiones virtutum quaiitates,quam ddoStatio^pro- funt fimiUs alHonibHt, pter hocquod habcntcondition^ fimilcs adioni dc gcncre A(5tionis , fic qu6d pun fant quali>-

Ute^quantum ad hoc.

Quxftio II r.

1.

Contra aliam opinionem de obiedo quytn Ah- produdtio interior

c(l circa

realis zQtio cll circa \A

rr-M.

intelligibilo

Cjfe

8. Xe/^tutit TioclorU.

Vtrbtim

efi

»ct''»lil cegi-

ImM.

,

in

:

nulla

obieflum, niHqu^d quo obieAum habet

ergo,&c.

:

Dicocrgo quod verbumcft aflualis cogitatio. enim intelledtus pofltc ftatim notificare alteri abfque memoria.non aflumcrctfignum:(ed alfumere fignum non eft emiflio anhelitus fic, vcl fi

fic

fed

,

fonus produdlus

ifte

verbum vocale, &

fic

correfpondet,

eft

fibi

quoddam formatum

fic

articulatus

,

eft

verbum imaginabilequod vcvbum mentale, quod eft

memoria. jtil ptlmum Ad primumprincipalcjdicoquod Auguftinus tr:nctp»le. jncclligit.ciim dicit : Vidi Carthagincm,&c. hoc

verbum

eft,

jH

ficurt-

dum. duo-

Ordo

rum

dubltx.

in adlu


quomodo eft ordo caufalitatis , ita quod primum eft caufa {ccundi, & fecundum caufa tcrtij. Exemplum priibiordo caufaiitatis inter

illos

,

medij vna pars

in illuminatione

eft

propiu-

quior SoIi,tamen vna pars non illuminat aliam. Ordo fecuff Ide6 ibi eft ordo inter partes fecundum proxidum prcxi- mius, remotius effe , non tamen inter illas eft

&

mius f^ motius t[l

>•«-

no»

tttufali-

t»tk.

ordo caufalitatis. Ifto modo fignum fe habet ad fignatum.Nam paflioiu anima,&veibum vocale.immediatc funt figna rei,vnum tamen immediacius,puta pafllo, vox eft fignum rcmotius , res tantum eft , qua: immediate fignificaiur per vtrumque.

&

jU

S£i dtclara. tiuum n«n

& idemdicit j.cap.i4.ReIatioau-

ejlejefrtdu.

^ater

dicit fe,

tem eiufdem perfona: ad

non

non eft relatio tcadcciaratiuum non dicit reLitionem

lisiigituc efle

fe

propriam verbo. Prxterea quaelibet inteiieaio adualis dcciarat

,

quia quarlibct

cft

imago

,

fi

enim

eft

Qum. Augoft.

iectmi».

perfe-

(ftainceilcdtioa6tuaIis,pcffc(ac dcclarat, ficutefl

dc imagine

fiue fpecic cxtcriori

,

qu6d

fequitur

i

igitur

adhuc

quaciibct intclleaio aftualis

fic

verbum. qiiaccumquc

,

qu6d verbum eft

notitia

,

non

fed qua; fequitur inquifitionem, Senteniia D, quia poft agprehcnfionem fimplicem eft difcur- Themti. ,

, & virim6 verbum pcrfedlum. Hocpatet per Auguftinum 1;. dcTrinit.ij. dc paruis, CiitnperMenitur ad id,tjuod fcimui:(fr inde formatur perfede verhum pojl volubilem cogitattonem.Vndc primo habctur cognicio confufi,&

lus,& inquihtio

deinde

cft

Auguft.

difcurfus,&inquificio,&poftea gigni-

verbum. Contra , fi de ratione verbi

tur

gigni poft in- Reiiciturftu

cft

& difcurfum-,ergo Deus non babe-

quifitioncm,

verbum.ncquc Angelus.ncquc Bcatus. Itcm,habcn$ habitum perfeftum npn habcret vetbum,quia vtcns illo habitu non dcUberatjcrgo fi ponas requiri inquifitionem, habens habitum pcrfcdlum non haberet verbum.

mi.

rct

Ad aliud, Vcrbum gignitur:ergo non eft acSkio:

ttriimn.

relationem rationis , quia fe-

dicit nifi

Alitcr dicitur

du6rumefFccluum.Secund6,qu6d vnus efFedus proximius,& immediatius habeat eJfe;non lamen

mi,

non enim

cund^m Auguftinum y.de Trin.cap.primo.f7rbum dicitfe,& declarat fe, & fimiliter ibid. c. 11

vircualiter.

Ad aliud, ijuod foris fonat,Scc.Dico quod ordo duorum poteft efife duplicitcr. Vno modo ficut

eft

I5J

declaratiuum non dicit rationcm produdii

eflc

C HOLIV

S

Secundi.

M.

fequitur: quia aftionis de genereQualitatis

adio

poteft efle

:

non autem adionis de gencre

Refutata opinione Henrici tenentis ad ratioverbi requiri tjiied fit declaratiuum ; &opi-

nem

Aftionis.

D.Thoma,^uod ad tllud prarequiritur inqui-

nione

fttio,de qito tn Oxon.q.^.

QJ/

^ST

I

num.ij.

bet aiiualem notitiam creatam

O

III.

iium,vel tmpe>feElMtn\fi

refoluit tjuamli-

ejfe

eft notttia

verhumperft-

perfeila,& di-

verbum perfetium ; fi confufa, imperfeperfeitum autem verhum in nobis fupponit

fiin6la,eft

Vtritm quttlibet intelUctio actualis in intelleSitt creatoftt

Verhum ?

Slum

:

inqutfttionem

num. VtdeDo^orcscitacos

q. antecedenti,

& Hcnricum

quodl.i.q^.

REfpondeo igttur.quod notitia aftualis intel-

V6 D I.

primum

a^mtui-

perfedio intcUigentiiE

eft

cundum

fe-

Auguftimim./.ij.deTrin.c.i;.

fcuo.iuus notitia,qu2

eft

perfedio inteliigentia

15.

verbum , quia partes Trinicatis , quas ponic Auguftinus ^.de Trinit.cap.vltim'o, (cilicet mens, amor, corrcfpondent partibus Trinita-

C.IJ.

notttta,8c

Auguft.

tis,quas ponit in

jjM Tfiwir.c.io.fcilicet memo~

riam, inteUigentiam,

amor

dicit cfle

tut

& volmtatem.

pertinet ad voluntatem,

fic

Sicut igitur

nocitia

,

quam

verbum.pertinet ad intelligentlamiigi-

omnis petfcdio

inteliigentiae eft

vetbum:

igitur,&c.

Contri, Augnftinus j.dc Trinitate c.xo.DefiArgumenhoc eft verbum eitu , vernio intemperantiam , ttim rtegati-

&

Mum.

bum

Auguft.

adus inteUeftus eft definitio : igitur,&c. Hic communiter tenetur pars negatiua, qu6(! non omnis incelieftio aftualis eft vcrbum;& dicit quidam , qu6d oportet addcrc qu6d ficnoti-

1. tfinio Henr.

ergo

eft notitia definitiua

j

fed

non omnis

tia declaratiua.

KiMcitur frim^i.

Contra

,

de ratione verbi

cft

qu6d

fic

notitia

genita fccundijm Auguftinura 9.de Trin.cap.vlt. igitur vcrbum includit rationem produfti , fcd

non dicic fufficientem racioncm Dico caraen fccundo, qu6d omnis noticia

ligentiae

videtur : qua;Iibet intelleifiio

eft

uitm.

Augud.

fic

adualis

Argumert tutn

de tjua rc late Doiior ibidem a

,

16.

verbi.

aftualis

eftveibum. Tertio dico, quod

4Kefolutif

DoStris.

nonom-

nis notitia adualis eft perfedlum

vcrbum. Pri- Notitiit araum patet, quia quamuis omnisTiotitia adua- HualU non lis in intelledu creato fit genica& producl.i,non efl fuffittintamcn formalicer imporrat racionem produdi; ter •verhum. Vndcnon dicit fc cfIcprodudlam;verbum autem dicit

rationcm produfti, quia includir rationera

proiis,quac eft a parente.ficut patet per Augufti-

num

in muitis Iocis,& idco non diciiperfcdlam racioncm verbi noticia aAuaiis.

Secundum patet,quia nihil oportet addere ad Omnis noli. noticiam adualem ad hoc,qu6d fic vetbum, nifi ti» aiiualit qu6d

fit

produfl-a

,

fed quarlibet notitiaaftualis

in intclleftu crearo eft produfta, quia nuila talis eft in intclledlu crearo, nifi

fit accidens ei, ideo conuertuntut in intelledlu creato,qu6d fit notitia adbualis, qu6dfit verbum:nonautem con-

&

fi aliqua notitia aQuaiis non eflet produ6b , vt fi efTct aiiqua notitia abdita quam aliqui ponunt qua mens nofcit fe , fcd hoc non

uertcrentur

,

vcrum, vt alias dicetur. Tertium patet,qu6d n6omnisnotitiaaduaKs

eft

eft

froduH» verbum.

efk

Kc»

emr.is

Hai.-tiil

a-

Itunhs

e]l

'Utruunt feff.'clliM.

veibum perfedum

eft

,

qiiod Auguftinus inqui-

licquia vcvbum peifeilum gigniiuc virtute mcmori.v petfeiflaj fine inquifitjone non aiitcm :

cmnis aduaiis innata

cft

notitia

nobis via a conhifis ad diftinfta co-

^nofccntia,Vndc primo habeturin nobiscogni-

confufa,qux

tio

Don *

In

hic

Oxon, <].

I.

n.itf.

mcmbro quxre

voibum impcrfedum , ideo Verbum xtcrnum , & de ifto

eft

reprarfentat

pcr rationem naturalcm cognolceret ibiTrinit*» tcm perfbnarum ; igitiir ponerec ibi vcrbum cffentiale.

gignirur in nobis ; quia

fic

multaalibi,*

&

ficutdictum

Contri

bum

mcdium

perfedtum fimplcx,&

Definiointemperantiam,

bcd

Jnjl.fnti^.

quod

vcrburn

diccs.fi

quae cft ver-

fic dicit

Auguftinus,

hoc

(y

cflc in diuinis eft

fed iudicium rationis nacuralis

tJtgAtmum,

non

neceffario inclinat ad aircntiendum impofldbili,

quia tunc nihil contingeret fcire

QJV

igitur,

j

&c.

^

S

T

O

I

VI.

Vtriim Verhum diuinum dicat rejpe

vetbHmeii*'.

ejl

ilum ad creaturas

-

?

definitio,non videtur

fit

jiotitiaaftualiSjquia dcfinitio

fit

,

eft

,

cft definitio

verbum eneniiale

:

impofllbilc

de verbo inGomplexo,(ic dicendum cft de vcrbo complexo, quod habctur pcr dcmonftrationem k priori, cuius

XXVII

Diftinaio

LibriT.

156

& defini-

iumconuectu(itur,& prxdicatur dc dcfinito dc-

autcm notitiaadualis : igitur,&c. Refpondeo , quod fecundiim Philofophum

D.Thom.i./>.i3f.j4.«rr.j. Richard. »»-M. q.). D.Bon, ari.i.q.i. Hent\c. fum.art.^ ^.q 10. Do£tor in Oxtn q.^,

& quodl.i.art.i.Vi{q.i.p.d.i4i.c.i.SiiZt,

i.p.tr.^.l

9

«.1.

finitio,non ^oluitutf.

Anftor,

quarto Afpt. text.iS- dcfinirio

nomcn

gnificat

,

clt

ratio.quam

& idco ranturn eft fignum

,

fi-

8c

cum conucrtitur cum definito hoc eft ficuc Agnumcum fignar6,ncqucdcfinitiorationccon,

V6 D

dtuinum eft ars omDei ,plena omniurn rationum viHentium;Ced ars dicit rcfpcdum adea,qux per Argum. affirmatiuHm. ipfam fiunt, ergo & vcrbum ad crcaturas< nit.c,vltimo.K(?ri«»j

nipotentii

Augaft.

ctptus prxdicatur de dcfinito, Pcr hoc patcc ad

argumenta vtriufqu?

Contra;0/?fr<< Trinitatisfunt indiuifa, fccun-

dum Auguftinum lih.i.deTrin.c^. ergo fi Verbum diccrct rcfpedlum ad creaturam , alix per-

partis.

fonx

QV jEsrio Vtrum verhum

vidccur.Auguftinus 6.deTri-

fic

fimiliter diccrent

hoc

fcd

:

eft

,

in diuinis dicat formditer

Auguft.

falfum.

Ad primam quxftionem dicerct Gandauen.vt didum e(i.fKpra * dc conuerfionc intclledlus

IV.

tJegatiutim.

nudi fupcr intellc6kum informatum nioprius eft improbaca.

,

fupra hic

cuius opi- q-i

n.t.

C>piHio

Gan-

datunfn

froprietatemfecundtt ferjons ? D.Thora. i.^. ^. J4. /trtic. D. Bonauent. hic x.f. q. i. Durand. j j, Gabr. (j.j. art. i. Do&oti» Oxoo. iiic q.i. Suar,

Vafq, i.p.d.i/^i.caf.^.

l.p. tritH. j./.y c j.

O N SE c^y E N T E R

quxcituc

clrca

Vcrbum diuinum. Vtimo,FtrHm Verhnm in diuints dicat formahier pro^' ietatem ferfonalem ? Quod non vidctur:quia vtrbum eft tcrminusintcllcdtiuns fi\

Ara.primum neg»tiuum.

iie

operationis intclligibilis,fed intelUgere in di-

tur cft ibi verbumen"cntiale.

Stcundum.

Irem,Auguftin.
ii.

de Trin. jiAtim

lA-.Ut.

prictatcs

non poiFunt edc dux ptoconftitucntts cnndcm perfonamjfed Fi-

lius dicic

proprietatem fecundx perfonx

non omnis

initio,

igitur

;

non conuerrantur quia Vcrbum.nccomnc Vcrbum

ifta

Filius eft

emanct aliquis conceptus mediante adu in- fridi ^ Thtmt. quod probat pcr Auguftinum 1 y. dc

tclligcndi

;

Trin,c.i4.

Verhum

ipfo

emanct quafi

mcdiante

ia

a(ftu

,

Oppofirum.Augaftinus y.dc Trin.4. hum, quo Ftliui.

Eo

(cd in

;

S.

Auguft.

ab

Verbum,

aliquis conceptus.vt

intcUigcndi

Dco nil c ma-

Vcrbum, quod emanar,

nat nifi notionalc;igitur crit notionale.

Et

Ci

dicacur quare cunc

intelltgere

non

verbum non

fit

anthor qiwd adio

bit hic

eric cC-

ellencialcrRcfponde-

cft fuppofiti,igitur

potcft produci aliquod

nifi vt cft fuppofiti alicuius

:

per

vcrbnm,

fcd vt cft fuppofiti

alicuius cft detcrminatxperfonxiigiturnonpro-

ducitiu co

vcrbum

,

nifi perfonale.

SCHOLIVM

cft Filius. R:it!o oppofi-

nafcitur de noJlra/cientia,8cc.

igitur intellcdus paternus nonpcrficitur,nifi

fcniialc, ciim intelligere

Augiift.

Verbum non, cum

fiue

nontantiim notionalciigi-

uuiis eftcircntiale,&

Jt

Alius Dodlor ponic Verhum dici quafi notiofrima q.tt,nalitcr per hanc rationcm;nam,ficut capit,intel- flione. leftus non pcrficitur,nifi ab intelligetc procedat, Opimo Gad-

I.

FerReieSla alia opinione Cjandanenfts circa modttm intelligendi in diuintf ,refellit plurthus argumentis

rationem Godfredi, qtt£prohat verbum dtct notiotialiter,oftendttque non produci verhum

^

QJV ytrum

S

T

I

O

V.

Deinde

intelle&ui fequens iudicium ratienis

naturalis necejfarih poneret in

verhum

teUeHus, neejue tpfnm intelligere

ejfentiak

Deo

refolutt

verbum ex vfu

Vide Dcftoret citatosquxft, antccedcnti.

,

&

autiaritate

Jignificare proprietatem perfonalem.Deinde decla-

& Vcrbum & quare & \cthum mtionale.

rat tn quo differant Filius

intelligcre/» ejfenttale,

*

ah aEln m-

effe produiliuum.

COncraillam

,

,

rationem,fimediate a£tu intcl-

emanat vetbu,aut vt principio cjuo, auc vt at^ione, qua formaliter producitur veibu: ficutcalor vno modo dicitur produci pcr caloligendi

V

X T A hoc quxrirur , Vtrum imellentu fei]Hens iudicium rationii naturalii nccrffano poneret in "Deo verbum ejfentiale ?

QuAJ

fic

videtuc

,

quia poncrct

rcm,& alio modo mediante calcfadl:ionc,ncf fecundum aliam rationcm potcil mcJiarc.vt patct

modo poteft

ibi vcrbum a!iquod,cum poncret ibiintellcdio' ncra pccfe
dc

non poncrcc

fcd nihil in intelligenti«t ell focniale principium

ibi

vcibum notionale

,

quia cunc

fe

:

fed ncutro

rnediarcquia intellcdio

eft

a:lus intcliedlus

aflus intelligentis;

proda

4. KtlidtMt Godfr.

VI.

Qujeftio ptoducendi Vetbain».nec produ^io verbi eft ipfiasjquJa cft nricmori* vt patetpcr Auguftinum, \^M 7Pt».Ciif. ergo nullo modo mediante aftu

frimh,

Confirmacur.aftus inccUigcndi non eft produ-

Aiuus , v; p^ct ex

Aiiftor.

te.x,i6.

quia

cft

I.

&

Ethicarttm c^,

vltimus

9.

Met.

finis intelligcntis:&

pa-

tcc fimilitcr per racionem,quia aliter non poflet IteStSii) n» intelligi finc tcrminoprodufto.fi cftet aiftiopro-

du6kiu3.Arguaturigitur fic:Produ(flio,vcl forma

nuUo modo

aftum inteliigendi,vcl aliquid perfe<5kionis,quod fit inanima, quoniam impoilibilc eft adionem pioductiuam

produ(fliua,

fcquitur

quia exhocqu6d ASiofrcdu' cft produdiua,faus tciminus eft pcifedior iilo: 3iH» non po- (ed intelligere, velle,8c huiufmodi operationes Ujttfft vltiimmanentcs funt vltimarx pcrfcdioncs potcncffc

vliimam perfedionem

,

&

t»» perfeciio,

Aogad. Atiftot.

kjffttjt'

&

Aujuft.

aclum

pcrfcdum non firquiquod fit ,

intelligcndi

Confirmatur

;

iu

operationibus confiftit

illis

non gignicur Vcfbum pcr

aliqiram opera-

tioncm intelligibilcm perfedam. Item Auguftinus 15.dcTrin.cap.14. Sicuteffi Kon eli Patrt a Ftlio,ita nec noffe. Vndedicit ibide\r\'.NeHit Detu Pater omnia in f^erho,noHit om-

,

igitur

:

non habec Paccr

rroffe

vel intelUgere perfcdlum pcr igitur

;

nis pcrfcdlc

non

perfc-

hoc quod

dc ratiodc intclledio-

cft

quod fitproducliuaalicuiustermini.

Item,Pater

omncm pcifcdioncm

& fimplicitcr habct squalitcr,

fi

cilcntialcm

per impoilibile

non gignctet Filium, quia ficut Filius nihil habet, nifi quod nafcendo accepit a Patrc, ita Patcr nihil habet nifi a ie. Vndc Pater non produ-

mcmoria

Vndc

fit

pcrfcClio fimpliciter,& c/Icncia-

iftam pcrfe^ioncm habcrec Pater,&

non gigneret

Filiumjigitur

non

Ci

perficicur inccl-

lcAus Pacris pcr tnteUigere,pei hoc quod emanat ccrminusmcdiantc adu intelligcndi. ^nAtnm ad Contra ipfum etiam poteft argui.quia ipfc pohtmineM. nitquod producuntur pcrfonas in ej^pcrfonaii antc omncm refpeftum ad cxtra fed intelUgere aliquis

:

non

cft finc

rcfpedH ad extra ieitur per ;

gere non accipic

Refpondeo

Vcibum

igitur

«rjf/f

1»«//»-

pcrlonale.

quod Kerhum

fignificac

proprietatcm (ccundx perfonas fignificatum aurem nominis non potcft prob.ri mfi ex vfu , :

&

ftcundt, per-

Auguft.

natura inrcUcduali concxprimi in natura intcllcdluali conftituit rationcm verbi idco vnam pcrfonam :

cxprimityf/i«*,

autem per Auguftinum, 7. de vtrhum ugnificat ptopciura fc-

per connocacai quia^//»«connotat naturam vixAcm,verbHm veio naturam inceUcAualcm.

vc

hoc

aliqualiter pofllrausintelligere,

fcicndura qu6d abftraftum , & concretum idem fignlficant , nifi qu6d concretura fignificat pcr concrctionem ad fuppoficura ,//<>« igitur & filiatio idem fignificant filiatio autera fignificat ;

&

Vnde nuUa intcllcdlio

igiiuc

&

Filio

& fiUus,

& Filio

ititetltgere, ciira

racmoria

fit

in

ficut intelUgere ?

Ad hoc didiim

Ltgere.

iaptk difiiniHone fecunda

el\

& feptima. * Nam ratio huius eft

quia mc-

,

ftra^um ciret litm

& diitio

in

vfii

dicerctur verbatio

fpiratum Scfpiratio Scoti Opcr, Tom. XI. ,

:

,

*q

6.

a.i.

produdioncm ad^quacam ilii principio, vcl per productioncm poftcriotcm, quoad Spiricura

§iu*re me» amplius accipicnci illud princi- mori» in Ttli» Spiritu pium ratio produccndi fic fi ignis communica-

fandtum.non

eft

^

:

ret

f»nS» non

eundcm calorcm

alccri

ada:quatam,ignis gcnitus

fct

alicui

ad illam

:

,

fredulti»

fi poflct,aut eadem non aIia,quiatuncnon cf-.

v

,

prodiidioni

tft

pollct illo princi-

adxquata huic principio , quia , vt fupra dc* principium dicitur adacquari

cl.iratum eft

fc

pct calefadionera

non

d.i.qY,

quando determinataelt ex

non quia

exh.iufta cft per

illam,

vt ibidcclaratumert;

neccadcm,quiatuncpraeccdcret fuam produdtioncm; ide6quamuis memoria fit communicata Filio Spiritui fan-

&

do.tamcnquiaprodudionc

ada:qii;ita

illi

cipio.vcl piodiidioncpoftcriorc, idco

piin-

non

ctit

principium produccndi. Ad rationem dicendum,quod vcibum non cfc Ad argiiis. terminus intellciftionisjncc habitns, ncc verbum 'he^atiuutTt fequirur intcllcdioncm.quia per illam producc- quiftt.nti quarnL.

Ex diiSlis paret refponfio ad illam quzftioncm Seluii efuarif. paruam,quafolctqu2ri an prius fit Filius,quam dam qut,vcibum? Dicendura eft cnim quod quantum ad ftiumtiUm ad proprietatem vtriufquepcrfbnalcm, neutrum

fropttr »rg.

fceundiim.

citprius alio, quiacanderaproprietatcm dicunt^ Connolatiui tamen quantiim ad connotata Filius fecundi:m tan iimfiiiut cft

prior

Pacris

,

Vcrbo, quia Filiusconnotat Verbum vcro de memoria

Patris cxprimi.

ficut di-

ficut igitur

Selutii.

per

rationcm

pcr

vtrbum

Cr nen intel-

moria ncc in Filio , nec in Spiricu fandto potcft efle principium producendi , quoniam omnc principium produdiiuum communicacum alicui

eflcnciam

nifi

concernentij,

Rtfliea.

Suaretn*quare moriaprcduproducitur vcr-

ficut intelUgere;

cit

per

,

*^

,

magis per mcmoriam

bum quam Pacrc

Soluitmr.

cft

Scd dicecutquod memoriacftpcrfcftio cflcnlialisinPacrc

mo-

dum

(^

verbi.

& ide6 pcr adtum intclligcndi non

intelligcndi,

eodem modo verhnm, & abftradkum fuum i^em fignificant , vt fi fuum ab-

Concrttum rclacionemiigicur fimiliccr ftgnifi-

&

cft priijs.

Sed

a«4 diffe. rtnti»filfj

S«d dubium cft quomodo verbum lit tancum 7' Dubium. tamcn inielUgere fit cffcntialc , ,

Trin.cMp,j^A\\ibA

erit

idtm

& verbttm,Co\\im aucera difFcrwit

rctur,fed ficut fotmafcquiturformam,vtdi(ftum

6.

»lfftr»H&

lic

,

authoritate. Patcc

cunda: pcribns.

&

& illadlfccundapcrfona.

ftituit filium

imeUigeni.

ftni.

,

pio produccrc.Probatio.qaia

tur intelligere

fU»t profrrd

non

verbum dicit

ficuc gigni in

calcfadioncjaut alia

lis,igitur

Refolutie.

igicur

propriura alicuius pcrfons,fcilicct illius.quac gignicur per adum diccndi , fiuc cxprimcndidc

plenitudine fu« perfedionis producit.Cum igi-

impofsibile

Verbumfigni-

5

citFilium.vt eius produftionepcificiatur,fcd cx

nc

tffetferfecit

rcla^iioncm originis,quz

produdlio verbi.

producic

g:gn*rtt,

quia idem

,

fed exprelllo palEna dc

,

pcrfonx

cft nifi propriecas

natutc vcl originis , habcc quicquid rcquiritur ad hoc qu6d fit bcacus,& hoc a fe.fed in primo inAanci otiginis non eftei Vcibum produdtum ;

€kam

Sif*terfer

memoriaimporfat

producicuc verbum.

nia in fetpfe

^»rtc.

& verbatio

func didio

beacitudo Dei pattis, fed Patcr in primo inftanti

igicur

Tertih.

lcd diclio paJfiHadick cxprcffionem paftiuam de

vetbum vidcatur eflc terminus cius.Dico ad hoc, quod intelligere non cft produdtiuum verbi. Vnde pcrnullum intelUgere, ncc cilentiale ncc nocionale , producitur vecbum , quia Patcr non cft bcatus produdionc vcrbi.Eft autcm beatus ASta

gcnitum,vcl produdlum, vc vcrbum.

iH be»tU4.

ver-

e.u. confiftit in eisbcaticudo crcatura: rationafccundum Ariftotclem i. Ethicerum , c.9. lis,

Stamdi.

t-i

ita

notionalc

tur in anima aliquid aliudpcrfcftius

mff inflanti

,

tiarum,& fccundiim Auguftinum l.u.Confeffwn.

igitur

tMttrinpri-

fignificant

& verbatio,c[\3\i idcm funt diEiio & verbatit:

meraoria; igicur fimilitcc verbatio

intcUigcndi ptoducitur Vctbura. CtnfirmMur

& diElum idem

diSliopafflua

bum

IS7

O

SCHO

dicttur frier verho.

DiftinaioXXVlI

Libril.

158

IL

qu6d vcrbum

dicitur

nis perfcdic

Rrfolmt qutBidHem cjHintttm , quod IntelleEliu feijucns iudicium raiianu , nonponeret in diuinu verbunt ejfentiah

idem concipiuni

tjuia

:

8T-il:* •:oco'.li-

rit ejfenti le

li-cfue ntio-

n,ih iii

verbnm

h>eo.

Jiindione i8. yippropriatur tafnen f^trbo refpeSltu

non

Refoluti ejusfiionemfextam,

reJpeEium proprium

ad creaturai,qui

quintam qiMcftionem dicenditm , qu6d fequcns rationem naturalem

intellc<3:us

non erroneam.non poncrct

poncict ef-

fcquendo folum rationem naturalcm poteft concipcie rationes rcncialc patet, quia jnfidelis

esl declaratiui

rationii, quia ppteft ejfe

ci

fi

cxplicentur,

non pollet contradicere eis , ad quac ratio non fc cxtcndit. Poteft igitijrconcipcre conceptum verbi,fi fidicaturquod verbum fignificat notitiam gc-

AD

fextam quaEftionem dicendum

,

quod

nis in/cliidere refpedlum ad creaturas, quia

apud ipfiim conceptus vcrus, fiuc fajfus includcns compoffibilitatem in re. Manifcftum eft autem quod fic concipicns vcrbum fit

non poncrct verbum eo ipfo

quod

,

eHentialc in diuinis

cft notitia

genita

perl ona» primae,8c pcr confcquens

,

quia

non conucnit non cft cllen-

nec ctiam poncrct vcrbum notionalc,quta pcr rationcm naturalem non pofiet ad boc dotialc',

ucnirc, vt in diuinis

aliqua perfona produdl».

lit

Vnde nec Philofophus tam.cum ponat

cum

in aliqua fubftantia fc-

poncrct vcrbum

parata

fubftaptia

in ,

,

notiam gcni-

aiit

omni tali intelligere cStiAcm & non clle accidcns fub»-

Ad

rationem in contrarium diccndum eft, quod fequens iudicium rations non poneret Deo aliquod veibum quia ncc notitiam genitam:necenim haberet vnde probaret ibi cUe vcr-

m

,

bum

;

perfona cx

libet

fe cft neceflaria

nuUum

fecundiim

go nuiia pcrlbna

ncc habeier, xnde probaret ibi non cfTc ratio naturalis adhxret obiedo

verbum. Nec

vt ali( fcilicct quod vcrbum non cft in diuinis quid produd>um ad intra) vtpcrfcnoto, nec etiam huic, quod eadein clTcntia non poieft eftc ,

in pluribus fuppohtis

,

quia tunc itafiimiter in-

eft

ejfe

ex

inciudit

quz-

crearura vero

,

fc neceftaria

j

er-

rcfpedum ad crear

aucem quxratur de nomine verhi,in

Si

in

rale

ad airenticndum

falfo, vt principio

,

Sc tunc

contingcret fcirc ficut fupra in oboe-

An

ft-

nemtn

gnificato nominisincluditur rcipcdtus adextri? vctbum in-

Dicendum quod refpedus exprefHui a mcmoria eludat rejfe8um ad «xpatctna,& rcfpedus declaratiui duo runt,& primuseft realis,& fecundus

nomen non tionis.

rationis,c^m

eft

trat

vnum

vniuocum ad ens rcale,& ens ra> qu6d vterque refpcdus figni-

fit

Si dicacur

ficctiirpdr

nomcn t/fr^ijtuncnomcneft a^quiuo-

cum

fic

nec

,

nccum rcs

tunc concedendum

fic

nota.

Si

autcm

eftcc

de nomi-

alter fignificetur

per nomen,&aIius rcfpcdlus connotetur,& quas-

pcr

fignificatur

noroen,

quamuis mod6 benc poflit probari quisprimo An rerbum fignificetur,yidctur tamcn verius,qa6d rcipedlirs frimarit fircalis fignificctur , & rcfpcdtus rationis conno- gnijieet reffe. jctur. Et hoc quia abftradum verbi, vt priiK di- Butn exfref' Jiui (y de (ftum eft fignificat illum refpedum rcalem

&

timc rcfpcdkus

eennotato de, ratioiiis connotatur,fciiicet refpe-

(flus declaratiui

dari6 tiui

cUraiiui.

primum declaratum,& fccun-

ad

& remotius connotatur rcfpcdus

declara-

ad fccundaria declarata vt ad ctcatura^, ha:c

*

autem magis diffuse,quaErc alibi.*

Oxon.

In

htcn.t^.

plinaretur intellcdlus fccundiam iudicium natu-

nunquam

qudftionit

fixtt.

turani.

ratur quis rcfpedus

ftantia?.

Refolutiti

aliquam perfiinam in diui-

fl/fl.iS.impoflibilc cft

naturalis

piram, fiue

xo.

fi

de rc fignificata pet Verbum, vc de (ecunda petfona,non importat in fc rcfpc(Stum ad creaturam.quia vt probatum cft dijiinintcliigatur

aliter

bi

iHlttU.

&

ad declarata : eiufdem adjiy de cjuo vide Doilorem quodlib. j .art, 3 .& in Oxon. hic anum.ii, tantum

Dconcc verbum

in

Qaod non

notionale,ncc effcntiale.

tcrminorum quorumcumquc

9-

IIL

quiaputant intellecium ab ipfa

,

netionale,<}Hia Phitofcphi

dtjiingut.

AD

nec iropetfcdam.

,

SCHOLIVM

efl

K ttio nMu-

pcrfcdam

notitiam geniiam in attquafub-

vPam

Jiantiafcvarata

non

,

cft

verbum non dicete ad creaturam \ ejuia omnii reJpeiliu ad extrk efi communis trtbus : de quo di-

mntoneret verhmn

'

terminus intelledliopatet quod nec producitur pct

intellediioncm

infideles

er nos in hac re tjHoxd conceptui terminorum, Addit etxam e^uod alioqtiin non contradiceremw.

fouerent

quando

pUiribus fuppofiiis fine fui diuifione. Et

SCHOLIVM

_

- -

^^^c^^^,

....

nianeprima <^«ii?^c««^xcft dcclaratum. Vndc fi

falfo raii a(Icntiat,hoc

noto, fed prp-

fc

pter aiiquem paralogifmum^vt quia vidct in

om-

iiibus fingularibus naiura: ci eatac itae(re,vtqu6d

vna numcro non poteftclle fic de aliis. Scd ratio naturahs poteft fimiliter percipcrc defcftum iliiusargumcnti, quia non inducit vniucrfaliter in hacc natura lapidis

in phiribus fuppofitiSj&

omnibus quia

poteft pcrcipere

,

natura finita,& limitau, tur Atiftot.

quod

fi

ita

noh proptcr hoc

ita elfc in n.itura illimitata

,

fit

fcqui-

& Philofophus

quod non eftinftandum vnumtale fic,vnde ratio naturalis

fi

ncc habcrct vnde probaret ibi vnde improbaret samcn magis circt inclinata ad poncndum ibi verbum noncffc, propccr pluralitatcm fingularium habencium vericntem, quod vna nacura numero non eft in ftarct vt

neutra

vcrbum

crte^ncc

•SoK-i^i-Kifj-ei^^fciW-

i*i «••KH-£*3-KH"KM^£*J'^S*»

PISTINCTIO Qv^sTio

XXVIIL L

Vtrum ingcnitum// proprUias ipjiut Patrii ?

in

dicit i.Topicorttm,c.\o.

in pcopofito

^'^iifi

non eft propter cuidcn-

tiam tctminoium.tanquam per

m.y^ %, D.Thpm.i f.q. \ j. ««.4, .f.q.6 /)(Vf.i.«rM.Q.Bonau.^(V«rf.t.f.i.Richv
^

h\tti(.i

,

;

*J^

J I

lI^J^^

^^^

R c A hanc diftinaionera XXVIII.

qua:ritur

l

primo Vtrum ingenJtumy?/ Ar^umetum :

proprtetas ^atris ?

ingenitum dicitur dcefrcntia

Quod ,

non.

Quia

& Spiritu fanfto

:

quia

/'"»»«1» »«-

i*'""""'

Quseftio

i qiiia

non

edentia iion cft genica:ergo cft

negstiua dc prdedicato infinito

qiiia a

gcnita:

&c. crgo

,

cft ingenita.

Item, propricras perfona:

ittunium

cft relatiua

fcd in-

:

(ic.omne ingcnitum cftet rclatum,& pcrconfequens omnc non rclacum e(fcd fequitur, fet gcnitum pcr contrapofitionem omne genitum eft rclatum omne non relatum

genitttm nonrquia

fi

:

:

cft Tertirim.

AmLiior.

Oppopcum. Augoft. 2..

Vtcifio qn*flicnu.

Arillot.

In^cniturn mHltipliciter

relatum

159

& fic Spiritus fandtuscft lngcnitus,{cd

perfbnas,

non,quianon habct priuationem in gcncrcnon enim eftcncia eft petfonae. Tertium fignificatum ingenitt cft vt priuat fccundum i\gnificatum ^^«»7» vt quod nacum cft commnninicari, non communicacum, & fic dc nulla pcrcftcntia

,

,

Ncc

ibna dicicur.

cum

cciam de eflcncia abfolucc,fed

dctermin.ationc c(rcmix,vt in Patrc,cft in-

rclatum.

cft

ltem,Ambiolias 4.de Spiiitu fando Nosvolumni vti hoc vocahulo ingcnitum. Oppofitum.Auguftinus,q.i.ad Orofium:iVo« :

ditos e^c irigenitos ceria fides

H O

C

S

L

V M.

I

Pufita tnpltci acceptiont ingeniti

decUrat.

&

,

trthtu

Adquxitioncmdico , quoddi(ftio compofita cxdidione priuatiua,& moltiplici.eftduplicitcr

modts prtuationis o;iendit quomodo Spiritusfaa-

multiplex, ^.Metaphyfic
ne, ingenita.

Sccundo

,

rationc altetms partis. Sic ingenttum

fecundx

r.itione

cnpitur.

omnc non

gcnitum:ei go

I.

squiuocumad produ-

partis eft

£lum pcr gcnerationeni, vt piimus lerminus, &c hoc eft prui;um fignatuir! gcuici. Secund6 eft zquiuocum ad communicatum pcr geneiatio,

ne.n,hoc ert,;ui formakm tcrrninum, lecundiim Hilarium 'Sc fic magis cxcendituc ad gcnitum. Tettio magis extcndwur adhiic accipiendo iplum pro piodudo incommuni, vt fe extendic ad :

^tu

dici poffit ingenitM,

(fr

ejfentia,

Nunc autem

cum lirnttatiaad ejuartam

defcendit

acceptionern ingeniti vt dicit prtuationem fecundittn

gentu fuj/pojiti

&

,

fecntdUm moduvj

fic

lo-

oHendt Sanilorum,dicit ifuod foli Patri conuenit, ijiita folus Pater ejl inter perfonas tmproduEla. Reijcit

modtim diceidi

S. BonatientHrt,

,

quod

in-

ge-iitum dicit dignitatem, nempe fontalem pleni~

tudtnem, explicans quo fenfuproprielas perfonalU dicat dignitaiem.

,

id,

quod prxfupponit gcncraiionem

habtrcc ellc

Priuinit fro friijjimi

ncm. Secundo

prxfupponerct gencratio-

nifi

,

multiplcx ex parte

irtgenitttm eft

flex.

alt<juid caret alttftto eo

hAbcre

quod runc

in fc

nacum

vt catulus

,

modo ,

,

dc

habcrc aliquid

tft

cxcus ante nonum diem

quia carct beatudinc,

nacus

cft

in via

habcre,

^

produdum

,

:

ctfi

quando

non

tunr. Et fic

in via.

aliquid

non

&

Pater

ingcnitus.cu

eft

tngenitum

cft

quod ab

alio

non

fit;ergo

proptietas folius Patris.

Sed quomodo dicic dignitatcm ? dicit vnus Doitor quod quia connotat fontalcm plcnitudinem. ,

Cor.tri

,

fontalis plcnitudo cft tantilim ad in-

natum

foecunditatis ad

:

fcd in P.itrc

non

eft alia relatio terrix

gcncrandum,

nifi

,

& fpirandum

:

Ci

aliquid

natum

cft li.ib.

ri

fiipra

a corpore,vel

nihma (pccic omncs cre .turx

afubftantia.vcl ab ente,adhuc citnr dc illo priuari

,

&

fic

cuntut priuari perfedliope fimplicitcr

quid quod

cft

cns

,

puta Dcus, naium

,

eft

quam

Rcgcm non

turis negatio eft d'gni as

di-

fcurram,quia ellc,e(lec indigiiirrs;\'

nli-

clc

ha-

,

vt

fic (bla

cfte

nit Spiritui fando,ncqiie cilcntix vt eft proprie-

."id

primum dicoquod

ingenitutn

i-\ov.

conre-

, ncc tenet coiirequcnti.i iiPi^aiiua de ptxdicaco finito ad affirmatiuam deinhnito, nili fccundiim quod cft ncgatio cxtra gcnus in prx-

tas Patris

Negaiic in ^en^re jj>

tionem. Negatio aucemduplcx

pr-uaiio fe-

vt

eundumge^

vel ncgatio ingenc.c,

nus eetnci-

Vndcdico quod inter ncjjationciii in gcnerc&piiuationem fccundum gcnus nnn cft

faniluscftingenitus,accip;endo primiim tngeniti

diftcrcntia in rc, quiapriuatio nihil dicit

Ad aiiud dico,qu«d ficut aliquid affirmat aliquid ni genetc , (ic ncgatio negat idco dico

dmUm

fitiuum.

aliqi-.a

t-ft,

extra genus,

dicicur de crite,&

& hocfuppoiit

non

cnte,

aliud po-

,

vltra n''g.itioncm

,

prarfiipponendo na-

nifi

*tcefttones.

Ex

quod ingenitum propric priuac gcnitumprimo modo, & fic non cft in diuinis,quia nulla cjrentia cft ibi illius, quod natuirl eft

his fcquitut

haberi,quia

modo

dicacoinfinico

fic cflcc

ibi*impcrfe6lio.Sctundo

accipitur iiigcnitum

ri{um,fccundum gcnus

i

,

vclquod ptiuatgcquod p'->ir.!mus enim hic

& hoc cft genus

poteft abfitahi a fiippofiio

acciperc quafi genu?,quod

:

clt

SiOtiOpcr.Tom. XI.

commuue ad

tres

&

,

fic

non

r, Adffi-r-unt frinctpale.

cdingenittim, vel ««»

genitum propriccis perfonalis.

Vnde

Spititus

fignificatum in generc.

:

quod omnis

(uram. rr//ingeDiti

dignitinent.

non h ;bcregc;ieratoicm , c(tdignitas primx pcrfonx,quia eius aftit matio cftet indigna Patte in diuinis.

qux

Quomodo

gatio, vt

Ec pcr I.Dcfoluicur ilhtd,quod dicitiir,bouem priuari racioiialitare,iS£ canicn no"eft nau.m ha-

ntii Socrates,

Sihiitur.

proprietOt

nc-

bcrc.

here fijcuiiJuir, fpeticm , fed recundum gcnus : Scdprinacio fir na.urper ly in, Sc indudir nega-

Refoluii» ftltitfe.

pofitiua eft omnis in didigr>itai,iicut relitio clt digniias. Vndc in crea- uinis dicat

di-

quia

S.BooaucDC.

Vnde nequc

n/fiaggregatio iftorum.

nisproprietas tam ncgatiua

Vifficultat.

cr-

connorat fcrtium.nequc ctiam ifta connot.it. Idco d;co, qnod proprictas in diuinis,dicit dignitaiem,hocc!i,nun indignitatcm.& quod om-

quot habe: communia

ptit.

Sandli loquunturde

(ic

rationcm communionis, ficuc talpa dicitur carcre vifu , eo quod non habec idquod nacumcft

,

in-

getiici acce,

dla ficloquitur, cjutfi.fecu/ida

tra

modo tot mo-

4-. §aarta

Et Auguitinus de pcilona non produ- Auguft. ad Orofium,S<. fic

ingenito.

Terti6

eft

communi,

in

Ci-

go non

fe;nuia

argatto dufiex intr» txtmrfenui.

gnificatumgtf«»//,vt

priuat tertium

haberealiquid fecundum fpcciem,(cd fecundijm

dos potcft haberc

Hcrn fimplifts

quia

,

honio dicitur mifcv

habeci ab animali.Et priuatio hoc

ferfeciitnif.

,

Aliomodo non tamcn

non pro

dicitur ptiuatio

iet prtuntio-

:

naruseft habere vifiim.etfi

quam

Creatura /[utmode ha-

naturn ipfum

ejuc eji

Sc cft propriiftime carerc

:

fecundum genus,&

uatio

ticeftnonprodu(fVum,&

qut \y,in. Diciturenimpropriiflimc ^nazuo.qHando

f"PriHati» tri-

QVartum fignificatum ingeniti eft,vt cft pri-

quod non

,

propiietas dicit rclationcm

ha-ccft vcl affirmatiua

,

vcl negatina.

ccdo quod omnc non genitum podtiuc vcl priuatiuc»&

non genitum uatiuc

:

ergo

e(t

rclatum

omnc

(ic

cft

non

,

^

,

,•

dui/i„

fed

Et con-

relaium:crgo

fequitur,

omnc

crgo pofitiuc,vel prinon rclatum cft geni:

tum.

Ad Ambrofium dico,quod bula

non vfitata

aliquneranr voca- -^d HMium.

in primicina Ecclcfia

O

1

,

kd nnnc ftmt

XXVIII.

Diftindio

Libril.

i6o

(\int nomina ptopria adinucnca. pt dico, cju6d tunc Ambcolius noUiit vti hoc vocabulo ingeni-

fum, Sc hocfuit ptoptcr ftmpliccs ; quia malum in fc.fed nunc eft vocabulum nijtum.

ordinis^ad pra:cedcns prxccdit pofitione ordinis

ad fequenSjfiuc ad fccundum igitur fimiliter in ordine pcrfonarum ncgatio relacionis in prima pcrfona , fcilicct ad non genitorem , prasccdit refpctSum cius pofitiuum ad fccundam perfo;

nam tcm

igitur innafcibilitas prjcccdit

:

&: lunc ficut prius

,

mam

C^^STIO

pcribnam

DuSjintcr

ytrum

mt\2iCcibi\kzs Jit proprietof ccnjlit:^

tuinfrim^aptfonA

qus

quia

,

dinis adftih'

fe^uens.

patcrnita-

ipfa conftituct pri-

cft

cftordo, vt patct in

ordme

cilen'

Nam primam elTcntiam pniis conicqui-

tiarum.

tur negatio ordinis ad aliquid

?

ctdensprior fofitiont or^

prima proprietas in Prima propofitio paict prim6 ita videtur cftc in omnibus enti-

prima perfona. pcr hoc , qu6d

II.

,

Negitlh ordinii aii frtmi

priuSjquim relpc-

dlus pofitiuus ad aliquam realitatcm aliam fcAlenr.i pq.6% mim t. D.TKom i.f.tj 51 «rf,^: D. Bmau«);cfl i..^d.~7 cj i. IWchttiwi htcart.\.e[.i.(jy i. Dodoti» Oxen.q.i.^qHidl.^art.i., Suarcz i.f tmci^, 1.7. caf.6.

e-7.

Arg.primum

V 6 D fic , pcr Damafcenum iib. i Orchod. fid. cap.4. OrnmA dimn* funt

0^rm»tiuii.

vnum, prtter ingenerationem,generatio-

Pamafc.

nem

c^ pracffjioiem.

Item fecundo

^ecundum.

ciitCiTentia

,

(ic

tam fimplcx

:

pcifona,

cft

fi-

fed proprer fimplicitatcm cfTentiz

de

quacliber propiietas eirjncialis prardicatur alia in abilrafto

fim-

igitur iimiliter proptcr

;

igitur ha:c eft vcra ,

ergo

pcrfonam

prim.im

ftiruit

fi

&

,

,

innafcibilitas

conftituet. Tertium.

Item Patcr

hxc

per rationem Prarpofitiui quo

tcrtio

Pater

eft

pci fona,

,

co

eo

eft

hic perfbna;

eft innafcibilis

Pater perinnadibilitatem;

2" fc

;

fed

quo

eft

igitur Patcr cft

igitiir,

,

inunicaic aliquid quod non

eft

formalitcr liberii;

non ab alio;

fcd ingenitnm dicit habereclIcnLiam

modam

generare autcm dicit in

habeudi cifcntiam

communicatione ad altcrum

,

maiorem

igitur

dignititem formaliter importat ««^<'»«r«w,qiiarn generare, nesrntiuum.

/jiic

Cdiura,

habet pcrfona prima in rationc

proprictatispofitius ad fecundam :

relatione negatiua

;

ficut c

,

con-

fed fecunda perfbna

ponftituitur proprietatepofitiua ad fton

primam

igitut fimilitcr e

,

&

con-

nerfo.

h tiefolutio

Vrobttur

Hjc videtur polTc

dici

quod

innafcibilitas

proprictas conftitutiua prim.-? pcrfona: prob.atur

prim6

fic,

pcr Auguftinum

f

.

fit

quod

,

de Trin.

cap,5 Pater fi non genutfety nihtl prohiberet eum ejfe tngeniturn; priina peifona poteft dici ingehita, licec

non

genuiirct,

inftanti

negatio

,

ad fcquens. Itcm tcrtio fic: Abfolutuxn praeceditrefpediipcr Auguftinum,7.
magis acccdit ad rariwncm abfoluti prios ell rcfpeftiuo

&

fi

hoc, \gnmingeni-

habcr^ ex aequo

,

quia tunc

clFent duae proprictatcs:habct igiturponerc,

ingemtum

pQteft pluribus

praeccdat,fed innaCci-

incommunicabilis

communicari

;

,

quia

tunc enim

eirent plures ingeniti; igitut innafcibilitat

diuina:tali8 autcra propricras conftic|jit

pcrfonam,quiapCTfonanihil

eft

cft lyfi

innafcibilis eft prior

quacumquc

pofitiua relati-

ua:igitur vrprius illc conftitucrer.

Modus poncndi na prius

potefteflc ifte^Eflentia diui-

non communicata ,quia non potcft intclligi communicari alicui pafliuc nifi prxinrclligatur in aliquo vt non communicata fibi fcJ Ci priijsimcUigatut in aliquo noncommunicata, quam communicata,crgo prius intelligicurin aliqao non communicata quam aliquis eam cotlimunicans quia aliquis communicans, & aliquis cui communicatur func relatiua , quac fimulfum , igiturquod prafcedit intclligitur iu aliquo

:

:

& alterum

tur in pofitis

:

fed in iIlopriori,inquointcl-

non communicata prius qu^m intcUigicommunicante , non eft in omnibus fup:

crgo in

illo priori eft hi

&ficvt

pofito,

aliquo vnofup-

diuinanon communicata, igitur vt per(bna:fic viderur qa6c! prima perfona conftituatiir pet propri«tatem fubfiftens in natura

Ingcniti.

primam

fccund6

fic

:

S

CHO LIV

M

I.

en'entiacum

propticiate incommunicabili. ,

Au^uft.

tur non gcnitus,fiae innafcibilis. non tamcnponitordiuFmad fcqucns:vci fi ponit rcfpcftu crca-

prima proprietas incommunicabilis in natuia

Itcra

tia.

Vnde & fccundum imaginationem Gentilium ponentium Dcum vt quoJdam abfoUitum fubfiftens.ramum in Dco eft nrgatio ordinis ad prxccdens, & dici-

ligitur

non

fcd ncgatio ordinis ad prae-

trthntio ter.

diuinis: igicurprius cftrefpe(5liuo.

vnum

vt pracccdit eft

:

quod

in diuini$

ccdens magis acccdit ad lationcm abfoluii in

pofterius,& non prius, nec»«^ew*V«w» &^<e-

^i/
ncgctur ordo ad prxcc-

ordinis debct pracederc or-

illiiK

gatio ordinis alicuius ad prxfcns prarcedit ordi-

c(Te

yt videtur,qu6d

fimul oppofita pro eo-

ncm

prxce(\\: paternitatem, quia repugnantia eft

non

fi

dincm ad fequcns,quia pro illo inftanti, pro quo prxccdit ordo ad prarccdcns , fibi correfpondct negatio illiusordiniscomradidlori^ : igitur nc-

tum

ternttoi polfunt (e

igitur

,

turarum,ille rcfpedus fequitutiigitur proprictas

Paternitas.

ita fc

ncrf j fecunda ad primanT

flitfucirum.

ria di.bcnt intclligi ellc

uum

&c.

Jtcmquartific: dignius cft habcre aliquid a quia haberc aliquau) communicarc ahcri

quid a fe importat libertarem formalitcr , non nc autcm communicarc alrcri, quia poteft com-

Argumetum

tc, quaconftituitur; ad Spiritum iandkum veio proprietatcquafi aduentitia; (cd contradido-

dens

\

affirmatio prascedit

videtur in filio

, qui piiusordinc refertur ad Patrem quam adSpiritura (andura,quia refcrtur ad Patrcm proprieta-

papateruitas con-

praedicacur de alia

fi

Hoc

fequcns, &ncgatio,

dcm

ternitoi ejl tmtafctbtlita^

Qiftrtuta.

;

conucrtibilia funt;ergo

plicitacem perfonx qua;libec proprictaspcribnaiis

Tripofitiuus,

quentcm. Et demumquiaeftabfoIutiffima,non iucludit rcfpedum realcm ad fequcns. Secundo cadepropofitioprobatur,quiahabes prdinem ad fequcns, prius eft quam ordo ad fequens crgo & negatio eius ad prasccdcns , quia

In ornni ordine negacio

Rtfutat fententiam ponentem innafcibilitatem rdtionem conjiitMtitta Patru.Pritne ex ytuguftino. Sttnndi,

Modus fenendi innaf. cibilitattm ctnftituer»

ferfennm.

QujEftio II. Stcundo,quM ingenitutfi ntgatioyCui repugnat co^ diuinam. Tertio alia duaconfh-

fiititere perfonam

tuunturptr relationes po/itiHOi, necfunt digniores prima.^tiortoex aliisduobM locis Attguftint.Hinc

tamenonfequttur quin perfona creata conjlituatur pfr negationem de quo in Oxon.ydifi.\.tj.i.a n.i. principaliter probat , cjuia negttio non eft incom~ mttticabilis fecunditm fe

tionem

quam feciuitur-y

,

fedfecundum

,

ergo ingenitum fupponit

ajf.rmatiohsm incommunicabilem

vtde in Oxonien. i.d.

numero

de hacratione

,

num.

i. q.y,

j

cr

8.

ij.


4.

primo eftanthbSEd coiitra hancopinionem fide ad Petrum cap.ii.vbi

6.

Auguftini de

citas

frutdens

affirma-

9-

finio atttho-

fimte.

Auguft.

vulc

quod '1'ripnum Patruefl, non quodfuingequod vnigenitum genuit , ficut proprium non qttod genuit,fed quod genittu (it : Et

quamuis

hoc

poflic aliqnis

dillraherc

non

,

ta-

fic

Filij.itanegaict non genittimcScjpvoptmm

non negat

qV.in fit notio Si pruptictas

Piitris.

ma non

poreft conftitui in

effe

fic

\

peribna pri-

pcrronali pct ne-

gationem, fed ingenitum vc diftipeuitur a patcrXtgatio non nicate , Sc generarenpn dicit niii nrgationem ; tijlitieitfer' icitur vc fic non conftituit primam pcrfonam. fon»m diuiMaioT probatur , pnmo quia negatio etiam in enthate non eft aUquid, licct ilUid in quo cft , fic ahquid , cxcicas cnimnoncft maius aliquid in ,

quam in

nihil cft in alio

tuirur in

ejfe

pede :

:

quodenim

igituu

priraa pccfona confti-

li

pcrfonaU pcr negacioncm

tjfe

,

confti-

pcrfonali pcr

:

;

priecatc poficiuai igiiur

tuacur pcr negationem

non

fi

prima fjcrfona confti-

Itouiuir

,

quod

fimc squalcs in enritatepctfonaii,

pcrfbnae

quod

eft

Minot

AuguH.

:

Cum ingenittu

quid fit,fed quid non

dem cap.

Auguftinum

probacitr pcr

cap.7. in finc

1

Stcnt

4.

tft

gtnitri.*

non adfeipfum dicitur

,

rion

non ad ftipfum dtctnon genttut

cotum cap

negatio rclationis ^e»/»»,

Vndc

,

refertit7;fic

quod ad idem gwius percincr, Relationis.

dc Trin.

fed qnod ex genttoye non

fit oflenditay.Ei eiia.a pcr

fic

y.

dicittrr P.iter

demonftratur. Ec in co-

tur,fed quod ad ge:iiiorim

6i

8. oftcndic

quod ingenttum

& pertinet.ad genus

ibidcm quod ncgatiua dicitur, non genttM,untum negac dicit

particula,

cum

quancum

fine ilLa agebatur.

Item ingcnitum eft alia notio a Patemir^te, Auguftinum j ,de Trin.cap.-j.Sccanddm qu6deft alia nocio,non includiccaraiigituc habct forniaUtcr incommtinicabiUtatem aUam ab incommunicabiUtate patecnicatis , iUa autem ndn eft eficntix , quia cdisncia communicabiUs eft nec a paternitatc, vc iam patet igitur fecunvt patct pct

;

;

dum quod cft diftinda notio , non nifi ncgationcm importat, qaia affirioarionem hoc non cftct nifi cflciuia vd patetnitas , cum in Pafic igituc cum irc non fit aUa cnticjis pofitiua f».

,

,

;

iugenitum tantumimportat negationcm,non poteft

8.

non dicat aUquam dignitatem , & propric-

tas

fiue notio

,

videatur dignicatem importare,

,

squaUter videtur probatum qubd ingenitum non fit notio,ncc proprictas, ficut qubd ncn fit proprietas conftituciua pcrfbna:. Oportec igitur, vc dicunc , (ccundum communem opinionem ad rationem iUam refpondcre.

Idcodicuncquod ingenitum non iraportat ncgationcm (blam,fcd amrraatiuum,& pofitiimm,

& ideb rationc affirmationis,quam dai intcUigenotio

re, potert dici

iUud autcm affirmatiuum',

:

eft eire

fc,vt


dicunt,& ra-

Richatdum j.dcTrin.c/. ^uia efl prima perfona , ideo efi a quo til

vt pacct per

e-nm a

fe

Richatd.

altud.

Hanc autem

inftantiam

excludo

fic

primb

,

9'

quantum ad ilhid, quod dicitur,qubd ingenitum Stluitur. uon potcf it dici xiotio ratione negationis , ficat Ingenirum mtio lieit ncc proprictas conftitutiua hoc non eft verum, ifl non frofrit'

quia notiodicit quicquid

primam perfonam conftitucrc. rationi inftant quidam

Sed huic

pcrfbnam quantum adorigincm

Scoti Oper. Tom.

X

l.

dicentcs

;

Pturis.

tem affirmatiuum eftratio fic innotefcendi pcrlonam primam/ed eiiam negatio, &aUquidnegatiuc didum,quia in ordinc perfonarum eft ftatiis ad aUquem lic originantem, quod non fit ab aU'a,& illa notio fic primam perfijnam notificans, debec

efte negatiua.

Quod ctiam

qubd fi ingenitum dicenon importarec digniranotio,poteft dici vno modo,

dicitur,

folam negationem

rcc

rem,&

non

fic

eflcc

,

diftum fuic in prxccdcnti qua:ftione, &paaUbi , * quod negatio debec cflc dignicatis *

ficut tec

in aliquo

,

quando

affiTrmatio fiin ip(b cilct

im-

Vndc negacio modi

dif-

pottarct indignitatcm.

conuenicntis primi perfons ia

,

eft dignitatis in ip-

idcb negatio produ6liouis

prima perfona non produci

In Oxon.

hic n.7. Kegnti» inifortat digni-

ta:em cuiks

qua

fignificatur ajfirm»tie in. eft cKgmtatis in dtgnitattm denotM.

,

,

Ahtcr ad hoc dicunr, qubd ingenitum ractone Ali» folntit negationis

,

cft , ratione verb cllcntix , in mlierum. dignicatcm importat; iagenitum

notio

qua fundatur

,

non ab

eiiim dicit habeic eircnciam

quidem tiam

eft

quia

dignicatis eft,

fic

alio

,& hoc

habcre eiren-

eam Uberc, non aUunde

habere

acci-

picndo.

Sed videtutmihi prior refponfio mcUor;tura, notiodignitatc imporiar,& fic ;«genitum vc notio dignitatc importabir;tum, quia fi folum rationc clfcntix dignitatcm impoitavct, igitur nondicitpropriamdignitaicm primxpcrfons.fcd communem Gmnibus, fic noTl videqtiia notiOjVt

Vriferturtri.

Vi» folmio.

&

tnr notio propria Patri,

Quod

vcrb dicunt

qubd

,

impottatom pcr ingenitum

enim quid

taccm abibhitam , fonarrt abfohitam

nem

illud affirraatiuum

eft cfle a

fignificet efle a fc

tum , ^rgo commune

?

quaero

f
Si c/Iiinciam tan-

non aurem proprietunc cnim conftitucrct pet-

:

cric

;

igitur fignificabit

relatio.-

pofitiuam,vel ncgationcm lelationislfed re-

lat^onem pofitiuam non relatiopofitiua tcrnitas

Patri ,

innotciccndi tu non foltim au-

cft ratio

ipfa.

inconucnicns-

Augall.

gatio

nihil eft in fe,

non cntitatcm Sc fic peribna , vc perfona eric non ens. Sccuudo hoc probatur ex aUo quia {ccimda pcrfona conftituitur in ejfe petfonaU aUqua protucrctur in

Tinim.

fit negatio,& proprietas videturalipofitioncm importarc. SimiUrerciimnc-

;

Item?p?r r.-icionem arguitur

oculo,

In/lsntitt',

prietas,cum

quam

tione ilUus prseccdit pcoprictatcm paternitatis,

Patrisjfed

Sentnd» ra-

non (blum videtur probarcqaod conftituat perfbnam aUquam> fcd amplius probat qubd non fit notio , vel pro-

eft Filij,

prium

tit.

non

quod dat intelUgcre

dilhaheie.quin v;;rb3 AugutHniexprefsc hoc ioiie'.n,quia ficut apparec ibidem, eodem modo quoiTioJonegarec >=on ggnerare elFe pro-

7'

ratio

ingenitum

nittti,fed

racn

E/ raticne.

i6i

quod hxc

,

&

& FiUo

dicere

:

,

fpiratio fi

,

quia in Patrc non eft gcneratio

nifi ,

qnaf

eft

,

fiuc

igitur paternirarem dicar

qubd ingeniium

pa-

communis ,

tunc

ratione .nffirmarionis con-

O

}

ftituat

10.

ptimatn pcrfonatn,

ftituat

paicrnitatis conftituat

n;'

DiftinaioXXVlII.

Libril.

i6i poliuim.

non

Si

quod ratio&eft pro-

dicerc

cft

pcrfonam

e^ fet^uentibtu. Vitie ipfum in Oxon.hic quAfliont

ftcundaa n.ic.&

,

dicat rclationcm politiuam,

nec abfolurrim , ergo folum dicit ncgationem, igirur (i ingcmtum fcilicct non ab alio clfe coiiftitiut perronam,{ec]uiturciii6d rarione nega;

Vndc

tionis tonrtituit.

pfmApffo-

non

c(Te a fc,

&

prtclararn

gumentoruta

latius tj.^.per tofurn.Habet hic

Jubitlem doctrtnam in foluttone ar-

,

REfpondeo igitur

habeat elFc afe prin-

qiK^d dicftum cft

dtft, 16.

dicitur

r.t,

hoc cnim impoflibile

ciiiiatiuc:

ell in

qunlibec

Prima ptrfona conftituirur in

ejfeifi.

perfoni quia nihil principiat fcipfum, fed qiiia negaciuc principiatur,!dc(i,non cftabaJio,vt iic ;

accipiarur npgatiuc efte k (c

II. bxtioprinci-

flii. tle
incotnmu

n^cabiiu riuion»

nifi

^ffir'

m»tio)fu.

vcro lonendi

non habet

a

ab alio , formalitcf vcro

quo forma

nec incp.mmunicabihs, niu quia confequitur .iffirmationcm incommunicabiiem , & pr^priam

formant quidir.itcm

;

;

non

incommuni-

cft tahs affirmatio

&

propria ahciii peiroii«c; erco ncgatio importata per iwjf^j/VMW^fciiice: uon elfe ab alio,

cabiHs,

non

poteft tfle incoramunic.ibilis

propria

quod con(equitur;igiiur ir,communica-

bilttas cft

abcutcpriori

petfonam non

ftituit

&

,

rarione ;.hcuius affirmatiui

nifi

:

igirur

fi

in^enitum con-f

eam

conftituit

rationc

iui,

Maior probatur,qu}4

fcd rati juc cntitacisprioris

k licut ncgacio non habct cnticatem,nifi cjuia fiiiitiMen- datur ih cntitate, ita ncc vnitatem, per confe-

tionu eH

&

ttttU,

quens neceffc proprium

& iiiconimuni«abilc

,

quo fundatur.Et quoniam negatio ii circumfcribacur , dicicur dc omnibus tam dc entc, qaim de non ente , Sc non dicitur i^c non ente plufiiuam dc affirmatino pofitiuo , & omnibus habebit

nifi

Mh.

&

nontantumquodconuenitvnifph.vtquiacirentia prima, in qua fundatur, cft fingularis, & tantum vna, & ide6 h«c negatio vni foli cnti conuenit

;

non

firmaiio

Tertib.

primo

igitur illacntitas

;

&

fic

:

fendo

ncg.itio fupt (imul

»lio

vt

Ije

ejje

k a qiio

^HO aliiu funt jimul in Giiiinti.

non

m

eflendo,,

ab

alio,

eft alius

ideo non

eft

,

&

affirmatio p'ior

,

quia tiinc

;

ifta

autem

fecundum confcqucntiatn , quia enim ille

& tjfe a qm alita ,

habet prim.im focciinditatem,

ab a!io 8c quia ;

alio, cft foccundus, idco eft

illc

,

,

qui non

l qiio alius

;

cft

ab

igitur

prius in cfl^endo ctit cflTc a quo alius, hoc auicm imporracur pcr proprictntem pofitiuam originis in primapcil<')na,- igirur eft tas,

jlla

tur proprietate pofitiua prjore proprietate.ncg:»tiua ingeniti.

Refoluit

,

fcd foluni dant ci

,

C

HO

primam

fer relationem

L

I

V

M

conmtui tfintuTn ad fecmtiam:& exphcat

numtr» clanjfiTne,fobit^ue argnmenta atiduUa

pritttam.

efje

inin'

non

poteft cfle negatio

incom-

non

cft

incommunicabilis,

propter affirmationem incommunicabilem)

quam

primum.quod

conicquitur:igitur

lulatjcft ratio pofitina,

ibi

pul-

qus cum eftentia confti-

pcrfonam.qus quia ab alianon producitur, eft ingenita , ita qu^d quia Pater cft parernitate, ideo cft ingenitus ille enim cft verc Patcr.qui non habciPatrem,fi.-ur ille vcrccft Dominus.quinon hnbet Dominum. VndcDamaftuit

ideo

:

lib.i.c.9. vult

Damafe. quod nomcn Tatruy non

Faternitat

cft crr.nflacum i crcaturis

,

centcm ad Ephef j. fleSlogenua mea ad Patrem Domini nojlri IcJh Chriftt , ex quo omniipaterni-

& in ttrra nominatur.

tas in ca!o alia

Vnde

j.

a

di'

itina tranjl»'

taefi.

Chriftus

noinina nobis nonreliquicqux vcr^ cxpri-

muntpcrfonasdiuinas,

& qus

in.poma,& fic,qu6dnomina ver^

pcrfonas exprimunt

illas

prius erant eis

ifta.Paicr ,

& Filius,

vt alias

didlum

cft,*

^d.ii.q.Ta.

Ad primam

rationcm proalia opinione rcci-

Dodlor rationcm Piarpofiqui dicentis

tnt viius

qubd cnm ttndns

dicitnr

qu6d Parcr

,

falfa cft

,

quod

pro alia »pi-

fi

,

Aliam rationem qui dixit

14-

Ad frimum

ingenitus, argumentun»

cfliet

pioptiaarcm verbi atJocutio didum eft auiem hoc ;

contra haerecicos.

tiim

ereata

ttione.

Prtma

re-

fponfto Prt'

Frarris Alexandri rcicitat,

illud

pofitiui.

dcbct intelUgi non quan- Secunda A-

ad naturam cflcndi

,

fcd

quantum ad

Unfis.

tngenitum

ratioium intelligendi , connotet pcrfbn.am primara fubfiftenrem indiuinis , non tamen connotat illud rationccuius licct enirti

ineft, fcd.ibftrahit abillo, licct

non infit tjifi

medianre illo.Excmpium.caicitas nonincftoculo,ni fi mediante tali complcxione.cum qua non ftat vifio,& tamen non connotat iilam complexioncm,fed abftrahitab illa tantura,&connotac oculum. Terti6

refpondet,quia hoc (li^utn eftper non pcr incompoffibile,& itaredit

iftc

impoffibilc,

inidem cum refponfionePratpofitiui.Videeundem in fumma. AHter vcro poteft dicJ qnW dicit tria Aug.15.

Tertia Htttriti.

^JPtnfiti

dc inwfnito.VnuTO i5ftin«ap.6.& ip.libtis.Vndc thtris. dcfumprum eft argumcutmn , vbi dicit , non hoc Auguft

IL

perfo"
pojitiiiat/t

trigi-

rt fer/ottnm

propter fecundam rationem priiis

diiflam.quia ncgacio niii

prior propric-

& per confcqtiens prima perlbna conftitue-

S

in illaertcntia

qiiam

joceftclle priot in c(r

nec etiam fimul

.(ffiin\.irione,

in diiiinis fiint fiinul ah

non

fecundum conic-

h.ibcicnt oidincm,igiturncgatio eritpofte-

riorjn eflcndo

effe

&

Quandncumque in eodcm af-

negano,<|ni3 negario

tJon

,

tiuam

Primumautcm quodfundatur

Cfmmiinicabile. municabilis

non

quse ctiam in »jrcaturis

,

iicetnon genuiflct

qt;entiam, affirinatioeft prior

non

conftiruit

po»

quiditatis fundarc dicitur proprieta>

tes hypoftaticas

fit

ingenitMtn.

Item tortio

11.

incommupriori incommu-

igitur qii6d negatip«>/^f»jr<

nicabilis,hoc habet ab entitate cabili

mitionisj vt ipfam informando, fcd per modutn,

ad diuina fcd prini6 conucnit Patri Deo,ficut alleg.u Apoftolum di-

;

Modns

tiendi rtlu-

nisconjlnue-

infor-

cenus

fic

communicatur. Qu6d autcm fit proprium incommunicabilc , hoc eft rationc affirmatioeommunitAnisjin qua fundatur , vt patet dc ifto ncgatiuo, /e »'»-

de

intelligiturvt

modum

patct

Uegatio non ilhs

tft

non

fic

racioncpofitiui,in

hoc quidem

Voiiori}.

cnim.vt intcUefta tionemfop-

eft iftc.EiTentia

apta naca fundare rclationcs pcr

ejfe.

(ed cllentia

ibididum eft,prima per-

eftoinnino prima,(S£

fc

Sccundo pcr rationcm arguitur ficad principalem conchifioncm negatio non cftpropria,

altcrius,

«fuo

vt

cnim

alire!

fonacflec mngis ncceifariaquimfccunda.Modos

formaIiccr,{ed principi.iriuc,quia prin-

perfonx prima;,

Vnittu neg*-

foium

non dico


Rejhluii*

pcr(bnali per

pofitiuam ad (ecundam pcr*

;

13-

vltima.

^it<ej,-u>ne

ejfe

rclatiuneri' originis

cipiatiuc a le habcr

$ccund*ftt-

quia non ab a!io,

,

Angli-

in fcripto

ad quxftionem fecundijm

prinia perfona dicitur

<^uia pofitiue

quam

fufiorem

cano.

ejfe

dicert ingeHitMmi<jHod eii

etfi

Filtum nnn genuijet

,

Patrem

dicere,i]Hia

nihil prthiberet

tumdi^

cfre ingtftitum.

Secundum

Quajftio II.

.1

SecuftJam qiwd A'cit Ae eo eft in cap. 7. ibidem,vki ^c\t, on idh ^ifqne Pdtfr qma ingenitM,nec i»genuui,tdeo ijtua Pdter. Terrium eft,

N

quod

eodem

dicit in

cap.

qua

intelligttHr genitorialia,

hoc autem

qu6d yiUM noriffeJi,tftta tntelhgitur ingenitiui

indubiranter

eft

verum

,

vt patcc in

przcedenAbus.Et Auguftinus ibidem in capitulis (eqtientibus intendit hoc probare quia tnge-' nitnm imporrat refpecflum negariinim ad non genitoremigenitoc vci6 fiuePatecad geniturot :

uue

di^m

hziencentiam propriam, fcd recitando reticorum,& Atianorum, diccnrium Filium non «qualera Patii.propter hoc,qu6d Pater diciingenirus dicitur non ad tur efte ingenitus , aliud ; ergo (ecundum rubftaAtiam,& Filius non cftc

&

dicicur itigenicus, ex qiio concludcbat aliara cftc

(ubftanciam Patris,quaro illa litera

lum.debct

cx

legi

contra quam arVnde eft dicendum,

F.Iij

guit in fequenti capiculo.

qu6d

,

cota vfquc ad feptimum capirucotum furpcnfiuc.quod patct tam

finc illiusicxti capituli,quam

picis

non

cx principio ca-

ip.nam poftquam dixitincapitulo 6.qu6d eft

& Filij

diucrfa fubftantia Patris,

fubdic

,

di<9:um hxreticoram. S* Mttem putant Catholici^

huic refijiendHm

ejfe

fermoni , qnod Pater quidem

& Ftlitu ad Patrem, ingenitut

4id Filium dicitur,

titmen c^genitiu adfeipfos dici*ntur,non

ad

alte-,

rnm.non enim hoc efidicere ingenitum.ejHod efl Patrem dicere. Alibi etiam habct fimilia. Sufpenfiue fequitur c.7. hicfi dicunt Catholici non intel-

&

fede itgenit»,&c.V ndc cx prarccdentibus facis patct , qu6d non cft didhjm Auguftini.nifi recitando verfiitias hxrcticorum,

ligi

^ncntibus

&

lufpenfiuca cap.j.prxdidihbri de paruis,vfquc

ad feptimum de magnis.non fignificatur cipicfttum dc paruis propterfufpenfiuum modum loquendi. Si ver6

«7-

A^ AugufhtiexfUett-

omnino prorcruias.qu^d

rct

eum

fi

pcrilliKl di-

Auguft.vt propriii aflercndo,potcft

dlii intelligic

dici,qudd

Parcr

non

folam negationcm ,

tum

dicit

dicit

quantum

cft

,

quia

»

geni-

& nihil pofitmum

cx (e:(cd tantitm cx ratione af-

abfolutum , ncc etiani cft de fc incommunicabile, fed tantum pct affirmationcm , quam confcquitur, prohibctur dici non genitus, ti non gcnuiftet,quia ex hoc dicitur ingenitu$,qaia habct

X9n ideo f*ter

quiairf

nte

i c»ntT»:tx-

f*nkmr.

nec Pater

eft

primo niodo

de Patrct

fe

cau(i inh«rcnrije huius prardicart ,

homo rc(pc6hi animidu. Et

ficut

modo in Patre rcfpedtu tngentti cft;h«c tamen,»#« ideo ingenittu idco ncgatio pcrieicaris primo quta Pater

,

cft fidia

fccundo

modo

per^iratis,

(\cnt,non ideo rifihilts quia

hcmo^c^z ncgatio illa imporrara pcr ingenitam coniequitur nocionem illam aflarmariuam in Patrc,vt paffio

^um, vr

(uum obic-

diifJum eftpri^s.

qu6d

arguitnr,

negatio ordii,is ad prius pra:cedir ordincm ad

fcd in ordine rclatiuorum

non

cftita

mum confequirur cfte

,

inordine adfuumcorrc- fltnusinaklaciuum,& cx ordinead fecundum , & fic inor- folutit. dinc^ perfbnarum non eft verum quod negario ordinis ad prxcedens clt pnusordinccius ad (ecundum,quia runc illa ncgario. c(rcc prior primo fccundum ejfe fuum proprium,quod habctinfuo

otdine.

Pcr hoc patet prima refponfio ad primam pro- Ad frSmmm barioncm dc ordine ellentiarum , in quo prima tr«^»tii>»tw. cflentia cft

omnino abfoluta,& idc6

in tali ordi-

nc concedo qu6d prius conucnit fibi negatio ad pr^cedcns, quam ordo eius ad fequcns , non fic autcm in ordinc pccfonanim. Ad (ccundam probacioncm dico,qu6d contradiiftoria

habcnc

pore,& eodcm

intclligi fimul

codem in!>anti dirationis homoeft animal , & non eft animal,& hxc cft veTz,h9mo efl animal;8c h«c cft fAlz,homo non efl animal.Ccd non pro codem ininftanci duracioni$,quia in

ftanci nacurac.quia

fcmpcr

cft prior

nacura

affir-

fensper .iffirmationcm

quam

confcquitur

,

&

Ad

aliud

cum

dicirur,

rationcm abibluti

qubd magis

eft prius

,

accedic ad

vcrura cft caercris

qma

ingenitw,»ec ingenitiUfidro quia Paterl Porcft diillud dicit fulpcnfiue ,& rtcitando, ci, quod

&

ficui patct per litcram (equctem.Scquitur

enim,

ad aliud ,fedadfe dici pwaiur ingenittu. Vel fi concedasquod illud (ir aftcrtiiie di6lum,dico quod vcrum cft quod non ideo eft Pacerjquia ingcnitus, ita quod negatur in ingcpropterea non

,

nito caufa pcrfeitatis,tara primo,

modo

pcr

fe

quim (ecundo

rcfpcdu patcrnitatis

;

fed

hsc , non

ideo ingenitHs quia Pater, eft vera.prout ncgatut pcriciraS

primo

modo

in Patrc

rcfpedu huius

notionis ingenitum , qdia tngenitnm non cft dc fbrmali,& pcr fcintellc(2upatcrnitatis, fed funt diucrlac notiones 4^}

diftin^ fotmalitcr,&

iouiccm fcparari in crcaturis ,

poftiint

& iJco genitut

^

Ad

T

tertium.

paribus:(ed ncgatio ingeniti in

non

dicic formaliter

hoc deficit qubd rcfpedum , fcilicerquia nc-

non habcr propriam cnrirarem nifi propriam cntitatcm amrmacionis, idcb cft pofteiiorn(ifi mationcv Quod c iam dicitur in modo poncndi , qnbd

gario

&

nonincel-

,

'—

gcnerarc.

IigicurelTc prius

Tater

A^rmati* *fif"'"'

fic

fi

dlum cft. Sed quomodo tunc

verum (ecun-

z-,)^

d»m.

propria,patctcomparandoad Filium fp!rarc,& k firaili comparando ad Patrem gencrarc , non

in aliquo,

efi

^

matio,quam ncgatio fecundum PhiIofophum,i. '^*'*'^*"*^ Pofl.c.io.Sc 4. Metaph. & ncgatio prasfupponit Atiftot.

non communicaca

ideo

,

pro eodcm tem- _^j

quam communicata.Dicendumqubd

dicitur efte

-, fteum-

"^^^v^jjl' vbi pri- Ji^*„'^tiTji

proprieratcm pbficiuam.quam conlequitur, vt di-

diim Auguftinum.quod non

j

Ad

pollcrius , diccndum qubd verum eft in ordine dum. enrium abfolurorum,quia primum ibi in ordinc, ^*g»''» *rdi prius eft ad fe quJim comparctur ad fccundum:

genuifler, nihil prohibe-

dicerc ex partc ingenitum

firmationi$,quaracon{cquitur;nccrelatiuum,iiec

£iititKt

163 primo tnodo per

prardicatur

Ad (ecundum dicendum, cum

Filium.

Sed de prjmo di£bo,qaod dicit ante finemc^. videtur dicendum quod hoc non dicit (ecundura

j6.

non

priiis eft eircntia

municaca Pacris,

nifi /n

noncommunicara, qtiam comaliquo fi>pr

qu* h,.bcns

fico

,

vt in peiibna

tjftnti»

noa

intelligituT

e(rcnCi?.m priiis orfgincconfrins non

fticuitur in ejfr peribnali aliquapiopricfarcpofi- ccmmumcM tiua,quam proprictatc ncgatiua:qu2piopriecas t»q'am ia non poteft cfle propria , ncc incommunicabilis, f^fhf'^*vt prius paruir , nifi pcr racionem alicuius pro-

prictatis affirroaciux,

de

quam

coniequicur

;

ita

hic

ingenito.

Scd cum arguit fi efTcntia intelligitur prius non communicata quam communicata igitur prius intclligitur non communicara , quam aliquis cam communicans, quia communicans , & communicatum funt fimul natura. Dico qubd non (equitur,quia e(Tcncia,vr non communicata, non cft prior peribna , cui communicarur , nifi prioricace originis:pcr(bna aurem,cui communicatur , cft fimul nacura cum pcrfona communi4 cante. :

;

,

O

xa.<

i64 Ctrnnwntnns

frior

DiftinaioXXVIII.

Libril.

cancc,qiua funt rclatiua

,

& per confcqucns funt

non polfunt eirc fine fe inuicem fcd ex Uoc non fcquitur qu6d fit ptioc ffiunknt» en tamen pcrfona communicante.quia non at guitur de fi/ttitra. niultatc & prioritatc ciufdem rationis , dc quo q. I. n.£. di(£lum eft diftinilione 16. * non oportct autem qu6d illud.quod ell prius origincaiio corrclati(f/I

f ^ ine •

fimul natura

iiac]u6d

,

;

uo.fit prius natura.vtPatcr

Filiojcommunicans ibi didtum eft.ii-

comniunicato,caufa caufato,vt cct finc fimulnatura

vno

quod

fcd

:

prius natura

eft

corrclatiuo eft prius natura alio

quia

,

(ic

clufio ncgatiua. Iteth ex altera vera

Ad argumcnta

14-

Ad Damafcenum

principalia.

pnmum dico qiiod ipfe foluit feipfuni non intendcns fnrtcifalt. omnes alias propriecatcs excludcre fed tantiam ellcntialia , qua; funt communia omnibus , quia yf J

,

,

,

ftatim poft vciba allegata Cahdixjn /olii proprietattbns Pdternitate.jiliationey

& procejfione atten-

ditur diftinnio perfonarHm.

Idcm

mo &

yult cap. pri-

fecundum hoc oportet dicere quod

,

in-

vnam

proprietatem alicuius pcrfona: incluficomnes alias proprictates eiufdem pcrfbn«,.vt per ingenerattonem intellcxit tampaternieliKlcndo

tacem

quam

,

fpiracioncm aiSiiuam

,

quod magis

cxpreflit confcqucntcr:aliccrenim contradiceret fibiipfi

quod non

,

concedcndum,

eft

fitcomnuinia,& cirentialia

^um 14.

quitut conclufio concingens. Si igitur altcra pcacmifTacum in

pec fc pcimo

Siuomodo fn,dic»tur

vna

prnfrit'

$as Ae alia in fibftralh f

modo,&

altera pcr fe

do , conclufio fempcr debet

pcopoluo (ccundo

fed exclu-

fit

mo-

(equi ex virtutefyl-

& non

logifticx illationis pec fe fccundo

modo,

pcimo modo,

aliquando fc-

licct gratia materiae

quitur nobilior conditio praEmifTarum.

Ad quartum,qu6d quando communicans ii-

rc illud altcri

cum

,

fed

conftituatuc in

fi

ad alte-

ejfe

i6,

habcat Ai qmrtS.

, & poflit illud communicarc aheri nobilius eft habece illud i fc,quam communica-

aliquid a fe

§l»omcdi di' in'its eft h»ter* aliqitid

a

fe

ijtiam

quod habct communicat , non cft vc- alteri ctmcum, quia tunc cft illud, quod cft pcr communi- mhnicMffmt ,

cui

cationem ad altcrum.quam confcquitur proprictas habcndi circntiam fic eft in propofito, quia :

Piiter conftituicuc

in

effe

commu-

pccfonali pcc

nicationemrj^ cius ad altcrum , quia hoc eftex plenirudinc pcife&ionis fua: ,qu6d neccfTari^ fe alceri communicet , ficuc dicercnt Philofbphi

qu6d prima dionis

Intelligcncia ex plcnitudine pcrfe-

fua: fe alteri ncccflari6

neccfTari^ produceret alia i

communicaret,&

fc.

pctfon«,vt di-

illius

cft.

Ad fccundum dico qu6d

fimplicitas

,

tota caufa, quare

vna proprietas

dicetur dc alia in abftrafto

^um.

Item , ex femper fc-

falfa.

altcra ncceftaria,& altera contingenti

citur ad fe,& ad fuppofitum abfolutmTi.fi

8c intelledu.

,

fcmper fequicuc conclufio

falfa

funt fimulrelatiua: rclatiuaenim funt fimulnatura

& alcera negatiua fempec fcquituc con* & altcra

matiua,

com-

cnim

infinitate:quando

\

non

eft

QV^STIO

circniialis prae-

fcd fimpliciras

cum

extrcmumcft

vcrDiTique

ytrum ejfentia exfe determinet fibi ge-»

quantumcumque abftrahantur proptcr infinitattm vnius,vel amborum, infinitum,vel altcrum,

pra:dicanrur de fc inuicem in abftrado

,

nam

III.

in

ViiJc

nerationem aStiuam

?

DeAores

&

citatos quxft.i

t.

diuinJsbonitaseft fapicntia.quiavcraque eftformalitei' infinit3,&

h«c

eft vera,

nitas, propter infinitatem

honitatis.Sid

finitum

,

eftpater-

vnius excrcrai, (cilicet

quando ncutrum

eft

h«c

cft falfa

omni mo-

do.tam formalitcr.quam identicatiuc, Paternkui c(i"e idem eft filiatio:\n concrcco autcm poiTunt idcntaiiucproptcr tcrtium infinitum.quodconccrnunt,cui omnia funt idcm qua: ibi funt,vt effentiamj& fic vnum poteft prceJicari de alio in concreto,fed non in abftratto,quia tunc auferrctur ab cis infinitas , quawi conccrnebant in concreto

rum lam

,

& p« confequens

fed propter fimplicitatem

cacur circntialcde

Ad Jld teritum.

aufcttur identitas eo-

vt ficNonigitur propref fimpliciratcm fo,

aliis

Pater

pra:di->

verum ,

eft

Pater,eo eft

diccndi per fe,&

eft,fiaccipiatur

& conclufione

,

fed

, quo cnim hxc pcrfona, primo modo

fccunda conrequfntia

eft

falfa

non fccundo , quia

tas,qua: eft propria )iotio,fcquitur

tct

:

fuppofito cfrec prima pcrfona,& pcr confequens Itcm.fi dcterminaret fibi fubfiftcntiam, &re- itcundum. prima conftiruitur in ejfe , qua perfona

lationcm

perfonali

,

tunc non poiTct

fet igitur ftacc efrcntia

fe fibi

diccndi pcr , primo modo quia conclufio fcmpcr fcquitur conditioncm

qn.tur dihi. tiorem

fc

:

,

eo

eft rifibilis

pra:milf« dcbilis>vt patet:quia ex alcera affirma-

cum

diuina

;

non pof-

genecationc ibi

oppofi-

determinat.

Item,rcIationcs oppofita: zquc prim6 fundan- Ttrtium. tur in clTcrwia diuina, propter fui infinitatem, Sc illius illimitationem ad illas : rion igituc ex (c

paffiuam.

eft

cum cationc op-

quia gcncrationcm acSHuam

,

quo homo

efTc

pofitavquia tunc oppofita ciTent fimul

notio.lcquitur propriam affirmationem per fe,vt

homo

aliquid

maliter ad fubfiftcntiam primae pcrfonae, dctcrminat fibi illam in qualibct ita in quocumque

raagis derecminatur ad

ficut

fibi

vniformicer de fubie(ao,& palflionc fua : iglfi clfcntia diuina dcterminat fe foc-

lam cx

:

,

perfona,m

tuc fimiliter

paffiua

dicitur vltrfl,

lubicdum

&

non.quia quod determinat

Quod

innafcibili-

bilis,

paflSo fcquitur

,

cxfe formalitcr , illud habct in quocumque fuerit:vt fi homo detetminat fibi cx fcrifibiliratcm, in quocumquefuerit,illud libi dctcrminat,vt pa-

quo eft hoc pcrfona,eft irmalcivcrum eft fccundo modo diccndi pcr fe,& non primo quia innafcibilitas, quae eft propria

do

frt-

fttbfiftentiam

?

propriam af-

firmationcm pcr (c , vt paftio fcquicur fubi.cdum,ficut quo cft homo,cft animaj. Sed quan-

ClKclufiofl-

primam

tninet fibi

prirnam

pracccdere » Qusro Arg.primum dtuina ex/eipfa deter- ne^a.iiH^m.

quaElibct perfona eiTct Patcr.

inabftradlo.

vniformiter in maiorc

tunc

inhnitam

tertium cuiii arguitur,qu6d quo Patcr eft

Pater,eo cfthcec perfona, eo

^^dinc originis ^^vtrkm effentia

formaliter in-

praidicatio vnius de alicro in abftradlo

Gmpliciter falfa,quia

eft

homtM

V I A fuppofitum eft vnam perfonam non eir<( ab alia,fed omnem aliam or-

nem adiuam,quam ad Contri ftcntiam,

,

vnam

,

vt ad generatio-

aliara,vt

ad gcncrationcm

cfTcntia diuina habct

pcimara fubfi- Rati»

& non dererminacuc ad illam pcc pro-

priecatcm abfolutam,quia tunc cfTct fuppofitum abfoluturo.ncc per proprietat«n aliquam relati-

uam

ta.

ffptfi-

Quxftio IIL aam

pttfteriorem proprictate conftitiuiua

illiiis

nullum pofterius dcrermiad conftitucndum priusjigitur.eflentia di-

natiir

naret fe ad

CH O LIV

M.

fibi detirmU proprietatem,vel aliquid Cxtri nat omntt pofTet ctiam cfTe cuni alia : fic eft cflcntia frtfrietattt ?

dcUrmiMtione, indeternunatio"

&

non

diuina indeterm)nata,indeterminationc oppofita dcterroinationi limitationis.quia non folum de-

contraditlionit fit imperfeiHonis,& idcoprocul ab-

qua

& alia immediationis. Refoluit

effen-

dam,vel tertiam ? Quia quandocumque funt diftin^la

habcant

diftinguuntur re

infinitum ifedprimitate ade^uationii de-

ejjentia,vt

;

&

clartjfimis

qtto vide ipfum in Oxoantem determinatio fit ab

aformali principio,non informante,fed

modo) non

AD

folutioncm huius nihil inuenitur communiter, nifi quia proprietas conftitutiua qutper(bn« puUulat in eirentia per modum natura:, (juod non declarat propofitum. Idco ad folutionem huius quiftionis pono duas diftindliones.

&

indctcrminatione de dcterminationc , fibi oppofita ; aliam de primitaic qux duo tanguntur in proponcndo qusftioncm. Eft igitur duplex indeterminatio.Vna coniradidionis.qus :

ad vnam partem,vel ad aliam indctcrminatc, quia neutram partcm fibi ex fe determinat, quia

eft

habcnt

modo

(

igitur

;

faltcm

non curo vrium

cfl

fundamcntum aliquo modo

;

& vniuerfa-

eft prius

eo,

non

eft

ad oppofi-

producenda hoc , vel hoc

,

fcd

cft ad oppofita difparata, quae ita eft indcterminatc illimitati ad pioducendum hunc,vclillum, vt vermem,vel plantam, quat funt difparate op-

tantum dcterminatae virtutis ad produccndum hunc cfFetloni. & h^c indepofita

,

ficut

fi

Quomodo

igitur ad illam

crtet

fterius ficut

non

eft caufa prioris

,

vt

fic,

ncc

cft

&

qiiasrcndum,quodctcrmii)arctur ad illam prius

,

&

fic

in infinitum.

Prima autem indeterminatio cft cum vnam partcm contradi6lionis,vcl ad aliam,quia ncutrum fibi cx ncceffitatc detcrminat. Secunda indctcrminatio bcnc

crcatura:.

contingentfa,quia eft ad

Sole

qui neceffari^ agit, sequiuocc difpofita materia> licur agcns vniuoce neccflario ageret. Ifti duplici indetcrminationicorrcfpondctduplcx determinatio per oppofitum.Vna determi-

quxeft adaltcrara partcm contradiftionis deicrminatc,& non ad aliam. Secunda determJ-

natio,

natio cft limitationis cfFefl:um

,

qus tantim

produccndum

tcrminatum

;

&

eft

ad

vnum

ficut aliquid eft dc-

dupliciter,fic contingit dctcrminari

ad aliudduplicitcr. Vnomodo dctermiiiatione non dcterminatnr ad oppofita contingentis ,

&

contradiftoria. Alio tationis ad

vnum

mododeterminationc limi-

tantum.

Eflcntia diuina igitur primo modo dctetminat fibi omncm proprieratem fndiuinisad intri,tam

tfftn-

Ncc

,

ficut

nm%

detcrminatur ef^

met proprietatcm pritnac pcrfonac, quia illa pronon eft dcterminata in ellentia , nifi quia

prictas

primx fibi

perfonac jquac primo fundaturin eflentia, conueniat prius fubfiftentiain primapcr-

fona,quam in fccunda,vel tertia;determinatatamen eft ad proprictatcm cuiuflibct pcrfbnx dc* tcrminatione oppofita indeterminationi contin-

genti«,& contradi(flionis;& ctiamindetcnninata

indetciminationc oppofita dcterminationi

mitationis ad

omnes

fentialcs notionales

,

Ad

li-

proprietates intrinfecasef^

& ctiara ad omnia cxtrin»

ftinilionem dc primitate

&

A quo

tia detirmi-

fentia ad proprtatem primac pcrfonae pcr ipfam-

«quiuocc refpcLlH plurium effeduum. Patct in Sole rcfpe
ficut patet in

etttrof.

dcterminatio eius,ncc pcr aliquam proprictatcm naturadfri, priorem , quia illa ponitur prima, tunc cflct m»m ferfo»

feca produccnda.

cum ncceffitatc,

per-

fonnm fuam

dcterminatur?Non

per proprictatem aliquam poftcriorcm.quia po-

icrminatiocft pcrfedionis.quiaquantd indeicrnobilior cft. Patct in minat!or,tant6 fuperior,

poteft ftare

primam

pc(S^u proprietatis primst pcrfbna:.

vt

ta contradiftoti^

tffentia

igitur ^conucrfo eflentia aliquo prioreftj&aliquam primitatcm habetref^

fc rel="nofollow">5Honis propter contingentiam. Alia eft indc-

terminatio illimitationis.quac

An

fecundum

ra- priut deterfiki proprictas cft prioreflcntia, minet ,

tionem, non autem quia cifentia cftflindamcntum eius liter

qua: aliqiio

,

vel rationc

pullulatabcflentia,^ua habet vtfubfiftat;igitat ex fe forrnalitcr cftdeterrainata ad proptietatera

&

qiujli»nu.

fc

fe

eflentia

tunc poiret elle fubaltcra. Et ifto modo folum iMdererminatio ad contrariajiccidentia,& eorum oppofita; h«Bc indeterminafio cft impercft

HtfolHti»

squo

prius altcroaliquo

modo

Vnam

ex

,

;

quod fundatur;

infiar ijutditatii adfuppofitumfe habente.

de

funt diftin(fla

& proprietas primx pcrfonx

Hteit.hicq.^.A n,ii. ifta

tcrminMi».

fic

modo

eXemplii rem declarat,de

4-

inquanttim

ali-

qudd cx xquo

igitur

terniinat fihi tres perfonas fimul

DupUx

impoflibilc cft

pnmo primitate im-

eejftu in

M.

,

,

f/iediationii preprietatem Patrii;alioquin ejfetpro-

tiam ex fe determinare fthi

iettrmintt-

vnam

leganday& indeterminatio contrariorum perfeciioni6,Deinde oflendit quomodo prtmitas alia efi ad,

§luemtie ef fentiadiuina

terminatur,vtqua fubfiftit prima pcrfona, fedad fecundam,&tertiam,quibusfubfiftunt alix pcr-

primitate, explicat quomedo indeterminatio

a^juaiionif

in-

modo

fic.dctermi-

fi

fona*. Etloqucndode ifta indeterminatione , efl qusllio rationalis,quomodo&quoprius dttCrminetur ad primam peifonam quam ad fecun-

Ptfitif duplici

ne,&

Diifltx

perfonalem. Secundo

nihil fibi deierminat liinirate,quia

S

StMtut

quam

efTentialem,

fubfiftenti2,qaia per

uina tx fe determinatur ad fubnftentiam prima: perfons.

ftionu.

165-

cuius declarationem facio fccundan^ di-

mitas adacquationis

mum.quiacft

,

qua

,

quia

quxdam

cft pri-

vniiierf ilc dicitur pri-

in fubiefto uio

6. Dvflex

fri'

miiai.

primo;& cns obic-

£lum primum inrelleftus,& rifibilc prima paflio homini adicquata, & non Socrati.vcl PI'aroni,& haberetres cormcmi iriangulo primo. Alia cft primitas immcdiationis,qua aliquid prim6 incft alicui,

Ifto

quia immediatc incft

modo

fibi &finc medio, dicimus quod Sol itluminat totum ,

Trimum

medium, quod prira6 rcfpicit primitate adicqua» txemflum. tionis ,fed primo primitare immediationis illuminat partem fibi propinquam priias quara remotam,licetpiim6,id cft,adxquatc rcfpiciat topaftb adiquat^ fibi corrcf^ pondentc. Sirailitcr aliud exemplum cft dc ani-

tum mcdium pro

ma

totum corpus orga- Setundum.. generc caufae formalis pro primo pcrada:quato : fcd primitareiramediationis

intcllc«fliua rcfpiciente

nicum

in

fe(9:ibili

primo refpicit cor , quam alias parte.s corporis, quia prim6 & immcdiateincipit ibi vita.Primitas autem ada:quationiseftduplex:vnaextcnfiua,

Trtmltas adtquationit

altera imenfiua.

txtenfiiia.

Ad propofitum ergo dico,qu6d

fi

quxratur an cfientia

intenfiha,f^

Libri

i66

.cfTentia cliuin? ptiiTii6

priraitatc adsquationis

adprimamperfoef fnten(iuccletcrminctur,ptim6 fciitiaprimi- nam? Dicoqu6cl fic , quia prima pcrfona cft inD-ui"*

*^'-

<

'<*

Vv^^^de' *urm'.naiur

fimul

,

& ita

perfede

vno indiuiduo,

fubfiftic rn

ficut

plyribus proptcr fui diuifionem , vt dicit Auita primitate adxquagiiftinus yJe Trm. c.6.

yirfc.iim.

ji,

&

A^g-'t-

a;qiie intenfiuc rcfpicit

tionis

o

Si

tAmen

ei

\

6 quxrjtur an circntia diuina primo pri-

&

in-

,

habct fubfiftcre indujbus perfonis produ<5lis,& vna non produitaprimitatc adaequarionis cxtcnfiuc defta , voluntatis

,

&

teruiinatur ad

omnestrcs

pcrfonas.,

& non

tan-

^' "^^^^ ^^^

quxftio dc primiratc immediatiofic , determjnac fibi primo primi-

nis,dicoqu6d

ms

tacc imn^cdiationis

ufitrmt-

ntturaifn. "'"" f"^**

fubfiftcntiam

primz perfo-

„^ ^^,^ fccijdas.vel tertia:,cuius ratio cft, quia quando aliquid indifFeienter fe habec ad plura, quxtamcn ptmip rclpicic pnmitateadaequacio.s;^,

nis.inicr qua: etiam eft

ordo inter fe:prim6

pri-

mitace immsdiationis dctcrminat primum in ilJoordincquam alia.Pacct dc Solerefpicientetocutn mediiim pro pallb.qui

primo iliuminatpar-

quam diftantem primicarc Eodem modo dc anima rcfpi-

tein fibi viciiiioccm

iinmedincionis.

;

c/cnte adxquat^ cotum corpus organicum pio primofadlibili , tamen primo immediatius anijf„l„,p,tus ^^^^

miimn( qt:%m

»»»-

q"3ra manum,&:

^°'-

cor aiitcra

Auin.

mcmbra

;

eflentia

tcnfiuc dcccrminat libi ("ubfiftentiam trium perintcr quas cft ordooriginis, vcl primi-

immediationis deccrminat

tate

nium

fibi

prim6

pri-

originis,& alia poftcrius originc. intelligo ficur quidam inteUigunt , quia

illius

Nec "'

^!ia

diuina prim6 primitatc adaequationiscx-

fonatum,

cx cflcniia prim6 fureunt,& pullulant tres rela-

,.

,

<xtU- tioncs ex aequo , quibus lit liibitrata a.i raodum fubiedti fuis accidentibus fcd quod ex fc, vt di-

rirt»

:

dit,

pecficitur in

&

(pirarenon ncc aliqua relacio in diuinis , ncc in crcacuris dicic perfedionera formaiiccr ; detcrminat igitur fibi cflcntia

quia,vt dicium eft/M/Tii.gencrarc ;

immediationis fubfiftentiam primaB

Scd cunc eftdubium,fub rationc cuius princiII. deccrminat eam fibi?Hicdicerec vnus Doftor eutomodode. prim6 , quod dccerminac eara libi fub racione termitnnftbi pij

materialis , vel quafi marcrialis: quia ponit circntiam materiam rcfpedu pstcrnitatis, principij

n»ltt»um

producriui,& quaficfFcdiui ,quia hicDeus, vt didum eft d.ftinitione 7. * eft habens cflcntiam

»!iqiteri,m.

diuinam,quafi principium formale, ad omnia principiandum

omncm tati

& adtiuum

i^i.Per illaropropriccacem

naca ad iilam primo, cuc

fi

cflcr

ita

,

& eirentia dctcrmi& fubfiftic

vetc cft

pcrfona abfoluta.

, f\.-

Nam habcns e^e in

priino figiiooriginisin priina fiibfiftcntia, ^ora-

& per fe exiftens antc

,

formali ^K
^md

:

pcr fe exiftens habens

formam adiuam

potcft

agere fcctindum cxiftcnciam illiusforma:,

fic

au-

cem agerc cft communicare fe:igicur communicando fc paternitaci canquam propricrati conucnienti primae perfoua:,fiib quaexiftit,communicat fibi faccre

ijs

Patrcm

,

vc

fit

ipfa nata eflc

prxccdcns alias , & faciat primo fuppofitum Patris , & mediantc hoc fuppofito Patris , mediationcorignis faciat fe fuppofirun> filij,& terri6 illis mcdiantibus faciat fc fuppofitum fingularis

Spiritus fandi.

Sed tunc videtur maior difEciltas qpJim prior, quia ex hoc fcqucietur primam peifbnam produci,quod

contra Sanftos

eft

quia non

,

cft

pro- primo.

Itcm:fequerentur quatuorpcrfbnac in diuinis. Secundo. hic Dcus diftinguerctur a Patre,vt produ-

Nam

fenciam,quia fecundum (Srio

effe,6c

fc

,

& multa alia

agere,
vidccur clTe mendax.

Idcb dico

alitcr

quod

,

fcilicet eflcntia in ra-

tionc principij formalis dcterminac

fibi

propric-

tatem primae pcrfbnae;non principij formalis infprmantis^quia nunquam tale principiura in fuo

intnbui

gcrfere principiandi principiat

pcr.

jmr tcrtix r.ibfiftentia: in ccrcio figno originis:& j,jj

g(^ qj-Jq

j,j

perfonis in

modo

habcndi

cC-

4lodnm

di-

teniiaVquo-

rnm

raictt.

Exquo pyct cos non bene dicerc,qui dicunt modos quafi ex xquo pcrficcre circntiam

fftos

j,i ,^^^(,

rccuiido.ficut trcs anguli cx aequo perfi-

^jy,^^

criangulura.Verum

ratcs

triiim

pcrfonarum

,

informabili

,

cffeftiiit'

& ita

fi

vniens

fo.ma

"'"ff'*"^^

circntia diuiiaeflcc

informasjoportcrcc darcaliquir^ in diuinis prius ,nf.rmMs cfTcnria,quod informarcr cfFediue,quod cfl ira- efeiliui.

cnim quod proprie-

pofljbi|e:detcrrainac

ex atquo fnnc in e(^

tatcm perf nsprimjc, qnafiinrarionc principii ^ ' e f-c r j j /T inrornianris,icd dantis <j(/e eo moformalis,non

igiti r fibi

eflentia propric-

•

&

cunda pcodlicunc tcrtiara : produccntautcm inquaiKum produccns eft prius originc qu^m

do , quQ

d

quiditas

citur

•

formn rcfptt^u

fiii

fisp-

,. , , Sieut ft h». ^,, auidit

ndprofnet»-

modo fi hnbct cfTcntiaadpropiie- temfm^uUpcrfonales, quomodo quidiras fc habet rcf- '"" "" .'A

pofiti.quiaco tates

r

''""1 & ficut quiditas T ..... n»»dpnfc'' pnmuatc mimcdiationis

pcdlu propricaris ' f in creaturis .'

prouavlutu.

T»rm*titn '"formAns

cft

:

profr^a.

formam matcriic

fic

fcniia^quiannHaprsccdic alteram fccundumnaturam vna tamcn praccedit aliam origine , quia (cvna vt prima producic (ccundam,& prima

j , Rffeiut!»

nifi principiura

produftiuiira prsintcUigatur princpiare in fuo genere,fcilicet

lfnti;im.

.

n,i,^',;tr

dui3;a.

in fccundo figno Orio hnhen- raunicatut fecunda: fubfiftcncix di ejfertiam qriginis,& vt habeC(f/f in duobus , communicafinu.

:^,q.I.

proprietatem rciatiuam,quiaomnicnti-

fequcrcncur,qu£ forrc poffcnt fblui i fic ponente:quia tarocn ifti videntur nirais abftrahere ef^

quae fibipiimo deccrminar,qua:eft prinia pcrfo-

q.t.

Sententi»

cens i produdo; quia producit

primara proprietatem,

>

proprietatcm in rationc principij

fibi

ma

rclatiiia, per

'*'"" f"'/**

hoc improbatum cft^.y?.;. * Pofict igitur dici lecundum aliquos quod dc- *

dqm cft,dqcerminct,immediatc fubfiftcre in priperfona

ejfenti» pri-

fed

tcrminant

tiim ad priraam.

itn,n!ii'itw

dicunt tcrtio, fcilicet

fcntia fccundura illos tres

pcrfona:.

autem foecunda duplici fcEcunditate

in

qu6d efmodos habcndi cam, adibus fecundis , non cft vcrum,

vno.Quod ctiam

primitatc

tellediis fcilicct

jq,

ferfana.

Dico quod non.quia natura

}

tri-

pcrfcdlionis eius

oftcnderetur foecunditas

foecund^ naca fubfiftcrc in pluribus fubfiftenciis, non dc-ciminatur cxicpfiue ad vnam illarum. Patet de anima refpc(5lu parcium corppris , effentia

Tr.mitate

Quod autcm dicunr^cfTcntiam pcrfici illis

bus modis habcndi cflentiam intribus petibnis, zjlentr» no» falfum cft, quia non maiorcm pcrfcftioncm ha- perfiatur ia '"*'" bet circntia in fe pcr hoc quod habcturillis tril^^i** qu»m /» -yn* bus modis i tribus pcrfonis , quam fi tantum

dicunc perfedVioncm firapliciccr

adsqiiacionjs extcnfiuc dctcrminct libi

''"'t^fc

priuiaiTi pcr(c)nam

txtenfiue.

fecundam pcrfor

& rcrtiam ficut primam.

nam s->

omncs

pcrfefta, ficuc

rs^ifcdjim fubfiftentiam hubct effcutia in vna perlbua.ficuc in oranibus; ficut fpccies in crcacu'

fr^miim ris ita

«;.

«quc

teo/iuc

X X V 1 II.

Diftinaio

1.

.

.

'^'"1'

irHii«
.

dccerminat

fc

1,«/;^

I" vmim

ad

Ce

exiftit,&

Qu^ftio IV. quo prim6.

ruppofitiim primtim, in

prius dat eftific edentia diuina pri-

ciii

mitace immcdiationisdetcrminat

lem ptimic perfonar,cum qua

propricta-

fibi

facit

primum fup-

po/itum in diuinis.

Sed

14.

communicommunicet,& detcrprimum eorum / Rcfpondeo , omnis

quacratur qiiomodo natura

fi

cabilis pluribus fuppofitis «xbtditur.

minct

fibi

quiditas communicabilis cft crcata,

a

fe

non omninoprimo

tjui-

fupf^ta

tas increata lis

quiditas

fi

ejji cft

in

vno

ad primam fubfiilcntiam,& raediantc

eft

matcria,nec quafi materia

dat

oppofitis

Q^tESTIO

illa

frimum

principalc dico.quod cirencia di-

uina determinat

fibi

decerminacione oppofita in-

detcrminationi canringenti2e,& contradidionis,

omncm

propriecatcm ad incra

fiuc

,

cilentia-

fit

determinationeimmcdiationis tancum dcterminat fibi proprietatem perlisjfiue perfonalis

prim*

fonae

fcd

:

;

fed

quando

tit,in illo illud fibi txe/.ipium.

modo

aliquid ilto

detcrnTinat,nonoportctqu6d

fibi

quocumqucfue-

in

dcterminct.vt quafi formali-

i. Brulifer.

q

8c vltimo quxritur fine argumentis, f^trum tantum ftnt quinque

notiones

proprietacem prima: peribna:

prima perfbna

,

non oporcct

,

fibi fic

dcccrmi-

quia tamen illam

fibi neccfi[ari6

determi-

ideo oporcet quod in quocumquc fuerit, quod in illo habeat illam proprietarem , licet ^ljjomode ef- non iiabcat illam vt conftitutiuam iilius & ita in fentia in Filio eflentia habct paternicarem co modo, queiibet fufquo quajlihctperfona inalia eft pcr circuminfojito quam;

;

Ad fccundum dico quod effentiadeccrminans fibi

vnara relacionem

,

vcl

vnam

proprietatera

non poteft ftare cum oppofira eodem fiippofito,quia determinans

fuppofici Tnius rclacionc,in

,

eam dac fibi ejfe,8c fub/iJfer^^iSc deccrminans oppoficam propriccaccm, dac fibi aliara fubfiftenciam , aliam rationcm fuppofici cx foe-

8.

innotcfccHdi aliud,quod proprie fignificat illud

quo

aliqua peifona cft cognolcibilis cx parcc

fua

&

:

pcrfona nofcJbilis duplicicer.

fic efi

modo quancum

ad ca

&

qux omnes

tialcs

,

fic

:

ftans

tamen cum

11.* nec tamen

tates,quibus

illa

illa:

Vno

conueniunt cx ferfon»

propriecatcs cflen-

vc perfcdioncs fimpliciter

,

pofTunt dici

Damafccnum

c.

^uarto,

relatione

cundura

Alio

illa,

modo

prictacis perfonalis,

pliciter.Vno

pcrfona

eft nofcibilis

&

fcd po-

quodam-

tius c

conu^rfo

modo

illimitata informarct plures macerias, vcl

:

quia ficut vna forma

plures partes alterius racionis,

manum & pedcm,

vcanima

qoibus dat

cftentia diuina ex illimicacionc fua

incellc-


vita!e:fic

fe

habec ad

,

plurcs proprictates,qux fubfiftunt in ca,fed

acquc primo primitacc originis

Ucioncs,quia

fic

,

non

fundac calcs re-

deftrucrccur origo

:

perfona produ<Ska originecur i prima

quoniam

fi

» ncccfljiriQ

^

hoc adhuc concingit du-

modo formaliccr

& incrinfecc.ficut

fuppoficum in crcaturis cognofcitur pcr quiditatcm fpecificam;& alio modo accidcnt.ilitcr, 5^ quafi extrinfcce iia,quae

ficuc oognofiicur pcr

,

accidcn-

confequuntur quidicacem fpecificam. fi accij'iacur netio pro ratione

Primo modo formali,

& intrinfeca innotefcendi

perfonam

in

proprictates pcrfonales

,

Nttienallter "'""'' '*''f

^. yarH

/larui-

tur numerut.

quia quielibet pcrfona nitionum.

tantum vna proprictace formaij conftituirur intrinfccc & formaliter, in ejfe formali. Si autem accipiacur notto fecundomodo, pro eft quod innotefccndi aliquid, quafi accidentali-

modo

,

hoc

,

cric duplicitcr.

Vno

quafi ratio innocefccndi prima confticu-

modo,

tionis perfon.-E-, Alio

quafi racio innoref^

Nonbilitat 1'"*^ .""'' j,;"'"

"

"'

cendi, ficut fcqucns confHcutioncm pcrfbnac. Si

primo modo,fic

circncia

vtex cuius foecunditacc

poteft dici notio,quia cflcncia diuina quafi in ra-

,

"*'.""

'""'""* '""'

fc-

commu-

fc

nof-

ejfen-

quae fibi conucniunt ex parte pro-

oriimcur propriccaces conftitutiuac perfonarum

quodam ordincoriginis

"biUs

vbi inquirit nocitiam Dei pcr huiufmodi pro-

plures propric-

nicat, funt adlus informantes cfientiam

diua

fibi

,

tcr,& quafi cxtrinfecc

dtfttnElione

vt pro con-

,

;

eft racio

compacicur difpararam relacionem in eodcm fuppofito aliquam, fcd nonomnem,ficut diftum eft

"'**

quem habemus dc Dco in intclleitu noftro & dc ifto modo innotefccndi non quacrit quacftio.Alio modo accipitur pro ratione

fibi

cundicacc fua

n

quod diucrfimode cnim vno modo pro

luet-

/'"» »«»'»-

ccpcu formaco,

fibi

&

(j.t.

modum

diuinis,funt tantuna tres notiones,ficut funt trcs

fcflionero.

i

cx quo nocio Vari»

aftuali nocicia obiesfli incclligibilis

pricraccs.

nac

tem. ',\Ad feeuH-

notio folcc accipi. Accipitur

cat plantam;igitur a fimili

edcntia dcccrminac

,

innoccfccndi aliud,fccundum

notiones,ficut patec pcr

propriccaccm primam

profrieta-

Rcfpondeo

qiiam alicuius alccrius efi^c6lus,non oportec qu6d iii quocamquc produdo ab eo mediacc produ-

neCjficuc cft in

rettnet

?

ex racione fua fignificat per

parte efTenciaE

quod inquolibec fuppoficocam

iibet

^4.

Excmplum.fi Sol immediatius fibi detcrmincc in agendo produdbioncm planra:',

fibi

?

VA RT 6

tcr ficin illo.

fi

ttnium.

D.Thom. 1 .f.q.^i.art.y. D.Bonaucnt. ^K^.^.Taisatafl:n.

proprieta-

&

Ad

Ad

IV.

ytrum tantumfint quinque mtiones

ad

&

trincii»U.

dico

;

&

Ad primum

,

fc pri-

msE perfona: fic quodam ordine originis dctcrminat fibi propriecatem fecunda: pcrfona: , tcrcia, etiam fubfiftit in cis,vt didum eft. :

oritu'^

quod aequc ptim6 fundantur in eflentia , excludendo prioritatem nacurae, ieu eflentia:, fiue fibi inuicem , fcd non excludendo ptioritatem origiimd ncceirario fi fint relationes originis, ibi isrs cft prioritas vnius refpc£lu alterius , qui prim6 detcrrninatur ad fundamcntum tanquam omnino ilii immcdiacum,vcpatct ex didis.

fubftantiam pri-

fibi ejfe,8c fuhfi/lere,vc\

prior

fcd vt a6lus

;

primam

infinicus decenTiinando fibi

tem

quia nihil

eft

fc-

fecundam fubfiftcntiam & tertiamjncc dcccrminatur per aliquam propriecatcm pcr(bnalem,quia

non

alia.

De hoc didumeftaliits. Ad tcrcium de relationibus

fe.

,

fi-

tut creat».

k

omnino improdufta communicnbi-

pluribus fincfui diuifionc,determinat

mo

fit

ponicur qii6d vna

& & aliisjied qnidi-

tertio.quia rcalitcr diuidicurin cis

fecundiim aliud §hi*ri

fcd

:

fed per aliquid aliud

determinatur ad cne in fuppofito p.imo,

cundo,&

ditm iucreat» non alio detcminatur ad plur»

,

167

£jfentiji fri--

m« medo ditionc caufi' eft incellcdui diuino ratio innotcf- «""" *'"'*' ccndi perfonam

,

&

eciam aliquo

modo intellc-

dtui noftro,quia cx diiplici foccunditacc cifentiae

ad

communicandum

fc

,

fciliccc

per

modum

tcUcdlbs

& voluncatis

priccacis

confequencis confticucioncra cius

in-

&

cognofcimus Filium , Spiricum fandlum.Si aucem accipiacur notio pro ratione innoccfccndi pcrfonam per modum pro-

non pouuncur

nifi

,

,

fic

dui uorioncs communiccr,

vna fequens conftitutioncnl Patris, quiaPatrera confc

Seeuttd'

m»'

doinnafci'!ii;ai

f^

confcqiiitur tiOit efle ab alio.yt tnnafcibilitasjSf alia

& Filio

commuiiis Patri

aduenti-

cjuaii cis

,

tia

vt fpiratio afliua. Patct igitiir quorf diftin-

>

guettdo notioties

tdnquaiT» proprietates pcrfo-

,

nales ab eircntiaiibus

& eflTentia

,

quod tantuni

Aax

funt quinque, videlicet tres conftitutiuje,& concluiit^

qumque

(juafj aduentitis.

e H o L I y M.

s

RefolHtia atujlionii ejl

,

ejfe tres

notiones qnafi

ifitrinfecM, fcilicet relationes, cjuibtu per/on
ftitHHntnr,&

ditoi

cjitod

non,h(c tatnen

Tio-iones g
,

llum pericnlnm fiplttres

tf} %

cjtiia

,

ab

non adrnittehan-:

initio

admijft funt.Vide 'Dotlorem in Qxori.a.t%.cj.i.n.^.Tiargius inSco-

tiircjttincjue notiO'ies,fed psfiea

turn,tbi ponit

tum

nouem

Aiayron ponit tan-

notiones,

tres,Occarn,c]t{4tnor.Gluidam rfcentiores cen-

furant graHiter ponentes plures

i^uintjue notiomht*^,

fed rnale fundati, D.Thom.Jupra art aliter opin.tri

^.docet,licert

de nitmfro notionumfi nihil inde in^

direEle fequatur contra aliqua t^uafunt fidei.

,

qi!iam fpirent,quia fpiratione aftiua

tuunrur in fj^ pctfonaIi!& ide6

fancVo

Ad jfn injpimn»'

de

ifta

i(i

,

?

tioc etiam rcfpondeo, ficut

ad tertium

rcfponfum

argumentum primae

cft

quaeftio-

nis,qua quxritunF/r*"» mgcniti\m fit proprietoi

:i.t f Patrts ? * Tencudo igitur fecundijm commu* InOxon. nem opinioncm,qu6d tantum funt quinquc notiones,poteftdici quod injjiiratiuitas nocft notio^ Ad quod intclligcndura , eft fciendum , qu6d

hica.x.B.y.

Viferimen viter innnfci.

bHitntem

^

fnfpirahili-

Patrcm ,& infpitatiuitaszA Patrem

difFerenterfe iiabent i»nafcihiltt4s ad

ad cius «•jf/^per(bnalc:&

&Filium quo vifo vidcbiturin propofito,quarc inff^iratiuitas non fit notio Patris, & Filij ficut ,

tMttn,

innafcihilitoi cft ptDprictas nafcihilitas ratertj

cnim

iti

& notio

Patrc fcquitur

Patris

in-

propric-

eiiis

pofiriuam,qua Patcreft Pater in

fouaIi,fed infptratiuitas in Patre,

,


pcr-

& Filio pracce-

fjit

{piiationem adliuam in cis.quia ficut in pri-

ma

pcrfoqa conftituta pcr relarioneir» cius odfe-

ordo cius ad (ecundam , quam negatio originis eius ad prius , vtfupra didlum

cundam,prius uipri hJc 6.

&

eft *, fic

cft

inperfonis relatio

non

conilituens ea$

ordincad pcrfbnam,abcis proccdentcra.prius dicit negationem originis confcqucntem fuas ptoprictatcs conftitutiuas quam dicat ordinem ad peifonnm ab eis procedentem quia ficuc in

:

cft illud

pcr aliquod politiuum fibi

,

,

quam

quod ert, pofitiue ncgatio alicuius

conueniat,quJa ncgatio propria non couenit

ni fi per affirmationcm

,

vt

diftum

cft, fic

vnum-

quodquc prius habct negationcm propriam confeqnentcm fuam propriam quiditateir» quim ,

Innttfeihili-

%as confequi-

tnr paterni-

tntem, infpi~ rabilitM -vt•0 }ra.ceAit

confti-

intcUigun-

non fpirabilcs,vcl

tes.

Nam fi,per impoftibiicSpiritus fandlus noji

infpirabilcs,

qukm fpiran-

procedcrct a Filio,cftet vtique fpirabilis,&

nuUo

modo fpirans,

Filius

Similitcr

ncc Pater

fi

fpiraicni per impoiTibile

camcn

,

,

ncc

eftent infpirabiles

,

&

adiua non conueniretcis.

fpiratio

Eft jgitur in cis priias infpiratiuitas,quam (piratio adliua

,

quia

fi

conucnirct

pofteritis

non

mancrc

poffit

non

qiiod

dcftru(fto priino

cft impoflibilc. Sicuc igitur

non

conftituituc in

ejje

,

icquitur

fpirarcnt,quod

cfl^ent infpirabiles,nifi

prima cflentia

qux

,

per rdationcm ad fc-

quens,prius habct refpcdlum negatiuum ad praccdens,quam pofitiuum ad ieqncns , fic pcrfbna conftituta in efe

,

nam pcoccdcntcm

non pcr rclationcm ad petibab cis,Icd per alias,quibus cA

(ent fufficicntct conftitucz fiue illa j 3

.

,

prius habent rcfpcdtum

*

vt piatuit

Ex hoc

fcquitur propoficuiT»

uitas lion eft notio

,

quod

,

infpirati-

tem;&

c conuerfo,

quando vnum non

cft pcrti-

ncns ad dignicatcm, fuum oppofitum pcrtincbit ad dignitaccm modd ita eft qu6d procedcre ab :

communi fumptum non

alio in

imo

cft dignitatis,

fuum oppofitumniillomodo , fcilicct proccdcrcab alio fed efle a fe, quod importatur pcr ingenitum , & innafcihilitatem inPitveem dignitatis , & ratione indignicatis in crcaturisjCrgo

:

di"nitatis,quamimportatpoteftefl'enotioipfius; c comjcrlo

modum

autcm quja procedcrc pcf

voluntatis k Filio cft dignitatis in Spiritu (an-

fto

& pcr confcqucns oppofitum non fic pro-

,

CCdcic,quod fignificztuT pcr inlptrabilitatem, Jion diguitatis, fcd indignitatis

Scd

modum volun-

&

fuum oppofiindigniratis,& non

dignitatis,& cft notio

,

natutic

crit

quod

,

priias

confcquitur PatrcB) ,

qu^m ci$

tris,

6. OHeai*.

fignificatur pcr nafcibilitatem

notio patiiicrjsid dignitatcm

pofitunj

,

imllo

quod

modQ

,

& fuum op-

fignificacur pcr innafcihilitatem,

cric

pertincns ad dignicatcm

,

nec

jiotio,quod eftcontrapridifta.

Dicendum quod tur proceifioni

filij

opponi-

innaicibilitas prout

pcr gcncrationcm

,

non

eft

JiQtio.vt conclufutTi cft:ncc

quia

fic

importat dignicarem, conucnit Spiritui fanfto , non cft no-

&

tio Patris

;

fed

fi

accipiatur

Filium

nafiri

non

pcr generationcm

,

folikm vt negat fi:d

prout ncgat

cfTcndi ab alio,fic cft notio

Vndc

Pa-

innafcibilitas

doopponitur non omni proqcffioni, fcdproccf^

pcribnali conftitutos

Hinttf-

:

&

ter eft Patcr,& ita conccditur cius notio negatiua,

tamen

r,c„t

eibilittu

tum,vt non fic proccdcrc,cft notio igitur procederc pcr modum intellcdus

gnitas,fcihcet eflcabalio in commiini.Alio

effe

""'"'^*.".

fit

ma pritis cft hspc eftentia.fic ncgatio originis ad prxccdens prior eft in illa cftenti.i, qu^m rcfpcr dus cius ad fequpns , ideo licet ingenitum fcquacur proprictatem conftitutiua Patris,qua Pa-

& Filium Jn

rabilitoi n»i» i'*.

ide6 non potcft

:

diccs:ficut proccdere pcr

tatis eft

§iuttrein{^i-

& Filio.

notio in P.ntrc

efle

tri$,& importat dignitatcm.

infpiratiuitas

r^

VMum oppofitorum cft proprictas pertincns ad dignitafcm , oppofitum non pcrtinct ad dignita-

ploiriordinecftcntiarum ,quiaficutcflcntia pri-

ttciinDm.

n.#,

quia vniuerialitcr quando

omnem modum

fptr.itionem

* <j.Tn.

negatiuum

ad illam,vtinfpirabilitatem,qu^m tefpc5ura affirmaiiimm ad cam,vi fpirationcm ai^iuam.

aliquem rcfpeftum communem.qui confcquitur fuam propriam quiditatem ; ficut patet in cxem-

&

. '

eis in-

fpiiatiuitas,quiim fpiratio adliua, ciim pofterius

;

vnumquodquf prius

non

priiis

tur

di/iinil.

dubium quare injjiirahilitas non eft comnnmis notio Patri & Filio , ficut innafcthilitai eft commanis notio Patri,& Spiritui

SEd htc

TSub.utp,

Pa-

& Filius ptiusintcUigumutPater & Filius,

tcr,

^uafiextrinlecoiyquifequuntur

VerfonM confiitutai,& funt ingenit:irn,& fpiratio a^iua:de infpirahilitatt an fit notio, videtur velle

q i.n.

prius intclligitur Patcr, quitfl ingcnitus, ita

nO'

ttmti.

+

conueniat fpiratio adlua rcfpeftu Spiritns fan&\:6c ficut Pater patcrnitate conftituitur,& idco

jpi'

^Atip »ctiH».

kt.tiiisfit

XXVIII.

Libril. Diftinaio

i68

vno modo opponitur oroni proceffioni ab

& fic

eft

alio,

nocio Patris ad dignitatem eius perti-

nens,& fuum oppofitum non

fioni tali,vt proccffioni

eft

notio

,

nec di-

mo-

pcr gencrationem,foluro fic conaenic ,

habendo aliam ptoccflionem

&

Sptrimi

SolHtic.

fn-

X >

Qu^ftio Vnica.

I

&

Spiritui ranfto,8r idco flcnon cft notio,ncc ali-

tur Filius

quid dignitatis, qiiia (lium oppofitum eft notio, ^dignicatis in Filio.Patct igiturad illam dubi-

de principio

tationem, quod infpirattHitM non

cft

169

Spiritus CsnStas

,

didlum

dido

cffcntialiter

eft prius;

refpcftu crcatu-

razjdicetur infralibro (ecimdo.

notio,&c.

C H O L I V M.

S

Per principiumtfftntiale inttlligit DoElerprincipium ad txtra,per ptrjonale notienalt, principia ad intra. Primum dicit rtlatientm tantum rdtionisad principiata , alia dup rtaltm ; DoEler vt problema htc doctt , rationtm principij ejfe hii

&

&

QJ^vtSTlO

communem vniuece ,

Vnica.

partim rtalia

fint

ytmm

eademfit ratio frincipij in dimnis

ferfonatiter ^notionaliter i

,

vel non

tffe

;

&

rnagii tn-

clinat (juod jit vniuoca , efio ta quibns cenutnit,

partitn rationis tntia

,

&

Scoti tn Oxonitnf.i .d.^.q.ijium.6.& q.^jium.c).

& d.Z.q.^.a num. 4. maxime rationi Uw certiu dt vno & dubiut de diuerjis illi

effentialiter ?

,

AIobGs i.p.q.70. m.i.

D.Thom. i.f.q.\f.»rt.^.&

JS>//^«*/f.i.«r/.i.D.Bonaiient. »rt.i.qi. Richard. f.x. Durand. ij.i.CapreoI. q.i. «abr.^.i.«rM.. Doaor hicq.

Suarez

"unic».

fiaturindiuinii proprincipio tjftntialiter,& nononaltter ,fiue perfenMliter?

Dicitquod non Magifter in litcra.qui dicitqudd nuUum principium multitadincm facit ad fen-

SwMSm.

&

&

&

;

6lus rationis

gcncrarc

,

principiare vcr6 peribnaliicr

fiue notionallter

,

autcm

latio rcalis; cns

vt fpirarc

,

rcalc,

,

,

vt

cft rc-

& cns rationis non

funi eiufdcm rationis. Con{cquciitia patet.qnia

Tertttm.

adus non

funt clHfdem rationis, necpotcntia,

vel principium corum.cft ciufdem rationis. Ifem, rclatiua rationis multiplicantur : fi igi-

vnum

tut

relatiuorum

fit

multiplex,& rcliquum:

fcd principiatum cffcntialitet, pcrfonalitcr , 5c notionaliter cft raultiplex , patct ex terminis vt creatora.Filirfs

tum

eft

& Spiritus fan(aus,ncc principia-

vnius rationis in eis ; igitur, &c. determinantia , qusB non im, illa

Contr^ i^rgunt.afir.

mMiuum,

pedhmt vnitatcm conceptusrainus<:oromunis, non impediunt vnitatem conccptus magis coramunis

:

fcd ifta detcrrajnantia principiare, fcili-

cct in eaderh natura, vel in alia

naturam conccptus caufi Atiftot.

:

,

quod

non impcdiunt cft inferius

ad

principium f. 3/«4/»fe>/f4i/'.i quia principium non i conuerfo ; igitur fcquitur ad caufam , ifta dcterminantia vt ^riucipiarc in eadcm na.

&

tura,quod

eft

principiare ad intra pctlbnali-

ter

,

vel notionalitet

tra

,

()uod

i

&

in alia natura ad cx-

eft principiare eireutialitcr

,

non im-

dt quo

de quibm

,

efl

duhius

eji

rtbtu^

alium a conqut ratto currit

ctrttu ,

,

rationis,ficut & & adcrtaturas falttm quarto vniu«cationis modo, & ttnit Nicolatu Bonettss Metntis

ad rtalt,&

ad Deum,

,

fic

taph,cap.6.probatqut tx HLa ratione Scoti.& "Bar-

gifu hic fatttur Scotum in hoc

maticum

quia variis

,

locis

tjft ftmptr

preblt-

varie de hoc lequitur.

Refpondet ad rationis fuadtntts hanc vniuocatie-

nem

in Pradicamtnt.q.^.tJfftt.q.i.

ESt igitur intcntio hnius qusftfonis:an prin-

4" cipium , vt diciturde principio cflentialitcr ^**' di6lo,& notionaliter,fit vnins raiionis,& vniuo- /*'** ce dicatur de principio fic diuerfimodc accepto?

Circaquod declarandum, lunt duo videnda, duo ponuntur in titulo quaEftionis.Priraum,

ilcut

vtrijm

ciuidcm ratianis,prour diciturdeprin-

fit

&

notionaliter difto. Secuneiufdem rationis prout dicitur de principio cftentiali ad cxtra: dcprincipio notionali ad intr^. Quantiimad primum,dicendii cft con(cquen-

cipio pcrfbnaliter,

dum

,

an

fit

&

ter ad ea, quac fupra didla funt difi.ij.

principio pcrfonaliter teft abftrahi

(blum communitate ctiain

rei

,

vt pctlona

;

&

voluntatis, conceptus

tur Magifter in litera hic petfonaliter di^p,

:

quia dc principio

& noiionaliici, quo produci-

Sceti Oper.

Tom.

X

I.

^

frintifit

»»tien«littr

&P'rfDn*li. *'\

ft

^*'

nnuttur

modum

naturae,

communis produ6lio-

nis,dc quo potefteflc aliquis ccitus

, ignorando illam quia poftiim cflc hanc produAioncm , certus vnam perfonam eflc ab alia, nefcicndo tamenqua produ^ione fpeciali fitabea, vt an ge-

&

:

ncratione,vcl fpiratione;& a propriis produdlio-

nibus potcft abftrahi

communis conceptus pro-

mcn

:

fcd

eft variabile, vt ibi

lationis,& apcodudUonibusper

conceptus caufat,& vnius rationis in vtroquc. Hic poftctdiftingui dc principio principian-

cadit in rationc potentiT,vcl difpofitionis.

,

a

"^

cft. Sicut cnim i propriccatibus per- ttmmunit fonalibus poteft abftrahi conccptus comunis rc- vmcuf.

naliter accepro;fciocnim

enim potentia principium , quo potens fed ^c non intendit quacrere quxftio, nec fic loqui-

^*** 1-T-

dcclaratum

quidem

Eft

communis non

vt conceptus Dei

nec propter hoc

natura,& i caufa zquiuoca, cuius cft caufare,vel principiarcinalianatura, abftrahitur vnus

pium

a

po- ^^" *

c6munitat«rationis,& prima: intentionis,

dem

3-

,

comunis conceptus principij eflcn-

principio vtrique,& cft

tialis

* quod

& notionaliter di6lo

pedient vnitatem conceptus principij.Minorpatet,nam a caufa vniuoca, cuius cftcauiarc in ea-

ixbiicMur tcmcdiante formali ratione principiandi,& fortitulut qut' tnali principio principiandi. Quomodo princifiienui

ceptibus

,

intillt-

intclligentiam.

Itcm , principiare cflcntialitcr , vt crcare , ad extra , ad intra perfonaliter , vt generare, notionalitcr , vt fpirare , non eft ciufdcm rationis ,"vt patet ex tetminis principiarc etiam ad cxtra,quod eftcaufare,eft tantum refpe-

fi

habtt conctptum

de vniuocatione

x.f.traii. j.t lo.f.tf.

Irca diftinftionem 29. qiisritur, rtrHTH prittcipium vniformiter acci-

fuum

&

;

miht htc pars ma^is conformis vidttur rationibm

ducentis,vel principif.cuius cft producere.vnius rationis principio perfonaliter& notio-

&

aliquam pcrfonam

efle

primam perfonam,nec

prii^cipium altcrius,vt

ta-

cam principia per(bnalc,vcl notionale: ideb hoc nomen vniusrationiscftin vtroquc^ Quantum ad {ccundum membrum,magis dufcio

bito anprincipium dicatur

iecundum vnam

ra-

&

&

f-

R«/l/««>

fiiundafr*ad extri ; tionem de principio circntiali , *** notionali ad intri, de principio perlonali , fic di<3um non vidcquia principiutl» fic tift variari,nifi pcncs producere in eadcra natu-

&

&

ra,vel alia natura

;

ifta

autera determinantia

P

non

viden

Libri

170

videntur variare vnitatem conceptiis , vt fiipia artriuumcft. SeJ ex alia paviccuni nihil fit com-

vninorum prima: intentionJsciurdcm

niljne

&

tionis enti reali, ftu< enris

[it

rf»li

ti

iy

ratioocm cnds, qnia

ra-

qnoddiftraliit

,

rcaliter dillintflosiSi principiaic

adterminos

qnod

feqaentei-

ni(i

& relationi

ci

communis

qnis conceptus

non

rcaii

eft ali-

primas int«ntionis,

&

fn conccptus gcneris generaliffimi,

concepnis non

fit

& rclarioni reali

communis

ift^'

fi

rclationi rationis,

,

quia illud quodcft fccunduni

non habet eandcm rationem cum

i^nid cale,

eo,

Patct

vtrumque cftquaHtas: nam color

,

eft

rationis

fanitas

eft

quahtas

fit

diftum de

m,&

ij«>^:fimph'ci-

(anitate in animah';quia

fccnndum ^uid tale,&

qu^d

nullus

enim

relatio

adlusinrelledus rcfercntis quod videnir

quia tan-

fed

;

illud eft IJmplicitcr talc;rc!atio cin-n

,

in

inquantijm color in fanitas fecnndiim fiid, non eft cinfdem

tertamen vrina

fit

fecundum

rilm refpicirfaniratcm

;

rationis

quia pcr

diminutum;

cft

conccptus commnnis

fic

principio e(rentialitcrdii5to,& perfonaliter, fiue

notionaliicrdido. Si ver6 dicatur

rclatio rationis

fim-

fit

eife

&

omnimodo

nis abftrahi,

&

vniuocc dc

cis dici;ita cft

de hoq

nomine/^ma/Jww^quod

potcft abftrahi k principio notionali,& perfpnali, eftc vnius ratio-

&

nis,liccr illa a

quibus abftrahitur

fint altetiusra-

fecundum eorum proprjas rationes. Per hoc p.itec ad fccnndum , quando dicitur quod principium non eft vnius rationis in diuitionis

nis,vt genciare,

& fpirare. Vcrura cft fccundum

Coordinatio igiturrernm cis poreft

li,inhil cft

jllius gencris,fiuc in re exi(tant,fiuc

cilni

fccun-

in gcncreeft

non

;

igitur

rarionis pofljt habere conccptura

relatit>

quidiratiuum rclationis, ficut rclatio rcalis

>

dijni

tia; videtiir

quodconccptus

ptincipij cfrentiali-

rer,&peifbnaliter,vcl notionaJiicr, nntciufdcm rationis.

Quod autem

rel.itiorationisfit fimpli-

cirerin generc,patct. fi illaopinio dc nuraero vl-

timo, pofita fiipiz diflin^i.i^.

*

eft vera.fcilicct

qnod numerus fccnndum rationcm

eius

forma-

lem,fitab anim.a,&vnitas cius^quia cxtraanima,

non habet

aliarh

vnitatcm

vt hoc,hoc,hoc,ficiit dicit

phyjlcorum,' .'^ ft.it

0c

quam

aggrcgationis

Ac numcro cxtr,-ianimam;& con-

quod numcrus

f(c

,

Philofophus %.Aieta-

cft

vcra (pccics Quantitatis,

genus Qu^ntitatis dercendic iu magnita-

efi'

vnam

(ecunopinioncm^prjEdidlam. Etidep /»ri«-

cipium non dicitur vniuoccde principio cfTcn-

& notionalitcr didlo

;

dicirur

uocc dc principio perfonalitcr di(5lo,quia

vfrumquc

&

tamcn vni-

notionalitcr

dicit relationera realcm.

& rcali connenic

Ad

luxtsstiM^

vniuoce conccptus gd-

neris generaliflimi, vt didlum

cft.

tcrtium dico,qu6d principiatum in

com-

9'

Ad

tntium.

de omnibus principiatis,ficut »ro
prohtt-

muni noncft

raultiplcx.fcd fimpliciter vnius ra-

&

per qua; fundanturrelationcsprincipiorum,

rum finc teft

ficut

,

tamen ab

fint

tionem.

ipfis relationibus fic

abftrahi conccptus

communis

diuerforum gcneprimo diuerforum in entitatc,po;

ficut licct res

tamen abftrahi ab

datis in eis,conceptus

eis vci a relationibus

vnus

realis

fun-

vnins fationis,

in propofito.

fic

Alitcrpotcftdici {ecundumaliam opinionem,

nec

diffcinntinconccptu,fed tantum in re,& cxifte-

iuxt*

commune vniuocumjconccdo

vnius rationis

habcri aliquisconceptiis

fecuH-

dum

& rca-

rationis.Et ciimdicitur relationi rationis

fui^datis potcft

nait falfa.

8.

Ad

rationcs earura fpecialcs principalirer;tamen in vrntm communi,quod abftrahiturab vtroque eft vnius

alterius rationis

qus omnia

(^

&

habcrc fcicntiam vcl dcroonftratio-

&

notionali

ferfonali

rationi>.,ficagenerationc,& fpirationcqus

cifc&c.dcmonftrationcs ctiara non clTent , nifi tunc dedc rebus cxiftenLibus , nec fcicniix ftrufta re,vel non cxiftentc in re.yt rofi, impof:

Principium

bus altcrius rationis, vc hominc afino potcft frintipiis abftrahi communis conceptus gcneris, eiuf- vniuccHm.

tionis,di(fVa;

Metanhyftcit abftrahit ab

dum qnodde

Aijftor.

per(bnaU,quiaficut in cicaturis a duabus fpecic-

cere

6.

liem de ca,

vnica a

& pcrfonalitcrdidoeft hocnoraen comraune,& ciufdem rationis in cis,licetprincipium nocionalc fic altcrius rationis a principio notionaliter

phum

fibilc ellct

q.

principio

tionis

ff»lfa,fi

tkm.

inconueniens,lioc diraicto fitutdnbitmi.Aderotam. nquod principio

c(Tcntialiter,& notionalit£r:&qu6d rclationira-

lu.

n i\.

fub-

argumtn..

cft

no c(Ict adluahfcr cxiftcns homo,hor/jo rjl animM,c^noA eft falfum, qijia fignificatum nominis non cadit re cadcntc hnmanitas cnim tantum eft humanitas. HcTc cnim cft vcra:& tamen fecundmn Phitofo-

^j^ circntia';

.

nert.

contetos

7'

Ad pnmnM

intelligit

circnt veracnifi prasdic.Tta a6bialircr exiflerent in

re cxrra,& lunc hacc e(Tct

*

n/icipij

;

&

no

fccundum

qnia tnnc prapdicationcs eftentialesin gencrc

g

modos

communi,quod non

in

,

quodMagiftcr proptcr

Secundum aliam opinionem poteft dici,qu6d dicitur fecundtjm candcm rationem de principio

fimplicircr in genere,nifi

fit

fpecialcs

fccii-

de principio cfTentiaUter

potcft dici

,

vnius rationis

multiplicem intclligcntiam pr/aa;?^;,

tialitcr

quod

gcnercquia rcfpcflus non habent

pliciter in

fimpliciitrin

perfbnalitcr

efle

funt altetius ratioms fcciidum proprias rationes eorum, poteft aliquod communeciufdcm ratio-

,

vrina, licet fecundiim ejuid

relciM

principium

recimdum quid talc & non firapliciter talc: quod addo propter rationem fanitatis qu;e dicitur dc vrina,& animali, dc vno fccundum ejuid, j&rde aIio.fimph'citcr, tamen fccundum ahquam eis.

ro'ionis

Ad primamrationein inoppofitumdico,quod fijftinciur

dem

rationem poteft ahquid vnius rationis dici de

Art

,

qriodcft fimpliciter tale:& hoc inquanturailkul cft

fttcftrnftibi-

,

dum quod dicitur

&

ejl

& ens rcile; & in raaltitudi& ens rationis igitur non re}

,

liter.¬ionaliterdicat rcrpcdum rcalemjquia

(ic didlum eiro nis.non videturprincipium /ic, vnius rationis. Ideo fi dicaturquod reiatiorationis non cft in generc Re!ationis,pofrct dicicon-

icienrln

vt fpeciem

vt fpecicm

pugnat enti r.uionis quod fic in gcnerc fcd hoc taraquam dubium dimitto.

cusdiminntiim p. Met.

eft

adextri,vtcrc3re,tantumdicat refpcctum ratio-

Andnt:

nem

fi

eft

^r

dinem

text. com.j. 8c ciVn principiare ad intia pecfonafariofis. /itiftot.

cnti fationis

XXIX.

Diftinaio

l.

qu6d licet principiata illa fint diueria: quantum ad rationcs eorum proprias ueniunt taraen

ab

iii

ratione

communi

rationis ,

lO. Refpondetur

con- fecundum

»Uam

abftrafta

tfi-

ounim.

eis.

Si

pcr

autem tcnctur quod relatio rationis non

fc in

fit

ecncre,potcft dici ad priraum in oppo-

fitum,quod non eftconiequcntia ab inferiori ad fecundum aliqucm vnum conceptum, (\u\3. princi^ium cft £equiuocum,(c£undumqu6d fupcrius

dicitur de principio circntiali

,

&

notionali

,

&

non dicit conceptum aliqucm,verumtamen hoe Ad argumt^ primo dicit plura,ficut hoc nomcn canis. tum affirm»' Ad fecundum dico quod ficut caufarc , pro- tiuum. ckicere.

rw

f

-\

Qu^ftio Vnica. incndem


natura, vel alta,

quantum

qii« funt diuerfa determinantia,

cft

ex

conceptum caufx ad detcrminantia non impe-

non

pnrte illorum,

vari.vit

&

qttam dicttur.

propofito tamcn licct

ifla

d«m

non impediant vnitarcm

non arguat nouam in Deo ,relatio creatura: erit accerna vcl ncm erit fimul , quia nouum & acernum non funt

vcl alia natuia

,

,

detcrminantia in ea-

ramen qua: dantur intelligi per dctcrminantia in cadcm , vt rclatiorcalis , quK

conceprus

ilia

,

ad piodii(ftnm vcl principiatum in cadera nntnra , &c relatio rationis , qua: cft ad principiatum in alianatura, bene impedinnt vnicil

f^»*e

vr>n

ti

Tenlt

Item

non

tionis

quia relacioni

,

reali

&

,

ra-

&

eiufaUquis conccptus vnius , liccc poflct ab, quia

cfl

communis

rmion-.speut

dcm

Deo,^ crea-

ftrahi

vnus conceptus vniuocus a Deo vt crca-

tnra

non tamcn a

rationis

turt. ,

conceptus

vtraqnc partc

Non

nis.

jmawK

W'

fic

fritir efi di-

reale tienif

enti* in

ab cntc

ig,->

rd^

quam

inin riatum fjf (rentiifn.

&

&

increacum

btum

rationis

cSc ,

incrcafo

cx

qukm

diuifionis

fic

,

8c

pa-

tcc difparicas.

fimuh\

Contra,quod de nouo illud

ficri

qua

ergo

;

rclacio

DISTINCTIO XXX.

ajternum

eft

igitur

,

D.Thom.

i.p.q.i^.art.^.

^.1 1. (jn 8. BhyJ. 5.3.

Suatcz

i.fttrt.

&c.

, in creatura eft relatio neua ad Deum, fttndamentum nouum. Secundum , hdc mn

ejnia

nouam in Deo j non realem^ de qno quiftione fequenti : ntc rationit , quia non pojfet fieri per i>iteUecium dininttm fine mttcocxigit relationem

qtta tfanftret de contraduiorio in con-

\

c

A diftinftioncm trigefimam

«w

qujEtitur,^''//

'Deum

tHTttad

nfftrmtui-

nona crea-

Deoad

tpfam'i

Auguftinus

de Titn.

j.

Scotum

Tirtium

t.

Oxonienf,

tn

Detu fuh

,

ratione

Hanc

&

& d.

rationem vniuerfaliter de termino relntionif ponit d. 28.

qutft. j.

35^.

dum

ad iis

& in pndicamen.

vltim.

qua in Theologia habet

,

Vide

"Bargittm hic J.

i^.fedflanquia poflerio-

q,

,

hoc eciam, qui

alia via

REfpondco

ad quacftioncm tria declarando

Primo

circa ipfam.

Drum

eft aliqua

non

relatio

quod in crcatura ad noua. Sccund6 , qu6J ,

3Refolutit,

aliquam rclationem nouam ad ipfam. Tertio , fub qua rationc Deus terminat rpiationem nouam creatura: ad exigic

Deo

ipfnm.

Primumprobo fic; qniaquandocumqnc fundamcntum eft nouum fi fccundum illuJ fundamentum fic relacio ad cerminum neccflai 16 ,

quod ficut non potcftcfre feruus quin dominum , ita nec dominus quin ha-

c.iG. vult

habcat

bcat fcruum. Scd

Deo

nulla rclatio noua efTet in

fi

ad fciuitutcm

elfe fcruus fine

fct

nouam

,

domino

in crcatura ,

quod

cft

,

pof-

incon-

uenicns.

non rcpugnat Deo, cuius non ponit mucaiionem in eo quia non

Item,illius nouitas

Sttundum.

nouitas

,

negatur nouitas in co Augud.

i

In

rrextnr»

efl

relatio

,

Quod lic. Auguft.

relatio

neajfario coiexigat

rtouam reUttonem

uut».

de quo vide

,

num.

abfoluta terminat refpentim creatttrt.

in I R.

C H O L I V M.

Refoluit DoElor t^uafiionem per tria diSta,

ha:c

traci.i.l.i.c^.

Ar^ frimum

ni-

,

crgo ncc c contra.

;

incedtt.

Bon.iuenr. i/f /ir<.}.^.i. Richard. 515.4 DHranci^,^, Hentic. quodl.j q.t.i^ quodl.^.q. i.Doftor »» Oxoi.q.i.

Metaph.

hoc

:

aliquid de no-

Primum

ra.

D

5.

Argitn. ne.?'"""""•

er 4j. oppofitum hiitu hahet in vniuerfalibitt

firw exigat relationem nouam Dei ad creaturam ?

(y i.{j

temporale

cft

S

q. ij.

.m.^ «rf.i.

fic

non ergo nouum. Item

;

hil attcrniKn

ibidetn nttm. 10.

Vnica.

notta crcAturA adDeum.,ncccf-

l.part.q.^

dici fieriillud

ali-

uo quod prius non fuic , nifi ab aliquo efficien& mutante illud , fcd nulla mutatio in Deo poteft cire. Item , quidquid dicituc de Deo, eft Deus ; ergo quidquid dicitur de Deo

quift.i.

KlenC

nouo

quia non

,

Deo

ineffet

te

tradtEloritim

Vtrum reUth

pofrct de

,

ineft alicui,poceft dici

nouo

dc

fi

inconucnicns

eft

tatiene

Qv^sTio

Tertium.

,

,

vt cnti creato

,

1

fi

in cns creatum,

vt vnum memcommune vtriquc

quia ens reale

igitur

:

in creatura

alia rationis

quia vtrumquccft ens rcalc,&

,

quia

,

noua

prior eft diuifio entis

,

a!tcriusd'uifionis eft

membro fccunda:

quia

cinfdem ratio-

&C rationis

&

,

J

creatura eilct cx

fic

rcali

tfTec realis

tantum. Maior cnim in cns rcale

&

,

& re rcali

,

&

Dco

realis,

ex vna partc fiifto

re racionis

abftradiius a

ille.

relatiua funt fimul natura

,

rclatio

,

tatcm conccptus

(y

Hic

ide6 illa caufatum vnitatcm conceptus ciufdcm rationis. In :

ttnctftusen-

tamen ipfi fubfiantia Dei acaliquid imelligatur ,fed ilk creatura ad

ter inctpiat dici,non iidiffe

(fiunt

Jtr vrnucicus

171

tiue aliquid ad creaturam ,vt tjuamuii temporati-

,

nifi

proptcr mutationem

de nouo , fecundum AuguftiNttmmttt autem cum dicitur pre-

rcI.itio cft

uo dcpendence .id rci.minum , ncceirai io ponicur rclacio noua , fed cum aliquod creatur fundamencum eft nouum , alircr nihil cffcc no-

Hum

tium

,

prius.

relatiue dicitur

,

nec tamtn mutatus

cum

ccepit ejfepretium

^

qutfunt fimilia. Si

fi

,

cum dicitur piirntti, ergo nummtu poteji nul-

netfue

la fni mutatione toties dici rel,atiue

cum

efl,

,

vt neque

neque cum definit , ahquid in eim natura, velfarma, tjua nummttt efi,mtttatio-

num

ftantia

,

quantofacilimde ilU incommutahUi fub-

Dei

dtltemui accipere, vt ita dicatur rela-

Scoti Opcr.

Tom. XI.

,

&

manifcftum

cft

Vrrim. Vrcbatur,

crcacuram

dependet

;

igitur illa relaiio

,

quarcfcrtur,

cftnoua. Ifem,crcatio pafliua fiua

non

eft

noua, fed crcatfopaf-

dicitnifi rclationem,vcl

ncccfTari6 confequitnr

Seeunda,

formam,quam

noua rclatio. Ncc poteft noua nifi cum rcfiieftu

intelligi creatio pafliua

adcrcantemjigitur creatura: ad rclatio

inci^tt dici

niifiat

in rebus

ad

nona

fecundum rem fundamenci rcfcrri ad tcrminum produccncem , quia neceflario ad termi-

in eo,cui aducnit

num vbi

noua, quia pofico fundamento no-

noua in

Sccundum noua fic

,

cft alfqua

Deum non

parre

Relatio

rt>uit

treaiuri nort

principalc, fimfliccr

crcatura: ad

rclacioncm cx fi

Deum

crcacura.

Dei

auc tgitnr realem

,

P

,

quod

rclario

nouam

ceexigat

probatur 1

nam

rela. »/)'.

in Dco.

quia Prcbaturjri-

,

aut rationis

exigit

tionem

?

non

realctn.

DirtinaioXXXL

Libril.

172

,

ne

efl:

rc-

realern,vt prpbabitur in (eqiicnc|qvia:fl:.ione fiac circiilus.

Probatiir ctiam ftitim

fic

:

impofflbilc

tur

nouum quia fimplex efl illud,quoci uiiiil habct nouum, aut mixtum; igitur impoflibilc cft telationcm nouam rcalcni

hoc pro pretio, & illopro apprctiaio.fed in Deo non cft aliqua rclatio noua ad creaturam nouam, nec rei.ncc rationis, fcd tantiim noua rclationis

aducnire i)eo,nifi in ipfo

ai?peilatio per intellcdlum

fimplici,ni/T

totum

fit

,

eirct

aiiqua nouitas,&

pcr conicquens mutatio.

Nec relatio noua

^tcnitdh.

in creatuiis ncccflario coe-

protjucibilis abaetcrno

diuinuscomparando

contradidorio

(c

Ci

intel-

ad crcacuram no-

nouam, quod

cauiarec in fc relationcm rationis

priiis inteilcxiciigitur eftet

noua

fatio

habens fntcllcdum

,

quam fe Dio rclationem. Dices, fi in Deo nuUa

termindt

t»

reUtitnim trtniurt.'

jv ino.

noua

qui caufarec

,

da.ita

menfuras

dico

,

fcn

ifte

ibi

rclatio

(^^^^^

,

%HtT$.

mul natura,npn autcm

f

...

,

Jtquia.,fcitum,.refcrtur ad

nifi

lcibtii igituf

(ccundum quod tctmmat

rclario rationis, quia

fccundum non-mu-

&

non (ea duobus primis modis relaciuorum , cundum relacioncm rationis.vc p6ft patcbit.Hoc vbi Cipra

Ad

etiam probacur

de

6. frimum

Jihncif»U,

alitcr in

ium. »ppre

»die

iinto

niai noua re-

*

noua rclatio in vno extremo, nifi fic noua in alio , quando func relacioncs mutuz in feCiindo modo.vel primo modo reIaciuorum;cre;i-

,

funt

modi,

fi-

(itic

*i3"«*3-S**

HW- tj»

•£*ii-

!:<«•

* •E*3- «H- -isi* -K» WM- £*J'

«M- J*J

XXXL

DISTINCTIO QV

iE S

T

I

Q

I.

Virum identitasy

^etjualitM^

^ ftmilitndo in

diuinis dicantuYfccundum fubftantiAm^

velfecunditm relationem

?

Alrnf. i.^-7'54 m.i.art.i.i.

Deum relationede

quando

tertio

D Thom.i.p.q.4i.»rt.t.

V,9onz\i.hic»rt.i.q,i.^.9..icii»td.»rt.i,q.i.^.DatinS.q.i.

Ctpr.q.i.HcaT.quodl.^^.Do&oti» Ox»n.q vnie.^d.iy. q

i.

Qr quoJl.S.art.i.Sait.

I.p. tr»(t.).t.4c

I(.

R c A diftin^ionem XXXI. quajro: VtrMm identitMy ti^MalitM,& fimilitudo ^l^-g^ i« dtuinis dicantur fecundum /nbf}an~ tiam.vel fecundum relationem ? Quod (ecandiim I

&

natura non ? fecundum hoc , quod ad Patrem dicitur Ftliu* eftacjuali* ; reflat igitur vt fecundum iIlud,cjuo.d afe dicitur, fit ei (tqualii, lius etjualij

,

&

inferi.-igttur fecundftm

fuhftantiam

eft ei

Item j.de Trin.c.ji.fo tpagntu,(juo Detu^ic

&

tiam.

cundum

Ad fecundam nec

(cd

dico

,

re.ilis,ncc rationis,

nouo

qu6d

relationes

nulla

aduenic

noua

rclatio,

nummo cuni

de

pretium alicuius appreciati , fcd camen nouicas iftius relationis, qu« imporcacuiper fit'

tatio

^ quo-

cft

hiitk

t

pf e;ium,9: apprcciacum voluncacibw;

communi-

7. Seeundum,

aeqivilicas, fimilicudo in diuinis non dicuncur (ecundiim celacionem , fed fccundum Ii)bftan-

fonaE (unttresaequales,tres Ilmiles;igitur

:

aqualis.

de Trin.c.i. Eo fapiens,quo DeM.vhi crgo manct Auga(b in Dco magnicudo,& (apientta>vt (ic pofluni fundarc relationes fimilicudinis,& aequalicacis:& fic

crcatura.

cantiim

I.

ArgumentU fritnum,

fubftanciam, vidccur,Auguftinus 5. dc Trin. c.3. Aagaft, <>.& 7. .QutrimM fecunditm tjuidjit Patri Fi-

non funt mucua:, non poccft efle appellatio nouz relacionis.nifi fit rclationouain crcatura , & ideo non potcft Deus noua appclktioncdenominari Dominus , nifi incipiat rclatio (etuitutis noua in

jin prttie de

nouo

alibi

teft clfe

tura autem rcfcrcur ad

fecun-

pede quaeftionis

adu &c potcntia. Ad primum in oppontura dico,quod nonpo-

modo

Ad

rclatiua tcrtij

•V^-V^-

,

tuitatem Dci ad fiium cocrelaciuum diftinguitur

*

'°'

rclatiua primi Aiurtiian.

non nuicux.

rclationcs

& racnfurali & l^bc

rclationcm fcientiar,non cft rclacio rei,nec r.atioiiis : crgo nec in Dco ad nouam crcacurara erit

OQua

n. 19,

^upfi

i

$,Metaphyf.c.\^. in hoc dif-

^.-.,.,...' fcientiam

mtri *cibile;m (5r

'l»'

"' ^*

& fepundi raodi,liiie rclationcs mutua:

ifi^feftt

abfoluta

1

Adfcrtium rcrponJctur qu6d

jj^^^C

lione

ficut

mam opinionem.

winM reU~ tcrum.nifiquiaaltctum cft eius,vt fcibilcnon ic[urtttfubr»-

&

,

& duo aetus iiivHigcndi idcrafub diucr& ita du.-e clationts fccundum ratio-

modus ab aliisduobus priijiis , quod eft mutua in vtroque excremorum. In hocautem tcrtio modo vnum non dicitur ad al-

ttonemmen-

in tf[f aduali

ncm.pchocquarrcalibi* arguendocontrapri- *

ad ip(am,fub racione tnerc abfbluta, quia fccun-

MenfHrntir-

iiuclligitiir

poflibilis. Alia vc in.r

^jjqJq cerminac tncnfura relacionem menfurati

dum PhilofbpKum

Andot.

&

& ratione adus func duo obie-

fa ratjone,

qupd

i

,

,

iam producla

tclligjcur

r.iciunc potcntix,

racione

nouam creacurae

rcfpedu crcatutaE,vt

non

*

ad tertium arcicuium

modum

per

relatio

ncc aliquis in-

mece abfoluca ccrminat rela•/•<-» j ad iplum. Quod probo dupliciccr. Prim6 nc:rclacio creaf urx ad Deuin eft fecundum certium modum relatiuorum , qui .

''^"cra

cft

4 urfri'

,

fui,

intclligcre fc

Quantum Deas fub

r»-

vcl potuit roferri,

poifct efle rclatio

intclledus

folutione quaerc alibi.

it.

,

,

creantem , (cd tantum intelligeret creacum. hanc obicdionetp cum fua

poflcc

.

intellc-

ad ipfum caufando. in

telledus crcatus poflet cfle

Dcus

ifta re-

Viu

ra:.

fi

Dcum

ad comparaueric

adum

Nec

ptimo crca0ct aliquid vt Angelum , vcranjmam,

tale priiis rcfcrtur

cau(aca per

mutatus.

Dco pcradlum

caufata in

eft

duscreaci.vt patet,quia

abMii'

Deus non tcrmincc lelationcmnonacreatuia: ad ipfum pcraliquam

eft eftcjvcl intelligere tranfitum a

uam

tione

creatum comparatcm

licct

reUtioncm nouam in ipfo ad creatuiam.In ipfb tamcti eft duplcx relatio X(ciiia refpcdiu crciru-

intclligcrec (e fub contradidorio illiu^,

Veiu fub

voluntate,

ipium ad crcaturam,&

in contradidorium,fine mutationc; lcd

n,

vnu,& aliuda

xigit rclationem rationis nouam ex parre Dei, quia auc ilia relatio rationis cauiaretur in Dco pcr adum intcllcdus increati , quia impoflibile

ledlus

* laOron.

& intcllcdu vtcnte

latioiiem rcalcm adueiiiic de uoiio alicui orani-

no

^.1.

nummo pro prctioi igitut terminat rclationcm pretij fub ratione omnino abfolutajappellationc t.imcn rclatiuadenoroina-

canttbiis,& vtcntibus

Contra.quidquid dicitur (eciidum fubftantiam 1. de (ingulis dicitur fccundi^m fubftanArgnmuim tiam in fingulari cantiim,& non pIuriGcacur in eis tum pr» tf' fecundiim Auguftinii [.de 7riff.r.io,(cd tresper- fcfito. in diuinis

fubftantiam,fcd

Si dicas,qu6d tres

coxquaJes

nafij.

^

(ccundum

non dicuntur

non fe-

Auguft.

relationero.

tres squales, fed Kefptnfi» rimtuetur.

ficut dicitur in Syrobtolo

Atha-

hocnihileft, quiacoaequalitas,autdicitur

iecundum fubftjitiam,aut fecundiim reiationc)»? n fecundum fubftantiam ; igitur non plulificatuc in

AchaDar.

Qu^ftio diuiftis.vt priiis

iii

fi

fccundum rclationem

aut

,

crgo {ccunduiii rclacioucm ad intrkjautfecundum rclationem ad exrra quod non conucnit, :

quiapcrfona: diuinx nonfunt coaccjuales ad cxtri iUtqnalitiu

quia (cquitur, funt cosqualcs ad cxtra:ergo

,

zquales ad cxtri.Si dicatur fccundum rclationcm

&

ad inira , igitur funt zqualcs ad intra inccr fe , habetur propofitum. Vndc ly co , appofita cum riicitur cotqualts , denotat adbciationem cxtre-

morumin

& relationem a^qualitatis

acqualirate,

terminari ad cxtrema intrinfeca inter

& III.

II.

175

fecundum Philofbphum S.Mctaphyf.c.S. /«/?purati^ a materia, tdem eft ejuod quid eft , cum to cuitts


tatemihoc

cft,

in leparatis \ materia

omnis

foc-

& quiditas cft de fe/^^c, & iraplurificabilis:

raa,

quodlibet autem in diuinis eft fine materia; igitur quodlibct cft implurificabile ; igitur

non poteft

acqualitas

&c. Itcm , quando vnum numero,

re

ibi cile plurificabilis

,

qua-

,

efficicns eft

& roatcria

fc.

Aiiftot.

&

vnius rationis,

SitHndun,

fiuc fulccptiuum vel

,

receptiuum,firailitcr cfFcftuscaufatuserit neccf-

&

vnus numero, vnius lationis. Hoc patct pcr Philofophum j.Mi^taph.o^xx vult quod cfFe-

fario

QV ^

T O

S

II.

I

Vtrum identitas^fimditndo^ <^ <equaUtM dininisjint reUtiones reales

DoAores

Vi(}e

^^^|SC E 3.

c

^rgumenti

^3f\^ *^"^^''^ o^vSaS

>

i

iuxta

Jint

,

quia intcr

cadem extrema {ecundum idem fundamentum non poffunt eflc diftinda? relationes reales,quia relationcs tron depcndcnt realiter ab aliis vt

eaufis,qu^m ab

iftis

ic

:

nem

cfficiciitis eft

numcco.vt

munium

hoc , Vtrum

Quod non,

:-

Illnd .lutcm

idconon vidcntur

di-

,

dc

communes,vt a;qualiras,& fimilitudo; funt iftac,& illje intet eadem cxttcma,quia intriniccajigitur irta5,& illas non diftioguuntur rearclationes

&

,

& conftatqu6d aliquo mpdo diftinguiin-

quia rclationcs coramunes funt comnjuni-

realcffl fihi

t«s cffc in

, quarlibet haberec aliam oppofitam : fcd pluves reales oppofi-

codcm fuppofito

qua rationc vna

cft

rclatio realis

impoffibile, quia

cum

ftituerct fiippofitum, pari rationc

Tnttum. Arilloc.

cfilcntia

con-

& alTa.

vna

:

xqualitas

fit

rciatio realis,fimili-

iquabitur fuo fundamento

tcr

:

n6 relationem

rcalerh,{cd rantuni rarionis.

Contra, Auguftinus contra Maximinum lib. } f I}. Paternon ejl naior Ftlio,quia ecjHalem Fiitttm fihi genMit.i^xtnv acqualitas cft intcr Patrem Filium ex natura rci, quz code raodo cft in cis. Et fecundum Hilarium j. dc Trin. Stmtlituda .

&

& equaittoijibi tur fimilitudo

ipfi

&

non

eft,

fed

alicifttu

adfe;igi-

Contra,omnisrclatio

refpici:

terminum

fiib

:

:

non

eft

,

ell

:

igitur pcr relationem aliam xqualitas

xqualis FiliOi

Item,omnis

& Spiritui fanfto

, :

fi«

Filius

quaic,&c.

mucua habet diftiniftam illa , in qua refertur ad ipfum tuns,quiaipfum eft diftindum , ad quod refertur:tum,quia omnis talis rclatio,fiue rci,fiuc relatio

rationis, babet oppofiriortcm ad illud

enim diftinguirur a ponitur fibiipfi primb ; igitur eft

rcfcrtur:iiihil

Patris ad Filium

Item

,

,

,

ad quod

feipfb,ncc cpalia

iqualitas

& c contierfb.

retatio fufficientcr intclligitur h.ibcrc Tertium,

,

cam non rcfertut

quia impoflibile

ae^/HiuMm.

&

non quia forma ciufdem ,

plarificatar

,

uifi

Filio^i

ad

xqgalis Filio,

Filiuncr,

& alia

qua

,

&

rcfattur Filius ad Pattcm^

SCHOLIYM ./fd

fit

Quod

fpecici

pcr (Batcriam

fit

cft

nifi fic

c conucrfe,alia erit aequalitas,qua refcrtur Pater

hoc quzto. Vtritm

,

non quia

7ietuiiiitim.

:

citatos quatft. i.

iuxta

&

non cadcHi

rclationem jn rcl^to ab

Ftlioi

altA dtjualitof in Patre

& fi-

rclatiopes mutucE.quia ficut Pate»:

sequaliiate;igitur alia,

tas

E RT1 6

reln.

diftindum autem diftin<5l:um ab eo rclacione per rclati«nem , qua lefcrtur ad il-

Ftri/mfit alia atjuditas in Patre

Arg.yrimum

S^Hid

rctur mutu6;igitur refpicit ipfum vt

relationc ab ipfb

forma eius;igiturcum Paier

ViJe Doftorc!

af

firmjitiua.

fed in

ejfeinvnico fuppQfitojergo per

III.

Argpimum pro p.jrte

relatiuorani refpicit

aliqnid denominarc peraliud formaiiter,

6

feU

omnibus rdationibus mutuis fuum correlatiuum rationc rclationis ad ipfum, alitcr non refcr-

fe habere

aliud fuppofitum ad ipfum

QV^STIO

,

corrclatiuum diftin(flum,vt diftindum. Patet ex eius definitione, cuiiu ejfe efl ad aliud diftinilum

zqualitas funt relationcs rca-

les,& intcr excrcina diftantia rcaiifer.

tantum

igitut

vija erii icqualitas.

Spiritus fandlus funt acqnales Pacri

&

Tirtium.

paternitas cft tan-

fuum fundamcntum;igi-

adacquat

fi

Antecedens

acqualitas.

patct:confcquentia ptobatur

quod nec cft magnu.nec paruum rcfpcftu alicuius,illud cft fibi a:qualc igitBt non vtriufqHe. quia

fecundum

Item,tantiim vna cft patcrnitas in diuinis:igitur tantiim erit ibi

miUtudo funt

igitur

Hilar.

& de fe hoc, vt ma& pcrfedlio. Nam fimilitudo,

Itcm,io.c.4 Mctaphyf.dicit Philoiophus quod aqu^le opponitHr magrio paruo , ficHt ntgatio

:

Aagad.

;

&

lud

dicitrelationcmpofitiuam,(cdtantiimpriuatiua;

ti-iti» epp»Ji%

fundamentum,k quo compiuncs fimiliter

xqtialicas attenditur in pecfbnis

vnum

tantum diftinguuntur ratione,

Item,fi cftent reales

SttundMm.

& vnum

vnius rationis,

tnagnicudinem;igitur tantumerit vna acqualitas, vna fimilicudo in perfotiis.

&

lur

in propofito habct ratio-

fe

vnius rationis,

tur fimiliter

fcd rclationcs rcales ori-

ginis fundantur inimediatc fupcr efientiam

4-

cft

nitudc,vcl virtus,

tum vna,quia

cabilesiigitwr

dc

relationcs

ifta:

flingui rcalittfr, nifi vcl a fundamcntis,vel cxtrc-

litcr;

quod

eflentia,quac eft

mis.vcl vtrifque fimul

:

varictur, nifi propter altciii ifto-

quodhabet rationem receptiui relationum com-

& t^uatitM

fimilttttdo,

ffl^tiones realts

numquam

rum

originantur

qua;ft.-aatecedenct,

V N D 6 quzro

ptmHm.

in

dlus

Atifiot..

,

primam

aqualitas,

e]u
& fimilttudo

,

I.

quod

identir

dicuniur fecundiim

fubftantiAm fecnndo modo dicendi per fe \fedfecundUm relationem primo modfi dicendi per fe\f^ explicat exemplii

& yiuguUini.

,

concordans fic di£la Alagiftri,

P

}

Ad

* «

frimt fiionif.

^

A

ptimam qusftionctn dico ,qu6d circa /\ cam non fant opinioncs,& qu6d/*c«»
'

/i/*

Nam

leintclligi dupiicitcr. qut- fuyjitrfttam potcft ciindum philofophum j. i1^/<»^/y/i fecundum

AriAot,

quod

toties dicitHryquottet

caHfa/ecH»dHm ^uam:

igitur potcfl- cflc notacaufalitatis, &perfeiiati5

in pfopofitipnc rcrpcftu inhasrcnti* przdicati duplicifcr, vcl pcrfcitatis.

Primo modo ,

cum

vt

6icitur,h«mofecHndHm quod homo cft animal , tef. rationalis^veA fimile fecHndftm quodjimile dicitnr fecundiim relationem,

cft

cnim per (c primo mo-

do:quia in fua ratione quiditatiua dicit fiibft.intiam vcl relationcm. Et fic diftinguit Auguft.y. de Trin.c.4. quod cjutdom nemma di£fa de Deo dicuntur fecundkm fnbjiantiam

Aogiift.

cundiimrelatienem

quia ifto

,

,

&

qttadamfe-

modo omnis

GommuniSjfluc propria.fiue

tio.fiuc

tionis.in

hoc qu6d

rcla-

rei, fiue ra-r

&

eflentialitcr

habitudinem

rclati-

uam.Si autem fecHndum ejuod notct perfcitatcm propofitionis fecundo modo pjr fc, vt, hornofe(undiim qttod horno efl njibilif. vbi notatur in fubiefto caufaljtas inhsrentiz pra:dicati. Sic conccdcndum eftPatrcm elfe arqualc.T» Fiho fc-

cundum fubftantiam ,

&

^qunllta^ di-

i contra fimihter, qui> tu»c nota caufaHtatis dcnotat fuum determina-

iiiur ftcnn.

bilc,vt fubftantiam efle

dumfHlffian.

(jorjjs

siumoi»

ti*>»

&

ff'

fUius

,

cauf^m

inha:rentiac paf-

vcl eflcntialitaris ad

fubic^um

:

Sc

hoceft vcruit»,quiacflcntiahsfubftantiaindiui6

enndu*9 ri' • „ \ ,- <eft,& quafi fijndamentum relationum commuUtionem. nium eft quafi caufa corum , quia oriuntur ab 1

ipfa,& ideofecundum qu6d cft cflcntia in Patre. fundatur rclatio apquaUtatis ad FiUum,& c conuerfo in Fih'o rclatio zquah'tatis ad Patrcm.-verc

fccundum autem vtomnino vna in Patrc ,& Filio , & Spiritu fanito cft fundamcntum iquaUtatis vnjus pcrfonac ad aUam-,& ide6 quilibet dicitur aequalis alteri fccundum fubergo poreft vtcrquc

*ur.

Iftud patet

cxcmplo

in crcaturis

,

vbi denota-

&

nifi

,

,

non cnim

cft

vna

a:qualitas

ratione vnitatis eflcntix

quae eft

,

fundamcntum zquaUtatis inomnibus. Pcr hocparct ad primam authoritatem Au- guftini,qu6d Filius non eft a:qualis Patri.fecun^^ trimum dum quod ad Patrcra,id cft, fecundum illam re- argumeniarionem originis,qua refertur adPatrem,vel fc- tum

cundum

ncc primo modo , ncc Ccrantum fecundum fimiUcudinem

filiaiioncm

cnndo, qnia clt ci Filius

fic

cft

:

.Tqtialitatcm

,

& cft fibi arquaUs fc-

cundi^m fubftantiam fecundomodo per fubftanria

,

vel cllcntia cft

prim»

?**/*'»'"'.

{ecundum

raraen fibi aequalis

primo modo,

(e,

fundamcntum

quia illius

atquahtatis in eis.

Ad fecundum cum dicitur quod magnitudo ,

& zqualitas non manent in

diuinis

(ed trans-

,

M

ftcun'

^*»'

& ide6 vt ficnon polTuntcflc fundamcntum aequaUtatis,& fimilitudinis.Dicoqu6dmanent ibi vt tranfi:cndcntia funt , fccundum fuas rationes formales,& ramcn tranfcunt fi:cundum cunt

,

vnam

idcntitatem in fubftantiam, fiue in ellen-

tiam,& fecundum qu6d manent poflimt funda^e relationes reales.

Scd hiccftdubium.cum cnim damenturo rclationis originis,vt

patcrnitatis,

fi-

& rclationis com-

liatiQnis,& proccdionis^ficut

munis,quarcnon poreft

eflentia fitfun-

II. p^^^ Hum.

quodPatcr Deitate cft Patcr,vel fccundiim Dcitatem cft Patcr,ficut dicitur fccundum Deitatem, vcl fubftantiam eft dici

aiqualis Filio.Sicnim hacc fitconccdenua^l^nter

fecundum

elTentia eft xquaLis Filio, quia cflcntia

fund.imcntiim«qualitatis,& fimilitudinis,& taiium rclationilm communium , cum eflentia cft

ginis

,

p.itcr

Non eo

Fater, quo dicitur aqnalis Filio.

Rcfpondeo.in crcaturis fuppofitum poteft rcferi ftcundum rationcm fundamenti rclationis.

ipfum per fpripaiem ratipnem

fecundum albcdincnn fundamentum fimiUtudinis :& hoc idco , quia rclatio in crcaturis cft forma a<5luans & informans ipfilm vt fit Jmmedia-

relationis. Dici-

eniin

:

& haeccft vcra

i

vc

homo

,

,

&

mentum

dcnominatur fuppofitum a rclatione per naturam fundamcnti aiStu fadi fundamentum ; quia cft immcdiatum reccptiuum relationis , non ipfum fuppofitum,cuiufiTiodifundamcntum

5

nifi

,

eft

caofa quia fimilitudo

enJm cflenttlbi

,

vcl

aUquo

xqualcs.non eflcnt fimilcs.Dicimus ctiam quod Socratcs cft fecunduni fimilitudincm fimi-

& haec eft vcra pcr fc ptimo modo, jsnominaiur fuppofitum talc nori fecundum fund.imcntum,fcd formalircrfecundum lis

Plaroni

quia

:

ibi

fprmalem rationem

Ex

^

di<5tis

piret

didla

Magi-

'^" faluari in ifta diftin(5tione,qui ponit acquali-

fimijitudinemdici fecundum rclatiotamen fecundum fubftantiam , yt Patcr

tatcm

,&

nem,

&

non tantvim fecundum relationem & formalitcr, fed ctiam fecnndum fubftantiamj& fiindamcntiim;&qnod diciz iflam
xqiialis Filio

litatem fcilicet

& ftmilitudinem relatiue dici, ve-

rum eft foimaliter,& primo modopetfc ficprimo modo Patcr cft squalis Filio fifcudi^m atqualitatein;& fimilirer Patcr cft c^qtialis

menralitcr

Filio.fccundo ,

& (ccundum

koc etiam

eft

ide6

cft fuperficics

rcfpedualbedinis.&albcdorcfpc-

(5tu fimilitudinis.

Scd

relatio originis

paratur ad eflenciam vt aiftus ,.

,

.\

,

vcl

non com-

forma infor- CurpaternS

vel pcrficiens ipfam vt pocentiam iraroc' ; 1• r n.

diatius receptiuam aucuius pert-cctionis eft infinita

:

,

& ide6 fuppofitum non denomina-

modo

nullum ^ftum rcc^ppre poteft

,

quo

fit

pcrfc-

&ius, vel immediatius fundamentum talium relationum. Verumtam^n aliqua ratio fpecialis fubeft,quare fuppofitum dfcnominetur a relatio-

ne communi pcr naruram fundamenti tnr qu6d

fit

ficm dititur

prKno modo , nec 'f **'«• pcr naruram fundamcnti , quia

tur a rali rclatione, nec per fe

fccundo

'"""'^

J*' cunaumuti, quia tattm Patir

Pater

Filij

:

,

vt dica-

quia eflentia fecundikin

funda-

rationem vnitatis pta;cisc fnquantilkm fcilicet eft yna in tribus , cft fundamcntum omnium rela-

vcrum

tionum

frcundum fubftanriam

modo pcr[e,&

,

& &

mans

ejus:fic in propofito.

quomodo polfcnt

j

cft

ta ratio fuppofito reccpiiua rclationis

fimilitudinis

|

seluitur.

dicitur fimilis

quiaajbcdo

(ecundo modoperfc,quiaalbedo,quateft fundaineft fuppofitis

M»ri^ri.

& idcntitas

vnitas, in Filio

denominarc turrelationem incfle ruppolito , ipfum pcrfiindamentum ,& ctiam denominarc

modo

diSi»

notio,vel rr/
ftantitim.

menttimrclationisfimilitudinis

tttr

&

tejHalitat

videtur pari ratione conccdendum qu6d fccundum eirentiam,vcl Deitatem cft Patcr Filij.ficut fecundum Deitacem eft aiqualis Fijio, quod cft contra Auguftinum 5. de Trin c.6. AuguH.

quandoque quod Socrates eft fimilis Platoni fecundum albcdinem , qus eft funda-

X.econcili.%)t.

quod

,

a:que imincdiatc,& prim6 fundet relationesori-

mus

.

ftindtionis

fubftnntiara. Ellentia

9, XKttaplificO'

dici a:quaUs alttri

primi capiculi huius diTatris Fiiij non eH

.diftuna Magjftri in finc

iion poteft inrclligi fine rc(-

peftu,&: habitudine ad ajcerum, ftatjm exprimic

fuo nomine

XXXI.

Diftindio

Libril.

174

xqualitatis, fimilitudinis

,

& identitacis: non

Quxf\io III. non

inquintum vna, vel recundum rationem

C\c

vnitacis prscise fundat relationcs originis

,

fed

fecundumraiionem abiblutam, !c przcindlmam dcitatis dicitur enim efle squalis Patcr Filio (tcundum edentiam per hQc,qu6d eilentia vt vna, ;

eft

ptoximum fundamencum

relationis acquali-

autcra dicitw eflc Pater

tatem, quiadeicas vt vna, paccrnitatemiita di,

finitaried

in ea fub propria ratione infinitacis

tioncsoppofitaE originis

quod

non

vnitas

fccundum dcifundandi relacio fundan-

cfl latio (it

^ ide6 non efl Hmilis htiic*

quam

,

rela-

ergo rclationcs origi-

maiorem diificultatem requirunt a parcc eius.Probacio aftumpti^nam ellcmia vt cft quid, nis

t/fd ftcundam quia ejfeniia non

Iccm,rclacioncs diftinftas

ejtuftionem ptnit fententiam

eji di/iinlla ,

fundamencum relacionis acqualicacis:non aucem fundantur in ea relacioncs originis.

eius,cft

fecundum fpeciem

17,

fundari fuper quancitatem,non requirunt in fun- Steundi. dathento diftindlionem oppofitam vnitati. Patct

II.

(jnnditHenfis negantis hof reUtiones

& eadem .refMtatHr primo

relationis identitatis.Icem, fub racione magnicodinisvelquantitatis virtualis , quac cft infinitas

fic

SCHOLIVM

reales,

ejfe

inperfonu , fed vna, quia relationes riales

&

&

de relationibus cxccffi, exccdentfs , quz fundantur liipcr vnum fundamcntum in quantitace,

& detoto & partercrgo multo foctiiis inpropofitorquia relationes

originufundamur in eadem ejfentia j ergo comtnunes afortiori, quia ha fundantur fuper vnum,

func rclationcs

i!U non.Secundh,quafundantttr in qualitate vt di-

tam

Jtin£ia, nonrequirunt vnitatem quamitatii

,

ergo

fundatain ejfentia vt vna non requirunt diuijibilitatem, Tertio,fi non datur identitof realis,nec diuerfitai.Alioi rationesvidein Oxon.hicpertotum,

&

j

& pclagjus infinitatfubftantia:,cft fundaracntum

tatis in eis.

Non

17S

femel,&non bis accepta,quia eft inrelationcscommuncsmagis fundantur

pliciter,fcu

fuftiis quodl.6.

cmftlcm fpccici

communcs,&

,

cuiufinodi

a:quiparantiat,non

requirunt in fundamento diftindioncm oppofivnitati, cum fint rclationcs dc modo vni,us. Item,hoc fimpliciter patct de rclatione idcntatis nam pcrfcda idcntitas potcft cilc in cniibus ex natura rcijigitur idcntitas pcrfbnarum diuinarum,ciim fit pcrfecliffima , eft rclatio realis cx natura rei j fcd pcrfcaa idcntitas non cft fine :

iS, Terti»,

vnicatc fundamenti.

14. mfolmio fteund*

niit,-

ftionufteun-

ilum Gand*

AD

fecundam quxdionem dicunc quidam qu6d iib: relationes communes non funt relationes reales,quia ad hoc quod aliqua xqualitas fit rcalis rclatio,requirit diftindlas

dineSjfupcr quas fundctur,

utnftm.

magnitu-

& commcnfurctur in Qu«rc

cis,ita vt in cis fint rcaliter bis acccpta:.

Gandiucn(cm in fumraa.Non eft aurem liifi vna magnitudo in diuinis perfbnis,& idcb fcamdum illam non potcft cfle relacio realis intcr illas. Contra relationcs originis fundantur

ViitfcitHr

pimo.

ientia,

in ef-

& non vtbisaccipiturjcrgoeodem modo Anteccdens patet,quia aliter rcla-

in propofito.

tioncs originis plutificarcntur

,

& e(Tent

plura

ciuniem rationis, quod eft falfum , quia enencia non potcft cx fe rcalis ibi cft canquam vnica , bis accipi realircr.quia vna eftrcalicer. Sed fi bis accipitur ad fundandura relationes originis, hoc erit pcr incelledum vtentem vno vt duobus 8c

&

j

calisrclationeccftari6 eft relatio racionis

,

cuius

excrcma func cantum cx adu intellcAus , vt patct ex f .Metaph.dc Tehtione identitatis. Ariftor. Confequcntiam probo dupliciter. Primo ficj Trim»fr«- qu2 fundantuc in vno , fccundiim quod vnum, hnti» emfinon rcquirunt maiorem diftindionem inter 'cj quiiuid. qukm quae fundantur in vno tamen noJi fc:

Kilatioiui

cundum

&

Maior probatur.quia quandocunque extremum impctfeains,& ignobilius

poteft crte in cntibus cx natura rci, poteftetiam eirc perfciaius. Pacec iq. Met. Sed ina:qualicas

minus perfedum xqualitate, porcft entibus ex nacuia rei,quia fecundum Au- Auguft,

quac cft quid clTc in

guftinum dequantttate anima,cap 9- aequalicas eciam inquantum relacio inxqualicaci iurepraeponitur 5 ergo mult6 magis pcrfeda equalitas inuenitur in rebus ex naturarei,&non nifi iniec pcribnas diuinas.quia eft realis,&incodcm fun-

damcnto. In crcacuris autcm nihilcft fibi idcm, nifi diminutc , per adlum fcilicet intellcdlus ,

&

non

non eft fiifficiensdiftinifkio extremorum,quia non rcalis. Ncc ipfum ad aliudeft realc propterdcfedum vnitatisfun-

erettturtt

damenti.Et ideoin creaturisnunquameftpeife-

tfl

relatione rcali,quia ibi

fta identitas,nifi

fccundum quid,quia

rum conditionum Dco.dcficit ibi

,

quia vcl non

eiufdcm gcncris

diio realis rationis

& vera idcntitas eft in pcrfonis diuiniscx natura extrcmoium. Itcm , quarto

fltm ergo ©•

dantur in enentiadinin.-), inquantam

tis,verum effet dicerc

qu6d

communes.

quod

vna,

ita

vnitas eft ratio proxima fundandi easjrela-

tiones adtem originis fundantur in enentiadiui-

na,quae cft vna,ita

quod

vnitas

non

fit

ratio pro-

realis identitas

:

colorcs eilcnt in

fic

: Ci

nam

fi

pollct eilc

duobus

dua: fubftantiae

ciTentia

,

(emel

&

non

bis accepta,

mult6 magisrelationescommune$,& fi fint reavna (emcl , & non bis

les fundantuc in cftentia

accepta. Alitcc probaturifta confcqucntia fic : fccunSicundm r«. diim cundcra Doftorem oppofits relationcs /(« aU homi' originis ide6 fundaatur in eadem circntia fimntm.

&

duo Vntfubllanr-

''tMtadem

vna squalis

tas fiibit6

eadem

vel

&

cilct

finc operc intelledus:quodpatct,

in

,

ncm

altcrt,

fi

quanti-

'/*

)i"*'i'«'I/

feparata ^ fubftantia panis in Sacra- rtdiur. ftatim poft afficcf ctur alia fubftantia pa-

nis,verc,

& realitcr cftct fubftantia acqualis akc-

fi albcdo cftct in duabus fiiperficicbus.vcrc cfrent realiter fimilcs:vcl

ri,quac pracfuit. Similiter

duo colorcs

in

cadem quantitate

cffcnt,^ vcre animacftanimans dexcram raanura finiftram ; ergo hscc raanus eft firailis illi,inquancum animaca, oppoficum diccrc vidccur includetc concradiAionem : crgo cum in pcrfbnis diuinis fic eadem. fi

19. hiarti.

cadcm quantitatc,lic^t vna poft

aliam.vcre&realiter

mento ,

& idcm

intcr ca ciTct vcra

xima fundandi

eas,ficut eft refpedu rclationum ergo non maiorcm difficulcaccm rcquirunt in fnndamento fuo rclationescommuncs.qu^m rclationes originis : fi ergo relacioncs ofiginis,ndnobftantequ6d funt reales,fundancur

vnum

fuppofitis crea-

communium

;

fundaeiufdcm

; vel non eft diftincxtrcmorum , fcd tantura pcr a^lum vtentis vno pro duobus. Perfcfta crgo,

fpccieijvel

in

cft

»*'»"*«

eft vnitas

roenti ficut cft in indiuiduis diuerfis

fundametum numero

funlUaturinee.

c^noA

noa

perftBn

pcrftftae idcnti^atis.qua: c/l in

vnum, fubicdlnm videtur includcre prxdicatum,(ed relationes communes fun-

»riginif

alteraifta-

§lu»ri {»

elTent realiccc aequalcs. Similiccr

&

&

P

4

eftenti»

clTentia ex natura rei,5c eadera qnantitaj virtua-

& cadem perfeilio cx natura rei

lis,

crit perfc-

,

fta idcntiias, perfc6ka etiam ^Equalitas, ic fimilit\iio in ets

ex naturaf ei.

Item.quod dicitopinio tudipcs

ifta,

qiiiaduas

magni-

interquas cftaequalitas indiuim$,non

,

polfunt cffc aeqiiales, nifi pr«intelligantur commenfurata5,non intelligomara qua:ro qnid intclligat per iftam commenfurationetn ? aut aliquid ditlum ad fe ; aut ad aliud ? Non aliquid ad fc, quia tunc illa commcnfuratio nihil cftct forma-

aftum

eft

,

dicerc

ma-

arquaiitas,

tuin in

modimon tprffj relationcm mutuam intercom-

nitum.

dicit

nec fecundi modi pcr modum adiui &pafllui,quiavnamagnitudo non agitinaliam, cum quacommcnfuratur , ncc etiam patitur ab n.ienfutata

alia

autem commcnfiiratio dicitrelationcm modum numcri exce

fi

:

:

primi modi, aut crgo per

&

exce(Ii,& ita deftruct xqualitatem,quia dcmis extrcma funt formaliter inxqualia aut pcr mo:

dura vnius, aut ergo

& tunc eft ipfa arqualitas.

cadcm

relatio

& per modum vnius

cum

Ci

?

Et

Ci

hoc,

litatis in infinitmti

:

3 1 q, i in pede quacftionis idcm Dodor, qu6d cum in diuinis fit vnitas,& pluralitas pofitiuc,& duo faciant fimilitu4incm , & acqualitatem , ncceirc cft hoc pofitiud .

.

accipi in diuinis;crgo lunc

militudinem

cum

cx natura

rei

in

faciant

fi-

neccfFe vidctur

fi-

& plutaliras &

vnitas

,

& acqualitatcm

,

hzc

militudinem,& a^qualitatem ex nacura diuinis.

qu6dhacc nomini fimiluHde, 8c dqmiUtM dicunt refpeftus fuppofitorum diftinttorum conucnientium inaliquovno , itaquod relatio , vcl rcfpedus , dicir formalem rationem

cft nifi

,

quod

Kqualitas oarum.

ipfarcquirit diftin-

Alitcr dicit antiquiorDo(Ilpr,qu6d ajqualitas

quia acqualitasfccundiam relationcra : cum ergo eflcnciam,

eft relatio realis:

ipfum, dicit

fit

ftin£i:ionis,dicit

caufx

rcalcs.cumorianrur fccundiim cum,quafi caufalitcr exvnitatc fundamcnti, &diftindionc fiip-

pofitorum

eirentia,vel rclatio rcalTs,

ledus.

Nec

fiaequalitas fitibi.relatio rcalis:aut ratione rcla?

Non ratione

elfeh-

quia asqualicas importat diftin6lioncm:& fi pftet relatio realis propter cfTcntiam, eflcntia ditijE

,

nec rationc rclationis, realis vt comparatur ad cf-

ftinguerctut in perfonis

qnia rclatio non

eft

:

fcntiam, (ed tranfit in cam iantura fit relac(Q racionis :

:

ergo fequitur quod

& ita de relationibus

comraunibus aliis. Sed ifta deJudlio fallit"(ccundum fallaciam Confcqucntis qua: faccret

:

vnam propofitioncm,

tacet enira

dedudionem bonam^fed

illa

aflum-

enim in diuinis non fit nifi cflcncia, & telacio, ibi tamen eft fuppofitum habens vtrumquc quoJ praccise ncutrum corura eft;& ideo licct cllcntia non rcferatur,ncc rclatio; ipfum ramen ex ipfis confti-

|)Ca,& exprelTa,

gfl:

fimplicitcr falfa:licct

,

tutura realitcr refertur relatione corarauni ad aliud fuppofitura.

Vnde

peecat ratio ab infuffi-

cienti deditflione.

Refpondeo ergo ad quajftioncm:identitas,

JfefelHtio

militudo

Jeeundt. Rekttuntt

\n

tommuries

qnae dicir

,

qu6d

*^Hale,8c in^ejMle,

paffiones quantitatis,

&

,

eft

fumme,reperiturin

cundum illam

Dco

vircutjs

quiainfinicas,idc6 (c-

potcft elTc in co asqualitas;& ficut

yircutis cft iu

Oeo

,

&

non caufantut

intelligit

quod

q.j. in

pedequsftionis

,

,

&

adum

per

intel-

nomina dicant

ifta

rclationem racionis

tan-

quiadiftindtione 24. in rcfp.onfione ad fc-

cundum argumencum. Vbi qujcric qualis

fit

rc-

htio Dci ad creaturam ex temporc ? Dicit qu6d Dei ad creaturam non eft relatio ex terapore;nifi:cundum

fi

qu6d

ifta

modum

intelligendi

& ita

,

nomina, quac dicuncur dc

Deo

dicit,

ex tem-

porcjdicunt fubftantia fecundiim tem,{ed dicunt

relationem non abfolute, fed {ccundum modun. tcUigcndi ; omnera autera relationem , quam conccditfimplicitcr cflc

feaindiim

modura

inDcoad

intrik,

&

non

(econdura

determinacionerh

iftaro

iHtelligcndi ponit realcm eflc.

Quarc

cura xqualita$,& huiufmodi relaciones

commu-

BC^

fecundiim

fint ibi

epm

,

&

non

fecundflrm

iftam determinationem,{cilicety«fK«^«m modiom iutelUgendi

quod

,

Cca per

moditm inteUeEim

,

videtur

intencionem eius fint reales: nam ibi diftinguit relationcm tealcro contta tt(ationem fecundijm modum. fiscundiatTi

SCHOLIVM

opinio

ficquanticaseft duplex,

,

,

IIL

Cam quidam

molis,& virtucis;quancitas autcm

i'ji'finicas

tijra

&icqualifasfunt veriflimic relationcs

Deo. Et ne hoc videacur nouum

fcilicet

ii-

& non cantum per

fiS-w^Jl.

;

&

tionis, aut rationp elTcntiae

14. Tettio.

rei elTc in

vd fundamentaliter fccundum fubftantiam.VuU cigo ifte Do6lorqu6d tclationescommuncs fint

aL non

Hoitoru.

infi-

propric (ccundijm rclationcm,caufalitcr autem,

quodlibctindiuinis

^iij

fundamentum iftorumeft

vbi

aequalitatem requirerc diftinfltas

2,1.

Anti

nec fimilitudo, nec identitas, fed tan-

Item,in pedc qua^ftionis fecundac eiufilcm di-

tniua.

•vnitis

ideo

cft pcrfc6la

magnitudincs:fcd tunc petitur conchifio inpra:-

aliud diccrc

iux-

non

in inferioribus

Item,d:ftin(Slione

fit

tantum

ex im-

cft

Sed vnitas eflcntiff,& piucalitas fuppofiturum habent rationem caulac , &ide6 dicuntur

jftas

opinienern

hoe

,

dicic

diuinis

tLqunlilatem "vero

raagnitudines,pctis principiuro,ncc eft tuuc

Ec atunc accipias

i/i

vnitas

primo modo,crgo atqua-

aut ip(a commcnfuratio in-

maenitudincs non

fi:d

crcaturis adacqualitatcm fufpfiio' diftindione fuppofitorum re- rum. iii

acqualitate, aut alia,

iitas,&pcr confequens,autcirct2qualitas acquater

cum

qu6d

Deo,

commenfurado dicat reiationem, fecundi, aut tertij

aiit

modi, quia

frimum

formx,

dinerfitas

& limitationeillius formac, &

pci fetlione,

illas fit aequalitas.

aur prirai,

OfieridituT

ncn

foima:; quod autem

fequitur

ita

cft

,

libi a'qualc,fed

gnitudines priis circmagnitudines, quamintcr

(i

,

&

quirirutdiftinClio forma: in cis

ratio;£qualitatis

quiditatem

ad iiiKqualitatcm requiritur diftindio formac, jliniiitfordiltindio fuppofitorum ; fcd ad a;qualitatem re- mt (^fufpoqiiiiitur diuerfitas fuppofitoriim quia nihil cft fitcrum , ad

& huiiifmodi

magnitudincs , & ita diccrc qucd magnitudines commenfurari,priuC-

illas

Item,

jfunt re»lit.

rci illam

non tantijm pctaftura rationis. Itera in cadcm qua:ftionc,rcfpondcndo ad vl- Securtao. timiini argumentum de fundamento «qualitatis, Ai intqu»' litMem requ6d videtur includerc diucrfitatcm , dicit quod (juiritur di-

ibi realitcr,&

oportct

ZI.

tffitfiicnis

& aequalitas,quac cft paffio

intcllcdus,fic

confcqucns cx natura

litcr, nifi illa:

quamhabcatur

Semeatia

XXVIII.

Diftindio

Libril.

176

Tr()bat folidijfime ex tribtu eonditiomhw ittxtd Philofophum requijitu ad relationem realem, iflas relat ienes idefititatii,tt(jMaUtdtit,

in

Deo

rifu

& JtmilitMdinift & termir

ejfereales, quia fnndamentum

funt

realia

,

extrema

,

realittr

txiftunt^

&df

zy,

Qu^ftio & difiingUHHtnr, & ormntter tx natura vlU imelU^M operatione. Dt hia Mgit Oxon.htc per totum,& e^HodL6jirt.i.

rei

,

/int

lattjfimi in

III.

Damafccnum Dei

VetUrMl

qittmMffr*Trtft*ndi'

iUBi^ rtUtimii rr»lis

Secundum quod

qucm

qued tria

rcquirit

cft tcrrainus fot-

,

rcferatur.

Rcquiritur crgo

fmt.diftinftio fcilicct fuopofitorum rc-

& terminan& qu6d oriatur habitudo, & relatio in ipfis

latorum ; rcaHtas rationis fundandi dt

}

extrcmis cx natura rci. lUa crgo relatio eft reah*s,quac habct extrema

& idco rclatio idcnricatis

diftincSkaex natura rei,

vnius ad fe non

Itcm.rationcm

eft relatio rcalis.

tionibus

Dcum.

iftx conditiones inueniuntur in reta-

Nam

fecundura a:qualitatcm

rclata

funt fuppofita diftindb

& prius

,

conftituta fe-

cundum rclationcsoriginis.qukra rcferantur (ccundum iftas rclationes communes. Rclationes vcro communes non conftituunt perfonas diftinftas. Vndc mirabilc vidctur qu6d relationcs ,

&

non

rclationes

magis fupponant diftin^b,

itls

mencum

tuncnon

effet Deusjcrgo infinimagnicudinis , quac cft fundaterminus reiacionis zqualicacis ,

infinitas

&

,

&

aliarum communium,eft ibi ex natura rci. Diccs quod magnitudo fecundura fuara for-

malem rationcm

inellentiam,& oon ma-

tranfit

relationis realis eft,

quia elfentia fiib rarione magnitudinis,& funda» raenri rcalis,eft fiindaraentum aqualitatis inperpi- fonis. Vnde vnitas infinitatis , magnitudinis

Sfttmdi,

&

ttrdUt fundat , tuiMt hoi rci:crgo reUtiettts ex

alitcr

& tcrminat iftam rclationcm ex natura & infinitas.Antecedcns patet de fcquia

perfonz non eftcnt diftindls

,

nifi

tantura

adum intellcdlusconfiderantiszquia ciim taf)er is

confideratio

eflentialc

,

communis fit omnibus , quia.eft non eflet magis Filius quim

Filius

,

Pater, nec c conucrib in

Confijqucntia parct,

(e.

quia ex hoc dicitur cflcntia eflc infinita per fc, quia ipfa exiftens fundat trcs lelaciones fubfiftentes,& trcs perfonas.

19

Sccundo pcobatur eft

bcatus ex natura

ncm

confequentia ficrDcus

illa

rci

,

& non pcr negotiario& di-

intcllcftus:cftautcm beatus vidcndo,

ligendo illam cflentiam intuitiue ficut

cx natura

Non autem

rei.

eft in (e

beatificat illa eflentia

intcllc6lura,vel volnntatem Dei,nifi fub rarione infinitacis

crgo

,

& fub

vt

probatum

cft

diftindionc dcjrui

ratione,qua exiftit ibi

realitei;.

cx na-

tura rei,quia alitcr, vt per adbum intelle£lus

non

habct ejfe,nifi dirainutum ergo, &c. Terti6 fic ejfe competit eflennz cx natura ;

:

ccijcrgo

& iniinitas.

Confeqnentia pcobatur per

J

I

«

^>*fl*ntit

nctfic:&idcd nonpoteftfecundumfuam ratiovt diftinguitur ab cirenria, fun-

ncm formalera ,

dare iftam relationem realcm.

Refpondeo,& dico qu6d magnitudo

illa,quz StUti».

& tranfit in idcntita& non facit compofi-

fundat zqualitatem.mancc

tem realem. cum tionem

nem

cum

ea

formalera

:

cfrcnria

,

raanct autcm fecundiim rario-

,

qua

formalitcr diftinguitur ab

deret quantitas virtutis in eius dcfinitione

:

mul-

magnitudo virturis diuinz.quz cft fim-

damentum

,

tranfit

Mstjttitud» tranfit

idm-

tieiin

ejftit^

ti»m, f^forijiMliter

m»'

iwr.

& aliarum rclarionutn & manct, vt didam eft.

squalitatis

Sic ergo patct

,

qu6d fundamentum

zqualita-

Terroinus etiam

cft

3V

& ratio termirMndi, quia vnitas magnitudinis cft in terroino, & pcrfona

,

quia pctfona diuina,

eft

ex naturarei.vt priiisdi^meft. Extrc-

ma etiam

altcrius relationis zqualitatis

,

vt per-.

fonz diuinz funt diftindlz ex natura rei , ipfis tc fundamento rcalitcr pofitis » fequicur rebtio zqualitatis ex natura rei.

Per idem patetquodrclatio idcntitatis ex natura

rei

:

rclatio

,

fita realiter

diftinda

,

fitibi

inquam,identrtatis vnhi^

pcrfonz ad aliam.Nam

ibi

extrema

fiint

& fundamcntum

,

fuppofciliccc

vnitas cflentiz,eft ibi realiter in pluribus fuppofitis

relationcsoriginis.

Secunda etiam conditio

Titfii,

ergo

realis

communibus in diuinis,&c. Afiumptum

pcobatur.

quam

ptm».

nitd,patet, quia i

gradu emi-

& perfcdionis finito, aut infinito. Non fi-

tis relarionis fcalis cft realc.

communes, ciim

CenfKfneii-

tatis,

^*

S**t».

crgo Deus intclligcndo

)

partc Dci, cx patte vero creaturae fic:quia cx na-

diftind^ionem fuppofitorum

ti» frtbatur

peifedionis

eflentiara diuinam,aut iotclligit fub

communium

originis concedantur ab aliquibus rcalcs proptct

n»titt» rei.

&

latis ,

non cx confidetatiocte intclledus, & idcoDeiadcrcaiuramnon eft relatio realis ex ,

lattpnibu*

^

non «

cfTentia crcata

to magis

Omncs

Jt^nitiu

Quacto fic:nam abfbluta

poteft intclligi nifi fub cf rto gtadu aliquo enti-

latio rcalis.

tuca rei depcndet ad

tHninis

ex natura

cflcntia cx natura rei, quiafi definiretur;non ca-

Tertium oritur cx natnra exttcraorum ex

n^^

#^,quod pcr-

terminandi rcalcni,& ideo entis ad non ens non eft relatio realis,& ide6 contradidio non cft rc-

natura rci

i»

fi

ti^ ibi

to

ibi neccflaria cft relatio realis,

fnihttfritni.

non

,

quitur ex fundamento.

;

tcmMnrtibut

adum primum

^d

Effentut

rei,nihil eft ibi,ncc eftcntia,ncc naiura.

Tettium quod rcquirit.eft formalis ratio terminandicam 5c vbi hxc iria funt cxnatura rci,

etmurtire r«»

Orthod.fidei c.i i.

opinioncm tcnendo > dcdaro cicca eain. Prim6,qu« requiruntut ad lelationem tealcm ? Vbi fcicnduro quod tria necedario rcquiruniut ad hoc qu6d relatio fit realis. Pripum ad hoc quod fic relatio rcalis, requiritur quod fuppontum fit rcUtum realiter, ^fitillud.inquo habcat rauonem.quani conic-

roali$,ad

tMiitiones

1 .

infinitHm omntttm ferfeEtumHm

in
efgo HAnc quacdam

exftMtuunr.

«7-

lib.

peltigtti ef\

tinec

frittdtntim

167

:

Slmilitei latio terroinandi eft cealis

,

quia

cxiftcns in vcroqueextrcmo;ergo,&e. Si dicas,

mcncum

quod

vnitas cft iramcdiatumfunda-

n-

non etrcniia,adhuc habctut Rffi>c*r»^ propofiium, quia fecundum I>amafccnum,ltb.8. T!"**'^' idemitaris,

cap. 9. ynitas dtJiinCiorum/itppofttorHm in cre»turii efi

vnitasfecHndHm rationem,<:^\nA ex confi-

deiatione intelledus

:

communis,&

fundameiuum ergo idcnti-

tatisjfiuc

fic

realis

;

fcd vnitas in diuinis cft

ipfa eflcntia,fiue vnitascius,(empcr

erit realc.

Tcrtia conditio,fcilicct quod

ex natura extremoiura

,

ifta relatio

patct per

oritur

Aueuftinum

contra FaHJtHm, Itb.^.c.i^. & ponitur »4.<^»/?.8, argucudo ad oppofitam partcm quzftionis. Dc

fundaincnto rcLtionis fimilitudinis

,

fi fit

^'''}*'>'*

'""* ^*"" ditionem.

Auga(t.

reale,

patcbitin diftindione attributoruro.

Ad rationcm cum arguitur quod inter eadcra extrcma fccundum idem fundamcntum non pof^ funtefTerelariones plures rcales crcaturis

:

,

falfumeftin *^V^'"'^ ^

quia ignis gcnerans ignem refertur ad V^^-^

illunrrclarioncdefecundomodo.inquantiim ifte cft gcnerans,& ille gcnitus; refcrturctiam ad il-

lum

54' Adfrimurm.

relatione de

primo mcxlo vniu$,quia fibi fitamcn fundamentum vrriul^

milis,vel zqualis,&

quceft vnum,& idem,vt caIor,qui eftprincipium. agetidi,& afCroila^di. Dicflis

quod fimdamentmfi non in

Dicc.';

RefHc».

DiftinaioXXXI.

Libril.

i68

fub

(e jfcii

ratione vnitatis.cft fandainentiim relationis gc-

& geniti.Ted fub ratione iiotcntia; adi-

neiantis, Sdiitia.

Hoc non

112.

aiifert ptopofitinTi

fiindamentiim abfolutum

Hoc codem modo ne realiter,& (icdc

•vnutn

f:,,i,iarfirn

hoc

pllircs

t:!in

vnnm.

ell

aliis

,

&

mult6 magis poteft

dici in diuinis, quia ibi eft cirentia infinita, ,

fub quibns pofret

rioiui resucs

f.mdarc dincrfas rclationcs ,qtiam de

tjnam

acatis formaliter

in

dum.

dico,

quod nec oppoeodem

fundamento. Scdcum infcrsquod qusiibct talis cura cirentia conftituerct petfonam , cum

nego conlequcnti.im, incommunicabilis fit quia relatio originis ptimo adueniens cilcntiz conftiruit perfonam incommunicabilpm ,

rem

&

idco qiixcumque ti.i

dttt:na

cum

relaiio-

rommwi

}ie

ctnfi'-

tion

tiiat ftrfo-

mr»!.

nihil

,

ad conftirutionem

facit

quia d facerct duccretur

/ecundo adueniens ,fiue fiuc incommunicabilis,

(Ibi

communicabilis

fit

:

pcrfonx:

ipfius

idcmbis conftituerctur, &pro-

,

fimul non cfici & eorum deftrudlo , nihilomiPatre enim licet ingcnitum fit rela-

& fimul eiret, &

,

vtroqiie, vcl altero

nus

ciret. In

tio rcalis,& fpiratio

adiua

non communicarctur

in Patrc,pofitoqu6d

Filio

,

fimiliter cflctrela-

incommunicabilis:tamenneutra conftituerer, quia adueniunt fiippofito iam in fj/7f perfonali conftituto perrclationcm orjginis tio realis,& fottc

priorem.

fiVulant quain cem-

nes fundentur in

dubium quarc relationes communes,ciim 0117eircntia inquantijm vna,& funt

magis abftr^dx,

vt dicitur,

tn'nts.

qua:

Supcr hoc tamen

'Dnhium cur reUii'»'S trifinu

Vidr

&

iriiis

18.

a.

eft

originis funt priores,quam

non

Ad

fic

quam

aliae

originis,

fundantur.

authoritatem Philofophidicoqu6d<e^a<«/(r

i6. pro

importat iftam dupliccm ncgationem adaliquid cpinio'itf ;, & ? M:th. maius &aliquid minus, ficut dicit Philofophus; fed non prscise, fcd tamen dicit aliquid pofiti-

^J

ter/fum.

Ariftot.

uum mcdium

tamen

nem

illa

quacumqne

eft in

cntitate

quod eadem

o|iponarur fccundum formalem

res fibi-

rationem

entitati$cius:quia idem

fccundum qu6didem, non opponirnr etgo pportct nccc(Iari6 in extremis mutu6 relatis clfe aliam reiationcm, iccundum quam ad inuicem dicuntur talia. fibiipfi

;

Scd tunc

non

ginis

nem.vt

cft difficnltas

quare rclationes ori-

fccundum vnam

plurificantnr

38.

ratio- DHbium.

fint pliircs paternitates,vel filiationes,&

t.nmenrelaiiones rificantur:quia

communcs

iam didlum

liratcs ibi:ili(3:um

ctiam

vnius rationisplu- Cur pluresellc

eft

qu6d

fuperius

eft

squa-

,

origtrtu

in di- non

plurifi'

cantur.

uinis quicquid eft vnius rationis,eft de le hoc.

Refpondeo

relntio-

nes

nihil in di.ninis poteft plurificari SoktituT.

ad ccrtam pluralitatem.nifi prajcxigat aliqua alterius r,ationis,pcr qux plurificcrur:quia nihil ex fe plurificatur ad certam pluralitatem ergo ni« ;

hil vnius rationis,

minat

fibi

quod

ex fecertutn

cft plurificabilc,

numerum

,

dcrcr-

quia ficut cft

& in pluribus & in infinitis quantum

in totjita

,

cftex fc.Patet dc fpccie in effe,
tam pluraIitatem,hoc

dctcrmineturad cer- rundettrmi-

pcr aliqua alterius rationis,non per aliqua pofteriora;quia ficut poftecrit

n»bile adfinita.

non requiruntur ad ejfe , ita nec ad vniratcm.vcl ad diuerfitatem prioris ; ergo pcr priora non vnins rationis, qnia plurificabilia vnius rariora

tionis

non determinaiuur ex

litatem

,

ad certam plura-

fe

vt priiis argututn eft

:

crgo

rclationes

fi

dcterminantur ad ccrtum numcrum.hoc quia

illa

,

& non

crit

funt plarificabilia in inftnitura ;

per

vnins rationis, ,

quan-

vcl ergo procedcretur in mfini-

talia

itl.ud

j

priora in diuinis fiint relationes originis

qux

alteritu ra-

,

poteft conccdi

vrfl

tnxcjuak tantiam dicunt priuationcm,

,

pro mcdio pofitiuo, duplex negatio ad maius mi-

ftridlc accipitur

&

fiait habitui virtutis moralis accidit

nega-

;

non

plurificantur,fed tantijm cft

tioni«,& alind altcrius rationis ta$

,

Nac prxcxigum

nam ellet

Ad

qua:ftionem tertiam dico quod fiuc a:qua-

litas,& alix relationes

communes

fint realcs

,

fi-

uc rationis quod plutificantur in pcffimis diuinis,

& eti.im in cre.uuris,

ita

quod

fi

fit

aliaeft a:qoalitas,qua Paterreferturad

rclatio,

Filium,&

alia.quaFilius rcfcrcurad Patrem:quia funt rela-

tiones mutiur;ielatio

quam

autcm mutua

coiixigit aji-

relationcm in extremo fuo corrcfpondcn-

tcm.non cadem,qtiareferturad aliud;quiavnnm referri ad aliud , & qu6d aliiid non refertur ad

tionis.

vnius ra-

,

ideo

fcili-

cft

de

fc hf.e.

realiter. ,

fritis

vt vna parcrni-

cet originis,prim6 aduenit eircntix

raalrcritis

,

,

vnum

& vna filiatio,quia enim talis relatio,

exttemorum fic eft relatio realis fecundiim quam vna perfona in diuinis cft Equalis alteri

tio

tnferfonts.

oppofitio-

priora in diiiinis,qux funr alterius rationis

nus

fii/.nfir
&

quod Patcr eft a;qualis fibi quia nccmaior, nec minor fe , & fic potcft faluari Magifter in litcra.qui videtur diccre quod fic

cui accidit ifta

KeUriones lominunts

ita

funt negationes ca qu.x funt eutia rationis.

Vt autem

fltonU

,

tum;veloportet diccrequod oninc plurificabile TlurificMle vnius rationis dcterminetur ad certam plurali- inisu ratitnts dete.rnltatem per aliqua priora altcrius lationis & huni-tnr ad iufmodi relationcs communes fi determinaren- certnm ilitlur ad cerram pluralttatem , hoc erit per aliqna ralitatet/t per

acjuale

qui-

habcnt cntitatcm

mediHm per negatiortem illarum vt fnfcum inter aLbum,& /ligrumVndc relationes communes vt fic.defcribuntur per duplicem negationcm, non fiint tamcn relationes tationis, quia non tantiim

,

tirtit,

ficut

tiim eft ex (c

cui competit

li-

rei.uiuam rel.itionis mutuxrfcd impoflibile

poftquam defciipfit ca per illam duplicem negationem admaius.&adminus.dicit.- Ejl autem

Et

37-

nihil au-

;

ergo ncceflarid

tamen adhucdiftinguunturin extremis, quia

priora alterins rationis

,

;

cct vt ficnihil liabeantelTc nifi fccundum(^««W,

duplex negatio.Ide6 Philofophus \o. Metaph.text.i^. inter illa

,

Kefolutio

ad terminum rclatiuum

eft

terininat feipfum rclacinc

dux relationcs in duobns extremis. Eodcm etiam modo fi fint relationcs rationis,

*,

§luxre efen.

eft

necellano

ipfi

relationcs originis polfunt fundari in

firae

yld jecun-

cllLBtiis

limit.itis,

Ad fecundam rationem

tr.at/i.

non

vbi

erunr

poffct

inlinitashabcns perfc(5tione$

jtmdiil rtia'

quia fcmper

diciquod rclationis fundamcntum fub vna ratio-

elfentia diiiina eft

Totius in diu-nis

,

modum relatiuornm, relatiomutua': relatio enim mutua

ipfum, pertinet ad tcrtium

tales rcl.iriones aliqna prio-

fccundiim naturam

,

id cft

nern indiuidualern contr.ihentcra

ciulHcm ratiof7is,&

,

conditio-

quiditarem:

cftct ciufilcm fpe-

cjei,qura haberct eandem quiditatem; proptec

primam (eparationcm enim ^ materia non ponit Philofophu» qudd in fubftantiis non pofHc

vnum in vna (pecie , fed propter fepara~ tionem abomnibus conditionibus indiuiduantibus , quam concomitatur gratia materix prima feparatio amateria ponit cnim quamlibet fubefllenifi

:

ftantiam feparatam elTc dc fc hanc

diim

rci

,

litct

veritatem nulla quiditas creata

htCi nec finc materia fecundo

modo

(ccunfit

dc

f«

fumpta. £c idco

59.

I" Quxdio Mntt* frtmi »rgumt:ti.

idc6 HjIus DeuS" eft vtroque modo feparatus ^ niacena,qux eft altera pars corapofiti,& ab omni conditione decerminante ,quia illacirenciaeft pcr haec (atisfic primo argumenco. dccerminaca

&

40* Muti»

Ad (ecundum, cum arguitur quod fi efficiens idem,& matcria fit cadem,efFe(3:us ciTet idem. Dicoquod hac eft.vniucrialiccr falfa in formis relaciuis in creaturis.' Idcm cnim pater gcnerans pKues filios acquiric & recipit dcnominatiojiem maltarum patcinitatum ad plures filios, vt dicccur in tertio; & pcr confequcns idem c(Ier cfticicns & idem reccptiuum & non idcm effc-

/#- (xt

,

(fbus;&

propofitio eft falfa in creatnris,

fi

muh6

diuinis de relationibus comfundanturfuperidcm fundamcnnim infinitum ; propofitio autem Philofophi fi

magis

(it

vera

,

agente,& patiente,& muhitudine volitionum,dc hoc aliasrfi ergo ahcubi eiret hxc propofitio vera, hoccftgratiamatcria; inrebus matcriaHbus

4T.

Dicunt

rationem tcrtiam ncgo confcqucnciam,

Ad

paccrnicascft tanttim vna rclatio,ad

quam

qu6d Auguftinus icnfit qued non:

T>*

*"* dicit "^.'"'

Pacremcflc fapicnctrnfapienciagcnira,& fc meliiis dixiflr alibi

;

& fic fimilis

de vno,&: alio.ergo

racio

vidcturcflc

fimilictr retradat illud.

Contrkimodus Auguftini eft,in diuinislibcre candem maceriam recra6l:are,& vbicumquc loquicur dc illa materia , repecir fc illam maceriam retraftaflc ; crgonon videcur quod ica diftin6tas maceriasnonfeorfumretra(flaret,& etiam hic dicunt.

Ideo dicunt

&o

alij

fic pofl^et dici

tamquam

fc crcatura

RtUcifttrf

alij fic

fan- ^hrumtiiam

qu6d diligunt feSpiritu

Scd

ficut figno.

ment^

^tt$i*P'»*

quia/i^.^«r<*cr<««wj,rerraftacipfcquod dixit

'"'

quoddiligunt

figno.

Ideo dicitur qn6ddiligunt feSpirito {an
; ficut aliquis indutus Sinttntis indumcnto,&arborfloretfloribus&floratione. ^'»«- »• f*

Vnde quando aAio denominatur

includitcffe(flum,aliquando ^"'"'^^*'

tcrmino formali

^

;

aliquando ^

mom nac»,

Contra:fimiliter etiam feqtieretur qliod patcc

fi

fedc-

tcrminac c(rentia,ncc przcxigit aliam priorem, a qua poflit determinari,non tolleretur tamen fi

gcnerarct

&

fuppofitis

quia quantiim

:

fuppofitis.

Non

cft

dc fe poflct

cfle in

prima

fic ajqualicas cft

cum

probas quod rclatiorealis adsquat fuum fundamentum, quia nulla alia relatio eiufdcm rationis potcftibi cflc.Dico qu6d ad cam fc determinat eflcntia diuina primitate rclatio,vt priiis.Et

immediationis,qu(j potcft cflc ad plura,fi fuerunt aliquo modo ordinata ordine originis conftitutiua pcrfonarum:non fic dc rclacionibus

nibus, vc priiis

di^um

comrau-

filio

& aidificator aedificaret sdificio.

,

Itcm

ifiorere

neuirum fignificat

nomen

,

non

eft

vetbum adtiuum

,

(cd

SectmdS,

&

omne verbum neutrum tantijm formam per modum informantis , &

:

per

modum

habitus

& quietis,ficuc dici-

indumentuS^A fi eflec verbum afti- Vcrhnm aBir uum,hocforecimpoflibile vndeflorerefioribm, """t ""* f*' tur, ifte viret

;

non

relacioncm cffedus formalis. n non conftruitur cum verbo

dicit

• •n I ifte ablatiuus 1

tionc

I

formalis

efFe(ftus

cumnomine

,

quomodo

verbali eiufdemverbi

fiorihHs^e^ ornari floribus.

eft.

1. Riiiciturfri'

etiam non inucnitur (^od adlio tranfeat in m»

cahbus.

plurificareturdeterminans,quineflet in infinitis

infinitis

alij

Filij.

produ^ao.

abfolutis.

S»lmtoittrt'\j,

dick qu^d Spiritus

14.

fanftus eft diledio Patris,&

&

ibi non hocerit in formis abfolutis : , patct de volunracc cadem

vcra vniuerfaliter

179

ronymus fuper Matth.

eft falla in

miiiiibus, qua;

eft

I.&II.

Vndc ^"'j.!^ mOAum

m ra- formuntis •

conftruitur :

ttut

;'^ tn'

habitM

vnde/i^rfre »("»<» *«* huius f''""^'

Vnde fidiiaum

qu6d producens

Magiftri eflet verum,pofTct dici

produccrct cfFeftu produfto.

•£«•£«••£««

i«i**W» * -^- e^-i4*i««-*«^^

QV^STIO

DISTINCTIO XXXII.

Ftritm Paterfttfapiens fafientia

QVwESTIO

I.

genita ?

ytrum ?Ater& TiliusdiUgantfe SfiritHfanlfo Alcnf. uf.q.«7.m.i.art.i.

(^ ?

A\enf.z p.q.6y w.3.«rf.i.$.?.4. D.Thom.hteq t.a.T. I p.q iJ. art.i. D.^OtiivJiicart.i.q. i, Gapreol. q.i.

Gzkt.q.x.art.i.

D Thom.i.f.f.j7.«rM.6'

/.5.M0. Vafq.

t.Richard. ibid. hictj i.ar.i. U.BoDau.*K art.iiq.i.& Hcai. quodl. 9. q.i.hUt&l hic q. i^.&i^. Capi.q. i. art.i, Do&otinOxon.q.i.S{iii. i.p. traH.i.l.ii «.3.

E.

Jlrptmentu iN^atiiutrff.

RcA

*;^;:^e

I

i\^§^ ?V^^^

roduas

diftiniaioncm quasftioncs.

eft, ^/r«wi

&

?

Non eflcntialitcr, quia Patcr codcm

diligit efTcntialiter,

Pater Seennium.

Prima

:

,

crgo

fed

fic,

oinis Patcr diligit fe,& in ifto figno

non

cft

Itcm.codcm iStu

diligit

Patcr

diligcrct creatutas Spiritu fandlo

^fofitum. Aagoft.

Hieton.

fc. ;

fummo

Spirittt

qnkm

coiitando intueri.

nus

dc Trmit.

7.

1.

Er Augufti- J^"^*'"""^

Pater dtctt verbo,

efl fapientia,

S

fapir.

C HOL

I

Spi-

V M.

crgo Spiritus

j4dfecundam efuttflionem explicat bene duflidedarat* cem refpe^um riotitit ad memoriam, per ipfam ,

pe

& H»c-

& & quadruplicem acceptionem

xc,exquibiu patet rt^onfio

etfi

ly dice-

non exprejfa,nem-

cjuod Pater non eft fapiens fapientia genita,

tjuiahic non

^^„„„1^

cx his (equi-

turquod Pater fit fapiens fapicntia gcnita. Oppoficum. Auguftinus 7. dc Trin.4. Eofapt,quo efl : fed non cft (apicntia gcnita abfbiocc; ergo non ca

J»

dicere Argnm. af-

ori-

& alia;crgo

fanSus eBct amorcrcaturae. Oppofitum.Auguftinus (J.de Tinit.4.

efl

& y.de Trin.7. Verbum

fe Spiritu fan-

ergo Pater diligetct

hoc eft falfum, quia in primo figno

ritus fan(Jlus. Tertiutn.

I

Oxin.q.i, Suacez i.f.trait.y

fic.AnfelmusMonolog-.<jj.iVii-

hil aliud

& Filius fpirancSpiritu fan^flo.

Item,fi

eto

& eft. Si notionalitcr

Dodor in

i.f.d.i^\.c.6.

V6 D

X X X 11. qifx-

Filius diligant fe Spiritu fanPater iZoK5u6dnon,quia fi fic,aut cflentialitcr,aut no-

tionaliter

II.

efi ipfi principium formalefapiendi,

net principium principiatiuum Pairtt ,ficut efi filifi,

^
"*"

fUij, necejt Patri frincipium fubauthmtatiuHm,

cunt SpiritumfanElum, qui e/linfimtm

quomtdo conceditftr ^uodcreat verbo.Vide DoUorem htc /jutftione fecHrtda a numerofeptmi.

nis diligtbdis

\ D quaeftioncm dico qu6d iion

A Pufer nonill

/*-

/kpitns

:

quia adlus

fit»ti»gtm-

quod principium.uin

illud

prin^ipium dTcn-

Ciz

forma fed nuUa perfbna ^jbet abam pro forma fua , neque habet prima pcrfona principium a£liuum ab alia, ncc principiu c(rcndi:ergo Pacer non fapic fapiccia gcnira.

di illtus perfbnx

vcl

,

.•

Illuddeclaro,prim6 in intelle(5tuno(lro,quia

rncmoria noftra cxprimit notitiam,& ifta nocitia habet dupliccm relationem , fecunduoi Anfclmum Monol.6\. vna cft in racionc producencis, n"i/ i rpectus

rt'

mti-

ad memorinm

tii,

^

tb.taum,

^ pcrtinct ad fecundum modum rclationis:alia iac,& hoc dupliciccr:vel formaliccr ficut

,

imago

dccla-

vel cffedi^

mcmoria

formalitcr fimilitudo,

cft

priorcm dico primbdcrc, hoc manifeftando in intelleclu noftro, nobis cnim ficut memoria cxprimit notitiam Sc

in rt

/

I

a(5cualcm

imagincs in fpcculo

fed fpcculum for-

j

nialjccr.Sic Patcr gignit

Vcrbum

u^ notitiam adualcm,&

illa

,

& dat efFc6li-

notitia adiualis for-

fed Pater, qui dat illam

:

no.ticiam,decIarat principiatiuc,veImemoria pa-

'""*

r

/i

I-

•

•

m

dicit

fuam intelligenciam

aliam,ficut inccUigitaliam

fic

vna

fic

non

fcd

;

quxlibct ptr-

&

,

dicit

dicit aliam

perfonam abfolutc. Alio modo accipitur dicere mcre perfbnalitcr, & hoc eft idcm quod gcnerare intcllcdtualiter

pon

:

&

fic

Patcr dicit Filium

Filio abfolute.-fcd aliquo

Filio.hoc

eft,

modo

communicat eflcntiam

,

&

Patcr dicic Filio.

Tcr-

tib dicitur-quod <^>f«r« accipitur pro dedarare,

^ilicct rcfpedu rationis

'^'"'''

quod

,

tioncm ^rclacioncquz

obic(5li,& ifta rcfcruntur fecundo

:

& fic

formaliter eft efrcnciale:tamcn pcr appro,

quia Patcr

mcmoria producit abfolute,& mcmoria non hafibi foli

conuenit dcclara-

rc vi produ(ftionis. Vndc ficut

Verbum declarar,

fjgj

fic

(jj,

clcclararcquia

dcclarauit fe

:

& dicere illo modo dicitur no-

tiondc pcr appropriationcm fcd formaliccr cfl Quarto modo accipitur dicerepro declarare efFediue , ficut produccns fpcculum de,

cflentiale.

clarat cfFcftiue.Et ifto

medb


connotat cf^

/cntiale,& quantiim ad principale fignificatum,

notionale

cft

,

principians illud dicit

Verbo

,

,

ficut

quod

creare^Cic

dicercm

cft

dicit ille

declarans

:

,

qni

fic

cft

Pater

producens fpeculum dcclarat

TAftr tmni» /pcculo imagines:fed 4i(Vvtrbi.

modo

quia ifto

fi

cfFc

declarare cflet adlio ficut

principium adliuum fub-

ai]thcnticc,quia habcret rationem a6liui ab alio:

fcd declarare in

non cft agcrc

quo relucent

tcc

,

fcd eft habcrc illud,

alia.Per iftam diftind^ioncmpa-

C H O L

I

huiufmodiamorcm

^rimam

refpetiu amoris,

^uajiiottem

explicatis

ad exprimentem,

(jHadruplici acceptione /^.diligere

ipfi,dk^te,docet tjuod

Pater,&

duplid

& obie^lum & ,

,

Spiriiu

J'*"^'

,&

volun-

cfFediuc,& hoc eft gratificarc,quod forccdivnus Do(ftor,& flagrarc, cstcra, de amorc

ta$

&

xit

iuccntiuo. Sic in diuinis Spiritus fan(5lus habct

relaci&ncm realem ad Patrem

& Filiiim

rantes:etiam Spiritus fandlus

amor

eft

,

vt fpi-

amati>cr-

go habet rcfpe£lum ad eflcntiam dilcftam, diftinguitur <^«7<^rr^

fic

,

primb

eflcntialitcr nicre

&

Ci-

quadruplici- ^Uigetempoteft cnim acci- "?"«''?**'

«-« ;

& fic quatlibet pcr-

,

'^*^

'"*"''

lona dicicur diligerc:lecund6 potcft accipi mere pcrfbnaliter,&

fic

dicerctur diligere

fpirarcficut dicere gcncrarc

modo

fcd

fic

idcm , quod non vtimuc

loco eius ponimus j^»r(«r*, Tcr-

illo diligere,C(fd

cio

:

potcft accipi diligere pro acccptarc

formalitcr liter

ficut dicere

,

pro dcclararc forma-

tamcn appropriate conuenit

;

Spiritui fandlo du(5tionis

:

quia conuenit

dicerc

fic

ex vi pro-

fibi

& ficeft cflentialc fccund^m fe, no-

,

Quarto modo

tionale per appropriationcm.

accipitur diligeref to acceptatione fecundiim

qubd

principiaciu^

denominat

fpirantes,fed for-

maliter Spiritum fanAum}ficut dicerepco declarareefFe(ftiud

,

Vnde

ritatiue.

& fic dicitur cfFcftiui fubauthoablatiuus dicit

pium formale fic

P^tcr

&

,

quod

Filius dijignnc fc Spiritu

Ad primum principale, cum

,

&

fapAo.

dicitur,aut acci- jtd frimum

piturcfFcntialiter, vel notiohalitcr

ncque

cft princi-

accipiendi fubauchoritatiu^

eft fic,ne(jue fic pi2Ecisc:fcd

.''

qubd

dico

prhteifalt.

connotac no-

& llgnificat cflcntialc.

tionalc,

Adaliad,concedo qu6d Paterdiligitfc Spititu fan£lo,cuius obie(5ki Spiritus fan(ftus cft amor, hoc habet a Parrc& fic cft Spiritus fandus amor Patris. Et cum dicirur,inprimo inftanti originis

-lid

correfpondtnti

Filitu principiati-

mi diliguntfe;& omnia Spiritu fanUo,ijiiia prodtt-

fieuK,

'*"*•

, dico qu6d diligit fc diledlione non notionali, nifi Spiritu fandlo. Ad aliud quod dicicur , concedo qn6d diligic jlUmtm ficreaturas Spiricu fan^o,& quodSpiricuin fan- ^"» »«»?»••

Pater diligit fc

cflcntiali

,

fcd

Veibo,&

(ftum dicic

Contr
,

non

crcaturas dicit Verbo.

^*'*''

Patcr fc Spiritu lanAo,

fic diligit

, quia fi jliquod obiedliRn , cuius ex vi producflionis non eft verbura dfr>

ficutcrcaturas obic(f):i

claratiuum

,

non oportec Patrem

Spirita fan6lo fultarct

;

ficuc

fi

illud diligerf

fpcculo pcodu^iio ibi re"

noua imago ex

vi produ(flionis

,

illius

imsginis non eflet producens principians:fed ex vi proceflionis

non

eft

Spiricus fan£tus princi-

diligendi aliam crcaturam

,

quia nooeft

faitr lum ^'^'t**

non

Vcl G concedatur qubd creaturam Spiritu fftndo, tunc nen qu6d Dcus hnbeat rcfpeffcum ratio-

etlet creatura.

l^atcr diligit

oportet

nifi

nis ad creaturam,vt dilcdtam in eflentia

non fecud^m
ej/i

Dci

,

8c

exiftere crearuraiincque poflet

Spiritum fandtii diligert Verbo creaturara> c^aia

*|**-

'^'^f^"^

neceflc ex vi produdHonis aliam creaturam eflc, mMtre. quia iu perfc(5lus poflet cfle amor ficut nunc

V M. ,

fi

poccftdici etlcdtiuiE accepta-

re:itaqu6d annor formaliter acccptat

efl,fi ft/df «f

modo

fed potcftdici acceptio obieCli. crgo produccn»

pi^m

ad rationem vtriufque parcis.

S

SHtomtit

p.,-7^^pj. rclatio- itm Uiligu»t

&

*lf*'*-

priationCm diciturcompetcre Filio

?*«*

amorcm

nisi& amor fpiratus habct habitudincm adobic6lum, iion habcmus hicnomen impoficuin,

dicit aliam rcla-

eft realis exprefli

/-

1

RefdMit P"'"* !''"'"•

•

dicicur


/bna

•

!•

j

potcft accipi quadrupliciccr

'"^ "»«''«

*

merc cllcncialiter, & fic Anfelmus vhifuprk , quod nihil aliud eft

dicit

pit Filit.

•

pi

diuinis. Primj6

apprt-

/•

1

voluutas i^oecunda ipirat

fic

,

tcr

dcclarat ef-

&

,

ADqu*ftioncm

cfFcftiuc dcclarat. Et idc6 conucnit ci dcclararc ,

ariior oiH'

dtcii fe

V^erbo.

efFcAiuc.ficut produccns fpcculum

druplicitir.

fiale

Pater principiatiue

cuc fuperiiis diftingucbatur

U\ccrtteetau»~

fiiui (onHt.

fic

,

& declarat formaliter: fedproduccns imaginera

malicer eft declaratiua

titur

,

ue:formalicer ipfa noticia dcclarat, fcd

cScCiiah

.

Quod

ciufdcm ad obiedum.

cft rclacio

fe(ftiui

phtrr

pmnia

zVcffciitialis non potcft habcrc in pcrfonaati-

ti.iftiutio.

X X X II.

Diftindio

Libril.

i8o

Quxftio anthoritatem habet Spiritus fanftus rcfpccftum Vcrbi, ncc ergo malt6 a foitiori po-

i8r

I.

Contra proprictas aut :

qiiia niillam

fi

nihil

,

cft aliquid,

nihihfi aliqurd^aut crgo eflcntia

tcftcteaturam diligcrc Vcrbo.

poficum

aat nihil

?

crgo pcrfona diuina coiiftituitur pcr

:

^»"''»»-

& habetur pro-

,

aut aliquid aliud ab eflentia

omne aliud ab

Contta.

?

& cum

creacum , fequituc quod proprictates erunt creatz ergo non adorandx, quod cft contia illud in Prxfationc in perfonis proprietas,& inmaieftate adoretur tqualitM. Itcm fccundo fic aut proprictas cft in cilcntia ? habetur propofitum aiu vc difFcccns ab cflentia ? tunc perfona conftituta cx ca", cffentia eft compofita quia omnc quod cft in aliquodiftcrens ab alio , facit compbfitionemcum co hocfalfuro eft in diuinis. Terti6 fic fi proprictas non fit idcm cum cCilla fit

;

:

DISTINCTIO Qv^STIO

XXXIII.

&

:

:

:

ejfentia ?

fentia

Alenf.i.f.j 41.111.3. D.Thom.i.f.i'.iS. ««.1. Henr. quedt.ti. q I. Richard.i.i^.l.^.i.O' }. Formalifta:,»r«tf. Darand.ii/fi^.i. Antor.ius Sircft.

guedl.^.q.ii.

&

&

de diflinBienr, (y iifititnte. Doftor in Oxon.i.d.i.q.7, d.v6.n.t. d.x.t.n.^ an.4i.(jy d.i q.A.&d.ii ».7. Suarcz i. part. trnci. i.lib.i. num. 10. Vafquci i. f»rt.

^

&

I.

Arg.fifitnum

»t£atiuHm,

Auguft.

1^^

diftiniftionem XXX.III. quzro:

I R c A Cl^,^« ^trum

proprietoi in diMnis fit effintia ?

iy^^^ Quod non viderur,quiafccundum Augiiftinum j.dcTrin.cap.f .iV«« quodhbet in diui-

fecHndum fubjtantiam. Quod cnim (ccundum relationcm.non diciturfccunfubftantiam } crgo vidcturqu6d proprictas

dicitur

dum non

vnum

Itcm, idcm noneft rcalitet

;

tcrtio fic

cap.\. proprictas vcr6 cft in ellentia, quia alitet

ejfentia,

Secundo ex

opoftto.

tllo

Au-

OPinio D.Thoma; in articulo fecHndo

I .

cft

,

parte

Summae

ej.i.

quod rclatio realitcc

,

r Sententi*

cxiftcnsin Deo,cftidera eflcntiaEfccundijmrem, tA«»j«

infinitum, &nonfiuitam , quia contradicJloria non dicuntur fimul de codem eftentia dioina cft formaliter infinita proprietatcs non funt for-

dcndo ad qu£eftionerh

quia

c^m

in diuinis fint

tnaliter infinita:

:

proprictates

cdent infinits

fi

,

iires

cftent t\cs res,

,

quod

Itcm quinto nihil idero :

•citcr

cftimpofilbile

eft

;

perfcdio fimpli-

& non perfeftio fimplicicer

,

;

eftcntia eft

non : quia tunc

diffcrt

tamcn ab

quam

lionem.

ea.

fccundiim inteUigentix ra-

difFerentiam fpecificat ,

cflentia prout importat

,

refpedum adoppofi-

tum,qui refpedus non impovtatur nomine
non

cft aliud effe rclationis

vnura

& idem.

,

&

effe

cflentis

,

fcd

In refponfione vcro ad tertium

argumentum dicit quod fi in perfcftionc diuina non plus contincretur , quam figiiificat nomcn relattonis , fequitur qu6d nomcn eius circt ini-

quam

nomine/2t/p»V«r/,f,

h^betetalia,& tunc non eitct Dcus.

crgo cflentia hacccft yera per fc.non per acci-

Item.fi patetnitas cft eircntia cft paternitas

:

,

dens . (jum.in diuinis non fit accidens fed qua: per fe infunt , vniqerfalitcr infunt; ergoomrtls :

qui

eft clfc^ntia eft patfemit js

paternitas^ Itc.Ti

quod

falfum,

Auguftinus

verburn, ijup fapiens

non eo

i'ater,

quo

7.

& ita filiatio eflet

>^

& 4.

iVw

eo^

&

ita fed eoefi, tjuofapit fiq noneft Pater .•

;,

fapicni;iai

&

qua cllcntia. Tunc afguo. fic , ex obliquis in in primp fecundx figur? , ficut arguit Atiftotclcs tertio

Priorum

,

Patcr deitate

fcd Patcr patcrnitatc cft Patcr

non

:

non

eft PateXjj

ergo patcrnitas,

&

eflentiam:eigo proprietas Sioti Oper.

flin<5tioncm proprietatum ab eflcntia picntiae

abefkntia

,'

quatumnewra

primic diuinam pccfcdioncm

Tom. XI.

non

eft cflentia.

,

,

quam

fa-

pcrf^eflc cx-

nec cflcntiam

eius.

&

pcim6 vidennir vcrbacbntra6.. cijm enim prim6 dicit qu6d.re- ReiiaturlatiodifFcrt ab circncia fccundCim' iritcllfgcntijc f"'^' dicere

fibiipfis

:

racionem

: fccund6 quod rclatio dicit rcfpcffum ad oppofitiim , non (ic efTcntia , ex vno fequitiir oppofiium altcrius.Probatio:Nara relatio ex na-

non tantum per adlum intellercfpedlusad oppofitum ex natura rei:cf-

tura relacionis,&

&as eft

fentia vcro cft ad fc

eftdcitas.

Item,o£tau6 fic:perfonaconftituitur pcr proptietatera , non conftituitur, ncc diftinguitut jxjc

non cllet aliqnodfubfiftcns.cx quo videtur qu6d non pofucrir ibi' maiorem di-

Contcaifta,

eft.

dc Trin.c.3.

Prtfofitiut.,

diccns ipfam difFcrrc ab

pcrfeftum,vtpote ad aliud fe habens;ficut finon plus continercturibi,quam fignificatur contincri

proprieras

,

D,

&

rcfpon-

aliqua perfedio fimpliciter deeflet vni pctfonx,

pctfciftip fimplicitcr

Oli»uHm.

fecundum rtm ab

dijfert

nonfic differt ab

nunquam cx duobus potcft vnum conftitui, nifi vnum fit id aItcro,quafe,&c, Quarro fic:nihil Vnum & idcm eft formalitcr

ergo, &c.

4-

duoi fsntentias

go aliquo rnodo

cfteiitianonconftitucret pcrfonara. Proba-

vcl tria rclatiua infinita,

AtiAoT.

&

(jandaD. Thomt , partim coincidunt , ajferentes ejuod relatig comparata adejfentiam differt tantum ratione ab ea , fed comparata ad oppofitum differt realiter ab eo : refutatur primo : quia conceditur quod relatio fecundum rem dtffert ab oppofito ; er/lefert

uenfis; <ju£

nihil cftin (eipfo ex^.Phyfic.

:

;

Seflimum. Auguft.

V M.

I

fitum, erit abfolutum.

crgo,&c.

:

3Sextum.

C HO L

paratur ad oppofitum, ergo vt diff^ert ratione, rexliter differt ffivero tuncnon comparatur ad opfo-'

tio.quia

§lultnum.

&

ccgo quatuoc res in

;

quod cft damnatum Extra de fumma Fide ci^.^DamnamM,

&multa fimplicitcr, proptereorum oppofitioncm (ed eifentia diuina eft realitcc vna Gmpli-

cum

^ttfrtuni.

,

guftino,Terti6,relatio,vt refpicit eJfentiam,ficcom-

Itcm

xertH.

realitec diffect

fimpliciter,

CJter

Ariftot.

diuinis

Irin,

ergo

:

fed tres funt pcopriecates diftinfts in

:

eircntia pcaetec eflentiam

ejui

cirentia.

fit

:

Ttrtium,

ab ea

S

nis dicitur

Seemdum.

fed differcns ab ea

,

II <- C" »^o-

di!p.

seeunib.

;

&

I.

tro^rieias in diuinis fit

Vtrum

&

:

ergo

ex haturarci,

fi

ibi rclatio, cft diftindlio eius

ab cfTcntia praetcr intelligentix rationcm. Maior probatur:quia nifi rclatio cx natura rei eiret refpcdius ad oppofic

Q^

fitum.

fitutn

&

,

non tantum feciuidum intclligentiac non cllct petfona ibi ex natura cei.-quia

lacioncra,

ttiiittd^.

XXXIII

LibriT. Diftindio

i8i

Item , fecund6

(bnara,nifi vt intelligatur cife in

concurrerc cura fundaraenco ad conftituendam perfbnara iion igitur conftituit perfbnam , nifi

eflb

Verbum

quo Dcus ergo :

,

cum eircntia,

ficut ica

ncgac

conccdit

fi-

clTcntiae diuinae per attribu-

pcrfcdio

gnificari

rcfpicit

,

fbnam

fimdamcntum

fcd vtconftituit per-

,•

oppofitum quia aliter non conftitueret fuppofitum refpcftiuum ; crgo vt refpicic%(rentiam comparatur ad oppoficura,& diftinguitut rcalicer fua rcalitate ab ea ficut ab oppofico

refpicir

,

ergo oporcet

:

quod

euadere quiim diccre

alirer

& relacio comparaca inter fc non

efTcntia

tum.quam per relatioocmrfalfum eft ergo qu6d fi

diftinguunturrcalitcnquia tantaeft diftindtio rc-

noncontincturibiplusdc ratione efrcntiae^qnam ixomintfapientU exptimicur,qudd nihil ciret ibi

lationis,

Aiia eft opinio Gknd^uen.in

efiemiam

latio vt rcfpicit

jjonc

,

&

pcribna

tui;

luta

:

Summa,qu6d

re-

ab ea fola

ra^.

difFcrt

non eft fimpiicior relacio , quam auccm comparaitur ad oppofitum,fic ab c^ vt rcs rcfpcdiua a rc abfo-

& fecundum hoc licct vt comparantur in-

ter fe, tio

,

non diftinguantur rcaUtcr

:

vt taraen rela-

compar^tur ad oppofitum.diftinguuntur reaab elTcnti^, £t ita con-

licer realitace fua rclatiua

ccdendum

eft

eirentiam

diftingui realicer,

cum

num

non

detern>inatione ,

,

vt res abibluta

&

relacioncm in

Dco

abfolute, vt dua: rcs,

,

fi:d

& modo fuarum relaciu& relatiua:& fecundum

iftam rcalitacem relacio in diuinis conftituit per-

ibriam

,

& diftinguit

cam.

Nec

ifta diftinftio

realitaris e(Ienti«,& relationis,prout ponit,facic

compofitionem in perfona, quia minquam facic compofitionem realcm , nifi comparata inter fc ad inuicem habcantdiftindionemrcalem.Nunc ^utem rclatio comparata ad eftcntiam non diftinguicur ab ca realicace fua , fcd vt comparatur ad oppofitum , fic diftinguitur ab ea^fecundum rationem , perconfequens non facic corapor

&

&

edentix, quanta ad oppofitum,

eft eius,vt

SCHOLIVM fnter ejfemiiim

ide6 vt

:

realitcr diffcrt

&

compara-

II.

relationem dari difiin^lie-

nem ex natura rei,ante omne opiu inteUeElm. Primoy^uia froprieia^ tR in ejfentia,ejfentia non. Secundo

b*.c efi

,

commnnicabilis ex natura rei

,

illa

non. TertiOyintelleclw intuitium videt htc vt diftin6la

alioquin non magis hearetur in efientiaf

,

(juam inproprietatthw. Quarto,ex locis jluguflini.

me

Vide plura apud Do£iorem locis citatis^maxihanc fententiamfradifi.i.q.y ^& d.i.t].^.

&

ter Scgtiftai fe<juuntur

q.i,&

i.dift.ii, q.i.

art.\.&

j.

Durand. hic

Occam.i.q.i.

q. i.

&d.^.

G abriel.\.d.i.

& Afarfil.i.(j.6.art.i.lmpugnat tamen

jiriminenfis hic q.vnica:vbi verbatim vti hic ha-

hentur^ecitat emnes Sceti rationet,

REfpondco

ergoad quaeftionem, in qua cer-

& proprietas fint idera,& econuerfb:quia Deus eft fimplex, & eft tum

ert

quod

cflencia

,

quia fecundum Auguftinum, j .de Trin.c. /.!)?<« AugofL ideojimplex dicitur,quia efl hoc tjuod habet, excepto tjuhd ejuitcumcjue perfona dtcituf relatiua ad

Ha:c opinio conucnit cum priori opinionc, quantum ad primum nicmbrum,quiaponit relalioncm fola ratione differrc ab eflcntia vt com-

alteram:Natn Pater habct Filiura,

ab ea in fccundo membro \ quia haec ponit relationem realem realicace fua diftingui abcfTenna,prouccomparatur ad oppoficum. Contra iftam opinionem , Sc priorem fimiiiter

,

,

fpd difFcrt

quantum ad primam partcm arguofic

:

re-

compaiatur ad oppofirum,aut non? (\ fic,& vt comparatur ad oppQfitum,diftinguitur rcaliter ab cflcntia; vt autcin comparacut ad cfIentiam,difFertab ca,fbla ratione:igicur vt diftinguicuc realiter ab eflcntia, non diftinguitur realitcr ab cflcncia. £c fimilitcr felatio vt refpicit eft'entiam,aut

quicur

qucd

vt rcfpicit ellentiam

,

non

refpicic

f (Icnriam,quia impoffibilc,& incorapofTibile cft

rclationcm ni

,

cflc

&

,

vel fuppofiti

:

non rcfpedu alicuius tcrroiergo fi rclatio raancns relatid,

comparctur ad cflentiam, oporce.t ncccfrario ip(am refpiccre,vt fic oppofitum. sj autem rclatio vt comparatur ad cflcntiam non manct relatio , tunc non compararur relatio ad cffentiam

A:ntiami

,

fcd cflcntia comparacur ad ef-

9' DoBoris tfi' nie frofria.

quicquid haber,excepioad quod dicitur relatiue:

ficionem.

paratur ad eflcntiam

Sfcundo,

fundaraento,&

:

vc rcfpicit

fubfiftcns.

frmii.

pcr-

fuum fundamcntura, quia non conftituit perfonara , nifi fccundum realitatem fuara, quara fecimdum iftam opinionem habec a fundamento.Sirailiier etiara non conftituit per-

Itcm , non vidctur cflc vcrum quod addit otixa. eo modp,qno intclligit Auguftinus Patrem, vcl Vcrbum co efte fapiens,quo Oeus, negat ip-

relationis ab e(lentia:& ide6 pcrfedius potcft

8.

rcfpicit cflen-

ra rci.

idencicacem actributi cum eflentia: oon crgo vidctuctanta diftindioattributi ab eifcntia.quanta

jLtiuiiur

non

rclatio

Ibnara

identitaccm relationis

fUuenfis.

:

tunc non eflct ibi.quo conftitucrctur in effe pcrfonali ex natura rci , conftituitur autem rclatione in effe perfonalt , quarc , &rc, fed rclatio non eft niH rcfpc(£lus ad oppofitum ex natu-

fum

7. opmie Cm'

fic

tiara,nifi vc fundaraentura:fcd vt conflituit

cft Filius,

nec c conuerfo

;

& taraen non

cflentia ctiam diuina

habet propriecates relatiuas , ciim omnes fiindct,non taraen dicitur relaciue adeas,patetenim qu6d dicicur formalitcr ad fc eft crgo cflcncia ;

quxcumque alia propriecas, &" c conucrfb , licet non formalircr. Efl etiam intcr eam & proprietatcm alia difFerentia , quia diuina parernicas,&

pflcntia cft

vna

rcalitcr

,

proprietates funt plures

realitcr rcalitace relatiua.

tem

Ad

oftcndendura au-

aliqua difFerre,fufficienrcr probatur per ali-

quid dici de vno , quod non de alio fecundiim Philofbphum, 7. Topicemm.

Ariftot.

Ide6 reftat inquircrc difFcrentiam intercflcn10. probo qudd non difFe- Ejfmiis di' propriccaccm tiam jHngmtuT k runt tant^m per adum intelle6tus creati , vcl

&

:

&

incrcati negotiantis circa ea

opinio

:

,

quia Pater ex natura

ficut dicit rci

ante

prima

omnem

iGtam intclle£lus in primo fignooriginis habet rem comraunicabilem , vt cfFcntiam, quia alitcr eam non communicaret habet etiam ex nata:

ra rei in prirao figno originis antc aiflum intel-

lcAus rcm incoraraunicabilem , quia alicernon perfbna ex natura rei:& non eft cadcmrea-

eflet (itas

illa,qus eft .comraunicabilis cx natura rei:

&illa

frofrietMti-

hus tx natMrsrti.

Trohutm fritni.

Qu^ftio &

quat eft incommunicabilis ex natura rci,

illa

imo hocincluditconrtadiftioncmjcrgoin Patrc non cft idem cx natiira rci crtcntia.qux cft communieabilis dc

fe,

& proprictas,qux cft commu-

nicabilis. Afllu-npta licct vidcantur fatis

probantiir iic:quoniam rcalitas

fta,

ir. Lu»fio,

non

fic rciatio

prsdidUm

rationcm

&

,

Aiias

rcJatio.

erit

&

primam

tettiam

tra^tas quzrc *

difFusc

Dico crgo ad quaEftionem brcuirer

,

41.

quod

cf-

fcntia diftinguitur a proprietate ex natura rci, vt

naturaabfblutaareiatiua: non tantum vt paratur ad oppofitum

com-

quod poffitcommunicari:rcaliautcm Dci incommiuiicibili repugnat ex natura rci.quod communicetur: quod autem fit cadem oninino rcalitas , cui cx natuia rei repuguat communicatio , &C cui ex natura rei incft communicaii.contradidionem implicat, nec intclledus hoc capere poteft, &c. Siergo dicas quod iftorum diftindlioncm fa-

cuicumquc comparctur , fine rcfpcdlu ad oppofitum manentc rationcrclationis; ncc tamcn eft compofitio proptcr hoc , quia altctum eorum includit infinitatcm,propter quam eft idem cuilibct , quod eft in diuini$:quia cum

Contra,

infinitonihil facic compofitionero, quiatranfit

bricat Pater per.n«5tum intclledus fui.

In Ozoti.

*

alibi.

tati

fcntiam

cl-

& fiibicftum :quia nunquam potcft

iu-

teiligi relatio

fed vt

ReftlMtie qu*.fiitiut

comparaturad

,

,

primo figno originis antc a
vetam identitatcm eius. Vcl potcft dici fccundum Dodtorcm aliura 14. antiquum , fcilicct fccundum Bonauenturam, D. BonaucB. quod nec difFcrunt tantum rationc , ncc omnino

rciponfionem.

rcaliicr

Item fecundo

fic

difFcrt rcaiitcr

quod fccundum

:

cum

conuenii realiter

ab

illo

aliquo

,

&c per aliquid

habet in

,

aliquid fui

fc

&

cum

(ed

diftindiionis

principium diftinftio-

habens cx rationc

eft

quod autem

;

per

di-

fui

idem cx

obiefta ante tiim videt

Dcum

vidct Deitatem

aut crgo videt

•

omnem aftum

illa vt

illa

vt diftin(Sba

intelledus, aut tan-

diftin
fccundum diucrfbs

concipicndi idcm obicdlum

Graramaticalcs

,

fcilicec

,

& Logicales.

primo modo

,

crgo

uc quidquid cognofcit de

fi..it

diftinfta ex na-

Deo

;

cognitib autcm

intuitiua eft rei vt exiftit in fe prxfcns It

ilia

aftum inteliedus Si

;

crgo

fi

intuitiuc vt obicfta formalia di-

ftint5la,habent aliam diftinilioncmantc

ftinfta.

,

fccundo

omncm

Dcum

quam

,

pcr confcquens paternitate

fandi,

^is

in

abftra6tum

,

&

alium

qua

quasrit vtrum proprictas quod tcnendum e(t medium

& opinioncm

difFerrc a pcrfonis,

qu6d quia vna perfona habct plude plures perfbnar candcm proprietatcm,

rcs rclationes, quai funt verc relationes. paret

Patre

&

;

& alio modo fc habet ad f iliuni, & Spiritum fandluro, neceflarium eft concedcre diam rem alio

proprietatem aliquo

muito magis ab

cft

maior

concipiendo Dcitatem

&

concretum

& &

, ,

bcatus in elfentia^ita in ,

beatus in tribus obiedis diftin-

& tunc fi.pet impoffibilc.quodlibet

a^um intclledtus,

diftindlio

ifta

quam

qua:

& abfurda.

Et iftud confirmatur autborjtate Auguftini

7.

cpod /i aliud efi Deo ejfe, alikd efi Deo ejfe-, aliud Pa-

deTrin.c.4. vbi arguit

diud fuhftfiertfjicut trern

gnit

ejfe ,

,

tta iamfkhfiantia

relatiHum fito

,

relatiue ergo fuhfiftit

fi

erit.

non

erit fuhfiantia

,

,

proprietas rdatiua ex Hatura rei

crgo non

tjuia

Similiter c conucrfb in propo-

diftinguitur ab eflcntia, fcd tia

ftcM relatiuegi-

eft rclatiuc

fit

non

formalitcr eften-

dida cx natura

SeotiOper. Tom. XI.

rci

non

perfbna,&

tantiim pet

argumcnta

Et ex hac qua: pro-

,

ibi.

pofuit intcr efTcntiam

proptictatcm,poteft dici modalis.quia tura rci prsteradlum inteilcdlus.

&

cft

cx na-

Nec ifta

diftin-

compofitioncm in perfbna quia fecundiim cum, modus ifte tranfit in clFcndtio modalis arguit

qu2

,

fibi

:

infinitaeft

&per confequens

,

non repugnant. Dc

ifta

oni-

materia pa-

tcbit ampliiis in fequentibus quarftionibus

fi

hic

omilFum. Ad argumenra cft refpondendum fccundiim

aliquid

fit

opinionesiftas,qubd relatio importat refjjcdlum Ad fntnt-.m frindpsl*. non ellcntia ad oppofitum , idcb vcrum

&

:

&

&

eftquod alio eft Patcr, aiio eft Deus, Secun-! diim vitimam opinioncm eflct dicendum quod

& Pater

,

&

proprietatem non eflc cllentiam, patet

b.int

Et

difFerre \

:

fed ex natura rci.

non omni modo nec

dcftrudto nilminus cflet beatus

funt impoflibilia,

modo

eflentia

&0 quo CtnfirmMtur,

modo

Porretani di-

na. Vndc dicit

iftorum dcftruerctur.adhuc elTct beatus in obic,

dicit

?

opinionem

ccntis proprietatem fimpliciter diffcrrc a perfb-

nia qucE

(cilirct

pcrfona

fit

intcr

Pr.xpofitiui dicentis proprictatem nullo

tiam

crgo non

,

& filiatione & proceffionc Spiritus

realiter,

:

modo

ficut cft

fic crit

fe

eflcntiam

& ita cx natura rci erunt di-

difFcrcntia in fic concipiendo cflentiam,& patcr-

nitatcm

,

diftindlionc ibluit muita

tura rei,quia intelleflus Ueati cognofcit intuiti-

cognof

fecun-

patet de fpirationc adliua,& tna perfona fecun-

podibile.

eft

Itcm.Bcatus intuendo

f\

aliquid

h.ibcant vnitatem realcm,& diftindlio-

rei

& proprietatem

Et

quod

principium con-

principium conuenicntix rcalis& re.ilis

reaicm non

modos

illud per

alio eft

rci.cft

ftindtioncm realcm

II.

;

& ideo per (juod aliquid difFcrt

abadiuo ex narura

nem

fcilicct

modos habcndi. Vnde dicit in diftindlionc ifta quod proprietas difFcrt ab cfTcntia, non quiadicitaliam effcntiam , fcd raodum

re dicit rem,&diftindlionero.In quacftionectiam

uenicntiaE rcalis,

;

mediy modo ,

fed quafi

ergo in Patrc

realitcr

nisrcalis

:

diim diucrfbs

rclatio diftinguuntur cx natura rci.

Maior probatur,quoniam conuenit

in

habcndi , qui per comparationcrn ad , vcl perfonam dicit modum , nil addens in compaiatione vero ad correlatiuum vc-

pcr proprietatcm relatiuam

cirentia

natura

cum

c(rentiam,& rcalitcr diftinguitur ab co-

Filio per

dcm

fi.\i

aliqua diftin-

<^a cx natura rei:fcd Patcr realitcr conucnit

Augult.

&

,

bilisdc fchabct

in

T/rtiff.

i8s

I.

fc

authoritatcs Auguftini

manifc-

communica-

cx lioc fequitur iftud inconucnicns, quod Patcr

SecKni».

ad

,

fed alio

:

prjccisc ita

& eodem eft

qubd

Den?,

alictas fignafa pcr

ablatiuum attendcretur quantiim ad modum, non quantum ad rera fimplicitcr , vcl cfl^entiam.

Ad fccundum ,

ciim arguirui

poteft eflc multa rcaliter

rum

eft

,

quod idem non ;

vc-

, vnum non plurificatur fine alio. Exemplum de dcfinito , & definitionc, fubiedo

eadem

primo,

& propria

paflionc

tis.

Idem nanpetejl ejft mulcnim aliqua adxqua- t» (^ 'vnum

& vnum rcalitcr

adxquate. Quando

tc funt

idem

Ad feeuH' dumft^ueu-

,

licct

non ada;quatc

alfcri poteft plurificaVi fine illo

Q_^

1

;

reuliier ad*.-

ijUMe.fecu* "vero

inadA-

quure.

potentix ExrmfliJuOi-

enim

tur.

Dittindio XXXIII.

Libril.

i84 cnim an\mx,8c H

(bit

csdcxum

cffenti^ aiiimx,

negationis

niaior eft falfa

fic

,

pon

adzquatc tota animx e(Tentia quia tunc Gcut vna potentia fundatur in ejfe anim«jita funJarctut in aiia polentia ergo dicit perfedlionem animx virtualem,& e(l eadem cum anima virtualiier, fed non adacquati^&prxcisc, Eodem modo dc partibus

vt caufa

compoiiti reipcdlu totius compofiti. Poiruntcr-

dcrc affirmationem

nuiia tamen per fe

eft

pszcisc

,

df

:

:

go potentix lia

& parces

animae vna

,

plurificari

& vno toto.

mancnte cfrcn-

Ita in propofito

proprictatibus refpcdu circntix

,

quia nuUa

de ^ii

adxquatc, nec praecisc cadcm, cum niilb fit formalitpr infinita : cft tamen quxlibec realitcr ca-

& quia non adxquateeadem, fed lan-

dem

fibi

tum

liypoitatjcc

,

ideo tantum funt cadem inquattum, Per hoc patct ad tcrtium , ,

&

&

ter Ce.

quintum argumentum. I ^.

Ad

Mfixtum.

Logicum cffcntix.

:

EJfentia efi proprietM

Nec conuenic

,

eft

pct fe apud

vel paternUM,

primo

paternitas de fe

eft

quarc aliqua perfbna aliqua petfona fimilis

qua

illi,

illa

qux

,

Pater

fjt

deitate

caufa ncc caufa qu6d

,

eft

dicitur

qu6dpoteft

eflc affirma-

ncgatio ainrmationis;& etiam

dicit

qu6d negatio poteft incluvel amrmatio negatio,

nem.

Ad odanum dico/^cundum opiniones prxlo. di^as, qii6d proprietas difthiguitut realiterab Ad ttrtiam. , fccundum primam opinionem vd fccundum modum fe habcndi ad oppoficum fccundum fecundam , non cancum pcr adus intclledus:& vcerque modus fuf-

cfrcntia rcalitate rclaciua ;

&

ficienter dicif

quomodo

proprietas rcalis rcali-

perfonam,& non

hoc enim fufficit ad diftindionem, compoficioncm caufandam.

cflentia

licct

:

non ad

intelicftu

fibi ficut pai|io

dicatio vnius de alio eft accidentalis

qu6d

non fit Pacer,& hxc diftinftiocft

tio ncgationis,vel

cum

,

Paccr.Non enim Deitas

tcr poteft conftituere

fextum dico.quod hxc non

nec

qiiia

cft

,

;

& prx-

dicendo:

patermtoi ejl deitat , vel e conuerfo nec tamcn propter hoc fcquitur qu6d cft accidens in diuinis, quia Gcnus per accidens prxdicatur dp Dif;

frtdicatio

dicendo ; rationale cft animal , infctius de fupcriori ^nimal eft homo , non tamcn genus eft accidens differentix , nec infcrius fuperioris:liccc ergo in diuinisnon fit accidcns.quia

arcideni»lis

omnia funt pcr fe,loquendo MetaphyficcjCft ta-

Lofici tun-

men

titm.

do,quia prxdicatiocommunis eft illis, pfcr accidens idem. idem p?r fe,

QViESTIO

11.

fcrcntia,

:

f» dluinis

tjl

ibi

Vtritm fimplicitati ferfiinx diuina repugntt qualifcttmque

ipfam ?

prxdicacio p? r accidcns,J-ogicc loquen-

qux

funt

Vide DoAores eicatosquxO:. antecedenti.

&

Ad feptimum vidctur

?7«

A4

fepti-

fnum.

^

Aciftot.

^lunrt ex et q:iodf*ter-

pitMt

^ non

diffipilc

cundum artem Philofophi

,

refpondcrc

primo

fc-

fic

in propofito:Deitatc

noneftPater patcrnita;

ergo patcrniias non cft l3citas.Potflfattr, non teft tamcn dici quod ad hoc qu6d /equicurcon^ ffqua^tur htc clufio, opofcct maiorcm fupponere tantiim perdittinitati

tc eft Pacer

-,

'

cflentiam

tia cft

, nqn fecundum fubftanttam dtcitur, &c. Concra 6.de Trln.c.4. Deui ideoftmplex eft^

neg ctur vniucrialiter , fcilicec pcr dtci de mllo, fub hoc fcnfu non deitate eft Pater, id cft,nihil

^uia

eft

Deitas

Patcr cft dcitas

eft Pater.Si

litetjfcd

:

vcl ibi conclufio eft

autcm fupponat non perfbna-

habeat (implicem fuppofittonem

niaior eft vera:fed

non

fequitur conclufio.

;

g,

formam

corporis, inquftntum

Ahccr poceft maiordiflingui,prout poteft ncgatio caufalitatis

nam

,

efle

vcl caufalicas ncgationis,

per ablaciuum imporcacui- caufalicas.

Si

nega^o caufalicatis, fic maiorcfl vera fub hoc fenfu :non coquafi caufalitereft l'ater,

vero

fit

quoDeus :& fo Pater fio.

,

cjno

Ratie »pf»ji' "*•

Auguft.

ergo cllencia proprietas rclatiaa:& per confcqucns erit di;

inperfbnanon

fit

nifi efTcn-

tia,& telatio,in ipfa non.

SCHOLIVM

I.

,

color in communijnoneft corpus a'bum, (cd pcr hunc colorem , fcilicct albedinera. I

&non rcfcrcur fecundum eam

ftinftio realis, ciim

lem : quia hxc cft falfa: ««//o coloree/i corpwai ^«w.fccuiidum aucem fuppofitioncm finiplicem

4liafolutii.

ca, eft

vtpoce fotmx corporis in communi, non vt habcc fuppoficionem pcrfona-

vera eft, quia per

:

quid^uid habet , exceptoad tjuod relatiue dicitur.Ced clfentia habet rclacionem, qux eft in eft

tunc

cft

tioiicm fimplicem

,

Non

corpus album, albedine eft corpusalbum ; crgo albedo non cft color maior eft vera, vt totum illud , fcilicet non colore habet fuppofi-

colore

Qjitdam dicunturfe-

,

ue dicitur (fuare

quod

,

^ illa non dicmitHr fecundttm relattonem. & ^.de Trin.c.4. ^od relatiacundkm fubftanttam

fonalitcr,& habere fuppofitionem perfonalcm,vt

:

& relationem

i.

ArgHmetuH qux habent vnicum n*-

diftin£tionem realem, quia ncceftcn- r*'"""»rcIatio,nec c conucrfo. Dicit cnim Angu- ^"8»»ft«

ftinus,5.dc Trin.c.;.qu6d

fiijlingui rest. fittr.

D E T V R qu6d non, quia non ref ugnat flmplicitati perfonx qu6d habeat

fe I

Priorum'

arguendo ex obliquis in iecunda figura, quin fcquatur conclufio; ficut arguo fic : aibedinc non eft corpus nigrum,crgo albedo non eft nigrtdo:

redis

diftin6iio

conHituentium

ficincelligic

Dem:^

Patct in exemplo

:

Auguftinus,qu6dn0n

ficnon fcqaitur conclu-

non enim

animali caufaliter,homo

fcquitur

non

homo,Socraccs humanicace cft homo:ergo Socratesnon eft animal. Si auteo) accipitur maipr vt dicat caufalicatem cft

Sententia

nem

D.

Tioome

,

ideo

in perfona ,
la ratione

non ,

effe

cempofttio-

& proprietas fo-

di^ingunntur , reijcitur , tjuia^ux fols , vtrumque, aut alterum , eft ent

ratione differuni irationis.

Sententia Henrici, ideo non

tienem,t]uia relatio difert fecundum in comparatione

effe

compoji^

quid tantttm

adoppofitum:& alia D.Bonauen-

tura afferentis relationes diftingui ab ejfentiapc nes diuerfos modos fe habendi : reijciuntur

fix

rationibfu.

Hlc

diucrfimode dicitur i diucrfis opinarv 1. Qijidam dicunt qu6d efrcntia,& re- p. nem. latio diftinguuncur tanttim fccundiam intelligcn- frtftJitiMuu tibus.

^

tix rationem,&

nuUo modo realiter:contra quos

argutumeftinprxccd.quxft.&eciaraarguocon- ira cos hic

:

Quxcumque diftinguuntut rationc» Att»

-^^ """"^ .•

.11 Diflinciiemi Yntienis vnii

aut vtiumque, nis

i

fed ncc eflcnria

fal'>m ex-

tantum cns

eremum

tclledlus

efl

fbi rntttnis.

j

Qu^ftio

/,

aut atreriim eft

tantum

ncc rclatio originis

,

rationis fabricaium per

ergo

,

ens ratio-

adlum

eft iii-

Minor patct quantum ad

&c.

vtrumque membrum quia G elTentia in diuinis ^ qua otiuntur omnes relationes originis eCfet tantum ens cationis , & quicquid eflad in:

tra, nihil in diuinis eiTct ens reale,

tum ensdiminutum

cns rationis in nEconftituanturin*j/f perfonali per relationes cft

Sabtditu Ji f

II

(t

niis

fed tan-

autem originis non diuini$,quia fi (iccum pcrforelatio

:

includeret

fed tantuim

,

&

petibna,

fubfiftat ficut

non

fona fui

185 eirentiam

relationem

aliquid

quod

,

per-

fic

vt

im-

eft

poOibile.

Diccs ad has rationes (ecundum opinionem 6. Reff»»dtnt. , quod quia rclatio fuo modo cft res, ideo fuo modoa£l:uat,& informat eflentiam,non

fccundam

tamcn

ad compofitionem eflentiz in peradus qui tantum ineft alicui rcfpcdlu & non in Ce abfoluti , non fecit com-

facit

fona, quia alterius

,

pofitioncm.

pcrf}-

noH

lii-

originis

(cqucrctur

,

llingui re*li-

guerentur

ttr.

tia rationis,

qu6d

quia

tealiter,

& conftitura

perfbnac

non

diftin-

conftitucntia funt cn-

ll

quod cft error Sabcl-

,

Maior probatur , quia H aliqua diftinguautur tantum ratione , crgo vnitas propria cuiufliber, iccundum quam dcftinguiruraliquid ab eo, lij.

eft

tantiim vnitas rationis

per hoc quod

eft

vnum

,

,

quia vnumquodque

cft

indiuifum a

fc

,

&

&

entitas, quam diuifum ab omni ab alio ergo conicquicur vnitas , crit rantum entitas rationis ; ergo vtrumque , vel alterura eft ens :

rationis.

Alia

3HCiitic.

opinio

eft-

,

,

non

eftentia

&

fimpliciter,

& re relatiua, & fecundum hanc

opinioncth eftet dicendum

^ooaueo.

qu6d

qoa: pbnit

rclatiodiftinguunturrealiter fcd re ab(bluta,

D

II.

tas pcc fe

qu6d

fimphciiati di-

uinx per fc non repugnat talis diftindlio realis. Opinio etiam ponens relationem diftingui ab eftentia fecUndum alium modum (c habendi realera

poneret fimplicitatem diuinae pcrfbnas

,

benc pofle compati talem diftindbionem modalcm rcalem ab eirentia , qux pro tanto poteft dici realis

,

quia tion

eft

per operationcm intel-

:

ncm quam

&

,

diftindionem relationis ab

Contra vtramque opinionem arguo:quia non

&

eflentia,

n» quam

lutus fundamenti

,

fcd

tantum

aiflus telpcdkiuus,

vt adlus fundamcnti refpcdlu altcrius ftat

cum

latio

fit

,

qubd

re-

informans

eC-

fentiam in rcfpeftu adalterum, Itcm , oportct fic faluare fimpliciratem diui-

qux

ratio,

eft

&

&

Trin. cap.6. 4. Extra dc fiim. Trin. F.rmittr credimtu , bc a^. damnamtu.

de

6.

,

fid.

cap. Auguft.

Taliseji

vt habensfit ittud ijuod habe-

,

: fcd ponere relationcm efle adlum-reipedhi fundamcnci quomodocumque informantem illud , non eft ponerc fundamentum efle pro-

tur

pribtatem

vel relationcm

,

quae habettir

,

ergo

j

oportet poneremaiorctn identitatem relationis

qukm qu6d

,

{am informans

fit

iStas cflentix ip-

relatiu^, vcl rcfpediiu^.

edcnciam , quiaexquibufcumquequalitercurrque diftindlis ex natura rei eft aliquod vnum , rltcrum illotumcft a£^us, alterum potentia: fi er-

Itcm , tcrtib fic telatio tranfit ineflentiam lecundum communes opinioncs Magiftrorum, quod & verum eft , tunc arguo fic Illud quod mauet , raanet, ac fi nullo mbdo tranfiret CeA

go eiTentia &

fi

ergo

uiccm,qua ex

eis fiac vcrius

vDum,quam habitu-

do a€l;us,quia quqcumque alia habitudo ponatur, non hxc.non etit vnum ex eis ergp cum perfona dioina fit veriflime vna, fcquitur qudd

&

(entia

cotiftituencium ipfius

fit

iStas

,

C\

nullo

modo tranfiret

fij^elatio tranfiret in

fi

efTcntiam ,

rcs,

(accipiendo rem generalifll-

me)

habens diftindionem ab alia re qualitcrcumqne,aut cft ens informans, aut informatum, aut per (e exiftens, nec informans, aut informattun ; etgo fi rclatio fit res diftinda ab efletftia, aut ergo fic,vel lic. Non primo modo , nec fccundo modo.quia fic eflct aAus.vel potcniia rcper conicquens faceret comfpCdueffentia: , pofitionem in perfona. Si fic res tcrcio modo,

&

fc fubfiftcn«, fcquitur

Scoti Ofcr,

Tim. XI,

<3iAin-

modoex natura rei fic diftinguitur ab ea, quod mod6 fic manecac C\ non tranfiret

fequitur

in eam.

Quart^

,

ptiori, quia

poteft argui per ratlonem

non vidco quomodo

cund^m iftasopinioncs, quia

Ci

&a. realitas a realitacc cfTencix fentia crcata

,

fadam

in

poflct fblui fe-

relario

aut vt

fit

diftin-

fic cft ef-

? fi increata ; crgo ve ab cflentia diuina,eft tant ura

adt incrcata

,

eft realitas diftindia

eflentia diuina

,

qux fbla eft increata

;

fi

creata,

igitureftcrcatuta:

SCHOLIVM

II.

RefolMtt DoElor inter proprietates,

Item, omnis

non

nifi reatitatc relatiua

alterum

potentia.

CcHkct per

manec ac

nullo modotranfit in cfrentiam.Minor probatur:

:

vnum

,

ab eC: ergo

realicer cealitate fua diftinda

etgo, &c. Maior probatur , quia fi cx quibufcumque diftinAis .eft aliquidvnum, aut aliquis vnus,aat in illo vno tertio,quod con-

:

.

fit

gucretur ab earealiter,

hoc & hoc, & nulla habirudo eorum ad inuicem, ergo runc non eftaliquid vnum ex eis & ita perfona non crit vtiitatem habens, aut in illo teriio, ncc tantum eft hoc, & hoc , ied habitudo eorum ad inuigcm , & tunc cum non poilit eftc vcra habiiudo eorum ad in-

ftcifi.di.

:

rclatio

quia

i

quod proprie-

y^ Terti».

:

compofitione qux deftruit fimpliciter eius fim-

ftituunt, eftprzcisc

5-

:

que ex natura rei, & ex eis cft perfbna , ergo alterum erit iGtas , alterum erit potentia , 8c per confequcns perfbnaex natura re< erit compofita plicitatem

Set$utd».

caufa fimpliciratis in pcr-

fona, ponat habens cflc id quod habccur

firnplicitas perfona,

crt»i».

crgo non

;

fimplicitate perfonaE diuinx

a6lus, ctiam tcfpeftiuus

nam, vt

fonenU» in ftrfon» diui'

dari difHnllionem ex natura rei intelleBtu

,

cjha

cunditm quid

,

tamon

eft

ram

,

&

cJ*

ejfcntiam

ante omneoptts

,

tantitm diftinilio fe-

pro quo notat quatuor

Itionis perfeSia conditiones

comptere

&

,

effe diftin-

(juartam

tres illas oftendit effe inter

,

eas

natu-

& proprietates, fed dtfeEiu tjuarta non ef} di~

quarta autern eft quodnon fint ; idem realtter.Explicat quomodofunt non idemfor-

ftinSiofimpliciter

maliter, vel identitate atUqttata

adplura fe extendit

,

in

non ponitur a^us ablb- quocumque

fed in crcaturis relatio

eft talis diftindlio realis intcr proprietiatem

telatio diftinguunrurqualicercum-

*R

turis diftinguatur realiter relatio a fundaroenio:

Heitr. {3r Bd-

Jrriiti.

Miutrfimflicitiu

,

Rtiici:intur

V u

Impugn»tu» frimo,

fundamcntum & quamct)mque relationem in creatura , ponendo quod in creainter

fit

ad eflenciam

lc(5lus.

4-

Contra maiorcm oportet ponerc fimplicitatcm in peribnadiuina , & minorem compofitjo-

quam

,

quiaejfentia

proprietas,

Q^

5

eflque i^fi

q^^,),

infimta

&

,

proprietM non. Viiie

Qxon.i.d.t.ei.^.a n.^.d.S.tj

"Doclorerft

in

n.y, ^luotnodo au-

j^.i

XXXIII.

Diftinaio

Libril.

i86

tem noH ohB.antehac diHin^tone Jlet fumma Dei , declarat Dotl. tbid. d.^. a nftm.^.

&

fimplicitoi

&

hil aliud eircc ibi.Similiter paternitas cft ita

fcdc

d.i.tj.i,

&

proprium, dcccrminacum:quiacft itapcrfcdlc cflcncia fccundum omnes ctcs pracdidlas conditiones inprima,ac fi ni-

fcd ai5lualc formale,

ibi.ac

nihil aliud cfrct ibi practcr

fi

pcr-

cam.Eis

tamcn non conucnit quarta conditio , quac

REfpondeo

«.

St»t

&

,

di-

co quodcumnmplickate diuinac per(onac quod relacio non tantum pcr adum intelcum Icdus diflynguitur ab'' eilentia , quaH qu6d rc-

Ji^olutit iJoitoris.

ad quxftionem

ergo

»

ftat

fir/iplici:»te f^iuintt

di-

Jiinlii»

ftr-

latio

ra

nihil

fit

rei

,

nec ctiam diftinguitur ex

qu,6d lelatio

,

fit

naiti^

alia rcalitas k realitatc

cftientia:.

pixlii.

Scd cunc videcur quod relatio Cn nihil , quia ex quo nec foia racione diftinguicur ab eifentia, nec cft alia realjtas ab illa , videtur quod nullo modo diftinguatur ab ea , quia intcr cns rei ,

&

Dico quod tur

&

elTentia

qupdantcomncm

,

relatip fic diftinguun-

hxc fecundum

aiflum inccllciflus

proprictas diftinguicur ab cftcntia

Biflitlf!» qtiid , fed diftinftiorcalis aliquorum fecuiidum realu fecun- ejkid poteft intclligi duplicitcr. ditm quid haic dcterminatio fecundum ejuid rcfcratur ad dupUcitMr

Vnomodo,vc

realitacem,&

diettur..

fic

opinioncs priorcs voiuerunc

fentiam,& rclationem diftingui fecundum

cA

^

Bonuen.

I>.

Scd non

fic

modus

pono cgo cllcnciam

&

,

reIa(io-

nem

diftingui realicer (ecundiim f Mf^,quia cunc eflcc fenfus , qu6d diftindioicftcntiae rclacio-

&

quod

iccundum

inconueniens, quia cllcntia

eft

cum

hxc

fit

^«»«i,

eft res

fim-

modo

formalitcr inBnita. Alio

dcterminatioypc«W(i«w» ejuid rcferri

cx nacura

rci

fit

fcnfus,qu6d cflentia

& rcr

fecundum

tjnid,

diftinguuncur

lioniseft tei fimpliciccr,& diftindlio ejnid.

Qijomodo autcm boc

claro

fic.

re*lem

ve'

fit

cancuni

aliqua fimplicircr diftinguan^r

aliquorum in adu

habent

effe

cft

,

& non in pocencia

quod

eft,

qu6d

fit

eorum

,

,

,

quae func in

fic

corum ,

qujc

& ndn formalitcr.

quxnon

confufum, vt extrciiia in rocdio mixto , fcd corum quse habent

habentf/Ti

& mifcibiliain efft

diftin£):um

propriisadualitatibus.Quarta,qua:folaeftcompletiua diftinftionis pcrfcftae, eft vt patet pcr

diiierfum

10.

&

philofophum

non

,

quac (ccun-

coruni aMuale,propriuh3,& detprmina-

non (unt eadem fimplicitcr ; & illa diftinguuntur fccundum ijuid , quac non habent non idcntitatem fimplicitcr,(cd tantum non identicar cem fccundum qutd diuerfitas afttcm in omni:

tanthm bus tribns primi? conditionibus faluata idcnticonh catceft diftin^lio fccundiim ^««.s/.Eflencia aiuem

p^iins,

iionii difitn-

originis cft

& per

'"/"''«»» .

'tr^mdlih' e'mpof,iliu[

compofllbilis, cum oriacurcx foecunditatc cius vt patuitfupra ideo relacio eft fibi cadcm pcrfedifllma idcncifibi

,

tatc

idco

,

ac

fi

modo

nullo

:

^uid,

&

&

&

diftingucrctur ab ea , eft tantijm (ecundura

non identitas corum

pcrconfequcns diftindio corum non

identitasiecundijm

cjuid.

Potcft autcm circntis

& relationis diftindio

vocari diftindio cx natura rci

eorum fiicundum rci

,

quia

^uid, ac

adualitcrproprie

,

fi

1 1.

non vcrumquc

ita eft

& determinat^

Scd quomodo eft cirenciac & relacionis non fecundum ^«»W.'Refpondeo,ibi cft duplcx non identitas,non-idencicasformalis,& ^"'"^lp»non-idcntitas adaequaca idcncicas

fccundum

tjHtd

idencicace fimpliciter

&

, ,

vcraquc

non "uSdlmr

cft

cum

quia fimul ftant

habcnc cnim eflcncia

;

,

&

nenidemitae f^-mnlit.

non idcntitatcm,id cft formalcm non idcntitatcm, quia rcJatio formalitcr non cft rclacio priiiiam

c(rentia,nec e conucrfb.

Dicuntur autcm;iliqua non haberc identitatem formalem,quando vnum non cft de per fe, No» identi& primo iiKcllcdu altcrius,yt dcfinitio.vel par- "" /«'»"»'«« res definitionis de intclleau definitiifcd quando '"' neutra inchidicur informali rationc altcrius, licpt tamcn fiiu.cadem realiter, fiouc cns vnum

dicuncur eadcm

ilionis in di-

& rclario habenc trcs primas conditioncs

Mi"is*

non habcnc

porcntialc yircualc

,

4. M(taphyfi'c
,

nam

ncc confufum.

Ariftot

cnim ratio encis non cft de per fe intellcdu vmw,cmxi vnum fit pafljo & paflio non fic d^ formali intc]lcdufubie6li,& tamcn funceadem ,

rcaliicr.vt

probat ibidcm Philofophus,

& Com-

mcncator.

Nunc antcm definiicntur

,

tciius, nifi vt

fi

cflcntia

& relatio

in dininis

ReUtionem

neutrum caderct in dcfinitionc al- »»» c»dert additum ergo cflcncia non eft dc '" ''#»»"*:

nec h conuerfo. ^'^ '/'«'* Sed diftcrunc formaiiccr , & habenc non idcnci- "" '"""* frobst. tarcm formalem,& quiditatiuam;& formalisraformali intcllcdu paccrnicacis

no

& camcn

alteci.Patct

in

.

ad aliud,quac difFcrunt quidiproptcr non idencitacem forma-

eflentiac cft elTc

tatioc,

lem nonfequitur quin ynum

diftindumfflc rdcm.

Jlla ergo diftinguuntur pcrfcil^

dum effe

identitas,

j..^i?f.<j/y.9.vbidicit

turn,

J^es

autcm

cio

formal(:,non tanrum vircuale:vt cfFc-

funt incauia virtualiter

Tcrtia

eft,

inmateria,& non fimplicitcr, quianon

runt in adlu. Secunda

dus

,

quia non diftinguuntur ea

:

poccricia

Tnm.

(ccundum

pofllt inielligii dc^

tur,requiruntur quatuor cortditioncs, Prima

qa6d

,

&

Ad hoc qnod

diiUnlUonetif

cum «o

idcntitas

calis rei.

& fic cft verum qu6d diftindio eflcntia & rela-

re-

vltcrius cflec compoflTibile

,

cxiftcrctfinc alio.

latio

ditiones

addi

Secundaetiam opinio dicitqu6drclacio dicit aJium modum fuper eflentiam , modus camcn

ad diftindioncm.vt

auiruninred

,

identitas

poteft

flu»tuiir eir

eiui rcpugnat etiam aliquo modo pcrfici , vel aduari , quia fi poflct fibi alia pcrfciflio fuper-

fx natura

pliciter,

fefutiffiu

,

yc dicit opii>io prima.

tentiaidu». nis ciret diftindio realitacum bu4 Henr,

illas

citer,fcdcum decerminationc rcalicatisrelatiusr,

jion eft fimplicicer, (ed

DoHoru firt-

conditiones,quia quantijm ad trescondicioncs diftinguuntur ; funt cnitn tres

idem fimpliciccr quia alterum illorum eft infinftum formalitpr, fcilicct c(rcntia:infinitum autcm cftidem cuilibec cnti fibi coinpoflibili , cui

cjuid,

quia rcalit^s r^latiuanondicit realitatem fimpli-

9fn quo differf

,

(ccundum

cft

confcqucns nonciret (impliciter infinicum:rcla-

rationis nihi| mediat. Scluitnr.

eft

complctiua diftindionis , fcilicct non identitoi, quia noii habent non identitaiem fimplicitcr,fed tantum noiifidentitatcm fccundum f«i
fimpliciter

dc entc& paflHonibus,

fic

idcm

& hoc cciam

propofito propter infinitacem alterius «t-

ticmi.

Itcm

,

cflcinia

& proprictas non funt

cadem

idcntitatc adjcquata.cuius funt illa.quorum

rrum cxccdit altcrum ,

nec maius,ncc minus, vt definitio, Non-adacquata idcntitate dicuntur

vnum

cxcedit altcrum

vnitaccm

alcerius

,

,

It. neu- £/,*,** (V

& & dcfiniium.

fed eft praccisc illud

illa,

,

quorum

vel vnitas vnius exccdit

vt fc habct animal ad

hominem}

reUtie

/«»»

non

f»dem

*''"""'»'*

'/j^rT'*^ '*

Quxftio ncm dem r»»«f> exci

dtiur xb mli» J'tplitiltrM-

^ proprJetas non funt ei&

cflenrla aiuem,

;

& non adsqiiatc.potcft intclligi dupliciter: vel fecundikm pradicationem, & non conuertibilitatem,& fic fc babent animai & homo inad-

Romae

conuerfo

:

,

rius,

qoia aniinal prxdicatur de pluribus

,

leriam.

Primo roodo

fcntiatn

,

quia de pluribus pracdicatur qiiani efeiTcntia enim (ecundini Da-

fentiafornialiter

ef-

finti»m fe-

rumumprt. liieMlionim.

:

tantum cft comm»|iis tribu^ pct(bni$ communitate reali j pro-

ma(ccnum Vrofriiftli

proprietas tranfccndit ci-

Ub.i.Orthod.fid.Ci^.

piietas aurcm.vtprius

oftenfum eft.proutabftra-

hiturab hac.vel illa,&

tcrcia, patcrnitate

& in efnid^Sc

& przdicatu!: de cis formalitcr,

,

fic

filia-

commu-

tione,&: proceffionc, cft comrnunis cis nitate rationis

,

pioprietas

non

eft

eadcm

tis adxquatc fecundura prtraidicationem

;

cftcn-

c con-

eadem ada:quate,(equeretur quod

accidcNtalis

rcaliter.Nam

,

vt albedo

,

eflet

comppfita

ratio colotis, aquaaccipitur ra-

fi

non tiogencris.eirct alia realitas ab illa.a qna accipisd' tur ratio differcnti* fpccifica: albcdinis.tunc al-

*jttati.

bedo eflct compofita ex duabus realitatibus, quod negatur comrauniter ;funt ergo vn.-» realiJlb i»iim tas h«c duo in albedine, & tamen ncntrura adentitMtt *caquatc cft tealitas albcdinis per fcquia tunc eipiturgenui vnum, velalterum fupcrflucret. Vndchiccolor difirtn-

&

in albedine

nec

nigredine

eft

eiufdem rationis,

adaequatc albcd6,nec nigrcdo,

cft

& prscc-

vtramquc (ccundum eandem rationem, quia indiuidua gcneris non funt altcrius rationis.difFercntiz tamen (pecierum,vt aldit differentiam

bcdinis

14. Ctrrthitri».

effcmiXfSc

Ex

&

nigrcdinis, funt alterius rationis.

di(ftis

prietas

fequuntur corollaria.quia enim pro-

manet

in perfona

eadera inter fc

,

fecundum fuam forma-

& cflentia fccundtim

eflcntia.efle ad

fci& relatio.efTe ad

aliud.Itcm,quia non eftidentitas formalis eflenti« ad relationem,nec c conuerfo,ide6 non oportet qu6d quicquid conucnit formaliter vni,conueniat altcti

Filium

,

,

vt fimplicitcr

iion opottct

Ci

Pater rcfcratur ad

quM (ccundum cfTeniiam

& proprietas non cadem adiquatc,non oportet quod vna proprictas fit cadcm alteti,licct fint idem etfcntix.quiaquando aliqua duo comparantur ad aliquid fecundum ejfe illimitatum ad ipfa quia tart«n illa comparata non funt adasquatc ipfum, idco non oportcc illa elTc cadcra inter fc , licet

rcfcratur.

Itcm , quia circntia

funt

nec praetericum in propo-

,

Huic difto concordat fine. Omtiti

Auguft.

n*turn

excepto reUtiuo.

alitjttid

concludit in principio

pter cjuodfi Tater non

Pro'

5. c.

aliquid adfi , non tft quod reUtiue dicatur ad alterum. hoc efi

ommno cft non tantum fecundum aftum

&

intelligendH

crgo praster omnera opcrationera intclledus aliquid ad fe, eft prster relationera , quara habet.

Verhum, qub fapiensyfed

eo

Dem identitate

cjho

eo

Aaguft.

etgo non cft Vcr-

:

bum quo Deus,vcl fapientia formalicer,quia diftinguuntur fecundumfuas rationesformalcs fccundumiftam viam. Iftc cnim eft ordo vnitatum

eam

:

in diuinis:prim6

Hanc vnitatem

(equitur di-

n-

& proptietatis.quar cft & ifta diftindlio eft talis quod

poteft praecederc aliqua diftinftio rationis,

non

fcd

ncceflarid

ftindlionem,quia

praecxigitur ad illorum di-

nunquam

diftin(5kio,qoae eft cx natura rci,vel realis, neccflari6 prxexigit diftin-

ftionera rationis,ficut nec vnitas rcalis vnitatem rationis. Poft diftin
his

fccundum quid,

,

ftin<5tio

pcrfonarum

fcu

rci

& rclatio-

neceflario prxcxigic

& proprictacis cx natura quia c^m cflentia & proprictas conftituant

,

perfbnam rcalcm

modo nifi

,

formalem, fequitur di-

qux

,

diftincftionem eflcntix

rcalitcr

,

vt

,

,

nifi illa

didum

diftinguantur aliqno

eft

,

pcrfijna

non

eflet

cns rationiS:hxc autcm diflindio proprieta-

ab eflentia eft fecundum~^«>^ ex natura rci, didura eft.Non qu6d \y ficundum quid dicat

tis

vt

aliqaara imperfe(3;ioncm pcrfcdlionis

nem

,

vel

,

,

fed

ncgationem

ira-

quia dicitillam habcre diftinftio»

non

identit.-item

fecundum qutd, pro; fi enim vnutn

pter infinitatem altcrius cxtrcmi

fimpliciter diftingueretui abalio, neutruraeflet

fimpliciter infinitum

,

quia infinitas vnius

tollit

non ide«uitatcm,& diftinftioncm eorum fimpliciccr,& hoc idco eft,quia non cft adxquat.!, nec (ccundum prxdicationem,vt prfus difta.

formalcm,vt

dtm intirfe.

quia abfblutc a tertio aufertur

reUtiue dicitury efl

ejus,

& proptcr hoc

formalcm eflentix,& c conuerfo, fequitur qu6d vtrumquc habet quod fequitur fuam rationem

,

ter-

funt «««

fe. Ita cfl

Auguftinus7.de Trin.c.J.in

Ad

rationcm

,

fit eadem qu6d propter hoc funt

caufa identitaris eorum.

rationem

lcra

tit

aljqua proprietas

(i

alia fimiliter,

vnitas idcntit.itis

furit

emnid

diuina cft infinita formaliter,& idc6

fito:cfl^entia

non oportct quod

eadem,& tatnen non identitaquamuis enim potentia anims fit nmplicitcr cadem cum ipfa anima,in qua cft.non tamen adzquat^ eadem ilU quia non eft tot.i anima fecundum fuas potenci^, quia tunc fundacetut vna potentia in alia pgitentia.vt intcUc-

Mqu» funt forma

&

& futurum funt fimul inter

te ada*quata

qu« non

tt».

pra>teritum erunt idem intcr (e

aliqu^ fimpliciter

fimplicitcr,

ntinccum

Noit

qui, funt ea-

dim iini

&

ftindio forraalis eflentiae

cadem

eft

&

eft vnitas eflcntix.

Oias in voluntatc, ficut fundatur in eflentia ani-

Dcus

Socrate , qui eft nunc , crit fimul cum AntiChrifto futuro;crgo fequitur qu6d futurum ,

pliciter,& abfolutc eaden?. Sic in crcaturis funt

nuB. Nifi etiara niulta eflcnt

,

funt fimul. Similiter

rerhum,

;

illc

,

Idcm ibidera.iVo«

virtutcm,& pcrfe£bioncm.

,

e»dtm tamin

ille

dum

Patct crgo quSd eflcntia exccdit proprictatem, quia ip(a cft formalitcr infinita x proprictas exeeditur ab non , quia non cft fibi cadcm idcntitatc adxquaejfentin fev ta.Nectamcn hoc impedit quin poflint circfim-

ftmplictter

ExcmpKim , Dcus eft hic citm

tcrtio.

,

ucrfb autcm cflcntia exccdit proprjctatcm lecun-

Vrofrittiu

JliiiOBt.

187

& Deus eft Roma; cum illo, qui eft ibi; non tamen homo qui eft hlc & qiii cft aliquo

aequate

exiedit

cadcm

fint

h quia vniim excedit aliud Exccirus aiuem vnius refpeftn alte-

adasquat^

quam bomo. Alio modo (ecundu),n virtutem, & perfcftionem, & fic homo excedit animal, & forma ma-

Daraafc.

II.

pafuit.

priraum principale patct rcfponfio per iam

Cura

dicitur,

quod

dicitur fecundura fiib-

ftantiam,non dicitor fccundtim relationem,dico \j ficunditm notat perfcitarcm primo modo, quia quod fccundum (c cft merc abfblutum,

16.

Ad pr^mum frineifnlt.

qu6d

nullam rclationcm dicit cx fua ratione forraali, fic capitur ab Auguftino.quod fecundura fubftantiamnon dicit rcl.irioncm,verum eft,vt dicic non cfle dc formaU intcllet^u alterius prirao

&

modo,& ideo diftinguuntur forraaliter,& fccundiim quid ; fcd non firapliciter propter infinitatem alterius cxtremi , quod cft idetn cum quolibet

fibi

compoffibili.

Ad authoritatem Auguftini

,

tet

refponfio

fimplicitatcm

,

quod

fit

fcilicct

in

oppofitum, pa- Adr»iionem

Deus propter

fui

quidquid habct , exccpto eo ad

Q^ 4

quod

oppofit»m.

88

iraponatur aliquibus antiquis Dodloribus , qui hoc voluerunt dicete,ficutPorretanQs , qui dixit

ratio aniraalis

hoc intellcxit,vt imponitur fibi , vt vetba (bnant.falfum dixit. Si autem intcllcxit proprieta-

fpecifica

fcilicet a rationalitatc

,

;

ab anima fenfitiua.Patct etiam hoc idcm de encolore.vbicum diftindliote,& vno.albcdinc nc formali ftat vera identitas.licct non adzqua-

&

proprictatem realitet difFcrre a pcrfona

non

tes affigi

fic

ad

citatoi quxft.

>

i.

Ariftor.

iuxta illud

,

prsfationis.i« perfonii proprie(tu,k
Itcra.proprictas

Ttrti^m.

fi

cflct

pcrfona.vna proprietas

efTetalia^con/equenscft falfum

}

& antece-

crgo

dens. Pcobatio confequentise, vna proprietas cP(cntialisjvt fapientia,ide6 eft bonitas, quia vira-

quc

cftcntiaicrgo ^ fimiii vqa proprietas pci-

eft

fonaliserit alia,fi aiia

bitudinem

quam ha-

perfona.quia

fit

& comparationem habent proprieta-

tcs cftcntiales ad cllcntiam,candcm habcnt pro-

proprietaics perfonales ad per-

portionalixer

Itcm,fi proprietas eflct pcrfona

,

tunc quid-

quid diceretur dc vno,& dc alioicrgo ficut diciperfona intcUigit , vult , gcncrat , (pirat i ita poffemus dicere qu6d proprietas cau{arct,iniclligcrct,& vcllcti& gcncrarct,&c.quQd

&

mus qu6d

eft

%. pppojitunf.

Boecius.

prictatem

,

nulla eflet diftin^io inter pro-

fi

& perfbnam

cum nulla proprietas

,

ma; periona;,&c.Hic etiam funt opiniones fupede diftindlione proprietatis , ef^ ibidcm improbatx, & fic codcm mo(cntifE, do poflunt improbari fecundum didla in quzAione prxcedenti. Refpondeo ad quxftioncm , quod proprictas perfona func idem fimplicitcr , tamen di-

&

rius pofitx

&

&

&

ftinguuntur ex natura rei fecundum quid

non

funt formalitcr

,

quando forma

diftinguitur a compofi-

ipfum,eft prior compofito 7.

proprietas autcm

non

eft

Metaph.

prior pcrfonaicrgo cft

Item,Auguftinus \^.de Trin.ioSi aliqua ma-

gnitudo

eflct in

cflct piior co,

Deo, qux non

quod

eft

eflet

Dcus

,

iam

falfum.

C H O L I V M.

idcntitas

:

,

ejfe

perfonu afiixas,

pofitim dicemii perfonM confiitui feipfis

& 'Pr£,

de qut

quod perfdna eft mcontra , fed non adttquate:

d. i6. num... refoluit

dem proprietati

,

&

&e

rcm bene declarat optimis extmpli^ quod perfona efi formaltter proprietM

, ,

&

dicit

quia in-

cludit illam,non econtra ,neque hinc fequitur

formalem , pater cft paicrnitas , hgice loquendo.yide Dotlorem in Oxon. haf/c ejfe pradicationem

i.d.i.^.-j.t n.<^.&

fcd

illa eft

cflentiam

quiaoraopiniones HIcncs raoderni dicunt quod funt idem tion rciicio

aliquas,

,

licct

realitrr.

fccundikm quid

rum

vcra

,

eft infinitun)

& proprieratcm:

,

idcnticas veca

vel partialis ,

,

non

quia

,

identitas

vnum

eo-

& infinitum.ncc cftpars,ncc ;

cffct

cum

componibilc

ergo eorum

cft idcntitas

& perfcda.

Secundum

patet

,

fcilicct

quod

proptictas

& perfona diftinguuntur fecundum quid

&

alterum diftin(^orum fit , non quod ensfccundiim quid , fcd qubd diftindio eorum eft fecunduro quid. Patet, quia eorum eft non ideniitas fecundum quid , quac attcnditut res, vel

roinatur ad proprictatcm

fona vc

,

fo rii.

fic.

Sccundiim

in perfona,& ter-

fccundijm hoc perfo-

funt formaliter idem;quia per-

quoddam totum

includit in fua formali Terfen»

racione ipfam propriecatem

homo

tur ex natu-

& non identita-

adxquatam. Primura patet

na,& proprictas

6.

cx na- Dininguun'

includit animal

,

,

vt aliquid fui

,

ejl

vt eadim for-

vel rationale formalitcr,

malitet friprietati

non tamcn

,

c conHerfo:fcd c conuer{b,vt identi- i contra. terminatur ad tas fandatur in proprietate ,

&

pcrfonam , Cic non cft proprietas cura perfbna idem formalitcr. Excmplum de homine ,qui cft idcm forroaliter rationali quod includit for,

maIiter,non taroen c conucrfbjficut nec pars eft formaliter cum toto, nifi quatcnus totuminclu-

d.i.q.^.an.ij.

funt idem

fed ali- trobMUT.

iftis, quorum vnum cft alinon pars interifta eft aliqua pcrfbna eft quafi quoddam to-

tum ,quod habet

tera

Reie^bi fententia,e]H£ Porretano attribuitHr.ni'

^

Terfona frcfrietiu

licet

enim quod identitas fundatur tnirHm proprietates

5' S.efolHti»

qutjiionis.

quid correfpondens

quid alterius

pcr non identitacem formalem ,

S

ailum

,

tura rei

ipfa.

Auguft.

non eft totum,&

continetrigicur vbi

pars, nccaliquaimpcrfcdlio formaliter

aliqub,vel aliquid fibi

eft

quia

eadem.Pcimum patet,omne

habens partcm,quiatunc

to,nec

,

totura habet aliquam idcntitatcm ad fuam par-

quod

cft pccfona.eft proptietas.

fit

tantijm perfbna prima,nec tantCim vnainfitpri-

Contr^ , Boecius Iib. dc Hcbdomadibus , in fiiHinis idem efi qHo,& quod efi ; fcd quo cft pcrfona.cft proprictas; quod eft , cft pcrfonaj crgo Item

Atiftor,

,

ergo intcr

inconuenicns.

4Reiicitur Prtfpfitiuuf.

:

tcm , quam

fonam. gHu^rtHm.

Scniet.ti» irtffftttiti,

& innafcibilicatc in Patre:plures perfonas habcrc poflunt vnam, & candcm proprictatem vt Patcr & Filius fpirationem aftiuam fed hoc cft impofHbilc

proprictas cft in pcrfonis

&

vna perfbna potcft habete , i habet plures proprietates. Patct dc paternitatc,

fpecialem talem

tcrrainat {eiergo,&c.

,

voluit proprictatcm cflc petfonara,& nul,

,

Itcm

dicit eas affigi vt

,

^i^^^ I D E T V R quod non quia pcoprictas ^>\/^ eit dcicrminans perfonam:fcd nihii dc^V&^a^

Sinitntia

fcrntani.

cara aliquid formali-

lo modo difTerre ab ca ficut patet pciopinioncm fuam diftindlioDe 16. & ibi improbatur. Contra quam opinionem pono hic raiioncm

III.

Vtrumfropriettujit ifpiferfom DoAotes

&

,

fcd inquantijm

i

fc , fcd ad oppofitum , quafi cxtrinfccum; bcnc pofllmt dici affigi quafi ad aliud habcns,& denominari, vcl denominans relatiuum, &c fic benc dixit. Imponitur etiam Prarpofitiuo

tci-

yiiic

petfbnz , vt Boctius

non fit fecundum

pcrfona

dum

QV^STIO

vt fibi imponitur

,

quia

&

ia,id eft,fecundum conuettibilitatem,nec fecuti-

virtutcm,fc perfc£tionera.

cft ipfa

,

afHxum petfonz

proprictas eft ficut aliquid

quod

StcunduMt

1.

rclariuc dicitur vcriflima identitate , non tamen adxquatc , & formalitcr vt priiis patuit. Lic^c cnim homo & animal fint cadcm vcrifliina identitate , non tamcn adxquat^ & formalitcr,quia ratio hominis accipitura diffcrcntia

quod

*

X X X 11

Diftinaio

Libril.

dit pariem.cui fccundiira partem eft idera:perfbna cnim vt quoddam tiptum iQcludit ef!entiani,

quar

non

Quxftio III. non

q«l£

ide6

&

de formali ratione proprietaiis > Paict fic formalitet idcm Cux pro-

eft

licet

prictaci,vt alicui fuijnon

7itJI»ntU.

tamen e conuerib.

Patcr eft formalitcr idcm paternitafprmalis , Fater ti,h«c erit praidicatiapcr fc, paternitM, quia Patcr includit fotmaliccr pa-

Dices,

fi

&

efi

tcrnitatem,vt Sthttit.

homd tationalitatcm.

Refpondeo

,

eft patctnitas, ni(i patctnitasfignificarctur

Patcr

modo conucnicnti aliquo , fed a accipiaiur modo conucnicnti ad fubicdum tunc vcrc & fub

,

formalitcr poteft pracdicari de fubicdo. Excraplum , homo formaliter includit animam , hacc

anima : fed hacc,^«liccthscnon /ttveta, Paterefi paternitai,-hxc tamencftvera,&: (oima\'\s:Paterefi Pater, vel,Pater efi idem quod paternitat. ptout ly Pater in fubicdo ftai

tamen non

eft vcra.fcowo efi

mo eli animatiu.

8.

Ita.

in propofito

fubftantiuc,& inpraedicaco adicdiu^. Sicergo patet quoraodo proprictas

na non

fint

cadcm

&

pcrfo-

dem adaequatc,nec (ecundum pctfcdlionem, ncc (^ fccundiim prxdicationcm,ficut diftum cft ptius frtfrittai proptietatc ; perfona cnim includit de effcntia non funt €»proprictaformaliter cflTcntiam vt aliquid fui, Ttrfina

dim iuUtfu*. ti firm»li-

&

tem crgo pcrfona cxccdit ptoptictatcra fccundiim perfc(aionem,quia magis acccdit ad infinitatcm;proprietas autem cxccdit pcrfonam fccun;

&

diim prxdicationcm , quia prxdicatur per fc, formalitet de omnibus notionalibus , qux funt quinquc , pcrfona ver6 de tribus tantum , vt dc Patrc 9-

Ad

primttm

frincif»U.

& Filio,& Spiritu fanfto. rationem in oppofitum

,

,

dtim.

tirtitm.

ipfum detcrminare formalianima refpedu hominis ; dicitur

,

quia quod cft

idcm alicui,omni modo formalitcr, & adasquac^ non eft in eo ; fcd quando non cft fic fibi idem, non eft inconuenicns quod dicatur in co cfic formalitcf Patct in exemplo priori iam didlo. Ad aliud dicerct vnus Dodoi qui non ponit ,

aliqua diftingui realiicr,

nifi

peroppoficas tcla-

&

non difparatas , quod proptietatcs in petfona cadcm non difting;iicrcntur, nifi fola tatibne. Alius Dodlor poncns Spiricum fanaum diftingui rcalitcr k Filio,& fi non habcretoppofitam rclationcra ad ipfura , ctfi non ptoccderec ab ipfo, dicic quod in eadcm pcrfona diftinguc10. S«{Mti» inxts

D.Ih»m.

opinionera.

Ide6 dico alitcr,qu6d in proprietatibus cfienvna prxdicatur de alia,quia,quxlibct eft

tialibus

formaliter infinita,

fcmper

manct

& qi^a-

re

fuflSciens ratio idcnticatis

vnum

corum,

pixdicatur dc alio rclatiuc

tatcs

vcro

nitx

,

non

rclatiifie

funt

;

vcl fundamenci cftencia

,

&

vel pcrlbna

,

,

licec

rum ,

&

iftis , aufcctur ratio idantitatis copcr confcqucns neutrum poteft prx-

dicari

de

alio. Similitcr attributa

tia

&

,

bonitas

non dicunt

,

vt fapicn-

,

&

,

funt realiter difpaiacx

,

& ide6 neutra dicitur de

alia.

&

Ad vltimura rc

,

ciim dicitnr,fi patetnitas, Par crgo pateinitas dicerctur gencraPater ; dico qu6d non (equitur , quia

idcm

ficut

,

quando prxdicationcs yariantur , etfi mcdium non vatictur , non fcquitur conclufio, propter fallaciam accidcntis

tcrminos pofitos in

fupra

,

&

,

,

& propter

illaiionc

tali

,

didum

maioie enim exi(}cntc dc neeef^ minoic de contingenti , non (e-

& propter quatuor terminos poficos in tali

illa-

Nunc autem hxc eft ficut didum cft aliis,

tione, vt didbum cAfupra. vcra, Paier generat, quia

omnc verbum ,

&

,

partitipium

funt adic(!liua,& nenificant

,

&

gerundium

id(m,&

funt in

conditionc ad fuppohtum. Et ideo de quocuraque prxdicantui foimaliter pizdicantur , tan-

quam forma cft

,

, inhxrcns : fcd in Pater eii paternitat , hxc

vera pcr identitatem

ficut raaiot

:

&

adiacens

fibi

minoii ciim dicitur

&

ideo

,

non

&

non

formalitcr,

(cquitur conclufio

illata , ergo paternitas generat , quia tunc dcnotarctur incfle formalitcr gcncratio patcrnitati , vc fuppofico ,^quod falfum cft. Vndc ex al,

& e^

altcra per idcntica-

fequerctur conclufio vcra for-

& altera

ncm,ficut licet attiibuta non diftinguantur reali-

ncm

maliter

,

ficut

ncc cx altcra affirmatiua,

dcbiliotis prxrailfx.

&

bonitas, tantum ratione, vt fapicntia , tamen non prxdicatur dc altcro , quia at-

fecundum ratio-

nem nomen attributi fapientia non fit bonitas quoad nomen (ecunds intcntionis, quia hoc atcft illud

tionis prxdicatur dc

tamen res primx intenreprimx intcntionis ,

,

noa prxdicatur dc re fecundx Tcr^ dicatur quod fapicntia eft

&

intencionis

boniias

,

,

vt

& hoe

II,

Ad

vltimil.

Variata frtt dic»timt 10-

quatuor dim

vt

negatiua (equicur conclufio affirmariua,fcd can-> tura negaciua, quia conclufio (cquitut conditio-r

tributum non

d$

tffintiali.

relationes oppofi-

vnamproprictatem de aliaptzdicafi:dicit tamcn in vno loco qu6d vna non ptaedicatur de alia proptcr diftin^ioncm corura fccundum ratio-

iftudeft nihil.licet enira

ftntialii

nec diiparatas rcalcs , tdc6 vnum podc alio : fed relationcs ciufdem pcrfonx licct non funt realitcr oppofitx, tamen tas

tem,nunquam

necclfarid (equatur

dt

Tcft prxdicati

tcra vcra formaliter

Scd

ata

huntur ab

tribucura (apientia&non eftattributum bonitatis. 1Uftit»tiir.

tian»lit

fubicdi; nli^pcuttf-

finc idcm cum tamen quando abftia-

idco

gumentum non vidco , quin

vnum

^nre tma

propiid- pmpritttu n».

formaliter infi-

fed tanttim idencicace rationc

tcncur talcsproprictates realiccrrclatiue. Sed quomodoprior opinans re(pondcat ad ar-

tctjfed

Stltaie frtfris.

& ita fafta abftradione qua-

libet,ctiam a fubiedko,vel ^ fundamcnto,

quitui conclufio propter fallaciam accidentis,

fecundura patct pcr idcm

,

nomen in-

cft

vna fit alia,cum fint idem re diffcrentcs fccundum ^uid, vcl ibla ratione fecundum illani

cft

tiones

propofiro,dice-

quod

ux,Iicet

fario

Ad

Ita in

pateinitatis,

tentionis (ecundx,non eft notio fpirationis adli-

ter,vt patet dc

.

Ad

qu6d notio

realiter , poteft dici

enim homo animatus.

Ad fecim-

,

ter fint

Dico quod illad,quod cft idcm fornulitcr, & adiquatc alicui,non determinat ipfum , quia tunc idcm dcterminarct fc quod vcro' non eft idcm altcri formaliter,nec ad«quate,dummodo fit fibi idem

Ad primam

in creaturis

dicitnr

formalitct, necctiam fint ca-

&

;

genus;(cd animal.

cies, vel

tur

& dico qu6d non fcquitur qa6d

189

cnim hxc eft perfe. homo efi attimal , in nominibus primx intcntionis,cum (ecundum nomina (ecundx intentionis ncutrum prxdicatur de alio. Non enim dicimus quod fpccies eft genus vc! quod homoeft (peipficoncedunt

DISTIN

eii»m mantnti me-

dio

fequitut

falUc'» «-. cidtutis.

X X X I V.

Libril. Diftinaio

I90

tiam propriam, fed fccundum hoc intuht ineonueniens contra Hacrcticum , concUidens , ergo fton funt idcm, eiHod Det,& Detu. coniequcnccr ad prasdidla

Alitcr poccft dici

DISTINCTIO XXXIV. QV ^ T o S

I.

I

Vtrumfterfonafit idem Alenf.

i.prfrf

cim ejfentia

«j.SS.w.^.rfrM.cytfS.J. D.

i .p.

m

Hcntic. (y 59 «rt.\.*y(i.T.deverit.art.%. Bon.iuenl. l. <<.}}. ^.l. art.se.cr ijuodl.^.q 6. j.Dutand.j 1. f^ i.R.ichatd.iiJ<JrM..5. i.Caj)ttol.<<.i.7. d%.q 4. Doftot «'» Oxon.q.vttiea,(y> d.i.q.T

D

&

I

R

A

c

Ad fecundum patet refponho fupta quacftio- Ai ftmn ne fccunda.in fine huius diftinftionisjficut cnim dum. pcrfonx funt exdcm in elfentia idcntitate abibluta

Thom.

cliIliii£kioncm tiigcfimatn

quarcam qusritur, rtrum perfona Arg.primum tdem cum effentia ? perfb/tit Jit nfgatiuum. Quod non vidctnr, Hilarius de Trinitatc 7. Non eji idem natnra, cjuod homtnis; ficut nec homo , (jr res naturti frgo rton eft idem T>em, &~ c^uod Dei.pet rem naI.

&

tura imclligit pcrfonam, prgo,&c. Secundum.

& ^anaturam Deumj

& ad fe

,

eidcm

,

quia

fic

tali

identitatc intcr Cc funt

non crunc cxdcm

:

variasmedium, , nec crit ca-

cifentia:

&

&

dcm

cflentia eis, fiideo mutaiurtjccidcns gura didlionis, Per hoc patct rcfponfio,fi probetur pet fyllo- Quifatlacia gifmum expoficorium fic ; hxc cfTcntia eft Pa- tonfequentis tet

ha:c cirentia eft Fihus

,

terjcft

,

ergo FiUus

Pa-

cft

&qt*ifigU' ri.

enim

diBionif

in oranibus tahbus fallacia figu»

&

rx djdionis , eft Confequentis. Eft fallacia Gonfcquencis,quia mcdium eft cxcedens fccun-

dum rum

idcntitatem in tcttio

fequitur

"ifem.qusaimquevnieidcm funt eadem , inter fe fuiic cadcm fi ergo duae pcrfons fint cadem ertl-ntia: , erunt ca:dcm inter fe , quod cft

&

fic

,

quia funt vna cflentia. Si autcm con-

chidas.crgo erunt vna perfona

'

,

Al!»ftluti».

eadcm cftentia,& pcrfoformaU adxquata.

prascise funt

na,nec idcntitate

>

ef.il.art.i

fumma

q«6d non

fuam,&ex

quod

,

corum

identicacc

aHquo-

illimitatum ad ipfa, non

elt

non poteft

identitas inter fe,quia

conciudi nuior idencicas extrcmorum intcr

quam fucrit eorum

(c,

ad mcdium. Eft ctiam faila-

:

impoffibilc.

OppKfntm,

ADguU.

&

FiContra. Auguftinus dc 1dn,7.c.^.Pater lifufunt vnaf.ipttntia,vnaque ejfemia; crgo,&c.

cia figurae di6tiQnis,quia

tremitatisiin pr^mifla

accipitur ac

nuuatio

S

Docet ejfcntiam,

& perfonam efe idem non adadplurafe extendit & ftr-

eii dtflinElione prscedenti

tate comp.irata

fji

3

eft

fic

,

tamen quoddam cotum virtiialc fimplex , cuius aliquid eft ipfa cfrcntia eft crgo idem quod habcns aliquam idcntitatem ei quod habctur,& perfona pcrfeftiflime habeateflentiam ,cr-

go eft ah'quo modo idem perfona cum cftcntia, non identitatc participjbili , quia tunc non eilct ipfa pcrfcdtiffima perionajergo eft perfcdiflima

pcrfona idcntitatc cadcm

ramen ahquo modo

fibi

& fimpliciter & ,

diftinguitur

alterum quid cx natura

tci

,

,&

quia alterum,

non

quia

for-

eadcm , & aJsquate ; ficut diftum eft non funt autcm formaliter idem , prout

rnahter prius

:

identitas fundatur in eftcntia

pcrfonam.&ideo lia

cft

,

& tcrminaiur ad

vnuminoncftautcmeflcn-

formaliter ipfa pcrfona.quiaabiblutum in ra-

tionc fuafuimali

non

includit refpc(^iuum

;

fcd

prout identitas intcUigitur fundari in per(bna,& terminari ad eftentiam til

eadem

formaliter tiiUquati sunt perfvna,

3-

Vide Doftorei citatps

tcr

,

tjuaeft.antecedenti.

,

fic

funt

cadcm formaU-

quia pcrfona in fua ratione includit eftcn-

ti.im, vt aliquid fui,vt

homo lationale

etiam eadem adarquatc eflentia

cundum pridicationcm

,

&

necfccundum pcrfedtioncm,

jid argume-

Ad rationem

tumfrimum.

quod hoc non dixit

:

nec funt

& peribna.vt fc-

non.Auguftinus de Trinit.y.

cap.

1

1.

dem

ejfentia,vel tres perfonas

Tantum

Scd obliquus gcnitiui notat tranfitionem notat ablatiuus

vnam

cum

fuo cafualijfcd

hsc

^

Argum, fri^ tnum »*/«tiuum.

^^%fi^'

ficut

,

eft fal-

&

Tresperfomfunt de eadem effentia , ergo trcs pcrfonx funt vnius eflcntiac, Contra,Auguftinus ibid. dicit qubd trcs pcrfa

;

fopz funt vnius cfTcntiae. Dicit quidam qubd ficut in rcbus fenfibilibqs natura fe habct vt forma ad indiuidiw.adpcrfo-

nam,& fuppofitii,

fic in

dicimus furmam

Offtfttum.

Auguft.

^

diuinis efrcncia fignatut senteiiiiaD

vtforma trium pcrfonarum. In creaturis autem

quamcumquc

eire eiivs

,

cuius

jh.in \.fum. f.jj.*-*.!.

& pulchtitudinem cfhominis habcntem autcm formam non dicimus cfTc formae , nifi cum aliqua addieft

forma,ficut fanitatcm,

fc alicuius

;

tion« adicdtiuajqu.t defignat illam formam , vt ciim dicimusrifta mulier egrcgia: forma: cft , vel

homo eft pcrfcdlac virtutis, Sicum multiplicatis perfonis non multiplicctur elTcntia: dicimus vnam

ficutdicitur,iftc

militer in diuinis

proptcrea

cflcntiam irium pcrfonarum

,

& tres

vnius cflentix, ncc denocancur genitiuo cafu defignari

& virtutem.

& in fignificaco formse.

{ccundum fcncen-

tres perfonat eiuf-

dicimuctamen tresperfon«4 tx eadem effentia non dicimw.

conuertibilicaccm,

rcfpondet Magiftcr in h'tera, Hilarius

V6d

effentiam

& clicntia:

;

"EffentU non

eJfentiA ?

idcm aiiquo modo fuae parti , fic licct non fit quoddam com-

cft

81:

11.

Vtrum omnes tres fcrfon£fint vnius

perfona in diuinis

cum

fit

quid,\n hoc alitjuid.

dcproprie-

ficut iq crcaiuris

quia

:

idfmcumef- pofitum ex partibus,vt ex proprietatc fintla.

cjttale

.d.i.q.j.num./^^.

totum

TirfoiuH».

cf.

adperfonam. Vide Dett.in Oxo-

REfpondeo quod

2..

Tfrjona

I

& in conclufionc & idco com-

,

QYJESriO

,

eim ejl cjuafi totum , ateffentia noif fona ejt formaliter eadem perfona,fed bene e contra vt relfeciu

nienf.

autem

eflet hoc alicjuid,

fi

C H O L I V M.

dCjuatc\qHiaeffcntia

diilum

mcdium habct modum»

vcl rationem cfualiicjuid refpcilu minoris ex-

,

& conftrui

Contra hoc , quando nomcn

mam conftruitur cii

Ifta

perfbnas

nomina in

in

refpedu

fignificans for- Rtiidtur,

genitiuo,ex vi dcfignationis

cum

A^' Qux(iio

.y cum habenicvel

ha1»entibusfcrrraan]i(icuTcoiv-

ftruitutin pluralijta conllniitut cuqi ^ulari

,

vc (icut dicirur

qit6d Petrus

,

coin

fin-

& Paulus

magnanim virtucura , ita dicitut de viroquc pctfcquod cfc vir magna: vinutis.Sed nunquam inueni ab aliquo Dodore qu6d Pafunt viri

tct cft vnius

ciTcnti*

funt vnius edentiz

>

cum

tia in gcnitiuo

,

fcd

qu6d

III.

Oppofitum. Aaguftlnus 6.dtTrifts.$. vbi ait jtffinmui' Spiritui fan^odebct apptopriati conne- Mum. xio , quia Patf is lib. t. Filij eft vinculum. ADgaft. de doitrina Chriftiand^t Filioconuenite cqut-

qa6d

&

&

licatern.

nres pctfona:

ergo non condruitut ejfenhabente camex videfigna-

191

CH O L

S

Explicatoptime tjuatuor appropriationes tialium,<^uifiuntperfonis,

tionis.

V M.

I

(fr

effen-

rationt* earumdem,

dt quo Magtjler hic,a cap.6.

C H O L I V M.

S

DIco ad quacftionem qu6d conuenientet apExplieat bene ^uantum iidmodum locjuendi

& Filnufunt vntM

^Homodo Pater non ex vna

ejfentia

,

de

qi*o

ejfentitt, eito

vide M^gtfirum hic

huiu(modi inuenio appropriationcs magis prinPatri,quia

non

ab alio:Filio

cft

ipccies,quia pu!chrirudo,&intcgritas, Kefdfni» ttaarif.

"TX Ico crgo ad qusllionem, qu6d quando aliA^quid cft ptoximum fundamcnium rclationis

communis

fitis,quorum

potcft dici in genitiuo dc fuppo-

,

relationem commtmcm.

(fliuo fignificate

plum,cum

fundamcntum, cum adic-

eft illud

dicitur,Ifti funt linguae vnius, vel fi-

milis condirionis,vcI dignitatis,

tcnctur reiatiuc pro relatione pitur pro idcntitate,ac

dem

linguz

fignans

Exem-

,

fi

vnitM

in

primo

communi,&

diccrctur

:

ifti

acci-

funt eiuf-

quia tunc cpnftruitur genitiuus

fundamcntum rclationis comnnmis cum

f ippofitis, vel indiuiduis, quomm cft illud fun«iiimentum ex vifundamenti rrlarionis commuiiis.Sic

vniut

inpropofiro

ejfentidt,\h\

accipit

tas,quia indiuifus:Filio arqualicas

propriacio

eft

,

potcntia Patri

ifta

quam

lenfus,

quod

trcs perejfen-

diones in priatio cft

,

illa

ad

ritum'(an(ftum.

,

di

illa

fuppofita.

Ad

rationem

irt

oppofitum,dico quod concctrcs pcribns fint de eadcm

non dcbct quod

propofitioncs ex,de, denotant ^w'^^""* *^"^'* quJab* >

circumftantiam caufa extrinfcca , vt cfficicntis, vel materix , ficut folemus diccre quod fit arca

&

cx ligno,velarcade sdificatorc, vcl de ligno, ab xdificatore opus vero in genitiuo notat circumftantiam formx ad habentem formam. Vngenitiuus notcnt tranfide licct praipofitio , tionem , non tamen zqualem, ncc vniformcm,

,

(apientia Filio,

ad

remouendum imperfe-

Quarta &vltima appro-

ex vetbis Pauli defiimpta,

& per ipfitm,o- in

rctatfone

Auguft.

a;qualitas

-,

perfonfs propter perfc^io-

crcacuris.

communi identiquorum eft idem fundatatis cum fuppofitis mentum ex vi fundamenti relacionis communis

cum

tia in genitiuo

Hilar.

duabus de canfis.Vna proptcr imperfe^'onem,quam videmus in creaturis , quia pater folet eflejmpotcns , fir lius infipicns,& fpiritus fupetbus , cum homo habet fpiritum in naribus. Sed magis propric nes pofitiuas

fit

effentialium ferfenis.

& hoc

bonitas Spiritui (an6lo.

appropriantur

vt

frofriationes

enim requirit vnitatem cum diftin^ione-,& Spiritui fando appropriatur connexio. Tertia ap-

funt

,

quia perfbna

,

primo squalitas

lecunda*, in quaeft

dici-

fonx funt eiuftcm e(Ientiz,& conftruitur

.

k

,

ciivn dito,trts perfon^e

tur pro identitate

^'

quo

& often-

naturam diuinam integerrimciSpiritui (anftoappropriaturamor. Sccunda appropriatio eft Auguftini vi Patri vnifio Patris

vnitM in gcnitiuo rclatiuc

,

Hi- fiuMuor af-

cipales. Prifna appropriatio cft particularis larij,vt a:iernitas

eoff.s.

Htfolittio.

propriantur e(rentiali3pcrfonis;& quatuor

ipfo.

Ex ipfo Patri

,

Ex ipfo,

Paulus.

quia cx co

funt omniaj/^w-j^/iw^notat relationem forma-

lem,& artem

faciendi in Filio. In fpyo,notat Spi-

Ad argumentum drco,qu6d appropriatum, vt yfd *rgHappropriarum ptsfupponit proprium ; (ed id tnentum. quod eft appropriatum , nqn ptirfupponit proprium ficut attributum vt tale , vt elfcntialc

&

non pra:fupponit proprium;(ed

vt

appropriatum

proprio prsfupponit proprium.

:

&

quia genitiuus notat tranfitionem fotmx ad ha; pta:pofitio vet6 notat tran fi-

bentem formam

DISTINCTIO XXXV.

tionem caufx cxtrinfccx ad efFedlum:talisautem caufa non conucnit perfbnis diuinis , nec transfertur ad cas.

QY ^

S

T

I

Vtrum in Deo fit ex ndtur/t

O

I.

rei intelleStuSf,

(^ inteUigereformaliter f

QViESTIO

III.

D.Thom. i.fq.^.fiTtM»m.

Aoreo/uii.i.; ^.f»rt.\.

^4. Capreof. ^.i. art. i. Fcrrarienf. i.con.Gtntts,c.-^o.Do&ot in Oxon. i./ x.quAfi.i.num. to. Smifing. de Deo vnotraci. j. diff. 1. Saarez diffutM.^o. art.i.dljficmlt.i.\.

wJ

Ftrum ejfentidu

in diuinis affroprien-.

turferfonis ^ Alenfit i.f.j.70.

mem.i. D. Bonauent.

Mtt»fh.fecl.\%. hic »rt. i. q.j.

^

(^
art.i^.x.dr d.i^

tirt.i. j.i.

). Richard. Petrus dc Taraatafia W.j |.

,

'

9.7. Brulifer 9.9. ^

ArgnmentS

ne^muum.

8BfS10 JHI33

H^ll^

VoD

non

:

quia quod appropriatur

pratfupponit illud,cui appropriatur;cr-

go

fi

eirentialc appropriatur perfbnis,

cUcncialc pczfupponeret notioncm.

XXXV.

R c A diftinftioncnv vbi I. Magifter agit de fcicntia Dei in com- Ari primum paracionead (cibiliaextrin{cca,qus- nt^ittiuum.

I

ro primo

,

vtrijm cx natura rei

fit

in

& intelligere antc omnem negotiationem {ntcllcdlas, kcundiim proprias & Deo

intelleftus

,

,

formaks rationes carum ? Quod non,quia idcm non eft in eodcm,modo nobiliori & ignobilioti, ficat

ficut calor> qui eft in Soleyirtualitcr

uocc

non

,

cft

Deus habcc

iaco

iiuellcftiiim

mo4o quam

lioij

&

,

tntelligtre

iiobi-

& virtualitcr

non fgnt iu co fornjaiiici'. Item.fccundum Ariftot.j. de Anima, eft

rei

nobiliorem Aiiftot.

,

pati

formaUtcr

crgo

j

cap.i.

in

:

lior

Dco

fe

,

quia aflus vniucrfalitec nobi-

Dcp non

Aictaph, cap.

5).

ad

cft intellcfflus

& 11.

5.

aAum

in

nobiliorem

quaie , &c. Minor patct quia quod iramediate lc habet adprimum peifc
,

,

dinc , quo ahqua funt .ib ep , cll fimpljcitcr aliquid pcrfcdius jntellcdtus diuinus rcfpicit efpcrfcdliiis quam intellifciitiam fuam prius , gere crgo intcllc<Slus in Deonon crit ad ai-^lun^ nobiiiorem i^c, Item.quarto fic; jntcllcclus rcfcrturad intclligibilejcrgo vbic^t intcHedus cx natura rei, ibi j

&

\

^artum.

Dco

rcaliccr ad intelligibilc rcferturifcd in

nul-

ad

relatio realis ad iiitclhgibile extra vt

la eft

Ariftotcics

vult

qu6d intelligere

menfuram , ncc ctiara ad intelligibilc ad intra» intelquia idcm funt ad intrk intcllcftus , ligibilci crgo non cft ibi incellcdtus, ncc intcl-

&

oftenfuin (i

Deus

intelligentihut

prttferenda vi^eamui

;

ac per hoo

quia rehui creatii creatorfm fine dubio pntfericunEia musiideo oporteteum fumrne viutre ,

&

tntelltgere.

fentire,^

&

Ex hoc arguo

fic

fi

:

cx hoc

qu6d creatorcm rcbus crcatis pra:ponimus,oportct

cum

Sc

fumm^ viuere

& fumme dcbere,in-

,

te!ligerc,crgQ ciim cx ^acura rci eis prapponatur,

&

prKfcrri debeat, cx natura rei dcbent

hsc

ei

agcns pcr

Circa folutionem huius quasftionis Sl>i4nuor,

tx*mirt»n d».

funt vidcnda. Primo,

,

quatuor

incellf^us,vel imelUgere

fi

Sccund6,fiinDeo fint exnatura rei. Terti6, an Deus formaliccr intcilcAu intelligat, fic

in Deo?

ficut

an intcIle<Slus,fiue intcllediiuum

e(Ic,fit ,

dc per fe

finc

omni

adku intcllcftos confidcrantis, ficut cft dc pcr (c

intcllcdu crcaturarum inrcllei5tualium,Iicet intcllefliiis

tiua, fed

potcntiafit

nou

depcf ferationequidita-

yirum

iutelle£tus

fmt

PRIMVS.

Aiiftoc.

Prohdtturpri-.

ratione.

primuiTi ens triplici primitatc,fcilicct

fed

(fc ;

omne efficiens per (c agit proprimum cfficicns agit proptec

igitur

;

finem;non propter finem,quem naturalitcr

jili-

quem cognofcir, &

(\ fit prinnii efficicns proptcr finem, ergo ordinat efFc^um fiium in finem:aut ergo a fc cognofcente fine,vel a fuperiori agente

cognofcencc,& dirigcnte effcdu fuum in finem. Secundum non poteft dari , quia eft primum in ehiincntia non potens ab aliquo ordinari , crgo ordinar effeilum fuum in finem, <ju6 cognoicir. Itcm,hoc arguitur cxprimicatc nnis,quia fi cft primus finis , crgo praehgit , Sc pracftituit fincm

omnibus

agcntibus proptcr finem

aliis

przftitucrc,& pracfigcrciincm

aliis

Secunib.

fcd fic

,

agcntibuseft

cognofccre finem, quare, &c,

Itcm , fapicntis cft ordinarc, & non ordinai^i, prima M^ taphyftc
Has

rationcs qii«re diifufius alibi

quaerituran

fit

Tirlio.

* q.i. *

'"

Oxoo,

aliquod ens infinitum.

SCHOLIVM

I.

Poflqtiam exfacra Scriptura. S. j4ugufiine,& Thilofopho probauerat in Deo effe intilledum&

allum

intelligendi,

& rationem a fdferiori adiun-

defumptam quod omne agens

xeratyinde

agit pro-

pter finem;refellit nuncrationes aliortm.quibu* fe hoc probafe a priori opinatifunt ; primt fundan-

tur in Dei immaterialitate

inteUedHi

,

PoUertores in eo quod

& inteUigcteJint perfeciionesfimyltci-

& omniiperfeitiafimpitctterfit in Deo necef—

ter,

demum cqncludtt non pofjfe

hiic probari in apojieriori,& ab effecltbiu : apriori autem non paffe rationem vllam affignari yquare

D.fo

ejff,nifi

Demeft

inteHetiiutu, ficuti neque caufa vllaprior

quare homo

eft

bomo.

&

HAnc

aurem conclufionem declararam , oft^nfam i poftcriori, nituntur aliqiii probarc fic focudiim Ariftotelem j.de Anima,& 1 1.

Metaph.nam

,

cf inteUigere

intcllcdus Sc

tnteliigere.

funt in

Deo

:

&

qu6dica fic.oftcndopcf authoritatcm GK;ra:Scripttirac,

& Sandorum, & l^hiloibphorum.

Scripcura

eft

funt in Deo. ti^esM non eji frokntHrauJocis.

Sacta

plena de hoc Pfalmo \^6.Sapien-

numerm,

Hoceiiam

8c alibi quafi in infinitis

clare pacet per auchotitatciii

Sanftorum Dodoru cx Auguftinus de hoc

libris fuis,

trai^lat

jinima

Ariftot.

Philofophus,

^a6d idc^ plantz non cognofcunt,<]uia funt nimis macerialcs fcnfus autcm aliqua cognoicit, ,

Aualitate,

cognofcens

cft

fuam formam

tum

tantum

ipfa

,

rcs vcr6 cognofi.ens

;

fic: res

& quafi

non Mit raiionit

ar^Sata

non

ad Cuandaui»:

eft tan-

ad fcipiam, fcd cft quodammodo rcs cognira a^datio fit per materianv? ergo vbi nulla eft mareria , eft appli<:atio ad omnent ipfa ar<Slata :

formam

Idem

Itcm

Ariftor.

& intdligibilitate.

AJius Do
& fpccialitcr

ijjib.de Trtnit.

aliorum.

& intelk<Slum.

dicit

Et vlcerius afceodeudo,quant6 aliquid minus habct de materia , taat6 magis habct dc incelle-

QVantilm ai primum articulum, dico qu6d 5-.

immatenon habcn-

racio intelle
rialicas,quia fcctidiim c\im,tbidemtin

6. Trobationet

quiacft rcceptiuusfpecierum fine matcria, quia minus liabct dc matcria.

in DeiH

Rtfdiutta

Pfalm. Augall.

pcr racionem a poftcriori:

tibus macctia idcm cft intelle<9:us

dc efe fecundo.

ARTICVLVS

tioritfJtiuns.

& facit dc ob-

,

& adus diuini,

Similiccr/?c«>i
(iy irttelligere

o, ynottet autem. vb»

Dei

nos dicimur intellcdluiTircHig^rc.Quarto,

quidicatiiia racione elTentia: diuinje

frtmi. liiteUtiim

1

git,vel vult finceognitioncjcrgo proptcr fincm,

fari<>;&

in^flc.

c.

vita

efficientix,eminentia»,& finalitacis.cft agens per fe. Ex hoc arguafic, fi eftprimum cfficicns , cft

Contra. .Auguftiniis i/. dc Trinit. cap.4. dc H j.deparuis. Conditor nokv ratiotiem

naiuralem dedit , cfua viufntia non viuentibufi fenfu predita, non fem^entibt^ ; intelUgentia non

Dei,

fit

cnim diftindione i.& ;.fupra,qu64 m»

cft

eft

m.ngnis pptofitum. Augufl.

Met.

Hoc etiam probo

v.bi

ligcrc-

1.

1

ic
pter finem

paflio cx natura rcijcrgo,&c.

potentia

cft

viilt

&

Item, in quoctimquceft intfllcdus ex natura cft in eo ad adlun> , Sc .^ormaliter , potcnria

2" Ttrtium.

quoddam

inteUigere cft

aurcm non

fed

;

quia habctilla pcre(Icntiam,qua:

rei,

continer omi.ia cmincntcr,

Atiftot.

«qui-

5c

,

& vniuocc

clTent in co formalitcr

fi

,

cx natura

Porraalitcr,

X X X V.

Diftinaio

Libril.

192,

in inielligibiUcate. aliter

fic:cadcm

cft ratiointclliglbilisin

aau«

ftt.

Qu^ftio intclligibilis eft immaterialitas

non cegnofcuntur k nobis ftrahuntur a matcria

nifi

,

,

quia fcnfibilia inquantiiro ab-

& a conditionibus

,

mate-

tia

nino immaterialis

;

crgo

Dcusautcm cft omomnino intcUedli-

cft

uus;& hzc condufio videtur

cis fequi Ji priori,

Sed non vidctur mihi qu6d immatcrialitate

tum.ncc

\ priori,

fumpta ex

ratio

m

"<"*

I»-

r/it

ttlleftiiuta-

ttm.

,

lO.

ltn(>»0n*tur. fj.ecies

tmx. e(i pfr. aliXt

faHiKr

Cjundlibet ijitiits

l(tt

:

tjuoli'

iliim.

intcllciSlualia,

&

quolibct indiuiduo altcrius: alitcrnon ciTet or-

do eftentialis in fpeciebus , fed rantiim accidentalisrfi crgo anima inteliedliua fccundum totam fuamfpccicm fit in fine intelle£lualitatis,quzlibet anima cffct impcrfedlior intelleaualitatc :

&

tunc

cum

capa-

imelledus attendatur in comparatione ad fummum intelligibile,& ad intcUcdioncm optiiilius intelligibilis

,

fcqui-

anima eirct capax ira pcrfedbe intcllcAionis , ficut minimus Angelus : hoc eft falfum, patet dc anima Chrifti , quac perfcdliorem intellcdlioncm habet de eirentia diuina, quam quicumque Angelus , & illa habuit inquantum anima creara, non inquantum Dcus. Si dicas qu6d hoc erat propter vnionem,quam habuit ad Vcrbum, & non ex fc. Contra,vnio ad Verbii non facitanimam non eftc animam:ergo fi anima mancnsanimapoteft

quod

nulla

intelle
quam

aliqua

effe intcllc(5tiuura.

Contra hoc quod

Vocitiitprit»i.

quod

dicitur,

6tiulis in a£lu eft immaterialitas

eft

in fua racione

intelligibilitatem

(c

Dco

&

,

prior intclligibilitate

fic cft in

non

includit in fua ratione formali

Nec

cft pcr fe

illa,

quod

,

primo modo intelli-

,

qnam

qu6d in Dco fit intelle^us quia omnis perfeftio fimplicitcr

modoin- N«

;

fi

,

Scd hacc non concludit apriori,quia primum

quod fintpcifcdio

,

ficut in

natura funt

:

bilitacis

Item

illa

immaterialitas

Scoti Oper.

Tim.

fimplicirer:3ccipit

accipcre

ergocon-

&

tclligcre

& quod ita

,

effedus in vniuerfo

immcdiatc quia

ficut

&

:

cft

vcl

,

oftcndunt nece(Tari6

qui funt ab co mediate,vcl

,

non

homo

,

poteft a priori probari:

N«n pitefi »

humanius

priiri prohari

eft priroa ra-

^tiid

hominis , vcl cntitatis fpccifu nec potcft oft^ndi fibi incirc per ali-

tio conftitutiua ficc talis

,

Dtut

inielli-

gens.

quem conceptum

immediatiorcm , vel priorcm , quia tunc non clfct prima rario confticutiua cius ( nam quarc humanitafe ho-

mo

cft

in

homo

,

fibi

non

eft aliqua

cau(a

prima fccundum Philolophum )

ica

eciam quod inrelleftualicas

ratio cntis inrclligibilis effe

tialiter

7.

taH

,

ca

,

&

,

fed

fit

Atifloc^

pri-

conftituens ipfum

nihil cxigat

quo hoc

,

Meta-

re prias cflcn-

pollet dc

co cftendi. quare Deus lit intelligibilis tanquam inquircndo aliquam rationem priorem in ente incclligibili ipfa incft quzrcrfc

,

,

ideo

ad

nihil laborant tan-

quara indifciplinati , qui quxrunt rationem ipdus , cuius non cft ratio ; vcl quod nituntuc

probarc aliquid a priori

quo non

,

eft

ratio.

prior.

ARTICVLVS t_x/« intelte^m.

, (jr

ex natura

SECVNDVS. 'mitlWgctcfintin De» diHiniia >

rei

modum cognofci-

fecundum

eorum. ,

ReiieitHr.

&

dc perfedlione aftus , icd non ab intcliedu noftro habetur hoc ,nin per abftraftioncm aphantafmatibus ; (ed hoc non eft ex iiicognolcibilitate eorum , ied ex imperfcdione intcllcdys noftri , qui nec fuprcma cocft

gno(cit,ncc infima

fis.

clufionem notiorcm preemifla. Idco dico ficur prius,qu6d a poftcriori potcft probari tantum Deum elTc intelligcntem, in-

tcUigibilitate

ptrfciftc

r»!i»

Gimdiiuen-

&

quam

imelligere fint fibi compoflibilcs,

autcm cft vna conditio iftius cntis, materialenon erit pcr fc cognoicibile quantvim eft cx fc , & per fc intcliigibile. Vnde fingularia fenfibilia ab intcUeau mataialia, diuino fortiuntur propriam intelligibilitatem fccundiim gradum fuarum cntitatum , iia co-

hoc quantum

'4Alia

eft pcrfe(flillimum,& optimum ; ergo quicquid repugnat fihi non cftperfedHo fimplicitcr; crgo oportct ptius probarc qu6d inteliedus ,

Idco vannm

&

Deo ne-

eft in

intcllcftus,& inteHigere funt huiufmo-

:

qu6d fitaliquaconditio entts per fc , quin hab<:ns illam fir Iccundum illara pcr fe intelligibile quantum cft ex (e: matcllcdusjimpoflibilc eft

fcili-

,

intelligere:

ens

ma

fic

diftinguitur

&

,

fecuadi

TniJa.

dijergOj&c.

arguo

,

per

cet

ceiTario

fMtis.

nifi intclli-

,

includit perfc fccundo

,

ciwf» fer ft prim» fioi»

carentia matc-

tia:

gentem}«rgo non

Immnteri»litM non tlt

formali includit imtUigibHi-

fed aiiualitas

:

confcquitur priuatio

fhyf.

& fecundiim le acccptum, crt per fe intelligibile & primum obicAum incnsjinquantum cns

gnofcuntut

^tcimd».

pcr

ratio intelle-

MAtirialitM terialitas pon impedit aliter ens inttUigiliili-

quod

nifi

quam

eft

,

tmim.

quia nihil

, ,

modo intelligibilitaintelHgibilc primo modo per

cauia pcr fc primo

ab omni natura propria non intelligibili. Alius Dodlor apponit aliam rationcm

natura creata intcllcdualis , dare t^e materix , vcl materialitas non impcdit cognitioncm

tum alfrius

fit

ipfa natura eius propria

alia

Riudtur

non

Contra,quando aliquid-iccundijm totam fpeimpcrfcdius alio, cicm fuam cft infcrius , quodlibet indiuiduum illius cft imperfcdius

habere perfeftiorem cognitioncm,

fund.imeri'

AlTumptum probo quanPrim6 probo quod

creato.cui competit,eft paflio fua: naturjc.fcd eft

omnia

&

12..

fecundo

vel

,

immaterialitas po-

& naturas

tur

furritHT,

modo

intellc
mam & nobiliftimam

S»lutiani oe-

primo modo

(e

telligibilitatem,quia intclIigibiHcasinnuIlo ente

citas

11.

vcl ratio intclligi-

,

Dices quod ideo animacft infima: intelle-

qiiolibet alio intclleduali

.Ot

per

non

adlualitas pofitiua

caufa

crgo nullo

:

gibilitas.

matcriat

dtualitatis inter

Enafio.

Si

effc

fcd ifta

:

clTc caufa eius.

tcft

fc

,

dct

modo

tis

MottrialUiu quia

ahau*

&

,

matcriae

bilitatis

ncc ctiam multijm a poftcrio-

& ita non

:

materis , quia fic non ciTcc cau; eft crgo illa a£haalitas poquam confequirur priuatio , caren-

poteft cfle pcr fe

(ufficicnter concludat propofi-

probat intcllcdtuaUtatcm in Deo, non video quod aliqua forma prohibcatur pcr hoc clle perfc<5le intelligibilis quia dat effe materia: ficutaccipiunt ifta: rationes & tamen anima intclled^iua mere eft intelligibilis , liccc ri

eft foia priuatio , vel

tijm ad vtramquc partem.

quia cx immatcrialitate.

K.iiiimtur.

non

fa alicuius pofitiui fitiua

bilitatis eft immaterialitas;

,

fola carentia

c(l immatcriaiitas.

ex omnibus arguitur fic:ratiointelligi-

m

^

fa intelledualitatis

ria jergo fimiiiter tatio intcUigibilitatis in aftu

Nunc

I.

,

qua; ponitur cau-

X l.

Q

Vantumadfecundum ledlus

& inttlligere

articulum, anintcl-

fint in

Deo

R

ex natura rci?

.

**

Cad»Hi»%

rcijDicit

quidam Do(9:orqu6d non.fcd tantum

adum

per

intcHedus negotiantis circa clTenprimum obicdum eius. Potcft cnim eC-

tiam, vt

Vno modo vt naiura,& cfrciitia tantiim. Alio modo vt eft obicdum intcUigentiaE fimplicis. Terrio modo vt

fcntia iiipliciter confidcrari.

&

obie€lom intclledus componentis , uidentis. Dc hoc quacrc diftinftione 8. de eft

iia

Oion.

di-

attri-

Kf idtur

Scd contra iftam opinioncm arguo pcr fuas rationes , quas facit contra aliam opinioncm,

qoi ponit ibi intcUcdum & alias pcrfediones in Dco non diftingui cx natura rci, fed per comparationcm ad cxtra in intellcau crcato compa,

rantc. >\rguir enimficiPcrfonsdiuinae

non funt

ibi

in comparatione ad cxtra^ergoncc principia eli-

perfonarum

citiua

lunras argiio

funtibi per

,

cgo

refpcdum ad

ratio fua

fi

:

qua: funt inccliedus

,

fit

& vo-

A

ibi diftin^a

ex natura

Secundoarguit

A

;

&

qut)d intelle^aus

modo

&

Deo,

Jn

intelligere effent nobiliori

pcrfc^aiijs

pcr a^aum intcllcftus

ibi

qiiam

omni ncgo-

Dcus antc

omnem

principiatum

fa

Sc volitio

portionaliicr

,

intcllcK3:ionem potcft fequi

vt fimplex complacentia pro-

ergo antc

;

omncm a(ftumncgotia-

non

circulns

in

pcr

cft

ccftario prxfiioponit efrec

pri(icipium :

, vel cauergo intcllc-

potentiam

Tcrcia ratio cius

cft iftaj

bc^titudo Dciconfi-

in ndia intelle(5kus,& voluntari^jnon cft au-

tcm bcatus pcr refpe£lum ad aliquid ad extra.Ex hoc arguo lic Dcus eft beatus ex natura rci & non formaliter per a^flum intelle(3:us negoriati.•

ui

,

quia

illi

pcm; ergo diftiirtbis

,

funt ranrirm entia fecundiam rarioin a(3:ilMis intellc(5tus

cx natura

,

& voiimtatis

bandum timi

intcUigibilitatcm ,concludit propoii-

noftrum contracum:Dcus cnim cftimma-

jcrialis

ex natlua rci.quod non ellccnifi

telligibilis

cx natura

ellct in-

rei finc intclle(ftu

nego-

fe

quarc

&c.

,

:

pcrfcftio

quam in

ex natura

&

Deo

fit

omni

quam non

vci,

Dco

in

eftc in

non cx natura rei,

go non eft in

non

co

;

quiaomnis

,

Deo

alio a

crgo

nuUo habct quod

in

fi

non

cft

nuUo

decftct

lum

;

rlfeiitta

tanttim per operaiionem

imperfc
intelleilu*

eAmejUf quaiuor raiionibtu

InttUt^iis

fed impcrfefte

, :

fed

cx natura

in creatura

fi

rci ,

,

ergo (^uantum ad

quiid intcllc(ilus

nacura

rei, vidciicec

&

iftum articulum,

tntelhgere funt ibi ex

perfedc

& a(flualicer

,

ac

fi

,

XI.

non

aliqua pcrfcin

nuUo

quia ibi

eflec

eft parti-

nec in Dco pct a(ftum intelledus nequia tuncellet ens rationis diminuergo non eflct pcrfedio fimpliciter. Mi:

,

fi

intellc
& intelligere ,

non

fed tantura

vnica perfe
eminenter

illas

Deo.Vndc dicit Auguft. i j .de quod cum viuentia non vmenti-

cllc in

Trinitate cap.4.

busyimmortalia mortalibitt;tntclltgentia non intel~ ligentibui i videntia non vtdenttbm ; inuifibili* vtftkilihHS prttferenda

DIco

primat

perfe(ftio fimpliciter

impcrfc6tc,quia partici-

fimplicitcr

Deo

nor patet , quia

dd hoimnern confuttit. Detide diiabM,vel tribm e^cactbm arftimentts a pojiertort probat vtrtmque effe in Deo e.x riatiira rei. ,

flitittr.

eft

eft in

cft pcrfciflc

Non

pcrfe(fte.

intilligt'

funt fer-

feSiietttsfim'

c(Tc

gotiantis

creati nevottantu

ergo fi

Deoex natura rei , in perfe£tum. Scd vltra pro fecunda confcquenria , quia

patiuc

cipatiuc

ab

re

pcrfc^ftio fimpliciter.Probatio

nco,quarc,&c.

& rcfelUt opinione^n ^ andauenfts affe& intelligerc in Deo dtiiingui

:

IntelleSus

ex natura «^

illaicrgononeftinquolibet meliusipfum, non ipfum,quia non in Deo melius eftef-

rci.fit

fe

firaplicitcr

pliciteripcrfc(fliofimpliciter cx natura rci cft in

Refcrt

SicHuia frieri.

&

formali ratione eorum funt pcrfcdioncs fimplicitcr crgo, &c. Maior probatur , quia fi aliqua

(flio

II.

iO.

feipfum.quia nil producit fcipfum:ergo,&c.

eft perfc(ftio

rent's tntelleclum

in

&

Item, hoc idem probatur de intelligere negotiatiuo , intelligere negotiatiuum non producic

fint formaliter in fe pcrfedliones

»:»-

,

:

intcUcdhis pcr illud intelligere. Confecft plana , quia nihil pracfupponit ft;

ibi

Item.fccunda ratio eius conciudit propofitum nollrum quia intclle^us cft perfc(^io fim-

SCHOLIVM

funt

tunc

ordinatis

clfcntialitcr

qucntia

tiatiuo.

:

Veo ex

qui ne-

quia

;

ergo cum intelltgere negotiatiuum praefupponat intcllc(flum , non

confequenria:

rci.

Item, prima ratio eius fupetiijs pofita ad pro-

Qunrt^i.

is

,

Secund6 hoc oftenditur ratione propier^md,

ftit

inr.i r^i.

intelligere:

a(5tum

fic;omnis perfe^ftio fimplicitcr habct ejfe exnatura rci in Deo , fed intcllccflus intelligere fub

»7-

intilti£e'

ex

potentia prxcedic

quodcumquc

pcr

ibi

cft

quia potentia non

:

tellecilus.

jV

Dco

& vellc & ita intelie-

,

,

chI'.

Atiftot.

in

dus & voluntas S< a(3:us eorum pr^ccdit in Dco cx natura rpi omncm ncgotiationem in-

tiuum potcft intcUigcre

»rti-

fcd tantiim

prxcedit i»-

intclle(fliis

vel efFc(ftutn

,

eft

omnem

&

autcm noneftibi ex na-

;

naturaliter

fcntiam fnam.alitcr non poftet alia neg(niaudo fabricarc quia adus ncgotiationis

&

C\

;

modo a6tum,&

aliquo

<Stus

:

;

;

habccur propofitum ficut

;

(iH2.ii

intclle-

19. natura rci pcrfc(5li(Iimc& a(fVuaIiflime. Quod oftcndo dupliciter:& prim6,i poftcriori, proba- Trima frtbatio a fejlebatur fic Iniclbgere C\ cft in Dcoex natura rci, rieri.

idcm pracfupponeret

velle

cflcnc

clTct pcrfc-

& intelUgere

Eft igitur iotelleiflus

,

Deusab actcrno intelleomni refpedlu ad cxtra.

& voluit fc fine

,

tamen tale dio fimplicitcr, ncccns pcrfedum , diminutum 6.M>.'taphyf alio in tali f/f^.nunquam

aiftum intcllcftus ncgotiatiui intellcxit fe

,

tantum

fi

,

& non cx natura rei,

tanriim viuim ens rationis poftct dicinobilius

telligere

rei.

fic:fi

fi

bona, pcrfons funt in

fimili ar;^uo in propofito

ccm

,

Dei cx tempore , quia

relatio

fit

tunc arguo

intcUcdlus circa obiciSlum fcquitur apprehcnfionem,& intcllcdioncm ipfiusobiefti fimplJ-

^into.

adlum intcl!e(flus comparantis hominem ad Socratem vcl vniucrfalc ad fingularc. Nec vidco

,

&cfcirca cam

l\-rtio.

vt vnruerfalitas cft in Socratc pcr

,

tura rci

tiatione-.crgo etiam intclledlus &: voluntas funt

xii fe

negotiatiui

fimili

extra.

diuinis ex naturarci diftindas fine

Steundl.

non per a^aum intclle
nihil aliud ibi c(rct,&

dtus ncgotiaiis nihil caulat nifi cntia rationis

butis.

i6.

XXXV.

Diftindio

Libril.

194

ejfe

iudicamm ,

oportet

T^eum

viuentem, immortalem,&c. Refpondcbis, vc-

rum non

eft ifta eflc in

Dco

viucntc in eflencia

,

kd

diftindc.

Com\,

Aaguft.

Qu^ftio Contr^,perfe£lioncs fimpliciter non ^uiJSed KtSfoKJToni

Meurriiur.

Damafc.

efuaU circa

diuinum oflendunt

ejfe

Damafcenum

fccundum

,

Uh.i.Orthod.fid..^. cap. perficiunt

enim ellentiam non

vt qnalitates in

,

primo,

ejfe

rccundo,& intcnro,6<: ideo circumftant eirentiam fccundum Darnaicenum ; edcntia autem non eft perfcdio in effe fccundo quiditatiuo^fcd in

T.eUtio

ra-

neejM*

ttanu

effe

{ecundum Damafcenum, fed primo,quia quiditatiuo; vtautem intclligitur lub illisrationibus fabricatiscirca ipfam vt quibufdam rclationibus rationis, non perficitur in effe fecundu, nec in quia huiufmodi rclatio rationis nou effe primo ,

pcifc(flio,nccprima,ncc fecnnda, quia tHprim^ nec eft aliqua cx quo relatio realis non eft pci fcdio (Implicircr,mult6 magis nec rclatio rationis-,crgo ii non

fetuni» Perfedt» aUqut.

hnt in

Deo cx nacura rci,vt pcifcdioncs abfblu-

ts.fcd tanrum vt relationes rationis , non poteft diuina pcrfeclio eis inclle primo , nec fccundo, vt pcrfedion:bus fimpliciier, fed taniiim relain

vanum ergo

Deo

attribuendas

tiones rationis

perfcdiones

i3-

:

non rcalcs. Tencocrgo quod

intelligere

& inre!!e(! rel="nofollow">us funt

in Deoformaliter, & adualiter & diftindc ex natura rei & non tantum virtualitcr vcl po,

,

,

modo

confufo,vt quafi eJucan-

actum diftindum ope intelleclus ncgotiantis quia vtrumque cft formaliter infinitumiinfinitum autcm foi maliter in nullo contineiur vt in potentia , & tamen non fcquitur cx hoc qu6d non diftinguantur cx natura tur dc potcntia ad

,

n

,

rei.Patet fuperiiis de cirentia,& relatione.De diftinftionc autcm eflentialium pofteriiis eft di-

,

,

vcl pafllone dici-

quamcumque

quia

git

inttUi-

ftne rt-

ceptiene

^

,

quomodt.

:

ciim corpore

,

& omnino rranfiret in vnam

frebntnr:

rea-

lem idcntitatem pcrfedius tunc poflct idem corpus dcnominari , licct non per informationcm,quam mod6 poteft, quando eft pars diftin6la realiter a corpore quanto,perfedliiis enim ,

&

qukm modo

verius ciret tunc idera corpori, Si ergo

modo

intcllechis

,

vbi diftinguuntur

& inteiugere icalitcr

Deus

,

multo magi«

vel inrelledtus diuinus formali-

,

dcnominari intcUigcns pcr

vnum

fir.

dicimur formalircr intelle6tu in-

telligcre per intcllcdlionem

tranfit in aliud pcr

intelltgere

vbi

,

rcalcm idcntitatem.

Maior patct, quia vnitas eft ratio quare vnum denominaret aliud , vbi ergo vcrior vnitas , vcrior ctiam dcnominatio , quia forma perfcftior vnira fuo perfcdlibili pcrfeclius ipfum

nat

:

crgo vbi ptopter

vnum

perfcdte tranfit

vnum

verc

ibi

poteft

z6.

dcnomi-

fummam

perfedlioncm §luo in idcndtatem alterius, Sius

dcnominare aliud

,

cum

quo eft fummc idem ergo ira in propofito ita qn6d ficut fapientia Ci eHet diftindta rcaliccr a :

,

to

pirfe-

-jntim:

perfeciiiii

form» denemin»t.

ipfnm talcm facere, vt diccretur formaliter fapiens , ita fi cflet eadem. realitcr cum fapiente. Intellcftus crgo quia maximam idc-ntitatemhabetcum cllcntia , dcitatc , quafi propinquiorem vnitatcm , immediatiorcra ordinem ad eam, cum ca , quam intelligee,<^\\od cft immcdiatc ab intclledlu intclleOim vero cft proxima ratio rranficns in ellentiam , vcl Deitatcm pcr idenritatem ideo pcrfapiente, poilet

& &

cendum.

Veusffr/HA' littr

,

ter

ordine,

omni rccaptfone

denominationcm poteft aftus informans dare informanti , vel informato quando diftinguitur ab co realitcr , vt pars a parte eandcm potcftdarc adus infinitus non informans , fed rcaliter idem cum co quod denominat pcr identitatcm , vt ficut corpus rcaliter denominaruc animarum ab anima vt informabilc, vcl informatum a fovma; ita fi anima ciret realitcr idcm

quodam

relationcs rationis

fine

tur intcUedus intelligcrc

poteft

fibi nifi

tentialitcr, vel

tamen

laborarent circa

quia non attribuunt

I9T

I.

&

&

TERTIVS.

ARTICVLVS

c///» Detisformaliter inteUectii ta-

,

;

fcAius

telligat ?

& quafi

,

intelligens pcr intellcdum

14. Argumentii tugatiuum.

QVantiim

ad tertium articulum non videtur

pofle dici

qu6d Deus

tellcdJus rccipit

nifi

prout in-

intelledionem fuam;aquocum-

que enim fit inteUigere vcl adlus intellcdionis, non co intelligit aliqiiis nifi prout in eo recipitnelligere quia tufi in Dco autcm non recipifur fupcrius diftindionc j. negabatur abco omnis potentialitas,& paflio, &receptio;ergo non po,

,

C nfirm*tur.

Deus

dici afta intelligere.

pcr intelltgere , quam pcr vtUe dlum, quam pcr voluntatem.

S

CHO

,

nec pcr

M

LI V

intelle-

quomodo tunc dicctor magis inrcllciftu ,quam voluntate , ciim volunts.s i'-a

Scd

&

non magis

per te intcUedlus

Icftus

,

quam

voluntas

recipit

.''

Refpondco, quemcumqueordinem habercnt aliqua,

ncm

fi

efllnt diltinrta rcaliter

,

eundem

habent vbi non funt diftindla

:nunc autem vbi intclledtus

ftinguuntur

,

,

vc-

& voInnt.is

di-

realitcr

& adlus intelledionis eft intcllcdhis &: non iuntas;ergo quia proximiiis

quam

fe

InJijlincl*

,

idco Deus

&:nonpcr

non magis

nem

rfitt-

(eriiant

vo- Ofdirem

formalitcr intelligitper inrellcdVum

voluntatem.iicct

rralilrr

Htngutreyttnr.

rccipiatur intclhge-

re in intclleclu,quam in voluntate.

Kefoluit inteUecium

Dei

tffe

telligendi,ftcut in cretitii,ejuta

principium quo inejuamcumejue deno-

minattonem dat aBut realiter difiinctui ab informulto perfecliirs aBui tnfimahtlt,eandem dat, quod nitns non informans ,ftd tdem realiter,cum eo

&

&

<}uia denominat pertdentttatem ; denominatio, vht maior eft vnttas.

ARTICVLVS QVARTVS. Vtrum

intelleittis^ftue efle

tvi efl certor

intelUBitiumyftt

de ratione quidttatiua Dei

?

QVantiim xy. Rifoluti» teriij.

REfpondeo,& dico quod intelleau Df us formaliter intelligic fealiicr

,

licet

&

intclledus idem

aliis perfcftionibus curo eirentia, Scoti Oper. Tum. X I.

;

in

ad qunrtum articulum,dicit vnus vno loco,qu6d intcliedlualitas vei ejfe

fit

intellediuum,

&

tis

,

,

cft

quxdam

dicens proprium

fpccialis conditio

modum

R

cn-

fubfiftendi efl^en-

1

ejui

intellc- fi realitrr di-

habcr

voluntas

Selutio.

ordi-

reaiiter proximar.itio intclligcrc,

6lus ad tntellt^ere

III.

InfiMnti».

tranfcat inclientiam pcr idcntitatem,ficutintel-

rc

Confirmatiir, fi enim non fir in intellcftu diuino rcccptio,ergo nonmagis dicitur inrelligere

pcr intel'

intclligcre

,

teft

qukm

,

ligere.

intelledVu inteiligat;

quia nos non dicimur inrelligere

dcnominatur Deus

formaliiis

U«:

28.

tiae

6cuc enim vi««f« dicit fubftanciam CabCi^

:

^emem

in natura yitali,ita*/*intelle(9:iuum
^it fubfi(itere in

hoc

natura intclledtuali,& fccundum

intellcftualitas includiturin propria rationc

diuins,qux non

cflentia:

vitalc,

& int(pllc<3;uale.

tantum cnSjfcd ens

cft

X X X V.

Diftinaio

Libril.

196

Dodor

Alibi dicit idcra

non transferturaddiuina,vc dat ejfe primum,rcd vt dat effe fccundum, & magis credo clTc hoc de intencione fua. c^abd intellediuum

tatis

cadcm

IV.

&

natur vita

Deum ejfc

vitam intelleiliy! Dei , quod etiam hahetur in

& qflendit nonfecjui inde tamen non

definihilem. Intelleftus

infinita

,

&

eft

nuUo modo detcrminat , velcontra-

iKtelleiiuaittu eft de *ffenti/f

intellcdiuum

formali ratione,& quiditaciua entis vjui viuere viuentihtu

Dei.

doconccdit

Frti»tMr «/^

ille

eft effe.t.Ac

Dodor

ergo

:

,

Anima,& hoc rao(i

incellcif^ualitcc

viuere eft formalitcr de formali intcllcdlu

Soritate.

entis viui vita imelligibili,

primum cns

ta intcllc>5luali;ergo intellcdtualitas

tellcdiuum ipHus cncis Confirm*tur.

cft

dc pcr

fe

,

de quia

eft

^

talis

viuit vi-

\cleffein-

& quiditatiua ratione

Atidot.

Auguft.

cui

5Q-

non

cft

§tvoi intrin-

Hius fetit

illi

fibi intrinf
quidi-

fed intelle£):ualitas aliquibus •cntibus

:

&

Patctde fubftantiis fcpatatis per Philofophum li.Mcf. ergo cum imcUe^ualitas perfcdiffime Deo couucniat,erit fibi quiditatiuc idem,vt pcrfccftio

prima,& non

Dices

quia

,

fi

tione quiditatiua

'B.epuca.

Dcus

intellc6lualitas illius

fit

de pcr

circntix diuinae

,

fe ra-

crgo

poteft dcfiniri;quia vita eft de ratione

(!:Cualitas

,

& nianifeftum tft lubftantiam cile de

ratione perfcdionis eius pcr fc dcfiniri

tur

,

quod Deus

:

crgo potcft

eft Juhftantia

cnim fubfiamia loco gcneris

,

viua

&

;

fic

poni-

viua lo-

co difFcrentiae intcrmcdia: , fcd intelleilualitat loco diffcrcntiae vltimx , ficut fi dcfiniretur homo, qu6d, eft fuhftantia animata ,fenfibilit , rationalts.

Rcfpondco iccundum

prius difta 15. diftin-

6lione,qu6d ab eadem realitate poiTunc in diuir nis abftrahi plures conccptus ordinati iecundum

PeM not po fub Scfupra piimx tefi

itffia.ri, '

t/ quArt.

atgumcntum corum

fit

bo-

:

ex fc formalitcr originare

,

ternitatcm fubfiftentcm in ea

,

aut cmanare paijfJlJ^, qnod falfum eft. ttr t*U Nec eft difFcrcntia, nifi quia in ccmpore eftmu- formalittr catio ^ non tali ad tale, in xternitatc non , fcd dc '*'*» <^ ?*•* fet

tali

,

tale fintfmutationc,

fit

intcntionis

,

quorum tamcn

nullus cft conceptus vniucrfalis gencris, vel diffcrenci(c,qui accipiuntur bili

& a^toali

,

vcl alia

aucem non accipituc

,

ab alia,&

alia re pofli-

& alia rcalitate. InDco & imcUcduali-

racio vitz

^

*'

"

Dico ergo quod idcm non potcft rcfpediu vnius

& ciufdcm effc

ter talc:fed tuncerit

53-

virtualitertale,&formali-

minoi falfa, quia rarione

cf^

fcntix cft habens intellciftum virtualiter, ratione

vel

fundamenti

Alio

modo

duceretur

,

infiniti.

poteft dici

&

qua

virtualiter

,

ac

fi

jlli» rtfptn. fi*'

quafi pro-

ide6 fupponitur falfum in ac-

gucndo. Ad fecundum

,

cum

dicit

qu6d

intelUgere

eft 54Rcfpondeo pcr di£ka in t«rdo articuio i in Adfttunm nobis cnfm intelltgere , & recipere intelleEtienem dum.

pati.

funt idem,ficut vniuerfaliter in rebuscceatis ca- §iif»r*inteU

&

^^"'*

calidum effe , vel recipere calorem funt , 1 numneneSl •j !•• II o II j o r idcmialhere,8c albedtnem recipereydc ucdealiis, *^,i

lere

1

& in calibus rece^tio formae eft quaedara paHio;

vt fccunda.

quiditatiua,& elVentiali eiiis,& fimiliter intelie-

Stluitur.

fi

num,ita arguo cgo in acternitate fi eflcntia nbn eft patemitas formaliter,fcd virtualiter,non pof-

fe
conucniat

quod extrin- crcatisconuenit eflTcntialitcr, vt pct fedio pet finon in ejfe fecundo. f.ce. cicns rcm in ejfc primo , Atiftoc.

:

qu6d

virtualiter,non potcft (c face-

cum aliquo,fi

fccunda

quim

re fortnalitcr tale

arguunr,in temporc,

cf^

qu6d n6n eft ibi intelledusmodo fimplicitcrnobiliori,& ignobilioii, quia non fimpliciccr producitur ab cflentia,vt ef-

&

co-

cft talc

?"'»*'>*'«•

ibi

:

natura rei,tanquam paflio, vel qualitas cfTentie,

tatiuc,quamquod non conuenit ficcum co forquiditatiue, fedquafi aliqua pcifedio maliter

ftlteui.terfe-

quod

primum

-^ii

cft virtualiter

fundamento fimiliter eft forma fuppofiti fubfiftentis in

Icem probo perracioncm , quia quod poteft eife idcm alicui,non cft petfcftiffimc in illo,nifi fit intrmfec^ fibi fii de ratione quiditaciua , idem , quia vnumquodque pcrfcdius conuenit

&

feti sonuemt

quia in eflentia

,

& efle,&c,

aliud yiuerc,

31,

di-

autcm intelledlus cfL fotmahter tale habens tnr tclledum formalitet^qiiia intcllcdtus eft ibi ex

in Trinitate increa-

,

Rntwne.

eft

ficut in

fentia. Vndc ficut ipfi

illud

cum

& ignobiliori,vt virtualiter, & forma-

falfum

,

principale,

poteft effe in aliquo,modo

& fumma vita, ac fummus fpiricus,

nit.tf.cap.vltimojdicit ta eft pri,m3,

quod

mult6 magis in-

intelligitur quafi differcntia

qu6d idem non

nobiliori

non

viui.

Confirmatur hoc pcr Philofophum n. Mct. vbi ioquitur de vita Dei , dicens ipfum habere vitam voluptiuam,fcu voluptuofam,& cft in illo cif.Doterminatii autem£.t Auguftinus de Tri-

qu«

,

Ad primum argumentum citur

liter

ejfe

eft

poftcrior.

patemitas

iuteilcdualitas,vel

,

& quiditatiu^ , & nihil tale

quae quafi videtur cflc differentia pcopinquior

inteUeiiiua natura.

DIco crgo fecundum priroum modum,qu6d

con-

gcnus refpcdu altetiuSiwV* cnim,

diffcrctia, vel

fofmalitcr vt 3-9'

eft differcntia

& intellcdlualitas fimiUter &

vita,

funt csdera res

de quidnate Dei dumfumittfr vt /fotentia,fed vt

JLtfolutio,.

tamcn

trahcns fabftantiam vt genus, quia fubftantia eft

hit eam,vr differcntia;crgo ncc

uijferit inteUeflHalitatem ,feu

Oxon.i. difi.it. num.^^.

inteUettualitat quiditatiue efle 'de

fubftantia Dei.ncutra

teUeilualitas

tiam,ejfe de tjuiditate

ab

(ed

;

re diuerfimodeconfiderata;licct crgo po-

fiibftantix,

SCHOLIVM

& aiia, vel realitate diuerfa

a re alia

in

Deo autem

nulla cft recepcio incelledlionis

in inceiledutanquatn formae in

inteUigere nulio

modo

porentia,& ide6

eft ibi /'4r<;eft

tamen

inteUigere pct identitatcm vcriflimam

rcs

eadcm cum

^^

creatum,

intelie(fiu

,

,

ibi

ciim

fit

& ideo verius dcno-

minatur intclleiftum cire intclligentem , quam fi eflet forma informans eum, vtpaffiuum in^

formacum. Ec cijm dicic Philofbphus, qu6d inteUigere eft eft, vbi inteUi^ere non habet vcrio-

patiy vcrunv

rem idencitacem cum incellc<^uali>ate, quam per denominationcm vniuspartisab alia, ficut c(t iti

nobis.

Ad tertium,cum efticx

quod

dicitur qu<^d incelledtus,vbi « r. natura rei,eftad a
diftindtionem fimplicitcr

uinus

non

noncft

ci

j

intcllcdus autem di-

An

inttUi-

ab a61;u fuOiquia Susf»iatt\"**'" accidcns,vt in nobis,& ide6 minoreft ll^*" rcaliter diftinguitur

ftmpliciter falfa

;

quia nibil e£Scit nobilius fe,

nec

Qu^ftio II ncc credo quod aliquis igtiobilior in cncicacc

a£kus fubftantialis

quocumque

fit

accidcntc, fcd

fimplicicer nobiliur. Si

tamcn propofitio

ra>habctur intcUigi vbt

vnum

vc-

fit

rcalicer ordinacur

ad aliud.vc ad fincm fuum^ pcrfedlionem rcaliterdifrerentcm ab eo. Sed dices qu6d oppofitum concluditur per rationcm iam cadlam , quia concluditur quod intellcdus Ht nobilior inttUigtre, quia habet imtncdiaciorcm o[dinem,& propinquiorem ad pri-

mum & ad

perfc£ti(fimum

,

a qua fluunt

quod

,

eft eifencia,

omnes pcrfcdiones , quim

intel-'

Ltgere.

Rc(pondco,j)oteft Jiciquod ficut eft propin-

Saliiitur.

quiu$e(Iencizi(ecundum ratione,quam intelligeeft

re,\{.3L

Ad 37-

codcm modo nobilius qu^m

intelligtre.

aliud,cum arguiturqu6d intcUciflus ad in-

qu6d vcrum

tcliigibilccftrclatiorcalis-.Dico

cft

vbi rcquirit diftindioncm rcalcm extremorum, Sc diftindtionem fundamenci in cxcrcmis. In

tum.

Deo autcm cxtrcma ad

intelligibile

eftentia

,

non

illius relationis

imellcdlus

diftinguitur realiccr, (cilicec

& incelledlus

,

ud funt idem

iecundum idencicatem realem.

verifllmc

Similiter creacu-

Deo non

197

propriam rationem manifcftatiui;i|itut eflentia

non

diuiiia

fub ratione eflcnti*

tionc verijigitur

eadem

non fub

rationc,cflentia

dlum

voluntacis diuinae,&

luntas in

fic

& vo-

inccUcftus»

Deo non cflcnt poccncia: diftindfce,ficUC

ncc obicda. 1 1. A/«.probat qu6d non 3non aliud, & ita, quod fua ef- Arg.frimum fentia cft obicdlum imcUedus eius , & non ali- afffmatiuum. quid aliudicrgo, &c.

Coittra,Ariftotclcs

intcUigit nifi fc,&

&

Ariftot.

Ircm,Auguftinus i i.de Trinit. cap, vltimo , Sttundum. Magiftcr ponit in litera : Sapicncia eft de «tec- Auguft. ni$

i

igicuc accccnuni vc atccrnum

fapienciz diuinx fcicntix diuinx

,

;

,

eft

fed iapientia vel

obie^m

adxquatuc

fccundum a^^um pcrfe-

vcl cft

ftiffimum intcUcdus fui:igitur,&c. Reipondco,diftingucndo prirocl» dc primitatc, qiiod duplex eft primitas ad propoficum , fcilicet primitas naturx , vt patct cx prxdi^is,& ^.Met.

4RtfoLuti».

trimitat

& cft pri.oiitas adxquationis

ex pcimo Poftcrio- dufltx. qua primitatc Vniucrlalc dicitur ibi pri- Aiiftoc.

diftinguitur

rum ,

mum

«jfe

vt habere ires angulos, Primitas

intelligibili in

Ciujirmatur,

ratione boni.fcd fubrationc cflcnti* cflct obie-

ab intelledu diuino^Hcut nec (ecundum diftinguicut ab cllcntia diuina realiter.

ejfe

led fub ratio-

&

realitcr

ra in

,

ne veii dcbec clfe obiedum intcUeftus fui. Confirmatur , d eflcntia fub rationc elfentis eilct obiedlum intcUcdlus diuini, non fub ra-

,

primo fubiedo incft,

vc

ficut paflio eius,

autcm nacurx trimilM nanMtura dicituc duplicitcc, turt ibifltx. fcilicet dc matccia , dc focma. Primitas natucx ratione matcrix cft primit^s gCncratioduplcx

cft , ficut

&

&

QV./ESTIO

II.

nis, fcu originis. Primiras

ytmmfrimum jit ejfentia

ohie£fitm intelle£tus diuini

non

diuinafub propria ra-

mitates habeanc originem, quiafi:cund^m Philofophum 9. Mec.15. tjHapfierttfunt generatione

tione ejfentiiiy

&c.

fimplicitcr pcrfcftis,vc in crcacura,iftx pri-

pojferiorafuntperfenicne, Aleofis i.p.^.x^. mttnb.x, D.Thom. \.ftf.i^.»rt.^, (ir q.i^.ftr totam.^ i.ctn.Gtn c.^l.ijr 49. Hcnrie.

&S

qxoil.f.q.x.

Suarcz

Occham. infrol. q

\.f»rt. l.yt.^.. Sraifing.

j.Gabt.^.y.

Doftor

q.',.

it Dt» vn« ir»n.i,iiff.x.

qu*fi.x.

I

c vidctur quod non

,

quia potentia,

& obtedlum dcbent proponionari:cr-

Ar[ primum

;o

nt^Mtiuum,

potcncia

)crc

communimma

debet ha-

obiedhira comrauniffimum

}

fcd

poccntia intelIe(Stiua dicitut eflc communiflima, vircuofiflima;ergo oporcet qu6d eius obicftii

&

communiflimum,& virtuofiffimum j tale eft ens , quod fcilicet pofllt adaequarc commui i:.-.tcm.& virtucem fui inceIledus:crgo,&c. ConHrmatur , primum obicdlum adzquatuc fit

Cimjlrm*'

quam

&

tttMniim,

increattmK intcllc^tum diuinum, Item fccundo fic;nullum vhum obicAum cft

adxquatum potcntiae

toti

fccundum totam

vir-

tutem cius;& vni adlui potentix, Patet in intcl\c€t\x

noftro,quianuUumobic<5tum quancumexccllcns adxquat totam potentiani,

cumquc

quin potcntia poilct clfc altctius obie(fli;fcd cffentia diuina cft obicftum adarquatum vnius atflus.fciUcct intcUe6lus fui.vcl vifionis,qua vi-

non cft obicdlura asquacum & primum. dct fcjcrgo

intclledlus lui ad-

Iccm certio fic:obicAum intclleiflus dcbet efmanifeftatiuum fui apud infedeclaratiuum, tcUcftum , quia nihil obiicituc intcUedlui , nifi fub ratione manifcftatiui v vccum autcm habct

&

Smi

Ofer. Tom, XI.

in fimplicitcr pcrfcAo

,

& ^ conuerlo

vt in

Deo

,

;

Atiftot.

tamen duplcx I» Deefriut

ifta

eodem ordine quia in quod eft primum (ccund^m origincm, cft primum fccundum pcrfcdlioncm , vt didbm fuic diftin£l, j. nam cflcncia cft primum origine in diuinis ^ quo originantur omnia , quae fiint in diuinis , non accipiendo ort^(/7m propric primitas concurrit fub

,

diuinis

gintriuitnt

tltfrimftrftSttnt.

,

per produtaioncm

, fi:d con^munitcr , quia omnia quafi^riginando fluunt ab eflentia. Etiam cft primum pcrfcftione, qui» fecundum Da-

mafccnum lib.OrchodJid.c.ii. cdjicut infinitum tmnium perfeilionum,

S

ipfum:cnsadacquat

poccncis,& nihilaliud intcUcdlum diuinum;ergo,&c.Probacio mjnorls, quianihil adaequai inccllcftum creacum , quod kilicct fit vnum nifi ens ; crgo ncc multo magis

1.

auccm cx partc fbrrox Quamuis autcm in

primitas perfcdionis.

cft

pelagtu

Oamarc.

C H O L I V M.

t.gregte decUrOt, tjuomode ejfentiajit obieEtum

primum,perfetHone,& aditijuatione inte/leSM diuini , dr quomodo repugnat eum moueri a craatura

,

vel a rationdibw. OJiendtt etiam non pojfe

alitjtfod

attrtbutum

etim in Oxon,q.

i

ejft

.prol.

primum obieSum, Vtde

a n.ix^^


J.f.}J»./.

&

per totam^

AD

propofitam igitur cft diccndum , quAd loquendo dc primitarc pcrfcAionis , fiue

originis

,

obicduro

dico

qu6d

cflentia diuina eft

intcllc(ftus.

Quod

pcobatuc

pciroum

fic

:

qux-

JRtfelutit.

di-

'Bfftntia

uin»

ift

fri-

mum obie8um inteUt-

cumque habcrent ordinem eflentialem , fi effent diftindla realitcr , eodcm ordine fc habent quDcumquc modo fint diftincSla. Vndc fi-

frimitatt

ait aliqua fe habcrent ordinatc,fi cflent di-

ftrfiffitnii,

ftindb rcalitcc fi

,

eflent diftindta

codem ordine fi; habcrcnt, quocumque modo ; fed fi

cflcmia cllet realiccr diftin^ ab

R

J

aliis

perfe-

^ioni

Bm

diuini

trtbatur.

ftiontbus, cjux runc in diuinis citer

primmij perfe^Vipne

,

ipfa elTct fimpli-

& pi7g,inc, a qua alia

,

/implicwer QrigJn.->ncut: habercc cnini fe (icpt fubieftum ad pampnes , f\ux oriuntur a natut& fobie(ai

,

autenv tunc

iiihil

£;0cc

modo

«ilibntjamotiginare :ergo

q,up4 polfct

,

vtu funt diftin-

dlafecimdiiro rationcm.eflcnijaicft ptivnum perfcdlione Aiit^oc.

& ijcur eft primum

,

in pctfcdionc cn-

cognoidbilitatc

titatis iira in

,

1 1 Mctapb. ad ejfe , ita ad

cx

cap.i. ynHmquodijHe ficutfe habet

.

Quod cnim cft primum ,in entit^te

cognofci.

primum

in veritate

cft

,

& coguofcibilitateiigitur

,

primum cognoici^ilca primo

circntia diuina clt

Ariftoti

Confirmaturpcr Philofophum fubftaiHia

primum

fic ut eft

tiuin,, nacur,!

,(Jc

,

Met. quod

7,

refpc(flu'.-\liorum

en-

pcrfcdlione fecundam ratjO'

ncm didind^i.u^imfuam

i

^ dtfiniciqam.vt

<jfi.o4-

^Ht.d'(/f,hcf.m cognofcibilitateiergo/toiilitcc ef*

fentia diuiiia

ficuf.pft in diuinis

,

pcrfcdior

ncrfcclionibus ineo, quidquid-fi

aliis

etia;p lejun-

,

dum fuam cognofcibiluatem. De alio membro, dicoetiam quodcftcntia di"

6.

ualceft fprmalitertnfinitum;igitur prrmura obieiftum eiBs

non potcft cflc c0cntia fua fub ratio-

nc aUcuius

perfonalisi, fiqe notionalisjigitur

Scd eft dubiumdceirctiji^li, fub:Cuios catror necft obic^tura. Dico «Juod nonnifi fu.b ratibnc Sed fub rx' eircntiae , quia fub illa ratidine aliquid cft obictione ejftn^um pofentia:,fubq«a rationc continet victua- li*. liter,vcl fpimjlitcc alia.qu^ obiiciuntuc

cnim

tc-ntiacneque le,nifi

contineatur

vitt.ualitct ,,yel

piimo obiedo adaequato f prmaliter

fub

fc fpccics

tinen^tia virtuali, ficuc

fionem

illius

fuas.ExempIgni dc con-

contiuet alias forinaliter

1W5 fptmaliter

tincns,&:

&

j

cadeUi pcrfedlio clTec con-

fic

potli;

poni alia contiiwntia

nihil

autcm continct

quc sliquid.cc)uwxkuneabftraduma pluribus

tualiter

mnm

primi-

taieadjiquationis.

j

,

&

obiccluniad3?qiiaiuiTi alicuius potBntic

?Hhatur.

mo mpgcn* eam

,,

quodlibet per

,

cft

& prir

fe inferius il-

lius communis fub propria catione pcr (c eftobiedum potcntiac , & pcr (c motiuum iliius , vt , Sc luis infcrioribus rcfpcdu vinon.quodtiSetcontentum pcr^,fub cn-

patet de colore fus:fed tc

,

fi;B

prQpri.a rationc obiiciyir jntclie6tui dir

uino pcrfc moucnsipfumiigiiurprimum obieadxd^uatum intclledtui diuino non eft

£l:ura

comm^mc aliquid;,vt i';cbi>i

rr}i-

norsm»Hcioriiife.

Aciftoc.

cnsjvcl aliquid huiufrapd^".

trn

ntouct

mouct intellc€lum

^,{ipqful>

fuunji,

probatur pcr ratippcm.

Nam non

podibiiepeifcfftioDcra infinitam caufaii, vei

cllentialiterdcpendcrc a finito

;

nuncautcrn co-

gnitio illa, inquaaliquid per faobiiciiuc intel'.

lcdui fub piopria rationc

qua

caufijf ur

i

dependct ab eo

rcs extva

sk illo , vel quia cognitio de-

,

inteljigibili

;

crgo

intellectum diuinum pcr

cccetur inteilcttui diuino

fiib

fi

ali-

illo intclligibili

&

fibi fit

hoc

igitur

, vcl depcndcrcc ab, cpgnitiafua euct finita,

qud J

eft cirentia fiia

eft

folutn .lUquid intrinfccum fui adxquatum, $c qux cft primum obicduin

obicdlum intclledtus

adccquatum Sed tunp

nc

:

per confcqueus intclledtus fuus vilefccrct,

oportct igicur

,

intcllcfftus fui. reftat vlteriiis

vidercfub qua ratho-

obictfkum intcllcdtus

fui .''anfiib tfitibnc

nati

oliiecium. .

qu6d qwoniam nullura

allcuius pctfonalis,vcl notioriali^i Vidctur

rMkom. non.proptcr idcmquodpiiius

notiii9»H.

vir-

ttralis

liter

non eft

in crcatio-a

:

igitur cflcntia yirtua-

omnia alia ; non cft ergo

continet

ibi

con-

tincntia formalfs

; fic igitur diuina eflcntia fub propria ratione eflcntia: cft obicdlum intcllc-

^us diuin;. Ad piimura arguracntum.quando arguitur IP. quod nulium obicaum ad^quat porcntiam in- Ad frimttm tellcdiuam Dei nifi ipfum ens ncgandum argumertcft, & ratio prius didta eft , quia vbi potcntia moue- tum. ,

;

formalirer

non

,

infinitun^ eft obic^lmit

adsqua-

tuin intclle(+tionis fotmalitcc infinitac, quia tunc

formaliter infinitum dcpcnderet,a ter finito

:

intelleiftio

npn

autcm diuina

formalir.

quaflibct

cft,

formaIitcciufiuita,ctiam rcfpeitu fin|ti,iicot intcIle(£l:io

crcata cft forroalita finitai,ctiara icfpc-

(ftiiinfiniu; nullutri

aucem pafonalcivcl notio-

ad

illius potenti.-e

illa

5

fcd vbi

commu-

comnon mouctur

fcd tantijm

,

potcntia

&

ab vno

alia non obiiciuntur potcntia , fub propriis rationibus!, illud vnum cft pbicGun»art«quati\ai illius pptcntia:. Sic autcm cft

nifi

in propofitp

mouctuc 3b

;

guia intclleaus diuinus cantijm idco ficut intcU ,

eflentia :fua

&

lcdus fuus eft cpminuniflimus fecundira virtutcm, ita obicdlum adxquatura crit communiflimum virtute , hoc foliim eft eflentia

&

diuina.

Adprpbatipncm ,qnandp arguitur qu6d innon habct pro obiedto ads-

fe obii-

propria fationc

cius.coguitio hia caufaretur

eft

muinobicdtumpcrfedionc.fcd contincntia

munc

pendec ab intellc6lu Sc

fub

pri-

adxquatnm

clfeiuialitcr

f.!ftnii»

vir-

qus cft

,

Coi cilpntia,vilefccrci intcllcdlus eius;igitur nihil

Jiuir>i,m.

8...

includcretur in ctrcntia

,

diuinu; mouerciur abaliquo aiio intclligibih i

Hoc ctiam

intellecium

nifi cflTen-

nis, ibi nullum illorum poteft efTc obic^autn

eft

adex-

,

quodcumque poneretur continere

quia

tuc aquolibet perfc infcrioci alicuius

7. ".\ihd

quatn virtnalis}

,

Ipphi ii.Mct.rexcji.vbivultquodfi intcUedlus

prppria rationc.

.tiofie.

tia,

ibi

virtualiter

aliji

Minor probaiuf prun6 pcc audotitatcm Philo-

aliud per fc

R

foc*

comenta fpr^maliter.Non vidctur ergo

& nou aliquidcommunc,

pfjmum

Hxmflificatur.

malitcc contine^iturfnb Vetitace , contin4rentur fub bpnitate , quia qaxlibei eft zqw coraniu-

primuni obiC(ftum pfimit.itc adxquationis hoc probatur (ic:quandocuminteil^dus iui.

vc cft

paf-

quae funt

,

communes: eadein cnira rationcqua

uj,ua

,

Exem-

vt cplor continec

,

vci includic; nulia autcra pcrfcftio ef-

,

fcntialis

aequc

po-

forrmliter in

potentix.

fubiedum continct

r^ etUm ob-

eft

illi

obiicituc alicui potcntia: pcc

tecium

fri-

fub

ratione alicuius c(rentialis«ft pcfnium obic^tKn intelledus fui.

pluin.vde cpntincfttia fpcmali

intclleitu. Cmifirmatur.

XXXV.

Diftindio

Libril.

198

tcllcdlus, creatus

quato aliquod

vnum

,

nifi

ens

;

igituc nullura

vnum

II. jld confir-

mtuionem,

Qunrt

nort

nifiensad^quabitintclle^aum increatum. folum ens tfi Dicendum quod Gpnfequcntia non valet , quia obieSum ttdintellcdus creatus cft poflibilis refpcdu cuiufli- iqMttHm irtbet intcUigibilis

&

etiain poteft pati jk quolibct , propter quod nullum illorum cft obieaum- adxquatc inouens intellcdum creaintclligibili

tun>,fcd

communc

incrcatus

telleBus inere»ti

ficut

,

ad orania

non patitur

:

intellcaus

trtuti.

autem

ab cfrentiafua, co modo, quo dicitur moucri ab efrcntia fua idc6 fonifi

;

liarn cfTentia

fua cft

obicdum

ciu$ adaequatum.

ViKleproptcr impcrfcdlionem intcllc(9^uscrcati , qu6.d nuUum vnum nifi ens adsquat ipfum in ratione obictfti tamcn eft pcrfedio fupplcns imperfeftioncni , quiaiii hoc cxccdit potcntias eft

,

fenifitiuas.

Ad (ccundum,quado arguituc quod obieftum vnum adum potcntix non adasquat

adatquans

viiitt

IX.

Ad ftetntdum.

X virtutem ilHus

Qu£Eftio II.

199

potembc Dicendam quod hoc ;

quando iUc vnus aftus adsquatpoquaodo illa potentia , Sc Koc cft jion poteft habere, niii vnumadumiSc fic cft dc cftfalfuro,

uwiam iUam

13Reflk»,

Stlnitm.

inietUcdludtaino rcfpcftu cflentaz fux. E^tiir fort^ quod quamuis intcUcilus diuinus

non habcat nillvnum a
xquo

diftitiftos

,

^jM^x

DISTINCTIO XXXVL Q Vtrum

vnum

fed in propoiltQ accidjt

a<5tus eft ratio

;

& idco «iTcntia adac-

q«an5inteUc(ftum fecundum iUom vnum adum, qui

ift

rcfpcdu cfteiviac V adxquaj intcUc^aum fc-

cuiadum ornnem jtd tfHitm. eiunre •veri

rtttie

cius

a6tum

DtStrei ettMth I

.fttrt.q.i4.»rt.6.

ptima

«ft tatio manifcftatiui.nottpotcft efTc

r»-

uini in ejfenti» diuina.

oWc
telleSus di-

,

ctiara fub ratione fua prima^ia int^lr

le(9:us diuini^cfTc in

Dco

ex natura

rci.

In rc.au-

Yt cxiftens eft,tion cft ratio dedatatiui^uia ratio dcterminatiui,finc manifcftatiui,dtcit tei*-

tcm

tioncm lationis ad iUud quod dcclaratur i clTcntiz autem vt dcclarataadintcUcdum diuinum, noncft nifi rclatio tatioais,ide6 non cft ibi ratio vcrifubiftaratione ex natura rei. Vnderatio dcclaxatiui cft ratio confequcns idaxm rationis negotiantcra,&reflc<^cntem fupcraiSlum primi

obiedi

j

nuncautcm

Do Aor

ttfittftdtnti,

<j.

«<

3 j

.

eft^

O*

3

J.«

Molida

Rada tcm.i.(outrok.\. %iirt. i

liB, c-

;

XXXVI,

diftin^aioncm

«L

qoieto : Ah aliquid aliud k

rel="nofollow">le<^us

Qu6d

Dco fit

j

in

obicdlum inteiiccundum. effe intcUigibile.

i(ucUe
I

nottvidetut :potentianon.cxcedit in

operandofuum propriura obiedum , vtdidlura crt in

quxftionc prxcedcntc ;

^s

rnrelUgendo non «xcedit cilentiam iuara fi aUud cflec ioco, vt obiedum

igitilr

eius jnteile-

.ArgumeniU pf^imumnt*"'"'*''*

exQCderct autem

; ergo , &c. PraEiercafccund6fic:fiaUqu>d aUud ab

projjt

autcmici* fcilioet cflenti?, bcncpotcft cflcprimum obie<S:um,non tameij voritas dcclaratiustm rationem importans ; non enim cft primaraiio puUulan$ ab cfteutia j opottet; auiera primiKn

frimit ratio ehieBiit» in-

ftti

intelUgibile

•

Ad tcrtium,diccndum qud4 ratio veri ,

decUr/u tioobic<5kiuacfrcnti«c refpeftu inteUcftusyVeritas

tiui r>o» fit

1 Dto Jit in inteUe^u

vt obieifum

,

oppo-

motiua intcUcilus rcfpeauaUoquac non moucnjc inteUcdhim

diuinum,nifiper cficntiam,

I.

n <)& iitodLi 4 tvt.n$\Hiciata\\igatduvn

& ideaobie^umiiUus

*um obie£lorum,

jdiud

O

I

inttileSha ?

iitum,quia non funiibiplures aftus exaequo fe habcntc$»fed cft vnus a
T

S

a^Slum,

adsquat fccundum oumes yfcd oportec tunc clTealiqttid commuDcadzqoans totam virtutem ilUu« potctKias, vt patct de pUiribu-s vifionibas j

Mlujttid.

dittino

aioia

potentiae vifiua

V AB

tunc ohiaSlum

adjcquaps potcntiam fccundum

.^„.-...

necelTatic) intciUgitur

ob-

je<5lum praefens potenti;^ antc negotiationcm

cf- i*cii»dum.

fentia diuina«flecabiedtuminteUigibile-, igitur

inteiloflus citts requircrec ad illud

obie<3am

:

adiim intcUigcndi

fcd inteUledura eius requircfc

aUud intelligibile,eftiiuelle£brafatun

vilefcerc;

igitur,&c,

Item teici6 fic:cogniTa, vt cognofcuntur vniSed quidquid ab intclle<5tu diuino cognofcitut di^iii&e, ca rationc, cognoicuntar indiftind^,

& fub vnft rationc fnz

;

quia pcr rittionem cflentic

igitur intelkdhis diuinus 'non cognofcic

aliud ab eflcntia ftindlc por

non

,

1. Tertium.

,

quiafic cognofreret plura di~

vnam r^ioncm cognofccndi

,

quod

videtut poiHbile.

Contr^ ad Hebcaeos 4. Omnia ttud*,& Mptrt* Ratio ad opfunt oculii eiui. fofitam. Et ad hoc vc fb?uamr qu*ftfo ifta , oportec vt Vd Mebr. fciatur fub qua rationc Dcus cognofcit alia a fe,

& formatur

fic

qusflio

:

&idco tatio dccIaratiui,(iuc.ve»i,jGjb ifta rationc non poteft eire.prima ratio, fub qua Ecr hoc patet ad eft obicihim intcUcdus fui,

potcntiae

:

ptobationem, quac magis citadroppofitumj quia

CtV^STlO

cx quo Tcrum dicit raanifeftationcm,non potcft cfle

prima ratio obic
ptius

exempk); conformir

enim cft albedo aUqua,quam

fit

Vtrum

ad aUam albedincm. confirraationem,quando dicitur^uia tunc

Ad Confir'

Ad

fuBtfecundum ratioQem,&

fic

funt ob-

ied^ intcUc^aus & voluntatis. Vndc dico qu6cl vent^ fub ratronc manifeft^iuinonpoteft cflc iaiiO;diftingucns intcUoSlum \ voUintate.

hoc quod intelleSius diuinui co^

^irarHur in eo relati^nis4tUin.£id ad in-

&

voluntas.Dir non.pofluntdiftingui inteUeilus co quod imo poflunt,quia vt cflentia,& vc bona diftiHdla

acL

gnofcit aLia afs intellecfionefimplici , re-

tas iUius

mmiontm.

IL

ficut patet io

teliigihitia difiincfa?

Alenf. uf.q.i } 4-.-«rr.i. D.Thorn. t.f.ijA f ferfotam, <^^.i4./»«...D.Bonaueot.Wf(/f/i.}4,*w x.^.i. R.ichard. .

art.i.q.v.l rel="nofollow">{itind.q.^. Occam.5.5, Gabriel.^.i ^.«r/.i.

HenricusjJiai/.f.gr.j. d.

& quodl.i.^.t.

i^.&coUat.i.y il(yxtz

Do&oiiifOxon.

i.f.diff.-}o yi,

Suarcz i.f.ii.

lib.f. caf.^.

V6D

j

non

quiaDci ad aUud non cft rclatio rcalis,

videtur ,

intelligibilc ^ fe

t fed tantum rationis I

ad hoc quod illud igiiur., &c-

gibilc k fc, realis

;

:

ccflari6 cfTct relatto

R

fed

fi

iaDca

ad aliud

^

inrclli- S'"'"'""-

intcUigat,iUa.elIct

4

,

jirgumentU ne- frlmum lu-

Minor

200

Libri

Minor ptobatut

qyJa ilU telatio non cft tanon caufatut pet adkum in-

,

tionis/ed rcalis.quK

«dlcftus compatantii

fcd pr«ccdit

,

omnem

aftum comparatiuum i fcd fi talis rclatio rcquitcictut ad hoc qu6d intellcftus diuinus aliud ille prxccdcret , omiicin aftum comparatiuuro,quia3ftus inieilcftus compatationisricqujrit obiedluni efle cogni-

uucliigibilc a fe cognofcerj:t

tum tum

,

compararet ad incogni-

aliter intclle6kus

oportet enira lapidem primo intelligi, antcquam iiuellcaus diuinus comparct eiientiam :

refpeAus eflcntiz diuinar ad intelligibilc k fc requirerctur ad hoc quod ipfum cognofccret , illc refpcftus pracccdcrct pmncra iCtnm intcllcaus diuini cotnparatiuum,

fuam ad lapidcmjcrgo

Zeeundum.

fi

vt lapis eft

;

igitut

non

praBcisi&

poteft cognofcc-

autem rclatio hoc quod cognofcerct ipfum, non poflct cognofccrc.nifi vt tecminum telationis ; igitur, &c, reIationi$:fi

requirerctur ad

Itciu tcrtii fic:ill* relationes

fi

ponantur.aut

fant pt iorcs intcUcdiionibus aliorum a Deo, aut pofteriotes, aut fimul cum illis ? fi poftcriores, igitur non ncceflario rcquiruntur ad huiufmodi inicllcftioncs

:

fi

&\i obieAi finiti,vt rcfpcftu lapidiscft formalitCf infinita

infinitc

;

modus agcndi

quando uraul

quia fiuc

,

priora rcquiruntut ad pofteriora. Si fint

cum eis,etiam idem fcquitur,ciim ponatur

•*'/
^,„,j,^

ab eo, nunquam eft fbrmalitcr iiifinif um,& pcrconfequens non mouet ad adlum formalitcr infinitum : ideo (blum eflcntia diuina fub rationc cflentiz diuinx , mouet ad intellcdlionem intcUedlus diuini. ibi,vt diftindkum

modo , vt ^« ab eflcntia fit intcUigibilcab intcl- Pupicxh»bt' ' leAu diuino.vt terminans aftum cius,hoc poteft Si ergo quzftio iutendat iecundo

(cilicet aliud

,,..,,..

_,

V

,

'

,

.

Vno modo , quod tcrmmat aAu primo,iecandiim fuam rationcm propriam;

ttrmutantif,

inteuigi dupliciter.

vel Kcundariib ratipne alicuius alrerius terroinantis,in

prim6

quo incIuduur.ExcmpIumpoteft

ExtmpUficM tur.

:

cft

omninp

fimile

quia ienfibile

,

communc c(i

per fc ienfibile, licct non prim6,vnde non eft ita iecundari6 (ertfibilcquin moueat pcr (e : in pro-

iufmodi autcm funt rclationes rationis,quia

coexigiinrrefpedluipfius;

j

,

vt

nifi hii intcUettis fapitns

alia

vndciftpmodo

Xelpondet ai primtim quiftiontm

vifio

""""''

'*

inDco

a quocumqiir c-iufiuctur in vifuetiamfi

igitur,&c.

primo adVum vifioni$:nu!lum autcm finitum neccflari6 cxigitur ad adum infinitum,ficut nec mouet ad a&vtn infiiiuiitn, fic ncc mouetad adliun tcrexigcier aliquid in rationc tcrminandi

SCHOLIVM

L ,

& txpHcat

&

mpdp infinitum. Vndc ficut

duplici habuttdtnemottonts,& terminatioms obit-

tninantem,fecundp

Hi ad potentiam , rrjolmr nihil altud a Deo tjjt obte^um motmum intellethts d'uim , ^uJa aliter infinita imelleElio Dei deperderet k finuo. Deindt

prim6 mouct intelledumjita primo moucr ad fc,vc terminet adlum intellcAus. Si autem quzrat quxftip de tcrminante , fe- creatura ft~ ctindo m( )dp,quia tale upn ncceflati6 exigitut ad eundarii teradum,fed magis (equitur adum, & dcpendet ab ntinatinttlaau;ficaIiquidaliudiDeo pptcft cfle pbicJ^f^""'^ , 6c intelligibilc ab ipfo , terminans a6tum

pofita

& txflicata

primaria

,

duplici

termtnMiionf obttUi

&fecundaria dpctt omne aUud a Deo ,

ttrminartfcundariocitu inttlte^liontm. *Prit»o, ^uia ntque rationt excellentii , ntijttt paruitatit .juicijuam tffugert po eft actem infintti inttUeilus, StcundtyComprthendit ejfentiam, trgo

qud txtendit cflc reali

,

& omniA ad

ft tjftntta. Ttrtio.corittnens ali^uiditi

cominet etiam tn

cflc

inteUigHnU

:

dt

^uo htc inf. iid^fi. ) 5.

eflentia diuina

^m

eius fecundari6

,

AD

qnacftionem primam , diccndum quod obiedum intcHcAos adintcUcftum dupliccm habet habitudincm : vnam moti ad mobilc «x }. dc Anima & 11. Mcuph.vbi dicitur quod

DupUxha' tnttUtSlus mouttur ab inttUigtbili. Aliam habct hitudt obitili habitudincm ad ipfum gencralem , vt terminat ad pottnaftum potcntise vnde obicdlum ihtelligibile ti»m, MiHot. tcrmina' aiftum intcUigcndi, & hoceft conimune huic obicfkoj & obJoflo primo imcllctitus ;

quia

tale

mcnfiita talis inielledhis

,

non fed

(e habec ficur magis ficut ab co

menfuratum. Qu6d aucem ita fit prpbp,prim6 ex parte pb^ tedi, (ecundo ex pat te intclledtus, & tcrti6 ex

&

parte imitationis.

IJU4-

cx-

tftmfoffit eJftMoc autcm dicit quoad intellcdlionem cotum, quar Deus cognofcit pcr idcas ; hu-

cflenon poflUnt

fittnii.

fit

pofito autem fccundarium obic^um non per fe mouet. Si quxrat quzftio de obiedo primo modo y^ termiuantcfic nHllomodoaliud aDcptcrminat creatur» ttt adlum inicllcd^usdiuini, qui.n obiedlum , qupd termiaatpriprimd tctminat a6l;um intdligcndi, neccl^ri6 ^ariiintiOt-

Contta, Auguftinuslib.8}.qu«ft,q,i6. lo. qucns dc talionibus idealibus , dicit qu6d tanta vis tn fii conJHtMitur

Htfi iiilit

obicdum crcatum

diuino,quomodocumque fit

prim6,& per fe tcrminat adlum vifus commune autem frnfibilcvt quantitas.non fic, tamen non

nccpflarii) requiri propter illas.

frimt

cnim intcUigit lapidcm.quia Minor Mtdutagtn

fequitur virturem agentis.

igitur diftingucrcntur

cas cognitioncs ill«,quiadilUndtioin ptioribus caulat diftiniaioncm in poftcrioribus,

<,.

ita

poni aliquo modo fimile,quia fi:nfibile proprium

fccundum

^ugurt.

;

priorcs funt,& rcquiruntur ad

huiufmodi intcUcaiones,

opf»firum.

telledio Beati

ctiam patet

re ipfum vt tciminum

pir.^,,-^

refpedu obicdi Infiniti, vt inctiam intcUcftio Dei rcfpc-

liter finita, etiain

trk,fiucin inrcilc(au

im-

Si quatftio intelli*

primo modo, dico qu6d nil aiiud ab eflen- ,« tbitBum tiadiuina cft obiedbum intelligibile ^Deo.Ratio mniuum didi£la eft in prarcedenti qu£ft.quia omnis intclle- "'"' »'»'»3»dio diuina re, & ratione eft forroaliter iniinita : ""'' Scd nuUum crearum poteft mouerc ad a£lum formaliter infinirum ; igirur nullum obie£tum aliud ab cflentia diuina potcft mouerc diuinum intclle£lum ad intcllc^ioncm. Maior patet, quia ficut intcllcflio inteUedluscrcati eft forma-

gattir

Item fecundo ficrDcus non poteft duplici cognitionc cognofccrc lapidcm, vcl aliud inteliigiperfe
4.

etiam aliarum potentiarum.

& per confequcnscflct relatiorealis. bilc a fcquia tunc altcra cius cognitio clTct

TtrtiHm,

X X X Vl

Diftinaio

1.

Primum fic:aliquis tntcUedlus

eft cuiuflibec entis intclledliuus:hic

mc cft intclled^us Dci.quia qu6d dlus

non

fit

f Prtinui»

prima.

autem maxi-

aliquis intclle-

perfeCtc cognitiuns alicuius intclli-

gibiIis,hoc eft vel pioptcr

dcfcdum

virtutis

co-

gnofi:itiuz,&excellcntiamcognp(cibiIis,propter

^***' ^*

^^tj^^ ^*^ qupd inrelledtus npftcr npn cugnoicit pcifedie imtUixa' ea quz funt pcrmanifcftiflima in natura ; aut mm.

prppietdefcdlum ex parte cpgnp(cibilis,quta eft ens non petfed^um , ficuc funt formz rerum materia

*

<

^r

- rel="nofollow">.

Quxftio materialium. Et iftam Juplicem difficultatera Comiiicntatof o. Meraph. fcd primum Commebta- ponit i

impcdimcntnm

tot.

fcilicct exccllcntia

,

cognofcibi-

cognofcaturab intelledlu

iK>u impcdit quin

lis,

diuino, quia fuus intcUcdus inHnitus eft

& fua

,

primum obicdlum cognitum ab

cilcntia.quae eft

jntelle6bu eius,eft infinita.in infinitum cxcedens

pcrfedionem cuiufcumquc

Ncc

lis.

defedum

proptcr

vbi eft talc impcdimcntum, fi porcntii cflct intcnfior fecundum proportioncm.poflct illiid coAtif»or.

fecundum Philofophum

gp.ofccre, quia

de Senfu,&: Oinnm

fitmxin» di-

JiinUi.

qiiod

argmt

Vndc

intenjionem vrrtutis incognofcente, cit

in libro

Senfato,^
vnlt

fenfibilc vifus diuiderctur.crcfccrct vifus

fi

non impe-

imitantiafuam eirentiam,fecundum cnim taU-m,& talcm imitationem ipfiusparticipant ipfam ; crgo cognofcit

omnecns

per participationera.

Hxc ettara ratio poteft benc & male intelligi: enim

Si

quod cognofccns

intelligatur

fub raiione imitationis

quantum

,

eft

cognofcibile

cft

,

S<

non

foliim

cognofcibilc habcns

ejfe

in

&z

& fub

,

propria rationc cognofcitur a

Dco,

quia confuia cognitio eft imperfeifla cognitio nihil autcm impcrfcdlionis eft in Deo.

Itcm, arguo fic:Quaelibct entitas fpeci(ica dicit pcrfcdioncm refpedlucommunisinteUciJlionis encis

,

& vnumquodlibet addit aliquam

fcftionem entitati in

communi

:

igitur

quiiibet

intelligibilitatis in particulari

rationcm

dicit

pcr-

omnia per qua func intelligi-

igitur intcllcdtus diuinus cognofcens fc intclligibilia

fub rationc

,

bilia,cognofcctomncsquiditatcscntium. Secundo ex partc intellcdlus diuini probant Sffundaprohatio el aliqui fic:lntellcftus qui comprehcndit primam

€aufam,comprehcndit omnia ad qua: fua caufalitas fc extendit

nium

& intelledus diuinus perfedc coguofcit

,

fuam cftentiam

tpfam comprehcndcndo

,

omniacaufabilia ab co gibilia alia a

Sed

om-

fed cflcntia diuina eft caufa

:

talia funt

:

omnia

;

crgo

intelli-

qua imitatur aliquod

,

,

poteft

ifta ratio

malc

&

bcnc

intclligi,

quandd cnira dicitur in maiori qu6d intelledus comprchendcns primam caufam comprehcndic cfFcftum, fcilicct dit,

dus

fi

intclligatur

illa,

ad

quod

qux

caufi

quo

ab aliis coIoribus,licct non cognofcatquiditatiuc illos colorcs fecundum
Dcbct

,

fic eft

falfum

quo Dcus cognofccret

:

fc

tunc cnim in ,

igitur ratio

peifcdle cognofcit

fic

intcUigi

,

perfedc cognofcit omnera

igitur

quod

Deus

fi

fuam cflciuiam imitabilcm,

modum

imi-

eam,& ita omncs imitationcs ipfius & fun-

tandi

& entitates

daraenta

terminus imitationis.

Vnde

fi

toUitur etiam ratio non folijm imitatioqu* eft quidem refpedus, fcd rationes fun* damencoium & imitantium, & omnium in cis contentorum,qnia omnia ifta continenturinente pci cfTcnriam fic vcium cft quod fic cognof^ infiniti,

nis,

,

;

omnem modum

cens

nam

,

imitandi ellcntiam diui-

cognofcit pcrfcftcomnia imicantia

cam

:

tamcn adnuc Cc aigucndo,noneft n!.-igna virtus in argumcnto. Tcrtio hoc probatur ex parte fundamenti , in

quo fundatur aliud in

imitatio

ejfe reali

omnia

cadcm

cognofccndi

omnia

t

:

quicquid continct

virtualiter,continLt

cognofcibili, quia

modo

fic

,

:

idcm

ineffe

fed Devis in e^e reali fuo

alia viitualiter

igitur continet

;

alia a fe in ejfc cognofcibili,

&

per confc-

quens omnia alia habent tjfe cognofcibilein ipfo. Minor probatur,quia nifi in prima caufa connec formaliter, quia nihil potcft nec in caufa fecunda virtualitcr,

ineffciflu

,

in

elFc nifi

cuiinentiusfitin primacaufi :oportetcnimcau-

includeretur cognit«o

caufarum rcfolui ad caufam primain fi enim canfa proxima contineat virtualitcr cntitatem elFcftus , & non continet cam a fc , quia faliratcs

:

tunccllet caula prima, igiturhabct ab alio

quod

fic

contineat

ide6 vifio aliorumaDeo non includitur forma-

fic

rcfblucndo omnes caufas in primam,

Dei ; vnde comprchenfio caufW, non confiftit in comprehenfione cfFcdus , ficuc nec comprehenfio ptincipij includit comprehcnfioncmconclufionis,quia perfedc potcft princi-

titas pcrfcdtiori

prima caufa fccundum

pium cognofci, ctfinullaconclufioeduccnda dc ipfb cognofceretur,quia non dependct cognitio

intelledu proportionato cfFcnti^diuinj tanquam caufsEprim2,alia poteft elle prima ratiocognof^

principij a cognrtionc conclufionis.

ccndi omniarfecundrim hoc crgo patet refponfio

Sed tamen benc poteft ratio illa fic intelligi, qu6d qul comprehendit canfam,quant»am eft cognofc!lis,poteftcognofcere ea,adqu2 fua caufalitas fc extcnditj non qu6d comprehcnfio illorum cadat incomprchenfionc caufq,fcd qu6d fe-

adprimamquiftionc.quodomniaaliaaDcofint

liter in

illa cft

beatus

,

vifione

quifur in inteIlc<3ucomprchendente caufam.

Alittr alij

Alij

ptobant idera ficDeus perfcd^ cbgnof-

fa

:

ibi

in

:

igitur illud perfedius continct,& illa

en-

modo contincbitur in prima cau,

crgo fccundumir^f inrelligibile continebitur HcCicdc aliis igitur oninia contincntur iii , :

ejfe intclligibile:igitur

in

Deo obieftiuc & fccundiam ^^ intclligibilo» S Pro

C H O L

I

V

refolutione fecund<e

vnum certum ,

fcilicet

Ccntintnt

nullo alio contincrentur »liquod

adu,

videat,non tamen proptcr

II. Ttrtia.

funt principiavtroque

&

iila

aft.

tollatur ratio encis

intellc-

tunc eflct bcatus in cognofccndo aliud a fc , quod falfum cft> quiafecundum.Auguftinum lib.i-ConfcfEonum.c.ij. licct bcatus

ejjentiam.fe-

fiindamcntura,& (Mtr*

citur imitatio,nifi cognofcatur

omnia,

alterius ^ fc,&

cognofcat

ferfeeiifstam

fundanturhu- quntur tum iufmodiimitationes, quia non perfedlc cognof- cogntfetr*

tinerentur

illo

Stuomedo ex ^utd DtHS

to

in quibus

,

virtualitcr,

cognofcit cauum,includatur comprchenfio

cfFcftus

qu6d

&minus

cxtcn-

illa fc

in illo aftu,

quia poteft cognofcerc aliquos

,

& mintis participare aibcdinem;&

magis,

continc

Deo.

II.

aliquid

piimum cognofcat quiditatiuc , non eft vcrura, quia imitatio non cft difFcrcntia fpccifica hulus & iUius imitabilis. Non enim opottct quod fi quis cognofcat omncs colores inquantum imitancur albedincm , quod cognofcat omncs colo-

quin perfedc cognofcatur ab intcllcdlu di-

intelledlu cius obicftiucjfcd rcs quxlibct diltin-

'iffrob*tt$.

cft participabilis:igiturcognofcitorania

albedofit paititipabilis, fcilicct m.agis

qaodlibct aliud

lO.

omncm modum participabilcm, quo fua cflcntia,

potcntia cognitiua potefteirc intenfior,& perfcdior, quam potentia intclleftiua Deiiigitut dc-

dit

.••IMUM

per efrcntiam

participatiua; crgo cognofcit

rcsquiditatiue

uino

Angaft.

non

participabilis,

in infinitum.Paruitas crgo cognofcibilis rcquiric maiotera virtutcm potcntiaecogniriuaeifed nulla

fcdtus, fiuc paruitas cognofcibilitatis

mm.

201

cit fuara eflentfani,qus eft entitas

alterius cognofcibi-

in cognofcibili, quia

II.

M

II.

tjH*jiionU

ab tterno

ejfe in

ponitur

Deorelationts

tfft

in

rtali con.

tinet illud t» tffe

ittttWti-

Ut.

tiones iidcreattiraiyCjuia intelleElui diHiatu

^d omnia

rare potHtt effentiam

inde refultant hniHfrnodi

fius& cUrtus.de hoc

AD

i3-

Et

intelli-

ponit tresfen,

fed

iit

Vtdeeumfu-

Oxon.d.^^.a

».4.

quzftionernfccundam.euni qiixrituran

Dcoad

Diccndtim qtiod hic cll vnum ccrtum,& aliud

difttnfti re latiohes

ad

(u^nofctbilia.

dx relationesad diftindaintelligibilia cognofccnHa & hoc loqucndo de potr.ia rmiphci in beo, quacognofcit quiditates , vt lineam , lapidem non eiiim e(i fermo hic de noiitia Dei rc:

iii

Deo,probatur

(ic:ad

inofcibilia

neccffarie re.

quirantMr in

Deo.

16.

tribus opinionibus.quarrc alibi diftin-

j.*

Comparando auiem

ifVas

opiniones ^ In Ozon.

interfcjvidetur mihi fecunda probabilior,& pri-

q.rn.n.).

Secundum ma videtur mihi omnino Jrrationalis,nifi (it ea- modum iudidcm cum fecunda quoniam ratio intelligendi (ot frobtibi ,

&

quia obie-

,

litrtm

mum

,

fri'

irra-

titnaUm

tacft; idco ad diftinda plura intelligcnda rectpttfefd»nS quiruntur diftindas relationcs imelligcndi. To- rtquiruntur

fed non poieft dc nouo fic lationem rationis comparare vt fupra oftenfum eft difiinSHone 3. igitur ab aitcmo comparauit eftentiam fuam ad inteUigibiiia diftinda,& per confequcns ab xtcr-

tum autem hoceconucrfoeftinDeo,quiadiuinus intellcdus cft de fe intellcftiuus,ncc alia ra-

funt relationes rationis in

Dco

ad diftinda

eft pra:fens,

,

idco tequiritur fpecies

quas fupplct vicem obiedli

:

,

quac

&quia

non

eft

tatio decerminaca alterius incelligibilis,quia fini-

fupplendum prxfencidimum e^fcn-

tio requiritur a partc fui obicfti ad

viccm eius,quia pcr tia intcllctflui in

(c eft

Vndc non

ratione obictfti.

Attamcn quxftio non quzrit hoc,(ed quxrit an huiufmodi rclationes neccfTariA rcquirantur

ide6 quoad

&

dicunt omncs Doftorcs moderni Vnus autem Doftor adignat rationcm huius talem quando (cilicet aliqua fic (c habent.quod vnum eft, a quo cft aliud, inter illa

cibilia?

quod

fic.

,

vnum

ordo, quia

eft prius alio

natura

,

quo

cft

eft alitis, eft prior

vbicumquc autem cft

origine

:

ab

alio, illca

orJo, qu6d ab vnocft ahud,&: non dcpen-

quiritur, vc

tio

quod

&

fic

concorditer tcnent

ncccirario rcquiritur in

Dco relatio rationis

ad ctcaturas ad hoc qund cognofcantur a Deo. Sed quamnis huiufmodi telationcm ponant,

tamen difcoidant

in

modo

ponendi

;

gnofcat

,

non

poteft poni nifi tripUcitcr

;

vel in

ftio.

elfcntiajVt cft ratio intelligcndi; vel in efTcntia, vt

quod

;

ip(a cft cognita ergo vt ratiocognolcendi

igitur

non oportct inquirere non potefteflc

ratio inteUigendi

,

informans

vt «^ko, quafi

,

fcd

clufioncm, non oportcr intcr principium proximum cognitum, ipfam conclufioncmponerc

&

quo cognofcatur

,

poncretur ratio

tio

conclufio

cognofccndi conclufioncm eft

,

quia fruftr^

& nihil aliud^primum cognitum eft

,

nifi vt princi-

,

cognicumicodem modonon

quare edencia diuina

eft

eft aliara-

reprarientatiua alio-

rHm,quan;i vt cognita ab intcUcdtu diuino:igicur fi

ifta

opinio debcat ftare,

eft

cadem cum

(c-

cunda.

Itcm, prima diificultatcm

,

& tertia opinio patiutitur

vnam

quo quxreraquoniam ratio intelli- ^oumerDl.

ad intcUcda extra, fintrealcs, de

tionem

alibi vt

fuprk *

,

gendi prarccdit intelleAionem,

& hpcquantum

ad terciam opinionem probatur

(ic

diftinfta cognitio cft pcr diftinftam ratio-

iii

non conucnit

perfedior ;

fcftifliimus

,

tanto pliira pcr

vuam lationcm

igitur intclicftus diuinus,quieft pcr,

per

vnam fimpliccm rationcm omdicuntquod fc tcnet a partc tunc ponunt quod Deus pri-

nia cogi^ofcct, ideo pbic(5ti cogniti,

&

:

Nam in no'

bis omnis.Jntelledio,quac refpicit rcm,vt res eft

vidctur hocraiionabile, quia intcllcftos,quant6

cognofcit

18^.

quiavideiurqu^dillsrclationcs

vel inadluintel-

;

17-

£olum vt quo, quod eft cognitum ; quia ficut intelle6t6i noftro ad diftinaccognoiccndum con-

nam cognofccndi.Aliis dc fecunda opinioncnon eft

vna

Opinans priino modo mouetur cx hoc,

eftobieftum inteHeftiuum

ligendi.

&

intcUigendi nuUa ratiore-

ctiammcdianceip(aaliacogno(ran-

Secundiim hoc

cum enim

huiurinodi rclatio ponatur.vtDeusdiftindc co-

in ntbis.

ibi nificflentiampraefentem.qua:

pium

;

dijiiniit rt-

Utiones ficut

alia eft vna.

relatiotxm aliqui vocant idealem.aliqui relatio-

cognico

in

cognofcendi aiia inquantum

aliud

cjfe

adum

fcd eftcognita vt

nuim rcferc ad illud. Cum igitur creatura fccundum fetotam fit aDeo,rclatioDei adcreaturam prior erit rclatione crcaturx ad ipfum,quam i\\

§luari

Dto ud flu-

tur:nonrequiritur etiam ratio aliqua, nifi ipfamer,qux eft vna,cuins ratio eft,quia ip(3 eftra-

ficut

etiam in diuinis, vbi vnus

Jicunda.

eft

ibialiqua ratio informans, ncc vt informans,

ad hoc, vt cofrnofcantur a Deodillinftacognof-

,

qu»i*Husn«tt

ra diftiniie

inielligibilia.

ncm

D.Thom.

3

diuinus potcft comparare cflcntiam fuam ad incomparando formarc in ca retelligibilia ,

&

iuntm.t.

iftis

fcefTc prajfcns intcl-

illo, primurn ^ quo cft aliud , refectur ad fecundum, rc, vcl ratione, licct non c contra, ficillud non rcfcrtur ad primum , nifi quia pri-

ciiinjlihet

De 6lionc

obicdo

det ab

CT

tcBrelationcs ad infinira obicdla,

ratio dcterniinata vnius inteUigibilis

talis

modi

i»rW/»^fre di-

fub intelleftu creato.nificadat in intcllcdu omnino perfcc^o, fcilicct incrcato ; crgo intclleftus

cft

l/fiiif

cum

fitinfinitum, in illoinfinito eruncinfini-

leftui noftro

i;%ttiiD.Th.

pcntndi iileai

uinum

(icut eft

potelt & intclledlus increatus eam diuinam compararc , quia nulla ratio intclligibilis cadit

no

diliin^a co

infinica intclligibiliaj igitur

,

Aiiftof.

refpedum ad

illud haberet

,

dlum nonpoceft fecundiim

;

lilfdncit

diuinum

comparare cflcntiam

&

nlationei nd

(c-

in nobis di/fcrt realitcr ab

,

An

&tunc,

eficntia

,

quodciunqucintclligibilc

poieft intclledus crcatus

14.

in fe,

lcret infinicis itttcUedionibus noftris

,

fpeftu f.ituroium.qua cognofcit aliquid aliquandofuiunim. Etquod fint huiuHnodi rclationes frobiHHr.

fuam

intcUeda vt imitabilis eft in Dco. Illi autcm dc tertiaopinionc poncntes qu6d huiufmodi relatio fit in adlu intcUedus, habent hanc rationcm , quia inteUigere noftrum habct rcfpcctum ad intelligibile,vt menfutatum ad menfuram,vt patct^Ar j. Metaph. fi igitur »'«telUgere noftrum efict in(initum,ita qu6dpraeuaeos

intelhgere

jntelligibiliadirtiniSlccognod-enda?

Da dubiumxcrtum cft cnim qnod in Dco-nmt diftin-

Uint in

fecund^ vt cft imitabilis,& ipfa intelicdla vt

i

cundum

rcqiiirancurdiftindta: relationes in

tufti^"» f'ennili qiu-

intclligit efTentiam

fc

imitabilis,eftratio intelligendi alia,

tjuai refutat.

in

& {ecundum

me»

An auem hu-

icnfos ab affirmatfua ^arte conuententes ,

&

,

I.

Deo ad

refpeiitti.

aenditi creciturasyfub dHhio efl.

tnodo difconuenientes

compa-

tnttUigibilia

relatiuncs fint necejfarid

iitfrnodt

XXXV

Libril Diftinaio

201

refpcdum realcm ad ipfum (\\xai fi rcfpiciat rcm vt comparatam pct alium aAum conferentem tunc enim eiTct refe, habet

,

:

latio rationis

tclligere,&

:

nam

intelledus intelligens fc in-

comparans ipfum

intelligeri

dum, caufat telationem racionis men qux eft rei , vt in (c cft cft ,

«d obieIntiUtai»

:

intelledlio tarealis, fcd

non

opotcet

rti

vt in ft

tft rtalif.

A /.Quxdio Dcum reflei?tcterupcra£lum fuii

oportet

ad hoc

qu6d cognorcatobiciftum extra crgo fi in fuo quo intciligitobicdhimcxtra, c(Iet intelligere relatio, illa circt rcalis , cum non cau{arctur per

limitatum ad illud obic£lumcognofcibiIc,po(Ict cognofci diftindlc per ilJud finc omni rcfpedu

;

,

aftumcollatiuum. Sic ergo intct iftas opinioncs vidctur mihi fecunda clfc probabilior, vt fcilicet illi rcfpcftus fe tcncant cx parte obie£kiprim6 adlu collatino ad alia comparati , cogniti ,

&

&

{ccundiim hoc non accidit prxdida difticuhas huicopinioni , faluac cnim quod fint rclationes rationis ciim fint in

rationis

;

ergo

fi

illud

per quod

,

obiedum co-

& infinitum, pofTnnt

cogno(citur,fit illimitatum

perilludcognofcidiftindc multa fine omnircfpeftu rationis ad illa obicdla. Anrcccdcns patet in intcllcdlu crcato

quando cnim cognofco

,

fpeciem albcdinis , non oportet prius /peciem habere rcfpedum rationis ad album, quia tunc antequam cognofccrem album per ta-

nem

III.

rationis

,

quod non

eft vei

um, cum

albi diftindlc ducac in notiriam albi

tyfdduEl* quadam ratione,

tjua colordripofet

fecunda viaponentiurn ideas , refutat eas. Primo, quit res limitata ad reprsfentandum vnum, potejl iHud reprafentarefine omni refpettu fuperaddito ergo idemfacict,ltcetfit ilUmitataad reprifintan;

dum infinita. pUciter clare

HancconfeqHentt*mprobat ejuadru-

& foUde.

Secunde,iUa relanoncs co-

gnofcuntur per ejfentiam omnino indiftinElam, vel dabitur proceJfM in infinitum. Tertio , obtedurn

vnum perfe

crgo

vntHi aEliUfer fe dehet

ejfe

non confiatum ex

& idea, nequepoteft efe

effentia,

al-

bum per

lem fpeciem, oportcrec mc prius compararc fpeciem albedinis ad albcdincm, &caufarc rclacio-

obiedo vt cognito.

SCHOLIVM

203

1 1.

;

lefpedu comparaciuo fpecics albi incelligi,

(pecics

fine

,

omni

vnde non prius debct

:

& poftcaaJ albumcompa-

antequam album pet illam fpecicm incelligacur. Sic etiam quando aliquid intelligicur pcr alitid ranquam pcr obiedum cognitum, fiue per aftum intcHigendi non opottct illud primo inccUigi , & poftea ad aliud comrari

,

,

parari

anteqiiam illud aliud intcUigatur.

,

Hoc na

etiam .mtecedcns patet de circntia diuiquae cft racio cognofcendi fc , (luc vt obie-

,

<5tnm cognofcendi

fiue vt ratio

,

11

cognofccndi

nec tamen habet refpcftum rationis ad fc , ad hoc quod fic fit principium cognoiccndi fe ncc

fola idea,ergo ipfa ejfentia.

;

»9.

adhuc dubium

SEd

modi

Vntiiim.

hic

eft

,

quomodo

huiuf-

relationcs rationis pofTunt circ ratio-

ncs dctcrminata:cognofccndi,qiiia ha: rclationes fequuntur a6kum collatiuum , fiue compaiati*

Uum, quae cflcntia comparatur ad alia nunc aulem non videtut poflibile intelleftHm diuinum comparare ad incognita quia comparatio non ficut ncc natuta comcft nifi ad prjecognitum parat, nifi ad rem prascxiftentem igitur non videtur quod ifti refpedlus ncceftari6 rtquirantuc ;

,

,

;

ad hoc

quoddiftindlc

,

ah'a cntia

a

Deo

cogjiof-

Refpondco, quod fuftinendo iilam viam po-

tMffeundam teftdici tfuun.

tiua:

quod

intellcftus talis potcntia;,vt coi'a-

vel quafi collatiua:, Sc ipfacrcatura vt co-

,

gnita funt fimul

D. Thom. Tirminui eemparatione etnfHtutu* ttcn efi

m»

fn*r.

illeprimus

vt funt rclatiua

,

Dodor

priot

natura,quam

lic^t fint fimul

dum hoc

;

tamen

ficut

dicir,refpedusDei, k quo

illo

,

refpeftusiilius, ,

cft

quodeftab

vc funt relatiua

;

fccun-

refpcftus intcllediuus talis potentiac

collatiuae eft prior natutaliter illo

,

ad quod

fic

huiufmodi refpcdum.fiuc operationcm , conftituitur illud aliud,ad quodfit comparatio in tali ejfe. Ncc oportct illud elfc prrcintclleibum fua; comparationi, quia comparaciohe conftituitur. Vnde ficut alias diftum fuit de conftitutione perfonarum , quia in illis collatio, quia per

quse relatiue conftituuntur,

lutum

clTc prius

,

non

oportct confti-

quam rcferatur , imo

potitis c

coniicrfo. Siccft

dicendnmin propofito, qu6d

tale intclligibile

per aiftum coraparatiuum

,

&

&

ideo collatiuum conftituitur in effe intellcdto, oportet ptaccognofcere illud.cui fit compa-

to.

caufatur racio-

tum

,

citur

,

nem

:

,

,

ncn

diftcrunt

fccundum pracifioliinitatum cnim ad

nifi

,

& non pr.tcifionem

vnura prxcisc decerminacur ad

illud rcprxlcn-

tandum illimitatum autem ad plura :

cise reprxfcntat

abeo

vnum:

,

non pri-

fed ablatio pr.-ccifionis

qiiod illimitate repr.-efcntat fic

,

non

tollic

iir

fic

ratio cognofcendi iltud

illimicatio pcrfeifbionis eft

,

&

quia

,

per conlcqucns

non

auferc aliquam pcrfccbionem ; ficut igicur limitacum prjccisc repr.T(cncat vnum abicjuc

omui refpcvihi

rationis determinatc

tum, quodita quantum fentat finc (ftc

omni

cft

refpc.Su

,

:

ita illimica-

cx {e.perfedc reprie-

dcterminatc

& pcrfc-

plura repr.Tfcntabit.

Sccundo probatur confequentia fic caufa vniuoca non ("oluin eft ratio cognofccndi cffc(flurn , (ed ctiam asquiuoca , Si veriiis i^quiuoc.i, :

quam

vniuoca,

eoqu6d

& cauG vcrior

cft

perfcclior canfi

qnia

cicns

,

cici

caufa vero vniuocafohus indiuidui

;

non propric

,

eft

efii-

:

vndc

caufa vniuocadicicur caula, quia in

caufa vniuoca

fecundum quod caufajrefpcftu

ef-

pra:di6l:a:

illuJ pcr

quod

frtiHeit trtt

obicdlum cognofcicur quomodocumque fecundum aliquam iHarum crium opinionum, fiue vt per rationem cognolccndi, fiue vtpct obiciflum cognitum , fiuc vt pei adlum cognofccndi clfct

:

fi

cauCa

teiui.

«,'m fotef}

igitur fi caufa e^irir.oc}^ fcftus non cft ordo ellcntialis •''vniuoca potcft elfc ratio coenofccndi cfFcdum g'--!'"^'^' /ItnHe fi»e r i^ o nne detcrminacionc, mulco magis ;

••

i-j

aliqua

& cau-

arquiuoca poteft diftinftc produccre p'ura abfquc dcccrminatione aliqua ex parte fui ad illa ;

fic

Ser.inJ:'.

caufa totius ipe-

tuitur.

arguitur

'^'«"'a"'«mitattim tn quo diftrwtf.

ratiocognolcendi alterum,non tol-

litabeo quin

efle

,

RepnfentMtiuumtEimi-

arqnc pcrfe-itc ratio cognofcendi illud,

qniaquod

ratio antc comparationcm,quia cognitio cius cftpcr iftam comparationem , quia ipla comparationc cognoJcitur » Sc ia ejfe cognito confti-

Contra conclufionem.quam tenent

quemts..

:

fi

tres opiniones

Srim»,

quo

Confequencia pvobacur fic limita- ^,oiutUprt' ii ilHmitatum per quod aliquod cognof- m* conje-

non

Imfugnatur jtntentit.

dit aliq^is actus coUationis,

nis rclacio.

qnin

cantur. S*l!''turiu}i-

ctiam in adlu intcUigcndi cft rcfpcdus rationis, quia adhim intclligendi cflentiam , non ptsce-

a;quiuoca

,

qua:

eft

caufa pcifedior

principium cognofccndi

,

potcft

tl,,ermtna-

ttont.

cfFc<5luni finc de-

terminationc.

Tcrtio probatnr confequentia fic:caufafinifa

ergo mulco magis caufa zqniuoca infinita poteft diftinde pioduccrc plura abfque aliquo re-

fpedu prarcedcnre detciminante ipfam ad ilia produccnda igitur finiiliter in effe cognofcibi;

li,potcft plura cognofcerc,

& in

effe

cognofcibili

prcducerc

22^

104

An-

pracdeterminantc

prodti.cere finc refpcQ;u

&

aftus, icd

fic ratio folijm ctit ibi vt principium Ae-rtcrminandi ciTentiam ad dcterminate repraefen-

Quirco probatur cadem corifcqucntia fic quod aliquid rcprxfentatiuum jion poflfit diftin-

tandum. Sed hoc non

fi

aliqiia repraefentarc

hoc

quia confuse continct

cius

lingit in

ant

,

dcccrminctur

aut

,

propter potcntialitatemeius ex q. MtAut proptcr confufionem

cft

Cau niilntis diutnA noH litatis

nifi

,

taphyjic. cap. vltimo.

I/td>lJrreniia

tonfuftonU.

,

-,

fcd

neutrum con-

&

diftjnftifliDeo, quia aftu altiflimc continet omnia> ergo finc aliquo addito,rc,

\\\c

vcl ratione dcterminante

ipfa eflcntia fua cft

,

principium repra:fcntandi omnia intcUigibilia intellc(ilui diuino , ficut obicdum cognitum, quo diftindtiQimc omnia cognpfcit , &r omnia

(kam

qnod talis indetcrf-ninatio potcnfcd ^d tix adiux non cft ad contradidoria difparata , & confcqucntcr non rcquirit alifuae

quia inditVerentia caufalj-

,

quam habct

,

non

,

ad

vnum

tamcn acque

;

difparato-

fuam rcfpc£lu

caufalitatcm

tollit

aiterius difparati

dctcrminata

quaniiim cft cx fc, ad producendura vnum, ficut fi tancum habcrct vittutem ad producencft

JrHpH^natur

mancc effentia aequc indcterminata; (ed an- *>^'>* {""per tcillamrationemcftindeterminata, quia infi- 'E'"J'?:tj manettnaer rr r nita led cilentia lub quacumque racionc pona- terminMtnfi. firo

ipfas

rcquiranturilla:diuer(^ ra-

,

quacro pcrquid

,

rationes cognofcan-

illas

aut pet alias tationcs

,

aut pcr cficn-

,

tiam diuinam oninino indeteiminatam. Non primp modo , quia tunc vilcfccrct intcllciflus diuinus , quia illa: rationcs funt minimam cntitatcm habcntcs

igituc intcllcdus

fi

;

nus moueretur ab iliis Si fccundo vilefcerct,

4o

igitur

,

eadcm

diui-

intpllcdus diuinus

,

modo

eas cognoicat,

fL-quitur prbccirus in infinitum.

Si tcrtio

nita

fecundum

fe

cognofccndi

alia.

Itcm terti6,aftus pcrfc vniusoporrct poncrc

per

fe frincifiu.

vanum

igitur

;

eut»nte.

tclligendi

i

alia

cilentiam

&

aiStum iur

Deus dctcrminace cognofcat

vt

,

poncre huiuitnodi ra-

eft

tiones determinantcs

(e.

SCHOLIVM Probat

vlteriiis

&

,

vUeriMS

hutufmodi reldtiones in 'Deo

medi ex

IV.

,

}

o. t^utfl,

& quodlib.i^.) ad

beatifica

,

eoi tjua

,

j

non requiri

fmt

tertij

.

{de ejuo 1, dijimenfura earum

det cfie creaturis

feretur

,

^«»4

,

c^ terminantur tui (^ fic inteUeclio diuina cum ipfn

difittiS.

abfolutum

i.

qut.fi. i.

&

nonrefede contra. Secunde, intelle^i» Deut beatm eft, eft fine vllo reifeertt

,

%Jtde Do^.fn Oxon.dift.}j.

principium pcr diuinus ,

quo

fc

rnum

;

fcd adlus intclligcndi

iiuctligic aliud

a fe

igicureius cftprincii'ium pcric

ad

adum

inrelligendi

Dei

requiratur aliqua ratio

,

cftentia

piincipium

adii^

,

per

quo

;

fe

,

&

fub

do non

ifta

tatione

qnia

,

fic

ciim rdacio

fcalis

fundamenco

,

fit

,

rationc

quafi ,

aut eftencia tantum,

cft fi:d

itaquod eflcnprincipium ; primo mo-

non facit pcr fc vnum , nam non faciat pcr ic vnum cum

miniis rclatio rationis facict pcr

vnum cum re. Similicer quod non poteft facerc per fc vnum fccundo modo perfe , non poteft faccrc per fc vnum efferttialtter cflentia;

,

niodum primi modi perfe aut^m rationi; cum rc non potcft

pcrcincns ad

rclatio

faccie di

vnum

per fe

tuia

dum

pcr fe ad moduiri fccundi

;

mo-

qiiia tpnc cficc rclatio rcalis cx nacrgo ncc facit pcr fp vnum ad moprimi modi ptr fe ; principium autcm

rci

;

,

,

qnod

nibus aliorom modorutti

modi non

Vnum fum

,

relatio tcrtij mo(ii differt k

eft

mutua

&

ad aliud,

quia rdatio

,

fcd tefcrtur illo

,

aliud

Refolutio prepria.

Ntn

requi-

litur zilU rclfttio'-

tercij

vt Deus cegntf-

modo

CAt titi» mft,

non refctturad

relatio

ip- t^hec du,

& fic in

nobis rcfertur intelligere ad obic(flum realiter , non pcontra , nifi quiam#/,

flicite*.

&

ad ipfum,

Itgere cft

& c* hoc denominatur ^ re-

laiion^, proutiliam terminar.

£x quo fblucum

,

(cquicur

qu6d obi^dlum

tcrminar rclationpm

mcre abmodi , vt

vt

tertij

.mo«fT .a

* quiaobie^um eft * <]. tnenfura inieJlcAionis noftrae , & non dependet n.4. ab ea , feJ c conucrib ; nunc ficut obiedum eft menfiira intellcdlionis noftr^, ita jntcUcAio di4i<^ura cft diftin^ionejo.

(b

fe

litcr

fic

uina eft mcnfura

ratio rcquirituf vtdctcrminans, tia,vt

nec rationis in Dco , ad hoc quod cognofcat alia i. Ce. £t hoc quidcm poteft dici duobus modis. Vno modo

igitur

intclligitaliud,

tali

,

requiricur aliqua rclacio rci

vnus

(\

aut igitur totum

compofitum cx illius

,

eft

vnum

REfpondco igicur ^d quzftioncm qu6d noa

mo-

racione clTcntia poccft efte

dcccrminaca tatio

eft

nonin-

tclligcrctur vt principium rcprzfentandi infi-

:

:

cum

•

\

infinira formaliter, alicer

4 num.c).

Dco,funt cnim intcUigibilcs i Peo fi fint, quia omnc cns, vt probatum cft ft*frk , poccft cognofci a Deo aut ergo cognofcuntur pcr fc

j>erfe

manct

,

Sccundo contra praedidl^as ppinioncs arguitur fic fi ad hoc quod .Deus cognofcat di-

tur a

Ac\u%

•

1

;

tur

tiu, vel fiwultaneo.

tioncs

•vnius vni-

iftiuc

eft vcrum , quia tliud non eft: rofit» qtui^ principium dccerrainandi cllcntiam , quo po-r cumque rtt-

(ium illud.

ucrfa intcll gibilia

Tertia.

principium

fic

veftita pcr illam rationcm,

eft

quid dcicrminans tatis

tamcn vt

&

,

rum

pcr fe

cft

turigitur, vt fola efientia

Nam caufa omnium

cft, diftindkione 7.

non

ratione

habent euidcntiam cx hoc qnod di-

ifta

fftotum

frcnttdh

maxime diufnx aim vnum. Relinqut<-

laniiim habcrct virtutcm dctcrminatam ad illam , ncc Jnfc habcrct diucrfa ipfumdcccrminantia ad hoc vt illa producat.

dc

forenti»-

&

,

illa

:

tjl

vnius

operationis

tcccdens patct de Solc produccntc plantaip , vermcm.itacnim detcrminatc producit plantam ficut

Arl/lor.

XXXVI.

Diftinaio

Libril.

;

enim

eft

omnium

artifex

artifcx, cuius ars

producibilium ab ip-

mcnfura

non

eft

vDica i

artificiati,

quia

eft

accepta i rebus, ic ideo

quodlibet aliud rcfcrtur ad intellc£tum, fiuc inIntelligcK diuinum, vt tncnfuratum ad mcnfu- diuinum in intell'gere diuinum , vc m«te abiblu- mere »bfoluram, tum tcrminst rclationem eius , non e conuct- lutum termitelligere

&

&

(b , nulla cnim rclatio rcquirirur in intelledhi di-

uino vtierminet relationcm obicd^i cognolcibilis , quia vt fic , nihil corre/pondct in Dco illi rclationi, nifi abfblutum. Qgaere dehoc diftinft.jj. "^

Alio quiritur

,

cogr.tfcibflit.

* In OxoRv

modo potcft dici qn6d nullarelatio rein Deo ad obiedum intclligibile, nec e

conucrfb

n»t reUtitnem tbitSi

ad hoc

quod Dcus

inrclligar aliud

rationis

fimul efle

Deo ,

cum

intellcdlione

aut praeccdcrc

,

Stcunit med*.


fe i non enim requiritur rclacio rcalis, quia Dei ad obicdtum creacum non eft lelacio realis ; nec etiam rationis , quia impofHbile cft rclationetn

creati in

n.9.

obie^t

quia tunc eflec tealis

Qu^ftio ^«1!» teUtio, vt probatnm eft prius, quia nuUa Dco negotiatiua per compara-

intellcaio in

tionem ad extra praeccdit , «aio , qua intelligit aliud a

imo

colUtiua,

eft

,

intelle-

adlura

collatiuum.

&

autem ponatur

Si

fequens

rationis

rela-

intelleftionem,

iilaiTi

qua inrelligit creaturam , tunc non eft ncecfUti6ad ilUm intellediionem requifita. Sed dices, quomodo cft poffibile qucd intellctfiio in Dco fit huius obiedi , & tamen quod reUtio in neutro cxtrcmo fit , ncc intelledio-

obicdum

ad

nec obiefti intcUedbi ad

,

quandocumque

funt entia ha-

realiter

quia vbi

,

non poftunt

eftc

&

,

ideo in njobis

reUtio realis

cft

uira eius.

ad obicftum , quod cft mcnIn Deo autem quia intelligere ,

obiedlura

non funt diftinda

ipfius intelligere Intelligt-

rtlatio in

/Mrntrtt

&

rcahter

ideo

;

eminenter , non taracn rcNcc ctiam intelligere ibi cft relatio rationis , qux cft ibi cx natura etiam cum omne teii vt prxdidum cft , quod reUtiuc dicitur , fit ahquid excepta

quamuis

fint ibi

fisruntur

reah'ter.

relatione

non

,

quidquid

ad

illa

vbi

,

idem etiam vcrius ha-

,

&

Vnde

idcntitatcm ipforum, eft notitia obiefti

&

,

funt

diftinfta reahtcr

funt

non

ficut

verius

,

intelle^ionem

tiae

Dci

pter

;

*xiftenti4m iiel depert-

tttuietm.

,

non ra-

rela-

nec in aitcro.

in hoc, qu6d /» aMOHH' ponit reiationcm ncccfrariam ad hoc ueniuntiai quod Dcus cognofcat alia \ fe : primus ta- duo modi lii-

neuter

concedit in obiedio iutelicao ""*' rciationem ad ipfum intelligcre , vt men-

mcn modus cfre

ad menfuram , fcd non c conucrfo. Secundus autcm niodus negat omncm rcfpcftum rcquiri , quia difhcile eft videre quid fit iliud neccfTarium intclledui, vt fic poftct habere rclarioncm ad intelieaionem ,

furati

&

fimiliter

fi

cffctaliquid

,

poiret iutclligi fub ra-

tionc abfbluti.

Dci

fi

ibi

fit

ibr fuerit

vbi

,

idc6 proptcr

,

quod propter pra:cise non

nifi

,

pendentia

,

menfura Upidts

,

,

pro-

altcro, vel in

in

poteft po-

proptcr quod ibi cftet

coexigentia

qiua

fiue

,

nvutua de-

tunc intcllcdlio non

eifet

aut aiterius obiedH creati,

autem men/iira das fi Upis referretur ad inteiIe£Honem Dei , ide6 fi fit relatio rationis in alteco extremo , cikm fit Iccundum cftet

tettium

modum

xeUtionis

,

non

erit

in

vtr-pque.

Necetiara videtur mihi qii6d ibi fit rdatio aliqua proptcr aliquam depcndcntiam intelte> St9ti Oper. Tom.

&

Ttnit defcriptionem idett ex AuguJiiKO , tpfam non effe aliquarn reUtionem in

refhluit

effentia dtuina

grntam ni

€]ui

,

fed ipfam creaturam

vt co~ , de mente Auguflinon apruit ideam ejfe rationem co,

'tdque ofiendit effe

,

&

g^ ejuod

,

,

td

riort

efi ,

effet

fapiens

fi creanrai

DoElor gloffat ttyfugufiinum.

fic

Vide eum f-o

in Oxonieitf, dtfitnli. i^. a nume11. in folutione primi vliimi huiM fe^

&

cundt qusfttonis.

Dat modum

fuftinendi fen-

eommunem ponentem idcM , vt ratienes cognofcendi in Deo , ejttam tetigit fuprk num.i^. Ftde ipfftm in colUt.^i. °rtde DoSiorem

num.

tra^at. de rcrum princip. quifitone 4.

ji4.

quac cft tcfpeftu eflcn-

non autcm

, ,

V.

tentiam

obiedli

reUtio

ni ahquid feu aliud

reUtio

,

SCHOLIVM

cognofceret

igitur oportct aliquod addere

quod

vtroque

ob

ncc

modi conucniunt

Deo

non oporrct vno exttcmo , ncc in

alicuius

lcdlionc beatifica

nifi

extremo

ifti

fi eam non ignoraret ,

,

oportct quaererc reUtioncm in vtroque extrerao , nec in altero , quod etiam patct in intel-

mo

Ambo

vbi

cft

fic

&

,

vtroque. Ad propofitum ergo dico

mutuarrt

ita

non vt

tunc

intelligetur

,

&

,

inrelligeretur vt al>-

fi

gnofcendi in

ahcuius obicdi

quaerere reUtioncm in

i» alio extrt-

quia

,

depeudentia

,

ipfum

inteUigere

manifcftatio cius

diftinila rcaliter

intellcAionem

rtquirit

folutura

fcili-

,

ad infelligibile

&c

,

bent , vbi funt diftindla ex natuta rei , iiec hocpropter rcUta, nec diftiofta rcaUter,

rtlutionem

priori

ilio

&

(cquitur

perfetStionis

funt diftinfta realiter

n»n

rcfercndi

tio

ipfum intelUgere in etiam ctJm ;

poteft

rclatio rationis

cfle fbla

cet ad intelligere

IitttlUHio

ergo in

;

ratio intcliigendi

eft

50.

&

Dco

19.

nem

in vtroquc

funt diftindta realiter,

&

aliquoextre-

fi fit ahquid , non erit (bi&m refpcAus , fcd aliquid abfbiutura ; igitur vt fic abfolutum , priiis poteft a Dco intclligi qukm rcfcratut ad Deura , fiue ad intelieaio -

ieflum enim includit prsdicatum

,

&

tur »lii>M

rj/c

& cognitum in Dco.

,

SccundiJm hanc igitur viam videtur concedendum quod ad intelieftionem , quaDcus intelligit quodcumque obiedum aliud k (e, non rcquiritur aiiqua relatio neceflario , ncc

Refpondeo

:

requirt'

fcd nihii

,

vt habet

,

tum.

cxtrema diftindta realiter , nec pcr confequens ita tollitur quod cxtrcma rcUtionis rcalis ; requiritur ad reUtionem in nobis autem inobieftum intellc
Kcn

obiediuc Item ,

aliquid

cft

depcndentia

bentia efe fotmaliter , vbi lunt diftindla realiter , rcferuntur reahtcr ; vbi vcrd funtnon diftinAa reah'tcr , non rcferuntur realiter , fub-

non

ftrftffi idi,

non

teUtio

SolHitnr,

f^ obitftum funt

;

aeterno intciiedlus

nij

le

eflet menfura eiu* jiec ctiara aliquam dependentiam c conuerfo in apide rcfpedu intcllecftionis , quia lapis ab

igitut eius rjuila eft

,

inteSigere.

rhi

quia tunc non f)ropter

aut fimul edct cura illo . ilU eilet non caufata per ex natura tci ,

tio

18.

fc

illa

ftionis diuina ad lapidem intellefturo,vf patet,

praccedeict rcUtip ad obie(5tum intel-

fi

ligibile

tnfluitut.

nec

20y

II.

XI.

SEd

contra hoc obiicitur prim6

,

quia vi-

quod hic dida deftruant fentcntiara olieaiopriAuguftitii de idcis. Sccundo , quia diaum m* cft fupra , quod in Dco funt reiationcs iter- Secund». detur

nae

ad creaturam

intelleftus

nofter

,

quia

,

ficut ibi arguitur,

comparare eflentiam diuinam ad eflcntiam creatam ; igitur {

poreft

&

inteile
didura quod non rclarionem rei

,

Nunc fit

autciti vidctur efle

neceflc

nec tationis in

ponerc aliam

Dco

ad crea-

lurara.

Rcfponfionem ad primum argumentum soluitur triqu«re ahbi diftinft. 55. * -vbi ponitur idcas m»obuaio. non eflc «liquara rclationcm : (cd ipfum ob- * In Oxon, S

ieftum "•"•

iefturo vt cognitiim ; vnde idcae lion funt ibi .obieiSla alia k Dco, vi cognita funt a mcnte

diuina, in qua funt obicdiuc hoc cxponiiur Auguftinus dc

etHS

SHhiu laea. ^fol rel="nofollow">»t

prim»

ex Anfitt.

ucii ficut in

irt

alitjuid eft for-

ptobatur duPhilofophum ieptimo

hoc

idea

fit

,

Primo pcr Mctaph. vbi vult qudd omnia «fHt funt ^ fium auod/tmmodo ab id^* vniuoce , & non folum probat hoc in naturalibus , fed etiamjn artificialibus , vt a dumo in anima fit domut in materia extra , Doflsus autcm in anima cll obQu6d autcm iediuc , vt in fpecie domus. fpecics domus fit in anima , hoc idco eft,

jjliciter.

obicdum non

poteft fccundijm fe cfic

idc6 oportct eflc pratfcns in fpccic : vndc a domo , vt habet ejfe in fpccic cxiftente in mente , fit domus in matcria ex-

prxfens

,

domus in mcnte , fccundum quam fit domus extra , fit idea domus, (equitur qu6d idca domus non fit nifi domus, vt inrelledla ; ciim igitur obiedum creatum pon poflit eftc pratfcns fccundiim aliquam rra

igitur

:

fi

ipeciem in mentc diuina , oportct qu©d fit ibi obicdiu^ pcr cfTcntiam diuinam , que vt

omnino eadepi nia

&

,

vt

icdti cxfia

re

yt

fic

om-

rationc repr«fentat

obieiliuc

eft ibi

fic

,

&

,

8c in fecundo inftanti intclligit creaturas

diante ctTcntia fua

Hoc

idca lapidis

crit

,

non

idcaoblapis

fit nifi

Sicundo

eji

Htttoni,

nomcn

primo induxit

mundum

idet

fcnfibiicm cxtrk in

tclligibilem

PUtonem

probatut pcr

etiam

intcUigibilem in

pofwit

;

&

,

,

qui

enim

mundum in& muudum

mente diuina : mcnte diuina vocauit ideam

mundus aumundus cxtri ; vt cft obiedtiue in effe cognito in mcnJdca igitur mundi iq rc extra non te diuina fiue mundus eft nifi mupdus intcliigibilis in ejfe cognito , ncc eft curandum ad propoEnundi

tcm

in

fcnfibilis

cxtri

rc

non

intclligibilis

:

nifi

cft

;

,

fiiura

mundo

fi

in re extra correfpondeat

vna

illud

&

hoc patet ex

,

tp induxit

nomcn

&

alio

,

quia ficnt Pla-

rationcra

idete

foluta rationc fua

fic

Aa-^

Pla-

fibi

eo , imponit

tio

inftanti

ram

,

Aum

diuina

:

cognitum

,

vt

hoc

fecundum eft

idca

cognitaE

,

Se

funt

k

Ad fccundum dubium nunquam ruram

,

iiio.

turas

modum

ad crcatu-

ad ipfum

lapidis

tia

&

,

tunc ficut pri^s in fc ad lapidem,

Dcus comparat

tcrtio inftanti

vt intclligituf

&

,

habct

fic

relationem ra-

tionis.

Ad argumenta qusftionis prims. Ad pri3^. , cum arguitur quod porentia non C3CAd frtmum

mum

operando fuum

cedit in

dum quod vcrum exccfii]

eft

obiedum.

Dicexi- frmtifM loquendo de frimA que,-

proprii

hoc non fequitur qu6d non

fcd cx

,

intelligit aliud

i primo obieiflo

nim

intelligcre aliud

lud

virtuaiitcr includicur

potcft

;

fitmu.

ettimi» »ic- iquatur fu»

primo obic^ao , fi ilin primo obicdo. Vndc ad hoc qu6d potcntia , & obicflHm fuum proprium fint adsquara , proportiojt

obiiii»,exponitur.

&

nata

fufficit

,

excedat

quod primum obicdum non

potentiam

terminantis primi obic(fti

obiedlum

in

qu6d potcntia exccdat

ftat

habendo opcrationcm

,

obic-dlum in rationc fic ,

&

motiui , pnmicate tamen pri-

rationc

cum

:

illud

circa aliud

terminandi fccundario;

autcm exccdcrc non cft propiic exccdcquia non cxccdit in ratione motiui , vel

Ad fecundum

quando

,

incelligcret aliud

cocxigerctur ad aflum ret illud obiciikpm

finitura

eifet finita

,

,

&

&

,

dicitur

obicd^um illius

&

,

quod

fi

^ fe, iilud

quo

intellige-

ita requireret

,

&

fic

Dicendum quod

&

cius,

vilcfccrct fi

aliud

coex^dtio non cft finiti ad infinitum : tamen quod aliquid coexigatur tanquam conftitmum pcr aaut» , benc eft poflibile ifto modo , quod finitum coiexigatur ad a^uro infinitum , imo necefTarium eft hoc de omni tali$

Et fccundum primam viam talis eft ordo, quud Deus prim6 cognofcit cficntiam fuatii.

&

extril in

ObiiHumfi^ evntlarium

adlum non

fcd

ad

Adftcun. dum.

frttxi-

per confcqucns intelleaio gitur

principiata

tur illud obie(5lum

nccclle ad

?r

,

intellcdus

diftinile cognouiflct crea-

Deo

ter-

&

a(flu

non funt

nec

di(^ndum (ccundum

eft

ponendi

necefiarii.

,

non po-

obicdlum intcllcdlum ^ Deo coiixigerctur , vt praccedcns adium , vilcfceret intcllcdlHS eius,

aliquis

dicendum quod fi Dei ad crea-

jdei relationes in

fic

,

igitur obie-

fuiftet aliquis rcfpeftus

tamen Deus

&

ficut

,

rclationcm ratipnis

hoc qu6d Deus cognofcat creaturas diftin£lc : funt tamen ibi ras

Dt«

j

,

tunc

,

non

refpcftus.

34-

Ordt (tgnt-

nihil

nifi quod tunc eft dicendum qu6cl in fccundo inftanti , quo Dcus intclligit creaturam , creatura conftituitur in ejfe cognito , non rcfertur ad Deum, ncc dependet , qiiia fic adhuc nihil eft ; vndc in lccundo inlUnti , fecundum illam viam, intelligit Dcus lapidcm fine umni dcpcnden-

fuum

quiditates

Dci ad creatu-

rclatip

fit

eft

fi

Eodcm modo alium

hum

licct

nccefla-

minare.

Deus

incnte

tientt in

nulla

quia

teft initiarc

Commenta-

pofuit idcas in roente diui-

non

licct

,

rio ad intellc(ftioncm crcaturz , quia ifta fcquuntur intellcdioncm creaturae. Scd videtur (ecundum iftam viam , qudd in tcr-

torpm patct fupcr primo Ethicotum. Arifto«elcs autem imponit ci cas pofiji(fe idcas (enfibiquidit.ites pcr fe exiftcntes rcrum

,

ab-

terminat tela-

,

&

rc

Ariftotcles

fic

vt fic

bct rclationem ratipnis

terminantis primi.

igitur

cognito,

effe

&

falso

i

in

tionem crcaturz habencis ejfe extra , dcnominatur ab illa, dicitur Dominus. In tcrtio autcm inftanti potcft comparare eftentiam fuam-ad obiedlum intclligibile , ha-

mente diuina

quo

,

&

,

modo

na

Solunnr fttundi ohii-

conftituitur

to vcrp pofuit idcam in

cas pofuifle in r^ cxtri, vt pcr lor.

,

Nunc autcm

iroitatut ipfura.

guftinus

intelUgere

tcrminat Deus illam rclationem fub

mi

idea, vcl duac. Itcui

fecuniim v-

uiam depcndet obicdum cognofcibilc ad in- dum. teliigere diuinum in ejfe cognito , quia pcr

jntcilcAus.

33-

me-

fccundum illam trum^Mimt-

tiuic

ik.

,

&

quacr* vbi prius.

,

mtnte di quia Hin» non da-

wbh.

dc-

8c

,

ratio dterna

vt fecunditm proprtam rationem

,

Quod autcm

Jtt

turfpe^iesoi-

fccundum

idcis

hoc modo : Idett eft mente diuirta , fecunStm quAtn mabile extrk

Sc

:

fcribicur

5'-

XXXVI.

Libril. Diftinaio

2o6

Deo ,

vt

:

non igitut requirimotiuum & termiiu-

tiuum prim6 adlus , fed vt confcqucns adluro, dependcns ab ad^u.

Ad

aHui.,

& I V.

Qusftio III. Ai

hi

tirtium.

g.efrtfr-
tcrtium, qiiando arguiturquod pcr viiam

non poirunt pbira

ratioiiem

dillinft^ cognofci,

tiuum iliimi- diccndum cft hoc c(Ie falfum, quando ratio illa tAtum -^ue cft illimitata , ex fc rcpraftntatiua plurium,

&

diliiniii

re-

quiailla itaperfcfftc rcpia;lcntat plura

prdfemi.it

flurn^v

folum

num.

rius

:

cilct repraercnt.uii>a vriius,

&

ficut

,

non

fi

altc-

quia liccc reprarfciuct hoc obie(5lum,nihiI

tolhtur de pcrfccftione eiiis,quod fitahcrius reprarfentatiua , vt patet de caufi aequiuoca ,

&

vt dcriforic dicatur

maU

quid

,

bonum

non

faciat

de pcrfedionc

tollitur

eitis

quod

fit

indif-

Ad

piimum

frirtcipiile

fecundc.

jut-

fiiona.

Si placet tcncrc opinionem fecundam trinm

opinionnm

di<5larum, potcft dici ad

gumentum fecundz non

dius

non obftantc quod

funt reales

& corrclatiua, tamcn turam fccundum aere

vinm

mwnm ie idiii.

Ad

[((nrt-

dHin.

dum

primum

ar-

quxftionis,qu6dillircfpe-

inteiligatur rcipcftus crcatus

ViiewrfnX"

non

illc

priiis

quia limul funt

,

rcipeilus Dei ad crca-

dicitur efte prior fccun-

ejfe

naturam.VndeillerefpeduSjfiue compara-

Deo

in

Item terti6

illius.

Ad fecundum dc duplici cognitionc Diccndum qu6d (blum vno modo cognofcit rcm & :

,

hoc fub omnibus conditionibus

ipfius

,

& pcr

confcqucns cognofccndo fecuntliim naturam fuam ablblutam , cognofcit eam etiam fub illo rcfpc(5lu

diuino

,

:

hoccnim

cft

cognofcitur

ma-

igitur

;

Atiftot.

ab idca

diftindtam

fic

nulla pars

:

cflentialis, Tertitm.

ncc

,

&

habet ideam in Dco , tamcn diftindlc cognofcuntur a Deo, &c. Maior probatur , quia totum habet pcr fc ideam fi igitur

nec quiditatiua

,

:

pars totius liabcrct diftinftam idcam pria

duplcx idca

idea totius

(S<:

,

tunc eiiim

quod

pro-

inconucniens,

eft

idca

Sc

,

pocerit finc propria idca

non

:

diftindam idcam ab idca

pars habct

igitur

,

ipfius

;

idca

fcilicct

,

cognofcerctur dupiici

cognofci

fic

totius.

Contra , quidquid a Deo cognofcitut aliud a cognof ittir ai^ eo (ccundum quod imi, ratur cflentiam fuam ; crgo quidquid diftindle (e

fuam

caufa

pcr anaio-

formae.

quia

eft

quam

pcr

,

non habct ideam

teria

cognoftit

;

&c. Maior probatur, quia

cft cognofcibilis nifi

giam ad formam , cx primo Phyficor. ficut autcm aliquid cft cognofcibile , fic habct idcara

prxcognitum , fcd aliquid fimul cognitum vnde cft ad fimul cognitum , vt correlaciuum , prius tamcn naturalicer, tio ilIa,non eft ad aliquid

207

materia non habet idcam» Seeundut».

:

cftct cnsjigitur,

materia non

partis eftct

fcrens ad aUud.

Cic

& tamen cft diftindlc cognofcibiiis a Dcojalitcr

accidit huic,

proximo fuo ? Vndc vniucrqua»cumque virtus adliua arquiuoca faliter proptcr hoc , quod detcrminctur ad vnum, fi

Itcm fccund6

eflcntiam fuam

tatur

omiic aliud a

cat

diftindte

,

fe

ied

:

fi

vt imitatur

,

mntiHur/i

ab eo vt imiDeus cognof-

diftindle cognoicitur

,

Argnm.ajjlr.

cftentiam

potcft eflditiam cognofcere,

omni

vt imitabilis eft ab

aiio a fc

&

,

hoc

iJeam ; igitur omnium aiiorum a Te diftintfic cognitorum diftin£las habet idcas quare,&c.

cflc

:

pcrfcdionis in intcllcdu

vt fimul cognofcat

rcm abfolutc

& vt

,

terminatrefpeftum ad ipfum. Intclleftus autem

rcm cognofcere, & hoc cft quia non poteft omncs fimulcognofcere, kd vnam finc

nofter poteft prarcise

cx fua impcrfc<5lione conditiones alia,

JIa tenium.

rci

Qjy ^

j

& vnam poft aliam,

Dem

Vtrum

Ad

tertium,quando arguitur:aut funt priorcs, aiupofteriorcs ? Dico quod illi de prima opinio-

«e,

&

vltima ,

&

non polfunt

aliorum a fe habeat

eu.idere quin (int

Vidc Dodloics citatos

^^ VxTA hoc quxritur:/^; a»2 Dcm alio-

Ad auftoritatcm autem in oppofitum , patct cxrefponfionepradida, fupponcndo quomodo intelligcndafunt didla Aiiguftini dc idcis.

I'hyfic. c\\.\oA

ciu6dinfinitum,cft ignotum.exprimo

'••"'"•*'

(ed

,

nifi ilio-

2.

de Ciuit.Dei, Sectmdnm,

ca^.i^.<]Hidc}uidfcientia cowprehenditurjjocfcicn- Auguft.

III.

comprehenftone finitur. Scd infinita

tis

ftint finiri

quorumcumque aliorum a fe

diliinSlorum habeat

v^riftm.

igiturijifiniiorum

Itcm fecundo fic:Auguftinus

Deiii

ideas

dicitur,

non pof-

quia iam non circnt infinita

,

igitur

;

nulUus fcientia polfunt comprchcndi ; igitur Dcus non potcft infinica cognofccrc igitur non habct infinitas ideas. Si dicas quod iUud quod comprchenditur a ;

diJHncfas

ideas ?

fcientia diuina, finitur

Vide Doftotes citatos quxft.antecedenti.

fionis, (ed

R

G V T V R quod non , quia malum Ai^g-frimum culpx cft diftindVc cognitum ab co, ne^atiuum. ahtcr non punirct pro illo: fcd maium culps non habct ideas in Deo tunc enim ellet malum cuipx in eo, ficut aiia: crcatura; ; quia pcr hoc funt aliae crcatura: in Dco,quia earum idca: funt in Dco. Scoti Oper. Tim. XI. ;

Contra

non ,

vnumquodque in fc quale aiitcr enim decipcre,

apparct vcrc cognofi;enti tur tia:

;

igitur

diuinae

rifHma finita

;

fi ,

4.

refpedu cius comprchcn-

in le.

taie cft

rcfpetStu

;

comprchcnfionis fcien-

alia fiint finita,

qu»

fcicntia cft ve-

igiturilla funt vcre finita

comprchcndamur

l

pri'

'ni^*-

dcihnunt

ceiufis

Deus non habet

rum quxcognofcuntur abeo; non habec infinitas idcas.

I

^

mum

qui ponunt infinitatem in ;

*

Argum.

nonvidctur.quiainlinitum.fecundiim

& fecundo Mccaph. text. 33. vbi

fiientiam

Q^ iE S T O

Quod

rurn afe infmitM habeat ideoi?

cognito.

Vtrim

q. i

per confcqucns rcalcs.

ftcriores,quia aftus intclligcndi conftituuntur in ejfe

IV.

I

infnitus ideoi?

Sccundum aliam tamen opinioncm potcft dici qucd funt popriores

T O

S

Deo,

;

igitur

fi

iii-

& finiantur & ;

finita in fc crant.

S

X

Item

RtpHcit.

2o8 It^

Jkrtiim.

tctt\i> 6c : lnfinitum tton efi maitu infitcrtioPhyCSf teitiodcC2lo,& Mundo.

tiito,ex

Si Jgitur idcai funt infinita infinita

BeatH6

fcflion.

intclligctur vt

igitur ficut e(l beatus in vi-

:

efi

& tUa nouit, nec tamen

qm te,

illa beatior.

Contra.Auguftinus iz,de Ciuit.Dci.6^<«»i»« numerorum non fit nmneriu , nec efi

T" ^fftrm» tuu.

cjFentia fua eft

dcndo cfTcntiam luam , ita crit beaius in illis ideis , quod eft contra Auguftinum lib. 5. Conpropter

^rg. frtmum

&

non

,

igitur effcntia fua

j

excedcns ideas Auguft.

DiftinaioXXXVL

Libril.

jfjjiriitorum

j^^g^ incompreherifibilis ab illo , cuim inielUqe>. ti£ noi efl nurnertu ; igitur (ecundum ipUmi, nuraeri funt infiniti

numerus auiem

&

,

Itcm

,

:

& cuiuilibct

tcm corum qus non cadunt fub aliqua diffcren, Deus non habet prafticam cognitionem. Secundo, non cft refpcdlu materijE, qiwa non habet ejfe pet fc , nec fecundum fc eft cognofcibilis , idc6 non habet nifi

rcntia cntis, vel teniporis

ideam compoliti. Tcrti6,non eft rcfpcdu generum.cjuiagencra non habcntidcas propiias alias ab ideis fuatum fpecicrum , ptout tdea fignifica cxcmplar,quja ^enus nunquam fit nifi in ali-

qua

fpecie. Quario, idea, ifto modo dida , non rcfpedu accidcntium, quac infeparabiliict concomitantui fubiediim, quia hiEc fimul fiunt cum fubiedo j accidcntia autem quae fuperuecft

niunt fubiccflo, fpecialcm ideam habentiartifex

igitur , &c. hoc idem potcftarguidcfiguris

(petiei eft propria idea

iKKn^um.

Dco

fimul Cvgniii a

diftinguitur fpecie,

, nec ctunt , quia idca ifto modo eft principium pradlicat cognitionis i rcfpcdu au-

fucrunt

:

qua:

,

cnim

dentia

& polfunt variari in infinitum, addeiido, vel dinidendoj & omncs funt fimiliier cogniis a

pidtura

Dco

cxemplar,non eft refpcdu indiuidui per fe; non enim habct aliam idcam ab idca fpeciej ; nim,

&c.

,

SCHOLIVM

L Deo

Sententia D.Tnornt ajferentis non dari in

,

aut tndtutdm

(juia no/i efi tn

praSlict raliter

CfT

,

Deo hxc

fiecttlatiui

&, eodern modo

antevoluniatiiadum Dotlorin Oxon, non

,

de hoc laie

Oxon.

idc<e

Secmdo

,

^uia

de

difi.^j.

(jr

refututur

,

f>onit

,

tfno

&

materiam

DoRor

contra

dtfi.ii, cjutfi.

:•..

i

.

,

D. Tnomam

Cf" alios in

vbi probat rnateriam

t^erarn tntiiatcm pefitiuam

^Hod

& extftens

Juat in Deo

^

:

exiftere pojjit fine forrnn.

ejfe

^uAi}. i. docet 'J^efntatur

etiam

materiam non cgnofci a Dea , nifiptr teltcj-.ia ornnia , ^me ajfertt D. iompofiturn , Tijornas.diih arttculo de genere accidenie , df rjuud uit

,

&

<jHod tt0n habuit ideas

efiicactter

,

,

cr clare re-

fnta/itnr.

TN Thjm

I

eft

Thoinx

fiiB'i.\<^.art.i).

tn

habei idea

C3UC fe iia

rei

:

,

&

Ji^M

tioiKtn pradticim

,

vt patet

rex j}. ad vtrumprout poniiur mente diu> /?.

m

,

ciici

idcn fc-

Pla onis, ponatur princi-

fccundura quod

cxeinplar

qu6dcum

& cognitionis rci

pium gfnerationis

per Philofophum 7.

diccndi;

prima parte Sumrnji q a-

vbi ponit fic,

cundum pofitioncm Atiftot.

duo modi

quaeftione prima funt

Vnus

poteft ;

eft ,

principium faftionis

fccundiim autcm qu6d

cft

non

;

Jt

fi-""?*"

gM\c!

t

T

him

h

iih-^nt

tn

Deo.

» iton

idens

j^ omnium , vt p.ifet in folutioncftreutnento» rum unus quaeltionis nno excludunturmulrai refpedu qUorum non cft idca. Prim6 enim cxcluditur fcfpcdtu corum , qux ncc funt , nc^ ,

,

,

nec particularia pro-

Antma\

fe cxtcndit

fii de idea, vr cft fpecnlati(de qua ductur in qacftionc fequcnti ) dc

idea vt clt ptadtica

,

non

funt vera, quac

fic

7Reiicirur

opi- quc»d om-

nans dicitjvt.umautem fcieniiaDcifit piadtica, nia. Trimo, vd fpeculatiua , non curo modo. Sed contra hocarguo, qu^ddiftinguitideam

&

Sluoadfri-

pradicam a Ipcculatiua pct pojjibile fiendum , mum. non videtui euiui quod harc diftindio Cu Dona,quia illa qua: vniformitcr,& eodetn mojo refpiciuntur ab idcis , non diftinguunt Idtt ntn hit' idcam practicam & fpeculaciuam} fcd/>fl//iW* b$nt diffi'

nonfie-idum

:

ficndum, & rionjiendum viiifortnitcr rc.piciuntur ab ideis amc adlura volumatis : ciim igitur ide£ fint in inccUeduante quemcumqne a^um voluntatis

fequiuit cjuod fixdiStz

,

non

rentiam prdfHei

&ft»'

fulatiui.

diftin-

guant ideas. Probatio minoiis,!! cnim idca ante aCtum voluntaiis rcfpiccret diffcrcntcr poflibilia, vnum vt fiendum , ik aliud vt non fiendum, igitur

ii

intclledlus eius

aut voluntas

non

non

cftct iibera

poflet

vel

,

fic

oftcnderet volantati,

noUc ihud

ficri

,

&

fic

poftct nolle illud ficri,

fi

non reda, quia facerct contra re^ara rationem diClanrem hoc cire ficndum ; igitur polTct ciie

pencs poJftbttefuiurum,&c non fHturum non acci-

& non praAica. praaicum & fpeculatiaccidcntalitef , qiiia fi fuma-

pitur diftindtio pradica

Item fccuiid6

uum non tur

,

indiuiduantur per materiam, cufe idca ; tum , quia imcntio na-

per

eft

Coima, quidquid ua

cft

&

facit

ad fpccies, fcd ad fingularia.

dicitur ratio,

,

pcrtinet

hoc enim

Scd prouideinia diuina non folum

adfciemiam Iperulatiuam , & iic fc habet ad omnia . quz cognofcuntur \ Dco, Ctiamfi niiilo tetpporc- fiant , ad omnia qus ^ Deo cognofcantur fccUndiim ptopriam rationem , fecundun:> quod cognofctujtur ab ipfo pcr modura fpcculationis fccundiim vero qu6d eft excmplat , non fc habct ad omnia qus cognofciinrm a Dco, fcilicct ad omnia illa, qu« Deo "' fiunc , fecundtina aliquod tempu^ : vnde fic non

& fic

,

ducit,mfi vt ineisraluenturfpccics,i.
& pertinet ad cogni-

principium cognitionis propriat

vci aliquid huiufmodi

,

tufx confiftit in fpccicbus

natu-

^uia fic non efiet e"S Cr compofitum ejjet ex alicfuo , e^ nihilo,

ens

ejje

in alto

pojfihdt

fecundum fe

qnam

,

cjuta repnftfiiat

\. difi 3. qunfi.^

>9. mtrn.-j.

d'fi.

dtjferentta ,

Primo,

refutatur.

,

qua; fuperueniunt

cjuia finguiaria

ideoi pojfibiltUTn, niatert
parablis

,

per aliquam aliam forraam. Quint6, idca vt cfl

ius

ienttu i»D.

formam domus non facit omnia accidomuiiam fada: , vt

pci

diftingiumtur fpccie, &: cre cunt in infinitum,

difFerunt

eorum ;

fi

iic

,

:

diftindio penes obicdla

,

eflentialis

ctiam cx partc hnium,eflcntialis

eft,

quia

non

8. Seeundi.

FracHeum& fpiculaiiuum differunt non

diftinguuntur penes quofcumque fines, peixfineefenes fines ex natura rci , non penes fines ruuit. pra:ftituto$ ab operante» quia tuncfi artifex prasftitaerct fuo habitui fineih non opetandi.

&

&

non haberct artem i fed fieadum , non fitndum non funt aliquz detertninatlones ef* fcntiaies in

&

obie^s

fpeculatiui

acceptantem , in obie^is

ejfe

,

aut in finibus praAici».

non acceptantem habent vntienon funt difFerentiz eflen-

vcl }

tiales ipfius poflibilis

mn fitndum

,

quia foliim per voluntatem

;

ig^tut poffibilt fitndum 8e

noo ^ofTunt efTc ratio diftinftionic idc«

Qu^ftio IV. Deo

idea» prafiicat in

&

,

fpeculatiux

idco

,

poncrem pra<£licam idcam in Dco , cam ponercm rcfpeftu cuiuflibct poffibilis, & «rcdo quod rcfpciftu corumdcm fint in Deo praftica:, & fpcculatius , & pcr hoc patet quod primum quod excludit ab idca praftica , fcilicct poffibile mn fiendum , non verc cxclufi

Contra

9Steuinii qito»d ft-

tm»ditM.

contra hoc quod di-

mcmbra ,

alia

de materia , quod non habet ideam quia non habet effe per fe , ncc cft per ie coguofcibilis. Contra primum matcria fecundum fc cft

cit

,

:

ciis

igitur per fe fadibilis

:

igitur per fe

;

habct

ideam. Probatio antccedcntis primi, qaia qiiod

non M*ierU ktt' ki! ideam.

ens fccundum fe, non

eft

quia cns

quod

,

eft in alio

qiiam intelligatur hil eft in fc,

cns pcr

quod enim

elle in aiio

, :

aho

fe

vt in

,

&

,

cns in alio,

eft

prius cft cns in fc

,

nihil cftinalio

edct pars compoflti poncrcturex nihilo

compofuo, aliter aon fic compofitum com-

,

aiiquo , fi materia nihil quia componitur ex ma-

tcria.

Hoc nunc cendnm Stcunii. iinteria efi firfe ccgntfihiiii.

cognofcit quidquid

,

videtur contra ipfum bt€uiter di-

iecundo autcm

in

libro diffufius

diim corum proprias naturas, vt in

cnim

cendo; fed Dcus

intclUgic

fic

funt, ahas

omnia; igiturco-

non pcr anaiogiam, pcrcomparationcmad formam igitur matc-

gnofcit matcriam vt in fe dc

fe

inteliedlus talis elTct collatiuus in cognof-

,

-,

(ccimdum naturam, qua in fc eft, cft cognofcibilis, & non tantum pet natutam fbrmae igiria

;

tur

fic

habcbit ideam.

Vnde didum

10.

&

:

nunquam

ncris

tamcn erit

fiat , nifi

idea per

Er polfet hsc

m cadem qua:ft.

& dematcria-pct compara-

,

tioHcm ad intellcdlum noftrum nos enim ficuc non concipimns entia perfe6liflima, nifi pet cfqnod bu non, fc<5lus , pcr habitudincra ad cfEciens, ita ncc 'jhU Phihctiam diminuta, nifi pcr entia pcrfediora , ftfhut. pet fcnfibilia ; ideo materiam non cognofcimus , oifi pcr habitudincm ad formam , quia tranfinutatur ab vna forma ad a!iam,& hoc pro-

/» ccfnofcttur a Deo, a no-

:

&

&

&

ptcr impcrfciftioncm intclleiJlus noftri in via,

qui non intcUigit

nifi

per fenfibiiia

.

&

cx hoc

quod materia fccundum fc non cft cognofcibiUs. Et mirum eft quod aliqui intelligcntes cx hoc concludant qu6d materia fccundiim fe non c!t cogiiofcibilis quia non ncTn fcquirur

,

eft

cognofcibihs k nobis

giam ad formam

gnofcibihs k nobis

ad accidentia ftantias nih

per anoloeft

co-

habitgdinem non enim cognofcimus iub-

:

per

nifi

,

per accidcntia

,

vt

quilibct po-

eadcm ratione pofconcludi qu6d fubftantia non fit fccundum

tcft expcrirj in fc

fet

wifi

,

quia nec fubftaniia

;

;

igitur

fe cognofcibiiis.nifi in habitudinc ad accidcntia.

Vnde fi

& perfedionis

eircr in intcllcifiu noftro,

polfcL cognofccrc materiam.ficut pcrfcdionis

quod poteft cognofccrc minimum quia fecundum Philofbphum , tn li-

eft in fenfu

fcnfibile

,

bro de Senfu

,

& Senfato

tur in infinitum

,

,

().

fcnfibile diuidcrc-

poflct fenfus crcfcere in infi-

Ditum.

XL

,

ipfius

ratio confirmari per

dida cius cenui

articulo prscedcnti, vbi volens

htAet

Ww.

ideatum in Deo , dicit non potcft.nifi habeantur proprix rationcs eorum , ex quibus rotum conftituitur , ficut jedificator fpcciem domus concipere non poCTcr , nifi apud ipfum eflec ra-

qu6d

ratio totius habcri

tio cuiuflibet partiscius tifex verius

;

igitur

cum primus ar-

cogno(cat aliquid totum produccn-

ab eo vr naturam fpccificam,quara

domum,

habeat proprias rationes

fe

fcilicet

gcneris

,

a^difica-

quod

oportet

ip-

partium fpecici,

& diffcrentia».

Item, contraquartum, quod dicir deacciden-

quodnon habcnt

tibus infcparabilibus", Gtns ideas a toto

n

nihil clt

,

diftin-

quod confeqnuntur, areuo fic: nin quod caufatur ab ali-

m eftectu

,

12,« S?'"''»-

'^fV

,",*

h»bent idtns.

quacaufa agcnte per cognitionem, nihil cft|in eftcdu quocumquc , nifi quod caufatur ab aUqiio cognofcente fcd quidquid caufatur ab eo, :

caufacurinefte(Slu:igitur nihil cft in cfFe(5iu,fiuc

pars

,

fiue accidens mfeparabilc

to

&

,

j

,

quin diftindc

Deo,& per confcquens pcr

ftam idcam:vndenon

eft

f^

.

.

a- n m rluo cftcctu,

qux fnnc in

'^*"'

omai»

non pro- ^^\'""' nec habet

cff^eftu,

"*

^eau,necett

L L

•

,

Artifexere»diftin- tus non pr»-

fimilcdc artifice crea-

incrcato, quiaartifex creatus

ducitomnia, qua: lunt cognitioncm omnium

cofHordr

ncc

qux confcquuntuf ad cfFcdura.Sicut artifcx producens arca,inqnanttim huiufmodi,non cognofcitproptcr

hocquod

gnorum.quam

fupcrnatar, quia natura

fequitur fupernatare,

li-

non produ-

citurabeo,ncc inquantiim huiufmodi cognofcit eam , ideo non cognofcit accidens fuum infe-

&

parabile, fcilicet fupernatarc

,

fed

nihilcirct

fi

quod producitur ab artificc , & hoc per cognicionem Ci artifcx non prxcognofccrcc arcam fupcrnarare non fupcrnatarcr nunc autem in rebus a Deo fjdtis.omnia in eis fimt a Deo in arca

,

nifi

,

,

:

produdia.&r hoc pcrcognicionem,& nihilab alia

habcatcaufalitatemabipfo:vndcoportctomnium.quacfuntin effe«flu,fiiic fintaccidcn-

caufa.iiili

tiafcparabili.i, fiuc infepar.-ibilia,qu6d diftin<5tas

habcant ideas. Cotitra quintum quod dicit de indiuidiio, i», quod non habet ideam propriam tum , quia eiuiKto. induiduum indiuiduatur per mareriam ; tnm quia inten""^'"de^i»tio naturz non rcrminat ad indiniduum. Contra primum marcria eft pars quiditatis fpcciei , & non fohim forma , vt patcc per Philofophum , 7. Metttphyftcor. Sc ipfe Ariftot. cxponens Pliilofophum ibtdem hoc dicic igi,

;

,

,

:

tur dit

Scoti Oper. Tom.

in aliqua fpecic

fe.

probare pluralitarcm

cognofcatur a

Philoibphi habeC vcritatem de

Mittri» fer intelledu 'noftro

quod non non fb-

, fcd eft artifex produccns quamlibet partcin in toto diftinftc ; igitur quamlibet illarum diftindlc cognofcic fecundiim propriam idcam cuiuflibcr , non fbliara per rationem totius quamuis igitur naturage-

tor aliquis cognofcat

cognofcit ea (ccun-

vc per fc pars

liim producit tot um

dum

,

,

:

Secunde, contra hoc quod dicit decognofcibilirate matcrix , arguitur: Intelieftus qui non potcft.cx nobiliori mteUigere ignobilius , nec vniuerfaHtcr cx vno aHud pcr collauonem , fi

omnia

toto

aliter

;

dicerur.

pcrfefte cognofcit

eft in

produceret aliquid per fc , cognofceret diftinftc fed Deus

ni-

fcdmatcriacft

&

compofito

in

fit

<Stc

cius

ditur.

209

Contra tercium quod dicir*dc gcnere,arguo Ck: i j, quod cnim dicit quod gcnus non potcft ncri pcr rw«e. fc , conc;do , fed qu6d proptcr hoc non habcac Deus copufideam , non v«deo , quia arrifcx producens to- "'1«»"'«/*tum , & quamlibet pattcm cius per fc in toto, ""'"'""/*• non fbliim cognofcit totum pcrfc, fcd diftin-

indiuiduum addir materiam ; ita adformaro , quia ficut addit aliquam conditioS ncm 5 ficut

Libri

2(o matedx

riem

aliquam conditionem

tta adctit

>

&

pec confequens ncui indiiiidiiaiur per raawriaiT» > ita iiidiuiduatur pet formam.

fortQS

,

Vndc matcria (ccundum ihilofophum,

Me-

y.

t*ph, cft itainJifFcrcns ficut forma, vtcorpusfi-

cut anima

igjtur

Ci

;

repugnat iudiuiduo ratione

habercidcam

matcriae

repugnabit

,

ratione

fibi

de imen-

De numcro autcm rcruni

damenti.

trium gcncrum abfolutotum

quxdam

fpecialiflimx

quxdam autem

;

Contra fectindum , quando cnim dicit, quod indiuiduum non pOi de intentione naturx , Sc tamcn prouidentia diuina eft primd circa indiuidua, videtureiTc contradi^io, quia natura non cft agcns propter fincm , nifi quatenus

tum dirigitur (blum

a

Dco ,

Sf

Dci prouidcntia,

fpeciebus

uilit in

,

(Sc

non

fed principaliter cft

oportet vt intentip naturx

non

circa indiuidua

,

foltjm

natura (pecici, fcd etiampcrf^

fiftat in

fpecierum

,

quarenus funt confiderata

fe

quia funt produfta in quiditate

,

&

cntitatem

fubftantia auteni

:

eftfieftvnitas realis (\

entitas fpecific?

fit

,

,

& ideo

&per'percon-

rcalis

cum

;

igitur

,

rum

fpeci:ilifilmarum,propterquas aliadicuntur

ad fc,&itleo folx quiditatcs,qux funtad

bent ideam fiint,

,

& refpedlum,

tatemcontinuam

numerus fuper quantiideo numeri non eft alia Item.i^iccierum quxdatn

ficut

&

,

& talium funt idcx,

funt partcscdcntialcs,

non

funt feorfum fadlibilcs

funt in compofito ideas

& ijc6

,

compofiti

,

fit

,

&

ejfi

fonnam,

fic

formx

idca

&

diffiise

efert fententiam

>

Henrid

^f-

ftrentU folat yecies [pecialiffirnM habere tdtofpror prioiieandem refelUt, foUdiffimis probans r^ttonibuf dari indtHtdHorum ideoi

,

& formarum tn

eotfipoftU,

ALia 0pini« Htn-

quxdam

&

qux-

fl.int

matcriales

dam

funt fabricatx pct inielledum circa r^s na-

tur lcs

,

;

& aitificiales

,

arrificialcs

vt intentiones

;

fccundx

j

ejfe

vel pcr

com-

& (ccundano fotmx, & nullo modo ina-

, nifi quaccnus cnmmunicatur fibi ejl/e i forma. Icem de partibus homogeneis dicit qu6d fi

confideicnrur

vt quxlibec potcft efie fuppofi-

,

indiuidua fpccici

,

cum

ideam, quia non

qua-

toto,fic funt

& pcr confequcns non haCi

:

aqicm confidcrentur,

eft alia ratio

non habcntaliara

continentis in ro-

to,& in partibus. Contra hocquod

dicit dercfpeftu, qu&dnon 16. impoFtat aliam rcalitatem ^ rcalitate fui funda- Rtiicitttr mcnti , parec in fccundo libro. Sed contra hoc quoadfingU'

lapriml.

arguo quod habeant Indiuidua requirit propriam habent dirationem cognofccndi , quod pcr nullam ratio- Rinciiu ncm alterius diftindlc potcft cognofci : fcd tale ideat. Probario,quia fi per rationem cft iiidiuiduum. dicit

dc indiuiduis

dillin«Aas ideas

;

Nam

,

illud

alicuius aherius poiTet cognofci

,

hoc

pcc

elTet

non

bent idcam propriam in Deo nec etiam artifiqui nou addunt fuper naturalia, nifi rc-

potcft diftinifle cognofci, quia per illud

quod

1

,

cuim

funt

naturalia

tota fubftantia

artificia-

virtualiter

gnofci

,

,

6kecognofci

dcgenere Rclationis; quxdam

propriam.

ver6^ dicunt re-

habitudine ad cxtra , vt res aliorum {cx Pr
Et ratio communis omnium quia diftin^lx idex cortefpondet

,

polliint contenta diftindle illa

in potentia

de

i

,

> fi igitur debet diftiiioportetvicognofcaturpetideain

G pcrfeA^ pcr ideam (peciei cognofce; igitur quidquid pofitiuum indiuiduum , contineretur in fpecifica na-

Item

,

retur indiuiduup dicit

&

indiuiduura nihil

tura, fiueinquiditate,

adderet fuper ipeciem, nifi negationera,

diftindla realitas

idea

:

,

& diftintSxrealitati diftinfta

relatio autem. citm

taten) k

i:ealit«ite fut

non habet aliam

fundatnenti^ fcquituc

8c

cognofci indiuiduum

iftoium

i

co,

talis eft

idenm in Dco, eft

& non

autem coramunitas Ipeciei , fiue quiditas ; igrrur per idcam diftindle reprxfcntantem quiditarem fpccici, non poteft diftin-

fpedus, cx habiiudine ad intri, vt illaqux funt

fpcdum

non

quia folum continet

confusc

:

s

iblim communeper prxdicationem

eft

Rcrum auccm naturalium , qux habcnt ejfe ex natura rei , quxdam funt ad ahcrOm , 8C & quxdam funt ad (fe de numcro autem cn^ium qux funt ad altcrum.quxdam dicunrur rclium.

tituri-

,

principaliiereft

fed per iilam

Commcata- fpctlus.fecundiljm Commeiitatorcm, -'..^«<»/>A.

m

materix, nifi

forma

rationem quidit^tis fpcciei

;

dii

eft

a

huiufmodiautem intentioncs fecundx non hacialia

m m.

princi-

tcrix

quud

opinio Qandauen. quodlilnt. 7. ^uefi.t, vbi ponit fic.quod rcruni quxdara eft

formx

(ecundari^ cft formx,

vt intcgrantcs cotum,fic adhuc

Clare

Ce

diftin(9-a$

ideafbrmxprincipa-

aforma,& nullo modb

bent idcam dilhnftam

II.

quia

tamen per

habent

quia ficut

quarenus comniiinicatur ei pofiti,

,

& tamen non fequitur qu6d vnius com-

,

palitcr cft compofiti licct

Jfecifie*.

in

idca ab idea continui.

lic^t

ha-

fc,

Hee omiut ^uiditmtet

Dco:nec tamen omnes,quia quxda qux non addunt fupcr alias nifi negatio-

ncm,

fi

SCHOLIVM

hahent

idetu fecUH-

&

ium,q(iia eiufdcm naturx

diuiduo.

n.-^n

nullius iftorum.qux fic dicuntur ad fe duta Henri. accidentaliter, cftidcapropria;fed foliam {pccie- tiem. fpeciei,

litereft

,

Qenera (^ indinidua

Itcm, indiuidua fiint maximfe fubftantiaf, quia funt prima: fubftantiar. Vndc dc flHs non cft dubitatio quin quodlibet eorum dicat vni-

maximc intendatillud.quod eft maximap &perfcdionis , mirum videtur quod entitatis natura folum intcndat dc (pede , & non de in-

id toi fecun-

& indiuidua

inquiditatc, aquaabftrahuntur. Indiuiduavero

pofiti fint plures idex,quia

nauira

l^abe t

accidentaliter»

quia ratione (pecierum, vt genera

in indiuiduo.

fequcns

01)»

Ce,

dicuntur ad

eft.

dubium

S-etttm f'*s.;c*mant*

funt ad

ficut fpecies

fam

fecunda non dicitur maxim^ fubftantia

tct.

,

/c ratione

ratcm realcm

*i(i.

qux

,

funt ad fc eirentialiter

fun-

fui

naturalium

riam non habcre idcam , credo fuuJamcnfimplicitcr eflc falfum , ficut fupt» oftcn-

&

#yf

hcat propriam idcam diftindam ab idca

alitertamen &aliter, quia gcncra dicunturad

dirigitur ^ coii^nofcente fincm ; igitur natura agens propter finem non inrendit fiuetn , nifi vf prouidentc ; direda in finem a cognofccntc, indiHyuum «g^tur fi natura producit indiuiduum iuquanf tii)r,sniuurt,

numcro prxdidJorum ha-

nullus refpettus de

formx haberc ideam. Vndc quod dicitmatetum 14-

XXXVL

Diftinaio

I.

uationem

,

&

fic

fic

vd pri-

{ectindiim proptiam rationetn

non

Vnde li per ideam fpe-

rcali-

indiuidai edet

qudd

cici diftinA^ cognofcerctur

etis.

indiuiduum

,

ve}

fecundiim

Stetmdi.

Qu^ftio IV. & indiuiduum, &

fectincli^m nikil AiSeietst fpecies

natura inrecundtim aliqoid differant , diuidualis alujuid addat fnpra illam , non per-

vel

(\

fede cognoicerctut pcr idcam addit aliquid poiitiuum

ii

lius additi oportet etTe

Vcrumtamen

ibin(5Uin.

fpeciei

vnde

;

tunc refpedlu

,

il-

&

ideam fpecialem

di-

ponic indiuidua-

ipie

di

fiue vt

,

potcft accipi

,

ita

quod

(crmo.

-idea in ,

quod

addit

quod genus

dicuntur ad

fe

quia nihil

hoc

nihil eft

cui

quam quod conucnic

,

i

& indieiiduum

,

enim

accidit

cft cftencialius

ali-

per (e primo mo-

illi

primo modo

(e

(tt

ad

fe

non

,

:

homo

crates eft

:

nam

modo So-

pcc (e primo

igitur

G per naturam

fpeciei

accidcntaliter erit ad fe,fed elTen-

ciaiiter.

Diccs quod accidit fpccific» naturx , vt huindiuiduo , vc in , qu6d fic in hoc

Vitflic».

uum

,

,

qudd ab

ipfo ab-

quod non prxdicatetur

ftrahacur,tamen genus eft ellentialiter illud eft

indiuiduum

ficuc

,

pf r fe deipccie. Concta boc quod compofiti

,

arguicnr

,

aliter

dicit

de idea formae

Quandocumque

:

pcincipalicec conucnit alicui principalitcr conuenit

,

tunc non conuenitet

()uia

,

non

8c

,

aliquid

deftru^o eo

,

cui

raanet ratio eius,

ei

principalirer

:

fotms cft principaliter compofiti, & non ipfiui formx , nifi (ecundari6 fequituc qu^d fi foriM eftet feparata , & compoHtum corrumperetuc , nuUam haberet ideam. Nec potcft dici qu6d lunc habcrct aliam ideam, ;

bct

Dci vniformiter

ficut cognicio

quia

, ita

& ptincipium

tec fe habebic

cognitara ^

;

,

fiue

ha-

cognofcendi vniformi-

idca igitut

Deo

fe

,

quam

prindpium cognofcen-

&

tcs

,

vc

,

ita

qu^d nec

coniundi

tium, vt patebtt

,

eft pars

fed eft

alias

;

,

neque par-

quoddam

ens ter-

igituc ipfius ell idea pro-

pria alia ab idca vtriufque partis.

SCHOLIVM

fiuc in

poteft

perfuaderi

fiuc idca Trtbatur,

,

Augaftini

,

ficut

fe-

ponatur ref-

fiue idca

;

credo

mente diciina ad obicda fecundaria , (ecundum opinioncm fecundam in prxcedenti quxftione , fiue ctiam fccundum primam viam patet qu6d omnium pracdidope(5lus in

,

rum

eft diftindia idea

omne obicdum

quia

;

Deo

cognofcibilc a

diftindle

,

habet

diftin-

£lam ideam in Deo. Nam fccundum hanc viam idca non eft nifi obieftum cognitum: quodlibet prxdiftorum fiue in alio

,

,

fiue

,

cum

tamen k Deo

aliud

fit

per fc

ablblutum

iedium cognofcibile diftinfti

ab

,

,

fiue

eft

ob-

intellcdu

diuino, quia intelledtus alins poteft hoc diftindle cognofccre , poteft efle obicdlum

&

ab intellediu cteaco ; igituromnecaJepofitiuumhabecdiftindlamidcam, vnde ex qno quodlibet aliud Jl Deo ponicur obieftum diftinde cognolcibile a Dco: nec omne cale cft obic6lum cognicum 'obdiftindle cognofcibilc

mcnte diuina , quod qu6d omne pofitiuum diftindtum cogofcibilc habct diftindam ideam

eflc

cft

in

exiftens

ie
fcquitur

,

ideam. Si

etiam (ccundum aliam opinionem

,

ponicur

refpe^us rationis

ad obicda

,

idea

fiue requiratnr talis rcfpeftqs

,

lU

in eflentia diuina

ad

hoc quod alia cognofcantur a Dco diftinAc, fiue non rcquiratur ad hoc,adhuc dico qu6d

omnium

Deo

aliorum a

funt diftin£lx idex

,

diftindc cognitorum,

quia ad

quodcumque po-

comparare cftcntiam

tcft intelleftus creacus

di-

Omtiium n Deo dijtiniio cogrtitorAm

dicit eire

di , vniformiter (c habebic , ic idc6 feparata, tunc aliam ideam ab idea compofiti haberet , habebic aliam ideam ab idea compofiti in compofico, quod eft propofitum. Item , compofirum eft quoddam ens cercium

i parcibus

uinam,poccft etiam inielledus diuinns comparare

compa-

,

,

pe(ftiuum

dantur

torcf-

igiiur intelle<5lus diuinus poteft fic

;

comparare cftentiam diuinam ad quodcumqtic ens ; & non poceft comparare de nouo , qnia nihil nouum cft in co^ igitur ad quodcumque diftin(5k^ cognofcibile ab xterno fe comparauic

fic

in

vc imicabilem

,

tali

refpedlu

fit

Deo rcipe£tu

;

igiruc ellentia diui-

fi

idea «Tequicur

quod

idea

cuiuflibec inrelligibilis po*

ficiui.

tertUm ,»Jferens cum S. Bondttentur», qHocumque modofMmAtur idea,dariomnittm rerumextra DeHmpropriam ideam, clare ce~ quia omne aliueL a Deo diftinSti , gntfcitur. Vide Doflor. trailat. de rerum pri/rhtc va~ cip.q.\6. num.ii. feei
duo

ilicas.

idex.

Quod

&

&

aucem

ftin£li, patet

maliter

non

ifti

per hoc

tefpeifbus idealcs finc ,

quod vnus

poceft cffc ad

rcfpedlns poflintefle

di-

refpc£kus for-

duos tcrminos

,

licct

adeundem terminum,

vt patebit in 3. Iibro;ergo quot funt diftin£t^ cognolcibilia

in

Deo

ad

illa

,

,

tot func relationcs diftincStx

&

per confequens toc crunc

Addo ctiam qu6d quxlibet eft ^n&ka fuo modo. S 4

iti-

ftinBi idti.

diuinam , vt imirabilem ad qood-

cumquc poficiuum aliud ab ipfo fiue fit tum fiue fit pars , fiue abfoiutum , fiue

na fub

III.

fed intelledus creatus poteft

:

rare ellcntiam

Xefolnit qiuflionem

&

in

Deo emaium

cuiuflibct iftorum eft propria

quaeftione praeccdenti

(i

igituc idea

,

Dantur

rtrum Idet, ,

vt didlum eft i«

rcfpedliuum

quamuisaccidicfpcciei

tertU.

BonauAr.

refpedi-

fiue

cundum memcm

Dico qu&d verumeftquod indiuiduumnon eft de intellcAu ipeciei , nec tamen accidentalicct eft indiuiduum illud quod eft , ficuc non fequituc accidencaliter hominem eile illud quod ,

fadibile in fc

abiblutum

,

fa^ibile

nere

mo-

cuiuilibet alterius

ponatnr obieaum cognitum

Icd

de ge-

eft

fit

qudftiertit

principiura operan-

vt credo , vtroque

,

10. B.efelMtit

Deo.

Pctro.

(ic

fiuc

Hoc autem

manitati

eft,quamuis tacionale accidic animali;

&

ipla

;

,

principium cognofccn-

,

quia quzlibet idea

,

do

fit

Itcm

&

,

exemplar

Deo

doinattKa aucem fpecici conucnit indiuiduo per

hMiJttni tc-

di

fiue

natutx fpecificx qu6d in ea fubfiftat hoc indiuiduum , vel quod ab ea abftrahatur genus:

^HrrisHr.

accipiatur vi ratio

altero

accidentaliiet

^artff,

ergo ti qoxftionem , primd fequendo alium Dodorem antiquum , Icilicet Bonauenturam , & dico quod tdea , fiue

pofitiui k

x8.

i9-

REfpondeo

fcd hoc tionem pct dupliccra negationem non eH: verum , niii indiuiduum (it formalitec duplex negatio > fed de hoc etit alias :

Situitur.

211

1%.

non rimplicitct , vt qoodlibet obiedum fetundum fuam ideatn producatut aliquando, fed quia fccundufn ipfarn natum eft produci. Hoc autcm probatur fic Quia artifex pro-

cognofcit ipfani in fc fecundum fuam entita-

ducens aliquod opcrabile pet cognitioncm

Ad tertium argumentum , quando arguitur Ai miium. quod partcs in toto non habcnt idcam. Dico quod hoc cft falfum quia vt fupra dic^um eft,

mocJo lila.i cji

ciica

fra-

0- qnt-

DiftinaioXXXVL

Libril.

212 ,

:

trobiitur.

,

a

totum , quod eft in ipfo operabili.opottcr qu6d habeat diftindam coguitioncm omnium, qu£ funt in ipfo opcrabili £i non folum

quo

cft

,

operabilis habct rationem

pi iuii

fed rationem

,

cuiuflibct iu ipfo opcrabiliihuiufmodi

&

Dcus.

tifcx ell

auicm

ar-

ideo habct diftimSlam cogni-

lionem praclicam omnium , qux producuntur

&

per cunfcquens ab ipfo inopcrabiU , dum principium cognitionis ptactica:

diftin-

quod

,

ctiamconfirmatur per Auiccnnam fu-

Hoc

c[\xoA pnnapia pnks

primum Phyf qui dicit jfunt ncta natura, non quia natura pcr

priiis

cognoi-

quiafccundumnaturam fuam priiisfuiu quod finatura cognofceret.prius ca co£;nofccrcf.igitur cum Dcu» re-

cat, fed

cogiiofcibilia,& no(a,ita

<So ordinc narurac cognofeat prius cognofcenda, priijs fiiomodo ex paitc rci mtelligit par-

quibus dcbet componi topcr contum,quam cognofcat ipiiim totum ;

,

omnis pars iu toto habet diftin^aam ideam. Et quando infcrrur quod tunc quslibet pars habcrct duas idcaS;dico qu6d ficut non cft inconuenicns m nobis quod eiufdcm rei fint duo conccptus ,quorum vnus fiteiadacquatus, & alius

fequcns non cognofcit partcs pci idcam totius, fcd per proprias idcas.

Ad primum argumcntum

^3-

potcft dici

»

ucut

Magifter rcfpondet,quod Dcus nouit mala fim-

&

non

notitiaacccptationis,

frincipnle

phci notitia,

quifttonu

fccundum Auguftinum 1 5. de Trtnit.c^.p. o. infinc , quod priuatio non cognofcitur pcr fpecicni propriam , fcd pcr fpcciem fui pofitiui } priuatio enim dc fc nil pon6n plus cnim cft nit , ficut nec ncgatio quam in pcde-,malum crgo, caEcitas in oculo quia priuatiuum cft.non cognofcitur per fpeAhtcr potcft

teriii.

:

,

cieni piopriam

quod

(ed per fpecicm fui pofitiui,

,

cft qmdcjutti, c\xm dicitur

quod Dcus quic-

quid diftin(Stecognofcit , per idcam cius cognofcit

priuatiua

,

cnim non

pcr rationes proprias

,

funt

cognofcibilia

fed pcr rationes pofiti-

uorum.

Ad

Adfecun-

forma fubftancialis cognofcitur a nocomparatione ad opcrationcm cx hoc cnim cognofcimus aljqua difFcrre (ecundum formas , quia difFcrunt fccundum proprias ficut ncc

teriAm

,

ntc

fo'mx.m cognsfcitnU* niji

ptr anii-

legi»m tun).

tn)i'

,

in

nifi

operationes iuteile(Slus

fibilibus

,

:

,

quae fequuntur talcs formas. Sic»

non cognofccns aliquid non coguofcit materiam

,

nifi

cflc

,

&

nou

cx (cn-

rotum

totum

idco concludit aliquid cfle fubiciium

,

vtrique contrariorum

,

quod vocat matcriam,

per habitudincm ad formas contrarias,

fic

qucT fucccdunt in matcria

^us

noftcr materiam

;

,

cognofcit intelle-

tamcn

il!e

intclle(Slus,

qui pcrfc(5lc cognofcit res fecundiim fuas cn-

&

nou cx vno ad ahud , cognofci: matcriam non plus pec i^abitudinpm ad fotmam , quilm c coniierfo, fcd titatcs

,

quas habent in

fe

,

adsquatum

cft ci

;

non

fic

in-

eft

&

&

quaC(:, vt illa lur

qu6d

qus

,

Concedo

totius.

cft

igi-

eiufdcm partisj fed non

fint dua: idca:

primo.

Ad illud quod adducitur pro opinioncprima, quod

non eft pra^Slica nifi refpeftu ncndorum. Dico qu6d acque pradlicacft refpc(5lu poA fibilium non ficndorum , ficut refpcdu fiendotum ; non enim diciturpra^fticaquia iccotatem cam ahquando producitur, fcd quia fccundum Cam natnm cft produci ficut non ilicitQr calot idca

,

quia aftu calcfacit

AdJUiienet D. Thom», "*"»•<•

fcd quia natus cft calcfa-

,

cerc.

Ad illa autem , qux adducuntur de

matcria ,, accidcntibus infcparabilibus. patet ex fuAdclttm.

&dc

pradidlis

,

quid

fit

cunt de gencre

qu6d hoc falfum cici

&

,

dicit

Quod

diccndum.

autem

di-

quod non habet idcam. Dico

,

cft

obicdum

quia eft pcr

,

diftin^fle

fe pars fpe-

Ncc

cognofcibile.

Philofophus aLfolutc quod genus nihil cft

prstcrcaquz func geueris fpccics.fed addit,-<w «/?. efl cjmdem vt ma.eria. Vnde malc aiieganc Philofophum , quia accipiunr vnam partcmdi-

fi

Ad

aliam dimittunr.

ra

quod diciiut de intentionc natudico quod intentio naturs in foecie fi-

,

illud

ftit,tanquam in pcrfc^aio.c , quam fit genus, fiftit in indiuiduo , tanquam in cntica-

&

&

te pcrfc^aiori

rcaliori

quam

,

cntitas

fit

fjjcciei.

Ad illaverw,qu2 da opinionc

,

addn(fla funr pro fccun-

patct quid

dicendum

fit

;

&

quod dicitur de gcnere , & quod non dicuntur ad fe eflcntialitcr, dico quod hoc eft faifum,iiccr non fint

ad

fc e/rentialitcr

tcr ad illud

rcntia

,

lamen ad

tet

,

illud

,

quod

fpccics

,

nec adacquate , funt

funt adacquaic

,

& efrcntiali-

fe.

S

CHO LIV

M

tyid fecundam tjUdtjiimtm huitu difiinaionii, foluit

IV.

tai idtat

,

,

^u*

ffthtndens tftntiam tnfinitam,omnta cit

,

eft

qnart»

Deum

hab.re tnfinit^nia infinita funt cognofcibiiia,& com,

illa

cognof"

& fic infinitas habet ideas ,fine ponas idtam

cum

Doctereefftobitftum iognitum,fiue

relationem,qu
mum

fi:

ratio

i./J.f .

14. art,

1

cum aliit

non cognofccr.di. jid fri-

principaU rtfutat

Thomt

optme

1.

rtifonfiontm

adprimum ,

AdRarkru

fpcciali- G4»W(i*«»/>V ».15. difFc-

tranfinutari in

,

&

,

nifi vi-

trarium

potcft

«x»''/-

"*''"•

conuenicns in diuinointcllc^au duas cfle ideas eiufdem partis , quarum vna diftin^a^ adxqaatc rcprasfcntct partem } alia non adar-

aliquid tranfmurari k contrario in con-

dendo

de-

du-

'dt»

,

tamcn non

;

mn- bis

eft

,

;

fibi,

ftin(ftionis,&:

,

S'«s nfc

eiufdcm reieftdu- /""/

vnum adxquatum quod

,

?''"

& aliud non adacquatum fed com& aliis, vt vcrbum fui ecncris quod

cius

munc

fecuudum,quandoargiiitur quod raatcria

non habct ideam inDco,patet ex fupradidis hbc etlc falfum. Adprobationcm,qu«ndodicitur qu6d matcria non eft cognofcibilis nifi per anologiam ad formam. Diccnduni quod eft falfum (scundum fc conuderando materiam ab inrcllc(5lu tamcn noftro non poteft aliter cognofci,

flum.

verbum

plcx

XA. T»rtts

:

dici

i

Auguft.

Nam

non.vt patet de vcrbo:

tcs, liue principia, ex

&

,

materix.

fiiiitio

eft idcn. Ci"
& talis eft intcllcdlus diuinus, & idco cognofcit matcriam pcrpropriam idcam rem propriam

D.

& explicat beni

Qu^ftio IV.

cura antiquo Etodlorc Bonauentura, quod in Deo funt infinicac ide«, propter tamen infini-

dus quamcumque intelligit partetn poft partem , nunquam omnia intelligerct , vt infinitum , (ed nnicum. Alio modo potcft accipi infinitum ,-vt omnes parces , quae fimc in potencia in infinito , fimul accipiantur vc quoddam cocum fimul in adiu ; & iic potcft cognofci ab in-

tatem vitandam forte ncgauerunt alias ideas cfpartium in toto : fcd frufe indiuiduorum , ftra hoc intcndicut vitare , quia conccdunt in

tellcAu infinito comprehcndcntc , cuiufmodi eft intellcdus diuinus ; faluatur didlum Philofbphi quoad intellc6lum noftrum , qui intcl-

Dco

ligit

bene iBud: ^utiquidrepuffuU entttati^epHgrut cognitioni.

x6. tLtftlHti»

miunimit %H*rtt.

1» D*« funt inftUttldtt.

AP

iccundam quzftionem dicendum

eft,

&

cognita

cflc infinita

non

ligit,fcd

gnat

infinitas

non

arguit

cut riec

quia infinita intel-

Dco magis repuidcanim quam cognitorum, quia ,

compofitioncm vna

Ncc

alia.

dcnti quxftione

*

funt cflc infinita

,

priam idcara

idcarum

infiniratc

Dco

nita: idcas in

jn

,

infinitas,

fcquitur aliqua

fi-

imperfc-

quam

,

Quod auccm

cognitorum.

finitate

,

quare

cft ratio

€do magis ex

cx ininfi-

fint

patct cx di6Ks in pratcc-

, lura , quia indiuidua pofquorura quodlibct habct pro-

Dco

,

quia

cius poteft cffc

fi

cft fupra, & Dcus non non cognofccnte cognofcens , oportct qu5d nunc adiu habeac infinitas idcas infi-

proptia idea.vt probatum

nt dc

nicorum indiuiduorura

Hoc

,

quac funt in potcntia.

fccundum Auguftinum

,

noti funt apud

&

caufae infinicae cffcnt

petfedior

rum

vel faltcm entitatis

,

qu^m

,

infinitas alia

poiTct intellcdus nofter fingillatim difcurrcn-

do ab vnoin aliud

:

cftenciae

infinitatem

&

&

Ainimptum aucem ,

infiaits.

Zjftntis ditiin» infinit»

frime.

perfcdlior

fit

fcilicet ,

qu6d

in-

qu^m quxcum-

que a}ia infinitas , vc obiedorum cognitorum , vel quorun)cumque aliorum , patec , quia iila infinitas , quae eft eftentiae , cft omnino prima , & non participata. AUa aucctin infiparticipationcm

nitas eft per eflentiae

rum rum

in

eft

quafi caula

cognito

ejfe

;

,

quia infinitas

infinitatis

vnde

obic
eft infinitas alio-

redu^ionem ad infinitatem effenquomodocuraque enim ides ponan-

pct

tix

:

tuc in

Deo

,

vt obicdla cognita

fiue

ncm

,

partcra.

Sccundo arguit concra praedidlam rcfponfiofic : fccundira qu6d accipicur pars poft

Ai

quttrtt.

iXel^enfio

tmiuftUm

Ht^it.

partcra fic cft finitum cur

non

infinitatis

dum

fuz

encicacis

tur poft partem

bus

,

&

uc

;

qudd infinitum

potcft

Vno modo (ecundum mo,

,

vt (cihcet

pars accipi-

quomodo habet

a nuilo incelle(^u

increaco poteft cognofci

a

,

ejfe

in rc-

ncc crcato

quia

dum

,

ncc

intcUe-

non

non

,

infinicum: igi-

fecundum proprium accipitur

pars

modum entica-

cognitio eius (ecundum

eft

vt

cognoiccre infinitum

tis fua;.

Scd

vlcimum iblum

iftud

& non eftcontra rera

,

idco

contra verba,

cft

Do-

iecundus

iftc

1

©•

ReffcnJitD.

dbor alitcr teipondet fic,qu6d aliquid rcpu- Thomd.

gnarc

alicui contingitdupliciter

ejfe

quiditatiuum

tia;

:

vel

,

vcl

j

fecundum

quod ergo repugnat

fccundum exiftcn-

ejfe

fecundura

alicui

,

bilicaci eius

quia cognofcibilitas cius

,

cundura e£e quiditatiuum quidicaciua

enticas

talis

ejji

fiuecflcncii, rcpugnar cognofci-

quiditatiuum

;

cft

fc-

vndc cui rcpugnat

,

repugnac co-

fibi

auccm non cft de infinico, quia non rcpugnac cncicaii fccundum ejfe cffencia; , fed cantiim repugnat fibi fecundum e^e cxiftcntia: in fc. Quod autem ifto modo gnofcibilicas: fic

repugnac cncicati alicuius,non oportet quod rcpugnct cognofcibilitaci cius , quia potcft pcraliud cognofci , in quo contineturcmincnter notitia eius

tum

a

Dco

,

in

,

& ideo potcft

cognofci infini-

quo continctur cmincnter

noti-

tia cius.

Contra, encicas quic^itatiua

fcrunc

ignocum

&

igitur fic

;

ritate.

niicdm cft

,

infinitum accipitur

fi

tum , fecundum

accipi dupliciter.

Seeumli.

ncra

{{-

Ad primam racionem iftius quzftionis , diprimun* ci( .qpi^arp P06I0C , cura dicicur qu6d infi-

X$.

fe

partis poft partcni;crgo fimiliter infinitum

ue vt rationcs cognofcendi , non func tamcn omnino ptima ficut cilentia , quia oportet ptimum efle' fimplicitcr vnum omnibus modis in fe , & ibi eft ftandum in prio-

»8.

frineifmU tpufiitnu

alius fic:

jmt'^' habet prmo k D. ad ejfe,fic ad cognofci;Ced infinitum rcpugnat en- Ihtmt. titati fccundum fimuliatem eius , vcl magis fecundum fimultatcni,quim fccundum fucceffio-

fuae

fi

finitas c^rcntix

intclligendo

vnuraquodque ficut

gnofcibilitati,quia

poft parccm

etiam idea fit refpe^lus cllentia; diuinae ^d obieda cognita , cum illa finc infinica , refpedus illi crunt infiniti ;* fic idjcm quod prius fequitur,quia idcz funt ;

vnum

poft

Contra iftam rciponfionera arguit

modum

reijigituc potcft

te diuina

&

quodrepugnacalicuiuscntitati,rcpugnatciusco-

cft

comprehcndit cx natura quaracumque aliam infinitatcm comprchenderc > & pcr confcquens fi idea /ic obici5tum cognicum , cum obiefta infinita comprehendac , infinicx idcz erunc in mrfi-

sutem

,

aliud.

eft

vt cognito-

,

vcl rationum cognofccndi

,

non

qiia:

,

infinitas cflentis diuin.x

fed

fi

nobis fcirecur,

Jl

bit cognofcibilicaci,quam vc accipitur pars poft

adduco vnam rationcm talem; tncellcdlus , qui eft comprehcnfiuus cncitatis pcrfedlioris , eft coraprchenfiuus cntitatis im-

;

intelli-

quod

eft

Dcum,

Ad hoc etiam

pcrfcdtipr

nihil

,

&

,

verum

fic

quia oportcrct orancs caufas cognofci , fi cffedkus dcberet pctfcdlc cognofci ; hoc autem non

raultis aliis.

perfc6lioris

&

poft aliud,

acccptum fccundiim firaultatem,magis rcpugna-

,

,

Trtbmi*.

difcurrendo ab vno in ahud

vnum

git

quia

poceft probari dc numccis

etiara

& etiam dc futuris, & partibus continuis & de *7-

113

ab

ejfe fidticio,

&

cuius eft

,

habcns ejfe ftcrc, vndc fccundium rpfura

&

,

r

non , go repugnat habere tiae

ejfe

.

ejfe

exifteniiz

quiditaciuum

,

ifta

non

&

tamen

j

:

fibi

repugnac

fibi

,

igitur

efe

|^

ReiuUur frimo.

dif- CmrepuinMt .

.

repugnarc fccundum

fibi ,

,

quia cntitati fiditi* repugnat cf° . ' autcra encicaci quiduatiux : cui cr-

nifi

ic

left

ejfe ra-

rcfpondcntcm , non difFcrc nifi quia hoc poccft exiftcrc, fiifticium prohibicum eft exific

*''*

'«#»-

tit

repufntt

,^

qmdit»-

tiuitm.

non pocxiftcn-

conuenire fccundum

ejfe

cffenti*.

Item igicur

,

fi

non

infinito

rcpugnac

ejfe

exiftentiae,

continetur in alio virtualiter

;

fi

cnim

Sccundf.

anim conrinerctuc in eiFcillu

ci

virtualiter

hoc cnim

:

taaliicv.iiae emiiienier iii

fi

5

produ-

pofret

,

haberc

cft

alicjuid vir-

enim non

potcft cllc

non

potcft pcraltcrum rcprae-

fcncaiij& pcr conicquens ncc cognolci

hoc dicunt

pter

virtiialiter virrualir.cf

ncc

,

,

& pro-

,

cjuod ficlitia rion funt in

ipfum

pcr

rcpra^fcntantut

Deo

quia lepugnat cis produci in ef-

Verx refpon-

Idco rcipondeo

cnim

repugnat

rt

ei''r!m

(y cc-

rn:fc!hilita-

ad rationem

aliter

ibi

polfct

:

figura di-ilionis

cft

fubftantiam

dicic

modum qiitd entita-

quoJ

dici

quidquid

TLxpi>r.itur

infinitam

,

,

Ad

fitnul in

clfc

fubdit

tpfim

infinitas

&

Dci , in

finita

:

tamcn fimul iutclUgi infinito comprchendentc, vt


p.irtcs inhniti

fic

,

falfa eft

;

it)

ptopofito

,

fi

,

acciptatur

tia:

cxccdit

nec cxcedicur

,

modum

nam nume-

,

fccund6m hoc

finiti

,

rc(pC(Slu ii;-

infiniti

,

qui

a

Dco,

fiue in fe

patct de edcntia fua

inteUedu fuo niti

quia non cxccdic

,

in (c infinita c(t

diuini infinita cft

infiniti

rcpugnat

fimultas illarum

cft

Ad

infinitum

quod

fi

Dcus

bead'*

quando arguttur qu6cl infini- Ai tirtium. infinito , concedo fi finc ciufdcm rationis fl tamcn fint alterius ratienis non oportct , ficut Ci linca , 8c pundum, Infittitorum tcrtium

tum non

vnius

,

enim non

alicec

,

ficarct.

patcc pcr dida.

hoc

,

habet modum ^^ ncc cxccditur , Sc taetiam refpc^u intelle-

,

&

men

,

arguicuc concra

qus comprehcnditur ab

,

& pro canto

,

eft

,

maius ;

v21 fupcrficics, 2c linea tionis

,

,

fint infinita ,

quara altcrius ,

vni pundto

,

quar func alterius ra- iiuerft r«alia cft ratio tionit "vnum

tamcn quia ,

vnnm

excedic aliud in

quia quotcumque pun£ka adduntur ,

nunquam

actingit

ad racionem

lt.rfl:ea.

cognofcit infinita infinitum

,

ro in intclleftu AiiClot.

ficut arguit finitis

fic

quia cxillis

infinicis

potcft intcUigi 7.

ficri

numevnunii

Phyficorum de in-

igitur fimoi intclligit infini-

:

poifet illud

pfoducerc,quiaquoci

ab eo;quia fi fimul iniiiutum.iatio cognofcendi ipfius ha-

fimul incclligit

bcc

cognofccre

igitut poteft

Philofophus

tclUgit infiuica

iiuelligit

,

cdcnt in re extca. Si igicurfimul in-

ii

tum,&

,

vnamideam

efl faiStibile

,

& pcr confcqycns pqilct pro-

lines

,

fic in

propofito infinitas cflencix

eft patticipata

,&

npq

ide^beatificati infinitas

autem aliorum quorumcumque cfl pacticipara , & non prima , iAch cft infinitas (ecundum quid ; ide6 prima eft raaior,

&

&

(luc pcrfedtioc

fccunda.

V

vnum. Kcfpondeo quod cognofcit infinita fimul, &: infinitum fimul , fed non fequitur , co^ofcic infinicum vno aftu , & fimul : igitur infiduci vt

Soluitur.

ab eo. Vndc hxc k Dto vnico aElu f> Jimul , eft fimul fa^ibile ab ee. Patct enim hoc cilc falfum de tcmpore , fimul cnim coomncs parccs tcmporis, gnofcit tempus , ncc camen poteft fimul cocum cempus produnitutn

eft

eft faifa

Kcn

poiefi

De/Jl

fu7.ul

proc!uc?re ijutticjuid Jt.

mi^L

iivr/u;'-

,

fimiliter fadibilc

omne

cognofcibile

&

cere

;

&

RepUca.

tamen, fiuc conceptum confideratum cft infinitum , vt

dus

,

vnum

Ai

ic habcnt ad intcUcftum fuum , ficuc ad inceUcdtum finitum rcfpcdtu (cicnDci , quia non exccdic ipfam ; vnde quia

quod aUtet non cft proprie infinitunc non fcquitur conclu, lio ied cft figura diftionis , commutando rem in modum. Et d accipiatur cciara iftc modus fimuhads in conclufione , tunc non fcquicur , vt C\

non tamcn

finita

potcft dici habcrc

fed finitum

Ec

eft ita in

non

autem accipiacur infinitum ftcun-

Si

cntitar.m ,

&

infinita:

debcnt tunc concedi cflc finiti refpe(ilu fcicntia: Dci , non fimpliciiut , ftd fccundura quandam proportionem , quia in-

imporcatas per

,

ncc aliqua entitas ipfius

dum modum tum

non

nullum cnim eo-

injlmtHm fecundum cnticates

cnticiti.

quare

tellcdlus diuini. rcalitcr

injinithm rtj^ugnat emit^ti

,

(cd

primus

;

ruin

,

dicit

Pcr hoc ad formam tnaioris rationis , conccdo maiorem cfHiJqttid repHgriAt entit4ti reI.f fcrini: ai frimU ^ri»- pn^nat cognofctbilttati. Ec quando dicit in mi,

,

qua com-

infiniti

ri

intcllc-

33-

i

,

ciTc

rclpeiftu cius finfuncur,

ab

Dodor.

noi

eh

Dei

icientiac

^ue-

,

quitt fciert-

&

gnac aUcui dc numero infinicorum cllc fimpHcitcr , tamen fimul ellc repugnat eis;

;

polfunt

,

non

irtcornprehenftbilis

nuiucrorum

infinitoi efl

i

tamcn non repugnac eis fimul covnde quidquid repugnat cntitati corum fccundum iftum modura fimultatis , rcpugiiat cognofcibihtati corum fecundum iftum iic in propofito , non cnim rcpuniodum ,

omnu

perfe6iio(fr

Et tunc rcfpondcndum eft ad rationetn in contrarium , quod fi cilct fimplicitcr finitum , rcahtcr , tale eifet indiuiduum in fe fiie

nitum

dcm

quod

,

d.iM ineffahilt rnodo Deofinita

prehenditur ejfe ,non poteft

fubicdto co-

Ai ftcMh

tU comprehenfione finitur, Dicendum quod hoc Augufk ibhiitur per hoc quod Auguftinus ibidem

fccundiim hoc conccdcnda cft ptima refponfio , quia ficut comprchenduntur fcientia

,

:

,

quando arguitur cx Augu-

,

fcieniia comprehenditur ,fcien- dum,

tpia

;

rcpugnat

giedini

fccunduifl

dino y^uidejHid

dicit

(ed dc ifto non curo. Ah'tcr dico quod quidquid repugnac ciuicaci fccundum aUqocm modum cilcndi , non rcpugnat coexemplum albedini & nignofcibihtati

gaolci

cil.:'dt.

cfie£tujproduccrc.

tt£

fcviiu.

3'--

f...

fimul.Hoc ctiam pacct in nobis, quod cBira vno adu concipimus , non poiTumus Cmul in

etfcdtu.in nullo continctur cmincntc.r, fiuc

viicua!itcr;igitur

XXXVI.

Diftinaio

Libril

214

idco nec

omne cognicum a Deo Dco quia

idea pdteft fimul produci i

,

vnica ficuc

tempus , habec vnam ideam in Dco , & motus , & tamcn rcpugn.ic eis ex natura corum , quod finc tocum iiunc didumeft, fucceiIiuuiTi,vt

DISTIN

fottft

alio

tjf*

mMHt.

Qu^ftio

& II

I.

2iy

efentiam,& potentiam,& pergrMtitm aiflignaci

.'

Quod non vidctur

frns rns pcr prxfcnciam

per cffcnciam

guuncur

DISTINCTIO

XXXVII.

V AE

T

S

O

1

I.

Ftrum Detufit vhique

0««». A(c q.vnie. (y 17.1? ij.

7. PAy/. f*xf. 10.

(y 5.3.

Valcj. 1 f. difp

Irca nem

^rj f,,!»ium ti: Miuum.

XXXVlI.diftiiKaio-

qusritur

vhi^ue

Quod non

?

Dem

f^trnm

,

fit

Au-

vidctur.

guftinus 8}.qq.qua:ft.io.Dfw«o» r/? alicuht

:

igitur noii cft vbiquc.

Itcm, ibidem dicit Auguftinus. PotiUs dtcirur

Src::,!dnm.

qttod in ip/o furtt omnitt. Si igitur ipfc eftct in

aliisidcm elTct in fcipfo.

Item , totum

non Qijttrtum,

cft,

excta

vno loco

totus eft in

quod

nihil

Deus locum

fcd

;

igirur cxtra illiim

;

Dcus cfrctvbique, igiturDcus incipic eflc vbi prius non erat , vt ctim crcat tcm ali-

quam ;

&

eratjVt

cum

tunc dcfinit ellc vbi prius corrumpit rem ; (cd fi annihilar,

fimilitcr

&

nit clTc vbi ptius ctat tio

iftius

non

dicit

,

crat

,

Deum

Proba-

e(Te in lapide

&

fblam relationem, habitudincm lacx, quia eft relatio in vtroque

Dcum

lapide

referuntur

;

,

in lapide,eft fimul

eft

igiiur funt fimul

quia fimul

;

vtroque cxtrcmo

pide non exiftencc

non

ifta relatione

lapide,mutacus

eft

refercur

cum

igitur

:

mucuo

igitur

relatiuum mntuum:

cft

eft igitur relacio in

pidem

aut defi-

igitur mutatur.

maioris, quia

trcmo , quoniam dam

cum

non

incipit clTc vbi prius

pidis ad

fcd la-

;

Deus ad

la-

cum

incipic

fecundum relaciuncm

no-<

Angelus concedicur mutari,quia nunc eft in loco,in quo non fuic prius, non quia pcr eflc in aliquo loco,in quoprius Confirmatur ratio

tur.

:

non fuir , habeat nouam formam aliquam quia per prsefcntiam nunc

quo

prius

non

fuic

;

igitur

cft in fi

aliquo loco

Dcus nunc

fit

fed

,

,

in

prai-

fcnsalicui rci,cui priusnon faicprarfcnsjvcquan-

do

gratia

creat rcm.mucatur

;

igicur

fi

circc pra;icnciali-

ter vbique, mutarecur.

Contrarium oftcndic Magiftcr

in litera.

Reiicit rattonem,(jHa

t».

illi

rehus

,

modi

fcilicet

,

ejuibus dicitur

Deus

inejfe

pcr pracfcntiam, eflen-

tiam , potcntiam

,

&

gratiam,

ftnt bene ajitgnati ? Vide DoAoret citatosquxft. anteccdrnti. tt

VXT A

hoc quxritur,vtrum

quibus Dcus ponicur tis

in liccra

,

fciiicct

elTe in

pcr *««»
illi

modi,

rcbus pofi-

ftr prafentitfm.

p«r Rntiottdepfofitum.

I.

D.Thomas

i.^.f.8. 4irt,i.

de quo latius agit in hic cjk4tji,vnic.& iMn.^.tj.i.n.iG.ij.

Oxon.

AD

qusrtionem primam rcfpondct vnus Doftorj quod Dcus cft in omnibus rcbus,

non quidcm

ficut pars cflenti*

,

vcl ficuc acci-

densifcd ficuc agcns adcft ci, in quod aj^ic , quod dcclarac fic ; nam oninc agens oporrcc clTe con-

Sententia

D.

Th.circ»pri-

mitm

qtm-

Jlio»e/f>.

iundum

ei, in quod immcdiace agic , vcfua virtucc illud atcingar,quia fecundiim Philolbphum

Deus

fcd

me,&

& motum oportet ejfefimul,

agit in quamlibet leni immcdiatc.inti-

femper;igitur

Dcus immediaie, intimt,

fcmper.cft in qualibec

quia

cum Dcus

cfteftus cius,c

ft

fic

ejfe

Minorcm

re.

elTe

dcclarac

pcr clTcnciam

,

&

fic;

proprius

caufatum,ficut igniri eft proi

prius cfFetftus ignis.e^ autcm cft illud ,quod cft magis incimum cuilibcc,& qu6d profundiiis cuilibec incft,cum fit formalc icfpcftu omnium,

qus

in rc funt

;

Dcus

igitur

rcm.fiue caufat illud,quod

quamlibct magis intimum.

agit in

cft ci

Hoc etiam fempcr caufat,quia hunc effcftum haDeus

bcc

quando primo in-? qnamdiu mejfe confcruantur, ficutlumcn caufatur in acrc a bolcquamdiu acr illuminacus manct,fecundiim Augultinum^. fuin rebus.non fblum

cipiunt efl'c,fcd

per Gcti. yi e r fit lucidHf,& non eFtfaHtu tucidtu. Auguft. rit

,

ficut illa agcntia

rum cfFcfluum

fe

& pofteaeam defc-

particularia rcfpedu fuo-

habeiit

;

igitur

Dcus

caufat in

&

rcbus illud.quod cftcis magis intimiim, hoc qiiamdiu res eft;igitur intimcadeft omnibus rc-

quamdiu ejfe habent. Sed concra hanc vi.im poncndi arguo. quod autem dicic quod ejfe rci fic in concinua caulacione a Deo, hoc eft impcrtinens;fed quod dicic quod ejfe eft proprius eftVdus Dei,& ideo Dei» bus,

fit

II.

litcra

pojfe agere in dijians,

intime

quod

Vtrum

eiTe in aliquo

prebat 'Detim ejfe vhique , qMta agit vbique , vrgens ^uinqne argumentis ,agens etiam creatum

cft

Riuie oppeji-

Q^^STIO

^''iPp''"'»»

^*'-^*"'"^

fic

Vndc non primocanfatrcm,

uam. Conjirma-

cum

7.Phyf tcxt.4.»i<>«f«/

eft,

Itcm.fi

Dcus

fi ,

SCHOLIVM

1

»'»

modo. dicicur nouo modo

Concrarium oftendit Magiftcr in Grcgorium fuper Cantica.

?

uenr. fc/V/irM.^.l (^ «r/.i. qr.n. Richatd. l. 5.1. Dnran J.^ r.i. Capreol. «y. vnic. art.f. Gabt. ij.i-nrf. «rf. j.

Do£lor

ctiam oporret quodibi fit potenciam ; igitur non diftin,

rcbus pluribus raodis.

p.ij.9.mem.^.^ q.io.mrm.i.. D. Thom. i ./. q.i.art.i-O' i- Heatic. infumm» art.io.q.y D. Bona. Alenf.

ben^

quardam fotraa, poccft fecundiim quod dac plures formas clfc in

dici

Q

fint

,

quia vbi eftprz-

ifti

Icem,

graciam

&

,

,

cum qualibct

rc

effeCn effeflus folius

,

fi fic

Dii

,

4Riiiciiur

pTimi.

opinans tcncat

&

proptct hoc

cius proprius.falfum dicit;quia ignisgcncrat EJfe nen

igncm,& non folum accidcns in igne;quodcnim Dcus darct ejfe,5c alia agcntia darcnt ahud, non eft vcrum \ tunc enim agcns crcatum fruftra ef^ fct.Vndc non inrelligoquod agcns creatumcaufaret fubftanciam & quod Deus fupcrueftiret cam ifto accidencc , quod cft ejfe ffcundum eos. Si auccm incelligac qubd efTedus folius Dei fit con(eruarc,conccdo; quia agens parcicularc non confcruac.fed poccft non eflc effc6^u fuo manente:fcd fi fic intclligatur, qu6d ejje fit effcftus foliusDci,tunc nihil adpropofitum , & tunc non fequitur qu6d adfit cuilibec rei, ficuc agcns inctnic, quia fic Dcus cft confcruans. ,

Icem,

efl

prtfriu! eff^ilu* Dei.

S*amdi.

•Iceoi

tlkitat vlttrrivs qoi>d opofKCc

cpoi

,

quod agicquia lccunmotnm dehent tffe PbUoiopluuT) rnauens,

cum

agens cpniui^ ii\an Ariftor.

DiftinaioXXXVII.

Libril.

2i6

fimttl.iSij^

ep.ip

&

propofitio Piiilofpplii

oon

concludit

propoficom opinantis, quia Philofophus loquipaticntc naturali \ talc autcm lut dcBgcntc agcns agif pcr ^ualitates fuas, cuius coniunftio cumpatientc non cft pct cflcntiam, vi fit intimum paticnti percfTentiam fuaro , fcd tantum

&

pcr quaiitatcs

,

nam

altcrius

efrentia

cffcijtia

non

vnius

Philofophi non potcft concUidi

qui

agens

eft

cum

cfrcntia

uam

fiuc

,

diacc

imimus ^ct

fui

cftc<£tus

cura

firaul

/it

, fit

illo

agens cius immeJiace , fiuc nicnon concludit propo-

fit

ficum>

Itcm,agens quant^ cft viriuofius magis poteft agcrc in diftans

tajico

TertA.

Ex

e/>*r»tit-

ne Dei vhimut non eoncluditnr tius

frtfeati» ftr

& cfficacius, ,

&

hoc per

formam,(ccundura quam diftat jigitat cum Dcus fit agcns perfcdiflSmum , non poterir concludi dc copcr rationcm adlionis, qu6d fit fimulcum

ahquo

ciFcdlu caufato ab ipfo

Maiot

tjfeniiam

diftct.

vkit/ue.

falia; Sol

patct

,

fcd potius

quod

induccndo per agencia natu-

cmm , qui eft agcns naturalc maiotis poteftagcrc in paflum abipib diftaris, hoc pcr plantas , gcneratido animalia , virtutis

^ccidensntn foteIl'ffer»-

ptrfcdkiui pofletcfle formalis ratio producen-

froducendt /utifftniti/ttn.

:

idc6 Sol

non

poteft pcr radios,

qui funt ;)ccJdcntia, produccrc aliqoam fubftantiam ,icd tantum difpoiiccc paffum ad genera-

& indudionem tprmas fubftantiali; ;ncc

cciam per aliquid aUud ^ radiis producuntqr illa,qu£ geneiantur pcr putrefa6boncni,quia im-

tantam diucrfiiatcm formatum hic infcrius haberp caufas produdiuas corrc^pondcmes, nifi corpus cocic. p.Sol igitur per radios difponic matcriam ad rcccptionem fprmx fub-

poliibilc ert

PeeUfii4 ft4ai

4-

ftancialis

imme- lem

,

,

fed Sol pcr fiiam

qua continei

fotmam

fubftantia-

formas gcncrabiinducit immcdiate for-

dt»t> in in-

lium,8i coiruptiliilium

mara fubftancialem viui i igicur,&c> Item, omnipotens fua vuluntaie caufat quid-

Q^itri t.

;

quid vultifcd voluntate velle aliquidcire.nwn efl neceflc voluncatem volcntcm illi rci przfcntialiter adelTc.vc eciamfiatet in nobisiigicur agens per voluncatem non oporcct

boc qii^d

fic

agat

:

ioco

dcccrminato

qu^d

/cdccct in

eflfc

,

cffedtui

yt

prsfcns ad

Dcus non

igicur licct

pracfcos pcr elicntiam

vetulap

eflet

fcd cflct in

,

imaginautui,,

vha cathedra in coelo , adbuc poffct ciFcdus caufarc pcr voluncatcm

^am ne

non

quam

ficeisconiun-

fcquicuc rationc fux

coniundio per effcntiam.

aftionis

Item

non

,

trarium,

nifi

eft tranfitus

con-

a contrario in

proprer mutationem in aliquo.aU-

g^ stxto.

cnim eodcm modo dicctentur conttadidodeaUqno ficut piius,fed cum Dcus crcat dc non praefcncc pcr cffenaUquam rcm ciam iUi rei fic prasfcns ; hoc mutari non cft proptcr mutarioncm cx partc Dci igitur proptcr murationem crcaturae ergo oportct prxinteUigerc mutationcm crcatmz , a tton ejfe^ ad ejfe , antcquam Dc"s fit fibi prxfens pcr cf^ fcntiam mutarur autcm & creatura k non ,

:

:

:

ad

ejfe

pcr diuinam aftionem

ejfe

crgo prius

;

Deus pcr porcnriam agcre aUquid, quam fibi pcr effcnciam fuam prarfentcm ef^ fc ; igiti?r non cx hoc quod Dcus fit agcns , poteft concludi quod Cft intimus cffcdlui fuo pcr inccUigirur

cflenciam.

SCHOLIVM

ficar

modo

diuina pocpft

Ojiendtt manifejie

*gere in dtjtans

Phypc. text. bcnt

II.

1

iuxta 'Philofophos

,

agens

procedere de fotentia uatHrali,

autem tenet

;

refoLutiHf

vhique habert

,

vt creditnm tantitm.

eji

,

exphdt lecttm Artjiotelit 7. ^tthd moucns , & motum de-

c,

fimul

,

&

,

in ejuanto

tjHa effe

clle

Deum

Qm ve-

ex illo c^ £1. 7. non longi cft ab vnoquoque noftrum , in ipfo cnim moucmur , volunt tanquam de fide infetri tx operatiene Deum ejfe vbtcjue fec^ndum tjfentiam , propterea cenfur^nt hanc Scoti fententiam , immerito id faro

&

(lunt: neque enimibi agitur deindiflantia

Dei

a nebis ,fed de facilitate.cognofcendi ipfum arguebat emm Panlus titulum lUum ara AthenttnJium : Ignoto Dco. :

caufat

t

non

igituc ex adtio-

concludi quod

fic

prxfens

HOc lofbphorum poncntium

ctiam confirmatur pcr fcntcntiam Phi-

mocriccs orbium

;

tc orbis,fciHccc io

OricntCjnon igicur

farium ad hoc quod aUqiiid moueac

qu6d

cft^

nec vbi ipfc

agit

eft ,

fofhot.

neccf^

vel agar,

,

nc dc l*hilofbpho

Namc^fra vniucrfum,vbi nihil

^^tns

:

Ic^m , antc crcacionem vnu;erh , non raagit fiiic Deus bicjvbi cftfnod^ vniuerfum,qusim cxtra vnruevfum , vbifiitcft; crgo noncrcauic vc

f ft pcrcffentiim,pot(cftcrcare Angclum ; priills ^icur eft prxfcns fecund^m potcmiam,^ TiQdo-

& aUam

fit vbique nifi vbi fua adio non fc cxcenvnde fi Deus tantum ciret in coelo , poflct caufarc ifta infcriora , bcne quidcm verum efl qu6d moddcft vbique, fcd quaerimus quid de natura {eirequcrecur , pofito.qu6d non vbique

dit

cflcr.

&

,

numerum mobilium,fiuepartiummobiUs;& tamcn coniundam pofucrunt in dcicrminara par»

per cffcmiani rsi,quam caufar,fiue in ^uara

cxiftens ibi prsicQsper cflentiam : igitur non vc aflu praefcns alicui pet,circntiam , poteflibi agemodq. tc,
duas Intciligcntias

vnam coniundam

(cparatam ; non crcdo qodd pofuenim caufahca- in diftans tcm vnius cxccdcre motickncm ahcrius quoad iuxta Philo.-

Ad §bvte.

,

virtualitet

fertir».

7-

per cfTentiam

,

,

perfciSlius

tionem,

dus

&

&

fccundum quam diftat vt pcr formara fubftaiitialcm j quoniam impoflibile e(t formam a(;cidfncalem , cfle formaicm rationcm ptoduccndi fubftantiam, tunc enim inir

fermiilu di

rosfinr,8rpc^confequens

,

1-ormam

tto

vndc cum prcus inteUigatur caufarc rcs.qu^m

rift

qnod fuam adi-

fecundum potenciam adiiuam diuinam,

potcftcopcludi prxfcntialitas fuaper effentiam;

ter

igitur fimultas

;

;

fuam

pcr vittutem

:

tialitace

quod Deus,

cfientiam

fcd folum

;

diuinam, qukm fccundum effentiam prius aucemnon habccrcpugnantiam, quantum eft ex fe,quin fit fmc poftctioii non crgo cx prafcn-

cft ciini

igitur CK ifta propoficionc

;

nem

aliud

quod adducitur pro

alia opituo-

&

qu6d mouens , motum funtjimui. Dicendum qu'6d iUud didum Phi,

10.

§iuom«J»

lofophi habet inteUigi de agcntibus naturali- meutns (^ bus , qus agunc per quaUtates , quz funt in meiMirt dt^ quantitacibus, Sc idcd oporcec iUas quaUcaces htnt

adiuas

,

coniungi

& ;

in rcmotuai

paflluas in quantitace exiftences

vnde non funt principia Bgcndi ,

cum

iupropinquum.

Si

fint principia

agendi

oiiiis

autcm Pliilofophus pomif&t

aUquam

mul.

ejf» ft-

QujEftio &

imracaliquam Intclligentiam pcrfedc , diate aftiuam , fiuc produftiuam , no» pofuiflct eam oportcrc coniungi cfFctaui eflch-

SCHOLIVM

Idc6 rcfpondco qu6d non vidctur mihi qu6d nobis demcn- pofsit dcmonftratiuc probari Dcum clfc vbique /Iratiue propcr clTcntiam ; fcd ipfiim tantiim cft mihi crcpptefl

bari

a

ijuo i

Deusfit vbi-

ditum

& non probatum.

,

TrebMur mtn.

/«-

hi probabiliils concludcrc

vbiquc bi non. ratus

;

,

tamcn ad hoc miquia Dcus aut cft

Potcft

fiimi ratio Magiftri in litcra

que.

:

quac vidctur

,

nufquam aut alicubi

aut

;

Non tcrtio modo , quia

fic ,

tunc

& alicu-

cflet limi-

ncc potcft dici quod nufquam

fit ,

quia

rcrum natura. Vnpracfcns , vidctut mi-

illud vidctur cflc nihil in

Dcus nuUi loco

dc

fi

hi

clTc cxtra

Angclo

&

,

fit

animum idco

de Ma^ift«r habcc pro vt etiam

,

ficut

patct

quod Dcus ht nufquam , fic cHct inconucnicns quod Angclus circumfcripta opcratione , in loco , nufquam efletj non

inconuenicnri

,

dico circurafcriptiuc, fcd diffinitiuc,vt fit ita hic non aUbi : igiiur reUnquitur

II. } rir.fif»lt

eimjlicijit

ttam,^ potenti4m,(^

AD

SanQif per ff^Mtiamt

in

quaftionem fccundam

qu6d competenier funt

fcndi ipfius

efl

diccndam,

afsignati

modi

cC-

If. 'Rtfolntio

Dci

in creatut is , quia fi confideratur fecunde, qat^ vt cauf3ns,cfficiens,& conferuans,fic eft in rebus ftienit.

per potentiam, quia

ifta

refpiciunt potcntiam

;

fi

omnia cognofccns nudc & apcrper fuam fcientiam , fic fibi omnia funt pr^-

confidcrctur vt tc

fent*a;ratione determinationis fuac fubftantia: dicitur cflc in rebus per prxfcntiara.

Quia autem omnirci Umitationis

,

fic cft

in

Beni afiignantur diueifimod! effendi Dii i* crenturu.

illabitur rationc fua: il-

omnibus per

clTcntiam;

autem dat qiundam fotmam ad operationem,cuius adionis ipfc cft terrninus , fic fpecialitcr cft in Sandis per gratiam Sc charivt

tatera.

lanquam ptobabilius , qu6d Dcus fit vbiquc pcr cHcntiam fuam, & ad hoc pbfTunt adduci multa:

Per hoc ad argumenta , Uc?t cnim fit per efAi HrgHfentiam,vbi eft per pracfentiam,5f e conuetfo;alia tnentum fri'

quas Magiftcr adducit in

,

litcra S(

lamcn

cft ratioefleodi

vnius,&alterius,vr patet

per pra:di>^a.

Ad primum in contrarium de Auguftino, diccndum qudd intcUigit quod Dcus non fit ali-r

masad operandum,non tamcn

&

dimcnfiuc, cubi totaUter, Et ad confirmationemjquando arguitur fi

DciTS clTet in tebus

.1d fecun'

fequentia

nifi

,

,

& rcs in

ipfo

,

Diccndum qudd non

fct in fcipfo,

priniim

Ad aliud,dicendumqu6d

multasfor- Ad ftfUny terminus im- dnmr

licet det eft

mediatus

qu6d

igitur cf-

valet con-

vbi accipitur vniformis

mum pale.

allcgat.

pr:mi.

Mum.

ExflicAt cUre , brcniter, ejunnede Detu vbtqueper ejfenti*m,fr*fenti4m, id ejf ,fcien-

determinat^, quod

audotitatcs

^ii primiim

fit

III.

&

&

tialitcr.

K»n

217

I.

iftatura aftionum , fiuc opcrationum. tantum mediate, cft tamen tctminus operalionisimmediatus , inquantum inclinat animam

fed

charitas Sc gratia;idc6

non

cft firailc.

mo-

dus cirendi Deus autem cfTet in rcbiis per praccfTcntiam , res autcm funi in Dco fcntiam , ',

•H» -HH"?*?- <E*' -J*^;;?^' * •?
f^K- V»i- -HK E*?-

&

fccundum tuaUtcr

,

cognitum

efe

non

ideo

,

& obicftiuc & vir,

fequitut

Deum

cffe

in fc-

ipfo.

Ad

terttum.

Ad

quando dicitur totHm eff , extra dico quod fi ]y extra retcratur ad rorum , vera tft , fic exponendo totum cft, «xtra quod nihil eft tetius, vnde fic totum cft, cuius nihil efV extra. Si autcm ly extra rcferatur ad locum,in quo cft , fic eft falfa,quia ipfummcc tptum poteft ciFc cxtra locum illum , ucut poteft dici de anima,quac tota eft in roto;extra enim aU'ud

:

,

ejuod nihil tfi

DISTINCTIO Q_y ^

;

ipfam in digito nihil eft eius,tamcn ipfa tota benc eft extra digitum.

Ad

li.

Ad

qutr

diccndum quod non fequitur,Dcus

aliud,

incipit efle vbi prius

folum enim hoc in

quo

ifta

eft

non

fuit:igitar

mutatur,

propter mutationcm cius

Etad probationcm dicendum qiiod non dicit relationcm in vtroquc

cft.

fimultas

extremo,fi:d tantum ra:rcfertur

cnim

illam reiationcm

in altcro, fciiicct in crcatu-

crcitura ad .

& Dcus

Dcum fecundum

fub rationc abfoluta

tcrminat iUam relationem , a qua relaiior.c dcnominatur Dcus,i5<: ideo folum illa rclario ^ft in

Deoappellatiuc.Vndeifta fimuhas noneft vnius rationis,cx patte enim Dei folum eft incrcata,

&

ideo fimultas non eft vnius rationis,Ucct fignificetur vno noraine communi.

Jd CenprruKiiHtm. lo

Ad confirmationcm,dicendum qu6d in Ange,

& in loco cft fimultas mutua, & eft ciufdem

vnde Angelus habet latitudlncm diffinitiuam ad locum , quia ira eft hic, rationis in vtroquc

quod non

XXXVIII.

;

alibi

,

&

,

ide6 in fe alitcr fc habct

cum mutat locura. ScotiOper. 7om. XI.

Ftrum

T>eu6 haheat

s

T

I

o

I.

determinatam prafcien-

tiam de ettentttfuturoritm contingentittm ?

&

MenC.ip.tj.x}.mem.tart.^ pjemb.^.D.Thom.t l j. D. Bonaucnt.r*i/{ jf.art.i. ij 1. Richard./»jf f.t.Cabr.^ l.»rt.\. C'fc.difi.\6.qHtJl.i. tirt t. Doaor in Oxon. d.\f. Suat opufc. defcietnia Dei,

pitr,:q.i^.art.9.(y

Cr i././r.^.i.j.».}.4.s.Vafq.t.
^^i^J^llRCA

diftinaioncm

XXXVIII,

I.

qua:ritur, rtriim

'Demhabeat determi- Ar^ pri/nr.a^ '^^^it rtatarn fr.tfcienttaM de eHcmu futttro- ne^axiKum. rum contingentiutn} Qnod non vidctur.quia fi

%V^^

fic, illa

notitia aut dfct alicuius fimplicis

complexi;

Ci

,

aut

primo primo modo^ per iliam non

cognofcet cucntura alicuins hituri , quia notitia fimplex non cftnifi apprehenhoalicnius , vt eft indiffcrcns ad orancin diffcrcn;iam tcmporis:

vnde non

apprchcnfio dceuentu a!icuius,fed eft etiam fccundo modo notitia alicuiuscomplexi , quia intellc(5tus diuinusnon eft

rci in fe,

Non

intelligit

componendo^&diuidendo

fit

,

cum noh

compofitinus,& diuifiuus. ConrraAuguftiiius if.de Trin.c.14. &eft in

litera,

Non

tjia

e.x-

aliquo tempore cogftouit Detn,

fed ommAfutura temporalia.

Rattt tppof^ t».

Auguft.

QVA

2i8

DiftinaioXXXVni.

Libril.

luntatis

QViESTIO

II.

tibusfit infaUihilis

non cnim

?

hoc quxritur, rtrMmJi Detu

quam

Quod non

infallibilis. , fi

Dcus

fcit

rem

eft.igitur fallitur:igitur a fimili

rem

vidctui:

cfsc alitcr :

Dcus po-

alitcr

forcquam

cft

Pixterca, cadem

eft notitia

oppoficonim

teft fcirc

:

igiiur potcft

falli.

Secitnium,

igitui nouit

vnum oppofitorum

igirut nonit falfum

igitiir

;

,

nonit

:

fi

& aliud;

dccipitur.

ContrLAuguftinus fupcr lo.hom.2.&r ponitur prdfcientia DeifttlUnonpotefi , hoc ab ttuum. omnibus Dodoribus tcnctur,qu6d Deus habeat dctcrminatam , & ccrtam notitiam de cncntibus futurorum coiitingomium , fcd per qucm modum fic cognofcit.ert difficultas , & in hoc funt diuerfi modi opinandi, Quidam hoc ponunt propter infinitatem «tcrnitatis ambicntis totum icmpus futurum,quod cft fibi pracfcns. Qiiidam hoc ponunt proptcr ccrtam rcprc(eniationcm idearum quas opiniones cum fuis * In Oxon. rcfutationibus qusrc alibi. * ^rgtimfn

{ftm agirm»-

{n Htcra

:

,

m.

59-

tium , antc a(Sum voluntatis , folum habet cognitionem neatram de complexione , qualem habco dc ifta complexionc,
rum,vel illorum,& coniundlioncm iftorum terdiuifioncm illorum, vt poteft vellc

minorum,&

Socratem,& beatitudinem coniungi, nonautem Pcttum , & beatitudincm ; & voluntate diuina volentc ca

S

C H O L

I

V M.

ell»:

& futura, vcritateautem caufatain talicomplexione pera(flum voluntaris,

Deum

Explicat qutmodo ftmplex ofieridit

intelligentia tantiim

complexiones neceJfnriM,

&

nouit dctcrininatc

omnes contingentes funt neutrct antett^um voluntatis , per quern efficiuntur verjt,& tunc vel hoc ipfofcit Deut fttturumiVel ejfentia tlludreprt, fiatim ac fi£lum efi verum per vohfnta-

fentat

tem.nde

operabilis,

Vel

eamventatcm

illius

ficgo viderem deter-

voluntatis tuae

rcipe(5lii aliciuus

iftc

operabile fore a te producendum.

modus non placct;roiTi, quia

vide-

Mlusmtdm

turponeredircurfumin intelleftu diuino ; turo, exfUcimdi quia fecundupi hnc vidctur qutd intellc(5bus ac- ^"^' '''^' ciperct hoc obiedum , notitiam i voluntate,

&

&

fic

lum

T)oEt.in Oxon.d.i^.n.i^.drc.

^\

ficut

& voluntatem tuam non poflc impe-

diri,fcire illud

& tjuod propofi-

tiones

diuinus

Et tunc vltcriiis cft duplcx raodus,quo poteft a poni intclleilum cognofcere illam vctitatem. PrimL', mtvnus moduscft ifte, quia intcUe^aus diuinus vi- dus ^uo indcns dctcrminationcm voluntatis diuinx ad Hiiecfue covnam partcm contradi^Slionis, nouit omnipo- ^"A" '^'"' tcntiam fuae voluutatis,& cam non eflc impedi- 1^1^,;.!« futura complexionis,

cognofcere determinate futura,

intcllc(ftus

deierminatc nouit eam,

minationcm Refoluit

coniunda aliqua coniunAione;

tunc prim6 hxc vcra , Socrates beatificabitHr\ vel aliqua confimilis.qux veritascft contingcns

cft

oucm,

q-

'

imme-

aiatc ncccflaria,& idc6 intcllc(5lus diuinus concipiens icrminos talcs fuiurorum contingen-

habeat certam notitiam di illis,iilafcien-

fcquitur

veriras propontionis futurx contin-

gentis cft nota cx tcrminis,quia tunc clTet

ViJe DoAores citatos q. aa::ccdenti.

tiafn

cuius notitia includitur in tcrminis:

,

tcrmini autcm futurorum contingcntium non includunt notitiam complcxionis contingcntis;

Vtrimfcientia Dei defuturis contingen-

VX TA

folum cognofcit veritatcm iftiiiscom-

,

plcxionis

voluntas moueret intcUeiftum fola cllentia

quod tamcn

,

,

& non fo-

prius dicebatur;

fcilicctqu6d intcllc(5bus immediate moucbatut

REfpondco igitur

3-

ad qua:ftionem,qupd Dcu$

nouit dctcnTiinate,& infallibilitcr cuentum

Rcfoluiio

qutjiimis

omnium

pnmi. VtHs

cogni)-

fcit

omniit

fntura infMlibdittr.

rerutT»

,

non

fijlum in gcnerali

,

eueniet,fed in fpeciali dc quolibet futuro.

autcm

ira fit,patct,

qu6d

Qupd

quoniam Dcus potcft

fcirc

alteiam paitemcontradi£tionis,quoniam& hoc pofiTumus nos, cura altcrapars contr.^didionis fuerit:fcd

Dcus non

potcft fcire aliquod de

no-

ab cflcntiajtunc potcft

dici (ccundum aUum modum.quod voluiuate acceprantc alicram partem

contradi
nc futura

intcUigcndi

igitur nouitdetcrminate al-

i

partem cuiufcumque

contradidtionis,

voluntatis in

Deo

cft naiutaliter

libcr, Sc idcoquicquid intclligiturab

diuino antc raiitcr

Dio

t(l

titmle.

Itt

/M

,

& non

intcUe^u

adum vohmtatis , merc naturalitcr

intclligitur:intellc6tus igitur diuinus

tiaum

complcxio-

intellciaui illam

complexionem

Hanc dupliccm viam quxrc alibi * Ex quo * I" Oxon. quomodo Deus infallibiliter cognofcit ''•3» « »»• .

patct

pnmo

mcrc nata-

apprchcndcns tcrminos alicuius complc-

xionis fututae

,

offcrt eos voluntati

...

,

& in

illo

apprchendit illos ^ •II1 termnios, nonconcipitvcfitatem illiuscomplepriori, qiio diuinus intelledus '

.

xionis

,

futuri coiuigcntis ,-fiue

modo.fiuc fecundo, quod

enim dicatUr

intclle(Jlus vifa

omnipotentem,«Sc dcrerminationem certam,ftatim iftis duobus ftantibiK fcit dctcrminate jllud clFc cuenturum, infallibiliter.

&

Ad argumcntum quxftionis primx.diccndum

Scd de modo,quoDcus neuit euentum fututorum contingentium,eft difficultas.Dicoautcra fic, quod omuis a
adum

du

illa

acceptationc vokintatis,(fiuc accipiat inde obie(5tu,fiueraoucacur abellcniia)videns voluntatcm

cft nihil nolle

,

•uolunmtis

vnio in

& tiinc cflcntia cfl ratio

duplicem.

futuci contingentis.

prtce-

,

vttramqocifi vtramquc, igitur.nihil nouit, quia

terain

^td

ipfi

volito

cucntum

quod eft propofitunijigitur Deus habet determinatam notitiam & certam dc euentu cuiuflibct

futur».

ejfe

uo , quia tunc mutareturiigitur ab sterno nouit ahcram partcm coniradxflionis cuiuflibet , aut

hoc

Qjiomo^a Veui Houit,

in

_

quia intelledtus diuinus ante adura vo-

eft

quod

notitia illa eft alicuius complexionis.

Et quando infettur quod tunc intellcdlus diuinus componit,& cft compofitiuus.Dico qu6d in nobis compofitio

cft a^flus intcllcdlus

gnura coniuniStionis ^liquorum in di.uifio eft

quidam a^^us

,& eft

fi-

re. Similitec

intelledtus diuifiuus,

& cft fignum fcparationis aliquorum in re.Idcntitas igitur & diuerfitas funt in re compofitio & diuifio fimt figna eorum in intcUeiflu igitur ;

:

Deus nouit omnes coniunftioncs extremorura,

&

identitatcs

,

& diuerfitatcs

tur pcr compofitiones

,

,

qu«

fignifican-

&diuifioncs in intellceta

^^ sr\mttum^qLfiip»«* frims.

Qu^ftio &

diuidcre 0.a noftro. Componcrc autem , in intelleclu ciiis non cft, nifi comparando

quod

extrema. Poteft igicur dici

comadu com-

intelligit

ponendo,inquantum fcilicet iimplici diuidenparat cxtrema fecundum vnionem , do comparat alia extiema fccundum diftin-

&

ftionem.

rationem altcrius quacftionis , diAi frtmnm ccndum quod ibi cft fallacia coniponentis , quia fttundt, qut- poiTe falli , non folum requirit qu6d poffit aliftionu.

cognofcere

ter

quim

tcr

quam

Benc cnim

eife.

Ai

ftcHn^

dnm.

:

erit

,

fequitur

res poffic elTc

tamcn (cquitur eiic

,

;

fcd aliter

Deus

,

omne

,

219

ens immutabile

necefiarium StcuniHm,

eft

in eflcndoiigiturcftncccflarium in intcUigcndo

& immutabilc. Item , quidquid poteft inefle Deo fonnaliter, eft

Deus

fed formaliterfcirc

;

Deo;igitur

eft

o^. poteft

Deus:igitur cft neccHarium.

Oppofitum fi ficigitur neceirario erit , quia neceftc cft quod (citum fit veium igitut fi cft

igitur potcft

Sccundum

falli.

vnam

dHFcrenter,qiiia

fcic efte

falfam;vnam ponendam

neceflari6,fcitum abfolute cft neccirarium.

C H O L I V M.

S

falli

non

;

quam

,

res

erit fallacia

Sententia

tath,&

D.7T}om^,& 4tliorum,radicem liber-

contirigentit ejfe

prirna necejfario agente liberet

mrent

marKret

,

caufaret

quia

,

tenttam latius

adu,alteram vc-

num.io.

a caufafecunda

,

ita vt

adhuc voluntoi creata refutatur prirno, quta omniaeue,

Secundo

neceffarto.

veram,& altcram

ciTc in

Offtfittm,

;

quam poflit

potcft alirer (circ

ergo potcft

Ttrtium.

inelfe

potcft fcire ali-

componentis, vt dicendum eft. Ad fecundum, patec cx diftis qu6dDeus nouit vtramque partcm oppofitorum , fcit tamen

ro

Itcm

:

Ad primam

6.

& II.

I.

effet

nihil , caufa fecunda prtuenta a prima. Hancfen-

reiictt

'De^or

Oxon.

in

d.i. q.i,

i.

& d.i.c].j.num.zo. &difl.\^. num.ii.

ZJide eundetn traiJ. dererum princ.q,^.num.ti.&

non ponendam.

& «.18. ^

Scholtum,

fe<jcj.

rum quxflionum habetur

Refolutioharum dtta-

difi .fequenti.

Dlcitur quod

DISTINCTIO

XXXIX.

res poflunt comparari vel ad intclledum Dci , vcl ad caulas proximas; refpcdu caufsc rcmotac.fcilicct fcientiz Dci, funt

res neceiraria:

quxdamfunt

QV Vtmm

T

iE S

I

O

Deus unmftuhiliter pr^fciat euentus

i.fi»r».^. I4.« rel="nofollow">*.9. 0> ij. Doftores citati in (^uxftioncprxcetlemi.ac Scotus in Oxon.hicqm.fiiun-

I

.''|jp^4i

& primum. Vtrhm Dens

R c A diftindioncm

jp. quicro duo,

immutabiliter

'^5^ A P^^^f""^ reifuttir£ ? Ari primutn nt^atiuum.

Quod

A

non.

rium nimquam

contradidorio in contradidomutationc fa-

eft tranfitus fine

Deus potcft non przfcircquod mutationem in aliquo non per mutationem in re quia antequam fit cxiftens , non eft nifi in intellciflu Dei; igitur fi, vt fic , mutctur , ncccflc cft intclleaum Dei cla in aliquojfed pra:.G;ic

>

igitur per

;

,

mutari. Stcicniiu;».

Item , quidquid non

Tff.um^

illa cft

potentia paffiua

veleft aftiiia,

AugulU

efle prasfcius

dendum cum ad Dei neceffarium,

&

,

&

,

,

omnia ellent Deus,

ncccflaria

eft neceflaria

obie6l-urn

cund6,fequeretur,Deus eft caufa perfe£la& ficiens,&eft prior aliis caufis; igitnr fi in

Item

Auguftinus

fiif-

4Reiicitur

frimo.

SiDeu^tigtrtt neceflttrie

omnia

tjfent

nect^artn.

illo

fufficientcromnia cau-

mouens motum

,

fi

{\

ncceflario moirerur, Setnni-

immediatum Deo nc-

cefl.iri6mouetur,neccflari6niouet,& (\c inotum ab ipfo vfque ad infimum;ioitur impoflibilc elt efsc aliquod contingens in rebus , quia impoffi-

nium moucat contingentcr

TI O

:

mouere

,

niil pri-

rclpcdlu immcdiati

^um,inqucm

II.

rtecejfario pr^efciat

tum

reifutur
euea-

,

fcit

quia in eo non

quam Tem.

complctc

cnim idcm

fic

effe-

r««io.

potcft fufficientcr;igitur caufafcinftanti cfset

contingcntem

neccfsarium

,

&

&

ctiam caufa fccunda deftruerct caufatum a caufa prima.

igi-

cft atia

immutabiUtatis.

X /.

j

;

contingens

>

ficiDeus immutabilitcr

fuf!iciens,natnraliter prius

cunda non dat in fecundo

Vi<Je Doftotes citatos quxft.anteeedemi.

tur ncccfl^ario

&

igitur in illo priori caufat

cffeclum

Scoti Oper,

caufa remota vt

alia caufi.

fcirc,

Sicundo.

moti.

S

ncceffitas

fi

certum eft quod omnia caufabit nequod fccunda caufa nihil caufabic.Se-

Item,caufa prior

V6D

quia

rat,& nihil caufatur ab

mutabilis;

Trobatur primo.

effe

,

cellari6,&

caulat

Vtrfim Deus

,

prxfcius

& per confe-

&

rum.

Boecius.

hoc

& fuacaufalitate potcft in

,

15.de Tcinit.cap.ij.

QY ^

,

bilc eft aliquid contingenter litcra,

char.(^ alii-

&

priori neccllario caufat

&potcft

fic cil

,

Item,cft ratio ad hocquiapatercontingentia plurima cfl^c ^ caula proxima , non a remota, quia peccatum habet caufam contingentem , vt voluntatem:non enim hoc imputandumcft Deo caulanti caufam proximam. Contra illud,cx hac pofitione fequeretur quod

necelfario mouet;igitur

naturalis

fic erit

quens eft mutabilis. Oppofitum. Magiftcr in

eft

notitiam cemparas

& infe contingem.

^,

poieft efle

huius: igitur poteft

incipcre cfle prxfcius huius. Item,ri Deus non fcic aliqua aut

O^fvfitum.

5
Deus non

poteft incioere efle yt/.fed

huius,& poteft

^.

cft

Solis eft

ximam contingentem.

tul/t 3.

I.

Thome

ptoxims, D.BoiM.Ri-

motus

Probatur cx Boetio de Confolatione, profa vltima , vbi traftans de ifta materia dicit , Refpon-

?

D.Thom.

J^?^^?

canfic

.

T).

caufanecellaria remora rcfpe(5lo gcrminis herbae, ha;c tamen herbagcrminans habet caulampro-

I.

futurorum contirtgentium

refpcdu tamen

;

contingeiues;ficut

3Senttnti»

,

Item , Dcus. caulauit aliqua contingcntcr 6^4r»Jimmediate , & quotidie caulat animas immediate , iuftificat peccatorem ; non igi-

&

tur necefsari6

agit in id

,

in

quod

agit im,-

mcdiatc.

T

X

Vndc

210

DiftinaioXL.

Libril.

Vnde totum cft

c co«ueiTo,5i alitct qu^tn

iftl

cem

in volnntate diuina

ejfe

tiliter

\

Deiu

Jl

ejfe*

po6l:otesdicuntinifieiiim in prima elfct contin-

ttgens neceffarium, fequeretMr tria inconuenientia.

gencia ex patte caufalitatis,& voluntatis diuinac, ncquc .cftt ex pj^tc cauf^rutn. fccundarum ,

Primum,qHod nulla tffet contingentia in rebtu.SeCHndumy^uod tiulla effet caufa fecunda. Tertiumy (jMod nullumejfet malum in rebtu, Jingula pro-

&

poftcriQrum-

&

Ad in^iorcm cuiilentiam folutionis^quaeftipnum prscccdentium gnaero confequcntet quae

bat diflinile.

ponuntur in fcqucnti cfiftinftionc

Clrca prinium eft fciendum, quod duplex eft

,

4-

contingcntia in rcbus,ficut patet peroppo- Duplex cenfitum contmgentis

duplcx

I

gentiaduplcx

Alenf.j./>.^.t8.»»«»».4 «rr.j.

illa

j

parf.q.if,

&

^- Richard. q.i. D. Bonauent. hicart.i. q iGabr. Jc Gregor. ibi 'im. Heatic. quodl.^. q. i 9- Dodor in Oxon. q.vnie. Suartz i.f.tra.t.l.yc.9-& JP Va(q.t./. diff loi.c).

*rt.6.

R c A hanc diftinftioncm X L. quzro, ftrkm pQjfihtU fit pr&deI

Jlrg.primuth

^Jiinatum damnari.

iff^atiuttm.

fcquitur,

trum

Dcus

QjJod non,

praedeltinatiit

Pe-

ialuati.igicur nccelTari6 fal-

ua'biTirr7'Anieccdenseft ncccflarium

a:tennKn,&

;

tum, quia

&

I[cm,omne fcitum aDco fote.nccciratioetit; Deo ^uari eftpraefcitum a

%tcundum.

UUm

frimii.

ifcundum. Ausuft;

Tcrtium. ohigrtum.

qux

,

t-rt

le alitet

tingeniin in ribitf.f^

du-

plex ntcefsitM.

mutabi)itati$,qua

habere, vt

habent

fc

funt corruptibilia. Alia contingentia cuius cuentus,

,

impcdiri

adus

,

vt

caufatus

&

produ(5lio poceft

voluntate liberd.

ii.

Nec fuitt iilx contingcntix eacdcm quia non pmnc contingens primo modo cft contingcns fecundo modo , quia non omne quod in (e eft ,

contingens,vt generabile tingcntcr cucnit

niunc,

& corruptibilc

,

enim

aliqua

&

,

cotruptibilia

contingentia primo nu)do, quia

eueniunt

nun

,

Iuut genetabilia

neccilai ia in

,

con-

fi

,

&c per

,

tamen

func

contingentec

confequens

fc.

Vtroquc autem rcbus

,

neceilario euc-

& camen non funi ncceiraiia in fe ,qufa

gcnerabilia

fiint

,

«pparct ex

modo

contingentiam

motu quo

aliqua

,

eflc in

& contin-

&

gcnicr producuntur

produtfta contingenter , funt.Sed ptobarc contingetiam in rebus a prioti cftdifficile,nec

vidfoquod hoc

Qgod

fit

ppflibilcpro-

&

bare \ priori.

Deo fore:igitur pr?deftinatum neccflc eft faluari,

au£totitat€m,qiiia nec perdcfinitioneni fubictfli, i» rebut non

JDilcurfus pafet cx maiori
minori de inefe fimplicitetrefpcftu conclulionis de ne~

jicc paflionis

Cijfatio.

&.k poteft probari alia,nifi fupponatur iUa

Conttli, Apocalypf. VS-"^'"' 'jtodhabcs , nf aliui nccipfM carondm tuamy fed hoc non praci-

eft

coronam

pciet,ni(i

poflcc amitcerc

,

qua;.t.-imen

Hoc

pca tn librorecineatjred Ecclefia frutka hic oravci,nifi corona prardcftinati poflet amitti.

negotiari,

, fed a poltcriori tancum, notnm , ijuod fit aliqmd qiiam quod oporteat conjiliari , vel

contingens

,

Idco dico , quod non vidco quod contingen6. cire, poflit demonftrari a priori potcft taBeni tamen mcn probari a pofteriori quia nifi effct .iliquid a pofteriori.

Dco

praemij.nec pa-nx,

cft prirna radix

coniingcnti.T

?

Tcrtio,

quomodo.

poiret ibi inueniri primse radix contingentiac?

Quaito

diftingucndae fant

quxdam

propofitio-

C HOLIV

M

ncc

vitia

banc probait apriori , fed a pofle-

Deinde

prmam contingtntit

oflendit

,

ncc

nispolitia^ 8c contra talescflct procedcndum t//r.contranegantcs

hanc rationcu)

&

audtoritatcm

Suppofito igitur qu6d

bus , videndum

eft

i.

Met.c. Auicen.

primum principium, Quacre

ftcundp

*

alibi»

* In Ozon.

contingentia in tc-

fit ,

7-

vbi cft prima ratio

contingcntia:? Et dico q\i6d prima ratiocontin-

gentiscft in yoluntate diuinacompatataad alia fi


.

Trim» radix coniinginiit eft

in volutt-

neccllario fc haberet in tAtt

diiutta.

&

I.

pofff tarnen

ritri.

,

& breuiter deftrwetetur om-

caufando aliaa fc,nihil efl^ct contingcns inrcbus nulla ctiam cflet caufa fecunda nullum eflec

Tramittit dtiplicem effe neceffitatem,& dtiplicem comifigentiam,& viramqi^e tn rebn4 inuemri^ non

contingcns, noncllcnt virtuies

a leProbatUr hoc.quia

nes, quic fiunt in hac materia.

S

;

,

tormcntisjficutfccundum Apiccnnam

fokitionem iftarum quxftionuin, quatuor fuiit pr^Eiuittcnda. Primo, fi cft contingcntia in rebus? Sccund6,datp quod fic.vidcndum cft vbi

qu)

efl

ciam

Ad

>

a priori

d\ck:?ritti

cdcnc monita,& ptaEccpta. Itpm,non pollet pcccatuin vitarc.lj homo necefnuio pcccarct , &pjcr confctjuens non eirct a

fequcientuJ.

qux

,

Philofbpbi

cti.im paiet autoritatc

dum

Item, deftrueretur omnis poIitia,& tnulta ta-

Contingentia

volcns contingcntiam clTc inrebus oftenderc,

non probauit

puniendus.

,

impcrfetSior, vbi dicuntur rclatiuc.

Ircm,fecundijm AuguftinumdcCurapromotr, oeicndajorandum cft pro viuis , vt noraina fcri-

Itcin,fruftra

probatur per tationcm

petcf probari , nec ppr pallionem priorem mek priori. diam, nec fuppofita alccraparccpaflionis diftin-

iua crat.

lia

fHiienda.

&

fcd prxdcftinatum i

Sluinlum.

§luatuor iif-

cft

rcbus.Vna

cuitabilicatis

omne aeictnum eft neccirariumitun),

omnc vcrum de pr«tede prztcrito, rito cft ncccirafium;hpc folo enim Deus priuattjt iogenita facerc, quac faifta funj G.Ethtccup.i.

quia

m

?

D.Thom.

,

potcft aliter fc

aliquid in fe poteft

Ftrum pofsibile fit pradejtihntttm ^arnnari

non

Nam

immutabilitatis

habere,quomodo Dcus cftensncceirarium. Ncceffitas autcm alia eft in ilki qua euentus alicuius non poceft euitari,licct in lenon fit necefirarium immutabile,ficut ortus Solis erit cras,quamuis ille mocus poffic alitet ie habete.Sic per oppoficum eftconcin-

DlSTINCTIO XL. Q V AE T O V N C A. I

,

cft neceffartUm.

eft ncccfllias.fpihcct

cft illa,qua;

S

quod

radi-

malum in rebus. Primum probatur, guia quod mouec inquancum mouecur fi necenatio mouetur neceflarid ,

,

mouet. Secund6

ma

ptii^s

,

fequitur

nacutalicer caufac

qu6d caufa ,

qnam

pri-

Tria abfurda fi

Diui

•Itnt.

fccunda; fi

ejfet

neceffarii

Qu^ftio Vnica. fi

igitur neccfTari^ caufat in illopriott, cau-

Tcrtio

f-ifccundanihil potcft canfarc.

fcqui-

,

qu6d nullum maluin fit in rcbus , quia malum non cft nifi ex cicfcdu alicuius pcrfcftioiiis dcbitcX vel poiTibilii h.'ibeii cum igitur Dens tur

;

,

caufa pcrfeclifiima

fit

omnis

fedlus

clTct pcrfcdlus

c(Ict,quod cdct

K*n midum

*fftt

fi

ZttiM necefftrii «rertt.

&

,

perfcftioncin

&

,

ica

effcidco voluntas diuina contingenter bct immcdiatc ad alia i fe. Voluntas ratio contingcntic-e

nia

contingentix fct

tcUc^us rc

propria

eft

ratio

&

,

&

,

non

tale

caufa

caufa

non cA actus in-

fed

;

h.v

igitur

alia

illa

,

voluntatcm

prxccdit

vt

,

natutalis

illa

diuinus

intellectus

nifi

,

&

,

fe

ipfa cft pri-

cnim

C\

:

prior

elfct

ha-

poflibilcm in-

fibi

diuina cft caufa concingentiaj

cf-

,

nihil fibi dc-

habcti

fibi poffibilc

omnem

berct

agerct nccclTario

/i

,

me-

,

poteft

cfle

contingcntia:

in

Prima igitnr rebus

eft ipfa

teft vltcrius

ratio

&

,

caufa contingcntia: in

voluntas dluina

quod aliqua

,

,

& tunc dici po-

noftrum,cuius caufa prima

,

ficut

Deus,&

cft

vtraqueconautcm eft contam fetiu tingcncia fblum rcfpcdlu caufalitatis prims, frimt qitam (tcnnds. cau- non refpcftu caufalitatis caufi fccundx , fiuc ftt, alia tanproxima: , vt funt cucntus rcrum naturalium, im njpeSu Tertiuttj autcm membrum cft impoflibilc, vt tuntur lon- {ecundariacft voluntas noftra,8c

tingentcr caufat

rint. fit

aliquando

:

contingcntia euentus rcfpcftu caufa: fccun-

dx

,

& ncctflitas rcfpcdlu caufae primac, vt pri-

oftcnfum

Quartum ctiam membrura cft impoflibilc, quod fit conriogcntia in cuentu alicu-

ius

*

o«;n. II.

*

13

caufs,& t.imen nectcfpcftucaufalitatis cau, nec primac. Dc ifto articulo quire

(ccund.-E

Tertium articulum

,

Demde

refptndet

adprimam

diilinclionU antecedentis a^erens

cjKtftio-

Deum im-

ftturo^um contingentium euenvoluntM dtuina,ex cjinbui tum,i}uia intelle&n^ dependetjfunt immutabilta. Vide tra^. de rerim

mtttabiliter fcire

&

frincji.xZ.fjT fcqq-

Vlfo quod

9v*lii»"n diuirtit

cum m-

voluntas diuina

fit

prima caufa

contingcntiz in rcbus, tcrtio vidcndum

quomodo

eft

potcft c(?c cauia c6iingcntix,non ob-

ftanteinuariabilicitc fuiaflus,

hoc autcmdccla-

tmriahibtute fut a:'ui fit effr

to in voluntatc noftta in comparationc ad fuos l/of-

caufa

Ctnttr.gentit.

adus.

Videndum

eft igttur

(9:ionis,& iilud dimittatur, nis, ic

hoc ad diuina

igitur

,

diuerfa

,

quid

imperfe-

ibi eft

& quid

transfcratur.

quod voluntas

fit

perfcftio-

Sciendum

eft

,

tia indifferentia eft

imperfcdionis,(ccunda vcro

pcrfedionisj&ponendaeft in Deo.Iftum autem articulum quantum ad voluntatem noftram, quirc vbi fupra. *

eft

B'jm. IJ.

eft dift. 8. *. igitur

ms, qutjliO' nti

cii(i

frs.'

cedinlis,

Prohaiu/

omne fututum bilitcr

contingens intcUigitur immuta- Deum imab eo. Probatio confcquenti.-c, obic(9:um mutabilittr

quod non

obiicitur intielledlui

,

fccundum non poteft

nifi

tj/^quod habet in aftu intclligendi

,

fcire futura

eomihgenlia.

+

q.i.& I.

alitcrfc h.ibcre in obitci, nifi alitet fc habcat, vt

adu

eft in

non

intclligcndi

:

fcd futura contingcntia

obiiciuncur incellcdlui diuino

, nifi fccunhabent in «w«//
dum fj^,quod

intelleAiis conftituuntur in fi

intclledo

effe

cigo

;

mutabiliter obiicercntur intcllcilui diuiiio,

mutabilitcr

lubcrcnt

fe

,

vt funt in adtu iiuelli-

Quantum

bilitcr fc habcrctjigitur

cx oppofito fequitur op-

pofitiuTi.

ad articulum quartum

ptopofitiones in hac materia Scoti Oper,

Tom.

XL

,

,

11.

Pcr hoc ad priir.um principalc huius primx qu;cftionis

,

dico

qu6d

diuinus

inccIlctSlus

potcft fine mutationc tranfire a non fcire

non Ad

A, vf

frimtim

}i.'i1/a!t

qui.jiioni4

A

quc iA/ctre , idco non potcft fi.icccfliiuetranprimt di!'., firc ab vno oppofitorum ad aliud; ncc cti.w. ("cic frtcedentis.

vnum fcire

fic

:

impofllbilc cft

fcirc

cft

:

tcft elle fi

A

igitur potcft incipcre

,

gratia matcria:

in £Etcrnitatc

&

,

nouo fi

hoc

Non

tranfic

Deitt

a fcire

ad

A, poftnon fcire. Ad aliud non fcquitur hoc non

ipfum

Dcum

poft aliudjfcd ficut impoflibile cft

A & non fcirc A fimul

A,^ po-

eire

yi.

in fufcepcii;is

ni-

nott fcire.

Ad fccundum.

illis,

forma , quia obieiSum habcretur,& ^ caupotcft

cffc

non ncceffaria , non oportcrct e(Tc ince» ptioncm ideo non fcquitut , Deus non eft

fa

;

pra:fcius

A

,

&c

potcft e(Tc ptxfcius

A.

fcire aliquid

,

claudit

yi?.

igitur

qnia iplum contradicftio-

A

aliud , fi non eft prxfcius , 8i poied dc qua potcntia ? Dico quod non cft ibi p.-ifliua , nccquafi pafTiua. Ec cUm dicicnr, quia f (Te

;

ert acfliua naturalis

,

& talis non poteft non agc-

rc,nifi mutctur; dico

aliqua

fit

obic(flum ter

quod quantumcumquc , non agit , nifi in

potcntia natuialis ;

prasfeys

igitur ,

fi

obie(f.tum e(t

contingcn-

contingenter opcrabitur

po-

illa

quantumcumquc neccllario operctur, quantum cft dc fc fcd Pctrum cile bcatnm, omnino contingcmcr eft volitum , quia vt di(Sum cftprius,antc acceptationcm volnntatis tentia

;

cft

ncinrum

,

& cum acccptatur

,

cft

tuncc^Tcntin eft ratio cognofcendi

vcTum,&

ipfiini

,

ideo

quantuincumquc potcncia naturalis opcrctur vnuin obic(flo pr.Tfente merc naruraliter fi obiedlum fit mcrc contingcnter prxfcns , potentia ,

tncrc contingenter operabitur.

SCHOLIVM

III.

noftra eft indifferens ad

& ctiain per aftus ad obicda & ad efFcdlus diucrfos,& prima, & tct-

actus diucrfos

*

probatum

Ad

quomodofcilicet in volttn-

de hac materiafcripfit tn opere

e]U£ latius

,

Oxonienfi.

Ghtorntdt

vt

,

lO. Re/olntio pri

ncm.

II.

tate per fe inuariabili pojfit effe contingentia ; Et ^uartum de difHn^lione propoftttomm remirtit

nem

immutabilia

iacipere

SCHOLIVM ea

diftinguendaci num.t»,

poccft incipcre c(Ic prasfcius

vbifuprik.*

ad

*

fupra.

ASmx.

vcllc

Ex his pracmiflls dicendum eft ad quaftioncs. Ad primam,qu6d Deus immutabilitcr fcit quodcumquc contingcns futurutn fotc,quia t..telh«err diuinum, & vclk luum, vt funr in Dco , funt

in quibus dc

eft.

fciliccr

fa:

quxre vbi

funt contingentia

duplici comingentiaexpartecauiantium

tittgtnti» re-

non

gendi,&: pcrconfequcns.i(5l:us intcUigcndi nniia-

rcbus.

velle

221

volcns y^.potcft

quomodo

vt haec voluntas

Refpondet ad quAfHonem fecundam diftinciiauispr£cedcnti-j ,fcilicet

Deum

tingenter futura contingentia.

abfolute fcire con-

Primo

contingenter vult Antichriflumforc

;

,

^uta Detu

ergojicfcit.

Secundo,neceffariim nonprxexigtt contin^ens

,

fed

fcire contingens pTMXigit eiui velle.Terti'o,verhum

tranjiiiuum fignificat alium , vt terminatur ad terminum;ergo citm hocfit cotingens,(fr iilitd.Vidt

T

j

Dotto

Ad tenium.

211 PoSorem

in Oxon.difl.^<). rtum.xj.

& H- Soluit

tirgtmerita huint cjUifitonis per exquiflts logica-

&

Uti,de einibtu videaturi.Prior.q.ii, 31. i^.

1.

Prior.
Ad

AD

* quod

hasc eft vcra, Dem ne-

hocfuturum contingens fore

ceffario prdfcit

Ad

qnia

,

rsem.

fuiurum contingcns non ponitui ibi nifi vt ma* D. Thom. tcria veibi,& non ficut principalis pars propon-

non poteft alitcr obiedum fccundarium potcftcffc immutabiliter obicdlura , etfi non nrccflari^ obiiciatur , (cd merc contingcntcr , quia non plicitcr cft ncccirarium :quia

habcrc

qu6d

hil rcfert ad hoc,

propofitio

vel contingens;vcra,vel faliaiita

vcnim me

fe

hominem

dixiflc

non

rationahs

quam

potcft eC-

Dcum

e(re

;

ratio cft dc neceffario, vel conttngenti

propofitione poteftformari

ifta

neceiTaria,

cfte afiniim, ficut

medixiire Socratcm currcicvcl

eadcm

fit

cnim

tranfiit

,

Ad

Dico tamcn Setuti»

Do-

Veum

con'

mam

quandocumquc

rl

cundum

probat primo.

cefiaria

&

,

Dei,& velle, non

tur

quia

,

,

vt

tichrifti forc

contingenter

quod ptobo fic , quia duo conucrtuntur fenon potcft vna cfte ne,

fed

vellceamfo-

&c.

Icera,argu6

tingens non

fic

;

illud

quod praefupponit con-

neccftarium

cft

aliquid contingens fore

,

fed

;

Dcum

fcire

przfupponit illud

cC-

vohtum a Deo quia ante primum aftum voUintatis non fcitur ab intcUedu dinino,

fc

,

nifi

vt

neutrum

;

fcd adtus voluntaiis diuinx

cft contingens} igitur , &c. Et notaqu
circa contingens

Aiuerti.

:

Deofcit4,& prauifa

AD

bi

*

eft.

,

principalc huius quaeftionis (c-

frincifttlir

cunda5,negoiftaraconiequcntiam. Deusfcit immutabiliter tyi fore : igitur neccftario 5 quia in

.juiflionisfe.

plus cft poffibilitas

sundt.

immutabilitcr priuet mutabilit.item

quam

mutabilitas, ide6

ab

,

cnm

& necefla-

ad fupcrius,negando;quia neceffitas cxcluditvtrumque pofllbile , tam illud quod eft ad oppofitum pcr

rio po(nbilitatem,arguitur

inferiori

tio in obie(5io,quaE fcita eft,

Ad primam ccdens non

rationem

dicendum quodantc- Ad frimum. Ad probationcm

,

ne«eflarium.

eft

primam.dicendum quod eft ens asternum vt obicdumfccundarium, quod abyrernc obiicitur fcicntia;, fed tamcn potcft non cbiici. Ad fecundam piobationem , dicendunn qn6d 16. adus ille fccundum rcalitarcm fuam non tran- Ai fitunfit in praEtcritum fcd folum fccundCim modum dum. ,

vnde propofirio vera dc przreriro, cuius aftus fccundum realuatem fuam tranfiuit fignincandi

;

in prxtcritum,eft ncccflaria verbl* prddeflinatfit

,

cft

aurem huias

actus

:

modo

itw

pra:(cns

ficut

,

&

ab aeterno , folutn ti anfit in praetcritum fecundijm modum fignificandi. fuit

Ad

aliud

tamcn

I

dicendum qii6d minor non

,

.

icer.quia licct

ncccflaria, vt patcr terrac

,

de qua

fit

fempcrvcra

fic

te eft quiefcens

; ,

ve.um

fufficit

diccrc

ramcn non

de

non

,

,

qu6d

quicfccre. Si

cx veris feque-

omnis quiefcens de

neccfllita-

gleba

;

quicfccns

cfi

igitur dp (cmper vcad'vcritatem cius de tnejfe Cim-

neccflitate eft quicfcens

rum non

,

de gleba quicfccnte in

eft

igitur illa confequcntia v.ileret

retur falfum

cft

;

igitur

pliciter.

tabile.

cr immutnhilitM tat

Ad probationcm,non ponuntut alij modi neDeo enumerati quinto Metaphyfi-

dijfirunt.

ccffitatis in CJB

;

ncm

Dico qu6d vcrum aliorum

eft

modorum

,

proptet impcf fcdtioideo proprie neccfla-

liumdicit non pofle alitet (e habcrc per mutationcmiideo immutabilitas non cxprimit totum quod ncceffitas , fcd impoffibilitas alitet (e ha-

bendi totum cxprimit.

*In Ozon, d.j4.p.jo.

non rcpugnat ccrti-

miuationem , quam illud quod cft ad oppofitum,non per fucceffioncm , fed non fic immuImfofiihill'

tertii.

tudini praedeftinationis,

fethper quiefcit, potcft

ftindlio.

Refoluti$ qutflionit

,

ccntro

,

tranfiens, ide6 intct illa,vt fic,nulla eft di-

Ad primum

IV.

,

diuifioncm

num

vcl vt tcrminatut ad

fliciter.

tcttiam quaeftionem.patet rcfponfio ali-

ineffe fim|

,

valct.quia

fn^num


tcrminum non adqs tranfitiuns npn potcft abfblui ^ tetmino, quia non inteUigitur , nifi v^jn tcrmiin fe

tiae

Ai

SCHOLIVM

ccrtitudini ptasdcftinationis diu]na:,quiacondi-

probatum eft priijs , animam Annon eft fcit»ile , nifi quarcnus cft :

iSl

du-

primum tantum.

animam

non cft ncccftarium , quia concingenter vult cam forc , vt patet ex prscedentibus:

^tcuhdo.

vcl fciendi cocxigit obieclumi fccunda

,

rium, fcd

conucrtun-

rc

,

ligendi

quod fccundiim compofitionem, & & in fcnfu diuifo verum cft, qu6d prsdeftinatus poteft damnari nec hoc repugnat

fcd vcllc

;

& fcire eam forc

volitum a diuina voluntatc

fgitur

Primo modo.quidquid cft in Dcq Aliquid Deus:non fecundo modo, nequc adits intei- in Veo

ani-

fcit

:

,

teriiunr.

vcl obicdliuc. eft

condttitt contingenttA in talt obieElo coatentd,priitt

contingcns ,

Dico -^

:

vel formaliter,

,

qu6d Deijs non folum fcit

aliqua

alia

Antichrifti forc

inDeo,eft Dcus

eft

eft dupliciter

fupcr

,

fed fcit contingenter futu-

veritatcs fuas

(Otitingentia

Dco

fenfu diuifo, frddeftinaturn poffe damnari , neifue id repugnare certuudi;ii prtdeftinationu , etuia

Antichrifti forc

tingenttr fei-

fiutHra

,

aliud.quidquid efle in

di-

Vnde

contingcntia.

ra

Boru.

aliter,

contingcntia futura

qu6d

ex

tingcns.

?2"

non

tranfcunt fuper con-

qu6d

,

licet a6tus

,

rauretur.

ty^^d quaftionem huita difttnEHonis reffondet in

jgituryf/Vf

ftrahuntur per hoc

fcd

poflet obicdlum mutari,nifi aftus mutaretur;

talis ratio:ai5lus

matcriam

diftrahitur per

,

&

:

fcd poteft contingcntcr obiici

'

tionis.idco contingentia cius, vcl ncceffitas, ni-

ncgo confequcntiam iftam : omn« "^*A""»^^ eft immutabilein effe , fim-

aliud,

ens fimpliciter,quod ic

(ecundani qnxftioncm refpondet qui-

ciam Dodtor

f*eun-

XL.

Diftindio

Libril.

DISTIN

Ai

tntium.

Quseftio Vnica. proprer

^^5 t^ox

demerica.

nulUm

fubiuttgit

dari caufam pradefHnattonit ex parte prttdefltnatt :Jed

totam refundendam

luntatem

ex parte tamen reprobati

fafn

DISTINCTIO

nempe demerttum

,

XLI.

& gratia cap. 7. & & conftut hanc

futjfe conftantem tins Jententiam ex EpiftoU Proffert antt de pradefttnO' ttant Santtornm.

caufa

REfpondeo quod adus •rt.^.i,

i.p.qu*.fi.t^.art.i. D.Bortauentura Aif«rr.i.f.i. Ri-

Gabt\cl.qu*fi.i.»rt.i.

eliard.«rr.i.5.r. Occam..f«z/l.i.

Doftor «» Oxon. hic q.vniea.

prjedcftinacionis

:

^^^^ nationii

A ugoft.

,

vel refrohationis in pnfcientia diuina ?

Quod ficvidctur.Auguftinus 83.qq.q.6o.f'«/««tas Dti iniufla tjft noan potefl , venit^ enim de OC" cultiftmis meritis

,

& fcquitur

/>n«-fwe ergo

:

aliquid in peccatoribm, &c. 'iieuHium.

Itcm, per racioncm

nus , ncc fumme libcralis communicatiuus } fcd nifi

vno,&

llinationis in

non qui

,

fit

fumme bonon eft fummc cft

alia ratio prasde-

rcprobationis in alio,

non efTct fummc communicatiuus

,

qucm non prasdcftinat,

ex quo finc

Dcus

quia polfet

bonum fummum communicarc

arquQ

omni

alieri,

ratio-

Itrtium.

&c. Itcm,Auguftinus Sj.qq.q.y^. &contra Maximuxnlib. 3. 5» Detu non genuit filium tqu^lem,

Aogaft.

aut. hoc tfl quia nonpotuit

ae alium przdeftinauic t.

aut quia non voluit , arguo in propofico , iftura , in

quo

reprobationis

przdcftinarc noiuic siuiirtum.

igitur,

& Jic impotens fuit & tunc inuidus fuit ,

:

;

ita

Dcus non prsdcftinauic , vcl demeritum aut igitur quia non potuic eum fi

nulla eft racio

& cunc

impoccns

fuic

j

auc quia

& cunc inuidus fuit.

,

Icem

}

,

:

,

fe

func

zquc or-

voluntas acccpcans dinabilja ad vnum fincm vnum adillum fincm , & non aliud videtur e(?'e ,

duo homincs , cercumfcripto merico , vcl demcrito , func xquc ordinabiles ad bcacitudincmjigitur fi Dcus pra:dcftioat

qua ,

vnum

:

fcd

& non

,

alium finc rationc alivolumatc fua , vidctur efle

fcd cx fola

Apoftolus ad Roman, 4. dc laConcra Opfefttum. Efaii CUm nihil bo.nt , aut mali egtfAd Romaa. cob fenty &c. Itcm ibidem cap. 11. O altitudo diuitiarum, Apoftol. &c. quam incomprehenfibilia funt iudicta eim, &c, Scd fi proptcr aliqua roerica prsdcftinarcr, ,

:

non eirec fua

praedcftinatio

comprehcnfibilis

i

igitur,

,

&

reprobacio in-

&c.

Pramijfa doUrina de duplici procedendi in ordine executionis aliter

propttr finem

funt ad finem.

,

, ,

& diuerfo modo

&

intentionis,

&

T>einde explicat quomodo intel-

iftum proptct mcrica

,

&

Et circa quas quasre * In Oxon.

procclTus in agcncibus a propofico

hic n.4. Refflutio qutjlitnis.

vnus in co- Atiftot. opcrandornam in proccffu volitionis , cogniconis primum frlmum in eft finis, finiscnim primo moucc agcntcm can- intentiont quam prima racio volendi omnia alia , & cft vltimum in

gnofccndo

,

& volcndo

j

alius in

;

&

principium cognitionis lens

&

,

&qu2propinquiota

,

volica

quo volcns

funcfini

eft

vo-

Deus vulc faluacc vulc damnarc illuni

txeeiilitne.

prius func

,

& cognira, & ifte modus eft in inccncio-

,

motus eft c conuerfb in agcndo & cxcqucndo , quia quod eft vlcimo cognitum, & volitum, eft primum a quo agens inLipic operacionem , ficuc Philofophus ponit nc. Alius proccffus, fiuc

cxcmplum dc fanitatc,& de hisqua: ordinancut ad fanitacem , propter quod dicit ibi Commcn- CommeDtatator, quod hoc eft quod dicicur, qu6d princi- tor. pium opeiacionis cft fiiiis coguitionis , & c conprincipium opcratio-

uerfo.finis cognitionis, eft

& hoc cft quod dicimus coramunitcr, quod

nis,

primuni ne,

vlcimum in cxccucio-

in intentione cft

& c coniicrfb. his fequitur

quod inhis qux

ordinan4cur,qu6d vnum ordinatur ad aliud,dicendo,volo ynttm ordin. mihi hocproptcr illud,& vc volo propccr B, natur »d afic

A

duplex porcft ptcr

5

,

clle fenfus

vcl qiiod volo yjpro-

:

vr propter rationerh volendi

,

quod

principium in intentione, velproptcr B. vc proptelrationem volendi mfitrt, quod cft volitum

Exemplum

ptius in cxecutione.

ponicur dc fa-

& pocionc.nam diccndo, volo proptcr fi-

nitace

,

propter racioncm volendi.

veritatem habct vt

Sed dicendo

proptcr potioncm iplara fanitatcm

,

,

volo

vcritatcm

habcc vc ptopter volirum, qiiod

eft difpofitio ad habetur pcr potionem, tanqtwm per prius volitum in executionc. Di-

fanitatcm

nam

:

cendo autem

nem

,

fimicas

volo ptoptcr lanicatem potio-

e conuerfo

eft

,

potionem

, ,

quod

&

fanitas eft ra-

prior in ituen-

eft

Ad

propofitum

,

dico quod duo funt hic

Primum , qu6d Dcus

fit ,

& vulc rcs forc

ccr:um , q«6d damnacus damnabicur propter ftia dcmcrica , qua: przccdunt in Jieri , vc difpofitioad damnacionem , ficur eranc.

Aliud

eft

&

fimilicer

quod faluandus

,

fiuc

faluabicur propcer fua mcrita

cedunc in dinem.

fieri

,

T

praedeftinatus

bona

vc di/poficio

4

,

ad

liud dupliciiir.

eft

tione. I.

vult quis ea qutt funt ad finem aliter finem propter ett qtt€

ligtndtftntilLtpropofitiones.

,

Dico ergo fic ad quzftioncm , quod fecundum Philofophum 7. Metaph.ap.G. duplex cft

certa.

quod

& non in illo.

*

alibi.

tio volendi

SCHOLIVM docet

,

nitatem ipfim pocionem

acccpcacot perfonarum.

&

aAus volunta-

eft

hoc func duae opiniones modcrnas

Ex

quando aliqua duo cx

acccptatrix pcrfbnarum

quz

,

ied

,

,

illc

,

pofuit efle

hoc in quzftionc quaeritur, vcrum cx partc effcdus , fiuc obicdi , fit aliqua ratio , proptcr quara cffcdus praedcftinadiuina:

tis

tionis fcquitur in ifto

diftinaionem quadragcfimam uf^gi^^ ptimam qiia:ritur VtrMm aliqmd mtfitHm , vel demcritum fit ratio pndefli-

^fc^j^ClRcA af^rmiuiu&.

vnquam

nullus

aliquam rationem prsdcftinationis cx parce

k\mi.uf.q.x%.m.x\. p.Thoraas i.^f.ij.

IXsur.f ««<
Au-

& <).& corrept, 46. & iob.& /»^.83.

qq.q...

bationis ?

^

Dei vO' dan cau-

Vtdendtts

finale.

eptfl.

ytrum ex farte noltrafit aliqua fr^deHmation^ , vel rt^ro-

tn

ejje

guflin.de bono perfeuer. cap.6.7.

Vnica.

QViESTio

,

qua; praebcaticu..

Dicea

224 Dicen
Expcnitur aijgmoflo

beui

vicic

damnarc ,

quod Deus

igitui'

damnan-

vult

&

fimiliter diim jamn.ui piopter fua demerita, c]u6d Dcus vult pra:dcftinatum faluari propter

hoc taraen dupliccm habct intclquod intelligat propter mcrita , vc

fuanieiita:fcd

propter dr

menta

DiftindioXLL

Libril.

^

feluart profiter mtrita.

ledliuT)

vel

,

&

propterdifpofitionem pr^cedcritcm in jien , fic nulliis ncg.it quin prasdcftinatus proptcr fua meiita beatiticabitur

Staiin (oniroiierfit.

lanoncni volendi mcrita

tanium merita, vcldc-

vt

,

volendi huicbcatitudinem

rtnt ratio

,

Relpondco

i

di.

fimpliciter ad

adum fuum

efe adtualis cxiftcntix

fed vt

;

cia

,

tur

obicdum

;

cnim

nihil

adum diumum>

rcquiriiur ad

nifi fua

e(Tcntia,& potentia.

ftinnt

nec reprobai

,

ratio pra^dcftinandi

Dei

p,->rte

deflinandi

fiue

porentj.i: fcd

,

& fic non cft Dco reptobandi

fiue

aliquid

cft

,

,

,

quod cft

reprobandi

,

vtrum cx partc

Deus

vtrum

praeordinauit

pTiKicflina-

(5lum pr.-cdcftinaiioni$

li»mt in in-

dubium

tentione, be-

ni t*me>i re-

cft

ftinationis

*

alibi.

vbi fupii

7-

quzrc

fcd

,

,

;

cflFc-

propter mcrita, fed nulli

quid

,

prsde-

horum

probationcs

*

igitur

;

& fcit rem

,

fcd Pctrus faluabitur proptcr

Dcus

vylc

Fetrum

mc-

faluari propter

merita,

Refpondeo fccundum prcdida , qu^d Dcus Pecrum faluari proptcr mcrita , tanquam

Soluitur,

vulc

proptcr volicum pra:ccdeus infieri tione

falutcm

jtd

fed

,

non

vult

& in difpofi-

ipfum

faluari

Sulliti teca^ fio»»l't*r

fuit

aliquispeccaftec

vnquam

,

ftiilfcc

fupremus interviatores,

fi

,

quantum ftinati

Sc

illi,

&omncs

qui raodo funt faluandi

ex parte

cft

antcquam

pcccaflet

,

ilii

quia antea,

,

Adam

pecca-

turum,

Ad primam rationcmdiccndum, exponendo Auguftinum

quod

,

fcilicet

vcl ficut Magifter exponit ipfum,

hoc

retra6Vauit

vcl

,

qu6d

9.

Ad primum

dixjt, frinfifaU.

quantiim ad cffcduspra:dcftinationis mcriium cnim eft magis cffcitus , quim ratio pracde:

ftinationis.

Ad

rationem de libcrali,dico quod cflc libcre

libcralcmcftmelius,quam

cfle ncceflari6 libera-

communicatum, ficut Sol dicitur libecommunicando,quomodo loquitur Aui-

Ad feetm» ^um.

Iem,fiue ralis in

Auicenaa<>

ccnnadelibcralitatc %.Metaphyfict c.vlt. Illud cnim fccundiim ipfum dicitur Hbcrum , quod

communicat non cxpcftando perfici , quau pct rctributioncm. Ex hoc autcm oftcndituc Deus libere liberalis.quod vnidat,& noq alteri,Iic^c (int zqualcs.

Ad

diccndumquod non (ecnim non cft,nifi vt abftrahitur ab

aliud de inuidia,

quitur,inuidia

non

diuinis

eft fibi

& idc^

debitum,

produxiflct Filium

fibi

fi

jid ttrtinm.

Patct in

a^qualcm, in-

uidus eflet,quia hoc debetur Filio cx praccfllone fua rcfpcftu autcm ctcaiurac non cft debitor ; vnde dicitut inMatthao; ./in nonlicetmthi facere cjHod volo, &c. Ad aliud , diccndum quod aliquis debct diligere xquc bonum, vcrum eft , vbi bonitas pra::

cxiftcns cft caufa diledlionis

:

C\c cft

tum.

in nobis. In

&

Pctri finc alia ratione volcndi.

quod

conuerfo

quia prius vultfincm alicui,

,

quatn aliquid ordinatum ad fineni.

Vnde

in

aliud eft

qu6d

imperlcrutabilcs fint leges

pra6kicaE, aliud iudicia pradlica;

SCHOLIVM

II.

nam

lcgcs func

de vniucrfalibus, fecundim quas iudiciafuntin p&rticulari pro tanto igitur ifta iudiciafunt jncomprehenfibilia.quia nullus homopoteft fcirc in particulariquodfecundom talcs lcges rit iudi:

Q^atuor bic fitbiun^it corollaria : Tertium autem

,

mmirhn quod

naioruni

,

Chrtfttufit prirnus pradefti-

& nou peccante Adamo veniffet

,

docet

ex profejfo in j. dtft. 7. qutft.^. Et ^uartum, qithdomnes qui nunc electt fnnt , c.iamfl Adatn innoxiHi

,

&

hoc intclligit Auguftjnuscunidiicitj Nalt dtiH(Uc4re,fi nort vis trrare.

catus,

ele^i effent traEiat in 1. iiflinil. zQ.

•^itnftione 1.

X hoc quod habctur alibi fiiprSt dc prsB& rcprobatione fcquuniur X^idcftiuatione T^ ,

,

priuscomple-

Prim6 , qu6d. prius completus numetus clcaorum , quam quis rcpiobctur , cum in primo inftanti

tu^quiimii-

pi.-cdcftinatio,

["?"" "f'"-

probatio. *

batfir.

modi

primo inftanti poft volicionera fuas. bonitatis, vult Deus be.ititudinem , fiuc prardeftinationcm

potitis e

ilcdonim

Soli

fuiiTcnt pr*dt/Hn»ti /"'£*»'/*/'

,

przuifum

fuit

,

fucrunt pracd^? Aiamo n»n vt pcccato obnoxtj, ftccamt,

obietlli

quani rcpudiati

,

f*^"*"*'-

fucfunt.

Dco autem diligere cft caufa bonitatis , idco nullumibicft debitum diligcndi. Ad rationcm in oppofitum potcft dici iecun" 10. Ad fff/t* diim alias opinioncs , fcilicct quando dicitur dc incomprehenfibilibus iudiciis Dci, dicendum """

propter merita, vt proptcc rationcm volcndi, fcd

8. CorolUrium p,m»,n.

Tertiitm.

nc peccati non

aliquo.quod

forc (icut crit rita

&

caufam, vt

daturum

Scd dices quod fortc Dcus vult

OiII.

ObUciii),

fiuc

,

fe

alicui

aliqua ratio rcprobationis

prs-

cfFcdtus praedefti-

Et quanrum ad hoc dico

eft.

prtbAtionis.

non ergo

fibi ratio

nifi fua cflcntia,

natio habcat aliquam rationcm caufit

:

aliqua

fuiflec

qu6d nullus occafio> quod Chriftus occanoincarnatus, im6 fi nunquam

Adam non

quaf conclufiones lcgis vniucrfalis fcquuu-

'^*^**

nalitcr fitfaluatus, Sc

faluati

,

^*""' .

ftctiftent.

, fi

,

fccun-

alicui

fequitur

perfonalitcr

Et ifto modo certum cftquod Dcus proptcr mcrita non pricdc-

Wull*

£x hocetiam

7.

darium , non neceilatinm fimpliciter , fed fccun^hid , vt eft in intelleftu & hoc non fecundum leges vniuerfalcs , fed fccundum iudi-

dum

ex

iftorum damtiatorum

qui

nec fecundum

,

nullus beatus iteimdum

bonum, quod habccnunquam

Sc

Nihilextra dc charitate , quod nuUum aliud bonum k Dco Vetim efl iffi eft ratio volcndi,nec vt potcntia eUcitiua,ncc vt mtio votenobiedum pritnum , nec vt obiccftum neccfla-

>ium

qu6d

ncc damnarus

Scquitureciam quod foluut

ficut diiftuJh cft diftinftionc

,

,

&

ideo iliud

dan.nationem.

illi

6.

propter dicit

fcilicct vt ly

,

fcnfu eft

alio

fequitur fecundo

bcato ex hoc , qu6d cft fubftitutus in loco cius, *'""^"'* *'.'" quia cx quo in prirao inftanti funt prxdeftinati, nntientm. in nuUius damnati locurn fucrunt (ubftituti ,

& reptobatus propter fua

.

dcfuerita daranabirur; fed fub quctftio ditricilis

Ex hoc

inuidet alicui altcri bcato

^^.

j,(^roiiaria.

&

eft alifiat

in fccnndo inftanti fiat re-

PISTIN

Qu^ftio

&II

I.

225'

Tcftamcnti , 8c ponitur in litera , Deiu poteft fa« cere fimul omnia ; igitur magis quodcumquc pcr fe.

DISTINCTIO QJJE

T

S

O

I

SCHOLIVM

XLII.

I.

Omn^otentia fumpta pro fottntia in tjucdliimmedtate demonfirari potejt naturaliter , de ijho Do^or in Oxon. i .d.x. cj.x. Sumptatamen,vt tendit ini/gne pojfiiiile im-

&

betpojfibilemediate,

I.

IfJrum Dei ommfotentia pofsit frobtri

mediate non demonfiratur ,fedcreditur. Hoc ft' citndnmprobatMr , pnrno ijuiafieunditm opinio-

naturalt rationt^?

,

AlmCi-f^q.ttm.t »» i.B.Tkomzsi.f.art.i^.Mrt.i.

&

.

j

hU ^.4. fy diii.^

D.Bonaatntura

Gabncl

K}cbLitd.dif{.^.q.t.

j.i.

O.xon.q.vn.ty quodl.j. Vafqaez

j

.

«i-j. i

.

qutfi.

Doftot

<^ Wc.^.i.

104. Suarcz

i./>.<»«.

l

i

nem Philoftphorum eontingentUm

»»

ditliu
XL1

turrVtrum omnipot«ntiam

quxri-

1.

cfle in

proutCatholiciintelligunt

^ommpotenttam

tiouem naturalem

probari poflir pcr ra-

,

Qu6d hc

?

vidctnr

,

quia pcr

rationera naturalcm probatur aliquam potcntiam cflc infinitam

igitur

:

(cqucntia probatur

non

cflct

polFct

non

fi

,

,

potcntia

crgo aliqua potentia

includit contradiiflioncm,

:

fed otunipotcntiam

includit contradiftionctn

Dco

;

,

quia

elle

eft in entc,

igitur poreft probari enc.

in ratione omnipotentix

contradi6lio,ergo rcs potcft

fibi fubeffc

;

quia in

ratum ab enrc fiditio, quia poffibilc eft en$ ratum qu6d habeat conccptum, fignificatur pcr nomen efe,hoc autem cns fci-

&

tur

;

QiftfitHm.

omnipotentiani

igitur poffibile eft

lur cft,quia

AD

primamquacftionem rcfpondeo, qu6d 5 habere potentiam ad omnia quac fignifiRefelHtU cantur ^ev omnipotentiam, poten. intclligi dupli- frimt qut,ci[C<4 vc!

adquajdam immcdiatc,

non potcft

cffejigi-

cfTc «ib alia potentia.

mo modo

tur a Catholicis, dicitur in

& fic eft tantiim credita

Symbolo

; vnde Patrem

omnipotentem.

Quod autcm fic fit t.intim cicdita & quod non poflitprobari perrationcm naturalcm, pro-

quia Philoiophi foltim innicentes ratio- tia -vt creditur a O»th0' non potuerunr fccundum principia lieunonpefua hoc ponerc, quia pofuerunt caufam primam teji frobari ,

poncrcnt caufiun prifequeren, tur exindcmultainconuenientia: Prin o.fequefi

retur qttod nulia cflet caufa fccnnd.i, quia prima

nos.

& fic fccunda priuaretur proquod

cft

magnum

inconuc- Ahfuria tjut,

niens.vt patet cx nonoMct.nph Scquercturetiam

Q^ it S T O

nullum

II.

I

Vide Doftorct

V XTA

citatos quaft. praecedenti.

hoc

quacritur

:

Ftritm Detu

immediate producere quodcum-

tjjHepojfthile !

Quod non videtur,quia

cunccffct accidcns fine fubicflo.quod

& fic

ccr in entibus

,

fubiedum

finc fua pro-

nulla effct fcientia fimplici-

quia dependeret oranis

fciefttia

a contingcnti.

Item, tunc poffct habcri quantitas finc fubieTertium.

Q1.0

,

& tune ficret

homo fine quantitate

,

5: pc.r

confequcns fine organizationc. Itcm.tunc poftct ficri motus fine mobili. §^/irti4m.

malum

i

i

rcbus", quiapcrfedliffima

dcfcdum

Contta, Auguftinus, in libro noui,

& vcreris

finit

incfFedu fuo. Itcm,tunc nihiltfletcontinpens, neccontingcntcrproducerctur. Itcm, tnnc cxliim moucrctur a caufa prima,quod eft majjnum inconuenicns , qnia potenria infinita ncceliario

feqiiuruur in

ofmion' fhiicfhphe. riim

f

Deus

averet im.

meiihre.

Atillou

moucns,non moHCt nifi in inftanti:motus aiucm non potcft eflc in inftanti , pcr confcquen* caelnm non moueretur.

&

Quomodo

igiruf

pofucrunt Philofophi

prima caufa potcntiam infinitam,

adomnia?Dico quod

contra Philofophum x.Phyf. Itenj.tunc polfct clfe

effe

caufa neccflario agens nullum

ytrum Veus immediate pfsit producere quodcumque fofsibilcj ?

priapaffione,

ration*.

mam eftc omnipotcntemifto modo

priisoperationibus,

StcMndum,

Omnipoten^

ni nacurali

omnia producerer,

eft

4.

,

neccflario agerc,& tunc

•,

Deum

Credo in

:

igitur , &c. Item,non pofuerunt qu^d aUquid poffet fieri •de nihilo , quod requiritur ad omnipotentiam

pojfit

Vojftbile»liud m.edi*-

&

batur

fecundum

ftionu.

verum eft quod poteft probari mtio- tum »liuil ne narurali omnipptentiam effc , vt patct diji.i. ir mediaSed non fequitur ex hoc,qu6d potcft immcdiati tum. moHcre lapidem , quamuis fit potentiar infinitar, Omrvfetenti» atiter k quia non eft poflibile fccundum Philofophos, thilcfofhu nifi qno3 cft pofllbile fecundumordincm caufa- (^ 'aliter a rum ordocaufarum non permittit,fccundiim Cutholrcis eos , quod omnipotens illo modo immcdiatc jMmttur. moucret.Sccundo modo omnipotcntia concedi-

Contra, Philofophi vtentes ratione naturah', conceffcrunt Deum cftc omnipotcntcm, quia non conccftcrunt ipfum e{lecau(am alicu-

con

ius contingcntis

& ad quaidam

mediatcivel ad omnia pofHbilia immediati.Pri-

;

non apparet

diftinguitur cns

hoc

motm , fific age-

,

non

ptobari clle

Itcm

infinita

Con-

ertc infiiiita potentia.

maior

quia in Tirtium.

quia

,

omnipotcntia

Prartcrca,quod Stemitdum. potctl

& omnipotcntiam.

cceli

net Deut.

en-

I

tc aliquo,

omnern

necejfario

, fi immediate ageret , nulla alta caufa haberet ^uid<juam in fua poteflate. Secundo,<j:iia

fecunditm eos non poffet ejfe

'Irca

tollt

Deum

^»«4 ponebant

&

agere p.

trtiS.t.lib.i.caf.t.

,

binc fetjueretur

primi

ctficicntis cllc

alia potentia

,

fiue

ir\

poTcntiam §>uomohf»f

in.clicxcrunt porcntiain fuerunt Fhir

cminentiorem quacumquc

& quod

potcntias aliarum caufa-

rum cminentioni modo

conrinct

,

non tamen

poreft immcdiate producerc tffcdum.fcd requinon propter caufaliratcm ad-

rur caufa fecunda,

dendam caufk

primar, fcd propter irtipcrfcdio&idec)oportct vt concurrat caufa immediata impcrfcda,cx quaproueuit imperfe-

ncm efl^cdtus

,

dio in effcdlu.

Ad

lofofht fo-

leniiam inJL

nitam Deo.

in

diccndum quod non prim.im rationem fc iiotinn potentiam inftnitam clTe omnipotcntiam , ifto modoaccipicndo eam , ncc ta-

Ad

6.

4J fnmitm principnlt I.

,

per

eft

qA.Q-.tnts, jiici,

potcntiam aliquam

fcciuitur

maiorcm

cfTc

quia ficut nihil additum infinivo podtiuo facii ipfum maius , fcd contradi^ioncm claiidit , ita in piopofito dicercnt Phiinfinira potcntia

lofopUi, tas

Jd

fiClf*'

qu6d

,

illa

omne

ad

,

omnipotemia, quam tu cogiimmediatc producen-

poflibilc

dam, non facitmaius fecundijmcos,{cdcontiadidionem incluJit. Ad fecundum , dicendum quod licct fecimdum rci vcritatcm non mcUidariu contradidlio, lamen non eft euidcns nobis qu6d includatur,/!cut de

aliis ariiculis lidei.

Eodem modo cft dicendumad

ufJ terttumt

XLII.

Libril. Diftinaio

ii6

vltimiim,qu6d

cumque abfolutum ceffarium

contradidioncm , qu6d aliquid fit fine rcfpcdu ad illud , ad quod non habet dependentiam ncceffariam nunc autem quodlibct abfo lurum realitcr diftinftum ab alio , habet entitatcm diftinilam , quac non enentialitcc dcpendct ab nlia , alias cnim non cflet entitas abloluta i

includit

;

igitur

abfoluta

do

;

btle

fed

,

iton

caufa ftCHnda

dumentii

cmm

itnmcdiatt^m

Dem

per cjuam

,

potefl ija/.«

,

potentiam

ejfe

omne poffiin omnem efeclum fine non in refpedu fine funpoteft in

netjue potefl caufare priuattones fine

caufa fecunda

,

poiefl tatnen

omnia entia

dico quod A ^ fecnndam qna:ftionem Philofophorum

7, faiindtqutfi

'""'

oJnii

tofi*'

prcduct.

Tf.nontamen flne cxitfa fecifndii jo \efi

Deum

piobari

pofTic

principiis

polfc

pyodu-i.

rcrifpiHns.

licct

uon pioduccrc imme,

diate quidquid cft poflibile produci

tin*poJiit>iliii

x\. fuppofitis

tameu

:

ali'

^^^ dicendum eft fccundiim fidem. Vndc dico qjod potcntiaDci quam dicimus omnipotcn,

tiam

,

nonpft potentia pafliua

& ide6eft

perfeda,

cundum

autem priuatiua, non funt producibinon cnim ncgatio poteft clJc

ic producibilis; enria

& ncgatiua, vt nou entia fccundi^m

lia

fed cft adiua

,

refpeduomnispoflibilisjft-

fe

,

,

tcrminusprodudionis , fcd CQncomit.nrur per fc tefmjnum , idco ad talia non habct per le potenciam gdiuam de numero autem cntium pofitiuorum qusdam funt cntia abfoKita non eft autcm potentia quafdam refpediua per

fc

:

•,

Deo

ad producendum ens praccisc lefpediuiim fine alio, qnia cum refpe6tus fit aliqua in

neLCirario alicuius b;lc ficri fine tp,^Vc

,

& ad aliquid, non cft pofli-

quocumquc

alio,

putafundamen-

Ideo poti-ntia diuina non refpicit quodcum-

quc cns fecundum fc , vt producibile ab ipfo ex quo patcc quod iila propofitio fit pct fe falfa, quoj Detu potffl facere fecundum fe ijuodliht, prster illud cjuod csl de effentia fua j quia fundamentum , yr fuppono , non cft dc clTintia rcfpetfluv , & ramen non eft po{Iib;le rcfpe:

fine

ficri

fundamento.

pofiiio eft falfa

,

E,t

illa

pro-

Bem

po-

cciam

qiiod quid^^iiid

te^ cum caufa fecunda extrinfeca , potelf fine illa quia fiindamentum eft caufa cxtrinfcca ;

rcfpcftus

,

&

ha-c propofitio

;

quod

(^uid*

^uid D(:u potefi per catifam efficientem mediam, efi per fe irnmediate , ranttim crcdi-

po ta 8.

cft fic

in difiungen-

fcd potcft coniungere

:

cum

alio

cuj efl

,

dc

,

&

ccre.

Ad primam rationcm , dicendum qu6d acci* 9dens quodcumque abfolutum potcft Deus fc- Adfrimum parare a fuo fubieiSbo, fiue fundamcnto

ficuttdtt

tamen hoc non

Jl'*nis.

fam

, verumfecundum Philofo-

eft poflibile cft

proptcr impcrfcdio-

,

entibus poflibilibus ab-

,Dicoqii6dDcus potcftpro^uccrcquod-

qut-

Citrfteun-

dum

Philo-

eius cfFciflus dicunt neceffariam cfle cau- fophos accialiam immediatam. Vndc quod aliqui di- dins nonfof-

cunt Philofophum pofruifle accidentia nonpof^ fe feparari

,

quia noii funr entia

quia inha:rencia eorum

,

fed entis

eorinn

cft effencia

;

aut

,

aut

ftt froduci

abfque fubieat.

propter aliquid huiufinodi , deccpti funt ; hoc cnim folum pofuit propter ordinem caufa-

rum

eflinrialium

quem

,

rium in cncibus & ideo immediat^ k caufa prima

dixir elle

necefla-

nihil poflct caufari

,

nifi eius

,

primus

effcctus.

Ad fecundum, dicendum quod quicumque fcic

pafnonem abfolutam

nihil fcitcerticudinaliter,

ribus

fubiefto oritur

:

vr in pri.as

.^d fecun^ fuo, dnm.

talis

paffio a fuo

quod ad fubnon fequitur quia taincn pUuibus Dcus pcrmittit rcs habcrc protalis pafllo

pafliiones

efle fcicncia

poteft faccrc

,

,

:

abfolutas liccc

,

;

idc6 vtfic, potcft

non abfoluta

neccflicatc

j

autcm refpcdiua , qus importat habitudincm in fubiedo , poteft nccellari6 fciri de fubicfto.

Vndc fcit

qui,

qui fcit hinnibilitatem ellc in fubiedlo,

ctiam vnde

co

,

talis paflio

nccefTarii poteft fc-

& talis habet certam fcientiam:& quia hin-

nibilitas dicit

rcfpedum

cuius eft hinnibilitas

non

, ,

poteft

&: fic

fieri

fine

poteftdemon-

ftratiu^ fciri inefTc fubiedo. Vnde in tota Geomctria non concluditur aliqua paflio aftualis,

&

abfbluta, fcd per aptitudines,vt ncccfrario inclu-

refpedum , ficut triangulum haberetresangulos aequalesduobusrcdtis. Si enimnoneflent dit

duo

rc£ti

ucnirct

, adhuc iriangulo conautcm non eflet vcrum, fj de aEqualitate aduali ad duos reeft de aliis conclufionibus Mathe-

anguli in aftu

illa

paffio^hoc

(%os,fic etiara

^omcd» pcteftfcire

quia tamcn k caufa prima im- fnjjtonem

mediate depcndec

iedum

ineffc fubicc^o

fcdrantum vtin plu^

quia vt in pluribus

,

intelligerctur

c-fi.

Loqueudo aurem de foluiis

& hoc

paflio

lermino.

(flum

;

Dcus

eft

coniungit in producendo ; igitur poteft difiungere difiun£tim produ-

ncm VefoUtio

qua maqu6d po-

potcft coniungcrc en-

coniungendo

phos, quia, vt di<5um

abfoluia perfe producere.

,

fequicur

fcd etiam fcparare

,

tantx potentia

ficut in

potcntia ,

non (blum

rencia diuina

compoflibile

,

maxima

fit

ior cogitari iion poteft

quodlibct cns abfolucum

II.

ad

reipetSlu

fijie

,

tentia diuina

arguere

Ommpottntiam

cfte

Confirmatur per talem raiionem ; illa pomaior qux poteft coniungere fcparata , &: fcpararequx funt coniundb , quam quac potcfttantiim coniungere ; cum igitur potentia eft

concradidtione.

4^ittam

pcr fe

poteft

aliud.

tia

SCHOLIVM

:

enimnon

noneftnotum naturalitcr fmc contradiftionc im6 Philofophi dicerent qu6d omnipotentia fecundo modo dida non polFct concipi fine ,

pcr fcquod non eft cx fc n enec includens aliud neccflari6 hoc includit contradiftioncm , quia non

,

maticis.

Ad

inejfefubit'

Ho.

Qu^ftio Vnica. Ad

I*.

tertium,dicMidum quod Dcus poteft fa-

&

jli tntinm. eerc {uftantiam,quae e(l horho, fine qualicate, quancicate. Ec quando dicitur quod efle organi-

cum

corpus ponicur in dcfinitionc fubftantfe animatae, Dico quod tfrg4»»V«»» , quod ponituc

Ctrptti eri*-

nitum

fiat in definicione

anim£e,non dicit quantitacem, (ed

muMtitMt» dicic totum habens partcs plures , non tamen nen rtfU' brcuitcr in nulvt extenias pcr quantitatcm ,

&

gnm.

dcfinitionc fubl^antiae ncccfTario rcquiiitur

la

accidens.

Ai

Ad

«inxr-

tcft

tHtn.

TJtut

fetefi

fneert

ftr-

m»m

fint

fHbitRe.

aliud de raotu

faccre

motum

,

concedo quod Deu? po-

fine mobili

quia

,

poccft

fi

formam perfedtam in fado efTc , poteft facerc formam fccundum

facere

(iibieifto

tes fluentes finc fubiedto

forma tus

/iue

;

v

mocus

forma flucns ,

fic

ue

,

vt immortalis

priuariue

eft

mo-

fiuc fluxus

,

Alia (unt^

/iac negati-

inctnrMputllif , improdH-

,

cibilif.

Potcntia auiem adiua priuatiuc folijm

non

dicitur

fcu negatiuc

Deo

dc

3-

icd /ic dicitor Feiestia ade co rcfpciflu impoflibilis, quia prinat potci>- iiitia OMpHtiam j igitur oportei vt potentia z£ik\z dicatui ftter fuai,

,

dc Dco, altero duorum njodcroro. Potcft cnim pocentia adiua confiderari dupliciicr. Vnomo-

tur.

do comparando eam rcfpciftu eius , in qoo eft. Alio modo comparando cam ad creatoraTn , vt

modo eft pcrfe<3k) fimpUmehus ipfa , qcam nm

citer,quia in quolibet eft

Secundo modo non eftperfcfbo firoplidquia nuila pcrfcdio fimplicitet conuenic Deoin re(pe(5lu ad creaturamHoc eriam probac per AnIclm.Monologion.c.xv.qu6dnalla rclatio Anrelm. Dei ad crcaturatn dicit perfc
tcr

,

Deus non c(fet talis , fi creainra non eflet tabs, quianon exillentc extremo, nonmanet relatio; SMHa reUti» treaiMeft autem Dcus perfeiiHS ex (c, non ex rcJpcdu ad

-E^J-E^J -K&S-ftW •£*3-i^'

DISTINCTIO

Deo

ad oblcftum, PrinK»

si^iSmie^"^ -P-

& gubemator & huiufinodi.

finc

forms.

•«*3-£< rel="nofollow">W-KW"8*3-£*i -Hpa-

,

qua: dicuntur de

par-

vbicumque autem

flucns fccundiim partes fuas, cft

creator

XLIII.

ad creacuram

Deo a

:

ram

quia igitur potcntia adliua

perfcdioncm

fe,vt dicit

eft potentia pafliua

fimpliciter

abfoluta in creatura;

cft fb ,

&

iicit

in

Veo

perfe-

idci SiBnem. qnia

potcntia pafiiua abfbluta eft 3 potentia a€Kua in Deo,idc6 confequitur relatio potentia: pafifta

QviESTio

Vnica.

fiua:

ytruntprima

reijiendx ? citaci in

qazflione prarcedenti

D. Thom.

,

i.

D.Boniuentura difiinii.^uj.^.Richsttd. Henc.i^Htfi/.g.f.f. Doftoi inOxtn, hic q.vnica.

f»rt.ij.x^art.).

f.4 7.S. Sa»tczi.fitrt.tr»a.x I

I.

Rc

diftinftionem quaJrage-

A.

fimam tcrciam qu.-crinir : Virnm prima ratio impo/fiHlitatii rti fiende

Argumen-

fix

frituifit' rttm.

rei

fiendt

,

Qnod

?

vel

ex

,

iUattocjue a[iionii

;

cft igitur pafiio

,

:

pafllo

,

hoc

cric

quia

per confequens qnia idei»

non

poteft effe-

pv.i(rec

potcft

Ofpofitum.

Aofeim.

Z. Sententis

Ktnr. in 6. ^ucJlib. Triflieiter

ttUqu* iitmntnr dt Hte.

Dcus darct crcAturx capaciratcm,crearecipere igitur quod creatura non recipcre ncc ficri.hoc cft quia non poteft

Item,fi

tura

;

Deo

tia adliiia

m Deo ad fc ,

,

ide6

Sed quid de impofllbili dicuntur de

Deo

potentia pafiiua rclatio

ad ipfum

Dicitnt quod qo« negatiuc in refpcftu ad crea.''

turam , non habent primam rationem fuam ex prima ratio quarrenda eft ex , fed

partc Dei

partc creaiurx

,

&

fecundum hoc pritno

cft

fecundo , conrcquiriir relatio ncgatiua creaturx ad Deum ; tcrti6^ relario

ncgatiiia

;

Dei ad

Primo

creaturani.

igitureft impoflibiliias p.ifliua in creaturis

adDcum

Contra, Anielmus de cafu diaboli cap.;.^}»/^ Deni dedit perfeuerantiam bono uingelo , ideo boniu Angelu^ habmt elTe. Ad hanc quzftioncm dicitur vno modo Iccundum Gandancnfcm,qu6d ca , qux dicuntur de Deo.cadunt fub tripiici diffcrcntia qua:dam

adliua Dci ad cie.nturam,

dionem fimpliciter , qua: in quolibet mclins eft quam non ipfumi& funt illa quaeconucnium Dco tcfpc(itu creaturae , vt Domintu , Sc

eft

quam confcquitur

cundo, creatura:

:

fect>nd6, potcntia

Patcrtuncquod fecundumrelationeni pofitipotentix, Deus diciturad crcaturam , quia crcatura dicitur ad ipfiira : tamcn quia cft potcn-

capacitas fibi dari.

enim cbrum dicunt perfedlioncm fimplicitcr.vt attributa , qu«e conucniunt Deo non refpcdu ad exttk,& hoc (ecundum rationem, cui imponitar nomen,licet non fccundum rationcm,aquaimponitur nomen. Aiia autem dicuntur dc Dco, qu3B important dignitatem , ron antem pcrfc-

;

terti6,cft relario confe-.

;

nam

ncgatio in crcariira

4iiis effici.

rationis potentiae

ad creaturam.

& cffc-

quod effedus

igirur

Dco,

e conucr-

qucns potentiam pafliuam creatura» ad Deiim;& quarto eft relatio rationis potentix ai^iuae Dci

Deum.

citu

fe in

pafliua ad fe in crcatura

fubticitMr,agere dicimur.Sc ibidem, pafpo efl effe^

^us , quia cft ab agcnte non poteft cffici , ncc cflc non porcft cire adio & agcns non poccrt agcre , StetniiHtit.

potcRtia aftiua ad

in crcatura

,

Dcum,

rcfcrturad

refcnurad creaturam,ira qu6dfecundiim pocentiam aftiuam Deus refcrtur zd crcituram , qui» creatura rcfertur ad ipfum , ita quod primo eft

fccundum AudVorem fcx principiorum,43»ff eTt feeunaum quamin id (]uod patce Dei vidctur

t* Dei.

ex parte 'Dei

fit

,

ex parte

tnmfroftrJbt^er

j.f.j.Vafq. i.p.g««/Z. 104.

/

fic

Deus fecundum relacioncm

fo

exfarte Dei, velexparte

DuAores

in crcatura ad potentiam aftiuam in

& quia crcatnra

ratio tmpophilitatisjit

;

;

fe-

terti^jimpofTibilitas

&

cztera. Alia eft opinio eiufdem contraria, vbi di-

quod non eft vtrum de impoflibili fitn- AUa fentti^ quod Deus non poteft facere iliud, ttn eitifdeTn, , quia non poteft fieri ; fed potiijs non potcft ^uodl. i, heri , quia Deus non potcft facerc ficut q.J. etiam in affirmatiua ; non enim dicitut Deumpoflc aliquid f3cere,quia illud poffibile eft ficri , fed c conuerfb , quia Deus poteft ilcit

pliciter

;

lud faccre

,

ideo poflibile

eft illud fieri fubicfli^

ue, aut obietfliuc.

SCHOLIVM

II.

ipfiim,

Recitatii duabns contrariis fenttmiis Henri-

228 ci

,

<]uod potentta

comra eur»

JfrthAt

aBin* in

miffit ratio «luare potentia paffiMa cieatura , fed (jtiod potentia formaliter

De»

crea'ura

&

y.

pnncipiatiui ab

impojfibilitatem

reffeHum ad Deum formalner

hi

batur

efi

in

ab bili

ean-

tatis

non

ejfe

refutat

Henrtci.

potentis aAiuae

quia

,

non

fi

Maior pro-

in eo.

detur oppoficum

,

&

,

ab alio accipiatur ratio impoflibilii

in

impoflibili

ciim

igicur

,

Contr^ recnnd.im opinionem arguo Hefutattfr

primx fenlenria.

Fiima. Res non h»het ejfefrimo

&

opinioncm arguo , primo concta illud quod dicit de polentia probo enim quod potcntia adiua Dci ad ic non fit prima rswio potcntiae paffiua: in creatura quia potcntia aftiua Dci ;

eft

ab tiam emnipet»nbilc

tiii.

omnipotcntia

fua

oranipotcn-

fcd pcr

j

non habet efe poflipotentiam aftiuam Dei

res creata prinjd

pofsibile

anta

igitur

.

crcatura habet

voluntas

Probo minorem,

pofsibilc.

fiue alia potenti» exccutiua

,

j

&

,

per confequens cxtra

elTe

dum

ipfum

ftituitur

uina

poflibilis

eft

,

tentiam res

guere

:

ab

cipiatiuc a

fecun-

;

habet lapis

quo habet

con-

res

ab intelledu diuino efe poffibile

repugnant

rationibus

;

igitur

principiatiup habcc

:

fibilc.

Item,omnipotentia diuina non alicoius.nifi

res anre

fuum

poflliljilc

,

fccuntlum

ejfe

ejfe

cxiftentiae

eft princi-

exiftentis

habct fuum

-,

fcd ejfe

quia fecundum Auicennam tertio 8. Nihil potefi produci in

Metaphyfics fui,

&

a quocutKjue agente , rtifi priusfuerit in eftc p''Jftbile : igitur rcs ante aftum omnipotcnli.e habent ejfe pofllibile ; non igicur pcr pocfie

tentiam adiuara

cutiuam in Dco

voliiiuam fcilicct,feu cxc-

, ,

crcatura hab«t primo eJfe^oC-

fihilc.

Contra aliam partera poflibili fis fi

,

arguitur aUtcr

illius ,

opinionis de im-

quia in caufis pryci-

affirmatio cft caufa affitmationis praecisc,

*

Ir.Oxon. hicq. »n. n j.

Si negatio ncgationis,patet alibi.

CtnfirmatMT.

eius rationeaccipietur ratio impombilicatis in impoflSbiU ; fi igitur ratio poflibilitatis in

Confirmatur

ratio

crearnr& poflibili

,

aftiua in

lis

in ctcatura'

ex cuius ratione accipi-

praccis^ accipitur

Deo ,

tia

,

poflibilitatis in pofl[ibili,ex

tur prxcisi racio

igituc ex

reipc-

quod

igitur

;

im-

poffibilc

&

fit

,

cxpoten-

igitur ratio impoflibilita-

impombili accipietut cx impof-

ImpofsibiUtiu eft

ex re-

ftignantin

ratitnum formalium.

:

Itera

,

impoflibile fimpliciter Includit con-

quid

:

ipfi

cludit

Setundi.

quia qood non includit contradir cft pofsibile Dto ide6 igitur cft aliimpofsibiIe,quia contradiftionem in,

fcd contradidoria funt contradidoria

:

non per refpedura ad negationem cxtrinfccam, im6 , & fi Deus non eflet , contradiftoria contradicerent ,non igitur propter negationem ali-

Impoftibilt

inclHdit t*ntradiiiio. rtem.

quaiT>iB Dco.fuiu aliqua contradiftoiia in creatura,& per coniequens ncc impoisibilitas fim-

tem.

omnipotcntiam diuinam igicur lapis per omnipotentiam non habct primum efe pof-

pium

non

ergo,

:

formalibus

intclli-

a<Slu

fcd intelleftus diuinus praece-

:

:

6lu ad aliud extrinfecum

ejfe

fuis

quia

intelligibili

lapis

repugniintia

,

pofllbilc prin-

dit

*

fed proptet eius formale

,

Probatio

&iC.

ejfe

in

9' JmfugnMtur

fiinplicitcr fecimdajetft,

&

ejfe

ejfe

il-

plicitereft in creatura propcer impofsibilitatem

gcndi diuino ; nam pcr adum incclligendi diuinum lapis form^liter habet ejfe pofiibilc 'i fed ab intelledu diuino lapis habet ejfe in intellcflu diuino , nam pcr adum intdlcfaas conftituitur in

;

mente diante omnipohoc eft fic atvel

,

igitur

i

cft poflibilis

illo

diftin-

entitate fidlitia

intelledual»

ejfe

pombilis

cnini

vndc pcr hoc qu6d

;

ia

cft

hoc

per

;

cuircpugnat

fcd

:

fic

cui fimpli-

,

Opinio probabiiior.

formalitcr habcc entitatcm quidi-

guitur «ntitas rata ab

Tf/lio.

fccum

dionem

tatiuam

Auicen.

,

ledu diuino , formalitcr habec effe poflibilc, quia boc dicit fic opinans ponit cnim quod lapis cx hoc qu6d cft excmplatus i diuino ,

efle

ficri

non rcpugnat propccr aliquid excrinfe- frimi. nec propccr rcfpedJura ad aliquid cxcrin-

,

tradidionera

per hoc

re-

clfe

cura

fed creatura exiftcnte intelligibihtec in intei-

jntclledu

Securiiio

repngnat

citer

impoflibilc

vn-

:

fttatur.

cft fimpjicitcr

cflc

de intellcftus prxccdit omnipotentiam in Deo:

7-

lud

hoc fieri , quod fibi formaliter repugncc etfe hoc non eft qu6d Deus non poteft facere idco quantum ad hoc videtur prior

omnipotentia

formalitct

cft

ponatur omnipotcntia Dci

fiue

,

ejfe

non

intellecflus

diuina

per

illud

pofitum , fit proEcifa ratio pofllbilitacis , remancbic toca ratio pofllbilitacis ; ergo fi remaneat pofllbiiicas , remanebit impofllbilitas.

C.Qntra primam

6.

quod

,

aljo accipiatur tatio pofiibilitatis in pofli-

Dei.

fed ad repHgnans fialia varia dtcU

,

&

,

in

etiam

creatura

in

fibilitate

fit

tntellellH

Probat

clara.

funt

JProbationef

dem

XLllI.

Libril. Diftinaio

cxpattcDci.

Ex

infcro aliqua corollaria,

priedi(5tis falfii

fed quia funt contra

,

Primum

qu6d

non

opinan-

fic

10. DoSiorinfert

terminctur aliqua licit ad abfijlutum fub ratione abfi)luti , quia po- vira contra nic quod in tertio inftanti potentia pafsiua in Henr.exproeft

,

relatio

&

creatura rcfccatur ad

Deum

non no ,

rclacionera

inteiiigere

fit

quid

quacro

,

terminat

Non

tamen ciim fine

termi-

rclationem

priis diflft.

Ciroli.rutn

primnm.

in

refpedus Dei ad crcaturam , quia ifte fequlcur in quarco inftantj ; igitur fcquitur propofitum , quod ifto

inftanci

?

didum

fuperius

eft

aliauis

,

quod Deus

tetrainat re-

lationera cteaturz

ad ipfum fine

pedu

tationis

rei

>

aut

Dei

omni ad

ref-

creatu-

ram , vtpote fub fua ratione abfoluta , cum tamen fic opinans in alio loco repetens opinionera Prcpofitiui de rclationc Dci , corrigat eam per hoc , quod Deus terminat rclationera crcacura: , (ecundum quod imporcat tclationera fecundum rationcm , non fccun-

&

dijm rcm.

Secundo fijquitut alia conclufio contra eum, enim alibi, vtfupra recitatum eft , quod in omni ente , a quo eft aliud , pt ior cft refpcftuj

dicit

eius

ad

iliud aliud

cund6m

ipfura

,

,

qu^m

c conuerfb

,

& ita

ibi prior eft rcfpcdlus

fe-^

Dei ad

crcaturam , vt patct de idea , quam e conuerfb; hic tamen dicit oppofitum, quia prius cftpotentia abfi3lutainDco,& fccundo cx hoc eft potentia pafsiua abfoluta in crcatura

dus

creaturi ad

,

& tertio refpe-

Deum, &

quaft6 c conuerfij, Dci ad creaturam;igitur refpedus eius, ^ quo eft aliud,eft pofterior rcfpcdlusinonieiturrcfpcdus caufa;. a

qua

eft aliud,

eftprior refpc£tu efFcdlus

ad cnufam.

Teniam

IZ. Secimiiim.

Qu^^flio 1 Tertium corollai ium , quod fequitur ex opinione fuajcfl: .quodomnipotentia, fiue poten-

Ttrtinm,

attributum & abfoluta non di& pcr confcquens potentia anima:

tia a<5biua, vt cft

rcfpcdtum,

cit

,

,

iiondicicrefpcdura } igitur non conftituitur in rationc pottntis pcr rcfpeftum ad obicftum,

quod lamen alibi

funt

iig

1.

propter aliquam ncgationec proptcr aliqucm refpedum

impoffibilia

nem

Dco

in

,

ncgatiuum ad

Dcum

fcd ratio iiupoffibilitatis

;

&

eft incompoffibilitas

partium , fic impofllbilitas totius redncitur ad incompoffibilitatempartium,&nonad aliquam negationem in

S)t
jultnt imfofJ.bilitas.

Dco. ha:cigiturratioimpoffibilitatis in creaturanoneft impoffibiUtas in Dco ,fcd incompoffi-

ncgat.

SCHOLIVM

bilitas, fiue

II.

repugnantia partium in ipfo impoffi-

bili in crcatura.

&

ah T^foluit rts tffe ex fe formaliter poffibiles , inteRenH diuino principiatiue tales , ah ommpetentia

Scd qux cft prima ratio huius impoffibilitatfs? oportct erJm poncre aliquam primam rationcm

ueroneHtro modo .fimilittr incompoffihilitatem

impoffibilis, ficut

parte rerum

mn Dei

,

,

t^uia ali^ua tntia

duEla ex fi fonnalttev interfe repu^nant

nde

optlme ^uomodo.

$.&().&

ipfiim in

&

&

primuiTijficut

explicat

&

},

citur

bilitas in

REfpondeo

igitur ad qua^ftionem

quantiim ad

qutjiioiin.

OmnlfrtetU efipricr crc»'

turd.

pv)(Iibile

,

,

& fccundo

&

primo

quantum

adillud deimpoffibilifecundiim proccirum opinionis prxccdcntis.

Quantum

quod omnipotcntia, fiuc potentia adiua in Deo, fecundiim quod eft pcrfedioabfoluta ,eft pnor crcatura, fccundum quodcumquc effe crcaturx , quia quod eft ex fc necelfarium , eft prius ilio , quod non cft ex fc

primum

ad

dico

nccellarinmjcreacura fccundiira nullum (lue in exiftentia, (iue in inieiligi

/eellc :potentia

,

eft

autem aftiua Dei

,

ex

^jj^

fc

fuum,

neccf-

vt eft perfe-

£lio abfoluta cius,eft ex fe ncccfle elfc ficut Dcus,

idco Duilum.

Stluitttr.

eft prior

fecundum fuum

crcatura

quam

pfjfi-

frinci'

»b

intcUeifii ditt'.»Ot»

fe »u-

gibili

,

omnipotcns

dicitur

,

fit

prima

ratio,

poffibilc eft poffibilc in crcaturajfed cft

alia ratio prior, vt

in

non quia potentia adi-

Dco

intellcdus,quia per

quodcum-

crcatura conftituitur in e^e intelli-

illud cft fibi priraaratio elfendi poffibilc;

per omnipotentiam autem , rt diftinguitur abinlelledu , non conftituicur res creata in tjje inteiligibili

,fed pcr intcUedtum

;

idco principiatiuc

nec aliquod aliud negatiuum , fiue priuatiuum, cui primo repugnat eile: vnde ncgatio nulla,ncc aflirmatio vlla,eft impofimpoffibile

,

imo nec ncgatio primi cntis cft \tnon Detu , per confcquens nec aliquaalia negatio vna cft impoffibilis.Nec ctiam aliquid affirmatiuum vnum eft impoffibilc in rebus,quodcumque enim affirmatiuum vnum,quod /ibilis in

cntibus

impoffibilis

&

poteft concipi,poteft efle, citcr impoffibiie

,

nifi

& ideo nihil eft fimpli-

qtiod contradidionem in-

cludit, &implicat,quodeftratio iif

eorupojfibilei

exfefm^Ueiter.

falfa,fiue impoffibilis, vt

omnino

homo eji irrationalii

in fe j

im-

poffibile igitur cft impoffibile propter contradi-

6tionem,&

contradidtoria feipfis includunt re-

pugnantiam

:

ideo impoffibile fimplicitcr ex fe

eft impoffibile eft

quzrenda

,

nec omnino

in

non

fidbitium

Deo

Seoti oper,

,

ratio impoffibilitatis

quia contradi(ftoria

Tom, XI.

non

cftconceptibile,

ab intcllcdtu crrante , vt chimarra , ficut nec contradiftoria; idco non habct ideam,nifi quia partes eius habeant , ideo fblum partcs eius coiicipi poffiint , fcd ipfum non.

&

&

Ex

etiam quod rationes contra

dictis patct

opinioncm primam non funt contra difta, vt illa dc caufis prxcifis fccundiam affirmationem,& negationcm ; quia ficut pono in Dco caufim poffibilitatis incrcatura , ita caufam ,feu rationem impoffibilitatis , quatenus intelledus diuinus cfl caufapartiiun incompoffibilium , fccundum earum effe poffibilc, quod in fe habcnt. Ad rationcm primam , diccndum quod adio

&

non eft caufa paffionis ea

fcd eft fimul natura

fed agcns cft caufii

,

Ad aliud, quod lia,

,

,

non poflet

fi

cum

Ai primum frincifnle.

quantum ex natura

,

Dcus daret capacitatem crea- AdfecundS,

reciperc illam ad incompoffibi-

ideo fcquitur, idco

non

rccipit creatura

capa-

citatem ad oppofita,quiaDeusnondatcam.

,

,

pcr confcquens

£xhoc patet quod decepti funtqui concipiunt percns tidum diftinctum contraens ratum , ali-

turs

primum

&

impolfibilitas totius.

ledu diuino. Secundo quantum ad illud de impoffibili,dico quod non eft imaginandum aliquod vnum, quod

R« funt

formalis partium,

efje

fubftrati.

eft

Dcum

,

ratio

ua aDeo, quae dicitur omnipotentia, fedab intel-

rei J!t impK^tbilit.

ad

non vtadcaufam priuatiuam,fcdad caufampofitiuam , qux cftintellcdus diuinus qus eft tota

non habet creatura

poffibile a potentia adli-

ideo incompoffi-

,

bilitas huiuSjjf/^KWjjC^m^mw, rcducitur

temformali'

Vnde

&

& fuas rationcs formales

ficut

ter.

ef/e

imfojftbi-

litatit.

uino primo habent fua ejfe formaliter poffibilia: nigrum, fccundtim fuas rationcs formalcs funt incompoffibilia , idco principiatiuc ab intellcdudiuino habent incompollibilitatcm, Vt album,

,

,

fa

tium eftprimaratio principiationis,qusc eft uitelledus, quoniam incompoffibilia ab intellectu di-

quod vnum nam

quc ed

caufa impoffibilitatis in crcatu-

nifi

pcr

Jtes

fit

Sed qualitcrcft potcntiaadiua in Dco prior potentia pafliua in creatura?Nunquid quia hoc cft principiatiue ab illa , ideo eft prior adiua in Deo? Dico quod potcntia adiua in Dco eft prior po-

uaDci qua

bilu

Dco

quiainDeo rcfpedu partium rcpugnan-

(ibile.

tentla pafliua in crcatura

fiHtiHi

pof-

ejji

Aufloc.

& ncccflaria.

^cmtdo Dico quod impoffibilitas in impoffibili reduadintellcdum diuinum , non quia impoffi- Deui (ii catt-

i.

difi. 3.

ra, fcd

11,

neceflaria, vt patet ex 4.

Mct. n:mi impoffibilia reducuntur ad aliquod

^«*/. 5.

'Rtfv-Hlio

&

a T)eopro-

Oxon. hic num.

quaji. i.

dift. i.

i.

;

effe e.v

14.

CLV

.E S

T

O

I

Vtrum Deus pofit

II.

alittd

facere

qttkrrsfeciif Alenf. \.fart.tiuift.x\.m.y»rt.x.

D.Thomas

fart.q if.

i.

tr J- R«' Durand, qutfi.i.lDovnic», Suarcz \.furi.tra£l.i.

»rt.6. D.Bonauenturarfi/f.^tf.*»-/.!. f"«y?.i.r.

chardus dijl.^^.art.i. qutft.i.^ ftor in Oxort.difi.i^ jutft.

5.

//i.j.f.j.Vafq.i.f. rf/^.io«.

V6D fi

lc

non. Quia non poteft faccre ni-

quod bonura nunc facit.

ciret

fi

V

ficrec

,

fcd ta-

Oppofi

Argvrr.ttutn

DtgMiuum.^

^frm^tiuS. Matth.ttf.

Oppofitum Matth. z6, Potuit rogarc Patrcm de duodccim legionibus Angclorum ,& tamcn nonfecit.

C H O L

S

V M.

I

producere

aliter

Explicat optime ijuomodo Dempotefi non facere

facit

,

etitmpro eodem inflAitti ^ vel

,

priori

illo

pritu natnra

<]uia

canfa fiio

eft

effeQu

fe determinare

tfi liber , potefi

fi

,

fen/pore,

<jtio

tnftUtth.

qu* ntnfttit, diipofmt non fnttrt

ijHlk

fitit.

vbiexplicat dif^entiam potentidahfolutt,

dico , quod ficut Dcus povcUc & non vcUe libere aliud a fc , fic poteft vcUe quod non vult,& non vclle quod vult, & qoaclibct talis eft diftinguendafecundum compoficJoncm,&diuifionem. In fenfu com-

ADquiEftioncm teft

quiclibct talis cft falfa

,

potcft

non velle hoc ,

,

Dcus volens

fiuc accipiantur cx-

trcma , vt dcnominantur vniucrfaliier pro eodcm temporc, fiue pro alioi Et dcbct cxponi per-duas categoricas. pcr primam dc intjfe ^(ccxxndam dc poffihiii. Si accipiantur extrema pro diuerfo tcmporc , patct qu6d vtraquc ,cft vera } fi pro eodcm , adhuc eft vtraquc vcra , quia fimul eft potcntiaad omnia, & diuifim pro codcm tcmpore } & ficut cft in voluntatc noftra rcfpcdu cffedus cligendi , quod cft fimul in potcntia ad-

eodem

obiedta diuifimjpro prioritas naturae cft in

,

inftanti

,

Sc cft ibi

quae eft caufa: ad effedum. Sic

voluntatc diuina in a:ternitatc rcfpedu

&

omnium

aliorum a

cff^dum

prioritas naturz

vokintas

cft prior

,

fc

,

quam

cft ibi ,

qux

quia

cffedus fuis , prioritate

Ad rationcm ci^ dicitur , non potcft facere quod bonum eft dico quod verum cft , ijon ,

nifi ni(i

^uartuttt.

ergo poteft corpora caclcftia ali-

, quam mouet , crgo poffunt alitcr quam mod6 coniunguntur igitur illa

mouere

cbniungi

;

,

, quia cft de contingdntibus , qu« habcre pofliint. Similttcr tunc fcicntia naturalis , qua: eft de %, rebus corporalibus , fecundum motus corporum §uintum, caeleftium , cum nulla cllct , quia tunc non poflct

aliter fc

& alia alibi

fcircifta fic gencriri in tali partc,

plus de igne gcnerctur in vna partc,quam in

quia hoc

non

caeleftium

,

poteft

,

,

vt

alia,

pcr motus corporum

nifi

& coniundlioncm

ipforum

,

qu2

in-

Deus aliter produceret qukm proContr^ , alia aliter ficri quam fiunt , non

certa funt duxit.

fi

,

includit contradi<5lionem.

C H O L

S

Remittit refperjJioHem

I

V M.

ad fcriptum Oxonienfe fiA

hac ipfa diflinSione qutfl.vnica , vbi ait poffe Deum res aliur producere, ^uam^difpofuerat , infinfu tameit diuifo

,

&

compofito clare

,

ele

potentia abfolkta

,

non vero in

vel de potentia ordinata

modum

ftnfit

ibicjue explicat

,

aukliter faciens contra regulam cui fiih

hac inordinatefacit,non tamtnfiregultnon fithfit,fed potiits regula ipfificuti

fubeft

ordo

,

^uem mode Deus ferutttt

ipfi.

volunfatis ad

cft caufae,

caufae.

MarfHtn,

,

vt Aftrologia

^itttfi.vnic.

,

tcr

produx.it

ad

Vidt eum in (Xxon.dift,^^.

eitu oppofitum.

lioc

pofHt habcre cx par-

fcicntia,quac cft de coniunftionc corum,nulla cft,

ipfnm , vel

pofito

cum non

in

,

& orSnaritittDeo. yottft faetre

,

a£tum nouum , oportct quod in actcrnitale hoc potuerit ; ergo in aetcrnitatc potuit haberc adus oppofitos. Itcm , fi Dcus alitcr potcft res produccre,

te fui

quam ^utfecit

XLIV.

Dillindio

Libril.

230

,

quod bonum

cfTct.fi ab co ficrct.Si tamen in,qu6dnonpotcftfaccrenifi quod boett,nunc ncgo,quia potcft facere quod nunc

REfponfioncm ad, quaeftioncm

*

produxit , non cft omnis ordo poflibilis argucn- hit. do igitur fic , potcft producere aljter, quamfe- Adfrimum» :

cundum iftumordinpm jcrgo potcft producerc quam fccundum ordincm,

teliigi,tur

inordinatc, fiue alitcr,

num

cft fallacia

non eft.

quaere alibi.

Adprimam rationcm,dicendumqu6d non Rtfeluth. fequitur,quia ifteordo,fecundum qucm mod6 * iH Oxtn,

Confcqucntis , argucndo ab inferiori cum noca alienitatis. Ad aliud , djcejidum quod potentia,& fcientia in Dco adaequantur, quantum ad obic£ta,fcd non oportct qu6d cuiuflibct , cuius cft fcienad fuperius

tia in a(ftu

DISTINCTIO XLIV.

,

fit

pocencia in adul', quia pocentia

cft cius cuius eft, vt tia

AiftettniUt.

cuiufcumquc cft,

obicdi

poflibilis

fed fcicn-

:

cft a^fkialitcr eius

;

idco

non

cftfimile.

Q^ iE Ff^fm Veus e^ttkm

S

T

I

O

Adaliud diccndumquod in <etcrnitate poteft Adttrtlum, , non coniunftim , non tamcn

I.

oppofita diuifim

pojfet prodncereres

feeunditm

sUter

ordmem ab

^utft. x

.

Ad

prxcedentis diftio-

dionia.

I

R c A diftinftioncm 44. qusri-

tu^, vtriim Deitt peteft producere alia

Arptmtium

aliter tteg^tiuii fri.

,

tptam /ecundum ordinem ab eo

innitutumf

mum.

Qu6d non videtur,quia

tuncin otdinatcproducerct. Item,potentja fua non cxcedit fuam fcientiam, fcd ipfc aliter,

eft

de fcientia

Dci

,

"ficut

circa

fuperius

contin-

fi

aliud,

diccndum quod non cft fcicntia, ni4vndc quia Deus vt in pluribus Ad quarttuitt

vt in pluribus

5

pcrmittit caufas fecundas operari fccundiim or-

I.

SteundHm.

didtum gcntia,

ipfo difpojitum? ViJe Dodotes citacos

diuifim pro diuerfis inftantibus

non

potcft fcire oppofita

quam fcit

:

nec rcliqua igitur ncc poteft producere op,

dincm difpofitum ,ide6 &inpluribus cft fcientia , in mortc tamcn Chrifti fuit eclipCs contra principia Aftrologis.

Quanti^m adaliud de fcicntia naturalt^dico qu6d non dicit abfblutc plus de igne in tali parte caeli gcncrari , fed quod appropinquante Solc plus gencratuiin pinquat.

illa parte,cui

magis appro-

pofita. Ttrtium,

Itern.in xternitate difpofuit

otdincmabco

rem fcauidum rc»

inflitutumjfi autem potcft

QViCSTIO

Adfuintum.

Qu^ftio

iji

11. Deum

dinantur ad

CXy

TIO

II.

Do
,

libus

ptzccdcntis diftin-

i.

j»
,

quancam

poteft dare

meliora

qukm

,

non

viietut

,

Auguftinus 8j.

qq. qu«ft.j4. probat quod Detu Pater Jibi t^MtiUmfiliHmgemit

^uia

propoiito

nert fotHtt

&

nolmt,

tjutafi non,Mtt

,

& tnne

,

infirmut

efi;

tunc inuidm eft: Hc atguitur in

Deus non facit meliora quam fecit, non potuit, & tunc habetur pro-

, fi

aut igitur, quia

poiiium

;

aut quia noluit

,

&

potcft,

&

tunc in-

Auguft.

& itapoteftfaceremeliora

fecerit.

prim6 infpiritualibus> namBeati

patec

non enim cognofcunt infinita in Vcrbo igitut non cognofcunt omnia quae cognofcit Ver;

bum;poteft autem Beatus quaecumquc cognofcere , licet non fimiliter ergo porcft eis reuelare , Sc fic poftunt aliqua cognofcere , qus non cognofcunt , fi Beati , multo magis non ;

Beati.

&c. Contra Auguftinus ii.fuper Genef. Detufohoc efteC tuit fecijfe heminem , qni mnpeecaret , melius igiiur, &:c.

cet

,

&

:

Hoc ctikm

C HOLIV

S

M.

patet dc corporibus caelcftibus

enim non

Deum

vmbrara fuam ad

^uamfecit tam inferfeSienc aceidentali intenfiue , ($"

1.

meliores.

ra

quam fecit,

& hoc fecundum omnem bo-

"'^^^^"1 r^' compoflibilcm

^^ bonicatc

:

quod probatur

& perfcdione accidentali.

,

prius

Et pro-

&

bo quod

potuit fic facerc mcliora intenfiuc, fecund6 extenfiuc. Primo fic,quoniam, cum omanimcE fint eiufdem fpccici , aut omnes funt ti4 ferfeBior C, r r nemaitiden- atqualcs, lecundum pcrrcctioncm, aut non.u nc, talem. igitur funt squalis capacitatis , non tarr.enfunt squalis beatitudmis,fiue asqualem beatitudinera habentes , quiabeatitudo datur fecundummerira , & non omncs habent xqualia merita ; igitur

Tttb»tur\.

in ^irituali-

hu^quantum

tota capacitas in

&

quacumque anima

perfi-

quanta potcft perfici. Simih'ter anima Chrifti habct maiorem beaticudinem , quam alia anima > igitur fi omnes squales funt , nulla alia anima habct tantam beaticudinem , quantz eft

citut tanta gloria

beatitudinc

,

capax. 3.

Si dicatur

quod non

funt aequales

fed

,

quod

&

volo , adhuc pcrfedior.quod fequicurpropofitum, prim6,quia non videtur, quod tantum diftant ipfx anima; in perfeftione ad inuicem , quantikm gloria vnius a gloriaaherius. Dato etiam fecundo, quod fit, adhuc fcqui-

anima

Chrifti

fit

tur propofitum

,

quia anima

differt

fecundum

^ilibetAH. fpeciem ab Angelo,itaqu6d Angeluseft nobigelu4 fubfti. ttrfeSior »•

nim»Chri(H.

quam anima (s^ quando vna fpccics cft nobiliot , quam alia quodlibet indiaiduumvnius fpeciei cft pcffcdtiits quolibet indijjgj fpecics

,

;

,

uiduo alterius; alitcr fpecics habcrent ordinem accidcntalem ; igitur quilibet Angelus eft nobi-

fecundum naturam , quam anima Chrifti: igitur nuUus Angelus habet zqualem beatitudinem cum animaChtifti ,igitur nuUus Angclus extenfiue habet tantam beatitudinem , quanta:

lior

lumen

:

omne

fed

;

:

quam contuletit. Et quantum ad hoc de lumine , non potuit Auetroes vitare, qui dicit quod folusmotus poteft perpetuati,&non eiTct ncceirarium ex fe,quiaeius^ eftabalio; hoc enira non folum verum cft de mocu ,qu6d ficeft ab alio, fed etiara delumine, quod eft forraa tota fimul.

Quancum

vero ad bonitatem

t.

di corforalit-w.

Ex hoc etiam concluditur rpropofitum dc cor'. ... ,. ^ ... , quoniam fi illa , quae utimediatc orSceti ofer. Tom, XI. ,

poralipus

Auettees.

& perfedlioncm

fubftantialem terutn, dico qu6d Deus poftet fa-

fecundum

cere ea roeliora intenfiuc ftantias

,

fuas fub-

quzlibet iftarum in fua fubftantia magis , minus , de quo non eft fi

&

fufcipiat

hic perfcrutandum

quia

,

propo-

eft difficilius

fito.

Ad primam

racionem

fcquitur inuidiam cfle liora

,

quam

fecerit

,

,

dicendum qu6d non fi non fecit me-

iuDeo

,

& poteft ea faceie bonum

,

quia in-

f.

Aiprimttrt tfitcip^U.

inquo Deus autctfitantum ex mcra liberalitate fua confcit peifeftionem tcbus tamen fi Dcus non produxifiet filium fibi xqualem , fequiiur qu6d efTct inuidus , quia ex quo confetc natutam fuam Filio , quod eft fibi debitum ex uidia cft abftrahendo

tcnetur

fibi

ab aliqno

,

;

;

conditione natuiat

eam

,

qus

eft

ex

fequitui confedla aequalitas

fettet

natuiam,

tet Filio

natutae,

,

fe talis ;

ideo

,

fi

vt ad

con-

& non a;quaIitatcm,non confer-

quod

eft fibi

debitum ex conditione

& ita eflet inuidus.

Adaliud, dicendum qu6d teftatationc tibi quxcumque occutiunt , non funt modo raeliofi,nifi inquantum funt volitak Deo , & ide6 alia,quz fi fietent , effent raelioia, raelius tibi occutrcnt, hoc fcias Deum feciire,quia nihil eft

melius reda fimplicitet tationeentibus,&

non eft aliud quam qu6d quidquid Deus fecit,hoc fcias

ide6 auifloritas Auguftini dicere

,

Deum

fecifte

rede , omnia enim eiMicumque

vtluit,

fecit.

eft capax.

„T Probttnr

/'«'"•

diaphanura luminofumeftmelius non luminofo ergo poteft Deus plures perfedliones acci-

•

non

'

dentales eis conferre,

poteft facere melio-

REfpondeo, quod Deus

^tfolutio.

^Hcert^rll

^uam in ferfe^lione fulfftamiali.

if*

"^r.'/**

ftellas, toca fphac-

ta ftcUarum poftet ecHpfari,&obfcurari

res multo meiiores,

fefe facere

QHMrti

H-

&

igitur eft perfedio accidentalis eis T^filuit

,

recipiant peregrinas imprefliones

corrnptiuas,tamenfuntreccptiuaimprefllonura accidentalium ,vt luminis; vndelunarecipitlunien , fi medium efiet ita magnum , qu6d poffct proiicere

extenfiue,

r/r/»).

quam cognofcunt,

plura poiTunt cognofcere,

Auguftinus 5. de lib.arb. Giutctjuid reEla ratione tthi nulim oecHtrat , hec Deum fecipfcias:

Itcm

igituvy Offofitum.

Hoc

qukm

ideo poteft Deus facerc

cohfcrendo plurcs perfc-

,

&

uiduseft. SecunJum.

excenfiue,

&

;

fecit

(Stioncs accidentales,

V6d

ijuia

& beatitudi*

, rault6 magis videcur de corpora' dc quibus non tantum cnrat, qu6d non tancam perfe6^ioncm accidentalem dedit eis,

fttcere

quamfecit.

aut

,

quam habcnt

ytrhm Deus fofit meliora

Vi>}e

vt ad finem

poteft Deus facere meliora quam fecit, dandoeismaiorem perfcdionem acctdcntalem,

nem

>t S

,

V

1

DISTIN

AdftdiUtn,

DiftinaioXLV.

Libril.

ZJZ

^

Qjr Vtrum

in

T

s

XLV.

o

I

VxTA

J.part.^ud/t.

dem

alteri,

Ci

fit

Sminfing. dt Deo vno trn^.

1.

3. l-tft. }.

tas

Irca

I.

primum

tur

ne-

di(lin6tionem 4/. quzriVtritm in Deo fit formaliter

,

f»tiuum.

videtur

ex te vcllei fed fgitar

In quo

:

natura

Dcus non

rei

voluntas

eft

poteft volunta-

,

poteft voluntate velle:

&c. Minor probatur , quia nulla

,

alia

vo-

quia voluntas recipit W/r, in receptio quare,&c. Item fecund^ fic : fi eft voluntas in Deo ex natura rci crgo in ipfo eft obiedum voluntatis cx natura rei ; confequens falfum eft igitut antecedens. Confequeniia patet, quia obicftum luntas volt,

nifi

Dco auteta non cft

UrundHm.

QnhA non

voltmtiu ex naturei rei ?

:

&

alicuius potentiz in

Deo non

ipfum. Confcquentis

falfiras

poteft efTc extra

probatur, quia vbi

obiedum

cft

tct illius

ex naturarei,& poteniia, fimiliobiedi inter potentiam , & illud obic-

<5lum, cft rehtio realis

:

fed voluiitas diuina

non

fuum

tunc

refertur rcalitcr ad obie£kum

;

qiiia

fit

principium fpirandi

Item , quascumquc vni

Atiftot.

probatur; quia finis nobilioreft eis qua: fiint ad finem ; voluntate autem diuina nihil eft no-

0girniMiMii.

,

in

Dco

ex natura rei

cft

voluntas

intcllcdlus erit cffentia

hoc

fcd

;

:

igicHt in-

falfum^quia

eft

voluntatis

,

& obicdtum

,

Sc eftentia

eflent idem.

Item,

fi

voluntas diuina

fua eftentia, igitur Ttrtium.

fit

primus ad^us voluntatis diuinae

,

erii a6lus rcfle-

Confequens eft falfum. Probatio confequentia: vbicumque potentia, & obiedum func idcm , ibieft a£tus reflexus; fed fi voluntas,& eflcntia fiint idem in Deo , igituc primus aiStus xus.

:

volendj Dei clTetaftus reflexus. Contra; Aoguftinus i.dc Ciuit.cap.io.Dm i

fimplex

efi, e/uia efi

^ nvn

ue dicitur,

Item

,

fi

efi ipfitm

:

non

volunras

fit

;

fcquitur

imperfcdlior cflcntia

fit

eircntia in

circt

Deo,

perfeftior ipfa cffentia, quianihil

perfcdlius ipfa eflcntia

tas

^, quod relati- Augufl. Argumitum igitur, &c.

tjuod habet, excepte eo

,

non

quod volun-

non

cflcc

quia

nunquam imperfe£kius eft principium com-

principium communicandi ellentiam,

rounicandi perfedtios.

SCHOLIVM Reietiis duahtu opinionihtu

omnis per-

,

epta

,

I.

per aSium inteUe-

negotiantii , fiue comparantis

intra

adextra

penebant voluntatem in Deo

tfie farmaliter

fe

,

cui

;

eft

autem beatus

& frui eft adus voluntatis

,

amore

;

natura

inharrere propter fe

rei cft adlus

in

&

,

,

velad

refiluit

& formaliter, &

eam

fruendo

quia frui

eft ali-

igitur in

Deo

ex voIunt3tis,& per confequens

igitur ibi ex natnra rei eft principium pro:

:

Omnia ^ueuunque

QVantum ad

quatftionem primam , cft vna j-. opinio, quae ponit voluntatem non efle Primaopitilt in Dco ex natura rei , fed tantum per aiftum in- "«<» ?«
&

Alia autem opinio fimiliter eft,ponensvo- Steund»»p$-

rei eft Spiritus fan-

ducendi Spiritum fandlum fcd voluntas eft huiufmodi igitur, &c. Itcm , Matth. 6. Fiat voluntat tua , &c. Et in Pfal.

ens rationit

infinitum.

in principio huius quzftionis ptima;.

Item , in diuinis ex natura :

nuUum

^uid per

non

nifi re-

ipfa voluntas.

ftus

,

de occafione defiumpta probat

ipfa:igitur in

Item , Deus cft bcatus cx natura rei, per adlum negociatiuum , qui non caufat

'ffi"»'''"". ""''

^'"^

& per confequens

vtmmtjue hunc terminum intelli^at,exponit. Dein-

melius ipfa ,quim voluntas ex natura rci. eft

Seeufiilum.

€0encia,

fi|

fed voluntas eft perfedlio fiinplidter, quia in

lationem rationis

fluarttim.

& eidem funt eadcm,

dari ex natura rei

Deo eft

yertium.

,

fi

fedio fimpliciter,& non per refpe6kum aliqucm; quolibet

Stemilum.

obiedum

fit

But

Contri

eftentia eric princi-

tunc non Deus magis diceret per intelledlum, per voluntatcm; nec magis fpiraret pcr voluntatem , quim per inielledum, cum eftentia

biliiis.

^^ Argumetum

cum volun-

crgo

quam

eft

obiciftum cx natura rci. Maior probatur per Philofophum i.Ethic. VolumaiefiipfiMfinii.Sc primo Ethicor. Bonumefi ^ued omnia appetunt .Minot

fed

;

telledtus eft voluntas

luntas.

obie^lum vojuntatis eft finis, voluntatis autem diuinx non cft aiiquis finis realiter ex natura rci : igitur voluntatis Dci non eft

eadem

eadem tatione

cumnon

;

,

:

fed hoc eft falfum , quiatunc fandus produceretut per modum na-

intcr fe funt

in cadem petfona cflcc rclatio rcalis ad efTentiam igjtur non eft. ibi obicdlum voluntatis cx natura tci , & pcr confcquens , ncc voIteraf tertio fic

eftcntialitet elTentia

tura*.

:

Tertium.

»*s»tii*um.

pium fpirandi;

:

:

j

Ariumgtum

vi-

:

Spiritus Jtrgutnftum

voluntat

Qn6d non

detur,quandocumquealiqua funt ea, quod conuenit vni,conuenit debito modo fignificetur fi igitur vo-

luntas

1

,

ellentialiter

D.ionmeut.hie queft.i.Ki-

qHifticnari» lib.i. qutft.

hoc qaarrituf Vtritm

diuinafit ejfintia diuina?

ch:iid\isart.i.jutft.i f^art.t.jutfl.t.Datind.^utft.i. Gabr. ^ueji.i. Gregorius ^utft.i DortorAtc.Coiduba»»

\<.(3r it.qutfi.tf art.9.10

ejfentia diuinai

Vide authores citatos puft. przeedenti.

I.

membr.i.H Thomas

II.

I

Vtrum voluntoi in Deofit

Deo fit voluntas formaliter ex natura rei ?

Alenf. i.p»rt.i}ut.(l.^i.

^ST O

CXy

DISTINCTIO

veluitfecit,&c.

luncatcm

,

&

perfcdiones

alias

effc in

Dco,

""•

non ex naturarei , (ed per aftum intellcdlus negotiantis non tamen comparantis ad ex,

tr^

,

fed

,

quae opinio

illis

opinionibus

ad intrk

diftind. j;. Omiflis igitur

improbatur ,

refpondeo,

cxponendo duo vocabula quod eft efie in Deo ex naturarei, 8c ejfe ibi formaliter. Dicoautem aliquid eflc in alio cx natuia rei , quod nop eft in eo

Se/oluti»

V^fi'"»**

*'""

'

m

QujBftio II. gfcjV

t»

tfl

ep eo per ai^um

natur»

negociantis

!utcllc(Slus

adtiim voluntatis comparantis

quod ed

&

,

nec pcr

,

vniuerfalitcr,

alionon per a<5lum aiicuius potcnExpono etiam hoc vocabulum

in

iix comparantis.

Dico autcm

formaliter.

formaliter

clle in aiio

album

tcntialitcr.vt §la!d

ift tjft

in mliquofoTm»littr.

fofmaliter tale

cire

cft in co poncc virtualiter,

;

Ncc hocdico forquod cft in eo confusc, & cum quadara commixtione ; quomodo ignis cft in carnc non formalitet , fcd dico clfc forin quo manet fecundum maliter in aliquo fuam rationem formalem & quiditatiuam &

rti

,

includere ipfum lccun-

rationera formalcm prxctliUime ac-

modo

dico

& formaliter cft

,

quod voluntas ex nain Deo ,quia non pec

aiicuius potentia: comparantis

ferentis

lem

,

aut con-

fccundum fuam raiionem fqinia-

fed

,

&

,

fetefl ejft

fed voluntas

probandum idem de voquod nullum formaliter mfinnum;

cfte

luntas (ecundijm

&

,

,

fed ex naturaici

Dco. Maior probatur, quia

eft in

nili

,

non cx

per conlcqucns

hil poteft eire fic ens rationis

intel!e€tus

igitur vo-

,

fuam raiionem forraalcm non

folaconfidcratione rationis

voluntas

,

formaliter iniinita

cft

dependet a ratione

infitutum.

quod

,

ni-

peradum

fcilicei

ratioms, quia

elt relatio

intelledus nihil poicft caufarc in obiccto

nis

,

,

ita in

guftini.

Sed nunfic

vt in cteaturis; vel nififit

fed ibi in propofito

;

fe priino

&

modo;

non

cftpraedicatioper

hoc probatur, quia quan-

doclfcntia alicuius accipitur in abftr;;do, acci-

fecundum rationcm quiditatiuam: autem non pra:dicaturdealiquo, nih dcillo, cui eft cllentialiter idem patct igitur quod iuftiria & boniras & huiufmodi attiibuta , in Deo funt reahtcr idcm & perfcftc , & etiam quodli-

fic

:

cum eft

eircntia.

dubium de

:

nulla enira rclatio rationiscft forma-

;

imo nec rcalis , vt lupcrius eft probatum. Minor probataeft diftintt. lo. multipliciter , breuiter tamcn ibi polica eft vna ratio quia in omni ciue metc intelligibili,

liter infinita

,

,

acqualis eft natura fua: incclligibilitatls,

lellcdualitatis

,

cx partc voluntatis

lic

aqualis petfcdionis

uequscumque aliapeifcdio petfedionem

vt dicit

cllevolibile

&

cft

:

,

autcmtale formalitcr

volibilc infinitum, aliter

rei

guitur ab elTentia

ncc ratione,

&

diftinguituraliquadiftin-

fimpliciter

liuc

,

per

quod volunias, , non diftin-

fequiiur

,

alia perfciSlione re,

ab

confequensquantumad

il-

,

vnum

ex alio ordinate

,

1 .

&

vi

,

Augoftinus aiguit

quod vna

k.

rent magnitudo,

&

8.

Auguftin.

ftrfona non tfl

tjuia nulla alia efi verior

:

vbi

non cllct

nec ratione fic dirferveiitas inDco. Ftuft«actiam

conIc<juentia,fi iiec te

,

Magiftri moderni laborant ciica ordinem per-

£carct: igiturfua voluntas, quaeft volitum,cft

fcdioniim ellentialium in

formaliter inHnita.

vnam

SC H O LI

Deo,

prsfcindic

lud,quod per fe important, erunt fynonyroa, quodimcndunt iili dealia opinionc fugeic,& cft ideo contia Sandos quia Sandi concludunc

maior alia

bcati-

non

perfedioncm

vt dicit

quod

intclli-

non

,

tione.

de Trinit. cap.

&

ellcntialis in

fiinplicilcr

omnem relationem lationis ; ergo vi dicit perfeftionem fimpliciter , non diftuiguitur fola ra-

& in-

ipfo circvolitura,

cft in

8. Dubium,

?

Si igitur vt fic

nili

,

quomodo di-

£t circa hoc funt opinionespra:di£tx ,contra quas arguitur , vc prius aigutum eft. Addo autem nunc eti.im vnain raiionem , quod diftinguantur non folum tatione , quia voluntas , fi-

dtione cx natuta

eft

,

diftindtione iftarum

perfedtionum cflentiahum in Deo,

relationem rationis pcr comparationem eius ad alcctam , &c non aliquara rcalem tale autcra ens non cft formaliterin-

cognitum

gibile,

& bonitoi.

vcraprxdicatione per identiiaiera, vc in Diui-

vt

finitum

tpfk esi

piimo modopcrfe,

itinguantur

ens rationis poteft non

perfe-

tcaliter

pra:dicatio in abfttado cft veta, nifi

Scd hic

Addo tamen vnam raiioncm

formalittr

quam

bct lilorum

luntate.

rafimU

fequitur ex pac-

,

(^ fcitntia funt dua <]uaUtates

,

ad ptobandum hoc de intelicctu,

poftunt hic adduci ad

£i>i

fua

formali-

Aliter etiam probatur auftoritatc Augufti- SeeunJl auHoritate AM' 5. Non ftcut in in creatura

quiditatiuam. Rationes vero adduttae

4ifti:id. jy.

Jrohatur,

fit

eft

pitur prxcisc

Volunttu ftT' tura rei

,adum

cft

idem

fint

Deo

ni i^.deTrinit. cap.

Deo \fedquA iufiitia

Ifto igitur

i» D*l.

quod

fapientia

dum fuam

ift

probatum

vt

,

vtriufque

vt cffeftus in luacaufaelt.

ceptam.

tx nntur»

te

etiam ciim voluntas

maliier clTc in aiiquo

efle tale formaliter eft

^

&

,

ter infinita

quod non

in r.igio

,

,

eftcntia

igitur voluncas in

:

fiue

;

,

m*litir

bi intrinfecc

ex

alia-,

fi

Deo

,

nulla

inter illas

concludendo cllct diftin-

dio rej , nec rationis. Maior probatur quoniam nulla relatio rationis eft fotmalitcr infinica igitur nuUa calis poceft includi for,

VM

II.

;

*Dacet

zolunt4tem in dininu identificari ejfemia,

tamen redittr fecundittn quid , fcu formaliter , vei ex natura rei ante omntm negotia-

, nec in aliqua pcrfcdtione fimpliciter , alirer totum non eflct infinitum , nec per confequens peifcdio fimplici-

tionem intelUBtu. ZJide eurn fupra in hoc opere

cer

,

dijjerre

difi.

}

j.

& in Oxen.

quitB. i.

diii, i.ijUitft.,^.

difi. 7. t}U(tfl.i.

Probat htc varijs rationilnti

,

& &

Mtthoritatihtu fanUtrum Patrum.

7Rifo!uiio eunil*,

f—

qut'

ftiovit,

Voluntiu realiter

eft

ef

fentia.froha-

AD

fccundam quzftionem

luntas in

fede

,

quia

,

eft

ipfum fi

, quod ptobatur per rationem: compoflibilc intjinfecc ipfi infi-

eft infinitura rcaliter

non dctur oppofitum

tur rjtiene.

Trimt,

dico qu6d vo-

,

cft fuaelTcntia realitcr, per-

& identicc

quicquid nito

Deo

ab ipfo infinito

realitcr

tionem cum infinito fcd cQcntia diuina

volontas

eft

:

eft

;

,

ergo

igitur

non

,

& pctfciac,

ergo

eft

facit

compofi-

eft

aliud

infinitum:

formaliter infinita

,

in elfentia diuina compoflibilis

Scoti oper.

Tom. XI.

maliter in infinito

:

igitut

plicicer

,

voluntas

pracfcindic

,

vc

perfcftio fim-

eft

omncra

rcUciopera

ra-

cionis.

Refpondeo igicur,quantumad iftumarcicu9' lum , quod cum vera idencitate, qua vna per- Kefoluti» fedio eflcntialis eft eadem eflentiar , & quacli- dubij. bct alteri , ftac camen aliqua diftindio ex par- Cum identi' tnet rt»li ce rei fccundum ijuid: fola enira diftin6tio raftat diftinSh cionis non fufiicic ad faluandum oppofica con- firmaiit. nenire eis praetcr omnera cpcrationcm intclIe<5tus ,conccditur enim quod Pater dicit intelledu , fiue mcmoria, & non voluntace , & quod fpirac voluntate , & non iiitellcdtu & ,

&

multatalia; ide6diftinguuntury?CK»
fi-

tum

i parce rci»

Scd quid

intelligis per ftcun-

V

3

iiim

Libri

^34 dum

qiild,

Refpondeo cjuod quantum ad

?

illas

tres condicionesdi(lin(%ionJspoficas diji.^l. fciExpfttt jttld di/tinliio fe-

cuniitm quid tx n»tMr»

nonefietalc pocentialiter,nec virtualitcr,

licec

nccconfusc,

modi

eft ibi

veradiftindtio inter huiuf-

perfc£l:iones eirenciales.ficut alicubi inue-

Dto

nitur diftinftio;quia ita vcrc in

rti.

6bus,ncut

ncantum

rer voluntas,

effet ibi

intclledus,&fimiii-

plicicer in

Deo

diim

quae eft

nec

non idcntitatem fecunnon identitas formalis:diftindio ergo fecundum ijuld ex natura rei , cft non ijnid

,

tiabent

£c incelligo pcr

idcniitatem formalem aliquorum,quando

,

qua

maior

attributi

rcdo & in genitiuo,vel attributi in concreto & in abftra(^o,nec poteft beatificari in'aIiquo in-

in

,

cludcnce refpedum racionis,

cum nullum

cale fic

petfcdiiionis.

tur relatiuo

,

duarum proprie-

fcd tunc definitio

&

identitacem

,

feu vcraque in tettium, vt in efTcn-

ftabit

formalitcr.

Quod autem huiufmodi perfediones non fint

Probatur pri^

idem formaliter inDco

fola ratione diftindlac,

nei ejftntialei

probatur per tres rationes,

Prima ratio

tates.

&

pcr plurcs audori-

cft h£cc:infinicas dicic

intrinfecum cius.cuius pofitum finicum dicic

moduni

eft,cntitatis,ficut per

op-

modum

deccrminaium quiditatis.cui conuenic modus aucem entitatis, & quiditatis infiiiitae non dcftruic rationem qiii:

& petficit:igitur infinitum non

ditaiis.fcd faluat

deftruicquiditatiuam rationemalicuius, fed faluat^igitnririfinitas adueniens voluntati ftrnit

propriam rationem voluntatis

;

nonde-

igitur dc

ratfonc voluntatis infinita formaliter non cft intelleftus

,

ncc cfiencia

;

non

igitur func

eadem

Secundo, arguo diftinftiones.

tiam,per

rum

primo promitrendo duas Prima,qu6d dua; funt difFerentiae fic,

ftinaio cbie-

dorum aH» in incclleftu:vna intelligendo obiecftum formale quod eft intti, fiuc cxtra fibi correfpondeac vna

quam

funt

infinitatem ,

,

eadem

& vtrumque in teriium cum

ftabit

realiter;igitur

fimplicitate diuina

muhd

, :

vt in

ergo

non identitas formalis voluntatis ad efTentiam,in quam peridentitatem tranfit.

Hoc eiiam confirmatut aufboritatibus Sandlorum,nam Auguftinus i j. dcTrinit. cap.j. dicit qu6d ifta omnia , quae dicunt perfeftioncro, non

nifi in

Deo

aequalia dicenda funt

pofTunt dici aqualia.licct

non

fini

CenfirmtlH»'

frimi Sanfed nihil Sorutn aum

:

idem fibi formalitcr eft aequale, squalitas cnim fccundum Hilarium , requirit non identitatem aliquam,fed tamen fi non fint eadem formalitcr,

8orit»tibus.

Augufl, Htlar.

diftinda rea-

vndc non rcquirit aequalitas diftindionem realcm , quia fccundum Auguftinum , potentiae anima; , quae mutuo capiunt fe in adibus fuis, funt aequalcs.non tamen diftindlae rcaliter. litcr

:

ItcnijAuguftinus contra

Max.

lih. 2.

guicquod quiacum fimpIicitaccDei tas

accribucorum

rura

,

quae ratio

,

ide6

non

cap.^. ar-

ftat plurali-

ftat pluralitas

Secundi,

Auguft.

petfona-

valet,fi attributa folaratio-

ne diftinguerentuc , quia non fcquitur ; ftac cum fimplicicace diftindio rationis ergo diftin6tio realis ftabic, fed econuerfo diftindio realis ; et:

go

formaliter. Sifundo.

II. Tetlii,

tatum fccundijm rem relatiuam ftat cum fimplicitate diuina , vna non tranfit in aliam per

retur.

dcm,non camcn

di

& attributi

cflentiam

abftrado ,fed prxdicationem. pcr identitatem: igitur voluerunc quod aliqua in diuinis func ea-

efi

,

inteiligononidentitaccmquiditatiuamnonpertinentem ad dcfinicionem alcerius , /i denni-

,

jHm

diftindioifj^ naturae

magis diftindio duarum proprietatum cfTentJaiium , quarum vna tranfit in aliam proptct ea-

non conceiTcrunc in diuinis prxdicationcm formalem vnius perfcdionis dc alia in

ex

cati aiqualitcr ficut in eflentia,& nonefTet

vnum non eft de formali ratione alterius , ita qu6d fi definirecur non pcrtinerct ad definitionemcius; igiturper nonidentitatcm formalem

Hoc confirmatur per hoc qaid Dodlores an-

m*liter

non maior

nc diftinguantur,non tamcn verum cft , vt priiis oftcnfumeft: vnde alios Dodor conccdit qu6d nonfola rationc diftinguuntur, fcd diftinguun-

,

tiqui

naturit rei.

vcl

,

& tunc pofTet beatifi-

nunt non identitatem, &C non identitas complcc rationem diftindionis. Perfcdioncsautem fim-

ctcs

,

for-

& voluntMis

& quamuis vnus Dodor ponat quod fola ratio-

illae

idcntitas formalis aliquorum.

in Det di-

,

<\Qim /apientia,8c/4pientis,

non po-

func ibi potentialicer

fufficiunc ad diftindlioncm; quia

non

fiin^Hi

volurttM

eft

Tertia racio:in eadem petfona funt plutes proprietaces relaciuae diftindaB.non fola racione:

non

pii fierfeciio-

quod

conditiones

non

virtualiter,nec confusc:fcd

tijn idcntitm

eft intclle-

& aiix perfc
pcr confequens

fftmnlii.

X LV.

Diftinaio

I.

diftindlio racionis.

Sed dices quodifta audoricas non concludit pro didta opinione,quia ficuc non fequitur, fi diftindlio fecundum rationem ftat cum fimplicita-

14. RefiicM.

,

moUi conci' fiendi.

rcs,vel

dua:,tanquam terminans extr^,ficut patct

&

albedo in re extra accipitur ab vna re , camcn aliud cft obicdum formale in intclle6lu de concepcu coloris difFcrentiae fuac,non obftantc qu6d vna res fimplex extra corrcfpondct vcriquc;& fimilitcr vnius rci poflunt circ duomodi Logicalcs diuerfi.vcl

duo modi Gramaticales;Logicalcs,vt

homo , hHmanitas nit

,

ica

tnalicer

fercntia

,

Gramaticales

,

vt homo

,

hemi-

quod vnaeftdiftindioobieftorumforconcep[orum,&alia eft diftinftio cx dif-

modorum

tc;igitur diftin
,

diftindio fecundiam tjuiddit

cum

&

Ex his arguo:Bcatus vidcbit eum intuitiuc, etiam voluntatcm Dei intuitine, aut igitur videt hic duo, ita quod habet non idem obiedum for-

non

fequitur

fimplicitate:

autcm di£ba opinio ponit diftindtionem attributorum efle fccundum ^uid tantum. igitur (iiftindlio realis:nunc

Refpondeo , quod ratio Auguftini benc tcnet quia quorum principia formalia polTimt cfTe non cadem realitcr vnde ad diftinin propofito

:

diftinfbio rationisprincipiorum, fcd fufEcit fola

diftindio ex natura rei,qux

non

eft

per operatio-

intellecbus:fed diftinftio realis principiaco-

rum non

male,& tunc habetur propofitum,quia qui intelligir.intuitiue videt rcm ficut eft,& non fabricat

fequicur ex foladiftini^ione rationis principiorum , fequitur tamen ex diftindbione formali principiorum , qux diftin<5bio non eft per operationem intclicfStus. S.Hilatius iz.de Icem,Damafccnus,cap.4.

ibi aliquid perintellc(flum

Trinicin

negotiantcm ;igitur funtobiedlaformalia diftin<5l;a, auttantum ha-

obicAum fiib diuerfis modis concipiendi & tum non eft ibl maior diftindlio intcr cfTentiam & voluntatcm , quam fi iacelligat hoc bet idem ,

Soluiii.

,

ftioncm realem principiatorum fufficitnon fola

nem

concipiendi;

ita

&

fine.

Item, Anfelmus Monologion. cap.i j. NeceJJi , ^ukm not: ip(iim, poautem relatio rationis , nec ctiam aliquid indudens rclaiionem racionis eft

efi

vt ejuidtjuid

nitur in

Deo

:

efi

melius ipfitm

nulla

melius

Ttrtii.

Q(j$ftio II. mltHs

ipfHTn

,

non ifjum

(jiuktn

prius;igitur talc quodlibet

tjuam noH ipfum

quod

abrolutum

eft

,

,

vt probacurn eft

,

cft

meliM ipfum

vt ad fe didtutn

prsccdens lelationctn rationis

fic

,

modo i Deicate.

autem

di-

AnfcU mus probans hoc clfe ponendum in Deo,quia niclius eft ipfumjqu^im non ipfum, non arguerec quod hoc eft poncndum in Deo , nifi qu6d Deus eft Deus , & quia eft meiius efte Deum , quam non Deuro, & ftuftr^ laboraret in (Oto illo caftinguicur aliquo

Aiicer

;

&

perfedionem , fecuncundijm virtutem , dum eciam adzquationem przdicationis , fccundum muiuam rationem identitatis quia

&

;

vtrumquc

men non

formaiiter infinitum

eft

,

fed

la-

identitas formaiis ad ciren-

eft eius

tiam, quz nonidenticas communis eft volumati ad eirentiam,& proprietatirelatiuz ad cfrcntiam.

quod ptopriecas eft non eadcm cfnumero iilorum mo- §iumtd» ntn ea P»ttr quO dorum perfcdio attributaiis eft cadem en'cnciz Deuj ^ t»m triplicicer , & fic pacct ad Auguftinum,quomodo men tt Patec igicur

pitulo.

fentiz quadtupiiciter,& de

CHO LI VM

S

Tenit tret

ittjignes inftantiof

formalem voluntatu alt

ejfentia.

III.

;

,

contra SJiinElionem

Ad ^rimam beni ex-

plicat di^umjaniii Augujiitti dicentu,non

co Patcr,

quo Deus tamenconcedentis identitdtem attriimtorum cum DeoJ^ide eum clariits ad hcc in Oxon. diji. 8. Adjecundum negat ex injinitate ^u»Ji. 4. num. 1 3 ,

.

formali inferri identitatem formalem ,ficut ex infinitate reali realem,quiafine haceffet compofitio,

hhUm

SanSiorum

uinis

explicat

pojiterit

tjUdt

Ad tertium

Jequitur negata identitate formali.

,

235

non eft focmaliter infinitaiigitur quadrupliciter propriecas non eft eadcm eftenciz fed voiuncas eft eadcm eftenciz ttipliciter , quia (e-

,

non etfi

dut Pradicamenta in di-

quomodo il>i omnia dicunturficundMm

Jithfiantiam,vel relatitnem, de <jho in

Oxon.

i

.

Sfi. 8.

non eo Pater

Deus,quo

Detu

tjuo

,

,

&

taraen triplicicer eo

fapiens, fcd argucre ex

hoc ad omnem

identitatem,cft fallacia Confequentis.

Ad fecundum dicendum quod

Trim»

Ii*'

Auguft.

SEdcontraprzdidlaarguitur tripliciter. Prim6 fic:co modo, quo Auguftinusnegatidcnticatem paternitatis ad tf^tnuim ^Mo Pater , concedit

,

non eo Detu,

eodcm clTcDcum

&

fapicn-

tem.&c.

cftet

eadem

fct realiter fi

Deicas

fit

eflet rcalitcr infinita, nifi ef-

fapientia;

&

voluntati :ergo

formaliter infinita,eft

eadem forma-

liter voiuncati.

detetroinat compofitioncm,veI extremum. autem intelligacur decerminatc extremum, vera eft addeudo quzcumquc caiia:nam bonicas

Deo non manent,nifi duo Przdicarocfecundum Boctium& Auguftinum & fi maneant in Deo fapientia,& bonicas fecundum fuas

Boe:.

ta

Augu(V.

,

racioncs formaies

non

,

quibus diftinguuntur

,

qus

fecundum iftam opinionem racio fubftancix,nec racio relacionis ;manerenc in Deo plura Prxdicamenca , quam duo,fcilicet ratio Subftanci£,& racio Relacionis,ciim camen fecun» dum Auguftinum tjuid(juid efi in diuinis, diciturji' cundum fuhjiantiam velficunditm rclationem vnde in Deo fccundum iftam opinionem videtur eflc func

,

;

,

Pra:dicamencorum , qu^m Subftantiz &Re!ationis. Ad primum diccndum qu6d mulciplex eftnon

res piurium

17SiMtur

in-

ftimti» pri-

m». Multifltx n»n iditit»s tx n»-

tur»

rti.

idencitas ex nacura rei

fecundum ^uid , quxdam

non idencicas adzquacionis , quz eft ctipicx, fecundum przdicacionera,vei fecundum vircutcm & perfedionem , vel fecundum mucuam idencitacis rationem propriccas autem cft non eadem efTentiz non identitate formali , vnum enim non eft de formali ratione aiterius. Nec eft

vei

,

:

etiamfunteademidencicatcadzquationisfecundum przdicacionem,quia proprietas non cft nifi in vna perfona , eftentia autem eft in tribus. Nec etiam funtcadem fecundum perfedlionem , quia eftentia cft formaiitcr infinita, proprietas vero non. Nec etiam funt eadem identitate adzquationis , quia eft fecundum mutuam racionem identitatis,quia in proprietace reiaciua racio idcncicacis ad clTcnciam

quiaenim quidquid Ifta

tund».

,

ficuc c

non

eft

conuerfo:

eftentiaeft formaiicer infinica, ideo

eft in ea,eft

autera ratio

idem

tnaliter fecundiim

non eft

in proprietate

rationcm fuam formalcm

,

quia

ni»

identijte»t

,

&

Tttliter.

Deo fapiencia:ficut fi tantiim ibi cfTct fapicntia non tamcn eft vera provt additur ad compofitionero. non enim forformaiiter fapientia

eft in ,

maii przdicacione przdicacur vcluncas dc cffencia, fedprzdicacioneidencica.

Ad tercium,dicendum qu6d iecundum Augu& Boctium,in Deo luncduo modi przdi-

ftinum

modus przdicandi ad fe,&ad altcru;nonautem dicuncut res aiiquorum gencrum efre in Deo.ncc rcs,nec modus aiicuius Przdicamenii,fed cantura modi przdicandi fimiles modis przdicandi duorum przdicamentorum manent Deo , & modus przdicandi ad fe contincc fub fe quicquid przdicacur in diuinis non

Solultnr terti».

candi,lciiicct

ii'.

& fic

ad alccrum

,

& dicuiitur

fecundum fubftanciam

acttibuta przdicantur ad fe,

fub lancia dicicut eflencia

;

,

non provt

fcd provc dici Jecun-

dMmjMbfiantiam,di(iingaiiai concra dici fecundum relationem

'.

c^nomodo ioquicur Auguftinusj.de

Trinit. cap.

5.

&

ideo non fcquitur plures

Augaft.

mo-

dos przdicandi manere in diuinis,qukmduos;

tamen cum hoc fit

qu6d formaliter in Deo , & magnitudo , fed continenmr fub modo przdicandi

fapiencia

omnia

ifta

,

&

ftat

bonitas

adfe.

10. Ad ptimam rationem principalem dicendum quod quia in voluntate crcata adus voiendi non Adprimum fri»fif»U, eft idem cum voluntate , ideo oportet qu6d recipiatur in voluntate ad hoc quod dicatur velle per voIuntatem,quia non poceft a6tus voiuntatis habere maiorem identitatem cum voluntate creata,qukm recipi in ea , vt petfcdio eius poflet adkus voluntatis efle

idem

reaiiter

;

fed

fi

voiun-

taticrcatZjverius diceretur creatura rationalis ideo Dcus , in veiie voiuntate quim modo ,

&

quo idem funt

reaiitcr voluntas

rius dicitut veiie voluntate

fibi.

Injinltutn

fbi Jcrmali. cft fapieniia vcie rcaliter, pcrfcdc , formaiiccr, ter imne quia bonitas cft fapientia,quz in Dcocft vc for- eimppjftbiU

Item,in

Tirtia.

StluitUT fl'

formaUter benitas,^oic^ diftingui, provt lyforma-

ita

Item,Dcitas non

Stcttttd».

18.

licct fequatur,fi

eadem edentiz reaiitcr;igitur non cfiet realiter infinita ,non tamen fequicnr quod voluutas non fit formaiiter infinica, fi non iit formaiiter eadcm cflentiz , qaia non omne quod eft idem infinito , eft formaiiter idem fibi: tamcn quicquid eft compojQlibile infinito,eft rcaliter idem inBnito. Vnde cum dichut.Japientia efi voiuntas non

Si

fttnti» rtntr» di^a.

Deus.

/i/o-,

quafi.i.nMm.i^.

i6.

J»qn»

fiens

,

,

&

qnkm

velle,vefi

recipe-

tetur in ea,vt quid diftinAum reaiiter.

V

4

Dices

ir.

X LV & X L V

Dift.

idem rcaliter cum intcUcdu , dicereDeus pcr intclle
Deo

in

(lc

tur tunc

SdMitur.

,

niediatc in fuo ordine, ficut

fi

diftingueretur

;

rcdeunt

,

exeunt abeirentia

ficuc aliqua

,

ita

ideo non dicitur vclle per intellc(5lum

eadcm

Ai fttitnditm.

& &

licct finc

eft

in

Dco

Deo

licet

cft rei:

cocxigat obie6lum,non

obicftum voluntatis ex natora rei , non tadependct-, vndc eft ibi bonitas cx natura rci,fed non relatio obiedi jilludigitur quod eft

mcn

obied:um,eft

ibi

cft

dctcr-

minata: fcdDeus pcr voluntatcm cfthoiufmodi caufa , Si. volitio bcneplaciti eft vltima detcrminatio.quac poteft poni ex patte ipfius;igitur> &c. Item , fi Deus vellet cfficaciter , quod eft velle non poncrctut in ejfe, voluntate beneplaciti triftaretur: confequcns eft impoflibile. confequencia probatur , quia ficut volitio alicuius pofiti in ejfe,c(i finetriftitia,ita etiam volitio alicu,

ius

non

pofiti in

Tamcn

ejfe eft

,

Setundo.

&

cum

triftitia.

propter illud Apoftoli

mines faltwsfieri

vult

omnes

,

t.

vult omnes ho-

diftingue de voluntatc antece-

fakios ficri,eft illa.qua vult illa

eis,quibu$ pofTont perucniread falutem

;

bona

volun-

vcro confequens eft qua vult alicui proptet merita fua beatitudinem. Caetera qua: dixi in hac tas

,

*

quaeftioncquaErcalibi.

ex natura rei,vc efientia^fiue bo-

non tamcn

nitas,

,

quando

,

qiiod

habitudo obiedlJ ex natura

ibi

quia a6tus in

ne,fcmper producit cffcftum

dente,& confequentc.Voluntas antcccdcns qua

rcaliter.

Ad fccundum diccndum tamen

,

1 1.

I.

realcm Diccs fotte , adus volendi in Deoadfuam voluntatem dicerctor Deus vellc voluntate ,cum attus volcndi proptci: identitatcm

fi

Infinnti»,

I

Libri

2 j6

* /» Oxon,

*i«VC

ratio obieftieftibi ex natu-

ra rci.

Adtertium.

cft

Ad aliiid, dicendum quod illud qiiod eft finis, obicdum voluntatis diuinx non dico finis ;

quod cft finis oninium finibilium. Ad primum Adprimamracionem altcciusqudeftionis, diftcundt, qutcendum auod non fequitur, qu6d quicquid conJHeah, uenit vnijconueniat alteri,fi non fint eadcm formalifer,quamuis fint idem rcalitcr. Vnde diftinStio pracdidajqux non eft tantum fccundum operationcni intclle(5kus,fofficic ad faluandum.quod non omnia pra:dicata,qux fotroalitcr attribuun-

DISTINCTIO

XLVII.

eius,fed

fecun-

ledlus

dum.

conceditur quod in Dco intelvoluntas,ficut fapicncia eft bonitas:non

Ad fecundum fit

L

o

Metafh

Doftor

t.

<» t.i.j.j.z.

« ««w.i

j.

Suatez i»

dijli.io.feS.l6.

,

R c A diftinftionem47. quxritHt Argitmentum primo , Vtrum Detti iiult maU fieri? primam affir-

I

tamen fcquiturjigitur voluntate intelligit , ficut intelledu incelligit: quia quando accipitur in ablatiuo , denominatur efic principium formale & ita accipitur ibifecundum rationem adlus fuam formalem, fecundum quam diftingurtur ab intelledu, propter quod non fequitur conclufio. Adtertium .diccndum quod voluntas diuina habet cirentiampro obiedto, quascft eadem tcaliter cum voluntate non tamen eft eadem for:

maliter,quod tamenrequireretur ad hocqu6d

adus

I

Alcnf.i p q A,^.memhr.\.Y).~Z\\Cim.\.p .q.\9 «.5. (^ i.fent, d.j^6 q.l a.^(y de fot.q.l. »rt.6. Cr quodt. ^.q.^.ail.t, JEg\6. i.d.46 p.t. q. X. Ricliatd q.i. Argent. q.i. art.^,

Qucd fic;Dcus cinet ad

j)rimus voluncatis diuin» clTcc

adus

re-

fieri

vulc quicquid per- '"Miuum.

decorcm

:

Adtertium,

T

s

Vtrum Deus velit maUfieri f

Taranta( q

tur vni,attribuantur altcri,

Ad

Q^v ^

vniucrfi;fed

huiufniodi

eft

,

mala

vc patct pet

Magiftruminlitcra.

Item,Deus cuiuflibet Gontradidtionis dc futu- Steundum. risconringcntibus nouic alceram parcem decerminatc fore; igitur vulc eadem decerminate fote;igicur cilim nouic decerminatc

aliqucm faftu-

rum malam.vulc illud m^lum ficri;igicur,&c. Concra Dcus prohibct mala ficri ,non igitur ,

flcxus.

vult ca

H5H

cxy

JXJ)^"

DISTINCTIO XLVI. QViESTio Vnica. Vtrum

volunt(ts beneplaciti

impleatur

^sT

I

o

11.

Vtrum Deuspermittat mala fieri? Vid authores cltatos -

Dei /emper

Ofptfitum.

ficri.

0^ V X

j(M)f. antecedent.

T A hoc tyilxmMt,VtrumDetUpermiltAt Argumentum fic, aot frimum ne-

^^I^ malafieri?Qapd non,videtur,quia fi

?

volendo, aut nolendo fi volcns permittit ma- g»'iuum. la fieri igitur eft malus fi nolcns , ergo cft :

Alenf. i.pxrteq. }
.

impotcns. Item,fi fic,aut igitur iIIea6lus,voluntatis,quo Seeundum.

pcrmittit,eft aftus rcftus, vel reflexus

trita.i.di^^.q.z.ii,

R c A diftinaioncno 46, qu«ricur vtrum volfintM henepUciti Dei

I.

I

VduntM

be-

y/imperimpleatur.

nepUciti Dei fic

femfer »dimplttur. prib»'

turfrimo.

;

probacio

,

Refpondco quod

quia caufa perfcda

non impedibilis , ncc mucabilis dctcrminata ad agcndum vltima dctcrminatio/'^-jg^r^-H^^

malum

:

fi

reclus,

non vult;fi vult , igitur eft malus:fi nolit,igitur non eritaliquod malum:ficft aftus rcflexus talis erit fuper adtum re(aum,& de illo adu leSto quacro , quis eft ? aui

igitur vult

Kefoltttit,

:

:

fieri.vel

;

fcilicet velle,ye\ nelle

?

& tunc vt priijs.

Conrra,Auguftinusin Enchi, Miromodo nonfit contra eius voluHtatm,8cc

SCHO

oppojitum.

"^

'

Quasflio 11, qus non

SCHOLIVM

I.

Prtmlff* vnn difiin^ione volHntMts in

ttmiam ,

in

aEiHm

aSltu in vcllc refohiit

,

&

atltti

Deum

nudtmpe-

figmtm;& nltera , ipfitu

& nolle fimfiex,

efficax,

nullo a£iu pefitiuo velle

237

de illis enim non habet adum voIuntatis:& iicct ncc veiir,nec nolit ea cftc, ncc tamen fequitur qu6d inteliedus fit neuter , imo

malum

;

determinat^ apprehendit aiterara partem contradidionis.

& remijfMm;

SCHOLIVM

cnlpa;

f^ addit Dei voluntatem efficacem Jemper impleri, Hon tamen ill.m ^utt dicitur fimplieit eomplacenti*.

fieht

U.

Rejolutionem quaftionu remittit adfiriptum OxO' nienfe hic. Deinde addit triaftgna volitionis, tjr

REfpondcd ad ptjmam

1. ^tfoluth prims qut'

qu«ftioncm

j

diftin-

guendo dc voiuntate in Deo:accipitur enim voluntas in Dco pro potentia nuda aiiquando ;

/Htnit.

Mnl'

velunttu

vero accipiturproadlu voluntatis:& (ic frequetcr accipitur in Scriptura facra ; aiiquando vcro ac-

Dti

cipitur pro a6);us voluntatis

tiflieittr

ttctifi'

tnr.

voiuntas remanet indiuifa

,

Hgno. Primo

nobis

,

diftinguitur per velle

& noUe

,

velle

;

autem vno modo accipitur pro aftu fimpiici volantatis quo quis vuit aiiquid Hmplici compiacentia , non tamen mouet ad confcquenduro ii,

ludiHcut aliquis defperans dc fanitate , vuit quidem fanitatcm , iiabet fimpiicem compiacenliam refpedlu fanitatis ; quia tamen defperat de

&

fyid vtlitnttzi

fimflitii

eempltcen' tU.

QaiJ tff>e»x.

laborat ad confequendum eam. Aiiud eft velU cfBcax , quo quis non folum vuit aliqaid, ea,

non

mouet ad obtinendum volitum & illud velle eftduplex,quoddam intenfum, vtcuraaliquis fed

:

mouct

perfc
perfeftc ad iliud

confequendum. Aliudeft w/fcremiflum,vt<:um aliqiiis vult aitquid.nontame operatur,quantum potcft ad illud confequendum;ficut

fi

veliem

ali-

quid portare,quod benc poficm,nontamen volo portarc , nifi alio mecum concucrentc ad por-

tandum,&

ficut

diftinftum eft de velle.ki poieft

diftingui dc nolle,quod

Deus

quoddam cft intenfum,&

qiloddam reminum. Ad propofitum dico

1. h»het

fimplieem

voluntattm eimplaeenti*

cft in

Deo

,nifi

qu6d

in

Dco

cft

velU

rcfpedu corum,qnae vult

fieri non autem vult ficri nifi ea qua: imitanrur ipfum ; mala autem non imitantur ipfum ; ergo Deus n$n non vult mala ficri fi igitur non vult mala fieri vult. ifta prima volitione , igitur nuUa aliarum , quia etiam patet Ai frimum illa prasfupponunt iftam. £t per hoc magis refponfio ad quaeftionem prjcccdentem, primt qu*quod voluntas Dci cfficax fempcr irapleatur , lifiitnii. cct non voiitio eius fimplicis complacentiz, quia pcr illam non determinatur ad produccndum aliquid.fed fequitur foium fimplicem aprefprltH

pof-

:

fibilium.

:

prelienfionem.

Ad primam rationem,quod corem

fttun*

i.

^

nec nolit. Permifilo itaque Dei

efi

tnedium inter velle,

&noUetnalum.

REfponfionera ad quasre alibi,

fecundam quzftionem quod fignum cfficacis volunta-

tis,& intenfz,fi immediate ab ipfafiat,eftimpletio voliti;fi vero per alium

fit, eft

prsceptum,

&

figna pofitiua voiuntatis efficacis.

parte nolitionis

fifit

efficax,

&

hit.

Quibi/sfiiiut

Similiter ex vel intenfa. per fe ipfam,

iignum eft deftitutio,vel obduratio;fi vero fir per alterum,& eft intenfa, eft prohibitio ; fi ver6 eft cemifta , fignum eius eft diftuafio ,& poceft dici permifHo & hxc non eft idem quod liccntia. Permiflio igitur poteft dici fignum volitionis remifljc in Deo , fed hoc non cft inteiligendum quod in fc fit aAus remiflus^fcd ieCpe6ta obicfti: :

nunquam

aliter

aliquid fierct i caufa focunda,

Dcus haberet

remiflum refpei^u cfFcimmediatc refpedu efFc
6bus

quia

,

fi

velte

eius velle eflet efficax

pcrmittitur aiiquid

fieri,nifi

quod

«iuidptrmif. fio dtuin».

fcitur ficri;fcd

qui fcit aiiquid fieri quod nolit fieti triftatur. Ide6 dico aliter,qudd ptrmiflio eft fignum noli,

,

fcd reflexi

quidem fignum a<5lus re6U, , non quo vult fe non velle illud vel non

:

,

noile illud,quod fit,vt patet alibi.

Per hoc patet refponfio ad rationes.

mam

Ad pri- Ai

concedo qu6d peimitiit volcns , fcd non volens malum,fed volcns vt eft z£kas rcflexus fuperillosduosadus, nonfuperobic&um , quia ,

permittere de fe nullus aCtas cft^fcd ter velUScnolle: illud

quod non vult,nec

medium

enim Dcus permittit

nolit

trgnmenta.

in-

fieci,

fieri.

DISTINCTIO

XLVIII.

aiiquid efte ad-dc-

QviESTio

Vnica.

quia meliora bona eliciuntur ex malis , ideo per-

Alenr. 1.^.^.41.

:

fieri.

Ad fecundum , ncgo confcquentiam , mults enim funt contradidiones, ad quas voluntas Dei eft neutra, ficut in omnibus illis, in quibus affirmatiua eft de malo , & negatiua de bono. Vndc nec vult , nec non vuit , & hoc non folum eft ,

3. Oxtn.

mandatu;fignum vero voiitionis efficacis, fcd re- dignifeitur velunfs efadmonitio:& fic funt tria ficax remiff»,

Vtrum voluHtas creata conformis voluntati increat/tyjit femper reda f

tefpcdlu raaiorum

In

milTaEjeft confiliom,vcl

quicquid autem direftc facit ad decorem vniuerfi , Dcus vult quod eft de fe bonum^malum vero folum facitoccafionalitec ad decoiem vniuerfi ; & hoc probat Auguftinus, mittit ea

Ai

& y.&in

.d.io.& mex Jidsiungit^ Deum permittere mala per hec , quod non velit iltOf

vniucrfi poteftinteliigidupliciter,veidl-

re6lc,vel occafionaliter

ihm.

mli-

dequibus agit 'Botiorin

tionis diuinae ,

complaccntia: fimplicis refpeftu poflibiIis,& fcquitur intclleftionem fimplicium ;efficax ver6

non

Oxon. d.6. q.i.

,

modo

fciiicet vt accipitur

pro potenti9.Secundo modo accepta rel="nofollow">fcilicet pro adu/ubdiftinguitur.Nam aftus voiuniatis diuinz iiabet petfedionem omnium aftuum voiuntatis creata:aftu$ autem voluntatis creatae,vt patet in

tionis efficacis ae remiffa

fed etiam

refpedu bonorum

«wm( i.D.Bonau. \. fent.hie »rt.\ tpttfi.^. D.Tbom.ibid.pi.ij.i. Richard. f.t. «rt. i. Durand. 9.1. Argencf. i.«r/.5.Tarantar.}.t. Marlil. logucn. i. fent. q.^-j.art.x.

Mayron. i.^6.

jttfl.^.

DoAor in Oxm.

bie

qut.fi.vnie».

R c A diftindionem^S.qusritur vtrum

^i^^

I

S^5

voluntas creata conformis voluntati di-

uina;

fit

reda?quzre argumenta alibi.

*

In Oxtn.

SCHO

hii.

2s8 Libril. S

C H O L

Dift.XLVIllQuxft.Vnic. I

V M.

vult aliquod

caufa boni ^jferit fim /Uffcere cortformittttem in volito 3/olHntate eHuiHa cjuiri

,

cum

vt volimtas noftrajit reHa , fid re-

infnfer vt reguletur k dtHinoprMepto.

ipfum

Efpondeo, Voluntas creatapoteft intclligi J!\.conformis voluntati diuinx , vel quoad voJitum,vcl quoad hoc,qu6d cft rcgula volcndi , Sc hocper modum praccepti:fi igitur qusrit vtrum eft reda , quia cft conformatio in volito ? Dico qnod non oportet quod tunc fit refta quia voluntas diuina eft caufa boni,& ideo eo ipfo qudd

TJ

:

,

ipfum

cft

im6 quia

bonum Ci noftra non eft bonum Deus iubec :

eft

,

hoc quod fit redavoluntas noftra , requiriiur obie£lum cum omnibus circumftantiis. Sccundo niodo, fi cft conformis per velle:igitur ad

modum Rtftlittie,

,

ptOjfic

imitationis,vt regulatur ^ diuino prxcc-

conformis

cft rc<5):a:quia

re ad volitionem,feu

nccefle cft veni-

voluntatem reftam in obli-

quabilem fed hoc non poteft cflc volunias prima,cui noftra conforroatur ,non per fimilitudinem , fed imitando cam vt regulam pcr :

modum

praecepti

,

fit

rc^a de :

ifta

quxftione

qujcrealibi.

In Oxeu. hic.

Fmis

lihri

primi le^ur& Tarijlenfis.

EIVS

E

VS D

I

M

E

DOCTORIS SVBTILIS SECVNDVS LIBER REPORTArORVM T^arifienfium,

C H OL

S

DISTINCTIO Q^ ^ Vtrum primtis fit Aufjuftin.

1

T

S

I

o

I.

part. ^utji.^^. art.

aSius caufandi pr£cise

re.

.di Trinit.^. 5 .c»p. Virmiter.de

munem

Summ.Trinitat*.

dijt.

p.qutji 4^ att.6 hicDiicas juodlib. 6. ^ut/i.i, D.Bonaucnt.i.(/
^j^^^Si» I.

^"'"^^

non. Richardus j. deTrinit, cap.i6. Sitanefet

/kpientU

necelTario

non

igitur

;

tribus

principium vnius adionis eft prius adio prior prit^cipio alrerius adionis , igitur adione , quia nihil rcquiritur ad aftioncm , nifl

&

&

notionale; nunc autem eflentiale eftprius notio-

&e.

Item , primum agens agit proptcr primum finem ; fcd Dcus non agit propter finem igitur, &c, Maior patet 1. Ph^Jic. Minor patct , quia Deus non potcft cflc finis fui , quia ficut nobihtarctur ex hoc, quod elfct finis, fic ignobihtaretur ex hoc , quod eiTct ad fincm, Et confirmatur , quiaproximum cnsad vltimum finem, eft proximum Deo , & Dcus eft proximus finis

,

e(l

num.-j.

Hane

(p-

refutauit DoElor 4.

ad Rerumprin-

htc rcfutat refjorifionem

traEi.de

foli

, fi

inquircnd.i. Pri-

Deo competit primus

J*

a£tus cau-

;

fecundum

vei primus actus caufandi

ejuid,

Loqucndo primo modo , dicb quod fic quia Dcus non pra:fupponit aliquid ncque habet de-

frim*

S»//

'"!*'* ctnue-

,

m

pendentiam

caulante alio , quia ^^„^ , qualis eft neecire eft ftatum cfle in caufis efHcicntibus; fendi. ij^itur illa

,

quas cft fimpliciter prima

,

non

prcc-

Omn*

^^.^.

aliui

nec aliquo modo eft dcpcndens: " ^"''^ quia quarlibct alia natura a Dco aliquo modo ' dependcntiam habet in ejfe , fecundum quam-

uipporat aliud

,

cunquc opinioncm

;

vel quia eft ab alio caufali-

recitatum

cft in

primo

libro,

modo,vt

Et adio non

eft

mi-

dependens, quam ej/e agentis ; igitur foli Deo poreft competcrc fimpliciter prinius adus caufandi. Loquendo fecundo modo de primo adii niis

caulandi fcGundum 9««^,hoc cft, vt caufat priin ifto efFedu , vcl totum , fi ^j^ eft fimplcx

mum

non habens partem, & partem adhuc dicoquod Dcocompctit primus achis caufandi, vcl*pri;

foli

mum

in ifto,

finis fui.

lib.*

nulla creatura potcft creare.

Oppofitum. Itacompetit aftus caufanditribus , ficut adus fpirandi duobus , vt patet per Augn&inami.dcTrinlt.cap.iy. vbi ponit quod adus caufandi fic conucnit tribus , ficut Patri Filio actiis fpirandi ; fed adus fpirandi pra:ergo adus creandi,qui cft cisc eft a duobus

4Et illud probatum fuit vbi priias , * per rationes vnius Dodloris , fcilicet efFectum vniucrfalio- * "^ "l5' rem oportet rcducerc cautam vnuicrlalioicm, ^^ ^^^ fcd ejfe, eft eff^edVus vniuerfalifiimus igitur opor- tre»:ur» non

eius

C.K.

ejuod cfle

ter,vcl dependenter, vel aliquo alio

:

Vi
,

&Jic reduci dehet ad caujam cem-

:

:

X.

Richardi ad ea-

Primum potcft dupHcitet intelligi:vel quod Deo compctit primus adus caufandi fimpli-

citer

id in quo eft illud principrincipium agendi , pium fedillud princip.um aduscaufandi adextra eft prius principio produccndi ad intra , quia cflentiale principium producendi ad intra , cft

Terttum,

)

ratio erat

fandi, Secundo, (i compctit foli Trinitati ? & loquor dc f4«/rfrf propric prout rcfpicit aliud inna-

foli

, fi

nali. crgo,

D. TPjom. i

lura.

primus

eft

perfonis. Seettmhim.

I .

ejuibtu

vt videtur

vnitterfalem.

^«i/?.

mo

poteniitc,

adus caufandi a Item

, (-r

(

Prima

Clrcaquarftioncm duofunt

vna petfina , habe-

ret .plenitHclinem

&

,

,

cipio,ntm. i.drjeejq.

V6D tum

!ndependens,r,ihil aliudpr
iUam refutationem. Vide eundem

CcBm.h.

ArgnmA

I

,

I.

probat creaturam non pojfe crea-

.

impugnationes.

eJfeHtu commHnis

D.Thom.l

f

dr reijcitur retfonfie

rum

a trtbiis perfonu^

Scot. 4.M*t.q.^ o>

Deo : ejuia eji omnino

nire

Jitpponeni. y^dducuntur rationes

I.

M

V

I

aHum caufandi Jimpliciter conue-

Refolkit pritnum

,

vt nobiliflimc iutclligentis

j

igitur

non cft

&

:

}

quia(vt didum

efi.

pritMtjudff.^.

*

m

:

tet

reduccre in

faliflima

;

primam caufam

,

qus

cft

vniuer-

Item , polfe primo caufare , non potcft primo competere ahcri naturac a natura diuina; & opera Trinitatis funt indiuifa,/?r/»»o de Trinit.cap.S. igi-

aliquid rermini ad ejtum

,

prxcisc conuenit tribus

tur primus

palis creationis.

mcntaliter cre»re

perfonis.

adus caufandi non poteft

fola Trinitate.

clle nifi

a

foffit cr*arr.

igitur fola illa poteft efle caufa princi-

Nec poteft aliqua creatura inftruvt dicit idcm DoAor, quia iiiftrumentum eft primum & difponcns ad induftionem formas & cum creatio non pricfupponap

primus adus caufandi

Oxon,

In

,

:

,

illud

inftrumentnmad

nihil difponeret,& agerctad nihil.Et ibidem

* ar- *

quod agcns creatum habeat in virtute fua ejji cc»npofiti,quia quod habct in fua vir-

guitur contra

,

tute

vbi fupia

° 7-

formam , lubet in fua virtutc ejfc compofui.

tuce RtucitHr.

Diftinaio

Librill.

240 Alitcr

formam

produccre adhuc cxpedaretur ejfe

fine conrradidtionc polfet

enim

&

in materia.

Dodorcm, Deus

compofiti,quiafecunduraiftum agit raerc contingentcr

«ftum agentis completa

compolito

,

cum ejfe

adione per rcfpc-

;

igitur

,

polfct ipfc

compofiti

non daie

ejfe

fuperuenicns a

fit

poftquani agcns naturale induxit formam. Pnvtereahoc ibidcm dicebatur quod a:quiuoca-

Dco

,

communi

tio cft de cfFedtu

Ibid n.7. j

l>.Tljor».

,quia

,

inquantum

Vndc

ejfe.

hocejfe ;[(.<{

qudjl, 10. Reijcit Jitlfilantii

c^uia fcilicet

vide

ejje

in~

non petefi dijpene-

re vbi nihil eji pr
tione infirumenti dijponere figillo.

pro-

nen

i(Je

de ra-

vt patet in martelle

,

eum de inftrumento

4. dift,\.q.i.num.^.

& &

dtji:().q.$.& dift.iZ.qudft.i.

eftciftus

non iHquantum

Socratcs piodiicit l'iatonem

ficiit

.

rationem 'DyThem. ^uare creatura nen pefit

Jirumenturn creationtt;

c^.

,

DoBor i.flf. }

de cjuolate ^.diji.ii.^.}. Reijcit

ftionclicut patct prima qu.xft.quarti,* Ad primum dicitur quod ejfc huius eft ab agentc

,

in-

quaiirum hic homo,non tamen inquantuin homo, quia fi ficproduccrec omncm hominem,per Auiiic incclhgicDocennam, fic produccret le;
&

concr.t Auiccn.9.

Quod nuUa huclligencia

fuam

addudam

contra rationcm

prima qua:ft. quarti

Metaph.

pcr inccUcdlioncm

potcft creare iubllanciam

,

quia inccUedlio

cuiuflibcc alterius a fc eft accidens fibi

quia po-

,

&

impofdiftindc quodlibet cns, fibileeftquod vnicaintclledione intelligatomtcft intciligcre

nia alia diftindc, quia finita

:

igitur oportec

bus incelligac aUud a

lc

,

lubftantiam, cumqu.-cUbet fubftantiafit nobilior

a

Dco,quia

darcc

(ic

,

Conctaifta, fuppono quod ifte qua:ratquacftionem , dequa nuihis

Dodor non vnquamdu-

Sed apud omnes certum fuit quod nihil poteft producere, vcl creare fe , fecundum Augubicauit.

ftinum

deTrimt. cap.i. Igitur non qua:ritan

1.

crcacura poffic creare

,

fcd iple inccndit

quod non

aUqua crcacura crcare , quia non poceft daefe aUud a fe, vcl iliud , velmulca refpcau mulcorum , ica qucbd non omnia aUa a Dco. Sed pcrift.im expoficionem , quod habcc in fe vircuapoccft re

hoc

licer e(Je

aUud

virtualicer

;

a

Deo ,

irabcc

principium formalc produccndi quamcunquc quolibet accidence.

Probacurquodifta racio non concludit,nam

non probatur

fufticicnccrqnod intelledio

geli eft accidens,per

hocquod

An-

turpropter pluraUtatcm inteiledtoriun

,

plurali-

:

hoc

eirct infinita, ficut

nec intelledio albi

eft

alba.

non probarur quin ifta intcllcquod Angclus creac, quiaaccidens

Praeterea hic dtio

polHc

eflc

quem

creare.

inccUectuscrcatuspoircc videre,vel habcrcintel-

Ec ad iftum intelledum creationis, quod crcatura

non

pofllc crearc aiiud a fe

,

allcgatur

ftinus fuper Gcnef.lib.p.cap.i i.quod nnllitu poJjHnt cfe creatores

:

Auguv^w^r/»

eft quod ip(e Probo hic primo

cercum

jncelUgit rcfpetStu aliorum a

quod

.§<»»»

fe.

dc cftisclu vniuerfali,& caufa, fit bona, pacec per Whilofophum 1. Mecaph. Efi(iui vniHerfalii reducithr in eaufam vniutrjalem. propofitio

S

illa

CH O

non

Concra primum , fecundum Do(5torem quem 8. impugnansfuftinet,nonpoceft inccUcdus crca- Dc hoc l.j. tus omnia vidcre in Deo , quia quanco inceUedtus d.i4q.i. Reifcit 1>C0plura videc in Dco , tanc^ eft pci fcdior iguur fi ;

IL

omnia comprehenderc in Deo & certum eft quod nuUus intclledlus poceft comprehcndcre eircnciam diuinam,nccomnia, qua' funcinilla fct

i

uiuicennam afferemem primam Intelligentiam creare drc. hac ratione

& volitio yingeli,fnnt accidentia

furn Angelui intelLigat omnia creata intelle£lio,Jt efet

tia

autem

eademjihi.

ejjet

nthil creari potejt.

,

;

^uia

^lioquin

di^in^e , eim

infiiita;per aeciden-

Rejponfum ejl k efuodam

infauoyem D. Thoma ( cuitu rationes contra Auicen-

nam DcElor reiecit n.iy.) pefe

intelleflionem efe vni-

carn,efi oiieUa fint injinita. Contra,^Hia

p.^.n.art.8.&

i.p
fii videret otnnia in Ver\:o

D.Them.x.

art.i.tenetf anima Chri,

ejuod

Verhum comprehen-

deret :fed hoc optirne refutat DoEler

;

eflencia, nifi incelledtus infinicus

:

igicur fecun-

incencioncm iftius dodtoris , quem fuftinet, intelledtio vna infinicorum diftindtc, eft infinica. Item , intellcdtio , qua: eft huius , ica diftindtc fi cft ctiarn ilcfthuius.ac fi eflec folius huius ;

dum

lius, ira diftindlc, pcrfcdtior eftalia

1)oBor refutauit in Oxcn.lib.^.diJK .c].\.mm. 1 8.

intelleifio

tiu impugtia,

lc6tioncm omniu, qusc funtinDco diftindc,pof-

tum

J}cHniam,&fecunda7n tertiam,

poceft vircuce propria.

&

M

LI V

} .dijf.i^.tjuafl. 2

^lMd h(c dicitur , mnlta diuer/a per vnam [pecitin u-

Rich. d.i q. X. &cl. } q,

&10. tas Ipecierum quia Angclus fupcrior per vnam 9. An inteUeHtt fpecicm fuperiorem & vniucrfaliorem potcft plu- infinitiritm ra intelligcre, quam Angelus inferior. Vnde vna [it infinitaf intcliedtio pollet cfle infinicorum, nec propter

vircuce fubftancix poceft in effe6tum,in

;

"Refutaturiik ali/s,

intcilcdlioncs pof-

funtcrtc infinitorum obicdtoium.-quianonfcqui-

quod nonpotcft creatura aUqua dzicefe hoc inquantum efe aUud a Deo,hoc cft,non poteftcreare totum aliud efe a Dco & tunc cum cx hoc infcrac quod non poceft aliquid creare , fallacia Confcqucncis cft, non potcft creare omnc aliud a Deo , quia non fc igicur non poceft aliquid ;

contra Auicennatn.

igitur impofllbilc eftintelledlioncs

omne ejfe aliud aDco

igitur ille clfet intellcftus Doftoris,

Accidtns.

Ratio Scotl

eflencia fua eft vna;

municatc pcrfedionis, Sc prsdicacionis , friuola eft quod poreft intcUigi de vniucifaUtacecomunicacis, vel nobiUcac.s,quaUi cft primus Angclus.

aUud

eft

diuerfis inccUectioni-

&

eiufdem cde fuam fubftanciam. Sicut accidcnS non potcfteire

ejfe

IntetteHio

omnit creata,

intelledlio fuacllct in-

fic

quod

quodIjbec ejfe ahud a Dco , & cunc darec (ibi efe;ScGc dicicur quod rcfponfio de cftcdu coramuni,comf/7f,inquancu

Hejiliea.

ducere Jithflantiam

SEcundo arguicur

&

^.

refutat

,

etiam, cjuod dicitur accidens virtute

communilfimus pia:dicatiuc , & vniucrfaliflimus habent leduci incaufam vniuerfahffimam pcrfe-

crcato ^esponf^ pro

&: cauta

prajentari pefe

I.

,

qux eft tan-

huiusdiftin(ftc;igitur vcl concincc ift.am

illam formaliccr, auc eminentcr.

hanc &c iftam, cum haec

fit

Non

&

formaliccr

vna incellectio

:

igictir

Goncinct cmincnccrillas. Si igicur pluraiicasintcUcdtorum diftindc , arguit plur.alicacem pcrfc-

dtionum formaliccr, vel eminentcr, igicur &; infiEt ciam dicitur , non fcquitur;

nicas infinitatem.

nec fic : igitur efl alha , vcrum eft arguebam , quia tunc fcciflcm hanc confequentiam ; intcUedio eft infinicorum obicdorum: igitur infinita: funt intcUediones fecundum inteReElio efl albi

;

numerum. Pra:cerea,hacc caufa eft quarc non fequitur, quia aliqux funt quaUtaces communes, aliae vcr6 propri». Nuncamcm tanta cft fiiT^ilitudo intcr inceU

lewtionem.

tionem.

Qu^ftio lcdionc, Sc obicifkiim , qii&d petfcdioris obic6li perfeckioreft intcUe^iiio, cxtcris paribus,& ide6 fi

vna imelledio , qux

eft

obiedorum

vnius iftorum :an(um

,

quam

,

fi

cft

diftinde

& pcr confequens

fi

efrec

Dc

verbo,quod

illo

dicitur deinftrumento,

mlteram impMgn»tionim

quod non probatur quin intcUedtio potcft ciTe, quo Angelus caufat , quia iniperfedlms poteft

di inflrM-

virtute alccrius in cffedlum

mtnte.

potcrt dc

Ifta eft

fc.

perfcdiorem , quira

fuga non intelligcntium,

quod mulca quia pari pofTet ciTe inftrumcntum Dei ad produccndum vniuerfum,quia nuUa pcrfe(5lio requiritur in inflrumenco, fcd iufiicic quod agens principalc vcracione polfet fui^ineri

eo vci. Item quzrcquidintcUigiturperhoc , quod didtat accidens in virtute /iihfianti* f Aut poiiit hic aliquid pcrfc^ionis in accidentc, vcl nihil? Si nihil , igitur nuUo modo perfcdius fe habct aclit

quam priLi$i& nuUo modo

cidens in virtute fubftantiz lo

modo

aUter fe habec in

fe,

habec inquantiim

fe

6t'\VLi

nuUo modo

fe

alicer

primus

a^kiis

:

(1

nul-

perfc-

fccundum quam prius : quia H Hc a(5kus fecundus.non ciret ab tStn primo. Si hoc.quod dicitur »'« virtHte ftSftMuia aliquid perfciftionis ponat in accidentc, ccrtum eft quod non cft aUquid pcrfe(5tius ipfo accidcntc igitur ipfum accidcns in virtute fubftantiae adhuc crit imperfc(5lius omni fubftantia quia non tranfcendit nacuram accidencis. Ecfi hocetiam concedicur , cunc fei

,

10. InttlUlH» jingeli nou fottfi tffi in-

ftrumintum ert»tionit. 4.

d.i.q,i.n.t7.

quod prius,qu6d

qiiodlibet po'cft e(Tc in-

ftrumcncum rcfpei^ucuiufcunque cfFcdius pcrfcSi\ ex hoc folo,qu6d placec ptincipaU eo vci. Iccm hoc vocabulum inflrumentHm tradum fuic ab arcificibus , & ibi manifeftum eft qa6d prius rccipicur mocus localis in inftrumento a mouentc, quam in cfFe6ku crcato. Vt fcrra prius mouctur quam fcindaturlignum ; & adhuc priiis fupponit acuties fccuris , quia habiUcas , qua apcumeft ad talcm effe(5lum, non cribuirur inftrumento cunc ab agente principaU igirur , fic loqucndo de infirHmento , non poteft intcUciftio AngeU cfre inftrumentum in crcationc. Itcm,fecundijm quod tenet iUeDoilor, quem iUe fuftinet.omnc inftrumcntum eftcnufa difpofitiua.Veruntamen prius declaratum eft.f.i./»^.^. :

Injlrumen'

tnm non

tfi

ftmptr c»uf» di^ofitiu» 4.

d.S.
Vidt ^.i.l. q.i,n.x6.(f

fin-

na;c cft falfa,quia in vlcima indu(Stione forma: poccft vti inftrumcnto , quo prius vfus non fuerat. Idco addo maiori qu6d omne inftrumen-

tum eft caufa difpofitiua refpeiftu cfFcdrus vel medium,quo inducitur cfFc(ftus in vltimo inftanti. Scd incclle(ftio non poteft ciTe inftrumcncum crcandi alium Angelum vel fubftanciam aliam ,

difpoficiue ,quia ibinihil creati pracfupponitur,

Necpoteft clFein-

igicur difponcretcxtranihil.

ftrumentum lccundo modo , quia non cft inftrumcntum fccundo modo, nifi quo attingitur paf-

formz vt patct dc imprcdionc imagmis in vltimo in-

fura in vltima indu(ftione

martello

tum

,

&

Sed

ftanti. fit

,

pairum,cum toprodu(ftum:igitur intcUedtio Angeli non in crcationc nihil eft

potcft ibi .nttingcre pafFura.

Item

,

quod

Do(5tor fuus dicit

nulla creatura

ContradiSio

potcft efTc inftrumcntiim in crcando,

J3.Thm.de hoe^. d I.

ccdit

quod accidcns

gcli

igirur concradicic fibi.

y.5.<^(/.I
eft

fupernacuralis,quia

quia

cum

ftai

cum peccato

ftat

qu6d fidcs no eft do-

mortaliipari racionc dicerct

peccato murtali.

aucem quzricur, quarc non poccft Angelus pcrfubftantiam fuam creare, licct non pcr iiuclSi

le£tioncro

,

eft

hzc :NuUanaturaintelle-

6tualis poceft habcrc produ(Stionem

tellcdum,

iguem.

ficut fubftaniia ignis caulat

Dico, qu6d caufa

& voluntaicm

quia

:

fi

,

per in-

nifi

natura intellc

Creatura inteHtaualu

&

DiMs nt»

haberc produdtionem a nacura,in- fojjitnt proquantiam natura, non autem per intelledum fo- ductTt nifi ftr iniiiltlum voluntaiem j igitut hoc maximc pofFet Hum (^ VI' conoenirc Dco , qu« eft fumma naiuraintellc- tuniatim.

(ftualis pollcc

&

Deus inquantum natu-

<^ualis,& per conlequens

raipoftct hab(.rc produ(fitionem a natura

& non

,

folum inquantum intelligens , & volens & pcr confcqucns eircc tcrtia produ(ftio naturz , in;

quaiuum

naturaalia a produ(ftione intclligentis,

& volcntis,& ficc(Tent quaiuor fuppofita. II.

Terti6argumentabatur^rt»84,iy.^«
forma materialis non potcft crcarc, quia eft po- + Num.it. Altir» Stoti fterior materia,quia fecundum totum fui przfupimfupiatio. ponit fufceptiuum. Diciturquod ratio non concludit,quia licct forma fit poftcrior materia, loquendo de forma informante, non lamcn loquendo dc forma produccnte. Contraillud;

fi

iftarcfponfio valeret , pofFet

dici

qu6d quanquam color

cic

quia przfupponit fupcrficiem in rationc

,

fit

Reiidtiir,

pofterior fupetfifuf-

ceptiuiivcrum cftlcquendodecoloreinformanre,

non tamen decolore producente

AlFcro igitur qu6d primus pliciter

,

a(Sla$

fupcrficicm.

caufandi

fira-

& fecundum ^M>W,modo priiis expofito»

competitfoli Deo.

S C H O L I V M III. AHm primiu caufkndi,& omnii ctmfatio neceffario eft in tribus perfanis.

Prohatur primo ex Auguftl-

no. SecundoyHtiio natttralis prioreft contingenti.Tertio

,

peteniia priies rCjficit

ficundarium

&

,

De£i hic num.

1

8.

obieHum primarium quam

intrinfeca ejuam extrinfeca

:

vide

Non eft ex imperfeElione vfiius per-

fona.cjuod caufk neceffarie prouenit

a trihui ,fed ex ne-

ctffaria ordinatione predu^ionum,

de quo Doilor late

in Oxon.hic art,

j

qu6d

,

I I.

Prxcerca:hic vbi ioquicurdc chara(3:cre, dicic

qu6d no

igitur

habet in operatione ad

a(5kum

quitur

me ccrtum eft qu6d gratia habccur per crcatiou5.

nii fupernaturalc,

infinitorum,cft infinita. 9.

inftrumentum rcfpe£tu'gratix,&: ta-

chara(acr,cft

muhoruin

eft diftinfte

perfcdkior cft

,

I.

i

potcft

,

puta

& illc con-

intcllciflio

An-

Tamcnquanquam

Dodlor hoc dicat , vno loco videtur dicere contrarium alibi

,

vbi dicit

Scett oper,

quod racraraencum , vcl

Tom.

X

I.

DE

fecundo principaIi,dico qu6dfoli Trinicompetic primus a(Stus crcandi quod patet audioritatc Auguftini i i.dcTrinit.14. Dei verhum potuit ejfi prius omni creatura : vel verhum tati

'}•

;

noftrum

tffe pojfet, fiopns non fecjutretur :fed optu effe non poffetjiverhum nanprduederet.lgnur produ(ftio

intrinfeca eft prior produdtionc cxtrinfcca

proprie dicitur caufatio

pio caufandi vt

,

,

quae

& cft przcise k princi-

eft in tribus.

Hoc ptobo

per ra- Omni* cau-

tionemiquia quandocunque .nb aliquo principio procedunt duo.vnum necefFari6,& aliudcontin-

fatio

ad tx~

traattibHi.

gcnter,priorcftprodu6lio,qua ex ncccflitate na-

aliquid,quam qua merc continprodudio intrinfeca eft nccefTaria produdtio exrrinfeca mere contingenter, vt dcclara-

tura: procedit

genter

tum

,

;

cft dift.Z.prirni.

Sccundo proboidcm , potentia priraum obie(ftum

,

quam

priiis rcfpicit

fecundaritim

quando fecundum obie(flum non

:

obiicitiir

igitur

pofe-

Po'et'ia ffiut relpicit «*»'-

Hitm frima^ rium q^i"* ,

tiz,nifi per ratione primi obie(fti,porcft

primum

obicduefFcpraefenspotetiZilicccnonfccundum:

X

fed

frcHndariUm»

Lib.II. Diftinaiol.

242. fcd piimuai

fccutn

,

cfl

igitur

,

intrinrecum,recundarium cxtrin&c. Itcm in ifto priori habetuc

memoria; patctnx pcrfedlac igitur in ifto vcrbam pctfedumiigitur pari ra-

ratio

:

his fequitur

quod quia

cft

quod quodlibet

caulatio cxtrinfeci

fit

caufai cxtrinfecum illa

en'entiale in

communicatum

prius natura

,

tribus,

igitur principium,

:

caulabit vt in tribus,

form3,quaEcft principium caufandi, vcl

uatura,cft prius naturain tribus,quam fitcaufa-

agunt

tio cxtrinfcci:igitur trcs

Adhuc (equitur

aliud,qiiod

non

eft ifta

ne-

tfl

ctlj/ttio

»;»

tnhns.

imperfeftionem , vcl fufficientiam vnius perfonx qain tanta fit pcrfe<Sio in Patre,ficut in tribiis perfonisjficut vult Auguftinus 15.de Trin.14. ,

Omnia videt pater infiUo,&

quod

oentra.non

e

alia

fitperfcdl:io,quin fubftantiaciufdcm rationiscf-

nunc idco non cft quin vna fola perfona

fet in Patrc,fi elfct folus ficut

:

Prartcrcajficut patet de natura intcUeduali ha-

»J-

bente

velle

&

intelligere

non

ordinat.is,& idco

ad

velle, nifi

ligere efl

po.

l>ro-

deconclufionc,qu6d

Giuande ali^uid nullo eget

tanquam opcrationes

cft in

potentia propinqua

pofita prima operatione

adhoc

ejl ,

,

Philofophus

qiiia ficut vult

y

,

puta

intel-

Metaph. ad ali/^iiid,

9.

iu potentiaprcpin^ua

ejuodexeat inafhim. Pater

non

eft

firii^HH.

in potentia lito in

e/fe.

propinqua ad fpirandum,nifi

Sic ex parte

filio

po-

primum caufans non

ifta,

adduda non valct , quia cura dicitur,caufa, quz non agit per motum,poteft habere cfFedum coa:uum dico quod fi folus motus cfTet caufa prxcifa non fimultatis caufa & efFcftus tunc :

,

;

amotio caufcfcilicet motuSjefTct caufa fimultatis.ficut patet per Philofophum 1 dc Animal. fi hahere pulmenem efi eaufit reJpiratienis,Scc.Qwi fo.

lum

ille

modus arguendi

tenct in caufis pra:ci-

fjs

fcd agere per

;

mouenti

;

igituc

latis efFedius

motus non

cft

caufa

eft

prteifa

cnufa

nort

fimultatit cauf*.

^ e^u

Biis.

fimui-

cum hoc.

Pra:terea,hoc pofFe agere prscise pcc mutationcm,eft caufa non fimultatis cfFcftus cum caufa; quia impofTibilc cft quod agens per mutationem habeat terminum coaeuum, quia mutatio proprie cft ^ priuatione adhabitum, ^.Ph)fic. Agent text.

..

Impoffibile autem

cft

priuationcm&ha-

bitum efTefimul duratione,vel natuia;igiturcau-

per

tnutationem

non txigtt effeSum eoi'

huc non fequitur, etiamfino producerct remextra per mutationem,nec per motum, quod poffet habere efFedlum coaruum extta quia pofTet habcre aliam caufam, vt (i non cftet adio perpetua Dei ad extra,tunc non pofFet habere efredlum extra coa:uum,& illa caufa non eft improbata.

IV.

coMum l)eo,& filtiit ilta,

fa

&

:

cjfiElutn pcjfe

nihil ajferens deconclu-

Pra:terea,ha:c probatio maioris

cjfe

moturrt non

na;,fed proptcr iftas a(5liones ordinatas.

ejfe

tterna.

nqn

.Agere per

quarc non poffet primum caufans habcre cfFeuumjibi. «Stum coxuum, non cft folum, quia fic ageret pet motum, fed quia ageret per mutationcm ; ad-

Jione,de qua htc q. i.&in Report.e].^.

poft

.

propinqua ad caufaudum , nifi principio illocommunicato tribus pofitoin^^^: non igitur eft proptcr impotcntiam vnius petfo-

SCHOLIVM

jfij eriAtlo

I

18.

eit in potciitia

Adducit varia argurnenta fuademia

\6.

I>»y7.i}.

qutfl.

ratio

efFcdus agcntis per motum,cft motus.Ideo Ariflotclcs poneret motum coacuum Intclligentia

icntia

ti'itiin

fit

bcns in virtute a£liones ordinatas, non eft in popropinqua ad fccundam,nifi pofita prima.

poflit Gaufarejfcd quia fornia.vel

Qt,;i

nunc:quianoh fcmpcr ex nihilo dicit quia Anfelmus diftinguit ttipliccm modum,vi didlum eft in Hh.^. * ,

fuppofitum ha-

,

itgtitti.

a;terno,ficut pofi nihil

motum non eft prascifa caufa non fimultatis efFc<5lus cum caufa,quia proximus

proptcr imperfc6tioncm

non

valct,ciam

Omnequod

prscoditne d;irarione illud principium .idtum caufandij& caufatum-Dicitur quod cx

habet principium adionis fimul,& terminum,poteft fimulhabereadioncm

non oportct, quia agcns , quod non a6lionem

fuam;qusro,aut loquiturdc adione inftantanea, tunc improprie loquitur dc duratione. Si vct6

primum

loquitucproprie,&intclIigat principium produ-

SEJ

partc caufa; •ngit

pcr

fuam

,

motum

&

,

poteft fimul habere

tcrminum fuum cum co

;

fed

dicitur:

&

agcns non agit per motum:igitur,&c. Maior pa-

<5tiuum,

Auguftinum i.deCiuit.Dei,c.i6.& lib.6.de Trin.c. .quod non agit per motum,potcft habere terminum coajuum,vt patet de ignc & fplendore. Item,probatur maior per rationcrajquia omne agens,quod fimul habct principium aftionis , & terminum.potcft fimul habercaftionem fuam,& terminum coiuum ; fed primum caufans eft hu-

agir,

ret pcr

I

iufmodi.

natura.

ContrJi, Auguftinus

antccedens,

quim confequens

dtioiiemjficur \\xc;Si afinus imelligere.

ponitcxcmplum de

effe-

& radio &deignc& ;

,&de virgulto, abstcrnocaufafTet vmbram in aquam vmbra cftet alterius

fplendorc

fi

,

rci caufa.

Sidicatur quod maior

eft

vera de agcnteex

neccnitate natnrrejnon autcm deagente libcrc.

Contra, volantas nihil pcrfedionis

tollit a

claudit contradi-

efi ratienalis,afimis po-

& tunc illa confequentia applicata

ad talcra maieriam ,vbi antecedens erit

cft vcrum, bona infeiendo ex vero vcrum. Et quia cau-

fanaturalis producit neccflitate natntali, ideofi ignis efTet perpetuus neceflitate natucali

dorcfFet pcrpetuns,

6laalterius rei, vtde Solc

arbor

&

produdum pro principio , quo agens tunc petitur quod debcret probari , fciliccc

quod res produ
tefi

Sidicaturqiiod maior cft vera de produdlione , quando prodn(Slum non eft aliud in natura a producente , non autcm dc produftioncalterius rci ,ciimprincipium , & tcrminus non funt in

eadem

*i»n

t^fir Bionetn »b

Item,cx parte cfFeftus nihil prohibet quin pri. caofans poflet habcrc efFcdlum coaeuum, quia licet fitcx nihilo,hoc potcftcfleita bcne ab

Dico tamen,quidquid

caufa-

nallam potentiam, ncc

Vetunta4 ttllit

mum

principio.

illo

tio a tali ptincipio caufandi,vt in tribus, proptec

fatio

quia voluntas aduenicns

poflibilitatem collit.

quam

ferfinione •Vi<»s can-

,

tionc Spiiitus fandus.

Ex

im-

bcbit, licet agat libcre

caufas naturaliter agcnti,

diuinis

eie

:

prioii habctur

14.

tfoii

caufa agente igitur fi caufa agcns ex neccflltate naturs habcret produdum coaeuura.fimilitcr ha-

&

non

folum ad pofIibiIitatem,ita

,

fplen-

teduxit Auguftinus fi

talis

caufa

cft

per-

petua,igitur&cfFeftus,fedreduxitadncccfIitate.

conditionem ad diuifeparando rationem incompoflibilitatis ab antcccdentc, cx vero fequitur verum;fic, fi caufa prima cx ncceflitatc natur* producit , fcd non in Igitur applicando iftam

na

,

produdum crit fibi coxuii.Nunc autem fecundum fuftinentes opinionem , contra

alia natuia,iilud

quam

^xptieantur exetnpla

Auguft. poji-

tanum.ii.

QucBftio 11. quam

arguit iftctotacaufa impoflibilitatis cft ex

24?

cft intelligere

,

& velle eflcntialc

& iftafunc

hoc, quoJ potenda ex neceflitate naturx producitaliudin natura. Idco dicuni quod impoflibilitas eft.ponendoprimum produccrecieaiurasex

Jpirariy

ncceflitate natur«.

pter primum finem

dicatur.Philofophus non vidit iftam impofliibilitatem vcrum cft , nec vidic trinitatem perfonarum^nec muha alia,quac nos ponimus.

phus

Et

fi

:

lis

Nec valent inftantia: de virgulto , & radio Sovirgulti quantum ad cocxiften, quia fpecies

ciam,& menfur.nm , Sc tadius Solis func eiufdem

cum caufa. Ec cum dicitur

tationis

contra fecundam refpoufionem , voluntas non coUit naturam, nec diminuic aliquam perfedlionem. Dico quod fi homo non haberet intclleftum,& voluntatem,ex ncceflitate

naturz moueretur fecundum appetitum ,ificuc brutum.Sed aduenience voluntate non de neceffitate natursjfed libere moucrecur fecundum appetitum , non tamen voluntas tollit naturam,fed tollitimpoflibilitatem aliterraouendi, quamfecundum appctitum naturalem , vcl fenfitiuum.

Sed ex alia parte ex hoc , quod primum caufans voluntaricjcaufat aliud in natura,toIlitur incompoflibilicas in antccedente,

,

Ad almJ

ciim dicitu» primum effciens agit pre-

,

Ai tertium. aliqui dicunt qu6d l^hilofoquod Dcus non eft primum cfiiciens motum,fed tantum mouens, ficut finis vc ;

intcllcxit

,

amatum,& dcfideratum,& tunc fupremalntcUi-

& mouec propter tamen commcnt. ii.ponitquod raoucc

gentia mouec effeftiuc ccelum,

finem

:

vndemulca, quae funt poflunt intelligialiis

funt tamcn

II.

priijs

non

naturaaliis

intelleikis

,

&

,non

nifi in aliis.

Practcrea

primum mouens fimpliciter fit vlrinuis

ncrc.quin

igitur.quod

finis

fi

tunc Deus non agir propter finem fuum ficuc eft efficicns

f

dus,& ficmouct proptcr finem fii effedus , fed non proptcr finem fuum.Si tamen accipitur finis pro perfedlionc obieftiua, fic ipfc efl finis fui eft hocpropriceire finem fui,accipicndo,pro caufa finali,fcd cft mctaphoricc finis.

ipfius,fcdnon

a_vV

Vtmm caufabile a5iu

II.

antequam caufetur in

haheat yerum efle reaU a

,

caufa fua ^ Alenf.i.^ J.17.WJ.4 t. D.Bonau.^K «.i.^.i.Rich. quifl.^. tleni.in fum ».x.^ i}.j«c
i

yi.Suit.i. p.tr.l } cap ^.TliomillsE 36 q.vnic,

i./>.j

ij.

V6

D fic. Rcs , qua: poftca cft in adtu, primo cft poflibiiis , quia quod impofla- ^rgument. bile eft caufari

,

non

caufaiur. Et cns in

;

vcrum ens antequam caufetur; igitur habct vetum e//e. Ifcm. Homo cft cns ratum,& firmum vel igi-

vcl poflibile

,

cft

;

Dico ad aliud,qu6d

ordinem.quem fi

il-

niic habet.

principium vnius a6lio-

nis in fuppofito pra:ccdit principium alterius

aftionis in alio fuppofito,vcl in

Au vtriufque

adtionis

fuum aftum, adtio

fit

eodem

:

fi

refpe-

aiqualis neceflitas ad

crit prior

adionc. Sed forma,

principium adbus caufandi, licct fit prioc quod eft principium produ-

principio notionali,

cendi alind

,

tamen non

cft acqualis ncccffitas il-

ad caufationem rcrum cxtra ficut principij notionalis ad produftioncm intrinfc-

lius principij

,

cam,quia refpcdtu vnius agit cx neccflitate natur«,refpe6bu alterius contingenter.

Vel poteft dicialiter , quod principium cflentialc habet aliam adiioncm , vel opcrationcm priorcm,quam principium nocionalc , quia prius Sceti oper, Tom, I.

X

Seeundum.

tnr eft cns per participationem,vcl pcr cfTentiam:

cfficicns.ciim aftu exiftir,quia tunc

tuiic

primum.

artu,&inpotcntia,diuiduntcns,& diuifum prsdicaturdc diuidcntibus igirnr ens in potciitia,

entitatcm non habct foliam in comparationcad

f»rium,i^uam qu3c eft tffentittle.

,

O

1

habec tunc prima perfona;igitur ciam poflet

dus nunc neccflario prsfupponit primum,fed

notien»U magis neeef-

T

iE S

pcr participationcm habet cntiratcm

produdioncm , non praefuppofita prima; igitur poflet nunc prima pcrfona. Dico quod prima perfona nunc habct pcrfeGionem, qus cftad duos adus ordinatos, ita quod fecun-

Pritieifium

quia

,

fic cft finis fui effc-

,

non fccundo modo , quia tunc effet Deus

in fecundam

dHtn,

effedus

quod eflec vna perfona tantum,haberet tantam potcntiam,&non maiorem quam ,

ficua-

ui

fuiim,

dcclaratum ibidcm. Dico fei fiii fpaccipitiir pro caufafinali, Hns,

nicatio intrinfeca prior cft extrinfeca.

DiceSjcfto

12,.

mouet propttr finem

finis (impliciter,vt cft

e[fet

lo pofito,non haberet

Deus non

dicit Richardus:

VHHfoU perfonn , fojfet hahere pleniiudinem potenti£,8cc. Dico.quod aliquando poteft cflc ordo neceflarius inter aliqua , & tamen ille ordo poteft toUi per vnam hypothefim incompoflibilem. Vnde hypothcfis Richardi, quod elfet cantum vna pcrfona,eft impoflibiIis,& illa tollit ordinem nccenarium inter produdionem intrinfecam,& extrinfecam.Nunc tamen ncceffe cft principium agcndi extrajeflcin tribus,quiacomma-

Ad

*Difl.i.q,i,

poflimt hoc po-

non

hic Theologi

,

«r/.i.i. Scot.J» Oxon.i.d

Ad priraum principalecum Si

& finaliter,ficuc dccla-

vtroque raodo eftedliue , racum eft inprime lihro. *

,

;

vcl

iniclligere, vcl

& hoc nec eft tollere

batum &c. Quia multipliciter diciturrA:»/^/7o. Anfelmuscnim non ponic exemplum , nifi ficut cx paupcre fit diues, hic cft primus. Dico tamen quod hic poteft intelligi ordo naturac & vnum prius alio , quod taracn non eft nifi coniundlum

qui

qaam

priora

vclle creacuram.

potenti5,ncc naturam,necaliquam pcrfedione. Et cum dicitur, cx parte eficdlus non cft pro-

fibi

qulm dicere^

,

rura cns

non haberet ftit

,

ci\m exiftcret

nifi

,

effe

non

,

igitur

ciret

,

nifi

quando

& pcr confcquens nec dcfinitionem.

definitiononcfTet cius

:

fed i'lam

ve-

& perconfcquens

,

quiditatiuum

:

cxi-

Sed

Ci

nifivtin cffe(5tu,igitur

, Anefl, terminarctur pcr dcfinitioncm, quodcft inconuenicns.

quajftio

Item,caufabilc

Icflumab

non cft in

r fFc6ku, nifi fit intel-

Tertlum.

efficientc:fcd ineffc£lucft aliud ab ef-

ficientc:igitur cft pcr intellcdlum vt aliud ab efficientc

:

quia qui intclligit rem

eam

alitcr,

qu^m eft,

non

intclligic

num

%i.qHtft.ii, IgiturprxintcUigitur, vt aliud

vcre

,

fccundum Augufti-

abintclligente.

Et confirmatur, intelledio vera non poteft

non cntis igiiur in illo priori eft vcrum cns.antequam caufetur. Oppofitum. Si fic , fcqucretur qu6d nullum cns paffct Dcus fimpUcitcr caufare ex nihilo, ncc poft nihil quia priijs habnit ejfe verum antc-

efTe fimplicircr

:

,

quam

habuit

ejfe

in cffeftu.

Item,fi pcius haberet

effe

X

fimplicitcr ante crc a1

lioncm:

In opfof

Libri 1

244 Terminui ad quciii «»• niiiiUtionU, ejl

quo

a

tretnliinis.

1.

tioncm : igitar idcm ejfc habcret poft deftrnftionem, & tuncpoftanniliilationem habcrct vnam qiiia idcm ejfe rcmanct poft annihilationem, ejfe :

quod

ante creationcm.

fuit

SCHOLIVM

I.

Sententia Henrici,creaturM fuijfe ab Aterm.fectm-

Stm

cfTc ejfenti*

ad

refpeElum dift, j

,

tantumpeni

cfle exifteniit.

& in O.von.

prohatur hic ,

i

6 .^HAft, vnic.

Dlciiur ad

qua:ftionem

pliciter,veljkw<;r, reru

AliorHm

mo modo Bm dHflex.

&

,

effciens

per

,

quod

,

ve\a.rat!tudine. Pri-

res dicitur

du-

Diftinaio ItGm,Auicenna

non

fit noua qualitas abfolute indu(Sta, creatione fubftancia: nihil abfolucum no-

ni alteratione

&in uum

fcd tantijm refpe(Stus ad caufam efficaccm:

,

quim noua

dicitur dc impoflibi-

vnum

illorum,

nifi

modo.

(f/|7f

,

a

qua habet

Scd^j^cxcmplatumtantum

exiftentiaf.

:

,

& re[^eSt\is prius eft

ftantc ab a6lu

,

qu^m

fit

caufam efficientcm,nec ex his licet ex

aila^

in potentia di-

fub hoc refpe(flu ad

a(5tu

compofitio,fci-

fit

potentia.

Vltimodicitur quod nullum <•/<' dicit aliqnid additum eflintiac quiafi ficquaerendum eiret de ifto additOjCum ipfum fit ens * an fuum ejje dicit additum fupra eflTcntiam , & fic cftet proccllus in :

quamquam hoc non

Socratesalbus fitdc nouogeneratus, quia non nifi albedo noua generatur,fic crit cotum nouum,nifi quia refpe£);us nouus. eft

SCHOLIVM

Per hoc patct

quam caufctur

.id

quarftionem

habet vcrum

,

,

ejfe

quod

res ante-

ratum quiditaexiftentix. Pro

crte quiditK'

tiuum,non tamcn piius habet ejfe illa opinione arguicur , quia eadem

tiunm.

intcllcdla,& pofteapofita in fj^cxiftentias.

hgbet

fetur

Quia

&

priinit.

itcund».

em DcSlor in Oxon.

, vt refutaret refponjienes datoi adimpugnationes,quas ibifeeit,

ARguoigiturcontraiftam opinioncm. mocxhis, qua: ponit ifte Do^flor ipfe ponic

quod refpedus non eft res alia damento igitur non ftant fimul, qu6d refpeftus cft nouus , & fundamentum aeternum ,quia non potcft cadem res efle res noua,& non noua. Icem , ille DoOiot dicic quod in Deo non potefteflc noua relatio ad crcaturam quia eadem , eft relatio vcl refpc(ftus nunc a^aualis , & prius

;

non ens

,

im-

pofldbile ad

fic

igitur perniutatim ficut ens ad pof-

non ens ad impoflibile:fed omne cns eft pofltbile;igicur quod efl omnino non cns,eft imfibile,fic

erit rcfpc(flus

adualis

,

& aptitudinalis creacura:

:

dinalis,& fundamcntum quilibet refpe^ftus ad

Icem

,

stcrnum ,igitur&

ex excremis exiftentibus eifdcm

dcm modo fe habentibus itus

cft

Deum cft aternus.

idcm

, fi

intrinfece

,

,

& co-

erit refpe-

confcquitur naturam extremorum;

in propofiio extremafunt

eadem,& eodem fe haquod non mutantur nifi ad refpe6bum, cx quo creatura habet verum f^a:ternum,& impoflibile eft quod mutacio praecise terminetur ad

res prirai

non habuit vcrum

t.imcn Chimicr.T repugnat

efJe.Si

ejfe

,

fed

eflTe

,

&

rci

non repugnati& vtrumque eft nihil prius, per tciigitur vnum non cft magis nihil alio,quia creara:

illud cft

magis nihil

,

cui repugnac efle magis,

quJim cui non repugnat. Iccm arguitur, D. Anguftinus de Natiira boni, cap.8.

Si forrnaefl ttliijHod

nott nuUum

,

ita

cxcrcmotum. Icem , illa produdio, qux

eft de nihilo ad cns vnum,cft vera creacio.Sed produ^aio eflentia: lapidis quancijm ad efe quidicatiuum , vel ratum,

de nihilo ad ens veruro, & eft «terna per e igitur creacio cft a:cerna j quod ncgac

eft produ(51:io t

ifte

:

Do(flor.

Dicitur,qu6d efe quiditatkium non

, fi

fimplicitcr?2o««^,& Chima:ra habuit fimpliciter uon

£«•/»<«.

Dcum

cijm igitur idem fit fundamentum nunc icfpc^aus a(flualis»& prius rcfpc(ftus aptitu-

pofTibile.

Item

bonum

eflTcexiftcicctii

:

igitor

fi

bonum

,

cflTccft

non nullum

capacita^ formit

bonum

boiuin).

,

capax

nio.

,

refpe^aum intrinfecum confequentera naturain

Itcm,ficut ens ad

fuperiOT tpi-

aptitudinalis:igitur pari rationc in propofito,id5

Item,proportio eft relatioiigitur prxfupponic id,quo fundaturjcumigiturproportio fitintellc0.1 ad intellcdlum,pra:fiipponit ens verum intcl-

igitur

6. Impugntttur

:

bent

j

poflibile

§}u4rt».

Pri-

quia i fun;

cadcm res hah\iKeJfeye^\.\m quiditatiuum,antequam habuit
faSla

\e(k\xm. Tttti»,

II.

& re^ciuntur varia

d, i6. ideo videtur ea refumpfifehte

res cft prius

fecundiifn Auguft.j.fuperGen.adlitteram , 5. dc Trinit.cap.7. Non artternomt Denifienda, <juam Kttio

Refutatur lati diEiafentemia, effugia pro ea excvgitata : de ejua

ad

infinitum. 4-

HtplttM,

dicic

refpedtum ad cxemplar non ad caufam efficientem. Primus refpe<51:us zternuseft, fed refpedus cxiftcntis in efFc6lu ad caufam cfficicntem temporalis eft

Re^onfif,

,

per aliquid fiiperadditum.

refpcdlum ad caufam efficientem

r»U-

alteratio magispoiret dici crcatio,

produ(5tio fubftancia:.

Contra,quamquam totum fub rcfpetSku fit nouum,tamen ibi nihil partiale eft nouum nifi refpe(aus,quia tale illud totum cft antiquum. Vnde

opi-

,

qu»m

quod

fequitur

ceflif,& tota res fub alio tcCpeSta eft noua.

non

entitatem,&: illud

fit

OiieHio,

om-

modo dicituren$ratum,firmum,quodhabct vc-

fiuc

,

notandum qu6d illud cns ratum cft exemplatum inmentc diuina, & adhuceft indiffcrens ad ejfe exiftentia:,& non exiftcnti«.Et idc6 vltra exemplatum non dicit efe exiftenti» nifi

mtt-

ciim in

ram

ad

R»»

nouumi&

abfolutum

ellet aliud

Sextt,

fluxus fccun-

dumifj^quiditatiuum, quam fecundum efeexiftenti«,& vnusfluxus cfl prior alio. Si arguitur contra ifta,qu6d nihil cflet nouum increatione, nifi refpe(aus,& per confequens

Vltetius

quid aidi-

eft

Dicunt ad illud,qu6d nonfolum eft refpe(ftus nouus ; fcd quod tota res fub vno rcfpe(Sbu prs-

quidlibet poteft dici cns

Eft ergo ens primo modo indifferens ad cns verum,&fi(fbum ,& illud non pcr aliam intentionem realem dicitur ens ratum , quam eni primo modo, quia indifTcrcns non dctcrniinatur

Efle »»» ^itit

Metaph.cap.vltimo. Fluxiu

rerumaDeo dttpLex
nabile.fiue exiftens,& fi(Skitia,& fimilii.Secundo

libus,nec dc puris fi(5litiis,ficutens ptimo

tnm efftntit.

8.

I.

vt in lapide per efficicntem

ncm

:

,

fit

in ifto,

fed per exemplatio-

vndeillercfpe(5tus<[;^eflrcntia: ,vt lapis ad

Dcum non ,

eft

ad caufam eflicicntcm

,

fcd ad

cxcmphincem. Contra,nihilabefrcnciadiuinapoteftponincquocunque fj^,& ilhid cocedic illc

ccflTeex fc, in

Do(3:or& omncs alij.Quia C\ fic,nulla caufaefTer, qna efTcc necefTariii.cumomne ncceflrarium aliud a Dco , fic ab aliqua caufa, impoffibileeft ponere aliud a eft

Dco

nccefTarium a

fe.

Er

fic

aliquid habete causa entitacis fux,

impofCbiie nifi habeat

caufam

Nihil

a Dt*

ntccffarinm.

Qu^ftio canfam cfficicntem , quia non potcft habere caufam formalem,nec maccrialcm, nec Bnaicm, nifi Um timfam habeat caufam cfficientcra, quia finis mouet cffibttbtt. cientem ficut amatum, &c. & cfficiens inducic CsreHS t»uf»

»]juiinti,nHl-

formam in materiamrigitur lapis 8.

in

quidita»

ejfe

tiuo habet caufam efficientem. Ncc valct dicere qu6d capfa eius cft caufa

adus natutajquia Ariftotcles coraprchendit fub caufa cfficicntc tam agens cxcraplaris,&

illa cft

gitur

adlu

quiditatiuum habct caufara cf-

,

bit effieiem.

Itcm,lapis in illo quiditatiuo eft ens

& firmum;qu«ro quo formalitcr habct refpcftu exemplaris paffiuc

,

ratum f Aut

ejfe

aut aliquo prxfup-

poficorefpcAu ? Si primo modo , hoc cft concra Auguftinura 7. dc Trin. 1. ynumftedqHe priusefl *dfe , &c. Quia fi nihil clTet ad le , exccpta telatione , nihil cfTct ad aliud. Similitct eft contra

hoc,qo6d prxfuit in potentia rcceptiua effein efFe^u,& pet crcationcm illa potentia recipit^ a«%um:igitur verc mutatur.

tit^ffc

non

cfTct nifi cftentia diuina:

ej/e

quod

fint

ponendx ncceiratio

,

nifi ficut

obiedlum fecundarium , fed ponitur eftentia vt primarium terminans. Si primo modo , cikm quidlibet intiinfecum nihil extra

Deum

quodpropter

eft

Dco

fit

ex

fe

ab ateme,mjitantnm in eiXe cognito,& Jic etia

ah aterne eft. Prebatur multii

htc,

&

i

a n.G.habtt eptimam doSlrinam Logicale vtrohitpte de diflra£lione (fr elinunutione.Vide eum ibi n.io. de efTe diminuto, ^uod tantum ab atemo eft , de quo etiam i.d,^.q.n.io.& d.^^.& hicij. 1 .& d,^.ij, i.

DIco igitur ad qua:ftionem,ficuc alibi,^ qu6d nunquam

plut^litas

ex fe neceflc eflc

nihil intrinfecum

,

necefle efle, coexigit fimul

Dco coexigeret lapidemin dcdtuiko hoc*^,deftruetur aliquid intrinfccum Deo j igitur non cft nccefle ponerc tales res,vttcrminum intcllcdlionis Dei. Icem,ciim dicitur qu6d efe in cfFcdlu , nullam camcn quodcxhisfitcompofitio rcthaddit , aliquid intrinfccum hocejfe,

&

tanqnamcx

pocctitiadiftanceab a£bu

videntnr planc repugnarc

compoficio requiric rem additam rei. Item , quod dicitur quod potentia obieiSliua primo cft in imelligi,S>c poftea ponitut in r^.quia pocenria diuidunt omne cns , illud nulaflus lam compofitionem habetiquia eadem albedo, quaepcius intclligitur in pocentia ,poftea eft in

&

adu,8. Metaph. 8c tamcn non cft magis compofita albcdo poftea pofita in adu, qukm illa , qux ntelligebacur in pocentia ante

a^um.

abaecccno :igitur oportet ponere cxiftentiasab aetcrno,qus fundcnt rclationes exiftentiarum ab artccno.

dicicur

,qu6d

prius eft

ejfe

in

po-

tentia,& poftea ep in efreftu,quaeEO> aat iBtelliSctli tper.

Tem,

X

I.

, hoc manifeftum cft de intcUcdu quod non oportet ponerc cxiftentiara

Przccrca creato,

eius,quodinteIligitur

gnofccre rera

nifi

-,

quia aliasnon poflec co-

cxiftencem.

Noncnimnouic

diuiao

foliira vt in intclledlu

, fcJ rofam, nouit in exiftcncia in effedu \ ica quod (\, per impoffibiicintelledus diuinus non cffccnec pet confequens rofa in mente diuina^adhuc fi in-

tcllcdlus creacus

mancrec

,

cognofccret rofam

non exiftentcm. Dices,non eft fimile de intcllcdbu creato,quia vnus non produciiobie£lum,fedaIius facit.Contra , fi albedo eft qualitas , & cancum habec efle quaIicacis,producere albcdinem non cft nifi producere cam in ejfe qualitatis , ficut fi effe quiditatiuum incelligibilc non cft ejfe in re , fed cantiim eft incelligibilc

produccrc in Dices,

,

«j/r

igitur intelligere

rem

eft

II.

ipfam

inteliigibili.

quomodo

potcft lapis ab asterno intel-

qu6d nullo modo,qoia fecundiim illud , fecundiim qu6d cft fundamentum relationis,fi relatio eft ztcrna, fandamcntum eius fed intelligitur lapis ab

ligi, nifi

habeat ([//^aicernumSVidetut

&

:

zterno

^ Deo;igitut lapis

fundat rclationem intellcAu a Deo ad intelligcntem acternaliter}igicur

illudf^ , fecundum quod fundat relationem intclledi ^ Deo cft asternum. Dico , qu6d diftradlum refpedu diftrahentis DifiraBum non cft diftradum : nec diminutum refpeclu di- *1^'^ *" minuentiscft diminutumjnecconcraftumrefpe- ^* "la' ii.

Iccm , ifti tencnt quod relatio non facit compofitionem cum fuo fundamento,quianon dicit rem aliam,& tamen in propofico dicit quod nul\amelfe dicit additam refpedlueflentiz, &taraen quod facit compofitionem.

Item,quod

Ejfentia re.

'«'" ""• "**'

a^ Deo ab acterno , ita diftindc fub propria ra tionc eft cognita cxiftentia fub ratione exiftencix

&exad^u,

quia omnis rcalis

:

"""*

ta

quam

quod minus neccffarium.Quia pofico,pcr impoffibiIe,qu6d quodlibet minus neceflarium deftrucretur , non propter h'jc neceflc cfle cx fc deftiuitur. Si tamcn

eft ex fe

difi-i6.

5'^'"'*

hoc erit ncccfle poncrc cflcntias ab actcrno.Quia g"^*""»' quacunque rationc eflcntia,vt eflcntia,eft cogni- ^^,,7^'***

fcquitur

Deo dcbct poni

In oxen.

:

rofam

,

1 1.

ponenda eft finc nccef- *

fitate:fed nulla necefficas cft

Sc

necefte

neccflario aliquidextrinfecum, quia nihil,

10.

III.

ftentiam huius pro tali terminationc, ficut cflentiam fub ejfe quiditatiuo. Si igitur non fit necefle ponere exiftcntias ab a:tcrno,igitur nec propccr

vidctur

fiUiMtitr.

VM

d.} G.q.vnic,

nuntur,quia non videturalianecefficas,quia non

Vari» diH» Htnriti rt-

C H O Ll

S

Sententia vera:nsdlum efTc quiditMiuMm,vel effen-

rum,ficut eirentias rerum ,&icaaba;cerno exi-

tatiuum , aut ponuntur vt terminent intcUeftionem diuinam , aut nonj fi non ,tunc fruftrk po-

fmim.

oppofita

inconueniens, quod quodU>

fatis

quiditatiuum ab eftentia diuina lanquam ab efficicnte,quira fit excmplata ab illa tanquam ab exemplante. Item,iftaE res fecundum^^eftentix.vcl quidi-

tninus neeef-

fic,

bct intrinfcce fit adaliud.Igicur non folum rcfpe&a excraplationis tanquara ^ho, forraaliter habet lapis hoc ejfe quiditatiuum.Si aliquo prxfupigitur prius eft illud

ttigit fimtil

fi

poncrc calc ejfe quidicatiuum przccdens ^^ in effedu quia itp dctcrminate,& diftindtc nouit Deus exiflencias re-

pofito rcfpe<^u,hoc

merrlfe ejfe

potcntiajquia

Afiftotelem ^.Mctaph.vbi infcrt quod SiomnU appitrenti*ejfent -vera, emnia effent ad ali^uid , quod

tamcn videtur

K:h!l tx fe

primo modo,igitur aducnientc

Si

non manet ifta

eflc exiflentia

ficientem. txemplatum h»Effe

potentia efle prafuppofita,vcl receptiua

funtfimul.Sifecundomodo , igitur illa reeipii a(3:um,& per confequcns haecclt vera mutatio a priuatione ad formam , ciim aliquid addacur ex

habcns aliAm caufam, habet caufam efficicntcm, ejfe

ifta

ipfius adbus.

a propofito.quim neceflarium.Vnde tcI oportet fingcrc caufam , vel oportet dicctc quod omnc

& lunc ilUid

245

11.

(Xa concrahencis

eft

Tamen diminucum

concradum, fed ,

vel

diftradum

,

indifFcrcns. flr»aiim,fe4 vcl contra- adttrtium.

6lura cft talc rcfpcftu tertij,qnia,vt vult Philofo-

phus

1.

Perihermenias

,

cap.

i.prxdicando de

ali-

quo hoc quod cft homo mertuus,t& oppofitum in adic£to,ad quod fequitur tontradiSiio , fi tamen ,

X

3

non

Librill. Diftinaiol.

246

non acciperctut fimplicitct rcfpeau mortui , fcd diftraherctur A\ccnAo, homofecHndum quid eft mor-

tur.quia definitio eft rei,quando cft diftinda cognitio tei. Vnde non fequitur , habct definitio-

rcpugnantia inter illa , qaia inter hom jnem fccundurn quid & mertuum nuila eft repugiiantia.fed diftrahitur refpedu tcrtij , vt cum

ncm,igitur

tuus,non

cffct

dicitur.Socratescfthomomortuus.Siciidicatur, hsmo albM/ecundum dentes,aon acci pitur alhum dirainutc refpeftu huius partis,<^w«:ncc intelligitur aibam fecundum partem , quia tunceftet nu-

gatio.albom fecundiim partem, Sedcumdicitur lefpeitu tertij, vt t/£(hiopseft alhmfecundiimdentes, ibi

accipitur<j/^«mdiminutc. Similiter fidi-

catur.iWe efthomo alhus, vel accipitur hemo pro al-

bo,& tunc eiTet nugatiojvel accipitur pro nigro,

& fic repugnantia

;

crgo pro alboirefpcdu

tcrtij,

vt tamcn difFcrens refpedu albi contrahenti$;fic fj^inintellcaioncf^ in cognitionc,fj^ in opi-

nione.

Omnia ^ffe in intelleliiint , efl

ifta

dicant

cffc

diminutc rcfpedlu tcr-

ejfefecuttdifm

tamcn refpcftu opinionis non accipitur vt diminutum, ncc rcfpcftu intellcdionis , nccco-

quid.

gnitionis,fcd fimplicitcr. Sic

t\),ejfe

ejfe

lapidis vt

com-

paratur ad intelle6tum,accipitur pro vcro efe,ti-

menlapis intellcftus comparatusad^, verum habet ejfe diminutum , ita quod ejfe lapidis in cognitione cft efte diminutum lapidis , & fecun-

dum

Prxtcrea.hoc dico ad rem,qu6d res intellcfta

non accipitur fecundum

diminutum refpeftu

ejfe

intclledionis.fed fecundum

ejfe

fimplicitcr.Nunc

autcm fi relatio illa , qua eft intelledi ad intclligentcm , non cflfet diminucns refpe£lu ejfe , ficut nccaccjpitur album diminutc rcfpe6lu fimiliiudinis , ncc ctiam fub fimilitudinc rcfpedu tertij;

&

latuncfilapisintcllcduseiretacternus.igitur pis fub ejfe fimplicitcr, Nunc autcm in propofito

iicetnonfit tionis

,

diminutum rcfpedlu

efje

tamcn

illiusrcla-

fub hac rclatione in comparaIdeo concedo

ejfe

principale

antequam caufetur eft

cum

pojfihile

,

pejfibile fjr

txifteni diui-

dHntetu.

t/»»««i

& »no««K»» diuidunt

dicitur

,

c/»«/SirKOT

& enspejfihile vel in

verum cft , ficut hominem,ita quod

potentiayVelineffe&u diuidunt ens

moJo

ratum, dicendo iftam rem cfte efle dico quod fic non rcquirit aliquod ejfe cxtra Dcum , quia homo ex fe eft cns ratum,& ex fc formalitcr non repugnat fibi e£e,Sc ita hbc ejfe ex fe cft efe, Sc homo eft hotno ex natura tetminorum, ncc cft alia caufa formalis,quare homo eft talis natura:,cui non rcpugnatefle,& Chima:ra,cui rcpugnat c(Ie,nifi quia Chimaera eft Chimaera,& homo cft homo. Si accipitur

ratam

;

vno

faluatur fccundijm qtiid, ic in altcro fimpliciter, quia futurum ita diftrahit rcfpcftu prac-

in

fcntis ucut prsteritum, in

hoc quod futurum

eft

tasmagis diminuit refpcftu pracfentis, quam futuruni, quia multa fuat poffibilia, quac nunquam euenicnt. Ide6 dico quodens faluatur fecundiim ^id in ente poffibili , quod eft in potcntia ante adlumad exiftere.Nuncaucem diuifum pratdicatur dc diuifibilibus

quando

,

fimplicitcr faluatur

Ad aliudjfi intelligas qu6d ens tant6m fecutt'

Efle diminu.

tum

efl

ttttim».

itt

:

homo qu6d

fit

habeat

verum & firmum extra animam , tunc efe in anima eft ep diininutum. Et tunc dico, quod lapis antc creationem non habuit ejfe ratum.in hoc lenfu,quia non habetefe ratum , nifi quando ha-

ejfe

bct exiftcntiam

;

&

tunc dico qu6d habet efe a tunc n6 habet

Dco effc
do,quia fiue

quado

eft in

cffcdu;conce-

ep quiditatiuum.fit idc quod

ejfe

in

tamen fimul funt in hoc fcnfu. Et cum dicitur Igitur non habet definitionem, iijfi (juandoeft in eSedu. Dico qu6d non fcquicffedu^fiuc aliud :

;

16.

talisnatura,

Dico, quod ab incelledu Vnde httet» pcfftbHit ^ diuino,quia cft tale intelligibile,& Chima:ra imChimtra itiim poffibile cft, Quja pcr hoc intelliguntur duo im- fofftbilii. poffibilia:nuIIa cnim fimplex ncgatio eft fimplcx

non rcpugnat

*j^?

,

impoffibilis in natura :

,

quia

maximc effet omni creatura,

fi fit ,

fcd illud faluatur in

idc6 foliim intelligitur fimpliciter impoffibilc in

natura

,

quia habct duas partcs formalitcr rcpu-

gnantes;ficut

homo irrationalis.Et rcducitur ifta

impoffibilitasjfeu rcpugnantia ad

Dcum,quia

eft

caufaoppofiti huius rcpugnantiai;. Dico igitur, quod formalitcr ratum fcipfo cft ratum formali-

rmum intelligatur,cui non rcpugnat ejfe; ep for-

per

tcr,fi

Sc caufalitcr cft ^ Dco.Sic,cui repugnat

malicer a

{e eft tale

fcdDcus potcft

ciTe

,

&

,

caufalitct cft tale a

Dco;

caufarationisoppofiti,vtdi-

dlumcft in i.Iib.d.j.q.dcveftigio.Ncquc potcft aliquid,q«in fit res rata ifto modo,nifi fit res

lis

forma-

repugnantiac pattium.

Ad gnofci

qu6d exemplari , intetUgi , co- Adteriium. funt rclationcs diftrahentcs refpc- Ezemplari Sa

tertium dico,

omnes

du tertij hoc eft nunquam ponunt verum ,

,

Vndc

rera aeternalicer effe

ipfara effc nifi

fccundum

&

intelligi

,

ejfe.

cogQofci AiYlrahuQC.

noneft

quid.

Ad rationes primae pofitionis, quomodocadcm res eft intelledla pri tis,& poftea in ejfe pofita, Ad patet in pofitione;& ad illam,quac dicit latio pracfupponit illud,in

Ad

vniuerfalitcr,quando diftoria fjllacia

non

qu6d

,

eft

re-

17frimttm

^ fecundttm rationem

quo fundatur.

aliud de permutata proportione,dico

qu6d

Hettrici.

Adtertinm,

pioportio intcr contra-

& Ibperioris ad infcrius dc forma , cft Confequentis, quia in contradidoriis

tcnet confequcntia in fcipfis;fed econtrario

cx oppofito confequentis,

& argucndo c contra-

rio a deftrudkione antcccdcntis ad dcftruftioncm

confcquentis

in vtroque.

Ai

efte

non rcpugnat

cui

Scd vndc habet cui

praefcntatuni folijm fccundiamf»«^,fcd poffibili-

dum.

,

talis,qiix eft imcompoffibilis cffe ratione

lapis

Adprimum

qiujl.

defini^

qu6d

»4-

^ltto

quod cxprimitut per

,

e(T'e

fccundum vcriffimum ejfe cft intcilequ6d rcfpcftu intclledionis accipitur fccundum e(fe fimplicitci, fcd totum vt lapis intcllcdus eft ejfe diminutum.

(1 initio

definitiuum tionem.

ejfe

tione ad tettiura eft diminutum. £ius ztcrnalitcr, ita

^d ttrgum.

&

non Deui

«juid.

Definili» tltn

Proinde ficut non cft cns ratum, petit exifietiti»m rei. nifi quando cft;fic non habct eJJe,c^uod exprimitur pcr definitionem , nifi quando eft ; non fequitur quod dcfinitio potcft terminare quasftioncm rel="nofollow">4«
t

Confcquentis.Nunc aufuperiusadcns,ide6cum dicitur:

eft fallacia

cm pojfihile c{\i

non

Sicut cns ad

cns.fic poffibilc

lcjigitur ficut ens ad poffibilc,fic

pofIibiIc,non

v.-ilct.

adnon

Poflibile

fuferitu

«/ tli

ent.

poffibi-

non cns ad non

Scd contr^,quia cns

fe

habet

ad poffibiIc,ficut inferiusad fupcrius; igitur fic non poffibilc,veI impoffibilead non cns Et con-

cedo quod illud , quod nullo modo eft poffibile, modo cft cns.non tamcn e conuerfo.

nullo

iS. dicitur qii6d vnum nihil eftmadico qu6daIiquandonegatio ineft Ad quttrttuit,

Ad aliud cum ,

^isalionihil

,

alicui propter priuationemrjT'

rcpugnantiam illiusfccundum

>

^^^

non proprer

fcjficut fiipcrficies

dicitar

iitgatit

pltx.

dtt'

Qu^ftio III. gruit cffeAui

nec quia repugnanciam habet ad nigredincm,red folum fibi ineil negatio albedinis propter priuationem cauf; ponentis ibi,albedinem. Aliquando ver6 negatio ineft alicui , non quia folum careat caufaponentc efTeftum fed ex rcpugnantia &

pro quolibet«K«c.

:

gnantiam

,

cx parte difFerentis vide

Stttitm t. d. l.

non propter repugnantiam

>

in gcnere propinquo.

Sed albedini ineft negatio homitiis, non folum propter repugnantiam in

omnia intermefpcciem atomam;

differentia fpeciBca, fed propter

fupremum

dia inter genus

non tamen

Sc

,

propter hoc diciturifta/uperficies

qux eft iCta nigra , quaii careret omni colore. Neque illa dicitur magis non ho« mo quim aHnus^quia quaelibet ncgatio eft zqualis qaantum ad hoc , qu6d nmpliciter rcmouet nigra non alba,

Alittr

hmo habitum. Aiiquando tamen ex

»nte crt»tioni eft notns, tilittr

ehim*'

»9-

tiHllumhonHm eft

Aiifexum,


ipfc ioquitur dc materia

,

& ipfa

verumens. Ad Auicennam, concedo qiiod fluxus rerum k

Deo in quodam ejfe inceiligibili quod eft ejfe fecundum quld fed in ejfe in cfFtftu quod efl e^ fimpliciter. Hoc tamen non arguit , qaodr^in inteiledu fit ep fimpiiciter. ,

,

SCHOLIVM Explicai de nihilo (juAflionefenftu efli

,

Q^ ^

T

S

o

l

III.

jM
de Gen. text. j6. Idem manens idem fimpernatum eflfasere idcm:igitur vci fempercreatjvei nunquam creat.

,

fj

i.

aiiquid crcatur

quam

alitcr fe

aiiter fe habet,

habct qu
quam

priiis

igitar aliquid aiiter

,

habet nunc quJlm prias

;

fed paflluum

priiis :

,

igitur

nun-

quiaagens

nifi fi

aiiquid crea-

tur.Dcus matacur , quiaibi nihilcft quod fe habcat aliter quam priills. Ttrtinm.

paffiuura,

Item, caufa arqvic decerminata ad cfFcdtum femperacqne agit, quia fi nunc agit , aliquando non, igicur non eft asquedeterroinata tunc ad agendum,ficut nonc. Si igitut Deus caufafTet, tunc cfTet determinatus ad agendum, priijs in-

&

&

determinatus. Sliftrtum.

Item, inconueniens

eft

ponerc primum agens

fimpiiciter agere a fortuna,

per

fe

propter finem

:

& k cafu

igitur

fi

tripliciter, (fr in

Deut aliquidfacere ? E.xpUdupUcem prioritatem naturtt , ^ofitiuam ac

priuatinam.

PonitHr fintentia Pbilofophi negantii

crtationem in tempore, <]uam refutat in Oxon. i Jifl.S.

num. \i.& difl.icf.& ^^.Probat Deum ad extra omniacontingenter producere 5 &fic nihd ah ijuafl.vlt.vhi

tuerno necejfario produ.xiffe: Philofiphut autemponit

tuerna omnia neceffaria. Oflenditprimo, contra

ricum

de

Hen-

num.6. )ficunditm PhilofepbHm InteHigentia^ effiUiue ejfe a Deo. (

epto late

AD

i

difl. 8. ^udfl, 5

.

.

qua:ftionem dico primo diftinguendo de

creare

(^uiz creare ejt de nihilo prodHcere

,

Ce-

Prim6

dicimus de tacente, quando de nihilo ioquitur, quia omnino loquitur. Sic de nihilo , quod omnino non fit. Secund6 , de nihiio tanquam de materia , tunc non negaiur ficri omnino , fed eft dc nihilo tanquam dc matcria. Tcrti6, dicitur de nihilo ficri ordinabiliter, hoc cft,poft nihii»& de fic nihiio intelligitur quzftio. £t illud adhuc poteft duplicitcr intelligi , quia vel eft hic ordo durapoteftintelligi tripliciter.

t.

Cnare

tri-

'' *'*

ficut

,

&

tionis

,

cum

aliquid

fit

poft nihil

,

quod poft

fic

Vel quod non fit duratione,fed tantum natura.Et vtro-

nihil duratione

nihii priiis

aliquid.

fiat

que iftorum modotum

cft

videndum

fi

aiiquid

poteft fieiidenihilo?

Prim6, fecundiim quod intclligitut otdo na- _. '' Prius natura 1o L rL II,r Vel or- duplicittrfo, & hoc poteft duphciter mtclligi. dorutura;a£tuaiiter,&: pofitiuc; vel tantum in fitlui.^fripotcntia,& circumfcriptiue.vel priuatiuc.Exem- *««'«*. •

1

•

•

prinii, ficut materiaeft ptius

I

forma,&

Exemplura fecundi

,

aliquid nifi ab alio

,

caii-

quando aliquid non habet vt raateria non habet fot-

&

mam,nifi ab aliquo inttoducente, tunccitcumfcripto ifto inttoducente, vel agente, manet fub negatione formae, lunc illitis nenej/ec(t

&

forma negatiuc

,

& priuatiue

licct aftu

,

poft nihil,

&

pofitiuc,

fic,

qu6d non ejfe adu, &

non

poteft aliquid

hoc

ficri

pofitiue pra;-

cedat rj^,ficut caufa efFedum naturaliter. Secun-

do modo ita qu6d

eft

ordo naturz inter

res,

qus non

habet

alitjuid

ejfe

nifi

,

"»

tter-

f"'"'*''

^fli^wwtwy»^.

& nibil,

ab aiio per

creationem , circumfcripto ilio aiio , manet fub ncgatione ejfe ; ficut ac'r , efto quod eflet a:ternaliter iliuminatus ,adhucprius naturaeflet tenebrofus , quam iuminofus, hoc eft, circumfcripto iiloaiio,a quo habec lumen, de fe ellet fub nega> tione iuminis , non tamen de natura fua inciudit tenebram. Sic creatura priusnon habete//?, hoc cft , circumfcripto dante tjfe , quaniijm cft de fe, fub nonefle,8c fic natura priiis eft nonejfe eius qullm

igitur agit

ejfe,

non tamcn

ejje,

quia naturx fus non repugnat habere

nonmagis nuncqukmtunc. Si vct6 voiuntari^ agit , non vidctur quate expec^at magis vnum tcmpus , qliiim aliud > nifi qu6d fic tnagis con-

,

remotione, vel ncgatione form*. Loquendo de ordine naturs primo modo,fci- M'rab

cft,

naturalitet agit,

:

,

cap*.8.& iliud, de, /{'"><*»««<-

cundum Anfelmum Monoiog.

prius nacura

non

fumi

faeffedlu ordine natura: a6lualiter,& pofitiu^.

Alenf. i.^4rf quili.6. mtmbr.^. «rf.i. D. Thom.i.^if/.

V6D

fieri

rationii prttcedensypoffit

cat optime

plum

ytrum Dew fojjlt altqmdcreare.

Item

I.

anpoflnihil ordinenaturtt,veldu-

tuta:

fe

c
& terrtim.

pluribus caufi^

remouetur , aliquando ex paucioribus. Sic dicoj quod homoante creationem folum eft nonens, quia caufa non dat (ibi ejfe. Sed chimaera eft non ens.quia fibi repugnat efte. Vel poflct dici,qu6d iliud dicacur magis nihii , k quo per piura negatur forma > hoc eft , pluribus modis cft non ens; tunc poftet dici , quod iilud nihil,quod piuribus modiseft non ens,eft magisnon ens,hoceft, piuribus modis non ens quoniam quslibet negatio nmpiiciter,amouet totum habitum. Ad Auguftinum cum dicit, atpMcit4sftrmt non >

jti juintam.

xqualiter potent

fit

;

gatio hominis ineftafinopropter repugnantiam ,

,

Oppofitum Cen.i. Jttprincipi^ cretiuit Dem lum

,

aliquando propter vnam repualiquando propter multas ; Hcut ne-

multipliciter

tubiu

i47 cum ipfum

dicitut noti alba,non quia informatur nigrcdine,

intra

alio,nec repugnat

fuam elTentiam

fibi

non

ejfe

includit non effe

ab

circumfcripto dan-

modo. Loqucndo igitat de crcatione vt folum

te
X

4

ntnejji

ptacce

4«

Lib. 1

248 Oj>tnio

tirea

Htnr.

mentem

Arijljt.

in

frtittioHe.

prxceiitefe natut4> videndumeft an aliquid cccare

Diftinaio

1.

Deus pofEc

vtrumque

?

Ec ciicttur quod non , fccundum intentionem Philofophi.quiaipfe ponit quod primus effe^us cftmotuscoelij&non (ic, qu6d motus fecun-

raouens recipiat a Deo motum ; tum, quia Intelligentia ifta immobilis cft ficut Deus , quia coclumeft ptimum mobile:tura, quiafircciperet Prim*

iupponitur materia, ideo nihil poneret Philofo-

influentiam

phus fimpliciter nouum fccundum quodlibetfui. Vnde dicitur qu6d Philofophus non pofuit Intelligentias efTe effcdiiue a Dcorfed eftordointec Intelligentias cfTentiales.ficut inter humeros,qui iion cft ordo efficientis, fed dependentiac. Motiuum huius opinioniseltdidum Philofo-

dum Philofophum ,nullum

ptimuseffedtus, fcd orbis motus, quia

;

,

&

&

,

confequens nonetant ptodudar.

Commcntator

Praeterca fic

11.

Metaph.cemm,

41. Nihil potcft cflc perpetuum abalio

,

& in fe

motus coeli tantum jigitur vidctur exprefsc quod nonponeretiftamcreationem. Contra iftum modum poncndi eftargumentat\xm prirHolib.difi.%. Primoperauaoritatem Aripoflibile,nifi

ftotelis

,

qnod

intentio fua nonfit negarc iftam

&c probator per audoritatcs fuas i. G^aprepter fimpitermrHm principia ejfe

cteationcm

Metaph.

;

talia necejfe efi,

qaod rum , quia

tjttia

maxime

tale,Scc.

Hoc

eft,

caufa veritas aliorum , maximr eft vcficut ignis eft maxime calidus formaliter, eft

eft

caufa aliorumcalidorum

,

& ifta caufali-

non potcft efle nifi efficientix cum dicit, quod maxime funt vera, quia caufa alioium. tas

,

Philofophus quod hfs claritu , hii obfiuriMi determinatum efi^Jfi a primo: clariusputa fempiternis , obfcurius puta

Item

z.

dc Coelo

text. 4. dicit

cortuptibilibus.

Item , dc intentione Commentatoris de SubOrbis planc habetur quod primum eft caufaomnium«j^. EtiftcDodor concedit quod ibi contradicat fibiipfipropter rationem Ariftoftantia

telis,

qui conceffit

quod primum non poteft mo-

uere immedratc orbem, vt patct exintemione Thyficor.

Non quia virtus

in magnitudine folum

mouens

per

,

infinita

non

8.

poteftefle

,

&nunc fat

fic,

eft in ipfa,

ft.

caufat e^e in ea

lefopha produeit fecun-

igitur d»m.

;

& & tunc

poteft faluari intentio Philofophi

primum raouet

in ratione cflicientis

,

,

quia

& in ratio-

ne finis, ita quod mouet in ratione efficientis ipfum coclum mediate , immediatus tamen efi^e(^useius eft prima fubftantiadepcndens,&illa moaeccoclumeffe^iue immediatc, propteramatum , defideratum , & fic Deus immediat^

&

mouec iftam Incelligentiam lum mouet efFedliue mediatc

finaliter

,

fed coe-

,finaliter ver6

im-

mediate.

£t tunc poteft faluari , qu6d propter eius infinitatem motus eft infinitus fecundum durationcm , fed propter mouens proximum cft in tempore, eflct finitus , quanti^m eft ex parte illius

&

mouentis fecundum fe. Si enim tam Intelligentia mouens immediatc, quim Deus , eflet a fe incaufabiliter non eflet maior ratio quare vnum prius dependeret ab aIio,quam c conira, nec quare vnum magis eflet primum ens,qukm aliud. Item, fecundiam Philofophum , eft ibi ponere ,

intelligens

,

&

intellf

dum

,

inicr Intelligcntias:

&manifcftum eftquod obicilum mouct adinquia fecunda Intelligcntia poteft intel-

telligere,

primam perfedc , cum poffit petfe£lc in quodcumque cns,& non poteft efle peifeda intellefkio primae InicUigentiac ,nifi ipfa moueat ligere

intellcftum fccundas Intelligcntiac,quia infeiius

nunquam mouet fuperioris

;

ad perfeftam inteIIe£lionem

igitur oportet

intelledionis, igitut

ftotelem, quia

quod

& caufa

ibi

ejfe,

fic

caufalitas

fecundum Ari-

non ponit intelleaionem

diflcrrc

ab^, necab eflentiaintelHgentis.

SC H O LI

VM

IL

cijm virtusfinita poflet

&

:

duos motores. Sed qu6d caufa prima,

Totefi Deu4 creare , idefi prtfiippofiito

,

alitjuid producere nulto

ordine natura. Probatur primo

,

eptiafi

Dem nihil immediate caufiat, nihilomnino eaufiat.

Se-

cundoypreducibilefi efifimplex, totum prodncitur ; fi cempofitum , etiam pars prima producitur , vel erit incaujibile fid/ili.

,

&fic nen erit componibilu cumparte coh-

Explicat Philofiphum qtiomede non negauerit

creationem hec finfit

;

aperiens

viam fioluendi

loca

eint in contrariHm.

& fecunda concurrant

DIco ergo ad iftum arciculum,qu6d,cciam cx

8.

qu6d

mcnte Philofophi , Deus potcft fic creare, hoc eft, qu6d poteft creare aliquid poft nihil or« dine naturx , fine aliquo praefuppofito , quod fic pars caufati , & non foltim ficut forma caufatuc de nono , quia licet nihil eius ptaeexiftebat , tamen aliquid praefupponebatur, quod rccipit formam. Sicnoncft in cceacione quia nihil prx-

Detifi» ««-

rrimam, (^ ad cfFedum,poteft intelligittipliciter. Vcl

&

fteunJacM- prima producat fecundam , tunc concurrunt, prima. Vcl qucid prima non

fm eoncurri- quia fecunda eft i

,

,

Intit-

ligenti»

eunJam Phi-

accidens

habeturpropofitum, quiafiDeus cau-

fed quia virtus infinita

idem mouere in multo maiori tempore augendo vittutem,minuetur de tempore ; & fi fic , tandem inxquali moueret virtus finitacum virtuteinfinita agente fecundijm vltimum potcntiae ,quia ex neceffitate naturx illudmanifeftceftimporfibile ; igitur quod mouetur in tempore, immediatc mouetur \ virtute finita , quia mouetur per tempus infinitum , aliquo modo mouetur 'i virtute infinita igitur neceflarium eft ponere

pcoducit fccundam

recipcret
fi

oportet quod Philofophus intelligat quodDeus, motor coniun6l;us concurrant primo modo,

,

fi

,

influentiam in ea

modum naturx non poteft mouere

in temporeiquia

fiimifot*fi.

principahus. Sed illo tcrtio

quam in fubftantia vna pars igitur praefupponitur. Loquendo tamcn deiftis produdis inferioribus,in omni produdione pr?-

fe fit

phi primode Coelo, text.ioz.i05.& 158. vbi dicit contra Platoncm quod omne prodM^uTn potefl ^.Metaph.iext.iy.ponit Inteiligentias definere. per efle aiternas igitur non pofliint dcfinere,

ri »'l iffe^H

qu6d

ita

,

vt iiabetur 7. Metaph. folum compofitum gencratur, neque album folum, fcd homo albus , tam in accidentibus

triflicitir

,

vnum tamen modo non poflct

agit pcopria virtute

Deus , & motof eoniundus concurrere refpcdu motus cocli, quia ex intentionc Philofophi.nihil poteft primum mouece in tempore immcdiatc per fe,neque cum alio. Neque poteft poni quod concurrunt fecundo mcdo quod Intelligcntia

diim

a.

1.

produdbioncm huius generati

lace ad

fed dat fibi influentiara

,

vel

motum.ficut manusbaculo ; vcl quc^d ambx immediat^ concurrant rcfpedu cffcdlus ; vnumtamen principalius, ficuc Soh& generans pacticu-

,

fuppo

Sorii,

249

QujEftio III. rppponitur, ncc tanqu*m cipicns. Sed poft nen ejft

, nec tanquam retotalc ordine tlaiurx,

pars

datur

Dem

ptttfi

nUqutm tf' feHum imtntdiati e»M-

ftirr,tUaini-

ejfe.

Primafic; Dcus poteft aliquem cffcftum immediatc canfare iramcdiatione cfFeftus non loquor deimmediaiione caufas ; fcd fic» quod nuUus effcdus immediatius

lUudprobo

dupliciter.

:

hil c»ufat

caufatur

ntmint.

caufatur

Dcus

; :

immediatus Dco totus &c. Maior patct; alitcr enim

fcd cffcdus igitur,

nihil poffet immelliatc caufarc

&

tcreffcdum caufatum iftum,

&anre

effsikas immedi.-ttior,

,

quia

in-

fi

Deurafitalius

iftura alius ,erit

pioccilus in infinituminpcrfeordinatis,&per

confequens omnino nihil potcft caufare. Minot patet , quia effedus immediatus Deo non pra:lupponit alium effedum igitur non praefupponit nifi caufam. Probo , quidqnid eft aliud a Omtu'» itpidentafrttiM prima caufa, dcpendet effentialiter ^ prima cau:

Ja

etitf».

quod

;

patet

Arimin.

art. X.

formaliter neceftarium

,

tum , per rationem , quia fi aliquidaliudi prima caufa non dependcrct eftcntialiter ab ea, illud nihil cftei iftius vniuerfi

quodomnia

quia vnitas vniuerfi

,

cft,

primo , ordincm habeant ad ipfum, vt patet ex 1. Mctaph. Vnde nihil cft in vnitatc ordinis vniuerfi,nifi quod habetordincm efientialem ad primam caufam quidquid autem habet ordinem cfrentialcm ad primam , ab ipfa effcntialitcrdcpendet^crgo patet quod quidquid alia4

1

;

prima caufa

depcndct ab ea, quiafi non caufaretur^ prima caufa , cx fe,& ifc cflct neceffecfre: ergo fibi rcpugnaret non eftaliudtt

effentialitet

,

quocumque alio circumfcripto & per confequcns non dcpcnderet prima caufa eftentialiter ergo a primo ad vltimum , fi cffcdlus immcdiatc ptodu6kus k Dco pr«fupponeret aliud,illnd aliud cflTct caufatum a Dco fic , & non effet imefle

,


;

tncdiatus

cffeftus produ£tus \

fic

Deo

:

ergo ef-

fcdus imracdiatc produ£lus k Deb producicur ab co , nullo alio pracfuppofito ; ergo creatur, quia capit

/^

poft nonejfet fola caufa prima przfup-

pofita.

9' Intauftbil* t/i

inttmf»'

pibilt.

Item , aliquid per fc vnum cft producibilc a prima caufa,aliterBon cffct primum cfficiens; illud crgo pei fe

vnum,

vcl eft fimplex, vcl

com-

pofitum:fi cftfimplcx; ergo totum producitur nullo eius ptasfuppofito crgo caufatur ifto raodo. Si cft compofitum,adhuc fequitur quod cau:

hoc modo , quia

fetur

creabili

,

in compofito pcr fc

quzlibet pars eius

eft crcabilis

,

vno quia

Dco

creaturas a

Tertio

crcari.

modo

aliquid

producitur a Deo per mutationera, pcr hoc qu6d priuatura priijs aliquo a£lu fit poftea fub illo ai5lu.

Ifto

tenlo

modo illajqua; producuntur de no-

uoper mutationem , definunt efle pcr mutatio' ... r corncm , quia habcni ptinapium intrintecum .

,

.

.

ruptionis fuz. £t de produdto ifto

caufabili

,

quia

,

&

quod

ptcr

quod orane cortuptibilc necef-

dixit,

quando

ncccffitate ineuitabilitatis

neceflari6

cotrumpctur, quia fecundum ipfum, nuUura violentum eft ncccflarium , tunc Ci Placo conue-

&

nicbat fccum in

propofitionibus , eft argutaracn dixic eontra eum :

iftis

&

mentum bonum Platocontra

omnem

Philofophiam,qula lunc haberet diccre de ccelo. Sicut nos dicimus de

corporibus noftiis poft refurrcdlionem quod func corruptibilia cx fc, con/cruanrur

perpetuo ab alio

,

&

fic

non

fuiflct

tamen

inejfe

locutus phi-

lofophicc. Si autem pofuit Platocoelum produciaDeo fccundo modo ficut nos ponimus, ita quod accipit

ejje

dcnouo

raouetur ad

finc rautationein fubicfto,

adum

,

tunc non

ita

quod

euidenter tenec

argumcntum Ariftotelis contra ipfuro ; quia tunc non pofuit principium intrinfecum corruptionis. Militat tamen ratio Ariftotelis fecundijm

&

principia cius , & fic habct euidentiam,quia fi ccelum de nouo fuit produdum a Deo, ergo contingcn s eft ipfum eflc , quia ptoducitur tunca contingcntc produccntc. fcd fccundum ipfum, nullum coniingens cft perpc-

intelledtum

tuum,fecundum ipfum eft ncceflarium,& nullam contingens eft neceflarium , ergo nullum coqtingens eft perpctuum, & ide6 cuilibct con-

tum

:

ordine naturz ergo patet quod fecundum intcllcdtum naturalem,

Deus

poteft caunire

nullo

quo

,

ita

:

quod aliquid

fui pra-fuppofitOjncc

fit

a

Deo

aliquo fufceptiuo, in

recipiacur. Patet ergo per rationem natu-

talem quod

ctfi

Philofophus hoc non diccret,

quod poffit probari hoc modo.

Ad

illud in

t/WiU Ccelo,&

aliquid cflc a

Dco

caufabile

contrarium de Philofophow^ricomm. 1 3. quando di-

MHndo text,

«tqua

&

fabile fimpliciter,poft »0«

ejfe

,

ceflari6 fibi correfpondct alterum aliquod

in natura, vcl fupra

&

rhiltftphttt ditit

tmne ni

ntttffarimm

aliquando corrumpctur , quia habet princi- "^lllumtZ pium incrihfccum (ux corruptionis , cui cor- 4^91. refpondct potentia acaiua extrinfeca, qua: ali-

fari6

poffibilecum aliquo alio; ergo illudpotcnciale cftcaufabile non cx aliquo fui ergo cft cau,

*"" nffire trtMitnem.

:

corrumpctur : quia fecundum AriftoteIem,quod cft contlngcns , cui repugnat ncceflc effe , nc-

quodam non

ofieniHfnr ^*''''/°if*'«"»

modo tcnct

tingcntiexiftenticorrefpondct aliacaufa

Sc

,

gi trifliciltr.

,

dam

caufabili

ftteft inttBi-

cft

compofitum caufabilenon componiturexquo-

quod eft non caufabilc, eft nccefle cffe cx fe; quod autcm eft neccffc eftc ex fe non eft com-

10.

quia

ficut Intelligentiam:

41. di-

tim trttnfcri-

ini.d.i.j.l,

,

intentionem Philofophi , cuilibet potcntiae paffiuae in natura correlpondet aliqua potentia natoralis adtiua , ideo ab illa corrumpetur. Pro-

&

dilijuidirt "'" ' 0««

Filiits Dti ab «tcrno , fed qaia producitur in eadcm natura , qu2 non poteft efle tcrminus nS quia tltrnui tfl ntn fadtionis. Alio modopotcftintelligi ,qu6dalifaBm. quid producatur a Deo quadam fimplici emanalione, qua: eft cum nouitate , ficut nos ponimus

creari

&

text. 10.

tota nacentis qu6d abip/o dependet calumt Hanc rMtif tura; non autena pofuitccelum magis dcpenntm vtri»dere qaim Intelligentiam , quia pofuit coelum ffit

:

argumcntum Ariftotelcs contraPlatonem quia ifto modo produftum habet principium intrinfccura fax corruptionis. Nunc autem fecundum

tum per authoritatcm Ati-

,

Metaphyficx

II.

ftotelis

fecundum ipfum, nahdJlbid^uodpredHcitnrt aliqMOndo defmit ejfe » dico qu6d aliquid produdlum a Deo potcft inicUigi tripliciter. Vnomodo, quodproducaturin alia naturacoznum fibi ab acterno vndenec Filio Dei tepugnat effici,& citur

nataram

,

vt

,

vel

Deus, quod

tandem ipfum deftruet , & tunc tenet arguroeaAriftotclis non ex principio incrinfeco corruptioni fed cx defedlu contingentia; in ptoda{ko fed loquendo de produdlionc primomodo, fecundum qucm aliquid capitejje po&nonejfe ,

:

ordine naturx

,

fic

habuit Ariftoteles concede-

probatum eft,qu6d fubftantiz feparatae fint creatz,& produ(^x , & tamen forRialicct ne* ccflaris , & fempiternz , & per hoc patet refponfio ad Commentatorcm in it. Metaphy-

re, vt

ficz.

SCHO

Lib.II. Diftindiol

250

SCHOLIVM

ri

Detm praduurc Alicjuid JicHndhn toiHm ciTc

Voffe

pofi nihil

ordine durutionts

,

a^it Dew pcr & & nihil vult neccjfario prttterfc, aliocjHtH

ProhatHr ttimen

voluntatem, nulla

intcileUHt/i

,<jiuia

inrehui contingemia

effet

;

num. II.

&

proiat

,

eum in Oxon. hicnHm.S.

CoUat. 19, vide

(tr

,

C7 inOxon.i.difl.i, difi.S.i^uaJi. \ .mm. zo.©" dijh 5 p.

eptime hic in vtroque fcripto (jHttft.i.nHTrt.io,

,

trgo potefiin tempore

Dcm ad extra

Gluod vero Libere agat

creare,

contru Pbilofophos.

efi

,

vbi refutat Henricum afferentem cre^tionem non de nihilo

effentii

,fed exiflenti^ ,probans

mn tamen de nihilo

Item, impoilibilc cftaliquid contingentct

fie-

in vniuetfoin caufis rcaliiet agcntibus

nifi

III.

effe

de nihilo

efje

prinuim agat contingenter qiiod C\ prima i^teccflaiio niouctad aliquid, fecunda tantum :

&

n.ouct mot.1

fitatc, neccflario illa rcs

non cucnit

ncccflario

non eucniet

nouum. Vnde

potcft creare

tjutift, 1.

SEcundum membrum les

,

principale

fccundum quod

cione, iiihil

cil

de crea-

cft

denihilo, rtuc

pofl;

ordine durationis. Et dico quod Ariftote-

non

dixit

Deum

modo; quod contrarium non

aliquid crearc ifto

nec proptcrhoc fcquitur poflit cfle notum per rationem naturaiem, Nec fApius erra- fequitur^Philofophi hoc pofuerunt ; igiturillud TUnt,^ mnleft notum demonftratione pcr rationem naturat» ponunt ni lem. Multa enim non pofuerunt Phiiofophi, dtmoujlrat». qus tamcn poiTunc cognofci per naturalcm rationcm ; & niulta ponunt , qua: non poirunt deThiUftphi

monftiari

quia pcr nihil, quod nobis apparct,

,

quod fint plures motorcs orbium, quando fufficcret Dcus tantiim. Ideo probo quod ifto modo potcft Deus aliquid creare. Et adduco ratiouem naturalcm quia prima cau(^ putcft produccre aliud a fe,voluntatc; & quod producitur voluntate prodocitur nicre contmgentcr igitur poteft produci non fempitcrnalitct igituc potcft creari dando ej^ poft non effe prius diuatione. Maior patct quia tam Philopotcft dcmonftrari

,

,

;

;

,

primum agerc , quam Catholici pofucrunt pcr intclledum,& voluntatcm ,iicct alitcr,&

fophi

frimS agtnt aiitcr.

Nam.vt habetur

Omneageniper

i.Phyfic.

tgtri pir in'

agit propter finem , vet igiturper fe agit pioptcr teUtHum (^ fe finem, qucm cognofcit , vel, quia dirigitur a cov»tiMt*tem,

aliqui vidcntur di-

cx aliqua nouitate in caufa

fedus illud

nouus

cft

nouum

,

incaufa

mutabilis

;

eft

igitur iliud

abaliocaufatum ,quia firopliciter eft im-

nouum

&

velle

farib.

Minor,

fcilicct

^uod dicitur volHntartc ,produci-

nihil tur contingemer , probathr , licet non fit euidens; a fe quia fi primum agic voluntaric , producendo nectf-

aliud a fc,hoc erit nicrc contingcnter

ne agcns

quod

,

agit per

ccinrio vult aliud

a (e

voluniatem

fore

,

non

ducit aliuda fe; quia illud agens

ncmproprcrfe,non ifine

nem

,

,

nifi illnd

,

,

omnon ne-

quia

&

neceflariti pi o,

quod

vult

fi-

vult aliquid ncceirario aliud

aliud

fit

nccelfirium propter

acqnirendum fincm

vcl

,

fi-

velpraEhabeatur

ad pcrfcftiiis habcndum, vcl ad (irmius tcncndum. Scd nihil aliud k Deocft neccifarium fibi addcquircndum finem, nccad pcrfcdius haben-

dum, neque ad tenendum vult aliquid aliud a

telledum

,

& non

fe

;

igitur lion neceflario

forc:

& volunratem

;

&

producit per in-

igitur

non

necclfari^

producit aliud a fc; igitur non fcmpitcrnalitcr producit aliiid a fe.

,

nouum

effeHu fini nouitate in fnufa.

& tunc

potcft caufari.

&

M-

prima caufa eft totus motus coeli , mocus eft noua, quia nunquam przfuit fccundijm aliquid eius , & tamen nulla nouitas in caufa igitur etfi nunc primoellct ifta pars.ita quod nihil motus pra:cefliflet hanc partcm , non Item

ifta

nouum

admiltunt i»

cx noui-

lofophi, vel cftprocefTus ininfinitum, nihil

Phihfophi nlhil

& fic

cuius contrarium fupponunt Phi-

,
pars

;

oportetaliquam nouitatem tflcincaufa. Dlco tamen fecundum Philofophos,qu6dflabitur in

motu cali quia ,

nouus hic in-

cfTcdlus

motum

fcrius reducitur ad

cocli

qui

>

liccc

non

tamen fecundum aliquam pirtemnouuseft,& ifta pars,quaE eft nunc noua, fic

fimpHciter nouus

,

reducitur ad Intelligenciam

mouenicm

,

&

ta-

men

iftanon mutatur, nec aliquid nouumeft in ea , propter iftam nouitatcm partismotus. Ncc hoc intclligunt Philofophi » quod nouitas in ef-

fcdu arguat nouitatcra in caufa , tanquam ex tanquam ex poftcriori prius;

priori po"fterius, feu

mouerenunc,&

quia nihil poteft vniformiter

quin lemper agat idem, quod prius , vcl dmiie fibi ideo fufiicit quod Intelligentia prius habuitadiionemconfimilcm. Scdfi nequepriiis ;

neque iftam,fed mouctc, alitetfe haberct fecuiidiim difpofitioncm proximam ,fccundiim intcntioncm Ariftotelis: ideo non po-

hibuiflct adlionem confimilcm,

incipetct

Ncc

ncrct proccfTum in infinitum.

voluntarJc.

ab alio

eft

cfFcdum nouura,

,

omnino nullam,cijm

,

nouum,

tatc in caufa

omnes,primum agens ;

cf-

fi

vcl ftabitur ad

priiis

agcns pcr fe; igitur cognofcit finem agit igitur pcr intclledum voluntatcm ; igituc poicft producere almd a ic

igitur

fccundiim omncs, prima caufa

gnofccnte finem ; cum igitur primum agcns nun dirigatur ab alio, quia tunc non ciTet primun), qata fupcrioris eft dirigere; idco dicit Philofophus quod fapientii eji ordinare. Et kcundiJm eft

;

aliquid in caufa ent

,

Hium

&

fi aliquid nouum eft in effcdu ,fcquitur, fccundiim difta eorum , quod nihil eft nouum , quia Philofophi ficarguunt; nouitas in eflfc£lunon

&

1

eft}, nifi

mln*d

,

Deus contingenter

nihil contingcnter: ideo

fic

igitur vcl

;

vel nccciTario cucnict

,

fiu entU diminuti ; fed hoc producisur de nihile omnls diH,} o, c^ cflc. de ^Ho in Oxon, diji. 3 6.tjut.Ji, . },difl.6,

II.

tertiam,&:

quoufquc deuenias ad cfTcdum , & fi impcdimcntum in proxima caufa contingat , ciam ifta caufa non moucat nifi mota , ncc fua caufa. Si igiiur prima moucc ad impedimentum ex nccef-

cererationes Philofophorum ad oppofitum,quia

\ ,

,

liberttu

rjftr

infecunda.

fic

e(Tc intelligibilu,

vtriufqHe efTe,

II.

moucc

igitur neceflario

;

SiprimaceU'

fa ejjct uecef' iiulla caufa faria

,

cft fimilis

noua pars motus fcd fi fuiflcc fiinplicitcr noua, ita quod nihil cius praeccfliflet, tamcn fecundum veritatcm potcft efle nouitas in ratio

cfF

,

C\

nunc

cft

;

du,& nouaparsmotus.ctfinihil fimileprx-

Ci iliirf t, licct nihil

Ad primum

fit

nooum in caufa.

principalc dico

,

quod Philofo-

14.

phus inrcliigit iftam propofitionem dc agente Adarium.X, merc naturaii , non dc agente voluntaric, & fimplicitcrliberc.

Ad

aliud,

cjuid habet

cum

dicitur ,ficreat

nunc, ejuampriits,

naturam mcrc,

fi

,

igitur alittrali-

Dico quod agens pcr

vniformitcr

fc li.ibet in

agen-

Aix. Agens V»' luntariSagt' ri poteft abf-

do, quanium cftcx parte fui,fieffc6l'Jscftnonus, qui to qnid alitcr fc habet nunc, quam priiis tamen agens paffum aliter voluntarium poteft abfque fui nnitatione ali- fe h*bet /#;

,

quid dc nouocrcare,

&

fum

quianihil

aliicr fc

habca:

,

abfque hocquodpafcft

prarfuppo-

(jtum.

Ad

riu dl II4/M* tali.

Qu^ftio Ai

Ad

tertium,

cum

aliud,

^gens votS' 4deffe£ium tarium tfui

dicitur

etiufa

,

&

icjue agit ttunc,

,

potcft incipere, fcd cft fcmpiternura, quia virtus

Dico qudd

nonexcedit fubftantiam ; fed quodlibcc fempiccrnumhabcc virtucem, vc fcmper fic.

priits,

&

&

Idc6 non ftatim caufatur efteftus , quia vlcimata determinatione potcft velle in hoe qutindo rem elfe, pro illo quando , quando vulc eam ponere in ejfe , etfi prasfupponitur paflum fummc difpoAtaro.

EcHdicatur ^ibipaftum

non

habecqukm

alicer fe

Verum cft, alicer non alicer fe habec

&

Icera , materia eft ingenita, incorrupcibilis, ^iuartum. primo PhyJicorHm, i.de Caelo , text.Si. Item^eneratio z/niH),efl corruptio alterim, vc ha- Suintum.

&

becur i.de Cener.text,iy,(^ tur

le habet propcer agens

&

,

propcer agens alicer fe habens \ quia ficuc nunc vulc cfFcdum poni in ejfe pro hocita prius voluir.

Vnde non femper tam

aeque decerminaca ad

agenduni fempec cque ponit effedlum in efft. Dicitur, H ponicur a proxiroo, ita qu6d adfint amoueantur conuenientia , qu« requiruntur , omnia impedimenta , femper acque agct. Dico quod adhuc propofiiio eft vera tantum de agente naturali, non de agente voluncaric merc , quia tantum volicionem habec quis deeffedluponendo in <;^ pro cunc, nunquam prius, ficuc habet pro tunc, quando adu ponit, camcn non sque ponit efFedlum in ejji , quancumcunque amoueantur impedimenta , conuenieniia adhi-

&

&

&

Item, Auguftinus ad Felicianum deTrinirate

:

Creatura

htt aliamre-

gulam, crestitfic

,

cui fe

^m ex

ejt,

eo

,

tjuod

non

eji

,prodMcitur

inefe.

Item, in annihilationc manet non efe^o^ejfe duratione; igitur in creatione prasceflit »0« ejfe ad efe, Dicitur quod non oporcec, quia crcatio potcftclTe ab ztcrno.

Contr^, quando produdiones

,

fiuc

func oppofitar,tcrminus ad quem vnius

nus
non

fcd terminus

;

eftfolilm non ejp

fe, fed eftreale nonejfe

le

quancum eftdc

aAiones tcrmi-

eft

«^^««wanni-

quantum

cft

cxcludcnsf^; igitur

ftquitur annihilaiioncra

ej[e

ccdit creationem

,

talc non

ejfe

fi

de ta-

pra:-

& non folum nonejfe creatura;

,

fc,

quia illud folura ednonejje

fecundiam quid.

beantur. VcluntM diuin» nen h*'

io.& i.Metaph.y .igi-

&c.

Oppoficura. In principio creauit Detu (oslum, ^ Et exponitur in principio tcmporis fc- centr», cundum Glolfam Aoguftini fuper Gencl.& i. dc Ciuitate,& de Trinitatc in fine.

&

&

,

terram.

propter agens.

nifi

151

d^ue determitiat*

agcns voluntarium potcft eflc detcrminatum vldetermiHaiS, timata determinatione , tamen non cqualitcr ti» t
ptius,

V.

1

SCHOLIVM

Et cum dicicur poftea, inconueniens eft poneprimum agcre a forcuna; quare igicur expedat cempus Dico qu6d voluntas qus habcc aliam

I.

re

Senteniia

?

regulam fuperiorem , ex cuius concinuicace dicitur redta, habct bonicacem ex illa regula, & calis

tinfermnrt

volitio cx fine

tenttitr.

reditudincm,

& circumftantiis

,

fcilicet vbi

& cui oportet.

oportet,

dcbicis habcc

oportet

&quando

,

,

& aliorum

pojfibilem

ejfe

,

,

ajfcrens creatio-

cumfms fmdamentis,

O^pojita fentemia , tenens ratione ojiendi impojfibilem ejfe

creationem aternam ,

cum fuis fnndamcntii , ^ttam

teneut D.BonattentHra,Henriciu, Richardti4,&

alij.

Sed in prima voluntarc

non cft dare rcgulam fuperiorcm , imo fcipfaeft redba

D. Tbomt,

nem aternam

Clrca

idco nulla circumftancia facit ipfam bo-

qusftionem Theologi conueniunc in

quodw»

conclufionc,

ejfe

mundi

prarceffic

nam, Vndc licct voluntas creata refpiciat tempus tanquam circumftamiam non tamen prima

«//«durationc. Sedanilkid

quia ideo rcs volitaeftbona, exhoc quod prima vqluntas vult eam nam omnia,qua:

cum difcrepanr. Didt igitur vnus Doftor, quod mundum inccpifTc fola fidc tenemus. Ad hoc adducir au-

,

voluncas

,

:

vult alia

propcer

fc

,

propter fuam boniratem vult ,&:

obicdum primum voluntas tamcn,quaB ;

tenctur conformarc fc regulx fuperiori, tenecur eire

conformis

fini,

& circumftanciis ad fincm.

fit

tantum crcditum,

vcl per rationem naturalem poflit cfle declara,

ftoricates Grcgorij fupcr

prim3,qu6d Moyfes tauit

Ezechiclem

Prim» epini» U.Tkomt.

homilia

,

SpiritufanEio aJfiatHt,prophe-

mnndum incepijfe

:

illud probat per rationes,

Cre/srimem nen

tternatrt

aut hoc clTct refugnare ex ex partcmudi.aut cx partcDci caufantisrNon cx f.irte Dei,nee

quia

^

Q_V

T

S

I

o

fi

poflct dcmonftrari inccpillc

,

mundi,quianon potcft clTc medium ad hoc probandum quia quod eft medium demonparce

IV.

cxf^trte

mi^

di.

:

Vtrum Detu froduxit mundum Jine prin-

ftrandi

,

& ipfum

abftrahit zheffe

,

fuijfe,

& fore:

non poteft demonftrari ^de nouo inelTemundo. Nequeex parte Dci , quia Deus contingencer vulr ca , qux func aliaa fe; fcd non igicur concingenter caufat mundum

igiturper ipfum cifto durationij. qutfl. 14. memhro l. D, Thom. j««/f. 40. Hcnric. qutdlib. t.qutfi. 7. (^g.D. Bonau hic. Richardurf. j. qutfi. 4. Gabr. qtitfi. 3. Cipteo\.jutfi I, Conimbr. eap. g. Phyflcor. qutft. 6. ijr

A\eaC.i.f>Art

«fM.

art. 1. qutfi. 4.

7. Vafquez \. p^rt.difi.\-j7. c»p.i. Sot.% Phyfic.^utfi.7. ^, Scotas hicqutft.^^ y.Metnfh qutft.^. x.Vhyfie, qutft. "

8.(^8. t'hyfie.jutft.1.

:

polTumus habere rationem demonftratiuam ad fcicndura voluntatem diuinam ; idco ncutto

modo

poteft dcmonftratiuc

Etdicit

V

I.

Arium.

o D

text.

I.

fic. I

Vt habctur

nijiprtmum monens fic eft

,

fui finc,

TittiHm,

ejfe

noum,

,

vel

primum

mohile

Et ficuc cftdc mocu,

de coto mundo,

Item eft

Phyficoruro,

o. II. nenpotejf motiu

aliter fe habeat.

iitunium.

8.

fempcr

fuic

,

cft in fui

& fcmpcr

principio cric

;

,

& in

huiufmodi

mundus. Item,

quod habct virtutem vi fempcr

ille

non

4-

nc credita dcmonftrarcntur Sieund» per aliquas rationes fophifticas , & tunc polTent ti». infidclcs habere occafioncm irridendi credendo ,

,

quod proptcr

quod

talcs rationcs eirct adharfio arti-

quas

alij

fcircnt foluere, idco expedit

illud reucletur Sanftis.

Et additur, qnod

fi

Deus non

agit per

motum,

cffedlumcoxuum. Et ponuncur ad boc cxerapla San6toturo,vc apud Augnftinuro 6. de

poteft habere fit,

Doftot qucld expcdicquod hoc

fola fide tcncacur

culis fidei,

quod fempcr

mundum

probari

incepille.

Tertia.

ra-

Lib. I

iSi

Diftinaio

r.

&

i fplcndore ; de de igne , de virgulio & de imagine , &c de velligio,qux ponit idem lib.io. de Ciuitate Dci,

dc Ttinitate g«.jr/4.

cap.

,

Solc, 8c radio cap. 3

:

SipesfietiJJit

I .

fnipt

.

;

ah Aterno

in puluere

,

ah

etterno

idem Auguftinus

cauptveftigij.

Similiter,

de Ciuitate

cap. 4. IIU modtu

non eft

potuit

non

lib. s-

creationi*

pr^cejfit effe,

&c.

,

,

quonon

ejfe

& locjuitur deacternitatemun-

(

Sed H ille modus eft intelligibilis ,non includit contradidioncm. Icem ,Philofophi non vidcrunt contradidionem ponere mundum coaeternum Deo; igitur niulto fortiiis neque fcquentcs , minus intellidi

fejfibilii.

SnintM.

vixinteHigibilueft.

)

,

gentes

tamen abftrahit a motu, igitur poteft confiderare caufam efficienrcm , vt abftrahit a motu igi:

Opin eontr»' turratio creaiionis abftrahit
I,

j.

nis

;

igitur poffibile eft

mundi,

;

igitur necefiari&

prxdeftinatio excra

vt

,

ejje

eft excra, eft

tiua

non

fi

tamen obiedum

refpicit iftum

, vt ide6 vt ipfum in potentia contradidionis. Sed ex :

pofitum in alia parte

inttk, lefpicit

eft

futurum ide6 non

ponendum

,fed vt

mundus

xternus

fit

mundum

refpicit

fed fempcr vt ens

adl;u

tentia contradidionis

,

,

:

potentia crea-

,

poncndum in ejfe, nunquam eft in po-

vt

ideo

ad^,& non ejfe.

VM

SC H O LI

IL

videbunt.

,

Item,fi naturalisconfiderat quatuor caufas, fecundoPhyfic. itaMetaphyficus. Metaphyficus

Stxta.

pra:deftinari

prsdeftinatus. Dicitqu6dnoneftfimile,quia

gultini pro

*ternit»tt

I.

creationem

Soluit

argumenta Jecundafententi* , tenentU repu-

gnare creationem

dtemam , quafunt

effe

fere omnia

Henrici. Jneorumfblutione haheturoptimadoQrina;

vt netatur in margine , de ^uo hic quaflioNe tertia,a ntm.

1

latiits

Do£lor in Oxon.

6.

elfe refpedtu

DIco tamen qu6d

nonmutationem ,&ficpoteft caufari, licct agens non mutetur. Contra iftum modam arguit vnus Dodor primo , fecundum quod dicnnturduo, quod npn

iftae raciones non conclu7dunt; quia citm dicitur prim6,omne fadtum AdratioHHH aliqua fadiione fit , conceditur ; aut igitur fcm- primg Htnper eft fadio mundi , quando eft effe mundi , auc rici.

poteft probari perrationem fimplicitcr neeeflariam. Secundo, quod nec per rationera neceflaRipugnart riam ex fenfibus. Probatur oppofitum vtriufque. ereationt ejfe Primo, oppofitum primi quiaomni fadlo opot,

non. Dico, loquendo decoelo ,vel de aliquo, quod femper manet fadtio, quia ccelo femper tnanete,xqualiter fit in comparatione adcaufam ptimam. Nara fieut ponit Auguftinus 8. fuper FaiiiteHm Genef. ad literam , ./ier non eftfa£ltii lucidui , fed refgSafem' ptr mantt. femper fit lucidu4:iu continue conferuatut res il Deo, gratia in anima, ficut confernatuc luraen in acre a corporc luminofo fic fecundum Auguftinum , tota crcacura continuc fit k Deo,hoc eft, fcmper depcndec a Deo. Et ciim dicitur, fi fem-

7- 6- 8.

rtittio prima.

tternam

,/i'

tudumHinticHm,

licct

tet affignare

vbi eft

faftionem,

produdio

nam

vbi minus vidctur,

vniuerfaliter, oportet affignare

qaod produdlo conueniat produ
temporalis in principio inccptionis

ejfe.

Si

fccudomodo, igiturillud inftans,vel ^uando, in quo eft fadio mundi eritprimum, in quo munduscft, & prius nonfuit. Si fcmper fadio fit fimul cum ejfe mundi fequuntur duo inconucnientia. Primo quod mundus crit fucceffiuus, & nihil permanens. Secundo, fequicur qudd fieri eft idem quod confemari & fimiliter eaufkri, & illud eft falfum proptcr duo. Primo , quia^r» illo

,

,

,

,

cft

rcfpcdu hoc falfum,quia producit rem & poftea eam

refpcdlu habendi

habici continendi.

caufa particularis

,

fed cenfiruari eft

Secundo

cft

,

non conferuat ignmproducere, ;

diftiniSta in

agente particulari

;

Sc con/eruare,(unc igit

ur difFerunc

realitcr in agentc fuperiori.

6. S.»tii i.

Secunda

ratio

ad idem,ex i.Periherm.c.vlt.Ow»-

ne <juod efl,tjuAndo tji,necejfe efi effe. Sicut igitur pro

pro quo Deus producit , non poteft non'producere,fed priu$;nec pro illo inftanti,pro

hoc

inftanti,

quo conferuat poteft non conferuare, fed priijs: fi mundus eft ab xrcrno, igitur pro nuUo nmc potuit Deus non produxifie mundum igitur neceftario produxit mundum , quianon potuit habere potentiam przcedcntem «^mundi.ita quod non «^mundi prscedcret
fic

;

aAu pofitus '\nejfe, vel vt prius produ(^us igitur nunquam potuitnon produxifie mundum ,quia nunquam potcft efie neccfle eft comparetur vt :

potentia, vt res

non

fit

pro illo inftanti , pro quo

eft, nifi prii^s nonejfe prscedit duratione

,

quia

&

:

perfit

,

igicur cft fucceffiuum*;

non

quia in fucceffiuo pars vna fuccedit

fcquicur,

altcri

,

& in

permanentc idcm conferuatur priiiS,& poftetitis, ficuc fi fimiliter ftaret idem lumen , conferuaretur in mcdio non nouum , & nouum fic Deus eandem gratiam in aniraa. Et cum dicicur pofte^, quod tunc cenjeruare,8c creare cffent idem vel fieri, 8c conjeruari, pofict conccdi vno modo alio ^tamcn modo dinerunt, :

,

;

quia conferuatio

Creatio,(J»

confcruatio

quomtdo dif' ftrunt.

datio ej^ poft idemeffe, in De hoc infri

eft

comparatione ad tempus,nontamenin comparatione adxternitatem, cam in tali menfuianon ficprius. Scd crcacio eft datioifj^poft nonejfe,

quod non ejfe pracedit

ejfe

dift.i.q.i.

natura, vel duratione.

Et fic patet qualiter fieri non folum eft refpedlu habendi, fcd refpedu habiti confcruandi, &c. Et cum dicicut poftea,qu6d illa diftinguuntur Caufafrim» in caufa piiucuhviproducere,

& conferuare

,

etnigitut f»eit,^

& in caufa fuperiore. Dico qa6d non fequitur, quia caufa parcicularis non eodem raodo producit, &conreruat rcm im6 foliim requiritur ad fieri, & non ad confiruari rei. Caufa vero vniuer-> falis eodem modo producit, & conferuat rem, &

feru»t,fecun-

d»

tMliim

fatit.

;

ide6 ab

ifta

verc potcft res continue

men vere permanere

&

>

fieri

tamen veriffimc pcimanet. Vndc

gignitur in comparatione ad tcmpus

quolibct inftanti

,

,

& ta-

quia Filius Dei eft ingigni,

& tamen veriffime

infinitics ,

quia in

effe

conti-

nuatur in comparatione ad tempus , quod eft to- Ai ratientm ftcundam. tum fimul in compataiione ad aeternitatero.

Ad fecundam

lationem dico, qu6d

ifta

minus

valet, quia hxc.propofitio falfa eft, nihil contin-

8. N«i7« eaufa tauf»t

non quandoeft, nec quando prasteritum eft,quia hoc folo priuacur Deus , (i.Ethicorum, & Augu-

gentci

ftinus lib.iii.contra Fauftum.

caufat effc6lum,nec vt pofterior efFcdu pofitoin ifedu

IftcDodlor inftat contra feipfum depra;defti-

naco

;

quia ab «terno fuit ptzdcftinacus igicur :

Probo

,

nijt

habet ad ^,nifi piaecedat .<4,duratione. vtfimuldunam caufa prior duratione efTcdlu non rationi tum

fe ,

ejfe ,c[yii3.

iam

efFciftus

caufatus cft,igitur caufa

foliim caufat effedlum, vt fimul

,

vid*

i.d.i3.n.ii.

duracione,& prius

i

m

Qu^ftio IV. prl^s natura; igitur fi vt fic non contingcntcr caufat cffedum & vt prius duratione non cau,

fat.nec vt pofterius durationc

caufa

,

igitur quslibet

vr caufajcffet nccciraria. Si igitur caufa

,

nunquia quando non

quando caufat,non contingcnter

quam

contingentcr caufarct

caufat

,

igitur nec neceffario

,

,

caularet,

ncc contingenter:

igiturfi aliquacreatio eft contingens invniuerfo, oportet

& fi-

quod caufa prius natura effediu,

tura

prius ai^u

naturae

non

fit

eft

fit

ordo namaior. Sed fi ordo fit

pofitione,fed priuatione,ficut

exemplificatum cftquaeftione pra:ccdenti , non oportct prius natura competere prius duratione; quia fi (ubftantia prius ell accidente ordine na-

& caufa cfTedu

tura;,

prius duratione

fit

fed non

;

dMfif

titnif

quod

igitur poffibilc eft

;

prius natura

flnMde prtut natur» infirt priut

effe

crea-

fenonhabctf^ vnde Oppf/it» priMntiui.finiml fi ratio concluderet , impoffibile cfiet quodDcus dHrntion*. fimul duratione caufaret matcriam , & formam, Scocus ia quia efto qu6d fic caufet, adhuc matcria cft prius Oxon. nuiB.

etfi

caufauit contingsnter,

effe

natura fotma,

rcfpcftu fcffionis mea: hcri, ficut hodie.

priuatione

cum

Et primi

dicitur

eft

ita

,

neccfle

,

Onme ^odefi,
priusquodhomonecefleeritex partc eft determinatum c(Te,

quod quando

cft vt fit

,

&

fic

Philofophus.

intelligit

Non enira vult quod prajfcntia omnia fint

neccf-

faria, abfoluta neceffitatc.

Et cum

ifte

demonftratiue

Dodor-inftarcontta inftat

,

fe,

& non foluit

,

dico quod

quia ex de-

tetminationeinefFedu, ex hoc quod poniturin non concluditur maior dcterminatio in cau-

ejfe ,

quim

fccundum Philofophos

priuatiuc, hoccft.dc

ttiui

vt priusnatura,quiailla contingens fuit caufa

Diftum

&

,

tan-

:

per confequenspiius natuta

qu^m forma. Sitamen hoc fequeretutquodeflet priusduratione, impoffibilc eirequod Dcus fimul duracft

materia,

necefiario ex

& formam ; non propric non mutatur , quia nec pratccdit napofitione forma , idco non eft ibi proprie

tionc crearet materiam, raateria ibi

tura

mutatio a priuatione ad formatn , quia nunquam przfuit ptiuatio in materia; quia liccc priuatio ineflet materis fibi dereli(flz , etiam non ejji prius competeret creaturz , quam ep , fibi dcrc-

minatio vltima in caufa rcfpc<5tu effedus ponendi in ep, squalitcr ponctur in ejfe pro illo nHnc,Ci

turratio nonconcludit incompoffibilitatem po-

potens,& non impedibilis; ficut poneretur in ejfe. Ideo arqualiter fcquitur caufa

quis

cft

eft prardeftinatus alj

arterno

fi

SC H O LI

ali-

non prxdcftinari , ficut Ci muiidus eflet ab qu6d non potcft non produci. Idco dico quod contingentia ftat fimplicitcr rcfpeftucffedus ponendi in ejfe ex hoc folo quod caufa fit ,

& fimul duratione.

Dodor

alibi adducitalias

effe,

duas rationes.

&

&

VM

III.

;

j

eft impoffibile.

,

filide

retfcit ,

cemludens iuxta ea

tonendam

,

qtid

,

ex fenfibtu

effepotins nouitatem r/iundi

duernitatem, quianuUa creatura potefi

,

^uam

effe infinita.

ALij arguunt contraprimam opinioncm.Pri,

poifunt cfle fimul in adlu.

Itcm ,in continuis arguitur,quoIibctdie pofDeus creafle vnum lapidcm.ipfum conferuaf-

fe,& ex his polfet

cftc

vnum quantum

Adprimum horum non

cft

demonftratio

, ,

dicitur

quia

in a(Su.

primo quod

illa

omnem omncm in-

non

cogit

ne.

intelledum , & demonftracio debet telledum cogcre. Scd illudnon valet, quiatunc fcquitur quod nulla cflet demonftratio in Geo-

ante aliud;igitur prius duratione cft,quodeft priusnatura. Ipfc inftar contta fe de pt incipio,& conclufio-

le(5bum.

tion effe^c^viim effe

;

igitur prius duratio-

Maior pater , quia non poflent fimul duratione illa duo competcre,nec indiffcrenter vnnm

ne, quia prius naturacft veritas in principio,non

tamcn

priills

durationc. Et refpondet

quod maior

non eft vera coroparado pritis natura,& pofterius natura ad diueifa,ficut vcritatcm ad principia ,

&

conclufionem. Sed quando oppofitaconucniunt eidcm ordine naturx , illud quod prius conuenit ordine naturae , prius conucnit eidem ordine durationis , quia oppofita non pofiunt conuenire

cidem fimul duratione. Primaiftarumrationumeft probabilis, fed fccunda valet , quia,vtprius didlumeft, quando duo oppofitacompetunt eidem , vnum prius naScotioper.

Tom.XI.

IX.

mo, ex infinitace multitudinis , quia cx fenfibuseft notum licet non*fit fcnfibilc quod fi mundus cfiet zternus , infiniti hominesprzceffilfent , & anima intellciStiua eft incorrupcibilis, & notum fuit Philofophis quod infiniia non

fet

Scctinda ratio ad idem,quz conueniunr eidcm ordine natura;,pritis duiatione conuenit id,quod cft prius naturaifcd crcaturae ordinc naturac prius

& bomi-

fi poneretur mundm dtermu ; adducit varias aliorum /ilutiones , vt fufiineant Philofiphum , y«<M

tur pofitisextrcmis.eruni mediainfinita,hoc au-

conuenit

forni».

quim effe. Ifta igi-

C»Vc4 argumenta de infimtate animarum,

num

patent

Primaeft , quajlibct fpecics arque eft in potentia obiediua rcfpcdu Dci,tam homo , quam cquns. Sicut igitur ab srerno recundtim iftos.Dcus produxit Solem , vfque huc confcruaflct , fic ab iTIe genuifie aEterno poflct produxifle afinum , alium,& ille alium , & fic in infinitum , & tamen nuncdeuentum cft ad iftum afinum vltimo generatum & primus afinus erat iftccreatus igi-

tem

(^

quod non po-

,

atterno,

Ifte

,

ifl fricf

nendi creaturam ab zierno.

teft

prius natura,

htc

matcria, &nccieatura

in

prius duratione habeat nen

nunc

, fi

tiontm

duratieni

li(Stz;tamen caufa extrinfeca potcft przuenirc,

ne priuatio habeatur

fi

MutAfitfupfenit friuM-

&

non ponitur. Vndc neccirarium nunquamdepcndet cx contingcnti , ideo fi fit dctcrfa,

I j^

& pofitione, ita qu6d ibi

turz pofitione , neccifaria ille

iftud prius natura

quod praeteritum cft,non poflTct non ficri,ifta tamen caula quat caufauit cfFcaum pra:tetitum,fuit ptior natura.fic fi-

5>.

1 qiwElt.i.

; fi

tura:, eft prius

mul duratione ,& folum

Hcnr.quodl.

,

pofterius

mulduratioMceflrctcontingentcr.Necvalctcomparatio ad potentiam,quia

lO.

aliud

,

metria

:

mnmnk dimonJir»tie

Jjf/J,^"^""

eft, quz cogit omncm intelVnde poteft cfic demonftratio fpecialis,

nuUa enim

& pociffima,licct non ftatim aflentiat intcllc(5lus notis terminis confuse. Nulla

dcmonftratio przmiiTx fint

enim caufatalis

quz cogit intelle(3:um , nifi communcs animi conceptioncs,

cft

,

notz cx conceptii terminorum vt termini funt. Vnde ftatim quicunque nouit quod totum cft maius fua patte vel propoficiones fint pcr fc ,

notis tcrminis confufiffim^.

ignoret in cft pars,

& alia

Vnde

licct

vetula

quod hzc tocum, ftacim nouit quod cft roa-

quo genere

fit

linea,

C\

fciat

ior fua parte.

Przccrea, cx hoc fequeretur

non

fcciflet

quod

Ariftotclcs

demonftrationcs in libro Phyfico-

Y

rum:

j -^

Lib. 1

154 lum

:

1.

nam multae funt,qu« non cogunt ptauum

imcllcdum imo vidctut multis quod valdc be,

nc fciunt rcfponderc, SirailiterEuclidcs , cum dcmonArauic dc angulo comingcntia: , quod cft omniumangulorum acutiflimus, quibufdam videturquod conclufiocft impoffibilis , &iamcu cx intentionc dcmonftratconclufioncm. Aliter dicitur , quod illud, quod infertur,non eft

impofllbile

,

quia

non cft inconucnicns

in ac-

cidentalitcr ordinatis poncre iiifinitatem

j

flc

funt ordinatae inHnita: animx.

gM« tur

Contra,

dleun-

emfi

ef-

fentialiter

caufa: dicuntur accidentaliter or-

pcr accidens rcquiruntur ad adioficuc caufa: pcr fe ordinata: funt , quando

dinatac

ncm,

illa:

,

qux

9rdinatt,

quzlibct pcr fe habcr caufalicatem aliara , Sc aliam,& fimul rcqnirunturada(flionem,itaquod deficicnte vna, non poteft cffcdus eflc,quia tunc

non 14.

eflct eftcntialis

ordo

caufas

illac

, fi

Caufx vcro

altcrius ordinis.

non func

accidcntaliter ot-

eiufdcm ord»nis,& non rcquiruntur vna pcr fe. Nam accidit Socrati inquantiim generat Platonem , quod fuit a Cicerone , quia fi fuiftct ptimus homo,acqualitcr

€^Hi attidt-

dinatas funt

f*iitir.

fimul, fed fufficit

poflec gencrafle. Philofophus igitut ncgat infinon in caufis per accinitatem in caufis per fe, dcns,quia illx funt fuccciEua:, & nunquam infiItijinituit nitx fimpliciter. Vnde etfi fuiflent fimulajquamaimarS »n litcr,fuiflet Philofopho inconuenicns poncre in-

&

rejmgnet.

quam

uam

corruptibilem potius

lem.

Nechuius contrarium

vult

incotruptibi-

Auicenna,ncc

,

iftum

eflet alius in

infiniium.

nitac circulationes

,

qu6d non funt infipot^ntia tantum ,

&

nifi in

non in zCta, quia tantum eft vnus motus

totius.

cft intcmio Philofophi exprefquiaPhilofophus habct pro impoflibili qu6d mouens fit fempiternum , & mobile ficnilitcr ,

Sedcontrailla

sc,

&

tamenquod motus incepit. Itcm,efto qu6d non cflent infinitx tius infinitus,

rcuolutio-

,&

vnus motus totanti^m inconuenicns efTet , ficut fi

nes, nifi in potcntia

tantum

igitur Philofo-

:

igitur

Idco ponit vniucrfalitcrquod gcneratiovnius eft corruptio alterius,& quod homo cantumprodacebatur pcrpropagationcm.

vltimum infinitorum fecundum nume& pcrconfequcns hanc rcuolutioncm vltimam,fi eflcnt infinitac, ica impodibile eft vltimum vnius infiniti efle acceptum. Item , quod non tantum fint reuolutioncs in potemia,& fccundum imaginationem. Probatio: quia illud, quod non circulatur.nifi in comparabilc cft

A,

tione ad

fi

plurics fic circulatur :

,

cer, fcd raagisin««/»fr*,hoceft

modo

habec in

fe

adiuc

eontirtere

noncodem

,

noh

igitur

)

:

habet in comparatione ad idcm immobile , vc centrum , non quod locctur per centrum fecun-

ille

pundus

communcm

in ccelo

non

nihil

:

rcdit

enim locatur

ad cundem

,

fcd

tantum in comparatione ad tctminatum punftumin centro. Sed ponunt Thcologi pundum in ca.lo Enipyteo, quod eft immobile fccundum totum, & partes correfponderc pundlo eidero in ccelo mobili , cum multoties redit ad idem pun6tum ; & tertio ipfi ponunt circulationcm eias redeundo ad idera pun£lum cocli immobilitcr, quod continet ipfum. Item , ponunt Philofophi cx alia parte coElum circulari in rcdeiido ad idcm refpeftu illius

quod continet

,

Item, quod impoffibile fibile cft ficri

lianon ta:

eft

,

6. Phyfic.y.

fi

&

i

.

,

dc Coelo

,

&

ra-

quod potcn-

,

Contra illi

Philofophi exprcfsc, volunt fuftinere quia C\ virtus fupetfir ; igitur habct virtutem,

illud eft intentio

quam tamcn homini

ifti

fit,vt

;

vt fupermaneat ;igitur habetvirtutcm vt fitfem-

piternus

;

igiturcft incorruptibilis.

poftea gencrar, producit

]em,ica non

crit

hominem

homo gcncratus cft

dicas

quod propofitio intclligitur de mo-

omnem motum. Vndc bene potcftefleconti-

leem eircul»-

17NuU» petenm tia

ad

im-

pofiibile.

Motiu

refit'

XU4 petefi ef' fe vnus.

nuitas vniuscirculationisadaliam;hcetfintdux.

Bcnc enim continuanturaliaduo,quac non funt vnum continuum fumma continuitate , ficut patet de duabus lineis facientibus angulum,& ficut declarabitur alibi

,

quomodo motus eflc

rcflcxus a]i-

vnus,Iicctnoufim-

pliciter.

Item, fecundum Philofophum^^.Phyficorum:

infinicus

,

ex

quo terminatur ad hoc mutatum ejfe,

acquale inconucniens eft ipfum eJTe accepcum, vel per tranfitum, ficut

fi

circnt infiniti

ca partc, qua infinitum,

corruptibi-

pertranfitum.

natuca corruptibilis,& ptiot

^

,

Theol»gi,t(t'

vn^ poft aliam, impoffibi-

Cum igjtur

gencratio vniuoca, quiaille

fophi

coelum moucri.

tu fefto,ratio propofitionis xqualiter fcextendic

ad

§iutmodtp*m nunt Philt'

aftiuc.

fa(ftum cfle, impof-

ad impoffibilc; igitur nifieflent mul-

circulationcs a
le elTct,

Er

eft

Jnfinitum efty cuitu ejnantitatem accipientibtufefnper alitjuid eft extra ; igitur fi motus ex parte antc eft

poflet

i6.

fimpliciter

infinitaefle formaliter.

quod

infinitnm.

fcd coelum

qua continuitate poteft

dicitur

uolutienesyfii'

non circulatur,nifi in comparatione ad certum pundura ( quia non fccundum totum mutat locum fimpliciter, non cnim mutac locum in contineri aliccr , & ali-

pluries circulatur

Deus creafle vnum homincm aba:terno,&ille poflct nunc de nouo generafle quantum placuit , & fic non fequitur QuattA

infi'

niteu dari re-

rum efle acceptum,

tio propofitionis cft fatis generalis,

;

Eoijue inee-

ueniens

infinitx eflent teuolutioncs, quiaficatimpoili- vaH motum

mundi,quam fcmpitcrnitatcm

magis debet poni fccundum fenfibilia , qu« videntur; igitur magis dcScd ponunt Philofophi quodhomo Seeundur» bent poni. Thilef, htme non pofllit eflb nifi per generationem,quia a:quanon potefi le inconucnicns fuit Philofopho Dcum creafle tr*»ri. primum hominem, ficut fecundum, vcl tertium.

tuptibilt.

dicunt quod ccelum potuit ptoduci

& dicunt etiam

pundtum

lempiteinitas

rabile eft ccr-

,

igiturdiflTeruncfpe-

;

gcneratio vniuoca.

Sed ifta refponfio magis cft contra Philofophos , & contra fenfibilia , quia fi ratio naturalis magis neceflatio conclndit non fcmpiternitatem phi nitentcs rationi naturali,magis dcberent hoc ponere, fiex fenfibilibus magis potcftconcludi

ditm Philof. etnne gene-

ifti

,

motu

cft

in continere adliuc, igitut tantum circulatur, quia

Tcrtio dicitur quodetfi mundusfit xternus,

Qui* fecun-

Item fine

non

dilm fidlionem

non fequitur infinitos homincs przccffiire , qura Dcus poflet aliccr crcaflc homines, quam per gcnerationem & tunc non oportcret quod ante

«r-

igitur

ordinatorum ficut per fe. Vndc, vt prius diftum eft, pct vniucrfaliora principia, quac tenuit Ariftotelcs,dcbuit poncrc intcliedi-

t,rernH4,

homines.

;

numero immaterialium, ficutraaterialium,& ac-

A.gazcl.

niti effent

cie

circulatur fimpliciter , nifi quia pars cius aliter fc

Si tfiMdusef-

aii ideh infi-

naturalitcc incorruptibilis

accidcns ordinatas,ficut per fe, quia ficut habet vt impoflibile , infinitum numcrum efle in adu , acqualitcr hoc repugnabit de

finicas caufas per

cidcntaliter

fet

L

Diftindio

infinitum

;

vcl in virtutc

primo modo

,

quiaex

nunquam poteft efle Cumigitur non eft nifi duplex nihil

,

ve! in quantitate

,&

potcft eflc infinitum nifi

Dcus,

Refoluiit Hociiri*.

Qu^ftio Dcus, ncc fccundo modo aliquacreatura; igitur quantum ex lcndbus polliimus habcre, magis ncceflaria cft nouitas mundi , quam fcmpiternitas.

V.

I

1^5

poteft efle ncccfliitas primarcaufa: ad aiiquiJ cx-

Et cumdicitur quod AuguStinus di<;ic quod Soluunturhdico quoJ hoc non dicic '« '^«^cx proprin intentione ,fed tcciiat ibi opinioncs tra.

peseft caula veftigij

Philofophorum,&

SCHOLIVM

IV.

dcquod

pes

tjfe

tji

:

pojfibilem

& Jtc in

htic

^udBione prohlematictu

de his agit in Oxon. ^uxfHone tertia

latiits

numero

,

stemam ,

a

quia impofliibiic

,

faccrct vcftigium in pulucre

calem,& quod

noneH mediuin demonftrandi mun-

dumeire, fed

tamcn quia cxiftentia quod pci ^uod ^iiid ejt , poteft aliquando concludi quod aliquid tcpugnat alicui , Sc quod aliud fibi non repugnat ^quia Ci anima haberet ^uod quidy pcr hoc poifet cognofci quod fibi repugnat albedo, quia nunquamlibi polfct inerte non tamen conciudi quod lapicntia (ibi lepugnat imo quod fibi potcft compctere. Dico , pcr ^uod qnidejl mundi, vel crtentia: crcataj, poteft concliidi quod efle fempiternalitcr repugnat eflcntiac creaiz, fed nunc circnonrc,

cxiftentiaj

dico aliter

,

,

,

pugnat crcaturs. Similiter cx paric vohmtatis diuina:,

,.


quamquam

contingenter velit

alia a fe,

poflumus cognofcere neccflarioDeum non vcllc fimpliciter impoflibilc , ncc impoflibile er fuppofitione igitur fi mundum fuifll* ab xccrno claudit contradidionem, ficut poteft,(ecundum hunc Dodtorcm , pcr tationcm naturalcm poffumus hoc cognofccrc quod voluntas Dci non eft ad hoc. £t j.iin dicitur poftea, quod vtilc eft quod folafide tencamus mundum inccpifle, nc fimpli*^'0'^c* habcrent occafionem eriandi. Dico.quod '"'^'^ fruftra laborarcnt Sandti , quiain multis laborant, vt intelligant qua* prius crediderunr, &vtile cft quod ad hoc habcant aliqualemra-

mtire.

tionem naturalera

,

quando

poteft habcri

,

guftinus

intelligibilis

A

terttam.

in-

Ad

aliud dicitur

Philofophi non viderunt

,

contradidioncm, verum cll; imo pluta dixcrjnt finedemonftrarionc ,qi!amcum dcmonftrationc. Vndc fccundum intentioncm Philofophi non eft fuftinendum illud , qui.adixcrunc hoc. Ratio illa eft,quia z. dcCaloIoqucnsde ift.im

,

11-


1

1

de in arduo aliquando ratio adiiada non

ficut patet

de Iumincmaiori,&

Ad

Ad

aliud, cura dicitur,cfiiciens abftiahit a

tatione,

& ratio

vcrum

nis,

ccpto

illo;

eft,

mu-

caulationis ^ raiiunc mutatio-

dans

licct

non

ideotalc

taroen

abftr ihuntiit iVlccaphy-

fic

effe

alittr fe habeat.

nunqnam

eft

principiun»

,

in ma&finis,&

poteft eflc finis limpliciter.

, quia non rcdit idem inIdcodicoquod tcmpus tft inaliquoinft.inti, vt in priiicipio , & in aHo vt in fine , licct fic non polfet efle demagnitudinc circulari. Adaiiud dico ,qu6d idquod habct victutcm afbiuam , vcl formalcm , qua femptr fit, cft fempiternum; & fic pofuit Philofophus quod ccelum haberet virtutcm formalem ficut illud , quod

fic eft

Aifecuilum.

de tcmpore

ftans.

*^* '*»'"''"'«'»•

,

habet virtutem

,

efle

{\

r

quia poccft concipi hoc,non con-

non

Adaliud dico, qiiod quilibet punfttis

terminum coajuum

igitur, quia

z

Adfextnm.

confinemutatione,& nouitare , non tamen poteii eflc in re dans ejfe,n\ii dat cjfe nouum. Ad primum ptincipaledico,qu6d ratio conclu- Aiar^nm.in dit de agcnte naturali , non autem de moueiue fnnrifto voluntaric. Talcenim potcft dc nouo moiicrc, ?"'./'•

cipi

non

:

ciunt.

ficalia.quin fint in Phylicis. Ideo licct pollit

didkum eft prii^s , qnod ncquc ptoptcr hoc quod agens agit pcr motum , neque pcr mutationera , cft caufa quarenon poteft haberc ,

ra/-„-«.

,,(,„,,

fufficieiner petfuafiua Rherori.

non

femper

aliud

'''"'''"*

cllcc

1?/^

,

.

"

"»ttir„d

,

dem

rationis

AJ qulr.tr.m.

:

qoa femper fit, hoc eft , potcntiam reccptiuam , quia femper potcft rccipcre ,

ncccfle eft

cfle

quod femperfit,

& poteft non

,

femper

fcd potcft

cfle,

&tunc

contingens ncccflarium , quia fcmpcr manet contingens ex partc fui foimaliter. fit

Ad

aliud dico

,

quod ingenitum non

pcr generationem

oporret qu6d

fit

,

fed alio

modo

;

re-

incipit AJquartum.

iu'c6

non

fimpliciter fL-mpiccrnum.

Ec cum ponuntur cxcmpla Sanftornm.diaum eftprius*,quia non inducunt ifta ad declarandum folum poflibilitatem fimul exifteiuijE effe-

Ad aliud, conccdo quodgcncratio vnius eft Aiijturtam. ^! V'""^ corrupiio alteiius.propric Ioquendo,& c contra: ftcduUiO eft ^ r A n led non quajcunquc productio vnius eftcorructrriitttcaL pcio alccrius , quia totalis prodiidionon cft ali- terius. cuuispriexiftentis,nectotali.t deftruftio aliqnid Vidc ^d.n.

dascum

poft fe reliaquit. Ide6,pfopric loqnendo,

,

•fup.q.i.n.

eft

illud verum , quia caufa fortior prsuenirct magis inclinans, vt ratio fimplicitcr neceflaria, quia non folum eontraria caufa fortior cxterminat conttariam , fcd fortior ciuf-

Dcus pofllt habcte ad extia aliquem cfFedlum xtetnum , ita benc poflct habere illum petraotum ficut non permotum. AJquartam.

ab illo vcio, qui videt, non

;

telligibilis.

Non

minori. 9-

vix intclligibilis intcllc(flui infe-

eft

Vcl d ponamus quod mundum fuilFe ab ^ternoclaudit contradidioncm.Potcftdici qnod ibi cft concradidio latcns;& tunc poteft dici quod ille modus eft vix intcUigibilis, quia ab illo intcllcdu, qui non vidct contradidioncm , eft

rendo , cum vidcntpofllbilitatem,& non crcdentcs videant Sophifticas rationes fuas hoc impiobantes poiTe prohiberi , & fint minus efficacitcr proterui , nec propter hoc cuacuatur fidcs. Scd

^um ad

10.

poieft

rioii.

gnitudinecirculari

fimplicitcr racio ncceifaria, tunc non ftafidcs,protanto,quianon inclmaret intelle-

cumdicit Au-

intelligcndi,

quod ille modnt efl vixintelligibilis,

diciquod

vt

fi cflTet

*

lo-

&

credentes magis firmcntur , non folum tencndo hoc proptcr illam rationem ; fed magis adha:-

rct

quod pcs

motum

caufct,& tamen ab a?tctno,p!anc elaudit coniradidlionem ; illud exemplum

;

Ai fecuniX.

cft

pcr

fic

Ad aliuddcmodo 'PXIcoigitur ad ptimum pro prima opinione, Adr^tiontm X^quodnon concludit , nec cxparte mundi, prtm*m D. nec ex parte Dei. Vndc vnus Dodor dicit quod 18.

abftrahit

nifi

,

f^'fl'i'3 frJk *'""'"^'"'

decipic multos philorophantcs.

9.

^uod^uid,

&c.Vn-

dicit iic:Dicunt enim,

caula vcftigijabarterno .claudit

fit

contradidionem Soluit argumenta probantii* creationem

:

caufa, fed neceflJitatem

nunc primocflet ctflario

;

quiafiignis

nunc habcrct fplcndorem ne; fi priijs eflct , prius habetct nuUa talis Scotioper, Tom. XI. ,

:

•

I

darc

primam gcnerationem

,

•

non

eft

quin pisfupponat

partem gcnerati.

Y

1

QJ^

n"^'"}-

Lib. 1

256

Diftinaio

1.

Qj^

T

iE S

O

l

dum

V.

I.

Deum

rurs ad

vt ad caufam,non dicitur fecun-

,

fubftantiam

, quia fic diceretur ad (c fecunEt hasc videtur raiio Simplicij vlcima parte illius capituli fuper Pf^dicamenta,igitur cft

duiai illam.

ytmm creatiojit idem mturtt creatAf' Aleiif.i f*rt. quii[i e.mtnihro i.j D.Thom.i.^rtr/,j««y?.4i.

«rf.^.Hentic.jwW/ii-.s.jwf/J.^.D.Bonau hie a i.Richatd.ar/. t.qudfi. 4. Dutand.

3.

jwi/.

Ca-

i.(i///?.}0.^«4j*. 1.

fieo\.thiJ.qutfi.lMAiezi.Mit»ph.quifl.47 fe6i.x.Wi{<{. ipart.iitjp. t7i tnf. }. DoiSor»» 0*««. loic qutfi.\. ^9, Metaph.qutfi.

(^ 34.

}.

accidens; igitur noneft idcm

quod

creatura.

Item, quarto Metaph. tcxt.i6 .infert Philofo- Sicunium. phus contra ponentcsomnia apparentia cifc ve-

qu6d omnia elTent ad aliquid,& manifeftum quod non cft inconuenicns omnia cir»:; ad aliquid denominatiue fcd non circntialitcr fed fi relatio creatura: ad Deum,vt ad caufam, fitidem quod eflentia creatur^,fequitur quod omnia funt ra

,

cft

,

I.

Argum.

I

V6D

non. Auiccnna ^.Metaph.c.i .& t. E^uinitM efttamumetjUimtAi ; igitur non

I.

idem quod cteatio \ cam natura crea-

eft

abroUua. Icem/i fit cceatio, fempcr maneret , quamdiu manerct crcatum ; confequcns eft falfum , quia creaiio non eftnifiin primo inftanti,in quocrcata

Sttundum,

immediatc poft non ejfe. fit idem cilcntix Angcli , igitur

effe

Item.fi creatio

non

cundem Angelum

reparare

pofiTet

,

fi

ptius

annihilaflet ipfum, quianonpoiTet rcpararecan-

dcm creationem numero

:

falfum, quia, vt declaratum Vide

in

cireniialiterad aliquid.

Icera,Pra;dicamcnta funt prim^ dinerfa.quia

fit

tura capit Ttrtium.

furreaione *,Dcus poiFct

led confequcns cft mateiia dc re-

eft in

hominem

rcpararc,cifi

&

Oxen 4 dift. annihilaflet materiam, formam. 45 f'» 'iItem, ignisgeneratus ab igne,habetmateriam ignis ab igne generante,& non ab eodem habec cfcationemiigirur creaiio non cft idtm quod res crcata. Si enim ignis habcret creationcm ab ignc,

ignem. Itcm.mutatio differt a termino fed creatio cft mutatio; igitur diffcrt a termino naturacreata cft terminus; igitur, &c. Maior patct.quia motus

non

t.

qu«

elfcnt, efient difFerentia, quia

a

fi

differunt, Ttrtium,

&

&

in aliquo conueniunt , funt difTcrentia , fic Pracdicamcnta eircnt fpecics: igiturnihil idem,

quod eft

in

vno Pi«dicamento,eft

creaturs ad nis

Deum

cfTentia creatura: cft in

,

in alio; relatio

Pracdicamcnto Relatio-

eft in

gencre Subftanti*,

faltem alicuius.

Oppofitum. EfTcntialius dcpendet caufa prima caufati ad

,

quam

caufa fecunda

cffe6Ius

caulam fecundam non eft

naturatotiuscaufaii,vt hominis

noncx

,

In

tfpef.

res alia a na-

quod

fic

Iapidis,&

vcl

pattibus intrinfecis materi2,& forroas,

&

fccundz; igitut habitudo ad cau*

illx funt caufac

fam prirnam non

eft

aliud ab ctfediu.

SCHOLIVM

;


fed habitudo

;

tura totius caufati,quia contradidlio eft

igitui iguis crcaret

§j'ntnm.

;

I.

;

dc gcncre Paflionis ,fed tcrminus mutationis no cft de genere l^aflionis, quia vt habetnr quincft

to lMiy(icoium,cexc.com. 10. & iS.ad Paflionem neceft motus,necmutatio;igituromnis mutatio

Minor patet,quia inomni genereeft vnum primum jo. Metaph.tcxt.i. Primum in gencrc mutationum non poteft cffcgcdiffcrt l termir.o.

,

nciatio,qiiianoncompctit omnibus; ncc moius, quia ibi minimealiquid reali.cr (e habet , & ifta cft venfliina mutatio.in qua veriflimc quod inutatur, alitei

,

& aiifcr fc habet. Prima igitur mii-

mutatio cft inter oppofiigitur prima mutatio inter maximc oppofita:

tatio eft creacio la

;

;

fed fic

huiui^inodi func termini creationis

a

creatorem,& creacuram;

non

tura,

:

non medium

,

quia tunc

quam creatura.Non

medium

vel accidens natu-

noua.crea-

efTct prius

na-

accidens crcaturx.quia

natura : fed impoflibilc crcaturam eifeprius naturacreatione;igitur

Cc

c(ret

,

DeSorfuse in Oxon. a^iturde ratione

pptem

.dift 3 .(juitft.i

i

veftigij

nem

& Collat.vlt.vbi

Vide DoSoreminOxon.toic ej.^.n.

rationibns.

refert

Deum diftingui

crcaturd ad

.

refutatur ex Auguftino, O"

,

ij.Aliamfententtam Henrici

,

fcilicet relatio-

realiierab ipfa.

AD

fecundam quaeftioncm dicitur primo, quodhabitudocreatuiacad Deum in ratio- frima

cadem crcaturac & fic cadcm quod naturaeius non cft nifiqujedam depcndentiaad ne

caufa:

,

cft

,

Dcum.Ad hoc

pofterius

idem quod creatura quod

fi

,

ejfe:

cft ejft

omnc

maliter

,

reliquos

tamtn nihileftrt- Noniiaalcs.

cui conuenit

ejfe;

fo-

ipsa participatione. Par-

eft

cft relatio

igitut creatiocftid,

;

:

cft

ftradum eius cius

citra prinium,aliudeft ijuo eft

,

quod

,

quo

cft

,(^quod(ft: ab-

abftradum

AliquitiU

ipfa formalitcr cft

quidfit, (^

edalicjuitM;

,

eft,cft raiitudo

,

&

&

reipci^us ad Dcum , non fundatur in re rata, quidRtnitUquia ratitudincm tantiim prasccdit aliquitas,qua:

Q^

>E S

T

I

crcatura

O

VI.

adDeum in ratio-

ne caupt fit eadem creatura f

cft res i reor,rerif

,

&ifta non diftinguiturconrra

fida,ita quod primo reer,reris cft

,

cft ratio

rei

,

vtdicituri

& iftaeftratio rci opinabilis.

excmplatum, qua:dicitur

tcs rata.

Secundo Tertio

cft

fj^exiftentix. Vide Doiflores quxft antecedcnti.

S^^ V6 D non.Auguftinus 5.dcTrinit.cap.i-/« i^J^ rebtu

i.

Vide Ocha,

quod eft formalitcr rdatione. Iftud ficcxponi' /» tur fecundum Boetium in Hcbdomadibus omni

elTct ptius creatura,

cft eJfe,n}X

efitii»

cfutft.

igitur creatura eft, cui conucnit

quod

vero

ticipatio

;

h»c

f. Henrii

talceft ens participatiuc;^j^igitur fot-

eft id,

eft

in nihilo efTer.

Vtrum relatio

Deus

lus

in

Anfdmus Monolog.c. &

allcgatur

1 1 .Licet creatura aliijuidftt in fe

tur,omne ens aut

creataf :non creator,quia creatio eft

tor

Henrlcm ohfiurU tcrminis aliquitatis, adrem hanc cxplicandam , detjuihta

dam drpcndcntiaad Deiim.Raiio adhocadduci-

a natura creata,igitur vel eft creator.vel

tx

Ftitur

& lafitudinis

fpeEiuDd. Igitur videturquod nihil eftnifi qu2-

a

Oppoficum.Sicreatio non cfletidemjfedaliud intcr

Deum.

priuationc ad for-

fit

modo. in ttpof'

;

non cntefimpliciicr.hoc eft,nullo

termini gcncrationisjcum

mam,& non

,nonautem

, (^ aliorum^Ad tjutftionemfexipfam creaturut» pon ejfe aliud a reffeHu ad

Sententia Henrici ta7n

creatii

,

tjHod non Jecuidiiinfthflantiam

dicttur,JecHndltm accidens dicitur: fed rclatio crca-

Etfi qua:ratabiftis,q«id fundatiftam rcl.ifio-

nem.qua: dicitur

ratituds

hil cft,& rclatio realis

?

non

aliquitas,quia ni-

fundatur in rc vcra.

Dicunt qu6d telaiio

eft

duplcx.

Qu%d;)m

rft

aducnti

Quxftio vr. telligis

mcntum,&: non ptxrupponens huiufmodi eft hxc rclatio ratitudinis accidentaliter,& non pr^-

tunc idem fundatur in fe. Si intelligis per ratitudinem ejfe exiftentix , igitur non prius eft res rata

fupponit fundamentum. Iftadiftindio pacet per Simplicium fupcr Praedicamcnta. Contra iliud primo eft au(5tocitas Auguftini

antc^-j^T^exiftenti^jquod tamennegatiieftprius.*

:

6. St»tU4 impu- S.deTrinit.i Omne ijHod refertur,eft aliquid,excegn»t fHperit- ptoreUtiuo, in principio tercij. Si nihileft adfey .

um opinioitf. Omnlt rtUtto

fund»tur

in aliqtif.

&

rtihil

eft

ad alterum

ighat eiTentia creacurz non

i

Ad primum creatura nihil

quod

ifta

pro

eft

debet

opinione, cuin dicicnr

ifta

adDeum; dico quod negetur com-

fic intelligi

,

de creatuta in coroparationead quodcunque,quiarefpe£lunullius, pure

ifta rela-

intelligendo, quod creatura non comparationeadDeum ,quianon eft comparabilis Deo, & hoc cft verum , quia fecundiam quamcunque proportionem detcrminatara accipitur , iemper fecundum ampliorem exccdit Deus crcaturam,tamen creatura aliquid eft, cuicunquecomparetur,& non foladependentia. £t c\xn\ dicitur poftca per Auicennam,qu6d omne ^uod eft,aut efteffeyaut cui conuenit ejfe. Cocedo,nam

tione, aut fundatuc in abfoluto, aut in compara-

lapiseft,cuiconuenic(fj^, &perparticipationera.

Sed

nihil

;

quo

illud igicur,in

;

,

formaliter ad aliud.

quod fit ad fcinon igitur eft Si illud.in quo relatio fun-

datur, cftrelatiuum,adhijc

quxram de

eft.

Scd non fequitur

tur ad aliquam relationem,quae fundabituc in ab-

nem

folutoj&tunc illudnonerit fucmalicet adaliud. Iiem , impoISbile eft qitod illud , quod inclu-

Sed patticipatio bene requiritut,quia omne caufatum caufationc habet ej/e , non tamen ejje for-

ad lciigituc

nialiter ipfa caufatione, licct caufatio requiratur.

dit focmaliteradaliud,fit focmaliter

t(l foTm»lit*r fi

creatura

fit

rtliniHum,

formaliter ad fe

,

non

eft

tancum

refpedus, vel dependentia. Item,definitio perfe6la explicat eflentiam deiiniti

:

fed definitio lapidis perfcda nullam rela-

tionem dicic, quia perfeda eius definitio conftat ex genere,& differcntia.quae funt in genere Subftantix per reduftionem igitur illa dcfinitio

habet

,fi

ejfe

modo, quod

fic eft

quzftionem,omnino contra-

Trinit.5. vt ptius,&

dicitur,

VM

SC H O LI

cft in

, quod &c.

vbi dicic

!
dumaccidens ei(ts,ad quod

gcnere Subftantix,& vt primo diuerfa a quolibet , quod eft in ge-

homo,& lap)s,ho-

diuerlz creatuc£,vt

diftingni realiter ea.

Crefitura re-

Dei ct

IfeHu

n:hileft,

poaitui.

,

vt ad

Alia opinio Henc.quodl. 5.q.
eftfecun-

II.

adDeum non

Sententi* vera., relationem creatura

Item.quz diftinguuntuc focmaIicer,& fpecificc.non funtaliquid diftindum formalitcr,& fpecificcj fcd

Deum

caufam , eft fimpliciier aliud a creatura , & accidens fibi. Ad hoc adducitur Auguftinus j. de

nere rclationis.

mtientt

Henriei,

pcr participatio-

relatio creatuta: ad

:

competit lapidi,vt

'Rej^ondetur

ad

igiturparticipationc formaliier h^bei ejje.

Aliter dicitur ad lio

nuni.3.

fic

to. Et fic vel erit proceftus in infinitumjvei ftabi-

:

*Vide q.i.

in comparatione

p3ratio,fi afficmetur nihil

eft aliquid in

lio formalis eius eft

r

ejfe

quidttatiuum, quod prxlupponitur exiftentiz,&

Icem , fi relacio non fundatuc in aliqao , iani noneft ralacio',quiadiuinareUcio, vbi minime fundacur celacio , auc eft abfolutum , aut relatiuumifi abfolutumjigitur taleeft de fe igittir ra-

Mbfttuia, non

per ratitudinem? zatiWn^ idem puta

eftfoia dependentia.

videcur, fundacuc in aliquo

FormaUter

^57

aduentitia,& dicicur relatio accidencalis. Qu£> damj eft relatio Aibdaniialis conilitucns fiinda-

ab ipfa,nec effe formaliter idemcum

Prohat vtramc^ue partem filidJe

Oxen.hic ^uaft.^.a num. 1

& clare

,

de quo in

1

nio,& albedo,diftinguuntui formaliter,& fpecifitc

,

creatio vero

non

eft alterius

in diaerfis fundamentis

,

rationis ipccic

fiue creetur lapis

,

homo, Vnitu

ereX'

tiirisSt plu' res refatioaes

tionem correfpondent iftis io Deo in comparationeadcreaturam. Item, fequitur magis mirabile,quam quod ponitut inTiinitatc, quia mirabili(£mum ibi cft, quod in viia eircntia abfoluta funt trcs perfonx realitcr diftin(5laj; fed fecundiim hanc viam,crea-

fine contiadiiflione pofTet effe fine

&

turx realiter diftingunntur , non in abfoluta tunc funt mulu-e , non tantum nume-

&

ro, fed fpecie,

Dc

ratitudi'

nc,&aiiquitate, vidc

d.3.q,j.

l,

Deum

c(lc finc

elTcntia,

ali'

dependentia ad

tione finis,quiadiueifxrclationcsfecundiim la-

;

<)uitati$.

& ad-

tcr

& genere.

eft

eft

idem formalitcr,

creaturz ad Deum in ratione caufantis effediuc alia in rationc excmplantis ; alia in ra-

:

ncque

zquacc.

Primum eflct

patct

,

quia

fi

aliud a natura lapidis

quoddam

,

igitut eiret naturalieft

dependentiaad

Dcum,&

pec confequcns

Deo

,

quia

aliud a lapide

,

igitur

non poteft

tealicasaliquitatisnon eftnifi

quz non

igitur illa aliquitas nihil eft

diftinguitura

fecundum

qus fundatur in ifto

fe

;

fidtis,

igitur

nihiIo,nihiI cft,&

creatura,qux conftitiiitur ex ratitadine,& aliquitate , habet in fe duo nihila componentia

fic

ipfam. Si aliquitas fcd fecundo

fit

res

non

tantiamopinabilis,

modo aratitudine quzio, quid

Scoti oper.

quin

pfjfet

Jineea.

effe prius

natu-

qua fundatur, neque^mul natura propter idem , quia fundamentum przfupponiturnatura relationi , quando cft ter.

Sed

poftecius naturaliter

fi

j

igitur potcft efle

efTentia lapidis fine ifto poftcriori

,

abfque con-

omne accidens,& hxc relatio ponitur accidcns.

,

etde ipj»

realiitr.alio-

ralicct ifta efTentia abfoluta, in

aliquitate,&

ratitudo

eji

termino dependentiz. Prima confequentia patet , quia d dependentia lapidis ad Deum eft

pr*cedit

:

,

turt ad D(8,

eremtura

poteft eire finc dependentia,poteft efrc fine

quod ali^uitoi tantiim prajccdit ratitudinem, & illud exemplatum dicitur ejfe quiditatiuum. Quaero igicuc in quo fundatur ifta catitudo fi in tur

ifta

ftoris.

Relatio erea-

Confcquens

pofterius lapide.

falfum, quia tunc pofTct fine contradidione lapis

quod

Opinio Au-

res alia,igitur necefTario foret pofterius naturali-

Item,de modo ponendi, cum dicitur quod abftraftum eius,quo aliquid eft , edratitudo-.Sc dici-

realitas opinabilis

|0.

relacio la-

Deum,tanquam ad caufam non

aliud a lapide',

rel-itio

TSomen

pidis ad

fieot albedo in homine,& afino. Item,vna nauiraformalitcr non eft pluta formaliter; fcd vnates habet roultas relationes ad Deum,quiaert exemplata caufata nunc alia cft ,

»i Deum.

DIco came» ad quiftionem,qu6d

fiuc

,

Tom. XI.

in-

tradidione, quia

7.

Metaphyf

text.4. Suhfiantia

omne accidens tempore , &c. Hoc eft, cx parceeiDsnon eft contradidio, quin przcedac

Contra cludit

,

fi

quod

non con-

IT.

in cfTentia diuina eft relatio ratio-

OHeOio.

illud arguitur

quia

,

ratio

nis.igitur eft idcm, quodefTentiadiuina: confe-

qucns

cft

res,igitur

falfum

tiz diuinz

;

quia quidquid eftidem

relatiorationisinDeo

fi ;

efl

rei, eft

idemeflcn-

igitur cft res, igitur eft relatio realis.

Piima confcquentia patec , quia

Y

fi

in cirentia dij

uina

efft

Lib. II. Diftinaiol

258

cft rclatio rationis, c6tracli6lio cft

uina

eflcntiam

idem

cft

idcm cum

relatione,quia

non, igitur

fi

ifta

&

,

non

aliud

feciuitur

;

relatio rationis in eirentia diuina eftidem cflentia diuina.

£)ico ad ilUid.quod relatio rationis in eflentia diuina eft, qua: incft cflentiie per intclledum diiila

quae incft pcrintelledtum

taiis rciario racioniscirentiac diui-

creatum, quia

na: cft in intcileitu creato

ideo iicet

:

tio rationis in clumtia diuina pcr

uinum non conciuditur ,

cfle

fit

aiia rcla-

inteiicdum di-

cadcm

cflentia: di-

uini pcr rationcm priiis pofitam,quiaaiiquando contradidio eft , rcm efle fine alia re ab cxtrinfcco, aiiquando vcro ab inttinfeco. nii

,

fccundum

Excmpium pri& non

Plaiiofoplios, coeium clTe

,

moueri, fuitcontradiftio, ita quod contradidlio ciret ponerc coclum mobile , & motum fibi non ine/fe, Ifta contradidio non foret ab intrinfeco cx partc coeii , quia nihil intrinfccum cft rc-

alia

e/i

ati-

quaio nb extrinfero, ali-

quando

ab

intrinfeco.

HeUti»

r.t-

Deo rierejfirio ab ixtrinfeco.

eefario defe-

,

forma,fic abfcpe partibus.

gnantia in propofito

qux

,

Primo modo

quia

ineft eirentis diuinaj

,

,

rcpu-

cum

muitacontincntur in eodem vnitiue,hoc non

cft

ex pei fcdlione contcnti.fcd contincntis,quia nihil quod continetur inalio,inquantumcontinetur eft pcrfc6lius,qiam fi eflet accidens. Sed tota perfcdio accipitui:^ contincnte , ficut patct dc paflionibus cntis , quia ibi eft idcnticas cum diftindionc formaii,& quiditatiua,itaqn6d vnum

inquantum continetur

tur

:

igitur

fi

ifta reiatio

idcm creaturar.hoc

ineflct.

nouiteroperari. Scd ratioprimadelapidc procc-

de contradi(SHone abintrinfeco.quia contra-

mancat fine Deo. Secunda ratio ad idem. Illud quod eodcm modoconuenit nuiitis, vei omnibus, fic eodcm modo conuenit,quc>d vel omnibus accidit.vei Bulii, noUi ineft accidens,ni fi fit omnibus accidens; fcd

ti

Dcum

crcatura: ad

&

quod funt rationcs eorum formaliter Sed

fi

iiia

depcndcntia

diftindlx.

eflct

diftinguit rationes formaies proptcr perfcdio-

nem

ter foi malitcr diftindla, patet

:

aliter

enim opor-

qu6d bonum, & vnita.s funt accidentia cnti, Et tunc quantumcunquc fepares illa,adhuc in illo, quod remanct,repcrie$ boniratem,& vnitatem , & fic idem cflet dicendum de illa boniratc,& vnitatc.Vel fcquitur qu6d iftx non funt paflioncs rcalescntis , fcd crunr tantum fidx ab inicilcdtu. Patctigitur qu6d illud,quod vniciue continctur in aiio , non eft idcm formaiiter ,

terct diccrc

modo:fed eodcm modo omnibus quantum ad non eflentialius habet vnum caufatum ad Dcum dependcntiam ,quim aiiud,q'uantum ad hoc,qu6d impoflibiic

eft

vnum

caufatum elfc&non dependeread Deum.Erma* nifeftum eft quod dcpendentia non ineft fibi accidentaiitcr

:

igitur nuili creaturas ineft acciden-

taliter; igitur cft

idcm primomodo,

vel

fecBndo

ad

modo,quod

eft

ficmucabile,quod

non

eft deftrui5):ibilis:relatio,qux eft

in ratione caufx

,

non poteft

aliquo

creaturx ad

modo deftrudlihoc eft,

amitti, quianonpoteftcreatura manerepoft. Sic

ra caufata

;

&

Deum. Quasro

per confequens

dc

ifta

dependet ad

ifta

dcpendentia

natu-

,

aut alia de-

pendcntia dcpcndet,aut cadem:fi alia,igitur profi eadem, igitur pari ratione primo modo,qaantijm ad hoc quod

cefliis in

infinitum

ftandum

in

;

,

fecunda dcpendentia non potcft cflc finc dependentia ad Dcum , ita nec aiiacreatura igitur faltcm dependcntia cft cadem crcaturs fcficut

;

in inilio fjH'

iuijuift.S.

&

bilis eft

cflet

Adargum.t,-

hoc cft, dcftrudibile manentc natura , in qua eft. Nunc autem nec rclatio , ncc in creatura , nec in diuinis dicitur in ^»/
Deum

k crcatura, igitur

malittr iffi.

ficut accidens, quod poteft deftrui manente fubicdo. Ide6 dicitur accidens fecundum ipfum ihi~ dem, quod neque dicitur in ^wV, cft mutabile,

Tcrtiaratio ad idem. Si dcpcndcntiacreaturaE cflet aliud

ui in aUo,nS tft idim for-

propric cftamiflibile,quia quxlibet creaturaaliqilo modo mutabiiis cft , fcd non fic amiflibilis,

Deum

cuiiibet caufato.

itnti-

nitur vniti-

&

dens aiiquo

accieiere,Si rtonacc(dere,c[u\a

Qued

adxquatc.

& cuilibet cieatura:,&: fic efleiuiaiitcr vni, cflcndico cfrentialiter primo

con-

tinini,^ ti'

continentis,& non rclationis contentx. Igitur formalis ratio creaturx, relationis , ita

alia cft

Ad primum principalc quxftionis (cxtx dico, qu6d Auguftinus vocacquodiibet mucabileacci-

Non

ift inter

cft

depcndentia crcatura: ad Deum codcmmodoineft omnibus , itaquod G vni infit accidentalitcr,

omnibus.

Jdentittu ne»

cx pcrfedlione fundamc-

crit

deinia. Quodautempoflitefletalisidentitasin-

& ifta rcla-

ad Deum dim (Unguurttur ftrmaliter.

netur vnitiuc in cnte,non cft eflct accidens ; igitur idcntitas praecifa non cft continentis ad contentum inquantijm continc-

intclic(fl:um,fed cf,

^

reUti»

inquantum conti- tmtHm. perfcdius ,q»am fi

fundamenti, fimilitcr ex perfe«aione fundamenti eft;, quod non poteft cflc finc tali depen-

fibi incft

tiu4

in alio,

ratione

non

Ideo contradidio eft cxtrinrationc intelledtus diuini , quia non pottft

tio fibi

fecc

non

eft

ifta reiatio rationis,

non habcrct

cflentia:,quia Cic

ti.aliter

l y,

quia

,

continct tales relaciones vniciuc, qu^m fi ifta telatio eflet accidcns creaturx , ficut ifta aftualitcr

;

puta

,

dit

4eni i Dio.

creaturae adxquate, vel praccise

fed ab extrinfeco fuit ifta

,

diClio cft ex partc lapidis.quod

fifit trfuene-

,

mouens non moucre. Excmplum fecundi quod compofitum ex materia &

concradi(£lio

fet ficut Sol, vcl eflentia remanfiflet tioni< in

.

inhxrcns lapidi ficut accidens fibi , itaqu6dnon magis funtrationes formales crcaturx,& illiusdcpcndcntixindiftinikx a^aualitcr propter hoc, qu6d fundamentum

pugnans non motui fine

dcfiniretur,

formaiiterrcfpc(aui.Nequcpotcftiftarelatioefle CrtaturM,

uinum, non vero

poffe

fi

intelledus diuinusj igitur fires^quaenon poteft cire-fine contradidlioneabfquc aliqua re,

quod quod

non

qu6d

podctintellc^usdcnouointclligerc&tuncnon

cx hoc

Rtm vnam

ita

,

inteiledusDci, qui coparat etVcniiam ad aliiiuid, pctcft dc nouo cam compatarc ad lUud , 8c tunc contingcntcr , &c nouiter cam comparat , & tunc

clTc finc illa

cllct

Rf^onJ!».

idcncitas quidiiatiua

vnum caderet in altcrius dcfinitione,Yel eflet penitus idem,vt didum eft in primo libro,inOxon. d. 3 q. 5 fcd rcipeftus nunquam cadit in dcfinitioneabfoiuti:idc6abfolutum nunquam eftidem

diuinam

,

fed

dcftrui propric

,

Auguftinusde aecidente , quod quodcunque amiflibiie, vel propric , vel impropric, quando fimul natura dcftruitur , & iliud in quo cft: & neutro modo poflunc relationes diuiigitur loquitur

nx in

efl^eamifllbilcs

:

ide6 triplex

eft

difFerentia,&

primo gradu funt relationes diuinx

.-

in fecun-

do gradu dependentia creaturx ad Dcum:in

tcr-

cundo modo per fe, licct non primo modo. Sccundum principalc patet,qu6d relatio crcaturxad Dcum inrationc caufx non cft cadcm

gradu accidens propric amifl[ibile. i6. Ad aliud,conccdo quod non eft inconucniens, Adi. quodlibet cfle ad aiiquid denoroinatiue, fed for- fluodlibit ift ad alijuid maJiter nuiium abfoiuium eft rcfpeftus, iliud ta-

creacur£ formalitcri &c adxquatc

raen fcqucbatut contra

;

quia iliaeft

tio

dintminttti-

illos

,

qui ponebat omnia

appa

ui.

Quxilio VI. apparentia cflc vcra , quia ipfi dixcrunt vcritas , ffi rei condltunt in appttrere ,

&

jtd tertium. RiUtit ire»-

*d

tur*

Deum

,

quod

& tunc

159

quodquando

pofterius eft,adhuceft prius fub

ratione prioritatis,quia hoc

cum

prius:& ideo

oniniaeirent formaliter ad aliquid. Ad aliud.cum dicitur,Prxdicamenta funt pri-

fundamentum,& lerminum

mo diuerfa:potcft dici quod hoceft verum,quan-

tanti^ra

rationes forraales,& quiditatiuas:& tunc

tum ad

nen

quod

pofTet fuftineri

non

formaliter. Di-

co tamcn alitcr, quod qua:cunque conueniunt cnti,antequam diuiditur in gcnera , competit ei,

non vt in vno gencre,fcd vt tranfcendensihuiufmodiautcm omnia funt tranfcendentia ifti igitur tefpcftus creaturz ad Dcura , cx quo competunt omni crcaturac, compctunt cnti , antequam :

&

per confequcns funt rCladiuidatur in dccem, tiones tranfcendcntes,& nonin generc Rclatio-

non plus,quam

nis

rclationes diuinae.

Diccs,funtne rclationes rationis

Dico, quod

tionem per

fecundz caufantut

rci, fcd intentiones

adum inteliedus:idc6 refpe£tus,qui cft in in-

teiiedtu per caufationem rei , & non per caufationem intciie6tus,non propriceft lelaiio ratio-

nis

;

fed prius

,

& poftcrius funt in inteliedlu pei

intellcdtu,& non per intellc^imi comparantem tantum.Ideo dico,qu6d ctcacio vt dicit ordinera ad oppofitum, noncft idera quod creatura , nequc propric eft aliud quia idem , &

adtionem

rei in

non

dincra ad oppofitura,

III.

tjHintttm patet

&ficnonpotefi eJfiidemfHndamento Oxonjbic q.^M.^j.

reali,de ijho Df£i.in

creatura

,

eft

cns:fed dicit habi-

idem quod non formaliter, & fcmper manct,

licct

cfficicntcra.Siccft

quamdiu creaturamaner.

Ad primumprincipalc dico, quod auAoritas 20. Auicennac conciudit pro parte.quam teneo, quia Adtttg. 1. Auicenna ioquitur de prxcipua ratione quidita- ^ueft.quintt. t^uimtas tis.Vndeficut vuit peraliam intentioncm, dici- eji tantum turquidiias fubftantia:,& relationis.Et intciligit

»7-

AD

primam quzftionem, dico qu^d

inlapi-

quacunquc alia crcatura cft eflentia, & refpedlus , ad primam caufam , & ordo ad non ejfe praecedens , & hoc natura, vel duratione. Side,vel

uem

quilt'

t/m.

militer ad«onr/7f pricedens, vel irflmcdiatf, vel immediate. Si igitur huic toti aggregato imponitur hoc nomcncreatio , nomen eft vnum , ficut

hoc nomcn, Ilioi, de toto bello Troiano res funt multz. Sic fi loquamur dc rcfpedu ;

RejpeHui »i

men

ta-

la-

Bon zStfrA- pidis ad primam caufam cfficientcm,illa eft creacedtns , e^ tio conferuatio,vt didlum eft. Si loquimur de

&

r»ti«nis.

refpciftu

ad none[fe,{iae ptxcedens duratione,fiuc ; dico quod non

aliara

non

creatio

eft

idcm formaliter quod

cum

fpeftum

eft

caufa quare contradidtio

non cadem

Igitur illa relatio

non

poteft

cadem rei,quia non rcs non cft rci. Et ifta ratio non concludit de motu fed de gcncratione,qaia motus non habct terminuni k j««,fim,

pliciter non effe,(ed generatio.

Secundo probo idcm

,

non

ordinc immediate ad hon

tjfe eft

ad «on fjl/f pra:cedcns,non cft tcrmino non exiftente, noneftad ipfumrclatio realis ; fed crcata re , non ejfe pr«cedens eft non

non

eft rclatio realis

a£tualis. Et illa ratio concludit de motu, fi eft ad terminum,qu6d non eft relatio realis adtualis. Dices:fccundum hoc relatio prioris ad pofte'tius non eft realis at^uaiis quia quando pofterius tempore cft exiftens priijs non eft exiftcns; ,

,

igitur inter ipfa nonerit relatio realis actualis. ReUtio prioDico igitur quod eiciftens non dependet a non ris »d fofte' rims , quand» cxiftente:non dico k correlatiuo.quia illud coexinslis. git;fed non ponitur relatio rcalis aftualis.nifi intcr extrcmaexiftentia;igitur requirit

tum

exiftens

oppofita

,

,

&

& non

fundamen-

poteft efle relatio nifi intcr

per confequens iftius relationis

oportet fundamentum

& terminum.

Ideo conccdo quod prioris ad pofterius dnrationc, necccontra ,non eft relatio realis adualis; fed fi

cft aftualis,

tantum

efle

,

crit in intelledtu

tcprius &pofterius,vtfimul.

ejje ,

Sc

,

Ad dcm

aliud

,

concedo quod vel

creationcm, qua;

ficut poteft rcparare

homincm, cft

Ad tertium.

ficpoteft ean-

idcm cum Angclo ; fcd

manumcro bcat£e Virginis ad Chriftum in triduo , & ramcn eadcra numcro fuir reparata Chriftorelurgcnte. Ncc concludit ratio de motu vcl mutatione, quin poftet eadem mutatio redire & idcm motus, quia continuitas non cft dcclTcntiamotus, quia accidit eidem parti, qu6d continuatur prascedenti,vel non.Vnde eadem pars elTctjfi tcdirct non continuata primae,qu« prius fuit continuadi(flum cft in matcria de refurrcdionc,* dc tcrnitate,

qux non

rcmanfit cadcm

qutft.i.

Creatie e»-

dtm numero frteji refar»ri

:

fuiu tr,»-

,

quod rcfpe<Sus idcm creatura:;quia

fcilicet

exiftens, igiturad ipfura

crcatura.

idem cum lapide fed tantum cft in priuio inftanti ordo ad non ejfe immcdiatc pra:cedcns,& nonnunc,& proindcnunc non

fic

eundem Angclum,

hxc

exfliciilur.

aliud,concedimus qnod illc refpeclus, qui Adfecundum. eft idcm creaturae , fempcr manct manentc crcatura.Et fi dicas,quaredicitur tunc creari,cum rcs primo eft,&nonnunc;Rcfpondeo, quia vt communiter accipitur cieari,\t fignificat iftum re-

diciturcreatio.

eft relatio rcalis.

tquinitiu

Ad

cumcreatura , quiaillud nonejji pra:cedens nihil eft,& adnihilnoneft rclatio

eire

18.

intentionem , quod cgo diformalitatem. Ideo concedo quod

ipfe per aliam

co pcr

ideiHrealiter

CcntradiH!» nan eft reUtio realis,quia rt»lit.

idem

natura,mediatc, fiue imnicdiatc eft

»9

:

ex diElts refponfio. Creatio fumptapro reJpdlH ad Deitm ejjicientem , efi idem fito fHndamento ffeu rei creatd;ftfitmattirpro reJpeElu ad non edc prtu:edem natttra, v(l dMratioHe, efi :

}

intentioncs ptima: funt in intciieiftu per caufa-

tudinem ad Deura

relatio rationii

realcra,& adualiier,

rclationes tealcs potentiales,

illae

aliudtani differcntia: entis.Et cteatio vt dicit ot-

SCHOLIVM yid qnajtionem

clfc

vei in intciie^tu adtuaies.

diuerfa Prxdicamenta pof-

funt idem cHe identitate,fed

erunt

non cftnifi priCis

relatioadtualistcalis cocxigat

Ncc

accipien-

valet dicere

,

ta.Prjcterea,hoc in alio deficit

quac habiiudo eft

cft

,

quia

illa

quz

,

creatio

fit

eft

ad nonejfe przccdens,

,

rt'

jUTgente Chrifte,ref»-

r»t»fHit.\. diil.%.

creatio,

creaturs ad cfficientem

eadcm creatura;,non eft mutatio,ficut

bitudo

ternitnt

fi

,

qus

iila

ha-

aliqua

mutatio.

Ad aliud concedo qu6d

in ignc gcnerato ab II. ctiam creatio , qua: eft Adfu»rittm. habitudo ignisgenerati ad Deum. Et cum dicitur , igitur illc ignis creatur ab igne ; non fequitur,quia non a quocunque agentc eft ereatio paffio creatur genitum ; fed ilud agcns crcat , \ quo eft creatio paffio , vt a primo agente nunc ,

ignc, cft natura ignis

, fic

,

:

ignis generatus ab igne cft a

&

Dco

,

vt ab agente

primo, ab igne,vt ab agcnte fecundo. Ad aliud,cum dicitur:Mutatio diffcrr \ termi- AJ quintum. Varij lejj/eno , dico quod ignis gcnitus habet multipliccm Itus ad muvnahabihabiiudinem , nouam. Eftenimibi tflionem tudo totttitrrentes. Y 4

&

Lib.II Diftindiol.

26o t

ndo

creaturae ad efficicns

:

alia

ad non efe praece-

dcns;aliamatcrias ad formamjaliaccontra

;

alia

partis ad totumialia e contra ; aiia totius ad partotum nouum eft, ab tes;aiiae contra ,

&

aliquid

S/>h m»etrl»

tnueitur , fum giner»tnr ignii.

&

omnia nonum,quod fit

agentefunt

ifta

;

fcd mutatio

in toio,quia

non

dicit

totum non

pla omnia,fcd termini crcationis, funt

tiotollittotum habitum, ficut funtconiradidloria oppofita,cilimdepluribuspoflunt diciconttadi£lorie,quam priuatiuc. Ideo

pr2fuit,& mutacio requirit illud,in quo eft, aliter fc haberc , quam prius fecandum inftrmariy non fecundum informtire, quia ficfprmamuta-

oppofita,non tamen vcriora.

Totum igitur non

Qj^ iESTIO

retur,

cum

perficit

materiam.

nec formamutatur , fed folamateria. Ideo folius cius erit mutatio, ciim gcneratur ignis. Nunc autcm materia habet muUiplicem niutatur

tamen illa

vereoppofita. Itacnim vetc oppofita funt priuatio,& habitudo,quantilm ad hoc, quod ptiua-

licet

fintampliora

VII.

;

habitudincm, puta ad compofitum, ad formam, ad agens , habitudo cius ad compofitum non pomutatio.quia mutari duo dicit,fciliGct, fe haberc,& aliter fe habcre , ideo habitudo ad fotmam dicitur vno modo mutatio , quia fe habcre aliter fc habcre quim priiis. eft per formam ,

Vtrum

ad creaturam

relatto creatura

fit

eadern fmdamento ^ Doftores

cicati ittifl, quinta.

teft cfTe

V6o cft

&

An

m»tirt*

mutstur in crdini ai

form»m.

Et non fcmper habitudo matcri» ad formam cft mutatio;tum, quia talis poiTct clTe aterna fortc; lum quia quamdiu manet fub forma, habet habitudinem ad eam,& non mutatur nifi in primo inftanti receptionis.ideo

mutari dicitut lecundilim

habitudinera ad formam, vtdicit ordincm illius habitudinis ad non efe prscccdens immcdiate. Et

ter,

Concedo igitur maiorcm vniuerfaliquod nuUa mutatio , ncc habitudo eft cadcm

cum

ViJe Scetum

q.i.n.19.

tcrmino.

Et

nen

in Oxon, hie

&

proximam,& ad caufam primam.Sccundo fic^effcdus non habct habiiudinem ad caufam primaro,nifi pcr mcdiam, quia habitudo cxtremi ad

cum

dicitur in

minori

,

quod

creatio eft

Ad probationem, cum dicitur, in omni genere eft vnum primum^poiTet dici quod non oportct quodomnia illa,qu£ reducuntur ad mutatio, nego.

primum,finteiufdcmgencris proximi,ficut in aliis , de quibus cxeraplificain coloribus , tum eft in inftantia. Ideo licet mutatio concut-

&

vbi cft partialisprodudioi

nunquam tamen

rat

,

vbi

cft totalis.ctim ibi nihil alitcr fc

habeat.

Vel

poteft dici,qu6d gencratio, quae eft ad cns perfcftiflimum,quod potcft haberi per gencrationem, eft prima mutatio.Neque oportct quod ipfa con-

acniat omnibus

,

fed fufficit

quod in

ipfa vcrifli-

me falucturratio mutationis, & vctiiis in

tali

motus

faluantur

generatione,quam in motu cceli;quia licet coeli fit primus in gencre motuum , in ra-

tione menfurandi, non tamcn faluator veriflime ratio mutationis , quia quanto verius aliquid alitcrfehabct,& tanto verius,quant6 rcaliuscft,

quod de nouo habct. Ad fecundam probationem minoris , cum dicitur.tcrminigcneiationisnon funt maximeoppofiti:dico quod fic:qaanifi poiTuntcirc termini quia fi alius terminus fit pure , vcl non , poflit efte teiminus mutationis. Practerea hic licct termini generationisnon fint illaam-

mutationis

;

;

Ircm,paflioncs oftenfx in Geomctria paflloncs abfolutc

,

fcd relatiue

,

non funt

Suimdiim.

cijm neccirario

non funt res alia a fuppoquia prius natura poteft eflc fine poftcriori qualibct natura abfolute ; igitur nuUa paflio neiHfint fubiedis:igitui fitis

,

ccflari6 inha:rens fuppofiio

abfoluta alia

cft res

,

a fuppofito. , igitur inhxrcntia fua efab inhacrentia fundamenti. Confcquens falfum,quia feptimo Metaphyf. text. i i.cap.i.

Item,fi cflct rcs alia

Ttrtiuiih

fet alia eft

Accidens non

eft ens,nifi

vel ftabituf

,

quia taliter

quxrcndum

Pra^tcfca, hic iftius relarionis

illud

13.

qucntia probatur duplicitcr. Primo fic:habitudo cfFc
fentiacrcaturs;igituf ncc alia.

eft.

t"'""'*^'

Confe-

quaeftione praEccdente.

agente.

nihil

mut»tio.

ad crcaturam. Antecedcnsprobatum cft

cxtremum non erit nifi per mcdium igitur ifta habitudo, qux eft crcaturac ad Deum, cft crcatura: ad caufam fecundani,& vna non eft alia ab ef-

:

Cresf!»

:

ficum hoc adhac dicit habitudinem adagens, tunc debet dici qu6d habitudo matciiac ad formam eft mutatio fub habitudinead non efe pracedcns immcdiate quando rccipit formam ab Scd nulla iftarura habuudinum eft eadcm cum JJnhitudo tcrmino , quia fi aliqua eiret, maximc cflct habincn efi eaJem tudo raatcrix ad formam, fed ifta non eftcadcra cum termi' cum termino , quia cx quo illa habitudo cft in materia, vt in fubiedo,non eft idcm cum tcrmino quia non cft idcm cum forma, quara rccipit materia , ncc pcr confequens habitudo matcrias ad compofitum, nec multo fot tiiis habitudo matctis ad agcns;neque inquantiam dicit habitudinem ad non efe ptaccdens , quia ille terminus

t/l

r. fic Relatio cteatura: ad Dcum eadera fundamento : igitur relatio Argument.

entis.

cflct

de inhsrcntia

fiuartum.

vcl crit procefTus in infinitura,

,

qo^d inhzrentia

non

relationis

cft

aiia abinlia:rcntiafundamcnti.

Item,materia recipit formam,ibi igitur eft potentia rcceptiua ad

ro igitur,aut matcrijB

,

formam,quam recipit. Quateii idemcum cflcntia

tefpedus

illc

& tunc potcft

fundamcnto, aut

rcfpcdlus cfle

idem curo

& per

confequens formam, & tunc non

eft res alia

,

mediat intcr roateiiam , & erit forma fubftantialis prirous adlus materia;. Oppofitum. Paflio non eft idem ciim fubiedo primo modo , fcd fccundo fcd paflioncs abftra6torum funt rclatiuae,quia,vt habetur in Prxdica:

mcnris, Maxime preprium eft Giuantitati /ecunditm ipjam
& aheft abcfle

&c. Scd rclatio crcaturae potcft adeflc fundamcnto mancnte. ,

SCHOLIVM Sententia Henrici

lationem creatura

&

&

I.

aUorum ,/ktis communii, re-

ad creaturam non diftingui

afitndamento, Probatur/ex rationihtes.

realiter

Hanc latifime

&

Philoferatiombus atejtte auUoritatibiu Patrum, phorum refutat Do^or. Prtcipua r4tioeft,<)Uodfundamentum manet deftru^a relatione ad creaturam ; ergo non/itnt

idem

realiter ipji.

Dicitur

^" 'fP^A

Qu^ftio VII. 1. frlma tptnit.

Dlcitur ad quzdionem , quod relario realis creaturx ad creaturam non eft res alia ^

R4th

fundamento , fiue lioc fit per fubirafbionem fundamenti.iiue per charadetizationem. Iftud pro-

I.

baturprimo diuina

&

,

fic

:Rclatio propric transfertur ad

non

poteft ibi eiTe res alia k funda-

mento propter fimplicitatem ; igitur non rcpugnat relationi proprie,qu6d.fit idem cumfunSttmis.

Ttrtin.

damento. Item,album fimile non eft compofitius, qullm album pcr fe:fed fi fimilitudo diceret rem aliam, fimileeilet compofitumex re&re. Itcro , fi rcs cflTet res alia,igitur cuicunquc adueniret illud mutaretur

quia

,

priias

fuitfub pri-

&

uatione cius , iam adlu habct , fed confequens eft contra Philofophum j. Phyfic. texr. 10. ad SlMurt».

relationem nott eft motHS,nec mtitatio. Item,fi fitres alia,igiturhaberetpropriumiff-

f^aliud ab /»^fundamenti,quia ex quo non eft ens per fe,& in fe,eft ens in alio ; fed confequens cftfalfum propterduo,quia tuncgenus relationis non cffet umplex , quia includeret proprium i«effe,

& inejfe generalc

,

in

quo conuenit cum

aliis

accidcntalibus,quiarclationisf^eft
fed ine^e abfoluti §^ii»t0.

fe.

Secundo fic;quia pari ratione reIatio,qu£ fundatur immcdiatc in Subftantia,habcret propriam »Wj^,aIiud a fubftantia. Illud eftcontra Simplicium fuper Pra:dicamcnta, quia dicit ciuod adalicjHid^yt dicit.f»

S4Xta,

ad

cft in efte

,

non

Pracdicamentum

conftituit

fit

res alia

,

igitur haberet

quo hocrcalitermanetjfed fundamentum manet in effe exiftentia: relatione non manente igitur non funt idcm realitcr.Maior patct,quiacontradidio eft primum ptincipium diftingucndi aliqua, quia impoffibilc eft idem fimul efte , & non ,

,

;

igiturconcluditur

hocnon

eflcillud rca-

quia aliquid ineflet realiter vni

,

cui

non

igitur poteft concludi hoc inejfe cfle aliud i ab iWo inefe;(\ hoc manetine^exiftenti2,quanre»lis tft , fi do illud non manct. Illud patet per probationcs vnum m»net »«» Philofophi,quia per motum,& mutationem pro-

aliud

Di/HnBh

^

^lterum.

bat ipfediftin6):ionem,fic:Materiamaner, forma

VidtScot. i» OxonJiie

non;igitur

Alittr negahiturfrimum frintifium.

enti eft idem,nec eft ratio aliquitatis. Si eft ali-

quid

aut igitur

,

hocnon eft illud fubiedkum manet, albcdo nonjlocus manet,Iocatum non. Et e con:

travniuerfalirer

,

ficut

fi

hocmanetimmutatum

fecundum A.S<, B. Igitur hic neceft

Vndeqnod

y!f.

necff.

principium in Phyfica,cft conclufio in Mctaphyfica tiifi igiturmanentia hueft

;

ius

,

&

non cife eanprimum principium.

deftruftio illius argueret

dem rem,

oporteret negare

Item,Auguftinus6.^f Tr<«iV.

cum

figura

& colore

non

efte

probatcorpus fimplex , quia po6.

manere eadem mngnitudo , non idem color; idcmcorpus,noneadeinfig«ra,& ccontra;igitur teft

corpus

fic

non eft

fimplcx.llla probatio nihil va-

manentia vnius , & dcftruAioalterius argueret non cfteeandem tcm.

leret ,nifi

eadcm

rcs

qux cftalbedo prx-

,

& tunc non cft alia ratio realis quam prxfuir.' Si aliquid & non idem quod albedo igicisc

,

,

,

,

tur funtduoaliquid. Pr«tcrea,ifta ratio

non poiTet diftingucre fimi-

litudinem ab albedine quam non ejfe.

,

quia nihil magis definic

^,&

Pr£terea,hoc fic poftct fuftineri , qu6d mufca efietidcmpenituscum Angelis ,quamdiumufca eft ; quando non eft , remanet eadcm res fub alia re.

Item,qo6d non fuiteadempcnitus, probatur. Quia idem realiter non continct plura in fc eiufdcmrationis vnitiuc,&

6.

fe.quialicet caufa

af*

contineat plures cfFedus virtualiter , non ramencontinct ipfos vnitiue , vt ad fe terminum

vnum vnius tationis;fcdalbcdo poteft fimul fundare plurcs fimilitudincs ciufdem rationis, vt ptobabitur tertio htiius *;igitur nulla carum eft

2«'Aj-

idem realiter cum albedinc , quia qua rationc vna,& quaelibet. Itcm

contincns vn'tiuc,

,

perfedliilis

continec

ipfum,qukm ipfum fit.vbino cominetut vnitiuc;

nem , quant6

litcr

q^.n.yS.

li

propriam diftindlionem in proprio genere:illud autemeft falfum,quia e|(7^ rfii/, non diftinguit vnam fpeciem ab aliain genereRelationis , fcd tantum genus k generc ; fpecies vna diftinguitur ab alia in genere Relationis,quia eft talis fundamenti , & ad talem terminum. Licct igiturgenus relationis diftingueretur ab aliogenere ^ei ejfe ad ,x.zTacn. fpecicsdiftinguitura fpeciepcrfundamcntum. Contra illa.illud non eft realitcr idem ifti,fine

cfte.Si

,

Contrk,quaEro de illa ratione, qus przfuit,& non manet,aut eft nihil,aut aliquid?Si nihil,nul-

fic fenfitiua

Icem,fi

261

fimile, quia

alia ratione.

diftindumjfed relatio fubftantialis cft|ad aliquid; jgiturtalis rclatio non habetaliud ('n^diftinftum ab effe fundamenti.

&

4Imfugn»tur hte ofinio.

non eft

quando fimilitudo eft,eadem eft cum albedine,non quando non eft; fed deftru(^a; fimilitudine , remanet eadem fub Dices,

,

qua; continetur in intclled:iua vni-

cftquacunquc fenfitiua,quxnon

tiue.petfedfcior

continetur

fic

fed fi albedo continet fimiliiudialbedo cfTet pcrfcdlior , tanto

;

&

quanto aliquid albius , tnnto fimilius confequens eft falfum ,cijm poflct eflc remiffio in fimilituintenfio in fundamcnto , dine,&c contra. fimilicudo

,

igitur

:

&

Item,fi relationes in fpccie

non diftingnuncur

perfundamentum,igitur fundamenta plus

nifi

qukm

diftinguuntur,

relationes

dantur. Confcqucns

&

aequalitas habent

dba

,

eft

,

quas in his fun- iy

falfum, quia fimilitudo,

fundamenta gencre diftinidcm fundamcntum , vt

& certum eft quod

calor

,

poteft cfTe

fundamcntum

eft potcncia; aftiua:

fimilicudinis

:

7.

Similitudii,

relationis

,

iqualititt

habent fun-

damenta gt' nert diftin-

a».

quae

ad pafliuam,& fundamcntum

igitur fimilitudoj&r xqualitas dif-

ferunt genete,

& fimilitudo & relatio potentiae ,

zdHax ad paffiuam nonfunt

diftindta:

generc,

fcd fpecie.

ltcm,rclatio rationis

mento

cft aliud k

fuo funda-

igicur pati ratione relatioil fuo.Ante-

i

cedens patet

,

quia relatio rationis non

cft

in fe

fecundum fe intelligibilis, liccc non habeat tantam entitatem ficut fundamentum;

r«>

Kelalit tienit

eft

»liud a fun-

damento.

nihil,fcd eft

non cft nihil in re,fed aliquid fundamentum , quia quod non eft in fe aliquid, refpedlu nullius cft aliquid ; igitur quod non eft in fe res,refpeftu nuUius eft res. igitur relatio realis praEter

Itcm

,

Auguftinus quinto dcTrinitate, cap.j.

Jn rehut caHfatis

,

tjuod

8.

non diciturftcundumjHhftan-

tiam,fecundum accidens dicitur,vi tu glofTas in qua:fic minor Augunon gloffa, fcd demonftratiuc con- Fundamentum manet cludicquia quod poteft amitti,ncccfrari6 in creadelhuSa

ftione praEcedcnte *.Dico,qu6d

ftini eft vcra,

illi. Nunc autem fubieilum pomanere p6ft,duratione,vcI natura, loqucndo de relatione creaturac ad creaturam poftquam relatio dcftruitur fed vt di£lum eft non fic eft de

tura accidens eft

rtlaiione

tcft

ertatursm.

,

:

relatione creaturx

ad

Deum

,

vt ad caufam,

quia

ad

Lib.ll. Diftinaiol.

262

quia contradiftio eft quod creaturamaneat poft, diuatione ,vel natura , deftrufta habitudinc ad

tundamcto,& h poltea

ti agerecnc potens agere, nifi aliquid alitcrfe habeatjquam priiis igitur fi approximatio nihil reale fit,igitur perapproximationem nihil realitcr aliter fc habet igitur non eft plus tunc poteus 3gcre,quam prius. Quart6{equiturqu6d dcftruitur fcientia:& Metaphyfica eiret realis non magis, quam Logi-

e(rct,l'
ca ,quae cftdefecujidis intentionibus adiundfis

Dcum in Itcm

S.eUiiti}fm

a

tiijlitr:,i

fund.ime>uo

Ambrofms

,

de Trinit. cap.'6. Siprius

1.

DeM,& Doftea Fater,generationis accejj^one mu^^^^^^ efl.auertat aiitem Dem hanc amentiam,li tauicn gy^f

relatio

fuadeiHr.

ratione caufx.

uon

/lone, quia

ellct rcs alia a

non

accipcret

rem

aliam. Item

rius6. dcTrinit. vcl iz. Si priks no»

HUa-

natm eft ,

&

l.m natm ,naftinoneftnafei. Item Philofophus in \*ixA\c^mcmh:Relatiua, &c. quicttntjut hec ipfum, ^uod funt,aliorum funt

,

& fic corrigit illam defini-

tionem , Aliejuorum dicuntur , &c. Hoceft in natura hoc ipfum,quodcftalterius,fed nuUum abfolutum eft ellentialiter alterius in natura fua. Item,idei-n aliud

ejfe

vuU

S'\m^\id\x%,aliud

e(fe

relationem,

fundamentum. Itcm ii.Metaph. Caufi,&

principia aliorum aliafmt;&c dicit

alia relationum,

,

hoc non circt , fi non cflent rcs alis a fiindamentis. Item , Commentator in lib. 12. quod relatio habet ejfe dehilifimttm , tamcn fccun-

draliorum

,

dum iftum modum cum fundamento. Item

,

Auicenna

ciret rcalius

j.

Metaph.

vel a:quc realc

,

qu6d

dicit

relatio

;

primis,fecundum Auicennara Relatione

Mctaph. cap. de

3.

non caufat

quia intellcdtus

,

fiones ibidem

tantum

fint relationes

non

fint res

,

talis fcientia

dicitur

,

quaslibct linea rc£ta

crit rcalis. ,

obiedo

in

cognito,nifi relationcm rationis:igitur ,

cum

paf-

nifi

illae

Vnde cura

poteft elTe latus

non direm abfolutam. Vnde quod aliqui dicunt, qu6d in Metaphyfica non eft bonum , vt dicit Philofophus c
eft

quod

latus trianguli

cit

cantes in forma. Verum i.Metaph. exintentione \.cap. fic: Qui dicunt in Mctanon eft bonum, falfum dicunt, quia fnaximebonumcftordo , inMetaphyficiseft ordo:

dicit

contrarium

phyfica

igitur,&c.

Itcm

habet propriam hahitudinem,5c accidentem.

SCHOLIVM

:

non magis

,

eflet

filius

H.

;

Concludit,relationes ereatura les

,

&

<«

fundamentis

& Theologica

^fiirda Phiolfophica, efth

tantum entia

ejferes

ad creatitram ejfe

res diftintlM

inferens

rea-

multa

contra ajferentes

,

Reiicit etiam eo,qui negant

rationis.

,/edtantum modos

modi Subftantiit,&Jimul

,

,t}uiA

muem

Generafunt

bitudonatura: humana: ad ipfum noua, non resaliqua, fequitur quod non aliter realitcr

habct nunc ad filium Dci,qu4m prius igitur :

TEneo igitur

,

quod non omnis

tuiasadcreaturam

Et dico,qu6d habitudo

Helizli» creif itd crea-

tt*r»Tn,ejl

ra

idcmcum fundamen-

eft

to,fed eft rcsalia,dcquaconcludunt illa: rationcs,&maximcprimade(rj^,&«o«^y7?. Sccundo , non qoaslibet relatio crcaturx ad crcaturam cft fic aliquid.vel rcsaliak fundamcnto.

&ori*.

rurt

relatio crea-

ve-

res r!»li$.

creaturs ad creaturam ratione intellcftus

:

ita

,

,

qus cft

quod neque

nis,neque tantum in intellcdu

,

ratio-

Ncqucficut in-

tentio fecur.da,ncquc ficut intentio

eft

cft res

ficut rclatio ra-

tionis caufatain intelle£tuare.

caufat in intellcdtu.

relatio realis

aliquid finc confidc-

eft

Neque ficut

prima,quam

vniuerfalc

vera res,pra:ter operationem intelledus

,

fed

,

in

re cxtra. Iftud

probo

,

quia

fi

non primo, deftruuntur Philofopumu. ,

vnitates vniuerfi,quia fecundiUTi

Metaph.Otdo partium

inter fe,& ad primurn cft ordo relatio cft,nec eft alia vnitas vniucrfi;& iftum ordinem deftruens,facit vniuerfi fubftantiam inconnexam.

vnitas vniucrfi

,

Secund6,nifi relatio ponitur res extra,oportct Graui» ahfurdn contra deftruere omnem comparationem, quia partibus djferentes re-

l»riones

nes

ejfe

emen-

,aliter fe

114 r»tioni4.

cum ordo partium

vnio , fit relatio, ncgans iftam vnioncm partium deftruit umne compofitum. ,

vt

quod aliter deftrucrctur caucaufx fecunda: , quia impolEbile eft caufam fecundam agere , nifi approximetur ad paffum igiturpriiisnatura eft approximatio, quam Tf.rti6, fequitur

falitas

:

aftio,& non poteft caufa fecunda

denon potcn-

t»ntum aUquid raetit

tionis.

nifi

nunc inforraat ficut non alitcr fc habet oportet qu6d relatio

nunc quam realis

fit

prius ;igitur

aliquid rcale in ipfa re extra intelledum

fine operationc intelledus.

Dico

,qu6d quilibet relatio , qua* eft ad creaturam,de qua illa: rationes concludunt.eft res alia a fundamcnto;quia fi non deberet dici rcs,quia modus rci,cum cns, & rcs, omnia Pracdicamenta prastcr Subftantiam , fint igitur

creatura:

&

modi Subftantix tunc diceremus qu6d nulla cft rcs nifi Subftantia. Si igitur cum hoe , quod Modi rei, res.qui» Quantitas vel Qualitas cft modus Subftantia:, funt 9 gener» funt ftat qu6d fitics aliqua,& aliaaSubftantia;igitur modi Sub^ modus realis.ctfi non fit ita realis, ficut Quanti- flttntit. tas,vel qualicas,potcft tamen cfte aliqua rcs,quia ,

,

inter raodos rei

,

aliquis eft rainiis raodificabilis,

& aliquismagis. Dicunt, quod fit modus realis alius. Hoc foeft proptcr ch.ira£terizans ,&non propter realitatcm propriam.Dico.quod hoc non eft vcrum,quiaquidquid praecedit natura ipfara habiper confequcns pertitudinem,cft abfolutum, net ad genus abfolutum;igitur habet abfolutum

lum

&

formalicer diftinguens ipfum ab abfoluto.

igitur

II.

asqualiter

ficut inrer abfolucaeft ordo,vt intcr

fuit nifi

ali'

prius ,quia quantiras in fe

cft,& non

non eft,& partibus vnitis totum totum efte prius,quia non per hoc, quod aliquid aliter fe habet;

r/i

quidreale, intarn»lio

habcatnunc, quim priusrealiter,

qu6d

diirolutis,totum

potcft

fe

non

reUtio

Item.nifi quantitas, quae prius informauitpa-

fequitur

10.

fit

Si

rclatio ponitur rcs extra,deftruiturfides.

nem

res.

II.

Dei incarnatus

nuncqukm ante alfumptioncm carnis, nifi realiter fe habcrct aliter ad naturam humanam.quam priusivel natura humana ad ipfum igiturfi ha-

Ec

Subftantiam

Qiaalitatcm,& Quantiratcm , formalirer diftinguens eft intrinfecum ; fic inter modos eft ordo, & formadiftinguens habitudincraab habitudineeftimrinfecum.

SCHOLIVM Solmt argumenta num.i. adduEla

III. ,

probantia re-

lalionem creatura adcreaturam,non diftingui re afun-

damento.

IJ-

Qu^ftio 14. Jtd rathnim

Suinit

In

nuU»

fitnt

litatis eflet

AD

qualificare.

primam rationcm pro prima opinione, qus transfertur ad diui-

genere R.elacionis,nec funt ibiduo geneta proprie , quia omne genuseft limitatumi fed pto tanco dicuntur duo primi modi prsdie(l in

&

ad altegener» . fii candi fimiles modis generum,vt ad fe, medi prd.di- rum ; ifti. funt duo primi modi. Nec propter tundi fimiles hoc dicuntur ibi ita preprie modi aliorum genedHfbus gtrura, vt Qoalitatis , Quaniitatis , licct modus

&

&

ntribus

l.rf.t.JT-

cuiuflibet Prxdicamenti fimul potfet efte ibi prz-

modum pafllonis, quia modus ad alterum, &

ter

(c , comprehendit omnia, ita quod modus ad comprehendit modum Quantitacis,& aliorum abfolutorum.ide^ dico,quzcunqae funt ibi, Hue ad fe , Hue ad alterum , funt tranfcendentia , competunt enti antequam diuiditur in decem Genera.

Ad

,

cikm dicitur compofititu tilhmfimile,

nem,& aliam,diftinguitur & fundamentum;licct

&

non per aliam tem ; ipfe dicit qu6d in diuinis perfona eft quati compoHtum ex eftcntia,& telatione,& elTentia /implex. Igitur H eiTct ibi vera eft in Prxdicamento, poflet concedi veracompofitiojficut nunc concedit quafi, fic ipfcmet haberct conccdcrc in creaturis vcrum compofitum ex fundamenro , telatione , pro-

relatio,qus

&

&

Aihumfimi'

U

comfofi-

tlm , 5««»» alimn.

pter aliam

&

aliam intentionem. Dico igitur,

quod fivoccturcompofitum folumillud quod compofitum ex abfolutis,non eft album fimile (compofitius , qu^m album tamen vocando compofitum , quod habet in fc rcra aliam , & aliam, ita quod fi per fe eft compofitio , eft per fe vnum , & fi per accidcns pet accidens, concedo quod album fimileeft compofitum non abfolutum,& non per fc.fcd pcr accidcns,& ex abfoluto,& comparato ; & fic compofitius eft fundamcnttlm cum telationc, vbirelatio nontranfir, ,

eft

:

,

fcd

Ad

Mjtd

terti»fi.

An

mutntur

tni

adueni-

tur rtl»tio.

alia,quam fit fundamemum pcr fc. aliud,cum dicitur.fi eft rcs,!gitur cui aduc-

eft rcs

fi aliter fc habcrc, quod ponicur in defcripcionc mutarionis , folum dicic alfcer fe habcrc ad (ct hoc eft , fccundi^m abfolutum,tunc cui aduenit noua rclatio , non opoitet

nit,mutatut. Dico.quod

quodmutctur, quia non opottet quodaliter fc fe.Si tamen mHiari dicat aliccr fc habe-

habeat ad

rc indifFerenter,ad (e,5c ad aIterum,c6cedo qii6d cui aduenit

noua

relatiorealis, mutacur,quia ali-

non ad fe. Neque iftam vocauit Philofophus mutationcm , ^into Phi/tc.t. 10. quia nunquam illa conucnit, nifi aliquid mutetur in hoc , qu6d aliter fe habet ad fe, vcl eius , quod recipit , vel alterius ; & ide6 non probauit Philofophus,nifi qu6d ad ipfam non cftmutatioprimo; tamcnloqucndo de rcfpedu extrinfecus adueniente, non concludit probatio tcr fc habet ad altetum

, quin per mutationcm.

Ariftotelis fec

,

fc,

licct

& primo terminarc pof-

Ad aliud, cum dicitur quod

Adfuartam

inej/ijiliad fi

habcrct proprium ab «Wj^albcdinis quantitati, adhuc

&

incft fimilicudo quancitati per

albcdinem , ad-

&

ine^ Quantitatis , albedinis Quanticatis fimilicudinis. Et cum dicitur: igitur gcnusRclacionis non cflcc fimplex , fed

huc aliud

eft ,

compoficum

&

exinej/e gensraci

cum aliis accidentibus,&

,

in

proprio

quo conuenit quod eft

inefe,

«daIiud;nonplus cocludit deRelationc,qu^m de

& nulli eorum competit inefTe ef-

,

Ex quo dicitur de omnibus dcnominatiuc , in quo gcnere eft ? Dico qu6dfi»»^accidcntium efrcttcfpc£tus intrinfecusaducniens,efret fpccies relationis

& tamcn potcft fpecics vnius gc-

,

speeies

vnlut

gtntritdeno-

^^*^"„J/' tisgeneribus.

neris pracdicari dcnominatiuc de mulcis generi-

bus,fed

Ad aliad

i€.

fentialiter.

ueniens

qHamalhum :illc ponitqu6d peraliamintenrio-

quia per iftam tationem genus compofitum ex ine£e generali

qualitas incft

fe

ficun-

,

Dico igitur , qu6d inejfe non cft de quiditatc Relationis , nec Qualitatis , nec dc eis didum in ^Hid, fed dcnominatiuc , vndc quantitas incft,

ad

&

4(tm.

Qua, quo conuenit cumaliis,& ptoprio
Qualitate

in Oxonienfifcripto.

(lico,qa6d relatio,

263

1.

ditme»fo,& omnia exalitjfime,& fitjms tra£iat qHkm

frimnm H»"* na,non riti.

V

non in ^Hid.Wel (i inejfe cft cxtrinfccus adquod verius crcdo , tunc dico qu6d in ,

nuUo gencre eft, ita

fcd

quod primaria

uum

cft

ambicns noueni Gcncra,

diuifio cntis cft in ens infiniti-

& ens finitnm

;

ens finitumdiuiditur in dcin cns in fe,

cem, & tunc ens infinitum diuidicur

& ens

in alio

vel fubftantiam

,

,

&

accidcns

,

&

tunc
Ad aliam probationcm, cum lacio

dicicur

qu6d

rc- ^'^l'*""'""-

qua: ntimcdjatc fundatur fuper lubltan- f„„j„„c„te

,

inejfe, conccdojcfto quod non eft idem cum fuudamenco,

iiam,haberct proprium talis telacio

fic, fi

& creaturae

ad concedo ibi, ; qu6d relatio non habct proprium inejfe aWwA ab ^fundamcnci ,fic concedcrem de telationc in ficut eft

Dcum

de relaiionibus dminis

in ratione caufac

quantitace, fic in

&

,

,

ita

qu6d

«''^^'^*

ficut

aliqua eflet ibi per identitafem

fi

qualitate

„on ha-.et proprium

ibi rclatio

non

,

&

eft rcs

alia a fundamcnco , non habec propriuni inejfe aliud,& vbi eft res alia,habct proprium incjfc. £c ciimdicit Simplicius quodrclatio fubftantiilis non habet proprium ineffe,\etx\m cft,vbj eft idem

idcntitate

lit,ncgo

Ad

cum fundamento,&

fi

in aliis

hoc ve-

eum.

aliud

,

cum

dicicur

,

rclacio

non habct

roencum ,fairum cft,quia, vt prius probatum eft*, pUis poflunt diffctrc relationes ,qua: liabent fundamenta minus diftinfta , quam alis, qu« habent fundamenca magis diftindba ficut :

patet de calorc

,

qui poteft fundarc rclacionem

fimiIitudinis,&relacionem ad pafliuam. Dicit

non

,

licet

difFcirant

,

,

quz

eft

potentix

fundamenta retnota diffcrant , vel tamen ratio proxima fundandi cft

magisdifFcrens,qHia vnitas in calote,vel albcdine,eft proxima ratio fnndandi fimilitudincm ,& diffimilicudinem,ficuta£tiuitas fn calore cft pro-

xima ratio fundandi relationcm potenciac adiux ad pafnuara,& paffibilitas c contra. Contta , ifta ratio proxima futidandi , aur eft fundamcnco , aut non ? Si fic,igitur fundandi non magis diftinguunt iftas relationes qukm fundamenta remota:fi non, ciim ratio fundandi proxima , fit immcdiatior fundamento , qukm relatio fundamcnto rcmoto, igicur multo fotcius relatio non ctit idcm cura fundamento temoto,cijm plus diftct.

idem

realitcr

illx rationcs

Prztcrea,hzc vnitas caloris non eft nifi calor, nec adualitas caloris eft aliud acalore; igitur non magis diftinguunt relationcs quam calot fecundijm fe. Itcm,vnitasin albcdincnoneft ratiofundandi,nequeproxima, neque remota,fcd tantiim al-

bcdo , vcl

difFcrentia fpecifica albcdinis

:

17.

di-

ftin(5tioncm realem in gcnere,nifi per funda-

quia

fi

vnitas

Ad fextam. Relatlones

non

t»ntum

diftinguun tur per fun'j*'"'"'f'

"'' ,

"'

*

Lib.ll. Diftinaio II.

264

vnhas albedinis vel adualitas potentia: aiSbiua: proxima raiio Fundandi ex quo potenci£ aciiua! inquantum func adiuxjfunt ciufdem fpe,

efTcc

;

albedineeil

ciei, &c adbualitas poccnticea<Stiu£e in

eiufdem tationis cum adlualitate pocentiz

adliuae

cuioris:igitur relaciones fundatae Aiper iftas potcntias

a^uas

erunt eiufdem fpeciei.

Jln rtUllO'

Ideo dico, quod relationcs communcs non (ic habent proximas rationes fundandi , ficut ille

nes fundtn-

Dodor ponit,videlicet,qu6dacqualita$

18.

tur

fuper vnilAtr,

in vnicace in quancitace

,

& fimiliciido

fundatur

in vnicare

qualicaciSjidencicas fupcr vnitacem in fubftantia,

& relatio

potenti^ adiiix ad pailiuam in A^iazpotentis &€tiax , oppoiits rclacioncs in oppontis racionibus fundandi. Imo dico qu6d in

&

licate

codem fundamento proximo pofTunt fundari immediate oppoCnx relationes,& diiljnguuntur /pecics rclationis per incrinfeca

modum * Eiifi.il. ^

,

vc pcr differcn-

modi communes per vnius,&numeracionem adionis,& paf-

tias fpccificas

;

Sc func ifti

primo libro *. Vnde licec per cales modos cognofcamus relacioncs, &percipiamus diftindiones , non camen percinenc ad cllenciam. Vndc cognofcimus fubftantias per qualicaces tanquam excedentes cognicionem fcnficiuam , & poffumus per qualicaces cognofcererelaciones canquam deficiencesproptcrmifionis,vt diftiim eft in

nimam

encicatem.

S

C

HO

Seluit eirgwnenta Eirinamypleniits

M

LI V

principalltt

per finguUretn do-

'

£le egitjVt nihil defiderari videatur.

AD

qucnciam,relacio crcaturs ad

tionc caufiE

non

confc-

ift.-im

Deum

in ra-

initio qutjl.

Ad primam probationem dico , quod

HahitHdo tfad

ftElus

cAufnm

ft-

non tfi eitJtm h»'

tundarit

,

kitudini

ad

frim*m.

caufati func duae habicudines ad

cfFedus

caufam primam,

& fecundam.ficut caufac func alcerius rationis, & habicudo pafliuc ignis gcnici

alia

ignem gcneranccm , non

qus

eft

,

quae eft ad

cadem habicadini, ad caufam primani , ^ qua concinue dccft

pendec,quia ignis genitus poirec cflcfinc concradi6tione,etfi non ciret ab igne gencrance , per confcquens licct ad ipfum non habeac habitudi-

&

nem

;

fed

non

poiTet eftc fine concradiftionc,

abfque habitudine ad caufam pcimam,& per confcquens ha:c habicudo non eft illa , quia fccundum Ariftocclem7.Topicorum,c.8.& 9. Giuamcunque differentiam inuememes

,

:

lutc dc fuppofico,fcd foliim vc in pluribus,vc fup-

quod Deus continet cummunem

influen-

tiam

quia

ab igne,

non

,

cflct

ditate

,

fi

irtferimns

calidas

res abfoIuta,alia

fit

ignem mancre

eontradidtio

& tunc non

Quhdignitfit cAlldus eft

pofico

fine cali-

poccft fciri neccflicate abfo-

quod omnis ignis eft calidus , nifi dimictaDeus continet comitiunem influentiam. Veruntamcn conclufiones Metaphyfica: func abfolutcneceflariaE,nec poflet Dcus eas luca

,

falfificare,

quia

illse

pafliones funt relationes

aptitudinales ineffe fubie(5bis,&

non

Vnde cum dicit Geomctra quod omnis

a6):uale$.

triangu-

lushabct crcs angulos,£quaIes duobus rcdis, non intendic,qu6d fint acquales in adu,fed duobus redtis,^ fitit.

Ad aliud, concedo quod fnhtcrentiarelatienis

ir.
,

& inha:rencia inha^rencia:

,

quia acci-

manere contradidionem

fine inharrcn-

<51;ioncm;fed inhasrentiam tia claudit

Ad

aliud

cum dicitur

,

,potentia materitinorteft Adquartum.

dico quod loquendo dc potcntia

;

ante adiim fecundum , quodCommcntator dicic t.Phjfic. Quia illacorrumpitur in aducntu formacjiila nihil eft:ide6

non

Potentia

cft relatio aftualis.

potcnciamateria,qua: dicitur rccepcio efl ipfa pocencia rccepafliua huius forms , eft

&

ptiua.Prima potencia,vel refpeftus.non eft aliud a matcria,ncquc idcm.quia nihil eft. Secunda cft poteft cfle fine rc, quia maceria ccpcionc pafliua huius formac.quia eft idem quod maceria. Et ciim dicicur, igicur illa potencia paf-

aliud a maceria

&

formam ; nego, fiua mediat inter materiam , quia prius natura pcrficitnr matcria pcr formam, quam fit ille refpcdus , ille tamen confequitur fic vno modo immediationis fotimmcdiate ;

&

ma immediatc

perficit

immediationis

illc

materiam

,

hoc,

& illud

tamen cx hoc , quod eft , non pofTct inferri qu6d etiam non

idem;difficillimum

Ad

lO. §lui,ndo €X-

non

trtmum

eft

Jpieit

re-

exlrt-

rnumpir mediHm.

;

fi

& alio modo

refpcftus confcquitur irame-

diatc raattriam.

ad dcftrucndum. aliam probationcm.cilm dicitur.cxtrcmum eflct

refpicic exrremum, nifi per medium vcrum quando illud medium efi ncccfTarium , nunc autem quando vnum extrcmum poteft efTc alce-

dum.

riimmcdiatum,ficnt Deuscft immcdiate caufa &dat
Ad

C^V Vtrum

it

S

T

I

exifientla rei

O

IL

I.

pemanentis,

menfuretur alid fnenfitray

;

creaturx,

.Ad fecHn-

DISTINCTIO

aliud,

cum

dicitur: pafliorclaciua nccefla-

ri6 ineft fuppofito

;

igitur

non

cft rcs alia.

Dico,

quam

auo

.<*

Alenf.i p.q.ti.m.^.art.r.D.Thom.x.f.q.io.M.j. D.Bonau. yica-i.^.t-^ich.art.i.q li.Hcat. quodl.^. queft.ti. df

quodl.li.quift 8. Dur^.j.Gabr. q.\. Vafcj. t.p. rf.jj. d.ite.Stotws inOxou.hic q.i.Cr ^.Phyfit.q.tt.

<J»

$ Irc A tur

;

fccundam diftindlionem quacriFtrum exiftentia a^ualis rei perma-

nentispoffit hatere

aliam menfiiram , tjuam

««««w.^QiJodfic.Penuicimaptopofitioncdccaufis, Eft

ma-

teti* duflex.

&

adconftruendum

non

frofrie.

non idem,

ideo dicit quod iftud problema eft facillimum ad dcftrucndum.quia qualifcanque diuerficas inueniatur, fufficit ad noneffe ; difficillimura tamen eft

,

ftibile

tur natura fibi,&

Alia

igitur ncc relatiocreacuraE ad creaturam.

Ad Mrgum.ln

manencc camcn (\ palTio fic rcs abfoluca alia ^ fuppofico,nunquam fcicur fimpliciter ,&abfo-

aliiidamtkteria

aliud ab eiTcntia creatuta:;

eft

fuppo'

dcns efre;.fineinha:rencianon claudic contradi-

in his ditabtu ejuttfliombtu de natura relationis ita do-

15.

pafl[Io,qua: eft res alia a

litOjfineconttadiiScionc poflccdcftrui, fuppofico

mentum

iir.

& exa&iits, quam infcripto Oxon.^

primom principalc,nego

qu6d quxcunque

I.

Qu^ftio Ejires emut /khjlatiM fSr ejl res

media

rcs

tio in

%ttmium.

indterntt4te ,&»peratio,

eft

cutM /id;fiantia,($' eperatio ,

cuiiu /it(>ftantia

eftin

tempore\&

in Memitaie,

eft

& opera-

Icem , Auguftinus 8. fupcr Gcnef. cap.i. Beui tempw: moHct creaturam fpiritHalem per locum ,

&

motio per tempus

igituc

licci fabftantia

licec TtttiMm.

non

non

potcft cire in tcmpore,

igitur

:

& inteUcdlio Angeli,

tia cocli

:

:

Oppodtum.

Exiftcntia a^ualisreifpiritualis

nonmen-

ucqueeft motus,nequemutatio;igitur

furatur cempore, ncque astcrnitatCi certum

eft

rci,qux nccadia

cft

Qnarto,

fe, nec ratione annexi

,tamen

non eft fcmpiierna , ficut Qujnto eft exiftcntia rei , ,

rum modorum

eft

eft exiftentia

fub fluxu,ncquepotentia

ftentia geli.

fubfluxu,

fe-

illa

exi-

intelleclio

An-

quas nullo ifto-

& cft fcmpitetna, vt

quia tantum menfuratur acuo; forma, vt adu fub fluficut cx aduerfo fluxus, exiftentia Angeli

,

xu,tantum menfuraturtempore.Dc primaitaque noa cft dubium,quia mcnluratur tcmpore & de vltima certum cft quod menfuratur xuo. De tri:

bus igitur exiftcntiis intermediis videndum,qua mcnfura menfutantur. Primo videndum dc quarto membto , videlicet de operatione ^ff^f/i , an menfuretur aruo , vcl tcmpore? Diciturquodmcnfuratur temporedifmenfuracrcto. Et dcclaratur, quiamcnfura ,

tum

SCHOLIVM

vnigenea,&

funt

dentia

I.

ficut

:

continuatae

Explicat primo triplicem menfuram ,

&

(jnin^ut

modos exlftendi rerum, Secundoyfupponit exiftentiam Angeli menjiirari auo : &formam tjHt a^Hfluit, tem-

D. Thoma

penit fententiam

,

cxemplum dc fubftan-

&

tantumzuo menfurari.

pore.Tertie

Similitcr

& mota annexo.

,

&

fubftantia.

item ^.Phyf.quod eft in teroporc , exceditac a temporc quod non cft pcrpctuum , exceditur a tcmporejigitur non menfuratur xno fcdopcratio fpiritualis Angeli, vt intellc<^io vna , non cft perpetua,igitur non menfuraturxuo.

igituc

xum,& dcpcrdi.

cundum

tempore,

265

I.

& Henrici,

operationem Angeli menjtwari tempore diJcreto,de quo

agitUte hic qutil.^^.

fibi

/•"'"

*"'""

^). Thetniu',

inuiccm correfpon- nenticm.

non

intcllediones Angeli

&

fcd habet primo hanc,

,

4^ntpffiio

funt

poftca

cum alia, , & nulla iftarum continuatur quiaaliquando non funt ciufdem rationis;igitut iftam

mcnfura

ptoportionabilis ilbi

crit

nullum

,

aeuum,ncc ctiam tempus mcdium menfura cius erit tempas Angelicum.

men eft

Vlterius dicitur

;

ta-

igitur

quod illud tempus eft quao-

,

k numero, & oranumero,in hoc , quod partcs huius tcra-

titas difcreta, difFetcns rcaliter

j, »c

Tiiuifio

diferinti»

tn*nfuf»tum.

T^Icitur prim6 de ratione racnrata! quod JL^menfura durationis diftinguitur ab aliis

tione, A

mcnfura perfeftionis , ciim ali<juid eft emincnSjiicut vult Philofophus 10. Metaphyftca,t.^.qahd mcnfura eft primum in gencre. Mcnfura durationis quzdam dicitur fccundum quamitatcm dimenfiuam, vel fecundiim quan.itatcmdifcretam.quiamenfurarefic,eft pcr quantitatem notam,ignoiam cognofcere. Hatc autcm

runtur, tamen alu pars orationis,vt fyllaba benc

,

mcnfuris

,

triplcx eft

vc k

quzdam excedcns quzdam

,

cxccfta

;

menfurans pcrrepIicationcm;quacdama;qualiter mcnfurans per applicationem iqualisad a:qualc.Et

aliatmcnfurx abftrahunt abcxiftcntia quia licct fint rerum cxiftentium , non

illae

aftuali

:

tamcn fecundum earum cxiftentiam. Scd mcnfuradurationis

exiftcmis

eft rei

,

vt exiftcns cft,

provt concernit cxiftcntiam. Vndc eft menfura rei in permanentia aduali , &inqiiantum durat.

Et eft triplex \ na incrcata.qujc eft a:ternitas, qua menfuracur Dcus,& duac creatz, vidclicet a;uum, tempus. Vnde menfura duratiua accipituta verbo duro, iiiquantum cft non cedens corruptioni , durarc conucnit pcr exccflioncm forma-

&

poris

non

poteft efle continua

non

potcft

Exhis fcquitur corollarium, quod mcnfuratc Angcli fuperiotis, xquiuocarc vocabulum ad mcnfucam pecfeper

ejfe

dlionis. 3Exiftenti» Tii

aSudis

^utnqut mt'

qux cft ipfius fliixus, vel focinquantum adu cft in fluxu. Secund6,eft

exiftentia adlualis

cei,qus ncc cft fluxus,nec forma a<^u fub fluxu , fed tamcn nataeft efte fub

fluxu,ficut calor in '

tia rei.qua»

nec

eft

effe

quieto. Tcrtio.cft exiften-

adu fub

fluxu,nec naca

fubfluxurhabettamen aliquidanncxum cuius poteft cftc fub fluxu

annexum

fed iftius temporis difcteti

pars in (econtinua.

Et fiquiras ,qnare Philofophus non pofuit ?

Dicitut

quod

ipfe pofuit

Angelos

quofdara Dcos, ideo non pofuit operationes differrc afubftantiis ,ide6 non dedit aliam men-

efrc

furam operationi,qukm fubftantix. Et fi quacras , quomodo illud tempus compatatur ad tcmpus noftrum ? Dicitur qu6d fcmpcr coexiftit parti temporis noftri,aliquando tempori maiori , aliquando minori , fecundum quod diucius moratur in vna intellcdlione , quam in alia,& nunquam poteftfolum cocxiftcrc vniinftanti temporis noftri , quia fi Angclus habcret vnam intelledionem folum cum vno inftanti ncftto,& p6ft immcdiatc habct aliam;igitur vnum inftans noftrum elTct immediatum alteri vniinftaniinoftco.

S

C H O LI

VM

II.

nem,& voliiioHem^menJurari tMo,<juia/itntfimMl,pcut Angelu»;

ipje

agit fusi in

&

retfcit

Oxon.

tempHS difcretum.

qutft. 4.

De vtroejue

& traSl, de Rerumprinc.

COntra illud,quatcunque habent vniformem modum permanendi, dum mancnc,

,

exiftentia alicuius

•^

fcd difcrctc profe-

^.ii.n,i^&feq<j.

Secundo , quod exiftentia afbualis rci creaca: poteft incelligi quinquc modis. Ptim6,aliacft

ms

,

,

Oftendit operationes Angeliproprias,vt inteBeilio-

Angclum inferiorcm eft

cfleali:-.

hoc tempus

&

lem,& virtualem.

poftunt cire fimul

,

,

cft cfle

rationc

quia fecundum illud

forma fubftantialis ignis,n eft in indiuifibili,ipfa ncque adtu, nequc potcntia eft fluxus tamenraiione qualitatum annexarum poteft acquiti per flu5«/» oper. Tom. I. potcft efte pcr fefluxus

,

:

X

vt

mcnfurameiufdemrationis; fed

dum manct

& exiftcncia

habent

intclleftio

An-

habent vnifotmem modum permancndi ; igitur, &c. Maior patet:tum, quia fubieftum includit pradicatum; tum, quia fi vna intcllc
geli

,

eius

,

:

ftentia

fuanuncmenfuraturzuo. , hoc cft vecum , quia

Diccs

Z

exiftcntia fua

non

j.

Lib.II. DiftinaioIII.

266 non

tantum poteft anDeo,idc6 non vaciatur in comparatio-

fubeft volitntati fu*

nihilari a

,fccl

nc ad mcnfuram , fcd intcUcftio fua quantumcunque diu durct,fcmpcr fubcft voluntaii fuat. Contra , fi mn ejfe fequens non variat eius mcnfuram quamdiu eft ; igitur mult6 fortius ncquc caufa non ejfe cius, cum fit rcmotior,varia-

mcnfuram

bit

Item

,

exiftcntis

,

& tres menfurae.

,

fimpliciter

clus.

Dodor dicit alitcr qahi

ille

independens,&

tate menfuraturjvariabilis,

rcjinuariabilis

manct ftentia

,

& vtraque

,

tres funt ,

qua: cft

inuariabilis, stcrni-

& dcpendens tempo-

&depcndcns

ita inuariabilis eft

,

Exiftcntia

a:uo:

,

&

,

ficut exi-

annihilabilis

a Dco. 6. jtltus btnti fici

menfu-

r»niHr

Mo.

DE

Itcm , omnes Dodpres concedunt quod ickas 2uo,& hoc «uo fuperiori, fi fint plura asua. Hoc etiam vult Auguftinus de fide ad Pctrum : Colkto in ft tuidentl munere nxhil mMationis Jentiunt ; fed manifcftum eft qu6d nullus beatificatur,nifi potcntia operetur, vel agendojvcl recipiendoiquia pra:fupponit gratiam

,

fi

beatificatur, necerfarid

& operationcm potcntiar;

led impofllbile eft aliquod asternum depcndere

ab aliquo menfurato infcriore mcnfura jeuo:igitur operatio potcntix menfuratur acuo. Item , fequitut fecundum iftos , qu6d quilibet Angclus habcbit fuum tempus difcrctum,& quilibct plura tempora quia pofllbilc eft quod ille Angelus intelligat , & quod diutius alius intclligat lapidcm , quim illc;qu6d vnus continuet intclledlionem fuam, & alius non:igitur habcbunt ;

non

eft alia

quantitas,qua5 pof-

cQmponi cx partibus omnino alterius rationumcrus cnim non componitur ex numeris,

nis,

fcd ex vnitatibus

:

Efto tamcn qu6d

fic

merus obiedi

quia femel fex funt fcmcl fex.

qu6d nulius nucomponi ex partibus omnino alte-

poteft

rius rationis

,

,

certum

eft

fed intolle(ftio alterius

,

& alterius

eft alterius rationis in gencre proprio, quia inrelledio impcdirurabobiedo igitur diuetfa erunt tempora menfurantia, alterius ,

:

&

rjfe

in infiXii.

Item,quoddicitur,qu6d non potcft intelledto Angeli cocxiftere inftanti noftro ,illud videtur falfum, quia dc perfe£tione intcUcdtus eft, qu6d polTet plura minori tcmporc intelligerc , fi non poreft plura fimul intclligcre

hoc dc

,

intclleclu noftro acuto.

quia expcrimur

Nunc autem in-

noftra potcftclTcin inftanti temporis;

telle(£lio

& in illa paiua mcnfura inccUcftio Angcli. Item permanerc, vel non permanere nihil facit ad quantitatcm difcrctam, nequecontinuam; igitur

eundem terminum communcm, non copulari ideo proptcr nihil in vniuerfo oportct poncrc tcmpus componi ex talibus difcretis. Patet igitur de quarto membro qu6d non oportet intcUcftioncm Angcli menfurari alia mcnfura,quam exiftcntiam. fed copulari ad vcl

:

,

C H O L

S

I

VM.

III.

libiu)vt JiSeJl motu,vel inutato cfftimenfnrari

nunc

dr explicat proprietates nunc temporis,

cjuaiponit Philof^.Phyfc. Rejbluit fubjtantiam ignis^(Jr

variabllc

g CtU txifttn-

qu6d cxiftcntiacceli men- tiHquMmen. fccundum fubftantiam, ita ^'"''^ rnenfu. qu6d licct fubftantia coeli abfolute non mcnfuretur nunc temporis, tamen««wtemporis fccun-

dum

fubftantiam mcnfurat fubftantiamcxli,vc fufceptiuam motus , nunc fecundtim mutatum

&

ejfe

motu. Contra illud. Philofophus in

Phyfc

4.

.

text.

99.

& loo.ponit proprietates ipfius »M«£',quatuor,& duas funt ad propofitum.

quod

Prima

cft

,

quod nunc

enim, cognofcimus prius poftcrius in rnotu co,quod fertur vt cft fub mutatione. Alia proprictas eft, qu6d nunc fertur. Dicit

&

non

poteft efte fine tempore, quia mobilc , vt cft fub mutatione, non potcft cfie finc motu, mutationcnec mutato eJfe.-Gcat igirur raotus eft immediatior mobili , qukm fit tcmpus , fic motus ,

&

mutatum ejfe eft immcdiatius ad mobile , quam ipfum igitur nunc fecundum fubftantiam non plus mcnfuratmobilcfccundiim fubftantiam , vt cft fub motu,qukm faciat motus, vt mutatumejfe, cumfit remotius. EtPhilofophusfacitduas ra:

tioncs in litcra , qux funt infolutx , quamquam appacentcr foluaniur. Prima eft talis , vbi pro' bat quod non manct idem nunc in toto tempore.

funt fimul,qu« funt in eodem nunc; manetidera in totu tempore,iIla funt qua: funt nunc, & erunt vfquc ad millcfi-

llla

igitur

fimul

fi ,

ti

Sccunda ratio eft:cniufcunquc duo tcrmini;igitur,&c.

diuifibilis fini-

caeli,

omniumptr fe ptrmanentium, mnfurari auo^

9«

funt

Ad primum horum

, dicitur qu6d illa,qua: eodem nunc fccunJum fubftantiam in fiint fimul non autem fccundum fubftan-

funt in ejfe

,

,

tiam folum.

Ad

qu6d diuifibilis finiti funt verum eftinquantum funt tcrmini duo, & hasc funt inftantia fccundum ej/e inftans vero fccundum fubftantiam non eft tcrminus aliud

duo termini

,

dicitur

;

;

temporis.

Contrahoc fecundum prim6,

cfleindiuifibile

ingencrequantitatis,aut eft per igirur per fe terminus continui

fe pars dilcreti, ,

dijm accidens;igitur fccundum id

& non fccunquod cft aliud,

& aliud fccundum fubftantiam. Item

,

primaratio non foluitur, quia fecun-

dum Philofophum 6. Phyficorum poteii indiuiJiyHe Jluere

,

,

tcxt.i^.

Non

quia prius pcrtranficct

minus,quam maius , & tunc rnocomponcretur ex indiuifibilibus,& magnitiido.Sic in propofito,fi indiuifibilc fecundum fubftantiam habet nunc vnum
rus

Irem

,

fi

indiuifibilc fecundurn fubftantiam

nunc h.ibet vnum ejfe iam aliud,igitur mutatur fecundum
titatiscft

:

quod habct

,

Refutat aJferentetfHbJiantiam coili{idem ejldefimitemporit

,

ficut cxiftcntia ccrli, vel (ub-

furatur nunc tcmporis

rationis. InteUe^!»

membro

ftantiaignis ,dicitur

Sequitur fimiliter qu6d quilibet habcbit plura tempora.quia

& fmlliumjiil/jfantiarum, men^

mum annum.

diuerfas menfuras.

fit

tertio

fequitur id,

beatificus mcnfurctur

,

concomitans,

fcdquamdiu

intellcdio

depcndeiis

licitgeneratioi^ii

furetur per accidens,infianti.

fufccptiuum indiuifibilisquantitatis,& eft pura fidtio.Nam ficut fccun-

quod ficmutatur

dum

fubftantiam eft principium,& finis, &aiiud fecundumfj^.irainftans^&ccrtumcftqu^d idcm pundtus fecundum fubftantianon eftin vna parte linca:,& in alia.Et ipfePhilofophus^.P^^p.ioj. excmpli

1 o.

Qu^ftio Socratc

fe5ccmpltficar <Je fic

thearro,

ifi

idem.inflans qijod nunc

mam & vnMm

cjfe

,

dum

aliud

fj/i

ftantiam variatur (jusras

i'!

recundum for-

cft

rinis praeteiici

fccun-

,

cftinitium futuri,& foliim varia-

:&

,

tione

,

(icut facit

multas

nonmanet

,

ficut

Vnde

alias.

iicuc

vteftfubmutanec inftans fecundum ,

fubftanciam,vt inftantia fecandiamirjj^conueniiit tantiim iti vno termino communi,& differunc

fecundiim«^ ideo dico quodilla exiftentiamobilis non menfuratur inftanti temporis abfolutc,(icut exiftcnfa mobilis,vt fub motu mcnfuratur inftanti fccnndutii fubftantiam. Sufceptiuum Suf-eptiuum tnotns meri' enim inquantijm fufccptiuum motus , menfurafurAiHr men- tur eadem menfura , qua ipfum fufceptiuum fur» fibi menfuramr fccundum fe quia fufccptiuum vc ennneriieriti tale , pra:fi/pponitur illi,quod fufcipit ; tamcn feiHndiim fe. fkfitpere menfuratur tcmpore, Sed de fubftaniia :

:

ignis

qu£

,

videttir

fucccfliae acquiritur ratiune annexi.

qjod

cius exiftcntia mcnfuratur

tempo-

re,liccte5£iftfntiacoeIi,vtcoelum eft fufccptiuum

morus

Quiaciim pritnum ej/i , ejji habitum eiufdcm mcnfuratur temporc primum ej]i ignis ,

trienfurcturaEuo.

niciifuratur inflanti temporis :

menfuratur inftanti temporis eius:igitur cxiftentia

1 I. T.xillenti» tgnii

menfu-

tnturtu}.

fotmc

non mcnfuraturaeuo. Dico qu6d ficut cxiftentia

,

quia generatio

fubftantialis ignis

fubftantis cft prior

variabilicatemin priori; ideo dico vniuerfaliter

quod quxcunque , dum mancnt habent fimilcm modutn exiftcndi ,habcnt fimilcm menfuram. Ideo conccdo quod tam eflentia ignis, ,

quam coeli me:ifuratur xuo. accipic hoc, agit pcr

eft in inftanti

teroporis

quod cftabagencc

tcanfmutationem

Vndc

Et ciim dicitur

,

,

dico

parciculari,

,

gc-

quod quod

& tnotum prxccdcn-

priraum effe eius ignu menfu- non mcniuraretur inftanticemporis ;quia igicur ratur injldti. mucatio eft terminus intrinfccus mocus,& generacio ignis eft quafi terminus incrinfecus motus, inquaiKum cft ab agente fecundario , accidic inquantiimcftinreptio fubftantijB,quod tnenfutatucinftani! ccmporis, inquantiim eftpct talem mocum prdeccdentem. Eccijm dicitur, cuiusprimum fi/tf menfuracurinftanti temporis,& ejfe ha-

Gtnerati»

tein.

fi

eftcc ignis creatus,

bitum menfuraturtempore:vcrum

muin ejfe per fe mcnfuratur non auccm cilim primum ej/i furacur inftanti temporis.

eft,cuius pri-

inftanti temporis,

per accidens

Noncnim eft

men-

eadera

immcdiatc k Deo , quia ficut conferuat creaturam fincmucacione ,vel mocu prxccdence ,ftc producit. Et ficut conferuatio non mcn(nracur inftanti tetnporis fic nec primum ratio

, fi

fit

:

producit.

ejji fic

eflc

eius nicnfura,vt dc calore

,

,

nec ad^u

videndum

cft

qua:

fii

& higore, & tirni»

,

tur,quia

fi

eft

cft

aptum natum

variari

ratur temporc

,

extjterttium,

ejji

in-

,

*>«t»

m.-Kt»

funt

fjfe.

& adu non

pcr fe

licet

exiftentia iftorum

,

quictum

caloris per fc

mcnruraiuc

tempore joporterct dicere qu6d ifta exiftentia aliquando menfuraiur acuo , ahquando tetnporc; quia

fi

exiftentia vniformis eius menfuratur aeuo,

& carenciamotus in apto naco menfuratur tcmpore & exiftcntia cius fub fluxu igitur eadem :

,

cxiftentia aliquando mcnfuratur

suo

,

aliquan-

quod exiftcntia rei creatae adualis pcrmancntis , Ci non fit nata (ecundijm fe efte influxu,non poteft aliam habcrc menfuram ab jcao tatncn licet non &0:a fit fub fluxu, dum tamcii fit nata efle, adu mendotempore. Sed hic

dicitur

,

furatur.

&

melius, crcdo,ad iftutn arVel poteft dici , ticulum, qtL^d non oportet vniuetfalitcr vniformem difpofitionem caloris in ejji quieto cfTe

quietcm,quia motuslicctdicac habituiu refpe, tamcn in hoc , quod dicit alitcr ,

&

&a quietis

habere, importat priuationem , & jlli priuationi corrcfpondet pofitiuum oppoficum, aliter fe

licct

nos ignoretnus

Secundo

&

,

poteft dici vniformicas

eft

motus

in ifta re careniia

,

&

illa

diciturquics,&eft iniperfedior exiftcntia vniformi illiusrci,&ratione(vniformi,nequc cxiftentia cft caufa priuacionis inocus.

Eft igicur

prior nacurahtcr,

cxiftcncia vnifotmis caloris

carentia mocus ,&t3le poteft menfurari aliamcnfura.quam illud pofterius ; igitur non repugnat extftcntiae caloiis in ej/i quicco mcnfurari £uo , licet illa priuatio motus menfuratuc

qukm

tcmporc. Et cum dicitut

'Exijlenti*

vniferrnis (nicris eji

fticr

ctirenti»

mciut.

mcnfuratur temporc,

illud

:

quod natuin eft tnoueri, & non mouetur. Dico, qu6d ibi funt duo , fcilicet vnifotmis pcrmancn-

Re^onfi» Autitris,

tia,&caicntiamotus. Primum mcnfuratur aeuoj

fecundum temporc

cum

;

hoc

in

diffcrt ifta

ab cxiftcntia cceli , vel intelligcnlia: , quod huic exiftcntiae vniformi non rcpugnat pofle fealiter habere,ficutexiftcntts Angcli repngnat. Dico igitur qo6d nulla exiftentia rci permade nentis inuariabilis menfuratur nifi aeuo , exiftcntia

&

forma , quae nata cft variari , potcft fuftmeri primus modus dicendi vcl iccundu4. Et cura dicitur quod eadem exiftcntia non menfurabitur nunc a:uo , nunc tcrnpore. Dico quod non: quia non cft eadem exiftentia in fluxu in a(ka, ,

&

exiftcntia vniformis

cum adu nun

eft

fub

tihiliter acquiri,verhigratia,calore,frigore,

Votioran tempore,vel
&c.pro-

menfitrentttr?

Sedfecundum verius putat. Fide eum in Oxon. hic 9.4.W. o.vii expUcat pojfe calorem menfitrari !

xuo,^

principale dico

quod illudcftdi- Adarfum, in printipie

cx fidionciftiusaudoris

,

vclpoteft glof-

quacunquc mcnfijra qu6d fuMlantia Intelligentiac menfuratur a;ccrnitatc , hoc cft aeuo Sc operatio eius circa corpus , rcmpore. Ad Augufari

,

qiK)d capic teropus pro

infcriori aeternitatc

,

vel

,

ftinum patet per idcm.

Ad

,

aliud paccc cxiara

didis in pofitione.

eins quiettm tempore.

opcr.Tom.

fnhjluxunm

menfunon primo , non fic eft de quz non funt natavariaii.

adu quiefcitjquics

Nifi igitur

,

per fc temporc mcniura-

,

variatur,igitur

&nm

IV.

De formis perrnanentlhM ,fid quit natdjttnt, par-

Scoti

II. Ht menfum firum mSu ;

que,

Dicitur quod exiftentia in eji quicto

Adprimum

efl

nm

fub fluxu .cft tamen

ftuxus

cft

vt de exi-

,

fluxu.

SCHOLIVM yiematicHs

qua: ncc

ptfncipaH

pofitiuarei ,quxeft apta nata alitcr fc hahere.

qualicatCjfic variabilicasin pofteriorinon arguic

neratio ignis

,

quantijm variabilis

Philofophus an mancat idem nunc in toto Iblutt

fecundum fubftantiam

,

ftcniia rei

membro

quomodo

iic

temporc , pet hoc quod cuiuHibet finiti funt duo termini } Dico qudd deraonftratione foluit in inobile

DE

fecundo

libus.

iftam quxftioncm

anceccdente

267

I.

idcm fecundiim fubfccundum effe.

turi qaia cit hais

£t

&

,

& in foro, &

X

I.

Z

1

Q^ViE

fHtJlimis,

268

Lib.II. Diftindio II. Qjf iE

T

S

I

O

magis Oriens , quam Occidens , ficut eft vna pacs hominis dexcra , & pars alia immobilis. Quxcunque enim pars realis eft millefies in Oriente , millcfies in Occidente , nunc dextra,

II.

Vtrum iAngeltiJ Jtt in loco

.<*

nuncfiniftra. Aug.O'^ Orof.lib.^.eMp.x. Alenf.i.^.^.to. w.5.^ 9.35. m.i. (^i. D.Thora.i/.j.5r.«.75.«.7.D.Uonau.<»«4r».j.j.i. Gabr. q.6 . Jt.^\i.i,4.ii. » num.Z. GofFc. qHodl. 8. f.i}. Hcnric.}«o.(/(jJ.iS4.Scot.inO*»».A»<

&

qutft.i.& 6

<).

Metaph.qudji.^.

& 7.&

6.

6. Phyfit,

quijl, 1. 1. 6"}.,

Icem , quod formalitcr lit

VoD

non. Boctius de Hebdom. Com-

mmis mimi eonceptio eft incerporaliA in loce

Item

,

non

lib.

8 j q.io. Deiu noneftin .

leco,

qwa non eft corpHi. Itcm

,

loctM eft

mobile yprimum

quia continens

:

vltimum eorperit

Angelum,

adlualius conccnco

a(f):ualius

im-

continentis

nihii lale concinet

;

nuUum

Angclo.

Oppofitum.Magiftcr in liecra ponit quod funt incoeloEmpyreo.

SCHOLIVM Sententia 2). Tljomit uin£elum

operationem

idem

eft

:

;

I.

tffe

reijcitur optimis eft

&

Parifienf. vide Do£i. de

hec

,

clarii rationihtu

per vniuerfitatem fufiits

ptr

in loco

Geffrediu ait per applicationem

^hia damnata

eft ratio

Item , quod

&

,

ferfi^

&

fctipiiue.

cire

pec applicationem

igitur fccundus

;

\

igitur

non eft aftus prinon differt ab ope-

Item,

ille

Dodor

in ifta quxftione,

qua qua;-

uiatyfiDeiueftvbiqHe ,declarac, quod fic , quia D.rhom.f.i. vbique operatur,& agens eft fiauil cum palfo; «rf. I. J.8 autigitur vult concludere Deum clfe inomniIts

fferaacntm.

Circa locum corporttm , explicat primo quomedo

,

igicur

cant6 remotius potcft agere in pairum:

cum Dcus

fit

infinita: victu(is,&

fi

tantum

in coelo ciret praefentialiter pcr eifcntiam, eflentiaiiter poflet creare in terra ficut

Item

to-

eo, pfjfet nul-

aquaU ,

in loca proprie ,

&

,

^uia facit latera

tibui loci

,

fequeretur

:

& ht

pnmo

cfuod

ejje

tjuomedo

Tertio

,

,

& in-

in loco

eft

& conuexa

quomode com^ par-

,

ita vtpartes locati cerrejpendeant

tres conditiones conueniunt corperi,

^uatenus ^uantum aSlu

,

extima conienti

cominentis fint in eodemfitu. ,

&

nonfinit aliud cerptu ibi,

qifia fitperficies

menfuratiue

G^arto , quemode ejfe in leco

eft,

prttfens locanti

tn loce naturali

tione (jualitatum leci

,

,

^inio,

ab agente datur,

vel vielento cempetit

cenuenientium

,

i .

,

ra-

vel diftoriue-

nientium loeato, Vide DeSlorem in Oxen.hic k num,6.& 4. ?hyf.qud.ft. 1 j .^ 4.

DIco

quaft.S.

.

nunc.

quod Angcli nufquam funt

igitur ad

qusftioncm

modo corpus eft in loco

:

tucis

nem iji in

effe

diftare

&

tunc petit quod debe, probarc ,capiendoqu6dDeus vbique operacur igitur cft vbiqucper opecationem,& principalicerhocnon edet ad propoficum , quia qua:ro de immenfitate igitur oportet quod Dcus fit priusalio modo vbique, quam pcr opcrationcm. £t hocmulco magis de Dcofidcbeat concludi immenficas , quia quanto agens eft maioris vir-

bus pcr operationem

rct

:

fer eperatio-

II.

corruptibilitatem eins, Secundo

.

vbiqut

VM

C H O LI

S

loco pcr appiicationcm , non autem per opcrationem fuium ; qui articulus damnatus cft. Scd illud videtur idcm ponerc cum ifto crrorc,nifi qiiod cft vcnenura latcns. Probatur

D. Th.

tjuarn per

quia alhabet per fe ad

per accidens id per aecidens ; igitut

corpHS petit

ratione.

tjl

fe

circa hoc explicat eptirne immebtlitatem leci

mus

DeHi pr

vniformiter

Ci opC' Angeius eiretin loco peraccidcns , opcratio ellet per fe in loco. Et quod allegatur pro illa opinione de Damafcenoij. cap. \6, fcilicet quod dicitur Angclus effe in loco, quia eft in loco intelligibilitcr, fcd illa tria loca,qu2 citant ad ejfe & operari, Sc potius coUigitur ex illius vcrbis Angeluro per aliud eirc in loco,& per aliud in eodem operaci. Vndc fecundura cum,operari in loco, & eflc intclligibiliter, non remouct locum ab Angelo , nifi circum-

Cic

&

Epifcopnm in Oxon. hic

,

quodl.l. A.f

ineft per accidens alicui,

Dlcitur ad quzftionem quod Angelus eft in

quia

Vidi

,

ftrahit.

cominemis

Gtfr.tfinio,

eft

neque intelleexiftendi in loco , fed magis ab-

<jMd

qtiitft.6.anum.i,

t.

non

igitur ipfa

,

in loco

exiftendi

fibi

ratioeiTet illud,quo

cft

autem corpusen;

loco co formalitcr , cui compein loco : fed mutatio Angeii

in eo formaliter

eft

ratio

teri per fe, ficut

effe.

Auguft.

eft ratio exiftendi alicui in

cft in

formalitcr eflc

non &io

j",

I.

,

:

;

primo

fccundo,

quo-

,

quomo-

do Angclus. Et primo dico quod corpus habet

CorpHs quO'

modo

fit

10

loco.

neceilari^ aptitudinem ad elf. in loco proprio.

Secundo habei aptitudinem ad

clfe

in loco

squali. Terti6 habec aptitudinem ad clfe

fic

in

commenruraciuc. Quart6 habec aptitudincm cflcndi in loco mobilitcr , vel naturalitcr. Primum competit corpori quatenus cft quantum,quia inquantum talchabet necelfari6aptitudinem eflcndi in loco prascifo in adu, immobili pcr fc, & pcr^iccidcns motu locali , loco

,

id eft

,

§iuatuer prt' priitatei loct corforit.

&

fecundum locum pofito po(Iibili,qu6d circa ccelum Empyreum non operancur , quia pofiunt tranfircacoelo in terram,& tunc non func in ccclo dum ipfi mifli funt , neque in terra pofito cafuqu6d tuncnon habcant operacionem circa

vltimum corporis continentis,&c. VItimum dico,quod eft indiuifibilc immcdiatc concinens ,quia corpus inquantum quantum habet

& facit

fuaim fuperficicm

aliquem locum. Item , qua racione ponicur vbi operacur , igitur ra.iximc vbi primo operatur; fcd hoceft in toto coclo , quia totum coelum cft proportionatum Anpclo moucnti , ncc eftponeudura quod magisfit vnapars, quam alia , vbi ptimoopeiacur ficucincotopcimo. Neceft ibidcxtrum, nec fimftrum > nifi in imaginacione taiuura ; ncc

pctficic

concinente,&c. Sequitur neccflario ex

ficdicitur

aptitudincm

vt faciatlatera

quantitate contcnti

cicm

in codeni ficu

ciescontinens

fit

,

contincntis diftace,

incodem

fitu

cum

fu^

quia facit aliquara fuperfi-

cum

fu.i.

&

quod

alterius,accidit ex

indiuifibile qitantiiatis

non

ifta fupctfi-

hoc.quod

poteft file per

fe.

Sed vnde accidit immobilitas lociJPonitur totum Vniuerquod pcr rcfpeftum ad polos , fum. Sed illudnihil valet,quia impoflibilc,&

&

incom

VnJt

tft

tnobilitat loei.

im*

Qu^ftio incompofllbile per naturam

efl

,

quod accidens

rubicdo, vel quod migrct k fubieifto in fubieduin , (lue (ic rcs , Hue quod-

maneac idem

cunque

fine

igitur

j

(i

muiimum,quodcontinet

illud

hti immibi-

virgam in aqua,non rcmanet,nihililhus loci numero rcmanec. Dicitiir, ille refpedus eft tocius Vumerli , vcrum eit,tamen per vnam partem fui: jgicur n fuccedic alia parsVniucrli impoflibile cft eundem locum numero remancre. Ideo dicoquod locus cft fimplex immobilis localiter ,Sc per fe,& pcr accidens, &accidenca-

lit*f.

liter

,

Hxplittttur

per accidens quia Ci polTec accidentaliter per accidens moueti , vt fingit Commencator; ,

igitur

fic

poflct aliquo

modo

dencaliter peraccidens,&

cfle in

loco acci-

ioci,&

iocusillius

fic

ficininfinicum. Primaconfequentiapatec ,quia

G quancum

in

,

peraccidens

quo eftalbedo,mouetur albedo ;

eft in

ioco.fimiiitudo fimiiitet acci-

dentaiiter per accidens,

litudo eft

iiic

cus aiius ab

non fuic

Si

,

nunc,

&

& fic aliquo modo fiminon fuit:igitur fi lonunc in loco , & prius

prius

ifto eftet hic

pari raciune locus iliius Ioci,& contra-

tiafimuh Iiem , fequeretur quod corpus poflet fimul 7quiefccre localiter , & moueri iocalitec> quiafi loeut mo-

ueretur

,

ctr

locus moueatur ad

motionem fubiedi

,

& non

pus effetfimul eftlocusin a<5tu,quincontineac in mnltis lo-

igitur iiiud

cii.

aiitet

tum

,

non

&

corpusin aAu: cotpus contentum a£tu mouetur,

adbu continentia: replet fi

manec adu

locum mo-

eodcm loco

in

,

i&a

Secund6,dico quod iocus eft cotruptibilis, quia fi liic aer mouetur iocaiiter , in quo eft hic locus,& impoflibile eft iftum iocum moueri, nec poreft ingredi aliud fubiedum igitur nccefle cft ipfumcorrumpi. Tciti6 dico quod pcr zquiualentiam eft in:

,

Leei incorruftibilit»t

txfniitur.

quatenus quantum,quiainquant^m raathcmaticum,nuiluslocus cft fibi naturalis vd violen*'"• tus,fed inquantiim quaic.eft vioitntcc inloco, J"^* vei naturaliter ,'inquantum citcumfcribitur a „'_^/J*^},j^' corpore habcntc conuenientcs quaiitates,qua ^,(.,, func natx faiuare ipfum ,vclacorpore habentc qualitates natas corrumperc, ideo magis proprie ,

dicitur corpus efle naturaiiter

corruptibiiis,quia iiccc ab ifto ioco in acread iftum iocum in aqua non poflic eire motus , ica

quod vnum corpus cxeac ab hoc ioco fecundum numerum, &aliud ingrediatur cundcm iocum numero tamen refpedlu^notus fimiiitcr fe ha,

numerum

bec alius locus fecundiam

idem numero

,

ficut pacec in

,

ficut

fi

Secundum Angcio

ro in comparatione ad rationem propriam , qua finaliter formatur. Ideo in taiibus non dicicuc vnum aiiud ab alio , nifi fic aliud fpeciejideo fucccdcncia videntur recipi in eodem ioco nume^

motus iocalis redus, nifi ab aiio loco fpccic ad alium iocum fpecie;& videcur recipi corpus mocum in eodem ioco numcro, in quo prjefuit expuifum :recipitur caraen in aiio numcro in comparacione tamen ad mocum dicicur idem numero. Primx igicur cres condiciones jfcilicct, quod corpushabec apcicudinem ad neceflario elTendum in proprio ioco , & qu6d in ioco xquali indiuifibiii fccundum vnam dimenfionem , & in ioco dimcnfiuc, compccunc corpori inquanitim quantum. Sed quartam conditionem non habet a fe fed ab agentc eft adl-u in ioco non neceflario ita qu6d agens poteft ipfum ponerc prxfens in corporc , quod natum eft

,

,

ipfum locarc.

vcl violcnter

,

fit

nec competit

Smi oper. Tom.

X

modo

,

,

quaiitcr cora-

non enim competic quia non facit iatcra :

ftaf c in

continentis diftarc;fcd poteft

quacun-

9. §luomodo

^"£'1"' '"**"•

'fi

quc parte continui , non ioiuto continuo. Nequecompetit fibiiocus fecundomodo, quianon habet fuperficiera aequaiem fupcrficiei ioci. Ncque compctic fibi locus ccrcio modo commenfuratiuc , quia non eft circumfcriptiuc in loco. Quarto modo eft in loco in adu , quia coi^xiftic corporaii iocanti ,& hoc eft ab agcnte , minus camen proprie qu
Quinco modu non eft in eft nacum ipfum conferuare , nequc corrumperc. Solum igitur quar-

lancum loco

,

difliniciuc.

quia nuiium corpus

to modo cft in ioco inadu ^ creance ponence ipfum adtu in loco,&poftea pot^ft ponece fe in alio.

10. principalc, dico qu6d Boccius quod non funt in loco , ficut cor- Ad »rgum. frincifalia pus. Idcm intelhgit Auguftinus in iilis duo-

Ad primum

inceliigic

•

locis.

Advltimum dicoquodnoneft inloco,quod ,

eftvitimum corporis continentis,&c.ficut lapis, vel corpus. Et fi dicas , nullo modo poteft contineri , quia contincns eft formale refpctlu contenti. Verumeft in corpocibus,& hoc cft per qualicacem nacuralem , & non per hoc, qnod cft continerc, quia continere folum eft pcr quantitatem nence

,

& hoc non

,

neqne aduaiitatem

arguit nobilicaccm in conci-

vc nihil iiliusfit

,

neque influcntiam

itaambire contcntum, extra illum locum.

rcfpedlucontenti, fed

eft

DISTINCTIO Qjf l!)e

I.

in loco naturaliter, fibi

ab agentc , ncc

iE S

T

O

I

111. I.

tAngelorum determmatione in J}ecie.

AleaC.i.p.q.io.m.S.a.ihic art.t.q.i

(jf

D.Thom.i.^f jo.ar/.^. D.Bonaa.

d.^.q.

i.

art.^.

Richard.^xr art.

Gapr.j.i.
5. 9. 3.

Vafq i.f.i.181. Scotas

Oxon.hic qutfliont feftim».

Irca

hanc diftinftioncm quariturprim6 :Ftrumin Angelis fof)fitejfe ,MfiinSiio perfbnalis in eadem Qu.6d non. Sepcimo Mctaphy ficx x.lnhis qm fiint fine materia,idem efi quod ^uid efi,eum eo cuius efi:igkat vno ,

Jpecie.

I.

Argumtnt, f >'"»'">>'

muIcipiicato,& ceiiquo. Icem , Auiccnna 9. Metaphyf, ponit fecun- Stcundum. dam Incciligenciam cfle \. pcima per creaciocreans nem,& ccrciam k fecundajfed creacum,

&

non

func eiufdem fpeciei:ide6 difl^crentia forma-

litereft fpecifica;fed differentia in feparatis \

materia

Quinta conditio, qu6(i

ioco

cfle in

iocus ptimo

fibi

,

cft

principalc dcclaro

petit

cxemplo. Si dicam

vocem homo , homa , audiensdicerec quod ego profero eandem vocem , quia eundem conccptummentis expiico , tamen certum eft quod eadem vox numero femel formata non poccft iterum formari:dicitur tamen vna nume-

,

vel violenccr in

eiTec

fxpius hanc

ro,& camen non

,

corporc iocante,quam in loco.

bus

quiefcit.

269

I.

cft differeniia

formarum;igitur,&c.Ma, & fpccies idem funt:

iorpatct;cum,quia forma

turo,quia i.Metaphyftext.io.ii .4 1

Z

3

.

fotmx

cora-

patantur

Lib.ll. DiftinaioIII.

270 parantur numcris fta

vel addita

,

,

,

quacunquc vnitatc fubtranumerus fpecic. Tum,

Ik

eft alius

ftindionis

quxlibct diffctentia formalis cft fpc-

,

Item , omnis fotma feparata k matctia , habec in fe totam perfedbionem fpccieijigitur nort poffunt elTe plura in cadcm fpecie. Antcccdens patcr,quia forma fcparata a matetia non habet petfedbionem fpcciei per participationem , quia turic ciTet

compofita,ex co quod haberet per par-

ticipationcm,&:aIia ex partc. Confcqucntia patet , quia fi ha:c Intelligentiahabcrct totam perfeparanturk fedlioncm fpeciei ,&illatotam,

&

materia

^artua.

igitur

;

hxc

Intelligentia cflct ifta

,

quia

totum.quod vnum includit.circt inalia. Item , in entibus perfedis nihil eft quin

cft

poflibilc,& hoc tcneo vni-

nunquam poncnda cft

pluralitas

fine neccflitate, fic

Nec

ncc impoflibilitas fimpliciter. cft contradi(aio,quando ha:c non potcft pari

Pro hac parte arguo fic Omnis quiditas cft dcfe,eft communicabilis igitur :

quantum

efle infinito, quia talis pluralitas potcft rum,quanti\m cx parte fpecici, pari rationc, qua potcft clTe duoxum:fcd infinitas non intcnditur k

, aut hoc cffct ratione perfedionis , aut ralionc impcrfcdionis non rationc perfc6lionis,

cari

quia quiditas pcifc(aiflima,puta diuina, communicabilis cft, licct non in diuerfitate naturx nec ratione impcrfeitionis, quia tunc quiditas matc:

non eflet communicabilis. Item,quxlibetquiditas creatapoteft

gi fub rarionc vniuerfalis

intelli-

fine contradidione,

,

rcaliter

telligi fine illo.

cum

fingulari,tamcn potcft in-

Et hoc

non eft rationc

foliim.Non enim vniucrfale perfcdlum in hoc

ffAr?.

fub ratione vniuerfalis , vt fub indiffercntia ad plura fine contradidione. Hinc cft quod contra-

ra faluatur in

didio cft quiditatem diuinam intelligi fub ratione vniucrfalis.quiadc fe c(ih*c. Item , Aiigelus poteft annihilari , Sc non pro-

nuUum indiuiduum

in fepa-

corrupti-

fit

cadem fpecie. Oppofitum. Damafccnusin Elcmcntariofuo

bilc,non erunt plura in

cap. 12./« vnaqua(jHe jpecie plurtt

fmt

,

vt conuc-

nientes in natttra,vt gaudednt,icc.

SCHOLIVM Sententia

D.Thoma

,

& aliorum

Ovon. hU

i^uarta

,

,

&

clarts argitmentis

tjusflione

negans pojfe

Hanc refutar

plures Angelos in eadetnjperie.

frptem optimis

,

I.

fptima.

,

de

<juo latius

Vide eum ^uajiione

vbiprebat Jlrenue cjuantitattm non

,

tionem indiniduationls.

&

de rnateria. ex di£iu ibi

qiiaji.

ejje

DeElor

ejfe

fundamtma oppofita fenten-

quod poteft , in quo cft

,

tur fub

quadam

quiditas

,

non intclligcndo qu6d intcUigi-

intclligi

fed in hoc,

indiffercntia ad plura

qua: dc fc eft h*c

pter hocncceirc

,

non

fed illa

;

poteft intelligi

totam illam naturam pcrire, Tertio. iftam naturam rcftaur.i- D.Thom.^d. rc,quialicet Dcus annihilet naturam alicuius, 44. q. I, ait annihilaium non propter hoc efficitur talis natuia , cui rcpunonpoffe rt' giiat effe , ficut chimxrac , non plus quim ante parari. creationcm. Sed fecundiim iftos non poteft Deus eundcm Angelum reftaurarc , quia fccundijm ipfos in materia de tefurrcftionc , non poffet faquin poflibilc

cere

eft

fit

Dcum

vnum hominem

rcdire

partes effentiales

fi

&

annihilarcntur,vt materia, intellcdliua; igitur oporrcr quod Dcus rcftaurarct alium ineadem

folum eft ad homincm. Item,animas intcllcAiuac fcparatat diftinguun-

fpecic.Illa ratio

tur

&

,

funt quiditatcs fcparats ^ materia

,

ficut

§luartf,

Animtfepa' rat* difft' runt folo nU'

Angeli. Dicitur quod

euertuntur.

tin,

,

fingulare

ra-

j , vhi id ipjtim docet

lis.

vniuerfa-

ruptibilisin fuoindiuiduo, vtpatet i.de Arttma,

vno indiuiduo:igitur cijm

Omnit natU'

VI vniutrfa-

cadcm

fit

folo eft

?4.£^ j;.qu6dgeneratio eft vtfalueturcfPc diuiduum ,Sci.tie Coelo , text. is.& i.Je Cailo, te.vt.^i.non cft nifi vnum ccelum,quia tota natu-

Steundc,

quia quxlibcr quiditas creata potcft habete dc- ra trtata pO' teft toncipi finitioncm. Licet enim quiditas Intelligentia:

lis

materia

multis.

:

Et confirmatur,quia in fpeciebuscft perfe ordo. Itcm ,multitudo indiuiduorum non eft neccfTario in eadem fpecie , nifi quia fpccies cft co-

ratis a

Prebatur frimh

:

natura.

in

Au-

rialis

k natura

ClHtt*.

4. Opinio Strii.

Saturtm quiditaslntelligentis jigitur non rcpugnat fibi Angelicain effe in multis fuppofitis. Primum antccedcns commutfft patct 5 fi repugnarct alicui quiditati communi- nicabiUm

in-

tendatur k nacurajfed phitalitas numeralis in eadem fpecic in fcparatis a matcria, non intcnditur

GluinlHm.

Dico,qu6d hoc ucrialitcr, ficut

rationcconcludi.

cifica.

1.

poffunt concluderc hoc cfle im-

poflTibile.

Mm, &

quia lo. Mctaphyf. penult.cap.iext.io.

foemina non dijfeTunt fpecie , ^ula ilU Junt Aifferenti* materiales. Igitut fi hxc fit pizcifa caufa non di-

non

rationes

non cft

fimile

,

quia

illic

animac mtrt.

habent aptitudinem ad perficiendum corpora, 3' T>.

Thom»5

z.fent.dift.i.

Jtiid quedl. I

.j««yf

7 (^

Gotfred.hic,

ad quatftionem (fccundiam ponentesquodindiuiduatio eftper quaniitatem, vcl pcr materiam , vt eft fub quantitatc , non pcr matcriam abfolntc,quia differunt genere.fi differunt per materiam abfolutc , fed quia vna pars

Dlcitur

mat eriac

cft

) quod imnumcralcm quantitas nec ma-

fub alia partc quantitatis

poflibilceft inuenire diftinftionem

in

eadem

fpecic

,

vbi nec cft

reria fubquantitatc.

,

Probant rationibus fupr^

i/tcepini».

Ifta

ratione anima;,quia

pus,& probatum

aptitudo

non

cft nifi

eft prius

non

qu6d

rcfpc6lus

inintelleduconcipcrequiditatemanimzfine refpcdu. In illo priori ,qu2ro quodiftinguitur ha:c anima ab aliaPnon illo refpe^^u, cerifto

cft;

igitur,&c.

Dco

,

Phyjicor. igitur prius natura cft hsec

rum

in

fi

prscifumdiftinftiuumindiuiduofpecic cft quantitas, vel materia

Aib quantitatc, contradidio eft quod fint dinon ab ilb principio.Nec valet fidlio, ,

ftiuda

&

comparatione ad quia nulla Intelligentia eft nifi ab agen-

qua: ponit diftin^kionem

agens te

,

,

ficut

in

nec fubftantia matcrialis

:

tum ,quia

non

cft

eft

eadcm

de prima

de formaliinrelle<Stu abfoluti formalitei,licct illerefpcdus noncffct res alia ; igitur poflibile

Sed oportct iftos dicere , quoid non folum cft hoc impoflibile per naturam , fed impoflibilc quia

eft

lefpedlus ad cor-

eft

tum

pofitis.

Jmpnhatur

non fic Angeli, Contra iftud.

Item ,

,

non quia harcaptitudoeft, hzc forma , quia forma cft finis matcriac i.

6,

fcd c contra

hxc aptitudo; non

forma,

quam

igitur efti&^fpet aptitudi-

ncm. Item

non

,

fccundam

iftos

,

idco qiiiditas Angeli

hoc , licct quantiim eft dc fc , fit plurificabilis fcd omnis quiditas , qux dc fe eft plurificabilis qoantijm de cft plurificabilis

,

quia tota

eft in

fjuinti. Si

;

fe

naturs

Angtli, deja tfftt

hxc,efflt

infiniia.

.III QusEftiolI. fe e(l

I

xqualiter poced efTe in infinitis

duobus

;

igituc impodibiie eil

vno,

taliter in

n

& in

,

perfede, iicuc duobus tio

eminencer

iic

quam

>

Hcut in

recipi to-

inBnite recipituc in

niii

recipitur in ifto

ipfum

ifto

& in tectio

ilio,

quia

;

zque

oportec quod in ifto ter-

,

refpe(3:u iilorum

arqu^ perfedlc cft forma in

,

vno

ficut in

eiTe

Formainvna forma, qu« eft in

duobus xquc perfe^la formaliter nenter

igitur

:

fi

,

in ifto recipitur in-

fecundum illos , oportec ponere quod multorum Angelorum fitdamnata,

tota fpecies fruftratur \ fine

impoOlbile Tot» MtufM Angeli ntn hominU.

iieo flacHtt aliampartem/kltem reparare

cidit

,

quia

tton

non

iilud videtuc

Auguftinum in Enchirid. qu6d §l»U tota naturn humana ce-

tetanatnra Angelica

non reparauit. Ideo tcneo

Ad

:

& contra

,

cap.tS. vbi vulc

cecidit.ficHt

eft

de

cecidit,

;

fed

eam

quod quiditas Angcli

,

h*c,cum non

fe

Jedpars

,

fit

,

in /eparatis

a materia idem eft, (jnod ^uid , &c. Materia accipi-

initio

qutfl,

Vide

Doa. cuc vno modo , vt pars rci compofita: ex materia, forma aliquando, vt eft conditio contrahens

in

Oxon.

hic q. 6. n.

lo.&q.y.

n.

&

;

quiditatera. Prirao

modo

cft

,

propofitio vera,

fccundum Philofophum

6.

7. Metaph.text.io.qu6d Idem eft, infeparMu a materia, idem efi, &c. Secundo modo qaod quid cft fimpliciter vera; quia vbi non eft conditio eft cum eo cuiusefl:,(x- contrahens quiditatctti , eft idem cum quiditate, flicMtur.

mam & ipfc ibi intelligit ,

hitur. Ideoifta au<5loritas nihil ad propofitum.

Et

c»ret

cum

dicitur

,

Aias, &faemina funt

diffiretttia

;

funt materiales

,

licct in fe differant fpccic, ficut ,

non difFerunt

,

Nuncautem nonvalcnt,fi

lacia liter

fola formalis

omnis

difFercntia eft fpecifica,igitur

fcd cft fal-

;

Confequentis.Sicdebetconcludi vniuerfade terminis tranfpofitis. Przterea.hoc con-

ccdoquodpropric loquendo , difFercntia fotmalis eft fpecifica, non autem omnis diffcrentia formarum. Ad aliud, cum dicitur Omnis formajeparata k :

materia

& cum dicitur

;

nihil efiin perfe£lis,cjMin

,

dinis

formaliter neccfta-

hoc principium,ipfc negaret iftam condufionem cum ha:c fit caufa praccifa. Ide6 ipfe ponit quod quidquid poteft fi

ipfe negarct

,

aliqiia

,

hoc cft.non cft potentia ante adum ad effe, vtmm numi- Sc cx quo infinita indiuidua non habcnt eandem quiditatem feparatam ^ materia , ponitur quod non poftiint eam habcre, & per confequens , nec

qux

,

vt congaudeant

^,^;^J*

^
^ quartum,

capax verx bcatitu-

eft

igitur infinitas inten-

;

dicur.

Ad aliud

dico,

quod

multitudinis in fpccic licet

hoc

fit

ifta

non

dem

eft

przcifa caufa Adquintum. Corruptio nt

corruptio indiuiduorum,

,

vna caufa fccundum Philofophuin;

imo bonitas diuinaeftcaula

multitudinis inea-

Sic in ftatu innocentia: fuilTenc

fpecie.

'fl

"*'*h ">-

tttdinit

m

^ecie.

Adam nunquam peccauiirec. Nunc aufcm in inferioribus, qux non funt capacia vcrs beatitudinis, non oportet ponere plumultihomines,ctfi

ralitatem in qualibet fpecie,quia inferiora ha-

bent finem,fub

habere quiditatcm feparatam a matcria habct eam , quia in feparatis i materia non differt effe a pofe

Diffsrenti»

verum eft,& dico qaod non

pluralitas intenditur a natura

&

'^"*''

& patiens. Sic homo albus & homo niger fpecie, nec etiam homo albus & equus refpedu albedinis, & nigredinis difFerunt agcns

fequitur

fe,

/^^, (y fae-

verum eft comparando ipfas ad homi- minaquomenem, quia comparando iftam naturam hominis ''" 'j'S"'*nt

materiales

in qualibet fpecie

cjuodquid eftc

,

m*teria ,

difFcrentia for-

idem cum eo cuius eft, potcft intelligi dupliciter ; vel idem identitate reali , vel identitate prascifa adzquata. Primo modo , idem eft ejHod tptid cum eo cuius eft in quoIibet,fiue fit materiale,fiue immatcriale. Sed de identitate praBcifa non intelligit Philofophus, & fecundum ipfum , vbi non eft materia primo modo , non eft materia fecundo modo. Sed hoc habct ex ifto principio, quod Theoiogi habent negare , quia folum habct hoc ex hoc principio, rium in

qu4

quod

& hoc loqucndo vt abftra-

& hrc eft in folo Deo,fecundum veritatem. Pro,

5,

,

,

quod fcparatumi materiaeft

nuit Philtf,

forma,&

intelledu

ifto

idem , vcrum eft primo modo. Et cum dicitur, formx comparantur numeris.Dico quod Philofophus ibi loquitur de quiditate, non vt fpecies

,

quiditatem

probacur in

intendatur anatura

batur hoc

Zx trrert tt'

cum

£t

fpecie.

aftus purus.

Ad primum principale dico quod

trgum.

n

1.^ c malis proprie, nec Ipccinca.

diftinguitur contra materiara,quia quiditas fub-

,

Dtferentia

formarum , & dicoquodnonfemper ^"^'"^^'.^ per difFerentiam formarum eft difFcrentia for- 1['^^I jerunt. *

ftantix raaterialis includit matcriam ficut for-

totafpecies fic

minus propric

difFcrentia

maliscft quiditatiua,

Item

Vel poteft , pro

refpeftus.

emi-

igitur

:

fini te.

&

& tcrminum

totaliter recipitur in vno,ficut

eft receptibilis in infinitis

Sixti.

,

accipi difFerentia formalis

quia nun-

alio,nififit formaliter, vel eminenter.

liternon potefl

refpcdum

271

fine.

Q^ .^

S

T

o

I

II.

;

ijfe

quamvnum

qu« poteft habere k , quia pluribus , quantum eft de fe, poteft haberi ab infinitis tantum igitur ponit vnum in vna fpccie;

plura,

VtTum Angeltu

cognofcat quiditates crea-

toifer difiinSias rationes hXeni.ipitrt, qutfl.i^. j j.arf.t^.D.

membro

Bonau. hleart.

qutfi.i. Gzhi. qut/l. X.

13. D.

Thom.i.^^r/.

x. qutft. i.

Ocham

.<'

qutfi.

Richard. urt.t.

qutfi.fi.Gieg.x.dift.j,

;

igitur ille qui concedic iftam

8. AdfeciSdum.

conclufionem

,

&

negat illud principium , quod eft caufa praecifa, nec eft PhiIofophus,necTheoIogus. Adaliud dico , quod Auicenna pofuit quod ex Intelligentiis non potcft procedere immediatc nifi

vnum

,

&

gendo primam

mum,quod fuic

fic

a

,

nii.

,

canfat perfeftifll-

,

fic

difTcrcntia formalis cft fpecifica

formam

,

poconcedo

differentia formalis

propric,&

dupliciter;

,

quia qua:

hoc eft,quod quiditas

fitpcincipiura diftingucndi

,

quia difFcrrc negat

inOxon.hic

di^. loo.Scotus

S3^S E c V N D 6 qusritur Vtriim jingelui co^^l^ gnofcat quiditates creatas diflin&e, per diftin-

j.

:

tSs^&

£}as,

& proprias ratienes cognofcendi ? Qviod

Argum,

fri-

mum.

Metaphyf. text.io. Formt funtvt numeri;

non.

cft

potcft caufare. Etfi

difFerunt pec

I. ^<*rr.

numerus maior continetminorem:

Ad aliud dico quod quod

Vafq

qua

fuum principium rationabile, tamcn Thcologi habcnt hoc

teft accipi

5,

10.

fccunda Intelligcntia intelli-

ncgare. AdfreiMtie-

qutfi, qutfi,

8.

igitur

non

oportet ponere diftinftam rationem cognofcendi

formam inferiorem

^

fuperiorcm. Itcm, i.de Anima,text.

ratione cognofcendi

5 1

.

Senfitiua eft in intel-

Situndum.

le&iua ,ftent trigonum intetrogono,

Item,

fi

rcs immaterialis pcrfedlior

eft rc

cor Tirtium.

porali: igitur &fpccic corporis repratfentante

corpus

;

igitur

nuUa

fpecies corporis potcft efTc

Z

4

pcr

Lib.II. DiftinaioIII.

27 i pcrfcdio Angeli

i

non pet fpccicmpro-

igitur

piJiam intcUigitiir corpus.

Itcm

fluartum.

cogiiorcit quiditates aliorum ficut

fic

,

intcUigendum

alia, aut fc,

Item, caufa prima plus influit.qoam fecunda-

quaniumad

eje

:

igitur plus influit

;

igitur potcft plus etfedus co-

gnofci per caufam primariam

,

quam

pcr fecun-

,

quia voluntas vult,quia

Pro hac via arguitur primo fic , i. Ethicorum, 4. Quidquid cft in anima, eft habitus, padio, Argum. r,

Cettum eft quod per paflioncm Angelus, nec pereirentiamfuam

vcl potciitia.

non

intelligit

&

ad

cognofcat aliud obiedum , quod non conlinctut eminenter in ifto, oportet quod pcr aliam rationem propriam cognofcat. Igitur multo ma-

alia a fe.

Item, fecundum Auguftinum

adu

poteftclTe

fe

,

cum

fit

vt

,

adum fecundnm

ic ante

adum primum,quod

inconucniens.

cft

Tertium.

Item, Dionyfius de Diui.nom.cap .-j .\oc^nit\xt dc

fupremo

dlitur

inferioris

&c. Supremum in

,

nobiscft huiufmodi habitus fcicntialis, hiccric

&

infimum IntcUigentiis,

per iftum intelligct

Item , habitus fufficit fine fpccie ad perfedc intelligcndum,& fpccies finc habitu non fufficit, quia experimur in nobis quod non eft ita perfcfta incelledlio pcr fpcciem folam , ficuc per fpc-

§iuartum.

,

-j.de

Trimt.t^woA.

potcft cfTc adluin

ccontra, quia partcs imaginis igitur quilibet corumpoteft habcrc

;

,

ordine, dicens quodinfimumfuperiorisconne-

ciemcum

&

intelligentia',

capiunt

memoria

in

lufficit

;

in potcntia eflcntiali

gis quilibet intellc6tus inferior.

non

iniclledus

fro Htnrtco.

labulanuda: igitur per habitum, Item , fi non haberct iftum habitam in intel- StcundHm. ledu fuo naturalitcr igitur poflet fibi generare habitum ex adibus , & tunc intellcftus cius cflct

Oppofitum, Intelledus diuinus cognofcit alia k fe per diftindas rationes cognofccndi , & proprias, quia ad hoc ponuntur idex, fccundiim Auguftinum i^.tjutfl.qMfi.AiG. Quia fi cognofcit aliquid extra fe.oportct qu6d cognofcat illud obicftum per propriam rationem illius obiedi ; igifi

ille

habitus inclinans fubeft impcriovoluntatis.

dariam.

tur

ad

Hc habjtus ftatim inclinat intellcdluin

per cflentiam. tiitprima PropofitionedeCauJis

tffcf.

,

illud

cap.^.

^hiHm.

y»

dum

fuam cognofcit pct eflbn; fed tiam,quia fecundum Auguftinum 14. deTtinitatc, partes imagims capiunt fi. Vndc anima noftra fcmper cognofcit fe.quia fcmper fibi ptaeiens,vti ait ibidem i^.eap. 4. igitur Angclus ic cognofcit quiditatem luam

1.

luntas applicat intelledum ad illud intetligen-

rationem propriam cognofcendi.

habitu.

Contraillud, tur,

quod

telligendum,

L

contra hoc,quoddici-

ImpugnMur htc

efinii.

ille habitus fufficeret ad perfeftcin-

ligentiarum

SCHOLIVM

&prim6

fi

pofllnt efle infinitae fpccies Intel-

vel

,

quiditatum , quia vbi pluralitas

concludit perfedioncm intenfiuc, infinitas conHalitut M* cludit infinitatcm intenfiuc fed fi tantumifta frtfmtMS res cognofcitur perfeftc , aliqua virtus intenfiue di'' infiniti* :

Henrici

Senterttia 8.

& di(}in£fione

(

de

<]H<*

3 .(^udfi.6.)

in O.xon. hhqtuftlone

Jngelum cognoficre crea-

turas per habitHm ipfi inditutn, includentem ejfentiali-

ad omnes <juiditates, exifientes , &pojfiProbatur tjuatuor ,fied improhatur quinque ra-

:

virtus cognofcit

,

ter relationes

iftam

biles.

maior erit intcnfiuc illa virtus , quia cognofcuntur duo diftindc.quam vnum tanttim,quia opor-

Fide Da^orem hic num.^. vbiponit rationes Henrici,& num. i ^.vbieii refhondet in fpeciali.Sequt-

tionibtif.

turfintentia

D.Thomt, AngelumfiuperiorernperpaH-

casfpecies intelligere ernnes (jHiditates, te

vnam fiufiicere , quam

& fiupremofior-

late refiutat

Do^or

hic

a

,

ficut

quod contincat

tet

^\

:

tinet infinitas quidiiatescmincnter, crit infinitae

teft

Angcli refpcdku quiditatum crcatarum,

diftinfteper

vnum habitum

enim habitus

non

pofllt eftc

det in habitu

fit

fcientialcm. Licct

informans intclle£tum,&

obicdum,tamen illud quod

,

poteft efle

obiedum

fplcn-

intelligibile.

Et perhocfoluitur vna obiedio de

cundo

ita

fpccic.

Se-

quod illehabitus habet cflentialem habitudincm ad fcibile extra quodcunque , ita quod intclleftus non poteft capcrc iftam qualitadicit

&

tem,nifi capiat fcibilc ab ipfo dante habitum , fi infinitat fpecies elTcnt caufandacomncs poflcnt

pcrfedc cognofcere per iftum habituin, & cflentialius depcndet illc habitus ab obicdo , quam fpecies. Et pcr hoc foluitur alia obicdtio ,quia licct illc habitus non caufetur ab obicfto.fed fpecies, tamen nihil minus dependct ab obic(51:o,fcd magis ; potcft pcr illam fpcciem in plura or-

&

dinc quodam, quia

illc

habitus virtualitcrconti-

net multa, quia tot fpecies poflunt cfle cit

intellc6kus pcr

,& rcdu-

adum per hunc modum quia alium modum fcrtur inobicfta

intelledtum ad

,

fecundum ordincm eflentialemobicdlorum, primo in vnum , poftca inaliud. Tamenpoftcavo-

tfi

infinit*.

;

Clrca iftara qacEftioncm de cognitione naturali

,

lirftiHonk

duas quiditates, vel for-

iftas

vel

,

virtutisintenfiue.

non de cognitione cxiftcntiac rci, dicit vnus Do(kot quod Angclus cognofcit quiditates rerum

fttnai

emincnter non potcft formalitcr, remaneat vna ; igitur emincnter igitur fi con-

malitcr

numero 10.

Henr.quodl. 5. (]ua!ft. 14.

cognofcendum igitur fi alia vna xquc peifede hanc rera & alia virtus cognofcit vnamtantum,

requiritur ad

Item,cijm dicitur quod intcllcdus nonpocaperc iftum habitum, nifi capiat fcibiIe,propter conncxionem na^uralem ; non eft verum, quia abfolutum in rationc quiditatiua non ineludit refpedum , vt probatum eft prius , nec c contra

igitur intellcdus poteft capere

;

non

etfi

6. D.i.q 6.n.6,

vnum,

Itera

aliud.

nullus refpedus

,

cft

idcm cum abfoluto

rcfpcdus ad aliquid, ad quod illud dcpendct ; fed ifte rcfpcdus non dcpcndet ab obiedo in ratione cfficientis , quia nihil idem dependct eflentialiter ad pluraciufdem ordinis: identicc

,

nifi

cumigitur lapis.vcl quodcumque aliud

non

fiicaufa huius rcfpcftas

,

non

fcibilc,

ncceflario cft

idem cum abfoluto tali. Itcm ,fccundum iftum modum , multo magis fequcrctur quod habitus noftcr dcpenderct ad obicdum quia caufatur abeo,& tunc obiedum ,

fplendet in habitunoftro.quodeftmanifcftc fal-

fum,

&

ipfemct negar. Itcm, quod intclledio naturalis illius habitus fubdatur imperio voluntatis crcatae, videtur nunifcfte impofllbile,

cum

inclinct

mere permo-

dum naturs im6 inclinatio naturalis non co modo fubditur voluntati incrcats manentc ciiis ;

mancnce natura fua pcr nullam voluntatcm inchnatur naturalitccfutfum.

natura, quia lapis

SCHO

7H»bittu ni» defetidit

obiiHt,

Ith

Qu^ftio Vtr»

HO

C

S

fctttentia

Sm ^uidnates Oxon.

I

VM

II.

jlngelum ad cogn»fcendas dijiin-

,

,probMHr ^uibm vtra^efententia Henrici,

&

refiirantitr.

Vide Do£i. de hoe

^7} &

necin cognofcibilitace ;

indigere dijiin^u jpeciebtu

rationibtts cUris,

D. Thenu

L

II.

fufiks in

hic qtufi. lo.num. i j.

ad pluresquidicaces

requiruncur plurcs racioncs cognofcendi.Tamcn vbi vna quidicas perfe^e concinec aliam , ficuc

,&in enticate,& m cognofcibilitace, non oportetponcreplurium quiditatum pluces

paffionem

raciones cognofcendi diltindas. Secundo, dico quod illx racioncs cognofccndi in incelleiau pofTunc dici habiius in vniuerfa-

8. AuStrU 0f$'

DIco igitur

ad qusftionem , qahd Angelos habec diftindlas rationes cognofcendi , &c proprias alias, 8c alias quiditatumcreatarum. £c intetligo per rationem cognofcendi

vc cognitum

non

id

,

quod

cognofcendi , fed illud, quo , ficut fpecics. lUud probo (ic: Quidquid eft ratio perfedie cognofcendi aliqua plura , eft alicuius primi obiedi , in quo perfeftc continentur illa c&gnofcibilia fed nuUa talis ratio vna poteft cfle in Angelo rcfpedlu omnium quiditatum cteatarum ; igitur non per vnam rationem , fcd ,

e(l ratio

:

plures cognofcit diftinfte, diuerfas,

& perfedic quiditates

qaacum neutra in alia continecur.Maior

patec primo exeraplo

quia eflcmia diuina

;

cft

Jlerieri infert

vnitMttm in fritri.

Non

pofteriori eftcncialiter, nifi fencialicer

;

poceft efle vnitas in

fic

vnicas in priori ef-

fed racio cognofcendi in incelledu

creacoeft pofterior obieAocognico,quiaobie-

ftum pcr celTc cft

fe,iftam rationem raenfurac

vnum

efle

obiedlum , quia

li menfuracum fic vnum. Secundo probacur maior,quia

;

igicur ne-

eft eius

mcn-

fura,

9R«f«# «/»9fcendi flur»,

htbet

Bum

»bi*,

quoi

"virtuitliter ill»

tontinit.

cognofcendi aliud perfeftc,

nihil eft racio

nifi fic

propria ratio

cius formaliccr, vcl iftam racionero concincac

fednonpotcft eflTcvnapcopriaracio ; igirur erir vna,concincns proprias rationes plurium virtuaIiter:igiturobvircualitcr:

formalis

& plurium

,

ie
eadem rationc continec

plura obiedla.

quid

eft ratio

obie^um

viccualicer

Vnde vniuerfalitcr quando ali-

cognofcendi plurium obicdorum,

illius rationis

prima: continet pcrfedle

plurium rationum. Minor pater, quia nulla vna entitas poteft cfle in fupcriore

obie(fba iftarum

qux continet perfedlc, & crainenter omnia, qu2 continentur in omnibus infcrioribus;

creato,

igiturnulla vnaratioincelligendi poteft cftc perfedlaracio eognofcedi

omnes

quiditates crcatas.

Item , ratio intelligcndi vna poteft habcre Omnit TAtio adium incelligendi fibi adxquatum,quia vna mevn» pttefl moria potcft habere vnum verbum adxquatum; habere »Sum igicur vna ratio intelligcndi vnum adbum; fed ilMtU^MMtum. la ratio,qu£ eft plurium obiedorum perfedc , non poteft habere vnum adlum intdligendi adxquatum,quia non adxquatum extenfiuc, ciim 10.

neque incenfiuc, vt probatum eft priiis,; igitur, &c. Dicunc negando maiorem.quia vna racio produccndi potclt haberc plures adus producendi, & non vnum adxquatum, vc patec de Sole. Dico qa6d non cft fimile, quia quod eft ptincipium producendi , in producendo non depcn-

fic finc

Uon contines ontittitem,

nec

inteUigi'.

bilit»tem.

non

cies fuperior

plures

,

produdo fed racio cognofccndi dcpendet cum cognicum fic eius menfura. Ide6 ibi fequitur quod fi eft vna racio cognofcendi & primum cognitum ex alia parte non oportcc quod fi eft vnaracio producendi igicurcanciim vnum produdum. Ideo vniuerfaliter , vbi vna quidicas non concincc aliam perfcdle in emitacej

dec \

\ cognico

:

,

,

,

;

'^^^'J^j-^l ^jg^^^jj,,^;

cominere

poceft pcrfedte

in-

ponacur quod eirentia , cuius eft fpecies,concincac cftemiamjcuius cftalia fpecies. Ide6 comradidtio eft fpeciem fupcriorcm peife&c continere infcriorem , eflenciam fuperioferiorem

,

remnon

concinere eflentiam inferioreni.

nifi

&

Nec

debec illuddiftura, quodaIlegacurdeDeo,pro ifta

parce habcri inconueniens,Iiccc

alij alicer

ex-

cxemplum , quia ingeniofiot poceftpluraincelligere, non quia per >^nam

ponanc.

Ncc

valcc

tcft incelligere

pcr racioncs.

,

roobiles,

habicus ille, quidiftinguitura fpecie,cftproprie habicus acquificus ex adibus. Nunc autem fpe-

prias racioncs cognofcuntut fccundario.

Icem

difficili

,

alio

,

quia func de

;

& de numero permancntium. In fpeciali tamcn, & propric dicuncur fpccics incelligibiles quia

primum obiedum cognitum,& racio cflcntiae eft vnarefpedu sflcncis cognica: p^r quam cognofcuncuromnia fecundaria obicda qus pcr pro,

Vitltu inpO'

li,& per accidens

1 1. s^"-»"" intA-

racionem cognofcendi poceft plura cognofcere, , fed velociiis , & perfedliias benc po-

quam alius

quam minus

Ad primum

ingeniofus.

principale dico primo

,

quod vbi

1.

1

Aiftimnm

PhiIofophu$coraparacfpeciesnumeris,comparac

ibiadinuicem fpecies fubalccrnatas,&fubalter- *rgumentMm ' '• friHcipale. nantcs , ficuc numecus maior cocalicer conti- tf'"'!?' fui..

&

net

minorem

r

;

r

•

"Ipccics

1-

»•

\

iubordinata totaliter f,cutmimcri.

ira Ipecies

concincc aliam. Vel fecundo dico,qa6dPhilofophus loquicnt

explicMtur:

de fpccicbus fpecialiflimis. Foteft dici quod vna non continet aliara, fic ncc numerus maior continet inferiorem. Vel efto quod nuraetus non fit aliquid extra animam , nifi res numeratx,hoc vidctur Philofophus vcl!e,qu6d non

ibi

ficut

func nifi lapides

,

&c.

i

?.

Aietafih.

& didum cft

dehocinprimo libro dijl.i^. ^uitjl.vn. Tunc dico quod numerus maioc totalitcr cominet infcriorem, quia

non

eft

, & quantiim ad hoc vna fpccie fpecialiflima rcfpc-

pars cius

cft

fimile dc

(flualterius.ficut defpccie fubalterna.

Ad aliudde vegetatiua,&fenfitiua

parec ,quia vna pcrfcdc fubordinatx , contincc aliam,camen dico qu6d trigonum non cft in cccragono, nifi pocencialiccrcauttim. Ad aliud , dico qu6d fpccies inielligibilis accidentalitcreft perfedior accidentc,fpccics

albedinis in Angelo

Et

fic

Ai fetun^.

&

iftx fuiic fpecics

eft

perfedior

quam

cnim Ai

tertiiim.

albedo.

dico quod poteft fpecies in intclle6tu An-

geli' rci

corporalis effc perfedior re corporali,

inquantuin

tali,

fubftantia

fit

,

Licct res corporalis inquantiim

perfedior fpecic inquantiira acci-

Nec propter hoc fequitur quod caufa xquiuoca cft imperfcdior cffc6lu,quia nunquam eft cfFe(Sus xquiuocus perfedior , necxquc perfcdtus caafa fua cocali , camcn bcne poteft efle dcns.

sptties ^'"** ""^

Mt-

.^*f'*'

'"*'

perfe6tiorcaufaxquiuoca parciali. Idc6 ncceflario pofuic Philofophus intelle<5lum agentcm ad gignitionem fpeciei. Ec liccc ifta fpecies fic imperfetaior Angelo, ramen poceftipfum pccficere perfedlione non prima. 14. Ad aliud, dico quodnon fequicur , cognoAifMMrtum, fcic quiditatem fuam pcr fuam cfTentiam ; igitur quiditaics aliorum ; quia effcntia fua poteft habere racioncro propriam , ipfa poceft fufficiencer ducerc in cognicioncm fui diftindlc;

&

non autem

fic

quidicates alioratp.

Ad

Lib.

174 Ad aliiid Cum dicitur

Adjuintum.

,

Jtenrici.

Adfeeidnm.

canfa prima plw

inflitlt,

intcllctlan),

fiir>plicicerpriiria.

quam

Ad primam rationcm

mzy&c fic fpeciesdicitur habitus. Adaliud.cumdiciturquod poffctgencrarein fe , fi non prxhabercr. Dico quod in illis , qua:

vnum nunquam

funt dctcrminata ad

,

acquiritur

quotiefcunque caufenturj quia qiioticfcunque lapis proiiciatur furfum, nunquam poteft acquirere habitum ,quoincliAn Angelui netur ad facilius ferri furfum fic in Angelis , fi habitus ex acbibus

,

:

poiefl genera-

re hthitum ffienii ht /
fumme

vnum

inclinancur ad

principio creationis

vt zd intelligere k

,

nunquam

,

Confequens

per

ad hoc, vc ad adum primum, ficut ad adum pofteriorcm adu fecundo accidentali. Ad aliud , dico quod illud didum Dionyfij liaii

Aitifti»m.

oportct gloirari , quia fccundum iftum modum profercndi , fequerctur quod vifio elTct infimum in

Deo, quia hoc

ra; ideo dicit

in aliqua crcatu-

fuprcmum

eft

quod

Ettalishabitus non poteft cfle infimum in Angelo, quia Angeliis non eft capax huius habitus.Vel potcft dici

periorcm cum fupremo

inferiori.

plusdiftai

, & rem cxircmumab cxtrcmo,

,

non videtur

aliqnid ,per

quod

nis

iwb

aliquojvel cft ab intcllcdHuo

ligibili

:

modo in

ncurto

vcl ab intcl-

,

lcdio diftingui ab obie
SCHOLIVM Sentemia Henrici, An^elnm

Deo

ne prdcedenti diSinm

reijcitur

ef} )

nec aliudpoffe

ttecfi,

cognofcere finehahitufihik

uingelum cum

I.

indito{de tjuoausflio' ,

tjuia feejueretur

naturalium nihil pof[e

concurfit

gere, Adducunttir alia ^uatuor rationes.

Ds£lorinOxon.

Dlcitur

intelli-

Dequa

ad qnaEftionem

,

quod vnus

Iiabitus

fcicntialis eft concreatus in Angclis

vno modo

rs

hic ^u£fi.S.num.B.& fe^tj.

qualitas

eft

tuitiue,& virtualiter

;

alio

intelligibilia.

citar ,qundefl'entia Angeli

,

modo eontinet

non

qui in-

Gandauenjls opinie.

Ettuncdi-

intclligitur pcr

ccturhabitus ad fpeciem intcUigibilein.

in habiiu.

,

Contr».

&

alia,quia intelligit aliapere(rcntiam,vt relucenc

,

Confirmatii,

propofito potcft imcl-

quod habitus in nobis non efl: fupremum per fe loqucndo & fimplicitcr licci ifta faciiitas concurrat in immediatione pcrfcda. Ad aliud dico quod C\ nihil aliiid cfletquam fpecies, qua AngeUis intelligit,ipfa fufficeret , & habitus fi efTct, per fe non fufiicerct, nifi arquiuo,

Ad-^utrtam,

fu.T.

ligit,quia ratio formalis diftindhonis intclledio-

conne6J:ens infimum fu-

cft

clTentia

pollct intclledlio diftinguiab cflentia,ctim intcl-

retur habitus.

Vel poteft dici quod fi non fumme cx fe inclinantur , tunc poiTent generare habitum in fc, ncc propter hoc fequiturquod fint inpotentiacfien-

&

a medio. Confiimatur

acqui-

aiftus

idem cum

falfum. Confequcntiapater,quia

eft

iniellcdlio mcdiac intcr intclligcntiam

pro oppofitaopinione,

dico quodPiiilolopiius z. E t hicorum czpit habitum generaliffime pro omni eo , quod cft in ani-

1.

igitur intelledio fua efTec

&c. Dico.cx hoc non (equiiur quod caula luicr media plus facu ad cogiiitionem caula: poftcnoris, qoam ipfa,quia illa audoruascftde caufa

Ad rationes Adfrimom.

,

Diftinaio 1 1

1 1.

crTcntiam^nifi vt rclucct in habitu ifto,quia

fi

ifta

nunquam inAngelo, tamen potcft nunc An-

eircntia cflet per fc finc tali h,ibitu,

telligeretur

.ib

gclus iotcHigere fc pcr cflentiam fic relucentcm in habitu, fic vniformitcr intclligit fe ficut

&

Ad hoc adducitur ratio. Intcllcdus AngelinuUum particulare primo intelligit vt in fe, cum fic quxdam eflentia fingularis igitur intelcus

;

OvV

i£

T

S

I

O

III.

ligit

primo

,

vt relucct in habitu fub rationc vni-

uerfalis.

Vtmm Angeiui

fojfit

cognofiere fe

fer ejfentiam

Contrailla: telligi,

f"

quam

&

4' primo quod pofl*et alitcr inper talem habitum. Probatio,quia Imtrobatur.

non, igitur intclledus pcrfcdiffimus crcatus cx puris natur.ilibus , nec tx eaufis naturalibus fi

Alen^.i pirt. ^uefl. 14. membro

fiefi^yart.i j^

^

D.Bomn.

Ridiard fart.i.quijt part.dljp

tij.

j. <5*

<«/'.

6.

Henr

4-

D Thom.

l.

fart.

hit z. frt.itrt i. qu/ft

i.

Vafq.

1.

(juoil.^ cjutfl. 14.

i.5cotus inOxon. hic qutft.

8.

aftiuis

&

paffiuisccmcurrcntibus poflct pcrtin, gere ad aliquam jnteIlc£lioncm , quia illc habitus caufatur a folo

J^"? V6 D

non. Quia

fi

fic

,

hoc non

IJ^qaiacftfibi praefens, &aau qaia anima illa non fufficiunc

fed

,

ligibilis,

&

femper

fibi pracfens,

eflet nifi

intelligibiiis; crt

aftu intel-

vt vulr Augufti-

&

i^.cap. 4.Et tamcnnon intclnus S.deTrinit. ligif fe pcr cffenriam , fed oportet alia adiungerc SetunJitm.

l.de

Anlma

eftper

,

text.

%.&

fc intelligibile

i^. ;

Itcm

,

fingulare

non

fcd efientia Angeli eft

fingularis.

Tmium.

Item, omnecogniiiuum.&receptiuum dcnudaturabco,quod recipit,vt habetur i.de Anima,

&

Octihu eji non coloratm. Et 3 de 1 7 Anima,text.4. JntelleElm eftimmixttHyM materia-

texr.

lia fljfartum.

1 .

.

1 .

cognofcar.fed nihil dcnudatur a fe; igitur,&c. Itcm , nihil idem patitur a fe , quia agens ,

&

patiens funcdiftinda.vt habetur ^. Phyficornm,& 8. Sed intellediispaiitur ab intclligibili, i.Metaphyfica; in illo capitulo,

f^inium.

Mouet antem &c. ,

Item.fi Angdus pcr cilcntiam intdligat

fc.

non

poilcc

eum

Dco, itaquod

tota creatura

caufarc; igitur intclleftus fuus

perfedus petfcdiione naturali.cum tota natura creata

iuuantc,non

Illud cft impoffibilc

poflet aliquid intelligerc. ,

quia intclledtus inferior, Magnum ix

putaintclleitusnoftcr.poteft ex naturalibus fuis

concurrentibus phantafmatc,& fenfibilibusex-

cum aliis pure naturalibus fuis,aliquid incelligere ; igitur ille intcIlc<5lusnon potcft plusintclligerequam lapis. Item , fi ifte habitus cflct praccifa ratio intelligendi , ita quod fine ifto non poiTct inrelledus Angelicus aliquid intelligere.nec pcr confcquens tcrioribus

fuam aut hoc ciret quiaeiTentia Annon eft intclligibilis fiinplicitcr , nifi per talem habitum aut non poteft cflc przfcns pcr informaxionem , nifi per talcm habitum Non primo modo, quia fic Deus non poflct intelligere efl^entiam

;

geli

,

?

cflentiam Angcli nifi per talem habitum. Non fccundo modo, quia eft eflemia maximc proportionatax

eo lequitnr ittttnuemit.

Qusftio quo

tionata, licct e^et (ine tali habitu,quia cx in

efrenti.i intclligibilis

propurcionata

Ad tHttlligf-

:

non

quirieur pr*-

fenti» obieHi

intclle^ui cft

alteri intelledioni

ledba proprio,quiatania

dum noH «• intelledus proprij

fe, aiiciii

efl:

eH;

ab inteU

intelleduatitas ipHus

1 1 1.

etfi

ritur

obieAum inteiligitur per poiTet intelligere fe

fe^quia aliter

non

igitur

;

Deus non habitus

eft ille

praicifa ratio intelligendi enTcntiam Angeli.

rophorum , quod

&

,

,

&

intelligibile

,

intelligibilitatis,

igitur iine tali ha-

tionibus, de

Item

,

n habitus

iequitur

,

prscifa ratio intelligendi

fit

quod Angclus non

poteft haberc

determinatam notitiam ciTentis rei , quia quod prscise cognofcitur per rationcm indifFcrcntem ad exiilere

& non exiftercnon eft ratio cogno-

,

fcendi determinate alterum illorum , quia indifferens, inquantum tale, nunquam inducit in coreprtfentat

gnitionem vniu$,ad quod cft inditfierens fed habitus ifte indiffercns eft ad exiftentiam , non

txijliittiam.

cxiftentiara. Probatio.

Species non

:

&

Angelm non fcit

futur»

(ontingenti*.

Nam aut reprjcfcntat f

jr»'-

&

&

men a nullo intcliedu creato eft cognofcibile dcterminate , cum fit futurum contingens quia :

nuilus Angelus fciuillet dicere determinate, Prxcedetzosin G^ililMm, pei: habitumfuum, fcd tan-

6.

reuclatum. Si indeterminatc

co-

gvvfcit fingu-

Uri,

quando aliqua forma coniunda

&

fi

primo

pra:-

,

cft

coniundus igni cft

ratio agcndi

igi-

;

Cum igitiic Vlteriiis

;

ueaturab obiedVo ,fcd vnde aliquandocft in pocentia, aliquando in adu.

lamcn

igitur illud

& »0« ejp.

ipfius infclledusjficut

ifta:fi illud, fic

quod cft

ratio agendi

latio agendi,cura

,

feparetur

fi

tuncratio agcndi fufceptiuo ,quiafi , noneiret tatio agendi igni:

eft

calor eiret feparatus ,

quo intellcdus intelligit eft forma forma eft, quo agens agit. ,

Anima enimeft

ucrtalis

forma ipfius intcilcftus. Sed per iftum Doftorcm , intcllc6tus eftaccidcns; igitur erii forma informans inteU ligentem non igitur obie6tum vnitum erit ratio formalis .igendi, fedillud, quod fc tenct ex pat-

&

,

tamen per

cum

fe intcUigibilis;

m.iterialitate

impedi-

eftoquodaliqua fingularitas cum matctialitate impcdirct, quod ncc adhuc cft vcrum , ficuc

ret,

quod

poftea declarabitur. Ctim igitur dicitur

tantiim vniuerfalc

cft

bcat hoc veritatcm

quin

,

primo

cric

intcllig/bile

;

primitate originis

fi ,

ha-

non

poflit intclligi fingulare priir.6,hoc cft, fub

propria ratione

,

quando

dirciStc

cognofcitnr,

cct jvniuerfale priijs origine cognofcatur.

li-

Non

igitur cognofcifut efTenria Angcli pcr h.ibitum fic primo , fcilicct fub propriarationcquiaper habitum cognofcicurfub oppofitomodo, vt pcr

rationcs vniucrfalis tantiim. Prastcrea

ad hoc,

,

quam

viuimui,

ligcre

nifi illa ratio

,

vt habetur 1. de intellcdum intcl-

(frc.

cft

agendi

fit

Item , ciam dicitur qu6d non cft de ratione potcnrix cognitiux talis recipcrc , vcl moueri ab obiedo, falfum cft , loquendo de poientia crcata quia obie£tum fempec cequiriti,ir non foliim ;

ad/m

,

fed adfaiium

ejfe

,

impoflibile cft poftquam

quod obiedum

vt obiedtum cft

fpccies imprimatur ab obie-

Deo, fiue ab obiedo, fingulare erit. Eodem modo potcft argui contra ipfummet de habitu,quia habitus imprimcretur in intellc6lu

abob-

quia

«-

gnititta friM-

t» necejftrii

mfuitur

ak

thieSo,

nifi ipfum fitptz* enim annihilaretuc , &c

intclligatur

fcns in ratione obie^i. Si

,

8. Petet.tia

fpecies imprimitur, ,

fpecies cemaneret , non poflet adlu cognofci cognitioneintuitiua, dcqua loquorper talem fpccicm ; ideo ad cognitionem aCtualem requifi

ritur

obiedum ille

,

vt obiedlum.

Do6lor ponit quod Angelusfupe-

riores per fpecics vniuerfaliores

fi

ia

1. d.

teintclle^tiui.

fpecics. ,

De hoc Oxon,

:

rior intelligit pl^r pauciores fpecies

&o ,ipfa finguiaris cft , igitur non reprxfcntat vniuerfale; igitur aquocunqueagentefit , fiuei

ille

c^ue

cijm dicit

ficut ipfe arguif

fi

,

Anima. Igicur impoflibile

Itcm,

quod h.ibitus plusvalet Dico quod ininus valet,&

RefellilMr.

non

,

Item.ciun dicitiirquod nonpoteft aliquidcognofci ab intellc(5lu Angeii ,nifi lub rationcvni-

ideo fola finguiaritas

arc.x.

quod duplex eft potentiacogniciua, quaedam qux aliquando eft in adu, aliquando in potemia quxdam qus femper eft in adu. Nunc autcm de rationc potentix cognitiuz,vnde cognitiua , non efl quod recipiat fpccicm,vel mo-

ad exiftentiam rei,& non exiftcntiam. Ec confirmatur,quia habitus reprajfentatquiditatem rei , quiditas vcro indifFcrcns cft ad ejp,

cepta.limitataeft

q. {S.act. i.Bc

Angcli fitfibivnita, itaquoduunquam

Contra

aliquid fit per ic cognorcibile, quia eflcatia diuiiiaeft ha:c,& fingulaiis. Nec etiam limitatio impcdit quin aliquid fit per fc intelligibile,quiaquiditas Angeli abfoluteac-

D.

p.

qu6d

dicituc

abfeMs, ipfa per efreniiara intelligetur.

coniungitur,

tnanifefteeft falfuin ,quia fingularitas

Thom,

ratio agcndi,

tur fi eiret per fe, elTet raiio agendi.

tur propoficum,quia tunc habicus indifferens cft

;

7Opinio

ipfa cffet fcparata,adhuc cfTec ratio agcndi,

ficut calor

reprasfcntcc hoc.vclcius contradidtorium.habe-

non impedit qiiin

AngeUu

cftratio formalis agendi. Tertio

dicitur

fuiflet fibi

ab obie£io, refutatur duabiu ra-

qno hic num./{.

teobiedium finemateria fcmpcreft extraagcns: q 54 £t idco aliquando poteft clle przfens agcnci, aliquando non. In adtione immanciitc obie6tum eft vnitum agenti , & idco nunquam potcft eflc abfens. Secundo, dicitur qu6d obicdum vnitum

vnum,vt cxiftcre pro A, & tunc dcterminate fcirct Angclas Socratcm cxiftcre pro A^ quod ta-

li

Oxon. i.d.f.

quud aliter eft in adione tranfcuntc ,& adione immancnte.In adione tranfeun-

mictitur

cflcntia

tum

cjuo in

intcUigit fe per cnentiam. Et

non exiftere fimul , per A, tunc nihilrcprsfentat j aut dcterminate rcprxfentat

fttre Socratis

fonere totam a£liui-

de

ALiter diciturad quxftionem,qu6d Angelus aliter in

bitu.

res

,

quaft.jjium. 1 4. an etiam potemiam cognitiHam , qua

igiturin feparatis quodlibet per edentiam eftin-

telle(^iuum

ol>ie£io

II.

cadem

in feparatis a materia

eft ratio intellediuitatis

D.Thonu videtur

Sententia

tatem intelleEiioniiab

talis eft, nihilrecipere

Dodoc tenct hoc principium Philo-

non

fingulate erit ,velcatio fua

,

SCHOLIVM

,

tiontm.

Item,iile

fitaDeo

Non tertio

ptr inform»-

,

valec.

qnanta intelligibilitas promodo,quia non requiprazfentia per informationem ad hoc quod

prix eirentix.

^75

concederct quod fingulare cffet , nec poftet ducerc in cognitionem vniuerfalis iigiiuc

ie£lo ipfo

quod funt

;

,

quam

infe-

fcd certum cft

vniucrfaliores virtute , quia vniuerfalc

prxdicatione

nunquam

fuftriorii,

completam co-

proptcr fpecies fubalternatas

,

quia

,

vc

didtum

hS

(ognofcitur infiriu4.

ducit in

gnicionem inferioris ,quia nonin cognicioncin cuiufcunque inclufi perfcin infcriori. Sed non cft nccefre ponere fpccies vniuerfaliores, & perfcifliores

9' ferratiinttn

Lib.II. DiftinaioIII.

276

AiStMm eHpri^s ,quando aliquid completc con-

rationi priori alcerius poficionis, qua: ptius eft

fubiedum concinec paflioncm, & infenus per fc fuum fupenus,nonoportec inagis ponerc aliam fpcciem vnius , quamal-

impcobaca. Si enim poncrctur quod ratioincelligendiobicdli eflet racio incelligcndi intclle(iiiui,cunc circt fimile:ide6

terius; fed foliim pcopccr fpecies Ipccialiflimas

quia non pono eflcnciam

cognofccndas. Si igitur vna.fpccies

ligcndi a parte intcUc^tiui

tiiiecur in alio jficuc

tna

fpecialifli-

vniuecfalior aliqua vniuerfaiicate peife-

eft

<Sl:ionis

quia concenciua altcrius

,

fuprcma

eric fpecies

maxim^

illa

;

fc

fentialiccr

Iguur

do idcm iigibile.

&

fcntiam, non pcr fpeciem ; igitur (ic debct cognofccre inferiora , quorum eft concentiua per fuam ciTenciam propriam per quam cognofcic fe , & non pcr fpecies inferiorum cognito,

&

credo qu6d deberct dici iccundum Philofophos, qui ponunc intclledlionemcflecfreuciam fubftancia; fcparatae.

rum.

fic

SC H O LI

V

M

iccm

nem

,

quod

certaeft

ue concurrente, de ^uo in Oxon.

i

lo. Ratioefi, qiua fua ejfimia

eft

& proportionata

.

aSiu intelligibilu,

De

fiio intelleEiui.

num.

difi.^utfi. 7.

liis

vide plura

ibidem qutfi, 6.y.& 9.& hia num.8.

10.

dico ad quarftionem , quod Angelus cognofcit fe per fuam cflentiam. Et primo declaro quid intelligo per rationem imelligendi , imelle-

IDe6

SHui,&

&

quod illud quod iOimn fccundum, tanquam a6tus pri-

intelligHfilis

praccedit

y

tnus ex parce intelle6l:us

dico

,

intclligendi

eft ratio

intellcdiui. Racio inteiligendi cx parte obiedti fendi

,

quii

intcUigibilis, eft vlcimadilpoiicio ex parte incel-

difponens vc incelledio fequacuri ncccf-

ligibilis

enim ad intcUedionem concutruntintel-

fario

ligeufi

Scimti» ah' finiHiu», dr intuitiut

,

aitplienntur.

& incelligibile.

,

,

nobis

quia

,

cfiret

fciencia

,

omnis cognitio

li

lolum

rei exiftcnlij,vt

vcl habitus

iam non,

ficut

cxiftens.eadem

poftet cire

,

tio fcicntifica eft rei

in

Inftnfu

tfi

tAftraSiM», tjl'

intHitiuM.

ri

Nam

fe.

fcieniia,

,

j

igitur

cogni-

vt abitrahic in cognitione.

cognitio incuiciua, fcu viiiua ,quz

cft

amoca

nunc

cadcm opinio, noneft vera.iam

falfa.Socrate fcdente.vel furgente

Alia

fcientilicain

quod

cft

cft rci

pcrfedionis in infetiori,

imperfc<3;ione, potelt compecere luperior

perfedtius

,

vel

modo cmmenciori

:

fu percipimus duplicem cognicioucm

tuiciuam «fliuam

,

,

vc vifionem exteriorem

qua: eft in imagine fuo

;

fed in (en,

vnam

in-

aliam abftra^

modo

fic

:

pra:-

viuit

,

vclquodeft, quo totum

Et poiret cognofccrc fe immediatc , nifi haberec immcdiacc ordinem ad phancafmaca: igicur Angclus , cum non habeac ordinem immediate ad phancafmata,poteft cognofccre fe pra:fencialicer. Scd hoc non poccft alia racione> viuit.

racione incuendi hanc cflcntiam pcrfedte

,

pter irdinem

ad pl}»nt»f. niattt,

ni vi'

dtl ft.

vel fal-

;

quianulla ratiocreata

acque pctfc(ae ducitin cognitionemeflcntia: fupremi Angcli , ficut propria tatio inccUigendi

iuz eflentiz. lccm , fi aliquid potcft in aliquam opcratiorerftSiue nem diminutarn pcraliquid quod habet (r//i^ di- tnttUigitMr tbitaum minutum iigitur poteft in operationem perfe- tfr in ft prtfint de.per idcin ii habcrctir^^perfcdum; fed habens ^uim {if ejfe intelligibile in fpecie .habct ibi efe intelligi^eiim. bilc dimiiiuium,& fic poteft diminutc cognoici, igiiur quodeftdc fc a(ftu intelligicompletc , & perfedc cognofci pcr in quo vcl fccundum quod habet efie in-

velintelligi bile

:

potcft

,

illud

,

,

complcic. Si igitur potcft aliquid per (peciem diminute jntelligi , per cirentiam poteft perfciSte. telligibilc a(flu,&

Dicunt , cx his fcquitur quod non eft neccfle ponerc fpcciem in intcilciSiu quia fpecics eft di:

obicdum

in fpecie,

&

eft

diininutc intclligibile, obiedtum vcropei feintclligibilc

;

igicur

nuUa

eft neceflltas

ponendi

incelligibile

& inrel-

fpeciem.

Dico quod vniucrfalc

fciencia in nobis,nili cognicio fcient ifica cllcc abftra^liua

obicdum

hoc lufficic quaninccUcdliuum , & per fc incel-

niinucc in intclle(au,&

Secund6 prTmitto quod duplex eft intelle£bio , vna fcientiBca , quae cft abftradiua , & non cft fcmper difcurfiua , aliter enim non poifec cftc

ibi

&

Angelus poteft haberc aliam cognitioII. cx naturalibus fuis, ficut anima noftra Animm frt»

tem non «qu^ Vera/ententi4,AHgelHm cogmfiere fe ferfua,m effinttamyVt per caufim pmrtialem, intelleSiufimd afii-

fed apartc intelligi-

,

intelleftiuo,

per (e

cft

fui

quim

IIL

cum

idc fupcr hoc,

priiicipium intel-

cfle

cancum, fed concurric

bilis

pcr cf-

fpeciei fpecialiflimae.

ciim fuprema Intelligentia cognofcit

non fundo

,

ledlum przfupponit vniuerfalicatem in altquo abllrado fed in obie(So fingulari non poteft effe illa vniuerfalicas przfuppofica ; igitur oportet quod fit in aliquo abftra(5lo ideo ncccfle eft poncre fpcciem intclligibilcm abftradam ^ fingulari dc co quod debet intclligi in vniuctfali. Vnde licct cognitio abftradliua fit diminuta re:

,

&

,

fpci^u intuitiuz;

&obiectum

,vi ibi intclligibi-

le, fcilicct

in fpecie,fit intclligibilediminutc; ve-

rumtamcn

cft

nerc ifto

,

fimplicicer incclligibilc iniftogc-

& calis cogn icio cft fimpliciter cognuio in

genere cognicionis.

in in-

SCHOLIVM

IV.

cognitioncm abftradiuam experimur eft intuitiua , fccundum quam videbimtit facie ad faciem 1. Corinch. 3. Sicut Hunc videmui in dtnigmate. Angelus igicur poceft

etiam perjpeciem, aliotjuin non poffetfifiire abjira£li-

incelligcrcfeper cilcntiam ,quiaiIiudpotefteflc

ue,nec fuM paffiorusficut aliarurn quiditatum.

telle£tu

in nobis. £t alia

p»-

tt/i inttttigt

rt ft ptr efftntitttn.

ratio intcffigcndi cx partc obiedti cogniti

quo

eft

obiedtum prxfens

fcda potcft

eflc parens.

fufficientcr a6tu

,

,

in

fub

,

quiamemoriaper-

Scd

elrentia Angeli ha-

rarione zQta intelligibilis

j4ngeltu non tantumfi cognofiit per effentiam ,fed

1

,

Angtlm

TErti6, dico quod licec bilis pci

eflentiam

,

Angelus

non camen

fic

incclligi-

illa ratio in-

celligendi cft ratioprzcifa, quiaracioincelligenfic,

quod

qu6d

nihil

bcc talcm rationem intelligendi,quia prxfencia

diprzcifapotcftaccipi duplicicer. Vel

ad pocenciam non femper rcquiric obiedtumefte przfcns pcr informacionem ; cunc enim Dcus non poflec cognofcere fe , fcd fuflScit pra>fencia vel per illaplum , vel per informacionem , vel (icut idem prxfens fibi , lic eft illa racio iimiiis

intelligit (c przcisc pcr cflentiam, ita

aliudintclligit per eirentiam.nifi fe;vel ex prarci-

modi fic , quod cognofcit fe per cirentiam, quod nullo modo alio poflct fc intelligcre &

fione

&

neutro

;

modo

eft

latiocflcntiz przcifa ratio intclligcndi

II. R»tio tffen' titL n»n efi prtcif» eogrKifcidi

gilum.

Am-

Qu^ftio III. telligendi

Angelum.Non fccundo modo, quia

potcll intclligerc fepercflentiam

modo

inteliigerc fc aiio

Angttm p0- Quia ttfk ftr »Uud

,

quam

fi

igiturpotefl;

,

pec ciTentiam.

coguitioncm intuitiaam fui, poteft tiaberc cognitionem fcientificam, fea €»[ntfcirt if' abllradliuam de quidiiate fua aiiter enim non ftntiX funm. poflet iiaberc fcientiam dc quiditate fua, ficut de quiditatc aiiorum fed nianifeflum eft quod iicuc poccQ fcire paflionem aiterius quiditatis de ipfa, ita poflct fcire paOloncm fuam de quiditace fua. potell tiabcrc

ii

:

:

quz conuenit fuAngeio de inferiori, non

Item,cognitio imperfe(fiior,

>5-

pcriori

,

& perfedlioti

rcpugnat Angeio inferiorij fed Angeius fuperior habet deinfimo Angeio cognitioncm abftradli-

uam, quia cognofcit

fc pct eircntiam

& infcrio^

,

Angeius poteft habere taiem cognitionem de fe. Non enim miniis poceft homo cognofcere paffionem hominis res per fpcciem

;

igitur infimus

dehomine, quam afini dc afino. Ncque primo modo ratio cflentiz cft prscifa ratio Angeio cognofcendi eflentiam fuam , ita quod poteft cognofccre fe per cflentiam,& nihil aiiad crcatum per eiTentiam ; quia quodcunque creatum, quod Angeius fuprcmus poteft cogno-

Infri.d.^.

q.t.

AngtUu etpit

Mt-

Ipttiet

fitcitrii

jf»etMtiffimarS

in fu» ertM-

fcerepcrfpeciem , potcft cognofcerc per clfcntiam, quiacuiufcnnquecreati poccft liabcrccognitionem abftradiuam,poceft haberc& incuitiuam,qux eft per exiftentiam, quia cumobie^um eft in fe przfcns , poccft cognofci iniuiciue , ficuc poceft per fpeciem abftradtiuc, curaeft .iblens. Quomodo hoc fit ,patebic vbi dicecurdciocutione Angeii *.Patec igicurquod Angeius habet fpecies concreacas de fpecicbus fpeciaiiinmis, cum non alicer haberec decerminacam cognicionem rcrum.vc in fe funt.Im6 nec idca indifFcrens in Dco eft ratio decerminate cognofcendi hoc: tunc enim fulum requireretur vnaidea.

titnt.

V.

xielex ordine petentiarum

vide Do6i. in

,

Oxon,hic num,\^.dr i.d.^.i]Utfi.j,num, ^G.ad i.De ratione imaginis^vide

ad

5.

d.^.^utft. vlt.

1.

ContraD, Thom,

ligibiiis:

fehaberct ad intciiedlioncm iapidis ficucadinteiiigendum fe quia pctfedum inteiligibiie ,

14. .

frintipnlt.

AD

primum

&

i.difl.

ejfi ptr

docet fingulare

non

principalc

cum

;

eflct alia cauia, nifi

ma in

1

6.

ft co-

dicitur

ifto ftacu

mifcrix.

Auguftini,quod coromuniter

hic obiicicur,qu6d in anima

quomodo

in

anima noftra

vna pars

eft crinitas

eft

ibi fint tres partes in adtu

quod

eftaSuintel-

explico

fccundo

,

quod

fcd tantijm

adu fecando,Yt memoria,& duz aiiz

in

&

cundum

,

& fic

memoria adlu.Et quod

poceft ctle

nonexire inprolem in vocauic incellcdlionem

,

in

adu

Dt

rntitne

imagittit.

Videj.dj. q.vlc.

&

i.d.

ibi fe,

Sc

Ariftoccics

Auguftinus vocac cogi-

tacioficm. Ecpofuit Ariftoccicsquodanimain-

quod non inccl» , quac pofuic moca ^ phancafmatibus. Et cum dicitur quod inteileftus nihil eft corum , qua: func ante intelUgere. Dico quod iiia propofitio diteiiigic fe ficuc aiia

ligit fe, nifi

dc vircuce vocis. Si incciligicur

Intelleflus

quod inceiiedlus ance intelligert nihil e(k , fallum eft, quando ancc intelligere elt in adiu primo. Si

nihil eft in-

ftinguenda

eft

quodnihii eft poflibile inceiligi ance inteUigere, hoccft diftinguendum fecundum Commencacorcm , in lenfu compofico vcra eft,

fic inteiiigacur

celligibiliu

antc intelligete, txfeni' tttr.

Quia licet inte intelUgere numcro intcilcdorura.eft tamcnaiiquid de numero inteiiigibilium. Vel poieft dici qu6d nihil eft eorum, quz funt adtu fecundo ance intelligere fed aliquid eft adu primo. Ad aiiud , cum dicitur , finguiare non eft in- Ai ftcudum. in fenfu diuifo faifa.

nihilfitde

:

teliigibile nifi in vniucrfaii

:

dicoquodficut in SinfuUrt tjl pcrfe(^c quidquid pir ft inltBi'

(icnecin cognefci ,vel

gihili,nec initUigitur ptr

Ideo dico quod in nuila fpecie, inquan- ratitnem^t' caiis , petfcftc poceft cognofci obic(flum eiti.

intettigi,

cum fuum per quod non

fc fingulare

fpecies

quod

fingulare

,

quia aiiquid inciudit,

&quancum adhocnondu-

,

cic fpecies in eius

Et ideo dico

cognicionero.

non

cft

pei fe intelligibile fub

piopriaracione perfedte.

SCHOLIVM

VI.

Explicat ejuando potentia denudatur ab illafermM

fecundum fed intciie(9:us nofter in ftatu ifto habet immediate ordinem ad phantafma & hinc cft quod non per effentiam cognofcic animanoftrafe. Etcnmdicic

i,difi.

:

,

crinicas,non

voluncasfunc pattcs,fciiicct inceiiigencia, in vircute,& in potencia propinqua ad adliim

quod

,

ftatim cxire in zOtMvn

vnita fempcr caufant inccilequoiibct impedimenco ablaco.

Ad aliud di^um

realiter

fit

adu

dlionem in zStw , Et ita;anima quantum eft de fe, fcmper fe cognofcerct, nifi eflcc ifte ordo immediatus ad phancaf-

&fibiprAfins,&c, Dico qu6d verum eft cum hoc addito, fi non habet ordinem immediatnm ad aliiid obiedbum, quod impedit quin pof-

ligihile

&

:

intcllcdliuum

gnofiibilt.

Ai (trgHm. I

aftu refpedu alterius intel-

eft in

quianonita cx naturafua immediacc

cft encicacis in inferiori:

yidprimum explicat ^uomodo Mnimafimper ^Hantum efi defi, cognofiit fi,fidfupp»fito peccato nonpotefi per fe cognofiere fe,ficut Angeltu. Anvero hocfit ,

quomodo non

communiori non concinccur

SCHOLIVM txpeccAto

277

,

cjuam recipit intentionaliter

habet in potentia fiirituali, 16.

Adtertium

;

& lecum non

Dt tjuo in Oxon.hic num.

dectt, idem pojfimeutrtfi.Dtquo

i.cjut^. 7.

Him. 17.

&

1.

diH.

l,

qu*il, 10.

ad primum.

,

An!ma lem pcr nouit exptnitur.

•

it,

Auguftinus

non

Animam femper

intciiigit

quod

ille

nejfe fi,

aftus

fit

eiicitus, quia inconuenicns eflct

Dicoqaod

adlus fecundus

ponereadum

fecundum fempcr in nobis & perfedlum & tamen quod lateret nos ficut quod egoeflcm Angeius , & latcrc mc. Sed dicitur pro tanto quod femper nouic, quia fcmpcr eft in a£lu primo ad inteiiedione immediate,& vicimatc difpofitum, ,

,

;

quantijm

ex parte fui ad intelicdlionem ,&: femperadlu ad aliuda fe, iicct habcrec fpeciem iapidis concreacam quia 9. dcTrinica-

non

eft

fic eft

:

pcrfedlo

quod mens

eft in aftu primo immediato ad intcUediionem fui, Scotioper. Tom. XI.

te,cap.vltimo, dicit ,

&

AD

aliud;

cum 6.\c\i\xr,rtcipiens dtnHdatur,&c

.

Dico quod oportet recipiens denudari k difpoficione repugnance rcccpciuo;igitur in quocunque habecur aiiquid rcalicer, quod eft difpo-

1

£.

Adttrtium.

repugnans ad rr«pi incentionalicer,ibi opor» denudari i realicace cali , vc aliud poflSc recipere. Nunc aucem in poccnciis non or^,,^,;^ «j^, ganicis non eft necefle inquancum huiufmodi, doitnudathr quod denudencur a coco gcnere iilius , quod de- rt»Uttr »k ficio

cec rccipiens

bec rccipere, quia

fi

fic,

cijm

Deus

fit

cognofciti-

'».?»'^»''«-

uus cuiuflibet cntitatis , oporteret eum denudari f[„J"i^' ab omni entitate, & tunc eflct niliil. Sed ocuius,

coiorem intcntionaliter, noucoloracus reaiicer,quia Aa colo

qaia debet recipere

requiriturquod

fit

Lib.Il. Diftindio III.

278

coloratura reaiiter habet conditionem oppoftdilpolitionctn repugnantcm recepiioni ,

&

tam

Vnde in taftu non oporquod dcnudetur organum ab omni qualitate

intentionaliter coloris.

cft elTcntia

tet

fpccies.

tangibili realitcc

rer

non

quiaqualitas tangibilis ceali-

,

rcpcrit difpofitionem

rcpugnantem in

rufcepiiao, (icut teccptiuum coioris inteniionaliter.

Vcl

Ci

quod

diceretur

niliil fentit

tafkus,

primas ; adhuc (i clfet ad organum mixtumcx qualitaiibus non rcpugnantibus.pofIct fentire mixtum confimile. Ideofi ilia propolliio Philofoplii debct habere vcritatem,oportet quod intelligatur de potentiis organicis corporalibus, Er cuni ipfe dicit in tcrtio dc Anima quod intcllcftus eft immixtus tamen non eft

niii qualitates

;

&

Dico quod verum

virtus organica.

eft intellc-

immixtum , quia mixtio cft difpofitio repugnans ad cognofcendum omnc immatcriale,licct nonad cognofcendum aliquod (9:um oportet ciTe

materiale,non ficcft in immaterialibus. Ad aliudjCum dickai, nihilpatitur a/e, falfum AgenSt&p.l. cft, necopottct agens patienscflfcdiftinda

&

ties indiftin-

ila

fubielit

Quimiifjue,

fubiedo , quia manifcftum eft quod in Angelo fuitmala volitiode nouo, noniDcoimmediatc,ncc etiamtotalitcrab extrinfcco efficien-

&

te, fic

cnim non

fuiflent

propterhoc damnandij

igitur ifta fuit ab intrinfeco, igituc ibi agcns

Ai juintum.

,

patiens non funt diftindla fubiet^o. Nec valet quod Philofophus hoc non vidit,quia multa non vidit, qua: oportctTheologos conccdcre. Ad aliud ,dico quod Phiiofophus conccderet qu6d intcllcdio Angeii cfteircntia fua, fcd nos dicimus quod non qoia Ci aiiqua intciledio ciret fua cfTentia, iftamaxime cffet intclicdio proprie circntix, fcd illa noncft fuacftcntia. Probatio,

inteHecHon?

quia irapoflibile

Angeli idem ipfi

Angclo

tontrn

effe ,

eire

tfi

ehil.

tia:

eft aliquam intelledionem in pcrfediorcm , qnam fit fua fubftan-

fed perfcdlior inteliedio eft.qua

fcriot intelligit fapcriorem,vel

telicaio

,

qua

ir.telligit fe

:

fed

Angeius in-

Deum, qullm fi

in-

fua intcllecaio

fus fybftantiae fit fua cfTentia , aliqua intelledio ab Angelo cirer perfeiftior, quam fua fubftantia. Et cum dicitur, imeileSIiomeMat, crc, Dico quod

fotiks extre-

rnum ,quhm

Aictnjirmit-

timem.

pcr fpecicm

quam

talis

fit

Oppofitum. Homo poteft habcre naturaliter aliquam diftindam intcllcdioncm dcDco ,igitui& Angelus. Antecedcns paiet. Rom. i./«uifibiliaDeia creatura per ea

,

Ctntr».

fafia fmt intel-

c}He

leHa confficimtHr.

SCHOLIVMI. Sementia D.Thomx,Angelumperfitam effentiam, vt per imaginem, cegnofcere effentiam diuinam, gnitione media inter nofiram

& heatam.

De£ler tribtu

num.

ratioitibui hie

}.

de quo in Oxon. 4. d. 49.

Refblutt primo,

& abftra£iiua vide

Secundo

Angelum nonpoffe

ile per

,

fuam

effentiam

.

cognofcere

eiuia

:

intuitiue,

J^ 11 De fciemitt Scholium hic num. 6.

c}utft. z.

muitiua

& co-

Hancreijcit

Angelumnon poj/evaturaliter videre Deum

DeumM^in'

hac non repr*fentat

Deum formaliter , nec cominet eminenter, percjuod refutatur D. Thomas. Tertio ait, verifimiliter datam Angelo fpeciem, qua

fuiffe

nam

effentiam

,

diftinEle viderepotuit diui-

&probat hicfuccinEle , de quofuse in

Oxon, hie num.G. vide ibi SehoUum.

Dlcitut ad qusftionem qu6d Angelus videt

1. D. ThotM

,

eflentiam diuinam pereflentiam fuam,quia

imago Dei , vcl faltem imago cft imprcfTa in efTentia Angeli '; fed imago ducic in diftindam cognitionem illius cuefTcntia Angeli eft

ius

»finit.

eft.

Contra

modo,

illud

:

imago

dicitur dupliciter.

Vno

oculo dicitut imago vifibilis. Alio modo ficut imago Hciculis ; illo modo imago ducit in cognitionem illius, cuius eft, ficut fpecics in

&

primo cognita, & non ducit in cognitio-

quia

eft

nem

altcrius, nifi vt eft in

rci

igitur oportet prius cognofcere iftam rero,

eo priijs cognita. Nunquara cnim pcr fignum cognofcitur fignatum,nifi prius cognofcitur fignum , cfTc fignum talis

&

;

gnita

rci

i.Phyf.t.6. quam medij ex natura rei,illud diftat. Nunc autem intellcdio eft cxtrcmum , magis quaramedium, cum idcm intelligit fe, quiapriias

naturaadu intelietliuum,& intelligibile funt fimul,quam fit intcUedio, quac fcquitur. Ad confirmationem,cum qua:rftuc,quo diftinguitur intelledio in propofitoab eircntia? Dico quod formaliterfeipfa , cffediuc k caufis extrin-

quibus habet quod

fii

Imago primo modo

eft

imago

ytmm

s

r

I

IV.

fcendi illud

,

cuius

cft

:

ficut cffcftus ille

eft

tantiim catio cognofcendi

tiA diuinx. ? 5«.-).//.4.^«*//,7,Capreol.i. iifi j (futft.t.art,}.

i,

^

Ocham

q.l.proU art.i. &quefl.i.prol.^ hU q.}.(J!- ^. Scotus/» Oxon. hic qutft.g.Vafq, i.pnrt.
6 D non. Quia ?

,

aut par cfrentiam

efTentiam

Ratio cogno-

fcendicognita,nS eft pri-

,

&

nunquam

primum cognitum. Dico

igitur ad quaftionem,

abftradtiua. Intuiriuam ,

qu6d dcDeo du-

non

vt

Ange-

potcft

didium

cft

Loqucndo de

pofTct

,

naturalitet

quarto intelle-

,

quia

aut illa

quod

cognofccrc a natura pura,

ficut dicitut intelledus nofter

part.qHifl.^e.aft.Ti.Wtm.quoH.^. qutfl.

V^^ per fpeciem Non pcr

<^

,

qui

libro dc rcfurrcdione *.

AngeliiJ pojfet habete naturaliter

I.

qui in

,

non cognita,

primo cognofcibilis ,nunquam eft prima m» rati» etgnofctndi. ratiocognofccndi caufam fcd efialius effedus,

tabulanuda,

ita

* 1.

Dift.4j, q. II.

&

iJuUiu intil-

leSm

pettfi

intettigert

nuUam

fpeciem concreatam habcat , nec Deum intuiconcurrant aliqua alia. Vel intclligitur cx natu- tiue naturM' ralibus adiuis pafHuis , ficut dicituc quod liter. oculus naturaliter poteft cognofcere colorem, qiiod

f^X^ V

,

cognit»

fccft

tflione abftra(3;iua, aut igitur intelligitur

diflinSiam intelleBionem ejfen-

D.Thom.

non co-

plex potcft haberi intelledio diftinfla; intuiti-

tale cns.

o

qua: cft

licct ipfa fit ratio

&

ua,&

Qj^ M

,

cognofccndi iftius , cuios cft, diftinftc , prima ratio. Tamen imago fccundo modo nunquam cft prima ratio cogno,

lus habere cx naturalibus

ite^nttuum.

,

bo.quam nigrum tamen quoddicitutmcdium folum,quiamagis fequiturconditioneni cxtremi,

fecis,a

Argumctum

quiaintimior

,

Angelo per illapfum

cuius eft imago,quam iniagincm, quia fi non cognofcitur quod cffct fignum illius, ipfo cognito Ratie tagnenon plus cognofccretur fignatum quam prius. fciUi duplex,

ex natura

:

t»edium.

non

:

ingenere eft propinquius extrcmo, quam aliud extremum,ficut fufcum al-

medium

JttteUeHh fui

& talem non potcft de Dco habe-

,

&

,

V.epu^mt,

cft intuitiua

rcnaturaliter

&

non quod potcntia vifiua fufficiat pcr fe, fcd tantum concurrunt naturalia ad hoc , quod n.ituracoiotem. Vcl inteiligitur tertio modojcjuod dicatur aliquid natutaliter cognofci, lirer videat

non

y

Qu^ftiolV.

i

non per potentiam nudam,nec concurrentibus cauiis adtiuis,

& palliuis naturaiibus

:

fed per ali-

quid inditum a principio (ui«^ , quoddicitur naturale, pro tanto , quia concreatum , & non eleuans mere ad rupcrnaturalia,ncut cleuant gra< tja,& gloria.

Primo modo nullus

Angelus cognitiuus,

eil

&

non

poteft in diftindam

intel!igcndi,qii2 poteft dici fpecies intelligibilis eflentia:

diuin^ intclledui Angelico. Illud vide-

eo-

lur poflibilc,

JiinSiDeum

nem

abftmiiiHi.

lc(5lui

& congroum. Congruii cnim om-

pcvfedlionem creato

,

,

qusc poteft competete intcl-

tribuerc intclledtui Angelico

;

fed

Dei

:

;

gnitionis abftradius.

Tamcn perfede

tare,& diftindc poteft

cfTe multipliciter; vcl

te!lc(5lum tcllciflus

vnam cognitionem

Contri , efto quod non pofTet , adhuc potcft quiscognofcereexiftentiam,&nonqu6d ficconduio,fub qua cognofcitur eflentia cxiftens. Prsterea, hoc didum eft falfum in fe. Itcm , ccirante adlu vifionis poteft rcmanerc diftini5b.i, etfi

non a:quc

perfciaa,

ficut patct de raptu Pauli,qu6d poifet poft vifionemremanfiftc mcmoriasqucdiftindta^ficciiam ccflante cognicione abftradiua, potcft rcmancre raemoria diftindla,&c. Icem, Auguftinusya/^w Genef.lib. 4. cap. vlt. ait qu6d boni Angeli non habebunt cognitioncm Dci definitiuam , quia Deus non potuit definiri; neque intuitiuam ante gratiam ; igitur abftrafti,

&

ifto

modo

faciliter pofVunt faluaridi-

ad obiedtum repra:fentatum

t^ultn J>er

Trims,

ficquod

capax

illius,

Primo modo, diuinam

rcprsientat cfrcntiam

Secundo modo

claram

fe.

Angelico

intelledlui

mco reprxfentat eft

inftantu adducHntur contra po/itionem, ejfentiec

;

& filitHntur

& filidam doElrinam.

COntra illud da

& fic fpccies

adarquatc album

,

albi in fcilicet

oculo quan-

cognofcibilc fccundiim propora:qualiter pofTct ar-

Ad primam probacionem,curadicitur,fintti infinitum nulla eftproporiio

modo,

modo

:

ad

verumeft primo AJ

iam relatis ; tanien tercio prohibet,& fic cft propottio crcatu-

vel lecundo, cx nihil

arguitur

,

qu6d non

fit

ponen-

Angeli,quia nulla

llatin infinitum, quia Sceti oper.

fpecies re-

Tum quia dicreaturxad Deum nulla

prafcntat cffigiem Dci pctfcdle.

Tom. XI.

,

fectiniS.

Finili finitS

»d inan da-

tur froportio,

ad Dfum. (^ qmmdo} Et cilimdicitur quodfiibftantiaeft magisfimi- Ai tertiatn. lis Deo>qu«lm ifta fpecies.Dicoquod non propter hocfequitur quod magis ducit incognitionem, ra:

qnam ri,

Auguftinum lih.ij, magis fimile alteminus fimilis,plus dncit

fpecies.quia fccundijm

^nafi.ij. j.

tamcn

licet

vnum ouum

fpecies,qua: eft

fit

in cognitioncm. Et ratio aequaliter concludcret Adquttrtam.

deomni fpecie,q imagis conuenit fubftsntia cum fubftantia quam fubftantia com fpecic intelligibili. Et cum dicitur quod efFc^ftus non du,

citincognitionem caufx, nifi incomplete dico quod verum eft de cfFe(Slu , qui facit prim6 conceptum de fe,& tandem de caufa. Scd cfTc^flus non caufans conce ptum de fc,fed de caufa tan-

tum

,

cuius

tionem

Ad

talis fpecies intelligibilis cfTentiae diui-

n;E in intelledln

,

fpecies intelligibilis

,

tionem ab oculo mco. Vnde gui de habitu, & de a(flu.

eft

fpecics

,

tjfeaiu.

quado

diftin-

3i caufat c»gnition? t»t»fa.

ducit diftindle in cogni-

caufa:.

concedo

eft intimior 10. ideo non quaeritur Ad^uintam. quantiim ad iftam cognitionem fpecies , nec ponitur, fcdquantiimad cognitioncm naturalem

aliud

per illapfum,

ejfen-

,

:

II.

tec.

reprsfentat in repra:fentante adaequatc,quantum

tum ipfura

cognitioncm intuitiuam.

Aat duplici-

& fccundum propotiioncm huius in-

,

aliuda

tenentem dari Jpeciem diuinx

ti*.

eft

effentis diuinac reprxfentat efTcntiam diuinam

SCHOLIVM

tontra fpecie

quancum

tellcdio repugnat intellcdui creato.fic cx natu-

fta Auguftini.

diuinn

quia

ralibus,nifi in quaeffct formalitcrbcatus

uam

7-

rcprasfen-

velada:quate in repraEfcntante. Et hoc contin- Refrtfent»re

ille intellc(5lus cft

memoria xque

ObieHicnes

diuinam in gencre co-

fcntat pcrftdle cflentiam

nihil perfc^ac

Dicunt, non potcft habete

Siftim»,

fuptan.i. , ficut prius * argucum eft concra priorem opinioncm. 8. Adpnmum horum,dico quod ha:c cft metaphorica locutio, quia cfligies proprie non eft nifi Ref^. ad »b' ieSionet. in figuratis tamcn dico quod illa fpecics rcpra:Ad frimnm.

bus de cfTentia diuina; igitur petfediorem pofTct

fed in

Stxt»,

fpccics

illa

Angelus habere. Sccunda

;

f^int».

igitur

pedic;

in reprzfcntante in comparationc ad iftumin-

finealia.

§u«rt».

&

uendo rationes in contrarium; tum,quia pro hac

rale ad

Ttrtti.

Item, fecundum Auguftinum S.dcTrinit.c^. bonum, tolU illud , videhis omnis honi honum\ igitur rollere hoc,&c.iuuat ad cognitioncm Tolle hoc

git duplicicer; vcl fimplicicer; vel

talis,nulla perfe
Qu»rtM.

intimior, quia cfTcntia diuina illabicur intcUe€t.\i\ Angeli.

ftradtiuam diftindlam cfTentia: diuinae ; tum, quia contratium probati non potcft , vt paiebit , Ibl-

cognitioneabftradiua Dci non forct beatus,quia non quietatur ibi , fcd haberet deliderium natu-

6.

nunc autcm cognitio caufas in effcclu eft diminuta,& non diftin(fla,ncc perfedla. Tum, quia eft

repraefentat adaequatc in fe efTentiam diuinam;

parte pofTunt adduci rationcs probabilcs.quarura rrebaturfri' ptimataliseft. Inftatu innoccutiae aliquamcognitionem potuifTet homo habuifTecx naturali-

Rejfoaf».

ad

i'e

non repugnat Angelo haberc cognitionem ab-

.X

ObieHit,

habebit

gnofcacut illud, cuius eft imago

igitut

;

Tertfo modo,d ico qu&d fic,quia Deus cx principiocxiftentia: Angeli indidic vnam rationera

Setunda.

Tum, quia Dcum, ficut cffedus ad cauiam:

ducit in cognitionem,qui»m fpecics.

libus.

rei crcata:

nobilioris obiedti

cft

&

di-

fruftrli

intellcdtionem Dei pcr propriam eftcntiam conpafliuis naturacurreatibus cauHs adliuis ,

quim

Artgelm

,

detcrminans ad aliquod cercum , imfi ponicur, cfl deccrmipans intclledlura Angeli ; ergo potius impcdiet. Icem , ifta (pecics cflcc imago Dci , igicur non ducic in diftindlam cognicionem, nifipriusco-

Sed notitia Dei

prium.

gnofcit

quia

ponerctur talis Seeund». fpecies , quia cfTcntia Angcli eft magis fimiiis Terti». Dco , cum fit fubftantia , quam quascunquc fpecies concreata , qu£ eftaccidens ; igiiur plus inifta

quia in omni cognitione requitiiur obie^um, non igitur fufficit folura cognofcitiuum. Angtliu ntn Secundo modo non potelt Angelus habere napottfi diftin- turaliter diftindam cognitionem Dei , quia om{li cognofct' ne obiedum habct pro efFeftu adzquato verbum rt Dtumfer notitiamfui; igiturnon poteftineffu/tm ejfeii' fuum , fedura perfediorem quam fit verbura fuum proti«m.

179

proportio. Tura

cft

quam

,

qu^defTentia

fpeeics

,

Angeli.

Ad

aliud

Adfextam. ,

cijm dicitut

,

determinatum impedit,

&c. Dico quod detcrminatio

vniucrfalitatis

A

a

1

,

&

£ngu

Explicatuf

Augudin.

28o

Lib. 1

fingularitatis diiplicitet dicitur

,

Diftinaio

1.

vel vniuerfali-

tatc perfedionis, vcl prxdicationis.

Nunccer-

tumeft, noninjclligi qu6d dcbes tollerehanc nngularrtatem

tem

,

& iftam relinquere vniucrralita& fic vidcrcomnis boni bo-

pra;dicationis

num

,

fed dcbes rclinqucrc vniucrfalitatem per-

:

fcdionis indetcrminatam

,

& quod

Ad

aliud, dico

;

alio

quodajquiuocatur ima£o

,

quia

imago in fc eft cognofcimodo , fecundum qu6d eft cxemplum accipitur vt

alterius,& ducit in cognitioncm 3lterius,&

fic eft

Primo modo imago impcrfedlc ducitin cognitionem illius cuius eft. Secundo modo, ita perfede qukm potentia eft capax. fpecies imago.

Ad

Ad rationem

4r£Um. ^udji.

principalem,cum A\c\tm ^Ji duc4-

tur in diJHnilam inteHe6Honem Dei, tuitper ejfentitim,

Dico, qu6d pet fpccicm naturaliter cognofcit Angelus eirentiam Dci. Et cum dicitnr , intimioreft pcr efTentiam. Dico quod non ,quantum ad cognitionem naturalem. C^r.

DISTINCTIO

Contrk Auguftinus Alijs

c.

autem videtur

mtmhro

mijen ^ t.art. 7.

nc

de diabolo fub nomi-

ferpentis.

SCHOLIVM

gelos creari inbeatitudine,quia nequeexparte ipjorum, neijue exparte Dei repugnat. Seeundum,potuiJfe effe in primo infianti in mifiriaposns , quantitm ad rationem

incemmodi illim

,

quod

in Oxon.htc ej.i.n.^.habet pnlcherrimam dtSlrinam in

harum rationum, Moneo hanc quafiienem efie

adfcriptum Oxonjhu.d.ye^.i.

Clrca quxftionem prim6 videndum,quid fuit

beatificari

;

hancDiftindioncm quarFtrum Ange^

quocunque

in inftanti creationis fuerunt heati,

pIex,poenar,

Quoc

fic.

Quia inin-

tudinc naturali

;

igitur

& beatitudine fupernatu-

fuit

Antecedens patet,quiain inftanti creationis obiedum prasfcns,& tunc potuerunt intclle-

ftus

& voluntas operari naturaliter. Confcquen-

rali.

tia patct.quia caufa efficicns

bcatitudincm fuperiiaturalcm, eft cflScacior caufa efficientc beatitu-

dinem naruralem; igiturita fuum efFc(Stum, vcl citiiis.

cit6 potcft caufarc

ti

in gratia

;

igitur in

primo

inftanti erant bcati.

Anteccdens patet fecundura Auguftinum iz.de Ciuit. 9. Simul condens Deui naturam , 0* largiens gratiam. Confcquentia patet.quia Angelus ftatim finedifcurfu habet beatitudinem naturalem, habita difpofitione rcquifita

igitur ftatim habebit beatitudinem fupernaturalem habita gratia, qua: eft difpofitio fufficiens , quia finiul cft perfefta difpofitio,forma,& indudio illius ,ad quam difponit; igitur fimuladusmcricorius^&beaticu-

do Tertim.

in

primo

;

inftanti habita gratia

,

habuit

primo

:

&

Deo in primo Angclus bonus ptd

inftanci fuit capax beacicudinis.

miferia tamen*diftinguitur,

& cuipz.

Loquendo dc eft

primo

eftenimdumifcria p<E-

Miferia duplex.

Annon vt

pocna,poterant

inftanti, licct

fub hoc vocabuIo,^a?«
modum, quod nunc d^cwm poena , pocuirfcc

tunc quia noneft concradicftio qu6d (\rtuldiiracionc caufccur cum Angclo ; ncc etiam fuilTe nacura

quod

fit

guftinum poenit in

,

immediace \ Deo, quia fecundum Au-

Opinio

j.delib.arbicr. Si ab initio fuiffetmiferia Thomt

,

D.

^

Angelo, nonpropter hec ejfet Detu vituperan- Henriti.

neciniufiui.

vnus Do<5lor, quod Prma rati» primo inftanti creatio- J rel="nofollow">. Thom. nis,quia C\ fic,auc a Deo,aut ^ proprio zGta voluntacis ; non \ Deo, omnes concedunt:nec fecundo modo,quia omnis operatio,qu:c incipii eflc cum effe rei , eft ab cfficicnte ipfam rcm immediate; ficut pacct dc operacione grauis , qua; cft a gcnerante. Scd Deus nonpoteft eflecaufa defediua immediata refpcdu culpx , igicur nec fimul cauSed dc miferia culpa:

dicit

ipfa

non

fa ejfe

Angeli peccancis. Ec ponitur excmplum dc

poteft ineffe in

cibia clauda.

adum

meritorium. Itcm,qu6d in primo inftanti mali fuerunt mali, probatur fecundum Auguftinum fuper Gcncf.z.

fecundo

quantiim ad id,quod

,

efle beati in

Qpinio eoiU'

munit.

,

geli fuifTe miferi in

dm,

Item,in primo inftantierant boni Angclicrca-

Steundim.

Dc n<x

fa-

fed acque poflibilc cft

inftanti, ficut in

:

fit

quia quando poflibilc cft creare creaturam , pollibile eft creaturam

{. qutft.i.

ftanti creationis erant beati beati-

Deinde,quid

Dc primotenctur com-

municer, quod boni poterant

Deum

art.x. Capreol.i. dift. 4. qutft.i. Vafc]. i.fart.di^.x^e.

vel miferi ?

Sed de mifiria culpa

efi poena.

D.Thom
Mrt.i. qutft.i. Kichiid.art.i.qutfl.i.Gregot hic qutft.i.

li

L

Due fi^nt,in ^uibus conuenitur. Primum .petuijji An-

<5l:um,per audoritates.

D. Thom, i. fart. D. Bonauent. bie

tam,quariturprimo

Angelicam

&ccclum di-

Ezechielem,& habecur'3 .C/^/^/.^fr/»^»; »«»/»«> <e^ initioJerpens,&c.8c loquitUr

inftanti crcationis

Irca

dicit

eftauchoritas Otigenis in glofFaquadam fuper

qutft.g^.art.yVleni.quBill.i. tjutft. 10.

Scotus i» Ox«n. hiedift.

:

creatam,

fuifTc

pofribiIe,pcr rationem.

A\enC.i.part.^u*/t. 14.

malu^

lib.i.inGen.c.i.ic habetur

; poftek formatam,& lucem appellatam,&c. ergo boni non ftatim fuerunrboni. Item de malis , qu6d non fuerunt ftatim mali,

hinc tranfiatam

Angeli in frimo infianti fuerunt beatiiijel

Draeo ifie , ifuem

<5lam

refutati one

Vtmm

.

nes,(jUM euidenter ofiendit DoSior nihilefiicere,de tjuo

IV.

Vnica.

Qv^iEsiTio

interprecatur de diabo-

formafiiadilludendumei:cTgo ab initio fuit

vbi fupra

vno modo

illa

lo,'addicis illis verbis Pfal. 1 03

naturam informiter

bilis

iniiio

cipium viarum Dei. Et

&c infinitum,

1 1. ffftimg.

dift.& cocap.allegat illa verba lob. 40. Hieefi initium figmenti Dei.Sc alia rranflatio habcr. Hic efiprin-

e(l

impedit.

M

Idem ibidcm,c.i«).& ponitur eadem

dem

delinquitur

indeterminatum vniuerfalitatc perfedionis, & Cic fpecies erit ratio determinans intelledum ad detetmin«cum tale,&illud non

V.

1

Sed

illa racio

non

valct,quia

fecundum Atigu-

ftinum 1. de Ciuit. Dei, 1 3. illi non fentiunc Manichxis, qui ponunc culpam ab inicio:&

cum licct

3' Tmpujnatur. Citatur hic locus ab

Et videturprobariibi pcr illam authoritatem loan.S.^^ homicidn erat ah initio, in veri-

ponebant vnum Deum immediate cire cau- Ariniin.d.f. fam boni , & alium immediate cflc caufam mali. q. I.3CC.1. Igitur fecundum Auguftinum, non fcquicur, hoc totuilfr AH' £elum pteemeft,abinitiocumrcc[eata; igitur cft a Deoim-

tate nenfierit.

mediatc.

lib.

1

1.

cap.i

<J.

& habcturdift.

j.

cap. Putauerunt

/^nidam.

&

jlli

re in

prim*

inftaiui.

Icem,

Qu^Bllio Vnica. ttem, cffcCtas defeCtims caufx fccundac , non cft , quod ipfa ed a caufa prima, quia de-

ex hoc

feHas

in effe£lu caufs fecundz

fecunda,

uiCi

inquantum

eft

non

a caufa

e(l

prima refpe&u

illius

primo inflami incflet culpa,non fequicur quod immediacc a Deo. Item , Deus non foliim eft caufa^irr» voluncatis.fed fcmper eft caufavoluncatis in con/erMori, defedlus. Licct igicur in

& in cau/ari,Cicat patct pet Auguft. i.fMperGenef qu6d

&

femper fit, fi defedus in efFedlu caufx fecundaeeft kcaufatunc caufante,

non eft

acr

faftus lucidus.fed

conferuatur lucidus a Sole

quando

ille

efFe^us

eft

:

:

igitur

igitur

quandocanque

culpa in creatura,Deus erit caufa illius culpa;, quia ita continuc caufat rcfpeAu voluniatis,

eft

quanuliu manet,ficut in primo inftantirratio igitur nonconcludit. .

Secundo , arguo ad conclufionera primum *"^ Angeli non poteft efrc a fe , fed ab alio igitur primum velle malum cum non poflit efle a fe , non cfTet damnabile , quia non voluntarium liberc. Antecedens pacet per Anfelmum 13.de :

Stcund» r»th

D.Thom*.

:

,

cafu Diaboli

:

Siprimum\e\\ce]feta voluntate yant

i^itur caufkret primum velle volens,aut nolem?Sivolens

,

primum vclle

i^iturillud nonejl

•.Jinolens

fit

valct, quia fuppofito

caufa efFctfliua volitionis

proceffus in infinicum,quia

poteft

fi

auc nolens, ficuc prius

benc potcft

ficuc fecundi

Im»g!n*ti» Anfilmi ie

Angel»

fine

:

quod vo-

fequeretur

,

efle caufaalicuius voIicionis,qua:ro

ita

cum obieclo aut volens,

,

igicur oporcet dare

caufa primi iGtas volicionis,

effe

& tunc non erit procefTus in

,

quod infi-

nitum. Scd quid inteUigic AnfcImus?Dico quod ipfc fingit vnum Angelum, ficut pofTet concipi ab in-

^nattffi.

cundo, imaginatur quod habeat voluntatetn fine inclin.itione commodi,& iufti, nec adhuc polfet habcre primum velle a fe,quia adhuc non haberct nifi inclinationem .id commadum, ficut brutum, Tcttio ftio

,

imaginatur quod fupcraddatur

commodi,& iufti

libera,&

quod

fuorum aduum , tunc primo cx poteft habere

primum velle

fit

fibi affe-

dominus

fuperaddito

illo

liberum.

Tettio arguitur pro conclufione

:

primo

Si in

primo inftanti Annon potuit non peccarCi

fi

non potuit non :

pcccarc, fe-

quia Peccatim efiita

voluntarium, quodfinonfit voluntarium , nMlhabet depeccato.

Ncc illa ratio valet

Cauf» c»U'

Hioneprima huius

f»t vt prius

duratione efFcdlu

,

durationej: igitur

fi

efjeSu.

fHm

:

:

fedebU inhoc inftanti,non tamen ita indeccrminata; nec concedit Ariftoteles quamlibet depr<efcnti eft

veram

cffe necctrariam,ficut

fenti.

conccdic quud

dcterminata.

Dico

igitur

quod potuit non

pcccafTe potcn-

tiaanteadlium ordine natura: , nonauccm prius nifi illud concedatur , fequicur duratione ,

&

quod Dcus

nihil vult contingenter

quia non.

,

poncre aliquid prius durationc , fcd fufHcic qu^d prius origine , vel otdinc naturs poflitnon producerc cfFeiflum , quem producic cxtra fc ad hoc , quod contingenter jpfum proibi

eft

ducar.

Quarto arguitut ad conclufionem, Angclus non potuit habcre delibcratio-

libri

,

quia

,

caufa

,

vt di£lum eft dijiin-

non

caufat vt prius

fed vt prius natura in ifto inftanci, in

,

& fimul

quo

caufar,

neccfTario caufatin fc,dcftruitur toca concingcntia libeii arbicrij.

Scoti oper.

Et proprer hoc adkaercnccs

Tom.

X

I.

^. 8«"'» qu*rf*>

nem;igitur nonpotuit pcccarc. Anteccdens patet , quia ad deliberationem requiritur quod

non

rnulta diftindte apprchcndat: fcd Angelus

ncc prinium inftans

potcft multa fimul diftinfte intelligerc

ctiam

multa

priiis

crcationis

:

,

igitur in

quam

fit

primo

inftanti

,

non potuit

&

pcr confcquens non habcre dclibcrationem , potuit pcccare , cum pcccatum fic ex mala ele(Stionc,& cx circumftantiis malis. Ncc illa racio valec , quia volicio

non

3iSt\i ,

requiric in

vno

,

inftanci

quando ,

nifi

eft

C*»/W/«f<».

vnara

,qukm ad iftamdiftiiidkam intcllc£tioncm,quia habita diftinda intellediionc, po-

vnoinftanti teft

habcri volitio intenfa:fcd pofTct cffe in a6lu

vna diftinda intcUcdio prarccderet

,

ficut

fi

,etfi

non

dcliberatio

multac prarccflifrcnc

;

igicur

&

dcmericoria abfque mala volitio , deUberacione praEcedence. Probicur, conccdunt T»nt*,vtl quod Angeli in primo inftanti pofTunt mereri, m»icrdelibt' retit ad mer r n rr r ledn volumtas non poteft cffccaula opcrationis ^^.^^^ ^^^^ potcftefTe

,

•

1

non poteft efle caufa opcracionis mcricoria:,vndc non mcretur voluntas in illo inftanti , in quo poteft non peccare. Et fi inftantia dcmcritoriaE

,

^^ d*mtritum, nettf-

/""*

*^'

fiatde voluncace Chiifti ,patcbit poftetius fuo

beratio ad benc agere

igitur

quitur quod non peccauit

titne

, ita qu6d ica contingens cft „„,™*^. hsc Tufedes inhoc inftanti , ficui fuit heri Tu ttm dt fr»-

loco*.

-,

contradiftoria:fed

^

eum.

correfpondentem

gelus pcccauit

quia tunc non potuit non peccare cum aftu pcccauii,quia non habuit in tunC,& pro tunc potentiam cum aclu ad oppofitum,quia cunc fimiil duo

r***/* j

vclit

Ideo dico quod propofitio contingens vcra de CtHtingms /"'»'•*«futuro habet veram contingcntera de prxfenti ^*

inftanti infuit culpa-,igitur in

quia aut potentia fuit antc aflum , aut potentia (imul cum acflu. Non ante a£bura , quia nulla talis fuit ante primum inftans j nequc in ipfo aAu,

Keiieitur.

non vulc finem antcquam

inreUe<^ionem diflinaam:igitur dcliberatio non alicer rcquiriturad vnam volitioncm in adu in

;

¥

quz

quia quando aftu vult ea,

eflec vnus , qui habercc ordinem nacurae ad hoc.quod poflcc velle,ita quiid in primo inftanti cft cantum in potcntia remota ad z/W/r , quia in

quxdam nacura finc intcllettu, & voluntatc certum cft quod in illo primo non pofTec habere primum z/W/fafejquianuIlum.Se-

tiatietirti».

,

func ad fincm,necefrari6 vult ca ficut fiuem.quia

in

ifto inftanci cfl

r

funt ad fincm

tclltau.Iicct nullus talis pofTu cfTc. Primo.fingit

quod

wlitntite

fedita refu-

tas vult finem oftcnfum , quam ea, qua; funt ad finem.Sed fi caufa,quando caufatjnccefTario caufat , non magis neccfTari^ volt finem , quam qux

in primo inftanti

Kec ha:c ratio luntas

huic rationi diciint qu6d magis neccfTarii volun-

idem

fecjHituTySiCC.

RtftUitHr.

281

Practer harc, asqualitcr requirjtur deli-

„'«^„j/''

ad male agere , vcl bona operatio , nifi concurficut

,

quianon eft omnibus citcumftantiis rcquifitis fcd dcficiente quacumque, fufiici^ ad hoc , qu6d fic mala operatio igitur qu6d finc delibcratione pofTet raeritoiic agere,& non demcritoric, vide-

raagis

,

rentibtts

:

:

tur repugnancia.

Quinto arguitur ad concIufionem:Motus na« Angeli in primo inftanii erat rcdiflimus^igitur non potuii; cfTe in illo inftanti aliquis itialus motus in velle Iibcrc,quia fi fic,faltem aliquid rcmittcret de motunaturali, & tunc ipfe non forct rcdliflimus. Ncc ifta ratio valct , quia fcraper manet inclituralis voluntatis

natio naturalis

decimo

permodum

inftanti ficut in

Diony fium de di, nom.

natura>

,

ita

bene in

primo:fed fccundum damnatn manetit

cap.4. /«

Aa

3

naturalia

j, j^atioquiat».

Ctnfiitatie.

28l

Lib. II.

DiftinaioIV.

mturalia fpUnciidiffma:\gm\t fcmper vniformitcr

manct

inclinAtio nacuralis

non

lcret, ficut

pofTet in

:

igitur ifta raiio va-

fi

primo

pcccarc,fic ncc in

fccundo, vel in tertio. Praeterea hicnonvalet confequcntia , quod non maneret motus redlif fimus naturalis, fi velU liberum in ifto inftanii effct malum, quia aliquid diminucret dc illa incli,

PercatM tien diminuit »«-

tHrum,

37

1. J.

nationc naturali. Peccatum cnim non aufcrt aliquid naturae.quia fic tandem poflet pcccarc.quod adiraeret totam

J.i.

naturam idco :

ficut nihil natura?,

nihil diminuit naturalis inclinationis, ncc re-

fic

dbitudinisnaturalis. 8. Rn//» fext».

In habitu Sexto arguitur pro conclufionc concrcato intelledui Angelico primo rcKiccnt :

quiditates rcrurn

,

&

intcr quiditatcs

tclledus intelligit illud obiedkum

mo inclinat

iftc

habitus.

Primo

,

primo in-

ad quod pri-

igitur intclledlus

Angelicus confiderat quiditates, deinde confideratfingulariain illohabitu. Primaconfidcratio cft fpeculatiua , fccunda pradica. Et dehbcratio cftin confiderationc pradica,

Et

in pradlica

non

:

non

potuit demcrcri. Prat-

hanc confidcrationcm,vel cognitioncm.qux cft mere naturalis , confcquitur complaceniia naturalis, ficut in confidcrationcSolis ,velLu-

tcr

cuiufcunque ; talis complacentia naturaeft mala igitur nullum velU malum poteft cflc in primo inftanti , quia priraum vcllc nar

,

vcl

nunquam

lis

;

cft naturale.

Nec

CtnfHtKtit.

haec ratio valet,quia

praifupponit pifcit,nifi

ff//f amicitiac.

f**r concupifcentia: Nullusenimconcu-

magis amct illud,cui concupifcit.quam

bonum, quod concupifcit, & pri^s aliquo modo amat quis fc amore amiciciae, quam aliquod bo-

num

fibi

,

& in

illopriori potefteflcinordinata

plusamando fc.quam iuftc pofAmorfmpt' fet amare fecundum rcftam rationcm. Sed iJla tuit inejfe volitio potcft cfle in primo inftanti,& potcft fibi jingelo feiUoftendi diligibile fibi , & «quc primo, vel prius volitio amicitiae

d» injlanti.

natura potcft amare dinatc amarc

fe in fc

fe in

primo

igitur potett inor-

:

,

cc' hftbitu, quia

non

quietat amantcm,nifi vt in

Auguftinum 4.dc Ciuit. quod ciuitatem diabolifecit amorjiti: nimis amare fe eft caufa culpae, 6c hoc po-

fc.Iftud confirmatur per vlt. vbi dicir

jgirur

,

primo inftanti. Septimo arguitur pro conclufione.Nullus po-

teft efle in

9' ^itii

fefti-'

VM.

teftpeccarc.nifi

tor

iuftitia:

primo

,

fit

debitoriuftitiae:non eftdebi-

nifi prius

acceperit iuftitiam

;

fed in

non acccpit iuftitiam; igitur in non eft debitor igitur nec poteft

inftanti

ifto inftanti

Confntatie,

dnplex cft,infufa, Nec moralis, qua; eft acquifita. De vtraquc manifeftum cft quod ratio non conclodic , quia poftquam iuftitia infufa cft perdita, fequercturquod nunquam poflet peccare, quia is qui tunc non habet iuftitiam, non tcnctur clicerc aftus bonos: illud valcr, quia iuftitia

&

poftquam femel peecauir, nunquam pcccarct fccundomortaliter. Similiter poftquam quis perdidit iuftitiam, & acquifiuit aftum vitiofum, igitur

nunquam tenerctur iufte operari moraliter, cum non habeat habitum per quera iuftc poflic opc,

rari,

Pratterhoc, quoddicitur,qu6d non cftde-

eam ,manifcfte

non

operari. Ideo incencio Anfclmi

quodfit

eft

quia accepit eam , fed quia eft dominns adknum fuorum ; quia fi cflet talis Andebitor

iuftitia:

,

Deiilor

efi

qualcm ipfc fingit per afFcdionem com- iMftiti*, qui tmnquam nemodi tantum , non eflet magis dominus aduum cefit e»m. fuorum quim bos. Ideo ifta reditudo quia eft dominus aduum.eft caufa quare eft dcbitor iuftigclus

,

,

,

non quia

tiac,&

pcurus

accepit iuftitiam,fcd quia accc-

eam,fi

eflet

ftctiflet

,

& non oportet quod

priushabuiteam.

Oftauo arguitur. Illa: mutationcs non funt fimul, quarum vna fequiturterminum ad^uemaXfcd mala volitio , vcl peccare , fcquitur tcrius terminum adcjuem crcacionis , quia praefupponit

10. Ratioeilaua.

;

ejfe-y

dis

non funt

igicur

quia

,

ecfi

qukm mutatio

fimul.

valet in mutationibus fubie-

nunquam

Iftud

cerminus ad^uem

prius natura,

fit

aliaindiuifibilis,tamen bcnc pof-

funt eflc fimul duratione terminus prior, tatio fequens, ficur patet dc

motu Solis

,

& & illu-

mu-

Confutaiio.

Accidens fi-

mul durAtione cUfubieS»

nS facit mu' t»tionem^

minacione medij,& maximc dc mucationibus indiuifibilibus. Sicamen fiat visinratione dehoc , dico quodpeccacum fic non tamen vera paflTio dc generc Paffionis. Nunquam enim praeccfllt priuatio formam.idcS non cft ibi propric mutacio. Nono arguitur. Adio crcaturae non poteft eflc nifi in temporc ergo in primo inftanti non potuit Angclus habere aliquemadum ,pcr quem peccaret. Probatur antccedens cx Philofopho^.

\ocih\i\oinutatio

mutatio

eft

Phyftc.text.comm.ip.& jo. vbiarguit

mouerc

virtus potcft

in inftanti

;

fic

:

Dci

ftanti

;

fi

4.
II. 'Rttio nona.

aliqua

ergo maior vir-

&

in inftanci , cunc , quim minori menfura, quim in in-

tus potcft in minori a6tio

Vidc Scot.in

eft

,

:

cflet in

primo inftanti non poccft Angeadtum peccaci.

igitur in

lus cliccrc

Nec illud

valer, quia racio

Philofophi non

ncc fccundum iftam propofitioncm,

nifi

te-

Confutatio.

quando

menfuracft diuifibilis, quiaquandocft indiuifibilis , maior virtus habcbit adlioncm perfcftiorcm in cadem menfura, non tamen in minori. Nunc aucem quando Philofophus arguit dc

motu.quodfi ra

;

pofllc

cfle in

indiuifibilimenfu-

igicur a maiori virtutepoflitefle in

menfura

,

illud

non

minori

infpicicndo ad

fequitur

menfuram foliim fed ex hoc quod adio eft talis.quodrcquiritmcnfuram diuifibilem, & idc6 arguit ranquam ex antecedente includcnte con:

tradiAionem.

SCHOLIVM

;

peccare. Maiorpatct ,quia iuftitia& peccatum funt ficuthabitus& priuatio, Minor patet pcr Anfclmum i j. C^ 14. deCafHdiaboli.

quia non accepcrit

nunquam cam acccpit. Ncque etiam illc, qui nunquam fuic iuftus, moralicer ccncrecuradiufte

inftanti. Practerhoc

obiedum bonum cfle cognitum, & efleamabile in fe, quim vt rclucct in habitu imo magis cft amabilc in fc, qu^m vt reluprius natura poteft

,

falfumeft ,quia tunc fcmper exiftcns in peccato originali ,nunquameflet dcbitor iuftitia: , quia

fpeculatiua.

conuenit volitio dcmeritoria igi-

tur in primo inftanti

bitor iuftitiz

RefolMtio,potuiffe tos ,vel in

Angelosprimo

II.

injlanti fuijp; lea-

culpa:defa&o tamen nec in heatitudine trea-

tifuerunt, quiafic non cecidipnt,ne(^ue in miferia iUo IJa.

1

4.

Gluemodo

cecidijii Lucifer,

qui

,

ex

mane orie-

barti.

DIco cft

ftanti

:

igitur ad quzftioncm , quod pofllbile Angelosbonos cflcbeatos inprimo in-

& pofllbile eft Angelos malos eire mife& miferia culpa: in primo in-

I*-.

Sentgtiapr».

"^"^" J^'*

ros mifcria pcena:, ft-anti,ficut in

fecundo,vel tcrtio.Quia ficut Deus

eftcaufa motionis voluntacis in eiuscaufacocalis in primoinftanci

do

,

hoc,qn6dcft ,

fic

K.efoluitur,

f»tuijfe

An-

infecun- Z'-"*»f"*'

& afcqualiterpoteft voluntas malc operari in primo

J^y?^»/»;"*"'

Qusftio Vnica, fccundo , quia ex quo ptimo inftanti potuit operari in primo inftanti , & non magis habuit determinans ipfam ad benc operari in prinio inftanti , quam in fecundo ; igitur xqualiter potuit errare, quiainiftoinftanti potuit amare lc amore amicitix vltrarcdam rationcm. De fecundo articulo , quid fit de h€to. Dico ,

qu6d

in

primo

ficut in

non fuerunt

inftanti creationis

V»ritu

Vide

MuiioritMts

upud Magi' ftrum

hic.

^

Et adhuc in mora media ,in qua funt difFormes , crcdo quod erant plurcs mora: quia Angeli mali in mora vis , in qua font diffbrmes a ;

bonis, peccaucrunt pluribus peccatis fccundum fpeciem , vt peccato fuperbis , pcccato inuidix,

peccato , non

<juia etant creati

vniformes boni

,

& mali.

Ncc

modo nuit

cecidijii

quod

in

Lucifer , ^hi mtinc oritbaris ? Vbi in-

primo

inftanti creationis

miferi.&poftea cccidcrunt

;

non

igiturcrat

erant

vnamo-

antequim fuetant fimpliciterbeati, vcl fimpoftquam boni

vna mora in via, in via,in qua funt

fit

&

& aliis

crant inprimo inftantimifcri,quialfaix 4. Slut'

qu6d

qua lunt vniformes ; alia difFormcs;& tertia,in qua funt in termino.

tio

, quia mali tunc non fuerunt beati. Probaquiatuncnon fuerunt certidcbcatitudine: fic enim non poftea cecidiilent , fed fi non fueront certi debcatitudine, non fuerunt beati. Similitcr,vt dicit Auguftinus 1 1. fuper Genef Non prius Sfcemit Tiem kemsatrudisyipum ejfent difcreti interfe. Nonigitur in primo inftanti crant beati,

cft

in

beati ,

iSi

mino;igitur necefte

pluribus

termino

,

,

nunc

,

;

&

boni in mora

ifta

diffbrmi mcruerunt oppofitis modis fecundum fpeciem.

Ad hoc videtur audloritas

Apocal.

1

Fiebat

1.

magnum in caelo, cr Michaelfecit viHoriam. & illud fuit quando fucrunt vJatores. Et certum cft quod peccatum mali Angeli non tcntauit bonum Angclum , antequam fiebat quia non fuit

pralitfm

,

prxfcius futurorum

;

tum,antcquim bonus

peccatum

igitur fuit

elici-

roerucrit in rcfiftendo ten-

An-

tationi,& tunc habuit Michacl vidoriam,&

ra

piicitcr mifcri,& alia in termino,

geli eius.Et fic alij peccaQcrunt pluribus peccatis

tr6.

erant confirmati,& mali obftinati.

in ftatu.

CHO LI VM

Hu primo tatttHm

D.Thomam

reijcit

,

Etdeprimamora,in qua crant vniformes,po- An Angeli probabiliter fuftincri quod primo erant vni- fuirunt cret'

teft

III.

&

alios

,

ponemes

duM moroi uingelorumyvnam in via,alteram

in termino-ytjuia conformes in via nonfunt dijformes in

termino. Secundo docet, neceffario plures moras in via ponendas-.fifuerunt

omnes in naturalibud creati,fecun-

da merafuit conformitas omnium ingratia;tertia,perlapfiu malorum ; quarta,pra, damnatio horum , tenendo fuijfe miatio illorum ,

fiuerantia bonorum

&

&

€reatosingratia[de quonthil certo refoluit. jponenda fitntdua moravia. Vide DoSiorem in O.xon. hic diji.^.

^.i,an,j,& q.Lan.i^,

formes in ftatu naturae crcati finc gratia,& poftea in fecundo inftanti crant in gratia vniformcs, in tertio inftanti via: mali fimpliciter demeruerunt,& boni multiplicitcr meruerunt.Et fic crant

DE&

tcrtio articulo, quanta: erant iftx morac,

quot?Diciturqu6d crant duar;vna in via, alia in tctmino.Scd an priraa mora fuit vnica, Kenr.vbifU' frk de nu- vel dux?Dicit vnus Dodor quod vnica,quia omtnrte, ^ m»- nes Angcli ,tamboni,quammaIi,crant creati in gnitudme gtatia in primo inftanti & in ifto eiiciebant huiufmodi adum merirorium. In fccundo inftanti maii pom)r»rum. nebant obiccm,boni non. Et ideo recipicbant D. Bontu.

&

,

,

beatitudinem, qnia gratia djfponit ad beatitudiinftanti clicicbant , & pcr iftam in primo aftum meritorium , pcr quem meruerunt in fecundo inftanti recipere beatitudinem, idco mali

nem

habuifTent tunc bcatitudinem, ficot boni,

fi

per-

ftitiflent.

Contra, quicunque pro totamora uerant a:qualiter in mcrito

mino

przmium vnum

recipient

qui tantum fuit pcf li

;

via:

pcrfc-

vniformiter in tcrigitur fi pro ftatn vix, ,

inftans,eliciebant

ma-

a£kum meritorium, ficut boni , non potuerunt

ijfl

dijformis in

tirmino.

commutatiuatiibuerct praemium in terminopro merito condigno in via vfque ad terminum,non polTet bonos prsmiarc, Sc malos non,nifi feciftct cis iniuftitiam

,

quia in merendo erant «quales:

^ienimperfeueratterit vfijue infinem,hicfaluM erit, Matth. 14. infincigitur dabitur impcccabilitas

pro prxmio.

Si igitur in inftanti

fccundo non

fit

bonus impeccabilis & malus impoenitibiIis,inftans fccundum crit inftans via» , & non tcrminus. Ergo dico ad hunc articulum qu6d mali crant diftin(!lia bonis in via,& non folum in ler,

in gr»ti».

diftindti in via

,

& in inftanti quarto in tcrmino.

Er illud videtur rationabile , quia tunc boni cxpetti crant de omni ftatu,& maiotem occafionem habebant intenfius elicicndi aftum mcritoriom poftea,cum fimul habcbant gratiam cx hoc

quod experti erant quod cx naturalibus in ftatu primo hoc non poteranr. Vel poteft dici quod primo crant vniformcs ,

& in fecundo

inftanti

boni me-

&

mali demeruerunt ante tcrminum: quia Dcus nondifcernir eos ad inuicem , antcquim ipfi intcr fc erant diftindli. Nec valet, quia ruerunt

,

fecundo ideo inftanti,debcbanr reccpiftc beatitudincm, boni tunc erant in termino,quia longior fuit via dicebatur fuperius quod

fi

ftetiircnt in

&

eorum.qukm mora vnius

inftantis.

per duo , vel tria fcquentia beatitudinem.

Et ideo fortc

non debebant habcre

dicamus quod tantum in primo inftanti , ita quod nunquam erant vniformes in gratia, tunc debet dici qa6d in fecundo inftanii dabatur gratia non poncntibus obicem , & tunc fuilfet data malis , R non appofuificnt obiccm , & tunc ipfi demcrucrunt adhuc in ftatu vix , & alij merucrunt , & in Si

erant vniformes in naturalibus

termino

ifti

erant beati, mali vcro obfcurati , ita in via fiant

qu6d non credo qu5d omnino pares difpares in tetmino.

Ctnftrmis pro vltimo inftanti ponereobicem , vel non rcin via , HOH cipere prsmium, quia fi Deus ex quadam iuftitia pcjfuttt

ti

&

crcati in gratia Yiii D.Th.

eatit in via.

quia poftquam iunt in

non demcrentur

ti»n.d.i,

S

plurihut fte-

& hoc demcrendo in quolibet

ficut

sfmd Gr»-

,

14. Angili m»li fittauirunt,

SCHOLIVM

IV. coexiflere temperi

Prima mora ytngelorum potuit

noftro,& vltimo inflanti eius:vel tantum vniinftanti: dr vtrotjue modo ficunda mora non poterat habere pri-

mum inflans temporis

,

cui in inceptione ceexijieret :fi

tamen prima mora non habuit vltimum injlansfibi correjpondens ,ficunda incepitcuminjiantijibicorre-

fpondenti;idem eodem modo dicendum de tertia.

vero ficunda cotxifiebat temperi ,

Oxen.

htc n.Z.ex illa pugna inter

gelos eiHi,&

a

^od

Doiiorin

Michaelem (Jr jin-

draconem,& ylngelos

A

colligit

ipfius.

4

Sed

Prchltmatititus

ifl,

»n

Angeli fui' runt treati in grati» nec ni.

quants funt

SEd

16.

^U ftnt

didum

dilcrcci:red tntrt.

JEuum,mtnfut» omnium

illae

peritis allcgacus,

fit-

mora:

Dicit Doiflor fu-

?

quod dicuncur cflc teraporis quod nuUa neccfli-

cit prius,

poncndi cempus difcrecum pro aliquo, quod nobis vidctur, quia quodiibct quod manec, las crt

ftrrnttun'

dum manct.vci eft

tium.

uariabile

vcl

,

variabilc,vel variatum,vel in-

non variatum

,

& quamdiu mancc

vniformiccr,rcmper zuum menfurat ipfum. Ideo dico quod indancia menfnrantia illas moras, func inilancia arui, quzlibet coirefpondent in tcmpore noftro. Dico quod prima morapotuit

&

cccxiftere inftanti noftro

fotuit (oiixifiert temliori •vel infiiniti

titntitm.

vcl tempoti noftro,

,

titudinem fupernaturalem. Vcl cfto quod Angelus non difcurrac, fed vnus adus meritorius fuffi-

vno

ad hoc quod Angcbeatitudinem fupetnaturalcm: quareigitur non habuerunt mali Angeli beatitudincro.cx quoeliciebant vnum adum meritociat in

inftanti tantiim

,

lus confcquatur

riucn,fecundtim iftum Doftorem Non enim videturcongruum fccunducTi iuftitiam commutatiuacn , quod viatotes cliciant squalcs adus pro toto ftatu vis,& quod vnus pra:mietur in teccTiino,& alius non. Ideo dico quod non eft dc natura Angelorum quod fine operatione confequa?

vnum opus

tur beatitudinem:necetiam

Deo.

ficut placuit

Trima mor»

V.

Lib.ll. Diftinaio

284

fuperna-

& vnus adus mericorius

mora Videtur quibufdam quod oportct dare primum inftans tem-

eft foflicientcr

poris noftri cocxiftens inccptioni fecundac mora;,

nisfupernaturaliter. Sienira difpofitionaturalis

rr»qu6d prima mora poteft durarepetaliquod tempus, & non eft dare vltimura eius , ficut ncc vlcimum formic prioris , quando fit mutatio a concrarioin contrarium. £t ficut eft dare pri-

eft

Sedcui

mum

cocxiftit fccunda

poftcrioris paflionis

,

?

ita eft

dare

primum

turalein

vno

inftanti

,

indudiuus ex congruo beaticudi-

quod operando hoc poteft hoc , acquiratur multo magis requirituriti

beatitudo naturalis

gratia,qu«

;

refpedu beatitudinis

cft difpoficio

fupctnaturalis operatio huius poft hoc in acquirendo beatitudinem fupetnaturalcm.

inftans tcmporis noftri coijxiftcns inccptioni fc-

cundcE morz.

Scd videtur mihi non plus

ncccflitatis efle

primum temporis noftti coexiftens principio moras fccunda: quim vltimum inftans tcm-

dare

,

poris noftri coexiftens vltimo
Ideo dico quod ficut poteft piima mora definere, noncum vltimo cocxiftentc tempoti noftri,

&

permanens definerc non coifxiftcnteinftanti noftro vltimo*^eius,ita poceft fecunda mora inciperc cum tempore fequente, fjcutiftadcfinerc cum temporc pr2cedentc,& non cocixiftentc poft vltimum temporis noftri. Ad primum principalc , nego confcqucntiam;

D

1

T NCT O

S

Q^iEsTio Vtmm

Ad ttrgum.

Sumin primg inftanti tur

dinem

dico qu6d

quamquam

illa

& &

I

Ad probationem,

caufaefKciens

,

oportct quod

ica cito

Ai

Ad

fifcutt'

dum.

aliud

,

cum

dicitur

qu6d

in

primo

inftanti

crant boni ,poteftdici quod Auguftinusintelligit de gtatia gratis data

,

non autcm de

gratia

&cum hoc ftat

quodfint creati J>uh'tl*t 40 in puris naturalibus. Vel cfto quod antecedens Angeli fint fit vcrum.confcquentia non valet, quia licet fine in grati» difcutfu ftatim habeant Angeli bcatitudincm na-

gratum

faciente,

,

tre»ii.

ftatim habita gra, non fequitur quod qu2 cft difpofiiio ad beatitudinem fupcrnaluralem quod ftatim habcant iftam. Vnde quidacTi eft difpofitio in fieri, & non rcmanet infa&o

turalem tia

,

,

r|^,& huiufmodi difpoficio

eft

adius cTjctitorius

qipril.

&

in^. qut/l.i. /»ter.

^

i.

d.y $ eontr» tonfinl.

loqucndo

non

Ad vnam

An^elui difeurrit. vidt

antequam eam perci-

Quod non. Non meruerunr, Argument. quiamcritucn quasrit difficulcatem: nuUa difii- primHm. cultas fuit ibi confequendi beatitudinem , cucu non fuerit ibi natura , nec habitus inclinans in concrarium. ItenT,qu6d non merueruntantequam recipe- Secuadum, rcnt eam probatur , quia cnctentur ex miniftcriis impenfis hominibus folum fed non meren,

:

tiir nifi

prxmium

,

quod habenr,nam

aliud

fi

praccnium fperarenr,ift3 fpcs circa illud meritum, affligeret eos. NamQ>es qus dijfertur affligat ani' »»
Item,AngeIi fint pracmiati vlcra mulros bonos homincs ; ergo oporcer qu6d habeanc CTiulca mcrica; fed non omnia

illa

poflent

fieri

prius didla

,

ftiic

,

tamcn in primo

inftanti

quod non

fint nifi dtix

fieri

contra

,

,

fter in »fto ftacu

,

:

1

ficut requitit intelleftus

tamen non

eft

S

C H O L

I

V M.

morzj dico

quod Angelus potcft difcurrere,faltemnon eft necefle quod fimul natuta cognofcat principia, & omnes conclufiones qus continentur in virtute. Vnde licct non requiratur annus,vel dics,ad hoc vt cognofcac conclufionem & virtute contenta in principio

1

malus.

rationem quac poflet

no-

nccefTe qucid fta-

tim habito vnoadumetitoriojconfequaturbca-

Reijcitur fintentia

MagiJIri , ^uod Angeli meruthomi-

rint beatitudinem per obfequia poflea pr&fianda

mbtu,t]uiafic pojfet prima gratia cadere fuh meritum.

Tenetur ergo

,

Angelos bonos meruiffe habitudinem

prius duratione,^uam habuerint

eam.& idem

refpcSlu mi/eria. Ita yiugufiinus citatus

communis. Rationern

meritum

ejl

,

(fr

Tertium,

in illa

demulti a6lus meritorij requiruntur ad cnerendum tantucTi prarmium. Oppofirucn. Quod Angeli merucrunt patet per Auguftinum de cerreptione &gratia,cap,

crcationis

18.

,

aliud,cijm dicit Auguftinus quod nunftetit,verum eft,& nuncjuamin veritatefletit,

fimpliciter

I-

perent,

parua duratione,antequam erant beati, quia val-

infunt Angelo.

Ad quam

A quintam Diftindlionem

non fimul

refpedlu beatitudinis fimplicitct, ideo

AitMium,

c

beatitudinem

fit cfli-

inducat fuum efFcdlum, fed (olum fcquitur qu6d poceft fi vult,& hoc eft conccflum.

R

quacritur :^/r«OT Angeli meruerint

cacior,qukcTicaufabeatitudini$naturalis:quiaca-

men agit voluntaric non

.<*

kQg.dt etuetft. irgr»ti»e»p,\\. Alcnf.i.^.jf 19. mimhr.x, D.T\\om. i.p q6x ».i. ^ q6i «. 5. O Bonau.AJe d^ ».\ q.t. Kich.art.i.q.i. Gabt. i]U*fi.vnic. Valq.l/. dijp.tt6 (^ XI 9. Scotus /'» Oxon.htcq.i.

beati beatitudine naturali, i^i-

htatitudine fitptrnaturali.

Vnica.

iAngeli ruemerlnt heatitu-

ficut poteft rcs

frimum.

V.

1

I

de malis

fentcntia

D.Thoma ad hoc ,flilicet , ^uod e.v per, pramitm

ex gratia imperfe^a

fen».

Ctntra,

QusEftio fe£l4,&Jic mnpojfunt

ejfcjimul-^ reijcit

DoElor

Nec dubsHm ejl

cotuingere poteji oppoJuHm.

^idit

,

gioi nun

yirginu in via maioremfuiffe grtui* aliifuorH/n in patria. Ratio ergo elt,ijuia de lege xi meriium re^niritur rnerentem efiprobahilem:!^ iteatut impeicahilia efl,igitur nonfiantpmMlmeritHm,& beatitudo. Dixi,dc le-

ge,f»M Ipecialefuit in lemfHiffe

Chrifio merMiffe,Qr impeccabi-

,& <]uia nonfuit complete beatus,fidpartim

viator:deqito in Oxon.f.d.

SOlet dici ad

1.

i,&

i

qujtftioncm

,

1 57.

quod Angcli

prat-

mium,quod habenc, habent per a(^usexhibiadus bonos exhibi-

Opint» Ata-

tos ciedlis,quia praEttiH eranc

gilM.

bonus equus roilici, quia prasuidctur bene vfurus eo in bello. Sed ifta via non tenctur,quia Ci quis meruerit, quia bene vfurus efl , igitur bonus metuit ptimam gratiam , 8c per confequcns non eirct graluri

An[ell ntn tnerutrunt

per ebfeqMi» 4xbih*nda

hominibus

;

iicut dacur

tisdaca.

heminibus.

Itcm

non

fi

,

fuilTcnt

homines

crcati

non

,

&

tunc non fuifquibus minifttaflent , fcut cetti dc prxraio. Et cum poflliu cifc plurcs , ii Deus vclit , qu:bus minifttarc poliunt, quibus mmillra&c ignotum cft cis,quoc, bunt , ipil non cirenc ccrci de vlcimo gradu praefuiifent

&

mtjeorura. Idc6 alicer dicicur , qu^d prius natura eft melitum, quim przraium, quia vc habccur fecundo

Thom.

73.

cfinit.

mn

efi effe-

Biui

,

fid

di^pfitiue

k

m*ritt.

primo inftanti,inquo pcccaucrunt. Dicotamen qaod tuncerant primo obftinaci, quando cranc in termino camen in toca mora ;

Neque cx hocfcquicur quod peccacum eorum fuic rcmediabilc,quiain ccrmino crancimpoenitibiles ; camen in via habebanc pocentiam reuettendi,fi

via:cranc pcrniciui,vel pccnicibilcs.

voluifict^fed noluerunt.

Ad primum principale , dico quod difHcuItas contingit in adu duplicitcr ; vcl ex iaclinacione ad oppofitum ; vel quia illud , cicca quod opcratur,cxcedic faculcacem natura: operancis , hoc

&

fecundo

Adaliud , poceft diciquod non merentur per obfequia nobis impcnfa , nifi prxmium accidenhoc.quod plus gaudent dc

poteft

fic

haberi

,

,

Sc

pcrfcdum

pendebant.faluantur, quamalij. Ec cunc non fc- minibtu frtquicur quod fpes dilaca illms affligercc cos , quia fiit». dici

clt

accidcncalc.quod diftcnur. Vel poccft

quod non merencur exopcribus nobisim-

& bonicatc tUius

,

k

procedif.

Adaliud ,dico quod pauca magna magis fa- Ad ptsmium.quim mulca parua. Nunc au-

Angelorum in via erant adus mcritonj, quoscommuniter nos habemus ;& ideo pauci homines pcr totam vitam fuam mcremur xquale prxmium

cum

Angelis in

illa

parua moca,

quam habcbant,

duin cranc viaiores.

DISTINCTIO CXS ^

T

I

o

VI. I.

appetere aqualita'

tem Dei ^ D Thoin.

i.^.

f

tfj.

art

j

D.Donau*

t.q.l. Cihi. hit q.t. Valq.l.^. «^//^.134 Scoc* inOxon. hic qutft l. dift.^ art

quancum ad habitumjlivfum perfedior fit gracia

cx gracia perfecliori,

cct forcc quantiim ad

s

Vtrum Angeluj potutt Alenf 1 p.ijioy w.}.

Sed illa racio non valct, priraum tamcn membrum conccdo ; quia non oportct quod mericum fic

iolum

imperfc(^um non funt

&c

R c A hanc diftindioncm fexcam quzricur primo Vtrum An~

I

:

cum pcaemio, quam cum

merito, quia in dmecfis

geliu

non eft dubium quin perfcdior fuic gratia quancum ad habicum, in beata Virginc in via,quim in lacrone in patria,& fortc quanctjm ad vfum, ideo

adducoaliam racionem

probando quod non in eodem inftanti habct mericum,& pra:mium,quia necefre cft voluntaccm , quando merctur , cllc peccabilem alitcrcuim non poftetdemcreri & quando prxmiatur, nccefteeft catp c!Tc impeccabilem,& non in eodem inftanci cft pcceabilis impeccabilis igicur non in eodcm meretut , & :

,

;

,

&

;

przmiatur. Icem, voluntas, vc prtor natura, quandoelicit

fecun'

,

quam

limulduracione.

Ad

,

Iftud etiam gloriofius eft hdbeie , ii

t»ttm.

faluie, ad

cfficaciorcs,quam

ex meritis

pilit diffcul-

quo- dum. rum cuftodiam (pecialiter deputancur quam dc An merentttf Ageli fer faluccaliorum &cum illi, quibusobfequia im- obfe^uiu ho' tale,in

tcmilli adius meriiorij

cfFeftiue eft

jfdargum. primum. Meritum sn

modo habuic illud raeritumdifficulcace.

pra:mium ab adlu mcritorio , (icut necanacura. Ifta difpoiiiio fuinmc difponens Angclum ad recipicndum beacitudinem ab alio,vocatur meriium. Prius igitur nacura meruerunc Angcli bcatitudinem, quam eam

fcdta

frius temfore

priills

pecfcdbioni fa2 recipienda: ab alio,vc a Deoj

te duracionis ? Dicicur quod ficjquia meritum cft D. Thom. cx gracia impetfedta, Sc pracmium ex gracia pec-

glori».

,

ciunc ad

:

Reifcitur r«-

Meritum

quod

mcrentur, 4de malis An- An^tli ntAll gciis dicicurquod non prms duracionc peccanc, fejftni in via quam fint obftinaci , quia aliccr peccacum corum reuerti. fuiftet remediabile j igiturfuctunt intcrminoin igitur de bonis

tur acfius mericorius cft difpoiicio conueniens

ad bonum confcquendum, quando ficpoccil haberi,quam non cooperari. Sed an meritum pr^cedac prxmium priorica-

quo»d h»bitum.

Tcnco

quam percipiant beaiitudinem.Scd

quo

lius

,

codein

cx plenitudine perfedionis,

lincmcritis ,quia meliaseft opeiaii,& glorio-

quim f»lrit,

adum amandiiigicur non in

ncm. Siexcedit, igitur adus mecitorius cantum difponit,quancum poteft, adbeacicudinem igi-

t).

pcrcipcrcnt.

ferfeSior

lario elicicns

inftanii,&c.

turae.igicur cx naturalibus confequitur bcatitudi-

non autem

Grati4 vi* mliquando

meritorium , eft contingentcr elicicns ai^um amandi, lcd quando piaemiacut cft neccf-

penfis, nec miniftciiis;fed opcrancurcirca nos cx plcnitudinc pcrfcdlionis , ficut frudlus fequitur

,

prxmium

tit

adum

Mctaph. per operationcm petfc(Sliflimam confcquituc natuca vlcimam petfeftionem. Quaeric igicur , auc illa opecatio , qua Angclus conicquitur beaticudinem , exccdic naturam , vel non. Si non cxccdit facultaccm nadc CceIo

frtmium

&

28y

I.

petuit

appetere

D«.'Qu6dnon.

aqnalitatem

Inrelledus

non

erratcirca prmcipalcprimumjigitut ncc voluncas pcccat in

hoc appetendo

;

fed

fi

appeierct atqualitatem Dci,pcccaret circa pri-

mumprincipalc,

Oppofitum

& fummumverum;igitur,&c.

vult Magiftcr in litcra

Afcendam in coelum,& ero fimilis

SCHOLIVM SententiA

&lfaiz

14.

Altiffimo. I.

D Thonu non potuijfe Angetum appetere

d^ualitatem Dei,probafHr quatuorrationibMt,& eppofita fententia aliis quinque.

Dicitur

tertium.

1. Opim.D.lho' snt,

Dlcitur ii quacftionem , quod Angelus non poteil appecere aqualiiatem Dei. Et hoc arguitjr primo ex partc intelledus refpeduvordU

luncacis.

l>rime.

impoflibilc

(eqaitut

cft

apprchendonem

,

voluntatcm xqualit.ttcmapptce-

pter hoc erat prius error tti intcUeftu, qukm peccatum in voluntate.H.EC vidctur intcntio Anlcl-

mi

de

cajit

Dtaholi ^.cap.

Secundo arguitur fic:Angelus non potuit peccarc primo nili vcl ex pafliouc, vel ex ignorantia, vel ex clcdionc. Non autem ex paflione p6tuit moueci ad appctcndum acqualitatcm Dei, quia ante peccatum.vel non fuic paflio in co, vel ,

non fuit caufa vndedebuit cirercbellio pafllonis ad redam rationcm. Nequc peccauit primo cx ignorantia.quia habuit naturalia fplcndidiflima, non fuic ita cscus , quin feiuit quid appeten-

&

Vide Anfelm, de cafu Di». leli caf.^,

cort'

ProbatWf frtmii.

Dcm

VO'

Vditio cttx

effi-

0> inef-

ficAX qucrr.o-

do differunt^

fed ex hoc, , ex qua procedunt operationcs quodcft cuin debitis circumftantiis,eft volitio bona , vel mala , fiue poflic confcqui cbiedum velleicatis , fiue non. Loqucndo dc aftu volendi primomodo,dicoqu6d Angclus non pocuicap:

quantum dcbuit Deo amore concu-

pifccntiac,

loquendo de

aliquam rationem boni;igitur non appctibilis. Quarto fic:Angelum eile atqualem L)eo,includit mn ejfe Angeli fed nuUus potcft appeterc non :

ejfe

,

fccundura \w^\i{i\nnm in Enchirid. &lil>,8}.

quantum dcbuit fecundum reftam rationcm

Dcum

,

& tantum bontim potuit fibi conz£t\i

Ad

primatn rationem prima: opinionis dico

quod voluntas cisc,

quia voiuntas

ftus.

Vt

cft vi$ collatiua, ficut intcllc-

igitur intellcftus apprchcndit

eflenciam

;

fummam

pifcere iftam aEqualitatcm,

pifcerc Dco.fi fruercturDeo.

mam

fic

:

q. q.jo. Creatura

Auguftinus 85. ,

& vti fruendis

Deo ,

Sc

,

igicur

Angelus

Deus eiret aman-

tunc poteft fibi concuquam deberet concu-

fic:fiifta arqualitas cflct poflibilis

An-

non

pof-

cam appeicre

fibi

;

igitur

fi

non efTet.nifi quiacft fibi impo(rjbile:fcd non impedit, quia appetitus poteft efle im-

fet.hoc illud

poflibilium,tm/t,cap.i,%.[n hoc diftin-

guicur lib, i .

velle

ab cledione. Idcm vulc Damafccnus

Orthed.fid.cap,

1

ederunt , arcenditfimper. Sed odiens vuit oditum Odiutn , <^ ira quomodt non cfll', licct iratus non:quia h^c eft diffcicntia

cft

& odium,

1.

Rhetorica, Et irhpoflibile

Deum non e(lc:potcft igitui

velle impoflibile.

Quinto fic:Angelus m.ilus poteft vcllc Deum non eire,quia poteft vellc iuftitiam fuam fibi non inefle.qua: cft

fibi

intrinfcca,& poteft vellcenti-

tatcm Dei clfc in alio entc,& bonitatem;fcd non magis potcft vellc bonitatem Deialicui alteria

Deo,quam

cum amat

fc,

ctim fitquoddam

bonum;

fibiipfi;igitur fibi potcft

SCHOLIVM yera /ententia

,

,

petuiffe

hoc

velle.

11.

Artgelum velitione fim-

pliciffen inefiicaci j non vero efiicaci, appetere beatitu-

§^timodo V»luntas errat,

comfaraiide

hot iUi,

,

be.ititudiiicm cfTcntiac Angcli

,

fed partes

bonum, & illud, non crrat,& tunc voluntas appctit hoc bonum illibonojcui non poteftcompetere. Ad aliud qu6d ifta dinifio non eft fufliciens, Ad fecunloquendo de eleftione ftridie, fed qii6d Philofo- dutn. phus loqiiitut de ca,vt eft impoflibilium corum, Primus Arshuius complfxi oftendit,vt hoc

&

ibi

,

quac fint ad fincm

1

Quano hc:Voluntas poteft odire Detim,quia, vt habccur in Pfalmo 73. Superbia eorum , ijuite

intcr iram,

D,

Thotnt.

fed tunc potcft voluntas confcrre

dusjfi fruerctur

Tertio

nienis

,

hoc bonum iili bono,& amare fummam bcatitudincm ipfi Angelo,& tunc crrando pcccac. Et cum dicitur intclledus non errans oftendit bonum voluntati, dico,q;i6d verum cft, quia intclle«5tus iam oftcndit voluntati illud complexum vniendo fuin-

gelo, poflet

frimi.m ofi'

non errat nec cum apprchend|it fedcum intclledus format complc-

cupifccntiai.

errat:nec

6.

oftcnfum,nontamcn prs- Ad argutn.

appetit

xum , vniendo fummam bcatitudincm natura: Angeli,vnitcumfibiimpofribili,& tuncerrat.Sic voluntas cilm amat fummam beatitudinem , non

Tertia.

fotuit

tqualitatem Dei.

voluntatis, qui dici-

pofita partc. Primo hc:Voluntas habet duplicem adlum amotis>amiciti£E,& concupifccnti«;igitur iftam xqualitatem , quam vuU bdnus Angelus Deo, poteft m.alus Angelus vclle fibi amore con-

Secundo

re

tur velleitoi.

bc.icicudinem,

lib.arb.

potcft aniate fc,ftuendo ie,ficut

Quinte.

mium. Non cnim cx hoc cft volitio bona , qu6d poteft cflTc efficax , & quid importac cxecutio-

A£lus

lendi dupiex.

cupifcere,

:

pcteJlJTHi vtendii

dijferunt.

, & importat cxecutioncm. Vellc cum conditione eft vellcita* intcnfaaliquando ad fincm habendum, non tamcn cft vellccflicax,quianon importat mcdiaadconfcquendum fincm , qu.indo fcit iftum finem elle fimplicitcr fibi impoflibilem , vel quando defperat confequi fincm. Et illud fufficit ad pcccalum mortalc maximum , & ad maximum pra:-

Aniiiris.

Angclum cfle acqualcm Dco claufic contradidi onemjigitur non potuit contincri infra ambitum entis : igitur non poteft habcre

Stcunih.

fluarti.

do quis Cf cdit volitum fibi mcdia ad confequendum illud

cfle poflibile,& cligit

amafTc

Suftincnccs contrariamviam arguuntproopOpinie

:

& cum conditione.Simplcx.qui cft cfficax,quan-

fpeau impoflibilium i.EthicorHmeap.$.

t]Udifiionnm,& Hy.^.de

trnriit.

ad quacftioncm> diftinguendum Senientia de aftu volcndi eft"enim duplcx , fimplex,

pctetcacqualitatcm Dci. Sccundo modo potuit, Angelus quO' quia potuit amarc fe tantum amore amicitiae, tnodo affett'

dit

e^arte.

DIco tamen

dum,quid fugiendum eflet.Ncc pocuii ex clcdioncpeccare eliciendo fibi a:qualitatcm Dei ;qui fciuit hoc elTe impoflibile , & cleftio non eft reTerti^

Ttrtii.

ma addu^AS.

niii

:

Steunili.

dinem Dei : (^ explicat beni vtramcjue volitionem: foltiit^ue per eptirnam doUrinarnrationes pre D.The-

,igituc

oftenfam ab intcUedlu. Aut igitur intelledus errat in primaoftenfione.aut non fi non, igicur non poicft oftcnderc vohmtati illud, niii permodum impoflibilis ,& tale oftenfum non appctit voluntas. Si intellecSuserrac , noncfTet imputandum voluntati, quod male ehgit;& ptore

VI.

Lib.II. Diftinaio

286

ncc pcrcauit primns nec ex ignorantia , nec cx

quia

,

Angclos cx paffione , eledionc. Sed extendcndo elellioKem ad omncm appctitnm cx plena libertate ,& delibcrationc,& cx plena apprehcnfione , dico quod pcccauitcx clcdI:ione,&

talis

gelus anfef-

fic

elcdio potcft

cflc

raiiit exfiff-

/i>ne, eleiiie-

ne

,

veligne-

ratitia.

impoflibi-

lium.ficut velleicas.

Adaliudjdico qu6d quaraquam illud com7' plexum , Angelum effe et^ualem Dco , claudat con- Ad tertiutn. tradi<5tioncm , camen partcs non claudunt.neque quodappctit, nequc cui appetit : igitur manct hoc volibilc, &illud , & aftu fimplici nullum jmpoflibile vult

, fed adlu coljatiuo poteft habere vcUciraccm volibilis claudentis contradi-

dionem.

Ad aliud,cum petere

fc

non

dicitur,

circ.

Angelus non poteft apcll quod potcft habere

Didlum

vcllcita

Adquartum,

QujBftio 11. modo in quatto huius * quia damnati mallcnc nunclfch pofTcnCjquam (ic vcUeitatero tali

cflc.

eire,

An

ntn

tjfs

fii tffttibile.

,

habebat

,

287

& non fimpliciter appetebat voluntate

cfficaci,eire

xqaalis Deo.

Vcl eilo quod nuUo raodo poiicc vcilc non adiiuc policc appccere fc ellc zqualem Dco.

Q^

Quialicet cx hoc requicur per locum incrinleincluditur dc pcr fc in intcllc,

cum non tamen Cka ancecedencis

,

&

in talibus poteft quis vclie

i£

omncm mulam

efle (tcrilem,

& tamen non

hanc,quia ignocat confequentiam. Sic potefl: aliquis anteccdens velle,& non confequcns adhuc iicet fciret hoc eife confequens , quia non vult confequentiam imo vellet talem habicudinem non eilcii poiTet. Sic quilibct peccans moctaliter, prxfect volumatem fuam voluntaii diuins. Et iicaliquo modo vult Dcum non ciTe pcr iocura e.xtrinfecum non quod vult fotmalitcr Deum non eiTc, imo vellet quodnoneflct talis ,

tun voUto ttaftquintt.

,

connexio antecedentis ad coniiequens. Ad primam rationem pro oppoiita opinione, 9. Ad rinimtm dico quod Angelus potcft habere aliquem adum t^fimimit x. voluntatis poiitiuum , quo vult iibi xqualitatem Deirquia poteft velle fub conditione

non tamen

;

poteft velle peivelU efficax, quodtalis aequalitas inGt,niii iili,ciM eft pofEbile inefle.

Ad

poteft frui

,

fc,

& araarc fe quantum deberet Dcum, & potcft

concupifcere tatcjfed

iibi

non

tantum bonum quadam

vellei-

«/W/f efficaci:fed poteit vellc itaeflS-

bonum conucniens , iicut Dco bonum Deo conueniens fed illud bonum non erit caciter iimile

;

beatitudo fumma,vt competit Deo.

Ai ttrtUm.

Ad

aliud

,

effc refpe(ftu

rcfpedlu

qu6d velleitas poteft impoiIibilis,non tamen vellecfficzx conceflum

fciti

cft

impoiHbiiis

,

quia

ibi

nunquam

prscipitur executio.nec eliguntur media.

9'

Adaliud,cum dicitur quod voluntas poteft Deum ; dubium eft,quia Q. non poifit odiri niii illud.in quo eft aliqua ratio mali nuilo mo-

Ad^it»rt»m. odirc

,

Odium Dti tm ft0bilt, dt qu»

dopoteft tuncDeus odiri. Dicitur ,fal(em malus poteft odire iuftitiam Dei,quia inquantum punit eum,eft iibi mala.

Angeli fuit

.<

D Thom.i.f, q.6ta.i. D.Bonau.. d.i^^. Scoius tn Ox»n,hie q.i.^ dtfrimo frinc.c^.

V6 D

fic.

Ecclcf. I o. Initittm omnis peccati Prhiiu7?iB>i

zfitperbia.

Item Anguftinus lo.dc Ciuitate Dei EUctonis vittum ma.vime in jingelts Uterh docetMT. Vbi vult cft in

nr^aitiium, 13. Seiunditvi,

,

damnarifkcrii

quod hoc vitium maximc

Angclis damnatis.

ltem,in Canonicaloann.i. C.2. Omneqfwdrf} in muncto , aut efi concupifcentin camityout oculorurn,

Tertittm.

Nonpcccabat primus Augclus primo appetcndo tcrrcna , nec concupiiccntia carnis , ncc habebat conuenientiamcum taii viautfitperbiavittt.

tio;igitur per ,

in

fupcrbiam vitx.

l^lal.

73

.

Superbia eorum

,

^ui te ode-

eunrtum.

pcccatolupcibia:,& nonfimul pluribus peccatis fecunduai fpcciemi ergo prim6 per fuperbiam, quia fi primo pcccaf-

rHftt,8cc. Igitur peccarunt

&

poftca peccaco fuperbix , in fecunda mora fuiifec peccatura primum rcmcdiabilc:confequcns eft ialfum. fent alio peccaco,

ifta

Oppoficum. Superbia non cft maxinium peccatum:& primum Angclorum pcccatum fuic maximum igicur non pcccarunc primo per fupcrbiam. PnmumaiTumpcuin pacecdupliciter. Primo fic;quia eius oppofitum non eft maximcbo-

1

;

num,fcilicct humilicas,quiahumilitas poccft cflc

informis,& charicas non;igitur humilitas cft minus bona. Secundo fic:Humilitas eft fpceics tcmperantia',& temperantia fecundum totiim genus cft mferior iuftitia fecundi!im genus:igitiu quxlibct fpccics.quaUbec (pccie.

Itit

J.t.».i3.c5' dift.^i.

Dico quod odiri

,

iuftitia

Dei in

quam Deus, quia

tio mali

non crit

:

igitur

fi

nifi vt in

fe

non

pliis poteft

in ipfa in fe,nulla cft ra-

poteft iuftitia

Dei odiri

,

htfc

eSeika, inquantiim effedtus

cft

malus puniio, quamquam non fit malus in fe ; & tunc vclle iiiftitiam Dei fic non cfle , non cft velleeam fimplicitcr noncfTe. Et fccundum hanc viam ciTet dicendum quod odium Dei non eft maximum pcccatum,quianullus poteft fic peccare ; & tunc optimo a^ui, quod eft amare Deum, nihil cftdire«ftc contrarium; quia odire Deum non poteft ciTe fed aliquod aliud peccatum cric maximum. Vel efto quod malus Angelus poilit odire Dcum ; tunc potcft dici quod vellet non :

ciTe^fi

10.

Ad

poflet,non tamen ad hoc habci aliud patet per idem.

velle cfEcax.

Ad primum principale dico quodinteUedus Ad quintnm. Ad Mrgum, non errat irt apprehcnfionc fimplici nec apprc,

,

in

II.

AIenf.i./>.^.i09.m.x.

Itcm

Ad aliud concedo quod Angelus

ficnrt'

O

I

Juperbia

,

Anttttims nn vtlibitt,

T

Vtmm primum peccatum

ancecedens,& nolie conrequcns.Nam intcliedius poccll fcite anceccdens, & non Icire confeqacns, ficut

S

initi»

quifiienit.

hcndcndo beatitudinem in natura Angeli , ncc voluntas peccat in hoc volendo fed inteiledus vniendo hoc illi.etrat , & voluntas volcndo hoc ,

illi.pcccat.

Ad aliud in oppofitum, dico quod volitio non eftquod fit a;qualis fimpliciccr , fed interpietatiue, quiapr«ponit voluntatem fuam voluntati Dei , fic dicit, Ero fimilit Altiffimo , interorcta-

&

tiuc,quia rcfpedtu alicuius cmincntia:,

quam non

, fupeibia eft in parte irafcibili , quia arfub rationc ardui pertinct ad irarcibilcm:

Item

daum

fed in irafcibili

non

potcltcfle prirnus adlus pec-

candi, quia aftus in irafcibili oritur ex concuert piopiigitatrix concuEx hoc enim, quod contupircimiis ali-

pifcibili,& irafcibilis pifcibilis.

quid, cfta(flus in iralcibiii rcfpcctus de Hifiorijs animalttm, pro iribus

,

quia cildu^

pugnanc anima-

lia,pro cibo,coitu,& puUis.

ltem,Auguftinus4.
e(l

ad altcrum,quia

refpc^lu aliquo-

eft

fcd non poteft Angcaliis excellat , ptimo appetcrc fibi quod eft ad altcrum.quia primo appeiit aliquid in ordine ad fe quam in

rum quibus

:

lus

habitudine ad alterum;igitur excclicntia fua non cft ptimum appecibilc ab Angclo;igicur primnm

peccacum non

fuic fuperbia.

ltem,infimus Angelus, qui cecidir, non appetebat de fadlo elfe Deus:igitur non appetcb.it cxcelleniiam Dci

fibi incire.

Nec

appetcbat Luci-

non magis appeteret quod Luciferhabetet exccllcntiam ad dominandum fibi & aliis,quam quod Dcus habcret. fero iftam excellentiam, quia

S

CH O L

I

V

M

I.

Explicat pttlcherrlmo difcurfu ordinem actuum velHntatis:ofiendens

primo (juod nollc mnpotefi efiieim primns

5-

288

primui 4Slnt,/idvc\\e,& non concupifcentUtfed ami-

nus 14.de cian.C3p.fer.u\t. Ciuitatem diaboli

CttU.Seciindiyinordinatioriemprir/jam amtcititt volun-

ainorfui vfjue

Angtli non petHtjfe

taiii

circa

ejfe

amari netjuit,fedcirca/e

;

Deum

t^uia nihil ftbi

cjuia

nimis

magu

corn-

,

mum

Dlcicnr quod primum ecm-

Mnnis,

bia

quod

,

primum pcccatum lis irafcibilis

;

peccarum fuic fuperdiuinonem quia :

noii pocuiflet eircin a<Stu par-

,

An-

jtSus vt-

propter

tiui

non

funt

iH».

cum

eoHcupifcintit.

,

velle rcfpicic

poteil elTe ipfius finis

,

teft

& con-

qujd

fibi

affcdlionem commodi:ergo non po:

quia fecundum Anfelm.

diaboli,cap.4. f^oluntM fetjuens tantitm

Dc

ajfi-

Rionem commodi nonpoteft habere nollepro prima quia, vt priiis argutum eft , non eft noUe incommodi.nifi propter vtUe refpcftu commodi,& non poteft ciTenoUe rcfpciftucommodi fequeiido affedHonem coiuodi.ficut nec noUe refpc6ku finis. Igitur primus adus inordinatiis inafFcdionc frimus aHui com.nodi eft veUe,&c non amorc concupifcentia, »ff-Bionit fcd amore amicitii , cum iftud , ciii volo comtommodi e!i modum , fit finis illius , quod volo , & ptius in vetle amicior Jine affccftionis commodi , cui volo commotit. dum, quam illud commodum. InordinatustaVtus non p»- men amor amicicix,non poteft cfTe rcfpedbu Dei, tifl nimii quia Deus eft tale obieftum , quod cx fo'a ratio0m»ri. nc obiedi eft a£tus bonus , & non cx aliqua circunftantia ideo non poteft aliquis nimis amare Deum amoreamicitiae. NuUuro vero aliudamare refpeftu altcrius obiefti.cftbonum nifi ex circumftantia,quia fi ametur plufquam Dcus, inordinatus eft adkus igitur oportct quod primus amor inordinatus primi Angeli fit refpedlu altcrius quam Dci , & non refpeflu alterius i fe. Tum, quia nihil aliud i Dco potuit efTc magis frtmus Mmtr bonum primo Anqclo,qukm ipfcmct fibi. 1 um, intrJiuatus quia 9. Ethicor. cap. 8. AmicabiUa ad aUerum arcl
:

:

piuntur ex amicabilitaie adfe carc ad fe

funiltt

fui eiiti-

,

;

igitur ex amicabili-

amicabilicas ad alterum.

eft

Nullum

tatim di»-

igitur

btlL

amictcis fui

primus Angclus

nihil aliuda

Deo

inttiitiue co-

fuit amabile;

primus a^us inordinatus eius ,

vel vtilis, vel deledtabilis.

cudinem,& fibi,& bonum Dei bonum

fecundum quod

vulc

fuit airor

Augufli-

Ncc

fuit

fibi

amor

triplitii boui.

amore vtilis,

quia quando anio aliquid amore mei , amo priias mc,& illud poftea,tanquam commodum mihi;vc fi

amo

fanitatcm

nit ad fanitatem

quam

,

& medicinam quatenus difpo,

concupifco fanitatem piius

medicinamamore

vtilis:igitur amando beatitudiricm amoredeledabilis,pcccauit. Secund6,fumma beatitudo fummc eft deledtabilis fibi;ergo appetendo fibi beatitudinem fimplicitci,habuit fecundum adum deordmatum.

arao

Tertio fic;apperitus non liber furome appetit fibi conucniens, fuae cognitiuae igi-

&

fummum

:

tur appetitus fequens affcciionem

non rcgulam reftam , fumme fibi

tas

commodi , &

appetit

fummum

7Appititut

ntn fequins figula

fum*

me »ppttit inconuen ens,& fux cognitiux:igitur volunfummi eotim fequens afFedionem commodi taniiira , fum- uiniins 4.

nieappetitfibi beatitudinemfirapliciter.

Quarto fic:Illud appetitur a volunrate non impeditanaturaliter,finequo nihil appetitur, quod appetcretur finc quolibet alio ; fed dele-

&

^atio cura

eft

huiufmodi

triftiiia,

:

quia nihil appeteremus

& deleftationem appetctemus pto-

&

pter fe propter iftam rationem pofuit £udoxus beatitudincm confiftctein deled^acione ,& :

reprchcnditur ^b Ariftotcle 10. Eihicorum

quantum ad appetitum naturalem

,

;

non

fed quantiim

adappetitum regulatum rcifla ratione quia fe-' cundijm redtam rationem appeteremus (ciie finc dele(flationc,& fpeculari fed nonappetitu naturali. Sed voluntas deordinata fequitur appeiitum naturalcm, igitur immodciatus amor vcrc beatitudinis fuit fecundus adus deotdinatus. Hocpatet exemplo. Voluntasconiundlaap:

,

DiliBabilt

non reguleturre6ta ratione, ttltus maximaximeappetit ad quod maximc inclinat appe- me rieipit petitui fenfitiuo

perfc£tius intclligit aliquid.cfHcacius vilc illud,

fe,&

,

honefti abfque pcccato.

bile

gnofcit

concupifcit fibi

vltimata inclinatione appetit natu, ita voluntas foliim fequcns afFc-

bile fccundijm

fe

cajtcris paribus:fed

,

fuum finem

habet tantam araicabilitatem ad ipfummecquam Angelus in fe:tum quia quantum quis

aliud a

Amor

titu naturali

ra

;

,

Angilifuit.

tantum afTcdionero commodi

bonum commodi immoderate,quiaficutappe-

amate amoie honefti

& prius eft r^W/f amicitiacjquiaillud

primocfte noUe

Cifu

fibi beaquia voluntas fequens

,

pcccafTet^quia poteft Angclus bene amarc beati-

,

6,

immoderatc concupifcere

titudinem fimpliciter

qucra dat pro

,

t^-.velle amicitiar,

eft finis refpe^flu iftius

ftitije:igitur

fuit

quis fuit adus proximus

& nolle

concupifcic. Prim6 igitur eft fW/;amicicix;fecund6 concupifcentiat , & terti6 noUe oppofitorum. Sitniliscftordo in aAibusdcordinatis voKintatis. Nam aAus deordinatus non feqaicur regnlam iu,

co quod

,

primum deordinatum.Et di-

& pecunia.quia prius vult

,

velle denarij

cui vult

declato

inordinatus poft

primus

Anfclmns deCaJk

panem, qukm habeat cupifcentix,

SEcundum

Ule fecundus aftus deordinatus non fuit amando beatitudinem fibi amorc honcfti;fic cnim non

cft

DiaboliyC.^. de auaro

pane. feilt vcro duplex

finem

igitur velle eil

;

Ad hoc

aftus voluntatis.

Vclle iuiiU\ smicitU , (^

primum aHum inor-.

dlioncm commodi,vlcimacainclinatione appetic beatitudinem fimpliciter tanquam fibicommodum:igitur fccundusadlus deordinatus fuit amor concupifccntixfibiboni coromodi. Secundo arguo ad idem , Z.Ethic. conuenit TripleXMmtr

:

velle;

,

titionem beatitudinis.

;

lunttttii pefi'

affas,

Oflendit tjuatHor argumentis

11.

dinatum concupifentia volumatfi ^ngeU,fmJfe appe-

nec aliquod peccatum carnis ergo

cantum fuperbia. Dico tamen ad quaeftionem, primo declarando quod fuit primum Z'W/ff deordinatwm in Angelis. Sccund6 , quod fuit proximum velle ^ntno velle deordinato. Tcrtio , quis fit ordo inter voliciones. Quarco, fubquogenerepeccati ponicur primum pcccatum Angcli, De primo dico , quod duo funt adbus poficiui voluntatis^ftf/fe & noUe : nolle non poteft eiTe primus adlus voluntacis tum, quiano//«nonefl nifi

Kblle Httjuit tjjt primus

V M.

I

igitur fuit a,£kus concupifcentix:

fcd.vc videtur dilcurrendo,non competcbat

gelo luxuria

<».i

C H O L

S

declaratur per

fecit

contemptutn Dei. Igitur patct ptiprincipale.

modum videbatur,qukm ipfcmet.

ttptnio

VI.

Lib.II. Diftinaio

,

fi

titus fenfitiuus;ficut patct

de ca6lu, quodappeti-

hunc fenfum,

eft

maximc delc
fecnndum appeticum fenficiuum:& idco voluntas fibi coniunda non reda ratione maxime ,

non coniundla apfcnfitiuomaximc appetit quod cft maxi-

talia appetit

peticui

;

igitut voluntas

tnc appccibile tali appetitu. Beacitudo vero eft

fummum

volupttitem inttrftnfibi»

lem.

Qu^flio fummum

8. OUtSioiut, Prim».

voluniate

a

le

dcledabilc

commodi. Contra

igitur

:

fummc

diligibi-

fequcntc folum affedioncm

,

:

beatitudinem argnit contr^ quia naturalia maximc inclinant ad id,quod appetitur appetitu naturali ; igitur non immoderatc, quia appctitus naturalis tedlus eft , & eft vehementiiHmus, quia :

>

fccundiam vltimum potenti«:igiturappetitus liber conformis ,red:us cft, quia quod cft confor-

mere£loeft rcftum. Item, a:qualis erat appetitus naturalis in bonis

SicHni».

Angehs,ficut in malis,n crantaquales in natura, in bonis habentibus naturam nobiliorem,

&

maior appetitus naturalis refpcdlu bcatiigitut boni , quim in quibufdam malis peccabant propter appetitum immoderatum Hcut mali. erat

tudinis

:

Item,intellc(5lus

Ttrti».

cipii

non poteft

Principia tnim fitnt ficut

:

crrarc circa prin-

ianM z.Mctaph.

text. I. fed licutprincipia in fpeculabilibus

operaiionibus, ex

finis in

igituc Hcut intelledus

non

,

ita

%.& 9.

7. Ethicor. text.

poteft errare circa

pdncipia,fic nec voluncas circa finem.

HOLI VM

C

S

fecund^m iftum gradum priorem, vt vulc aliquid fccundum affe(5tionem commodi praecisc, immodcratc appeteret beatitudinem & (\ tunc conformiter eliciac , immodcrate appetici fed tunc effct tantum appetere naturale, & in omrecuc voluncas

,

Primo fic Auguftinus i^.dcTtinit. i. &inEnchiridiodicit} qu6d omnes appctunt beatitudinem fcd quod omncs appctuntcft naturale;& naturalibus nccmcremur, nec demcremur. £t n dicacur quod immoderatc appetebant illud arguitur.

:

Ctnformt reHo , eji rt'

289

II.

ni natura

do.Ec

appecitus ad beatitudincm fuo

eft

cancum

fi

cffec ille

intcnfiflimum

effec illud appctere

mo-

appecicus naturalis.tunc ,

vituperabilc.

^^»» '^ «/-

'*"*

f'^''"

Scd quia nunquam

ma

cft in voluntatc atte^aio pri- ^#^a,j„, ,„. fine fecunda, ita quod fit fine hoc, quod pof- ju in veluit-

ficappecere affc(5tione

nacurale

non

eft velle

,& quod

iufti

clicicum.nec

illud velle

t4te,

eft praccisc in

appecicu libero , quando voluntas habet potefta-

tem moderandi fecundum didamen regula: fupetioris, ideo fi non moderatur,peccat. Per hoc ad primum rcfpondetur,qu6d a(5lu 10, naturali primo modo.ncc meremur, nec dcmcrc- Adfrimam

mur.Ec cum

dicitur

,

appctitus liber conformis

Dicoquod

naturalieft conformis rc6lo, turalis redlus eft

;>on

cft re(5tus

per

fit

, fi

cx hoc

,

fe

»l>ieitionem.

iftcna-

fed appctitus libec

:

quod confoiraatur

alicui

infcriori redlo, fed ex hoc, qiiod vuli illud.quod

Deus cum vcUc. Vnde illa: dux affe(5tioncs commodi,& iuftiregulanturpcr rcgulam fupe-

vulc

cft

modi ex

iJeo

"-

&

neurrum il- ^"'. ' ?""* voluntas diuina , rcgulaalterius ,& quia affc6lio com- ^..,„„,j

riotem, qua:

lorum

Noh

''^'*! 'ft

eft

immoderata,

fc fortc eft

alia tenecur

n*turali.

iftam modcrari.quia tcnetur fubefleregula: fuperiori,&

regula vult

illa

vnam

iftarum,

li

eflet

per

fummc, fed quia coniungitur alhocin opcrcoperato:fcd vultaffe-

fe,clicere a(5lum

III.

teri,

non

vult

ftionem commodi peialiam moderati ,itaqu6d Projolhtione

harum trium obiefiiomtm

contra refi-

lHtionempoptam,explic>it dHplicem ajfeElienem

& commoai;de

<juo in

iufti

Oxon, 5 .d. i i.& affeflio iufti

efl

ipfa voluntatis libertas , cjuafacit iuxta re^ulamfitpe' rioris

,

<jm£ htc defecit

commodi

,

quianon mederauit affi^ionem

qua appetita

,

eft

beatitudo imenfiits

cititts

,

velaliter ijuam decuit. Explicat inordinationem huiui

appetitui ex ^Hadruplici circumftantia potuiffe prouenire,de qHofufnts in Oxoh.hic

AD

a

n.j.

funt ficut k voluntace libcra fed

affe^fl^io iufti eft

,

,

pracmitten-

non

6c iufti,

quafi fuperaddita,

quafi vltima difterentia

quod ficut homo eft fubftantia animata & mal,non tamenillje funt pafliones eflentix

;

ita

ani,

fed

fe de intcllcdu hominis fic primo poteft concipiappecicus,deinde intellc£);iuus,& cogni-

per

:

&

adhuc non concipiendo affeflionem Et fi efTer vnus Angelus , qui haberet appetitum cognitiuum abfqueaffcftiotiuus

,

commodi

& iufti.

neiufti,carcret iufto,&

^li afeHio Vndc intelledliuus iufti

,&an

difftrt

i Vt'

UtntHtt.

, fi

non

eftet

appetitus libcr.

carerct affedionc iufti, ita

nacuraliter appetcrcc conucniens intelle(ftui,ficut

appetitus fenfitiuus conuenicns fcnfui

magis libcr,quam appetitus

:

nec

eftct

fcnfitiuus. Ideo affc-

dlioiuftieft vltimadifferentiafpecificaappetitus libcri.

Et

licct poflet intelligi gcneralius,

tcllec^o fpcciali

,

luntas liberc

& rc(Sle

affedlioncm

commodi

iufti ,etfi

effct

non

non tamcn diftinguuntur

Nec

Ix affedbiones ab ipfa voluntatc.

opcrans cliccre lantiam

,

in-

rc il-

poteft vo-

zdum

pcr

fine affe(5ione

poflitclicerea(5tum conformitcr

,

ac

fi

folum pcr affc(Stionem commodi. Sicut nec

poceft aliquid in fpecie operari abfque differentia fpecifica,ficuc

eliccre fi

effec

homo fine

rationaIi,liccc podic

adtum conformem a(Sui , quem eliceret, cantum animal fic in propofico , fi poneScoti oper. Tom. XI. :

Deo maximUm commodum,&

fibi

com-

modnm ordinacum \ Deo. Adaliud patet per idcm, &dico quod infpi- Ad fecuacicndo ad affei5kionem commodi cancijm , fummc appeccrencboni ficiu mali , fi primo modo fuiffec in cis talis affc(3:io per fe fcd boni tempcra:

*"*:

r^^^-g „. pftiuetunt

banc iftam affe(5lionem pcr affe(5tionem iufti, quando mali peccauerunt. Adaliud poccft dici quod non eft fimilede

btatitudine.

voluntate refpe(5lu finis,& intclle(5lu priiicipij , quo ad propofitum ; quia fi

Adttrtiam.

,

primum horum dico primo afte(5liones commodi

dc qu6d

appetat

lum inordinacum quod fpeculabile ,

refpe(51:u

elfcc

i i.

ma-

incellc(ftum confiderare ali-

vc

fi

tempore orationis delcGeo-

(^arctur quisin fpeculando conclufioncm

metricam, vcl nimis fpeculando ibi,& dimittendo mcliora, voluntas tenetur aucrtere intelle(5tum k

fpeculatione ad aliam

tali

cric ibi malicia

,

&

fi

non

facic,

moris,non fic intelledus rcfpedbu

voluntacis.

dico quod ficuc inprimo principio, fpeculando ipfum in fe, caraen poteft errare vniendo ipfum , cui non eft vnibile fic voluntas volendo beatitudincm in fe,nunquam peccat:fcd volcndo ipfam furame illi , cui non potcft competere, peccat. Ideo liccc circa finem non pofllt cffc er-

Vel efto qu6d

rclle<5lus

non

effec fimilc

:

etrac in

:

ror vt in fe

,

nec

diligi

beaticudo inordinatc

,

ta-

menex hocquod aliquis concupifcit beacitudincm plus.vclantequam dccear, potcft beatitudinem inordinatc diligere. Et fic Angelus voluit fibi plus boni quam fibi decuic ineffe quod po ,

tuic effe quadruplicicerjvel ex

adu,vel ex circum

Ex

ftancia.vel ex caufa.vel ex accclcraiione.

dupliciter

,

fi

a(5tus fiiit

nimis inrenfus in hoc, ,

quod

bonum bonum

cffet

,

quia in fe

fibi ,

&

bonum fic

Bb

,

tititnii

titudinie

itain

adlu Angelo.

qu6d plus dilexcrit fibi commodura quam Dco. Vel ex hoc , quod magis appcccbat illud effc

y«i» "»f-

'"' '"" " »fp*' dinati»

:

quam

cx intcnfione

adus

Sj**drupl$. 'Ji"'

f"""

Lib.ll. DiftinaioVII.

zpo

peccarc, Vcl cx citcumftamia in ob-

adus potuit

iedto concupico ,quia appcccbat frui in tanto ilcradujin quo non compctebat (u« natuia:,

&

Ex caufa, quia

potuit

hid vidctur magis oppetcre habere beatitudincm ex naturalibus , non cx mericis.vel cx non liberaHtatc Dei.Quarro , cx accelcratione , quia appctcbat ptius clFe propric.

&

beatus.qukm Dcus ordinauit.quia vt vult Anfelmus de Cafu Diaboli , cap.4. nihiUppetebat, tjuin

fecundum prin-

babmffettfifietiffet. Patct igitur

cipale.

SCHOLIVM

IV.

Prt?mm peccatnm Angeli nempe illum aSlum in,

ordinatum amicitiit,de cjuofiipra , «0« fuiffe fpecialem , cjuia hxc efi immoderatus appetitus excel-

fitperbiam

lentiti,e]ui cftmfit

dinatum a£lum

concuptfcentiiaEltu ,ftipponit inor-

amicititi

dicitur tamenfuperbia

;

,

vel

fr&fumptio interpretatiue^vel virtnaliter, e^uia hatgignit. Etficfolui poffunt Patrurn loca , quando dicunt

inOxon.hicn.i^,

;

ergo primus inordinatm

tineri in

,

1

,

nifi

intec»

Omni» pec' Ecadraciones alias pco hac opinione fadbas, e»ta non condico,qu6d non omnia peccata moctalia funt foc- tintntur ftrmaliter aliquod iftorum fcptem mottalium, qux maliter in communiternumcrantur,fiue accipiantuc pec- numero ftpttnnrio f trcsTheologicas , diftinquatuor cardinales , guendo priuationem fecundum habitus , quia infidelitas ,& defpecatio non continentuc focmalitec fub aliquo feptem capitalium,ide6 capitalia non continent omnia. Vnde defidecium im*

&

modecatum dc fpeculatione conclufionis GeometcicaE: poteft eflTc peccatam moctale , & tamen non continetuc fotmalitec in aliquo iftocum feptem. Tamen maximcconucnit cum luxucia pci-

mumpeccatum Angcli,amando amoce amicitiat, do immodcrate plus conuenic

fc

& in fecundo aftu concupifccn-

ttft

luzuria.

luxuria

quam cum

,

alio capi-

tali,ratione deledationis.

Ad pcimum

principale

omnii peccatijiiperbia

,

ciim dicitur inttium

,

verum

cft in

14.

genecali, quia Adptimum

Vide Schol.

quia fecunordo nolcndi,

initiumomnis peccati in hominibus cft fupecbiaDzmonis ipfe enim inuidet,& vellet vt quo ipfe abhomo non venicet ad ftatum iedlus eft, & fic eft initium peccati in homi-

6,

geli diei po-

beatitudinem fimplicitcr

fibi

cum

Trimumpte-!

immodecate catum Ah'

omne peceatum eft inobedientia , non autem verum cft de fupeibia fpeciali. Vel poteft diei,qu6d

numero feptenario mortalium.

ibid. nrtm,

fpecialis

preiatiuc.

amor

videtur detere reduci adpeccatum /«tjuia non oportet omnia peccata formaUter con-

Angeli erga fe xuriii

llle

Vide Schol.

effe fnperbiam.

frimurn peccatum Angeli

fnii formalitec fuperbia

princif»U.

:

II.

TErtium patet ex prascedentibus diim ordinem volendi

cft

,

quia ficut primo fuit amor fui vfquc ad contcmptum Dei:deinde immodcrata afFcdio commodi, fic

primo

liti,

jlllui qnibus feceaiiit

An-

lelui.faerunt fuperbi».

eft

nolitio refpedlu oppofiti

primo vo-

& fecundo refpcdu fccundi noliti.

Quarcum

, fub quo genere primum pcccatum. Nec

principalc dcclaro

foiuit

appecicus cxcellenciac in opinione,ficut appetentcs vanam gloriam appetuntrcputari magni pius

quam cxiftere, & non reputati ccllentiz in fe j.

& ad fc

,

,

.

fic,

velfuit

vel appecitus ex-

vt prius

argumentatum

enim diligitur aliquid in fc , & ad fe, qukm ad alterum.Non primo modo.quia ifta cxccllentia in opinione minus valet quam propria, quam poflidebat. Nec fecundo modo, quod vcicft

lec

*. Prius

fuam naturam

nobiliorem

eire

quam

eft

,

&

nobilius,quia prius dihgit quis fc,quam concupifcat aherum fibr. Nunc auccm impofli-

fuumf^

quod natura fua eftct nobihor,vel quod fuum efletnobilius,qaam fuiti& non oporcet quod ptimus adus.in quo pcccauit,fuiftet refpebile cfTet

efie

Dicitur: prarfumptio fuit primum peccatum, phis enim fibicomplaccbat in fua natuta , quam dcbuit. Etfecundiim Auguftinum 14.de Trin. 15. Sihiplancens

efi

fuperbni

,

igicut fuperbia fuit pri-

nium pcccatum. Dico,qu6d fuperbia fibiinfuit,& prasfumptio, quiaomnis inobcdicns przfumit, & inter-

frimumfecintum An- prctatiue pra:fumit de

qua concupiuit

interfrelH' tiui.

ficut

:

humilitas

maxima fuit in Chcifto,&

debuit, uit

hoc

non

fibi

Deo

:

fcd concupifccntia,

beatitudincm vltra id , quod fed concupi-

fuit fuperbia fpecialis

vt fibi dclcdabile

:

Ad tum

,

,

igiturin ncutro

in eo

aliud de Canonicaloannis.dico

mujpdo , hoc

eft in

vei eft concupifcentia

:

chacitas

qu6d pro- Ad

tertium.

hominibus, tmnepeccacamU , &c. non aucem

in Angelis.

aliud

fupcrbia:

nonfimul

,

conccdo quod peccauccunt peccato

& multis peccatis fecundum fpeciem,

,

:

fednon prim6 peccauccunt fupecbia.

Et cum dicituc igitur potuecunt poenitece, verum eft quamdiu ecant in via , quia impoflibile nifi quamdiu crant poenieft quod peccaifent tiuiifed in termino fuit peccatum coium icceme-

Ad

quartit,

Angtli peetauerunt

:

multit pet' eatis.

,

diabilc,& in via iccemediatum in

,

quia pecftitecunt

mala voluntate.

Ad pcimam rationem ad oppofitum

poteft di»

Adralitnti

quod fupcrbia eft pri- in cpfijitum, mum illorum pcccatum, concedo quod fuperbia non eft maxim.um pcccatum. Vndefi odium Dei Adfrimnm, non eftpofllbile alicui naturx ,tuncoportct diccrc quododire Dcum noncft maximuro peccaci,(fi

quis vellet fuftinerc)

tnm,ficut diligere oportet

Deum

optimus adus. Nec

primum peccatum eflc maxinium , quia

^

leuioribus poteft quis incipere procedendo ad

fibi fuit inipoflribile.

£ta illius.quod

/cll, fiiferbia

in cis

Ad non

cxcellentia:

potuiteireprimum peccacum, quiafi

*SupraH,

,

prie in

:

feccatum non

teUentii,

:

formalitcr fupcrbia,quia eiufdem generis videnproximi fed tiirede immoderatus amor fui

amore fui. Secund6 ad idem , appctitus

ej[e

Ad aliud concedo quod vitium elationis fic Ad ficun' maximum in Dzmonibus non tamen pcoptec dum. hoc feqnituc quod illud fit maximum peccatum

enim adus primus deordinatus , nec fecundus eft

iiuUus dicitur formulitcr fupcrbus ex immodcrato amore proximi ; igicur nec ex immoderato

apfetitui ex'

nibus.

camen non fuit victus maxima enim mult6 maiorfuir.

peccaci mortalis fuit

&

Primum

, Jt

adu

Ad fecundam probationcm , concedo quod iufticia eft fuperior quam humilitas. Adfccundam rationem de fupcrbia in parte Ad ftcutf irafcibili primum aftum dcordinatum Angeli dam. non fuifleadlum^nec paflionem partis icafcibilis, fed potiiis concupifcibilis. Si enim ad concupigrauiora.

,

fcibilem fpedat concupifcere

bonum amato.eius

amare bonum amatum , cui concupifcit illud bonum. Angelus autem inordinace amauit fe,& concupiuit fibi fummam beaetiam

cft

titudincm.

Ad

Qu^mo

1.

1

&1

1.

Ad aliud, concedo quod appetitus excellentia; non fuic peccatum Angeli. Ad aliud,dico quod liccc non appetebanc doAdqMdttm. minium fuper alios primo , tamen amabant fe amote amicitiae plufquim debebant , & appete-

291

1.

Aiiirtium,

bant

Q^ViE

S

Vtrum malns

T

O

I

III.

tAngeluj pojfet hene yelle ?

commodum fibi immoderate.

Vide Do^ores citatos qutfiime frima,

&

V6

DISTINCTIO

VII.

D fic.Iacob.i. Damnes credunt, Crederceft bonus adlus Admrgum,

contremifeunt.

frimum.

voluntatis.

Q_V

T

iE S

O

I

I.

Item

q.g^. m.i.

i.f.

& hte q.i.

«.i.D.Bonau.«.i.}.X' Rich.-»rM. j.i. 6*1. Gregor^.i. Henric. qu»dl. ij. 11. Vafq. i-f. rf.141.Scot. mOxtn. qutfi.voies.

I

t.

R c A hanc diftindionem

mam quaeritur primo

ArgMmtnt, frimum.

An^eli fojfunt pcenitere Sapientia: j.

StfHndHl»*

Xertium.

,

?

fepri-

efi poteftas

igitur ;ciim damnati habeanc libertatem , poffunt feruare redlitudinem propcec fe } igitut pce-

nitere. Giutrtum,

:

,

primo dc

Coelo,text. I f .peccaium eft violentum.quia contra nacuram,fccundum Damafc.lib.z.cap.p. In

efftf.

Oppofitum, quod in hominibus fuit mors , in Angelis fuit cafus, fecundum Damafccnum lih.i. orthodoxifidei

tem non

,

cap.^. igitur ficut

potcft poenitere

,

fic

homo

poft

mor-

nec Angelus poft

cafum.

SCHOLIVM D.Thoma , Angelum non

Opinio

fionem. Henrictu ait rationem

parata

ita fe

refiUre.

Refutat

DeSor vtram^ue

tionibus efficacibtu

AD

T

I

O

effe

&

<juia

,

immergit in ohie^im

mutare ve-

voluntoi fe-

,

^uod non poteft

in

communifexra-

claris.

primam qua;ftionem dicitur communiquod mali Angeli non poffunt poenite-

ter,

re.

Sed propter quam caufam

tes.

,

eft

Dodo-

difcordant

Vnus dicit quod non poflunt

4. Ofinio

D.Thom.

poenitere,qui3

cocors cognitiua::igitur vbi cogni-

tiua immobilitec cognofcit, appctitiua

AiTumptum

immobi-

Primo, quia cognitiua comparaturad appetitiuam ficnt motor ad mobile,quia appetitiua prscise mouetur a cognitiua. Similitcr exemplo pacct , quia appetitus ienfitiuus non eft nifi particularium,quia cognitiuaeius efttantum fiiigularisjigiturcumintelle-

litcr appetit.

patet.

,

fit

vuiucrfalium cognitiuus

appetitiua vniucifaliumjfic

S

I. pojfe

luntatem, ejuia noa potefi mutare intelleSiw apprehen-

Qtai

C^ ^

pof-

tantum nobilitari , quod non poflit malc velle,qaam ita vilificari mancnte natura,quin pofllc aliquid benc vellc.

appeiitiua

Item nullum violenttm perpetuum

eflct,

Ctntra.

fct

tigentest

feruandi re6litHtUnem propter fey

quod id, quod ex fe non

miniis videtur

Qabd fic.

pYA angufHtigementes. Icem,Auguflinus 14,. i.tTnn\\.%.Eoimago,
Seeundurn.

In-

quin ipfum velit. Oppoficum;boni non pofiunt male vellejigitur nec mali bene velle.Confequentia patet.quia

Vtritm mitli

Pmitemiam

:

tellcdus enim eorum non eft adeo auerfus a vero,quin aftentiatjigitur nec voluntas circa fincm,

ytrum mali Angeli fojfunt fomitere? D.Thora.

Dacmoncs poflunt habcrc bo-

num intelle6lum;igitur bonam voluntatem

Dc obftinationc Angelorum.

Alcnf.3.^.5i.i.OT.t.«.i.

:

,

voluntas crit

non immobilitcr vult

quidquid vutt , quia nec fic adharreret vni , quin adhzrere poflii contrario:fed Angelus immobi-

II,

literapprehendit, &idc6appetitiuafuaimmobi-

Vtrum Angelu4 damnatuj necejfario maneat

in peccato

Per-

litcr vult

quod

eligit poft

eleftionem

ide6

,

non

poteft recedere ab illo,poftquam elegic delibera-

.
rionc pra:cedente.

VideDoAores

citatos qutfiicn* frim».

|V6 Ad »rgum.

4.

frimum. Steundum.

D non. Quiafecundum Anfelmum de Wheto Oithntxo ipojfe peccare nonefi

liheri arl>ttr^,necpars eius.

\

Itera,

fi

necefiaiio permaneat in peccato

tur continuc addit peccatum peccato

»

,

igi-

& fic crc-

fcerct poena in infinitum. Tertium.

malum Angclum,

&

gere

fe in

volitum.

,

x\ec ceffat

immer-

Hoc patet Prouerb.iS.

mereri ad bonum:igitur ficut beatitudoboni non crcfcit,cum homo non poflic mcreri,

tercum

cum

in durum,vehementius impingitur in offc,

fit

in termino

j

fic

nec malus amplius de-

mereri. «fftf.

aggrauat,& quant6 magis libera, tant6 poteft fc plus immergerc in volitum.Et ide6 voluntas Angeli cum fit liberrima , immergit fe in volitum, cum perucnerit ad fynderefiro , impingit in

eam,& contemnit rationem

Itemific fe habet peccare ad ficut

I»

Alius Dodlor ponit quod ha-c cft caufa ,quia svoluntas libcrata \ corporc,magis cft libcra, Alia efitMt quam cum coniungitur corpori mortali , quod Henrici,

in profundumvenerit ,contemnit.

Pecca-

Et cxcm-

plo, ciim aliquid imprimitur in aliquid mollc,

&

quam

extenfiue. Igituradditpeccaiampeccato ,igitur

in carne:&non poflct ab illa caufa vcl impingente faciliter retrahi, «l quo poteft impingi. Primaigitur opinio ponit caufam efte propter immobilem apprehenfionem fecunda proptcr im-

continue peccar.

merfionemex

Oppofitum in Pfalm.

-ji.fitperbia

cderunt,afeenditfemper; fed

Sctti optr.

Tom,

non

X J.

eorum

intcnfiuc

;

,

(jui te

igitur

:

libertateplenaria.

Circa iftas opiniones fimul,prim6 in generali, 6. fecund6 contra eas in fpeciali. Prim6 fic arguo: Refelluntur Auguftinus de fide ad Petrttm , cap.j. dicit quod fi h* ofinicnei. fuiflct Bb 2

Lib.II. DiflinaioVII.

292fuiirct poffibilc

Deum

uerti ad

vuluiuawm hominis

gelus reuerti potuillct

igitur

;

feipfarc-

muho

poll Uipfuni,

magis Anvoluntas ho-

li

quodappcquod eft contra primam viam , Si concra lecundam in hoc, quod voluntas Angeli non clt impedita, quin pofTct fc rctraherc ab eo quod vebementct conmobiUter

minis

poflit

tiuit

(imiliter

;

adliaErercilli,

& volunias Angcli

j

tamen fecundijm primam optnionem in primo habuit apprchenfionem immobilem , quia cxtra corpus, & per plenam libertatem etiam pcr hanc fccundam opinioncm , in primo aAu immcgerbat fe ; igitur non potuit poftea peccarc nouo peccato,quia non fuit poftea viator.

adu

SCHOLIVM

,

II.

cupinir.

non cft

Item, voKintas

caufa aftus fui

prius natura fua vohtionc,igitur

Ci

,

non alitet fc habct refpedu obiedi ; igitur vt cau(a,non aUtcr fc habct ; quia voluntas vt caufa volitionis (ux , fc habctad iftam volitioncm , vt fubicdum ad accidcns ; igitur u non aiiter fc habct , vt vcUe eft adlus primus , quin contingenter ra,

poflit vellc,& alitcr

C»uf»

indif-

ferens »J ptura noi mu,

titurper hoc,

quyd operif tur

fire»

noUe, vt

caufa cius

eft

;

igitur

non

quin poflet quodcunque velle,& non vellc. Item.caufa , qua; vniformitcr fe habct ad plures cfFedus , non aliterfc habct ad vnum cfFc-

6bum pet hoc, qu6d

vnum

eltcit

a(Stum

,

quikin

/i

quo cft indifFcrcns ad hoc & illud vniformitcr igitur,fi cahoc non minus poteft calcfacere illud,

nonclicerct;ficut ignis,cx calcfaccrc

vaum eorum. quim

;

,

non

fi

calcfaciat

:

igitur

prius adha:rct huic volito

,

lingcnter poffit adhxrcrc

vnum

fi

;

non qu6d connon proptcr

voluntas

ccrtum

cft

igitut

vclle ncccflitatur plus ad aliud vcllc,

quim

nullum velie praEhabuiirct. Item, Voluntas , qua: elicit iftam volit ionem, non cogitur ad cliciendum iftam nifi fecundum ^K/J.vt dum vult in fcnfu compofito. Scd illa fi

clicitio

non

alium^^idom

cft ,

ratio

qoam

imaioris neceflitaiis ad

ad iftum

:

certum

cft

igitur

quod abfolutc contingcntcr fehabcbitadadus Item.

Cauf.i objli

mtionit

de-

het ejp fomtiiinU ,iugelo

^

Eadcm

cft

caufa

communis in

obftinatis

&

hominibus , fed caufa obftinationis anim;e feparatje non poteft cfTe voluntas fcparataacorpore.quia nullum adumclicit extracorpus,ni(i in tcrmino igitur per nullum adlum ibi elicitum obftinatur. Nec, fecundum iftos , pcr aftum elicitum in corpore tum , quia ibi nulli immobiliter adha:ret ,'quia ,fecundum primam opinioncm,nihiI ibi apprehendit intcllcdus imAngelis

,

:

homini.

:

inobiliter;tum,quia,vt coniungitur corpori,

habct plcnam libcrtatem

,

non

qua poffic immergcre quodper vltimum

fe volito; igitur vcl oportct

elicitum in corpore in feparationc eius in inftan-

mortis :vcl quia tunc non poenitcc de ptius commifTo. Voluntiu L»' Item, in Lazaro probabilc cft quod habuit viicari nt» h*' fioncs, quas non habuifTct , fi non fuiflct rcfufcihuit volitiottem immobi- tandus;itaquc fi poft feparationem animx a coriemptft mor- porc immobilitcrapprehendit intclledus.iSi voti

tim.

luntas immobiliter adhzret

,

igitur poftca

non

Lazarus viator;quia vel in inftanti feparationis fuit finaliterdamnatus , vel finalitcr bcafuit

tus. Si beatus, iniuria fierct

tor.

Im^

cfTet

illi Ci

incompoflibilitas efTct

veram bcatitudincm ad tcmpus fifTet

apprehendere minus re£}e

ipfum

ejl

ex peccato.

,

Secundo

ntcejfitaretur

,

mam volitionem\ per apprehtnfionem mode mouet ad primam ,

,

(jHia

& ad caterM.

adpri-

htc eodem

Tertio

primam

fent Angeli mali ohftinati ante

& honi

Thama , primo,

quednonpo£et Angelut quia titu ohliquitai per

,

ef-

eleSiionem,

(onfirmati.

fpeciali arguo contra priraam viam.Ipfe poIN nit qu6d iniellfedus in toto /cffcCta appeeft

titus

tanquam caufa totalis aut :

igitur ille intel-

9' Artult ttH' traofinitntm

ledus di^auic cligcndam , quod voluntas eligit, frimtm. vcl fimpliciter non volcndum;vel fic , qu6d cfTet eligendura cum talibus conditionibus , non eligendum fub aliis , hoc cfTct didarc hoc cfTe cligcndum fccundum ^uid. Non primo modo, Si ittttlliSm quiatunc iudicium efTet crroneum,&iudicium tft tttalt

&

&

crroncum non praEccflitpcccatum^non cnim poena prasccflit culpam.)Si fccundo modo,igitur non mouebatappetitum ad hoc fccundum ^id , ficut di
moutns vt-

lunt»tit,n»» ptttauit VIlitntii»,fe(Mtf'

diun hane ftnttntiamt

oflenfiua Dei.Si clegit fimplicitcr,tgitur plus clc-

ttlios.

8.

tjuiafequeretnr iuxta ipfitm,

habct ad aliqucm aiflum fecandum,

fc

lefaciat

Refutatur Jpecialiter /ententU D.

nifi vt

vt ptius natu-

cara ad tcmpus. Si finalitcr

poftea via-

quod

habuifTct

& poftca dimi-

;

git,

quam

intellcdlus

moucns,&

totale.

Item , ille Dodor dicit quod in primo inftanti, boni mcrucrunt ; igicur in primo inftanci habebanc plcnam clcdionem ; fcd poft plcnam clc(Stionem non habuerunc eligere aliua;t°gicur immobiliter apprchcndebanc in primo inftanci cam bont , quam maIi;ergo in ptimo inftanti erant in termino. Item, fueruntobftinati cxcognitfua fua:igitar erant obftinaci in primo inftanci, igitur antc-

quam

, crant obftinaci , quia in primo non clegerunc finaliccr , fecundiim iftum Dodlorcm. Iccm.non fcquicur quod homo magis mobili-

clegcrunt

inftanti

tcr

adhxrct conclufioni habitz per dcmonftra-

tioncm.quam Angelus,quia

corporc ad tcmpus. Itcm ,vtprius declaratumcft Angclus ,

:quianon

&

C

S

;

,

difcuitit

plusdubitatdc primis principiis quam Angclus. Nec plus dubicacjde conclufione poftquam habcac cam , quim faciac Angclus ; igicur liccr via hominis fophif^ica a principiis ad conclufioncm ficinccrta: tamcn via a principiis ad conclufionem pcr demonftrationem eft vcra ; conciufio ccrtaquandoeft habita per principia.

damnatus, tunc

malo immobilitcr incompoflibilitas enim cftet quod poflit poftca faluari , quia tunc iTiobiliter adhififlct vcl Dcus fufpendcret immobilitatcm adhasrcndi volnntatis fcparata: a tion adha:rebat

moucbac appetitumadinnon fuit prxcifum

telligcndum;igitur intcUcd^us

HO

LI

VM

IH.

Refutat fpecialiter opinione Henrici,primo,<juia voluntas potuit

nonfumme fe immergere

in ohietlum.Se-

CHndo,alias omnesmalifitmmo conatu peccafj'ent,Z7 hoin via

pcccauitpluribus pcccatis lccundiiui fpccicm,

&

nifumme

in

lihere circa

honnm

intendiffent . Tertio ,tliciens aEium

ohie&H Jihere in illo manet.§luarto,ali<]uu in

lo. frima iltSi» Angili ntteffaria forit,

ftcundim hant tfinit' ntm.

QuxlXio in vi4 per nElntn intenfiffmum redderetur immohilii.

exemvlHm Henr. de ferro indurHm ad oppofitum.

Gj[uinto, ducit

fixo,

1 1.

COntra

quanco voluncas

Argult toH' tra

tpinioni

ftcHndnm.

fccundam opinionem in

habec in poteftace

eft

eum

,

non

, fi

& tanco magis eft circa

finem:

cum

igitur voluntas fcparata i corpore potcft

maximo

conatu,

& cum minimo conatu immer-

293

magnus; illud nonconcludit immerfioncm immobiIem,lcd vchcmentiam in peccaco.

clus cft

SCHOLIVM

fpeciali,

liberior,tanc6 magts

adum fuum

contingentcr habct

in-

1 1 1.

Tan^lt quatuor modos

IV. impium

iuflifictindi

vte^ue

:

Deui non dieatur acceptorperfbnarum,& potius,

manu

cuiuf^uejit concurrere

i/t

in

adfuam iufiificationem,

prtfert ejuartum modum,fcilicet,quodexduol>its,qui-

hm Deui aqualiter ajfifiit pergeneralem infiitentiam, vnm concurrit per liherum arhitrium alitti non. Hlc ,

,

gere

fc

volico

vero fine efto quod

ali j a

:

libc-

fic

aduerteprimo,per gcneralem influentiamwon intel-

raliillma. ligi

Veliaa»sf*Tumvilmitltnm fe immtrgit volitis

vt vitlt.

Icem,quantum ad hocquod voluntas non fuic impedita per corpuSjHmile fuit de quolibct Angelo , igitur quilibct tantum immerfit fe in volitum , qiiantum potuit , dum crat in via. Conlequens falfum eft , quia nec boni mcruerunt omnes

non

quantum

,

dum eranc in via,quia Deura maximo conatu ncc

pocueruiic,

ferebancur in

;

quilibecmalus tantum demeruit, qaantum potuit in|via. Ttndtnt Uteri in thii-

3itm

,

liter)

fniifcitinii.

Itcm , fi ex plcna libertatc mouctur in fincm apprchenfum , igitur cx plcna libcrtacc quielcit inillo finc:igicur immobilitcr quiefcit in ifto,

quod apprehendic

in ratione finis

i

igitur

nun-

Dicunt, potefterrare. Contr^,intelIeftus non

tun trrist.cirm poteft errare circa principia prima , neque circa t» frincifi* conclufiones , quas videc dcmonftratiuc iequi:

^

eonclufio

nis

demon-

ftrntiuM, Sequeretur,

mliquem in vi» ex »Hh intenft

ni'

cilptari.

igitur nec potcft oftenderevoluncaci aliud op-

poficum haberc racionem

finis fimplicitcr.

Itcm,fi ex plena libertate reddit fc

rcfpedu

immobilem

per a<5lum intenfifllimum , ratione cuiramobilcm , quia nolli tantum ad-

ius reddit fe

hzretficutilli ,refpeAu cuius habet aAum intenfifllmum : fed manifefte falfum eft ponere querahbet efiedamnatum proa6lu intcnfilfimo peccandi , quem habuit in via , quia de vno peccato mortaii , de qno habuit aftum valde remif-

fum,poteft ipfercmanetcimpoenitens pcr totam vitam , & pto illo damnari, de commillis i(X\i

&

intenfiflimo potcft ipfc pcenitere. 12,.

Itcm,

exemplum dc

ferro

,

non eft ad propofi-

quia fi infigatur in durum , non difficilius Tum infxum extrahicur,quam fi infigatur in molIe,fi illud duduro nonporum non fit retraifliuum partium fuarum, nec in§iu«re fer-

tefl

extrAhi

»b infigente.

tum

,

ftrumentum mutet figuram permiccitexitum

ficut

quia tunc ita libere introitum,&Iiberius.Sed :

non ponituraliquidtale in libertatc voluntatis recradiuum parrium , quod immcrgat impreffum,ficuc eft , cum ferrum infigicur in os. Neque fi Toluncas impingit in fyndercfim, ica quod fyn-

ftlnuntHr.

1

4. ^.1. Schoi.

Ad

de clauo fixo

in excreixiicacc,racio-

non

eft fimile.

racioncs pro prima opinione, dico

inrelleAus

non

cft cotalis

quod

motor refpcftu appe-

titiuz, quia,ficut diclum cft prius ,intellc£lus

non mouet

^uid,Sc voluntas opinio allegat Gregorium pro Ce,ii.MoraUum,cap. 1 6.qu6d Angclus fine remedio cecidit , quia vehcmcntcc fa,

nifi fecundilim

vult fimplicitcr.

Similiccr

Scoti oper.

alia

Tom, XI.

fujfi-

multts ofiendi

,

num.

1

4.

eadem

ISlecjue ohfiat <jHod hic

Schol.vit.

vocat ailum eiicitum fer arhitrium cutn iiia generaii infiuentia,henum aStum moraiem:quia etiam vocat htc

rnotum fpecialem a Deo immediate caufatum,vt difpo-

ad iuf}ific4tionem,motum honnm moris,(ir tamen hic ihidem vocat ettndem motum gratiam gratis datam.Non vocat aElumftpernaturaiem,mfigratwn,

fitionem

id efi,meritorittm, (^huncait tantum reperiri vhiefl cbaritai:ijuod veriffirrtum efi

,

& ideo motitm cum in-

formem,^ di^iicentiam in^mfOT, quia [in^it,)non eft in gratia ad redte operandum. Secundo inxtM ,

Do8loremhtc,exduohu44cjuaiitera Dto motii,feuvocatii

,

aiterum poffefe conuertere

videtur veriffimum

,

altero

non cenuerfo,

iocjuendo de vocatione in clle

,

Phyfico, quia aiias,vt habet 'Donor,fruflra moneretur , vtfe corrigeret , fid tantum Deus rogandtu vt ei infunderet iliam vocationem , fine cjita repu-

maitu effet

gnat vta£iu/e conueriat:de tx profeffo,&

cjuo

inmatcria de gratia

fuftts traEiattir.

DIco igitur ad quarftionem primo.quomodo poteft faluari impius viacor?Sccund6,fi po-

Primum decUro. Quadrupliciter polTct faluari impius. Prim6 , quod Dcus infundatcharitatcm finc aliquo motu cius bono votcft

poenitcre

}

Deum

Ofinie propri»

AhBi.

rii.

Dens ^M»druflicitir

paruulum , vel in dor- f»lu»ri flltft micntcm. Secund6,fi Dcus infundatcharitatcm imfium. liti

cum

in

aliquo

,ficut in

motu cius

in

cura infufionc charitatis

immcdiatc

3

Deum ,

fimul duratione

qu6d illcmotus

ita

fit

Dco.ficut chaticas. Tcrci6,fi prsce-

dac bonus mocus liberi arbitrij charicarem infufara

duracionc:& hoc potcft duplicitcr

incclligi}

motus fic a Deo immcdiate ettc£tiue;vel qu6d ille bonus motus fic efFeftiuc a libero arbicrio , licet non fit bonus hoc cft , gratuitus ,itaqu6dDcus folumcoagatlibcroarbitrio , in caufando hunc motum tantum fccunvel

qu6d

ille

,

dijm gencralem influentiam

cui fe immergic;igicur

ofin.

4.«/. .

1

modus.

ficuc

:

nu

ex ipfo in Oxon.in

ncquc incuruacur voluntas in durum, quod incuruacur

,

auxilium

cjuia nulli denegat

dcrcfis claudac partes teftringendo voluncaccm;

necuius difficilius excrahitur, quam imprimcbatur. Probacur hoc, non poteft aliquid immicci in quodcunque durum , quin poflic aliqua vircus creaca illud excrahcre , liccc requiracuc maior, qulkm fic virtus imprimens fcd nulla vircus crcata poceft recrahcre voluncacem Angcli ab illo, Ratitnti fri-

,

^uod vero hicfit mens Doitoris

difl.in Report. q,

cui fe immergit;igiturfic dcberct

illius,

clTc in via

ciens.

fiuentiageneraii pr»cedentem vocat hic eitilionem in-

quam peccat. InteUiBut

naturalem,fedcommunemfiipernatHraIem,<jiti ideo

dicitur generalis

Si

,

&" illc cft quattus

primo modo iuftificetur

citur poenitere

,

quia

,

ipfc

nullummotum

nun

di-

habuit in

Deum priofcm natura,ncc duratione. Sccimdo modo poteft dici aliquo modo poenitcrc quia ,

iftc

bonus motus

charicace

,

fic

,

qui

cft

fimul duracione

prius nacura chacirate

dici poenitcrc.

Sed non dcbet

,

li

cum

cunc polTct

dici talis faluacus

quo funt fimul duratione,fimul pcEnicec,& Deusinfundic&immcdiacc caufac iftum mocum, & idco non meruir de congruo hibere graciara. Terciomodo pr.Tccdiibonus mocus duracionc charicaccm infulam , vcl graciam. Ec fidicacur qu6dncccflbeft quod in

pct poenitenti3m,quia cx

prim6 immediatc a Deo infundacnr gracia gracis daca , non videtur mihi quod necclTc fit poncrc gratiam gratis datam przce Bb 3 iuftificacione rimpij

Nen

feenitet

pir id qued Jt

ftU Dit

fit.

Lib.ll. DiftinaioVlI.

294

motumjquia plura non funt ponenda finc necc(ruate;& iftc motus in Dcum.qui giatix gtacft immcdiate a Dco,fufticii tcfpeau

pi-xcedcte iftum

facientisdccongfub-.igituf inutilc eflct

tum

po-

ninete gratiam gtatis datam pisccdentcm,ciim hil facetct.

Dicunt fecundiim iftam riam 0h't«3io ilf-

fciUimn.

dat

,

& tunc habenti iftum

tiam,qua5

elTct ac-

,

non,quia cft indilpoindifpofitus foict ille aliusquan-

ita

&

ficut illc recipit dc fe , gratiam fi moueretur.

eft

piflct

ita iftc iccc-

,

cum communi

non

acceptator

eft

,

&

pto-

& illud faluat

influentia Dci,

aliquam opeiationcm natuix in iuftificationc, quod non fe habct tantum paflTiue , & qu6d Deus non eflet acceptatoi pcifonaium , & quod cxiftens in peccato moitali poteft pct natuiam fuam cum influcntia gcncrali habeie bonum

adum moralcm

idco vidctui quarta via pto-

5

babilioi.

SCHOLIVM

V.

OhJlinAtionem damnati ex ee eJfe,^uod de lege ordifiaria 'Bem non potejl ei daregratiam ad refnrgen-

dnm

quia omnivnus accipit , alius non, bus aiqualitct oftcrt , ide6 accipienti dat fccundam gtatiam , quac cft Dicitur quod

motum cx difpofitionc

habete ptimum

piia

eft chatitas,alteti

Sed

fitus.

tum

nit rtijeiCHr.

Deus

,

hk funt duo atquamotum huic aheti moium Jpfedat gra-

ceptatof petfonatum, quia fi litct difpofiti, non dat iftum

teft

& hoc Jinfu

;

tp.\oj.&

I

.

ad

obftinatio eft

a Deo. Ita

/iuguft.

Simplic.ijuetft.i.circamed.lib.^.c.^%.

Cyrilltu Uh.6. in Ioan.de ^HoinOxon.^.dift,^^. <j.t.

&

dift.^G.qudtft.^.

chatiias.

Scd illud non

fufficit,

dente inhxtcnte, ficut

non cft fic dc accidefubftantiaquanium

quia

eft

quod Deusbcne potcftdare vnam lub& ftantiam.vt pomum.aheri, quantum cft cx fc , daredonura alius non vuU tccipcj^e. SedDcum (cum non cft accidcns in accipientc, ad hoc

,

gratix,

qux

rccipctc caufctuf gratJa fine fuppofito)eft me mc.nifi ego rciftam, qnia non crcat gtatiam in mc rccicipiam. Ide6 datio Dci mihi graiis,cft

pcrc gratiam-.igitut Reeipere gratiitm^e^ gratia.

aUus non tecipit, Deus non

fi

dateam. Item quxro, aut Dcus caufat iftam motioncm

non in hocficut in ifto,cum «qualitci poflit.aut congruo caufat > Si fic, vterquc rccipit : igitur de

infiuenriam ejfe

fupern*

tiiratem.

Deum effcdiuc a iibero arbitrio

,

aiius

non.

Ifte

motusbonus bonitate moris, ctfinon

poteft efle

motus gratuitus acceptus Deo , ficut cxiftcns Sc tunc Dcus dc congruo infiuic aiteri charitatem,aUcri non. Ita quod diltindiuum inicians incomplete eft i libtro arbitrio tamen non poteft eirc diftindio quantum ad acceptationcm a(5lus,antequam Dcus immcdiatcdiftin'' fit

in charitatc frincipium eonuerfionit

ineomplete

;

,

a lib. nrb. ^ qued ^^ dicitur primus motus guat iftud ejl

magis incliincui ad id, , quia potentia magis conucniens poft nacuralem inmni clinationcm. Scd poftquam vohmtas incUnatur in finem natutalcm,potcfteligcrcfimplicKcr bo-

infirmnt ,fed

1»»»^«« iratia.

quod

num

cft

apparens :igitur

obieftum

,

in

quo

eft

intellcdus oftendit

fi

igitui

;

r (T n non poUet

ciitjquia mateiia

non

tr eftc

m

1

poteft tecipeie,vel quia

agens non poteft induceie. Vcl igitur Angelus,fi ohJurath

non

poteft poenitere,ipfenoneft fufceptiuus;vcl

hoc cft

quia Deus

,

non

poteft fibi gratiam daie,

vetum bonum pofFet illud quantumcumquc ma,

ncat fimplicitet auctfus a

ne infoimi

finis

bono.Cum

ifta elcftio-

fimplicitet poteft voluntas ha-

bete aliquam difpliccniiam informem dc peccaqux non eft meritoiia.quia non eft

to commilfo, in gratia.

Item,nifi fic efret,vidcrentur

vanx incrcpatio-

nes maiotum ,& dcptecationes rcfpedu amicorum , vt dimitcercnc mala, quia fi fempcr opoitc-

cxpcdare quovfquc Dcus daret ptimum

ret

motum infoimem

,

licct

bonum

bonitate moris,

»*"'»*"«/* _y^,,-^_

piimum motum ad gtatiam , diftinguens ipfum ab alio. Ex paitc Dei non potcft poni impedimcntum de potentia abfoluta igitui opoitec quod hoc fit folum ex paitc potentix oidinatx, quia dependcntia ordinata non poteft fcire convel

:

fux;fed

ftatu-

quemcunque tcr-

tum Dei

vniucrfale eft,qu6d ad

minum

quis vencfit,in eo perpctu6 manebir.

18 Contratationes.fecundum Anfclmum,Dtffrffu Diaboii cap,}. Non dicitui quod Deus non po- ObieBi frima. tcft hoc darc , nifi quia illc non poteft recipcre; igitur non eft ex parte Dci impoflibilitas dandi gratiam

,

nifi

quia cx parte Angeli

eft impofllibi-

litas tecipiendi.

Iteui

,

fequcietur fecundum iftud

,

quod

ifte Setunda.

damnatus poft decem annos, non poflit plus poeniterc nunc , qu^m diabolus, necpluspoflit recipere gratiam,quia per legcs vniuerfalcs prxdeftinatus eiit faluatus ; & pixdeftinatus ad malum erit reprobatus:igitui contia rcgulam vniueifalem eflet quod iftc poflcc

peceator

,

qui

erit

faluaii,cum contineatui fub alto

Ad primum

fibi

eligere,faltem infoimiter,

16.

iia

Ecclcf.i. yhiUinumfecider'tt,ihierit,Scc.

hic funt

^»*""*"**

&

aeente maie- P<">*t'rf,«_.,„; u mateiia , vel hoc

duo xqualitcr difpofiti, , Deus vtrique afliftit , coagendo fccundum gcneralem influentiam , & tunc vnus mouciur in

quod

7.

^llfmedo

?

ma iit m materia, non eft niti cx

traftatuta vniueifalia voluntatis

via

1

,

dcbet rccipcre fccundam gratiam fi non, igitut videtut acceptator perfonarum. Ideo magis videtut qu6d fit tcncnda quarta :

Gener»lem

SEcundus articulus cft fi poteft impius poeniceic, quomodo potcft pceniteie,& quomodo non poteft damnatus pceniterc Vnde cum for-

hoicim,poteftdici

membro, qu6dbenipro- Aifrimam.

quod opoitet date impotentiam cx paite ficut piimam lationcm potcntix ex paite Dei , & tunc fequetctui: quod ties opiniones priores funt falfx , qux ponunt impotcntiam per aliquid ex patte cieatuix fed folum quia Deus non agit,& tuncquaita eft veia,qux ponit iftam difpofitionem eftc ab intiinfcco , & nunc poft-

bat

,

pafll

,

,

quam cft damnatus,non bcie eft

:

idco non potcft

potcft iftum

Dcus

influetc

,

motum

ha-

quia ipfum

iudifpofitum.

alitci dico,qu?)d nolo ncgare illas opi- /» eaujit niones , quia vniuerfalitet , quando affirmatio f""/" fi cauf» no» » n r er eftprxcipuacaufaaftifmationis,& ncgationega- f„^r,f^ ,«,

Vel

•

moneretur ille malus , quia propter nullam incrcpationem piius veniiet fic primus motus nec pcr aliquas deprecationes quas umico fruftra

:

tuo facetcs

.

,

vt conucrtetct fc ad

ipfc habcrc aliquem

Deum

bonum motum

,

,

polfet

fcd tantiim

Deus rogandu? qu6d ipfc immitterct piimura moturo. Igitui , vt vidctui>homo cx fc pocfTet

tionis

;

qui.-i

in caufa prxcifa ficftcftus

non

cft,

caui*anoncaufat,&ccontra: finoncaufat, igitur eftcilus n6 cft, Sed cftedtus cft prxcise ab hac caufa,&idc6 in primo inftanti.inquocaufacftprius naturacffc6Vu,& fimuldurationc.aut ponit cfFe(flum,aut non ponit:fi fic,igitur eft } fi non, non: fed

ausnonefi.

QUcEftio Deus eil przcifa caiifa graciz igicur li caufac cam,en li non caufat,non cft. Ec tunc ad Anfelrnum cum voluncas Dei Cit

{ed

;

:

15-

,

VtlutUM Dti pcxcifa caufa effedus fupernacuralis, ilmplicicer

poceil veile iftum habere voluncace antecedence, etnftqutns.

velvoluncace confcquence. Voluncace ancecedence vulc iftum eOe beacum , vc dando huic naturam, per quam poceft bene velle; de ifta voluncace non poceft dici quod creacuca non habec

&

fubftanciam, quia Deus iion vulc

pcimo ex parce

tibilicas

voluncacis confequentis

,

fed eft impof-

nacurae creacx ,

refpedu

quz ponic lem in

ejfe,

icaquod Deusvulc iftum ellc beacam voluncace ancecedence , dando iibi nacuram fed quia Deus dac voluncace confequence , ideo habec cam in :

aL&OfSc quia

Ad

Ad/teSdum. FaciliMt, fiijif»rt

iit-

vi*-

t»r*m rtfrtbmm , quikm

d»mniHHm,

aliud

non dac, non habec eam in adlu. dico quod non fequicur qaod ica Hc

,

impoffibile iftum pceniterc, licut diabolum;quia , quod liccc uunquam Har; non obuiac reguia: vniuerfali. Non eft concra legem in vniucrfaii quod iile faiuecur quamdiu eft in via. Ideo licec iftum, quem non vulc faluare, laluarec in via,dando iibi gcaciam, non facercc contra regulam in vniuec-

illud dicicur pofllbile

camen aucem

fali,

fi

fiac

cum

fed

,

eft in

ccrmino, facerec concra regu-

lam vniuerfalem. 10. Adtrgum^' qutjl.frim*.

Adprimum principale rcfpondec Auguftinus de FuU 4dPetrHm, cap. j diccns qu6d tunc poeni.

tenciam agent, fed accepcaca

Ad ficHndS.

Ad

,

infruduofa^quia

non

erit

D eo.

aliud

creatura

eric

,

qa6d capax

dico

quia hxc

eft

beacicadinis eft

apca naca, quanciam

eft

ex

&

Ad

tertim.

parce fui , cunc pocell effc particeps pocencia remoca, fed non propinqua. AdaliudjCiam dicic Anfelmus,qu6di»^frK7»
verum

eft,

ii

inCit,

non camen

poceft

eam acqui-

rerecumdeeft.

Ad

tl. AdquiwtHm. iJHUMm vlo' ItntHm ftr-

fttUHm

,

cz-

ponituri

aliud, dico

quod caufa Philofophi

,

fuic,

1

1

dac

1

8. vbi

exponic

gratiATM.

Secundodico quod poccft Angelus

in-

tUT.

celligipermanere in peccaco , vc habec racioncm demerici in a6tu ; fic dico quod non ad^u per-

&

manec

cum,quia non eft viacor; tum, quia beacus non habec cx bonoadu , quem nunc in peccaco

:

facic maius prsmium adlu merendo fibi plus concinuc ; igicur nec damnacus remanens in pec-

caco fuo. Damnatie* Tercioraodo poceft incelligi quod permaneac mn neeejfarii inpeccaco,vc inadtu elicico deformi , fcd non habie aliqul demericocio , & hoc duplicicer ; vel permanendo aHum main hoc a^u continue , perpecuo , vel nunc in iumi vno, nanc in alio. Sed hoc fecundum videcur difficilius , quam primum *. Quia quidquid in- * Vidc infri trinfccum inclinans ipfum ad hoc , quod mancac in a6lu elicito dcformi , fiue fic habicus , fiue quodcunque aliud , magis eft inclinaus ipfum ad vnumcancum, quia pcr modum nacurz ,quam

&

nunc ad vnum, nunc ad alium ; igitur polfec non elicere adlum deformem , vel falcem non complere malum. Si cenecur prima via iftarum, qu6d cantum remaner concinue in vno adu numero, fequicur quod habec incenfiffimc iftum zQtam fcmper, quia inclinacur in iftum per modum nacurz. Sed adus incenfiifimus non compacicur fecumalios a^us pcccaci igicuc diabolus non peccaiccadu, nifi vno peccato. Poceft dici quod non oporcet qu6d damnacus

»3-

:

remaneac a£tu elicito deformi ,itaqu6deliciat concinuc calem adum , qui fic malus moraiicer, nec vnum concinuc,nec nunc vnum,nunc alium. Quia nihil incrinfecum fibi ncccflicac volunca-

tcm fuam ad talcm adum cliciendum. Quia mo- Angiliimadus agendicaufa: prioris non neceflitac ipiam ad lum aon nific, vel fic agendum igicur nequc neccflicai caufam primam ad adum fccunduni. Igicurnecvc

eeffarto clict-

mem

poflic

impediri ad tempus

,

tamcn can-

fic concra caufam adtiuam naturalem , candem remouebicurpernacuram; nonaucemomne peccacum , quod eft concra inclinationem pafliuam nacurx , non adiuam , poceft eire ralc perpe-

&

:

S

C H O L

I

M

V

VI.

Adfecundam tjusftienem tenet damnatum non necejfitari advUhm ailum malum eliciendum : cjui* k nuUo potefi ad hoc neceffitari , cum DeM ad malum ,

incitare

nequeatVide Dofforem in Oxon.hic
a&a ma-

lum.

hicq.3.a.t. concinue. Igicurvidctur qu6dficuc Dcus cx iuftitia confcruac creacnram in vno adlu , ciim

complete in cermino , hoc eft, excra Purgaco rium , cum eft fimplicicer beata,ica qu6d nunquarn ceffic ab adlu diligendi Deum elicico: ica

cft

ex iufticia decreuir

quod

in ifta auerfione

habec creacura incermino

,

,

quanJi

perpecu6 conferuat

priiis egic ad fubftantiam adus non ad circumftanciam adlu$,hoc eft, ad deformicacem , fic concinuc Dcus agic ad fubftanciam a^us , poftquam eft in cecmino ica quod fubftancia aduseft ^caufa pcima cum Cc-

eam. Sicut Dcus

,

cunda in adu deformi fa

AD

,

quam Deus ubi darec , fed paciens non eft 6c ita Deusnon cft agens» quia non

difpoficum

;

,

fed circumftancia k cau-

fecunda,& fic continue

raco

ftac

amore imtnodc-

in

fui.

Ica poreft dici

fecundam quzftionem dico, quod Angelum malum pecmanere in peccaco poteft^ intelligi triplicicer. Prim6,permanerein reatu, ficuc peccator , poftquam commific adum , permanec in reacu vfque ad cerminum, qiiando non poenicec, & fic diabolus pcrmanec in peccaco nece(fari6. Sed ex qua caufa permaneac in peccatof Poceft dici quod Deus conferuac ipfum in peccato. Sed dicimus quod illud eft carere perpetua gratia

re

primi, licec

cuura.

triflidier.

fid , noH dtmtrt-

qox licec

n

tcrmtntri in ptccM»

D«mn»tut

:

/»<^derelinqui noneft nificarere aStione Deidantis ftccat

habicus , nec quodcumque decur , poceft neceffi- Hunc locum carc voluncatem Angeli ad calem aftum dcfor- citac Aiimi.

,

qutjl.x.

permanec in peccaco;

alius

quare dixitquod nullum violentum eft perpetunm, quia pofuic quod omne violencum habec naturalecontrarium, &omne nacuralehabec aliquam caufam a(5liuam agencem ex neceilitate nacucx,

dem reducec potenciam ad a6lum,Theologi tamen non concordanc cum Aciftotele in hoc. Vel concedo quod omne quod eft concia naiuram,

Ad

,

fecundum illud Auguftini in Pfai. Domine deducme in itiftitia, II-

ficuc tidecur I

295

& non agendo

,

rum ;

fecundijm

vel fecundo

14. AndHoaSm remanec concinuc

primum modum ifto-

modo qu6d

vno aAu numero. £c cijm dicicur qu6d non poflunc cile duo adtus intenfi fimul; poteftdici q^uod duo ordinaca non impediunt fe nmul,& cunc poteft incenfiori modo quo poceft adlus

iatffi fojfuat

in

,

,

vnum adlum, & alium incenfifllmc , fcilicec amorem immoderacum fui, & affedlum commodi & cunc intenfifCmc fuo modo vtcumquefimuUquiaincenfioordinacus ad alinm haberi

,

habere

,

ri

modo, quo

poceft,

& intcnfiori modo

,

& amac fe amore amiciciz,

quo

potcft

,

fibi

Bb

concupifcit

4

bo

tffi

ftmul i»

fttintiai

DiftinaioVlI.

Lib.II.

296 bonum commodi.

quod ilicituc contra priorcm modum dicendi , non concludit quia potcft ftace intcnfiflimc in amore fui, &c propicr hoc nunc adu peccare peccato fuperbix,& ita Et

ita

AD

alio peccato ordinato ad illud. Idco poieft dici

quod

ftat

continuc in vno.vel nuncin vno,nunc

in alio,vel

nunc

Ad primum

in nullo adlu eIicito,fcd in reatu.

principalc

Ad argum. I

,

,

ciim dicit Anfelmus,

Dico quod pofle peccare dicit ordincm ad acSlum difformem ,& ille ordo neque eft potentia, nequepotentiae,fcd potentia quas dicit rationcm prindpij quo po-

pojfe peccAre nlhil libertatis

ejl.

,

,

a£lu8 difformis

teft elici

,

poteft fundare iftum

ordincm immediatc.Sicut potentia vifiua fundat ordinem ad adum vifionis. Atque ita liberum arbitrium eft id quo habcns ipfum poteft pcccare & quia illud , quo habens pcccarc poteft, eft proximum fundamentum ordinis dupliciter adhuc poteft intelligi illud quod fundatiftum ordinem , fecundum quod duo funt,ad qu£ po,

5

,

comparari,po(itiuum,& priuatiuum,fubft^ntiam adus , deformitatem adlus ideo potcft

teft

&

;

libetum atbitrium efle fundaraentum ordinum , vcl eo modo , quo cft ad pofitiuum iii aftu elicito , vel eo , quo cft ad dcformitatem a6kus. Secundo modo liberum arbitrium in comintelligi

peeea-

T»ff»

rt,ne» efl

li-

hertM.eipo-

muni prout conucnit Deo, &

Beatis

,

non

cft ra-

fundandi iftum ordincm ad adum vt dcformis ; & tamen libcrum arbitrium creatum non confirmatum poteft e(Ic ratio fundandi immcdiata ordinis huiufmoHi. Aifet&dum. Ad aliud , conceffum eft quod poena non nicur.

tio

crefcit in infinitum,

quia non funt in ftatude-

Ad aliud, rcfpondetur quod Bcati non poffunt

r6. ttrtium,

Vtritm

frttnium BeatorHm,-vel pae-

ampliiis mcreri beatitudine cflentialem, nifi for-

adibus bonis merentur beatitudinem accidentalem. Dico igitur , ficut beatitudo accidcntc cx

crcfcereiininfinitum, ficpocnaacci-

n» d»mn»te-

talis poteft

mm

Darmonibus ex malis volitionibus, & operibus. Dico quod illud pr«mium accidentalccft prxmium fui,& non habebit aliud pra-

trtfcMt

dentalis in

&

mium

pro mcrito, quia includitur in praimio, gloria eftentiali fibi determinata in prmio inftanti fux beatitudinis, & hxc gloria accidcntalis eft taquam frudus,gloria: cftentialis aprineipiodctctminatae,& fic crit in damnatis. Vndc non habet Angelus bonus prasmium accidentale nunc pro metito. Sed quod habeat illud cft ficut fru-

dus pracmij cfTentialis , & non habct hoc per aliquod mecitum. Sic in damnatis, non habent poenam accidencalcm nouam propter aliquod demeritum

fcd tanquam malos frudus poenae efIdc6 non corrcfpondet aliqua poena iioua in eis demcrito nouo. ,

fcntialis.

S

C H O L

ExpUcat optime primo natHralem ,grathitum ».

1

.

,

V

I

M

& x.d. 40. Seeundo, docetnon

alio, bonitjic- ii.itu[ali. Aiia cft bunitas adtus

fmElHosi poenitere. Tertio

a^um

,

ait

,

tjuofnjiits htc

damnaittm

quta non potejt

yin^elum malum

fojfe

ex ebie^o benum. §uarto tjecundum

tinam opinienem,etiam putat

pojfe habere

tis,

& illornmcoagcntiumad hoc ,qu6d adlusfic

gratuitus. Tertia bonitas aftus volcndi eft bo-

mcdia cft intcr bonitatem naturalem,& gratuitam , quia bonitas moralis eft in a£lu , quando cft conformitas ad fincm (ecundilm reftam rationem , fed tamcn fecundum inclinationem vltimam natura fuae deficit a bonitategratuita, in hoc quod non fufficit quantDracunquc fiat fccundum didamen rationis , ad hoc nitas moralis, (]ua!

quod

acceptus

fita£l;us

Deo,

nifi adfit charitas.

Ideo non fufficientcrex nobis polfumus habece

adlum gratuitum. Bonitas

ifta

moralis duplex

e.x

fpeeie.

Primomodo

gcncre

cft, vcl

a£lum com-

,

dicitur adlus

Bonitm tx genere xt-^Q' nitur.

complete,vel formaliter quia fi aliqr.is ametur fecundum redam rationem quantiim ad circomftantias finis; non tamen accipicndo omnes ali.is ;

circumftantias requifitas

,

vt

quotnodo, quando,

& quarc, tantiim eft bonus moralis ex gcnerc; & hoc non

fufficit

hoc

ad hoc quod

fit

coiiipletc

bonus;

in potcntia ad vlteriorcs pcrfc-

ftioncs; ficutgenusin potentia ad diffcrentias,

perquas contrahitur; & idcocft potentialis, vel bonus cx gencre,vel bonus cx obiedto.Scd quando eft cx omnibus circumftantiis qua: did.intur a reifta racionc,dicitur bonus formalitcr,& complcte, licet

non

g^atuitus.

fic

Sccundo dico , quomodo Angclus poteft habcre bonum adum ? Sccundo modo non potcft, quia non poteft poeniterc fructucscSed Uifficultas eft de tcrtia bonitatc. Primo igitur dico quod poteft habere

Sed an

poffit

bonum adum itioralitcr cx gcncrc. haberc bonum complctc hoc cft,

i8. Angt' malui hahtre bcnS

Petejl Itti

aHurnix

cb-

ieilo.

,

quantumad omncs circumftantias debitas dubium eft. Tamen fecundiim opinioncm fopcrius pofitam *, quas ponit quod Angelus non rcma- * ,

Supra B.

net concinue in pcccato in ai3u clicito dcformi, it.&i3. aftu in reatu,dico fed tantum habitualiter ,

&

tunc qiiod Angelus malus potcft habere bonum Vamnatum kahere "velle exgencre, vt diligerc ic , & vltra aftum bo- feffe aiiS ber/um num complete ,& formalitcr , fecundum omnts mcralf eiiti circumftantias ,quas reda ratio didat. lUud pa- ex eircunt' ,

peccator exiftcns

bcre pcrfede aftum

,

&

Angelus

Probaturfri-

bonum moraliter quantum

ad omncs circumftantias, quas igitur

ftantiu.

ex nuturalibns potcft ha,

di(5tat

reftaratio;

potcft.

per rationem, illc adus perfcdc bonus Seeundo. Intelleelut moraliter non excedit facultatem natura: ; igituc

Icem

,

cinn naturalia pcrmancant in Angelis intcgra,

poffunt talen) a(5lum|clitcrc.Primum affiimptum

trinjeco

tes rationenaturali,

4.

mt-

quid.Qi

le adui fccundiim rcftam rationcm , tamcn huiufmodi aftus non fempcr eft bonus moralitcc

nam Philofophi hoc concludcbant ,

dijir.^l.quajt.^.

bonus ex ge-

nere ab obiedo non abfolutc. Viderc enim Solem , non plus eft aftus moralis, qu^m lapidcm. Sed bonitas ex gcnere cft ex obicfto conuenien-

^omedo neceffitatur damnattu ad aiitfuos aSm,ab txeUfkt late

Bonitsu

velex bonitatecompleta in quotfpUx.

mini pofte

&

alio^Hin pojfet cartre triJHtia.

ex bonita-

ralis

te a<5lus

fkte honum moraliter. Gluinto, nonpojfe habere aiium cemplete bonum circa (juodlibet obieiikm ; explicat ,

vo-

lendi gratuici, iecunduni inclinacionemcharita-

mo

pojfe

:

iccunuumgradum naturje.cuiuseft illeatStus, Jia quod in gcr.ere nutura; mcliorcll vnusaftus

&

triplicem l>onitatem aSlus,

hahtre aSlMmbonHmbonitateJecunda

hahere

poteft eire ctiplex

i7-

quia bonitas a(^ns volcndi Triplex- hcnivei boniras iiacuralis, &illa tm niitu.

tetaudocitatc Auguftini fupetius allegata.y/^oAngelm ; lcd homo auerftu k Deopotejt , igitHr

VIL

& moralem, de

veile,

cft

fcd eft ad

mcrendi.

Ai

tcrtiam quiftioncm dico,diflingucndo

de bono

,

nonfoteftet' rart

cirta

friaeifi».

patct, qijia ratione naturali poteft concludi,ho-

Adidem

ineffe

,

a<Sum pcifc6lum moialitcr: foliim vten-

nonpotcftcffc intelle^lusitacxca:cacus.

Tertii.

lii Quxftio III, catus jqu^detiet citca pcima ptincipia ptadlica,

quiaipfafunt nota, notis tcrminisiigicureuidens etl vnio tetmmorum notis terminis igitur non poteft eiTe incelledus hominis ita exca>catus , quin vifa habitudinc euidenti ad concluliouem , qus poteft demondratiuc fequi,nbi aflcntiat. Nam quxcamque pofTunt dcduci demon;

ftratiue,ira euidenter videntur vifisprincipii.s clarere,

qu6d non

poteft intelleAus dubitare,

^uia, vt dicit Philofophus

,

quod

:

nam

non

ex fine

pofiet de-

tot circuraftantiz requiruntur,

demonftrari qaod

libui

Qaart6 fic Angelas ex puris naturalibus podiiigereDeum faper omnia ficut declatabi» tnr pofterius', vbi fiet dc hoc fermo * itaquod :

fitftr

,

:

in liccc eflet

poteft

smart

Deum

creatas in puris naxuralibus.adhuc tcneretur diligcre Deam vltra omnia. Ignut naturalis inclinatio poteft

Angelum ad hoc

inclina-

Deum vltra omnia,quia nullum accidens adueniens naturs potcft magis inclinare

tmni». re, vc diligat

natutam ad aliud , qu
liter.

Vel fuftinendo

opinionem fuperius poqu6d obftinatus permanec in a^^u malo elicito , ita adualitcr , ficut fi nunc eliceretur primo tunc oportec dicere quod illa perraanentia non fit caufa intcinfeca: quianechabitus necquodcunqueinirinfecum poflcc voluntatem ad hoc neceflitarc, quia modus caufz fccunda: non potcft dctcrmifitam,

aliatn

quam credo

veriorem,fciIicet

;

,

nare caufam

quod Deus dinatio

*

Sap. n,i7.

Dttnm

ntn

primara. Et tunc oportet dicete ad fubftantiam adus, inor-

^

influit

voluntate in fc, fccundum illud fuperius allcgatum *, ad quemcumque tctminum eft a

creaturarationalis peruencrir,illicpcrpetu6

maDeus conferuat aftuni cliciti btni mt- tum bonum in bono , in quo inucnit ipfum ita fitliter eircM conferuat fubftantiam a6lus in malo,& deformiqutiU$btt eb' tas cft i fe. Etfecundum hanc vitam fequitur itSum. quod Angelus non potcft habcre adnm perfcde bonum raoraiiter circa quodcumque obicdum, quia cx quo habct adummalumcircaillndob-

fittjl h/ibtr*

ttfium cSpii-

ncbit. Ec tunc ficut

,

non cft in non rcmanet i€ta in pcc-

fubftantia iCtas

,

igirur noncfTet

adus malus.nifi eHet inpotcftate

facientis.

Item , fequeretur quod fccundiim peccati

fubftantiam adlus, qui

,

eft

, quod cam ad fortc non

illud

defoimis,

&

nunc, nifi tunc voluntas Angeli quia voluntas noftra non agit,nifi Dcus agac ad f ubftantiam adlus , voluntas non vidctut ageic nifi ad deformitatcm zStas , & tunc vel illcadusnonciic demeritorius,vel fi dcfotmitas eft plcnarie poalitec eft voluntas noftta cauia pecciti

ficut ponituc

:

&

m

tcftate fua, poffetdefifterea deformitaic.

Ad hoc fecundum

dicecur poftcriijs loco

fuo *.

+

Ad primum horum

dico

,

ailibut.

rriftarctur, ni fi fi

quod habct

non rcmaneat inadlu

^ caufa extrinfcca obicdki noliti,

,

nolle refpe«5lu

:

Sc

deformi continu^

elicito

polTet dimitterc noHe illius

& tunc a6la non

oportcrct diccrc

eius

quod

Deu.
eontriftarctur.Ec

immcdiatc caufat

triftitiam finc nolitione praEccdentc , vel qu6d Deus confcruat nolitioncm quantiim ad fubftantiam aAus,& vtroque modo eft ncccflitas ab extiinfeco. Et qufa nolitio non oritur ,nifi ex volitione altcrius crcdo quod continuc remanet ,

ia multis adlibus clicitis, Deo agente ad fubftan-

3^-

mentiacflet diccre aliqucm peccarc, vel agcre fccit quod non potuit non facerejtamen dicere aliquera peccarc in adu dcformi clicito , licet non poflet non cliccre pro tunc , non eft plana dcmcntia ^.quia in illo adu continuat Deus voluntatem, in quo inuenic cam

demeritoric , quia

in terraino.

Dices ,in quo zCtu

eft

anima obftinata ?Non

qucm geflit in corquia adhuc non cft in tcrrai-

vidccur qfaod in aliquo aciu

pore, qui fn totius

no

;

,

nec poftquam fcparata

,

cft

,

quianon

poccft

quod anima fcparata i corpotc localiter ,quia tunc primo in mftanti iftudcft initium motus eiuis a corpore , igitur adhuc non mouebitur a corporc , fcd in ifto iitftauti ptirao deraercri. Poflet dici

quamuis nondum

eft

Animit qu»n.edi

redJi-

tur eiJlinMtM

ty ferqu»s »Htu}

in inftanti niortis Vidc4.d 4S,

cft


non informans.

igitur fccundam opinioncm de pennanentia Angeli in aftu clicito, dicoquod non poflit habcrc bonum velle completc rcfpedu

Stiftinendo

illius obicdti zelte

,

tamen

tefpcdtu cuius habet contiaiium circa aliud obicdum potcft bene ,

3J' An^e'ui »»4lui qucmr^d»

ne ponft hit' bert

btaum

vell:

adus malus.quo amat [e, cft quod no patitur fecum alium aftum

vclle. Si igitur illc

dicerc, quantijm cft adaftum difparaturo,qu6d potcft pcrfcdle haberc alium ab ifto intcnfiflimo.

dtmtn etlf*- aliquid eftet conttiftans efFcdiuc Angelum conrt k quibuftinuc,quia ex apprchcnfione ignis non a«5lu con-

Infi.d. 44.

quod extrcma de-

trariumcircaidera.

Et quod fecunda opinio fit probabilior prima, mihi,quia aliter non poftct poniquod

Steundti.

quia neceflitat

ita intcnfus,

30.

ObieSi» ftlm

quia fccit m».

iedium refpeftu cuius remaner in adu deformi elicitocontinuc, non potcft habcre adlum con-

Ntnfottfi videtur

i»m

fi

,

igitur

,

Deus cflet caufa

teft

i.

qaod non potuit non facerc , vel quia non fecir, quod facerc non potuit , cxtrema dcmcutia eft;

iftz funt necefTario

Tequifit£.

Sc

propter caufam extrinf ccam , puta

ffff/Kr,

Dicunt aliqui

SyUogiJrniu per-

igitur fiue

,

Dcum.

cato,quia dicere aliquem peccarc

nifi poifet

Angetm

mittere

Angelus cognofcat conclufionem pet difcurfum , fiaenon, poteft videre conclufionem cam omnibas circumftantiis ne:

mondrari quod

purU naturH'

ignc localitec definitiuc

deternHtiatuc eius intelledlus in De hoc 4, confidcratione ipfius, ita quod non poteftdi-

eius poteftate

cel{ari6 requifiiis

}.d. 17.

detcrrainetuc ab

qu6d continuc

feSiiu non e^et «li^fto extrinfico ttd hoc ^Hod Mppttreat inteBeSint

19.

297

tiam iihiSy itaqu6dcontinueamat fcimmoderatc,&continae vult fibibeatitudincm immodetatc , 8c contimtc habct nolitionem duplicem, idco continuc habet aduttiftitiara,eo quodfic

petfcclum

nifi

oidinatum ad ipfum.tunc oportcc

Velfidicatur quod nunc habct plura velle^diaeifa fimul , poteft habere bonum adtum cx gcnere, fortc poteft habcre bonum completc. Vcl fi ponatur quod poteft habere alia T/eUe imperfc(ftc non ordinata ad illud vnura intenfiflimum'; ifta crunt nuncaliaff/Zf negatiuc, Scnoii contraric:

&

V»rij meii

dieendi de tiftinntitne

dntmutti eittt

hoc cft, non refpedtu huius obicifti, nec confide- »d rando iftum adtum,nec obicdum.Sic etiam credo qu6d diaboli minorcs non ita impcrfcfte

malo , ficut diaboliminorcs,ita quod polTiint haberc aliqualemaftum bonum cx geneic , ficut damnatns poteft habcie ftantintcnfiflimc in a£tu

natuialcmpicratem dc aliquo mifcro ,itapotctl haberc moralero ex gcncrc, non quod vltra ordine

,

(3*

ftttntitt

benttm.

DiftinaioVIII.

Lib.II.

298

dinecucad malum finem fcd fliando negatiuc in non conHderando malumfincm cui focmaliter ,

,

adhzret.

34-

,

Ad primum

qu6d credere eft bonus adus > fed quia poftca non benc vtun> tuc ideo deprauatur. Sed illud non valet , quia pcincipale

,

dicitur

,

jlltttt

ex /i

honmmnfouft pofiei

vnio : fcd hoc non potcft efle, nifi vel propter informar?onctn,vel hypoftaticc,veI ficut muccr. Non primo modo quia tunc ex ifto corAngelo fiercc vete vnum ; nec hypoftapore , fpccialis

poderius

nunquam deprauat

in fe erit

bonus

, ii

prius jigituradus

malo

Ht prior

igitur prior

;

a6lusnon poteft deprauari. Ideo dico q^od Dx' intelledus, hoc eft,credunc cura adenfu voluntatis ,& fccundum vnam opitiionem, ille adlus poilet elTe bonus moralicer fecund{^momnescircumftancias. Sed vndedicitur adus bonus moraliter , quando aliquis vult credere illud,cui aftentitur per rationem naturalem; quia ifte adlus non cft in fpecie moris,nec in genere , fed tantitm bonns naturaliter Angeli igitur damnati quamquam videant Deum ciTe trinum , vnum , Sc hoc credant , non tamen fic creduncHcutnos, quiaad nullam vtilitatem eo-

mones habent adtum

&

ticc,

quia vci nullum corpus

vcl faliem dc fadto nullum

tor eius

mcret

nionem

fuperius

*

pofitam

qux ponit qu6d

,

in-

motor voluntatis ncque tamen eft intelledlus impcditiuus voluntatis , ita quod potentia fit impofllbilis ; nam ficut princi-

tcllcftus eft prxcifus

:

pia fpeculabilia funt nota ex tefminis,

ita

& ope-

fic

:

fibi

cnim Angelus moucns coelum

afTu-

coelum.

Iiem, opera vit« non funt nifi vnius cntis; fed Ttrtlum, ex Angelo nihil

vnum

fit

:

igicut nullaopera vi-

ta:exercet percorpus.

&

Oppofitum. Genef.iS, Et de AngcIoTobia, dc Angclis refurredlionis , quando apparcbanc multa corpora Sandorum.

SCHOLIVM

I.

Explicatprimo eens non

Ad aliud, dico qu6d ratio eft bona contra opi>'

jtd /eeUium.

omnes :

&

credunr.

poteft alfumcte,

aflamic, vt

concordant; igitur non vnitut nifi y t motor fed non propter hoc afTumit fic corpus, quia cft mo-

:

rum

fic

fic

ejfe

qutile cerptu afftttMt Angeltu, doelememare, ^uia boc eftincapax acciden-

tium,qua inajfumptis apparent ,fedmixtum,velprius

fermatumper naturam, velperip/um Angelum applicantemaEliua paffiuis, imperfeBa cjuadam mixtione

primo conflatum. Secundo, affumere cerptu, ejfe Angeltmfe eidem vnireper modum motoru ,vt fua* acliones ihi expleat, §^* de corpore Regis k Damoneper

Ideo non poteft diftentire ,quin Deus diligendus fit fuper omnia.Bt licet eum fic diligeret malus Angelus,adhuc non eflet ille aftus bonus eompletiue , nifi tantum moraliter. Vnde forte diabolus nouit Chriftum incarnatum,& quando vidit cum pendentem incriicc,& hoc credidit, fcd ad nullam vtilitatem, quia non cre-

dico tria. Primo, qualeeft illudcorpus. Sccundo.quareairumit Angelus ipfum. Tertio, quar opera vita: funt ipfius.Dc

cum finem didit,&oderat.

primo dico qu6d ifta affumptio eft tcmporalis, hoc cft, a cempore ad cempus , donec ceflcc illud

rabilia.

didit in

,

quem dcbuit

fcd fimui cre^

:

annumgeftato,ea habet Ca/arius lib. i i.miracul.cap. j

& alia fimilia

refert

ex vita S.

Patriti/

HiliemerHm

ApoBoti,

ADquxftionem

fignum , vel minifterium ,quarc aftumic ; & tunc definic illud eorpus cfTe vc plurimum.Sed corpus illud eft corruptibile; igicur illud corpus afTum-

DISTINCTIO VN

Qj^iE S T I O

VIII.

eft

coeIcftc,neque

clcmentare, quia pofTet caufarc colorcm inclc-

forte Deus non mento manenie

C A.

I

ptum non

tali

,

eft

necalias qualitates,

t.

Cotfm ah jln^elu

tf-

fumftU

quttit

It Jit.

qux

nobis apparent in illo corpore igitur eft corpus mixtum. Scdillud mixtum veleft prius forma:

Vtrum Angelui fojjlt ajfumere corpuj ? D

Thom. i.fart, A\cn(.i.f4rt. quifl. }4 membrt r. (J- j. qutft.^ l.art.x-dr ^»' ^utft i.art. } D. Bonauent. «fr i. fuift.i. Richatd.i.. Gabr. quaft.i art. i. jEgid. ^Udft. t.

^ duabiti fe^utntihut.

j.Vafq ifart. di^ i%^ Scotus in Oxon. hic qutft. vnita. mrt.t

tum per naturam,vel tunc primo.Si pritis formatum per naturam , bene poirunt boni Angcli , & mali.fi permittantur,falia

accidebat de

annum

a diabolo

viueret.

corpora afTumerc,

quodam Regc *, qui ,

& crcdebatur k populo, quod

5ed non omnia corpora,

Jlrguvfttum

R c A hanc Diftindionem qnatyirum Angeltu pojfet ritur primo

cere

frimum

ajjumere cerptu

bilitcr dcfineret efTe. Si igitur tale

I

I.

:

nt-

f*iiM»m.

opera vitt ?

,

i» ejuo exercere pojfet

Qu6d

non. Illud vel

corpus coeleftc elcmcntalc, vcl mixaim. Non coeleftc , tum , quia illud non eft diuifibile , & portabile ab Angelo k loco in locum , nec ipfum eft fufccpciuum talium qualitatum,& aliorum accidentium,qua; apparcnt no* bis incfle corporibus, perquae Angeli exercent opera vita:. Nec eft corpus elementarc , proptcr cftet

jdcm, ci!lm corpus elcmentire, manens

tale

,

non

fufceptiuum coloris , neclocationis,qux aliquando appat ent in corporibus afTumptis ab Angelis. Nec eft corpus mixtum , quia non pofTct Angelus formarc mixcum perfefkum imo nec toia crcatura, nifi pcr certa media, nec ftatim dif^ foluere ; nunc autem fubito apparent talia corpo*

/it

:

ra,

iteuaJum,

& fubit6 definunt. Jiemj

fi

poteft afTumcrc corpus

,

igitut ibi erit

funt talia

,

quia tota natura crcata

quod mixtum perfcdum

prius

formatum

,

ficut

portabat ur per

DeU

Vidc liu de

mag.

difq.

X.

I.

q.

qiiae

apparcnt,

non

pofTct fa- $luiii»m Rex

iS.leift.i.

fubito impcrcepti- fortabatur

fed tunc prim6,

corpus non

non

fit

peramium i diabole.

potcftefTc

mixtum perfedtum,vtcorpus hominis.vcl bouis, quia tota natura creata non pofTet ita cito formaremixtum perfedum, im6 oportet quodfaciat proceftum pcr formas intermedias. Licet enim ranae , talia imperfeda poffint formari , ficuc feccruntMagi in itgypto per Dsmones appli'

&

cantes afbiua pafliuis in taliapproximationead coelum , vbi bencnoucrunt qu6d fubitogenera-

rcntur vera: rana:

vnum

,

tamen non

poflct ficgcnerarc

corpuj hominis, vel bouis,

Secundo fic; ficut natura feruat procefTum detctminatumingenerarionc, ita& in corruptionc , primo corrumpcndo mixtum animaium in cadauer, deinderefoluendo humiditatcs ,&partcs mcliorcs. Sed aliquando apparent talia corpora > & fubit6 difparcnt ; igitur funt mixta impctfecla

Ran*, quA tnagi JEgyfti

fecerunt

att

erant verti

QuJEftio Vnica. perfefta firailia

preilioDCS in acre

&

qu« funt

iliis,

perfcdla,ficuc

antequam generencor mixca:

,

m cis eft figura,<:k coloc,<Sc ficuc llacim pol-

lic

funt focmari ex nubc

,

ica ilacim poliiuic diliolui

in nubcm.

Secuudum fjuomtd»

fit

Angilt** ttrftrtf

principale declato, fcilicet

quod

cancum vnio mocoris ad mobile : fed illa fola non fufEcic priDs enim nacura incelligitur przfencia diffinitiua ipfius Angeli ad ipfum corpus,qu
illa

ell

:

tamen prius natura

eft ibi diffinitiue

* Sup. d.i.q arguebacur in vna opinione

quia , ficut

,

fuperiijs recitaca *,

quia Deus vbiquc operatur ; ideo vbique eft. Si intclligitur ^tt ejji vbiipie , nifi clle vbique per operationem , infertur idem ex eodem , nec

non

probatur immenficas Deiperhocj igiturprius natura eft Angelus prxfentialiter fecundijm effentiam diffiniciuc, fieut animapotcft elfe in corpote per informationem, vt motor,& forte in

&

motor tantum , ita moocre corpus, & in ifto inftanti per informacionem.

eft ica

Trinnm

a-^gitnici

primum i» Oxan. 4.

,

i

o. qudft.j.

potefl exercere operationet ftnfiiiuM

pofitiprimo T/egetatlut

,

,

Sfcundum, non quia/imt com-

vel performam. Tertium

eadcm

ratione ,

,

neque a£iiu

vnde non videt , neque oh-

dit ,fed iHtell;£iione itafe gerit,ac fivideret, ret. Gjtuirtum,

tur

,

non nHtritur ,ftd comedit

& ^Hcmcdo

cuhum

(fr

?

,

& audi~

& maiora-

Siuintum , nongenerat ,fedper in~

fuccuhHm nafciturproles.D.Thom.cr

D.

Bonauent. hic jiuguftin.ij,ciuit. zj.

TErtiura principale

dcclaro

qus opcra vita: corpus cxcrcere.

,

potcft Angelus €>H* optrit viu Angelm Primo dico quod poteft mouere fccundura a6l:us in eorfort progrcffiuos vnde localiter poteft mouere, cortAftrct»t, pus enim mixtum obedit Angelo ad motum , ad vhi, quiaomnia corpora quancumcunque imperfcdla , habent effediuc aliquod i-Win vitcute

pcr illud

:

&

adliua, quia graue

fi

efTet

tuie i(k\\ik habere

,

vhi

locum fuum

cxtra

fuum

,

vir-

nacurale effediuej

igiturmulcofortiijs Angcluspoteft mouere cot-

quod nullus a^us

talis ibi ve-

Quomodo igitur faluabuntur apparentis:-Dico quod quando Angelus mouet tale corpus, ficut videtur per orgaiia fenfuum potcft cognofccre fingularia, qua: homincs cognofcunc per fenfum, & fic facit aftus fequentes, ac fi habcrct cognitiones per fcnfus, cum tarocn fi non cogno-

intelicdum iuum fub raibi poni , quin in repra:fentando abftrahar ab cxiftenna rci. Idco fcat fingularia

tione' fingulari

,

,

icd per

quia nihil poieft

ciim per intellcdlum fuum cognofcit fingulaiia,

mouetlinguam

in ifto corpore , dc gcnas &c aiia inftrumenta, attrahcndo acrcm &vcrbcrando, ,

voccs ,& pet impcrium voiuntatis moorganice , ac fi habcret vcrum cot-

membra

Sed apparetquod ifta corporanutriantur, aliquando minuuntur,& aliquando digcrunt.DiCorj-tu mf co quod nuUa eft ibi nutritio , quia nihil nutri- fumftum n» tur, nifi viuum,vnde caro animata nutritur , nc- nutritur. queeftibi conuerfio in naturam iiliuscorporis. Sed in nobis in comcdedo primo fit diuifio cibi, pofte^ in vcnrrem irahitut , & ita eft vera comeftio, ideo concedo quod Angelus poteft per iftud corpus cibum fomere , poftea in vcntrcm attrahere , runc poft per conucniemia media adhibita exhalare illud per fumos,ita quod non fit

&

&

ibiconucrfio.

Dices fecundum hoc quod Chriftus comedit cumdifcipulis, non oftendit cis vcrum fignum quodfuuhomo -quia non veri corporis comc-

Dico quod mulra figna fccit & licct vnua. non fufficcrec.muha ponent,& priufquam dicerem qo6d ibi tuic aliqua fidlio, dicerem qu6dnon eft contra naturam eorporis gloriofi, quod vctc conuert-it cibum in fui naturam, vnde non poffet pari poftca, poteft taincn bcne agere & ficut ego conuerto cibum in carncm Itio poteft eife.

&

tantiam potentia progreffiua

nem non erit tantum

,

quz

poft reunio-

progreffiua, fed indifferen-

De adibus pocentix fenfitiuz dico

Angilui in

,qu6d nullum

tcr

ndu* teft

Angclus per

aftus eft per fe, de

Anima

adum

talc

& de Somno & vigiUa uum adtuum

corpus cxercere , quia

& ptim6 compofiti

,text, 14.

vniuerfali-

fenfitiuz potentia; po-

& 6^,de :

Senfit,

ideo nihil

fenfitiuorum.

,

ralis

vt patet

i,

& finfato,

eft ibi fufcepii-

an

nutriuit.

&

fit caro viua ; fic fi corpusgloriofnm , conuertac cibum in naturam fuam eft ibi aggeneratio carnis gloriofx. Sed non habet neccffi,

tatem fe

conuertendi corpus gloriofum

fic

,

quia

nutritus,& audlus ad dcbitam quantitacero,

quod

exifTcc

Sed quzricur

,

de vcero Virginis gloriofus. quomodo potpft clfc auginen-

tatio in ifto corpore ex

nubc

?

Dico quod non

cft

vera augmentatio, fed poteft.cfleibi iuxtapofitio , non folum ficut aliquid ponitur iuxta

ibi

fed potefl clTc maiorauo in aliud extraipfum animatis,&diminutioperiuxtapofitionemintra, conucrtendo aliquid intra in naturam fimilem, ficut ponitur roaioratio vbi eft vera augmcntatio :

perconuerfionem intrinfecam

in illis porofitaci-

*d.

bus, vc dicetur quarto huius *.

ter fic, vel aliter.

peft

refHrreBienf,

:

mcam

efto

(^HOn

Comejlie Chrifti

,

&

;

vit*.

eft

repotefthaberi.

nihil deperditur. Et fic polTct Chriftus verc fuif-

Angelus po- necefrario fic ficut anima ciim coniungitur quia ; tifi mouere poteftAngelus mouere corpus affumptum orgaeorpm org»nicc , non organicc. Ideo nunc in nobis eft nici

txtrett

manifeftum

fic,

pus efFediuc ad vhi, Ex hoc fequicur quod in eo poteft poni eadem potentia , quia vcicur anima moviendo corpiis organice , cum cft in corporcj

non organicc ,ciim eft extra corpus,quia non mouet vnam parcem mcdiante alia , quia vna eft magis difpofita, & cunc potcft mouere quamlibcc zquc primc>,&cocum,quiaquxlibeceft2que in poceftate fua , & fic potcft Angclus fed non

eerfort tion

formx mixti , hoc eft , pcr form&m totius, quz cft formacompofiti ex anima, 6c corporc.Et AdUi vegtvctius credo quod quihbet talis adus fic cocius tatiut ijl ttprim6,quam cociusperanimam. Sed fiuefic,fiue tiui primi.

&

II.

& anirna vnita tamitmpoteft

diFi.

cft totius pri-

pus viuum.

di^m , Angelus peteft mouere corpju or-

& nan

vcre,quia vel quilibec

vel

uct

ffdnice,

,

eft ibi

mo ex anima, & corpore, vcl totius pcr animam,

Sc caufat

poceft

SCHOLIVM

trgAniei,

nullus

quod

fic

299 vegetatiuz dico quod

potentia;

aifiibus

inftanci feparationis eftibi vc

morcis non

4.

De

im-

II. q.j.

6.

De

generatione vero dico , quod generare Anoeli qutnon poteft effe nifi compofitianimati, mod» geuefed motura localcm potuerunt ifti mali Angcli T*nt. adhibere , tunc f^ poteranc cenferuare fcmtn tempore debito , modo dcbito potuerunc approprie

&

plicarcadiua paffiuis, fecetunt

i

ficut didur.i eft

ficut fuccubi

,

& incnbi

,

* quod ,

quia boni

Ange

Suf r.n.t.

Lib.Il.Diftinaio IX.

300

Angcli non imromittunt

fc

de lalibus focdita-

tibus.

Ad primum principalcdico qubd illud corpus mixtum perfctium.ii prius fiat a natu-

Ai»r£um.i,

potert cfTe

fiat pet , vcl mixtum imperfcdum , fl (tatim adionem natura: & Angeli tantum applicant

ra

;

adiua paiHuis. AdfecUdum.

Ad aliud, dico quod aliter eft Angclus vnitus, quam ficut motot quia praEfcntialiter pcr circn,

& quando mouctcorpusaliqua & alia adione fc cum corpore

tiamdiffinitiue,

aftione mouet

non

Angelus ntn

tum

c(rcntiam,&

torfcrtt

viu».

licet

,

ttrtium.

poffct

mouete corpus

loca-

cum corpote diffinitiue

eflet

corpus

licct quicfceret

ifto.fempet cftct afliimptio ibi fic

Ai

,

&

,

quamdiu

pcr

iftecum

vellet cife

cum corporc.

non

&c. Itcm locutio non fit nifi pcr exterius fignum Seeundum. in nobis ; fcd in Angelis nihil eft, quod debeat fibi cHe notius qukm intellcdio , & non requiriturextcrius fignum ad hoc.quod ipfafit nota igitur,

,

alteri,

quia exterius

Item,

fic

fi

,

tremo

non

cft

pcr

interceptionis cfteiTentiale in

ai-re

cotporalc

,

agendi.

non

Angelo

cft

,

medium

medium

;

cftoquod

fint hic

fufccptiuum acciden-

etiam efto quod reciperet

,

non

poflet vltcriijs agerc in fpiritum.

Oppofitum Damafcenus vbifupri^.y/wfr*- ^Libtc.i^. duntfibi intetitgentias yftuelocutiones,hcc.lttm i.ad

viuentibus.

Tertium.

falfum, quiaadio ab cx-

eft

extremum

in

cft fibi ratio

igitur poifet ficri locutio

diftanti:confequens

tis fpiritualis,

Adaliud, parei qu6d non poteft facerc vcra operavit£E, fcdquJEdam communia viuentibus, Sc

non ponitur , nifi vt alius Angclus per hoc habcat notiiiam eius, quod aliter non pateret;

tio

,

ipfum corpus , quod poteji facere

non loquatur ;igitur &quamciinqucintclledtionem, vcl cogitationcm :& locu-

etfialiusfibi

Corinth.

13. Silinguii

Co»/r.j,

hominumloquar y^ Ange-

lorum,

DISTINCTIO M

Qjr

r

s

i

o

SCHOLIVM

IX.

I. ra.

De

ordinibus Angelorum.

Gjupd Angeli interfe loejuaniur , patet ex ScriptU' Zach.i. Apecal, 7, fcd difficile valde esl explica-

re, (jHomodo. ejui alteri,

Vtrum Angelus Juperior fojjit tUummare infertorem AlcDf. i.pttrt.qutfi. 38.

mimhr»

}.

D. Thomas

qutfi. lo^.

art.^. D.Boiiaueiic. 1 dOp.io.art. i, qutfi. x. Ricliacdus

hit art,i.quift.i.Oc\\im X. qutft. to. Capreol. dift 10. gutft.t.nrt. I. Vafq.i.^. (/i^.iK'.!!^. Scotusi» Oxon, hicqutft.

I.

(^

8.

Met»fh. qutft.^.

RcA

Pnmafententia

notam, nihil caufnndo in

&

efi

,vnum Angelum

lo-

per hoc ^uod vultfuam conceptionem alteri eo,

Refutatur quoquefor-

clarii rationibus.

ADmo

iftaro

fecundamquaeftionemdicitarpri-

Diftin(flionem

qUcEritur primo.

ytrum Angeltu

fuperier pofflt iUuminare inferioremi

3.

Opinit quod vnus Angelus loquitur alteri propcer hoc ,qu6d conceptura fuuin per volun- Thomt. ,

tatem fuam ordinat adalteram , vt fibi manifeModus autem ponendi ex refponfionc ipfius ad primum argumentum ibidem cft talis. Nam diipicx eft obftaculum in n&bis , quo claiiditur incerior conccptus mcntis nam vnoo^ftaculo clauditut mentisconccptus vnius hominis ab .-iltero per corporis groflIticm,& ideo cum per voliintatem vult manifcftarc alrcri conceftetur.

nonam

I

effe

tibui,

.«'

I.

5,

Duplex ohn* videatur nofter coeeptm. fttteiilum

:

Quod

non. Quia

fi

fic,

vcl

hoc

cf-

caufando lumcn.autintenden-

fct

do lumeninon primo modo, quia hoc

elTer crea-

lumen,Angclus ver6 nihil crcare poteft fecundumDamafcenum , cap. 17. nequeporeft lumen intcnderc quia pcr Philofophum i. Ethicorum, re

,

cap.i, ab

Secmdum,

eifdem generatur habitns

& intenditar,

Item ,illuminatioeft mutatioab oppofitoin oppoGtum igitur Angelus illuniinatus mutabi:

tur a tenebra in

luccm

j

fed in

Angelo nuUa

eft

tencbra: igitur,&c. Tertium,

&

ficut

,

non videntur lucente Sole igitur fic lumen fuperioris Angeli cxtcrminat lumcn infcrioris: igitur magis obfufcat Angelum infctiorcm, :

qucimilluminet.

Oppofirum.Damafccnuslib.i.iy.cap. alijS fuperemintnt

^alijs

lumen tradunt.

Dionyfius S.cap.Hicrarch.

///« ,

Ad idem

9«» eft

coeleftis, inferiores HIh-

minanturypur^antur, (^ perficiumur.

(XV

iE S

T

l

O

Cor.z. Gjiutfunt hominis nemo

gtniuHm,

.<*

i.part.qutft.iOT.

Scocus in Oxon hic.

non magis

audit

nunc

,

quam

prius

,

fialiquid

,

caufatut aliquidlin alio Angclo, fed ina» in oppofitum , vt patct ibidem ,

&

dicit

articulo pra:cede»tc dc illuminationc Angclo-

rum, Dicetur fortc quod pro tanto poteft loqui,

non quia caufet aliquid in alio Angclo , fed quiaaufert obftaculum prohibens ne cogitaret ilfuum conccptum,quia eft ita voluntas fua ,

S?^^ V o I) non.Nihil intimius eft Angelo.quam l^l^ fua elTcntia fcd iftam inteiligit Angelus, :

com-

Attfelue in

nihilo mutapere in ordinc ad altcrum , fiue ordinarc pcr votut non plut luntatem conccptum ad alterum, eft loqui altcri, audit nunQuaere cnim an per talcm ordinem conceptus ad qunm antea. alterum caufetur aliquid in altcro Angclo,cui loquitur, autnihil? ergo Angclus , cui loquitur,

quam

II.

art.i.qutJi.i.Giht qutft.x Ocham quoJl.i .qutfl, 7 Hent. quoJi ^..jutft.i^ juodl.x qutft. 8. yiCq.l,f»rt,di!}.xil,

primum ne

illud obftaculiUTi cft

crgo non cft ibi tantiim ordinatio conceptus mentis ad altcrum , fcd aliqua adlio , pct

«r/.3. D.Bonauenc.fe«f(/ lo.art.^.qutft i.(^ x. Riehard.

t. Arj^umetum

&

:

,

caufatur

Vtrum Angeluj fojfit loqui Angelo D Thom

efi

iilud i.

nouit, nififpiritHt ho-

muncnobis & Angelis. Vnde pcr folam volun.atcm homo claudii & aperit vocem fuam. Contra hoc quod diciiur primo, quod conci-

gis

A\ea( x.p»'t,qutft.t7,memhr,i

Dcus fccuudum

poteft vidcre, nifi folus

minisyCjuiinipfb

maius lumc n extetminat minus lumen, patct de luminc Solis refpedu ftellarum,

Itera

quae

Contr».

fiuim , opoitet aliquod fignum adhibere. Aliud obrtacnlum eftciim ipfa voluntateclauditur mcntis eonceptus, qui conceptus mcntis potcft intcrius retincrc , vcl ad extrk oidinarc ; quantura ad hoc .conccpcum vnius nuUusaliuj

ptum

lud aufertur per hoc

fuum conccptum

,

&

quod volunias otdinac

altcrJ.

Contrli,

Z

Qusftio

Angelm «»•

Contri , omne

turalitir ft-

intelledui perfcdlo

tefi inttiiglrt cogitatio-

n3atc,& Hbi ptoportionaium potcfl ab co intcUi-

Hii *ltiriit4.

intelligibile in aiStu

non dcpendenti

prxfens

4 phancaf-

( & additur , quod non dependcat a phantafmace , quia incelledus noilei proftatu iftonon intclligit aliquid niH fecundum comparatione ad phantafmata , quantumcunque iibi przfens) fcd conceptus in vno Angelo quantumcumque claudatur per voluntatem, eft intelligibile in adu, proportionatum intcllefluialterius Angeli:ergo ab iilo poteft o^nofct , quamuis noa hc per talem ordinem, vel ordinationem aperiatur. Item , quod dicitur , qu6d voluntas eft obilaculum claudens conceptum nc videatarabalio Angelo, hoc nihileft: namcumeilentiavnias

gi

&

etcultart «/teri

ejfentUm

fH»m.

Angeli

(ic intimior (ibi ,quknfuaincelledio,eadetp racione Angelus per voluntatem fium pof-

fet

II. cis

301

dicicur fotus

&

:

-

&

magis difpoiicas videatur ab intelligibili (ibi prasfcnrc , qukm impedire Intelleftum imperfediorcm , & qui non cft ita difpofitus , vt moueatur ab illo intelligibili , fed intclle£lus fuperiorisAngcli cft pcrfcdlior quara intcllcdus fe(ftior

,

illius fic

Angelas agat in intclledtum fte,

lius oppofiti

,

il-

quia non intclligit intclledlioncra,

per adlum reflexum

gerc perfcdc

adu

rcfto iatcUigendi.

Itcm , non minus

ASmvolun-

io.

cft occultabilis

adlus volun-

tatis,quam adus inccllcdus, imo magis;fcd adus volunraiis non poieftclaudi , fiucoccultari intellcdui alterius Angeli

ergoncc adus

;

Probo minorem

ledlus.

pofita in

tentiz

ep cft multiplicatiua

fibi

proportionatae

intel-

voluntas ipfam, aut pcr

,.-ficIaudat

a£tum , vel volitionem , aijt per fc aliam volitioncm ? Non per fe ipfam ,

fui,

quia

&

,

quia ipfa

& motiua pohoc

eft

de ra-

tione minus perfe^korum : ergo peraliam volitionem. Ec dcjfta quzro,fi occultatur , vel non? Si fic.crgo pcraliam. Et dcillaiterumquzro ,& fic in

eft

inhnitum crgo :

manifefta

,

cft

dcucnire ad vnam,

& per confequens conceptus

intellcdiononpoteft

eire

qux ,

vcl

occulcus pcr volitio-

ncro.

Ad illud vcro , quod adducitur preconfiimaReSpondelur cione illius opinionis, cum nemo noult qtufunt ho-

f»uli.

PlOU. 18,

& hoc iu-

& praemiaiionem, quz foli Dco conueniunt cundum

illud

,

Aiibi vindi^amy

Etideo cognitionem illam

,

fc-

& ergo retribuam.

ministdrc.

Dicedum quod hoc intelligitur-de

cor-

de hominis, pcr quod intelligitur voluncas,iuxca illud Filiprtthe mihi cor tuum , id cft, amorem, qui eftacSkus voluncacis,& iftumadlumvolunta:

Scoti oper.

Tom. XI.

Rom.

11.

referuauit, quia

fibi

&

iudiciaria ; fcd conuenit primaria poccftas illarationon icaconcludic de incelledionibus,

fibi

ficut

de volitionibus

&

txad przmium ticoriae

nifi vc

,

,

quia

pocnara.

non funt ita ordinaVndenonfunt mc-

cadunc fub adlu voluntacis,& in-

quancum imperancur

a voluncace.

C H

S

OL

M

V

I

II.

Henricm nit primo, An£elum intelligere emnet fervnum hahitum, de
^iditstes

.

eodem

,

coticeptu finguUria cogno/ci

fidrequirifciri

;

reJpeiitu ilUia conceptm adfinguUria

ne foffunt aliqua finguUria fciri

§inMido ergo jingelm tmlt U<jut conceptum

vagum (vt

,

; cJ"

hac ratio'

dr alia ignerari.

alift

,

format infi

htmo magntUf rufu4,finex ,&c. quia ntnpoffumm eum citm dicimtu, Fetrtu eft

determinate fignificare)

ceptum audiunt

&

ali/

intuemet talemcon-

^uafilegerent in lihro. Fide

remfuexplicataminOxon, hicnum.j. Refittatur clare conuenicuter hdc imaginatiofix rationihm.De tjuo in Oxon. hic tjuaft, i. a num. 1 o. vbi quatuor articuli ,

fiki

&

Henrici circa hocfute

reijciuntur.

ALiter

{

dicitat a

qusftionera

,

quod Angc-

lus ficloquituraltcri de fingularibus,quo-

poteft diitindc expiimerc iftum

vt cft in intcllcdu altcrius,

&

cunc confotmac

quod non conccptum dc-

7Hin-

Ofinio rici.

& Itgunc ibi quafi in

confimilem conccpcum. Ecfiqusracur,quare non poteft viderc conlibro

,

ceptum detcrraiiiaci quod quia idem adus in vniuerfali

ris, vt

,

tus eft in ifto habitu

:

fibi

in alio

Angelo

cft vniuerfaiis,

?

Dicitur

& fingula-

& vt in fe, & ideo inuaria& ideo non poteft diftindi^

vidcrein ifto conccptuiftud fingulare. Sicutfi vnus efrctintelledlus in omnibushominibus,intellc&us quando abftrahirabaliquo phantafmatc illius intelledus, non habec nouum adlum^fed anciquum idco ille conccpcus inuariacus non fufticic, nifi ponacur vagum. Contra illud, quod ibi ita benc poiEc videre Sii^uUr*ilt' dcterminacum ficuc vagum, probo quia quando ttrminttnm func duo incelligibilia proporcionataimelledtii i(l ferfiSius :

:

imraatcriali

intiUigibile, ,

fimpliciter perfe(^ius intelligibile

poteft cfre intelligibile,& eife prius intelligibilc

6.

md vtrb»

,

tcrminatum ,quem habet pcnes fc in illohabicu: fcd cxprimit conceptum vagum. Vndc forniat alium conceptum dc vago fingulari,& iftum formalitcr , vt fit fignum detcrminati fingularis. Et tunc alius Angelus concipit iftumconceptum,

obiedum non po-

fimul intclligcre intcllcdionem

:

Ange-

alcerius

quia volitioncs ordinantur ad punitionem,

perfcftc intclligens aliquod tcft pcrfcdlc

,& pcr confequcns non perfcdc iftam intclledlioncm dum eft, quia cunc haberct fimulduos aftus intelligendi pctfcdos fed alius Aiigelus potcft illam intcUi-

occulfhili*

in-

rura notitiara habet per habitum luura

inteiiigic

»ltiri

fic

occuItantis,& ctiam magis difpofitus.vt patiatur ab illo intelligibili , quia intcllcdlus

nifi

fit

non quia non

:

occulcare eftentiam fuam n^ intelligac ab alio

Angelo, quod falfum eft. Icem , non fubeft imperio voluntatis creatz nztMr»lis no aAio agentis naturalis «pproximati paftb ; iicDC fotijt impi' quod ignis non calefaciat Iignum,non fubeft imdiri k volu»' taii fri4t».~ perio voluntatiscrcata} fed intelledioin Angelo cft naturaliter intelligibilis , tpotina imelleftus alierius Angeli igitur, non poccft voluncas vnius Angeli occulcarc nc inrciiigatut abalio Angelo conceptus fuus. AngilmfirItem, n vojuncas vnius Angeli poteft claudere mi' ftciior concepcum fuum nc cognofcacur ab alio Angelo liks viiit copcrfc^iori, pocerit eadem ratione occultare confitttionf II» feriorii , qua ceptura fuum nc Cognofcatur \ proprio inteJieiffi.
an

poile

*,

ABio ctufA

tatil

Deus

Quar* nen ab intcllc^u alccrius Angcli. Vnde non potcft vnus Angelus clauderc fuam volitio- fojjunt "vid*rt vilitiinet ncm , quia fit intelligibtlis ab alio fcd idco di- tqui ae iif. citur folus Deus cognofccre votitioncs,quia non tittiHitnts. coagit tn volitionibas cognofccndis vt vnus celligibilis

fimplicitcr:fcd

minati

,

&

illc

conceptos fingularis deter-

fingularis vagi ,funt proportionata

intclligibilia inteileilui

Angelico

,

& conceptus

fingularis determinati eft pcrfedlius intcUigibile

;

igitur incellcdus alcerius

ipfum

Angcli prius poceft

incelligere.

Cc

Iccm*

quim VfgS.

Lib,

JOZ

Dodot improbat

Item,ille

8.

Diftinaio IX.

1 1.

fpccicsin intcllc-

^ii Angeli; cjuia tunc poilet dle ratio vidcndi altcvius Angeli.quiadicit quod alius Angclus pof-

videre illud

fct

dendi jigitur

cuius

,

illa fpccics cllecratio vi-

tatio huius fingularis detcrmi-

fic

ficn

;rtprtfent»t Jir.^Hinria.

notitiam in habitu in fingulari

&

in

tiobis

per »u-

Aitionem,

per figna

vt in vniuerfali,

quod

fcquicur

Angc-

igitur per-

;

fedius poteft fibi loqui. Priinum airumptum patet , quia quod eft in adu pcifcfto ad caufanalicuius obieili in paflb propor-

cflent

,

intelledus alterius Angcli

portionatum

igicur

;

fi

paflum

cft

cft

ro

parens

cft

,

& agit ex neccflicatc nacura:

in diuinis P.ucr

quod incmoria patcrna

ita

,

fufliLicns rcfpcftu adlualis

Deo

inccllcdtus cognofcit, cuiusifta voxaudibiliscft

bile cuius cft

,

fignum , & tunc intclleftus apprchcndit , & comparut vocem adiftud,cui imponitur,& bcne aouit cuius cft fignum,& intcllcdus agcns tunc agit abftrahcndo, & caufatur conccptusin

notitiam

intclledu,qu«

in nobis. Iccin

per iftum

,

modum

ponendi non vidctur

quod vnus Angelus pofTu ioqui quia poftquam

non

vni, &i

altc-

conceptus patticulaiis vagi cft caufacus, quilibcc poflct ibi legcrc aqualiter ficut vnus. lccm , ficut arguitur contra prtorem opinionem. Per aftionem illius intclledus formantis conccptum de vago , nihil eft caufacum ciica alium intcllcdum ; igitur non plus intcliigit ri,

alius intclleclus

conccpcum

ille

,

quam

prius fccic pcr iftuin

vt

SCHOLIVM

fi

cies incclligibilis cxiftens in

;

fui

fiue

vaUVc

dijjlcile.

eji

;

III.

vif

eiits,

de quo vult loqui.Htc dif-

Jid nihil hic reperire

Probatur hxc/ententia

approximato. Hancftse roborat,

Habet aliam

19. ejfentia

e>"

efi,

(juod nenfit

,& pulcherrime explicat Oxon.

hic tium.

potefi partialiter e^cere in-

alio intelle[lu,ibidem 2.


j

.

ejuttfi.

%.& in Reportat qutfi.i.ergo memoria fxcunda vnim poterit abitra^Hnarn notitiam facere totaliterinfuo, (jr

alieno intelleihi.

qiiud intclledius Angeli

natum. Qu,ialicet

non

quae

loqui alteri

vidcnda quod Angclus poceft

Primo Angelo. Secundo qualittr loquicur ,

,

Angclo .?Terti6,qua: auditio eft locucio:-Quart6, quis ordo auditioni5,&: vifionis ? Dc primo, Angclus poccft caufare itnmcdiarc in alio Angclo nociciam illius, quod vnlt fibi cxprimerc, 6: hoc cft

ad

loqui

fibi

;

in adlu

fcilicet

InteUiHltt

aliqua pocentia operaciua, vniui A»ge-

fic

lifoteji fttti

voluncas propccr ciusli- ab

ficut

,

I I.

p.Tirum proportio-

fit

bcrtatem non poteft velle

nifi \

Dco

,

& a fc

,

ttlio.

ta-

mena

nulla potcntia tollitur, quin pofllt paflluc rccipcreabaliocreato, ficut Jl fe,fi iftudaliud fit a;quc a(aiuuin,& proportionabilc ficut ipfumtnct

fed memoriaalterius Angcli

:

,

fcu calisin-

telicdi«,cft in potcntiareccptiua notitia» aduamcmoria perlis .-tqualitcr ab alioficuta fc,

,

,

vniformiter pafllua igitur cft palFum

& ipfa a fc,

potentiareceptiua

eft

& ab alio ique adiuo;

proportionatum refpcdlu

alte-

rius Angcli,

Dicunt

non

,

ficut

potcntia operatiiia.vt voluntas,

potcft habcre operationcm ab aliquo crca-

to alio a fc

;

fic

nec potcntia

,

quac cft aftiua pro-

, ncquc recipeadlionem nifi \ fe , vt habctur 9. Metaphypc, Sed intelligere e[\ opcratio immancns ficut vitte; igicur potcntia, cuius cft illa adio , ncc poccft agere in cxtrinfecum , ncc rcciperc ab cxtrin-

pric potcft agcre in extrinfccum re

fcco.

igitnr ad quarftionem qutSd

func quatuor.

It-

memoria

poceft habcte opcrationcm ab aliquo

creato alioi fc

Itcm

DIco

habicualisco-

cft

prima pars minoris,qu6d Angelus fit pcrfedo ad cautandum nocitiam in alio. Secundam partem minoris probo ,

ejuia potens alitjuid

,

ratio7:em in

vnim yin^eli

tuitionem infto

fiue

poteft caararenoritiam habitualem. Patetigitur

,

infe , potefi idem facere in (^uocumijue eiufdem ratio-

(fr

,

fcda fupcrioris Angtli cftpotentia aifiiua naturalis & ita adliua vcl magis quam propria

vnum ^n^elum lo^ui alteri produ-

ctnio in eo comeptum

fit

igitur fpc-

;

memoria ( intclliginon ) poteft gigfterc

igitur habitus, vcl fpccics in

mcmoria petfeda

ficilis

fuam in

confcruaretur a lumcn conferuaretur non exiftente

&

v.^-gum.

Vcrafententitt,

ficutfpc-

,fi

Sole, poirct caufarc nociciam in vifu

gnitio

ficuc

Eft ctiatn ,

cies fcnfibilis potcft gignete notitiam

;

,

perfefta cft

notitis.

quia non fic caufatur in nobis fcientia pcr auditionem quod audicio caufct ipfam direde, quia aqualicer ficrccaaditio k bruto j fcd cunc

caufatur habicus fcicntialis

pro-

naturali neccflitatc producic

ncm

& dcinde

fibi

tum, poterit notitiam caufare. Maior eft plana. Probo primam parcem minoris, fcilicec quod Angclus eft in adlu pcrfcdo ad caufandum notitiam obicdi in alio Angelo , quia vnus Angelus habct memoriam perfcdkm ; huiufmodi ve-

fcnfu fine corpore fenfibili

,

in nlif

debice approxima-

qualiter caufatur fciencia in nobis per auditio:

tium

:

fuflSciens refpedlu habitualis noiitiK

duo conceptus ciufdem fingularis Nec valct fimile quod adducit Dodor,

,

jtngelU ftf* tnufnre ncti"

ximatum lcd Angeluscftin adu perfcdlo ad caufandum notitiam pbiefti in intcllcdu , &

cundo

incelledlu

qui^i

exprimeret

Filium

,

lO. S^id ejl

fibi

primanocitia fingulatis,vt fingularis,fita voluntatc, quodcft fallum. Itcm, hic ponuntur plura finc neceflitate. Sefimul. $1

,

modo, tunc

Si (ccuiido

fe.

'

fcientin

quam fi

,

tionato, poteft illam notitiam immcdiatccaufare ,' (\ habeat pafluin proportionatum appro-

,

tfiuf^tnr

lo

quo cll,vel ratio fua non valec. ltem,cum dicit quod non potcd ita vidcrc pcr conccptum lingularis detcrminaci , licuc vagi, quia non eft ibi nouus adus,fcd vniuerfalis inuariatus quxro , aut ratio ifta neccfiitatc naturali mouct intelledbum approximatiimad quod!ibct,ad quod poteft mouere vel quia eft dcterniinata aliqualiter voluntatc, ad hoc quod dcterminate moucat ad vnum. Si primo niodo , igitiir ncceflitate naturali mouetad omnia, vtad
^Uiemodo

Angclus per-

fcd

:

dumnotitiam

;

9'

exprimerc

fibi

fediiis poteft notitiam caufaie in alio

nati ctic ratio vidcndi alccrius Augcli,iicut illius

in

Uerf»lis

quara volumus

quia in nobis locutio

fit

pcr figna

hoc quod manifeftctur conccpiio

alicri.

,

memoria

perfcdta Angeli habct pro-

pri
fcii

meinoriam pio

p,il1oad:rquaro; igiturnon potcftagcrcin intd-

Icdtum Ii

altcriiis.

cm, tunc

fcqiiitur

qu6d mcmoria

in

vno ho-

mincpofllit caufarc immediatc intellcftionem in alio

hominc,ficut&

fuo,cumfint

in intclicdtu

potcnciiE operatiu.T ciiifdem rationis.

Ad piiitnimhorum

dico.quodpotcntiaadtiua,

vt diftingaitur concra paflluam

,

It.

5c vt adliua Omnit cAuff diftin

Qusftio contra fac^iuam

diftiiiguttuc titm

ffi

Je f*

tur

:

quia adJio

,

,

xquiuocc accipi-

vt dillingiiitur coutra palliuum,

quia habcns forrnam perfccle in virtutc fuaadliuapoteft agerc in quodhbct padum dilpohtuni

acci Jit qu6(i

a(3.uium \n (c

fit

,

vel in aliud

;

:

memotia petfcda Angcli

ideo

&

acqualitcrpotcft

in intellcdu

to.

,

;

tur,&c. Item ,

habet proprium intcUcdum pro paflb fuo ad-

riorcm

quia tantum potcft recipcre de poteft caufare calorem

intenfiiic,

calore^quantum

ifte igiiis

«quc

Paret igiturptimum principale.quod vnus Angclus poccftcaufare nocitiam alicuius obicdi adualiter, & habitualitcr in alio Angclo. Ad tcrtjum, refpondeturquod memoria vnius hominis non fit adiua in inteiledum alterius hominis, hoc non eft ex rationc potcntiarum qoia hoc poteric in patria: fcdcft ex ordine porcn-

,

ccs, igitur crit

fa(fiibili

ficut in alio

,

difpofito.

tiarum in ftacu iilo , in quo incciicdus non patiita cft fua poiTibilitas tur nifi )l phancafmatc ,

&

SCHOLIVM Explieat tjHomodo contra

,

&

^tto in Oxott. htc

loijuetjs

Ex cjuatuor flionem

ejfe

caujat anumjtnefpecie,

lotjuentii

,

qiuntt ,

turt

intelleilio

lo-

aliquando adum fine fi'ecic; aliqaaiido fpcciem fine adu. Primum patct.quia quod eft receptiuum k quolibet habentc perfcdte ;

adlu primo caufatum in virtutc, poteft ipfum re-

Angclus quaudoqiic fimui, igttur,

receptiuus fpccici,& adtus

eft

Sc alius fufficicnter caufans;

5
Similircc Angelus poteft caufare aftum finc fpecic

,

qnia poflibilc

conccptum litcr

Communiht

,

cum

eft

Vunic»ndo csnceptiu.

,

Angelum commnnicare

cuius notitiam habct habitua-

prius habuit fpcciem

,

quia in nobis

vidcmus quod adlus potcft caufari nonus fine fpecic noua igitur & in Ai.gciis. Et fic crcdo quod communiter loquuncur , quia communes locurioncs funt de eviftentia tcrnm ,qua: conringcns cft , quiacomplcxio , in qua cft vniocontingcntiumadinuiccm , noncftnotacx fpecicbus terminorum , quia cft oppofiium in adicfto , quod fit contingens ,& tamcn nnta cx notitia tcrminorum igitur caufac aflcnfum fine noua fpccie. Etiam potcft caufarc fpcciem fine adlu ,quia infcrior Angelus non poteft impcdirc fuperioigitur Ci fupcrior flct in a6lu rem ab aiHiu fuo fuo.quicft incompoflibilis acSui qucm vcllet caufare infcrior per fuam Iocutionem,non rctrahit ipfum ab illo adu poteft tamen caufatc fpecicm , quia fpecics cacfara non retrahic ipfum a ;

M-

;

,

Pottfi Ange-

:

lue

caufnre

^tcii faliim tnitlit.

tali adlu.

a

prius taufatur

lo-

TErtium principale eft, qua: auditio cil tio

,

non

dc qua:

vel (^uje intcUcctio

,

loeu-

Dico §^atuor mt-

?

quod quatuoc modis poflct poni intelledio vel quod fic vifio inverbo, vel intuitiuc ingcncrc

tii

intiWgtn'

,

proprio, vel in habitu

diiim.

vei intucndo fpecitm in

,

& nulla iftarum intclIe(5lionum eft auditio,

,

quod immediatc

intelle(3:us alterius agat, vt cau-

qui audit

non

,

eft

ita

,

quod

intcllc(5tus

caufa inttlle^flionis

quem

diffcrentia in certitudine

a(Sli-

illcaudit. Etcft

quia maior ccrtitu-

,

quando caufatur a fe quam quando caufatur ab alio , quia non eft maior ccrtitudo, quando aliquid auditur ab alio quam fic crcdudo

cft

,

,

Sedccrtiorcft vifiopropria,

litas ipfiusdiccntis.

magis certus fum cum vidco homincm in quia ibi , quani C\ alios hoc mihi dicac , non plus certitudinis habto qcam fit crcdulitas mca ad diccnrem efle vcrum. Vndc ifto mo- ^emeilt) di' do difputauit Michacl cmn di.ibolo dc Moyfi ^uianit diatoiu^ (H Micorporc ; non quod nuditio , quam caufabat ficut

Ecclefia

,

cbii-le.

altcri

;

ijquuntur .4ngeli cem-

&

quam locuiie.

illc,

ciperc:fcd

a lotjuente ,

hciitio fiibtR voluntati

De cjuo in Oxon.i. difl.^i.

/icut inte!le[Ho.

Explicat cjuorHodo

a num. 20.

fpccie

ac^ua-

V.

caiifttur

ejr:s

Vnde

recipitur in audiente.

fa inteIIe(ftio!iis a(flualis

Angelus

cft

moiis imelUgendi tenet illam inteUe-

auditioaem ,

^uanda a£ium Jimul cum Jpecie : de

quatur Angelo ?Dico quod aliquando caufat

adum cum

loqu*-

folum

ncc propria locutio. Quia in fpcculo non cft a(flualis intcllc^aio , neque 111 obiedo rclucentc in fpeculo; igitur fi intcUcdlus audit, oportet

IV.

SEcundum principale eft, qualiter

autcm

; fi

SCHOLIVM

u.T, fedaliusintelle(ftus,

gelo

,

priiis

fi

locutio,cftauditio.

lis

alio

ardaca ad piiantafmata.

S^omoJo

igitur adlus per infc-

;

in adtu contrario

fit

& non auditio

tualis locutio,

:

&e

fuperiorem

igitur a fupcriori

;

eam non habcat, Dihomo finc auditionc Rclpon-

caufatur fpccies

icnfiucjficuc aiiiid caufarc, fed nonextcnfiuc: ficuc ignis poteft haberc hoc calcfadibiic ad«-

in hoc

quod

cfto

,

&

poflibile cft inferioreni,

caufatur adualis locutio

arquato intenfiuc^quia tantum potcft recipere in-

quatum

ficut accidit in diftraftis; igi-

,

detur quod poteft cfre, ficuc in diftiaflis habi-

Ad aliud, dico quod mcmoria perfc^aa Angeli inttUeHii pro

,

:

fimul loqui eidcm Angclo

intcUedionem

coram

delaci

oculis , & adlum non rccipic cunc tarnen poftca potcftremcmorarc fic fi Angclus prius run habcat fpeciem iftius adtus , inferior caufac Ipecicm in fupcriori finc adu. Si prius habeat ipcciem nihilcaufac ; fed (\ caufat fpccicm pollca

dc fc , fit faftiua licct non c contra. Ignis enim tantum cft faftiuus.non cnim poteftcaufare formalitcr calorem in fe. Scd intelledus Angeli poteft cfle fadiuus, caufando notitiam in alio,& proprio.

f»j[o»d*lH»-

SOJ rccipit fpcciem albi

poieft aduertcre

aftiuus caufando

bet proprium

tione bcnc

agetc in intellcdumaltcrius hominis, nili propter phantafmata, ad quz tcrminatur. Nunc aulem nulla cft potcntia adiua , quin quantiim cft ,

memori» ha-

II.

Vnde

ficut exiftens in fQrti

Scetieper.

Tom, XI.

imagina-

diabolus diflcnfit

,

caufauit alfenfum Michaclis

Michacl

5

&

in intellc(^u diaboli

;

,

Non igitur

fcd vifionem

,

&

Epift.

lodx

fiuc ifta difputatio fuit fa-

:

ri.

fcd

caufauit oppofitum a(fVum

da in corporc, fiue non non mcn corpore im6 magis corpus ceptionem vnius,

:

alterius

indigcbant taimpcdiret con-

mutuo manifcfta-

quzlibec locutio caufac aflcnfum, vt videatuc

qux

fit

conccptio lo-

qucntis.

Prxterea, hoc pofTct rctur vifionem, clfc fimul.

tur audiiio

tcm

,

quod anditio fcque-

fi

vifionem neccfTario fcquercnon pertincre ad liberta-

vidcrctur

quianon pertinct ad libertatcm ?gere neSed credo qucd in Angelis prxccdit auditioncm qu;mqu.Tm alius An-

ccflitatc naturali.

vifio

gelus

,

ei pofTet

loqui

caufarc ex libtrtate eft

\6.

,

Vndc ,

cfTe,

& poflct circ e contra & poflenr

,

quia, vt fequitur

quacdam cxcitatio

,

potcft

quod illa impreflio ita quod Angelus lo-

ita

, :

Cc

2

qucns

yifo frtetC' UqHUtit'

dil

Lib.II. DiftinaioIX.

304 quens

eum ad vinonetn

alceti excitac

alicuius

obiedli.

Quartum

priticipale patct ex his

,

fcilicet

quis

oido audiiionis in vno , & viiionis in alio. An- Prius enim caufatur vifio in vidcnte, quam lofic

Jionii

i>i

gtle.

cutio in loquente

fioncm non

duo

ficut

ficut

:

ita

quod auditio fequitur

effedus caufam fuam

effedlus ordinati

,

vi-

immediatior caufa: , vt vifio loquens efl: caufa vtriufque ,& prius natura cauiat vifionem , qukm auditionem. In poteftate enim loquentis aft auditio illius; quia intelled:io fua eft prima, poteft agere in hoc , & non in illud , quia quod habec in poteftate fua , vc coagat, ad hoc, vel ad illud , in poteftatc fua erit habere fe determinatc ad inielle(^ionem vnius Angeli, vel alterius; quia caufat prim6 intelligenciam in ifto,quem vult intelligere conceptionem fuam. £t fic patet quod poteft loqui vni, :

&

Slutmtdo

AngelM vni

{»•

loqui

teji ,

fir

non

&nonalteri. Deus enim coagit fecundum influentiam generalem , cum Angelus loquitur vni,

»lteri.

quem

vultvidcre,

&

non coagit

Ad primum

>7x.jutfl.

Locutio f*f>i

fit

la

intelledio

principale,cumdiciturqu&d nulintimiot Angelo,quani efientia,

cll

quaetamen pacet fine locutione. Dico qu6d non proptet hoc fit locutio , quin aliter non pateret

de notit illa incelledio

MMdieati.

nifi

non

fcd auia alitcr

prima caufatctur intelledio

illud illa

:

:

,

neque cflet

fruftik

,

& tuncappetic eft

liccc nacaraliter

hoc cognofcere, quia muhoties aliquis loquitur alceri de illo,quod alius benc nouit, fi adpoflct

uerteret

,

& fortc nifi excitaretur.non confidera-

ret,&idc6 excicat cum ad attcntionem. Multa euim quis poirct noiTe Cx attenderec.quz dimiccit, quianec excicacur ,nec ipfemet curat attcndcrc. l'ra:ter hoc Deus non coagit ad hoc ,qu6dcognofcat volicionem alcetius , nifi voluntas alcerius velic alium noflc. Ad aliud , dico quod poteft loqui pcr aliquod Adfe(Sdum. excrinfecum , non quod illud cxcriiifecum fic ralio agendi, fcd canquam requificum , ficut eft dc

omni aftionc creaca InOxon.

Ad aliud dc diftantia patebit

C H O L

S

I

V

alibi *.

Ferbo

,

obie(^i eft aliquid requifitum

,

perior illuminac inferiorem.

Prim6 ex parcein-

requiriturlumenconfortans ipfum intelledum,& tuncpoteft melius videre. Secundo ex parte obie^^ti, illud quod Angelus fuperior apprehcndit vniuerfalitcr particulat,& diuidit tra-

dendo infcriori. Exemplum ad hoc,&audioritas cxemplum ficut magifter , quod apprehen;

dit vniuerfaliter particulat

Opinie

S.

Thomt,

ftiuo intclledus

M VL

luminat.

quaeftionem dicitur quod illuqua;dam locutio de vero perfe,

& Angelus potcft loqui

Contr^,

nunquam

illa

:

pritjs.

cum dicitqu6d

Praiterck,

magiftcr particulac

difcipulo, caufando particularia in alio,vcl in fe;

nonpoteftfic Intclligcntia fuperior caufareparticularia in fe, quia hoc eflet caufare oppofito

modo

fu^ cognitioni,quia fna cognitio naturalis vniuerfaliorrncquc caufat particularia in alio, fed in diuidendo vniuerfale in particularia

eft

:

£t cum mentium diuidit ,8cc.

hoc, quod particulat illudmultis Dionyfius

dicit

non

vnacjua(]ue

,

qu6d

intelligit

capiat

gentiafupcrior exparte

vnam in

per rationem fuit

,

aliis.

hocconfuse

obic(9:i

,

Intelli-

quia capit hoc

non maquim prius

vniuerfali; igitur

gis particulat iftud in fe,

dando

aliis,

fcd diuidit multis Angelis inferioribus

,

qu6d diuidcret ,melius poflcc dixit ,qu6d excitat eum, vt vi-

traditeis. Etefto pcjjii, ficut

prius

cft,

qu6d quadrupliciterconucnit medium,cau-

de eo,

&

,

vel

lO. Opinu

& tunc cum vidct hoc imperfedc dcfidcrac hoc videre in Verbo pcrfedlc & tnnc vidct iftud ibi perfcdc & fic Angclus non illu,

;

;

minat alium ptincipaliccr,fed folum difpofitiuc,

}.

Prinio Sluatuor

du

mo-

toniingit

HHminiuia,

,

dicitGlofla fuper illud Pfalmi

ftum

vt priiis

,

Damibi

:

intelle-

Tamcn videtur mihi melius di-

quod Angelus fuperior illuminat

moucndo eum ad actenamoucndo indifpoficionem,cijm iHa

inferiorem difpofitiue

tioncm,veI

noii dcfiderat videre in Verbo.

Ad primum

II. Dico qu6d caufat , ncc tamen Ad argum.l.

prineipale, cilimdicitur,
aliqua mutatio. Igitur

;

fanando oculum.

modo Deus illuminat qucmiibet Angelum. Sccundo modo eft illuminatio fecundum ^uid. Sed tcrtio modo & quarto conucnit illuminatio, vc

intelleftioncm in alio , cxcitando ipfum , vt videat hoc,quod ipfc videt in Vcrbo.vcl in intellefao

accidit confortatio fo-

lum per iuxtapofitionem ; igitur fi confortetac intelle(5l;us , oportet qu6d illud lumen caufatum fi non ^ fuperiori caufet aliquid in inferiori caufat aliqoid , non plus confortatur cunc, qukra

lumen,

(5lu

Ad hoc

inferiori.

tiamjibi datam.

de vero reuclato ; de tali loquitur generalicer Angclus aliis Angelis. Vcl alicer dicitur,quod melius crcdo, quod non omnis locucio de vero reuelaco perfcftiuo infj^' vcro.eft illuminacio , quia Angelus nonilluminat alium nifi difpoficiuc. Sic primo caufat eft

& diuidit tradendo

Dionyf. de calefti Hierarchia,cap.io. Fna^uaque mentium diuidit,& multipUcat vniformem inteUigen-

fando lumcn riendo feneftram

quodnouit fccundari6,non fccundumdenotisin Verbo. Quia prima nocicia rerum eft in Verbo, fecunda

Sluomodo Anfeliu il'

eft

,

Angelus fuperior

difcipulis, fic

c}nm,Domine,drc.

minatio

ofimt.

cijm Angelus fu-

totaliccr; vel ficut candela;vel ape-

adefUAanteanon attendebat. Ponit modos circa hoc.

ADprimam

»9-

telle6^us

Alia opinio

alios varios dicendi

i8.

fuperius noniina-

illuminarc. Vel ficut Sol illuminat

iHumimtionem Angeli putat effe locutiontm ; non omnem^fed eam ^ua excitatur illuminattu , vt videat aliijHa in

Dodor

qu6d tamex parteintelle6tus,quam exparte AU»

deat hoc in Verbo.

extrinfcca.

htc n. \6,

Alitcr ponic vnus tus,

excitaretur,

cognofcere pcrfeftc. Et idc6 non fruftri

locucio

eft extcnfiuc.

reipeftu

alterius.

Adafgum.i.

(anando oculum ficutaliqut ponunt , vcl amouendo indiipofitionem. Nulla enim eft indifpoficio in Angelo ad cognofcendum quodcunque cognofcibile; nifi vocctur indifpohiio non defiderare viderc in Verbo, & hoc

fed funt

quorum vnus eft ita qu6d memoria

,

& excitatiuc,non

attt intendit.

creat ,quia caufarc intelligentiam aftu in intcl\eGtn .ilterius Angcli, fat Incelligcntia

non

fuperior

,

cft

creare

mouendo

,

fcd

fic

qutftionisfuferiorii.

cau-

aliam ad at-

tentionem.

Ad

aliud

,

concedo qu6d illuminatio pritis fuit

tenebra

talis eft ,

verum

eft,fccundum fK»
habitum potcft bcnc

cflTe

mutatio.

Ad

Ad fecuttiU,

r

Qusftiolll. Ai

JU«iw« litmfn

nOH

Ad

Urtium.

aliud

dico quod

,

nunquam

impeJjcminus,quantiimcft de

itiaius

lumen

Vndcitellx

fe.

iinpedit

cqualicer muhiplicanc ipeciem ad fuperficiem petiti» quX- terrz in mcridie.iicuc inaiia horaj quiaexiltens doqut minus in putco profundo xqualicer videc ftcllam in tairuu

*tfi

:

n»n cafi»t frtfinte

m»'

itri.

racridie , iicuc in node ; igitur cunc mulcipiicac ad fuperficiem terrz:quia priiis ad medium,quain ad extrcraum. Tamen virtus cognofciciua impedita eft a forius mouente, ne poffic percipere debilius

mouens

zqualicer

ficut prius, vircus

tamen

i

dcbilius

camen mouet

vifiua tunc fatiatur a lu-

ne poflic percipcrc lumen ftcUat squalicer mouencis , vt prius.

mine

Solis

,

Q_V

T

jE S

I

o

III.

Vtrum AngeldJ fojjtt loqui Angelo Doftotes

eitati <j»»fi.

i.&t.Sc

Scotus optimc J.fhjf.j.i,

vbi Arecious.

quim remot.ii&: idco prxmedium prius quam in ex-

natur pars propinqua, exigitur ilia zStio in

,

ttemum. Vel fecundo modo, quaiido locdium eft fufceptiuum aherius adlionis , cuius prmcipium eft inagence, vcaccidic de Sole gcnerante verrocra in terta,non prius generat

fed caufat aliam

a^ioncm

vcrmem

in acre,

Neucro

in acre.

modo

conuenic in propofico. Nara mcdium non cft fufcepciuum Iqcucionis , ncc ctiam eft fufcepti-

uum

ahcrius a6bionis

cuius principiura

,

in

fit

Angeloloquente,quiaAngelus non habet in virtute fua adtiua, nifi motum localem,& nullus talis requiritur in medio ad hoc, quod Angclus loquatur Angclo diftanci. Icem, Angelus inferior poceft fe incnitiuc cognofccre; igitur Angelus fuperior potcft eundem inferiorcm intuitiue cognofccre; quia cognitio,

qus

dijlanti?

?0S

ficut accidit in illurainatione,qu6d prius illumi-

sEquc perfeftc

fic

competit infcriori,non

cft

impoICbilis fuperiori : fed nun requitituradio in raediam ad hoc, quud Angelus fuperior intuitiue cognofcat inferiorem diftantcm ab eo;

V6D

I. ArgHtn, fri-

non. iJe Amma,text.y^. Si me-

vacuum.non polTei ah'quid vidcrijhoc non cft.nifi quia prius caufatuc a£tio in medio , qukra in extremo; igicuc fi Angelus loquacuc Angelo diftanti,

dium

effct

pcius caufac aUquidin medioiconfequenseft fal-

Stemdum.

fum,quia nec poteft medium fic aherarc,nec medium aheratum nociciamin Angelo caufare. Icem 7. Phyfe. text. 8. Agens eift immediatum prozimo paftb hoc enim eft vniuerfale de omni :

agence. TirttHm,

Modus poncndi ille declaratur. Primo fi per Deus non eflet vbique per eircntiam, ,

impofllbile

fed tantum in coelo

,

adhuc

dcLazaro,& dcdiui-

I.

"F^lHtt Arigclum lequi pojfe diftanti;

& agenspof-

formxs in agendo fibi fubordinatas. Prohatur primo, ^uiafe DeHi,per impojfihile, cjjit in coelo tantum,agere

De quo

in O.xon.

i

,dift. 5

y.Sccundo, Sol

generat mineralia, Tertio, agcns naturate non tantttm agit in fitperficiem,cui

tanwn congruum eftfed inpar-

tespajfi diftantes. Gjiiiart9,cum video coloreminfiperficie,

nen caufatur vifie in medie.

ir»

dum difpofitionem creando.

,

neque vt coagens

in

fibi

quo

mediate agit in diftans ,quia nihil fubftantiale medio , nec poteft aliquod accidens in>

,

quod Angelus

poteft

loqui Angelo diftanti locaUter , eo modo, fi illa corporadi: quia

poteft elfe in loco

, cum quibus Angcli funt diffinitiuc , innc AngeHdiftanc locahcer fuomodo,ficut aniraa vnius homini$,ab aiiima aherins diftat localiter. Poceft eciam Angelus aheri diftanci loqui immediatc , nihil caufando in medio rationis eiufdem, * vcl ahcrius : quia adio extremi in extrtmum .^.'V' mcdio,niuactio non cocxigic prius accionem tit mBiontm

m

medium

fic

aliquo

modo prior fed in locumodo dependecadlioin :

tione Angelorura nullo

excremum ab adione poftec cfTc cft

,

nifi

in

medium , quia hocnon

duobus modis ,

vel quia

fufceptiuum eiufdera racionis Scetieper.

in.medium.

caufat in

probaturaeft prius^^^quia inducens in inftanti * i, I. q. I. ouna.4. indudioniseft zque perfcdum cura forma indaStn igitur ficut Sol agens per medium vtiiur mcdio pro non medio , hoc eft , agit in diftans immediate, ac Ci non eiret medium interceptura, fic Angelus in locutione poceft vti medio pro non medio. Item ,agens naturale non folum caufateffc- Agens naturale ferr.per £tam in fupcrficiepafli, fed in profandoimo,vcl agit in di8i. nihil caufat in fupcrficie , vcl non folum ibi , non eft przfens mathemacicc , nifi fuperficiei pafli igitur agit immcdiate in diftans,fahera pec aliquod medium , efto tamen quod non fic in medio , nifi acrc incercepco : igitur ageus maioris vircutis poteft agere in magis diiians im-

&

:

mediacc.

ftenc

in

Sel »git in

diftmKi,ege?u

;

Icem

DIco ad quaiftionem

aJhut mgere

;

fi agerr in dift4ns,nihil agendo in mediHm , ntjihocfit eiufdem rationis cume.xtremo, vel agens haheat plures

fojfet in terra.

,

,

ducereforinara fubftaniialem in vircuteillius,vt

Oppofitura Lucxi6. teininferno.

fjfrt

fcjfit

duos bonos,tunc non polTct teuelare bonc, reuelaret malo.

SCHOLIVM

iamidiim.

vt zftimanc laici

,

Si Deu^ in eali tantiim

animam in rerra, quia adhuc ciTec in ttrrtt. omnipocens. Probacum eft prius *, Sc ccrcum * i.d J7. & Rcp. d.i, eft quod in cceando animam in cerra, uon cft nccelTe quod aliquid cftcc in medio neque fccun- quxft. t. poflcc crcare

Aliud exemplum. Sol agit generando in tcrram aliquod mixcum, vel immixtum igitur im-

nifi

1.

immcdiaca in aliquod

diftans.

Icem , fi fic , igitur fi aUus Angelus cflct propinquius , qu^m ille , cui loquerctur , ille poirec vidcre quod ahquid vcllec exprimcrc ahcti.Confcqucns cft falfum , quia fi malus Angelus enet intcr

Contri,

igitur poceft ciTc a€tio

Tem, Xh

cum

mediura

exttcmo,

,

cirm videocolorem in fupcrficic,

non

tunc enim medium formahter videret igitur color diftans cft immediarum adbiuum in oculum , vt oculus cft pafEuum ad vifionem ,& non coniungitur fibi niathematice. Probatur hoc,prius recipic pars orga-

caufacur vifioinmedio

,

:

ni propinquior vifibili,

quam

poccntia vifiua

;

&

caraennunquam coniungiiur vifibile, quod videcur , potcntiz vifiuz fecundum con(&(5tiim mathematicum. Idco dico quod in corporibus vt phirimum adiiuis ad inuicem, & pafliuis concurric cont?.6tu« mathematicus fecondum ,

Vcl fi fic per mcdinm , hoccric caufandopriusin eo .iftionemciufdcm,vcl aheritis; camen aliquando poteft agcns efTe przfenS diftanci localiccr fccundum poteutiam non quod potca Cc 3 fuperficics.

;

Vifibilt

n»n

iu>i;:t:ir '-•/• yii.,

fi.-SJum

talftim JT/»-

thtmnti(Hm,

Libll. DiftinaioX.

jo6

SCHOLIVM

fiia , fcdquiaeft prxfcns fecundum ccrminum potcntiae ,quieft

potentia fepaic.tur a fubftamia cffeiftus fuus,

&

Angelum

effedlus potcft caufari i» aiiqiio

cuni agcns cft potcns

licutli efletibi

diftanti

,

prff fens

fccundijm contadum. Ec

,

poteft

fic

An-

ratione clara uiffe

pojfe fi

mouere , etiam continue ,probat

& Scriptura tefiatur

;

An^elos fi moAngelo Tobia, Dcemnibtu imcfpe-'

z/tpatet de

,

I.

gelus ioqui Angclo diftanti, itaquod fecundum

HantibM nihil defideratur in Oxon.i,difl.i.

terminum potenti» quia

(t tribui (^Httflienibusfequemibm,

ficcauiabit in co effe-

:

qtuijl,^,

<5lum ,ac finondiftaret localitcr.

Ad primum

f»

J.d4rgHm.i.

teft ciTc vifio

principale

,

mcdium

fi

,

quodnon po-

dico

fit

vacuum

non cx

,

vifio in medio, fed quia reccptiuum alterius rationis; &fi noncircccaufandiminifi vifio, niliil caufarctin:

liocquod ptius caufecur

medium

Aificitdim,

cft

inmedio. Adaiiud, didlum

quod oportctagens

cft

praefcns pallb in corporibus,

dem

rationis

,

vcl alterius in

,

dico

clTc

& vbi eft adio ciufmedio , priufquam

in extremo.

Ad

4diatiuni.

aliud

diftantioti,

quod Angclus poteftloqui

& non propinquiori, quia vcitur lin-

&c mcdio pro non mcdio, principium inteJle(2;ionis, vel auditionis , fccundum applicationcm voluntatis , Dco coagente fecundum influentiam ge-

gua pro non lingua

Vnde memoria

,

cft

reralem refpeftu

illius

cui dirigituc locutio,

,

nonalterius,

DISTINCTIO Q^

^

ytmm Afigeluj

T

S

o

I

X.

ad quaEftionem , quod Angehis poteft moueri continuc , & {ucccfllue , eo modo. quoeftin loco. Nonenim requirit fuperficiem adlu circumdantem,fed folum eftin loco,quiaeft

przfens per efteniiam diflinitiue corpori locanti, exiftenti in loco circumfcriptiue,& non cft in loco folim per operationcm.lm6 licct cflct ibi fpi- Angiliu Ht» nihi-

tft in toce pi*

lominus diceretur in loco diflinitiae. Quod fic poflet moueri ab vno vbi ad aliud^ probo ; quia quidquid eft fufceptiuum multarum formarum eiufdcm gcnctis , & non limitatur ad vnamtant^m aliunde, nec poteft haberc plura fimul,poteft moueri ab vna forma ad aliam An-

»fer»titnem.

ritus dorraiens

mas

3}.

i.

l.part.qutft.^i.art.l.W!i{<\. l.pcrt. di^. l^Jf.Scof.\iS

inOxon. dift. i. qutft 5. &iT)ulti ibi citati qutftiortibm fe^ttenttbiu «^it de motu /ipgeli.

:

eft cum toto habcnte multas partcs,qua2 funt in potentiain vbi; igitur Angelus poteft ab vno vbi in aliud moueri. Quod ctiam fuccefliuc ,& continue mouetur, probatur , quia ficut corpus , cui cft pra:fcns , cft in loco circumfcriptiue , dimittit partem poft partcm continue,donec fit totaliter extra, fic poteft Angelus praefcns illi corpori moucrc fecontinuc vt vniformiter pra:fcnscorpori,& dimittere fucccfJiiic partcm poft partcm illius loci continiic. Et ficut poteft in corporc , itapoflet Angeliu mO'

ada:quata fimul, quia fimul

i^tnbits

,

,

ficut fccit

6 D non. Motus

cft

non

aftus cntis

impetfedi,

in potentia,<5<: entis

i.Angdiu

Phyfic. cap.

3.

rteijHeefi in

potentia, neejiie imperfeSins. Stcundutn. 6. Phyfic. cap. 10.

quiadum mouetur, partim

dcm

cft in

<juem.

:

G. ibi-

fed Angclus

motus cft continuus igitur Angclus nonmoueturcontinue. Antecedcns patet ,quia Itcm

,

;

adn

fuccefllui nihil cft

,

nifi indiuifibile

:

quia

contra rationem fucccffiui aut igitur dcntc fuccedit aliquid , vel nihil fi nihil eft

:

:

definit fucccfliuum ciTe

formiter

,

,

:

fi

aliquid

,

femper

eft

ifto ce,

igitur

illud crit

quia fempcr fuccefliuum

igitur

fi

quod

/ic,aliqua pars diuifibilis cftet tota fimul,

indiuifibile

eft

vni-

Item non moucri fncccflluc prouenit , vei ex vel medij ad mobilis ad motorcm mobilerin motu Angeli neutra refiftcntia cft ficarguit Philofophus, quod ficnt vacuiad ple,

rcfiftentia

;

:

num

nulla cft proportio,

fic

&

corporis ad fpiritum

OppofitimT innuit Damafccnuslib. i.cap, An^eli

miffi in

proprium

fibi

&

:

ali-

corpore , ficut patet dc Anctiam milTo lofeph, dicente Angilm tnif-

Ad primum

principale

,

concedoquod Angc-

lus cft imperfedtus aliqua imperfciSlione

potentia

;

quia quodlibet ens

,

,

quod non

&in

3.

Ad

/trpim.

habet frimum.

terram non

cns cminentcr , cft aliquo modo impcrfeftum, dum non poteft recipere illud , quo caret. Et idcb accidentia, qus nullius funt fufceptiua, funt maxime imperfe£ta. Et fic concedo quod quoddam bonum cft Angelo mouerc fecundum ^bi,

nec propter hoc oportet, quod vbi

dlius fua fubftantia

mmait

i>i

cxlo.

13.

Angeli quo'

mod» imferftHii

perfc-

fit

quia intclledlio fuacft iniperfe(ftior,quam effentia,& tamcncft fibialiqua ,

perfeftio.

Ad

quod indiuifibile non poflHt mo- Ad/tcSdHm. quod tamrn non affcrojhoc folum eft

aliud.cfto

ueri per

fc,

vcrum

fi

,

cft indiuifibilc

in fe,

& magnitudini

comparatur,vtindiuifibilc;tanien potcftaliquan-

do

iliud,

quod

eft indiuifibile

fecundum fc.com-

parari magnitudini vt diuifibilc

,

&

Indiuiphill anfojjit Pfo-

tunc nihil

ueri,i.d. x.q.

prohibct ipfum polfc moueri, Sic Angclus cft in 9,nHm.if, toto corporc diuifibili,qaod mouctui^, idco,

&

nullaproporiio, CoKtra,

&

corporis,

gclo miflb Marix, Mtirit,0t> fibi Netirneoi accipere Atariam in ceniti^em,8c au- ftu lofiph mu diens vocem,nihiI vidit,& ficut mouetfe fucccf- habibat COT' fiuc incorporc, ita poteftcxtracorpus. fut.

fecundiim indiuifi-

bilefui.

^artum.

fine

illius

omnc

eft indiuifibilis,

Tertium.

locum

fed habet alium

quando mittitur

terminorf^«o,

Et in fine

probat hoc pcr alias rationes

quia Angelus nihileft

qut.

motum

ir.oucntur per accidens folum ad ,

uetUT eonli-

nui qiMnd»'

:

Itcm , fccundum Philofopl\um, Indiuidbile non poteft moueri,

& partim in termino ad

anima Chrifti , quando dcfcen-

dcbat ad inferna. Et frequcntcr mifll funt Angcliincorporibus, vt patet in facra Scriptura,& continuc mouebant fc cum corpore , ita quod corporis

V

omnino non operans,

vcl

gclus potcft eifc in plutibus vbi fuo modo,& non limitatur ad vnum ,ncc poteft habcre pluraff»

extra

membro

fy j. D. Bonaucnt. \.d. iT.i.ftrt.art.i.qutft.l. Richatd.ar/. j. qriift.l. D.Tlio//irf. qutfl.

,

,

localiter

motu contimo? Alcnf.i

t.

&

I.

moum

poj^i

DIco

v.t

diuifibilc

quam

comparatur magnitudini

,

fuper

iiiouctur,

Dicuut, quid

fi

clfct in

pundlio tant^m,

& non

ptarfcns

Quxftio przfens toti corporijpofs^tne tnoueri rucceffiue? non ad Dico quod iic, k pun(^o ad diuiHbile ,

&

immediate , (icut cftmotus alius ad terminum. Nanc autem rationes Ariftotelis fi concludani , folum concluduni quod non poteft modcri rucceflloe , & continue a pun^o ad pundum'immediate. indiuilibile

S Ojieniit tien

OL VM

C H

vt videtHr

,

componi ex

II.

I

,

demenfiratiue

indiuifibili,

,

continuum

Vlde rationes Aiathe-

maticM,<jHihHs boc probatfufitu expUcatas^n Oxon. z d.i.q.^Ji

n,io.&

Scholia.ii>idem.

AD

Continuum tx

Ariftoteles de fucccfEuo ex parte proportionis

n»n

ejft

ind$utJ!t>iU'

but.

Sc

magniiudo , fuper quam

,

fuper

quam mouecur

in B. inftanti eft

in D. panSto.

fit

Qusro igitur.vtriam inter illa punfta in linca, medium vel nonJSi non, habco propofitum,

qu6d

,

ficut

tempus ex inftancibus

cx punftis. igicur prius

fic

,

magnicudo

medium incer punaa in linea, peruenit ad medium,quam ad extreSi cft

mum.-qujcro, in qua menfura eft in medio } Non in A, quia tunc cft in primo pundlo neque in B, quia tunc eft in vltimo pundo ; igitur in mcdio ;

inter haecjigitur eft

fimile eft,cempus

mcdium

intcr

A, & B,

igicur

componi cx inftancibus,& ma-

gnitudinem componi cx pundis , ex didis Philofophi,prim6 fupponendo c[\ibdapnnnoinp!tnElitm contienit reSiam lineam ducere,

Secund6,qu6d

maiorem & minorem protrahere. Protrahatur igitur 3 ccntrocommuni ad pundum in maiori circulo linea rcdla alia ad pundum immcdiatum qua:ro igicur , an illac dux linca: fccanc minorem circulumin vno pun£to,vel induobus ? Si in duobus, fequicurquod minor circuluseritxqualis maiori,quii quE componuncur ex totis in numero, & fupra centrum conuenit circulum

trsSat fy txpltctt d.i,

,

:

j.9.^o.ie.

aqualibus in quantiratc func xqualia.Si fccent in codem pundlo , fcquuntur duo incon.ienicntia. Primum cft , quod vna linca refta terminabitur ex eadem parte ad duo puncladiftinfta fecundum ficum ,quiarancum crit vna vfqucad punftum in minori circulo , & tunc vna protendetur ad vnum pundum in niaiori circulo ,& alia ad alium. Secundo toti,fi

, fequitur quod pars erit zqualis ptotrahatur linca pcrpcndicularis , fecans

iineam in pundto

cofta

fit ,

com-

fed erit

fibi

,

6. Ccft» erit "i"*'" "'*"

immediata coftac oppoficac , ifta: fecabunt diame- «* indiuifitrum , aut in duobus pundis imraediatis,& tunc *'''**" •''• *• non plura elTent pumia in diametro,quam in co- ^**' Aa. Si fecent diametrum in duobus pundis intrinfecis igirur a pundlo mcdio ad coftam protrahattirrc^alinca;ipfa igitur concurrac in pun-

&o cum altera linea laterali, & tunc fequitur paconcurrere,quia iftae duz diftabunc in concurrenc in cofta. Et prster hoc diamecro , fequeretur , duas lineas redas plus diftarc in merallelas

&

communi minoris

circuli,pro-

in principio,veI fine.

Dices , iftz rationcs conciudunt de quanto, provt quantum eft,non autem dcquanto natura]i,quin poflit

componi

cxindiuifibilibus natura-

libus.

Contr
n

\\

eft

nata conue- £«'""» »«-

""" ""', vnam rationem: uen:t '

1

;

igitur

quod

fibi fic ineft

,

liiutdt

•

cuicunque lecundum iftam racionem a:qualitcr incft , nmplicicec a:qac incftiScd non conuenit quanto nacuiali diuidi , nifi inquanium

inqu»ntitm quantutn.

fimplicitec

fibi ineft.

Quod

eft

mocus, quia detur tempus cx duobus inftatitibus, A- B. 8c moueaturaliquid fuper magnitudinem. yrf.C.inT). pundtum ,detur illud punctum immobile , quia in primo motu eft in yi. fic illud cft in A. igitur inftanti eft in C, pundlo magnitudinis

foliim

zquahs quia fi defcribatur quadratum protractum diamecro procraCto, duco duas iineas a jrati.fifcinduobus pundlisimmediatis coftz ad duo pundla tmuum ift

quancum

,

quod non

Iteni, fequitur

menfurabilis diametro quadtati

tempore,quim iu magnitudine,igirur probat quod fit fimile,ita qu6d fi tempus componitur ex

&

fusi

6tz in maiori citculo.

dio,qu^m

,

Hte

maioris circuli > il!a confticuet angulum rcduni tt(^c€L\x vcriufque hnex procradx ad duo pun-

Geometricx , quia d componitur ex tribus indiuiHbilibus , Bat mocus in illo,in duplo velocius pertraniibit idem fpatinm immediatc; igitur in inftanti , Sc diroidio. Et fubdit quodeiufdem rationis eft de magnirudine , quia (icut duo indiuiiibiliain magnicudine non pofTunt facere magis extenfum pernianens iic ncc duo indiuiiibilia in tempore poifunt facere maius fecundijm durationem ,(1 vnum efTer immediatc poft aliud, quia maior poftet elTe apparentia , quod iic in

indiuifibilibus

communi ad circumfcrentiam

tradla ^ centro

;

aliud dico , quod aliquod rucceflluumeft continuum (icut permanens , & tale non componitut ex indiuiftbilibus. Et probat hoc

4. utd tertiunti

507

I.

iftud eft

,

fi dicatur,qu6d forma minimi prohibct quod componcret ex quantitace quantum

ex parce quantitatis.

Concr^:ficonfequcnciafunt incompoflibilia, 7* igitur antcccdcntia. Sed de racionc per fe ^'»"**"i'»t "^'" '"?"*quanci eft diuidi in femper diuifibilia,vel falceni f hocincluditur in quanto , vt patet quinco Me- tum ncn rttaphyfics capite <^^ Quanio. Igitur impcilil)ilc pu^n»tei vt

&

efl

quod aliquid rcpugnet alicui , inquancum quod conueniac fibi inquantum quan, &

J"*''*

quale

licct poffit bene aliquid conuenirc alicui inquancum qHantum: racio qualu ,non eft ratio formalis quare conucnit ficut non poteft compcteie homini vidcrc , nifi inquaniiim habcat oculos,& tamen repugner fibi rationc manus, quiatuncdumhabcret nianum nunquam pofict vidcrc, ideo non repugnat /ibi ratione manus viderc fed non racione manus fibi conuenic videre. Sic nec rcpugnac quaiico racionc qua <juale ,A\\i\A\ in femper diuifibilia camen ^««»/f

tnm,

:

,

,

;

noneft racio iftarum palIionum,qux confequuntur quanium rationc quanti.Vnde fi pun(Stu$ non facit maiorem raagnicudincm , nequc caro pundalis caufac carnem maiorem. Iccm,Commcntacor cercio Phyficorum , capitulo de Jnfinito

,

commenc.

confideracio Naturalis

,

&

qu6d Mecaphyfici in hoc

61. a fine

,

dicic

conucniunc, qu6d omni mcnfura , vcl linca data, cft dare minorcm.Scd differentiain hoceH,qii6d eft im.iginari cum linca lineam maiorcm. Scd propofitio Naturalis dicens quodoinni lineaeft linea maior,falfa

Item

,

cft.

Ariftocclcs dc Scnfu

&Scnfaco

qiiirit

aa qunlicaccs fenfibilcs diiiidaninr in infir.icum, &innuic folutioncm facieiuloratior.cni sd vnam partcm,q'.ixnon potcft folui, cft ratioiIla,quantum fcnfibile non potcft diuidi in Mathcniati-

cum

;

igicur

fi

eft diuifibilc in

fcmpcr

diuifibilia,

hoccricinqualia.

Cc

4

SCHO

8.

jo8

XI.

Lib.II. Diftinaio

SCHOLIVM

IIL

ExplicAt optime tjuod mediMiin tempore fuccedit ^uo in Oxon. htc d.i. 9.9. num. 19.

inftanti, de

CH O L

S

&

i.

i^.dr lih.6. 9.8. Item , vnde prouenit fucceffio moiui.aHexparte medtf , an vero mobilii , de tjuoin rbyf.(j.

V M.

I

Superiores An^eli comrmniter rnittHntur adintra,

illuminando alios inferic.es

riores

,

&

inferiures regulariter

ad ardna tamen rmttuntur fiipead extra jZ/t Gabriel adannuniianuHm Incar-

mittuntiir ad extra

:

nationis myftenun..ijuem ait Gregoriu> Hornil,

Oxon.hic d.i.(j.^.n.ij,

^^in

Euang.effe fntntnum Ar:gflorum:Archangelum vocant

9'

DIco'igitur ad fotmam

^inid fuccidit

injianli,

t;ationis,cum dicitur>

nihil efi deftccejftuo nifi indiuiJtbile,fa.Kam eft;

cnim nuilum fucccfiiuum haberet

tuiic

ef/e

fed

;

vidix.d.}.

li2c vera eft nihil efifimul de fuccejftuo nlfi indiui/tbile.Nmc autem ejji fucccfliui non eft eife fimul, :

fed cfle in fluxu

quid

cum

qu6d

dico

j

fiuum,non

efle

vnifor-

Vt.

vel flucre ,

:

indiuifibile.

£c

aliquid eft immcdiatc fucccf-

indiuifibile.

quia pcr parcem diuifibilem. Sic linea vbique habct effe vnifotme , fi ly fi'«^«« ,diftribuic lantum pro pundis , vcl cantum pro lineis. Si pro vccifque , falfa eftec , quia tunc in linea nihil eftcc nifi punclus.

Ad

10.

/tentia

vniformitec

effe

aliud,

cum

,

dicitur

,

non

efi fiiccejfio fine refi-

dico quod pofllbiiis rcfifteniia

;

cft

caufa

tum. po0ibilis fucccllionis ; adualis.caufa adualis, €lu»ndo fnenecefteeft quodfit adualis fucceftejfii IX ri-

&

&nunquam

filieutia.

quando natura caufans non poteft caufa-

fio, nifi

re

fuum effedkum

in termino,nifi prius caufcc

Nunc autcm Deus

aliquid in medio.

uere fucceHiue cfFe(5i:um

,

&

poteft caufare

poceft

mo-

non fucccfEue

quem agens naturale neceiTario caufac Vnde toca nacura creaca non poftec hominem nifi per mcdia determinata. ,

fucccffiuc.

caufacc

Id certiim contra

,

Dico ,qu6d Angelus habct rcfiftenriam in hoc, qu^d non poteft totum fimul caufare , quia non poteft poncre quod cft hic , in loco diftanti , nifi permedium. Ideo omnis refiftentiaex hoceft lolum , qu6d agens non poteft totum vincere. Nunc autem requiritur refiftentia , quam non poffit fuperare mouens ex parte mobilis , ad hoc, quod fic fuccefllo quia tunc omnino ipfum non mouerec fcd calis,quz non poflic fuperari in in-

citatum,exfupe-

1

DIco ad qu2ftioncm,qu6d duplcx

eft

miffio,

2,.

ad excra,&: ad intcriora. Ad extra non rcgu- Omnit An^ laritcr mittuntur omnes. Sed miffionc interiori gell inferii' omnes mittuntur Dtus enim omncs illuminat rii nin ncuf

menfura.

& non videtur quod infcriot illuminct

ordinatc,

fupcriorem benc tamcn fupcriorinferiorem ,& fic mittitur ad intrlk. Sed mittuntutne fuperiores ad extri ? Vnus Dodlioc tenet quod non. Sed videtur niihi quod fic , quianon omnes inferiores nouerunt myftc,

ruHt my/li-

rium Iniat" nntiettii.

tium Incarnationis , vt patct fecundum Dionyfium dediuinis nominibus cap.i. Cum cnim dixcrunc inferiores,lfai 6;. §iuu

Edom,

efi ille, ejui

tin^ts vefiibm de BofiaflpCi

venit de

nondum nouc-

runc Incarnationcm.Igicur de fuperioribuscranc

Maciam, qui noueranc myfterium £t cx ifto paict quod illa opinio eft falfa,qua: ponit quod omncs fuperiores communicant inferioribus omnia , quz nouerunt, quia fuperioies non communicabant inferiorialiqut miffi ad

Incarnationis.

Gthtiil fuit

ex fufericribut Angilit.

bus notitiam incarnationis. Ad primum horum dico , quod incclligitur de 5miffioncinteriori,vcIexccriori,qu6domnes fint Argument, affirmati-

adminiftratorij fpiritus.

uum.

Ad aliud,ad

oppofitum,dico qu6d non incendic ibi Daniel diftinguere miniftrances ab affiAd nigatiftentibus , quia idem cft dicere millia millium , uum. decies centena millia, Et fic de eifdem potcft vcri-

&

ficari,qu6d erant miniftrantes, &affiftentes. Vel efto

quod miniftrantes pofTunc

rioribus

,

accipi pro infe-

qui miccuntur miffione cxceriori

,

&

pro fuperioribus,quiaregularicer mictuntur folum miffioue intetiori.

affiftcntes

DISTINCTIO Q_y

,

;

diuifibili

D.Thomam

ad extra mittiy^uia Michael miffm eft, 'Daniel. o. cf" patet ex difieptatione de Moyfi corpore ex epift.Iuda. rioribui aliejuando

:

Dices , tunc fuccefliuum non haberet fempcc Dico quod lyfemper poteft diftriefie vniforme. buerc pro terminis ,& tccminatis indiffercnter, vel pro vno iftorum tantum. Si primo modo,dico quod non femper habet ejfe vniforme per diuifibilia. Si fecundo modo , dico , qu6d cempus fcmper liabet ejfe vniforme, quia fi \jfemper, tantum diftribuic pro inftantibus , tunc cft intelligcndum quod pro quoiibec inftanti habct effe per indiuifibile. Si fiat diftributio pro tcrminatis, tunc eft fenfus, quod in qualibet parte temporis, laabet

citati.

ideo dico qu6d aii-

quando non

dicicur,ccdente ifto indiuiiibili, aliquid fuc-

cedit

fucctjjiuum ftmper hahet

,

fucceOIui

eft

Iren6uu,Amhrofitu,Augufiinus in O.xon. htc in Schol.

ytrum

^

tiAngeltts

T

s

I

o

XI. I.

mfios aliquid caujet in

cufiodito ?

^

Qj'^

s

T

I

o

Damafc.W.i.r}.

Alenf.t./>.j.4i.«».i.i.<^ 3.D.Thonj.i./. y.li^.a.i.t^ hteq.i. D.Bonail.i.^.1.1. Rich, *.l.}. i.j. Gab[. d.9. qHtfi.i. Vafq. i.p. diJp.tt^^.Scot.in Owtt. hie

IL

Vtrum omnes Angeli mittantur? Alenf.t

.^.^. 3

(f

m.i.D.Thom. 1.^^.111.«. I. D.Bonau.

««.i.f.t. Rich i.j.i rf»jJ.i44.Scot.

I

I. Miffio

I

du-

fiix.

V6

judjt.vtiie.

fic.

Heb.

I

ei

,

:

)

Omnes fitnt adminilira' hoc eft,tnictuntur. Oppofitum Da.n\e\.7. MilUa milUum

D

.

^ decies centena

millia affftebant

R c A vndecimam diftinAionem y, quxritur primo Vtrum tAngelm Argumint, deputatus ad cuftadiam viatoris poffit frimum. alitjuid eaufare ejfe£liue in eim inteltelle£lu,vel voluntate?Qnod fic. Nifi I

/xV i-^.

ttrij ^iritMt&cc.

minifhabam illijScc.

hU

i.c^ }.iEgid.f«4/l.».Vafq.

qutji. vnic».

ficefTet^inutilis efTct

proptcr aliud

fic

:

igitur

inucilis

,

non vidctur qu6d

nifi vc caufec in

co in-

tclledlioncm.

Itcm, Angclus poteft caufate intcllcdioncm tn secundum. intclle^tu

QucEflio fntcUeftu alterius Angcli

igltur,& in intelleau

;

huminis. Confequencia paiet,quia intelledlus hominiseftmagispotentialis;igicurmagispote(l agens perfe&um aliquid in co caufare. Iccm, fenHbile poteft agerc in intelleflum , vt patet i.de Anima , PhamA/ma ad imelUQitm , fieut

TtrtiHm,

: Phantafmataautem non excedunt genus fennbilium,igitur multofortiiis adu intclligibiie poteft agere in intellcftura > quia magis Hbi proporcionatum:Angclusvet6 cftadu

Jin/ihile ttdfenfum

QiitTiMm.

Cintri.

qu6d quamlibet cognitionera poflit feparatim , quam poteft coniunAa , quia bonum partis

cfto

eft

propterbonumtotius

bunum

illud

domina fuorum

men fruftr^ riores

,

fibi

qu
per iftum fenfum

Angelum cufiodem,

m* recipiunt Jpecies ab tra hanc,

,

tenent

quod ani-

IntelligemijS .Jint ejuibm nihil

'D.Thomd cen-

pojfunt intelligere. Retfcit refiitationem

& addMcit propriamfiuu claram:4juia expe-

a£lum notitiafine nouaforma,cr ali^uando indigereea. Re/oluit^nonpofie Angelum ^uic^uam caufare immediate in anima,propterordinem huius ad phanta/ma ,fiue ifie ordofit ex natura rientia confiat,nos txtre in

potentiarum ^fiue propter peccatum

^MgufiinM,de (juo d. i ,^.S.n. re

qux

debeiet habeii

hocenet falfum ,

,fi

&

anima

intcUi-

in proemio.

Itcm exire in

,

exiftens in potencia accidenrali poteft

1

4.

in

,

vt velle videtur

Oxon. i.d.i.^.^.num.if.&i.

Explicat cjuomodo Angelntpotefi doce-

Unge perfeEliitSt^uam homo.

\

Diftam qnacftionem

xXccnna:

fuit

vna opinio Aulqu6d IntcUi-

gentis fuperiores influunc fpecies intcUigibilcs, in InccUigentias infcriores. Ec 9. Metaphyf.c^. ponit InccUigentiam fupcriorem caufam quantum adejfe ,8c quancum ad nocitiam inccUigibi-

lem refpctSu

infcrioris

,

& candem fpecies intel-

animarh rationalcm,quae infima in gencrc Intelligcntiarum ab ipfis In-

quod

cefTanie aiSlu

iterum ad Intelligcntiam, itcrum intelligii rccipiendo nouam fpeciem. ^^* opinio rcprobatur ab vno Doftorc fic S» nocitiam reanima fic pofl[ic reciperc fpecies , fe

:

&

rum

ab IntcUigentiis fupcrioribus, fruftri vnirc-

tur corpori , quia non vnitur foima mateiiz nifi propter perfeftionem fotvnx : cum igitur nu Uam cognitionem , nec pcrfeftioncm recipcret anima

non

vnita corpori, quaro

pofllt

vna vnita,

fruftr^

Scd

non concludit qufa Ci valcret, qu6d fruftri vnitetur correfurre<^ionem,quia quamcumqueco-

ifta

ratio

,

«qualitcr concluderct pori poft

gnitionem,fcu notitiam potcft habcrc vnita corpori , polfet habere non vnita,vcl perfedkiorcm, quia

licct

non

poflit

habcrc cognitionem fcnfi-

tiuam non vnica , polfec camen habere cuiuflibet obiedi nocitiam perfeaioremiquia omnemcognitionem intelleftualem, quam poflit vnica. Neque propcci hoc vnitui fruftia forma matetiar»

,

poteft

eft in

potca-

Contii,quantumcumque fit difpofitum,vt rcfoimam, h lamen eam non habet,

cipiat faciliter

potentia eflcntiali

facilius poflit

vtrumque caloiis

;

;

ficut licet

comburi,quam

lignum

viride,

fic-

tamen

focmam quemcumque non

in potentia cflcntiali ad

eft

igitut

fi

per habicum

habeataliquis formani,

qua

cft aftus

primus,

cft

in pocentia cflentiali ad adbum fecundum.

Supponendo igitur quod Angeli deputeniur ad cuftodiam viatorum, fccundum quod habetur Matth. 18. Angelieorum femper videntfaciem Pa-

De quo

agitur hic in litera.

quod non

,

poteft

Tunc dico ad

Angclus immc-

diatc caufare aliquid cflcifliuc in inccllcdlu viatorum, nec multo fortiiis in voluntate. Illud pa- •^"f^'"

tet,non cft ex impotentia Anceli,quin poflit efficcre ,lcd quia palliuum non eft rccepciuum ab

AngeIo,quia eft pafliuum deccrminacura , vt tantiira iphantafmatc.vcl obiedenaturali,& inteileftu agenic hominis fit immcdiatc rcccpciuurn

dumeftin via,fiue

rum,& ordine

illud

eflcntiali

,

fit

*''

»»"-

t'**^

tuiiman»' y?r«.

ex natura pocentia-

vel ratione ftatus lapfi,

vt videtur Auguftinus innuere ii. deTrinitate^ cAp. 14.

Ideo

quamquam Angelus

caufandum , taraen quia

vniretur.

^((iientalit.

tia eflentiali.

qua:ftioncm

ita

«»-

igitureft in potentia eifen-

a6lum,& ide6 non

faciliter exire in

tris,8cc.

,

non

femus adualiterifta potentia. Dicunt , quando quis habet habitura

eft

teUigentiis fuperioribus

f

'ij'""*'

vt leducatur in

,

ligibiles funt iniluxz in

intcUigendi ceflai fpecies influxa,& conuertendo

:

*,'*

a(^um per Intelligentiam caufantem fpcciem. Aliquando vero non poflumas cognofccre quodcunque obiedlum,nifi priijs tecipiamas nouara formam per fenfus exteriorcs, & interiorcs vfquead intellcdlum;igi(ur tunc funius in potentia eirentiali , & per confequens eftiali

eft in

6. Ntituraliitm cap. 6.

5-

a6bum fine noua forma recepta , non au- &'"'

exiftens!in pocenciaeflcntiali;ledexperimur

cum

m D, Them.

fed

:

innobis quod habica cognuione completa rei, multoties , vel poft fcicntiam acquifitam de rc, potefthomoailualiter confidcrare abfqu.' noua

Vatres. Pdnit DoElor epinionem Auicenmi

j,

nuUam perfedionem

,

le^um,ciim intellcdus

I.

'*"

gens , quod conucrtit iead iftam Intelligentiam. Et i.Phyfic. text.6. dicit (juod cxctu natm nonpotefi fjUogiz.are de colorihno-flifide vocibm.Et in Mctaph.

forniarccepta

Ktiicttur ra-

fenfitiua

fit

tcm

liber.

far-

/"«•"

redpiunt a materia,nec tamen fruftra vniuntur. Ideo alitec arguu contra opinionem fic,Philo->

a(^uura,& pariratione non potcft agetc in intclfit

f

perfedlionem recipiat ^"""' fibi vnicur,non tavnitur:omnes enim formz infe-

noftra ex hoc folo efliceretur fciens

Oppofitum.Auguftinus j.C^nfeflionum,^/^»CHm^He,Scc. Nonefittlius Do3orpr*ter te. El loquicur de Dco. Item , quod non pofllt velle caafare in volun-

•

aniraa a corpore,ex hoc,qu6d

quid caufat in intelle6lu eorum. Et Zachariae

i.

"*

nuUam

retur. Licct igitur

cientc fenfu dcficit cognicio,

Singulos homines hahere

D Thm.

non vni-

fophus^r»»jo Pofieriorum,text.i). dicit quod dcfi-

SCHOLIVM

j.

Et Btnum

II. A/«
poflit haberi,fi

Itcm,Dionyfius 4 coeleftis Hierarchis : Reuelationes venimt ad homines per Angelos : igitur ali-

tate,probatur, quia voluntas cft

Opinie i.

non

totius

inteiligibilis.

dicitur:5iw^;,^M lo^HebtUhr in me,8cc.

t.

309

I.

pro ftatu

pafliuura

fit potens ad dcterminatum

fit ab alio receptiuura , ideo immediatc intcUcdlionem in inteUciStu hominis, ficut altcrius Angch , minus non potcftcaufare volitionem , ficut totalis caufa refpe^ii hominis exiftentis, fequitur quod nuUus Angelus poccft caufare raptum immediaicinviacore. Vnde bonus Angelus non poteft Angitus im caufare verum raptum , nec caufat fidlumjmalus v'»" *'* tamcn aliquando vidctur caufarc raprum , ta- ['^r^

eft

non

via:

,

vt

poteft caufare

&

&

mcn non

poteft facere nifi ad excefliuam imagi-

nacio

Lib.

lio ,&

nationeni

tuiic

comnmniter

Diftinaio

1 1.

poteft facere ad

inccll<.'d'.onem naturalcin,qu^ naia eft

concomi-

talcmimaginationem. Ideomagis dcbec dici furiit',qoam raptus,qux tantum fiunc ab Angclis. Aliquando tamen Angelus potelt luuare di(poiiliue ad hoc , quod homo difponat fc ad raptum, ficut accidebat in reuclaiione Prophetarum:non quodDeusncceflario reuclaret Prophetis ficabftradis abimpeditiuis. Patct igicur, primo qu6d tari

Yd-

ettufiit

ptum fidum.

non polfuni Angeli. Secund6,vidcndumquid poflunt? Dico igitur primo quantum ad notitiam inteilcdlualem, quod polTunt caufare nocitiam incelledlualcm, quam homo poflet.&efficacius. Sicut enim ho-

mo docet alium.proponendo ilgna fcnfibilia noqitorum funt ligna, & proponendo ordinata, fit nota , dedudlio tota vfque ad conclufionem fic potcft Angclus talia figna effi; cacius proponere, 6c ordinatius, vt dodus aifcntiai complexionibus,& dedudioni. Ec hc poteft ta,

&

vt complexio

:

Jlrifili

tffi-

t»tius fof-

funt doter»

fnam

homi-

Bll.

in eius inteilciftu caafare noticiam.

non

Homo tamea

nocitiam in alio pcr

faciliter poteft caufare

figna naturalia, fed tantum fignis impofitis, idco dicicur primo Elcnchorum ; Nonferlmuo addijpoJitiortem res,fed

rebns.

vtlmur neminibtu tnmqHam ftgnii fro fignis naturalibus,&

hominem

docerc. Poteftcnira

pra:fcntare res pcr figna natu.alia,prius ignorata,

& in corpore

alTumpto potcft iple moucre linvoccs etiam in airre, proponcn-

guam,& formare 8.

An litihs ptr fign» ralia

,

impofit» ^uis doetri

tur,nifi

mihi notum cuius

fit

cft

fignum,nihil per

II.

illius fenfibilis. Ifta:

raciones

non concludunt. Prima non

lct,quia duplex eftcaufa, vnainj?frt

,

va-

S<.faElo effe,

corpus luminofum refpcdu luminis, ideo fubcra(3:a caufa,non habet cfFc(5lus eundcm ordincm ad caufam , qucm pvius , ide6 nec can/icut

6httdam cauf^ in

fieri

&(iao eSe.

&

caufa in

fieri ,

,

eft

caufa, qn
& non in faUo

non habcbit

effe

efFcdlus

, iS^

effe.

ipfa

Ipfa

enim fubftvada in fallo effe benc poteft, Nunc autcm (cnfus cxtcrior non eft caufi phantainu,

folumin^m,&

tis, nifi

idco znm\x^faBoeffe\\o\\

habeat otdinem ad fenfum cxteriorem habere candcm virtuttm opcrandi.

,

poceft

Secunda rationon valct, quia vndecunqiiefit forma ,qu£c cft principium operandi ,dum ipfa eftin fufccptiuoconucnienti, lcmper poreftage-

nienti acqualitcr potfet .ngcre.

rationem aliam,vel potiftsfitafoncm, {ejuia reseftom-

nis de ipfis fcnfibus. idco credo

Putat eliam non pojfe Angelumper va) riam erdinationem phantafrnatum caufare imagi~

Angelus caufare fenfationcm intcriorcm, ncc cxteriorem de ptius ignoto , nifi prxfcntando fibi obicdum de nouo. Probabilius enim mihi videtur quod Angclus non potcft transferrc phantafmaabvno homine in alium , & conferuare

:fd

petefl ponere

&

multa impedi-

tollere

TErtio

,

quid pofTunt facere quantum adno-

ticiam fenfitiaamJEt

primo , quantum ad

Dico quod non pofTimt Angelicaufare nouam fenfationem finc nouo fcnnbili. Niinc autem nouam formam nacuralem non poreft Angelus induccre,njfi tantijm vbi, quia naturalia non obediunc Angclo nifi quantum ad vhi, qec natura corporalis idco non pofenfuni interiorem

?

,

nouam fenfationcm ,nifi faciat fcnfibJlc habere nouum vbi. Tamendubium cft fi phantafma fit plusnotum in vno homine,an poifec illud phancafma tcftcaufarc

tna tranifirri

10.

quis habercdeficiente fenfu abinitio generatio-

;

pkMHtaf'

'•

ipfum in cognitioncm fenfitiuara ciufdcm rci, ficut in alio homine. Item , ille fecundus homo non pofTct pct hoc phantafma opcrnri , quia ipfum non erit aliquid eiusjlicet forte cransfcrcur ad ipfum , vc locacum ad locum. Nunc aucem non eft principium operandi.nifi quando eft in iIlo,quod cft receptiuum

bHS,& fcientia caufareturin homine fine fenjii. Reddit

menta imaginatiue.

A»

:

facere cacum natum habere imaginationem de cetori-

tiationem

in ho'

attingcntia,vt fuit in

II. proboconclufionem , quia fi Anphantafma , & illud Uon potefi Angelus polFet vniformitcroperari , pofTet Angelus facetransferre re ciccum natum habere vnam imaginationcm phantJifrn» de coloribus & fcicntiam naturalcm pofTct ali- ab vao in

nino dubia.

ntm

non remanet

re,quando folum eft a caufa in fieri , & non dcpcndct ab ea infaSlo effe. Vndc fiue caufaretur phantafma a propcio fcnfu cxteriori , vcl a Dco, vel a quocumquc agcnte , in fufccptiuo conuc-

;

wiai.

homine in alium, ptimo hominc quia ci!im non h:ibet eundem ordinem .id fuam caufam , vt aei fcnfum exteriorem , non potefl habcrc opcracionem vniformcm, ficut ptius: fed cranflaco ab vno homine inalium,non habet talem ordinem ad fenfum cxtcriorcm in homine fccundo , ficut in primo igitiir non ducit

uc:fed fubied:o tranflato ab vnu

fiibtricta inj?fri

per figna naturalia,vei per figna impofiia

,

re fenf*tio-

qiia non potcil accidcns tranf-

fubicdtum , hoc cft, nifi fimul tran{^ fcratur lubiciftumcum accjdente:igitur nonpoteft ifta fpccies in phantafmate cransfcrri ,nifi iftc humor transferacur , in quo cxiftic fubicdiferri nifi pcr

mincm

cum fiio fUbieEloy ita vt operari poffit in alto , dubium reefl. DoRor reijcit dtioi rationes pro parte negatiua faluit tamen cum illaparte ^uia aliaspoffet Angelm

e»ufa-

,

vno

hbi principium opcrandi»

cft

Anreliuptr fe nonpotefl caufare fenfationem , vel phitntapna in homine : an poffit transferre phantafma

Angflus non

ficuc fuic altcri

fic

tum

SCHOLIVM

potffl:

in alium,vc

virrutcm opcrandi. Alia

tiam intclledtualem.

9.

homiiic

Et arguit

tali.

pofiec cransfcrri ab

dcm

hoc addifco. Idco oportet dcclarare cuius eft fignum,& multas alias circumftantias, qui forte non polfent fieri in minori tempore , quam ha:c polfcnt ficti pcr figna impofita ad pUcirum. Patcc igicur quid poftunt facerc quancumadnoci-

foltfi.

baic fenfationem cxtcriorcm dc

vnusDoftor qu6d non

do figna impofica. Sed an poffit in minori tempore docere ho-

natu- ad placitum , non vidco quod faciliter poflct, ijuim quiaquimqu.im fignuiTi naturalemihi propona-

ptr

I.

caufare in alio liomine, qut prius nullam ha-

Angelus tamen potcft

fignis impofitis

X

Itcin, alitcr

gclus

poirct transfcrrc

fic

,

fpeciem in

proportionc,

ifta

mo homine quod

aliquid eius,vel

C\

pofret

quod

fit

potcft

habuit in prific

transfcrrc

,adhuc non poccft

,

(it

quam

quia vcl non poteft

,

fpecicm

vel

quod non

ci

fiicerc,

pcincipiQ na-

turalcad opcradum. Et ficut vult Philofophiis deC'xlotext.c.^6. Sicut

fi

i.

fanguincm vnius trans-

fcrret ad corpus aItcrius,confcruando qualiraces

naturaleseius ,non ciretfanguis naturalis illius, fed

folum

eirct in

turaliter

in alio

eo vt in vafc

duo mundi

>

vcl in loco alie-

duo cenrra n.nmundi cfTet muado, violentum clTet fibi centrum

no. Si cfTcnt

,&

fi

,

circnt

parciculacerrae vnius

fofit.

illius

alium.

Qui^flio 11, mundiiide^ nioueretur naturaliter ad ccntrum proprium. Sicut autcm homo eft minor

illius

mundus ,& cor habeat raiioncm centri idco illud phancafma non haberet e^ndem difponcioncm.vcl approximaiioncm ad centrum.vt ad cor;& idco non eandcm difpofitioncm haberer, quam habuit in primo honiine.quia non eandem approzimacioncm ad cor & ideo non du,

:

cognitioncm,quam ptius. Scd dc tianfmutationc in eodcm hominc , fi nunc ofTcratur vnum phantarma,nuncaliud,non cerec in

II.

?ii

immcdiat^ per Angelos ad homines , non tamen fequitur quod poflint immcdiaic naturalitcr caufarc intcUedioncm in eis. Ad illud Zacharla: fimiliter refpondetur.

Ad audtoritatcm

ad oppofitom patct in pofi-

tionc.

Ad

aliud , conceditur propofitio,quia non poimmcdiatc aliquid creaic in intclledlu hominis,neque in voluntate. teft

Q^ ^

codcmordine, quo caufabantur a fcnfibus cxterioribus dubium eft fi pofTct caufari diuerfa no-

S

T

I

o

II,

,

titia fenfitiua

,

qu^m

prius fuit habita per fenfus

extcriores ? Et ideo dicitur

quod ficquia,

Vtrum

vt vult

Philofophus de fomniis cap. 3 ciim quis dormfr, defcendit fanguis plurimus ad primum fcnfitiuum,& tuncmouet ad imaginationcm alicuius, quod priills non fuii habitum , qoia ordinatc apparcnr phantafmata. Sed contra illud , fi illud primum fenfitiuum habeat plura phantafmata , igitur vel oportct qu6d Angelus ordinatc tantiim ponat fpecicm vnius in vnapartc organi , & fpeciemalterius in alia partc, & uc de omnibus ; vcl quod fimul om-

Angeli fofjint p-oficere in cogni-

tione naturdi^ accipiendo cognitio-

.

tMufantur

fiomi»-

Ver itli»m ir ali»m ordi' nationtm ^tcierum, nsn ptttji Angtlus e»uf»ri ftn' fationtm in himint.

&

nes fpecics fint imprefTx in totum organum , tunc otdinate mouct vnum poft aliud. Si primo

modo,non minutim

vidctur

quod

pofllt fcnfitiunm ita

diuidi inmillemiliia,ficut pofTetpro-

poncre mille millia fpccies ordinatc. Si funt omnesfimuI.-igiturfortiusimprcfTum fortiusmouebit , tunc mouct inrellcdum mediante imaginationc ; & ira poteft natura alia ab Angelo mo-

&

uerc intellcftum paribiis

,

& iraaginationcm

;

quia c^tcris

fcnjper fortius imprcfTum fortiiismo-

uet idco dico qucd non potcft mouere nifi prifentando obic6tum,tamcn dico quod potcft amoucrc oinnia ilia,qus pofTunt impedircjqua impe-

nem a

HmzaA.qS.Cabi.q.

1.

Occani j

15. Valq.

t

.f.

di^.ico,

Scot.in Oxon.i.d.j.q. II.

iff^^^ V 6 D non , Auftor de c.iufis propof. 9. k^S^)? Omnii Intelligentia ejfplenct formt^.Cecl om-

•^^^S quod

denudari ab co, Angclus habeat cogni-

rccipietis opoitct

"c

recipit

:

igitur

cum

lum corpus

agit in fpiritum

,

quia agcns

cft prat-

ftantius palTo^igitur faltcm nulliuscorporis

po-

fpeciem dcnouo. Itcm Dionyfius 7. capit. de Diuin. nom. yingeli non congregant diuinam cogyiitientm ex /exfi. teft recipere

biu

;

igiiur

non tecipiunc de nouo

fpccies fenfi-

Item

,

omne agcns in extremum

,

prius agir in

cognofccndi,!. Metaph.t(xt..i^. Sed Deus ncccognofcic res per fpeciem reccptam , nec peraliam ab e(lcntia,homo vero cognofcit per fpccicm ac-

quare non poreft inrellciftus agcns Angcli confirmare intcUcdlum agcntem homi, vt poffit pcr lumen magis przfens aliquid abftraherc,quod prius non potuit ? Dico quod in

in

&

in cocfTendo inter Deum,& hominem:igiiur gnofcendo , quia eadcm principia runtefrcndi,&

ceptam

,

&

aliam ab elfcntia

igitur

;

per fpcciem aliam ab cirentia,fcd

Angelus

non reccptam.

Oppofitum omne cognofcibile oportcr co-

nullo poteft confirmareillud lumcn,nifi aliquid

:

Scd non plus potcft in intelle<5lu agcnte inccnderecaufando nouum gradum,quam poflit in iiuelledum caufarc , quia hoc cflec caufarccalem gradiim ; &incclleftas agcns Angcli

gnofci per fimilirudinem propriHm, quia

tantiim potcft abftrahcre refpcdu

gularium pcffibilium effe pcr fpecics concretas, quia lunc haberet fpecfcs concrcras infinico-

faciat in eo.

Ad primum

principalc, dico

fiii

poflibilis.

quod non

fruftra

dcputatur Angelusbonusadcuftodiam,eftoqu6d nihil poflct caufarein ciusintelleaHm,qiiia non

§!u»rtum,

roedium.quia fecundum Richatdum i, de Trinit. ordo eft in euntibus ab cxtremo in cxtremum

fum,fcilicet przfcntando obieftum. ,

Ttttiutif.

bilium.

permedium:nunc autcm Angeluseftmcdium

Dicunt

Ar^imtnt. frimum.

tioncm omniuni,nulIius cft reccptiuum dc iiouo. Item Auguftinus iz.Snper Genefad literam nul- Sccundum.

dimenta poftunt amoueri pct motum localem. Patet igicur quod in intellcclii,& voluntate nihil poteft immediatc caufare ,& quomodo in fcn-

nis

Argumint. frimum^

.<'

Alenr.t.^.f.i4.i» t.(^ j.D.Thora.i f.qutfl^^.art.i.^x. inx.d.li.q.x.iie.x\nc qutdl.^.qi^. K'\c\i hic art f.^.l»

:

M-

rebus

mune non

eft

Ctntri.

com-

perfcfta ratio cognofccndi infc-

non cft includcns tot
rum

;

ncm

recipctc.

igitur i rebus poteft

tutum ftare inter tot adaerfarios , nifi homo haberct dcfcnforcm, idco fccuiidiim Hierony-

aliam

cogniiio»

cfTct

SCHOLIVM

mum.in cap.i8.Mctaph.F//7«
14.

Ai

fecun-

dum.

Aditrtinm.

AJ

notitiam

leftionem in eius

effciendai.Reifcit rationesD.Thomdinferens ex eif in-

,

Ad aliud,patct ,

vc

intclle(Slu caufare;

pcr idem tamcn aliquod adtu Dcus potcft immediatc caufare :

,

intcllcdioncm in inrellcftu viatoris, quia cft capax a Dco immcdiate, licei non ab aliquo immatcriali creato.

qu»r-

tum.

Sentemia D. Thomt^ Jlngeliim nonpojfe ac^uircre a rebtu,nec habere intellcElum agtntem : fua-

confcqucntia non valet. Vndc licct intcUedus hominis fitmagis potcncialis ,quam Angcli , quia camcn in vi,i non cft pafliiuum capax a tali agente, idco nonpotcft Angelus intelaliud

intcUigibilc

Al

I.

Adaliud,dico quod

licer

teuelationes vcniant

detur cfuinque argumentu. Refutatur eft

,

cjuia

ab/iirdum

denegare Angelo perfeUionem,<ju* conuenit anima,

cjualii cft acejnirere fpecies

,& hahere intelUlhim ad eas

cenuenientiH. Vide Dofl. loco citato

a num.^. Aioneo mI fcri*

hic ^Htflionem iflam hinc tranpatam fuiffe

ptum Oxonienje.

D

acqulrere Ofin.D.lht' , qufid Angelus non porcft mt. cogniiioncm per fpecies caufatas cx fcnfi-

Icirur

&»!it> l.

bilibus

Lib. 1

512.

fi fic , oporterct quod iUa fpecies , quia abftrada per intelledum agentcm ; igitur opotteret quod Angclus liabcret intcllettum

cit

«(Tet

mum

agentcm ,& poffibilcm:fedneutrum habet. Proquia intclledusagensnoncftni(i vbi ell: intelligibilc in potcntia ; fcd primum obicdum ,

Angeli non eftin po-

intelligibile ab intelicdu

tcntia

,

a^u ,

fed in

quia proptia eflcntia

eft pri-

mum

obicdtum , nequc eft fibi intelleftus poflibilis , quia inteliedus pofltbilis eft intelligibiiis in potentia , fcd intellcftus Angcli non , quia per Auguftinum i. ic 4. fuper Genef. Resfrius jfutit

in aiiu

cognitiom

itt

^ngeli , quamjint in pr»~

Suunda.

Item feSti

fuam

,

multo

fortius

nofter dependet k corpore in

<]uia intellcdlus

&

qu6d contineat quodlibet cognofcibile ab fit commune, ficut coloratum ad omnes colores. £t fi intclli- EffeHt!» Ar,gatur dc ifta primitate,falfum eft dicere quod ef- geli nen ejl tb (entia Angcli eft primum obicftum nec enim frlmnm tale

ifta

,

potcntia eminenter,vcl ipfum

:

continct eminenter

,

&

totatitec quodlibet in-

diuinr,non Angclici

lia intclligibile.

;

primum

igitut

ta

;

non

igitur vbi

& intelligibile

;

non diftin-

funt phaniafmata,

guuntur. Itcm , imaginabile fcd

eft

non

mcdium inter

fenfibile,

poteft cfle tranfitus ab

&

Nihil igitur concludit

qu6d

,

Item i.Adetaph.text.i^,& i x.de Anitna^text.Zo. quod inconueniens eft quod Dcus non cognofcat litem. Congnofcit igitur vult Philofophus

fingularia

,qu2

cffluunt a

Dco

,

talia caufat.

in

ejfe

Modus

eft ifte

exiftentia ,ic\n

ejfe

,

rcs

cogni-

tojigitur efflaunt ab eo,quantiim ad cognitionem vniuerfalcm,& particularcm,& quantim ad materiam,& formam,& fic fpccics cffluunt in menquantum ad materiamj& formam: tem Angeli igiturvtroquc modo:cognofcit igitur vniucrfaIe,& particulare. Etperiftura roodum dicitur

&

quantum

cflentia diuina cftfimilitudorei

&

eft ratio e\\^cM\s. i ic e^e cognhvim , tcprzfentatiua vtriufque effe jn intelledtu Angeli. Contrailla ,ex rationibus iftis arguo contraejfe

, conuenio cum co , qu6d fi habec intelledum agentem , & po(IibiIem,igitur potcft accipere cognitionem
rium. Primi

;

creata

, fi

, quia in orani co , quod recipit foroportet poncre poccntiam rcceptiuam:fed per ipfummet , Angelus rccipic fpecicm, quia, vt

mam

,

uus, poflci eire a caufa;igitur

fi

cft

concrcata, ad-

ab cflen-

liuc potcft recipere fpccicni,quar eft alia

tia,&

cft in cflentia.

ExcmpUim

ad hoc

:

fi

Dcus

aniroam plenam formis,adhucnihiIomi-

nus haberet intclleftum agentem , & poffibilem: licctenim Deus crearci immediate omnem ipecicm in animamea, nihilominus habcrcm agentcm, & poffibiIem,quia nou propter hoc aufcrrct vnde poflem iiaturalitcr acquircre cognitioncm rcrum ctfi ipfc non immcdiatc cauiaflet cogni,

,ficut patet deanima Chrifti omnia videritin Verboabinftanti fuac

lionem

,

qua: licec

natiuita-

vtcro.tamcn ipfa habuit intelleftum agentem,& poffibilcm, Vnde potuit in adum de fe, fi

tis in

iu fuperioribus.

ad

ineft inferiori in natura intclleduali,

non prxueniretur k fupcriori Angelo

,

prjcfertim

cum

fit

agentc.Similitcr de

pcrfeftionis habere

potentiam.pcr quam poffit in opcrationcm fuam, fi non pra*uenirctur ab agente fupctiorc.Ncc vulc oppoficum intelligere Aoguftinus fcd res in co:

gnitione Angelica eft

quam

,

quam habctin Vcrbo,

prior

in genere proprio.

cum dicit poftek quod corpora cz- Ratii t. fri' produda pcrfcdla igitur & Angclus; m* ffin. foluitur. verumeft.fed fiformacoeli non cflet produdak induad fufficerct Deo,tota natura creata non cendum ipfam & ideo fi debuit cflc , oportuit Deum eam producere quia vt Deus cft adminiftrator Vniucrfi nccefle cft ipfum eam produccte, qu« non poflet a tota natura creata caufari , Ci Similiter

,

lcftiafunt

;

:

:

,

debeat in «^produci;igitur pari ratione inquan- §luare fdut Deus effecit res adminiftrat , non eft ncccfle qu6d pro-

tum

fermai (ecU-

ducat im.mcdiatc ifta,ad quac crcatura fufticir. rum. Scd poffibile eft Angelum accipere cognitio-

nem

k rebus

;

igitur potcft ille

virtutc crcaturas

:

igitur

non

effeiaus efle in

cft

neccfle

Deum

:

fcd ani-

iftam cognitionem caufare,& fidebeat eflcin

ma noftra inferior eft AngcIo;igitur cum

intclle-

natura.

poteft cohuenire fuperiori intelle&uali

non

Dices, illacognitio cft pcrfeftio Angcli ;ide6 caufari k crcatura inferiori.Dico quod

non poteft

Trlmittu du-

impetfc^ionem,ipfapoteftcompetere Angelo. Ec ciim dicit in prima ratione , qu6d primum intel-

flex ftrff-

ligibile eft

immaterialc, dico quod xquiuocatur primurri, Si enim loquitur de primitate

habcr pcrfeftionem in Angeloex parte intclle€tv\s agentis , non autem cx partc rci intcUeftz,

6lus agens

Hionii

t^

fit

potentia aftiua, quae

dicit

adu,&

mdi.^H»tionit.

tell*Bns liut.

Angclus non habuit intclledum agcntem. Non etiam concludit quin habcat intelledum

crcaifet

extremo in extremum,nifi per mcdium. Dicit tamcn ifte Dodor, cuius funt illae.rationes , quod Angclus habet cognitioncm fingularium , licet non per fpccies acquifitas a rebus; quia Angelus habet notitiam vniuerfalium , quae funt feparatim in inferioribus , funt vnitim

qu6d

ielium in-

obie-

ipfe vult in alia quaeftioncccfil efrcdus eirec coas-

in

&

tfinip.

eft

rando.

igitur

poffibilis nondiItem ,intcllcdlus agcns , ftinguuntur, nifi in comparationcad phantafma-

Impugnatur

cogniciux

poflibilcm

;

:

4-

, dico quod nullius poicntix primum obicftum ens a£tu, nifi fic

te adxquationis

opcrando ; igitur pcr oppofitum : ciam intelledlius Angelicus non dcpendet icorpore in cflendo ; igitur necin opponendo fed fi acciperet cognitionem k tebus corporalibus , dependetet I corpore inopeelfendo

i.f.q 57.

funt intcUigibilia in potentia, funt intelligiab Augelo. Si intelligatut de primita-

bilia

Iciftus

Item,modus intelligendi nofter hoc

Thm,

eft

quia aliamuita,qux

dum adzquatum in intelledlu Angeli eft poten-

cft

gnofcitiuus.

2).

,

declarat,

Angelus ftatim habet

omnibus , quotum

fpecies concrcatas de

Ttrtia.

intclligibile in potentia

vbi pti-

nifi

,

perfedionis

primitatc

co-

non caufantur imper-

coeleftiacorpora

igitur

;

intelleftus agens

cft

intelligibile

ab intclle^n Angcli. Nec eft commune conimunitate prxdicationis ad quodliber. Vnde nuUum fingulate obie6tum poceft poni adaequatum cuicumque iutelledhii , nifi eflcntia diuina.qujc eft de fc adxquatura obiedum intcl-

fcd ftatim habent totam perfcftioncm

,

,

I.

telligibile

priogenere.

§iu»rtM.

non

bilibus

batio

X

Diftindio

1.

pcrfedlionis

,

fafum

cft

aflumptum

,

ciim di-

ifta caufalitas

principaliter cft in

Angelo

,

vel

vcl obiedti.

AJ

Qu^ftio AdttYtUm.

Ad noftet

quod modus intelligendi dico quod zquiuocacio eft>

aliudici^m dicit

hoc deciarat

quia in

iedum

:

omni cognicione necciratio concurric obita quod impofllbile eft inteiligere rem

fit

11. ,

fubftantia;

quod magis

videtur,adid,quod minias.

SCHOLIVM

prxfcns intuitiuc,ni(if5c-

(it

quim

,

arguitur igitur aftirmatiue ab eo

,

incutuitiue, ni/i res

cognofcendi rcs

cire ratio

perfedc,& eminenter omne obiedtum. Tale autem non eft in-

II.

(c i taii incelledtu, qui continec Alittr »nimttyO" Ange-

dfptndtt

ius

telleAus Angeli:igitur geli a corpore

ietrfort.

,

vt

cum

Non tamen nc,ncutintelle-

fincillo terminante.

£lus

dependet operatio Anintelligit corpus , non cft

fic

meus dependec

a corpore

,

hoc quod

in

eft

pars tocius hominis conftituti ex anima,& corpore:fcd dependec

ratione,ncut ab obie
&

7-

Ad

incorporeum a corporeoin ope-

qM»r-

tm.

fcd inter fe formaliter diftinguuntur. Et ciim dicit poftca, quod imagintAiU Ai^mntitm,

Th*ntafm» tneUium Mjlrt inttlefi

Ieli:u, n»n

An£ttiep.

efi me~ dium inter finjibiley& intelligibile ivexvim eft,in comparatione ad intelledtum noftrum ; taraen quod eft medium minori virtuti poteft cfte non inedium maiori virtuti. Quia H calidum remif-

fum' agit in aliquod calefadibile, fortc in

decima parte motus durantis pcr certum tcmpus,prodacetgradnm decimum , qui erit medium rcfpc^lu termini producendi Et alius caloc intenfus eric potens talem gradum inducere in prima parte motus , Sc tunc gradus , qui fuit medium minori .

vircuti

,

eric

imaginabile

non medium maiori ,

PhantAfmM

,

refpedlu intcUcaus Angeli. Przterca, hoc, vt didum teft

probari

& non

Igicur

medium

vel phantafma, poteft eflc

rcfpedlu noftri intclledus

Hteq.t. num.6,

virtuti.

mcdiura

crit

quod phancafma

fit

neccirarium. Licctenim contingat,

cejfarium intelligemi.

al

ejl

ne-

iquado

fieri

me-

abftradio k re immediatc.non

Vnde

diante phantafmate.

fi

ratio valeret

parte obiedi nonelfet res intcUigibilis

diancc phantalmatc poifet intelligere

,

fequitur

illa fenfibilia

phancarmate. Si aucem

,

fi

,

nifi

ex

me-

quod Deus nou ,

nifi

illa neccflitas

mediante ordinisfic

ex partc potentiarum otdinatarum ,igitur cum in Angelo non fic virtus phantaftica,iUi agcnti

non

phantafmamedium. , hoc non foliim poteft elTe medium mihi, fed cxcremum, quia immcdiatcpolTum abftrahereab imaginabiIi,efto quod tantiim habeac erit

Prxcerea

Cum poftcaaddit demodo

fingularis per cf-

fluxumaprtmo quantiim ad materiam , & forinam,& vltra quantijm ad vniuerfale , & fingularcillud non valet fecundiim iprummet,quia ipfe tenct contra Commentatorem 7. Aietaph. quod matetia pertinetad ejuod cjmd , 5{. non ponitqu6d maccria fit indiuidualis;igicur proptec hoc, quod res eftluit , & fecundum fortnam, & matetiam, quas eft pars quiditatis non poteft ipfc arguere ,

cognitionei)! fingularem.

nm

eft ralio

diflindi

PraEcerea,hoc vniuerfalenoncft propriaratio diftindle

Angelum nihil ,

pojfe intelligere

<jmo intelltgit primo

vniuerfiiles ^uiditatet, &ficundofingtdaria , ^uia hdtc /ecunditm ipfum tantiim addunt duplicem negationem naturx,de quo in Oxon.id. 3 ,^.i.de hacfintentia eiufi.

^ue explicatione

dem

&

,

refiitatione

fuse agit Do^l.ibi-

i.d.i.<j,6,& i.,d,i,tj.%.(fr in hoc opere ihidem^,^.

Reijcitttr

,

tjuia

ex natura fiua lapii.

ficundum eam

,

nonplw effet Angelia

intelleElitms fine illo habitu

Soluuntur eius rationes

,

,

cjuam

de tjuibtu Iscts citatis.

videScet.CoUat.^f.

ALiter dicicur ad quacftionem, quod Angelus vniucrfalis relucentis inhabitu.Secundus eftfingularis,vt etiam relucet in habitu.Tcitius eft fin-

gularisin fe,quianon poteft latere in habitu.

Ad hoc arguitur rationibus primo fic:Vnumquodqucficutfchabctad^j^^ficadcognitionem, quia quae funt principia cflcndi , funt & cogno-

guUrt. Infrad. ti.

cognofcendi fingulare , quia non

fuffi-

cicntcrincludit cot.-im rcalitatem fingularis declarabitur in maceria dc indiuiduationc valet conlcquentia fua

:

fi

fcendi:fed fingulare nihil addit fupra fpeciem in

^;igitur nec incognitione; igiturcognofccrc ipfum in fpecieeft perfcde cognofcere. Item,fi intelledtus Angeli dircdc cognofcerec

fingulare

j

igituc dctcrminatior clTet

quim

Steunda.

in-

Nam intellcdus nofter non de* tecminatac ad fingulace , fed fenfus , qui eft pocentia dcterminatior , tunc fequerctur quod intcUcAus Angcli effet ens limitarius qukm incelledus nofter.

telle^lus nofter.

Praeterea hsc dcterminatio magis irapediret cognitionera intelledualem ; proptcr hoc enim cft abftradio ab intelledlu agentc , caufatur ,

Tertia.

&

vniuerfale

:

quia fingularitas

itttpcdit

intelle-

dlionem. Itcm , C\ careret fpecicbus , igicur pofTct in intcliediu Angeli generari habicusj igitureiret in

Sluarta.

potcntiaeflentiali.

per feobiedum non cognofcicor , nifi primum obiedtum intclligibile,ficuc pacet i.

Item per

,

10. §!uint».

de Aiiima. Senfibile commune eji finfibile perfinon primo,& non cognofidtur nifiperfinjibile proprium, vt fitgura per colorem.

Sed prius di£ium eft *,qu6d illa via non valet, * Sufr^k d.x, q,i..iir 9d.x, quia ponerc naturam perfediffimam creatam, Ofini» t. tamen qu6d nihil poffit cognofccrc fine habitu riijcitur.

concreato,videtur ponerc talcm naturam noncf-

femagis intelledualem de fe,quim fit lapis. Praeterea, ha: rationes addudx magis concludunt oppofitum, quia prima capit quod non plus entitatis eft in fingnlari,

quam

in fpecie

,

ncc pcr

confequens cognofcibilitatis. Oppofitum dcclarabitur fuo Iotx>.

tunc

Nam concludit fua ratio

,

qu6d

magis limitatus intelledus Angeli, quam nofter,quia fupponitquod imperfediioeflet

nis eft cognofcere fingulare eft

,

vt fiwgulare

,

quod

manifeftc falfum.

,

vt

*.Nec

S

CH

O LI

VM

III.

clTentia diuinaeft ratio

repra:fcntatiua in intclicdu Angeli

dcns effluxumi fubftantia; fed

eft

;

igitur acci-

fallaciaCon-

quod accidens pofTom, XI.

fcquentis,quia miniis videtur Scoti oper.

RMtitfrima,

:

ci-

gnofccndi fin-

9.

per habitum concreaturo per lineam re- Opinio £lam cognofcit fingulare. Primus punftus eft Hinrici.

&

rationem excrcmi.

Vniutrfnle

,

&

non ponobis medium

prius *,

cft

vtplurimum abftrahere mediante phancafmace , potcft tamen

non

Sententia Henrici

nifiper hahitum fihi concreatum

Refoluit

Angelum acquirere a rebus primo cognitio'

nemfingulariurn

,

cjuaper fpecies vniuerjalium haberi

nequitSechttdofCogmtioncm exiftenti*. Tertio, cogni' tionem d

D

S.atltnei epin. i

,

iuntur.

tcl.

Lib. 1

314

1.

Diftindio

intuittHeim exijlentium. GiH^rtOypopt accipere

twnem a rebtu cofnitionem ziniuer/aifurn , ni/ia Deo

tM accepiffet i^niditatum fpeciesjfla explicat htc dr loco citato

mm,

a

1

concrta-

& probat

bus,fi

non

t r.

DIco

quxftionem

igitur ad

,

qu6d Angelus

potcft proficere accipicndocognitionem a

rcbus

tripliciicr.

Deus

ni(i

fpccialiter talem

vclit

cognitioncm

caufarc immediatc,& quartam cognitioncm pofl'n

Viiluerfal*

non

ferftfii

habere naturaliter , fi non prius eam habcrct. cft huius iingularisvi: hoc.cft

Prima cognitio

quia vniucrfalc non continet perfcdc fingulare;

e»nt'nietp»r-

igitur

ticuUre. jtngelus acfipit

»

rebns

fn^nltionem fingiflarittm.

non cognofcitur perpropriam rationem

cognofcendo psrfcde vniuerfale. fingularc per propriam fpecicm fibi concreatam , vcl communicatam , quia intCilcdtui Angeli non funt communicatae fpehuifts

,

vt hoc

,

Nec ctiara cognofcit

cies propria*

omnium

cognofcere

fibi

,

fingularium pofllbilium

quiainfinita poffunt efie fingu-

proprix fpccicsemnium fingula; fi igitur tium effcntconcrcatae intcUe^lui Angeiijinfinitas

laria

clfent adlu fimul in eo,

SHxipHtit,

Sccunda cognitio cft , qua habet detcrminatam notitiam exiftcntia; inquantum cxiftentia, quia ex ratione tcrminorum non poteft cfie nota complexio contingcns quia fi cx notitia termi,

Speclef ter-

tninorum non reprtfentnnt tJciflentinm

norum reprjcfcntarctur determinatc te fcdcre, nunquam poflet oppofitum eftc notum cx notitia tcrminorum;parirationefi reprxfcntarcturaltera pars determinate fi vtraquc dcterminatc, igi:

fOTHm.

turnihil rcprarfcntarctur.

Itcm, idea: diuinae

12..

tant

qucd

,

quia naturaliter reprzfcn-

reprarlentant

,

ideo non rcprifcntant

,

quae

fert

a

cogni-

tione fingulnriui»

,

{^

txiftcntit,

Cigriitio in-

fuitiua qaO' ^edtfit.

Tcrtiacpgnitio,quam acquirunt Angcli

a rc-

eadcm cum fecunda, neccum prima. Cognitio cnim fingu-

busjcft cognitjo intuitiua, ncc cft illa

Uris,vt fiugulare , potcft eue abftraftiua, ita ctiam poteft cognitio exiftentiae ,vt exiftentia: quia C\ vnus Angelus reuelet alteri exiftentiam jrcipro tali tcmporc ,quam vidct intuitiuc An-. gelus.cui reueIatur,cognofcit exiftcntiam dcter-

tamcnnonhabct pogaitionem intuitiuam quia haec non cft nifi pcf obicdum concurrens imraediave. Nunc autcm minatam

,vtcxiftentiaeft

5

,

nulla iftarum triura cognitionum poteft aliundc

haberi naturalitcr

ncm

,

quam

accipiendo cognitio-

Intelligentia cft plcna formis

vel

,

qua:

eodem modo

non cxiftcntc:fcd

repraefcntat re cxiftcnre,

vniuerfale, fiuc fpecics, fiue

habitus.velquidquid tale ponitur in intcHedu Angcli , eodcm modo fc hiibct fiue res exiftar, fiue non: ergonullum hor«ni poteft efte ratio cognofccndi rem intuitiuc vt in fc cftcxiftcns; ergo , &:c. vndc oportet v: ipfum obic£bum vt in fcexiftcn$,concutrat cum intcllcftu ad adlum ,

,

cognofcendi. QuattacognitioetiampofnbiliscflTet Angelo; fcilicci

qu64

,

potcft in-

»5-

Ad argum,

primum , fed dcnudatur in initj» quas accipit ik rebus in triplici qutftieait. cognitione fupradida. Ad aliud dico,qu6d nullum corpus agit in fpi- Ad fecunritum vt agcns totalc , quia ipfum non eft prae- dum. ftantius paffo ; fedcorpus agit in fpiritum fimul cum inteiledu agente ipfius fpiritus, ficut agens tcUigi de fpeciebus vniuerfalibus

jifpccicbus aliis

,

partialc.

Ad aliud cum ,

quod Angeli non

dicitur

congre-

Ad

ttrtiMfn,

gant diuinam cognitionemexjfenfibm, audloritas foluit fc ipfara. NuUa cnim iftarum trium cognitionum cft diuina cognitio , nifi incomplcte in cfFefuo.

(5tu

Ad aliud , cum arguitur

de medio in effcndo, folum tenct ille modus argucndi ex hoc , quod omnisgradus poflibilis in cntibusrepcritur. Et fupcr hoc fundat fc Richardus in tali niodo' arguendi. Nunc autem efto quod teneat in propofito, non plus fequitur, nifi quod ficut anima cognofcit pcr fpcciem rcceptam , & aliam 4 fe , Deus ncutro modo:igitur fic Angelus medio modo cognofcif , quod pcr fpcciem aliam a fe , non acceptam a rcbus,fed concreatam. Vcrum eft quamutn ad aliquam cognitioncma nobis diffcrr,qaiacognitioncm vniucrfalium non accipit k rebus , & quanttim ad aliquam conuenit cum anima noftra, quia tripliccm cognitioncm habct per fpeciem aliam ^ fe rcceptam i rcbus fcnfibi-

Ad qusr' tum. Agens in #*trtmum prius agit in

medium ix» fonitur.

&

Iibus,ficut animanoftra,

Ad primam concedo quod

rationem pro vltima opinione, Ad ratientm habct ad effe , fic primam epi-

ficut fingulare fe

& dico quod fingularc

cognofci.

fic

quantum ad etiam quantiira

nionit

htn-

rici.

cognofci.

Ad

concedo quod Angelus cognofcit Ad fecunjnecproptcr hoc fcquiturquod dam Q> ttrtiam. liraitatius iutclligit quara nos , fed illimitatius. Etcumdicit fcnfus non poteft cognofcere vniuerfalcquia limitatur ad fingularc dico qu^d fic detcrminari ad vnum , quod non pofilt in altcrum,eft limitari ; fed poflein vtrumquc magis dicit illimitationcm. Ncc etiam concedcrcm Settfus nen aliud

,

dircftc: fingularc

;

quod

fcnfus pcr fc fentit fingularc,fed ilIud,quod

fentit fingMlare

eft

fingularc

;

quia fingulare

eft

abftrahibile

,

nc-

,

fed id

quodtalteft.

quc impcdit intcIlc(5lioncra talis detcrrainatio ad vnum,quae non aufcrt potentiara ad altcram. Et cum dicit poftca,qu6d f\ poflit rccipcrefpc- Ad quiir' tnm, de nouo , pofret in co gcncrari habitus , di(Shim cft aliquando *, qu6d f\ intcllccflus Angcli *Suprii d.j.

cics

\ rcbus,

Itcm , impofTibilc cft Angclum poiTc habere cognitionem intuitiuam rei pcr aliquam ratio-

ncm

^ per-

Ad primum principalcfi dcbeat fuftineri quM omnis

ad

neceirario rcpra:fcntanr.

pofTet

tur in tnfcrioribuSjVt in nobis.

ad

,

fuitinn dif-

rcmouenda pcrfc£tio

(^addit remvlcrafpccicm,&

;

,

nos pofTumus:

,

exiftentia dctcrminate cognofci per idcas

;

quia ex quo ha-

ficut

rcrum , quia tunc vcl rcprxfentaicnt contradidoria , vel vnam tantum partem , & fic non cognofccretur alia qaia notitia contingentis dcpendet cx dcterminatione voluntaiis dcterminantis ponere , vcl non poncrc in actu igitur non poteft cxiftcntia rci inquantum

cxiftcntias

Cogniiio tn'

cft

,

,

poflibilem

quin ex naturalibus poffunt perfe(S^ionem haberefibidebitam ,cum hoc inuenia-

Et neceiTarium videtur quod

triplicem cognitioncm accipiat vt communiter,

concreat£

abftrahere fpecicm a rcbus

fedioribus

^lflforufen-

I.

agentem,&

bct intclicdum

nunc autem non

,

X

effent fibi

accipiat fpccics viiiuetfaies ^ te-

cft

fumme

habituatus

,

quantumcumquccaufcn-

queft.i.

co, numquara gcneiabitur habitus, ficut nec in lapide , quo facilitcr fcratur furfum quanrumcumqiic feratur furfum fed C\ non cft furamc hai)icuatus,potcit acquircre habitum,nec rcpugnac fua: pcifc(itioni quodinco poffittalis tur

a(il:us

in

:

habitns gcnerari.

Et cum dicitur vltimo quod per fe ohic6bum Ad juiulam. non cognofcitur nifi pcrprimura,& proprium obie(ttum. Dico quod asquiuocatur prcprinm obieStum:n^m propriiim & primum , vt diftinguicur contta /tnjibik commiine , cft quando non ,

,

potcft

Qucpftio Sin^ulxre i!i«no-

fion

fcLr

f.l!Hr

ptr v.iiucrfjl

,

it: e

poteft cognofci prt fcjnifi per proprium obiefigura. Sed non fic dlmn , vr patci de colore ,

&

coniparatur fiiiguiare ad vniuernje. Nouenim cognofciiur firgulare folum per vuiuerfr.lc,ncc c conCra. qti'3 fiogulare vt fub propria rationc , eft propi

tftttrit.

& prjiTio intclligibile & in tali obiedto,

ic,

,

I.

l^S

cns diftiniSlum ^ forma, §«»rtum. aut ergo adus , aut eflec ens adtu ahud a fcrma porciiaftum habens, aut compofitum exadku

Icem

materia

, fi

elTet

:

&

tiaJPiimumnon, quiaadus fcparat,& diftinguit ex 7. Metaph.text. 49, in fundamento autem naturac,

quod

Mttaph,

tionalis.pu-a inetTentiadiuina, vt haec fingularis

potentia

efrcn'.ia,non fub rationevniuctlalis, idco virun-

principiumjcrgo nulla

quc

potcrt propriecognofci

non

illorun.,ide6

,

& non per

text, 7.

&

nec potcft

adlu

Materiaeft,ex eft

,

ex (]ua

,

diftindium,fjr i.

compofitum cx

quia tunc non

,

Contri i.Phyf.

alterum

eft fimile.

eft

cfte

materia, nihil

cft

bcarilicatur crcatura ra-

prin)o,& ptincipalncr

text. 18.

tjHafit res

patet

,

& j. Metaph. text. i,

quod non

eft

& illud,cx quo res fit,prareedet

QV

iE S

T

XII.

O

I

SCHOLIVM Sententia nerabiii non

lofopho

mtiterlajit entitas dtfiin^a

a

mt,

D.Donau. ^ifAi. f.i.D.Thotn. Henric quodl. i.q.is, Rich.^Kf.i.i.^ j.

&

Scoi.hlc q.x,

•lil>i

in

$r»(i.de Remmprirtc.j.i.».l.(^feqq.

Argumtrtt.

lacA hanc diftinftionem duodecimam quasritur primo Ftritm ma-

frimHtn.

teria in re generabili

I.

,

conctudit

^

phyficae tcxcle

^

&

corruptibili

a fortha? non. Probatio 7. Metacom\n,S. materianon efi ejuid^nec ^uafit entitoi fofitiua dijiin£ia

Quod

nec quantHm, nec aliqiiidentium, qiiibui ens diter-

,

Dicetur fortc quod materia

eft

ens determi-

non aliquid eorum quibus ens ,

determinabitur,ficutdicit Philofophus ,quiaeft in potentia tantum.

Contra

,

matetia

fi

eft

cns in potentia materia

,

ens in potentia

,

auc eft

aut in potcntia forma,

aut in potentiacompofitumjnon in potentiafor-

non efTec materia. Sirniliter tunc pofito in quod eftet alterum illorum fequerctur imejfe poQibile pofito po(fibiU,6cc. & eodem modo,

fj/tf ,

,

,

materianoneft in potentia materia, quia cunc maceria non elTec materia. Confequentia prima patet , quia ens non plucibus modis dicitur ex 7. de Anirna.

Item, ^.Phyficorttm,text.t.d''

SuHadum. les

quod generatio non

ratur noa

eft

eft

<]Hod motietur eft

;

8.

probat Ariftote-

motus ;

fic

,

Giuodgene-

ergo efuod generaf.ir

Maior , non de tcrmino generationis,qiiia illc eft quando generatur. Ex hoc arguitur ;fi argumentum Philofophi valeat, oportet quod vniformitcr accinon mouetur ; ergo generatio non

non eft

vcra

,

nifi

piatur e^e cius

,

,

:

mottu.

{i.\tjft

&

negatur ab co, afticmatum de eo , quod

qiiod tnouetur,

quod gcneratur modoeft t\S.ef[e

tft

dc fubicdo generationis

in potentia

,

quhmotttieftaSitu

ftcundum tjuod in potentia , ex tertio Phyficorum text.6. ergo negatum dcco quod generatur , eft ejfe in potentia ; ergo materia

entit inpatentia

quod non

eft

ens adu. ltem,primo Phyficerum, text.C^, maceria non

eft

non TerttHm.

,

eft

ens in potentia, Sc patet

peranalogiam ad formamjfed fi eftec ens poficiuuiTi realicer a forma diftin^um, polTcc

fcibilis^nifi

per fe cognofci:ergo,&c.

de ^uo Do£ier

10.& i^,&

& euidenter,maxime rejpt^iu

o

eft

atii-

aliqwd diftin^um

Pinio vna eft , qua; ponit rcm generabilcm,

quida opiniones folum in vocc , Nara dicentes illam vnamrcalitatem

fed diffcrunt

nonin

re.

&

illa:

materiam , dicunt matciiam entitatis (ax ctjm res generatur eftc

perfici in ficuc

;

,

fiue

1•

SontiH.a 3.

gradu

quantitas

nouam

interminata cijm tcrminatur,non acquirit

enticatem aliam realiter ab ipfa,

fed perficituc in gradu fua: proprix entitatis

terminatur. Ita dicitur quod forma

cum

tcrminus intrinfecus materia: , ideo rem aliquam generari,non cft nifi matcriam perfici acquircndo gradum intrinfecum proprixluxcnticatis. cft

&

Alijautem dicentcs materiam non differrea ^"^' -^'*materiam proficerc in formam fub ^"'C'.''/ .' rrtiiihitrd. / i.i n gradibus loae eniiratis : & materia vt eft iub hoc quodl.^.q 5. termino intrinfeco,& compofitum, vt vcio cft art.t. fub alio termino intrinfeco,& aliud compofitum. Contra, i .Phyf.tcxt.cottim.6o.& primo de gc- Refellitttr. t»tit. nerat.text.comm.i3.& ii. Metaph.iext.con.in.6. Prim» & I o Omne agetis naturale alitjuid corrnmpit , aUquid producit in generatione nattirali ; eigo oportctprius cdc aliquid contrarium in gcnerando. Ex hoc accipic Ariftoceles vbi fupia illam propoficioncm. Omne ^uodfit ,exoj>pofiiofit : [cd\n\im in ger.er»ti» oppofitorum non fic aliud. Aibedocnim non fic ne naturaU .11. r i-r Mliquid eof' nigredo nequc concordia fit cx difcordia crgo *"^.', tumfitHr. oportet aliquid commune manere aliud fub vtroquc terminorum. Et hoc cft fic arguere omne agens nacurale requirit potentiam, in quam agit, illam potentiam tranfmutat de oppofito in oppofitum oppofitum autcm non transfcrtur fic in oppofitum , ita quod nihil remaneai commune vtriquc oppofitorum non enim albedo fit ingredojcrgo aliquid prjefupponitur,quod forttiajdicunc

.

ma,nec compofitum,quia tunc vtroque pofico in

,

i,Phyjic.(j,\^,

a farma.

realitatem

minatur,&:c.

nabile tanttim,&

,& ex Attguftino

inteMiiua , ^uod materia

:

^

I.

D,7homa , Alberti, & aliorum in regeduM entitates , late refutatur ex Phi-

rationibu»

lib,i.tj,-y,

A\en{.i.p.
i.f.q.ee.a.i.

forma,

ejfe

inOxonhic anum, 3.^

forma ?

S\lit.\.MetAph.(i.\i.q l.df 5-

cft

formam.

I.

Dc natura materias. Vtrum

Contri.

hoc quod forma ; crgo ma-

cuminfit. Per

teriaeftmanens,& tetminus faflionis

DISTINCTIO

primum

cflct

cft realitas pofitiua.

/•

•

•

1

I

&

1

:

,

:

&

:

:

poteft dici,hoc

fit

hoc.

Sed dicitur hic quod omne agens naturale requirit aliud ,in quod agac,& aliud eft tocum cotrumpcndum , non fubiettum mancns idcm fub vtroque terminorum, fed ipfiim corrumpendum, quod non manet idem. Hoc confirmatur per Ariftotclem

\.

de Generat,text, 10.

quod generaiio

differt

&

zj. vbi dicit

ab alteratione

Dd

a

,

quia in

OHeilif,

non

totum tranHt in totum, fed in alreratione pars trandt in partem,& itacum ex aquageneratur acr, totaaqua tranfit in tocum acrem , & non manet aliq^jid idem commune, fed totum eft tcrmtnus 4 ^»0 , & toium eft tcrminas ad jHem. Vnde agens naturale praefupponit paH^um , in quod agit , & hoc paiTum eft corruptum, non tamenpaffiuum commune vtrique terminorum , quia nihil commune tale manet, quia totum verritut in totum. Contri priiis natura ordinc corrumpendum corrumpitur , qu^m genitum generatur;etgo in ilio inftanti naturae in quo genitum gencratur , nihil prxfupponitur adioni gencrantis, cuni tamcn illa fit verior , pcrfedtior aftio, In generatione

Rtfiftam,

tjji

prior ordine

&

,

tia eft corrupcibilis

ita aliquid

quo natum fit

h«c

produceretur de

Diccs qu6d produccre aliquid de nihilo

quianonde

vcl

,

non dc termino prajfuppofito , Sc iUb modo non producit aliquod agens crcarum de nihiIo,fcd nccefTarioaliquid prsfupponit Deus vel quia

;

Rtfillitnr,

''"**

f tr4m,

""*'

tamcn in

,

fc

;

non habct et principium , quo

efletinpotcntia ad ciim in fe

&

non

comm.

formam,&

quod

per

,

nulla virtus

agendo confertur , fed magis per iilud fua virtus debihtatur huiufmodi autemeft contrarJumcorrumpendum fecundum fc totum.fi nihii fit ineo communcquod natum fit furcipere for,. mam ergo ignis generans igncm melius produin

.^

.

'

,

:

ceret niliilo prarfuppofito.

Coniirmatur fic;agens naturale potcns inali-

quem

effedlum , dc nccefliiate producit illum , Ci non-prohibeatur fed ignis ille totum igncm generandum habet in potcniia fua , non impedi:

&

tur

, fi

non ponicur contrarium magis enim ex ;

cius prarfentia impeditur

& ex eius abfencia ex-

,

pedituradagendum hoccompofitum;ergoagens naturalc poterit crcare.

Irem, gencratio naturalis

t,

non cft ex parte gequo fir generatio.

autcm

efle.

;

Vndc

ti, probat

in

Ariftoteles

qu6d

j.Mctaph.

vnoquoquceft materia

alictas eft conditio

non alicet

Aliter poteft formari quardam ratio fupcrius

fada

, fic: Nihil prohibet effeftum produci ab agentc contincnte virtualiter efFedumfinc ifto, quo pofito virtus agcntis magis dcbilitatur,

fed prxrcntiacontrarijiliius, ,

ciim ex aqua generatur

jgnis,impedit virturem

a^iuam gcncrandi ignem

fit

gencratio

ex aqua,ita quod virtus illamagis^debilitacur;cr-

go

licct

non

eftec

prafencia

fct gencrari ignis,

tute gcnerancis

ma,

cum

, fi

& quiaignis

fit

non

illius contrarij

forma totalitcr

fic

,

pof-

in vir-

matctia res alia a for-

generandus

fit

vna formafim-

plicitet;ergo totus ignis generandus eft in virtute ^dliua ignis gencrantis

ciim

fit

,

vel agcncis naruralis,

fimplicitcr; ergo poteft producere to-

tum ignem

in

ejpi

fine

7. Ratie ttrtia.

&C diuer/km

fc

,

;

mutatur. Item , mutatio cft a priuaiione in habitum;fed fi cot rumpendum fit forma tantum, non poteft ibi efTe


priuationc, quia priuatio

nato,& forma

cft

fibi

non

cft

fimplcx

contraris;crgo

nullaeft mutatio. Si dicatur

,

qu6d totum conuertitut

in

totum ,

vc panisconuertiturincorpus Chrifti:iftud

non

& cfto quod ita fit , tamen talis connon eft miitatio,quia nihifcft ibi,quod aliterfc habeat nunc quim priills. Et fi obiiciatur cx Ariftotelc:illud quod communiter dicitur , quod in generatiene tetum tranfeft vcruiai

,

8. ohieSit. DiluitMr.

uerfio

priii$,qukm creatio.

dc quo

»^m

crgo illud

fufceptiuum alccrius

:

nihil ergo in-

quodnon cft, habet nunc qu^m prius ergo non ;

non

forrificacur

ma-

ep : hoc

non habcrcc macc-

emis , nam

funt difFerenci* encis

S.huius in prima qujcftio; fi crgo gcnito non prafupponitur aliquid naturaliter ad formam ante cius produiiionem , non eiTct potiis produflio aliquo modo naturalis peraliquid inca

quim

;

nen

:

fufceptiuo apto

1

(fr

riam difFcrentcm a forma. Icem tcrtio fic fi matcria non fit entitas pofitiua aliaa fotma, non erit gencratio , ncc corruptio,ncc alia mutauo. probacur qu6d ncc gcncrac io , nec corruptio , quia gcneratio eft a non fubie<9:oia fubieftum.e conuerfo corruptio , vt hahcniT f.Phyf.text.7. Scd fi fubftancia generabilis fic fub forma, non remanebit ibi fubiedum aliquod. Uem,nccalia mutatio, quiamutaricft aliter fe habere nunc , quam ptiiis ex 6. Phyf. fed

nifi in

Patct ex diftindlione

tcxt.

emtiegtner^ihile habet

ncrantis, fed ex parte illius,de

nc de racionibus fcminatibus

frinciplum

oppofitum cius

ergo in fc non eft corruptibile, ""'*P*'°'''/non habeat principium,quo poteft cfte, r^* "'^*"*

eifct fimplicitcr

trinfecc cflctcorruptibilc ,fi

amoto quocumquc

da.

cft aliud in fc pcr hoc, qu6d quamuis cnim habct contra-

ducif ,non minias potcft illum effe^lum producc-

:

(ikt prtditcit

non

teriam^quia emne^enerahile petejf ejfi

re

6.

& non eirc, quantum eft in fc;

auccm nihil prsfupponit, Contra , omnc agens habcns in potentia fua totum efFe6bum,per quam potentiam totum pro-

fibi

^gt»s facl-

elle

fubftantia

rium

cft

partc praefuppofira,

Alia fubftan-

CfCO,&C. Dicctur fortc , qu6d ficct fit forma firoplcx, oHtfH». tamcn habct con^ratium.Scd hoc non valct,quia ^*/'^'"""'' habet contrarium

duplicitcr

:

modo,quocoeIumnoncftcorrHptibile7.J/«<»y?A. Scd fi fubftantiagencrabilis &corruptibilis fic fimplcx.non habcbit in fe principia corrupcionis, quiain fcnon habcrcc principium,

nihilo.

4,

fic

a principiis inttinfcci/» co R»tiefitun.

cap.f.text.ii.

quae erat alia aftio

,

fine pafliuo,fiue fubicAo.

Icem, fecun({6 ad principalc

&

pra;cedcns

forma , totum generandum cum virtus adiua

alia realitas \

generantis non impediatur in abdentia contrarij, imo magis impedicur cx cius praefentia ; fcquitur quod genetans poflit totum cfFedkum ponere in

,

quhm corruptio

fit

in potcntia gencrantis;crgo

cft

&

;

^Jltintis,

XII.

Lib.II. Diftinaio

5i6

contrario,quod magis im-

pedit virtutem a6tiuam,quam promouet.

Itcm , fabalia forma fic Agens naturale non, impeditum dc nccedlcate agit , fiue producic cott)tD, quod eft tn virtutc fua adtiuajfed fi macctia :

tnutatHr in totum-ydico c[nbd in aliatranfroutatione.fcu mutatione cxtra fubftantiam,ficut in altc-

ratione,tocum non cranfmucatur intotum , vt H' calidum in lignum ; quia ibi non cft vcrc

guum

totum pcr fcquia eft canc6m totum per accidcns, tofum fccund^m qutd, quod non cft aliud nifi partcs ; ficut accruus lapidum , non cft nifi lapides;& idco in altcrationenon dicitur mutatio toSc

torum:fcd in gcncrationc fubftantiah.efto funt plures formar,totum eft verc vnum, idc6 cumcx aqua gencratur ignis, aqua ,{qux e^tmedir»cft quoddam torum habcns paitcs rcalitcr diftin- ntrMit fft tius in

quod ibi

&

ftas,

qn«

vcrc faciunc

vnum

pcr fc)tocacranfir in '"'<"

igncm qu! eft totum Vctc vnum, fcd non fcquitur qu6dnihilmaneatcommune,quiaprimiitotti fuit vnum corum pcr fe & rcccdente prima fornia, aducnit maccria: nouaforma,quz facir aliud totum ,

,

"""'

in ti-

Quxftio totum pet altcii

,

fe

;

&: ideo quia

vt\um totumfuccedic

ideo dicicui cotum conuerfum ciTc in to-

tum,manet tamcn Aibicdum commnne. Itcm, quarto

9. S.»tio

quar-

fic

in

:

omni gcncre caufz

eft

rc-

&

fc , ftacum ex i. Metnphyergo in generc caufz matcrialis cll dare vnuro primum rcceptiuum fed primum reccptiuum eft diilini^um reaiicer a reccpto, quia idcm non recipit feipfum ; crgo in omni fubftan-

oidinem pct

perire

Jicstext.j.

t».

Recifitas di-

:

ftinjuitnr

k

TtaUter riteftt.

aliqua encitas poficiua

tia generabili eft

forma. Item,aIiquod ens

§!uintM.

In quoiiblt ttmfofit»

qu^tuor cmU'

/i itncMf runt.

,

alia k

eft

caufatum^ quatuor cau-

fis ; fed fi compofitum non non habens matcriam partem fui diftmdlam a forma , non eiret caufatum ^ quatuor caufis^quia tunc materia non clTcc caufa diftindla concra fit nifi

forroa taniiim,

Item fubftantia diuiditur in fubftantiam fimplicem,& compofitam fcd compofita fubftantia

Stxta.

fimplix

;

<^

fimfofit».

habec neceftarid aliam entitatem pofitiuam, realiter diftinflam a

aliter non eftet realitcc

forma,

compofita. Itcm , Auguftinus ix.Confeffionum cap. 31. Domine duofecijll, zmmprepe te , vt AngelicAm »4-

Siftim».

tttram

;

alterhm prope nihil

& ibidem

,

vt informem materinm.

Materut nen eji omnino nihil. Sc fuper Gcnefim adlitcram ,&materia

dicit.

(imilitcr 7.

entitM.

eji nliqitA

nantes

intrinfecus,&

Rf[>H[n*t

fic

res generabiles

& corruptibiles

eft

& aliquando ifts dua:

:

potcntiz non func rcalicerdiucrlx.quia rcfpeiftu nunquam cft porcncia obiediua, nifi fundaca in pocentia fubiediua quia nihil poteft ficri ab agente naturali,nifi de potentia fubiccaiua ; fed poffibile eft potenciam obic-

agencis nacuralis

:

diuam efTe

fine fubiedtiua, ficut patet in creatio-

ne,vbi tanciam

cft

pocenciaobedicncialis.

Qui ergo dicunr quod materia eft ens in potentia , quod manct cfle in potcntia ficut illud cns

quodnondum

naturalcm

,

qux

includit non

ejfe

fotmx,

& fic ex illo cft genctaiio naturalis

fc & primo , inquantum habet inclinationcm naruralem ad aliam formam.Vndc ex inclinatio-

per

illius principii

fupcio ver6

eft

,

eft

gencratio nacuralis

,

cor-

ex confcquenci nacucalem incli-

nacionem eiufdem

principij.

teria cft alia encicas a

Dico ergo quod ma-

forma.

SCHOLIVM

,

,

quod

in potentia

fic cft

non

,

OJiendit eos,q»i ajferunt materiam

ejfe

tantim ens

:&om-

primam fententiam

nes rationes allatM contra

tjnia effe in potentia ohieSiiua

vere ,fedpeffipeni in elfe

;

,

eji

facere

nen

tjuomodo Antichrifitu

tjfe

eji

iam inpotentia obieUiua. Refoluit ergo materiam ejfe veram entitaiem exijientem diJiinSlam a ferma ,

&

tffe

ens in potemia fkkieiiiua vt aSinetHr alf ipfa;quod

clarijfime probant eitu rationes.

SEcund6 videndum Dico quod

Ews inpsten-

cft

qualeens eftmateria? cns in pocencia. Sed hoc du-

plicicer poccft intelligi

eft

;

nam

aliquid dicitur cfle

in potcntia ficut terminus potentiz

,&

eft quam albedo , quar poft vnum , aut altcrum annum erit,ini6 eft nihil in fc. Vnde Ci ma-

teriaeiret taie ens in potcntia

,

non

elfet

aliqua

mutatio , quia nihil eflct alitcr fe habens nunc qukra privas , per confequens materia non c.Tet fubicaura alicuius mutationis , fed terminus. II. Qualiterergo materiarft cnsin potentia;Dicoquod matetia eftper fe principium ,exprimo Vgrit, ffffr' ticnes fejitiPhyfie. text. ; i. Eft etiam per fe caufa ex i. Phyf. ut verif.cantext.y.& ^.Afetaph.text.1%. Eftetiamper fepars tur de natetext.x. ex y.Metaph. compofiti Et eft per fe lub ria. iedum generationis ex 5 Phyftc. te.xt. 7. manens

&

-

idem intotamutationerAr x.Phypctext.- .& %.^t vt probatum eft per tertiam racionem. Eft etiam terminus creationis pcr Anguflinum 1. Confejf. 1

,

& etiam per Ariftotelem genita,&

1

.Phyficorjtxt.Co. eft in:

eft

tetminus mutationis. Nec poteft

ens in potentia, vt potentia dicit rcfpedliim ad terminum mucarionis : c|uia taiis rc-

materia

cfle

fpedtns mutatur ad

ex

}

.

mutationem tcrminornm,

Phyfic. de poJfefanari,& poffe Ubmare, niate-

aucem manet cadem fub

ria

terrainis oppofiiis:

ergo in potentia,vt principium porentiale. Item,creatio non tetminatur ad illi>d,quod tantum habet ejfeinm virturem fua: ca:ifa: materia autem cft terminus vers , & realis crea-

crit

,

vt

pr^:ide6

eft

patet

per Auguftinum

,

vbi

PitintU ieS'U\

tb-

ens verum diftindum ab encitate

Dicitur etiam clTc cns in potentia,quia cns rcceptiuuin iStas fubftantialis prim6,& accidenca- Mater!» lis mediante forma fubftantiali , ideo licct ali- ens aSu

&

quo modo dicatur cns

aAu

provt ens in at^u diftinguitur contra cfle in potentia fua caulz, in

,

quia eftaliquid extra caufam fuam;tamen diftinguiturcontraadum diftinguentcm , &complc-

tum fpecici , & idc6 defcribitur per cns in potf ntia,quia eft maxime reccptiuum aflus non quod omnino nonfit ens,nifiin potentia, fitut anima ,

Antichrifti.

SCHOLIVM

potcntia.

(J-

fubiediHii.

Primapotentia vocatur obicifliua.fecundadicicurfubiediua:nam aliomodo fupecficics eftin Sceti oper. Tom, XI.

ireMtiouil.

fu-

IH.

ficut

&

E/f lerfinUf

formar.

ad illud

Aliud vero dicitur elTe in potentia fubicdkum poccntix& imperfcdlum , eft in potcntia ad aliud ,ita quod in ie eft aliquod ens natum fufcipere perfciiionem, adlum ab alio. eft

inatt^iMn.

plus

:

II.

in potentiaobieEliHa, reueranegaremateriam

,

i»

ejje

agenti: qaia

tionis

contra eos

riar»

tum

eft

non poirunt

m0:quia

nc

tuunt tnale-

nem

virtute fus caufz,

mam

,

/la-

gy,'

fed tantumeft in fctentia t»nfaluare mutatio- tfim ohieRi' rirrint .iliquam ,quia tunc nihil eflct prxfuppoh- na

in potencia,

incotruptibilis ergo cft aliqaod ens pofitiuum extra fuam caufam , non foliim ens in potentia .vtcft Antichriftus, vel aliquod aliud, quod foliim habct effe , quia datut agens fufficiens produdlionis fua;, quia taleens non cft pei fe caufa,nec t^principium per fe ,ntc pars cornpo/7/»,nec etiam ta\c manet idem fub vtroejue extre-

quam habet

ti» Juflix.

fit

?lbedo

non diftingucrentur lpecie,quia ille tcrminus »'«trinJecHs non variat fpeciem. Itcm , manifeftum eft qu6d anima intelle(5tiua non eft terminus intrinfecus , nec poceft mace-

nnimam ejfe ^radum tnor riampcrficere inillum gradum. Ideo tcnendum tertt. cft.maceriam eftc aliquid poficiuum potentialc, habens naturalem inclinacionem ad aliam for-

ir.

antequam

in potentia

modo

alio

1

Ciim autem dicitur fecundum fuperius opi, quod materia proficit in gradu fus enticatis;iftud non valet , quia forma eCTct terminus

10.

3'7 ,&

potcntia adalbedinem

,

formam. Subjimti*

I.

Obtjcit contra fiiam fententiam tres irrjiamtas ,in

tjMitrHmfolutiombus enucleat varias

hanc ijuafiionem

,&

dijficttltates

circa

varia loca Philcjophi fiibtiliter

e.vponit.

Dd

j

Scd

quiUiter.

efi ,

(jy

14. Oh'"Jiio pri-

DiftinaioXII.

Lib.II.

5i8

hoc arguitnt primb

SEd contra

,

quia fecun-

dura hanc opinionem , non videtur poffc faluarigencracio , quia Ariftotcles^r/wo deGenera-

ti.Aigmc concra antiquos ponentes

tiune, text,

aliquod ens fubic6>.um gencrationis in adlu, vc corpus:qiiia tunc generaiio non elt nifi altcratio,

omue quod aducnit cnti in adu eft accieo modo arguitar in propofito fi matcria

quia dens

,

;

,

aliqui cntitas adunlis pofitiua, didinda

efTec

formam

S*(HHflH.

&

folum diceretur ens in potcntia, qiiia reccptiua adus completi fpecici, qui quidem fibi aducniens conftituet ens per accidens,& elTct generatio folum altcratio. Item , in omnibus aliis generibus , potentiale contia

illius

gencris

,

nihil eft illius generis

,

,

vt patet in

omni gcncre accidcntis , nam fufceptiuum

colo-

noneft ingenerccoloris:ergo fimiliterprimum reccptiuum formarura in gencre Subftanris

ergo materia nuUa eft fubftantia diftin^ta h. forma in genere fubftantix. Item , ex duobus exifteniibus in a6);u non fic vere vnum ex 7. Metaph. text. 49. ergo Ci matcria tiae:

T*rti4,

&

forma ex ipfa tunc enim aggregaret in

eft talis entitas adtualis,

vnum

ret verc

;

pofitum duas entitates ergo tunc non eflTct verc vnum. :

Rcfpondco ad tertium oportct dicere 0ii

ttriinm

fiieiliontm.

quodomnis

non fiefe com-

& duas vnitates & ,

iftud

primi

,

quiavel

res generabilis

& cor-

fit

&

mm.6.

&

vnum qua non omne vnum cft Imo vnura diuiditur in vnura in vnum quod cft compofitum ergo

taracn eft vecc

vnum

&

,

:

quod habet in fc hoc & Vcl dicendum quod vel uullum compofitum fit per fe vnum,vel quod aliquid poflit cfie compofitum ex nihilo &ente, quod eft pcr fc vnum , vel quod compoficum cx duabus cntitatibus poffit elle per fe vnum.Prima duo non funt vcra:ide6 tcnendum tcrtium. Vnde fcienduni quod cum viHm fit per fe paflio entis, & cns per fe non tantum eft fimplex, fed compofitum ita vt vnum per fc non cft tantum illud, quod eft fimplex , fed compofitnm. Quia ergo

non rcpugnat

Vt

lilijuiJJit

vnum j>er f» non tsjyugntt -vt hii>SAt

plnres euti'

,

fimplex.

fiuiplcx

hoc,

verc vni

,

idefl, plurcs cntitatcs.

:

& eficntialiter

conuenit matcriac cfie caalam cntis compofiti in fuo ordine,& fimiliter eft cficntialc forma: in fuo gcnere idco ex hoc habent vnitatcm effentialem ad inuiccm in vno per fe

;

compofito. ler rei

&

Non enim

fecundum

caufa qaarc ex fieri

\6. Jilflanti4.

Soluitur vn-

de hitbtt «/;quid ejfe ptr fi vnum.

fe

forma eftcaufa

per

cflTentiali-

fed in ordine ad matcriam,

,

Et cx op\)ofito hoc

fimilitcr c conucrfo.

eft

& albo non poteft vnum

homine

fe.

Scd diccs fortc , quare ergo homo albus non poteft efl^e vnum , quamuis habcat in fc duas entitatcs?Dico quod vnum pet fe cft pafllocntis, & ha:c vel immediata ita quod nihil eft medium, per quodpofljcdemonfttari aliudab cntc,& qui,

ditate rci

;

vel

fi

eft alia pafllo

nobis notiorde ente ,'& eft pafl[io

ciali

cntis in

vnum

naturam

eius,

media, non

ficut vtium in

commoni

talis entis eft

eft illa

communi

immediata,ita in fpe-

immcdiaic confcqucns

nec potcft demonftrari per aliquid

Contra: tu aflignas hic vnitatem iparte tovt quia totum eft pcr fe ens per formam, ideo totum cft per fe vnum fcd quare ex partc componentium totum cft per fc vnum , & quare hzc duo materia , forma conftituunt per fc tius

Si crgo qu»:ratut dc aliquo quarc cft

vnum

laterrfgtnit.

,

:

&

vnum,& homo,& albus

non. Refpondco,quia Ariftotelcs 8.Metaph./m.i/. J^ 16. dicitquod in fimplicibus non eft dubium quarc vnumquodquc eft vnum pcr fc , quia talia funtftatim illud quod funt in

illis

tuunt

fcd vltra vnitatcm

rcddcre rationcm quare

vnum

Kt^nnji».

S^crnodo ex dutbus bus

:

fimplicis oportct ponerc vnitatem compofiti illa

duo

,

&

etiti-

Jit vrtutit

perfe.

confti-

pct fe,& nefciuit aliam rcddere cau-

fam,nifi quia hoc

eft

attus,

& iftud potentia.-quia

enim vf.eft quoddam ens tale,non principiatum, neccaufatum ex natura fua,natum cft eflTepars alterius entis,& fcilicet

eft,vt

Bxx alia

principium cntis

fit

pars entis.idco

partc.quod cft tale cns, ex natura talis cntis

&

,

cxA^

& 2?.

pcr fe,quia eius partcs -^,& B. funt

fit

fibi

vnum

cns

naturali-

Albcdo autcm non

ter intrinfecc.

cft talis natucx fui natura cfle partcm intrinfccam alicuius entis , idco non facit vnum

qu6d

ipfa

nota

fit

pet fe cum fubiedo. Materia autem cft pars cntis per fe,& intrinfeca,& ex natuia fua propria, quia reccptiuaa^tus

,

& perfcitionis

,

ideo materia

&

forma faciunc vcre vnum. Ciim ergo arguitur qu6d cx duobus cntibus in a(Stu non fit vnum vere;dico qu6d potentia provc diftinguiturcontraadum , & vt funt difFercntiae entis, eft aliquid quod folum habet e(fe in virtutc fua: caufa: , quod potcft cxirc in cfFcdum ; & hoc

modo in omni re creata eft adus & potcntia. Ifto modo non eft materiaens in potcntia,quia habct \siiivaejfe extra

fuam caufam:fedmateria vcrc

a6tus,vt diftinguitur contra potcntiam. Alio

do accipituradtus&potcntia provt illud.quod tia

a(5luat

veio, illod qiiod aftoatuf

accipitur

aEltn,

,

eft

mo-

<»^«< dicitur

aliud,& informataliud

;/)o;f»-

& perficitur.

Et

ic potentfaj.Mi\z}^\\. text. 4.

fic

&

lib.8 text. ij. vh'i^\c\intc\\.\o6ia£ltufeparatdrdiftinguit,%c poteniiaeft illud,quodeft diftinguibi-

le,& aduabilc;& niatcria ifto modo non cft a^us, potentia non poflunc fed pGienria;& ille adus

&

eftedifTcrentiarentis, quiaillafolum

fimplicibus

;

fcd

conucniunc

adus ,& potentia primo modo

di(5i:a,vt diuidunt ipfum ens , couueniunt fimplicibus,& compofitis. Perhoead argumentum rcfpondco, quod cx duobus in adu ifto fecundo modo accipiendo 4ff«»»,qui eft principium agendi.provt aSltti dici-

18.

fieri vnum,quia talis adus narps eft tribucrepcrfe(flionem accidentalem toti compofito,idc6 non fe coropayuntur in vno per fc compofito fcd accipiendo aElum primo modo provt aEittt dicit cntitatcm pofitiuam diftindam a fuacaufa,qua eft extrafuani caufam tanquam difFcrentia cntis fic ex duobus in a(5lu fit vnum. iin6 nunquam fit viuim , nifi cx duobus fic in zQtMy quia non poteft fieri vnum ex duobus , nifi vtrumque fit aliquid pofitiuum extra fuam caufam , nifi fieret vnum cx aliquo

tur ^h agere ,r\on poteft vcrc

:

,

&

nihilo,

quod tuncgeneratio non qu6d licct Ariftotclcs dixeritgcncrationcmnoncflrcaltcrationero, tamcn non

Ad aliud,cum

dicitur

efTet nifi altcratio?Dlco

nobis notius,veI prius.

17'

illud non cft per fe vnum,quod non habet formam.pcr quam cft pcr fc cns.

ne

ras,

oinnino fimplcx ficut foima;veI quod fit compofita ex ahquo &: nJhiIo;vel quod fit compofita cx aliquo aliquo. Primum eft fupra iniprobatum * quia nihil eft per fcgencrabile &corruptibile,nififiiHftantiacompofita. Sccundum non cftiniclligibilc. Rclinquitur ergo aliquo,& lcrtium, quod componitur ex aliquo rupribihs

per fc?Dico quia habet talcm formam, per quara eft per fe ens,idc6 per fe eft vnum : eadem ratio-

jtd

frimtnn

tbitBienem,

Qu^ftio nonedc

tiondizit ipfam

raucationem. Similitet

non cfTc fubicdtum quod nihil eft fubiedlum generationis. Ifta tamcn fcqucretur.fi ma-

quatiiaisdixcrit ens in aftu

genccatiunis, tamcn

non

dixit

teria ciret cns in potcntia, \tpotentiacR. difFcten-

argutum cft. Vndediccndum eft, ficuc didum eft pnus, quod materia dicit entitaiem pofitiuam,qu3e cftcapax adkuum fubftanlialium , qui funt adus & fotmae fimplicitct ; fic ctiam requirunt fubiedum , quod fit ens quantus cnim eft adus , qui inducitur , tanta cft potcncia,qua: fiipponitur, fed hoc non impcdic quin fit ens pofitiuum. Antiqui tamcn.vc imponit cis Ariftocclcs.aliliaentisjficut fupra

:

quod curpus

adu pofuerunc

in

cfte

fubicdum

genciacionis, vc ^d.xet prime de ^eneratione ,text,i vt

quidam aquam,

corpus

,

potentia fimplicitcr

eft

&

,

folum

Ai ficHd*m. }'>teliaU,(jj'

eiiM

aSu»l*

«nfint eiuf

dem £enerii.

in potentia fuiagentis.

aliud,

cnm

piis cfTcntialibus

non

propoficio ica

,

adhuc

fic

Jit res,

extradio forrax de matrria. Et de

ifta

cxtradio-

nc adhuc poteft dici quod non largitur multitudinera fcd perfcdionem , quia cadem forma, qux eduda eft in aftu , pracfuit in potentia matetix fi autem vis quod non fic largiatur multitiidinem, vt quod nihil fit nouum , quod prius non ,

:

fuit, quarris impoflibile.

Nam fic neccflc cft quod

generans largiatur multitudinem, quia aliquid

quod priusnon

fuit, aliter

non

ciret

de generc Qualitatis , tunc

Sed

coricludic

aliquid,

& non

eft

cfto

illa

quodnon

fic

oppoficum , quia

fic

proceiTus in iniinitura;

de generc fubftantisdiftintlaa

ScdquomododiftinguituriformaJDico quod diftinguitur ab ipfa realiter

quia

,

illa

quadam

,

realitace

racionis a forma , & primo diucrfum ab illa,

omnino alterius ,

& cft

primo diucrfa , qna:

funt

fic fc

quod

nihil vnius includitur inalio,

ucrfo

:

forma autcm,

crgo, &c. Probatio tur inmateria,

naca recipi

,

habcnt,

necc con-

& materia funt huiufmodij

, fi

aliquid forma: includere-

formaquantumad

illud

non

Ad primum argumcntum principale, quando

,

fequente

•.fiue

tjuidam exhii igltur lpeciebiti,&c. Va-

etiam ex aducrfione

tet

qua

,

argtiit

ad pattem

&

poncre determinationcm quxftionis. Sidicas quod Ariftoteles hoc dicat exponcndo naturam materiz , quid per ipfam debcnius

intclligcre;

non

vnde cxprimit notam expohtionis,

fi,

ad ie

prirao rcccptiua

ria

fed

,

fi

receptaquantum

Quod

verum

ficut

,

fi

^ matetia

,

cflet

cum forma fit primo diucrfa,

cflct altcrius

generis

,&

ita

noneflet

qnid,necquale,&c.

Vel

fi

fonccdatur authoritas , potcft dici quod quod matecia non

ipfafcluic feipfam, quacdicic

, Ci

fint

prinio diuerfa mate-

& forraa, quomodo facient pcr fc vnum

?

Di-

co qaod confequcnter,quant6 duo funt magis diuerfa tanto funt mngisdifpofita ad facicndum :

vnum

per fe ,quia in

illa

conftitutione

non

rc-

qniritur fimilitudo in natura, fed proportio con-

ucniens

,

eft lia

,

&

aliquirt fui.

Si vero quxratur

rerum princ.

,

Eodcm modo

quac poteft clfc inter

primo

diuerfa.

Contra conclufioncmj 8. Metaph.text. com.i^. exadlu&potentia non fit vnum,nifiperagens

Soluti»,

,

quia

cics

clfct

fed aliquid cius cflct

de ejjentia

axgnch AX.,ipfiifi>U •videtnrremanerealijs feparatis. Poncbantantcm amiqui maceriam ,fiue fubicftnm gcncrationis cfle aliquod cns in adbu ,vt vapotcm vcl aliquod corpus. ftantia,

non

;

quia receptiuum.

<S^ld Ar!l!ttetes fenferit

nec {iHid,^c.

Refpondco , quod illa expofitio eft fecundum opinioncm Antiquori:m,fecundiim quam immediatc prii^is arguebar quod fola materiaiu iub-

aliqnid materije eflct inclufum in forma, ipfa

,

OhieSie.

ficinquicns. Dico autem materi<m t^Hei ficuncum materi*.

aliquid eorum,quibus deccrrainatur ens. Tacnim funt fpccics, & difi^crcntia:, quibus diuidicur ens & concedo quod maccria nec fic fpc-

rcccptum

11.

dicatur fccundiim Ariftorelem,

cflcc

fed magis reciperc:ergonon eiret

primum receptiuum

zo..

materia efi^ex epia

quod materianec Ad primum eft quid, (^c. Diccndum quod hoc dicit opponcn- frineifate. do contra falfam partera quod patet ex cpilogo

non

altcrius cflcntix

OVteliit,

quod

infitj& iftam potentialitatem concomiiatur

tra

receptiua

q.f.art.l.

pars gcniti,vtpatet j.Metaph.

in gcnetecolotis ,eft aliquid adtualc de gencrc

MaterUqut-

Viie tr»lf.

fit

vbi dicitur

oppofit-am :fidimpojfibile,z^c.l^on tftautcm con««fuetudo Ariftotclis inter argumentum pre

ergo materia forma.

guitMr » ftr^

inpotcntia,&

qux cft alicuius

potentiaiein vno gcnerc accidentis eft a^ualc in alio genore priori,vc potcntialc,& receptiuum

cum

nerittitne.

gencratio.

Quantitatis , vt fupcrficics. Ergo potcntiale& rcceptiuum in prirao gcnerc non potcft circ de aliquo gcnerc priori , quia non eft aliquod aliud genus ptius. Idcooportet eiredeeodemgenere,

tnodo dillin-

.

Duplexfo» tenti» ingt'

dicitur

eflet vcra.

racio

cum

^

eftin aftu,

quod illud quod eft potentialc, & rcceptiuum in vno gcnere accidcntis, non pcttinet ad idcm gcnus, Dico qii6d fi poneretur quod albedo componeretur cx princi-

Ad

»9-

ens in pocencia, quia

eft

text.

,

&

Ktftluitur,

ad terminum formalem geneeft aliquid pr«exigerc ge-

ncrationi,quod

,

ipfa

generatione

pcr fc

,

albedo fundamentaliter

non eftcompofitior, quam alia eft potentia in

& eft

non eft fubiettum generationis ens in a^u, non fitens in adlucoroplete tunc non cft nihil , necfolumens in potCDtiaeomodo , quo fi

j

quia neccflc

fito

&

Rcfpondeo, quod in generabili& corruptibiconcurrunt dua: potcntix, vna cft potcntia obie(fliua , quae eft terminus generationis , qus cft lotius in potentia ad adum , vel ad eircndum illud quod ficeft inpotemia,extrahitur abagente in adum , talis abftradio non caufat multitudinem , fed petfe€lioncm. Qaia albcdo in aftu li

fcilicct

fcd in propo-

:

&

perfedlionem.

ad aliud,

potcntia fccundiim

adtibus

illis

fed peifcdlionem j fed fi mateiia impotaliquam cntitatcm pofititiara , aliam ab entitate forma: , huius extiadiio de potcncia in a6lum latgiretar multitudinem , non tantum tarct

rationis

forma fibi acquifita eft pct aiterationem, & fic cft tantum ens in potentia ad altcrationcm , & adtum fecundiim efnid. Nam ficut eft aflus fimpliciter , & a(5lus fecundum quid , ita

largitur multitudi-

nem,

& tale

,

actuale. Ideo

^uid correfpotidentcs

3'9 quod non

,

&c.

& quidara terram

cns in aftu complcte

cft

I.

exttahens zCtam

nec differencia, cntia etiam dcccrminantur, diftinguuncur per aftus. & formas. ,

Scddiccturquod Philofophus dicit ibi quod dcmateriaprsdicantur omnia alia denominatiuc, ergo nullum eorum eft eflentialiter idem, quia in prjcdicationc dcnominatiua vnom extrcmum non cft cflentia, nec dc eflentia alterius, ex

quo

prjcdicatio

clfcntialis diftinguitur

11. Ali» oHeait.

contra

dcnominatiuara.

Refpondeo, qnod hoc nonincludit.quia AriMetaph. text. 15. vult quod materia Dd 4 pr«

ftoteles 9.

Stlutit.

Lib.II. DiftinaioXlI.

310

prxdicctur denominatiuc de compofito. Vndc dicit quod hsc non efi %lMd,fed Ulinum, veL ilUni , Arca nrn e/i ligmin ,fed li^nea. Non ens autcm uon

&

communc mancrc quod ,

docet Coramentator

S.

vocatur materia. Sicut Metaphyfk. cap. 1 1. quod

diflFcruntaprincipali fola cadcntia, vt patctin C^ cadentia. przdicatis. Formaauiempotcft intelligi cadere ad aliud dupliciter : vel cnira potcft cadere a fua

tranfmutacio lecundum vbi facietnos lcire locum: itatranfmutatio lccundum formam facict nos fcire materiam, & fic cognofcimus materiam per analogiam ad forinam. Sednonfequicur, non eft cognofcibilis a nobis,nifiper analogiam ad formam ; etgo non elt aha cntitas pofitiua diftinfta a forma nam ncc pcrfcctilli-

vcl ad

ma in natura 6c fuprcma, nec imperfedtiflima, &

pr«dicacur denominatiue dc aiiquo

}

non crgo

fe cft non ens. Dicocrgo adrationem, quod denominatiua

materia fccundum T>en»mtnatii

duplfx tfiiut

quiditatc ad fuppofitura naturx propriae

,

luppofitum altctius naiurae. Ptimo inodo

eft

nominatio minus proptie didta hoc enim :

de-

modo

fupcrius prsdicatur denorainatiuc de fuo inferiori. Vt honto efi animal, vcl Socrates efi homo ,animal

autem

praedicatur denominatiue per cadentiam

a propria quiditate ad

fuum infcrius,quod cft exIfto modo non pta:dicatur

tra rationem animalit, parsde toto denominatiuc,quia homo noneft anima,nec compofitum cft matcria, Sccundu au-

temmodocft propricprscdicatiodenominatiua, vt cum dititur , Soerateseft ai\jHi, iiicenim alhum cadit a propria quiditate ad fuppofitum aherius ad iiium modum ptasdicandi dcnominatura; ,

&

natiuc reducitur przdicatio d«nominatiua partis de toto , vcl e conucrfo , vt cura dicitur homo efi

aninuaw ; animatim enim fignificat formara animx contradam, & cadcntcm a propria quiditate ad aliud fuppofitum , qaim fit fuppofitum propri» naturac, fiuc quiditatis ipfius a»imx;non taincn cft piacdicatio proprie denominaiiua , quia

non conucrtitur, fed tamum afllmilatur pra:dicationi denominatiux accidentis dc (ubicdo;

illa

nonenim

prxdicatur prxdicationedcnominati-

ua altcrius gcncris, nec cft przdicatio, auc deno& fic materia dida de minatio accidcntaiis compofico denominatiuc nondicitut deco acci:

jldt.arjum, Alijua pof-

funt

per

ejfe

ttctidens

t»mtn

,

^

necif-

/•tria.

Pri.Hftit

principia per

accidtm n»'

aliud dc j.

affirmatur

:

infima

efih

Vh^jftc.

dico quod informitcr

de fubjcdtomotus,

fubicdto gcneraiionis

;

efie

&

negaturde

concraalia.

Vcl potcft

mo

Phyfic.text.G(>. fic

tia,

quod

nam hoc modo

priuatio

ceirari6

dico quod

Ex fri~

cum ejfe in poten-

pec fe attribuitut lubicdto motus,nc-

coniunguur

per accidcns

,

ejfein aftufimpHcitcr ,hcet (ubicdtum autem generationis , a

Maccria non

Ad aliad,dicendum quod materia fcibiliseft ab ahquo intcUcdtu fine analogia ad formam,fcd

cA

non

per Ce,exfl$' eatur.

Vidc i.Phyf. q.to.

de fcibiUtatc matcrix,qu6d ibi

mutationcm tanquam principiiim , & fic ncc maicria, ncc fubicdlum mocus eft feibiie per feinquancum huiufmodi ; vfque enim ad quintum librum loquitur dematcria,& de fubicdto tam

z 4. jiila rtipenfi"-

mutationis, quam raotus indifterenter ; fed lolunt quzdam naturz abqucndo de vtroquc , folutx, quodlibet per fe cognofcibilc eft, fed magis fubicdum > inquancum raagis habet deeme, quiamateria noneft cognofcibiUsa nobis, nifi per analogiam ad formara ; quia intellct^us nofternon intelligic aliquid, nifi a quo cifcdtiue

&

mouctur ad adtura fpccicmjl

inteliigendi, vel per fc,vcl per

fc cfTedtiue

caufatam.

Vnde

ficut nia-

tcria

non habet cntitatem

dum

aliquidaliud inadtueftcdtmc, vcl formali-

fuflicientem ad facicn-

quoad ejje rcale, ita nec quoad efii intclligibile, ita quod cxticma cntium non funt proportionat.1 ad modificandum intelledtum noftrum; tct

vnum

pioptci exccilum, aliud pioptcr defcdtura

fuxentitacis.

vltimura, patet refponfio,quomodo mate-

lia dititur efle

ens in adtu, &c

quomodo non

:

fed

ensinpotentia.

Q^ ^

Primum probatur

intelicdlui noftro.

habet propriam ideam in menccdiuina,

fi

,

quia

ficaU-

quidpoficiuum,&ide6 fecundum fe fcibiliseft finc analogia ad formam, fed tamena nobis non potcft cognofci fine analogiaad formam,quia

S

T

o

1

II.

ytrum materia fojjit ejfe fineforma, <-virtute alicuiuj caufk ^ k\exi(. x.fnrt.qutfi.

11 wewJr»

i.arM.Hugo Vift, i.dc

iocrtim. fart.t. art. 4. Magilt. hic

D. Tliomas

1.

f»rt.

<jUi.fi.eo.»rt.\, DBoiiaueuc. hit art. i, qutft.i. Ricbai-

dus

3
H.Durand.

qudji. i.Ctegor

^utJi.x.Conimht.

l. fhyfie.c«f. 9. (ju*jt 6. Suarczi» Af»/. di^. 11. »rt 9. Scotus i.Phyf.qutfi.19. 10 (^ lii/.t.qutft.j.tn Oxon.hie


V

quonegatui ejfe , non nccelfario eft in adlu ens: ideo fufHcit ad probacionem Ariftotehsconcluderequod gcneratio non fic motus.

fcibilis

dici

loquitur de materia , vt habet ordinem ad tranf-

:

dicitur ptincipiumper accidens naturx.

teriium.

fuut ^ nobis coguofcibiliapro ftatu ifto>

autem afiirmatiuum

de fubicdko motus, eft effe in adu hcet cnim fubiedlum motus, inquantura motus , fit ens in potentia', tamcn iili^j^ in potentia ncccfiari^i coniungitur effe inadku: ctfiper accidens luquantum cft fubiciilum motus. Vndc ahquid poteft efic ncccirario conuenicns alij pcr accidcns, quamuis non fit de formali rationeeius,&nectinttio tequiritaUud:

Ai

,

nec proportionata intelledtui noftro, fcd media, 8c tamcn illa in fc func vctc entia & diftindta

Ad

dcniaUter.

Ad

ficut

6 D non.Quanto aliqua funt magis vnum, tanto magis funtinfeparabiha; maccria & forma funt magis vnum, quam fubic£tum,&accidcns:fed Deus

non

poteft faccre fubicdlum finc paflionc

,

nec

magnitudinem fine figura igitur muho foriius nec materiam fine forma. Item , quod non poteft pcr fe eiTccft inferius eo, quod poteft pei fe efle fcdrelatio non po;

icft

per feeire virtute diuina; igitur

fi

matcria

fibilcs. Nam ex operacionibus deucnimus in cognitioncs principiotum opetationum , qux form« funt. Vndecum ineodcm videmus opcra-

quiafecundum Auguftinura primo fupcr Genel.

tioncs diftindas

fccundum fpccicm

principia diftinda cilc

rouiatione circa

,

&

fic

,

atgaimus

cx gcncratione Sc

fotmam cognolcimus ahquid

Secundum.

:

poflct pcr fe circ, iclatio cflct infcrius cns, quara

nifi

fri'

,

per opcracioncs fen-

noftra cognitio noneft

r.

Atgum.

matcria in naturafua; confequcns

eft

falfum,

cap. 8. in fin. Duofecifii vtmmprope te , aliudprope nihil,& z.ConfeflCcap.3i.Matcri3 noncirct ptope nihil,fi aliquid efict infcrius matcria.

Iccm,ficuc forrax func contrarix, ica priuatio-

ncs

Ttrtium,

Qu£Eftio II. nes

formarum

polTunt fimul

effe in

uationes contrarix

omni forma ,

dax forms

fed

,

contrariae

materia ; igicur ncc Ci

:

non

dax

pri-

tamen materia eilet tine omniam formarum Ci*

priuationes

tnul (ibi ineiTcnt.

Oppofitum. Minus videtur accidens poireefle fine fubiedo,quam materia Cine forma,4uia fubie^turo aliquam caufalitatem habei refpeduaccidentis , fed materia in nullo generecaufzdependet k forma fed accidens pcr aliquam vinutem poterit efle fine fubiedlo ; igitur & matetia fine forma.

Ctntri.

:

S

CH O LIV

3^1

Dico tamen qu6d expoficor multis

ricm

quianec eft illud fecutjdum fcncc verum in fc, quia Ariftotelcs at-

aliis locis

litcrs,

,

^. Reiicitut eipofitor.

auti-

quorum poncntium matcriam cflc quid in adtu, vtvapor, vel qoodcumque tale. Ec Ariftotclcs dicitquod fecundum co$omniapra:dicantur do niatcria dcnominatiuc, itadenominatiue propric didta, Sc arguitur ad oppofitum, fubdens, lcd »»»• pojftbile eft materiam effe maximefubftantiam. Nam ejfefeparabile ab alijs

,

&

hoc alitjuid

effe

efle fubftantia:

benc tamcn Philofophus

;

maxime vi-

Quare maccria,& compo-

denturfiibftantia inejfe.

materia

I.

opinionem

guit ibidem contra fccundam

fitum magis videbuntur

M

ibi errat ficut in

ait

,

quam

quod

e/Ji

eft-alfcrum materiae a quolibct aliarum CateStntentia Alherti, v^gidijy

D.ThomA^&nlierum,

repHgnare materiam pojfe /eparari a forma , ^nia non hahet exiftentiam cUJiinHam a ferma exiftentia : a\if ajfignant alias rationes.

goriarum fcd manifeftum :

cft

quod hoc non

di-

ex intcntione propria, quia fi eft Ipecies fubftantiae compofita: , vt vult>»8. Metaph. text. 7. non igitur eft alterum "i Categotia Subftantix, cit

quandoeftibiper redudionem. Prater hoc, cx-

Dlcitur ad qusftionem diuernmode

X.

fecun-

,

dum

diucrfam conceptionem de materia. g»ntm»terix Diccntes qu6d materia non eft res aliak forma, dicunt quod non potcfl: efle fine forma.Suftincn^f.'/^ tes iecundam opinioncm,quod res generabuis eft compofita ex potentia , aiStu , dicunt quod matcrianon potcft efleflne forma, quiamatcria fecundum fe omnino nihil a^us habet , tale non poteft eflc pcr fe ; tamen ipfi faluant fubilantiam eire compofitam,quia matcria, forma habet duas realitatcs duo ejfe proptia. Vcrun-

&

&

&

&

tamen fi intelligant pcr ejfe , vel per realitatem, qudd matcria fit realitcr cxtra caufam fuam, quantum ad hoc ejfe materia non dependet ellentialiter^ forma,&ide6 quantum ad hoc polfct Deus faccre eam pcr fc exifterc. Opini»

Thtmt.

^''i i^^^cnt aliam imaginationem de matetia, ipfa eftaliud ens, quim forma , quia poteft

s.

qu6d

contradicit in intentionibus huic

pofitio ha:c fententiaE

non

quia

,

eft nihil

cft

fi effe

quia idcm

,

alterum

rentiz entis. Si igitur matctianon habcret altcrum k forma, non poflet dici alterum.

c»»eque hoe

&

neijHe hoc ,Jed fecHndnm eos pradicabi-

,

tur propriadeneminatione de compofito

falfum

eft fimplicitcr

quia

,

talis

;

,

;

,

,

late

pidc

,

,

quae

fit

in ipfis formaliter

plufqu^m

in

U-

fed quia habent attributioncm ad illud, in

quoeft fanitas formaliter. Scdensanalogicc diciturdemateria, &aliis nonigiturdiciturens, habere efte nifi pcr attributioncm ; igitur cjfe ;

&

non

formaiitcr incft matcrix.

Hoc

vidctur pcr

illud^.Mctaphyf.

comm.

^uid, nec tfuantitm

&c. Vnde Ariftoteles

,

text.

i.Afateria neceft dicit ibi,

aut materiaytjUAfecHndHmfe, ne^Hequid, nequet^uantitas

,

ne^ue alicjaid alind

,

^Hihw eft determinatum,

vt homo eft animal

non

,

animalitas

C H O L

S Fera

Afanifeftum

vltimum fubie-

eft igitur (juod

lium, id eft, materiafit aliudficundMmfuam effemiam ab omniforma, fubftantiali,& actidentali. Ec expo-

quod

ceflit

fada proex matcriae ignoranria ad oftcndcndum

qu6d

ipfa

fitor ait

,

ratio prius ex oppofito

maximc

dida manifeftac

fit

fubftantia

,

ideo in litcra

Ariftotelcs quid eft maccria.

compo-

M

II.

,

ejfefitpara-

abfidutHm pritu pcieft ejfe

poteji

Detu Jupflcre ammtn

caufitm exirinficcam. Tertio,mateiiam cmfiatjine cau-

faficimda

;

ergo fic confieruare poteji

dico quod compofitum gcnerabile pci fe habet duas partes re.iliccr duierfas ^^ materia poceft clle fine omni fcrma.

IDeo

,

^ y
uonpo-

#

1'"*

abfoluto alio, poteft fine contradidVionccflc finc ^/"/"'f

f'

Quodprobo. Primo matcria

illo;

prius

fic

;quiaabfolutumprius

abfolutum aliud

eft

a

fgrma,

&

igitur finc contradidtionc poteftcfle finc

;

Maior paiet quia prius non

illa.

,

neccirario ccc-

priusfolum originccocxigcns pofterius fimul fimulcatc rclatiuorum fed cx hoc , quod tam materia , quara forma cft abfolutum ens' , diftindum ab alio , vt priiis probatum eft, fequitur quod materia non xigit fimul pofterius

,

nifi illud

fit

:

cocxigit

formam

fimultate rclatiuorum.

damentum naturx

dicatur.

V

I

f.tia

Secu;rdo

Jine poftcriori.

catur denominatiue alterurn efteffe ah eo ,de

pra-

ac fic

& commHnisfintemia, materiam

hilemaforma. Primo,

patct

ejuo

,

matcriatum,& non materia. llta tanien dcnominatiua prsdicatio non cft aliquid cxtiinfecum ab elTcntia. fituni eft

id cft.diuifum. Et fubdit. Eft enim aliejuld , de tjHa emnia aliapradicantHr , vnurn^uodqHe (juodpradi-

&

quod tamen non

dcnominatiuum cadat ad ali, quia illud quid extrinfccum in natura , (ed potclt clie taiis pracdicatio denominatiua per fe primo modo,

;

,

;

ptxdicatio

dicitnr

terminus creationis ; 5c tamcn dicunt quod contradidio eft quod fit fine forma; tum, quia

quod cflct, & non eflet adlus tum, quia fecundiim Boetium v. Trinit.cap.i.omneefte, vel eft formae,vel k forma; igitur materia non habet effe , nifi fit z(k\i% vel aftum habens tum , quia Dcus non habct ideam materix igitur iion poteft eam producere pcr fe; vltimo, quia qxianjocumque mulca analogantur in aliquo illud non eft formaliter nifi in vno illorum ficut paccc de Jkno ,quia tantum cft formalitcrin animali & alia dicuntur fana , vt vrina ita didia non a fani-

ejfe

Prxtcr hoc, Philofophus arguit ibi, quod mac contra , prodecompofito, pria prstdicatione denominatiua. Etdicit :Z)itcria prsdicatut

cfle

fcquitur

igitur matcria

,

& aherum funt diffc-

,

gine

,

fcilicct

quia

,

eft

prius

;

fit

Minot

prior forma ori-

eft cnim funPhilofophum 1. Metaph. origine & non cft rcfpcdti-

rcceptiuum format prius

text. 9. igitur

uum

quod materia

,

pec

;

igitur fccundiim rationcm rcceptiui cft

forma igiturquantiim ad hocnon dcpcn;

det a forma. Similitcr

matcria

fit

,

Auguftinus ij.

Confejf. vtilt

quAd

prior originc forma, quia prius ori-

gine creacur, quamforma. Sct-un

'.^l^,

Lib.

3ZZ Secunda

ratio ad idcin

;

formam ,&

noa

ipfa

DtuAfotefi

nnn

cnu/Urt

neforaii. Maior patcc d-io

cil

,

,

de eircntia matcnar;

matcriaimmediatc

li-

non cflconcradinon

quia

caufa fccunda,qu«

clTc /ine

hoccnim lolum eflcontiaqiiodDeus caufcc compoiitum cxmatcria , & furma fine caula fccunda , quia illa: caufas fccur.da- funt dc cllcntia rei & certum cft quod decOcntiarei. Ex

ell

tKtriHftcatn.

caufatum

fine

fed eircin matcriacaufac

;

igitur poicft cfle caufare in fuplltre ont.

creat

Dcus inimcdiatc

dcelloncia rci, poteft

caufa fccundacaufaic pcr

quidquid Deus

pcrcaufam lccundam,qua; non

refpe^lii abfoluti cfl

Diftinaio XII.

1 1.

didio

,

;

Deus

ita

potens

caufa fccunda,licut

cft iine

cum

quodcumquc abfoluquod non eft de cfleniia

ipfa; igicur poteft caufarc

tum

fiuc alio aUfoliito

,

ma

in

ma

formam

criac

&

,

,cum tranfmutatur daium

effe

a

a for-

forma priore non datum ab alia for-

6. tjt gerieritbilis,

ftd cre»'

Vd-4.

Deumaliudafe

fi

vclic aliud a

fc,non cll

ncccire ex parte cius vellc aliud ab illo volico, fed folum

qa6d non

fi

quod

vclit

ordo ex parte volitorum,

eft talis

polfet vellc

matcriam

vclit

formam

vnum

iine alio

non neccHe

efn.' ,

t ifc, nifi

eft

igiturfi

;

propter hoc

hoc fir,quia matcria

m.-igis

fi

non detcrminat

vnumgenus abfolutum ncceflitatc abfoluta, determinct vnum fpecialc illius generis ab-

nifi

foluti.

de-ii,(y

funt ra.
non

vnum identicc

fint tanta vnitatc

do, tamcn

vnum,

& forma, liccc

refultans cx ipfis. Matcria igitur,

,

vnum rcfultans,&maquam accidcns a fubicdo.

Ad aliud, concedo vniuctfaliter quod

iftud cft

non repugnat & ideo conccdo quod relatio multum ciis inferius qua matcria. Imo qnod:

,

Materia pre-

gcnus accidcntis eft inferius in cntitate quain matcria. Ec ciiindicit Auguftinns , Z)f«rf

pe

vnum prope nihil : vcrumeft,nihil cft propinquiusnihiloin gencrcSubftanti^,quam materia. Vtrum aliquid propinquias nihilo in eodem gcncre pofllt caufari, dubium eft. Dicunt, Angolus eftptopinquius Deo , quam aliquidaliudcuiuf-

fiantit.

libct

nikil

i»

geriere fub-

fecit

cumquc

generis

;

igitur mateiia rcmotius, quain

aliquid cuiufcumqucgcneris.

aliud cllet gcnus perfeftius

Angelum

Non fequitur,quia

cflc

piopinquius

,

Dco

eft

propinquius,

autem

nihil prohiberei

in gciicrc fuo,

&

tamcn aliudalteriusgcncris propinquius. Nunc autcm.bcnc pollet cHeimpcifc
Non

poteft eirc aliquid altcrius generis pcrfe-

perfcdiffimo gencris Subftantia:.

(ftius

Ad

aliud

,

dico

quod priuationes formarom

contrariarum non funt oppofit*,nifi fint foriTia- Adtcrrium. rum oppofitarum immediatc circa idem. Vnde PriuJiiunet frmniii conprimo de Ccelo y cio^ndo funt oppofita ncccirario

fe

habct ad

immediata circa idem

vnum

gari fimul ab

:

fingularc

fit

diucrfq rationis in

dcpendens nccefTari^ ad plura

eodcm ordinc;igi:ur

fi

materia

dcpendct ad formam, efrcntialiter depcndebitad tantiim, c]uia vnius fingularis dcpendentia:

vnusprimus terminus. Diccs, vbi erit

illa

m.iteria in poccntia ad

om-

nem formam

Qualitcretiamhabebitmateria ? partem cxtra partem finc quantitatc?

Ad primum erit

Ad fecSdum.

inferius in cntitate,cui repugnat per fe cfl'e,quam

fito vnius, nifi

cft

non

quia

accidens a fubic-

ficut

vcriiisfaciunt

gis funt fcparabilia,

quodlibet fpecialcillius gcneris ,contingcnter fc habet totum genus non enim porcft cffequod

vnam

fuh-

ieHum,

tmriArum

Confirmatur , quod contingenter

Sluod ccKtln-

cipale.

,

perfcftius ens primi generis. Si

,

»r^um.

tio eft falfa, quia

cft

dc communialiquo, taroen

8.

Ad

Loqucndo defccnnda vnitatc propofi- fefarnbilm maxima indcpendencia ad inui- quam mci-

rabilia.

tamen

fingularc fignatum

«5.

Muterin,^ infcpa- ft^rma pt.igU

ncris impeifediflimo generis Subftantia:.

eft

&

vnitate,quan-

tanto

,

(ihieffein aliquo indiuiduo illius fpecici. Licct

fibi

ad

alia corapofi -

;

vnum

.

prirmirnfrin-

cum cxtrcmo Loquendo de pvima

aliquod fpeciale in illo gencre, omne quod detcrminat fibi fpcciem , de ncceflitate dctcrminat poflit inftari

5

cnim duplcx; quardain

cft

:

quia

fibi

ene-

r.

ilie

ibi cfticqui-

deiermi-

cft neccflitas

aliquid

l>rim*»>.

uocatio de vnitate identitacis cxtremi rcfultantis.

quod

principalc,dico

caufa quare Angclus

fcd ex partcmaterias nulla

cnim

He^onfto

Ad primum

* quod

prius

cft

ab circnria crcatura:.

alia

eft

&

Obiedkne::

diduin

hxc

fibi

aliquam forinam. Probatur, non cft ncccllc fingulare fignatum detcrminarc fibi genus abfolutura ncccfTaric), nifi dctcrminec fibi

due.

;

cft res

cntitatcmforma::

in cntitare fua detcrminat

nandi

7'

rcfpedus non

cui

iimplicitcr vclle; igitur

^ficadge-

ratione cfficicntis

cft

necclfc cft

l

trubiliti

fcruando maieriana, non haberet ejfe aliud, quain habet nimc. Dicunt , materia h;ibet refpc£lum ad Dcuiti in

virtuti

non

extenjit

ejftt

locatum circumVndcfiDeus annihilnret foimam con-

fciipiiuc.

creata produccrc

aha abfoiuta.

ftd

,

ft'

parAln

beic! partcin extra pariem,fitut

depcndcntia ab inuicem

Quartofic';

libet f^ertale,

verius ctedo ,adhucclUt partibiiis

ab aliqua forma. Tercia rario ad idem , quod Dcus immediate creat,jmmcdiate potcftconfcruarc;fed materiam immediatc creat , quia matcria eft quid crcatum: non cnim cft cns omnino incrcatum,& no lubcfl

iine cntitate

quod non ha-

fcd in tllcntia,

;

ccm

naturi crcatx ,quia nihil poteft natura , nifi aliquo prxfuppofico ; igitur Dcus potcft immediatc materiam conferuare

finter fe habet adquod-

per quantiiatcm

non

remanet, quia pari rarione effe ma rcmaneret,&: ficplura^/j^ fimulcircnt ; igitur tfje fuuni pril".ippofitum rccepiioni formae, noii cft

JtUteri» ntn

&

i6 aliqua lunt magis

ca dc cirentia mittrU non remmet kform».

lis. Sul'.

diccndun^ qaod r.oncflet pariibiincndo lamcn qudd h..tcc partibilitatcm, Mgferia

fic, tuiic tliet

li

deefrentia matccix, quiaicmouctur

quod

hUitatcTnfoiiim per <jii(tutitatt>fi?iX luliiucndo

aforma

cft

Aiijftiiltnu,

:

de rerpctftiuo ncceffario confequentc. Minor parct,quia forinanon eft dc clfcntia matcria;, ncque fffe datum matcri» rei, licet fortc poiret inftari

Bjfe

Ad fccundum , non cft ibi maior difficultas, quam in illa c^axiUouc yi>t m.tteri.% habrat p»rii-

dico

,

quacrendo ab oppofito, vbi

Angelus.vcl poceft

& non erir mainr matcriam. Vcl

fi

eum Dcus

crcare fincf^;';

non polFcr creare qucd non pofTct, afligncs

ratio quarc

dicas

fit

,

non

fub alrero,ficut


Ncn enim p!us poftunt necodcm, qukm pclTjnt affirn^ari.Sed non cftcontradidrio ponerc inatcriam fineomni fitiscontradiftoric.

fornia rcfpeftu Dei, qnia non funt aiiquac fotmat contrarix inuncdiaic cirta materiam neceirario.

Licct igitur agcns crcatum non poffit priuare matcriam vna forma , nifi indiicat aliam , tameu priuationcs

omnium formarum non

nccellario

func incompoffibilcs fimiil in materia.

Ad primum

porcntia diuidit cft in adlu,

quia

Ad mtitnn , dico quod loquendo de adu,vt cura D. Thotru.

pro opinionc priore

arquiuocatur<«
omne ens, fic dico quod martriA

imo priuationcs

funt illo rnodo in

oculo

tnihi z/^iquod eft neceirarium Angclo,&: afligna-

aftu

bo ego

tcntia, ficut cft ciim habet vifum,

vbi ncceflarimn matcriar

oppopatet deoppo-

potcft cfTc fub

,

ca:ciras cft aOca in

&

,

non

fic cft

pomate-

in

tia

&IV.

Quxftio III. fia, vt (ii{{ingmtatejfeind£lnconuzefe

fua. Alio niudo, loquendo dcactu

^fffntJ)

efft

*p hform».

& jjotcntu,

vt45»«dicit acium rcccptibilcm , ik pote/itiateceptiuum, ficut noneft matetia adus. Ad aliud , ciim dicit Boctius quod ep eft for-

nix

,

vel aforraa

potcft dici qaovi iutelligic

;

quod omne ep perfc(^um,vel

cft ipfius adlus, vel

non eft pcrfcdum. quod matcria non habcat efe hne forma, non tamcn fcquitur quinahtcrpoteft^jff. Ad ahud dico quod raatcria habet ideam in habentis

Vel

10.

adum

ejfe

;

materiae

ideamin

Dee.

Dcojfi idca

obiedlum cognitum

produdum; non cnim ejfe

nitur

cognito

quod

cognituro,vc cognitum.

obicdum

fit

Non enimeft in

matetja in compofito , non eflet pcr fe vnum cx mrtteria,& forma , quianon a^uatetura forma;

dc accidcncccum cft pcr fc,colIitur rcfpedlus, quera habet ad fubiedum fecundum adualem inhacrentiatTi. Si enim darctur fibi efe fubicdura primo modo , non mancrec maceria fineadtu acluante , cuius concrarium probanc quatuor raciones fuperius fadz.

fic

Concra illud arguicur Maccria corporalis maforma corporali , quam c concra,

efto

5

tditcri» h»bet

,

in C4ufa

,

eft alia

,

&ahudadu

domus

in

anima

& alia produ£la in re extra.Si po-

idca eft ratio imitabilis

,

adhuc mate-

&

Dcus habec ideamrquia raatcria cft aliquid, potcft aliquid facere circamatetiam.Vndc aliqui ria

dicunc quod nuUum agcns naturalc potcft aliquid agerc immediate circamatcriam , fcd folus Deus ; igiiur non eft maicria nihil. Ad aliud, cum dicitur, ijuando aliqiiA analo^mtnr in ali(^H9 yilUid

quod

tamHmefiinvno

ijiorum,

Dico,

propofitio vniucrfalitcr fumpta impofiibilis cft. Si enim habet vnura fingularc verum, ifta

habct mille falfa, quia ens, vnum, bonum, non dicuntur de creaturis nifi in attributione ad Deum,

& quadam anaIogia;igitur fequerccuc quod nuUa creacura efiec magis ens, magis

nmn ,quam

vnum magis bo,

:

& non poceft cife forraa corporalis finc maceria, ficenim

tur propter ftancia,

Dico quod matccia minus dependet a forma Miteri/i minhi defendet fit prius origincquam forma maa forma, qu4 tcrialis a materia , quamquam forma fic cns pcri ecntr». fcdlius, idco non eft fimilc.Vcl melius,qu6d forma non cft caufa formalis materix , vt vult Auicenna 2. Metaphyfcap. }. ncque materia caufa Form* ttrraaterialis formx , fcd corapofiti & ideo cirm poralii p»te/i vcrumque fic ens abfolutum , conccdo quod effefin* m»vttumque potcft cfte fine alio,ncquc propter hoc teri». fic formacorporca immaterialis.quiahcet fic fcparaca,non rcpugnac fibi pcrficere materiam. Eftoigicur quod immatcrialicascflec caufa quarc ahquid eft nacura: inccllcaualis ,quod non crcdo , adhuc requiricur quod non cflec apcum natum pcrficcrc materiam ad hoc quod dicerccut forma intcllc
:

&

Sariutn

fic

hoc , quod ,

vno modo

e^ fumpta'eirc vcra.alio modo non ; quia fi fanitas intclligacur proportio humorum , tunc ab hoc

fif

rrntur.

abftra£toy2i««/«accipitur

num,

& dicitur de

nitatem,& eft

licet

fic

III.

rebftji

materialtbmjit

l. part.jutfi.^i.»rt.^.BiCCon hic J. ii.»rt.i. i d.ii Hcrucus hic qutfl.t.art i. Durand. qu*{t. i, iE^id ijuod/.i.tjtitfi. y. Suar.«» Metaph. d.i.fe3.}.cr 6, Scotus in Oxtrt.t.difl.qutfi.^.

&

vna,conceptus camcnyi?/»

V 6 D fic. j.Metaphyf.cexc.

inquocumque fignato, fecundura quod animal eft fanum formalicer,

vrina non,fcd fignum,& diaeta conferuans.St tamcn incelligatury5«iV<« , vel analogiayi»* fecun-

dum quod

O

I

D.Thomas

vnum concretum /S-

a:quiuocus

quod dicicur,

T

princifium difiinguendt mdiuidua?

diuerfis in attributione ad fa-

vox

S

Ftritm materia in

potcft propofitio af-

t^Hiuoti$m,fi proprii

CL»V^

dicitur analogicc defub-

& accidentc,debet dici accidcns nihil.

Prattcr ha:c

II.

immacerialis,& pcr confequcns in-

eifec

ccllcdualis,vcvulc Auiccnna \.Metaph.c.^.

non plus fanicas cft ftna , in vrina,quam in lapide.Itcm.ens dicitur dc accidence in attributione ad fubftantiam : non igivrina

It.

gis dependec a

^j^^^

*^"

diftinttum t.Metaphjfte.xt.comm. 1

ficaciuum fanitatis efFe6tiuura,& conreruaiiuum,

feparac,& diftinguit,7. Metaph.text.^.

Oppofitum.

,

,

habentactribucioncm,& analogantur m proportione, quodlibcc habet formaUtcr illudanalogacum. Tamcndeillo, quodprius dicebatnr, quod maceria habet effe proprium , dicitur qupd vltra hoc habet matcria effe datum a forma, & tffe ftfum communicatum a Deo ; nunc aucem non habet quando cft fub forma , quia fic compofi-

1.

materia.

cft a

conceptuum itaquod fit proporcio non humornm tamiim fed abfoiutc, ica quod proportio fit aiialoga:um,tunc fignicft attributio

coram. 1

vnitm numero dicuntur , qtterum materia '^"'* numero; igitur vmtas numcralis

ftinguic sb alio

Quod non eft diftinftum.non di;

in

finidamento nacurae nihil cft 7. cciam a<^' us

&

tum non

eflct

AcciJeni fe-

haket ttliud eo efTe ab

quod hibuit toitiunHum,

idem de m»ttri» fefnr»-

U,

rel="nofollow">E S

T

O

1

IV.

VtrHm quantitM Jit frincifmm formale indiuiduandi fubflantiam

materialem

vnum quando tamen non

.
;

D.

Thomas

l.part. qu*fi.^o.»rt

datum a forma.habec fuum effe datamcn vno modo eft verum, alio modo falfum. Si enim intelligitur quod aliquodfy^datur fibi , quando fcparatur a forma pofitiuc, quod prius non habuit,falfumcft,ficuc

f^K^ V 6 D

non confcrcur accidenti aliquod effe pofitiuum, cum exiftit feparatum fed manet accidens

t^^fi'''"*^''^" '" "umero accidentiafaciunt cic in fine, quod maximclociis.

fecundum idcm (/^ , fccundCim quod informabac panem. Aliter poteft intelligi, quod noncommunica-

cap.;.

tur materie efe pofitiuum

bus,

habet illud

cnm parntum.non

vcrc

(^V

effe

a Dco. Illud

,

,

fed quasdam negatio,

non aftuari a forma & hoc eft efe addicum, quantum ad ncgationcm. Et fi illudfj^haberec vt

,

4.^

^.part.tjuafi. 77. »rt.

i.Coffted.qucdi
i'

i«'fiA-

Idem Idem

fic.

vulc

Boctius

I.

dcTrinir. cap.

i. ;

Dif-

& di-

Damafccnus in Elemcntario fuo,

vulc Porphyrius dc feptem proprietati-

& Auiccnna j.Metaph. cap. i.

EejHinitoi etl

tantum equinitOA.

Oppofitum.Primafubftancia pec fegeneratur, pcr

t.

Lib.II. DiflinaioXlI.

5^4 pcr

opeiatur

fe

igitur f ft per fe

-,

vnum

;

igitur

non indudit accidcns, quia cx fub(lantia,& accidente non fit nili ens per accidens. Prima confcquentia patet,quia primus terminus generationis eft per fe vnus,& pet fe opetans per (c vnum.

SCHOLIVM

I,

Dcus hoc faccrcnon fcquitur quin haec Subftantia fit htc pcr hoc accidcns. Contra,miraculum non cftad contradidoria; fed fi eft hcc folum pcr hoc accidcns igitur hoc non rcmancnte non cfthoc; igitur non poteft Deus per miraculum facere quod ha:c fubilantia Dicitur,arguis per miraculum,quia licct

poflit

,

& non hocaccidcns,

mancat, rt-

Ad idcm

tugnttrtfibftantiam indiHiduari per accidtns. Primo,

/ucccdentcs

Explicaio htntfenfH

qttia alias

tjiuifiionu

^uaru, oBetidit

tademffkjtamiafierct htc,

& non hic, mu-

tato accidtme. Stcundo ,<juia fitbfiantiaejlpriorac-

cidentt

,

Tertie

tjuod tripliciter prehatur.

natione Prtdicamtntorum,

De quo

ftient citata. Oftendit etiam

,

latiUs

,

ex coordi-

Do^ortju*-

rtpugnart fithfiantiam

compofitam indiuiduari per materiam , alioquin idem

numero

ejjet

genitum

apud Do£iorern

,

(fr

corruptum.

Fide plura

/^ Irca

, fi vtraqnc eft complcia , nifi redcant principia eiTcntialia eadem numero;quia

ejft completum i duobus divtroque complctc fcd hic panis erat primus terminus gcnerationis panis, poftea, tranfubftantiato pane , manet idem accidens numero, per quod eft hic,Deus potcft alium panem fi

fic,idem acciperct

ftindis

iftas

tentio formaiiter intemione ineft reijHcut aibe-

dine formaliteraliquid eft album,&efte6liue eft per intelledBm caufantcm idco quaeritur de re lubieAahuicintcntioni.Necquxritur Aevnonumfropro intentione,quia fecundikm aliquos,non :

numerus

nifi in

continuis

,

ita

quod

vnitates

funt in fe continnse. O^tnit 0UO1

rum.

vnitates in

adu

tunc hoc eft vnum numcro vnitate formaliter efFeftiuc ab efficiente. Scd huicintentioni fubiacere res.rationc cuius rcpu-

numerum,&

gnatilli naturxdiuidi inplurespartcs fubiedli-

uas.quia pars fubiediua

non eft illius,fcd ipfum,

&adhucnuic repugnat fermaliter diuidi repugnantiaipfa. Etdehoc non qua:ritur , fcd quod eft fundamentum repugnantiz , quare rcpugnac fibi, & non fpeciei ? Ncc adhuc quiritur ratio in communi, fcd quxritur ratio rcpugnantias dcterminatx, quarc hoc quod inucntum

non

eft

cft

talc,quod

indcterminatc indiuifibilc in partes fubquare hic lapis efthic.non quse-

ie£tiuas,fcilicet

ritur cxtrinfccc

:

eftec

ille

eadem

panis

:

quantitate:igitur ille

qu6d noo

vel oportec dare

hic panis hac quantitate.

eft

Secund6 ,ex prioritate fubftaniiz ad accidens arguo Subftancia eft prior omni accidcnre.y. Mttaph, ttxt, 4. ergo non eft htu per accidens. Confequcntiam probotripliciter. Prim6fic: Si totum genus eft prius aIiogenere,igitur primum illius generis cft prius omni eo , quod eft in genereiecundo: non igiturcft hzc fubftantia ^<«; per aliquid genctis pofteriGris.Sccijdo fic :Forma cft prior compofito i.Mttaphyfict , tcxt, 7. Igitur :

quoIibetaccide[e,quod cftm fubftantia compofica igitur cll hsc forma prior hac quan-

quantumcumque cnim agens

& proptcr talcm finem

hic lapis. Sed

cum

hoc,qutl»d hic lapis di-

&

tcmpote, quia ex quo fui, pofict cfte

prius natura ex parte

cft

prius duratione: fed contradidtio

eftqu6dfubftantiafiiadu,& non h
cidente.

Tcrtio probo idemex parte coordinationis Przdicamencoium. In qualibet coordinatione eft inuenirc fupremum , & infimum , quia ftatus eii,primo Pefieriorum

, te.vt.

54.

tioncs funt prim6 diucrfac

,

in partes fubiediiuas.

Licct enim,pcr

Itcm

impoffibile, ncc eflct agens,nec finisiadhuccflTct

aliquid intrinfecum

,

quia huic repugnaret

efie

Igitur dico

quod per nuUum accidens

poteft

indiuiduum in gcnere Subftantix efie hoe, Illud uecidens in' probo triplicitcr. Primo, ex parte diuerfitatis Subftantis in fe. Secundo, ex primitatc cius ad fV/f'""^* ju/4tttiam. jccidens. Tertio , ex coordinatione PrzdicaHepugnat

mentorum. Prim6 fic impofllbile eft hanc fubftantiam non mucatam fubftantialiter fieri nonhanc,nifi ,

annihilaretur; fed

fi

elTct hac

per accidens

,

&

fi

non

annihilaretur, ipfanon mutata fubftantialitcr , poftet fieri mnhtc, quia non rcpugnat huic

quod mancat ifta non annihilaqnod non infit fibi hoc accidens , cum

Subftantiae ta,

&

,

prius poflet fine contradidione confcruari fine poftcriori.

non conuenit

, fi

quantum

& qnia coordina-

impoflibiIeeftqu6d

alicut diuidi

,

nifi

in-

cftilliuscoordinationis vt quaniitatis,

igiturquodlibct, quod ftantiali,

eft

commune

plura hoc.

6.

:

,

uiditar in pattcs integraIes,concomitatur diuifio

communis

ter.

,

cidens.

cft

(y frtbatur triflicite,

:

rum

, adhuc oportet dahoc lapide, quare huicrepu-

eji

:

gnat diuidi in partcs fubiedliuas. Quia licct hic lapis diuiditur in multos lapidcs , nullus illo-

•

re intrinfccum in

Suh^Mtia

frior ttccidg'

Tcrtio fic Prius natura potcft cfle ex parfic eft illa propofitio tc fua prius duratione , vera qu6d fubftancia prscedic omne accidens

titatc.

pcr gcnus poftcrius diftinguatur aliquid,quod eft ingencre priori; vel non habent ftatum in fuprcmo vcl infimo igitur per fe indiuiduum in gencre Subftantiae non eft hec per aliquod ac-

agat

M

:

cft prius

qu6d qua:cumque

AliJ dicunt

faciunt

& ab

,

producere,afHciatur

hic num.j.ti' in Oxon.i.d,i,^.j.

quzftiones prim^ declaro qus Ht V^intentio qua:lUonis : non enim quxritur quidHt principium indiuiduandi , loquendode hac intentione fecunda indiuiduHm , quia ifta in-

eft

dux mutationes fubftantialcs non poiTunt circ ad cundcm tcr-

;

fibi

minum, Primo

idem j,

fic

:

eft in

coordinatione fub-

zqualiter diuiduum

quia non

hoc ,

eft

,

ficut

fuum

vt eft illius coor-

dinationis. Illud patec in diuinis, quia

non

cft

fuppofitum , nifi perrclationes , qua; funtde hac, quidquid ibi inucnitur cftcntialcciim non

ibi fc fit

^«e^-pcr relaciones

,

a:qualiter eft in pluribus

fuppofitis.

Iccm

,

in qualibct coordinatione eft fpecics;

fpccies ver6 eft nata pricdicari dc pluribus dif-

fcrentibus foio iiitrinfecum

non

numcro

:

idco dico quod illud

poceft cfleaccidcns,

necctiam

matcria. Probatio, quia ix.Mctaph.cap.t. Diuer-

& ego ,fic aliaprinci-

/ajftnt principia,fieut aliut tu,

pia,tua,& mea, Simc camen

Item

non

eft

,

vnum

vniuerfalitcr.

materiaeftparsquiditati$,quia

tant6m anima

:

homo

igitur neccire cft inue-

nire indiiferentiam in matctta proportionalcm indiffe

M»teri»U nen dunt.

indiui'

Quaftio IV. indiffetentiat quiditatis, igitut maictia fe

non in-

Item,

fi

Priraa ratio

matetia

igitur tiabens

cft eflcntialis raiio efTcndi htc,

eandem materiam,& formam eiuf-

Adfrimam

hoc

rati*Htm tro

conditionc, quia cft extra quiditatem , verum cft,& talem conditionera poteft habcrc hscal-

h»t ofinimu

bcdo,& eft

Contra, efto quod Dcus annihilarei iftam for« mam,& iterum rcduceret aliam,confetuando tocam raateriam , adhuc non cifct produdlum idcm

numcro. Itcm quaraquam aliquid cxhalctur dc matcria , tamen aliquid idem numero lemanet de materia igitur aliquapats aqu« per naturam poicft tcdire idem numcro. ,

Sententia

D. Thom*

M

V

I

quia in

& illa quantitatc

efi

etiam Cof-

fredi ,fuhfiantiiirn materiaiern indiHiduarn per t^hanti-

tatem infiyVel cnm ali^ua medtfiiatione yr^ntatur vt

,^ aitfS.De

videtur tuidenter rationibut ietmariatti

^uofHfiHs DoSior inOxon.i.d.i .^.^.& 6,

J.sj 7. art.i.

OPinio tamen vnius Do£loris eft

,

qnod

raa-

teria vt diftinda fub parte quaiititatis eft

principium indioiduandi,quod fic dcclarat.Quadifferunt intct cnraque conueniunt in fpccic ,

&

fe, matetialitcr differunt; igiiur

cum non poffenc

Angcli diftingui materiabtcr, non poffunicffc plurcs in eadem fpecie. Maiorem dcclarac , quia Trim» rath k»e efinione.

non poffunt effc plurcs albedincs fcparatz ; fcd hxc albedo alia ab illa , quia in alio fufceptiuo. Differcntia igitur indiuiduorum in eadem

Hoc

arguit per rationem

:

Diuidi conuenit

vt patct, rationcquanti.j.Mc-

taph. tcxt. iS. igitur formalitcr per quantitatcra

competit alicui diuidi in indiuidua ratio diuifibilitatis,& dcfiniendi

,

& eadem cft

commune;

igi-

tur quanticas, vel materia quanta,cft principium

nonrepugnat qualicati cffe hac , vndc &aliud \ ncque funr duae albedines in fuppo-

quancicate

Item

7.

Mctaph.

text, »8. generans

aliud, nifipropter tnateriam

adducunt cotra indiuiduationem per intrinfeca.

Ad

aliud,

cum

dicitur, diuidi in partes eiufdem AdfecSiam,

primo

rationii conuenit

eft,fed diuidi in

Dico quod

<jHantitati.

ea,qu3 infunt,

§luoinc:'.o

fal-

& coftituunt

cotum,qualcsfunt partes intcgrales, non fubicdiu£,prira6 conuenic quancicati,quia ipf^ non infuntiiii, cuius funtparces inregrales, vel fubiedius, quia, vt prius didum eft, fi aqua diuidatur , acctdit quoddiuidatur totum vniuerfale in parccs fubic^iaas , quiainquantun^ totura intcgralediuiditutinpartesintegrantes,quarum nulla eft priraum totum. Et cum dicitur , ratio diuifibilicatis efteadem etiam diftinguendi communc ; falfum eft , quia conccptus gencris cft ratio diucrfitatis, caraen

nen generat

non abfolutc,

y

tgitur

Prsterca:hxc ratio vei diuidendi,vci diuiden* ei,quod diuiditur ; fed quantitas non incft commuiii,qaia cft paflio fingularis. Ad aliud,dico quod gcncrans vnius fpcciei,

Prztcrea, hocquodeftfccundiim fc indiffecft

ratio

prima indiui-

duandi alia:cijm igitur quantitas habeat quiditatem indiffercncem ad fua indiuidua,igitur aliunde fubftantiamaterialis diftinguitur. Dicitur

,

quantitas diftinguit vt in

rali fitu.

Contra,aut imelligicur de fitu.quod cft P^aedicaraentum,aut quod cft palCo Qu.antitatis:fi primo modo , fequuntur duo inconuenientia. Primum, quod poftcrius przdicatum cft primum diftin^li-

mmi prioris. Secundum quod non polfunt e(Ie duo corpora in ifto fitu,quia tunc non cffent duo numcro. Confcqucns eft falfum de corporcgloriofo, &non glotiofo, Si fecundo modo,nihii ,

ad diftindtioncm plufquam quantius, fccundura fe.

facic pofitio

Scttioper,

Tom, XI,

, fi

&

§iuari adgt-

neutrum eftet quan-

ntrttionl rt' quiritur alia tfiateria.

habec in eius vircute accidentia macetiar,& debec inducete formam in materiam aliama fuamaceria, & non eft aha materia , nifi fit alia quancitas, alia qualitas;non taraen cft quancicas,& quali-

&

cas prinia ratio materialicatis.

Ad raiiones ptincipales

primae quzftionis, di-

co quod l^hilofophus accipit w
Adargtim. lutfl.i.

quidicatis.

principale fecundaiquaftioniy,

I r.

Actidrntia dico quod Boccius vult quod accidenria faciunc diuerficatcm numcralcm , quia faciunt aliquam fatiunt dif-

&

non

quam numcralcm

rcns ad fua indiuidua, non

10.

cis inelt

diffcrentiam

func rationcs fuperius fadz.

di in fartts.

&

opinio videtur ponere prxcinfHmum diftindiiuum ipfam quanticatem,& contra fpfam ifta

qutntitat eft diuidt-

rtttio

diffcrcntia: funt rationes diftinguendi.

vt eft fub quantitate.

Sed

Hidm.

:

ficohocpcraliquidaltcriusgcncris.ficenimellcc circulus, fubftantia pcr qu3ntitatem,& quanticas per fubrtanciam. Velfi fteturin quantitaictunc oportet ibi negarc omncs dcmonflrationes, quas

Ad primum

diftinguendi.

defe indi-

nifi

quia

fpccic eft per materiara abfolutc,quia quac diftin-

primo quantitati,

efi

, ,

cum;quia ecfi fubftantia cffet finc quanticatc, non poffet genetate fe,tamcn materia alia requiritur ad hoc , quod gencrans generct , quia non

diuiduationis.

fjuStitM no

falfum cft

;

genicum diftinguercntur

:

Tiftls.

,

cft

guuntur fecundum potcntiaminmaccriaabfolute differunt gencte igitut materia vt diftinda fub diftinda patce quancitatis, eft principium inStcund».

illa

dum dicit,

dus albedines fcparatim

&

II.

& Jiiorum^qna

non auccm maccri&m,qua:

cffc

fum

C H O L

hic Angclus;

fufccptiua forma: fubftantialis. Et

non pofTunc

:

S

fi

matetialiter,

cft

retur ignis,

mtmeroj^uia aliijHid exhalatur de materia.

S. D. Thom.p.

quod indiuidua differunt

demfpccici,

etitibi^itc. Si igiturcxaquagene&poftea iterum aqua , pernaturam rcdibit idera numero , quod eft contra Atiftotclcm i.de Gcncrat. tcxt. 1 5. vbi dicit nonefiidem

addudlanon valct , quia

intelli-

gitur

diuiduat.

,

fereiixm nu-

poffunc faccre maiorero, mer»lem

&

quia album

nigrum non poffunc facere raaiorcm differcniiam, quam numeraleinhomine. Non taraen vultBociciusqudd ,

faciunt differentiam prius eft fubftantia

cum

primam numeralcra quia

/riec ,

,

quam

fit

hocaccidens,

haec fubftantiafitcaufa huius accidcntis.

Ad Damafcenum.patct pcridcm inScntcntiisfuis//^. i.eap.Z.

,

quia vt vult

maxima differemia

indiuiduorum eft non cffc in fc inuiccmjharc autcm cft magis pcr fubftantiam quam per accidentia. Similiter c^m diciiurquod non polfunr diftingui numero,quae non habent materiam quantam.^Damafccn, dicit , Angelifint a^uales,vel non, Detu nouit & tamen ipfemet benc fcic quod non ,

cft ibi

quantitas.

Per idem patet ad Porphyrium de feptem accidentibui

fuis.

Ad Auicennam

,

dico

quod

loquitur de quiditate przcifiOime accepta

,

ipfe

& fic

equinitas efitantum eqMinitas.

Ec

QVi£

quomodo.

,

($•

XII.

Lib.ll. Diftinaio

5i6

oportet conccderc qu6d id idem fimui

eft

&

,

noneft.

ytrHnt fubJiantU

matendu

Malue *h'

Item , contta Metaphyficalia eft haec pofitio magis,& rationalis quatii Platonis deideis,quam

ferfe

•^*

,«t*^ imponit Atiftotclcs.quod eflec ponere vnam a ^^,_ „„i„ fubfubftantiara pcr fc cxiftcntcm,& eire totam ide»m Blatoitantiam huius , & illius , & tunc nec cflcc pro- ««. prium huic ; nec etiam efle eius ciTet in iito. Scd illaopinio ponic quod vna fubftancia fub mulcis fibi

/ttindimdtta^ P.Thoraas

i.pMrt.quA^.^o.Mrt.x.

Hcnric.j«()(/.'.5.f««y?.l.

Ochacn

i.t»ntr»Qnitti. r.^t.

fj^

6" iS.Adami.


4rM.

i.d.t.qMtfi.^.art.e.&Jue/il.^.qutft. 11. Gabt.f.

tf^.Sotus in qutft.x.vnfuerf.f^ j.Mttaph. qu^ft.^i. Su»-

Oxen.hie

jrcz i» Af*r4;i!».<<.5t.Scotus««

&

d. j. j«««J?. 1.

fuodl, i,(^ 7.Mei»ph.qi44ft.i7.

uiduorum,

VoD

Pfg4liuum.

,

camcn finguiaris.Scquicur eiiam

ftantia vniufcuiufquceftfibi propria,

ram quia

& non potcft cfle altcrius, igitur fub-

quancitate,& cadem fub alia. Tcrci6, fcquitur inconncnicns in fcicntia na-

h^

:

aliccr

cnim

poirct

nonpropria &altcrius,quijm ilHus cuius

igitut

fi

fimul habebic plures dimcnfiones

quancicaciuas eiufdem rationis,& hoc per natu-

cft.

Oppofitum.Quod conucnic alicui cx fua ratione , fibi conucnic in quolibet , in quo ipfum eft,

CwtrH,

quod eadcm

Platonem poncntem idcas.quod fub-

ftantia matcrialiseft cx fc cfle

aiguit confta

Atiftotcles

fic.

indi-

& tunc crit ha:c fubftantia huius &

in alio ab ifto,& 1,

omnium

accidcntibus cric cota fubftantia

fubftantia matctialis ex Ic eirct

quocunque

eodem

efTeCjin

SCHOLIVM SententUm Goffredi

,

& aliorum

A<
,

in

&

maxime

fius locofiipracitato,

illa

4. n»tur»

eft

^"'

"*

s«

quiaidcmquod pratfuicnon genctatur.Cum

^'J*

*

^.

.n

^

C

e alius tocus &

•

\-

tur iftc panjs totus pracfuit

,

igi-

panis

fcquicur,igitur nihil iftius gcneraturjpari racionc

panis

ifte

tftgetteritti»,

^Jf^^, fti»,

dum mancc alius.

Iccm,dcanima incellcAiua non pofliincnegafic focma hominis, & diucrfa diuerforum hominum:igicuc diuerfa cft fubftautia huius ho-

nMuram ejfe de

fe indiuidudm , (?• tum per quamit*ies muliiplicnri iuxta duplicem/enjum, tjuem habere pouft, efficMitcr, ctare refutat DoElor , inferens ex et^ grauiffima abfitrdaTheologicayMetAphyficA,

fub

re quin

I.

,

eft

turali,qu6d nulla crit gcneratio,nulla corruptio,

non corrumpicur

hscccicas,

efiet iila

numero

haec fubftantia

,

& PhyJica.dequofH-

qutJi.G.

minis

,

& iltius

:

fed

fi

aliqua ratio concludcrec

hanc ex fc,pari catione concludcrec hoc dc anima incelledtiua. Iccm , quidquid cft perfedtibile ab aoimaintcllcdtiua, fiue fit corpus, fiue matcriaprima, ipfum cric ficut anima , & non folitm per quan-

naturam

fpcciei cfle

titacem.

quod fubftantia maDlcitur ad quxftioncm '

Si pofitio habeat

,

%• Qpluia

t terialis ex fua

nacura

htg,

eft

&

camen per in eadem (pc-

Cifl/-

frtdh

quanticatem funt plures fubftantiac

cicqaa; quantitas diftinguit vnam ab alia, vt hunc lapidem ab illo. Primum patet, quia fi fubr ftantia l.ipidis non eiret ^««cex fua natura, fpecies non diccret tocam naturam indiuiduoruro,quod eft concra Boetium. Iftam Boetius non ponit diuifioncm, nifi in fpccics. Secundum patet, quod ab ifta,quia fubftantia qiiantumdefe, cfteadem. Duplicitcr igitur potcft intelligi.quod hxc fubftantia fit alia ab ilper quantitatem

Htiplicltir

itittUifimr.

la

,

tft baec alia

qua: cft iub quantitace alia

quod

iftadc fe

cil

cadcm

ficuc intelledbiua in

manu

in

,

qukm ,

tclle£liua eCTec rcceptiua quantitatis

in

manu

& pcdc

,

efictalia

pofitio habcrc alium in-

tcUcdkum, qu6d fubftantia quae

eft

fub quantita-

diftinguitur ^ fubftantia fub alia quan-

titacc, ica qu6d rccepciuum pcr fe diftinguicur ^ recepciuo ,& non fola: quancicaces, liccccamcn formaliter fit illud a quantitatc , cum non poflit

formalitcr ciTe a

falia eft,quia

gnct

natura:pcr fcconfideratae,rcpu-

fi

& hoc intrinfcce

eflc hanc,

&

hoc,& hoc, repugnat ter fitdiuifain hoc,

rccipcre,quo forma|i-

fibi

& hoc.igitur

fi lubftancia de confequens rcpugnct fibi cfle hanc, & hanc : repugnabit fibi recipccc quantitatem , qua formaliter fit hxc, & haec.

fc

hdc

fic

& per

,

SCHOLIVM Secunda opimoy/iihfiantiam

&am ab ipjafiibfiantia

aliquid aliud accidentale pracedente.

&

hicaffiert

hui, vt videtur

,

:

omnia abfitrda

oceurrunt aUata

intclle£kura fcquuntur

tamen fequitur difticillimum ,etiam

in diuinis,

cfteadem fubftantia in tribus fup-

Secund6 , fcquitur qu6d tranfubftantiato vno pane in corpus Chrifti tranfuftantiatur omnis panis , quia quantum ad id quod fub(lancia eft , non cft ha:c fubftantia panis alia ab ifta fubftantia , igitur quantum ad idem.quod ,

,

,

&

non

allata

:fi

tjutifiione

Do6l»r multa Jpecialia

,

qui-

nonnulli ThomifiaftijMt videntttr.

quid aliud ab teft

dcfinentc ifto

nifi

,

definit

omnis pa-

pcc tranfubftanciatiotiem

:

vcl

Nam

ellentia.

cft ifte

,

quod

uifibilis

ftantia,

;

igitur ipfa dcrelinquic

&

fignationein

ftancia

uum

,

quae fignatur

,

,

,

cft di-

modum in fub-

qna fubftanciacft

qui

fub-

quia non per ali- Seeunda »pi' Htnrie, quantitas dc fe po- ni» ;

indiuiduarc, quia ipfa iola feparata

Et per iftum niodum

pofitis,

nis

indifiin •

modmefi

conuincitur falfitas huitu fintentia,

ftantia lapidis cft hac de fc

,

de fe hanc,<juiafit

Rcfjcitur,quiafiille

;

ipJaJiibfiantia,contra hocfunt

^uam

ejji

SEcundus modus pcnendi

fubftancia: cft

II.

modum, velfignat ionem cjuantitatis

talis per

multa

Contra primum

fcire qualitcr

igitur repugnat

fe.

^

(iHm.

:

rccipcre quantitatcm , quo poffit eflc h
qu6d vna Xmpugninur inconucnientia. Primo in Theologia , ftciditmpri. fubitantia crcata eadcm in fe,erii in multis fuptaum intelle- pofitis ciufdcm fpcciei , im6 in omnibus , quod

-

Im/>u£nMtta>

in-

fi

foliam quia fub aliaquantitatc,

& alia. Vcl potcft haec lem vna,

,

quod

"""*

&i illo,

& pede & tunc

intelle
ifta

Vcl

illa.

hoc lapide

fecundum

quantitate eft hoc reccptiuum aliud ab '/"f' ^ ficuium in•/.n 11 j jL ifto,non tamen niii per illud reccptum , adhuc f,ii»aum.

fub

non

eft

/>ifr.

aliud a fub-

& pcr nihil aliud pofici-

cft hac.

Contra , impoflibilc liter priori natucalitcr,

cft

aiiquid efle idem rca-

& tamrn depcndcrc a po-

fteriori naturaliterrrcd fubftantia cftprior

titate naturalitcr;

&

ifte

motus

tiaetcaliccr>igiiu(impo0iUle

eft eft

quanidem fubftanqu6d dependcac

H PnM l>Cte(i dcata tft fiae ftfieriori.

Qu^mo

quanticare naturalitcr. Maior patct, quia

ejfe.

fed prius naturalitcr potclt eire linc pofte-

ftd

,

:

riori nacuta

if[e

keimf*'

to.

igitur prius naturalitcr poteft circ

;

Icem,impo{fibile eft conditionem nccetTariam eaufs.vr caufs, eife \ caulato ; qoia fic caufatum faceret aliquid ad cffe caufs,vt caufa ; quia fi aeceflariafit fibi iftaconditio, vt caufa,non polfec

ejfe

hzc conditio

:

cft neceifaria

iubftan-

quia fubftantia eft ha:c fimplex , vc patet i.Phypext.is.Ets. Metaph.text.il. non eft efFcdus fingularis,nifi i caufa fingulari naturaliter : igitut impoffibilc eft hanc fabftaniiam , alivt caufa

,

quam conditionem bere,quia Item,

€,

modus

dereliftus in fubftantia

,

aut

qualitercunque aliud ab eo,quod fuic in fubftantia ip priori natura,vel non? Si fic,non erit illudquod przfuit defe^ffc; quia tu ponis quod fubftantia , quz eft prius natura quantita-

ie,cftdc

& per confcquens

fe htc;

noneftper

quod prasfuit, bttc. Si nuUo raodo fit aliud ab eo, quod prazfuitj igituc in illo priori natura habuit toturo , vnde eft hoc quod nunc habet,igitur nihil dctelinquic quodcunque

aliquid

aliud ab co,

quantitas, vnde fubftantiacft^*r. Si quanlftM

fuh-

fitciet

q«0U'

facit fupetficicm

albam fcd derelin:

,»>>atn*'«

cft prius. Si

ponit quod

eft ali-

illa

citer eft

qux in ejje fimpliquod fibi repugnac

natura exira animam,

^

,

ex

fe eft talis

communicari pluribus

:

,

gnat ecmmu' nic»ri flnri-

fed natura fpecici extra bui

perte, igitur, &c.

eft lalis

§}ueJeftt^ fe i\oc,refM'

Maiorpro-

diuifibi'

liter.

batur. Prim6,exemplo,quia efTentia diuina eft ex

repugnat diuidi,

fe hac, ideo fibi

&communi-

cari pluiibus. Similitet de Inteiligcntiis fecun-

dijm Philofophos. Secundo per rationem , cui ex fe conuenit vnum oppofitorum , fibi ex fc repugnac oppofirum eflc cx fe hic, pofTc communicari pluribus,funt oppofita igiturcui competic efle ex fe hae , fibi repugnat pofTe communi-

&

:

:

cari pluribus.

Confirmatur, quiafi efTentia extra animam fecundura fefimpliciterdeterminatfibi ex fe,qu6d :

8.

igitur intellcdus intelligens cfTentiam, vc

vniuetfalis

,

incelligit

Sicutenim

ipfam vc rcpugnat obiedo Dei eft de febac.Sc in-

cflcntia

telligens ipfam fub ratione vniuerfalis, intelhgic

fic

modo

repugnante obiedo

lapis extra

fi

animam in

illius intelledlus:

«j^fimplicitereftde

feA/r,intelIigens lapidem,vt vniuetfale.eft inteltelligens Socratera vc vniuerfale.

Item

hoc

, fi

non

igitur

,

poteft intcUigi inclufum cflc nifi

neque includens.

Si

enim non poteft

Repugnat itt-

hu-

teiigere

nec homo,includens rationaIe:fcd non poteft intelligi hscceitas,vt vniuerfalc; igitur nec natura fpeciei includens,cum ipfa hzcceitas dc fe fit hac:

ceitattm

pfincipium adbiuum eHc.

igituf impoffibile eft intelligerenaturara fpecili-

efitalis futittttr

CH O

L

V

I

M effe

III. hanc afuis

caHfls

& extrinfecis effiBiHe,fed exfe formaliter & non <jutrendum vnde indiuiduetur repugnaret ficut prima fententia & ,

efi

,

,

naturam diuidi inplura;

tjuia

re-

cjuiafic

hac ratiene nequit di-

uina natnra multiplicari. Occajione huitu probat tjuinque rationibui dari vnitatem realem , minorem vnitate numerali, de

fta

loco citato agit

a rmm. i

ponendi quod fubftantiamaeft hic, cft ifte; abeifdem caufis

TErtiusmodus

Tertis efin,

ter vtto

quia

intelligi rationale fub oppofico rationalis; igitnt

Tertia optnlo, /iibfiantUm

terialis eft

hxc

de

fc

fubftantia ,hic

eft fubftantia

,S<.

cfFediac

,

fubftantia.

& finaliter

Quia ficut

k caufis ex-

trin(ecis,& matcrialitcr,& formaliteia caufis ab eifdcm caufis cft h^cfubftantia, tx ita quod non prius cft natiira.quam fit haec natura. Imo nulla vidctur cirequaftio qua:rercper quid haec fubftantia cft hic; quia ita in effe ex-

formali-

&

quo modo caufa indiuiduationis , probatum eft qu6d non poteft efle caufa formalis , nec finalis, nccmaterialis certum autcm eft quod erit aliqua caufa aStiuz tamen negatur quantitatem

intrinficu,

,

:

ligens ipfum fub oppofico roodo obied):i,ficut in-

S

fi'

quod fupcrueniens fit hac led per quid natura fpecifica excra animam fit hzc indiuidua, quod fic non pofTet cifc hdc de fe , probatur,

catur per

pcr exttinfecum. Item, fi ifte modus ponit qiiod ( vt communiter ponitut ) indiuiduatio eft per quanritatem,

:

hanc efeSiue kfuis eau.

caufis

fub

:

Opiniofubftantinm ejft

il

modura in fuperficie,qui non eft aliud ^fuperficie ,quo fuperficies immediatceftalba, & tunc per efientiamfemper ellec aiba, quia non

hoc iraptobatum

7-

intrinfcce vero

Contr^,non quztitur per quid hacc fubftaniia intelligendo quod fic hdc , & poftca qua:-

cxtta.

non fcipfa

,

fit hitc,

poncndum quod albedo

eflct

,

finalitcr

intrinlecis.

fithtc

aliud a fubftantia

,

^iuc,&quo

Item, pari ratione, qua quantitas derelinquit , qui non eft ,

modum quo fubftantia eft quanta

quic vnura

Itu.

efii eft effe

animam

caufatum a lubftantia.

eft

ifte

neceflatiam k pofterioriha-

eft aliquid

dum in

diminutum ; igitur fic non cft quo natura fit hic extra animam in fimpliciter formaliter , fed foluin quo cfFc-

lud

tiat

fianti»,idem

habet vniuerfale ^in anima, nifi ex fe, bene eft quxtere quo effediuc , quia pcr intelledum confidcrantem , & caufantem , 8c iU

quzrere

caufatum poneretiftam conditionem

omnc

quxrendum quo fornu-

liter

riorl cft in tertio figno.

in caufa fed

relinquitmo-

Sicut igiturnon cft

line cauiaro a poftcriori ,quia caufatura ^ poftc-

caufari,nifi

V-7

mam,eftir^firapliciter; iftaduo diuidunt

quod cft idem realiier cum aliquo, nbnpoteft non clfe alio mane>i[C quando finipicx cft idem alcen

Ciditia c»M/i nin pote^

V.

inttinfccis.fic

traanimam eft htc ex fe, & fingulare , ficut in effe in anima eft vniuetfalis. Illud probatur fic. Effe in anima eft effe Cccandiim quid , ejfe exltz aniScoti oper,

Tom

.

X

l.

,

vt

vniutrfnlt.

cam, vt vniuerfale. Item , natura lapidis exira animam in effe fimplicitcr habet minorem vnitatem rcalcm.quam habeat hic lapis ; igitur cxtra aniraam eft vnitas

minorquimnumcralis, & illacft fpecifiAfTumptum probatur , quia priraa menfiira

rcalis ca.

habec aliquam vnitaie realem. Qiiod habcat vnitatem patet Jo, Metaph. texr. 4. Menfitrainemni

vnum

& quod fit vnitas rcalis

Dtttur vni'

pr oba-

tM reniit mi-

cucquia in creatis ens reale non mcnfuratur ente tationis tantHm,igitur mcnfura erir realis, & vna

uor nttmera-

genere

efi

,

,

non vnitate fingularitatis,quia j.Mctapb.text.i. Infingularibw eiufdem fpeciei,non ejl h^c perfeciitu il~ /o,quia non intelligit Ariftotcles ,qu6daIbedo

non fit menfura in gcnerc coLorum, quod vna intcnfior quantum ad hoc mcnfurac albedines minus intenfas; fcd capir albcdinem proomnibus fuppofitisquautum ad menfuranii aefi omniacfrent vnum. Secundo fic probatur idemafIumptum:Vniras rcalis eft forma:,vt fecundum eam ctiam eft opeintenfiffima

fic

ratio

,

quia vt

7. Phyfic.text. 19. ftcundicm genia

nonfiunt comparationes , fidficundtt/n fpeciem ; illud non poteft eflc propter vnitatem in conceptu

£

e

z

folutn

li.

Lib.II DiftinaioXIL

328 folum ,

fcd propter vnitatcm realem, quia

vni-

fi

adcomparationcm,cum genus habeat vnum conccptum , squaliter ficrct comparatio fecundum gcnus , & fecundum fpc-

tas conceptus fufiiccret

Qu6d genus

ciem.

vnum conceptum,

habeat

tot funt conceptus genetis

probo quia fi :

quot con-

,

funt naturat fpccicrum ; igitur nullus cft ccptus gcncris diftus in quid de pluribus fpeciebus , fed prsdicando conceptum animalis de

&

fic

eft

acque vnus, ficut

idem dc

fc

de afino, igitur conceptus generis conccptus fpcciei,&non

conceptum

afino eft prxdicarc :

propric comparatut idem

fundat rtlationem tquil»rmtit.

fibi rcaliter

igitur

;

fecundum quam debct cfle

Item,terti6 ficprobatur idem : vnitas realis requiritur ad hoc , quod aliquid fit fundamentum relationis rcalis aquiparantiae ,

eft

vt fimilitudinisj

,

Quod non nu-

igitur minor.

non

eflfct

tclatio realis.

vnitas eonceptus, quia rclatio

fufiicic

non

realis

requirit vnitatem in

tantura ratio

fundamento,qu«

igitur inter vnitatera rationis,

:

quaE eft in conccptu

,

&

realera nuractalcm

,

eft

minor. Quart6 ad idem, vnius aftus feniiendi eft obnon requiritur nciedlum per fc vnum rcale, ccflarii vnitas rationis lantum ad hoc , qu6d .fcntiatur ; quia fenfus non fentit vniuerfale ; ncc realis

mn efi

fed

,

n*tura

&

I

.

E^uinitas

etjuinitas

fingularc

effe

,

,

&

rcalcm quam fpecificam.ideo neutrum eft cx fe, quia non cft vniuerfale, quia eflentia vt cft in anima , vt confiderata ab anima cft obiedtum,

:

numcralis,quia

fic,difGernerct

fi

cft htc. Hon enim cft vifus, idem radius Solis, vcl ftatim alius, & alius necan fit idcm , qui durat pcr totum dicm luccnte Sole. Similiter, fi Deus face-

a qualibet

,

qux non

qui diftinguit an

fit

,

ret

duo alba fimillimafimul cfle incodemfitu, diftingucret vifus hanc albedincm ab ifta.

non

Senfus igiturnonpcr fefentit fingulare,tamen fentit naturam cxtra animam primo fed vt coniundam fingularitati neceflari6,intellcdus vcrd ,

poteft illam cognofcere

non

vt coniunftara fin-

gularitati.

Quinto

non

igitur de fc

intcUcdta

non de fc cft confequens obic-

vniuerfalc, quia

eft

quia intcntio

,

:

ne

immediata

eft

,

;

fi

omnis vnitas

talis ,igiturdiuerfitas realis eft

lis;igitur

non plus

rcalis cft

nume-

tantum numera-

diffcrunt quaecunquercaiia

piufquam folo numcro. Confcquentia patet, quot modis dicitur vnum oppofitorum , tot 3c tc\\<\n\im,prtmoTopicorHTn,text.^. igiturfi vnitas tcalis

tantum

fit

numcralis

,

nuUa

erit diuerficas

SCHOLIVM

quam

tura,

Logica , quat

fideratio

effe

vniuerfitlem,necfin-

rentioi indiuiduantts fingulariz.etur,veHn

i.&

6.

,

anima vni-

& hic habet exprefftffmh non dari vni-

a parte

rei.

De ^uo late inOxon.

mirum efi quomode

alifjui

i.d.^. qudfl.

oppofitum

ei

impo-

nant,cum tamen exprofeffo admittens vnitatem mino-

rem numerica, impugnet illam pofitionem parte

rei.

quam

con-

fit illa

Natura

tfl

prior vniuer-

falitate,

<J«

vt fub intentione fingularitaformaliter. Similiter natura pofitain ^j^natura:, tt.

quod

,

Ideo

httc.

malitcr

eft

tcalis fpccifica

non

,

maior

in-

quia

;

poflci intelligi

qukm

,

fit

vnitas

de natuta in in-

ficut cft quactere

;

non

,

quaErcre per quid eft hac for-

quae eft vnitas

,

animam

fcd proccdit natura

intcliigecetur ex fe hac

non

,

fimpliciter cxtra

eft ejje

cludit fingularitatem fi

cft rci

fubmodo vniuerfalitatisper quid

tciledtu, vteft

formaiitercft vniuerfalis,non denatura vt intel-

fecundum

eft in ej/e

t^uid,

fed dc natura

media.

Ex his fcquitur quod non foliim in anima,quia ponitur vnitas realis minor numerali , Sc ifta eft vnitas vniucrfalis ,& non in anima , vt conccdiContra

tur.

Hoc

It.

illud arguitur.

cft

adu

in re

vidctur contra

Commcntacoccm

Anima, com,8. InteUe£ltt4 efi,

i.

OiieSio fri'

m».

dc

tjmfacit vniuerfalita-

tem in rebttt.

Itcm Damafcenas

Orchod.fid. cap g. Steunda,

lib. i.

Deo

ponit ditfcrcnciam incer vnicacem naturz in

& in crearuris

:

/n Deoefivnitas natura

uerfis fiippofitii , Increaturit efi

tantum vnum ratione,

&nen in re in diuerfis fuppofitis, Ad primum horum dico qu6d adu non

cft nifi

inccUedu

in

realis in di-

,

vniucrfale in

quia non eftadlu

Refelultur

prima. Vniuerfml*

vnumin

multis ,&demultis, aSm nin eft, ita quod de multis cft aptitudo proxima vniuer- nifi in tnttlfalis in adu ; quia non poteft haberi in a£tu vni- uau. vniucrfalc.nifi

uerfalc

quo ipfum

,

tSl hoc; nifi

reaiis

fit

eft dicibile

de alio

Tamen

per intellcftum.

media incer numeralem

,

,

&

fic, htc

vnitas

ifta

non quiahoceftada racionis

,

, fedfoium eft indifFerentia, fecundiW quam non rcpugnat fibi cfTc hoc , hoc fimul. Tarocn non poieft fecundi^m iftam rcalcm vnitatem minorem eirc fimul hoc , hoc , nifi in conceptu in intcllcdlu, quod non cft ex parte fui , quia h£c cquinitas eft natura, quae NaturtfecS' dum fe non non habet vndc rcpognat fibi cfTc in hoc , & cfTe

&

gularemyfid indiffirentemyVt extra animam per diffe-

uerfale

&

efe in aniroa,

fit

dicibiiede multis

IV.

Vtra pntentia , dari vnitatem realem minorem numerica^ 0- naturam defi non

pio-

poficiones funt per feverx primo modo,quia natura fubftanciae materialis habct fj^priusna-

eftdiffercncia vniuerfaiitatis

rcalis, nifi numeralis.

uer/alizetur

prius natura iftainccntioipfius cfuod ^uid , &c Cic

,

fic

indiffcrem.

,

vniucrfale

fus

vniuerfalii

a

Per ^uid autem confiituatur natura ha:c *.*-

plicatfitjuemibits qHttfiionibiti,

&

refugnat eft

in ifto, feddeterminatur per fingularitatcm ad-

uenicntcm.

& in ifto

Dco dico ad qbac(lionem conccdcndo concluI fioncm , quam ptobanc ills taciones, quod eft

Vnde non

idc6

,

ifta

poteft fimul cflc in hoc,

communitas non

eft

vniuer-

faiiscomplctc.

Exemplum quin

cfTec

cefui

,&

poflibiles

fiienit.

tantum

efl

non habct hoc

hanc albcdincm

ti.

qUf

eft

hoc eft, cx fe iJatura def» ncc effe vniuerfale; ntn efl vnifednatura poteft habere^j/^ fub vniuerfalitaic,vt uerfalit , nee in anima , potcft habcre maiorem vnitatcm fiBguUrit.fed

eap.

leda, hoc

cft iila

fentii

II.

argutum

Modus ponendi eft Auicennz j.Metaphyf.

prius.

vnitas tealis numeralis ,quiafenfus non obiedum fuum , vt eft hoc numcro fcncnim vifus non fentit albcdincm , vt eft ha:c

vt coaiu^iia ftnguUritH'

Dtcip»

vt

cundumfcquodcft

vnitas numeralis.

fit

Nequc

vniuerfale

,ei repugnaret cflc ad plura, vt

,

hact quiafi

ic

quim

,

meralis,patet ,quia tanc

ftts

de

cft

dlum , vt cognitum , non includitut infraobic6tum cognitum igitur illa intclledio obicdi fe-

& non numeralis

lO. OhieHS fen-

fic

animam minor,qu^m numeralis

Etidco ipfanon

comparatio , habeat vniiatem realem minorcm,

oportet quod forma

Vnit*4 renlu

afini

vnitas extra fpccifica.

ad hoc,ficut mareriaE non repugnat

fub aiia forma

,

quancum

cft

ex par-

fimul fubdiuerfis,fi formaeefTenc ,

quia non repugnac

quacunquc forma

,

fibi efle

ex

comfe

fub

tamen nunc non eft fimui fub

diuetfis propter aliud dcterminans, nec vc detet-

minaca

m nmltit.

u JnJifftrfntU

minata pet hanc formam poteft eflc fub alia.Ide6 indifferentia materix non cft indifferentia vniuerfalis completi , vt adu dicibilis fimul de multis.Sic necomnis vnitas realis minor vnitate nu-

m»terU qut- merali mtdo in V1U' uirfttU,

Qu^mo

cft vniuerfalis

,

fed cft vnitas natura: pra:-

fuppontz operationi inteiledlus, & ideo inteileGtas moDCtur magis ad abftrahcndum vuum conceptum fpecificum a Socrate & Platone , qu^m ^ Socratc,

& lapidc, & ideo intcllcftus canfat vni-

acrfalitatem,tamen illinaturx babenti

minoiem

vnitatem non repugnat ex fe cfte in multis , ficuc repugnac fingularitati aduenienti. Aliud cxcmplum , forma eftptincipium foraliud male opcrandi, producendi iimile, principium non cft hoc , quia hascceitas gcne-

&

&

& gcniti funt prim6 diuerfa

tantis,

,

non illud,in

Stlmi» f*tS-

quo funt fimilia.fed calorcft principium operandi,in quo ignis gencrans afCmilatur gcnito. Ad Damafcenum dico, qu6d non fic eft vnum

d*

re in creaturis

»b$*Sit-

,

&

in Socratc,

&

Platone , ficuc , quia in

elTentia diuina in diuerfis fuppofitis

non

creatucis

eft

eadem numeco

eftentia

in

tribus.

Dicunc, mecali

?

in

quo eft

ifta

vnitas reaiisminor nu*

Non in vno cancum,quia quod eft in vno

nuraeco,eft vnum

N»/4 ttntr* imfontntis

DoSori quod fofutrit vni'

mtrfrU pmrtt

i

rti.

numcro.Ncc in vno in comparatione ad aliud; quia cunc non eftct nacuraabfoluca, igicuc in duobus fimul. Dico, quod ifta vnicas eft nacurs,vceft in vno fuppofico , non vc in ordine ad aliud , nequein duobus fimul. £ccumdicicur,quidquidcft inhocnumero,eft

vnum numero , verum cft pr«dicatione denomi-

VI.

3^9

biIe,vclconfusc accipicur, nunquam cft principium diuidendi parcem a parte ; nequc dcrelinquic quancicas calem modum in fubftancia, qui non fic aiiud i fubftancia , ficuc didum eft *.

priias

Ad

rationes cercia: poficionis

vno ejje

in

cft

tft hatc.

Vide fupta hicq.ia.ti.

c^hdc numero, non eftentialitcr, fed tantumdcnominatiuci fed hxcceitas eft numero hxceffentialiter. Sicuc aliter dicitur corpus anima-

tum , quod

homo

pars compofici

eft alcera

,

&

alitec

corpus enim tantum denominatiue , fcd homo cflentialiter. Et fic duplicitcr dicitur illa vnitas minor,vna, quia effentialiter eft vna vnitace minori numcrali , tamen denominatiuc eft vna numcco,quia in hoc dicicur animatus

:

&

14.

Ai

argum.

frincifMlt.

vno numeco. Ad primum principalcdicoquod fophi

contra ideas Platonis

eft

,

igitur fecundiim

eft propria.

tfin.x.

,

ciim dicit.j^^-

natHram indiniduorum

,

vetum

eft

totam ^uiditatcm , totum tjfe quiditatiuum, quia illud additum non pertinet ad quidiiaiem. Ad aliud dico , quod loquendo de diuifione formali propric,

circ fcof,quod

habet per fingularitatcm. Idc6

in iiiieUedu

habcrc^j^diminutum

pofliic

,

fi

ficui

infj^ exira

incellcAum poteft habere effe fimpliciter duplcx quantiira cft dc fe , tunc eflct fimile hinc iude,& cunc ficuc quzcendum ciTec quo vnicas reaiis minor habec vnitacem maiorem formaiitcr,fic quztendum eircc ineffe diminuco , quo formalitcr haberec aliud magis diminucum. Sicut igicur in effe diminuco non oporccc quzccre,quo habet ^proprium nacurz cxtra animam ,nifiagens, fed vlteriiis oporcec quqrerc pcr quid illud vnum ficquo rcalc habcc maioccm vnicacem realem, nacura fecundum fe habcc ej[e diminutum in in-

&

teiicdu formaiitcr.

Q^ iE Vtrum

S

T

O

l

VI.

Jubfiantia materialu fer altquid

fojitiuumfit hxc ? Doilores i.(3> (.

citati qu*ft.prieid.Scot\is in OKon.ijlift,}. jutft.

Hcnric. qutdl.qut^.

(^

g.

S^i^ V 6 D non. Fnum dicit

1^^ uifio

i ;.

indiuifionem.indi-

negaiionem ,igiturper

uum indiuiduatur. Oppofitum. Prima fubftantiaperfeopcratur inquantum diftinguitur k fccunda non pec iolam negationem ; igitur per pofitiuum.

C H O L

S

I

fic

non

Sententia Henrici,fiibfiantiam materialem indiui-

duari duplici negatione idemitatis li

conutnit

ad alia, ,

diuifihilitatis in

plura,

&

refutatur optime,(juia negatio nuL

nifi ratione alicuiiu pofitiui.

De quo laii

Doileritt i.difi.iS.<jutfi.i,

,

fed per

duplicem negationem, quia natura cft dc fe diuiduum. (Hocvocabuio vtiturRichardus/>rt-

Hanc potentiamcollic indiuiduum: non cft hac fed per excrinfecum for-

modeTrinit.) igicur de fe

:

mz diuiduz.

diuiditur fpecics in in-

Przcerca

,

hzc nacura de

fe cancura cft in

po-

^uantitasffl defe htc

cxtrinfccum formz cft duplex ncgacio. Non cnim eft abfolucum , quia de ifto quzrcndum

fed

falfura cft

,

,

quia quantitas

nullius eft de Ce hac. Et cumdieitur, ipfi/eparata efl plHrificaiilif exfe

,

cjuia

ex hoc fequitur oppofitum plurificabile

quia quod

,

non

eft ratio

Sceti oper.

eft

:

ex fe potefl diuidi,

quia quod ex

fe eft

principium diuidcndi,

diuidcntis

Tom. XI.

Ctntra.

V M.

ccntia h*c,ic nihii ducic fe dc pocentiaad afium,

,

Argumttum

nihil pofiti- ntgatiuum.

gcnus in fpecies: loquendo tamen dediuifioneformarum, bencpoteftfpecies diuidi in indiuidua. Vnde ibi eft difFerentia formatum, fed non formalis. Ad rationes fecundz pofitionis cum dicitur, diuidua

>J'

diminu-

ejfe

tum,quod habet in intelle(^u:& ad

,

alia

&

r»tients

extra,

Dlcitur ad quzftionem quod non

Ad primum pro pofitione cies dicit totdtn

Ad

,

effe

fimpiicitcr cft indifFcrcns de fe ad

eft

tfin. I.

rttitnit

ofin.y

quod habet in intcHcquod eft effe fimpliciceceft detcrminacum ad elfe htc. Dico quod non fequicur , quia effe excra quod cft naturz, i

ratio Philo-

fubftantia.

jld rMtitnts

fe-

Supr.o.f.

^d

quia fubftantia

de fe hsc. Ideo idea non cft prima Sed loquendo de natura extra animam,ipfa eft propria illi,cuius cft, fcd non dc fc, fed per aliquid pofterius fe contrahens ipfum, vt per hascccitatem. Ideo fatis cft ratio Philofophi contra Platoncm , quia idea per nihii concrahcns

prima

ciim dicitur , fi

dcterminacum ad vniucrfale, vt

diminutum

cnnAiaatffe

€ta

Quomodo V- natiua ,vel eftentiali. Sic haec vnitas minor de fe nitiu natur»

,

*

,

vel plurifica-

ficuc pcc aliquid

non

exctinfccum in immaceriaiibus

poceft efTc matecia

vei quancicas

,

,

fed eft

fubftancia immaceriaiis hac ab agence inquan-

ciimeft cerminus adlionis

efTcc

,

quo

effec

hzc ?

:

in roaceriaiibus illud

Si feipfo, pari ratione ftan-

dum in primo. Si extriufcco, quzrendum de ifto,

&

fic in infinicum. Nequcillud excrinfecum eft rcfpcdliuum, quiaoranc rcfpcdiuum fundacur

E

e

5

in

f'

^***"'* '^**

Lib.

350

Diftinaio XII.

1 1.

in abfolutOjVt produfto, igitur hxc prima ncgatioert nonpodc diuidi in plura fubfc Secunda refpicit alia inxta fc

quia

,

eft

negatio idcntitatis

negationes funt cxtra inten-

cius ad aliud, &c

iftas

tioncni forma:

& aflimilaniur rcfpcdlibiis indf-

,

negationcs.

uidiii jfti

Ad primamrationem principalem, dico quM dubium eft, (i vmm dicit ncgationem:tamen cfto quod fic , cuiuflibet ncgationis , qua: eft tantum dc fado, non oportet ponere caufam nifi ncgatiuam tamen negationis , qux negat poflibili;

tatem , vel apiitudinem

,

gnae alicui

&

f?l» nfgitio-

quia folum afllgnatur extrinfeeum. Si aflignet

fam pofitiuam , qoare fibi rcpugnat. Si enim fuperficics non eflet colorata, non oportet ponere caufam pofitiuam , fed tantum quia agens non

non.^nam per

non

diiiidi

foluitur quaeftio,

caufam proximam. Probo, quodillanoneftfola

nt,

ncgario di fola

;

quia non repugnat

ncgatione

fibi

intrinfecediui-

cnim repngnat

nihil

:

enti pcr

igitur

non

rcpitgnat iibi diuidi in plura folancgationc.

Ma-

folam negationem

hic lapis

,

eft

cns

:

vel An,quod determinat fi-

jor patcr, quia aut in ifto cnte,vt lapide

gelo, cft aliquid pofitiuum

ncgationem,aut non

bi neceflari6 iftam

jgitur

non

,

?

Si

non,

neeeflario fibi ineft ifta ncgatio:igitur

eiusoppofifuni cft

, fi

non dinidi, & fie non,non rcpugnat. tuitur in ertc

inducit

rcm

,

,

quia

non repugnat

fibi

recipere colo-

tamen fibi repugnaret, oporteret ponerecaufam pofitiuam; nunc autem vnum numero in hoc indiuiduo , non folum dicit negationcm , quia agensnonagit ,fed dicit negationcm pofidbilitatis , quia fibt repugnat diui,

fi

di in pluraindiuidua ex parce fui incrinfec^

;

igi-

tur,&c.

ejfe

perfe(5liori,quam«j^,

prima

fit:igitur lubftantia

quod

per

,

dc pcr

ejje

V 6 D fic. Quod conuenit omni,& fo-

per-

fuutncommune;

fed nihil pofitiuum praedicatur

pcrfede compofito ex natura cum ncgatione, igitur quiaiilud non habet vnum conceptum ;

fuflicicns diftindiuura eius

li, eft

i\us,CedeJ/e atftualis exiftentiae

ab conue-

nit omni indiuiduo, & foli:igitur,&c. Oppofitum Hic homo eft indiuiduum in ge-

pcr fc prxdicatur

fe fingulari

aSiuali^ exifientne?

eflfe

tus in Oxon.hicdift.x, qutft.).

ftotelem in Prardicamcntis.

Itcm

VIL

praeccf-

fecundx:quod eftcontra Ari-

feftiori fabftantix

o

I

Hcntic. quodl i.q.%. Fonfeca ^.Aletafh. qu*ft.i.Jeil,i.SoD' cin. 7. Metnph.jutft,}!, Suarez in Metttfh.diji, {. Sco-

conftituitur inir,^

fi

formnliter negatione.non conftituitnrin

r

s

VtmmJahfiAntia materiaiu fit indiuidua

,

Irem, ncgarionc nonconftituitur aliquid formalitetin

Q^ JE

detcrminat fibi rcpugnat fibioppofitum; (i

ftrftSiorlfer

fngttipnm-

quia quando oppofitum negationis repugnat alicui enti , oportet ponere caucaufaro

aliquid pofitiuum,

bcattale pofitiuum intrinfecum

fjlhil ctnfti-

vnitnt (iine' gatio.

poteft ineflcquantumeftdc

fibi

quod dctcrminat fibi ncgationcm , igitur ratione ilhus pofitiui repugnat fibi oppofitum illius ne gationis , fcilicet diuidi, vnde ille lapis,etfi eflct finc quantitate,fi hafe

Duliium

oportet poncre pofiti-

nam

illi

printip»te,

,

Contra illud, ifta dqplex negatio non afllgnat caufam intrinfccamj quarerepugnat fiuic diuidi,

tJihilrepu-

^, jtd nrgum.

:

nerc Subftantia:

adualem

,

&

,

non

includit cxiftentiam

quia folus Dcus includic intrinfec^

exiftcntiam aiSliualem.

liullum po(!tiuuiiidciftopcrfcpr.xdicaiur.

C H O L

S S

C H O L

Vera fmtemla ,fubj}ant':am materialemjien hanc pcr ali^hid pofitluum : quia itnperfetUo diuifionii in repugnat diuidi

cjuo

nifi ratione ,

efi

tefU. nifi

r» -

ferft'

^ienk.

perfeUionu

;

& per

infc vnum.

pofitiuum

cft

perfciaionem tes

fibi

alicui

,

nifi

propter

inha:rentem; fed diuidiin par-

fubieflinas eft imperfedionrs

:

igitur

non

repngnat fubftantis materiali , nifi piopter perfeftioncm fibi inhaerentem. Minor patet , quia

Deorepugnat quxcunquc diuifio , fiuein partes fubicftiuas, fiue alias hoc non eflet , nifi imper:

fetftionem portaret.

Itcm

,

per

V M.

'Rfiicit fententiam tenentem per exiftemiam fuhfiantiam materialem indiuidttari. Primo,^uiaexiflen~

tia nen cfi de fi

hxc. Secundo,fiipponit diftin^iontm,

& coordinationem

Prtdicamenti Suhfiaatia. Tertio,

eftciufdefn rationii in omnihttsfHhftantijS.

fubftantia matcrialis^^r, quia

nuUaimperfcdlio repugnat

t}u!U imperfeiiio

tione

id

qutr

fitonu.

gnat

non repugnat

DIco igitur ad qiiJEftionem, quod per aliquid

4Jierifio

plttra

I

V M.

I

eandem rationcm ,per quamrcpu-

gnat alicui diuidi inaliqua, pcr eandem rationem habct vnitatcm fuam pofitiuam repugnantcm illi dinifioni ficut patct de diflFerentia fpcci:

Dleiturad

quxftionem quod

& completiue

fic, vltimatc,

&

diftinquia oRiufeparat , guit. 7. Mciaph. text. 49. adualis cxiftcntia cfi; complctc, vlcimate diftindiuum vnius indiui,

&

dui ab alio. ContrJl,

quod non

cft

ex

fc

diftin6fcum,non cft

vltimatum diftindtiuum ; fcd natura at^ualis non eftex fe diftinda, quia non cftdiftnidiocxiftcntiarum naturarum , vel rerum , quarum funt exiftentix , quia fi fic , oportcrct poncrc coordi-

nationem cxiftcntiarum

«l

cooidinatione natu-

rarum,

Item

,

quod pracfupponit totam coordinatio-

ncm non cft nationc

diftindliuum alicuius in iftacoordi-

(cAep

qina fpeeici rcpugnat diuidi in fpccics ratione diffcrcntix fpcfifiiac ,& per diffcrentiam

rotam eoordinationem quiditatum;

fpccificam h.^bct fpecits fuam vnitatem pofiti-

cffet fcientia

fica

uam

,

,

& quftd non diuiditur in plures fpccics.

jgitur vnitatis realis minoris lis,

cft

aliqua ratio pofitiua

fuam vnitatem

,

, ,

& per eandein

uifio oppofita ilHvnitati

,

Si

quam fit numcraper quam h.ibct rcpugnat

fibi di-

igiturin vnitatcrcali

>ltima ,quac eft maior, per idcm habcbit pron^turam. priamvnitatctn,

&

1.

;

exiftcntia: aftualis

non

foltjm

quiditatis in exiftcntiaaifiuali

quia tunc aliquando

non decadcm

ptxfupponit fi

eflct fcientia,

,&

& aliquando

re.

Itcm, exiftentia

eft ciufdem rationis in natura eiufdcm rationis;igitur nondiftinguitindiuidua

in

cadcm nacura. Ideo dico ad quaeftionem,qu6d non,quia quae-

libct coordinatio

habet inttinfecefupretnum,

&

infimum.

Refoluti»

DoSorii.

Qu^ftio VIII. itifimum neris

quod non

,

includit aliquid alccrius ge-

fed cuncepcus

;

exidcmix

non

adtualis

eft

idem conccptui effcncix igitur fubftancia malerialis non indiuiduatur pcr effc acftualis exi:

ftencia:.

h

Ad

rationem principalem.dico quod prius na-

tura eft fubftantia matcrialis /;<ec,quim

exi-

(ii

ftenciaa6bualis,idc6 licec conueniat omnit&foli:

non tamen

primum

eft

diftingucns

;

fed

tamcn

fecundijm hanc fpecicm aliquo modo pollct indiuiduare rubftantiam,licet non primo, quod tamen non videtur vcrum, Idco dieo quod minoc

Habec

eft falfa.

duo,& eft

Ad

qux eft in indiui-

exiftentia:,

ejfe

rationes opinionis,concedo,quilibec

adus

vltimus diftinguit vlciraata diftindtione , fecundi^m quod eft adlus vlcimus , non tamen oportet

qu6d

qua:libet talis diftin^io

tamen

relacio

non

cfte

indiuidualis,

iit

diftinguic illud ,in

quo

eft

in-

iic

,

cuius eft, Ht alterius coordinationis,nuenon,dicac

rem aliam,tamcn formaliter

adid,^uod iuxta efi;& quemodu conueniat,

cum difiiremiaindiuiduali : de quofufius

AD

qusftionem rcfpondeo

tet

qaod

T

o

I

eft aliud.

eft

caufa huius

aliquid intta tec

,

irnpojfthile diuidi

,

tiitfit

indiuidua f

non Qaia :

fic

fi

,

illud

cum

qut-

faceretcompofitioncm in indiui!duo,ficut z(kus,Sc potentia hocautem elt falfum :tum,quia in Angelis non eft lalis compofitio tum , quia illud pofitiuura vel ditate

&

fingulare.eft per fe vnum:igitur per :

quod vidctur contra

lem,i.cle^mma,text.6o.&

3.

dc

Ariftote-

Ammatext.xj.j.

Metttphyfictext. } 7. i .?hyficomm,text.^^.

Item, duis

fic,

fi

pofTtt efredemonftratio de indiui-

quia quod per fc

:

per

teft pafllo

phum

»

Definitio

fe fciri:fed

hoc

filius cjuiditatu

efl

cies,'iftud

de eo pocontra Philofo-

efl intelligibilc, eft

Mccaph. cap.de partibus

7.

,

qux

dcfinitionis.

tantiun

eft

fpe-

indiuiduum non includit foli^m quidi-

tatem.

Itcm, ab

ifto

pofitiuo fupcraddfto"pofret acci-

pi difFcrcntia, k quiditaic Contr»,

genus

,&

tunc pollet

indiuiduum propricdtfiniti. Oppofitum. Omne per fc inferius includit aliquid contrahens fuperius , quod eft eiufdem ge-

quaerendum per quid eft hoc non diuidi ; quia plura ,cft eiufdem racionis in quolibetindiuiduo. Itadicoquodiftud intrinfccum cft

non diuidi in

non poteft efle cns rationis ; quia huiufiTiodi res neccuari6 tcquiriturad exiftcntiam rei extra aniraam:nec poteft efTc illud natura , nec pars natu-

fe

*. Igi- * Vtsfupri fed extiinfe- num.t.

cft priiis ;

determinans naturam ad

Item,propcia paflioentis

cft vnitas;igiturper-

fe^iflima vnitas perfcdioris entis igiiur ciam perfcdtior vnitate vniias numeralis fic maior rcali fpecifica , oportet aliquid cfTe poficiuum in :

&

indiuiduo per quod eftfic vnum quod dem generis,& determinans quiditatem. ,

fit

igiturindiuiduum per fc includit quiditaeiufdem generis pufitiuum , vel conttahcns quiditatem.

bet m.inifcftari minus

mm.

Vidt Sett, i.rf.j.j.j.

Rttfit indiui-

dui ignotior raeicBi ^eci-

:

nobis,quim for-

fiea.

&

dui,quia nullius adlionis realis

eft ifta

propricias

rantum forma fpecifica in indiuiduo, quas Logice loqiicndo indiuidui principiura operandi dicitur difFercntia fpccifica

,

,

fed

realiccr

vero dicitur

forma fpecifica,(pro eodc habco ad prstfcns ifta) forma poccft comparari ad fuperius,& adinfcrius comparata ad fuperius non fcmper oportct quod fit alia a re in genere quia tunc fimplex{vt pofuerunt Philofophi Angelum)non cfTet dctini:

,

bile;nec ciiam formae accideniales,quia non neceffe eft ibi cfTe comparaiionem realem, ita quod

qua recipitur

difFerentia,

fit

iliud re ab ifto,

quo accipitur genns;tamcn femper cft non idcm formaliter , quia aliter idem bis diceretur in de-

I.

finitione,& tunc fufficerci dcfinirepcrfoinm genus,vel folam difFcrcntiamjigitur non nccefTc eft

quidpo/tti-

rem

Probat tribu4 rationibiu :explicat tres compara-

fa.

mafpecific3,quia forraa fpccifica cft principium non illa proprietas indiuiformalc operandi ,

res,i

ejfe

notum nuncautem pro-

prictas indiuidui cft miniasnota

a

rationem indiuidualem

tfU.

eiuf-

Modus ponendi eft ilIe:quandoduo fc habcnc ad inuicem per analogiam , pcr magis notuin de-

& aliquid

,

pirftm

Biortfi vni-

tura :igiruraliqua cntitas deccrrainatiuanaturx,

:

Refolutio

ttrfeHiorit entis

ptimo diuir-

tcm

SCHOLIVM

Tertii.

Item , omniadifferentia reducuncur ad primo 3diuerfa jalitercnim cflet proccfTus in infinitum, Omnia diffgrcmia ridnquia differentia, in aliquo conucniunt, in aliquo tuntur ad differunt , j.Metaph.text.9. Aui igitur illa , qui-

neris ,

q.6

ipfa ncgatio cft eiufdem tationis in multisjigituc

vt proprictaces iudiuiduales.

fe intclligibile

Seeundi.

ad Prxterea,hoc fingulare cft aliquid in fe, hoc erit perintrinfecam,nonautcniper ncgationem.Probatum cft prius *. Et addo quod *Supra

uerfa^illinonfuntnihila^nonaccidentia^nonna-

fit

primi.

fejigicur

cc, vel duas formas,vcl duas fubftantias compoilludpofitiuum fitas,quiaquiditatcmfpeciei, Icem,fi

tft

opor-

indiuiduum vel haberet duas materias intrinfe-

;

addicum.

§luartum.

igitur

& tunc

forma,vcl compofitum

&

Ttrtium.

;

bus differunt, funt prira6diucrfaj& habeturpropofitum:aut funt difFcrcncia,& tunc qua:renduni eft de illis.quibus difFerunt?Ctim igirur fingularia funit difFerentia, ipfareducunturad priraa di-

:

:

SitHndum.

dua'i..i;n

poncre in indiuiduo aliquid pofitiuum, quod eft fola quiditas , quia fibi non repugnat

,

&

efTct materia.vel

R»iie indiui-

diuidi.

materialiiper aliudfd-

JE.gid.<ju»dl.t.qy.GoSt.qu0dl.6.q.ig.DoCiotes citati qutfi. frttid. alij apud Suar. Meth. di^.^.fiiliont tf.Scoc. i» Oxott.hie i.difii.qutfi.e.

V6D

quia caufat

nifi

cui rcpugnat diuidi

,

I

1.

affirmatiuc. Pa-

quid hoc fingulare detcrminatum, quod non po- aNquid po/i» teft diuidi iu plurafub fcjillud non poteft eirc fo- tiHum. lum ^ caufa extrinfeca , quia nihil cxttinfccum Prohaiur

cum naturae , & pet

VIII.

fitiuum perti/ietts ad genuj fithfian-

I.

q.G.citata in

hoc indiuiduum.

Vtrum Jkbfiantla

ArgHm$nt. frimum.

&

in entibuscxtra animameftali-

tur aliquid intrinfecum indiuiduo s

,

differat

initio qutfiionu,

rae,nececiam accidcns.Probatum

Q^ A

&

num.j.

Hc vlcimum diftingucns;

nec cxifteniia hoc indiuiduum fubftanta; , quia exiftentia adualis non eft de illa coordinatione quantiim ad conceptum , fiue res trinfecc

ad /hperius , ad inferius

non

denominatiue/^iCf vna numero.

quia relatio pofTet

3J»

tiones diffirtntiajpecificA

qua accipitut difFcrentia fpecifica , efFe aliudre abillo,a quo cft genusacccptum.Scmper tanaen £e 4 ,a

Id a quo atfrius »H aiiud «b eo,kquo aeeipitU'

tipitur difftrttttia.

XII.

Lib.ll. Diftindio tamcn eft non

idcm formalitct

nunquam eft

tas indJuidui

j

fed ifta proprie-

rcs alia k

forma

fpcci-

fica.tamcn fcmpcteftnonidcm formalitcr , licec aliquid poflit continerc vnitiuc vtrunque.

hoc, quod formalitas

Diflimilc tamcneftin

fcmper

fpecifica

Vuplicittr differt difff

Ttntia indi' uiduitlii

a

$*tifi(».

cft fimpliciter

perfcftiusgradu,

cratcs,

nmplicitcr perfe£lio>

nuUo

tatiuum fimplicitcr perfcdlumifed formatitas indiuidui contrahit quiditatem ad aliquid extra quiditatem , quia omnino ajterius rationis.

jta

quod

fibi

indiuidui

non repugnat diuidi

eft aliquid, cui

De

Primo ficromnis quicft quantum cft de fe, ifta

:

proprietas

lepugnat diuidi

;

igitur

Sccundo fic;a6lu$ & potenpropria funt primo diuerfa , quia fi aliquid

eft altetius rationis.

cia

efteteiufdem rationisin alterutto ,vtfiina6lu, quantum ad illud , non primo aduaret, fed reciperet adfcum

:

in potentia

fi

,

quantum ad

non reciperct»fed a^uaret,igitur

& propria

proprius

potentia funt primo diuerfa

:

illud, aiftus,

fed illa

proprietas indiuidui refpcdlu quiditatis habet rationem adius ; igitur eft cxtra totam rationcm

extratotum. DifFerentia vcro fpccifica non determinat genus cxtra totom genus quiditatis , fcd detcrminat ipfum ^ quidiidc6 difFcrentia late imperfe(5ta ad petfcdlam fpecificacft cxtratotumgenusquiditatis imperfedae. Paict igitur qtiomodo illa conucniunt , iilius quiditatis,vel

:

& PlatodifFciuntiftis proprietatibus, aut

proprietates in aiiqua conucniunt

prietatem indiuidui

ditas matcrialis diuifibilis

diutrfu.

m6,in nullo eiufdem rationis conueniunt. Per hoc patet ad vnam inftantiam taicm , Soiila;

rem formalitate fpccifica. Secunda difllmilitudo , formalitas fpecifica contrahit ad tjfe quidi-

funt primo

,

,nihilcommunc habentes: ficduoindiuidua quantum ad ifta,quibus diftinguuntur pti-

Scd non oportet pro-

efte

& illa,quibus diffcrunl

,

diuerfa

vcl formalitate gcncris.

quiditatc patct duplicitcr.

ttnti», prirni

cies diftant

; fi

igitur Socrates

vei in

,

primo diftinguuntur;

in nullo,igitur

& Plato cum includant iftas pro-

proprictatcs in aliquo conucquaercndum cft de iilis,quibus diftinguumur ? Aut in aiiquo conueniimt,vel in nuilo? Et fic,vcl erit proccftus in infiniium:vei ftabitur, prietatcs. Si

niunt

iftac

,

qu6d Socrates,& Plato in nuilo conueniunt. Dico qu6d primo diftinguentia in nullo conueniunt;nc>n pioptcr hoc fequitur qu6d inciudenconueniunt , quia ipfa includunt pripius. Vnde magis diuerfa , pofFunt duplicitcr intciiigi velquiaplus repugnantia , vel quia in nuUo conuenientia. Primo mod/> non funt inclufa magis diuetfa , qukm includentia , quia non pius repugnantia. Secundo modo func magis diuerfa , quia etfi non minus rcpugnent , tamen non tant6m funt diucrfa: ficut igitur cfFet dicendum de difFercntia fpeciafini , fic quantum ad hoc , de fica hominis , tia in nullo

m6 diftingucntia &

:

&

proprietate indiuiduali. tur

Nec propter hoc fequi-

qu6d indiuidua funt primo diuerfa,

ficut

nec

dua: fpecies.

&

SCHOLIVM

II.

&

Contra iliud ens,ic ijuid conuertuntut fccundum Auiccnnam i. Mctaph. Quia rts ,ens,e]utd, :

conucrtuntur:igitur lis eft

fi

illa

proprictas indiuidua-

extra totum genus quiditatis

,

igitur eft cx-

totum genus entis. Dico fecundum Philofophum j.Metaph.qufid fimui totum cft cxtra (jHod^uid, non tamcn cxtra genus entis. Quomodo igitur conuertuntur ens, quididico quod ens eft acquiuocum ad duos modos cntis, ad quiditatcm , Sc habcns quiditatem. Vnde non folum eft diffcrentia inter quiditatcm , & habens quiditatem in concrcto , & abtra

&

ftradlo,fed quantilim ad vniuerfale

,

&

fingula-

quia dicitur humanitas , & ha:c humanitas: , hic homo. Et fic exiftcns incommunihorao, cabili tcr cft habens quiditatem,& non cft proprie quid,M ^uis , & extcnditur w/, itaqu6d dicitur non folum de ijHid proprie , fcd de eo qui eft ^uu. re

&

Illud vult Richard.4.J(rTr««/V.7. Quando aliquis eft ionge a nobis , qua:rimus ^uid fit,& non 5-««.'

cum vero appropinquauerit,& difcernimus quod eft

homo,non

Auiccnna

,

(Jiuid

quasrimus,fed

quis.

vifo animali a rcmotis

eft,qu6deft corpus

quam homo

6.

dejitmi

Tandemvult indiuidualitatem

difFerunt.

,

vci hic

,

Idcm vuic notum

prius

qukm animal :priusanimal homo. Ens igitur , & ^uid

a

tjHalibet

entitate,partiali,dr totali,eft(jue vltima realitas rei

,

k

Patet ex tjutftionihus pracedentibHS,

tjua defiimitur.

tfuianoneftipfa natHraficunditmfe, ext^udfl.^. ne^ue

duplex negatio,ex

qu
ne^ue exiftentia,ex

rnijue quantitas,ex ejutft.^. neque

ergovltima realitas fiut totumfacit

Dlcunt

,

materia

cHitiflibet entitAtis

,

,

tjUdft.j.

ex (jutft. }

fiut fit pars,

eum han^

quid

eft in rc

prictas indiuifibilis

;

8. , \ quo accipitur provei matctia,vcl forma, froprieitu

vel compofitum , cum non fint plurcs res ? Dico quod ficur compofitum in gcncre habet in (t^ partes , matcriam , & formam , & raatcria potcft

concipi fub rationc vniuerfaiis

,

fimilitcr

forma, ,

teft

concipi vt vniucrfalc

cum

,

iliud

non

cft

de

fc hoc,

concipiabfqueraodo concipiendi oppofito obie
de

eft

fic

fe htc.

proprietas

,

Idc6 in matctia

& fimiliter in

eft

forma

:

& hacc fimiliter & in

natura

intrinfecum pofitiuc

com-

Dices:Deus pofFct conferuarc prius finc poftenaturam in exiftcntia fine proprictatc indiuifibili. Pcr quid igitur riori,igitur poflet conferu.nre

ra

,

qus eft nunc fub

c(Fct hatc

natura alia a natu-

alia proprictatc indiuifibiii:

, ioquendo dc cadem proprietate informaiiter h^crepugnat fibi

quiaoportet pofitiuumdare incrinfecum diftinguens? Dico quod prius natura alio eftduplex;vnum

omnis diuifio in infciiota. Tcrtia comparaiio eft fotmx fpecifica: ad ca qux funt iuxta fc , & tunc fimilitudo eft quantiim ad hoc , qaod ficut fpc-

quodnon eft res alia,fed foTmalitas alia,idem ramen identice. Aliud cft prius nat ura, quod vtro-

diuiduali

,

qua

cft

^

httftitiu.

:

communicabilis:igitur fcx funtcntitates in

ficut fpccies codcm.quo eft fpecies formaiiter,& quo liabct vnitatem fpecificam.rcpugnatfibi pof-

ciufdem fpeciei

In m*t«ri» tfi tnuur»

compofito. Etformalitasnaturacnoneft formalitas , quac eft incommunicabilis , nifi dcnominatiuc tamcn in compofito eft formaiitas, qus eft pofito peridcntitatem vnitiue.

fpecie atoma:fic indiuiduo

vnde fumA' tur.

& compofitum;& fimilitcr in aliis generibus & in negationibus, & priuationibus, quidquid po-

conucrtuntur.non ^uid proprie,fed vt cxtenditur gd ^M^,vei eiuid,vel ^u4le,Sic. Secunda comparatio cft dicere fpecific^ ad infcrius , & fimilitudo eft quantiJm ad hoc , quod

fc diuidi in plura

indiuifibilit

quc raodo

eft

a'iud \ pofteriori.

Primo modo clau

Prius

Mtur»

dufltx.

Qujeftio daudic inCotnpo(nbtlia,conreruare prias (ine pofteriori ; quiacontradidio eft eandetn rem fimul mancre, &nonmanere;&tameniilud priusnou eftde fe pofterius. Sicutanima fenfitiua taaeft prius natura , quam (it formalitas inteile&iaa,&

tuam fenfitiuam roanere fine inteile6l:iua. Similiter forma fpecifica albc* dinisnon eft res aliaanatura coloris , & tamen impofllbile eft,& impoOibile,nonobftante quod tamen contradidio

res

,
eft

qua accipitur genus coloris , quac

cft in al-

&

non

Ul*,

:

Ad primum principale dico qa6d non fequi,

indiuiduum

efte compofitam pronon eft ptopric nifi ex aduj

Adfrimum

tur, quodlibec

frintif»U.

prie, qoia compofitio

An

Sc potentia propric acceptis:&'qu6d ifta propric-

frii eomftfi-

nunquam

propric

eftct rcs alia,proprice(ret

ut in diuinis fapientia rei

i

nunc autem

fi

fit

quiditatis. Sic-

eftet res alia

identitas tollic

,

eftet paflio

de

libet ibi eft

fe h*e

:

nec etiam

eft ibi eflentia

prius natura proprictate quafi complencc raciodcccrminancc cflcnciam. Et nem indiuidui ,

&

ciim quzricur

,

an

illa

tcria.vcl a forma, vel

do qu6d

propriecas accipittir k

ma-

compofico ; didum

rao-

in quolibet iftorum eft natura

propriecas vlcra maceriam

dum. Sittgulare efi

ptr ft

iulelli-

gibile.

&

,

,

eft

qte»-

fcitlinguUr*,

'Hn

t.
j.3i».i*.

fequitur ex hoc,

allegatur Philofophus

qu6d

qu6d fic maxime

in-

dico quod non eft non fit intellioibinon intellit^it nifi per ,

fingulare

Sedintelledus nofter fenfum , & di«aum cft * ,qii6d per fenfum non cognofciturhoc fingulare vt hoc,(ed folum vt nalc.

tura

,

&

poteft intcliedtus nofter intelligere

fic

Vnde Philofophus

nofter poteft in

vnum

uerfaie

,

,

&

qu6d intejlcdao ,fenfus autem cantum vult

quia non poceft in vniucrfale, vc vniiyccUcftus poceft in fingulare

,

ficuc

fcnfus.

fcibile

,

ficut

ialtl/igibi!*.

quar-

ciem.

cft

quaElibec encitas

Deo; & Dcus nuUo modo

poteft habere propriecaccm contrahencem nacu-

ram ,canquam

aliqua materialicas

racionem forroz,ciim

fic

,

qus ficexcra

adus purus.

DISTINCTIO Q^

T

iE S

I

O

XIII. I.

Ftritm lumenjit fro^rlajpecies finjibilu lucij corporaltj? A\ca[.i.f.q.iM,i.»i.& 1. f.q.4(.m.^.D.1iotauhic*rt.j. j.i.Rich.«.i.}.i.t 6* 3.Hentic.}«»i/.}.5.ii.D.Thoin. t.p.q.ej.Mri.t.

&

Coainib.x. de animncAf.y.qutfi.^.

^.

Scot. i» Oxttt.hie qutfi.vnic»,

V6 o non

non Lumen :

eft fubftanria;

An-

igicur cft per fe fenfibile.

teccdcnspacet, quia lux fuit primo fadla , tunc non ficbant acciden-

Ad

quiain primis opcribus non ficbanc calia miracula. Iccm,Auguftinus y.fuper Genef.ad lireram ^ni- Secundum. ,

ter ca:tera corpora eft fubtilius igitur pus,non igitur fpcciesfenfibilis.

cor-

eft

:

&

fubftantias hic in- Tertium. Icem, lux gignic corpora, non eft accidcns , quia fic effci^as ; igicur

feriijs

cxcederct fuara caufam. Item , lux habct proprietatcm corporis potcft moucri^frangi. igitur,&c. Itcra,lumen habet ejfe rcale in mcdio, tur eft fpecies fenfibilis

,

cum

ifta

,

quia §luarium.

non

habeat

igi- §luintum.

ejfe

in-

Anieccdens probatur triLumcn rcaliter dcnominat

teniionale in medio. pliciter.

Prim6

fic

:

medium,non autem ,

quiafi

fic

fpecics,quac habct ,

ficut dicitur

ejfe

quod

in-

ac'r cft

,dicoqu6d non fequicur,fin^ulare

luciduSjficdiccretur qu6dacreft albus ^ fpecic

inmedio. Secundo fic lumen excludit oppofitum a medio.vt tencbram , non fic fpccies albi fpeciem nigri ficut album rcaliter,nigrum realiter. Tcrti6 fic;lumen

aliud

intrinkcam alterius paiEonis.quam fit paflio fpeciei,& poteft tamcn incelligi. Ide6 cx parce caufa: eft intrinfecc , quare non poccft paflio propria dc indiuiduo fciri , vt ^*t , quia illud contrahens

Ad aliud cum dicitm,popt Jcfiniri, dico fccundum Philofophura i.Topicarnm, cap.6. quod decaufa; fpcciei

folum, fed indiuiduum cxprimit plnfqiiam quiditatcm. Et idc6 cius non eft dcfinitio propria. Hoc videtur cx intentione Philofophi , quia fic vidctur loqui efi

I.

Argument, frimum.

&

tia fine fuppofitis

vc hoc,e(i per fc incelligibile, igitur eft per fe fcibilc ; quia indiuiduum vt hoc , non habet caufam

tum. Indiuiduum finitio exprimit ^uid quare nsn efi diffiaibile.

in eo de fc hsc, nifi in

tcntionale

quiditatenoneftcaufaalicuiuspropria»paflionis.

Ad

cmj^ rel="nofollow">

cft raatcrialis

turper lHcem,& corporea/i(l>tiliora,iptai lunien in-

in

quare ntn

,

ma,(jua prtcUta efi,Scc.&c poAe:i,emnia adminifiran-

Aus

Adtertium.

proprietas

Non tamcn

fingulare.

Singul»re

irtthent

entitas diftinda ^ quiditate,

illa

telligibile,im6raaxime intelligibile, quia nunquam beatificabitur intelledus nifi in intclledione fingularis , puta eflentia: diuina: , vt/&<w.

cius intentio c0£t>o-

conditie

&

formam contra-

hens nacutam,qu£ eft cntitas pofitiua. Ad aliud,concedoqu6dfingulareeft perfein-

cum

modo

quam importat

& calis

telligibilecuicumque intcllcdlui: quia ex dcbilitatc intcUeftus noftri potefteiTe defeclus. Et

Senfus

apud Ariftotelem

omnem compo-

ram , quz non eft ex (thtc iSc talem proprictatcm,concedo qu6d in indiuiduis eft talis compofitio,& tamcn talis non cft in diuinis,quia quod-

fetua-

qu6d forma fimplex fubiedum accidcntis eflc non poteft. Et excmplificat , vt humanitas. Ided

gitur fepi

compoficio. Sed

aAus

fitioncm propric. Si tamcnvelimus cxtendere e»mpofimntmiA omne illud,quod habet fic nata-

Ad

dum Boctium

ras indiuidaaliscfteademefientia identitace;ide6

ex talibus fi

lO.

&

j.Metaph. fccunde Trinit.lib. i.cap. 3. vbi dicit

ditas fecundiim Ariftotelcm

indiaiduo,ide6 in nullo ente

,

tas indiuifibilis

9'

iadiui-

nunquam f*r mat*' dicitur qui- riam intelli-

forma

alia formalitas.

conferuetur

:

duHmfitfr»-

vt patct i.eUCaU j.MetAph.j,& lo.Et fugit ibi ad quantitatem,quia

Nuncautem pcopriequamquam fit pofterius natura quiditare , nunquam tamen eft res alia fed eft idem identitate cum forma fpecifica quamuis

,

§luliUu tun forraa fpecifica albedinis. indiuiduaii-

ili

dc raateria pro conditione contrahentc quiditatem, vbi aifignat indiuiduationem per matcriam,

refpeAu quiditatis. Similiter loquendo Logice, prMtlc^Ue habet rationcm formalis , Scfit^ffcitiU rationem roatcrialis. Ide6 formalitas propric Hulla natif pertinct ad fecundam fubftantiam ,maceriali(as r» de fe hxCi ad primam , calis maierialicas cft inquolibcc nifi Deuf.

bedine,nc alia formalitas

potefiejftfine

I.

albi,qua: habet<;^ intentionale :

,

habct adlioncm realcra in mcdio,quia ignis gcncracur in medio ex refraftioneradiorum k fpeculo terfo,& polito:intentio non gencrat fubftantiam: igitur,&c.

Oppofitnm. Auicennafi. Naruralium cap.i. fibilc

Lux perfi efifinfihilu

;

vidctur ,nifi per fpcciem fuara multiplica-

tam ad organum. i.de Anima,

men

part. 2.

fed nihil pcr fe fen-

eft fpecies

cexc.68. igiciir lu-

Iucis,pecquam videtur.

SCHO

CtHlrei.

1 Diftinaio XIII.

Lib. 1

334

SCHOLIVM

Lttcem

ejfe

Accldens. Prlmo,

SCHOLIVM

I.

ex Auicertna. Secttn~

do, quia eftjenfibilii. Tertio, in igne

eft accidens,qHiet

pecforma^ec matcria : ergo vhi^ue. Gluarto, corpora cceleftia

non videntur

Explicat qttodnam futat

iHHtflteei'

ejje

halseref alittd accidens

primum

$bie£lum

eft

aliquid indiffirens

ad colorem

,

noMitu.

vifiu.

&

£t

lucem,

tranfeuntti per vitrurn

thm

quxftionem (lico,qu6d quia

,

eft

eft

fottnaacci-

per fe fenHbilis

Auicenoa

:

,

igitur

eft fubftantj^j nulli cft

non

efl;

jp»»^

acidens

quod vni

Phyficorum,

text.ij.

Item, corpora

SEcundo

copleftia

habent qualitaces ac"

:

nacurahccr cura aUo coiporc ; fed Imuen eft ficura mcdio : igicuc non eft fubftaniia corpo-

Probatio rainoris, quia

cura

elTet in

quia petfpicuitas

,

eft

quali-

eft lux pet fe vifibiiis cum primum obiedura vifu&?&lux non pet aaturam coloris.' igituc vifus non eric

Dicunc coloratum

:

quomodo

fit

vnus fenfus. vifibile

,

& ta-

omnia cognofcat, perfe6kior pcrfedlius cognofcet (quod dico.quia Angelus infcrior cognofcit omnes rcs, quas Angelus fuperior , etfi non aque petfeftc ) fed fcnfk\t,primo Metaphyf.cap.primo

plus differunt

quam

,

&

,

cognitaper.fe

contraria in gcncre l^hyfi-

co, qualia folum cognofcuntur ab aliis potentiis

Ide6 dico quod neuttum jftorum

fenfitiuis.

primum obiedum adsquatum indifferens ad innO"

tniinM, fieut laiim.

^

hoc

,

&

ad illud

,

,

eft

fed eft aliquid

& eft innomina-

tum. Sicutpatet de tadu. Sentitenim duas contraticrates , quarum neuttaad aliam cft reducibiIiSj& tamen non excedit gcnus ta<£tus,Nec etiam eft

fcnfus formalicer.

plures

communis

Similiter fenfus

&

tamcn fcntit quodlibct obie(%um adxquatum erit vnum communeabftradurn ab omnibus fenfibilibus particulatibus , non tamen vniuecfale eft

vnus

per fe fcnfibile,

,

&(uum

Vel forti lux efi

primum

tbie^um.

Velalicer poteftdici,

quod quando func duo

obiet^a vnius pocenu^ in analogia quadam,tunc

vnum iftorum erit primum obiedum

,

& virtucc

primi, omnia alia cognofccntur. Non taroen oporteret quod fubeocontineantur jficut illius

&

de tadtu , efto quod non fentitec nifi calidum ftigidum , calidum eftct primum obicdum , in victutecuiusomniaalia fencirec. Enuncpoceft dici quod lux habec primam racionem obiedi vifibilis , non qaia fit obiedlum ad«quatum fojrmalicer , fed quia virtute eius omnia, qusnon func

c.ilia

formaliter

videri fine colore

,

,

Lux cnim poceft camen non fine luce,

videncur.

color

dependec enim in vifibilicace k luce , quia ad fentiendum , vel ad videndum colorem neceife eft coagerelaccm, velintrinfecaro,vel extrinfccam> fi (4dat in compoficione coloris,

cedcretlumini

Sl

ti'(ir

eederet

horao refpiraiein

tumini nefie»

refpicac,nec expirac

ret reAiratie,

Nec

eciam poteft lumen efTe forma fubftantiaquia non manec aliquid in efte fpecifico rece-

dence fua formafublbnciali,& acccdence}fed lumine recedence , & accedcnte remanec idem acc fpccificc:igitur,&c.

Ncc poccft fec efTe fimul

eile

cum

quantitas

tum, quia non pofnon ellec quan-

;

acre : tum,quia

adiua.

ticas

Eft igitur qualicas fenfibilis,qu« eft fpecics lucis

,

vcl intencio

aequiuocum vno

;

taracn

modo

hoc nomen

tntentia

dicitur aCtus voluntatis:

fecundo, racio formalis in te,ficut intentio

rei

,

k

qua accipitut gcnus , differcab mcentione, ^ qua tercio niodo diciturcon- Intiti» quMi' quart6,ratiorendendi in obiedlum,ficut- tmr modit

accipitur difFerentia

ceptus

:

:

fimilitudo dicitur ratio tendendi in illud cuius cft

;

& ifto modo dicicur lumen intentio

cies lucis

:

/itmitur.

vel Ipe-

,

quia fenfibile pofitum fupra fcnium

iinpedit fcnfum, t, de ^nima ,texi.j

^. fediumen inoculonon impedit fcnfum imo requiricur, per Commentatorem de Senfii, & SenfktOj ad hoc quod oculus videat:igicur non cantum eft lumen :

fcniibile.fed intencio

^ura

,

vel fpecies

poceft videri: eft igitur

biie,& tamen incencio

completuui.

dti

fi

pofici

nifi acfrem.

dior.Si poteiuia imperfcttior

fus vifus plures diffetentias rerura nbbis oftcn-

medio,non

mcdio illuminato , quia non

lis,

Dico quod vcrumquc eft pcr fe

Luxiufcnt»f

noneft fubftantia ahqua,quia nou eft corpus, lnmen tn mequia fic noneftec peruium : quodcunqac enira die. corpus occultat qux funt poft fequaiuumcunque fic luminolum lumen autcm non uccultat, led potcft cffc mccimni vidcndi, fieut pcfuiura. Ptatcrca , fubftanvia corpotaa non eft fimul

rea.

videcur nifi lux

men vifus vna pocenpa, quia quanto potemia cft perfedlior, tanto poceft in pluta, quam impetfc-

fitt eft

fupponendo qu^d Utx dicicur

non

foler.

vl-

,

mul

tas pafllua.

OhieHlt

dico

m fonteJumenMi m meciio,qu6(l iumen

cidencales nobiliores,qaam inferiora^huiufmodi

videcur

f>ofi-

perientia patet,

vceft

ignis:igitur in nullo eft fubftantia,quia

d» vifibilU, non fit

& qu»a Mioquin

,

vt fenfu

Prxterca, in hoc corpore elementati eft lux accidens , quia nulla pars edentialis eius eft , vc maceria , vel forma, nec prior forma fubftantiali

fum

rubeum

fitper oculnm

impedint vifionem. Tcitio, iumea nonvideri nifi coniuniium corport , qnod duplki ex~

percipiinus, Sc vc vulc fubftantia.

qutmt-

pro ratione tendendi in obitt^Hm Stcundo , fpeciem vifibilem ^erfeitam eftefimm r/htettnm vijum , O" r*~ tionem videndi , quod i.ompr^bat exuerieatiu radu

e eontra.

dencalis

l,t*x

OUendit primo lumen nen efii corpus , nequefeT' , neqtte quantitMem ,fed qHniitatem , quei eftjpecies vtfil>ilte lucts , feu imentio fumpta

mam fubitamiulem

velipfitm lucem, quiaperhanc caeri videtttHr ,non

AD

U.

Concra,fi lumen

eft

,

Lumen ratie

di,feH intentie.

quibus obic-

lumen p^r

lc vifi-

vifibilis.

per

fe vifibile

,

igitur

non

eftr^cio tendendiin obiedrum vifibile, quiatunc ObieSie

idcm

cifec latio

cendendi ni

men fic per fc vifibile

,

#/f

, e^ viden^

vifibile

pacec

t.

Qu<6d aucem laquia aon videmus

fe. ,

fubftanciam Lunae , fcd cantiira cft lumen , quod nobis appaiec in Luna : aliccr enim corrumpcrecuc

AiblbnciaLunxin nouilunio,quianobisnon quod maneat,nifi quod videmus.

plus apparec

Item, quofl luruen

(it

exemplum Philofophi fus, apparet ibi

:

fe vifibile, patet per SecumU, moucacutoculuscl.(U-

pcr fi

Imnen.

Dico,qu6d aliqua cft intentio vifibilis, vel fpecics, qus cft vifibilis in fe,& non folilim ratio cendendi in obiedum proptcrcius ttiaiorem vircutem. Alia vero , qiia: tamiim cft racio videndi propter eius debilitatem , vt fpecics albi, vel nigri.

Exemplum

Ci^t

radius

Vndc fiiranfcubcum ad paricccn)»

primi de lumine.

per viiiura

appacc:

Speeltt

,

mlia

vifibilis,

ali»

r»ti» viiien-

dt

ttmtkm.

Quseftio ***•

""*»/-

tuHt* f*r

,

paaesillo rubore,quia

(i

paries

,

-

bifeit f>»rits,

fimt€»l»rtr»'

eilet ibi

non coloratur oculus

vbi

,

eft

viderct vitrura rubeum, nec reciperet ibi

coloiem rubeum

vttrum rU"

& tameti

apparet paties rubeus

realiter;'

ieituraliquando ino ^

tcntio vihbilis poteft vidcri propter eius pcrfc-

dioncm jquia (i

ibi eifet talis colocjrealiter,

lus exiilens ibi poiiius

ocu-

non poiTet videre, propter

cotorem poHtura fupra fenlum. ZMmtn H»n VidetMr

Item,PhiIofophus

& Senfito, quando

Sen/it,

lie

355

Lumen autem eirenciale , fiue ptimatium

, immediacc caufat fupradi^los cres radios immediationecaufs , quia non eft vnus radius caufa alcerius , fed quiUbec eerum eft immediate ab ipfu luminari.Deradiore(3:oitapfobaturjquii nacura

agir

quancum

poteft fibi decelidaiigitur

medio,& non a Sole

fi

radius

cunreruateturiDco ,ageret fpha:cice ,caufando lumcn vndcquaque «qualiter :fcd oppofitum vire^lus efict hic in

,

fed

nifi

tom- tranHtnubes fupra aliquod viride , apparet ibi alius color quam prius ,& tamen in re non eft iMHSum, €orp»ri

&

tatio videndi:quando cft fortis, poteftelTe qHo,Sc

^d. Nunquam

mediatione caufic in aliquod

tamen videntur iftz fpecies,nifi contiguats corpori vifibili , neque lumetl videtur fiiii coniundlum corpori. Quod patet dupliciter. Primo , quia de no^e non videtur radius Sc :

taraen vltraiftum conum vmbta,quam facit terra de nodle , eft tadius , quia lamen non coniun* gitur ibi immediat^ corpori terminanti vifura,

non

Secundo iic efto quod aliquis fit exiftens ift pateo profundo , Sc in fummitate adat radias {olaris per mediura vnius foramipoteft vidcri.

:

nis,nin

fuperii!is imraediatc ponitur aliquod corpus terrainans vifum,non videbitur ille radius,& idco ncn videbicur antequam terminetuc viHo ad aliquod denfura.

SCHOLIVM OJiendit eptimi tres radios

,

III. ,

,

&

fi-.quomodo

Mtem ifti diffirant,vide

in O.xon. hica.j.

Admittit tjunrtum radinmjd e(t, vmbram,

<jua

vide-

mui,»HUo trium radiorHmprt.Jente,de tjtiibus optimi ad

TErtto dico,qu6d lumen eft duplex.eflentiale

&

&accidencale,nueprimarium riura.Efrcntialc&primariura dicitur

fecunda-

illa

fpccics,

perquam

vifus poteft deueuirein vifionem corporis luminofi ,"& illud cft triplex fccundum tri-

&

plicem radiura,re6lum, fradum, rcflexum. Re5<« eft , qui venit i luminofo ad tcrminum per raediura eiufdemdiaphaneicatis fine aliqno angu[o,quia natura ibi agic quantum poten:,& ideo breuiorimodo ,quopoteft, linea redtacrtalia libi conterminali breuior ideo radius Solis fcmper tcnec inceflum rcctum, fi poteft. Sed dum oc-

&

:

curric

medium alterius

dins tranfic pcr accem

non fire

diaphaiieitatis,vtciim ra,

veniens ad

aquam

,

quac

eft corpus omnino denfum , permittit tranradium.fed non pcr iacelTum re(3:um,nifi ve-

niat perpendiculariter;ide6 declinat tadius ab incciTu re6ko

aqua:,qux

,

eft

cum

quod Sol

fati6 oporcec diccte

diifunditur per fuperficiem

raedium altcrius diaphaneicacis , vc

quod non eft

fibi

cum rcdus

CvitraeUtu fraEliu. ReflexHt cft

M.eflexm.

inueniens obftaculum corporis fnfficienter dcnfi tranfic pcr mcdium ; fedquia natura corporis luminofi non poccft mizlciplicare fpeciera lucis fux

per

medium

illius

corporis

,

facit

quod

radius

poteft,

mediantt ra-

agit in

hzc

,

qu^m

infcriora mediante

radius,

radio,tanquam

obliquum

:

& talis

reflexio, c[ax

fic

multiplicatio luminis fecundura a:qualicacem

angulorum incidcnciae ,&rcflexionum. Dc hoc AUccn.EucIides,& alij-

Mgtt

di».

caufa agente.- Radius tamcn aliquam adkioncm haberet proptiam , fcd Sol prxucnit eius adiodebiliori przfente poteft agens

adionem eius priutinduccndo illum effeftum, quam efiet dcbilius agens natum inducere in maiori tempore. Idcm etiam patet de radio reflexo,qa6d fic R*dium fortius prasuenire

immediat^ k Iuminari,per experientias de fpecu- flexum

re^

ijfe

a lumlnari

non caufacur ab ifto , fcd ^ immtdi»ti. Sole. Similicer fpecies vifibilis caufata in oculo, pcr

quam

videtur

lur ab imagine

,

imago

in fpeculo

,

fed ab ob}c(5ko cuius

nam ad motum illius

tei

variatur

non

caufa-

eft.

Patet,

radius

ille

,

nec

poteftfingi aliquid in fpeculo,vc imago, vcl fpecics, a

qua caufacnr radius rcflexus nam illud, in fpeculo, non eft nifi imago, vel :

quod apparec

fpccies.qaani res in fe habec.Pacec pcr Pcrfpedli-

uos pra:cis(:,& pcr Alaccn,& Euclidcn lih. dejpeprobanc ifti,qu6d in fpcculis planis rcs apparec vlcrafpeculum ad tancam diftanciam ,ad c«/«,ijani

quancam in rei vericace ipfacft citra fedconftat quod fpecies rci non tranfit per fpeculum den:

fumdc

chalybe. ergo null.i fpccics cft caulariua huius radij vifualis rcflexv .\ fpeculo , fed folinn habcc ipfam rem pro caufa efficicntc.

Idem

,

patet de radio fiziko

cum

caufacur com-

buftio, impleto vrinali aqiia,cx oppofica parre Solis.

Nec generacur

ignis ab aqua,nec vicro, fed

k Sole.Prxtcrea, baculus in aqua apparet ftzCXas,

,

fua:

fpecie!,quia declinat ab

& non canfacur ab non apparcrec baculns fradlus.

vc di(5):um cft

alia fpecie,alias

Prscer hacc lumina

eft

:

aIiud,quod vocatur ac-

vmbra, & non lumine videmus nuUo radio

cidencalcjfiue fecundarium,vbi cft

tencbra,quia in

tali

illorum crium przfentc

,

fe fpeciesfcnfibilis

DMur lumen lumiais.

& illud lumen non mul-

fuit

vocatur

hoe /ufra

& non

agere

diftantiijs

quancum poteft,& quod non

diredum,

De

&4. maior virtus adtiua potcftdiilantius agerciigitur Stl nm Sol poteft

tiplicacur imniediacc nifi a luminari

agit in

indiftans,

9 li.H.i.

mulciplicando eam in mcdio contiguaco corpori obftanti. Naturale namque agsns , cuius virtus adiua noneft totaliter exhaufta,in dircftum agit, potcft in

ttgit

immediatara mathematicc. Sed

quia frangiturradius

,

quod agat

fuperficiebus.Igitur oporcet

inccfiu teSto

FraHus,

mn

/fhtrifi.

illuminataaliam illuminareiimmcdiate,& cunc corpus illuminatum cantum efiet compofitum ex

natio radij ab inccifu rc£lo

vocatur fra£lio rad^,

6. §iifart r»diui

matice,igitutfoluiii illuminarec fupetficic,& ipfa

patet in Pcrfpedfciuorum Iincis:h2c autcm decli,

agit iramediatc in

lo ardcnce, qnia ignis

ocHlHmnofierPeihanui injita Per/peSiHit.

iMmttt duf.

diftans, quta necef-

aliquam partem medjj,ipfam illuminando immediatione caufa;. Sed fi tantum ageret immediate in id,quod illuminat, vt fibi immediatuni mathe-

nem.Et fic agentc

reBnm reflexum

fr^Uum, immedtate itnmdiatiene caH/a, ejfealumino-

TL»diuttrlf,

deraus ad fcufara,quia agit per lineara redam,

non illuminat retro feneftcam quancuro facic dircdo afpedu. £x ifto appacec quod agens poteft agere im-

alius.Intentio igitutquandocft debilis.foliim eft

HiSus.

I.

;

fcd eft per

luminis primarij.

Ad primum

ptincipaie , dico quod illa lux 7' corpus luniinofum dcnominatuma qualita- Ad ar^um. forcc fuic illud corpus , quod frimum te nobili in eo ,

&

nuncdicicur5(7/,ecfi nonfuittunc lacens tanta

frintifale.

lucc ficut nunc.

Adaliud,qu6d Auguftinus

accipit /»m^»

pto Ad/efSdMm.

fpiritu

Lib,IL DiftinaioXIV.

5J6 ^4

fpirim luminofo , talem enim fpiritum appellac Ai?icenna lMmn,vcl lHcem,6. Naturalium part.p. Uritum* Ad aliiid dico , qu6d lux eft principium altelandi,^!^ difponendi ad gcneiarionem fubftantiz,

non

tjje ,

Ad aliud

rcfpondet Auicenna

,

6.

44juintHn3,

cum dicitur radius frangi,vet moueri,&c. Ad atiud,cum diciiur ,qu6d habet tjfe reale medio

quod

non

&c

vtrumqueir^

ibi

dcnominaret medium intcntionaliter^poftet con-

modo, acr albitiHt, vel aliquo alio nominuncnon habemus nomcn impofitum ad denominandum colorcm,nifi nominare fubie(ftum fectmdum tffe, quod habct in (ahiciko , vbi cft formalitcr:in propofito habcmus ,/««w, &

jfliud.

poteU ejfe

res

,

&

non

Opinio Philofiphi

,

V

I

M

I.

coclum ejfe alteritu rationis ab

inferiorihwiprimoy^uia eius mottu non ejia medio,nec

ad medium

eius rei

,

ad cjuam

Secundo

eft.

,

^uia

ejl

cenfetjHenter

;

pofuit

caUmJine materia,0' corptufimplex, Vnde nett

pofitit

ammatum

,

ejuidejuid

fuptk dicat Auicenna.

Theologi autem ponunt compofitum ex materia,& for'

ma;variant (amen ajfi^nando rationem ^uarejitincorruptibile.

illo

ne, fed

Vpon ivduHit

naturaliter eflct corrupti- Centri,

ex quA

incerruptibilefecundumtotum,(Jrpartes

Ad ptimam probationem,dicoqu6dquxIibet forma poteft denominare fuppofitum.in quo eft, & ide66cut dtcimus aerem efte illuminatum,ti fic eftetnomcn impofitum , quo fpccies coloris cedi

, ,

C H O L

S

in

Oico quod habet medio,quia&e(tres,&iutcntio

in medio.

Jitum,ia f.n

fic

S.Mctaph.

funt aliqua iimilia corpori,

intentionale.

in

fi

:

quia materia efi

,

N4turMlium

part.\.c*p.i.

firm*

Oppofitum bile

iux fubftanciam.

&

,

& in termjno fubflantia producit fubftantiam,5c tna.

dtno-

coniundtam. Idem fecund6 videturpcrPhilofbphum i. de Calo , per Commtntatorem \i, MetMph,

Clrcaiftam quxftionem aliquid

non

eft

fubftancia incorporea

cum fit quantum

,

ra:

Adaliam probacioncm,cum dicitur,lumen in roedioexcludit oppofitum.Dico,qn6d verum eft oppoficum priuatiue , ficqu6d non eft ibi carcntia luminis; Sc fic fpecies albi in medio excludit oppofitum priuatiue,quia non eft ibi carentia fpcciei , fed non excludit fpeciem obiedli contrarij alb«. Sic nec excludit vnum lumcn aiiud lumcn ^ medio , quia ftella:, & Sol fimul illuminant medium. Ad tertiam probationem dico , quod ficut habet adlioncm realem in mcdio fic haber talem cntitatcm rcalem in mcdio,qu3e compctit tali

accidcns fine fubicdojigitur ibi fubiedla tali accidenci.

aftioni, quia alcerat, fubftancia:

,

&

& difponit ad induftionem

fic

,

ibi

Prim6

eft fubftantia

fecundum intencionem Philofo-

igicur

non

phi cffitum

eiufdem naturaecum iftis infcrioribus,quia,vt vulc Philofophns ptimodc Cxlo , text, comm. lo, mocusnacuraliscft a mediOjvel ad medium illius rei,qu2 eft ciufdem nalurx cum elemenro , vel elcmencaco fcd mocus eft

:

medium. Dices pcr candem raftonem

Coelum

bfcphum non

ribus.

,

non

Jgnis

cric

&

Dico quod cuidcncia rationis Philofophi cft hoc quod motus, qui eft primijs alicuius rei, ,

non

eft

contra inclinationem

iltius rci

;

Motus circHturis igrtU

(^

aent non

tfi

licct ali- ab

&

Qjv^

^

S

T

quis mocusfecundarius poflit cfTe perperuus , conrra inclinationcm rei fccundum fc. Qiya mo-

XIV.

primus

tus

coelum JitJuhJiantUJim^lexf

lib.x.e.x.q.i,Scoi,i»Oxen,hiee[.\.^ i.thyf.q.^,

iftam

diftin(f):ionem

virum cslum

Argument,

quiritur primo

frimum.

fubftantiafinrptex?

Quodnon. Genef. cap. ignii

effe

j.

,

14. fic

Auguftinus i. fuper Super aerem purtu

dicitur , de ejuo fydera

effe

fa&a

canie&ant;

aquis.

cft

mocus

&

tusfuperior, vincit infcriusXub co, licct intali eirct violcncia

dcrati

fecundum

refpeda inferioris confi-

naturale cft

,non tamen fimpliciter, quia inferiori , quod obcdiat fuperiori,

quod ab co

fuperetur.

fc

&

Non fic poteft dici

dc coe-

primummobiIe;ide6 prioritate motus poftct aliquis efte motus nacuralis eius ,&camenvioIcntus refpcAu czli confidcrati fccundum feribiigitur non inucnicur lo.qiiia

ipfum

eft

co;4crarieca9;igicurnon videturqu6d fiteiufdera

cum

racionis

fic

:

corrupcibile tcs

,

non

igirur

fic

ifta

corporibus inferioribus.

illudcorpus ccclefte apparcc cfle in-

fecundum cocum , & fccundiim parfunc infra fphzram adtiuorum:

qux

difterunr gcnerc lo.Metetph.

lllud igiturvidetur probabile Philofoophice

omni moto necefle cft imaginari ma-

%eiiim,S. Metapb.& i.Phyftc. ^ttrtum.

non

illura virtute coeli,

dicjtur fimpliciter violentus: quia vbi vjr-

Icem

Itcm.Bcdaloquicur fuper Qcn.de aquis fupraccclura,& aqua eft fubcoelojfcd mcdium capit naturam cxtremorum > igicur coelum Hc cx Item, in

& ignis, & acris,

mota

tureft fubftamia fimplex.

yertium.

circularis

nullius prioris

igiturcoelumfit ex fubftanciacorporalijnonigi-

Stcundum.

vel eft a principio incrinfcco

primus corum, fed habenc

non

Irca

,

;

K\tfS.\.f.qAX ">• *• Auerr. de fubfttintis eriit eaf>.t.(^ 8. Met*fh.e»p^. D.Thoni i p.(j.g6 nrt i (^ i. D.Bonau.i. d.ii. Hentic.qiMdl.^.q.ie. Conimbt.i.i/; Coele.c.i, ^.4, ijf

rei

quod paffiuum non habet inclinationem in contrariui^ nunc autem illc

I,

mocus

Vtrum

iffis.

aftiiio.vel pafliuo, ita

o

I

efl eiuf-

dim m»tetiA cum inferit-

eiufdcm naturarcum inferioribus, quia perpctuo mouttur motu circulari , primo Aieteororum , fimiliter fuprema pats aeris. in

DISTINCTIO

/#.

runditm Phi-

cocli cftcirca

in tcrmino fubftantia ptoducit

fubftantiam,

(Of'

foreum.

& fcnfibilc. Cum igitur in primis opcribus natu& communibus, non miraculum, non crit

illumnatJiw,

,

1.

aliquid eft certum;

dubium. Certum , qu6di ccelum Coelum

eft

Item, coelum

fitum cx anima

cft ,

animatum

& corpore.

loqucndo,& 1 hcologicc,

Iftud

tamcn

facir diffi- Ceelum eup

cultatem in propofito,quia czlum conucnit ,

igitut cft

compo-

Probatur prim6 ex

Auicennap. Mttaph.cap.^. qui prxtcr animam ;i)0tam ponpbat {ntclligcntiam fcpracam , 6c

fubftantia incorporea iu incorrupcibiticate

cum

corruptibili in corporettacc.

quod

pofTec ibi

cum ,

&

Idcodicitut poni duplex compufitio cx mate-

ria)& forma, v(l cx iuum4>& corpore.

Dc prima compo

incorrufttbi^ le.

QuiEftio

Ofir.h Jf,gi' traStafu

dif

de

mnteri»

taeli.

compofitionc dicitiir qu^dcomponitur cxmatcria,ik foima, quia omne cns a^u, veladluans, vcl habcnsjcaelum non eft >6lus tantum , quia Gc eifcc fubdantia aAa intinita , nec eiret fenfibilci igicur habet aftam. Sed quomodo ed incorruptibilciOicitur quod quia forma fua tcrminat appetitum totum ina-

omncs

teriz, ideo cxciudir

non obdantc quod in coelo,& in

V. Them. f.l.J 66.

iftis

priuationes

& ide6

:

materia Hc eiufdem rationis

corruptibilibus

,

I.

337

Ideo nihil valet dicerequod cx natnra fua eft omnt cerrif corroptibile , vel falcem fibi non repu^nat cor- f''^'^ '"*'

rumpi,& tamcn quod pcrcareniiam coniranj cf^^,^^ /i^»». Prxter hoc illud eft ^\a.nc dkm phihf. concra Philofophum , quia Anftotelcs pofuit quod in natura^omnipotcnii^ pafCuz correfpondet adiua naturalis , qua:] tandcm reducit in a6^um;igitur omne quod cft corruptibile pafliue, tandem a6ta corrumpetur. ficicur incorrupcibile.

adhuccoclum

Alia opinio faluat incorrupcibilitatem coeli

eft incoiruptibile.

pcr hoc,qu6d matcria

Ahj dicunt candcm concluiionem, aiHgnando aliam caufam incorruptibiiicacisjfcilicet proptcr carcntiam contrarij. £i iila opinio minus ponit,

genecabilibus. Sedilludcft planccontra Arifto-

quia non ponit quod fortna

omncs hoc

excludit

cceli

rationis ab

cft altcrius

determinat

fe

ad

1.

1

in

ejje,8c

codem

9.

maliter necejfarium. Iftaigicur funt

qu6draluctureiusincorruptibilifas,nonobitan-

lia

quod

niateria

fic

eiufdcm racionis.

SCHOLIVM Ratio fupradiEla t/Egidtf pro quia eim firma

formarum

etiam reifdtMr r.itio 2). Thoma corruptibile, quia caret contrario , hi*>

incorrHptione^

ommum

aliarHm

ex

tfui-

afferentu effe iti-

,

&

fofuit tjuod

omne

efuiaficundiim

corruptihile

eum

,

neceftarium ,

fic, & qu6d forroa& tantum per potcntiam mere

quia PhiUfophut tandem corrumperetur\

ornni potentia paffiua corrtfpondtt

Item , materia ita eft vnius rationis quancum de fc, quod non plus plurificacur , quam a6lus de fe. Ideo non plus ponerec Philofophus duas

eft

quarum neucra rcduccrec , qu^m poncrct duo cfficientia fimplicitec

potencias palliuas

aliam

,

prima,vel duos fines. Et fimilitcr oportct per hoc ponerc quodtot funt ibi matcriz dlucrfarum rationum , quot formz fpecifics in corporibus

aElina in natura. Alij dicunt materiam cali

effe altC'

csleftibus.

riut rationis. Sedhoceficontra Philofepbum

quia non

riam eiufdem tationis rampcre.

flttt cencederet dtias

fit

pafliuam.

II.

cceli

prihationes

tollit

Calum ejifor-

incompofCbi*

qu6d fit incorruptibile

liter

reijcitur cfuatuor argHmenti^ claru,

,

">'«.

Metaph. Omttis potentia tnere paffuM contradi£iionif eji,<^aia. nihil mcre paOluum telcm,vt habctur

priuacioncs, fcd iufGcit carentia contrarij ad

te

g,

iftis Ttrti» tfi-

,

materias primat diuerfoi

,

tjMam

Quia

fi

duo

difFerentia haberent

vnum

,

ma-

poiTct aliud cor-

duo e^cientiaprima, duofjuefines diuerfos. Traterea, oportet dicete tot fitnt orheSyVel alij

4-

ejfe

diuerfa rationii

agem

COntra iilas vias.quod neutra

Cix.

mam,&

re^ci-AntUr.

igitur

matcria

torm» toeli

mam ignis,fi cam non habctjnecciTc eft qu6d ipfa

Oplnitntt fupetiorti

Htit

tellit

fi

ii

fufceptiuu

priuccur. Et

» f»» uatio cxcluditur per poflibilc

pcr dans

qood

fit

naca rcciperc for-

formam coeli , illud

ell

coeli

non

illi

,

;

priuationcmaliarum formarum. Item , etfi forma coeli habcrec in vircuce for-

mas merc naturales , non tamcn animam ncc fccundiim Philofophos

,

intelle-

nec fccun-

igitur nontollit priuationcm

intelletS^iuz a fua materia.

Item,vel oportet iftos dicerequod omnia corpora coeleftia fint eiufdem fpeciei cum tamen opcrationcsapparent contrari*. Vcl oporteteos ,

dicere

quod

tot fiint ibi

diftinda fpccie,quia

fi

matcriaf quot corpora

maicria

fit

& forma

,

,

;

eiuf^ue materia

ejitamen incorruptihile,

^uia incapax accidentiii tendentiHta ad corrupticnem,

DIco

7* igitar primo fccundi^m intcntioncm Philofophi.quod coelumcftfubftantia fim- AmBtritfuf

impoflibile eft

nontollit formacceli proptcrciuspcrfc<5lioncm,

;

compofitum ex materia

priuationi;

toUit ^ matcria priuacionem forma ignis , quin compofitum fit corruptibile ,quia niaceria fub focma coeli manctapta ad formam ignis igitur

,

At ficunditm

compofitum.

effe

ThtologoSyVt vidttur celligi exfacra Scriptura, calum eft

collat priuationem formx ignis. Item,fccundum iftos,intcIIc6liuaeft pcrfcftiffima forma citra Intc!tigentias,& tamen ipfa non

dum Theologos

ccr'

DoQcrrationes i/£gidij,qMihHi nititur prohare

efleiufdem rationis cumalifs

quod

ftiuam

Reijcit

fecundMm Pbilofophos

im-

dat matcris
ignis darct focmalitcr

ejje

ptMfimpleXitjuiapofuit illudfimpliciternecefariHm.

pri-

collatur priuatio a fufccpciuo, nifi

formalitcr oppofitum

ejfe

igiturcum forma

forma

fe

cumdiciturpoftea,qu6domnis

friua-

tionrt

m.t:tri«.

iit

j

dc

coeli

tmms

III.

Fera opi»io,ficMndjtm Philofophum calum

vera,proba-

natum reciperefornon habet eam fequitur quod priuatur:

tur,quia

SCHOLIVM

materiM , quot

in alios.

ciufdem ratio-

& fint corpora diucrfarum fpccierum

**"*'

plex.Vnde bcncfcntic Commcncator,i2.iW
text.x^.

fttUH' ditm Fhilcf.

fltX

beac pocenciam,vcl

fic

potentia.

Contr^; impoflibile eft vnionem cfTc neccfTariam,& alccrum vnicorum cfTc meram potcntiam contradidlionis

:

quia.vt habctur y.Metaph. text.

somm.ii. Talis potentia noH effe.

Ad

eft

,

qua

res poteft effe,

rationes pro prima optnione

quod aHfu imelleEliit

,

,

cum dicitar

tjui eft fuhftantiaper fe exiftens

,& nonfinfibilis.

&

,

Dico quod hoc

rum loqucndo dc tali non cft capax accidentium fimilium

eftpure cft

vc-

aftu pcr fc exiftenre, qui ,

qualium

vnum

funt fubftaniiae corporcs fufceptiuae.Et ficoportet Philofophum glolTarervel oportet qu6d con-

ficut ignis aijcem,

tradicat fibiipfi

nis,

&

:

igitut

corpus coclcfte potcft aliud corrumpcre, quiamateria ciufdem rationis, formac contraric. Et iftaratio potcft cflccon-

tra

fecundam fcRtentiam de carcntia

Ec fimilicer

quod

neceftie eft

poncrc aliquid inccinfecc,

eft caufa' incorruptibilitatis

,& non foltim

:

&

igitur oportct

qu6d

ipfe

ponat

contradidlionis

;

talcm iOtam

fincpoccntiacontradi<^ionis,qui

ibi

fubftet quantitati,quam vidcmus.

caufaexirinfeca. Scoti oper.

concrarij.

quia ipfe ponit quintam efTcnnihil ponit fortiam necefTariam formaliter , maliter neceftarium , in quo eft mcrc potentia

Tcm. XI.

Ff

Loqueil

8.

Ad ratitntm primA efi' Hitniin.i.

tnteUigtnti» A\citur »ni-

CT* ftli.

traciationum

Loquet^«lo Ac feciiijda comiiofitione ex corpo-

& ani^aidicoquod

motoipropriusczli pol(ct dicj anuna cjeli pcr oppolitom ad mototem leparatum;& iila anima dicitur eiTc mottix.fcd non fibi vnitur vi formaeius,quialicetoportcat mouens &motum eHefimul fccundiim concadtum virtualem tor eH:

,

non pioptcr

forma moti

,

iioc fequitar

enim non

qui dixit ejt

adlus

eft

pro-

cflet fibi

portionatum. Nuncautem vbi vnitur anima corpori mixtOjVt forroa,ibi funt potentiz fenfitiux; Ted pcr Commcntatorem i. Metaph. in IntcUi-

non funt de potentiis animae:, niH incelle6tus,& voluntas; igitur illc motoc non eft forma gentiis

corporis

iattUeHiuit.

hoc, impoflibile eft animam intelle6liuam erte fubiedlum quantitatis, quia non extenditur per fc, nec per accJdens;& ibi non eft mira-

culum confcruando accidens iinc fubiedo;igitur oporcet quod ibi iit aliafubftantia ab anima inlellccliuajigituriftiusnaturacnihil eft animaintclledlma

quan-

igitur ibi cft fimplex fubieiSlum

;

titatis.quod ab anima moueiur. 9; Thenlogos

Cixlum

efi

ttmftptum.

Scri-

omnia produprimam inftans

inftanti crcationis crant

Nec fecundum Theologos eft ponendum quod materiacoeli ficalcerius rationis a mateiia infcriorum , quia tunc fuiflent duo chaos, vnum acccloBmpyrco,aliud iuxta globum lunarcm, aliud iftorum in fphaira adiuotum. Idco incorruptibilit.is , quam ponit Thcologus in ccelo, materiam eiufdcm per materiam alterius rationis

arqualitcr faluacur pcr ,

ficut

aftus illius matcriac eft alterius rationis Vndi

inetr-

eoeli fecutt'

tlktn

DpHo'

,

ratio,

quia

quam

forma gencrabilium. Et idco potcfttotura compofitum non cfle capax talimn accidentium, qualium eft ignis capax;atque ideoneque coclum fit

ejfe

irraiienalem demonjirat. Tnmen excludi-

hoc , quod iftum librum non compofuit Auguftinus , vcl fi fccit , fuit poft librum Kctraclationum.Sed Damafcenus, cap.io. ponit dececminatequod non funt fydeca animaca. Ec Hicronymus concordat cum eo,cap. i .Genefei *. lur per

.

,

fed

h.

poicft cotrumpidepotencia ordinara

Deo

folo

Dci. Iftum ir.tcllc6lum incorruptibilcatis cotli ponicDamafc.lib.z.orth.fid. cap.xo. dicens quod ccgtHm conferuttuir Deovolente,Scc. Elongacutenim

&

k quolibet contrario , ipfum ageie. Et iftx funt

natura non poteft in dus caufa: quarccft in-

Sed eftne ifta forma fua fecundum Theologos?

corruptibilis.

SCHO LI

V

M

coeli

tjfet

anim^

proptcrahquam perfcftioncm ,quani forma confequitur ex vnione fed corpora ccelc" ftia non habcnt operationem fenfitiuam;igicur in nullo dcferuirctmatcria tali anima,quia non ce-

teria: ,nifi

:

cipic

phantafmaia.

tamen ratio deficit,quia non folum vnitur ' forma matcrias , propter pcrfcdioncm forma fc- ^*"* pcrfe
nuUam opeiationcm

coelum fuit animaljquia libio

*• '*'*''•

'*'*"".'""»

tum.

confequeretur anima

forma

ca-li ab anima,& non eft nccefl^arium pracmotorcm communcm & proprium , ponere ,

tcitiam,qu£ fit anima oibis,ficutponit Auicenna nono Aietaphyjica. Bicuitei itaque diccndum quod motus coeli **• cftablntclligentia,qui motus non cftnatuialis ©?*/''" ^/^ ""'"* cx patte mobilis , co modo , quo mobile dicitur

.|A.r-\

i.

moucri hicinrerius , vt grauc & leuc. Hoc auccm piobatut pci Auicennam 9. Metaph.

naturaliter

.

c.i. fic. Aiotus naturalu eft mohitis habentis exiftentis extra

tocum

fmm

effe

"T "" naturM'

/«,

,fiue

naturalem: quia talis

&

motus

cft elongatio a difpofiiione in naiurali, acceflus ad difpofitionem naturalem,quia quam-

diu mobile mouetur naturaliter,extra locum naluralem eft.quia fi in loco nnturali cflct,non exiret.nifi violcntcr

:

ergo

fi

caclum naturaliter

uetur ab Oricnte in Occidcntem

,

mo-

natuialitet ibi

quicfceiet.

Item,i

quocumque pundo dato,coipus

motum

ciicu-

ad aliquem tcrminummoucretur naturaliter,ab illo violenterrecederet;ergo vnus idcm motus ef-

lariter

ficut accedit, ita rcceditjficrgo

&

fec

nacutalis,&

non

naiuralis.

lccm,quod mouecurnaturaliterhabet inclinationem propriam ad terminum motus,vt patct dc lapide fufccpto furfum,qui naturaliterdelccndit

deorfum ad centrum.

motu

i

.R.e-

phut hun*

Ponicenim Philo- motum ejft fophus Deumproducercaliudi feex neccfficate n»tur»lem. tali,qui potcfteflcpcrpctuus.

nature,& Inrclligcntiam ficmoucre coelum. Vndedicit ii.Metaph. quAd Intelltgentia; fint in

opcima difpofitionc, quando moucnc coeluna,&

Ico quod recundum Auguftinum dubitatio j fi

vt fit.vnum cns

turaleeftipfi Intclligentiaemouerecoelum ecelutn

« animam, \ocis btc cita-

hic citattu.

fuit

fufer

efi propterformam,

'5* DicuntPhilofophiquodmotushuiufmodinamoucntis,quiadicut quod na- ^'^'jj/Aj

tis,&liy.deduahManimabit4 c.^.& i. Retra^l.cap.j. Hier. hic citatus ,&cap.^.&^^. Jn Ifai. Damafien.

D

y.j^ ^^^^

turalis eft ex partc

IV.

Licet Anguftinui tiUquanJo duhitauerit an

animatum, tamen negat

,((

elem

j.Phyfic.Comm. Tfalmum a.Phyfic.com. z6. Igitur non vnitur forma ma- audicecasli.

nem-.Afateria

alcerabilc.altcrationc tendcnte ad corruptionem,

ncque cft corruptibile a tota natura crcata

10.

:

nalia,fe

tcr

nis

»nitr.»l.

poft iftum. Snniliccc in Enchiridio 33. vel^i. Non habuit pro certo fiiie fuit animal, fiuenon:tamcn in librode Vcra vitavidecucponere detcrminatc quod non fuic coclum aniroatum,vbi dicit §iui ajferit corpora caleftia ejfe ratia-

crcaio poftea ficbant alia corpora,qua: prius erant fubfoimaconfufionis. Vcl oporcct diccrcquod

primo

fi'

credituc fccilTe li-

vnita matcria: coeli,ctim non vtatur potentiis organicis. Idco Theologice loqucndo,alia videtur

,

creationis nihil fimplicitcrcaufabatur.

rtiptibilit»!

non

corpus , &c poftca ptoduxit Dcus omnia alia corporalia,ita qu6din primo die fuic matciia fub forma chaos , ita quod de ifto tanquam de primo

intelligi

£ka in efe fpecifico, quia poft

e/tli

Et tamen

reprehendo,

Caeluman

retraftauit abfolutc,

cundum fe,fed

:n

jut/it.

non

contrarium cirettcncndum, quia videtur probabilc quod neceflc fic ponere ccelum cornpoiitum ex materia,& forma^ quia in opcrationibus primac dici fccit coelum Empyrcam cum Angelis , materiam fub forma confufionis , & fic intclligitur , quod. Inprincipio crenuit Dem ceelum,&terram,GtneC.i.6cptimam pturavidetur

&

tit»ltfi»

cap. j.

Ifta

Sccundum Thcologos fccundum quod

StcundUm

,

N»n hocjaifum ejfe dico,n;tjue quod verum

Similitcraliquinitunturprobarcficpcrcatio-

coelcftis.

i*ra:tcr

ftlum ffi

:

brum

quod mo-

quia anima non

corporis, nifi mixti:aliud

fiepugntt

XIV.

Lib.ll. Diftinaio

3i8

tot ponit de eis,quot pofuit orbes mobiles.

£ft taroen intelligenciumjquod

non

pofuit Intelli

QujEftio 11. optimadifpoficioncquando mouent cosluro, vt ipfum mouere eflfet earum optima difpoticio & feliciias , cum eam aliks telligentias itaefTein

pofueric in altiori a£tu,fcilicec iu veritatis fpeculaciooc

fcd

:

quantum

hoc pofuit

ex

neccflirate naturali

fumma perfei^onc earum

,

in-

naturali

neceintate confequcretur communicatio ad ex-

rum fic tranfirc , ncc poffct iranfire pcr fphxram ignis,quia totaliter corrumperetur:ide6 videcuc quoddicacur

s^a Jitpra

ccelum tanciim propcec

quandam proprietatem aquar. Ccelum cnim

cri-

tri.

ftallinum potcft dici aqua ,qua: eft fupra firmamentum , propter firailem qualitatcm , aqua

pofuic

fub ccelo,poteft dici illud confufufara chaos quo producebantur alia corpora.

Vndclicec pofuerit Dcum intclligentcm,& voluniatem agere per intellc
quod cx

neceflitate naturali producerct

&

Ad

extr^iinquancum ad plenitudinem fuzperfedlionis natutali neceilitacc

communicacio fequere-

tur , ficut nos in agencibus nacucaiibus poninus. Pofuii etiam Intelligentiam mouere vtamacum

ad deHderacum 5 camen necelTario inquancum vidcc ipfum primum danccmf^ per cognicionem, Sc appccicum,& fic appetii ci aflimilan , communicando fuam pctfedioncm cxtri diucrfis efFectibus

diance

& quod hoc non poffit faccre , nifi memocu:& ideo pofuic quamlibec Intelligcn:

tiam habere virtutem

proporcionatam refpequod fi opponerctur vna ftella de nouo , fatigaretur, quia mobile cfTct fibi

&a. orbis,quem raouet

ita

;

importionatum in modo , ficut accidit fatigacio in nobis,& ficpofuic quodfecundum proporcio-

nem

pctfcdionis incraneas naturalis confequicurquamlibet Intelligenciam communicare

quantum pofTcc

j

& ha-

cre proporcionabilevirtutis l'u£,percuiusmotumcoc extra produccret.quot poiret.

Scd Theologi concrarium ponunt

quodDeusnon agic

;

nacurali neceffitatc

& ninilicerlncelligentix.

enira perfet^ionis fuerinc ad

,

,

,

dico

,

ex

quod fecundiim Philofophum

i

y,

magis fequicur ibi non effe mate- Adtntittm. riam , quilmefre,quia Philofophus nonpofuit formam,quam non pocuic conuincereex operatione,

coeli

neque pofuic n-atcriam ,quamnon pocuit

conuinccre ex motu ; ideo foliim poteft concludi quod ibi eft matcria ad vl rel="nofollow">i,&c non in poccntia ad aiiam formam fubftantialem. Ad aliud , dico qu6d coelum non cft compofi- ^j qunrtum ex aniina,& corporc. tMm. Ad probacionem dico,negando Auicennam, ^d frimam quia ipfe nec pofuit Philofophicc , nec Theolo- f*^*'*"»*'"' gice

fed principaliter dixic neceftarium cfTe ponere animam, tercium quid i mocore coaiaaikot :

& fcparaco. Ad Philofophum,i. deCcclo,dico quod non

Aifttu»-

qu6d

aliqua anima vnirecuc coelo in dAm, racione focma; , fed cantijm in racione motoiis, intelligic

Idem

inceilexic

Commencacor,t,Metaph.

fcilicet

Q^ jE

fcd liberc

Quantaccumque

Vtmm fint

communicandum

ponimus fubeffe determinacioni libcri arbitrij tamen ponimus pct mioiftcrium Angelorum motum ficri non tamen omncs Incelligentias mouere,ncquc fingulas carum, qua: mouenr, arquc moucrc.quia vna potcft moucrc plures orextra

aliud

motu

ex

fua:

Ecrfcdlioncs eflcndi eius

j .

339

ccelo.Sedilla cft fi6lio,quianon funt corpora fic porofa , quod poffic aqua per medium ipfo-

T

S

o

I

flures

II.

cceli

mbiles ?

,

Alcnr.i.^.j.i8'.m.4.(^^.^i. «r/ 4. Albett. tralf.dequatuof

:

q.^ 4.t. JE.g\d.l.t.Hexiemetoa.e,j6,Cotiimhi:.l.i. de eoelo ,eitp, 5 quAfi, i

eeelii

:

.

VoDnon.

bcs.vcl vnum.fecundiim voluntarcm Dei.

magna,

Quod auiem moueant patct per Auguftinum i.de Trimt.6.Sc eft congruentia, quia Deus ,

!

dcm

communicat

cffeftibus fuis caufalitatera , quara habere pofTunt^fcd raouerc eft huiufmodi crgo Angeli moiicnt,licccnon omncs.nccneceffitate, :

fedarbitrijlibertate.

Adnrgum. frimum.

dam

quod

aut^oriras foluicfei-

Continmm eft,cutm mo-

8.

indluifibilis ficundum

tempsu

:

primi orbis infetiora omnia mouentnrj

Oppofitum. Si non

cft

,

vc propter

lucem, quaj

cft

^^ ^'^"^

potcft dici

qu6d

accipitot ibi a<jua

&

forma confufionis qmm»- pro compofito ex matcria vtproifto chaos. Iftnd tamcn fecundiim verita-

tcm non magis oportet

effe

fuit

aqua vera ,'qu^m

medium fccundijm

fitum

ignis.

Nec

componi cx

diftantes ab

vnum ccelum

aliquas

ctntri.

non fcm-

inuicem :confequen$ , quia fi

fintinvnoorbc&aliquando plus diftenr, aliquando miniJS,oportec illud diuidere calum, vcl duo corpora clTe fimul.

SCHOLIVM

I.

Nouem ejfe coelesficundkmanti^uot,

Colliglturifte

numerui ex diftantia Planetarum interfi,& adftellai motum diHmum <jui nort fixM,fixarum ad polum poteft ejfe a (tetlato, quia habet alium proprium , vnde ponitur nonum , ^uod eft feptimum mobile. yiltj poftea inuenerunt decimum, conftituentes duo infteUato, Non

&

loquitur DoElor de

Empyreo

Patres illudponunt

B.tfil.

liamafi.lih.x.c.G. Clem.

,

,

ijuia ratione

1 .

&

i.&

non fcitur.

Hexaemaer. t.Recog. HUar.in Pfal.

hom.

^.in

t.Athanaf.Chryf,& Theohpyl.in c.^.ad Hebr.

terminis, nec cfte ciufdem naturae, ficut nec ho-

1 1

nio exiftensinterduoslapides.Scdquoraodocft

AD

aqua fupcrca;lii,& aqua fub caelo?Aliqui dicunt quod euaporatur fupei caelum aqua ab aqua fub Sceti oper. Tom. XI.

«quc

efTec nifi

eflec fteilas

contra fenfum. Confequentia patct

,

proprietatcm

StcHndum,

fcd ad

&

quorum opinione loquitur.Vel poteftdivnam gloflam Strabi fupcr iftum locum,

proprictas ignis.

"*" i*m.

&

pcr

eo.rum eft,quia ccelum fuit produdlum ex

qu6d illud, de quo^iebatcoelum, hoc cft, firmamencum,vel fydera.dicituc ignis, propter quan-

fecHn'

motum

,

nem

ci per

Ad

vnus

mobi!e,impoffibile

alij,dc

do.

Ircm, j .Metaph,text. tus eft

toiiicorum , quia ante Ariftotcicm non fuic poficaquinca cfTcntia. rario fccundijra opinio-

pfam, quiamanifeftepacetquod loquitur fecundum opinionem aliorum , ciam dicit qu6d ibi ejl pHrMi£nu,de]^Hofydera effsfaUa conieElant^ hoc eft,

fuptr

cceleftia funt in co-

vnus orbis. Antecedens patet, quia motus fupcrioris orbis, infcrioris,funtindiuifibiIes feciindum tcmpus.

igne. Vclpoceftdici

eeelo

corpora

coelo.

principale,poteft dici quod Augnftinus ibi loquitur fccundum opinioncm Pla-

&

AiH»

to caeli,igkat

I.

infirruamen- frimum arg.

pofitit iffa

igitur funt continua, igitur

Adprimum

jg

Genci^.i. Fecit dtto lumlnaria

& ftellas,&

2,. quacftionem.Omnes Aftronomi,& naturalesvnum fupponunc, fcilicec qu6d non *""* cftponcnda ftclla moueri , nifi ad mocum orbis,

if

"»*

'^^"ruomtl

2

in

•'

Lib, 1

34° {n quo

cftialitei:

enim

fui diuidcret illis.

bem.&alium. Secunda propofitio.quam rupponunt,eft,qu^d eil (lcUaaliqua , quin poific deprehcndi per

fltlla

non

inftrumenca

nec etiam locus (lcUs

;

in

Hgnis, vt

patct pcr Ptolemacum diSlione y. Almagefti, cap.i, £t prarcipu^ per armillas. Sed notum eft per ifta inftrumcnta , tantum feptem corpora coeleftia fic

& re-

tancum funt fcptem or-

aftri

igicur

;

turponere csium

,

quod non dcprehenditurper

ftellas.

SttlUrum

Vlteriiis oportct poncre

qutd»mfixt,

^^^^ fixarum

,

quac

orbem

fphaerz ftella-

ponuntur omncs in vno orbc.

Nam ftelljc fcmper funt in cadcm propinquatate;

& diftantia. Patet cnim per figuram.Si tres ftellac faciunt ctiangulum in caclo

,

num.Ide6 conuincitur quod

in

Praecer iftos oportet

5«

ita

facient in xter-

vno orbc

funt.

ponere caelum nonum.

Licec Ariftotelcs pripto de

Coelo

hocnon

affirma-

uit,non tamcn negauit;tamcn ratione conuincilur hoc, quia vnius orbis non cft nifi vnus motus primus,!icct oibes inferiores habcant varios lus

:

tura

mo-

fed cxlum ftcllarum non potcft moueri tanmotu primo diurno,qui eft motus primu$,8.

ntnum

Item,easdem

ftcllas

aliqnando magis diftint ab

Contra

facit aliqua pats orbis

moti

vniformi.

motum:vndc Luna

in

pcr tredccim gradus Zodiaci

4 motu otbis primi,& idco vocat Alpecragius iftos motus orbium aliodeficit vcrfus

Occidentem

&

rum

a primo, mocus incurcaiionis, fic videcur proccdere in fuo difcurfu,ciim tamennon faciat lecundiim vcritatem. Et dciftobenedicit Lin-

conienfis primo capiculo

Computi

fui

SCHOLIVM

eum

,

Metaph.

qu^j non oportet ponereorbcm , nifi gratia tionis aftrorum igitur non oportet ponere ;

proptct

motum aftri in

tres orbes,

ipfo

,

&

,

&

^uomm fitperior , ficundu/n conuexam , dttas,

concauam

mundo

&

,

&

fitnt concentrici ,fi'.un-

excentricirnundo.mediui autem orbii,

vtramtjue fiuperficiem

,

eft tc-

ftd cencentriciti fiuperficiei concanA iuxea htcfialuatnr conuexti inferiorit, ,

&

fiuperioris,

or-

TlaHetarum fine fiSiione ,peiietratione , vel vacuo. yidefiouroiapudDoiioreminOxon. ejuttft.i. Prt intelligentia huifu quJtftionis , oportet totam ma-

eo.

elongatio

teriam de Jpharafiire.

gratia lationis alicuiusaftri exiftentisin

fed gratia lacionis aftri alicuius orbis.

Et

omnium motorum, qu6d fit aliquid primum motum. Nuncautem deprchcnditur iftas ftellas cuni mocu vniformi diurno haberemotum lationis , fccundum quam magis, ^minus diftantkpolis j€quino£lialibus, $t»llt nme & (unilitcr motum longitudinis habent fecun^*.^^ ^n' dijm quem caedcm ftcllaEmagis ,& miniisdirtant mtnusdi(t»nt ? , r ii. « pdit Aqm- acapite Anctis ,& Libta; immobili,quodnon idc6 oportet pontBion4lii,(!f> fierct per motum vnius orbis eciafn oportet poneregratia

,

.

centrictu

,

&

la-

Dico qu6d ex motu aftrorum deprehcnditut talisorbis: non tamcn eftneceire poncre iftum

orbem

n. ,

tjui differens dicitur, fiub

Ariftotclcs dicit duodecimo

:

mctum

mibiiis.

velocitacediuinideficicquiaprimusmotus diurnus fit in die naturaii.AIij orbes incurcantiftum

dumalioj

motu

bem motum.nili

.

.

.

1

1

;

ncre alium orbem , cuius accidens'prbprium fit diurnus vniformis. Sed difcrepant hic Nacurales ab Aftrologis de

Iflotus

J»

qn6d omnis vittus

,

Planet/s con-

tra

rem & veiociorem , in orbc vcro magis diftanti debiliorem,& tardiorem ; & ideoLuna ab ifta

do minus quod non 4«

mundit

eft

g»ns motum

m

infirior fiecundum

,

f^f^

Secunda propofitio

6. Opinio ni-

remotiori debiliijs operacur, qu^m in propinquiori,& ideo virtus rootiua fphxrz primz, qux eft ad Occidentem , vnif&rmitcr orbc propinquiori caufat motionem ad Occidcntem fortio-

intcrfeitionc i£quinoftialis,& Zodiaci.aliquan-

iftio

V"'

in fuo libro intcndic faluarc iltam

ponendo omnes orbes moueri ad vnam partcm,fci!icet ad Occidentem per mocum proprium,& pcr hocperduaspropofirioncs. Prima propofitio eft ifta,qu6d motus cor-

Putat De&or catttra j^lpetragium Ariflotelem cum ccmmttni,po»eKdoi ejfe orbes eccentricos,idefi, nort in ejuolihct Plaiieta , vt eittfiiem ce-nri cnm mundo euitetur fiSiio ,pemtratio vacuum ,ponendos ejpt

quandominus.

ctntnt

,

quiaperinftrumsnta dcprehcndituFquodaliqua tionis dici,& ^polisin mobilibus fimpliciter,aii-

Orhis ponitur

tamen

niti conieduris.

ftellafixaaliquando magis diftat a circuloxqua-

£1*"*

tragius

apparcntiam

vniformis ab Orientc in Occidcntcm:igitut oporcet quod ille mocus fit primus motus orbis , vt noni. Qix6d aucem motus ille vniformis non fit fcmpcr motus fpharrs odaua: , probatur, Thyfic.

ufti

motus eftad Orientcm.Sed vtium fit ita fc- matum frimi cundijm vcrrtaicm , qu6d fcilicct orbis Plancta orbis. voluatur ab Oriente ad Occidentem, vcl tanriim hoc fit lecundum apparcntiam,dubium eft. .Mpe-

vniformiter.

igitur

,

Vnd* ctnfl^t fUnetiu mt-

netae

dus orbis,nifi gratia lationis alicuius

5

fe

tot funt caili,quot funt PlanctasNon oportct igi-

tur

ftella fic

bes depucati fepcem Planetis erraticis , quia Ariftotelcs i i.MetaphAic\t quod non eft poncn-

quod aliquando diftant inrcr

fpc^lu alioruro

Vnd* eeVtgi

qu6d aliqua

porum inferiotum fubiiciuntuc mo:ibus corporum fupcriorum,& idc6 mocusomnium fphxrarum infcriorum funt tantiim ad candem partera, cum motu fphxrz prims, qui eft ad Occidentem

fe habere,

viutrh.

efto

parcbic diltantia noiabilis illius Planctae a ftclla vcrfus Ocientcm , ex quo conuincitur quod Pia-

cum

omnes duz ftcllx,qux quandoquemagis diftant

vnd* noti.

nam

partem orbis, Et ex ido lcquitur quod

partcm

ab inuicem, quanduque rainilis, habent alium or-

Stpttm nbis

:

V.

I

coniuntta cum Pianeta quantum ad alpcdtum in vnano6te,in iequenti , vcl pluribus no(Stibus ap-

te in alJam

n»s lat*t.

ius probatio eft

vcl ccclum ertet tarefad:ibilc,& condchfabile, quia rtella egredicns de fuo proximo continonvel fimul ciTet

mu*

X

Diftinaio

1.

vel efTec vacuutn in orbe,

motibusPlanctarum,&de orbibusi nam apparct Planetas fenfibilitcr moueri contra rapnim pritni otbis^fcilicet

«b Qccidcnce in Qrientcm ;cu-

in coelo de motu Pla7. nctarum acccdcndo , & rcccdendo k Zodiaco An ftmndi verfus polum ad Scptcntrioncm vcl Meridiem, tp''y(^i>*f & vocacurmotus laiitudinis. Iftum motum (al- *'"j^!*' O' ritigus f /«. uant Aftronomi moderni per epicyclos , vt patet ,utn>Hm. defcribenti thcoricam Pianctarum. Alpctragius ramen in libro fuo fcquens Ariftotelem , & ConMundi^ qui ncgarunt raentacorem , i. Caeli ,

SEdeftalia apparentia

,

rt

...

-1

&

epicyclos, vult faluare iftum

motum

pcr egreiTio-

nespolorum orbium Planetatum ,^polis otbis fignorum ad Aqiiilonem , & meridiem. Scd alius motus apparet in Planetis , fcilicet motus eleuationis, & dcprcfConis. Nam ccrtiflimc conuincunt Aftrologi diamctrum vifum alicuius Plancta: crefccrc,& decrcrcere. Eft autcm diamc- ^uiddiam», tcr,illa

pars,quam nobis occults» Sol,vel alia

ftel- t*r.

QuJEftio III. Icem

la,cum inrerponicur }ntervifumnoftrum,&ilDemtn/lratut actjfut

Lun* *d

ttr-

lam partem pfim Lunx.

,

&

Soie exiftentibus in cadcm diftantiaa nobis, fcicauda Draconis,caufatur inac-

eclipfis partialis

moram non

, fi

cfTct

ffitjeUs.

,

,

fecundum quantitatem,fiue fic & partieularis , fiue fecundum

fucrit vniuerfalis nifi

,

fiue totalis

quod

maior non

eft

,

quia Luna

nifi

Luna vi-

in alio, vt

,

delicct czteris cxiftentibus paribus pfis

;

Luna,vel Sol eftent propinquiores

vno tcroporc quam

terrs in

:

tamen

eft in

ccli-

maiori

latitudine vmbrx,vt videtur tuncqukm alias.Sed

hoc eft impoffibile, nifi

per

maiorem acceflum ad

terram in vno temporc,quim in alio. Etided coadi funt Aftronomi ponere orbes Planetarum de Marte apparec epicyclos eccentricos ,

&

etiam quod

euenic

rx

fit

:

&

in propofito habuilfe

faluare

omnia

ifta,

r4,&c.Ec cxponicur de qualicace acris;igitur

vacuum

,

vel opoctet ftellara findere orin principio fui libcidicic

quod ecccntricitatem

in orbibus coeleftibus ab-

Item

in

gando

nt'

tC'

eccencricos. Ide6 Artftoceles malc intellexit ec-

centricos

,

quia quod ponitur totus orbis Lunae

&

€en:ricof er-

eccencricus,

tts.

pofltbile,

raoueatur eccentricc , hoc eft imcunc enim neceirario relinqneretur va-

cuum

orbis fuperior

,

fi

fit

mundo,

conccntricus

frincifatt.

Ai

ftcun'

dum.

obliquo

eft

text. 5 6. Acceflus,

caufa perpetux genc-

non haberent aaionem in inferiora» motus neceflarius eorum , vel fi eflec adlio cotius orbis , & non ftellz tantum , fruftra Itcm

, fi

efTcc

raoueretur orbis

omnibas

,

cum

eiufdem rationis in

fit

parcibus.

SCHOLIVM Primtm
in clementa gene-

& corrumpendo. Secundttm fic

fluxus

,

,

& re-

a Luna. ItaBafil. cit.Amh,^. Hexaem.c.6.

t/^rifl. 4. depart. animal.

Schol.

I.

num.

5.

Tertium

,

&

alij

citatiin O.xon. hie

caufanc varias imprcflio-

nes,ecfidehis Aftrologi certicudinem non ha-

vcl ftella findec orbera. Sed aliter polTunt be-

beanc. Vide Conimhr.

nc poni eccentrici fecundum modum ponendi Aftronomorum qui ponunt circulum deferencem ecccncricum moucri in quodam concencrico,ica quod conuexum vnius fic eccentricum ponendo quandoque eccentcicos , ficut patec

tum , caufant metalla. Ita Conimhr. vide Mirandulam Ub.de ceelo,cap. i%.& J9. ZimaramT%eorem,^^ Moneo quafiionem tfiam hinc tranfiatam ad firi-

,

jtd primum

Homo & Sol generant

primo de Generaiione ,

,

& receirus in

nem, & exicum polorum non poteft fatuarc motum eleuationis , & depreflionis , fed cantum per Ariltot.diee-

text. 16.

hominem.

horretnacura. Sed Alpetragius per incurtatio-

ptHs

Contra.

ftel-

faciunt ad ferenitatem accis.

la:

non

vel eflet

Ttrtmm.

forma adtiua ; confe-

xot^.Phyfic. igitor vbi eftct

quens eft falfum. Si fecundo modo,igitur polfcnc agerein inferiora , etfi non mouerencur, quia quamlibec formam perraanenrem , quam nunc habenccunc habercnr. Oppoficum. Gencf. i. Suntinfigna ,& tempo-

rationis.

bem. Et Alpetragius

mo-

,

abfque hocquod ponancur orbes habentes aliud

& Mmdo,n\mm probare ecccntricitatem ,quia

aut igitur per

modo , c^m mocus fic forma fluens fecundumopinionem vcriorem,vc vulc Commcnca-

centrum,quim centrura mundi fed in fencdatc fua omnia defperauit. Sed Ariftoteles in de Caelo ;

,

rao

Item, t.Phyfic.

Alpetragius credidit oppo-

agunc cx neccdicace nacu-

Icem.fi agunt in inferiora

fitum.EtCommentatoriz.yW«<«/>/!».dicitfcquon-

dam

ftellae

fi

cum localem , aut per aliquam formam permanentem fubftantialem, vel accidcncalem ! Si pri-

alteriusquancitatis.

AUquando tamen

fed

,

igicur in infcrioribus nihil contingenter

,

euenic.

&

qualis eclipfissfiue

tjft

per ecli-

Nam compertum cft qnod Luna

licetil capite

fonendos

maximc probo

Illud

cceli.

341

a caufa determinata nihil contingencer SetHndnm,

,

i.

de Caelo , cap.

j

.

^.9. §l^ar-

ptum Oxonienfi.

fcienti theoricam.

ADquaftionem

Ad primum principale,dico quod vocacur ibidcm czlum cotum, quod cft fupra rcgionem elc-

elementa,& in ea, qux Generatio (J» mixtionem , & in mixta infenfibi- cettuftio ex metu fieHmlia,fea inanimata,&etiam in mixta fenfibilia, rum. fiue inanimaca irracionalia. Primum patec primo quod agunc in elemenca quancum ad generationem,& alceracionem,quia approximato Sole magis incendicur vircus elemencorum fuperiorum,

mencarem.vfqucadccclum Empyrcum. Ad aliud dico quod alius eft mocus orbis fuperioris & infcrioris, quia non fimul complent circulum fuum, fiuc hoc fic pcr defcdium yircucis mociaz , fiue per ptoprium mocum concra ra,

,

ptum firmamenci.

dlco qu6d«ftellac agunc in

inferiora,fcilicec in

funt in via ad

&debilicacur vircus inferiorum;recedcntc vero, accidit e contcario;& ideo alterancur,

corrumpuncur,&

Q_y Vtrum JielU

iE s

T

I

o

nifeftc

III.

alia

& randem

generancur.Ec apparecma-

de aq^ua , quod minoc

eft in zftate

quara

,

in hyemc.

aliquid agant in inferiora ^

Dices , ex mille pugillis ignis non fit

nifi

vnus

Ohieati,

terraEjigiturgenitum minus replebit deloco,igi-

HiOttjC^M diuin. nomin. Aag.l i.dtTrin.e.^.. Bifi) hem.6. in HexMmeron.D.Thom.i p j.i lo.M.i.f^ q.ii^.qudjl.^, D.Uonau. hiei.p.a.xq.i. Rich.7.}. «rr.^.Conimb t. di Ccelitap.j.q.i.t.i.t^ 4.Scot.in Oxon,hic i(y in Theorem. §.

Non omnc

tur

nunc

nem

agcns.

erit

vacuum. Vel cum generatur corpus

maius,erunt corpora duo fimul. Dico quod cum Sol accedit ad ,

recedit \ regione oppofita,

Planeia frigidus effcdliuc I. ArgHotent. primttm.

I

1

V6 D uens,

non

7. Phyfic. cexc. 8.

& motumjknt /itnul

fuoc fimul

cum

Dicicurquod agunc func fimul

iftis

in

;

&

9.

fcd ftcllz

Monon

inferioribus.

medium ,&

inferiora

tantum quantum

,

&

alibi decrcfcit

turo ad totalitatem

,

vnam

tunc ,

regio-

& illuc accedit ibi

&

An

tqualnn teeit-

crefcit fant elemenita quod quan- tafimptr.

zqualcm locum occupanc

elementa femper.Vel poteft dici,qu6d cft aliqualis rarefadkio, licct non femper tanta , quod iftud condenfoluetut tantum per rarefa£lionera ,

&

cummedio.

Concri, ccelifunc incermedij intet ftellas , medium ccelum non eft fufcepciuum percgrinarum imprcdionura. Scoti oper, Tom, XI,

SelMio.

Ueum

fationem.

Agunt etiam in elementa , quantura ad loci mutationem>quia imprefHones ignicz mouentut circu F f 3

u^

Lib.II. Diftinaio

XIV.

coelum,& habentmotutn irretifiuxu ma- gulnccn , fccuuduai quod approximantur ad diru an ti Luucrfum Flanctamific cnim ftelladicitur aliquann», & quedo magis appropinquarc vni quikm alteri. Siraipitdo. Jiter ncll£ agunt in infcriora, vt in aquam , quia fliixus maris &C refluxus non poied raiuari,nin

tremo,vel excedcndo.vcl dcficiendo,vel refpcdlu alccrinsexircmi. £1 fic poftuntdifponercquan- Sanitat (^ tum ad fanitatcm , & Kgritudinem , vtquautiim tgritudo ex mttu ftelU' ad ptoportionem humorum , fic pofTuntalte-

attribuendohocLunie,quia vniformiter fequi-

organa,intendcndo qualitatem ad gradum dcbitum,vel rcmitcendo.Et idco diciturquod mtelle- Intetlelfus Aus corrumpitur corrupto quodam interiori in mutgtur m*' nobis ,& fic Lunatici aliquandopeiias difponun- di»ti it Luna,vtin Lutur,aliquando mclius. Sed idcm videtur deor- natici. gano appecitus fenfitiui, quia magis difponuntur aliqui ad appetendum hoc quam illud. Tamen

circulariter ficut

,

tur fluxus

& refluxus motum Lunz

, quia ficuc complet curfum,& in aliquantulo minus.Sic mare Occanum regulariter quantum eft ex fc quia fempcr aliquis tumor in mari correfpondet ccn:ro Luna: , ita quod per lineam pcrpendicularem opponitur: & femper tenet fc contra centrum Lunx , itaquod tnare eft ibi maioris cleuationis,& tunc currit naturalitcr ad lo-

Luna

,

in i6. hotis

:

Ttfluxm vnifcr-

mes.

§lut cisuf» 4uplicit

flu-

xusftrditm-

ita

vniformiter apparet in braregularis fluxus,

fic

& rc-

quam

quare fant duo fluxus anteLunacomplcat vniuerfum curfum?Dicunc eft

Aftronomi quod diuidcnda eft aqua pec quartas , & Luna habet eundem fitum in vna quarta , & in oppofita quarta, quia in vna femifphaera primo proiicit radios non perpendiculares,& quanto magis acccdit ad perpendicularitatem.tanto magis mareeleuat (c,& luncponunc aliqui

radios rcflexos caufatur

vnaquarca,

&in

ifta

eleuatio in

oppoficnquarcaperradios per-

pcndiculares.

imfref-

An^f

lus

neuit

ferto

mutn-

tiones ferenitaiis ,

(^ fiu-

ui*.

Afir* t»u-

contrarium

,

quia nulla

nomi de

£t ideo temcre iudicanc fmdtnt. , nifi «ipfamet. Aftronomi prognofticando talia,& talia.quod in tali coniun^ione Plan^tarunl erit bcllum, in alia nati in

tali

etit pax. Similicer,

dicatur qu6ct

fi

conftellatione erunt luxuriofi necef-

Sed prona eft volunras ad volehdum illud« ad quod appctitus fenfitiuus inclinac , ide«S vt in fari6.

quidam

pluribus ficeuenit. Idc6 dicit

, fi

vis efTe

Propheta, femperprophetizamaIum,quiaillu
vcl iracunda: efFc(5liuc

non

plus incli-

dicntisin

cultas

&

tali

fitu.caufaturtalisimprcflio.

Diccs , igitur Aftronomi non iudicant quod dcbct cflTe pluuia , cuanca , in qua regione,

&

&

Dico quod qui

fciret

fpcculatiuam,

& pradlicam,

perfcdc poflct hoc iudicare , nul.lus tamen hoc fcit. Sed quilibct Angdus nouit naturalitcr, qnando erit pluuia,& quanca,& inquaregione , quia nouic vbi concurret lale impediens , ex qua virtute generatur venrus ad deferendam nubem ad tantam diftantiam,nifi impcdiatur pcr miraculnm .quiamiraculorumnon habet noti-

fmt m*t(tll». tiam naturalem. Tertio

mata

,

dico qu6d aftra agunt in mixca inani-

generando mineras, in cali regione aurum , in alia argencum , cuius caufa non potcft efTc tetra tancum , nec aliqua alia , nifi corpor^ ,

vc

cceleftia.

SCHOLIVM jijira aguHt in animata

,

IL

& Animalia

,

genermde

qualitates conuenientes , veldifconuenientes eisntemin

intelleSiummedianteorgano^vnie Lunatici diSH;mn-

(juam tamtn neceffitant vgtuntatem.vide Conimhric. i.

de Caelo , cap,

3 .f .

9 yld vlt.cjuod afira aguntper Jltas accidentales,& nonper motum,

formasfuhflantiates

.

&

vnde cceloflante agerent Eficontra t>.Thom.ij.^.a.^.

:

tuofus per virtutem. Vtrum tamcn in gcnerationcaliqijam diuerfiratem caufcnt , vel non , difheft.

Ad primum principale,dico qu6d

agens in di6. ftansagitprimo inmedium,ficut patctde vifibili Ad »rgum. relpecfu vifus. Etciim dicitur Coelum cftinter- frimumpriH' non eft capax percgrinarum impref- eifitle. medium, :

&

Piftis fiuft'

fionum. Dico quod licct non fit capaxciufdem f»cit m* rationis , eft tamen effedus alicuius alterius ra- num , no» tionis.ficut pifcisin retc,vtdicit Commenta- tetl.

^

tor feptimo Phyjicorum facit

manum,& non

,

caufat

rete,

quia

motum

,

&

ftupe-

npn eft capax talis

cfFedus. Pra:tcrea , quod obiicitur in inftantia non eft verum quia aliqua: partes cccli funt receptiuz ,

lHminis,quia fcx Planctac,& tcrra poffunt caufare

vmbram

in partibus coeli

,

&

illae

partcs funt ali-

quando illuminata*, aliquando non

,

licct aliquae

fcmper fint radiofac. AdaIiDd,dico qu6d circumfcripto quolibet contingertt libero arbitrio,Dei, Angeli ,& hominis , nihil »d vtrH/nlicontingcnter ad vtrumquc cucnit in infctioribus.Et ide6 pluuia,& aliae imprcfEones naturalitcmpore tcr contingnnt in parte determinata ,

dcterminato ;& ifta potcft Angelus naturaliter neccffario im, quia ita bene nouit caufam pedientem.ficut petmancntero,& omnes caufx concurfus poffunt fciri naruraliter ab Angelo.

&

QVarto

fruftca daretur

,

dico quodagunt in plantas, in ani-

inftriiribut.

fcirc

Dices , igitur nihil contirigentpr eueniret in medicina , quia tali tempore tati Planeta iuuabit naturam determinate,aIio temporcnon* £t tunc

malia,& in homines 3itcrando;& ideo poffunt inccnderc qualit.item conucnicntcm vni px-

btt euenit im

&

de potentia,de quo Daiior in Oxon.^.d.^^.^.^.

.

ifs

ncc ali- qut ex voin vo- luntuti de-

ftella,

luncate

iunda:

;

Solus

mcrc libera. Ec ideo quamquam ap- Temere iudi' advnum,poteft volun- ennt Afiro-

nanc appeticum ad bellum , qukm poflic vcfaeniens laefio praifcns nec omncs poflcnt tantam deleftationcm caufare , quantum dcledabile vchemens fenfatum;& tamen vtrumque vincit vir-

ftellac

,

fiones.

cfl

Pofruntcti.-im agere in

habent aftioncm in impreffiones, quia omnes vapores cleuantur pcr calorcm incorporatum habent varios motus fccundum varictarem ftellarum, quibus appropriantur5& tuncjfi tanta fit virtus imprefTajclcuac ipfum ad calem locum fi tanta fit virtus impe-

Secnndo.dico qu6d

Afir» cnU'

vo lumas

rum.

indifpofitio ani-

pecicus fcnfitiuus inclinct

coniundtione

Scd quac caufa

quod pcr

fwt

ma;,& luncacciditmors.

fit

qua creatura poccft caufare efFediuc adlum

ad locum humiliorem.

fluxus.

^

ita vt

tas cligerc

refluit

peditur, ne pofllt cflc

non

,

ciim infetiorem.Inlocis Borealibuseft prior cle-

Hoctamen non

mtirU fluxus

&

animatum

raie corpus

uatio,& tuncaqua

chiis maris, quia propter ftriditudinemlociim-

Jn brackift

,

medicina.

Dico quod non quia licet natura fit principaliiiS fanans , tamen medicina adhibita in hora

Medid igK»-

:

cpnu^e

Afiimemit , rttult»

ri

tcfiduht.

V cdnaenisnti

pocefl;

eam

Quxdio

uiuatc.ldei qui nefciunt

&

fi fcircnt,pof,A(lconomiam,multos occidunt, fcnt adhibere lempore conucniente. Tamcn in

I.

co

,

Httiumi

Jiftr* Mgtrit

in

inftri»'»,

cctlum

ticit

(t»nt>

243 mareedo , &c. Igitur intrinfecc

dicitur

habenc contraria in a6tu.

SCHOLIVM

cafu neccflitatis non poteft medicus expc&ate tempus ele6tionis , quia minus malum cft adhibere mcdicinam tempore non debito , qu^m in~

Ad

&

I.

Opinio Auicennt manere elementa in mixto ^uoad remijfis eorum ^UAlitatihttf,

Commenta-

terim patientem mori.

/ubfiatttiam

Ad aliud cum quacritur,per quid agunt in inferiora?Dico quod non per motum localem,quia

toraitmanerc- ,fidremifia/Hl)fiantialiter,& acciden-

,

non eft caufa forms abfolutx & concedo quod fi aftra ftarent habcrent eandem virtutem adiuam, quam nunc habent fupet partem, quam flfpicerent , & maiorcm quia roanus mota per fljmmam minus patitur,qu
;

,

t

ide6 raotus folum adduck generans. Vndcficuc latio ignis non gignit lignum.fed adducit ignera ttd paHum approximatom , ficexaliaparte.ncc

mouctur.quia

fruftri

haberet afpeftum

alitcr

tantum ad vnam partem»

&

tunc alibi nihil ge-

nerarctur.

,

taliter. Reijcit

AD

DtSor reJpenjfiones

eitu.

Commcntator

quaeftionem rcfpondet

de CaelOftext.Gj. recitando

}.

opinionem Aui-

ccnnx , quod elemcnta manent fccutidum formam fubftantialcm non rcmiflam,fcd remittuntur quantum ad qualitatcs & arguit Commcntator contra eum, quia idcm eft iudicium de toto , Sc partc } igitur fi poteft manerc forma fub-

Opini* Auletnnt.

;

ftaniialis

non

rcmifla

fccun, qualitate rcmifla vclduos,pari rationcctiam remiflb alio gtadu , fic tota qualitate corrupta clemcnti, poflet fubftantia clcmcnti manere. Idco dicit qu6d mancnt elcmenta remifla fe- Opim» Ctlncundura formas accidentalcs , fpbftantialcs. mtntatorii. Pro fe arguit primo, quia clcmentum eft, ex quo

dumvnum gradum,

&

&

DISTINCTIO Q^

iE S

T

O

I

XV.

I.

ytmm maneant elementa, tn mixto ^

componitur rcs, & manet in rc. Sccundp ,aliter fcqucrctur quod matccia ptima rccipcret omncs formas immediatc , & tunc non eflet ordo inter formas fubftantiales rcfpeQ:\i

materix.

Contra k\ta(.\p»rt,qutft.%o.mtmhr i.*rt t D.Thom.i. f»r,q$i*fi. 76 .Richaid.^fr art. i .qatft.i .D.Bonaueut. urt. i.qutft.t

Conimbr.i. degintr»t.e»p

i

o.jk*/?.^. 4. Scot. in

Oxm.

fe arguit duplicitcr.

ma aducniens tialera

cft

,

ada

enti in

accidens

;

pcr

Primo fic

formam

,

OhitSienti ccntr» Autr-

forma mixti

igitur

for-

fubftan-

riim.

cfl"et

Vnde dicit quod reccptiuum denudatur ab omni , quod recipit igitur reccptiuum forma; fubftantialis nuUam habet formam fub-

accidens.

qutft.vtUe.ir i,Pl}yfit,qutft.l.

;

t.

I

AdftimMm.

R c A Diftindtionem decimam-

quintam qucritur primo

:

rtritm

retnaneant elememafecundHmfihfi/iH-

Quod non. Genef

tiam ?

1.

habe-

tur quoTpifccs erant produfli cx

Aqua ;

igitut

fubftantiam

nec

,

ibi

aqua , quantum ad

tjuU generatio vttitu efl comiptio alte-

maior ratio quare manercnt alis ele&c. Item, quarationc vnum clemcntum manerct, & aliud & tunccorpora mixta , quat manent in acrc, folum quicfccrent naturalitcrquantum ad vnom elcmentum , & fola clcmcnta violenter

riut

;

tnenta ttcmdHittt

non mancbat

;

eft

igitur,

,

Itcm>omnc compofitumex ruptibile intrinfccc

:

fcd

quzdam mixta non

quia non nutritur, nec reftauratur lis

1. Ctntri,

Uttindtim,

dcpetditio

funt

igitur

non

fcnfibi-

Oppofitum,primo de Gencr.text.po.^^^^A^r/o efi alccratorum , igitur non corruptorum.Similiter,vnio cftentium, igirur elementa non funt entia in mixto. Item,qaalicas elcmenti vt patet i.de yinitna,

ttrtittm.

;

cum non appareat per magnum tempus. ,

mtfcibilinm alteratorum vnio

:

fi

non eft

Non

cft

finc

elemento,

tadlus in aqua, nifi

aqua intercepta,quia cxtrema funt humedata. Etiam ex hoc arguit Atiftotelcs>qu6d ibi eft aqua interceptatfcd in mixto eft operatio naturalis clcmcnti ; igitur,&c. Item , primo de Coelo text. 7. & 8. Mixtum moitetur admotttm elemtnti prtuUminantis igitur in roixtoeft clemcntum. Itcm , fccundutn Ariftotelem lib. De iuuen;

tute,

&

te vitae

fened):ute,& tongicudine, ,

propriutn

,

& bceuita-

animalia corrumpuntur ab intrinfe-

eft

formx accidcntalij

Ad ptiraum dicit quod receptiuum dcnudatur 4. abeo,quodrecipit,& omnesclementarcs form« RtmoHtntur funt eiufdcm ordinis in fubftantialitate , non fic ttdtm »bii' rcfpcdu forma: mixti, quia ift« funt alterius , & Hitatt. alterius ordinis.

Ad fecundum dlcit qu6d elementares funt forma: mcdix inter formas fubftantiales,& accidcncalcs , ideo parcim conueniunc cum vna forTamen

fi

alia.

quis vcllec fuftinere viam Auiccnn^,

Commentatoris non valci contra cum,quia licct idem fit iudicium de toto,& parte fecundum fe, non tamen rcfpcdu tcttij , quia aquamanens aqua,quantum ad aliquam qualitatem, poteft re» ratio

mitti in frigiditate,

diccre

tim

quod non

&

humiditate.Vndcoportec

poflct altcrari ab igne

,

nifi fta-

aqua aliquam parcem humiditatis potcft dimittcre,& rcmancrc aqua.Non ptopter hoc fcquiiur quod totam humiditatcm pofllt remittere.quia aliquem gradum humidita* tis neceflario fibi dererminat dum manet, liccc non determinate hunc, ncc determinate illum. ficrct ignis

;

igitur

,

SCHOLIVM

II.

Elementa formaliter non manerein mixto yprohat : dicuntur tamen virtualiter manere

,

$iittttm.

fic

igitur forraae fubftantialcs cflent acti-

;

dentales.

contrariis eft ccr-

corruptibilia \ caufa intrinfcca, vc patet de aoro,

dcperditur pars eius

Secundo remitti

ma,parcimcum

quiefccrcnt in elementato. TtHium,

ftantialcm.

trihus rationihfu

propier conuenientutm,vt imperfeciitu infuoperfeEliore.

Ofiendit non necefiario ornnia elementa comurrere

ad mixtum , neejue hoc^igni ah elementie,^uiafic ejfet a non ente aliquando.

Ff

4

Dico

Rii/citHr tt-

^nfit CeMmint»tcrii.

Lib. 1

344 y.

AuaorUftntentU.

Diftinaio

1.

oppofitum T^^*^** ^^ quiftionem , tenendo jLx vtrifquc.quod forma fubftantialis clemcuti non manet in mixto , quia nunquam funt plura

-BUmhtntn ponendafineneceflitatc; fed non eftaUquid in tnnntre tn r rr icompoiito , vnde poflet concludi igncm mancrc f n compofito , quia omnes opcrationes, quas apparent, funt niediat. Ad hoc eft ratio.forma fub\

ftantialis

ftens

•

i

atoma nata eft conftitucrc per fe fubfinon eft idem pcr fe fubfiftens,quod eft

fed

,

in duabus fpcciebus acomis; igitur

fi

in

mixto

cflcnt quatuor clementa.in ipfo eflcnt aftu quin-

quefuppofita fubftaniix compofit£

adu

ibi,quot elementa

,

& tunc erit iux-

elementornm,& non mixtum. Item , apparet qu6d mixtum corrumpitur in vnum elementum,vt lignum,in ignem,& ex yno elemento poteft mixtum generati, vt habetur ex tapofitio

Scriptura Genef.

i.

igitur eft talis incompoffibi-

&

clementum ficut inter terminum k tjuo , & terminum ad ^tiem , accipiendo terminum a quo , pro eo quod eft anncxum priuationi, ita quod in eo nccefiario eft pri-

mixtum

litas inter

,

uatio termini nd qHtm

,

:

igitur

non

funt fimul in

codem. ^.

ficut ncccflc

giyfjgjjj ccncris

cum

in mixto/'

eftconucnirc

extremis

,

medium

ficut vult

Com-

mentator, quod calor meduis componitur ex extremis,& tamen eft fimplcx,itaqu6d non plus cft ibi res,& res, quam in cxtrenio:fed pro tanto dicitur componi ex cxtremis , quia cft ibi conuenientia

tam extremo,qualis non

alio. Sic

eundhfn Phi iofo^hutn.

djo.

cft

excrcmi

clcmenta manent in mixto ,

teria'coramani js/«wfti«»4neni vniua^

Vndc

ficut

,

ficut in

qualitatcsextrcmJE in

Atiftoteles,

contrarium

principalc,cum dicitur,^ «'«/(? al-

quamquam

&

mentis.

Ad aliud, dico quod non

apparct qualitas na-

ifta

in

, idco magis videmanere in vircute quam fccun,

dijm formas proprias.

Ideo dico quod nunquam eft neceflc quod gemixtum ex quatuor elementis concur-

neretur

rentibus

,

ciiamfi concurrant pcr virtutcm diui-

vel qualitcrcumque,

calore ignis,& mixti animati,quia inanimata

nunquam exeisgene-

non

&

communcs mixto, clcmento,vel fimiles in aliquogradu. Ad aliud, dico qu6d fi elementa eflent a£tu in Ad mixto,fequeretur quod motus eflct magis violcefle

, qukm naturalis fecundum morum elementi pra:dominantis,quia mixtum moueretur violenter quantum ad ttia elemenca.Dicitur enim pta;-

dominium propter conuenientiam iftam , quam habet in motu locali cum tali clemcnto, & hoc cft quancum ad tales qualitates. Ad aliad cum dicitur , animalia corrumpuntur ab intrinfeco , manifcftum eft quod hoc non eft, quia

ibi

funt concraria elementa in zQtu

ctiam quia tale virtualicer

incrinfecc

,

medium componitur

:

nec

,quianonmagis rubor corruropic fc quim faciac album vcl nigrum. Sed ,

in animalibus accidit corruprio ab intrinfcco duplici

de caufa. Prim6

,

quia habenc partcs orga-

fit

quod corrumpant

,

fi

tota

illa

&

fc mutu6. Quia fint duo,-»^, ^, corrumpcntia fc mutuo^in ifto inftanti in quo ueniunt non B corrumpitur ab ^, oporcet A, efle , alitcr nieerrumputtt

cotrumpcns in adu; igitur in ifto innon corrumpicur^; igiturfi inalio thB,

hileflet (lanti

manente , adhuc imquod corrumpcndo fe inuiccm gequia impoffibile eft ormam ncrent mixtum corrumpitur

y^, nihilo adtu

poffibilius eft

:

mixti

cfle

indudam ante

inftans corruptionis

elementorum igitur in illo inftanti inducetur formamixtiex nihiloagente. Prster hoc necefle cft agens efle arquc pcrfcftum cum produ(fio,nullum elementum,ncc quatuor fimul , funt sque pcrfefta cam mixro. ideo dico qu6d arqualiter manent quatuor elcmenca :

ex

iuplici caU'

& hoc com-

&

,

in illacaufatur infirmitas

pars principalis

;

vcl mors.fi

fit

, fi

non

principalis.

Et

nonaccidit illa corrupcio ex hoc qu6dincorde fint ignis,& aqua corrumpcncia fc mutuo.Sccund6,accidit corruptio in quacunque partc recipiente nutrimcntum,quia ibifunt qualitaces virtualiter contraria; , quiacalor naturalicer confumic humiduni,& partes maccriales,& fic in exhalando confumit fe per accidens, fic nifi reftau- §lutire deft. Bu ttutriml' retur moritur , fi reftaurctur , tamen redditur ti,mori. impurior,'& ide6 tandemefliciturimproportio-

&

&

nabilisaniroz.

Ad didum Commentatoris,ciim arguitprofe,

& eodem modo fieret

Cerruptie Mnirt>«liu

perfcdione ; iftac parces alterant fe quando vna pars afteratur in tantum,

mutuo & quod vincitur ,

,

8.

cx cxcrcmis

qu6d elementum cft quod manct in re ; dico quod definitio elemenci data 5. Meiaphyf. non

,

fit

tertitun.

tus

materia praefuiflet fub forma vnius clemcnti.Nunc autcm fi conueniant elementa quatuor , impoffibile eft

mixti

Sed matcria tota

feetin^iS.

augmentantur propric, nec nucriuncur,neccalor in carne generat ignem,fed alterat ad carnem generandam , tamen aiiquae operationes apparent

fub forma

ratur mixcum.

yid

elementi in mixto , fed diffcrens fpecic, perfcdior tamen, ficut patct primode Aninia.de turalis

nicas oppoficarum complcxionum

videtur velle

7-

Ad primum

corruptorum. Et Gumdicitur,^»/o^fWH«wj, ve- argumenrum rum cil vircualiter entium , quia mixtio eft gcne- fontta. ratio mixti. Vndeficut dicitur quod vegetatiua, & fenfitiua vniuncur in intellcdbiua , & in rubore albedo , nigrcdo , non tamen mancnt ifta in illo, in quo vniuntur nifi vitcute,fic cft de cle-

pctit eis cx

dit t/hlHAttir enim virttu eorum

fi tnutHi.

Ad primum

mame-

vno loco qu6d eK^ualior eft forma generaci, & potentialior forma elementi, ex quo. Et cum dicit quod manent clcmenta,fub-

enim

tur poncre,ipfa

QuMtHtr tler menta' fi con """

ficutfi

«r<«/or«»>.verumcft,qua: fucrunt alceraca.&nunc

cum

magis videtur intentio fua pro

,

partc. Dicit

nam,

genercrurcxvnoclcmcnto,

,

Quomodo igitur manent clementa

CaUr me- Dico-quod Miutquomtdt

fi

generetur ex alio mixco.

vt quatuor

,

clementa,& mixtum. Item , rationalc eft qu6d qnantitas confcquatur compofitum , ficutpaffio fubftantixcorpus: fed non fequitur eadem padio plura fuppofita immediata , igitur oportct quod fint tot quantitatcs in

inmixto,

X V.

,

compctit

nifi materio:,

9-

Ad argum, AMerroitn.},

namilla manei in rc,qu£

componiturin ca. Ad fecundum , dico qu6d iramediatio formae Ad fetUdhm. ad materiam cft daplex , vel quantum ad perfici, Forma fubvel quantum'ad tranfrnutari. Ptimo modo ,dico ftnniUlit iVgg. midiAti rtquod forma fubftantialis immcdiaterccipicur in cipitur in materia quacunque indifFerenter , ita qu6d im- mattrta. mediate. Secundo modo , non immcdiaic , quia ordo cft forraarum inter fe , ita quod aliqux fint priores,aliqiiae pofteriores, itaquod macetianon immediatc tranfmutatur a quacunque forma ad aliam , fed ordine quodam ; vc immediatc poft fovmam vini ad formam aceci,non autem c coocra.Sic poft formam feminis cft forma fanguinis, deinde corporis, deinde hominis j nullacamen iftarum eft medium iii pctficicndo, fed cantum tranfnm

Quseftio Vnica. tranfmutando, ita qnod inHma forraa ptitab petr Hc vfque ad ficit> deindc fibi iromediaciorem , forroam perfedliflimam,li Ant plures formx fub-

&

fiantiales, in tali

immediate

componto vliima tamen zqu^ ,

perficit, iicut

prima.

345

tur iatec fe,& ab eilentia anifnaB>ficiit accidentia,

qus

funt propriz paffiones. Alia opinio ponir

qu6d diftinguuntur

Opinit t.

non ab

rcaliter inter fe/cd

D.

&

circntiaanim*. Pro primaviaarguituriadus ^V^.' potentia funt ciufdcm gcncris : fed z€ta% , vt in- D.Bonau.in teiligcrc, vcUe funt de genere Qualitatis , igt» i.d i4.an.i.

&

lur&

DISTINCTIO Q^iEsTio

Vnica.

Vtrum imago Trlnltatu btMfotentijs

XVI.

conjijiat in tri'

kmma diftinEiis

Alcof i..pMrt.qiufi,S^.mtmbrt

t.

.<*

qu*ft.).&

iit

trsOJe

fentia eft principium viuendi ,ficeftptincipiura operandi fecundiim eftenciam.Sicut igitur quamdiu anima eft in corpore, compofitum eft vnum>

femper

eft

eft eifentia

D Thonus

R.erumfri/ie.qu*ft.

Secund6, anima fecundum cflentiam eft aflus: fi potentia eperandi non fit aliudab elTcntia^igitur quamdiu cft , femper operatur, quia ficut ef-

ita

\.p»rt.qMt^.

77.arM.Hc-nric. ijutdLi.qutfi.f. O.Bonaucnt.i. ''
quxft.i.

potentiac,

in pocentia,

eft

adlus

,

non

fi

fed inquancijm adhis

opcratur,eiret in potentia

ad opcrari.

Hcmruj pro hac via ficrldem fim^ "*><''• '^-qcflc principium tale im-

DoAor arguic

Alius

plex creatum

non poceft

racdiacum diuerlorum

,

& hoc fecundtiro fe

Irca

Aifrimnm.

I

Diftindionem decimararexiam qu2ritur primo.f^traw imago Trinit*tu in anima ratiorndi confi' fituin tribfu potentifS realiter difiin-

£Iu ?

Quod

fic Perfona: Trinitatis

funt realitcr diftindla: : igituf in imagine potentix reprzfentances illas perfonas erunt tealitec

diftindx. SteunJum.

.

^us,&voluntatis funt

diilindlirealiter} igituc

& potentiae. Icem

,

nifi fic eflcr^hasc eiTet

f«/«««jquia identitas rcalis

vcra

,

inteUeEiiu efl

ad iftam ve-

fulficit

& tunc poiret dici qu6d aliquis vult intellcdlu, & intclligic voluntace. titatem

,

Oppofitum , Auguftinus

Ccntri.

14. dcTrinitaie:

/W

ttKfuirenda efi imago Trinitatis, in ^tto nihil melitu in

mbis eft. Scd fi potcntia: efrent res aliae ab circntia, mclius eftec e(Ien[ia,quam potentia. Itcm,anima per cfTcnciam fuam eft immareria-

Secundi.

lis

;

qua minus vidctur qn6
igicur per eiTcntiam intcllcftiua

& intellc-

,

tionem Proculi OmneinmateriaUeflfiiprafeconHtrfiuum. Nonigituraliud cft abefrentianarurs intelledualis,nam quia immaceriaHs, ide6 con^ :

uerfiua fupra fe

:

igitur potentis

flinguuntur ab anima, ncc inicr

non realitcr

di-

6.

alia,

:

:

Verbum,fccundijm Auguftinum deTrinit.cap, 7. de paruit. Sed intel!igcntia, & memoria

&

mcmoria

pcrfc-

£ti eft fufficiens principium intellcftionis

,tam-

non realitcf

diftinguuntur> quia

quam aftus ptimus. Sed adlus pium operationis non nec intclIeAus

,

primus,

& pt inci-

diffetuntrealiter; igitur

& voluntas.

Addit alius Dodlot:Agcns per eflrcnti.im fcmperagit , igitur fi animaagerec per efTcntiam, fcmper agerct ; igitut illud quo agit,& non fcmper,

non

Ircm rari

;

eft cffcntia.

ficut efTenria ad efe, ira potcntia

,

igitur

permutatim,

tcntia ad cflcntiam

:

ficut

Sententia ajferens potentias diflingui realiter ak varijS modis explicandi eiufiiemprobattsr.

Reffondet

DoBor adomnia oi-^menta adduEla pro

hacparte tam a ratione, quitm ab authoritate.

QufmeJe

i»>

ttaedu»,

&

•voiuntnsiif' fer»nt.

tas,

qu6d faltcm

potcntia;, fcilicet intelledus,& volun-

fumtcaliter diftin(9;z,&hocponitur dupli-

citcr.

Prima viaponitqu6d *

ad ope'

ad ^ere,Ua. po-

fed in nullo

Item

&

citraDcum

cft

per audoritates. Auguftinus de fpirim

,

Anima

,

Ariftotdes in Prsdicamcntis

,

&

&

DaSimpliciu$ fupir capitulum de Qualitate , mafcenus in Logica fua , ponunt natnralcm po»

& impoientiara in fecunda fpecie Qua-

tcnciam,

Itcm, Commcnt.i.de Aniroa.com.jji.yKrw/^ »»«»1 diuiditttr in colores , fic anima inpotentias,

realitcr diftinguun°

co-

lor cft accidens pomi.

Icem

Auguftinus i^.de Trinit.ii de ma^is, .

,

mcmoria , & intclligentia min^s igicuc non funt fub-

vidctur ponerequod fufcipiunt magis,

&

:

ftantiz.

Itcm Anfelmus de Cafu DitA.cap.

non

non

cft fubftantia.

Dicit

enim

quod

8. dicit

volun-

cft effcntiajquia

,fipotentia non

funt fitbftantia , tamen »on funt nihil. Dico qu6d illae rationes nonconcludunt.

tamcn ^jftnJetttr

... fuas rationes facile rcfpondctur.

Sed ad

,.

X

•

1

j

I-

•

Ad primam dico c[\ioapotentta duphcitec accipitur. Vnomodo pro ptincipio cntis, & fic di,

uiditut in principium adliuum patet j. Metaphyf.text. J7.

iftam quzftionem dicitur

efie

efTeagcre; igitur necpotentia effentia.

tas I.

mima cnm

A^ x\.dua:

1°°<»»' i' >•

rcntia.

potentiavoluntatis

SCHOLIVM

j,

5*

^gidius

licatis.

fe.

Icem, memoria pertinet ad imaginem, quia reintelligentia , quia rcpra;fen-

przfcntat Patrem tat

in

,

potcntia recepriuaeft

dualis, fiue intcliigens, fecandum illam propofi-

Ttrtii.

fed

:

:

Iiem, i.de Anima.texr.j y Potemia difiingttttttturperaSns, ailtu per ebie^a: fed aftus intcUc-

Ttrtium.

:

animz igitur,&c.Ma-

diuerfie funt operationes

t.

quod inquantura non

operans. £t addic

eft

,

modo,

vt potentia,

,

&

paiHuum

& ^.text.i. (^

& aSiu funt

Secundo modo potentia

,

,

cft

potentia

,

&

ejfe

^,_ PtttntiMdm.

vt /^*.

Alio

4.

difFcrentiz entis.

fttentin

& aftus

}

.

diminuio

,

&

funt ciufdem **«*
fpeciei,& indiuidui,&idcra nurr.ero;quiaqiiod ptius

adhmrattt'

,

poftea eft in adlu.

'

*" ""^*

DiftindioXV.

Lib.II.

346 adu, & habct

ilmplicitcr

tjfe

;

&

fic

accipicndo,

quia potentia non erit pollca actus liius, led a(itus illc caulatus ; qux nunc hahabct ejfe fimpiiciter, priiis fuit in potentia ,

xninoi

eft falia

,

&

buit

diminutum.

ejft

accipiatur in minore

Si

&

paifiuo, pro principio ad):iuo , xquiuucatio cA. Si accipitur in uiaiorc,qu6d potentia, 6c adus funt eiuldem gcncris,pto principio operatiuo, Sc pro ctfedu, faifa cft maior. Si accipiatur principium operaiiuum pro principio a£iHSy icpotentM

pafliuo,ctiam falfa

eil

quianunquam

,

principium operatiuum

cil

nccciTc

frineipitim

J^arih

tiufdem

ftantia, vcl crit procciTus in

hoceft

,

(um

/ubfiatJtiafiiitf neuejfe efifitbjiamtam praexifiere.

tamm

boc

cejjc

,

quod

Ad

quodfiat qualc,t/f/ quantuni,««« efine-

formaliter.ied tantum

CjUale praecxiitat

virtualitct.Principium igitur alterius generis,quam

adiuum

poteft eiTe

operatum.

fii

fecundum iiium Doiflorem , maior fua cft falfa fccundtim iftam mtdlc6lum , quia jpfe pouit quod accidcntia funt in anima ficut in pnncipio rcccptiuo & non funt ciuidem gcSimiliter

,

,

,

Ponit ctiam qnodeifiuunt abeirentia,igitur eft pruicipium aoliuum rcfpc^lu poientiarum j igitur de neutro principio operatiuo cil maior fua vera, fecundim) iplammei. Ad aliud,ciim dicitur,Anima fccundumcircntiam cft aftus igitur licui cii princi jium viuen-

nerJs.

;

di

,

ptincipiura operandi.

eft

Vcrum

cft

,

vno

tnodofic, 6<:alio non (\c; quiaquaniijm ad 'mracdiationcm fiinilc cft, quiinufn ad aliud, dilli mileiquiacit principium operandi,non foinuliter, lcd efFc6t:iue, diccntc Atiftotelc, ^,

Ars

i&

Mciaph.

ad idem principiKm reducuntHr,

Adifi ator

rcipccta opcrationis,

&

cftprmcipium viucndi

tclligibiltamc

prius intcliigi

ft-

,

aliorum, quia

non

inteliigere.

di^um quoddam Commentatoeft in potcntia ad omncs for-

Pcr idcm ad

matcria

ris ,ficui

nias dc fc,fic intcllciftus in gcncre intclligibilium

a fe,nihil eft ante

inteliigere.

quod non ptimo clt

nifi

Hoc non concludit,

intclligibilc k fe.

SCHOLIVM 1{efutaHiur ratienes Heruti ,

n*num. i.&

&

II. ty£gidu

^ddu-

,

3.

Ad aliud,cum cftadlus

additur

,

fi

fccundurn iflen

igitur vt ficnon tftin

:

AD

iain

potentia;Veium

cft,noiicftnj poiecia rcccptiua:poteft

ne cllein poictia ad

t.-ime'.i

principio operatmo

conira cos, dc potcntia refpedlu adus rcceptijqua poienria,qu? dicitur intcliedtus poflibilisjcftin potcniiarcfpcttuadusreccpti, &tamcn cft aiftus anim^.quia accidens cft cius,& fub-

icdtum vniuerfalitcr pcr forniaro lubftatitialcm tamen pcr cft proprium rtccptiuum paiTionis, forniam cft in adtu rcfpc6tu vnius,& in potcntia refpcdu alterius fic nihil prohiberci aliquid cireinadlurefpc6tuvnius,&inpotcntiatcfpedu

&

Diccs

In fotenti» telli^ere, ar'idens in

aBit

pmfUcittr.

ingenere

IntelleEltu nihil efi eorum^ejUdL funt ante in-

^ Commentator,quod intelligtbilii

,

inteltcEfu*

fc habet

ficut materia reJpeiiuforma-

rumjeifibiiium.

Dico quod porcntia ad accidens cft in potcntia fccundiam <}uid & in adtu , ideo efte in potcntia ad formam accicicntalem immcdiate concludit ,

firrplicitcr,quam in potcntia. intelligere haberct potcntiam fibi cor-

ipfum magis

Vnde

fi

efTc

refpondentem,fequerckur quod toi eiTent potentice mtclle(StiQ2 in homihc, quot funt meiUgere in homincquod eft impoflibilc, fecundijm illud tcrtij Phyficor.rcxr.io. ejjint

lur

& tgrotare

idem,/knari,

inteliigere fit

efiint

idem.

a6lus accidcnialis

quod iUud quod

cft in

& agrotare

Sipofefana^^i,

,

Ciim igi-

fcqueretur

potcntia proxiraa ad in~

.

potcntiarum fuarum,quat funt diucrfae fpccie; habet ponerc ipium clTe principium caufale diuerfornm. Similitcr in corporalibus ignis eft ca, & neutrum mediante akero. Sic principium reccptiuum imtncdiatum formatum diftindtarum fpccic quia illud, quod cft immcdiatum rcceptiuum foima: fubitantialis, aut cft materia fola, vel aliquid cum materia?

lidus

,

ficcus

maieria

cft

;

primo modo , habctur piopofitum. Si iecundo niodo cum totum illud, quod eft de cftentia reccptiua, inquanium receptiuum pcr fc, inclu-

Si

,

datur in

produdo

igitur dnae

:

forms

fimiles

crunt fimul in eodcm , quod tamen ipfe ncgat, accidcns erit intra elTcntiam fubftantia:. Si iUud

aliud.quod

cum

tft fit

niatciia

forma

immediatum

rece-

fiibftantialis.fcd accidcns,

iguur illud appropri.!ns ,quod ipfc ponic, non eric parsinimcdiatc reccpriui.

Ad aliudjciin)

dicitur, acciJcns variabilc reci-

pitut niediantc inuariabili,

ratio,

non

8. videiui cfre alia ^'^ jEgidiS,

qtiiainusriabile fccundiim fcucupoimmcdiitum rcceptiuum variibi'iraris, inuanabiie fccnndum i'e poflet immcdia-

nifi

tcft eire qi.iia

fi

te rccipcreatcidens variab>lc,niilla neccflltascft

ponere ipfum lecipi mediantealio.Si aurem non poilit, necefTario fequitur proccfTos in infinitum,

idcorationihil valct.

Ad quod

.iliud

,

aherins Doftoris dicit vnus Dcftor

nihii ,ngit per ellentiam, nifi

folusDcus,

&

,

""""'•

^"f

&

,

igiturficut iplc ponit fimplex receptiuum,ipfc

:

alterius.

7* ^«'^*""* '">'

etiam actiuo tam in in- ,/, recept-ita corporalibus , ficut in corporalibus , quia circn- diuerferum tia anima: in fe fimplex ,cft reccptiuaomnium »«"««^1«*?.

be-

o^<'/"rf><.Vn(>ctatio ifta 2:qu.i-

litcr cft

€.

aliud ciim dtcitur,idem fimplcx creatum

non potcft eirc ptincipium caufale multorum. Dico qu(id illud cft falfum , loquendo de

ptiuum,non

fonnaliter.

#/?

poteft a

i .

^enerit

friacipiato.

4td

non

quod non po-

inteiiigi

antcquodiibct phantaimatum ,fcd bcnceftin-

infinitum.NeG etiam

hoc vcrum de principio aftiuo.quia Ariftotequod ad hoc cjuod les dicit 7. Meraph.tcxt.cap. j

eit

ante

tcft intellcdlus intelligi

operato, quia non eit hoc neccilc principio pafliuo , quia accidcns immcdiatc rccipiiur in fubneit ffi nectf-

propofitionis Ariftotclis,

tellcdiias

ciufdcm gencris cum

elfc

a£lu fimplicitcr. Idc6 illeeftin-

teliigere, cft in

ipfe fempei agit. Vcl potcftdiciquod/^^rc/: fentiam poteft accipi dupliciter. Aliquando vt

quod eft per participationem. Aliquandovc diftinguitur coniti, per accidens. Priino ir.odo , dico quod nihil cft pcc diftinguitur contra illud,

clfentiam

nifi

Dcus ,quia omnis veritas,&

cnci-

tas creata cft talis per participationem. Etifto

modo agcns pcr clTentiarn fcmper agit. Sccundo modo agcns pcr cflentiam , hoc cft,non pcr accidcns,

non fcmper

Aiiicenna

6,

Jitnt i/irtutes

agit neccflario. Ad hoccft Metaph. cap. i. dicens quod tjttadttm aSliua fecundMm efientiam Jiiam , qMA-

dam non.

Ad

aliud, ci^m dicirur

,

ficut elTentia

ad

potentia ad operari; fjlfnmcft, quia
rcalitcr cfrenrix, operari vcr6 cft cfFcdlus

ti«

;

fcd haec eft vcra

j

Jicut efiemia

efie,

cft

ad cfTc

ita

idcm

porcn,ficpe-

temia

r.^Z*.L!'jL' fUtittr.

Qusftio Vnica. & tunc permutando nullum

tentU adpOjfe operdri,

Ad auchorit^aces refpondebicur inferius.

CH O

Ad hoc allegatur Auguquod potcntiadicitur rela-

terfirealiter dif{in£i4s,rationes

ndetnr D. BonMtent.x.

idem

III. partes animt

ejfe

,&earum 24. art.

tUfi.

(k'\nus^,deTrinit. $. tiue; £^ Ub,de jpiritu

VM

LI

SmtetaUdjferentii potenttM

nes.

347 decerminatuc

ficuc intclledlus pofllbilts

,

per fpeciem rcceptam.

iiicoaueniens fequicur.

S

cepta

itt'

refutatio-

1. qutfi. 1,

,

& anima

:

quia potentia eft

ijued ejfentia.

ir. Sed illud non foluit quxftionem , quianon H(nticMrtquxritur de potentia, vc dicit refpe6i:um,feu pro fiaitnr. intentione nominis fed de principio pcr fe , immediatc. Potentia enim de fc rcfpedum dicit,

&

:

& non abfoluturo, nifi connotando

fid ebfcurtu efi.

nunc autem quod illud, quod cft pcr fc principium operandi, componatur cx rcfpedu, & fundamento , ex his enim nihii per fe vnum fit itno ;

impoflibile eft

o Argum.tr» efi.i.s.Bon,

T)^° fecunda opinione arguitur fcilicet qa6d * poccncias finc diftinilx incer fc fed non ab ,

,

cirentia aniinx

:

quod

potentiae funt parces ani-

mas, vt habecur tertio de

Anima,

lexi,

i.Depar-

teautem anims, &c.

Anima diuidititr

Item, Boeiius in diuifionibus,

gnstur.

Ad hoc

videtur

oporcet darc aliud ab hi$,

vnum

quia parces integraies nunfunt vnura pec fe, nifi aliud concurrat for-

quibus

quam

('unc

,

Metaph. text, 60. Si fint partes eifirntiales , igitur vna pcrficit aliam ficut aftus potentiam , & tunc oportet dare vnam potenriam , qua: fit infimum p<:rfcdibile ab alia , per confcquens ipfa non eft potcntia operandi. Dicit maieria aniroa: eft receptiuum refpcAn cuiuflibet , & tlulla potenciarum refpedu al-

male

vt patet in finej,

,

randi, eft prius natura cfFcdu, id eft

&

:

terius. ,

igitur nulla iftarum

potentiarum

erit

magis depcndens ab alia,quam fit ignis^federunt illx tres potentia; vnus totus i£tas quia impofli' bile eft qtiod aliquid fit a6lus,& tamen quod non :

quodlibet cius

fit

a6tus,quia tnnc poftct

fitum ex zQtU}Sc potcntia,

compo-

efte adius altcrius.

dbus, nec refpedtum includcns

Antecedens

Sententia Henrici litate abfiluta

refutatnr fnse

IV.

, ,

,

potentias

ejfe

idem animt, rea-

fiddifiingui ab ea realitate relatiua;

& afienditur Henricumfibi

TErtia via eft, quod non

;

cft

rcfpc-

II.

igitur ncc a£liua.

patet, quia potentia pafliua eft pcr fe

ille

,

,

tentia

non eft

realitas nobilior alia

,

Argultitr

Wtnr.queiim tnultit fibi

centt» ditat.

quia funda"

mentum cft penitus idem. Item

, & voluntas funt idem in non variantur fpecie per rcfpe-

intclledus

,

abfoluto

;

igitar

CtMm ,quia ciim fint idem abfolute, fi varientur per refpedum obiedi alterius fpecici fuperuenientem igitur intelle£lus erit pluiespotcntie formaliter,&voIuntas fimiliter,qiiia perrcfpedlum fuperuenientem obic6li altcrius,&: altcrius fpeciei variabitur intellcdus

in multis

diftingaitur realiter

illud eft falfum

,

& potcntia

quia ^.Metaph.text.i^. ,

Sc

funt relatiua

cconrra

:

igitur

&

ficut

,

nifi

nobilius ignobi-

phantafma

,

fecundum

concedere quod indiftin6ba:& formz erunt,cum

ipfum. Et fimiliter oportet

curf)

fintidemrc.

Et

&

,

Itcm, cum dicit intelledum poflibilem deierminari per fpeciem rcceptam , repugnat fibiipfi. quia cx intcntione ipfe negat fpecies receptas in intellcdu. Practer boc,nihiI detcrminatintellc-

quod

tali

quia vircs diftinguunt or-

ab anima.

refpedu, dicitut talis potentia , fic ccnfiderata fub alio refpeAu dicitur aliapotcntia. Quarc autcm detcrminatur anima ad tales rcfpefkus f Dicitur quod ad rcfpeftus organicos detcrminatur anima per organa; ficut ad refpeftus , qui funt ad potcntiam operatiuama^iuam, vt ad intelledlum agentem,& voluntatem , determinatur anima ex fe, vel cx comparatione ad obicdlum , circaquod illae potentia; nata: funt agere ; fed ad potentiam operatiaam, paflluam , decerminatur anima per re-

animzconfiderata fub

cum

quia primo de Anima, text. jj. rnemhra eerui non diffcruat a membris leonii , nifi quia anima

efTentia igitur

:

voluntas

,

fundamcnta fint

,

peraUiu

,

& non organa vircs

non

dicitur aftus extra

&

Itcm ,cum dicit quod per refpedus organorum determinetur anima ad potentias organi-


Potentia difiinguitur

,

vultaliud ,&aliud.

ab eftentia animat , nec inter fe re abfoluta: fedtantum funt diftindia re relaca,quia anima

,

fimul

quod cfl per fe vnum. DoGtoi ponic voluntateni nobiliotem jntelledlu rcalitcr , fed cum idem fit fundamentum iftarura potcntiaruro , & per ipfum rcfpedus eft idem cum fundamento;igitur vna poItem

gana,

fibi eontraiicfre.

adus

eft

pars compofrti,

lius

quzft.4.

,

,

cas

SCHOLIVM

qaodl.}.

operatione;

:

ContrJi

ric.

,

cum refpedu coafliiropto

fed potentia

Item ^otentia pafllua proxima non

Icem,fi fint partes; aut integtales,aut eflcntia-

^

igitur pet fe principium operandi

cum cfFedu quia fub illo refpcftu eft correlatiuUm refpedu operationis.

Itcm, partes origine praccedunt tolum,potcntiznon prxcedunt cflentiam anima;.

,

relatiuum.

vnum, impofllbile eft qu6d includat ab-

per fe

Trinit.j .NuUapars cempleSitur totumj cuita eft.Ced

lesr Si integrales,igitur

TO.

propnam adualirclatio non

Tettntia ne» inciudit ab-

folutum

multo foitius vbi

folutum , & rcfpediuum. Item ,potcntia qu« cft perfc principiumope-

qua:libec iftarum potentiarum partium corople-

Opinit^.Hf'

Cum

tranfit. fit

igitur

;

iranfit per iden-

Auguftinus 15. deTrinit.y.&AnfeimusdeConcord. grat.& lib.arb.cap.j9. Quod potetttidfitnt in amma,ficut in corpore membra, Contra iftam viam videtur Auguftinus9.de

^iturtoram eftentiam animz. PitentU Hon funt pArtes »nm4i.

titatem ,quia vtruniquc tcnct

tatem

inpotentias ficuttotum inpartes.

SonJmpM

:

nec in diuinis,vbi tantum relatio

cum

allcgatur Auguftinus 9. de Trinit. dico

illa, de quibus loquitur , difFerre, non loquiturfogignens ,& genitum; lum de principio formali , fed de ipfo gignencc includenrc refpe^ium ; fed non poffunt folz re«

intcUigit

&

ficut

lationes diftinguereabfoluta realiter.

SCHOLIVM Vera fintentia potentias non ,

tjfentia

V.

difiingui realiter 4f

anima,prebatur j j-ationibtu clarii,& effcaci^

bu»,& expUcatttr. Dico

'3-

14. P*ut(ttu,ptf-

JihiUtiu

,

(f

nobi'irAi fe-

DimnaioXV.

Lib.II.

348

eft DIco igiiur ad quaEftioncm,qu6d paucitas ncccflatia;

tione ; fed

& poflibilitas, vbi non poteftptobari impoilibilitas & nobilitas in natura, vbi non potcft pro-

turquod intellcdus fit imponuntur principio abfuluic

poncnda, vbi

pluralitas

non cft

;

pendd.vhi na tinjliK dt ef-

immediatioadusprimi ad

bari ignobilitasj fed

adum fecundum nobilitas non

quod

poteft ptobari

fccundum

eft, vt

adum

immcdiate ab adu primo in crea-

efle

hoc ponenda paucitas

turis ,vt patct, ctim ration?s fint fbphifticae

probantes

j

igitur

nobiiit^ns naturam

magis ,

cft

quim

pluraliias

non neccf-

& non nobilitans eam.

faria,

modo

idemre,&

diare intet eirentiam

lud

,

&

ponatur potentiam meopctationcm ; igitur il-

non

operatio ptopria alicuius, qua: non recipitut immcdiate in ipib fcd fi intellc6tus,& voluntas fint aliudab circntia.vidcre

Item

ly.

,

illa

rationepoceft eire

,

C H O L

S

poteft,

quamquam pro-

&

,

alt

cft

VL

& volumatetn dtftingHt formHliter & dat modHrn feLHtndi autho-

InteBeQum, terji

M

V

I

itt-

anima ,

Dc difiitiElione formali

ritatespro oppofita fentemia.

Oxon. i .dift.i.^Hxfi.y.nMm,/^ .& dift.i.qutfi. ^.&dfJ}.io.&i6.

agit in

mclios.

eft

non

cft

daGti fint diuerfa.

mediatiiis poflit crcatura rationalis attinfi

qu^

fcmpcr illimitaia, eft omnino cadem, & eft principiura diuerforum iramediate, ita quodeft iUimitatum fuomodo, licet non firapHcitcr refpcdu iftorura ; omnino

Item, immediatiiis attingii agcns finem, vcl fit pcr mcdia,quant6 pauciofint mcdia , quam fi pcr plura; igiturcum illo

gcre finem fuum,quara

fcd vt tali fub

,

Iftavia per rationcm improbari

quia ficut prima caufa,

operans,n opcratio ra

non eft de ratione ptinNcc propter hoc (equivoluntas, quiailla non

tefpedtus

rcfpedlu.

Deo,&

patet in

impoflibilc eft

ille

cipij opcrationis per fc.

1

:

QVia tamen

Deum ,& diligcrenon

immediatcrccipiunturin clTentia animae , imo nec pcr fc quia fi ill» potcntiac clfcnt feparats ab eflcntia anim* , ficut :

adhuc

poflct intcllc6kus

quantitas i fubicfto

,

perfici vifionebeata

& ficaccidcns efiet forma-

,

Iiterbeatam,& non

foliira

crcaturatationalis:

igitnr cfto q(i6d eflcntia animae

lix coniungantul:

,

tantum

crit

,

&

illa:

potcn-

animabeatapcr

accidcns, ficut parics alhus pcr fupcrficiem. Ifta itaque mcdiatio multura ignobilitarct naturam. fimilc de

Nonautcmeft

tradidlio cft aniraara eflc

operatione,quiaconbcatam , & non opc-

ntione. Itcm, aAas inferior anfma rationali poteft eifc Anim* tmtt»iii»ti oft- immediatura principium operandi., alitcr eflct ratiua. procefliis.in infiiiitum; igitur illudnon repugnat quia non ratione perfe6lionis fuae , cinn conueniat impctfeiSliori ; patet dc calorc,& qua-

animas

;

litatibus adliuis

;

nec propter hoc,qu6d eflet imconuenit perfcitio, quia

pcrfedionis in anima

vtDeo.

ri,

Item, aliqua fubftantia genetatur vniuoce, vel

16,

non eft omnino ciufdera , ica qu6d idem omnino contineat fe vnitiue, nec ctiam omnino diftin6li,rcquirit igitur vnitatem, &diftindioncm. Eft igitut continentia vnitiua riora eifentialia

continentis

tur in albedine.

tiec

fortn*^*'

Ur Jiftrr*.

&

qualitas fcnfibilis.& qualitas; al'a;,

vnitiue coiineren-

Alia eft continentia vnitiua,

quando fubiedum vnitiuccontinct funt quafi pafljones funt rcs alia ab ente

minatur ipfa

rcs

oportct diceie

,

flex.

qua accia qua gcnus pro-

eftrcalitas, a

eft

,

aliqua, quae

ficut paflloncs entis

,

non

Taftones iit' tii

non (unt

quia quandocunque detcr- aiikd abeum

ens vcra,& bona. Igitur vcl fint rcs alix ab cntc,vel

te.

quod non

quod ens nop habct paffiones reales , quod eft contra Aviftotclcm 4.Mctaph,iex.com.;.&/.exprefse

.

Ncc t amcn raagis ,

funt realcs paflioncs dc

nec idcm quiditati

,

quam

circnt rcs

fi

non funtpotentix idem

formaiiter, fetentiafer-

vel quiditatiuc,nec inccr fc.ncc ctiam

cum eflen-

tnaltter

tia

;

igitur

;

igitur,&c. igitur

quod

intelledus,

& voluntas non

funt resrcaiitcr diftindae,fcd poteft.fuftineri, funt

omnino idcm rc,& ratione vel quod omnino indiftin6):a re & ratione, ;

,

fi

eflent rcs aliae realitcr

Principium igicur volendi, & incelligendi imeft in fecundo inftanti naturx , & illa principia funt vniciuc in ciTcntia animae , qux

mediatum eft in

primo inftanti naturx , quafi paflioncs vni-

tiue concenca:;&

fic

polfuncaudloricaccs ialuari,

qnar videntur dicerequ6d diftinguuntur realitcr. formalitcr. Et ficdicunturpotentis

Verura

eft

principium piurium opcrationum, fine diucrfitate reali potentiarum , qux fint vel partcs ani-

cbullire abeflenciaanims, fecundijm

ma:,vel acqidcntia, vel refpedlus eius. Vndcplu-

tacbrem i o. EthictrHm , & cftlucrc ab eflcncia fecundi^m communcm opinionem. Ecficpoffunt faluari audloricaces Dionyftj de Dininisnomnihtu,

& caufa plurium, non vt ifta includum tefpcdum & tunc potcntiae fecundumfe piura perfe,

,

nullam omnino habcnt diftindionem , fcd inquantum includunc rcfpedtus, diftinguunturu-

^iw

diftinda>.

cflentia animae

ra in efi"c6lu benc poflunt efle ab vno in rc, quod eftomnino idcm illiraitatum , & tamcn princi-

di-

ftinSa ab n-

reaiem diftindlionem

quod

voluntat**"'

contcnta funt de eflcntia

-nullum accidens attingit talc paffiuum

Dico

&

ibi

eadem

Contlnentia

vnitiua du^

Contra , in inftanti generationis inducitar forma fubftantialis immcdiatcin materiam ; fcd

dus

y

18.

animac, nec tamen funt rcs aliae , fed idcm nim*, identitate.Idc6 taliahabcni talcm diftinctionem terfe. fecundum rationes formales , qualem habcrcnt

^7'

Opinit inttl-

&

ficut

& quamquam eflent res

Similicer

:

Itefum

,

ficut inferius continet fupe-

pitur difFcrentia in albcdine,

alia.

pcrnullum accidcnsmediansagit ininftanti includ:ionis fed immediate per formam fubftantialem inducitut talis forma, &noncftibigra'

tenti».

;

ximum,vt color,&

bilior ipfo adiuo.

AitSoritfin-

Vno modo

duplcx.

minus formalitcr produdus non potcft eflenofobftantia, fed

faluat tot au£loridico aliter qu6d po-

tinentia vnitiua

eflentia

eft

:

tentix non func res alia, fed funt vniciuc contentx in eflcntia animx. De continentia vnitatiua loquitur Dionyf.s .de diuinus nominibm, quiacon-

faltcm a fubftaniia; igitur forma fubftantialis erit immediatum principium opcralidi,quia tcr-

Dices ; verum eft , adiuum agit mediante accidcnte.

non

via

ifta

rates, ficut poteft alia

eft,

Comraen-

& aliorum

ponentium pocencias efle medias interformas fubftancia1es,&accidcncale$;& qu6d cgrcdiuntur k fubftantiaanimae vt virtutcs poffunt dicj partcs aniroae , quia natura dicit totara pcrf^dioncra continentis ; & in hoc dicuntur ;

partes,

»9SelttuntHf

autheritatet

ineStrartHm.

Qujeftio Vnica. partes.quia fi animanon haberet niH lantum vnam potentiam , efTet imperfedbior quam nunc eft. Et conienta non fcmper continent fe mutuo,

im6 aliquando neutrum quamquaro in fuppoiito

aliud

in diuinis

:

fint cfTentia,

enim

& relatio,

&

encniia continet relaiionem,non tamen c conlutHelimnS *"• I" propofito,necintelleduscontinet volunttntiiut V»- tatem, necc contraj ideo illa funt idem identitalitsttm n*« te, quia in continente folum, non quia ipfainter ,

itmtrs.

f^ ^j^j (jj.m

Cjjjjj

attributa diuina,non folura

identitatein alio,fed inter

Similiter

fe.

,

idem quia

quslibet perfona in diuinis eft inttinfece infinita,ide6 petfedlc continet intrinfecc quamlibet perfeAionem nmpliciter,quz eft in alia non C\c continetintelligentia memoriam. Vnde oportet ;

imaginem

deficcre a Trinitate

Auguftinus ij.de Trinit. cap.

,

7.

I

f^fp„(,,

M

tamf crfeAionem animz

& Philofi

-

audoritates pro prima opinione, dico asque probabiles funt ad oppofitum. 9.

dcTrinit. 5. quid Petentia Anima,text.9. Si octdus

nonfitnt accidentia.Et i.de ejfit

animal,vifHi

effet eittt formaAgiiat

innuitquod

non fit difFerens realiter ab e(Ientia,cum forma. Et de dolahrafi effet ret natitralis,

potentia lit

eiUs

effet eiutforma. Et ^.Metaph.text.jp. Et^. Mcteor. t^num^juodcHnt^ue diceturfingulum, cumpo^ ted in operationem ciim non diciturtale a^uiuoce , vt

acuties

:

patetdeoculo eruto. Sed propter amiflionem acci-

non

Ad Anfelmum

Cum igi-

qua: eft in fccunda fpecie Qualitatis,

agendi,

& non cft poten-

,nequcad bene agendum, nequc ad malc.fcd qiizdam facilitas ad vtcndum illa potentia, Et hoc dicit Ariftotclcs. Nam fctia naturalis abfolutc

iftam dicitur aliquis curfor, vcl piigilla-

& fic & ingeniofitas funt tales potcntiz in fe-

tor, quia faciliter vtitur potentia currendi,

cunda fpecie Qualitatis. Anima diciturdmidi

in

pttentiMS.

Ad aliud cum dicit Commentator qu6d anima diuiditurin potenti
calorem: Aico

quodanimanon

cft totalitcr

idem

animz vnam potentiam,ide6 quantum ad

formaliter potentiz,nec tota perfedlio explicatur per

aliqnid eft fimile,

§^tp>tenti» fufsifit

m»-

£if,(Sr minits.

& quantum ad aliquid,non.

Ad aliudjCum dicit Auguftinus quod Potenti* fitfiipiunt magU , & m\nus\ dico qu6d habilitates fecundz, quz funi potentiz naturales, fufcipiunt magis, &minus,&aliafunt accidentia defecunda fpecie Qualitatis. Et hoc intclligit Auguftinus. Vel potcft dici qn6d ip(e loquitur de potenfubfunt adlibus fuis, non vt in fe funt. Et hocpatet pereundem lib. 10. vbi dicit qu6dy*r«f vna fuhftantia , & ide6 illa inzquali•ma mens , tas,quam ponit i^.dt Trinit. eftillarum , vt funt iiis,vt

^

Ad Anfclmum de Cafit Ditiboli dico qu6d ipfe non fupponitipfasnoneiTe fubftantias: fed dicit :

ctfi

non

fint fubftantiz

i.

fed alibi aliter de ima~

11. inanima raiionali non confi- Imnginb, ^ ve/ligi/ dif' (lit in poteniiis animx realiter diftindtis. Imago enim eft przfentatiua totius. £t in hoc difFcrt k ferenti». veftigio, quod cft rcprzfentatiuum partis quantitatiuz diftindbe, & totius folum arguitiue. Di- Qutmtio i»

go

Trinitatis

co igitnr qu6d aniroa rcprzfcntat pcr eftentiam, anirK» efi imago Trini' perfonas diuinas quantiim ad vnitatem efient»tit. tiz,& nou fimiliter quantum adTrinitatem perfonarum , nifi vt habet tefpedus diucrfos fecun dum ponentes tales refpc£lus. Vel potcft dici

&

quod anima fccundiim

tres potentias reprzfenTrinitatem pcrfonarum quantiim ad diuerfitatem formalem abfque diuerfitate reali , ideo miniiseft reprzfentatiua Trinitatis perfonarum, tat

efTcntiz.

przfentat vnitatem

;

,

non tamcn funt

Vnde vt in

fed vt in

talcm diftinAionem.

potentiis

aAibus

hter

;

in

adibus diftindVio

,

,

re-

reprz-

In potentiis igi-

tur eft diftindio realiter virtualiter,

non forma-

realis formalis.

Ad pf imum principale , dico qu6d in anima »3abfolutcnon eft complcta imago.nifi in radice. Ad nrgum.u Scd anima pofita fub tribus operationibus fuis frintifttt. cum vnitate fuz eftentiz reprzfentat Trinitatem,& non per potentias realiter diftinftas. Ad aliud,dico qu6d non cft neccfle quod ta

fit

diftindlio

potentiarum

,

quanta

eft

tan-

vifiua vnaexiftens, eftplurium

Ad

colorum.

quod hzc erit vera,M- Adtertium. teUeciui eftvolumas. Dico qu6d non quia intcl- An harc cft vera, intiUt. ledlus iroponitur naturz,vt fnb hoc refpcdu,voHue vtaliud,cijm dicitur

:

efi

luntas

,

vt fub illo

,

vel illo conecptu. Velpoteft

qu6d quantumcumque fint idemrealitcrin efTentia animz,tamen quiditatiuc ,& formaliter dici

diftinguuntur. £t ifta diuerfitas impcdit przdicationem vniusdcalio. Si igitur ab intcnedli-, uo ,& volitiuo abftrahantur intelledlus , & voluntas, fi eft ibi aliqua diftindlio formalis, vnura non przdicatur de alio , ficut nec animalita&' de humanitate , quamquam includatur inillorfcd

animz hzc caufa,

cffi

erit

vera

,

potcntiariim in cfTentia

inielUBiuum eftvoUtuumin

abftrahantur intcllcdlus

ab co, quod

eft

caufa vnitatis

,

,

& voluntas

neutrum de alio

vetificatur.

nihil.

Scoti oper,

Tem. XI.

AdfecSdum,

adluum,

fufEcit cnim diftin^lioformalis in potcntiis ,ad diftindbionem realcm in aflibus. Potcntia enim

ratione vnitatis realis

fnb adlibas.

qu6d

,

DIco igitur ad formam quzftionis,qu6d ima-

fcntat

agilitas,

intelli-

gine lequitur. Vidt in Oxon.htc in Scholium vU.

potcntia

,

cundum

Theologicamjmaginem Trini-

.^.vlt.Auguft.hoe hahet

quim vnitatis

dicitur res talis arquiuocc.

faciliter

VIII.

non cenfiftere in potentifS,fid in memoria,

quod funr potentiz naturales in gcnere Qualitatis dico qu6d ifta ,

:

SCHOLIVM

dentis

tur dicatur in Praedicamentis

principium

qu6d

dicit

membris corporis.

eft in

fonitur in t, J^ecit quoLi-

cft

cum

de Concordia

memhra , vcrum eft aliqua eft fimilitudo , tamen procedendo
fitntficut in corpore

§>utp»ttntia

tatit.

per przdida paiet ad

:

oftendent ficundum

;

qu6d

Vnde Auguftinus

nulla capit to-

gentia,&vobtntate,/eu volitione. Detjuo in Oxon.

VII.

Philofiph0s,fitbftantiamejfe'tmmediate oEliuam.Soluit

AD

Quia

Auguftinuro.

ficut declarat

etiamauthoritates proficundafintentia addu£iM,n.^.

XO,

9-

qu6d Nen eft ittt

Solnit exaile ttuthoritates ex Patrihui,

fho addu^M pro primafententia

<*•

•

tUuiditurficut totum inpartes,

dift. }

-

ratitntt

,

Refiluit tpuflionem

V

Ad £«"

P»quia nulla iraportat lotam pcrfc^fiionem fHfp'^' ' ' A ., ^j ttntitdicun' n--animz. Per idcm patct adjj^rL didtum Boctij , quod

partes

tatis

C H O L

di-

citur t\\ioAfunt partesanimay patet, quia dicuiuur

in imagineficut in Trinitate.

S

349

Adau(^oritatesprofccundaopinione,cum

Gg

DI

litniai.

DiftinaioXVII.

Lib.II.

forma,qua: noHdumcft produdla produdlione

XVII.

compofiti;fed aliqua produ6tione fibi corrcfpondcnte , illanon tantum cumentitace compofiti, fed etiam pcr fe potcft produci, quia non nccef-

I.

fario

DISTINCTIO Q^ >E

T

S

O

l

Ftmm amma, Ad<efu'tt creata,

dcpcndet in fua entitate ab ejfe compofiti. Idco dicoquod anima crcaii potuitin corpore,

in corfore^

non fit

Alcnf- i.part.qutfl. go.

membro

i.^^i,.

Thomas

D.

i.part.

5«<e/?.75.«^M.(^ j»
quod

ita

aliquid przfupponcrctur fibi,quod

pars produdli.

Scd vtrum

fueric cceaca, vcl

non J Dico quod

non

potcft probari pcrrationem naturalem,ficut

nec

animam erte immortalctn yt vifum eft in 4. i,^».ergonecqu6d fit petfeprodu,

i/.43.^«tfy?.

V R quod non. Eadem fa6lionc fit compofitum , & forma in matcria quia forma non fit in D

I

E T

,

materja,

tum

nifi

pcr accidcns, quia to-

pcr fc

fit

,

ex j.Metaphyftext.

& 27. vbi

Philofophus, qu6d nec forma fit pcr fc,ncc matcria , fcd totum coropofitum anitna autem eft forma corporis, & ipfum compofitum, fcilicet Adam,non fuit creatum,im^ corpus 11.

:

fadum de limo Item, cuius

htundum.

terrae

cft

crgo nec anima eius, &c.

:

per fe cfTe

eius eft

,

pcr

fieri

fc:

quantum ad

non

creetur

:

illa

&

ita

fi fit,

crit

imracdiate a

fcquitut propter

nam nos ponimus

fum natura cx

ejfe,

Non tamcn

Deo.

illud

hoc quod

chaos confu-

pra;cedcre pcrfe£l:ionem coeli:

fa^um

cft

coclum

nam

& tamen non dicimus

:

,cum illud chaos antecclTcrit fornon fucrit pars forroa: cceli, & nihilominus lic^t haec forma cocli non praefup-

coelumcrcari

mam

cocli, licet

dudi & non fubdicur nifi caufalitati primi entis, non tamen crcatut quiaDeus non alia crea-

ContrLMagifterinlitcra eap.i.dicit animam Adas fuifte crcatam in corpoie exponendo ilhid Genef, primo , Injpirauit in faciem ehu jpiracHlum

formam cceli, quam ca, qua produxit totum ccelum & idco non prius natura forma coeli fuit primus tcrminus crcationis quam cotum ccelura. Eodem mododiceret Ariftoteles dc anima , nam non crcatur anima a Dco cx ma-

in corpore

pars; igitur ncccjus

,

quia

fic

fuit pcr fe,

_/?fr/

fierl eft via zdejfe.

fit

pars pro-

,

,

wVifjhoceft.animam incorpore crcando. dam opinio hacrctica ponitur in litera c.

Qua:-

quod

i.

tione crcauit

:

,

Deuscreauir homincmdefubftantiafua, ptopter

teria piaiaccnte, qua:

hocqaod

& hoc neceflijitaquod non terminatur adioDci ad animftm,fed ad totum compofitum. Vndc noa conccderct ipfc animam creari. Non enini imaginatus eft ipfe, ficut nos imaginamur , quod aliqua aftio Dei tcrminetur in primo inilanti naturx,vel tcmporis ad fj/^animx,& poftei in fecundo inftanti infundatur , fed ponit aftionem Dei terminari ad ejfe totius in primo inftanti natuia:. Sed efto quod fuerit creata ,vtrumne fimul 5cum corporc Auguftinus^.ySr^frG^^w^/Tvidetur Vtrum fatrit anima Ad» diccre animam eire crcatam cum Angelis,

dicit injpirauit

,

fiuc in/uff.auit.

Flatus

Vndc

dicitur

dicitur efte de fubftantia flantis.

Reprodaiur.

ita

fubeft caufalitati natura:, ncc quanti^m ad ej/e,nec

ponat materiaro praeiacentcm ,qua:

cft

naturali.

quod per confcquens, qu6d non

quia

anima non per fe

cffet

tkit.

immortalis,&

bari ratione

fuppofito tamen

,

non

fed

1.

fta produdlionepropria cft

4. Criati fuiffi ni fttejipro-

/m«.io. dc Chriftoquiid intiiftlauic in difcipulos, dando Spiritum fantlum. Sed illud non habet apparcntiam veritatisinort

cnim concipit perfede DcHm,qui concipit ipfum fed d anima eflct crcata dc fub-

cife diuifibilcm

flantia

Dei

,

:

opottet fubftantiam Dei

mam effe Deum ha:iens alicoi

;

vt

,

fed

Dcus non

forma,

,

vcl ani-

cft pcrfe<Slio in-

& ficanima

non

cftet

forma corporis. ,

a vitiis

ad virtutes

,

nulhis

fcicn-

autcm concipit

Dcum ciTe mutabilcm.

Primumdi&Hm , Anima

eft

per

fe

producibih's,

nentem animaseffe de /ithjlantia Dei.Secundum, Philofophi non admitterent animam eirecreatam,

dequo ^.d.^^.(j.\.& i. Repert.d.\ .^.i ,c]uia dicerent produnionem terminari priits ad totum.Tertium,knima Adx fimul cum corpore produda ed.Itacotra erroremOrigenii poncntis ra,tenct Hier.ep.ij.

ammoi extitijfe

ante corpo-

ad Aug. cr ep.ad Demetr.cap.i.

CyrilUnid loan. .Erat lux sctA.Lcoep. i.Aug, 1 i

H.&

^

&

&

poftca acceflltre ad corpus,

trtata fimul

ponitur qua:ftio in cum huius. Scd manifeftc habeturab

cap.j. dift.

corpori.

Auguftino de Eccl.dopn.cap. \j. Sc fonnat iS.dift. in vltimo cap. vbi dicit Auguftirius animas non

V M.

I

vide Scholium hic num.i.vbi multa contra errorem te-

cittit.

pars illius produ6Vae,fcd

produda;

tate natura:

litcr.i

CH O L

S

fit

cft

.''

Itcm,nnima permutaturab ignorantia ad tiam

creatur in paffo ficut

1.

II. Tririit. j

cflTeabinitio crcatas inter ca:teras intcUigibilcs

naturas

nec fimul creatas,

;

ficut fingit

Origencs.

Vide literam. Itcm , omne opus Dci perfcdum eft ,Deuter. jj. Dei perfeElafunt opera\ anima autem finecorpore non eft opus pcrfedum, & complctmnin fpccie,ide6 extra corpusnon fuit formata. Item pus

,

,

rationabilecft

fi

fuiftet

creataante cor-

qn6d haberet aliqucm adum

tcntcm

vt intellcftionem

,

fibi

compc-

& volitioncm

;

crgo

&dcmereri antceius vnioncm in corpore fed hoc negat Apoftolus deomni alia anima a primaanima primi hominis , AdRom.<j. polfet mercri

,

;

ALia

opinic,qu6d anima habet materiam. Scdhxc opinio abfolutc poniteam fuiftc A» »ntm» h*he»t m»tt- crcatS.quianonprqcxiftebat aliquid eiui:fcd tota ri»m. fimul fuit creata.quantijim ad matcril& formam. Quidquid fit dc hoc ,dieo quod poflibilecft Pttnlt aui' animam crcari finecorpore,quia licct forma,qua» tn» creati. non producitur in ej/e nifi produftione totiiis, eft

,

non produc.itur

nifi

per fe,!oqucndo dc cnre per nit

compofito

>

non enim cft qu.T non conuc-

pcr accidcns fe

,

(

patct ex j.Metaph.te.xt. 41.

}

fed

loqucns de lacob

&

Efau crgo,&c. :

Ad primum argumcntum in oppofitum dico qu6d non omnc compofitum & forma fiunt eadcm fu<5lione, nec forma fit tantiim per accidens,& compofitum pcr fe, fedanimaetfi fi-it ,

tamcn

in corporc,

rem qua:

alia

fadioneaccipitf;^,

pra:cedit otdine

fal-

fadioncmcompofiti.

Et fecnndiim hoc podunt aflignari dux fadiones pafllua: vna :

formx

>

altera compofiti.

Dices

Aii.frine,

Quaeftio II. Dices quoc] forraa

Ohhah.

de qua iiM

fui

Non valec

t$ht4».

non

partem

poceft habere

ergo crcatur. quia diccnt quod aliquid praefupnccelTario ad fuuna ejji recipien-

:

,

pouit fotmx

in loco diftantiori,proptcr vclocitatem niotus

dum.

Ad

Ai fecunHt,

fecundum.

Eodem modo currit de formai

produdione compofiti in tali cnim produdione ^r» totiuseft via &ratioad ejji pntis, Nonvalct autem de parte, cuinon quae accipit

;

ejfe

&

cuius ep eft via repugnat eflc per fe feorfim , ad efle totius. Vnde talis pars in toto habet per fe r^>inquantum terminus crcationis > licet tamcn pars talis habeat ejje in toto pcr accidens, inquantum cft informans matcriara , tamen non rcpugnac tali efle pcrfcj ideo talis parspotcft terminarc crcationera per fe. Non (ic eft de aliis formis , quarum effi non cft , nifi tantum in materia , quiaedacitur de potemia maceriar,& ide6

quc non educitur de poteotia materiz, po» & non alia.

illa

i

teft

per fe efte

Qj^ JE

S

T

AlenT. x. p*rt. fiufi, 87.

II.

mtmir» x. trt. x. D. Thomas i. D. Botiiatnt. hic diti.x. Ri>

fart. ^t*fl. iot.*rt.i.& x.

char^. »rt, X. jutfl.

Abal. in cf.

inOxtn.

5.

So\ii

quia velociiis mouetur citculus maior,

,

quam minor. Contra illud ; non funt alia punfta in ccelo, qus non poOInt efle Oricns , nifi poli tantum, quia ficut in magno circulo quilibct punAus pOteftefleOricns,exccptis polis,

Peretius

i.m Gtntf.

lib.

&

13. Gttuf. fiufi. st.

107.

uiprcma regio acris, proptcrappropinquationcm ad fapcriota,&motum citcularcm,cft intemperate calida habitationi humanz , mclitcr

rem, vt habctur

globum Lananon

in licera^ igicur

conuenicns habicationi huraanz naturz. diluuij afcenderunt aUius quindecim cubitis Genef. 7. omni montc , non afcenderunt adParadifum;igitur eft altius. Sed vltra cacumina altiflimorum montium non eft conueniens habiratio humana } quia Philofo^ phi afccndentcs huiufmodi montes , purtabanc aquas ad ingroflandum acrem ; aliter enim non

eft

Itcm,aqu«

&

&

poterant cxpitare , refpirarc propter fubtilitatcm acris, vt dicit Soliniis demonte Olympi. Oppofitura , Gencf. 1. Tulit Deuthominem ,

&

Contra.

pofHtt

CHm

in Paradijo.

*Psrtn^.ifM efi loctu habitatieni Mptiu pre vtrotfu hominu Jlatn , tjuia ibi AcUm ante lapfum , fnfl, Eliat (^ Enoch. Genef ^.cr ^. Reg, l. Non

&

eFi in fitprema

,

vel media regione

aicris.

Putat non

fub f-^^uinoEliali , qnia Zona torrida efl inhaqtu eU fententia Ariflotelit , antiquorhtn ; tamen ex nuuigatione Hiffanentm in notu orbe , conBat in tnultu partihtu habitabilem , valde

ejfe

bitahilis

fertilem

&

,

ejfe

& Antipodas efe

,JicHt

Ciuii. 9. Bed.

Jhitut.cap. 24.

lih.

de rat. temp,

(^

alif

3

1

.

&

<jmos

Augufi. 1 6. Lailant. diuin.in;

omnino efe negant , vide Co-

mmSrr. i . de Cael. cap. 1 4. qudjt. 1

AD

De

fitu

P«-

radifi terrt' firit.

,

fic

,

&

catiint

(^ media nitnit

frigid»,

quart.

,

Adfrimum.

falfa.

fecundum , deafcenfu aquarum di- AdftcUdum. luuij ; quia miraculum eft quod aqua afcendebat tantum vltra cacumina altifnmorum mon« tium in vindidam peccatorum , & qu6d non afccndebat ad locum paradifi , non fuii miracu-

lum ,

valcc

quia aqua naturaliter

pro-

eflet in locis

£t non fiebat miraculum in hoc, quod non in tantum afccndcrct ad Paradifum , quia non crat ibi aliquid vindicandum, quia tantikm fuit ibi Hcnoch ideo folum ex carcntia 'miraculi non afccndebat aqua in tantum. Etiam quod dicirur quod fub iCquinocbiali

Suh .Squi-

verum , quia Para-

noBitli regio

cliuioribus.

:

eft regio

tempctata

difus diftat ,

,

non

eft

folum per zj. gradus ^ Zcnith capi-

quando plus approximatur,& plus

diftac ^

Augis magis appropinquat ad tcrram quam Aux, pcr

;.

gradus.

Item , Sol appropinquat ad nos per if gradus plus vno tcmpore , qu
lida. fi per eleuationem diftat improporab aliquoloco, itaquod plus quando maximc approximatur, qukm diftctinobis in profundiiHma hyeme, in clongationeerit ibi

Similiter

tionalitcr

Dico

vt patct (7*-

>tefs.& 4. Hegum i. de Elia , Henoch. Et non folum de natura huitiana abfoluce, fcd etiam poft lapfuro. Tavnen modus ponendi eft varius. Dicunt aliqui quod fccundumaltitudinem attingit globum Lunat : fecundum longiScotioper.Tom.XI.

mit

humanz nataras nifi fiat miraculum. Ncc mouet aufloritas addudia , de aliitudine,

tationi

exccllens frigiditas.

quarftioncm, dicoqu^d

rt-

gi» aerii ni-

quid pofitiaum fottc , quod habet afpcdum dcterminate ad iftam partem ; nihil igitur vitra infimam regioncm acris eft conuenicns habi-

nobis quandomaximc appcoximaiur, quam diftet ab cis iu hycme profundiillma , idco forct ibi locus intcmpcratc calidns. Nam oppofitum

V M.

I

fu^er cit-

tntnt».

&

tis

C H O L

S

iffe

&

ScotttS

non. Quia Magifter dicit qu6d

ma-

nififl»t igni

intcrftitium acris eft cxcefliuc frigidum, (^ proptec duas caafas priuatiuas , vt propter non refra^onem radiotam , quia fparguntur , propter diftamiam \ fuperioribus ; proptcr ali-

quia vel metaphorica eft, vel

pra: altitodine attingit

Mtllt4 tlt' tntntcru

qua: corrumpitur antcquam , deucniat ad fphzram fuam ; igitur totum quod eft fupra aerem eft exceilKnme calidum. Simi- Suprema

qiufl. }.

hic.

V6D I.

in paruo.

tutis refiftentis

Nec

Argum.i,

fic

Item, motus elemcntorum manifcftant nobis quod ignis eft fupra acrem cocum , quiaecfi paruus ignis non poflic afccndcre vlcra cocum acrem ad fpha:ram ignis , hoc eft propter magnitudincm vittutis continentis ,& patuitatcm vir-

dium

O

1

yfriim Paradifiifit Iocm conuemem habitdtioni humantn naturaf

Secunium.

351

tudinem attingit ad Oricntem , fecundum lati* tudincm cft lub i£qamo(^iali ; & quamquam propterapproximationem ad Solem cflet nimius acftus , dicunt quod minus exorit zftus ibi, quam

igicur

quod Paradifus

nicns habitationi humana; fit

,

cft locus conuenec opuriet quod

cxtra infimam rcgionem aciis.

Gg

DI

tt»n tfl

ptrata.

ttm-

Lib.II.DiftinaioXVIIL SCHOLIVM DISTINCTIO XVIII.

35i

L

Ratie fimmdis ntn efifotentit receptitumateria,

&

^uia fic omnia

Qj^ ^

T

S

I

Cbrifiu»

o

I.

ytrHm in materia naturaiijtt

ratiojemi-

0< li. eiuit.i^. Nyflen.

7. 8.

^

k\tn(.ip»rl .qutfi.6o,mtmbr.^, »rt,i.qutft.i. Richatd. art. i. qutft.

rifnr.

hU

Neque efi pars aliquaforma indH' cead* in materia pracedens , cjuod probatur contra Alyiugufiiniu negat.

nalu adformam educendam de ipja^ P, Auguft. i.Trinit.

ejjent ex rationibtu fiminalibtu ; ex Abraham per rationemfiminalem , auod

orat.

ta,

i*

3.

D.Bonaueiit.

j.

D. Thom.l.

fart.quaft.iiS-art. r CoMtahi.x. thyfit.qutft.ii.^

bertHmt&

i,

(itgentr»t,eap,^.qutj{.t6, 4rt,i, ScatittOxon.dift, i8> qutft, vnietf,

aliosfuse tjuin^ueratiombtUyin quibns

muU

& varia fbilefiphica exa6le difiutiuntur.

Clrca

iftam quzftionem prim6 videndum> refpedu quorum non eft ponenda ratio feminalis ? Et prim6 , quia ratio feminaiis poftec poni aliquid materia: fecundum potemiam paffiuam tcmotam , ide6 prim6 declaro qu6d fic

non

V6

D

Quia

fic.

nihil formac

fi

przcedit in tnatecia, quae

formx

,

erit cceatio

ma bat

,

fequitur

ruptione,& fgcHnJum,

cum

refoluitur in idem, ex

quod

fic

& fimiliter

,

fit

pars

qu6d generatio

fequituc

for-

quo fic-

in nihil fui refoluitur in cor-

corruptio erit annihilatio format.

&

^ttietueiu/f hemtNatura efiprincipium motm in <jM, eft definitio naturae i.Phypext. 3. non ta-

roen competit principio paffiuo,im6 principalius dicitur de forma, quam de matetia , igitur in ge' neratione natutali erit a}iquod principium a£tt«

uum

intrinfecum

;

non niU

pars formie

inmato-

ria, igitur,&c.

^inim.

Item, •j.Metapb.text.x^,

que

mouent

fic

intrinfece

A cafu ,

ficut

quxcunc0et motus ab fiunt

extrinfcco,fi principium efict extijnfecum: vt

corpus ccslcfte :

igitur fecundiim

ne vniuoca ita

de genetatione

ficut patet ibi

,

xquiuoca quia

fic

genec$ita dicuntur fieri ^ cafu;

Philofophum, in

9(1

,

quia

fic

tali

gcneratio-

generata debent

fieri

Philofophum, in tali gencracione eft principium intrinfecum moucns podem modo , ficut in generationcsquiuocaeft prineipium mouensextrinfecum :igitur oportet

a cafu

qu6d cum.

igitur fc<;und^m

:

in illa pars forma:

fit

principium inirinfe-

Oppofitum:fi fic,aut iftaratiofeminalis

eadem

in hoc,

& in ifto

,

vcl

non eadcm ?

eflcc

Si ea-

dem,fequitur quodidem numero nunceftpars forma; ignis, nunc pars forma: aquz, quiaquando inducitur forma ignis , pars forma; eft pars

formx ignis , & fi poftek debeat induci forma aqux,& non poteft efte eiufdem rationis cum alia parte formx aqua;,quae nunquam poteft cfie pars formx ignis igituc talis forma erit compofitaex talibus partibus fecundum rationem. Sinoneft eadem pars formae aquae , & ignis aut igitur ifta i

,

vna pats tantum, vel tot partes , quot funt formae inducendae. Si ranti^m eft vna , oportet dicere qu6d illa eft in materia , ic non informac ipfam velqu6d iftainformat,& non alix partes cft

:

& tunc aliaeric pars focms in^ fotmans materiam & aliu non licet non poteft

fuperuenientes

,

,

,

permiraculum. Si detur certium mcmbrum , quod eft alia , & alia pars forma; refpedu cuiuftibet inducendx , feqoitur quod maieria erit fimul informata fpecificis diuerfis , quz non funt vlteriusdetcrminabiies per formas fpecificas , fed conftituunt fuppofitum in genere fubftancix. Ec fequitur qu6din materia fintinfiniiK formae , quodlibet iu (|UQ|jbct) vt pofuic Anaxagor^s. ficri nifi

&

cft intelligendaratio feminalis, quia {ecendutm Auguftinum lo. fitper Gen. Leui fuit in Abrah^m fecundiim rationem feminalem , fe-

&

cundum corpulentam fubftamiam

Chriftus autem fecundiim corpulentam fubftantiamtancikm, Ad HehrtBs y.Sed vniformiter fecundum poten:

tiam paffiuftm remocam fuic Chciftus in Abrahara ficut Leui. Irem , Auguftinus 5. fitper Cen. 6: Aliquid facit Deus in corpocibus , non fccundiim raciones feminales,aliquid vci6 fccund^m cationes fcminaies: fed nihii poteft

Deus facere

Tottnti» f«eeptiua ttut-

non

terit ratio

in materia,

eft

ftml*

nalie.

fuiusmateria non

fit receptiua; igiturpotentia receptiua materiac lion poteft dici ratio femina-

lis fecund^m quod de coioquiturAuguftinas>i quo tradum eft hoc nomcn.

Aliter poteft intelligi ratio feminalis, vt dica-

Ofinio Al'

cum forma

tur adlus eiufdem eftcnciz

inducen- herti. Prtbatur i. da j fic dicunt aliqui quod aiiquid formae inducenda: praecedit , quod coagit ad indudlioncm fotrnae fecundiam ejfe complecum. Ec ponitur

&

prim6, negeneratio diffetenciam

r^lem,

,

fit

creacio.Secund6,propter

qua; cft intcr

Sefundi.

produdtionem natu-

& actificiaIem,qQia 2, Phjfk,text.

j. arcifi.

habenc tantijm principium paiHuum intrinfecumiigitor naturalia habebunt principium a6tiuum intrinlecum. Terti6 fiCy6.Metaphjf.text. i. probat Phiiofophus , quod Philofophia non fit fcientia fadliua, cialia

4. Terlii.

quia «» talibM principiumfaSionu efiinfaciente,fid formaliin naturalibui principiumefiin moto;

&

ter accipit principium,alicer

non concludit ratio:

fed principium a(^iuum eft in cognofcente

tur&inmoto. Quarto fic,

j.Ethic. cap.

i

.

;

igi-

Fielentum efi euitu

extra, non conferente vimpajfo

prineipium

eft

generatio

eftec vioienta,fi nihil cftet

;

fluarti.

igitur

a^iuum in-

ttinfecum.

Contra

illud

pra;cedit,fit

,

quzro an

ifta

pars

formx

aliquid,& illud idem, quod de

caufatur,extendendo ad

,

RtfeHitMr

quae

nouo

opinio

Albof

omne id,quod habet ali-

quam entitatem vei nihil ? Si decur qu6d iliud, quod de nouo caufatur, nihii eft igitur nihii de nouo caufatur. Si detur quod fit aiiquid nouum, ,

;

cuius nihii pr£ccfllt,tunc illud creatur;vei opor-

quod nihil fit totaiiter nouum, quantum ad aliquam partem eius & tunc oportet dicerc quod prius fuerunt omnia quia quantumcumque pars parua detiir noua , nifi aliquid przcefterir, fequitur qu6d illud creatur. Item, illud prascedens, quod dicitur pars fortet dicere

,

;

mae inducendaceft tmperfedius , quam compieta , quac inducitur ab agcnte ,

dem

fit

forma

Potent eoM' ftte perfeifiue

& cft eiuf- &

racionis

;

aiiter

enim componeretur forma

fx nartibus diucrfaruin rationuro : fed in cuius virtuce

,

pOlefll

imferftn

iliut.

Qu^flio c^ perfedius

rlrtute a£liua

,

in eius virtute eft

remanebit poft cor-

&

vioIenter,quiaagit fecundum fuam formam.paf-

:

raiionis,

& illud poteft deftruere & ita ni;

hil eiu! przceflit,necaliquid

rupcioncmj igiturillud totum poteft creare

yUihilfirodU' tilur dt pt'

tinti* aticH'

im, fM4

ift

tiufdem rs-

>

vnomodo,vc

& &

fum camen

ralicer contrafertur.

tentia partis priotis, fequirar inconuenien$,quia

non

,

eftcrcatio.

€^i»nd0 for-

Ciimigitur forma producatur prxfuppoficama-

mit frtdud-

teria priiis nacura, ecfi

turfrtfHl>fo-

de aliquo fui, ica quod aliquid focmz pra;exiftatt neque de aliquo fui cocius , per cuius produdionem forma eft per accidens, fed de pocencia materiz , ideo denihilo , hoc eft , poft nihil praeexa6tum,quud fic parsfui,produciturad ejfe, poft nen ejfe. Idco forraa non creatur , & per confequens deftrudio compofiti non eft annihilatio

friu: natur»,

M

ere»iur.

non

duracione,iion caraen

&

forma;. Generatio taraen naturalis differt

Mctui

ttiS

eft

naturuii* frAttr

«Si-

uum.

age«

neratione artificialium fuSicientcr per principium pallluum intrinfecum.Quod probaturpri-

mo fic,fecundilm Ariftotelera 8,PhyJtc.text.cer/i.}. feruncur, quxficferunturficut

llla nacuralicer

6,

motu augmentationis,

com.

.

5

quia vt habetur

accidit

,

Phyficoprtexr.

Sanatur medicus,non iatfHantwn medicM,fed

inijuantHm £grot!ti

tum

i.

;

igiuir

moc6 , inquantum mo-

quod habeat piincipium

intrin-

SCHOLIVM SoluHntHrrationesaddHSlanum.

aU<juam partem teria

ma-

a principio pajftAdfecundum, de

ejfe

2. Phyfic. qutfi.^.

diliinSlione natnralis

,

&

artijicialis

,

eum

vide

1.

Thyfic, ^utii. I.

AD

cet

primum igicur pro opinione priori, paquod non eft creacio , quia maceria prat-

&

ci^m dicicur , definicio nacurx z. forma:: conuenic aiqualiter matcrix , dicitur quod conucnit ptincipio pailiuo, quia ineo, quod mouetur naturaliter inqnantum talcjdebet cfleprincipium pafliuum motus. Vnde

fupponicur

:

7Adargum.i. 9fiH.Aiberti.

&

Poyjic.

quamquam

natura dicatur de

fotma

,

dicitur

quod forma eft principium paffiimm refpedu motus naturalis , quia materia pnma non incli-

KnturalitM mciui tx princifio f»ffint.

nacur ad dcorfum magis, quam ad furfum , nifi formam ; fed totum grauc habet inclinatio-

naturalem adcffe deorfum; idco forma mocft adiua motus fui inquantum tale, fcd

non

paffiua.ficui forroa fubftaniialis fpecifica,eft pro-

xima

ratio recipicndi

propriam paflioncm,qoia

non raagis rccipit horao rifibilitatem in raateria> quam afinus. Adaliud, dicoquod difFcrcntia cft inter naturalia , & arcificialia , non in hoc quod natura-

AdfeeUium.

lia habeant principiumadliuum fui raotus fcd quia in naturalibus eft inclinaiio pafliua intrin:

feca

;

fed in artificialibus

,

vel

eft

naturaliter

contraferri, ficut accidit ciim lapis poniiur fupcrius fupec aliura lapidera ,

:

vel faltem

inquantum

habec

arcificiaPotenti» tri-

Icem,fi

nunc

efict

ponendura

tale

aftiuum

in-

le eft,ad efTc

formx fcquentis,& dicitur ratio feminalis, qu«roan iftaratioagat priiis naturalitcr,quam ex-

ius

forma

,

qua: ipfamcxciiat

,

vel excitans

prius agit naturaliier,& tunc ipfa excitata coagit? Si detur priraura ,igicur perpetu6 ageret illa ralio in raateria, quia agit prius

natura,quam exci-

tecurab exirinfcco ; crgo nunquam quiefcit naturaliter. Si dctur fecundum.igitur in primo in,

& ^.fHodentet

5.

eamque ejferatienemfeminalem. jidprimuntf

,

De quo agit

uo.

II.

inducenda prtexiffere in

oflendit naturalitatem motut

trinfecum,vt pohit opinio prior, quodcflct pars

ftanti

fomu

inclinationcm naturalein

fecum.

trinfeca

nec fequicur qu6d gene-

,

racio nacuralisficcreacio.

ti

,

natura poccft accipi pro agencc,

vel pro paffb naiurali

nem

motum

,

quod

dicitur

hoc non arguit principium adiuum ineil mocus , quia non propter adiuura nacuralis, fiue fit intrinfecum,fiue non fed quia natum eft fic moueri, non fic anificialia. ^nietii eim, Item, HAtura eB prtnctpinm motus, in^uoeflperfey&c. Igiiur principium,quaremo-

tiam

aniraalia habenc

&c. in hoc fcilicec , quod nacuralicer pofTunc augmencari , i quociunquc agence hocfiac.&accidic quod adbiuum fuimotusnatnralicer mouecur deorfum , quia habet naturaJem inclinationem ad talem motura. Sicigitut nutricionis

trinfecura

moto , inqu.inlum motum, Sed licct adiuum fit intrinfecura moco,non tamen etl intrinfecummoto,inquan-

natura-

eft

potentiara naturalem in

bus. Sed

tus eft naturalis eft intrinfccura

quando nacu-

,

& fic

per

&

fm-

mitur.

modo accipitur n«/«r4

Alio

pro fubiedbo natntalitaiis, in quo

nata funt ttansferri,vt patet degrauibus,& leui-

:

poceft violenter paci

lisinclinatioadaliquid,

:

tura vbi raateriapraefupponliur

tTatur» dft» flieiter

&

Item , qusto de fecunda parteformz,decaiu$ potentia producitur? Si dc potentia raaterix,fruftri ponicur pars eiufdem rationis prqccdercquia de eius potentia non educitur.Si educitur de po-

cft

fttA mtteri»

&

annihilarc.

tunc aliquid educitut de potentia partts (\ix,(\mx eiufdem tationis , vel dc materia per pariem fuam. Sed impollibile eft quod aliquidedncatur de potemia alicuius., quod eft eiufclem rationis; vei quod aliquid eiufdem racionisflc tatiorecipiendi iilud, quod eft eiufdem rationis. Igicur dicitur quod oportet vt fit vnum iftorum, vel quod caufa fecunda nihil producit , vel quod caufa fecunda aliquid creac , vel quod aliquid producit, cuius nihil prxexiftit ,& tamen non creat, quiAcreaiio eft prima produdio ide6 excludic omnem caufalitatera priorcm przter finalem. Vbi igitur cft cr eatio, nec prxfupponicuc caufa materiaiis,nec focmalis; igiturperoppoh-

titnit.

3J3 eft nacurale.

igicur principiura adtionis

Videcur igicur qu6d natnra dicicur dupliciter, diftinguiturconcra incelledumt arcem ,& agens a propofico; voluntacem , ifto modonacura eftprincipiumdecerminatam ex fe ad agendum , fic nullum agcns agic

imperfcdhus cum igicur agens natorale habeat in e*ius virtuce adiua formam completam , igitur poteft ponere in effe illud completum eiuf-

dcm

I.

quo agens fecundum

ttinfecum

,

, & lamen fine coadio fic nacucali$>

eft adkio naturalis

agcute intrinfeco Scotioper,

,

quia

fi

Tom, XI.

excitac illud in-

calem mocum. Ideo aliquando poceft fUx,natHr»-

poteniia pafllua naiuraliter refpedu alicu,

quando

eft

fum; aliquando neutro lentia pafliua neuira ,

cfTet

vioUnta, dt ,

inclinaiio nacuralis; aiiquando neutra

cum lapis modu,& talis

eftreinclinatio naturalis;

patata

lii,

;

fertur fur-

dicitur po-

ficut fuperficies,

fi

eflci fe-

ncuira refpciflu colorum ,quia nec

habcret inclinaiionem nauiralem rcfpcdtu alicuius, hcc reinclinationem propier quam coloreffet in ea violenter,!icct

modo non

ftcfit,quia

fuppofico,quodhabei talem proportioncm humorum , ex qua proportionc confucconfiftit in

gic talis color> vel talis.

Gg

3

Ad

quo

q. I frel. .

8.

Ad

uttlum.

Ad aliud de 6. Mctaph. concedo qood Phyfica non idco eft pradica , ncc adiua , ncc cx illa differencia fequicur quod quia principiom fadi-

uum

eft in

mouenic

,

igitur

principium

adiuum

naturalium eft in moto } fed in artificialibus nullum principium , nec a6tiuum,nee padiuum eft in moto inquantum aitificiale , quia nihil eft KuSum.tfl frincifiiS

tnoto

,

ia

in ligno, vel lapide, nifi

enim iucifio

ibi

vt aribi principalc

tifieia/f.

Ingtnemttone H»turali, fajftuu-n nen

fatitur violinter.

naturaletantum.Omnis

caufata violenter eft,ide6

non

eft

pafftuum naturalc rcfpcdu incinunquapafli-

fionis.in gcneratione veronaturali

cnjm totum quod corrumpitur,patiatur violcnter,vt aqua ab igne, tamcn principium paffiuum, quodfubcft vtriquc

uum

patitur violenter. Licct

forniJE

,

non violenrcr rccipit fcd inartificialiquod fubeft, violcnter rccipii incifio;

,

bus illud

,

fcd materia naturalium vel habet inciina-

nem,

tionem ad formam, quam

tecipit,vcl

non babec

rcinclinationem.

AiftMHm.

Ad ahud.cum dicitur, violenm», &c. mn conFe-

duplex proccfTus ; vnus afcendendo > &: , alius defcendcndo. Alccndendo «i forma femiminis fit proccftus queufque deueniaturadidi

quod immediate c

praecedit

indudionem animz:

contrafitptocellus vfquead cadauer immedia-

tc. Natura igitur non fiftit in mediis per fe loqucndo ,ncqtie potcft per aliamediaiiie , vt notum cft fcnfui cft crgo femen corpus quoddam, cuius forma non eft intenta per fe > nec propter :

fcd proptctaliud.

fe,

Quid

igitur cft raiio feminalis?Dico

ma fcminis,inquantiim femen

,

pev/irnen aliquid vnifotme

,

quotum alterum

cx partc principij pafllui. Dicitur igitur quod cum pluralitas non fit ponenda finc ncceffitate, idco non eftintuatcria

compuilibilispcrficitmaieriam

mx, qus

cft

pars eius,

ncquc

cft ipfa

pars for-

materia.ncc

tiouem, aut annihilaiionem.

S

Primttm ciiclum

,

diate generan.e

III.

non re<jHirimr femen ih Agente

ttftiuoco fuitern vnitterfili

;

ne^ite in vnittoco imrne-

fbl fimiie-y vt cjuando

ignis generat

ignemfed retjwiritur in generante fimiie mediate vt inanimAUx. Snundum.ratiofminalts eft ipfafitninii ferma, vel ^uaiitMfe<juens. 7eniH7n,ptnen umforme mnefi aciinurn reffcElH anitiu tum^uia nonejiin ,

-,

injlanti generaiionis

;

turn ciiarn^cjuiaimiierfeUiuige-

nito De ^Hoin Oxon.^.d.^^.^Hitft.i. §^artum,femen non agit in virtutefmntintis,<ji:iafortenen eft,& per accidens tft,fteft, adaU:oncmfeminis.

quibus cft ratio fcminalis, in quibus non. Aliqua cnim nunquam pioducunt fimilia , ficut Sol non producit Solc:ii , fed ranam.vcl plantam, &c. Alia (unt, quae producunt fibi fimilia, & hoc duplicitcr, vcl immediatc, vt «gnis igncm , vel mcdfantc propagalione. In prirois duobus non oportct ponercfcmcn medium,quia femcn cft imperftdius gcncraiuc, fccundiim Commentatorcm, ii. Mcraph.

DE<.laro igitur in

&

Sed elcmenta funt infima intcr fubftantias, per

Commentaiorem

^.deCoelo.SiCCotn.Gy. Igiturcle-

menta non geucraut mediante fcmine

;

ncqwe

agentin a?quiuoca.

I-em, 7.Metapb.com x^.Sc ? i. Sicut etrtiftcialitt ab extra,fit cju.tdam natHraiia,vt ignii. CumigiturSolgenerai (cmper di{fimile,noncft

tantittn Infnnt

femen

;

necin gcncrafione

fimilis cx fit^nli

im-

mediaic, vt iguis ex ignc. In tertia crgo generarione tantiim cft femen medium &ibi funt inuliamedia^vt formafemi:

forma faiiguinis,& corporis & talis forma media non intfndiicr proptet fe, fed vt fimilc producjturin(P^, & proccdendo pcrtaliamcnis

,

iiiducere

ftanti

adliuum,

& alte-

animam in

inftanti generaiionis

,

quod

Primo ficfoiroafeminis in ingcneiationis non eft , quia tunc forma indupliciter.

inftanti fimulcft,

non

fit

Quiaillud vniforme nonpoteft

inducii

& non eft

;

:

igitur velinillo

vcliniftoinftanti

formam, quia nihil agit,nifi fit igfquo noneft,nongenerat, ;

tut inillo inftanti ,in

nec formam inducit.

Sccundo

fic

:

Imperfcdlius

caufa adiiua refpedu

non

pcrfeftioris

cft fiHficiens

igitur cfto

;

Inanimatum nequit perfi. eeri

quod forma feminis maneretininftati induAionis anims adhuc femen cflct imperfcdlius quocumque animato;igitur non producit aniroatum. Ec licci polfct fingi quod ccelum producit formam mixti, tamen impofllbile cft quod inauimatum habeac in virtute fuaanimatum.

»»ima-

tum.

,

M

C H O LI Y

paflSuuu).

n&iHum.

quod non eft diuifi-

probo

fit

ra-

tio ftminnlit.

Scd ad quid ponitur femen ? Dico qu6d tam- Semtn non efi

quam medium necc^rarium ,|& uon tanquam principium adiuum generationis , intelligendo

eftconferens naturalitcr, fed poti^s contrariain inclinationcm, generatjo veronullacft violcnta

qua:

§!j»id ifl

:

rum

,

lo.

con-

formasfcquentis.

cipicndo conferentem pvo contraferenie.Sic ioquitur Damafcenus, vbi loquitiir dc violento, quia non

s

quod for-

vel qualitas

fequens forma fcminis. Et ex hocpatetqu6d in aducntu form^ non remanet ratio feminalis,quia nec pars formx & idco eft ratio feminalis pats

bilc in duo,

porentia rcccptiua matetiaE, ncc acius ; neque eil nccciraria hxc ratio fcminalis ad vitandamcrca-

ferfmen.

&

dia

rente virn paJ/o,ninc vniucrfalitcr cft vjolentia.mc-

naturali aliqua ratio feminal

'EUmenta

XVIII.

Lib.II.Diftinaio

354

;

Diciturquod femcriin virtutcdecidentispoinducercanimam.Contra,in virtutenoncn-

teft

II. Semen nin

eo modo,quo eft non ens, non pot,eft aliquid agit in virQuia magis impoflibile eft dicere quod tutiJemtnM' non enseii fuperius ente» ciim in virtute illius tit. agat, qukm diccre quod fcmen in virtute propria inducit jigitur cum generans poft decifioncm fcminis poffic cffc non ens , antcquam inducatur tis,

agerc.

anima ftat,

,

iion plns inducit in virtate illius etfi exi-

quam

Iccm

,

etfi

(implicitcr noneflcr.

caiif* per fc ordinata: differunt \ caufis

accidcntaliicToidJnatis

caufa per

fc

inhoc,qudd quxlibec

habct ipfam caufalitatem

,

& illx fi-

&

idc6 omfaciunt vnam integram , ncs cirentialiccr ordinai? ncccfTari^ fimul rcqui-

mul omnes

runtur. Sed caufaeper accidens

Cttufi ejfe»tialiter

,

(3>

fer atciitnt irdinMtd,

non fimulcon-

currunt ncceflrario, quia caufa per accidens non fuit necclfaria , nifi quiacaufauit rocdium , idc6

vnaiftarum exiftente tantijmfufficit , ficut fiefSed gcncrans eft caufa tantim accidentaliter ordinata,quia efto qu6d feroen cfiec ^nullo,veI immediatek Deo per crcationcm, arqualiter inducerctur anima. In virtnte igitur generantis non magis agit poftqnamcft,quim fi efTl'cabalio gcnerante, vel a nullo igitnrin virlute proptia agit quidquid agir. Ide6 dico quod femcn non cft adiuum in gcneratione , nec eft aliquaanima in virtutc alicuius inanimati ,nec iii virtute Angeli, propter gcneralem articuium, fent mille.

:

qnia ipfc non agit nifi mediante mofu iocali*: ideo conccdo qu6d omnis anima eft immediat^

«Dco. Sed

Vide

fitprl

d. 8.0.4. Sc feqq.

XIXQujEftio Sed cftne femeii principium alceraciuum prsuium ad indu^ionem animz?Dico qu6d incclliStmen non »ltn»t ft »i gendopery?mM ahquid vniforme , quod debet per tranfmutacionem rccipere animam , impoflibile eft qudd agat pcxuie alcetando ad induAionera anims.Quod probo dupliciter.Primo fic:niII.

gradum qualitacis,quem habet, alterat fe ad iftam qualitatem fecundiim gradum vlceriohil per

II.

35S

tum. Et poteft concedi qa6d matcria fimul efl informata diucrfis formis fpecificis fub ejje imperfedo. Nec habent diuerfz formac incompoffibilitatem in maceria fimul fecundum gradum remilTum , ficut patet de mQbili in motu , quod fimul

eft

fub fotmis conttariis cemidis

;

non au-

tera in adtu complcto.

rem,(icut ignis per calorero.quera habet forma, non potcft alterarc fe mouendo vlterius maiorem calorem in fe; igitur femen vniforme pernullam virtutem ineo ,potcftalterare fead hoc, quod magis difponatur ad fufceptionem

Q^ ^

litcr

animx. Secund6 fic Agens vniforroe in paifum vnir forme fecundum eandera qualitatem iropoflibile eft quod agat ad diftbrraem efFedum , quia fe:

,

8.Metaph._/;
&

In principio fuit vnifotme, vt fupponiturjigituc elTe

o

I

II.

Vtmmformithatur corpuj Eutt de

cofia.

yt

de ratione /eminali f Alenf. i.^.j.gj.»».^.*. (^j.js.w.i.D.Thom.i.p.j.jy.*.!. D.Bonau.
art.uir

3. Scoi.iii

Oxou.hie q.vnit* infia*.

&

cundum Ariltotelem,

non poteft

T

S

caufa fufEciens alcerans ad orga-

quod virtus diuina concurrit ,fiue fitcalum,vel Intelligentia,vc

nizacionera. Ideu concedo

cs;^

I

c o quod proptic loqucndo defemine»

I.

^^* illud dicitur fcmen.quod in potentia pro^^^ pinqua,& pcoximc habet ad fotmaiB fc

fecundtim Atiftotclera j. MetapK cap. 6. Quia igitur non fuit potentia in cofta , vc iromcdiatc ex ipfa fieret corpus mulicris pcr agens naiarale;ide6nonproprie potuit corpus

indilcendam

,

aller»tionim

Ideo dico quod nequetatio feminalis, quxeft fotma feminis , Tcl qualitas confcquens formam feminis, vt fcmcnjneque feraen ipfum poteft elTe

formari ex cofta pcr rationcm feminalcm. Simi- Ctifm £«m "*" f"."** liter per multas tranfmurationes adhuc natura r _ ... form»n e» ^ nonpolTct forroafle totum corpus muhcns ex ^,*^^, cofta,fed tantum partem corpoi is.Ide6 duplici dc caufa non potuit fotmati ex cofta per rationem ferainalera j tum , quia non fuit fufficiens refpc-

frimtm

adiuum ingeneratione,neque in

£ku rotius corporis

Deus,ficuc pofuerunt Aaecrocs 2. de cah, text.6^. Sc Galenus

,

afctibendo victuti diuinx aliquid in

effeau.

'5Stmtn' fntit

,

(y

quomodo.

alteratione.Sed

mixta inanimata polTunt aliquo modo fieti pcc rationesieminales,quancum adalccrationera pciraam ; quia mjxtam vnura poteft fieri ex rapltis concutrentibus iuxtapofitis , tunc ficut in putrefa^is poteft clTe aliquid, quod alterat ad fimilem qualitatem , fic poteft elle in iftis iuxt^ofitis,commifcendo aquara cum terra. £t ficut illa qualitas ,qux eft indu£ta ^coeloin putrefadis, ante indudlionum formz fubftantialis, poccft di-

&

§!ualitM timf*f» per fnifcibili»,dt'

citur

T»ti»

femimtlii.

ci racio feminalis, ita qualitas

bilia

adunata

,

indudla pet mifci-

poceft dici racio feminalis

&

,

refpe-

mixtum fecundum iuxtapofitionem , frequencec habct vnam qualitatcm, qu£ poceftdiciratiofeminatis,&in inftanci corrupcionis eft vna materia ex omnibus clcmentis 6tu

mixci

calis

,

clTet

rtrffS* aniim/m non gtn*r»ntHr tx tltmtntii.

qu6d

tam quantitatem

rarcficri

tancum. Ec ficaequaliccr exvuo elementopoflet mixtum,ficut cxmultis.licetfrcquentcrnon fiathocmodo. Similirer pon'cteirequ6da!iqua qualitas cllet induda in clcmenta mundi,fcilicet

r»»M genf rMt.

Vtium

in fiatu

homo

innocentia

fuijfet

Ahn{.ip.^.^9mem.^.& e.^ q$ymem.i. D.Thom.t.^. q.9y.».\.& hie q. I .«.4 D.Bon«U.«.i.f I. d" « }• ?»*/?. I. Richard. ibidem Gabr.f vaie.a.x.dr 3- itgid.f.i. »rt. j. .

.

Pitigian.i» eap.i.Gea.Scot.in

Oxtn

hic.

I

R

c A

hanc diftinftionem deci-

mamnonam quaeticur ptiaio-.Vtritm

i.

Argumtnt.

talis poteft elle in

inftatu inmcenti* hahuijfet homo cor- frimHin.

nem , fimilis rationi fcminah

ftu immortale

contcroperaca,& proporcionaca, fufiiciunt ad ge-

neracioncm imperfcttorum animalium.Et fic dicuntut mali fpiritus generac ranas , quia ipfi noueruntquantaeritpafta ex elcmentis contempe-

&

,

ptoportionatis necclTatia

afpedu ad ccclura

,

&

&

ponunt titnc coelum ,

Ad rationes ptincipales pro prima parte pater. Ad rationes in oppofitum dici polTcc quod fingulatura formarura funt finguls rationes in tecia

)

& ita cationes

fed

homo

to',

quia

,

Qu6d non

& mali & ficut :

,

exccpro

matos

ma-

reminales oranium focma-

nullum

ligiio fcienfic

aiiqua

cnim

fuiflet

nutricbatur,

pars matctialis depetdcbatur

Adam

,

nutrimenco; in ftatu innoccntiot indiguit nuctimcnvt habetur Genef. i. conccdcbatur fibi

efus cuiuflibet in Patadifo

tixboni

?

indiget

immorcale

:

alitcr

immodcratar quantitatis perfcftat quantitatis

;

,

c^m

fuiirct for-

igicut aliqua pars

fuit fluxjbilis,&fimilis ratio cft

genetat.

Jld»rgHmtn.

XIX.

immortalis?

fic dicit Auguftinus i.deTrinit. eap.c/.vhi ponit in clcmentis mundi calem qualitatem ,

eara in tali

iHm,

Vide

Vnica.

Q_y>ESTio

nalis,&

ratis

14.

fuit polfibile

& aquam,&c. qua poiret dici ratio fcmi-

ignem,

mixto fecundum iuxtapoficioin vcro mixto. Sed perfccta animalia non gcnerantur fic immcdiatc §lMmode^i- ex elementis , fed mediante femine. Etelemcnta m»ti

non

vel

,

DISTINCTIO

&

ritHt

matctia poflct ad tan-

illa

forte matctiam cofts in tanrum rarefieri. Magiftrum in liteta cap.vlcimo.

materia vnius elemenii

fieri

tum.quianonfuitpotcntia

intellcaiuaE.efto

fic

concurtcntibu$,acfi

;

propinqua rcfpe
de to£o,/&de

parte:igicur tocura fuifTct corruptibilc. Item,pmne gencrabile cft corruptibiie

,

per Stttmdnm.

&

&

Mundijtext.cemm. i oz. Ceeli Philofophnro tatio eft, quia non cft roaiotis vittutis adtiuc rem i .

Gg

4

cotrum

corrumpete, quam ipfam producere ; fcd in ftatu innoceniis fuilfec generatio ; igiiur potuiilcc faifle corruptio. T^iftium,

lo

Uem,nHllHmziioUhtHmperpetuHm,}pdmo de Coc8. fed duo contraria fimul funt in taii . text. 1

corpore mutu6 adiua

:

igitut ibi conferuantuc

violcnter.

Oppofitumtad Komia.^. PerpeceMum irttrMit &c. igitur prius non fuit homo morcalis.

dntrk.

XIX.

Lib.II. Diftinaio

?56

tnors,

C H O L I VM Sentemia D.Thomt & videtur D. Benduent. in ftatu innocenti» hominem mn potuijfe mori & ratioS

I.

)

(

,

nes huitu.

ftacuinnocentix, (icut nunc

:

quia

cum innocen- S«i

compofuio corporis ex contrariis,quia in ftatu innoccntiz non fuic homo Angelus.Neque pollcc dici quod fuic tunc immortalis ptopcet proponionem humorum,& quod (ic fuifTcc ablata qualicascontraria adliua, vel forma elemencacis quancumadgradum incenfum,fecundum ponentes elemcnta manerc in corpore. Quia quod eft maximc proporcionabile animae inceiicdius, eftmagis corrupcibile ab intri,qukin minirac proporcionabile , quia minera minimc eft corraptibiiis ab intr^, & camen maxime improporcionabile animx igicur a caufa intrinicca fuilTet tia ftat

eauft

genitaUt tnortis.

In

t.

figtu

cerpus fuif' eerru-

fit

ftibite ab in-

trinfeco

du-

pliciter.

:

corpuscorruptibile cuncficuc nunc;et(i aliquantulum cunc potuiffec diucius manfiirc. Praetcrca, daplicitct fuifTec corrupcibile ad in-

ad quxdionem quod praspoHcio cum fuo cafuali a:qaipollec aduerbiali determinationi, ica C[\i6
Dlcitur

Ofini» D,

BnsM,

quod eft tunc.Et duplex poteft efle inteiledlus^vel qu5d impoflibilc fuic hominem mori cunc , fecundum quod homo , tunc refettur ad poffibile, vd adterminum pcftentiz. Primo modoe/lifte intellcftus , quod homo in ftatu innocentiae non habuit poTcntiam ad mori , & hoc eft impoffibile, quia cum poftca moriebatur , certum eft quod prius habuit potentiamiquia per peccatum nulla

poccntia fuit Hbi data pofitina,

quam

nitur

cum termino

potenti*

,

ita

qu6d

non compo-

prius

habuit. Sccundus intelledus, vc ly tunc,

fuilTct

po-

poenaeft.

bile eft cffe

nigrum

Sicut igitur albumpoffi-

in fenfu diuifo

hominem moci,

fed

,

fic

poffibile

non fimul (icuc infenfu

Quaceautem non

ftatencfimul

mors,&

in>

cam periodum fteie

Qaantum

membrum , dlco ad mori ftantc innocentia, aliquid ex innocencia in corpus,

igitur ad priraum

qu6d potentia

quo

fluxit

fuit

mori ; quiaadio nacuralis agentium intrinfecorutn, &cxtrinfecorum , non auferebatur per innocentiam ; igitur nihil repugnans morti aderac per innocenciam. Ideo dico fuit impoffibile

in ftacu innocencix homo habuic potentiam ad mori, ficuc poftea manifeftc apparuic , habuic pocenciam ad non mori:potentia ad mori

quod

&

nunquam

fuiifet

redudaad

a(S):um,fi ftetifter.

lUud declarojquod natura poft lapfum

corrumpenti

cicm.

Poftca

qu6d non

cum

,

§iu$d p/trt fecuniiiim

^

Jfeciem , pars fecun-

dum mate-

fecundum fpeagendo cancum debilitacur

dicitur pars

in

poceft vlterius agcre

,

fed incipit flue-

fccundum materiam, & fic fi prius funt (ecundum formam , poftea dicuntur fccun-

maceriam. Illa igitur y qua: eft prima caufa corruptionis in nobis poft lapfum^fuiiTet in ftatu innocentiac.

Aliqui lamen dicunc quod

illa

caofa

non

fuif-

quia vt habetut Gcncf j. quando Deus expulit Adam deParadilo , dixit Ne forte fumat :

vits potuiiTcc fuiiTc rcftauratio

nis,quxHt peradionem

illius

lignum

perditio-

calidi naturalisinha-

midumradicale. Contri , nutrimentum, quod conuectitar , in C»hr principio

eft diffimile,

& in fine fimile ,primede

Generatione ,text. i^. Principium illud

cft

cor-

fuiffet

agens Phyficum

quam

fuerit

Igitur fji(recdebiljusin

adiuum

i.deGener.

dcm

nacurz lapfa: , & violencia illata pcnitus excrinfecc. Prima caufa corrupcionis poft lapfum cft adio concrariorum in virtuccquaseftin nobis, fecundiim Ariftocelem
Morte,&

Vlccriijs dico

Vita. illa

caufa ita bcnc fuilTcc in

Hini vitt.

vitaf,^

fuiirct

potuit reftaurarc prius, inftanti reftaurationis.

fomcndo de ligno

vitat,

Dico

men

/m.4i,devino lymphaio,qu6d

tan-

igitur

quod

quilibet potui^Tet roori

,

ta-

6.

quilibet fui^Tct tranflatusantequavirtus fua Inprlmo

(la-

impropottionabilicer dcbilicaca ad hoc, tu omnes «»• te tncrtfm quod anima efrct in corpore. Et illa tranflacio fitifent tranfqu6d non fimul camcn fuifTenc fuilTec iufta:ica latt. fuiifet

tilTcnt

rum in virtutc , (ecundum quod calidum agit in humidum,vcl quod carcatnutrimento, vel quod habeat abundantiam vincentem naturam.Sccundo modo eft difpolitio corrupciua coniinencis

agendo

fiione fruiiut

fequitur corruptio.

tranflationes

vel propter a6lionem contrario-

igitur in

Jebilim

taritur dige-

& tandcm fequitut mors, ficut vult Philofophus

Primo modo

,

;

non adiuum in

debilitatum jigitur

ruptibilis i corrupciuo incrinfecojvel extrinfeco.

lihro de

& quandiu poceft agcre, & refi-

conucrtens nutrimentum fumptude ligno

originalcm.

quia non

,

de li^no vit
Dicunt aliqui quod propter plenum dominium anima: fuper corpus,non fuiftet improportionabile anims. Alij dicunt quodnihil intrinfecom fufficicad D.Thom.p.t. q.66 art.l. immoitalitaiem,idcc) dicunc quod per donufn fupernaturalc fuifTet immortalis,vt pcr iuftitiam

nteenti», ftd

,

fet tunc,

noccncia.

ni mortritHr.

men modo qu^ poceft faluari didlum communcjvidccur eirc ponendumquod pars habec cer>

dum

moisautcm

componco.

i*-

&

& hoc eft impoffibile quia ifta funt rcpugnantia & practer hoc poena non fuit ante culpam, fuit

mori in

quia in quacumque parte calor naturalis agitin humJdumradicalc&iic per accidens confumic fepcrexhalacionem,ficut ignis inlychno. Tamcn fecundum ponentes qu6d agens , patiens feparantur fubic£^o,non cft facile quomodo forma potcft agere in fuum fubie(ftum. Meliori ta-

rc,dicitur pars

,

heme

in

tentia ad {Imule(reinnaiuramors,&innocentia,

,

Ptferat

mod6.vnoraodo,quia pars organicaagic parcem aliam , & ab ea rcpatitur, Alio modo,

tr^ificuc

dum

,

,

fed fucceffiuc.

Quia

fi

omnes

ftc-

vfquead vltimum homincm cransferencunc primus,fi concinuc mcrcrecur

quam-

femper regulariccr cftcc beatior. Concrarium cft manifcftum , quia adhuc beaca

diu viueret

,

Virgonon fuiiTcc priroamulier , &camcn fuilTct beatior quam aliquaalia.Siautem primus homo meruifTet nd certum tcrminum , & nihil vltra.fcd in illo ftaret ^expcdando vltimum transferendum.non feciffet fibi Deus iuftitiam cum mifericordia, quiacum quis plenc mcruitgradumbcaticudinis , quem dcbcc habere , non efTet iuftitia qa6d

Qu^ftio

quxlibet pacs magisnatucaliter eft in tota,qu^m in effe feparato,& qu6d partes fic fint intoto,

libcc pocuiilct raori.

eft

M

CHOLIV

naturale toti, licct nonpatlfecundum fe con-

fiderata;.

InfiatH irmocentUt/muer/ilis n«neHemJfet mtrSy , vel defeHu cibi , ruc a contitunte dtjconue-

men potentia. Ad rationes primac opinionis,cum dicitur,poc-

vim inferente.

na non fuiftet ante culpam dico quod tunc non fuifiet mors , fed transferrcncuc qood fi non tcansfecrencuc , fed fequerecuc mors , quod tunc mots Don fuiflec pcena , quia condicio nacuralis rei non dicitur poena. Non enim morituc quis inpcenam alicoiusmalcfaAi. Ideopcena foium dicitur proprie aliquid inftidlum ad puniendum in vindidam malefafti. Vndc vult Auguftinus j. de Libero arbitr. EtfiBetufecifet heminem in mi/e-

exctffu

nienttytuc ab AngeloJbefiiOj velbomine

Et

explicMfinffda.

StMIUl «jW-

DE

tU

carentia

utrfiU nulfm mortrtturfttm*, v*l tr»ful4.

caufa fecunda corruptionis intrinfecx, fcilicet de abundantia alimenti accepti, vel

, dico qu6d ftanteinnocemiain patticupodet morsaccidi^fe innocenti, quia paruuli iine tunc non habuilTenc vfam membrorum >

lari

&

alimemo non diu manfiflenc :igicur fi aiius non dediilec eis alimentum,quamquam ille peccaret, alij tamen morerentur fame,ftante innocentia;& eodem modo adullusiii alius gulofus vi rapuiiTec cibum fuum , & comediftet , & iimul plus aequo ,

(icut

nunc. Sed ftante

innocentia in vniuerfali,noR fuiftet aliquis mortuus ex illa caufa , quia Ci adulti non dacent paraalis, ipii none^Tetit innocentes.Similitec come-

dens plufquam Ktn fiqutncintintttt*

difeinMittun' ti in

frimt

fitu.

,

combuftus tunc

ftante innocentia vniuerfali fe

,

,

,

,

qua: eft

iicut

nunc fed :

nullus potuiftec

nec alterum ponete in ignem

qued nonfeciffet fibi inittriam.

dti4,eo

DISTINCTIO Qjf

,

tunc in optima tegione, vbiaec eft maximc cemperacus. Quincum eft coccuptio ab extrinfeco pcr violentiam , vc beftia , kqua non fuiftec aliquis corruptus,quia nulla fuiuct tunc nocens. Sed malus ipfi fuiiTcnc

Angelus potuiftetjfed non fuiftet permiffus, (icuc nunc poftec ,& non pecmittitur omnes corcumperc, quos vellet. Ncque fuiftec homo corruptus ab alio hominc , ftante innocencia in vniuerfali. potuiffct ftanteinnocentiain patti-

moriente

,

quia bonus pacer potuiftei

eeneraiTe malum filium. Sed Deus

Aitrgum. frimum frintipaU.

non

permiiif-

malum intctficere innoccntem quia vel malum ab habitatione bonorum expulilTet, ficut fccit Adam de paradifo;veI fi non, fed fimul fteciftentjprzferuairct bonam \ malo. Ad pcimum principalc dico qu6d corpas iltalem

:

,

lud accepilTet nuttimentum

fuide coccupcum tranflatum.

Nec

,

,

&

totum

ficuc pacs:fcd

potuiflet

prius fuiftct

etiam oporcet quod quando

pars,& totum funt eiufdem ratiohis , fi totum fic corrupcibile fccundum partes , fic eciam fecun-

dum

I.

art.i Mair..}.i.Gabr.5.i.Scot.i» Oxin.hit,

nec ctiara in

V

'• ii D fic. Anfelmus.curDeus homo,primoIibro,cap.i8. Siprimtu ^'X*""*^homo vtciffet pnmam tentattonem,tpfe cum fota prepagine, vel progeniefttifi.

Quartum cft continens,ut aec.qui non ica fcnilludnonmuhum nocuiftec:

lct

O

I

Anrelmut lih.i.tur D*us bimi,eifp,\i.k\tai.x.t.q.9^. «.4. «.j.D.Tbom. i.f.iooViC.i. t9 />><'f.t.<)''^)
nbiliter corrumpic,

culaci in

T

firmati in iufiitia i

aquam,nec in terratn, qus cocrumpunt fimiliter,

Benctamcn

iE S

XX.

ytrumfilij infiatu innocentUfulJfent con'

quiaprohibentrefpirationem ,im6 maiorescuftodiuilTent paruuIos,donec fcirent fe cuftodite.

quia

^J^^"*"**

fufficerettpeccaiTec.

De tertia caofa corruptionis in nobis

fuilTct

dia»efi cif-

riatttdhucfkifet l4iuUndtu,non enimfuijfet vituperitH'

difpoHtio continentis , dico vt prius , quantiim ad aliquid , quia fi quis pofuiiTet aliquem in

ignem ,

paena fnprii

:

acceptum nocuiCTet tunc

tur inors ix

de hCto ita ^d >fp»fi"""• ,qu6d monrntroMit per feecatum,fix(uini'

Ad aliad ad oppofitum, dico quod

II. eft

»"»»"

357

qahi per tnomentom carecet illo.Sic igitacftant nmul,qu6d nuilus fuiiTct mortuus» & tamcn qui-

S

«»

I.

fet confirmatHS iniufiitia.

lcero.in ftatu innoccnti*

non

potuiflet aliquis Sienndnm.

generare aliquem finaliter damnandum

;

igirur

ncc aliqnero,qui poflet pcccarc. Antccedens patctfecundum Grcgorium4.Moralium,cap.}i^. Si parentnm primMmpeccatum noncorrupiffit, ignit Go' bennapofieritatinenntCMiffet, Confcquentia patec, quia qua racione pofiec peccace,poflet in peccaco pcrfcuerare.

Item,fecundum Dionyfium 4. cap. dc diuinis DOminibasiBonusefipotentiM^^m tnalHm:Ced malum primi hominis fuic fufficiencec caufa dcmericoria toti poftctitatijigitur

Ttrtiunf.

bonum foiflet fuffi-

meritoriaomniom pofterorum. EcconfirmacurpcrAciftotelem 6. Topicorum:

cienter caufa

SipropofitHm oppofiti fili)

,

:

efi

ergo

C\

fimiliier

coHfapropofiti,

& oppefitum

peccatam patris

&

cft

caofa peccati caufa

ioftitia eius erit

Hsnrtum.

efi caufii

ioftitiae

huius.

Oppofitom. Fuiflent viatores, qaamqaara patrem habuiflent innoccntem , igitor ipfi potuif-

Cintri.

fent peccare.

cotumiquia elcmcnia func corruptibilia fe-

S

C H O L

I

V M.

cundum pattes,&non fecundum totum , quia quando ex vna parte corcumpicuc

ignis

,

ex alia

Ad

ficun-

dum.

Adaliud,conccdoquidabeademvictarea6liua,^ quc poteft quid produci

9Adtirtium.

Si filij in fiatHinnocehtiavicifiint primamtent4' tienem,confirmarentHr in gratia.Ita Anfilm.LocaejHa'

picce gcncratur.

,

poteft corcumpi,

non camen fuiiTcc cunc corrupium. Ad aliud , dico quod non fuit aliqua violentia partium in toto , nec qualitatum , quia licct aliquid poftet dici violentec paci fccundumfe confidccacum, hoc non eft violehtura abfolatc, quia

dam

AHguftinicontrahoc \.\.CiHit.\o.& ^.deCenef,

ad lit. } .filhit

Alenfts citattt).

DIco ad qncftionem teft dici dupliciter

teft

peccare

qoam

,

, ,

quod confirmatus po-

ficuc Bcati in pacria

peccabic,

nunquam po-

vel quia

quamquam

,

vcl quia nun-

poflec pcccace

,

ficut

viaco

t.

CmfirmMti» '"^^*-

DiftinaioXX.

Lib.ll.

358

nunquam peccauerunt

viatorcs, qui

erant confitmati

;

quiaaliqui

vt faniLhficati in vieru

,

;

potue-

tunt tamen aliter peccare , quam poiict nunc fortc omnes pcccaueS.MichacljvelS.Petrus ; runt , faltcm venialitci , licct aliqui nunquam tnortaliter^fecundum illud loannis i.cap.i. 5«<j(xerimm ^uonitim peccatum non hahemm, tto/metip/ot,

tota progenie ,qu6d

tionem , (icut nec

&

fidHcimta

,

& veritas in nebu non

dicerequ6daliquis

eft.

modo pofllt peccare, & quod iit tamen viator» efl oppomum in adiedo Chri(lus enim non lo-

\o

;

lum fuit viator , fed ctiara comprchenfor. & cettitudo denon peccando eft maxima pars beatitu^ dinis ex Auguft.i

Trinit.cap.i

;.
j.

fed viatorem

haberet

ni(i

obicAum prxfens

,

in

eft

innocentrx

Tamcn de fHiis procreatis in Uatu

dico qu6d ncc fic fuiflcnt ftatim confirmati,quin mMrtntur in fortc peccarent dc fapoftea poflent peccarc , vifratim fi &o , qaiaiicutDcus dediiret iuftitiam ptimo Pattnjir-

&

fifftnt pri-

G

tri,

ftetifTct

habuiiTent

in

(ilij

prima tentatione, ita rcgulatiter Deo immcdiatc , H vinccrent

k

primaro tentationcm. Sicut igitur Dcus dcdidet luftitiam patri pro (ilio

, (i

ftetiiTct

mam tentationem non dedit

;

(ic

& antc pti-

,

cfto

innocemis

yid ftfua-

num.

damnari.

Ad aliud, concedo quod in ratione caufs ypobonum , ^uam malum , timen aliquando Ad tertium. potcft vnum malum nocere , quam %uo fenfu eji

tentitti eft

pluribus

vnum bonum ptodeffe. Nuncaucem efto qu6d Adam ftecilTct, bonum fuum nun fuiflct caufa mcritofia boni

roalum Adic

filij.

fuic

bcnumfottntiut m»le.

Vcl potcft dici quod ficut

difpofitiuum ad damnacionem,

ftetifret^fuifTetdifpofitiuum

plenitudo omnis boni , fed (ic eft itnpofqupd ornnis voluntas viatotis , ycI intelleAut habeat obiedtum beatificum prarfens bonwn.

ttnt4'

lic^t potuiflenc

Secundo modo poflet mere viator eiTe confirquod nunquam peccaret mortali
ftatu

prius vici(let,neqae fuifTeni tunc nati daranandi,

dc

quo

p>»tr.

concedo quud in

fuillenc

fibile

filf

,

& beatum e(Ce,e(i ipfum eundcm Hmul eiTc in via)

confirmatus

;

piiter.

aiiiui

dc in termino via;:quode(limpo(nbile.

Riarus, faltem

primam tentanon auccm priiis,

vicifTcnt

nullusgenuiffet filiamdamnandum^^i gcnerans

Primo modo,

itaconfirmaius,qu6dnul-

(it

Ad

filij

fuiftcnt confitittaci

non necedlcans , quia tnnc pcr illud malum omncs poftctiotcsobftin3ti;fic bonum,(i adfalurcm (iliorumy

non tamencaufaneccditans.

Ad aliud,dico quod iUa regulaPhilofophi ha- Ad qutrtum. bct inftantiam vniuetfaliter. Sipropofitum eft caufitpropofiti,& oppofitHTH caufiioppefiti,<^a3Lndo

vnum

oppofitorum poteft produci vniuoce , & aliud tantitra zquiuocc , ficut patct de qualicacc corruptibili

,

& incorruptibili

,

quia qtialitas incor-

ruptibilis producicur aEquiuoc^

corruptibilis ab agentc

,

Sicut propo-

fitum

clt

caufaj^ropofiti,

^c, ex-

fonitur.

qualitas vero

vniaoce.Nunc non

valet.

Si qualitas cotruptibilis poteft caufate qualitaicra corruptibilem

;

igiiur incorruptibilis incor-

ruptibilcm.Vt calor poteft caufare calorem, qualitasaurem incorrupcibilis non puceft generari ab ali» incorruptibili,fcd ^ folo Dco.

quod patcr

confcruafTct innocenti^m in prima tcntatione,

Dcus

rcgulariter daret filio

, (i

tcntationem.Et (icinteUigiturdi£);um An-

felmi

,

qu6d

Dem

dedijfet patri iuftitiam

prolttfi non pofuijfet obicem

,

Qjr ^

ipfc viciiTct pri-

mam

&dcinde

pro tota

(ilio,

(i

ytrum

non

illi

s

T

1

o

II,

Injintu innocentU fuijfent folum generati qui

modofunt eleSit.

pofuifTei obicem. 8i

Dices:fuiiretne Adam caufa metitoria rcfpc<^u Adsmfii»n m*' iuftitis collatae poftctitaii?Dico quod non opor-

fijfet,

rusjftf

iujii-

fim ^fitrii.

tet

hocponere,quia(icut poftetdari

iuftitia

Ada;

D.Thom.i.;» j 6i.0.x.C2^t.yd.j .j i.a.iMidoX.hie q.vnic, a.i- Kttun.in Geneffol.^^^. qiu cumonniibusScotiltis tenentpriuta Dco volitumordtnein gratix, (]uam naturar.

Hc pocuit dari Adatn conferua^ret innocenriam

(ine caufa meritoria ptaecedcnte

^lio

Ads

,

(i

,

abfque omni caufa mericotia prxcedence. Nec ruifTet (ilius Adx ftatim con(irmarus,efto quod Adam ftctilfct , quia adhuc non habuidct filius perfc^iilis iuftitiamoriginalcm, qiikm habuit patct ante tentationera tamcn pater nonfoliim potuit peccare,im6 peccauit : igicur non fuiftcnt filij confirmati ante primam tentationem cotura, magis qukm fuit pater ante fuam ; quia (i nullum tneritam fuiftet praccedens rcfpedu iuftitiz collatae proli,non plus impedmitTet illa iuftitia ilium pode peccate,qu^m fecit patrem. Vci efto quod Adam meruilfct iuftttiam (ilio fuo , adhuc potuiiTct (ilius peccare ,(icut mod6 pofTunt poft ^aptifmum, quia Adam non tantum

&

,

meruiiTct

(iliis

fuis

qui fuit fecundus

,

(icut

Adam

modo Cht iftus meruir,

,gtatia apcepta in quo-

cumque Sactamento non coniirmat rccipientes. Sed Chriftus non meruit quod nos (imus ftatim Con(irmati poft Baptifmum mcruiftet (ili6 fuo,cfto quod

;

igitur ncc

non

Adam

^d *rgm.

Ben^ tamen fuiirct habituatus tuncpct mcritum patris,& pcrinformationcm,cum nonhabui^Tet occa(ionem,videndoaliqucm prius peccafre. Ad primum principale,dico quod (i Adam vi-

frimum.

cifTct

tentationem, ipfc

fuiffct

peccaiTct.

confirmatus,qu6d

pofteanon peccaiTet^fed non,qu6d non

^uamdiu fuit via(or,&

(ic fuiflct

potuiflct,

confirmatus prQ

Scot. hic in

Oxen.& in difl.

jj.

CJf

41. C^

3. rf';'-7»

quMjl.vltima.

V6D

I. non. Probcquia mulci fiHj reproborum func i'i.nt\i , vt filij Pagano- Ad argu»}, rum:& dc fan<Sto Marcino legitnr quod t""*"*"macrem conuercit,& pairem dimific in infidclicate. Sed idem filij fuiflcnc cx eifdcm pa,

'^' ^

rencibu$,&

illi

parentes,quimod6 funtdamnati,

non fuiiTcnt faluati, etfi Adam non peccaiTet^igitur non folum illi, qui mud6 funt elcdi , fuident geniti in ftatu innoccntix.

Ircm,tunc fmiTcnr maic$,& fccrain* in nume- Siemtdum, ro arquali ; fcd non cft neceiTe quod nunc in numcro asquali fintmatcs eledi,& fccraina: ; igicur non foli, qui nunc funt e\e^\ , fuifTcnt tunc. Maior patet , quia tunc fuifTcnc cleai produfti pcc

propaga:ionem,& quilibct implcfTct hoc prascepcum,Genef. Creficite,& multipliia/»im,Sc nullus fuiflec coniundus cum aliqua , nifi in linca laccrali,quia concra legemnaturs fuit copulari ad i .

inu
efTet nuciC

,

non

poiretcontrahere.

nec nunc

eft

:

Adam

,cum qua

Nec fuiirei tunc bigamia,quia

laudabile,ncc propter hoc,qu6d

viueret vltra foemcll.im, eflct neccfTc rct

idco

inuenircr muliercm

quod

mas

capc-

aliam,quiaipfa pofTct vixifrequovfque mas A&u gcncrationis.Minor patct.Quia pct

explefTct

rationem non potcft probari qnod nuncicquales roares faluacut,

& fa:mellx,fed folus Deus nouic. Ofpo

Qujeftio vnica. Oppofitum,Gtcg. 4. Moral. cap.}6. Siprimtm

Ctntri,

parentum peccatMt»

rton venijfet

pofieritM damnati»

,

&foli illi eleili nati fHif[ent , quiper Redemptoremerant fklHandi.l
,

imdligant

,

qiiod tot

non vcrdczdem quia dicit quod fo-

numero

,

perfonx, vt aliqui fuftinent ; lum illi iidem , qui nunc funt faluandi

tunc

,

fuilTent

C H O L

V M.

I

numero

,caEteris paribus ,fiucfitidem

fent tunc cx prsdcftinatis.

SoU nune perfeueraffet.

Capreol.

ele^i fjiijfent nati

,

Jt fiati*» innocentia

Ita omnes citati prtter T).

Gregorij exprefse loco

efl

cit.

Thom.

Ratio eft

,

&

tjHia

priks volita efl heatitudo eleSitfy^uam vUtu lapfmpr*-

Detufiatum illum conferua-

B.Martini

,

iufcunquc ele6li,tunc non fuiflcnt , & tamcn Martinus tunc fuiflet , quia fuiflet filius alterius patris faluandi. Vel diccndum eft fccundiim opifilius generatur ex aliqua particulagcneratadc fubftantia pattis, qux in fe

perfiueraturum,& hifitnt,<]Hi defaHoJitnt ele5li. Ad mulierum in iUeftatu, vide idde numero virorum ,

vltcriijsaugmcntatuc cx fupetfluo alimenti ; poffibile ficret quod illa particula, qux data fuit pa-

reyConfequemer decreuijfet

nuUum creare ,

&

Schol. htcin

Oxon. num. 4. eyflenftenet 4juod tunc D. Bonauent. alif quod ex vtro-

&

fuiffent pluresfilij.

quefexM effet

nioncra Magiftri, quod

reprobo B.Martini,datctur patri uando.

1.

num

in frA-

dtflinntittu.

altcri fal-

tri

numerm «tputlis.

& fce-

Ad fccundum ,dicoqu6d mafculinum

DIco ad quaeftjonera quod

fic , propter hanc audoritatcm. Et tatioadhoceft, quiaomnis ordmatc volcns , prius vult quod cft immediatum fini;fed Deus eft ordinatiifimc volens ,

Ai

fefUH'

dum. funt diff^crentias accidentales ex 10.

mininum Vflitit-

Etenim patet Paganus

& vniuerfaliter parentes damnati cu-

nififinaliter

uifus, Itaquefidecreuijfet

Ordo

gcncrans

numcro,fiue aliud.idem erit eff"c6lus. Ex hoc videtur quod oportct concedcre cundem igncm nuraero,quantum ad aliquid fuijpoftet redirc per

naturam. Per iftain patet ad priraum principale , quod Adargum. niulti,qui nunc funt ex partibus damnatis , fuif- frimum.

nati.

S

359

idcm ignis numero.qui generaiurin hoc combuftibili ex hoc igncgcncrarctur ex alio ignc niimcroeiufdem virtutis,ita qu6d fi fit eadem matctia

&

fic qui nunc cft mafculus,tunc foemina , & c contra , & dc fado fuecuut muliercs aliqu2,qus in viros abierunt

Metaph.text.tj. fuiflet

&

immediate poft 3iie(Stionem fui vult beatitudinem iliis, qui eam habeant , ita quod primo vulc beatitudinem fuani fibi , quaii in fecundo inftanti vult cuilibet beatitudinem , qui eam habcbit i & pofterius vult quodcunquc , quod cft ad hoc ordinatum , fcilicct gratiam , & talem modumaccipiendif/f ,& confimilia. Igitur elc6tio determinata eft in fecundo inftanti , quantumcumque cledlus debeat illo niodogencrari, vt ab ilIo,vcl ab ifto.Ideo non oportet gaudere de lapfu Angelorum , quia non propter lapfum Angeli func homincs reftituendi , quia etfi Angeli ftetiffcnt tot , & iidem ficut nunc & illi iidcm , qui nunc,fuiflent omnes faluatijquia totum.quod fit citca elcftos , cft prius natura complctum, quam

DISTINCTIO

&

QviESTio

Vnica.

Vtrum primuf» feccatum

« 3.f.i. Richard.

•iAdts

potuit

yeniale f

ejfe Alenf, L.f,q.\io.m€.

XXI.

D Thom.i.^.^ «9.^.3. D.Bonan. hic

fc»f

«.3.J.I. Mait.j.t.Gabr.y.tt. j i. omnes Scotirtar.Vafq. i.^.

«rf.3.Alm./r.3.w»r.*«p.ii. di^. 1 48 .Scot.i» Oxtn.hic.

&

,

aliquid

amat

illi

fanitatem,tci tio vult fibi nicdicinam

:

faniratera,&

,

qui

hotrtt

efi filiut

vnius ptterat

ejfe

rittt.

ntte-

ftantiae

filij fit

mcnftruo lium.

,

dc fubftantia patris, fed tantum de z. de Gen. anima-

vt vnlt Philofophus

Tunc idem

huius patris , Pagani, idem

filius

numeto

potuitrct fuifie

& illius, & tunc, qui nunc cft filius

numero Nec cciam

fuillet filius alicuius prac-

oportet quod idem filius numero fit cx ifta matrc quamquam admittatur quod habcat corpus ex matrc, ficut fcmen cx mafculo;quia idem nutriracntum numero,ex quo fit menftruura in hac matre, Sc fcmcn in hoc padeftinati.

,

trcpotuiftet fuifle fub alia forma nutrimenfi

,

ita

nune fuillct in paradifo idcm filius numcro. Contra , cfFedlum opottet vaiiari numero , Ci non fit idcm efficiens , ficut fi non fit cadem

quod

pomi,&

peecatum frimum.

Quod fic:Reftitudini innocenmagis rcpugnat mortalcquam veniale;igitur primum pocuit fuifle mortale, multo fortiiis

tia: fi

potuit

fuifiTc

vcniale.

ab cxtremo in extrcmum fit cranfitus lo.Metaph. Scd per niedium^i.PAj/Jic. ^.Phyfic. pcccatum venialc eft medium inter mortalc ,&

Item

,

iuftitiam;igitur prius peccauit venialiter.

Oppofitum. Omne peccatum cft contra reftitudinem rationis', & voluntatis ,aIitcrnoneflet peccatum. Scd omne primum peccatum primi hominis ncccflario corrupiflct refbitudinem rationi$,& voluntatis ;tale non potuit efle nifi mortaIe:igitur,&c.

Item, omni peccato dcbetur aliqua pccna fcd quamdiu Adam non peccafTct mortaliter fuiflec immortaIis,& tamdiu fuit immunis poena igi:

,


tur

:

primum pcccatum nccefrat i6 fuit mortale. S

Dico quod hoc non eft ncccffc , non enim reidcmagens numero ,efto quod parTum

omnino codemmodo difpofitum: quia

illo

C H O L

Sententia Alenfis,&

taturprimo

quiritur

SectinJum,

&

fuiftet

materia.

fit

fuiffe

raateria nutrimcnti

fub forma

I.

veniale.

Ci

non potcft per aliud medium ,nifi periftam medicinam dctcrminate volct hanc mcdicinam determinatc. Similiter, (i vult determinatc iftum faluari & non potcft cfle nifi ab hoc patcnie.igitut detcrminate vult iftum parcntcm cfte. Dico quod fi nihil fubfibi

diftindlionem 21. qusri-

ptim^ yVtriim primumpeccatHm Argument,

primi hominis potuit

medicus primo araat aliquem,fecund6

determinatc velit

iJtm

tur

circa reprobos.

fiac

Dices,fi

Irca

1

V M.

D.Thoma

negatiua. Refunon iungehat vo-

efl

,<}uia iuflitia originalis

luntatem Deoperft&itu, (juamgratia B.Virginis Baptiftit

,

& poterat veniaUter

ejfe

ftteciaUJfime protexit virginem. )

,

vel

(fid 'Dens Secundo , poterat in

iftis

jidam

Centri,

Lib.II DiftinaioXXII.

560

rtcilorpoiMiJi primo peccaffi venidiitery trMnfgredien-

adu elicito mericorio, quafi intennflime Petcttum in viatuce poccft ftare forcc aliquod peccacum viniali nc»

do cenfiliiim,z/el prdceptum, cuins violatio nonfiparat itfine. Sic fe expUcat infrd dift.^ 1 . vbi habet vtnialt

poteft ftare aliqua parua vana gloria,

jldampriri^ prcferre verbHm etiojum. Jteftlmt ergo

tfft

eft,cum veniale

,

ter conuenit

centrapraceptum.

cum ad^u

ficut

ficut

,

valde meritorio elicito,

cnm

& frequen-

cctca lcicnria conclufio-

rifngnat

fummt

riBi-

tudini fimflieiter.

nis demonftraciuz poteft ftare hzficatio de eo,

OpM» fi'

&

>
DIcituradqucftionem,qG6d primum catum Adz non potuic fuilfe venialc

D.

veniale

non

1

pecqaia

potuit cotrumpere illam iuftitiam,

quia nihil niH mortatc fimpliciter auertit.Neque potuitftare cum iuftitiaoriginalipeccatum veniale,quia tunc poiTct ftare

cum

beatitudine.

riorum

fed peccatum veniale

;

;

igitur

non

poteft

fit

in viribus inftante fupe-

fieri

portione in ftimma reftitudine fed omnis deordinatio in fuprema portione eft peccatum riori

:

mi

Contri , non perfe£liu$ coniungebat iuftitia primum hominemvltimofini quam gratia gratum faciens alicuius viatoris , vt beatx

pri-

originaiis

piteMJfi

9itu*littr,

,

Virginis,yel Petriifcd

non obftante coniunftio-

necuiufcunqueviatoris.qui

huc

dicicur;igitur poftetftare

tudine pcccatum veniale

potcft ftare

qu6d

eft

merc viator,ad-

venialiter peccet

vt vult

,

Auguftinus fupct illud loan. i .cap. i SitUxerimtu (jucniam peccatum non habemus, &c. Igitur ftante .

iuftitia originali

Aix potuit ipfe

peccare venia-

Item , fuppoflto quod aliquis poitet a^us eiTe exgenerc peccatum veniale,vt verbum iocofura, quia faltem hoc aliqui admittunt , iic potuit

Nec pro-

peccafte ftante iuftitia originali.

, quia quamnon facicndum

pter hocfuiiTetextra innocentiam

quam

poftet habere confilium ad

talem a^um ; lamen non habebat praeccptum contrarium. Deus cnim non pr«cepit quod fcmper iimpliciter melius fit necefTarib faciendam;, ftc enim ad nimis difHcile obligairet viatorem;

igiturprimum peccatum potuit ruifTc veniale. Oico igitnr ad quxftionem , qu6d fic , & pra;ViiumU (jr mittoquod peccatum veniale eft a(3;us habens intrt»U iit aliquam deordinationem,fed non (implicicer. Et futdiffiriuit. ,

,

&

ncui potcft efle deordjnacio circa finem , circa ea,qux funt ad finem,ficcirca vtraque poteft efte deordinatio mortalis,& venialis. £t non djftinguuntur mortale,& veniale in hocqubd mor-

& veniale circa ea

tale eft circa finem,

ad finem quia circa vtraque poteft :

,

cum

beari-

non quia

dico quod

,

, fi poiTet peccare , quod eft veniale viatori. Deus enim noluit obligare viatorem , quod fi femcl haberec adlumincenfum dcDco , quod femper in illo zquc perfeueraret. Sic tamcn tenetur

quilibec comprehenfor ; ide6 ctun fumma re6litudineviatoris poteft ftare peccatum veniale.

Ad aliudjcfto quod aiTumptum fitvcrum,qu6d Ad poflit eiTe deordinatio in fenfu

quz funt

efte veniale,

Sc morrale:fcd diftinguuntur in hoc, quod eft efTe contra przccpta, non contrapra-cepta. Prima deordinatioeft mortalis:fecunda eft venialis;quz

,

vel viribus

fteun-

dum. Aliuddifcri-

infcrioribus

; nifi At aliqua deordinatio in portnin intir tione fuperiori, adhuc non fcquitur quin , ftante piecatum iuftitia originali , poflit peccare venialiter , quia mtrt»U , <5»

non quslibet deordinatio in

fuperiori portione veniaU,

peccatum mortale. Non enim diftinguuntur veniale, & mottale folum in hoc , quod murtale eft tantum in fuperiori porcione,veniale in inferiori , fed quia peccacum circa zcerna non rationis eft

poteft cire, nifi in fuperiori portione

,

&

licct

peccatum mortale,non tamen fcmper. Poteft enim cfTe motus leuis,& fubitus,Deum non effe trinum & vnum, hxficacio fubira de tali articulo Fidei , & nunquam pofTet ficri nifi in fupcrioti portJone,& tamen illud non habct rationem peccaci mortalis. Ad primam rationem ad oppcfitum, patet per frcquenter

liter.

Adam

:

comprehenfoc adtu habens beatitudinem , habec przceptum de femper frui.Et idc6 fibi efTct mor*

non

mortale. jtd»m

pertinet ad conciufionem.

Etcum

tale

Item, deordinatio virium inferiorum non poteft ftare cum fumma ordinatione virium Gipeferioribus

quod non

deordinaiio

talis

fit

&

di(fia

,

qu6d veniale non

rationis fimpliciter

contra redlitudinem

eft

5-

Ad »tgum.

primum fcd folum fecundiim ^uid,

,

necoportec primum peccatum

Adz cortumpcre

iu

ifpof.

iufticiam originaicm.

Ad aliud,

poteft dici

qu6d peccato

veniali per Tiecatum

loquendo, non debeacur aliqua poena,fed fcruor in aiiquo bono adu , qui aiiiis non efTct defe

bicus.

huc

Et ideo

fi

peccalTat decies venialiter

cum

poffec fine poena

feruore in

,

•viniitle deliri pctefi fitte

foen».

ad-

bono adlu

peccacum dclcre.Vel efto quod poena debeaturproomni peccaro,non tamen fuilTet mors pcEnadcbita pro veniali , fed folum pro mortali. Ideo ftante innocentia,potuifret aliqua pcena alia quam mors fibi infligi , vt difciplina^vel aliqua alia pcena fufficiens. illud

&

poteft inditferenter ede circa finem

ea,quz funt ad finem, cidat.

Vnde Adam

non

,

ficut circa

ita regulariter ac-

potuiftet peccafle vehialiicr

prim6,fecund6,terti6, originali.

etfi

& adhuc ftetifTe in iuftitia

Vndenon faccreea,quz

iudicat i teCtz

ratione efte expedi^ntia ad beaticudinem facere retardantia

tum ad

aliquid

obligatut

Adam

,

non

fimpliciter

,

fed

,

vcl

quan&. non

peccacum veniale , ad contrarium in ftatu innoeft

DISTINCTIO Q^ A

S

T

Vtrum peccatum Ad
ixom^ I.

V NICA.

O

I

XXII.

fult grauijjimum

D.Donauitc

DThom.t

«. ). q.^.

.<*

1.

Kichard.i.}.}. t.Durand. }.}. Gabr. j. i.

Scot. dijt.ti.qu*fi.i.(j^ I.

centiz.

Ai Argum. $>in.

fnrit.

fuft-

Ad ptimum

pro oppofita opinione,dico qu6d

I

poteft ftare aliqua obliquitas

fumma toris

re^litudine habituali,

mere poteft

:

dico

,

nd

non ex-

cum fumma co^itudinc aAaali,hoc

c A diftin^ionem zi. quzritur

grauifftmum peccatum

f

Quod

Quia fecundum Atiguftinum

& intenfiflima via-

nmpliciter^ied aliqualiter retardatiua,vel

peditiua.Im6

>

qu6d cum

ftare aliqua obliquitas

R

ptim6, Ftrum peccatum Ada fitijfet

peccatum veniale poteft ftare cam iuftitia originali,& cumdicitur,cum fumma re£litudinenon

Enchirid. quiaadimit henum

;,fed

In rattcne

in

peccatum,

hoc pecCatum adimit ma-

ximum bonum.quia^ cota uilCmum

efl

fic.

pofteritatc;igitut gra-

fuit.

Icem,

1,

Argumtnt,

/"»""»•

Qu^ftio Vnica. Strunium,

Icem > recundum iuditiam pccnacondigna debetut delido , quia Apocal. 8. dicicur , ^tumtum 1

glorificMtit fi

& in deUtiis fuit

,

,

tttntum cUte ei tOT'

tnentum, &lMElumyicc. Scd ifti culpa: debetur maximapcEna,vc pacec,nbi,& toti pofliericatiiigicuc hxc culpa fuit maxima.

Item,fupcr iilud Pfalm.68. G^u^ non

Tmlnm,

r^tpui

,

tune

exoluebamydick Augudinus quod Addm veluit rmpere 4tqualitatem ^Dei : hoc autem eft maximum

peccatum,quia hoc fuit peccatum Angelorum. Oppofitum habet Auguft. i i.Juper Gen. dicens peccaHe ex carnaii quadam beneuolentia erga

Ctntri.

vxorem

&

:

communiter

ita

fit

vt ofFendatur

,

^da peecatum

Primum

V M.

I

fuit inordinattti

fumma reUitudine. GrauiUs ergo peceauit ^uia videtur aU<juo modo appetiijfe diuinitatem.

formaliter

Eua

,

%/idam autem peccauit contra temperantiam, velobedientiam

&• contra praceptum tantitm pofitiuum.

,

circumfiantiis tamen,& accidtntaliter fiiit

,

eius

Ex

peccatum

vddegraue.

AD quod

,

:

dire£ie,neque concra fccunduro, quiaex-

fuic

ccflus diligendi

minus

eft dircftc ,

,

quia ex lege natutx oppofitum cuiufiibct fuic malum ; & per naiuralem rationem poteft hibita

,

homo videre, qu6d quodlibet pczceptum eft

Angeli

fuit

Similiier di-

& prius eft veUe amicitis, qukm Sicut igitur primuro peccatum

inadtu

t/f//f

amicitiae

,

vtvidetur per

Auguftinum ii.deCiuitDei. Tamen non-fimiliter veUe amicitias fuit peccatum hominis > & Angeli, quia homo non prinio intcilexit fe, quia in-

cx

Adam igitur ex

illo

peccauit

,

&

,

& ipfa fimplicitcr grauiijs pec-

cauit

,

multiplici^s

,

per fe loquendo.

verbis ferpentis benc potuir feduci

cnim ferpens

fibi

,

,

quim Adam.

lum placendo

contta legem Dei. £t fic poteft efie peccatum interhomines, non cogitando aliquid

quanquam fit fuit primum pec,

catum Ad£,ptim6 immodetate diligcndoftiulie-

quamcunque aliam creaturam

rationalem.

Secund6 fequebatur peCcatum grauius , plamn cendo fibi in eo , quod fuit concta legem Dei. Etficmultocics ptoceditur a peccato leuiori ad grauius. Nec voluit Adam efic zqualis Deo,ficut nec Angelus fuit ita obftinatus,quin vidit hoc ertc fimpliciter impoflibile. Ideo primum pccca-

tum Adz fiunc

fuic

modo

mulco leuius,quam mulca,qux

a pcccatotibus

;

quod

ita

buiftct fuiflc daranatus pto illo,

qukm

fi

ille

de-

multo minotem

modo dam-

Tect»tur>i

poenam

grtntius

nantut pro peccacis fuis.Tamen vnura peccacum poceft dici maius alio vel quia bonitas > qua pri-

habuiflet

,

multi

.

Scni

oper.

T»m. XI.

,

qui

y"'"»

'S'"

aui»

,««71

frchibitum,

4. fuit

o>

,

^"' f][**','*"

,

&

Dixic

Adam tamen in

eritii ficut dij.

nuUo fuit ex hoc motus. Taraen aliquandopoteft

dici pcccaturagrauius

feuatum

accidentaliter ex circunftantiis accidentalibus,vt

^^^fi^^g"*-

ex dignitate perfonz, vel quia fortius poteft refifterej&ficaccidcntaliter Adam peccauit grauius

circumfian-

Eut , ex

mius

tiis.

&

quia fortius poiuic rcficx dignitatc perfonz, ftere, quam mulier tentationi diaboli. Sibi enira

eam conferuaret

gtauius

fuit,nectalis appecicus inordinacus, fcd fo-

Cemedere de

Ipfa

dum

tem', ficut pofTet

a. 1.«.^.

vt foret focius,

pro fe,& pro pofteritate , vel pcrderet pro fe , eis,&non ficfuit tradita mulieri, quia fi Heua peccafTct non fic peccafTct pro poftcritate fieuc Adam. £t ideo quancijm ad circumftancias acci-

Trimum Adt contra legem Dei. Illud igitur

'<">"" fefun-

i^yjj^J^*'

multi propter focietatem communem fa- MuHir ciuntinhoneftacontraDeiprzcepta. Mulierta- fidu^»

data fuit iuftitia originalis, vt

fed in placendo fibi

>:ec

ficut

tellcdlionem accepit ex fenfibilibus.-Angelus ve-

,

frt-

ce/tum,

illis

ro prius intellexic fe,qukm aliam creaturam,quia illud fuit fibi prius incelligibile, non ficautcm homo. Ide6 ficut primam peccatum.Angeli fuit diligendo fc immodetatc amorc amicitiz,fic prinium peccacum Adac fuit diligendo immoderatc niulierem amorc amicitia*, non ad pcccatum carnis,vel amore libidinis,quia illud peccatum non-

turpe carnis

f.,i„„.r,.

tenendum.

peccare peccato grauioti

;

AJtnonfult

,

enim ex

concupifcentiz.

PeecMtum

conctailla pra:- •f'»'"^'»'"»»

i

a6bus voluntatis potuit cffcnoUe, ic velle,Sc

concupifcenti£

quam ntdi

circamaximum bonuro , ctfiindiredtc priuabono maxiroo;neque fuit contra arduiflimum przceptum ditedlc neque contta pluta ardua, quia ptimum ptzcepcum eft DiUges,&c. Sccundum,de dileclione ptoximi. Concra primum non bat

quzftionem dico primo , qu&d fuit peccatum primum Ada. Prius diftum.eft*

primus a6busnonpoteft effcnoUe.

*lio

maxima,quia non

fuit

men fedufta erat

^um eft ihidem quod velle eft duplex,amicitiae, &

Vei.

,

priuabat formaliter bonitate

,

Nonfuit grauijfimum, ^uia nonpriuauit

contriftare.

*qH»Ut»tem

quiapcccatum

lunt raala,quiaptohibita,lcdquiamala,ideopto-

C H O L

S

»pfetiit

vel

tmicitia erga coniugem,<^aa.m(in^uit Augufi.) noluit

-,

3Angelut

;

tmor

grauiflimum,quiadiligere mulicremfuam non fuit malum ex genere igitur nimis diligete non potuic fuifTe pcccatum grauiflimum. fuit

fectntum.

qua ptiuet aliud peccatum

vnum eft contta pluta ptzccpta , & magis atdua quam fit aliud. Nunc autem neutro modo fuic peccatum primum Adz maximum non enim

cepca,quam lic odium Dei vel ptoximi , cfto quod Deus poflet odit *.Nunc autem peccatum, quod folum cft peccatum,quiaptohibitum,roinus cft peccatum fotmalitct , quam illud quod in fe malum eft,&non quia ptohibitum. Niincautem comedete de illo ligno, non plus fuit peccatum de gencte aftus quam de alio ligno, fed folumquia ptohibitum. Sed omnia peecata , quz funtcitcaio. ptzcepta fotmalitet noncanium

Deus,ne ofFendaturamicus}6c ita peccauit Adam, ne contriftaret vxorem. Sed illud peccatum non

*Suf>rkJ. 6, q.x.num,^.

361

uat fotmalitct pcccante, eft maior.qiiam bonitas,

&

,

Adam

dancales

grauiijs peccauic fimpliciccr

,

&

per fe Heua.

Ad primum plus

principale

,

cum

dicitut

,

illud eft

quod plusadimit de bono vetum eft,fi adiroit fotroaliiet, non fic autem peccatura ;

,

Ad Argum. trimum.

Adz,fed poftea plus ademit poftct itati,ficut caufademetitotia.

Ad pto

aliud

illo

,dicoqu6d peccato Adz

daranaii

,

fi

debuifTec

non debebatut maxima pana,

vt ptius didlumcft *. Et ciim dicitut

, fibi dcbebatur mors pro deli£lo:dico qu6d non dicebatur imroortalis prius per aliqua intrinfeca , quz fuif

fent poftea cortupta pet peccatum fuiflet imraottalis

,

per gratuita coUata. Et benc

maxima

poena.

Adam

igitut priijs

&

pet intfinfeca potuit mori, fuifletprzfcruatus pcr beneficia gratuita , & fubtradlio maximorum

bencficiorum potuit benc

efTc

pro culpa

non

maxima,&tuncipfepofuit mori.Et ctmidicitur, peccauit pro pofteritate:dico quod hoc no arguic pcccatum grauius iufe, quia dccapitatio cft graHh uioc

fecun-

t/**''^''

l'^'

.rgfHila ««. f,rri

fed priijs f^'

videmusmulcoties quod ex paruaculpa pofTunc fubtrahi maxiroa gtatuita , & tarocn non ptoptic debet infligi

Ad

''•"*•

prjjunt

f""*

'"^t"'

uiorquamexulatioi

&

lamen non fequitur po-

net natura:igitur inprimo inftantihabet

iion ell ita grauis in fe ^dttrlium. qno. quo

^^,..ii",.^ fiqnolititttm J)ti

>

& tamcn

non

naturalem temifllim ; igitur in quoiibet dum manet. Oppofitum.Anfelm.lib. ftimo,CMr Deiu homo , cap. 10. refpondet ad quzftionem quandam cuidam difcipuio quacrenti quare Dcus non creauit voiuntaiem impeccabilem , dicens ^uianon potitit , ni/i illa ejfet Deiu nulla igitur voluntas creata nifi fit aiTuropia a fuppofito diuino , poteft

deriuatur

in totam po(leritatcm,non fic decapitatio. Ad aiiud dico , quod Adam non appeiebat jequalitatem Dci diredc

tum

intcrprctatiuc. Bt uc

non folum

& formaliter

,

fed tan-

Adam peccans raorta-

«qualcm Deojfcd fuam cile maiorcm voluntate diuina in hoc,qu6d non vult idem, qu6d voluntas diuina. Hoc eft folum interpretatiuc ,&non liter

vult fc eflc

ciTc impeccabiiis.

Item,Auguftinuscontra Maximinum,l.}.c. 15,

Ncquc

dicit

ctiam hoc formaliter appetebant Angeli> fcd volcbant eire maiores interpretatiue.

quod

turdt.fed

voluntas fit impeccahilit

QvjEstio ypmm T)(M

fojjit

CH O L

CoHclufio efi negatiita, pro

XXIII.

V M.

I

qua rationes Alenfis

Sorum;(^ atidit duM

rationes.

tas diuina neceffario agit reiie.

facere yoluntatem

nen efiheena.'

reij-

Do£ior, tenens eam magis pro^ter auiioritates San-

cit

Vnica.

,

Deigratit.

S

DISTINCTIO

Centfi.

;

vuit voiuntatem

formalitcr appetcre squalitatem Dei.

motum

&

fteritatcm ficut cxulatio. Similitct cxhasrcdatio

Ad»m ji4^m

XXIII.

Lib.II.Diftinaio

56z

Prima,^uiafeUvolun' Secunda , nulla volun-

tfU creata efi/atiata naturaliter,& fie petefl aliud

ap-

petere tjtud non hahet.yide DeSl.in OMon.^.d,^p,q,6.

im^eccabilem ? Alcnf.t /'.f.i.«.t.§,}. D.Thoni.^i« f.i.4>.i.p.Bonau.
R c A hanc diftindionem

I

13.

Vtrum Dettspojftt

jlrgument,

quzritur primo

frimHa.

facere volHnttttem impeecahilem per

naturam

Quod fic. Deus

?

faccrc corpus

deordinari in SttundHm,

motu

fuo

,

,

,

poteft

quod non

poteft

ergo

& fpi-

vt caclum

:

AD

agendo non eft rcgula fua , poteft crrare ,

& per

Secundo

fic

,

obicdkum voluntatis non foium

eji

liberum arbitrium, nec pars Uberi arbitrp

voluntaiem per naturam,quaE

non pofHt.quia Deus poteft facerc fine quoiibcf, quod non eft de elTentia fui ejfe, Item , voluntas per gratiam potcft

impcccabilis igitur Deus potcft facere vnam voiuntatcm sque nobiiem pcr naturam. Quia ficut poteft creare voluntatem,& deinde gratiam,ita poteft gratiam concreate , ita qu6d voiuntas contineat charitatem vnitiuc;vcl aliqua natnra crcata poteft continerc charitatem , gratiam vnitiue, quia Deus poteft faccrc quod non ciaudit confieri

:

&

tradidliioncm.

voluntati,

etfi

Scd addendo taiem perfedtionem circnt idem idcntitate, vel vna na-

duo ,adhuc'ifta ciTet finita, non fit aliquid infinitx pcrfc£tionis,& non eiTct repugnantiaquare non poftet fieri i De6,nifi propter infinitatcm; tura contineret

quia ex

finitis

illa

perfcdlionibus

igitur potcft crcari volunras inttinfcce peife^ta, ficut cft

volunias

Item

,

cum gratia.

ftanti

in

volunias creata habet 2

fequentia patet

formitcr

,

motum

naturalcm

non potcft peccare. Conquia quod eft naturale vni-

igitur tunc ,

ineft in quolibet inftanti

,

dum

nia-

Sttunda,

igitur quaslibcc

Tertia,

tjuod efl de nihilo,petefi dejicere,cam qua:-

, quia ipfa hilo,& per confequcns poieft peccarc,

libet creatura poflit deficere

Dicotamen qu6d

iftae

rationcs

cft

dc ni-

non conciu-

dunt.

C^m dicitur primo qu6d omnis voluntas,

quac in

agcndo non

cft

rcgula fua

,

Alexanier impugniUHr.

poteft errare,

falfum eft,qura intellcdlus non eft ipfa principia, fcd eft quafi tabula nuda. Non enim fic iunt principiainteiicflui innaia , quod fimfibi concreafed pro lanto dicuntur innata , quiafunt ficut ianux,vt habetur i.Mctaph.tcxt.cap.i.quia ftatim ex fcnfu occununt notis terminis cx iumine ipfius inteilcftus, Principia enim cegnofcimiu in-

ta

:

quantum termines ,

icc. Intellcdlus igitur

non

reguia fua,& tamen

non

eft

&

cipia, conclufioncs ,quas videtdcmonftratiuc fequicx principiis.Probatur:hacc voluntasbeaia,

accipicndo hoc totum ,veluntatemftth heatitudine, adhuc in agcndo non eft regula fua , fed foia voiuntas diuina,&tamen voiuntas , vt fub bcatitudine formaliier

Vndc non

plus poieft

conformatum

cft

non poteft crrare in agcndo, conformaium reguii, dum

,

,

in fcnfu

compofiio frrare,

fua,& tamen voluntas vt conformaia, &dumeft conformata rcguix, non

quam

poicft rcguia

Ad fecundum,

potcft dici

qu6d nuilum bo-

nimi cx rationcfuicft non volibilc

,

quia nul-

quod Deus non poffit veile, & nuieft taicin quo volnnias aliqua non poflit meriioric tendere. Vnde pofitoquod fitaliquod bonura ita apparens , quod volunias creata non lum lum

cft

cns

IntiileHuf

ncn

eft

regula

potcft errare circa prin-

eftregulafua.

;

remiftum

5

:

^odlihet,

poteft facerc voluntatem impeccabi-

ptimo inftanti igitur & in quolibet poftcriori. Antccedcns patct , quia in primo in-

lem

ratio

appatens , fed potentia potcft in quodlibct contentum fub fuo fubiedo.Si enim obiedum fit adsquatum , circa quodlibet eius voiuntas creata poteft tcnderc non foliim in bonum fimpiiciter,fedinbonum apparens, Auguftinus de.Fidc ad Pctrura: Tertio fic

Igitur poteft faccre

Prima

fri parte n*g»tlM».

bonum

potefteiTe

poteft potentia habere a,(k\im

Item,Anfelmus dcLibcr.arbi. cap,4. Tojfepec-

Altnfis,

potcftpcccare.

Itcm.Dcus poteft faccre voluntatem , quac nccciTario intendit in aliquodbonum, vt fincm}igitgr potcft facerc voluntatcm,qus tendat in quodlibct bonum modo debito, Antcccdens patct, quia fecundum Auguftinum 1 3 .de Trin.j. Omnes necejfarth appetunj heatitudinem. Confequcntia

care non

htiniMm.

;

ritum,

vult ea,quac funt ad fincm.

^srlum.

ad hoc

confequens peccare:fed nuila volunias creata eft in agendo rcgula fua ; igitur quaciibet fibi dimiiTa

patet,quiacadcm voluntate.qua quis vuit fincm, Ttrlium,

quod non. Prima ra3quia omnis voiuntas , qua; in AlexMder

quaeftiocem dicitur

tio

,

poteft habete iCkam volcndi circa iiiud:cum poilic

^

iilud

men

,

fu» t»-

eirc»

frineifia

nm

fiteft errnre.

QusEftio vnica. noIlcmcritoric,& «o//f fit ,a^us voluntatis policiuiis, ua poieil habere adum voluncacis circa qiiodcunque bonum,& hoc fufficit. Vnde Augultinus. Circa omne cptod imelli^» poffum z/ti voiHnttUe, d!" hoc dico oolendo, velnoLendo^ Et fic eciam intelligecur illud Auguftini. Gtuidqutd anima meilliid

minit

vttlt,

pco

velle

hoc non

adu

verum,

eflet

nili

acciperet ibi

communis

poiitiuo voluntatis, aut

Ad

aliud. Si capiatur

hil0,poieji deficere,

miffiim

,

hoc

coiiccdo

poteft crtarc intclitiflas

eft

bc ex

,

cx nihilo

fit

,

fe

non

nihtl,

in efl

ejft

lecdtbile.

confirmari ,qain natura, quz fubeft tali accidcnti , poffit peccarc. Gratia enim coUata vo-

;

quia pari rationc

ficut

voiuntas

igitur in nihii

,

cum

intellc-

nonarguit quod

& tamen ftanre a6lu, imipfum dcficere, iia quod poffiteflc non rcduSjdum eft. Eciam ratio xqualitcr concftaclus crcatus,

quod lapis

poiret peccarc,quia potcft de-

6cere,hoc eft.tendcre in nihil. Dico igicur fuftincndo conclufionem proptcr hoc, qu6d audoritatcs Sancflorum videntur maR.itio prim» gis concludcie illam partem,qu^m oppofitam,& Sccti ffo tonclufione addo rationes probabilcs. Primacft talis ^ omnis ncgntiu». voluntaspotcft appeterecommodum , quia om-

fcqucnsapfrehcnfioncm potcft hoc

nis appetitus

appctere

Ex

bus.

commodum, vt apparet in irrationabilihis arguo

,

omnis voluntas

in

,

qua non

neceirario coniung'jntor appetere comntodum reiie appeiere

commodum

, ,

potcli yppcterc

,

Sc

vnum finc alio , vt

& non rcilcifcd in nulla voluntare

titdl* volim-

creata lunt ifta dijo ncceflkio vnita. Probatio,

tns neeejf»-

nam

rii rtll»,nifi

nulla voluntas ex hoc lolo

re<5ta,nifi

fu compofito

quod

non rc£tc appctcre

ficut potcft velle fibi

eo modo, quo

fibi

com-

commodum.fic

eflec fibi

qui quidem

maius

potcft veile

commodum

totum rcfpc^au peccati

modus non

tenere primarario

in-

cft prjcfcriptus a

flipcriiis

fa6la

,

quod om-

agendo non cft fua regula, ncque neceflario conformis regula* fua: , poteft in agendo errarc, quia poflet appecere fibi commodum fccundum omncm aiodum,quo poflet nis voluntas

Stcuni».

Null»

veturt-

tai cteat» eft

fAtiata

niHttrtliter.

:

,

qu6d fup-

poffit eiTc

fcd natura

,

qux

vnum

fubcft,

pcrdere hoc accidens

fibi dcrelicSa poflcc

£;'7''^,'^J) :

fed impectnhi.

Deusillud conferuabit , 6( coaget, ficut agcns fortius przuenit debilius, quod nunquam erit in eius poceftateperdcrebcatitudinem,nec ctiam

/« 4. rf/yJ.^j. jM«/f.
pcccare.

Ad primum

principale

teftfacerevnum corpus dinari in

motu

,

,

dico quod Dcus po-

quodnon

fuo deordinatione

potcft deor-

qua:

illa,

nunc

,

qua: in

commodum,fi

Sccunda ratio ad idem omnis voluntas , qua: in appetcndo non eft fatiata, nec quietata, potcft :

aliud appetere

,

vel

non

in ordine ad illuj

:

fed

omnis voluntas creata cft talis naturac , quod non poteftcx naturalibus cflc fatiata , ncc quietata , quia non potcft quictari , nifi in bono infinito vt probatum cft alibi , & fic non poteft ,

habere przfens primum

bonum

infinitum pcr

natur'alia fua,quiaficpoirct naturaliter attingerc

beatitudinero fuam fimplicitcriigitur Sceti eper.

Tom. XI,

non

poicft

^rgum.

^"""1"'

pcccatum,quia illud corpus non cft culpabilc, idco non cft fimilc non fit capax pcccati , de voluntate,cijmipfa fit capax peccati. Sed ficut

&

cura

corpus cft capax talis motus ordinati , fic eft capax oppofitx deotdinationis, vt moucatur motu contiario, fi Deus vclit,& tunc cft fimile quantum ad hoc. Si tamcn quilibet motus fibt incfletjcflct xqucordinatu$,ficut ifte, qui modd ineft. Sicut materia , quantum eft ex fe,xqualilereft fub omni forma. Tunc eft fimije, nifi imaginetut vnus Angelus,ficut fingit Anfclmus de

illud

Cafit diaboli ,q\j6d

primo

& deinde tantum

daretur

quxdam natura, commodi

eflct

fibi afl^edio

pax peccati cum talibus circunftantiis nec ctiam eftcapax adbus meritorij. Ideofolumdebet intelligi de habente voluntatem , fimul vfum :

&

rationis.

AdaIiud,dico quod fiDeus faceret voluntatem , qux in primo inftanti ncceflario tenderet igitur in quolibet inftanti bonum ,1" ,. ? bonum ideo nego antecem aliquod

in',aIiquod

^

tenderet

,

.

.

>

:

8. ^'^

fiitutt'

„*""

Non

, ntcejja-

riotendere

^

quia beatitudine apprehenfa non nccefla- veluntas i» ri6 tenderet voluntas in ipfam , licct non poflct ^"'»" eUri

dens

,

eam noIlepofitiue,poteft tamen eam non negatiuc,vt didlum

vclle

1'^'"!^'

.

infinequarti*. Et vel ^ l'"o. efto quod neceflari^ tenderet in aliquod bonum, »,10. ^itt j. eft

'

opiniocommnnis, adhuc non fcquitur quodtendcret in quodlibcc apprehenfum modo debico, quia adhuc poflct tcndere immodcrate in bonumapprehenfum. Vel eftoquod neceflari6 vt ponit

1///I.1.5.3.

bonum apprehenrum,& mobonum vltimum,adhuc non fequitut quod ccnderct in quodlibet moderatc quia non tenderet in aliquod

deratc vt in

,

& de aliis obiediis ciim in primo nulla ratio mali poffit inueniri, & in muleft fimile

ineflct.

7-

^^

cft

j

, fi

Dco,vt fuppono:fed fi commodum infinitum effcc fibi idera , magis eflet fibi commodum , quam nunc fit, &fic poteft quaelibetvoluntas appetere fibi fummum commodum,vt fibi idem;& fic potcft appetere non rcdc commodum,qHia appcrere (ibi plus qn^m fit ordinatum h. Deo. Et fic po-

6.

potcft peccarc fic,

poficum fub accidente mancns

fine rationcjilla voluntas noneflet capax peccati,

Dicunt , illud non fcquicur , quia licer cx hoc folo.quod appetit, non fit voluncas creata tcikz, tameii poteft crcati , vt" fempet conformetur rcgulx re£l;£,& ita benc cft rcda pro tunc,ficuc regula.vt prius argucum eft. Concra illud non inftat , quiaomnis volimras

eiFe fibi

in fenfu di-

quovfque daretur fibi plus, ficut accidit in phrencticis,& non habentibus vfum rationis, fcd impeditum perpetu5 , talis voluntasnon eftca-

tas crcata poteft

tcft

,

appetit, eft

modum.

,

non

beata

cft

voluntas ptima:igitur omnis volun-

Vei.

eftet

ad pcccan-

facit impoffibilitatcm ,

poflibile eft

cludcret

non

uifo polFet pcccarcjtamcn voluntas beata in fen-

di-

libi

poteft errare ftante fua natura. Similitcramare

Dcum

&

tendere in nihil,

hoc non fequitur quod

&

Tendcrc

tare.

poffit tendcrc in , quin fibi derclidta apparens,volendo ipfum,&etiam deficcrc,vi conciudunt fccunda ratio , tertia fub hoc intellcdlu;& pcr confcqucns per nuUam gratiam, nec per aliquod accidcns fibi datum poteft

ita nobilis

dum , quin voluntas qux

6tus pofTet dcficere,hoceft, tendere innihil,fibi tamen circaprincipia non poteft crdimiftus, Tendtrt tx

poceft creari

quod emne,tfHod efi ex ni-

vel pcccare

,

non

ide^

bonum

luntati

eft ad veUe,&c nolle.

363

efle naturalicer quietata.Et

de optimo

,

,

tis aliis poffit.

Ad

9alind,cum dicit Anfclmus quod pofie pec«0« efipars liberi arbitrtf. Dico c^aod pofie po- ^'^frtium. duflex tcft accipi duplicitcr, vel vt dicit ordtncmpo-

care

,

'J^'

tcncix ad

adum, vel pro

bct rationcm pocctix,in

illo

abfoluto

,

quod ha-

quo fundaretur iftc ordo

ad adu.Primo modo pofle peccarc nihil cft ipfius poccntix, in qua fundatur, nec pofle beneagere, vcl vclle,nccpofleraalcvelIe ,eft aliquid liber-

Hh

2

tatis.

pjjft feerart

noa

eft

liber-

'**> exfUea"""'

Lib.II.DiftinaioXXIV.

3^4 ^d*

J* h»e

jfMpri.di/l.j.

tatis,qpia refpediuum nihil eftipHus abfoluti. Et principaliter hoc poffc , vt dicil ordinem po-

tentiz ad

adum

poxentia

in

a£ta

,

limul natura

eit

cum adu

;

fed

prius natura

eft

,

non tamen

Hne tali

poteft

refpe(SI;u,quia iile

fmjl

enrtr*

di /* pofft fueari.

didio

necef-

eft

&

iibi

qux eft liberta's , & creaia liberras. Licet i^iwpofe peccare nihil Ht liberi arbitrij abfolu-* ,

te,nec voiuntatis abfolutc luntatis creatae

eft

,

tamen aliquid vo-

dopojfe pro fundamento.Ide6

non

poteft efle vo-

firiintM ad luntas creata , qain poffii fundare adium talem, libtrMm mrqui poteft deHcere,&; qui poteft effe deordinatus. kitrium.

Ide61iberun} arbitrium creatum noneft

nifi fic

ilkpotentia,qu£ poteft effe fundAmentum pocentix,qus dicit ordinem ad adum.

Ad

lO. jld qu^rHii».

aliud

luntaf

VI,

(^

fratia non fcjfint

tfi

idtm vnitiui.

didum

eft prius

,

qu6d gratia non

quin illud, quod fubeft gratis^iit peccabile,licet non totum, voltattat vt fHbgr»tta. Vel efto qu6d gratia poilec confcrre , quando eft confummata,voluntati, tribuit voluntati impeccabilitatem

qua: fubeft

^0ri

,

,

,

impeccabilitatem , vt ponitur

com-

, verum , vel falfum. Sic dico.quod falcem aliqua creacura fupremc pcrfedka eft poffibilis cfTcecfi forcc non fit

& alius

eft

folus

Deus

;

quia

quantumcunque ex-

fufceptiuum in perfedionibus, dum nianec fundamencum , fempet eft perfcdibile i maiori aduiigicur quancumcunque creacura racionalis incenderecur in perfedione , femper eflec perfedlibilis maiori gratia. Ectancomaior in eo cfTec deformicas, C\ cam non haberec , qukm eflec in alio , quod non efTcc nacnm cantam perfuura fe(Sbionem habere. Ide6 ci!im charitas ,

&

fufceptiuum fint diftin6);a fecund^m fuas ratiotealiter , folum poteft concludi ncs formales , qu6d fi eft charicas in Deo,eft fibi eadem vniciue,

eoniinens

i« aliquo (inico.

vna creatara , qus haberet perfedionem voluntacis,&illam perfedbionem gratix , adhuc non efTec infinica tx duabus perfedlionibus finicis ; igicur poflec fieri

ftrftSioum ertaturam ftrftSiJftmtt

tnsta.

dicicur

, fi

ifta

nifi fohis

,

Deus.

Nec in propofito non

pofltc creari creaeQra vniciueconcinens voluncatacem creacam , 8c graciam , fed pcopcec infinitacem , q^a; refulcarec , fi ex his poffic fieri vnum cteacum,in quo vnum eiTec aliud vniciu^.

Ad aliud cum ,

dicicur

,

potefi facere voluntatetn

Dicp qu6d non , quia fi eirec impeccabiUs in primo tittnc , propcer rootum nacuralcm redliffimum,c6m mocus nacuralis voluncacis fic feroper aeque incenfus , manence nacura eflet impcccabitis in quohbec ff»»r, dum impecctthilem inprimonutic f

manereCi Ec c\xm probacur , d ico qu6d nacio nacuralis , quia voluncas appecic

dum , non

adus

eft

elicicus

,

fec

adhuc

volumatis dicicur naturalis, ,

nifi

ifta incli-

commo-

quiaeft confor-

& inclinationi

a6tus elicitu$.Ide6quilibet elicitus

, quz non quantum-

conformis inclinacioni nacurali

qui eft rei in primo inftanci proimmediace
lum

a fe

,

feftifKma

,

creare perfeftiorem creaturam perqux poffet effe , quanquam poirct

moeundem modum arguendi

crearc fortc perfeaiorem perfeftiffima.qux

d6

eft.

Similiter per

pofTet probari

gradu,qui

,

qu6d data albedine

poffic

,

eft

cum influencia generali.

DISTINCTIO XXIV. Clj jestio

Vnica.

Vtmm portiofiperior pt diuerja fotentia a fortione D.Thom.i

p.q.-j9,art.y.iir

in

fupremo

efTeinnacura albedinis,qu6d

hU

inferiori / q.x.a.i. V).\iom\x.x.f.art.x.

f.t.Kichard.i»-/.i.j.4. Duiand.jM4/?.4. Gabi. q.i.art-i. JS.gid.<jutft.%.

Scoci» Oxin.hie. I

R c A diftinAionem

24. in qua

I.

Magifter decerminac de adiucoriis Argumint, ad refiftendum ,ponens quandam frimmm.

animz

diftindlionem

&

tamen non manifeftam cft qu6dnon propter hoc eft concedendum qu6d

Deus pofTct

&

&

quilibec a6bus

eft,fi adderetut aliquis gradus perfeftionis perfeAiffimit creaturz,quae pofTetefTejadhuc non cffi,

,

me»

Similicer conccdences ancccedens , negarent Vidi fUpri confequcntiam, quia non eft fimilis de primo in- d.^. q. vnlt» ftanci , quolibec pofteriori. Dicunc enim qu6d num.i, (f 3*

efTe perfeftior creata,qaia fimilis ratio

ceretur infinita

infriiKf

,

mis appetitui naturali fic

bilis

tn/iaiui.

bonuro commodum nifi aliunNunc autcm nullus a(%us elicitus

deregaletur.

cumque

Vtluniai ntm impitta-

tfi

ide6 femppr ten-

dic aequaliter in

eft

^iqumtum.

fieret

^Dco. Dico hic , ficut ad racioncm , qua probacur qu6d perfedliffimacreacura , qu« pofTec efTe^pof-

'

pro.pcer incoropoffibilicarem prouenit,qu6d

&

non aucem Ec c^m

atiquid

ttddifufrim».

fadla , ica qu6d cfTec concradidlio qu6d ex aliquo gradu fuperaddico,& illa perfedlione cota fiat ens crcatum , neque eft aliquod ens vnitiui

re liber.

realicer fecundum rationes quod vnum illorum fit fufceptiuum, aAus eius , non poteft vnum fieri aliud

funt diftincl;a

tft

mod6

duo

formales,ita

tendicur illud

fO'

compoffibi-

pofTec fingi per incelledlura

proptei hoc poflet dici nacuralis ,eft tamen

vnitiue, nifi fufeeptiuum fucrit infinitum, cuiuf-

tift ertart

& ide6 non omnis gracia efl

muniter , adhuc non fequitut qu6d poteft creari vna creacura , vbi ifta funt idem vnitiuer , qux iit impeccabilis pcr naturam. Quia quandoaliqua

piodi

An ^iHs

,

qu«

lis

& liberi arbitrij creati, accipien-

,

ir.' addacur gradus albedinis eft manifcfta concra- ContraiiSit

fi

refpedus

&

creata

tojft ptecnri

Dicocamen quod

albedini in fupremegradu,

ad fic agere ,& iftacorre, inuicem , & fundamentum diciiur eirc voluntas quaniiim ad velliy idfie velU. Loquendo igitur de libertate arbitri) abfolute,&de voluntate abfolutCipoiTum abfolui a poHe peccare, quiainDeo itaeft,non tamen involuntate potcntia ad agere

fpondent

Vlunttu

infiniiae perfedionisi igicur adhuc eflec limicaca,& poflec concineri in genere.

hoc fundamentum

fari6 confequens. Siloquamur de potentia, qua: eft ordo ad adum,eft ibi coniiderare duo,ficut in peccato eft adus,& deformiias in aAu, fic eft ibi

^rmt» non

non eflcc

igitur ilia potentia abfoluia nihileftiilius

i

refpe^kus eiTe

,

qua fundatur ordo,

adhuc pofTec effe albedo perfedior, quia vno graduaddicoalbediniin fupremo gradu , adhucilla

rum ,

quaericur

fitperior fit potentia diftinEla

Qu6d

vnum

a

,

pocenciavtritm portio

portione inferiori ?

quia fecundum Auguftinum i2.v<^ Trinit, 4. Imago eft in fuperiori portione , in fic

infcriori fe,

,

non

& non

eft

cfTe in

fed non ppteft fimul ef" eodem ; igitur eft alia po-

;

tentia.

Item,pocemiz dlftinguuntar per obieAa,

i.
Anima

Quxftio Vnica, jinittMttext. nis

^ ;.

fed

attcruum

cft

fupcrioris portio-

obiectum infcnoris portio-

,

remrorale

nis cft

obiedum

potentis diftin-

-.gitur iltx

j

guumur. Oppyfifum. Auguftinus vhi fupri

C$nlri,

lon

C?.pi(ulii

dit.i:ntK

CMUtJiinciM

,

in principio

niji ttmmmpeHet

guituc

poctio

365

C H O L

V M.

I

ejft

vnam

,

IIU

re^icit tuerna\ httc temfcrMUs.

,qu6d iftaqusftio poteft habere duplicem intelledum quoruro vnus eft il le , quod portio fupctior (it tantum vna potenlia; &nmiliter infcrior Gc cantikm vna. £t tunc eft quxrere , vtrum vna (ic cadein pocencia cum

REfpondco

"DufUx

in-

5

teUeltHS qM*' ftitnit.

&

fic intelleftiuam , memoria , Sc tunc qusre-

fcilicet

incellc£lu$, provtcftin portione fuperiori feriori,fic eadem potentia,aut diuerfae.

& in-

Dico autem qu6d primus intcile£l;us eft faifortien* fmt fus , fcilicet quod cantiim cft vna potentia, plurei fttinquia in neucra portione eftvnacancum pocenti*. tia , im6 in vctaque portione funt diuerfie potenciz. Nam fccundum Auguftinum 11. de Trinic. cap. 4. Portio fnferior

tia

&

,

qqorum

ttemo-

efi rejpeSl»

mcmoria, iacelligenvoluntas^quae non func vna potentia.

r«jw,rerpe
Vnde Auguftinus

eft

in illa fuperiori portione po-

imagincmTrinitatis.qux non

nic prascipuc

eft

quantum ad iftis potentias quod non eflct verum , nifi refpe^^u actcrnorHm in itla cflTent ifta tria ergo (upcrioc non eft tancum vna

nifi

:

:

pocencia.

Itcm ,inDeo eft mcmoria paterna.qua: eft principium produdionis Filij,qiizeft notitia genita,& per confequcns ibi eft intelligentia,

&

etiam in

pium

Deo

voluntas

eft

,

quz

eft princi-

,

Vnde

Qaod

portione.

non pof-

intelligentiam inter fe

probatur

fecundum Auguftinum

pnmo

vbi fitpra

&

fandti.

:

quia impoflibile fc

in

perfonarum di-

peifo-

cft

fimpliciter funt

necedariz, dependere quantijm ad aliquid a creatis,qux func poflibile eflc ; ergo illx potentix rerpiciunc diuinam cfrentiam liccc

funt

zcerna illac

petior

eft

ergo

:

potentix

refpedlu

dirtin(Stz

:

quat fci-

,

aeternorutti

ergo portio fu-

qux eft refpc(5lu xtetnoium,non

;

eft tan-

lum vna pocencia.

ex i€tu:

regula xternas.

Vnde

feriori

ipfa

fit

,

quod non

cft de porcione invna potentia tantum , cum

eft

intelle(ftus

,

&

volnntas

&

,

rcfpe(flu obie^li temporalis, quia

memoria,

refpedu

calis

obiedi aniraaeft aliquando in habicu fcientix alicuius conclufionis verx , & hoc refpicit memoriam aliquando eft in a6tu , rcfpe(5tu in-

&

:

telligendi illud

feritri.

nam

portio fupe-

,

riorintcndit regulis xternis comtcmplandis

agendis

ferioc vcro tcmporalibus

,& hoc

hoc autem qu6d adlu

refpicit intcllc^aum.

Ex

intclligit ,fequitur voli-

Cum crgo ifta tria non poflint

tum

in voluntate.

efle

vna potentia, portio inferior non

erit

vna

potentia.

Sccundiim^hoc diccndum cft qu6d non Sctti oper. Tom. I.

X

diftin-

fn-

feriori (jfin-

;

in-

fecundum

,

fuperior portio intendic

prim6 ,aquo inferior

recipit

regulam agen-

doruro.

Ex hoc

arguitur

principiuro

&

eadera potentia cognofcit

:

conclufionem

,

qux fcquiturex

Preisttlr

frime.

Eadem feten' aiioquin nulla potencia cognofccrec, tl* teguofcit fe conclulio , nifi cx frtncifium collacioncad principium, ficuc arguic Ariftotc- (^ canelujitprincipio

cijm

;

non cognofcacur pcr

i.de tyinima itext. 146. de fenfu communi, qu6d fivnapocencia non cognofccrec fcnfibilia

lcs

diuerforum fcnfuum

,

ntm.

nulla pocencia cognofce-

cec difFerenciam illorum

:

nunc autem

intelle^lus

provt eft potcio inferior cognofcir conclufionem deagibili cemporali , cuius principium & rcgu-

lam xternaro cognofcic pottio fupetior , fcilicec quod prxcepta Dci cx charirate funt implcnda, vel alujuid tale ergo eft vna potentia intclleftiua porcio fupcrior , quxcft relpc(^u principij, ;

&

potcio ^infcrior

,

qux

eft

tclpcdlu conclu-

fionis.

fcilicet

nametfibcatitudofit fimulfn in-

&

voIuntate,tamcn non potcft cfTe in duabus potentiis intclledtiuis.velin duabus votellcdu iitiuis

:

imo

Prebatur feeundi. Beatitude rtlpeilH

vt) iufju*

ferlienu.

ncccffario aftus vnicus vnius ratio-

tantum eft in vna potentia,quia beatitudo fecundtim Philofophos , & fecundum omnes , eft optimumhominisiideo cantum in vna virrute confiftic vnius racionis beacitudo autem eft portionis fuperioris racionis , vcmanifeftum eft & nis

:

:

i*milicer eft porcionis inferioris racionis.quia eft

Eodem modo dicendum

in

in

inferiuri

dcm rationem:

nas diuinas,quzfccundum

feritri.

&

vt accipiendo

principium produccndi perfonaSjnon funt ftin6ix ex creatis

forfiene in-

,non

func alix potcntix

diftin(fkarum cealiter. Et iftx potcutia, vc funt

produ(5lionis Spiritus

ita funt principia produ(5liua

tentia fertiene

feriori

Item,fecund6 probo idem ex aftu fpeciali, bcatitudine , nam beatitudo non confiftit nifi in operatione potentix vnius fecundum ean-

Deo

Similittr rt-

in porrione fuperiori partibus in portionein-

frui

In vtr4gitl

feriuntMr

,

func «(Te alia potentia in fupcriori

&

tenti*.

,

fiue

memoriam

de voluntate tetur , vtrum fintd'ftinita potcntia;& vtrum

funt trei f«-

,

alia? Alius intellcdlHS quxftionis eft ifte,qu6(l

,

vc

,

quod por-

Sic ergo dico

accipicndo aliquam pocentiam in portione fuperiori vt intcllcdliuam , &: fimilem ift pottionc iuferiori

57« diuintt

amorem

fed etiam

,

qux intcndit circa xterna concontemplanda & inferior circa temporalia difponenda , neutia eft vna poccncia in fc. In vtroquc enim ponit Auguftinus Trinitatcm , fed in fuperiori propric ponit imaginem. Quartum ad fccundum intelleclum quxftio5nis • dico quod comparando partes Trinicatis E*dem ejt f*' cio fupcrior

& etindem.

diflin-

;

fulenda

Pertionem /iiperiorem

Ifi* ferticiHt

tantum contcmplatiua , fiue guuntnr fefpeculatiua , & alia cft pra£lica im6 lam fpecu- net ^iul»latio, quam praxis fccundiim Auguftinum vbi titnim (^ fnpra , pcrtinct ad portionem fuperiorem. Ifta fr*xitn enim contemplatio non tantum continct in fe cft

patct per ipfum«i'«<^»i.

S

per hoc,

inferioc

non

quod fuperior

fpeculationem puram

epctJ gcininamiu.

&

fupecioc

poccntix.qux eftprincipium merendi,cum ; potentia vero inferioris portionis eft principium merendi , vt iilius

prxmium correfpondeac merito illa,

qux elicit

adtus metitorios circa

& alia tcmporalia

:

huiufmodi

eft

proximum,

tota portio ra-

tionis inferioris:crgo potcntia intcIle(Siui in fu-

& inferiori portione eft vnius rationis, & fimili ter potencia voliciua virobique eric eiufperiori

dera rationis.

Icem , tertio oftenditur hoc ex habitu idem habitus non pcrficit duas potentias , fed eadem charicas perficic voluncatem fuperioris :

& inferioris portionis

,

crg/O

Hh

non j

funt

dux potcntix»

6. Pretetur tertie.

;jf

Lib.

S66 pifHnlli»

in

pojiirlori

ntn

ttifert

dem

enn-

tcntix

&

,

inaioiis

,

fic

de intellciau

e[l

h»-

chari-

bitns

f»tii in-vtrA-

ane fertione.

crgo ,&c. Probatio

non

argujt di-

ftindtioijem in priori.lcdpotiiis c conuerlo.quia

iitj/riori.

jdem

;

diflindio in pofteriori

fcmpcr

tft

,quam in poynusjergo potcntia, quam vna. Probatio minoris,Cha-

nr»aior vnitas in priori

fterioriilcd habitus eft

informat,magis cft ritas perftcit voiuntatcm fuperioris portionis, qua diligitur Pcus. Siraiiiter perficit inferioris portipnis voluntatcm,quiaaliter cx iftacharitatc

non diligeremus proximum,qui non

diligiiur

idcm obiC(5lum cft

adae-

communc Deo

&

creaturs,vt oftcnfum eftin primo *. Sed huic

non innitor. Ad primum principalc.dico qu6d imago conHftit inanima, non iecundumquod totalitereft vnum ens ,quia cflcntia anims repracfcntat vnirationi

primum frir}(lpale.

tiac,

&

diftindlioncm ; vnitatcm tatione eflendiftindioncm rationc potcntiarum , vt fub-

tatem,

funt aftibusjvt ffnm.ii.

didum

cft ciiftinEi.16.*,

Nuncau-

^eSu

tter-

poritm.

Ad

fecttri'

fturn.

Diccs.quod

igitut eft

leftabftrahi \ quolibet

f»

,

habct

tinum cbie(ium realf.

&

&

infctunc non diftinguuntut portio fuperior , voluntas formalirior, nec etiam intelle(^us , tcr pcr obie(Sta. Vel fecundtim dicentcs quod cns

&

Vidt ebie-

yniuocum ,oportct dicete quod primum Sum voluntatit.i.d.}. obicdlum intellcdtus noftti fit Deus.quod tamcn qutfi,y non credo , & tunc oportcc cos diccte quod non

non

eft

ptimum obic£tum intellc£tu$ elTc vniuocum omnibus , qus funt intelligibilia. Vcl oportet cos diccrc quod non cft primum obic-

oportet

ObitHum frinmm mttlleSui 1,4,

omnipocencix diuinr, obicdtum dico operabile, vnum obit' Bum rtal* non poccft eflTe aliquid adxquatum , nifi tancum feafus.vt fie» cns poflibile, quod non eft vnum inrc,fedfi OiitSum aliquo modo hoc tancum cft in inieIIc(Stu , quia omnipottn. non poteft efle aliquid , vniuocum reale omni- tiifojfibile.

quod

eifdcm potenciis, vt fubfunt talibusadlibus,cft imago ,noa ita cxprefsc , vcl non co

pcrfe(ftionem intelle(3:u$ ad lot

modo. Ad aliud.cum A\c\im, patentiiidiflingHunturper obieEla. Dicitur qu6d verumcft pet obieda formalia: vifus cnim non diftinguitur per obicdla materialia , cuiufmodi func album & nigrum,

fibi

in

ad^quatum. quia album non plus

valct

,

abftrahitur

cft

ribus

,

tandcm conucnit conccderc quod nullum

bus operabilibus a potentiadiuina

talitcr

realcprartcropcrationcm intellctStus

,

nifi

,

fe

fic

Non datur

propter

cxtcndit

quod nuUum vnum obic(5tum vniuocum habet adxquatum.

DISITINCTIO XXV. Q^ iESTio

obic-

obie(Slumada:quatum potentiae,fit ficabftraclum pcr intelle(5tum,&non cft aliqua potentiarcfpicicns multa,qaa: habct obieftum adxquatum to-

obicctum, vc qualitas fen«

vnum obie(ftum fcnfibilc vniuocam poteft cire communc omnibus fcnfibus. Sic eciam obie(Stum

Iftud ta-

dlum mateiialevifus, quamfit color: fcd ita formalc , litct non adxquate. Vnde fortc vifus nunquam vidcret colorcm , nifi quia album rcl nigrum. Vndc illud obicdum abftradlum, quod cft

commune

JJ.».

fibilis,& vltta a fenfibus cxicrioribus,& interio-

Vtmm

alfud a

Vnica.

<-volt*ntate

eius effeSiiue

,

^iciem mul-

cft intclligibile,

/«-

ttlltfiut.

rcfpedu artcrnorum, per fe loquendojied refpct5tu infcriorum bcnc potcft cflc imago intclligsndo lapidem, licct non ita exprcfla , quia temporalia non funt immediatas fimilitudincs arternorum. Non igitur vult Auguftiniis negarcabfolutc imaginem cfle in portione infcriori , fcd nifi

mai non

KullapDten.

,quod

frimum

6tum adxquatum intcllcdui , quod videtut mihi probabiltus proptct perfcdioncm potentix. Quia ficut vidcmus quod \ fenfibus partialibus

fed pcr obicftuni formale

ti»creat»re'

I£. ptimum obie(^um ipfius qu6densvniuocum ObitBum

inteIIe(5tus!Dico, fuftinendo

tem potentiac polfunt comparati rcfpedu xtetnorum, vel refpcdu tcmporalium ;& tefpe
tttprie efl rtr

&

(Stum.non tamen proptcrabftra(Stionem fit ipfum obicftum intclle(5tus. Sed vnus conceptus po-

infcrioris cft

en-

&

adcnscrcatum,& incrcatum,eft piimumobie-

quatuuijVt ipfum cns, quod

eji tttiui tii.

dc fi videndo acqualiter pcrcipercmus fonum in audiendo acqualitct coloficutcolorcm, rcm ,|ficut fonum , non potrct concludi plus quod vifus cft coloris , quam foni. Idco di6tum Philofophi foliam habec vcritatcm de potcnaliam tiis organicis , qua: rcquirunc aliam , mixtionem in oculo , & organo , vt vult , de Sen-

Poiict ctiam argui cx parte obicdi vtriufque porcionis ,quia intcliedlus portionis fupcrioris

:

& poriionis

Acf ar£um.

non organie»

i)on cft nili vnus intcUedus,

vna charitas , qu« :

* Jni.d.t.

Poteniia

natam proportioncm in organo potcntiz organicx,& cx hoc arguit quod eit talis obicdti. Vn-

pt& fenpito.

nifi

Quarti,

tptius cntis, quia Ariftotcles inucftigat detcrmi-

chantate portionis infcrioris,(Sc noncft fe cxccndit ad omnia diligibilia crgo non cft niii vna voluncas {imiliter

nili i

frfbelur

XXV.

Diftindio

1 1.

Alcnf.i.^

q.j^.m\^%.

caufat

a&um

.
D.Thoni.i.^.^.«^3.i«. t 3. (^ 4,

l i.j. V -e^ ^mdl. ^ .q. i ^.Gofftcd quedl.6. j. 7. Wh.-^.degrati»^ libtro arb.pertotum. Caftro eofftr» htrefv.libetum arbitrium. vidc Scot. i» Oxon.hic (J» 4.(/.49 jii.w.io. <^i.Phyf.j.i5.

Hent.quodl.

Bell.

qux habet propriam cfTcntiam pro obic(5to alxquato, & nos non polTumus potentia Dei tantum,

I

R c A hanc diftin(Stionem if.

habetc clTcntiam diuinam pro primo obic^fto. Idc6 ponimus illud commune quid abftradtum,

luntate canfet tjfeSiiue

&

luntate ?

fic

bis.

adxquatura Et

licet

fit

nuHus

perintellcdum in no-

tale

nigro ,nihiIominus vifus bouis, nigrum , ficut nunc. Ideo dico vidcrcr album qtiod difllmilitercft dc potentiis non organicis, quia ficut potentiae non organicx funt abftrafta:

&

non requirunt talcmcomplcficut obie(5ta funt

xioncm

alicuius organi

ftra^n:^

idc6 quxlibet potcntia noji organica

i

lcm

intclle^aus abftraherct colo-

remabalbo&

a matcria, hoccft,

quxritur primi^

,

abcft;

5.

Quod

:

I.

VtritmaliHdavo- Argumtnt,

fic.

a^um

in vo- frimum.

Pcr Ariftotc-

de Anima,text. 54. Ordo

efi

mouemium,^ moterum, quoddam cft mouensmotum,vt appetitusiquoddam mouens immobilcvi appetibilc.&c. Etquod Atiftoteles ibi loquatur dc moucntc cffe(Sliue , & non metaphorice , vt finis, paret , alitet enim zquiuocarcc mouenst quia aliud moucns , de quo loquitur , tnouet effc(Siuc.

Icem,

QujBftio Vnica. Iietn, voiuncas

StcuniUm,

non

diuc. Amccedens

Tttlmm.

potentia aAiua; igitur

eft

aliaa voluncate caufant

a^um

p:itct

t

c[ah petentU

/tiliua efi

motum

Metaph.texc.coin. 17. Icem,accidens per accidens

cutn menti

;

non

oricur ex prin-

fed volicio eft accidens per acci-

dens refpeftu voluncacls

,

quia poceft

fibi ineflc,

& non inelTe, manence fuppofito.

Argumliitm frimmm.

,

quod

fe

:

ttentia, atjuditer

Vnde igitur cadit

approximata, vniu cadit , alitu non. aliw non f Refpondct non ifte,

&

:

Cum

nifi propter voluntatem,

codem modo

aAum

Itcra, Auguftinus

3.

in noflra potefiate

ejfet

in voluntate

qu6d vnus caderet,&

efiet

Sittmdum,

neque vituperandus

,

exterminandtu

de

guo non :

omnia funt

igicur

difpofica,vc ipfeiupponit: fiobie-

€t\xta caufaret

efiet

,

alius

impofEbile

,

etiam monendta

,

dr talii

hominum numero, £x hoc ar rel="nofollow">

e(l in poteftate patientis

non

pati,quia

agens agit , patiens patitur cum igitur non eft in poteftatc patientis qu6d agens non agat igitur nec in poteftate eius erit pofterius , quod necelfari^ confequitur ; igicur mocus , qui eft velle

fi

:

:

vel fic.non eft in poceftate voluntatis,

fic,

fi

effe-

caufecur ab alio a voluncace. Anfelraus de Concepcu Virginali cap. 4. Ani-

€t\\ih

Ttrtium.

Iccm, Auguftinus de vcraRcligione.iV/Ai7w»» inpotefiate nefiraficut ipfit volMntoi.

Ecidcmvult

voluncas poccft alias potcnmoucre, igitur poteft fe mouerc. Iccm, Philofophus 9. Mecaph. cap.5. texc. 10. Potentia rationalis valet ad oppefita. &arguicibi-

Ub.Sy(jU(efi, ^.8. fed tias

^intum.

dem,CM»i irratienalis fiatim procedatad oiiHmfiluto frohibente

igitHrfiiadijferens

,

,

vt indijfirens ,ali<jitid ,

ideopotentia ratio-

nalit nihilfacit, nifi determinatur.

Quidigittir dc-

producat, contrariafimul faciunt

tcrminat

?

Refpondcc. Hoc

refim,i
dico appetitum proha-

eledlionem:igitut per ipfum potencia

racionalis poceft fe ipfam determinare

,

& maxi-

Stxtum.

obicdura voluntatis , vt voluntatis , cft ffnis j igitur vt ficraouec metaphoricc igitur vt fic, non cfFeftiuc.quia mouens effcaiue inquantum talc, mouet propcer finem ; fednon ex hoc, qu6d mouec vt finis , mouct proptcr fincm ; igiItera,

:

tur

obiedum

moucc $*ftimum.

voluntatis

,

non

vc voluncaseft,

Icem , pocemia nobiliflima non poccft efTe tantum paflSua ; fcd imclledus , & voluntas ,

& maxirac voluntas

:

igitur eft

SCHOLIVM Trima ,

quod idem cfTet mul refpedu eiufdcra

adu

in

& in potencia fi-

,

hoc autera impoflibile

:

efTe talc in aOiu , qnalc eft , quia agens debet pafTum in potentia , vt patct i de Generatione, 3. Phyf.text. i7.Igitur hoc principiam negare eft

eft

&

.

deftruere tocam Philofophiaro.

Secundo ad '\Atm,Materia,&

Motum

duntti. VhyUexi, zo.

refpcftu raotus

:

efficient

fitnt difiinSafiibie^o

De hoc late aElum efi

,

tjuia

igitur impoflibilc eft

ipud probatur

:

moucns

tcfertur realiter.j.

& motum

dem. Quart6 ad idem agente approximaio,& pafvoluntas fo difpofito , fempcr eft adio igitur fi

tjuadrupliciter.

:

adiua refpcdu

efTet

fui

,

fempcr

efiit

oEiiuui

,

citm fintire fit

a£H», fenciendo fc volicio

,

,

quia voluncas

feroper effe volitio

immanens , fimper effit fi non femper elTct

vcl falcem

:

eft libera

confcquens

tamen

,

poflec

eft falfura

,

quia

poteft efTe volitio, nifi intellccflione przuia;

incognita enim amare non pofTumus, pcr Auguftinom %,de Jrinit.cap.^.& lib.^.eap.f i. Si dicacur quod non fcquicur , quia obic6lum idco non poceft efle fcmeft czafzfine qua non ;

&

,

vt re-

De quo late ibidem, num.

1

1.

4. Obitaie.

pervolicio, nifiobicdo prafence.

Contra

,

quod quodliber

pofrct fuftineri

fie

Ht^tnjit

fcmpcragic in fcquantum eft cx parcclui quod camen non fcmpcr agic in fe , hoc cft , qiiia aliquid deficit , fine quo non. Vnde lignum efl combuftiuuni fui.non tamcn comburitfe, nifi :

igneprxfentc, quia ignis ed probabilitcr pofTct

jgitur

,

fine (juonon.

Ita

quodUbet

fuftincri

voluntatcm agcre in fc. totale cft £M(»r«. agens asquiuocum , principiimi agcndi nobilius nobilius effedlu ; termino formali produfto : fed fi volunias caufac agere in

fe ficut

,

&

omne

&

vellein fe,hoc erit adione zquiuoca

:

igitur vo-

luntas erit quid nobilius voluntatc volente. Itcm,duz auftoritatcs Anftotelis adducuntar,

quodvoiuntas vulc conformitcr

& fimiliteri. de

intelledlui, 7.

Generatione ./tnimalium.

Scd ifta funt auxiliata , quia fiue tenetur adtus in voluntateab alio qu«ini k voluniatc ,fiuc ab ipfa, squalitcr funt

ifta difficilia. ,

; fed phantafma potcftmouere incelledum , & voluncatcm , quanquam non fit phantafma alicubi , quin ibi fic inccllcdtus ad-

diftinfta fubiefto

:

dlio igitur,& volitio cft

;

lucens aphantafinate,

Sic

cfTet aftio.

arguit Philofophusi.dcAnima,text.;z. Sifinfut

de inteUeQione , cuius caufam ait ejfe ebieElum

.

SuartM.

:

&

t .

Tertia.

Metaph.text. 10. eiufdem ad fe non eft rclatio realis. Probatur , quia relatiua realiafunt oppofita realia j igitut non compatiuntur fc in eo-

Oxon. diil. 5 quaft. 7. a num.f. Secunda opinioefl Henrici,quod obieElum infi , vel vt cognitum,eFl caufit volitionii idem tenet in

idcm mo-

ifta opinione quod intelnon mouet pofllbilc, ncque aliquid in intellcdlu mouet voluntatcm, cumnonfint

a phantaf-

mouens

Seeunda.

uere fc ad aliquid.

leftus agens I.

opinio Goffredi volitienem fieri

& idem de inteUeEliene,

non coinci-

habct vt matcria

fe

Dicitur igitur pro

aftiua.

mate

fednihil inttinfe-

;

eft

quitur

Ethicor.

cffedliue.

funt nobiliflitTix

Ofin. Gtffr. R»tio I.

ponere mouens , & motum non cfTe diftindla moucrc fc ; fcd hoc cft , & poncre idcm impolEbile proptcr multa. Primo, quia tunc fe-

Item

tnc voluntas. 1LMtt0 i,

& &

eft

non

ma efifiipfitm meuens. fltt»rtum.

,

eflediftinda fubiedo

Tcrwoad idem NifiveUe

arbitr.

netjue efiet diqMis lattdandHt,

necjue

;

quia oportet mouens

diftindum fubiedo a voluntatc: igitur nihil , quod eft in intcUedu, potcft moue* re voluntatem efFcftiuc. Maiot patet, quia idcm

non.

dcLiber.

,

aliud ^ volun-

fubiedlo

eft in pocencia concradiAionis, decerminacur ad vnum voluncas eft in pocencia contradidionis ; igicur oporcec quod per aliud decerminecur. Oppoficutn.Auguftinus ii.de Ciuic.Dei,cap.6. Si duo AqHaliter affeili habeam obieEla aqttaliter mo-

Icem

non ex

CttUrk.

phantafma

iilud eft

,

quod

adura in voluntatc

tate caufat effct^iue

in voluucateefFe-

principiMm tran/htHtsadi aliud iHtjuantitm aliud. $.

cipiis fuppofici

fiHtrtnm,

Dlcitur

567

ad quzftionera

huc camen incellcaus fic

eft alibi,

non efTec ibi, qnod roouens, &

ac

poteft faluari fufficiemcr,

fi

mocum

femper funt diftinfta fubiefto. Intellcimmcdiatc a phantafmateimmediacionccaufz , eifi iion immcdiatione effedus

;

quanquam

inccllcflio

fir

Hh

prior in racio-

4

ne

DiftindioXXV.

Lib.II.

368

nc ctFcftus quam volhio.non tamen mcdiatione quia lunc niotum , iic mouens rationc caula:

Quid

non

conlidcrandum ? Voluntas enim non poteft aiiis potentiis imperarc,nifi pcradlum volinnatis.vcl

:

Jiinriti

mio.qnoill.il.

guift

j.

'

p,l.q.77. I. X.

eandem conclufion€m,qu6d

aliud ^ voluniatc caufat

illudcftobicdum Th,

Vide D.

&

eflent di(Un6ka fubiedlo.

Alia opinioponit

ofii.

adum

in voluntate

,

(cd

cognitum. Iliud patccin iimili per Auerroem i.Metaph. text, com. }6. qui dicit qu6dbalncura inreextra mouet efTcdiuc vt

i

q.J,

.

*p.J.ci.}I,

vires fcnfuiuas

balncum

fcd

,

anima moucc

in

voluntatem ergo obiedum vt cognicum mouec volunfatem. :

Item>ficut in appetitu fenfitiuoobicikum fen-

fatum caufat adum in appctitu fenfitiuo, fic obiedlum cognicum in appetitu intellediuo. Et fi dicaturcontraiftos,obie(flum intcllcftus poteil clfe nihil in fe

ue caufare

pro quo

illo rMHCy

;

quia non

,

igitur nihil potefteffeftieft intclligibilc

adu caufat,

fit

quod pro

adlu nihil.opor-

tc<

cos diccre qu6d obic6bum vt cognitum cau-

/at,

& hoc eftdicere quod inccilcdlus pcr incclle-

dtionem caufat volitionem , quia loquendo de cognitione nbftradia,manifcftum eftquod poceft elTe aliquid

cognitum , quando

nihil cft in

fe.

igitur facit iftum aftura, quo voluntas imperac inteiledui ad confiderandutn, vel ad non

nifi velit eis

imperare

vel nifi velit ipfas exequi

,

imperium, a quo cft iiiud velle ciFediuc. Aut igitur iftum atSum caufat in fc immcdiatc, tunc parirationcftandum cftin principio. Veihochabetaliunde,& tunc imperium iuum non eft in fua poteftatc. Dicit, potcft occurrere

impedimentum,quam-

quam hoc phantafma fit natum mouere ad propinqutim.

Ex hoc habecur propofitum.quia quotcunquc circulationcs , impedimentum occurrcns non cft plus in poteftatc noftra, quam bouis euntis

ad pafcua,

fi

occurrat fibialiud magis deleda-

cundo , profequitur illud; illud tamcn impedimentum non cft in poteftace bouis fic nihii fiercc pct imperium voluncatis , nifi volunbile in

:

tas poilit

aliquem

Dicicur aiicer

adum in

, fi

mate deledabile,

(c caufarc.

fimul occurrunt in phantaf-

& dcteftabilc in aftu

dimittendoaliam parcem

II.

Riijcitur.

fiant

,

in potc- Alt» rilion'

incellcdum in turpi,

ftate voluntacis eft fiftere

SCHOLIVM

ReflieM Gof.

fibi fredi.

,

fio.

& tunc fcquitur mala

eledio. Contra duasprtfataj opiniones

volnnta'

refiluit,

tem caufarefmm acinm. Primo contraria ,

circa idem

immutatumnonpojfuntfieria caufanatHraliyfid nolIc , vellefic JiHnt. Secundo , alias nolitio non ejfet

&

in dominio hominii, Tertio,ex autheritatibu*

& Philof.addh^u ad

Patrtm

oppofitttm.

IStar duac opiniones concordantin hoc,qu6d

&

aliud moucr , caufat volitionem ab ipfa vofrima rati» etntm fufr»- luntatCj&contra iftasin gencrali funr rationes dlciiu tfinicnis.

principales ad oppofitum,

& dcduco cas

vlterius.

Agens naturalc limicatum, non poteft Contnri» »» idem obiepojfiint efe a efle perfe caufa contrariorum circ.i eauf» n»tU' £bum aequaliter difpofitum ; fed pofllimus habere rili.omiubtu velle , Sc nolle citcfi idcm squalitcr difpofitum ex /tlijseoii m>parte fuijigitur idem obiedum non potefteilc do

Primo

fic

:

hnben-

f'

caufa pec fe iflorum contrariorum ; igituraliud crir proprium obiedum , refpeft» cuius cft nolle,

tibiM,

vt

& aliud refpeftu coiuseft velU, vt

malum,

num

:

malum non

fed

poficiuum

Steunda, Si volunttu

non

e(t

»Bi-

UM nuS» ,

*fi

;

&

vcrumque, vel ncocrum ? Si phancafma vnius efKcacius moueai, igicurillud cliget,quiaper eiiicacius mouens ad vnum contratiorum non poreft paiFum reduci ad atSium contrarium. Igitur fi voluntas potcft libcrc , hoc non erir per adum vchementiorem , quo impcrabit ad oppofitum necperadumdebiliorcra, ftantc vehementiori igitur a fe imperabit ad ceilationem vehementis. Non enim fiftitur voluntasper hoc, quodeft voluntas roliim, finullo lunratis, fimul eligit

:

:

modo caufet Dicir

cfFediue

adum

quod voluntas :

SCKOLIVM

bo-

nonper

igitur voluncas caufat nelle

fifti-

III.

jRefittatur in Jpecialiopinio Goffredi.

ligerent

;

;

& per confequens nec

illi a
& fic

Prime, ^uia

caufit tujuittoca totalis ejl perfe£lior fito effeSlu.

Secundo ad ider» , homo cft domirvus aduum fuorum fcd paiHononeft in poceftatepacientis igirur volitio non eft in poteftate naturalitcr ,

fe.

imprcirom ab obie^lo igitur voluntas antc tur per illud obiedura magis cificax.

cundo , alias animafiparata

volentis

in

praecipit per aliquid velle

cfFediuc.

libirltu.

Rtfittitnr,

poteft caufarc noile pofi-

tiue, quia priuaciuum inquancumcale, fe caufat

Conrra,qua;ro,fi illa duo fimul occurrentia func a:que cHicacia mouentia voluntacem , vel fi fit nihil efFcdliuc ex parte vointellcdlum ,

,

necfe

,

Se-

& Angeltu nihil intel-

mmerent ; ejuiaficundum ipfitm, idem

nonpoteftejfe agens, &patiens. Soluit tjuin^ue ratio-

nes Goffredi pofitas

principia,

&

num.

difficttltates

}

.

&fi<jt]. explieande

varla

Philefiphicas.

nullus vicuperandns. H*g>onfi»

Giffr.

Dicicur hic , quod fic, quia voluntas determinat intelledtum ad confiderationem vnius,& poteft ad vnum conuertere,veI auettere,& pro tan-

toeft inpoteftatc volentis, licet

ad 7' Jmfugntttur.

non quantum

a^umprimum.

efi

in poteiiate neilrM ^uin vifis tangamur.

Auguftinus^.dcLibero intellc^lus eft merc

ncm

arbit.

Per talem adiovo-

naturalis. Si igitur

iuntas poteft impcrare potcntiis

,

hoc non erit quia iile adus

periftum aAum primum tum , primus non cft in poteftate voluntatis. Tum, quia ille adus non cft dc confidcrando , vel non ;

confiderando

,

licer

:

Ci

phantafma

uoca intcllediionis ,

eft

fpecia9' caufa totaIis,& a:qui- Opiui» Gif'

& volicionis

,

igitur eft fim- fridi

offit'

guatur.

pliciter perfe6tiorintelle
cur phanrafiacio eft nobiliorftslicicace Philoio-

Contra , in primo inftanti,in quo occurrit talc phantafma , tunc prim6 euigilanti prima adlio pcr fe cft mere nacuralis ; igicur volicio caufata, quia non

COntra primam opinionem arguitur

fed caufatur

mcrc

naturaliter.

phorum.quam ponebant dlionc

confiftere in intelle-

& volicione. Non eniro poccft ille Doftor

ponere aliud agens , videlicct intelledum agentem,quia agens , & paciens neceifari^ func diftinfta fubiedo, per eum. Icem, Angelus & anima feparata polTunt operari volendo,& non poceft poni in eis phanrafma caufans volicionem igicur oportet qu6d Deus immediatc caufet malum veHe in voluncatc primi Angeli, vel fi ponacur aliud agens, vc ccelum, vcl quodcunquealiud obie(ftum,oporcct principium ;

fuum

SteuttiiGefMttim»

frid.

fip»ntt.t ni' hil inteOig*rit.

Quisftio Vnica. luutn negare

quod

»

Vndc non

nobilior effcdku. rc

quod anima

do

cftprobabilc ponc-

moimmobi-

fcparaca, vcl Angelus nullo

poffic raouerc fe

litcr in

caufa zquiuoca cocalis eft

,

quod

fed

llarent

quocunque vbi ponerencur , ac

erTenc

(1

inrcarccrc.

lOi

Ncc valet argucre,qu6d Philofophi non vidcquomodo poterir elTe noua intcIle6lio in

tunc

Angclis

,

quia

ipfi

de Angelis errauerunt

falia funt principia

,

non cft mirum

fi

& vbi

:

dicant fal-

&

G>ffr*d, f$l' tututttr.

Ad primam jgitur rationcm pro prima opinione dico, cum dicit , meuens, motumeJfedifiin6l4

&

fkhieElo, aliqui dicunt

quod hoc ponbus. Dicb tamcn qu6d nec

Vid* Htnri-

emm qmtdl.

jtdfritmu».

Id*m *Jft

poteft

tnmtns,

0> mitMm d.

7.&1.

I.

i.

J.q.IO.

eft

ibi

verum j

in cor-

nec in

fpiri-

tibus. Vnde credo quod Dcus non polFet faccrc Angclum ita nudura cum generali influentia, quin poflit intelligere fe,& tunc idera cflet mouens,&motum. Ad primam lacionem conti
indiftinda fubiedo,

& idem moucrc

fc.

Hoc

falfum fccundum multos , diccntes quod fpe-

mouct intelle(5l:um,& obiedlum

cics intclligibilis

cognicum voluntatera,& tunc dicunt moucus,& raotum efle indiftin(9:afubie6lo,& tamen negant idem eflle principium agcndi,& rccipicndi:tamcn concedo in propofito , qu6d idem mouct fe , & cft in adlo,

& in

potcntia.

Eteijm dicitur, pafliim eft talc in potentia, quale agcns in aAu. Dico quod hoc eft verum in adione vniuoca, & irapoffibiic eft qu6didcm fit in aftu cns formalirer tale

&

,

in potentia antc

a^ura formalitcr tale tamen in aflione zquiuoca nunquam oportet hoc cflc vcrum , quia ibi ;

agcns oportet cflc nobilius.& virtualiter tale. Et fi capiatur qu6d nihil idem potcft cflc fimul qnid fimut in potentia ad aliud ,& a6lu habere eminentcr. in aSu , (^ Dico qu6d iftud cft falfum , quia vt in pluribus fittnti». narura habct principium aftiuum ad illud cuius eft capax , etfi non fcmpcr ; ide6 natura dcdit eiVititm »li'

,

dem

,

qu6d

tentiara

,

foima vt

poteft recipere

adtiuam

,

augmentatiuam po-

& nutritiuam.

Et nobiliffimft

intelledliua habet potentias aftiuas fua:

pccfedlionis accidentalis, vt in pluribns.refpedbu

cuius eft fufcepriua. Et quia

non

poteft in tali-

bus dare potentiam aAiuam ,&paffiuam in diaerfitate fubic^fli , cnm potentic fint non organicae,ide6 nondiftinguuntur fubie6to,ide6 qiiahquam in coiporibus alia fit pars mota, & alia moucns organicc, quia corpora habcnt talem diftindlionepi , tamen in non organico erunt ifta; potentia; vniciuc,& fine diftinAione fubie^i. II. Netamen fiat «quiuocatio dc hoc vocabulo iJtmfimul petentU. Dico quodloquendo de a£lu,& poccntia tfi i» «^M virtuali, (^

n pttenti» ftrmali.

vnomodo, quodlibet prxterDenm poteftdiuidi per aAum, & potentiam,ita qu6d prius eft in potcntia qu^m in adlu. Loquendo tamen dc ente in potentia alicuius perfedlionis, quam debet recipercquod ramen eft ens fimpliciter,nihil prohibet ipfum efle fimul ina^u virtuali, & in potcntiaformali ad perfc&ionem talcm quam dcbet reciperc. Neceftillud oppofit jm principioMc,

taphyficali

notiffima ta,

;

,

quia principia Mctaphyficalia func

igitur notis terminis ftatim funt

& raultis non occurrit

no-

hoc ptincipium nocis

,

hoc, aflurapcum

falfum

eft

quia fubftantia eft

,

fu«nonrepu-

nobilior accidcnce, &nobilicaci

gnat pofle rccipere accidcns. Nec etiam repugnat enti perfe(fto efficere ; igitur non rcpugnac quin illud cfli4:eret in fc ptopter pcrfcttiofuam. Dicunt, faltem agens eft virtualiter tale, quale eft fuus effe
ncm

ponere.

res dicitur in

quamdiu non habet ejfe extra caufam fuam, planc pctitur quod debciec probari,& cum potentia

fibi,

ipfi

Ide6

fiilfutQ.

&

ensin poccntia, fccundum qu6d

bifcum ,qu6d Angeli acccpetunt effic j^ofk nenejje, ipfi benc admififlcni nouas intellcftiones in Angelis , hoc necefiaiid habent Thcologi

lamen

S69

imo appatet eis,qu6d eft

,

accipiendo potentiam pro principio paffiuo reccptiuo a(3us , zCtwm , vt diftinguitur contra

conueniiTenc no-

i»s concluiiones. Si

K»titHes

(ermiuis

&

bens aliquid

habendum quens

falfum , quia fic Sol, qui eft vircualiccc potentia vt eiret fotmalitct califimiliterDcus poflctefle formalitcr tale,

cft

calidus

dus

modo emincnti eflet in potentiaad modo minus emincnti. Confe-

illud

,

,&

quale

eflct in

virtualitcr,& pcr confequcns poflct eflc

eft

formaliterafinus.

Dico quod hoc fam.

cft

fumere non caufatn vt cau-

proprietates

,

&

in

probatur ineflc

fibi

racionc vnius proprictatis

illi

ratione alterius proprietatis.

quod

in

,

Quia

videtut

hoc ente coufcquitur lalis effcaus , quia

habet talem proprietatem

cumque

emineter pt» tefi

Ijsber*

iUud ftrm»' litiTl

,& infcrtur qu6d vbi-

proptietas repcritur

illa

II.

eadem rc func diuerfac Siumi* htitunc quando aliquid compctit betu tlifHii

Quia aliquando

debeat fcqui

,

quibufdam verum , quod habens aliquid modo eminenti , non cft in potcntia ad habcndum illud modo minus emincnti tamcn vniuerfalitet fumpta eft ptopofitio falfa, quia in lalis

Sic in propofito in

cfi^e^aus.

cxemplifi

,

aflumptum

cft

:

multis pishabcns aliquid modo cminentiofi, vt virtualiter, eft in potcntia ad habendum illud formaliter.

Nec

cft

hzc caufa in Solcquarc non

flmar* Sel ng

cx hoc,qu6dfit

eftformsliter

poteft efle calidus formaliter calidus vircualitcr fa,

;

quia

cum Saturnus non

ctiam Luna

,

hoc

eflct

qu^d vtcrque

calidus formalicer. Alia igicur

Sol non

eft

caufa praci-

calidus virtualitcr

fit

fcqueretur

fi

,

eft

,

nifi in re coirupcibili

;

quse

non

poiret eflc

,

ficut

,

ide6 ignis,quantLim

le, ita

fecliua eiufdcm frigiditatis

&

qu6d

cft

ex

cuius

,

aqua, cfto quod calcfiac

dimifla redit ad frigiditatem a ,

quia

eft receptibilis»

partcfui.eft rcccptiuus caloris formaliter eftefi^e(fliuus

tnitdin.

ncc

caufa quare

rccepciuus caloris formaliter

caliditas eft qualitas

,

,

cft

fibi

af-

reccptiua ciuf-

dem, fecundum aliquem gradum. Sic ,

efto

qu6d

ignis poflet remitti in calore, fibi dimiflus cfficic in fe calotem fotmaliter

,

& tamen paflum prz'

exiftic cale virtualiter.

Similitcr.excmplum dc

Deo fingulare eft,quia

Deus habetomnem perfcftionem modoinfinito , & talis modus excludit omncm componibilitatem. Non igitur eft hoc folum, quia prachabet aliquid vircualicer, quod non poteft fnfcipetc illudforroaliter,quia nunquamimpedic,quantum eft ex fe , quando przhabet talem qualicatem limitate. Vnde fubic(^um habct virtualiter,

&

&

emincnrcr propriam paffioncm effcdbiue , potcft efle calc formaliter. Et hoc eft de

tamen

intcntione Ariftocclis^. Metaph. text.ii.uid hot (jMod generetur fhhfitmtiA

,

iiecejfe efl

tjuod prtiexiftat

non aurem ad hoc qu6d generetur quanci^m vel qualccft necefle qu6d ft»cxiftat tale in iGta, fed fufficit qu6d praccxiftat in

jfiibfiAntitt

in ailu

,

,

potcniia virtuali.

Ad

'3'

Lib.ILDiftinaioXXV.

570 jld feeUdum

^f''

^j aliud, cum

1.

non

numcro. Dicitui * quod in voluiKaiepoilumus duoconuderarc:velmquanlum eft appctitus ; vcl inquanium Iibcr. Inquan-

'.

quodl.

dicitur,materia,& efficiens

coiricidunt in idero q.

X i.rcjicicm.

tiim appetitiis.recipii

ron

,

inquanttim liber,efGcit. quia proxima ratio con-

miter dilpofitonon lcmpcrasqnalitcr vult vo-

valct

propriam pafllonem

ratio recipiendi

homo

recipit

fed ratione

,

»

,

non

:

rinbilitatemrationeanima-

qua rationalis

£t per iftam

eft.

rerponfionem aiqualitcr poiret fuftineri quod quzlibet fpccies poiret agerc in fc , itabenc non libera ficut libera ; ratione matcrialis , vel ge-

&

neris, poffit recipere,

& ratione difFerentix

,

vel

Et manifcftum eft quod tfife aifri- cum aqua tedit ad propriam naturalitatem , tota ^' '^*''^'^ ^qua agit » tota aqua patitur ; forma cnim non forma: poflit

efficere.

&

tet*i

'

inmateriamfuam. , ille Dodbor

agit

Practerek

14.

cftfimi- ^„4^ een/lat quedltgnutm

lcquia apparet quod ignis*approximatus huic

ma lis

titu, ftititur.

fint^uonon, vi igniSjli-

defitit illud

gnum non comburit. Diciturquod non

ligno,& ilii a:qu:iliter difpofito, fcmper vniformiiercomburiiur lignum; led obicdo vnifor-

enim

redu-

quando

&i

ftituendi fpcciem.vt difFercntia vitima,eft proxi-

Si d illud

Aqu»

£t cum dicitur contra, quod tanc pari rarione quod lignum ?gjt in fc.prxfcntcigne,

poirei diti

quod genus

non

;

&c dicic

quod fic res alia igitur ipfe habet concedcre quod voluntas ciim recipit inquantum appctitus , & efficitinquantum libera, rationecJufdemrcalitatis primo agit, & patitur. Idto concedo qu^dper eandem realiMtem primo eft voluntas reccptiua, dtfferentia intentionis

arguit

;

adtiua

iem

,

& effi.-aiua nec per aliam rationem rea& recipit fcd folum peraliam ratio:

clicit

ncm

,

,

caufaram ab intelledlu noftro. Ariftoteles de materia tranf-

vero

i.Phyfic. text. 68. loquitur

qux eft materia alia , qukm fic fubiedum, quod coincidit in cfficiente , quod dimutationis

realis

,

citur propric efficiens diftindum contraagens.

Sicenim

cfTe a ligno , ficut

Sed

cfficicns tranfit in

materiam extrinfc-

cft

qu6(l illud

non

non

quiaadhuc addicendo qu6d lignum femper vniformitcr comburit fc approximato illo vnifonniter fine (juo non volun-

hoc

fufficit,

faluarc

,

&

:

non zqualiter

tas

afttim in fc pra:fente

efficit

iedo,quialignum

bere. Ideo ifta cft cautela facit fe

ob-

agit naturaIiter,&voIuntas ,

quia

homo

li-

de oppo-

refpondcntem.

Dico igitar quod oportet patiens ab alio pati, & vbi non potell ab alio pati , fequitur qu6d patiturifc; fed voluntas non patitur in adu fuo ab alio creato a fe , quia vellc cft in potcftate volentis ; fed agens extrinfecum non cft in potcftate volentis. '

Diccs; cffedus

non dependct nifi k caufis prio-

Aliquidpta. ribus,vtmatcria,efficiente, quantiam adTifr/jigi- "quiri ad

?**' fi obicaum non fit adtiuura , nec cft materia '^^'^* aftusvolendi; igitur non dependct ab obie<5to; ^^J"**'*^* igitur femper erit in adu, ficut fcnfusfcmpet fentur

»

tirctjfi efTct

adiuus.

Dico quod neceftari6 eft aliqua prioritas naturs , qux non cft prioritas caufz rcfpcdlu effedVus, quia fecundum fic argucntes, intelledio eft necefTario prius natura volitione , & tamen non in aliquogenerccaufx, igiiur

fojfuntejft in

funt relationes reales ,qus habent dependentiam

eedem,

elTcntialcm

tatem oportet ponere , propter ordinem poientiarum , &^amcn potentia inferior non efl caufa

A*

urttnm.

nti

realrs

:

ginis,qaa:

pater

,

,

vt caufa

& caafatum

:

alia:

non habent dcpendcntiam

& filius

;

aliae

,

vt

habent depcndentiam tan-

,motum enim

tiam accidentalem

funt ori-

inter fe

fecundinn id,

non dcpcndet a moutnte inquantum quantum ad aliqitod accidentalc, quod recipit per motum. Loqucndo igitur de rcl.-jtiuis ,ptimo modo ,dico quod taliarelatina non pofTunt elTc in eodcm numero, quia in nuUa vna natura , ficut patet in diuinis, Loquendo dc relatiuis fecundo modo, ipfa benc compatiuntur fe in eadem natura , fed non in cadem pcrfona.

quod eft

,

,

talc .fed faliim

°^ g

'

'

Si igitur talia oppofita relatiua

fatum

;

paier,

quendo de eo,quod )

ecipiens effe a

gnantia in

,

vt caufa

,&

cau-

& filius polTunt cffe eadem res,lofe.

fubcft refpedibus,idem elTct

Tertio

codem , quia

modo non

funt repu-

inter ipfaeft tantijm dc-

pendentia accidcnialis. Idem enim poteft acctpere perfcdionem acci dentalem a fe. jdefft

dent

depe»-

It"*

Diccs

fupcrioris.

Vnde

pafliua. Iftam priori-

phantafiatio noncft caufato-

&

tamen

talis intelleftionis

,

in nobis

maxime fccundum qui ponit qu6d agens & pa-

,

vt plurimiim

iftum Dodlorcm

,

,

neceffario cftprius

&

tiens funt diftindia fubiedto

,

oporiet ponere

prius volitione aliquidin partc intellfdliua, vc

intciIe6tionem,quz tamen per eum,nuIlomodo eft

caufa voluntaiis.

Dico

igitur

qu6d quando vnus

effcdlus efl

,

ipfa

;

fed acceptain abftrado func

& ide6 nunquam adliua motio eft paf-

fed non rcpugnat quin poffint eflc fimul codem , ficut rcpugnant albcdo, & nigredo. Ad aliud, fuftinendo qu6d quamquam volun;

Mfuariam.

tas

fit

intelleaio

yel

obicdtum

y

adtiua

tamen

, ,

„jj^j infellciftiQ

a^u rel="nofollow">

intelleftio cftyJwr ^ho mri,

quamquam non

nihil agat,ficut pontit cft fine

phantafmate

& iHua facit ordo naturalis potentiarum.

i^.

& ncu?er

habct raiionem caufx refpedu ahcrius , pofterior cffedus habec dependentiam ad caufam propriam , ad effepofterior alio cffcdiu

,

&

6lum priorem,tanquam iAfine ijuo non. Vndetorus radius cft immcdiate a Sole immediatione caufa; & tamcn non poteft fieri pars remotiora ,

Soie

,

igitur

quod

nifiprius natura

fiat

pars prior. Proprie

ioquendo de dependcntia effecflus ad dat

fibi efii

illud,

effedus tantijm depemlet ex

,

caufisperfe; loquendo tamendeillo,

adquod

fcntiret.

fiua

ttiioKi/,

funt oppofita.

fcad/m, vtadiua,&

quo non^

ucn$,&motum

in

tauja jine

modo

pcr

\.z\e fine

fuffidunt caufa:

dependec tanquam neccfTarip prarexadum , dependec ad iliud tanquam ad aiiquid^»; ^uo non. Et cum dicit Ariftoteles qu6d fcnfusfempcr

quod

oppofita

1 f.

rclatiua tertio

,

Etnon

nccefTari^ prxifxigiiur.

denominatinc accepta non funt fimplicitcr oppofita;idc6 eademres fimplexrationc eiufdem reaiitaiis primo pofret cfTe mo'^'*^°

"*""''

poicft

non autem fic adio. ^ j aliud.concedo quod relationes rcales poffunt circ ineodcm fimul realiter fcd quxdam

cam.ficut omnis fadio,

cot/.burit

cx alia parte a voluntate.

refponfio

illa

uerfarius pofftr

nente alibi dicit

& ditferentia diffcrunt per intcntiones quod

lunias:idc6 manifeftum

"'n

/''•'l'"''tt^

Dicoqu6d vcrum

eft,

quialicec cffcdus

Senfm,li e[[et »'5'«'*'

7*«-

dependeat ^ priori, P"*i*.'"* nunquam tamen e contra. Scnfus autem exterior eft priijs in aftufuo viagenerationis,vel origine, quam potentia interior. Ide6 licct fcnfus fempec eflet in iCta fuo , non fic effet intelledus quanquam effet a^iuus quia adhuc non poteft exire poftcrior yia generationis

,

:

quos diccndum qu6d

in a6);um finc adbibus prioribus otigine,

prarfuponit.

Ncc

proptcr hoc

cfTct

Qu^flio Vnica. qu&d quldlibet SnnquM»*tur»

tft

ignO'

biUt»nJ»fi-

de^chjine

cjHo noriy

ijuod

,

,

nunquam

(ic

tantum

rrteliiu eji.

Sicuc

pluralitas rincnc-

nunquamcli poncnda

ceflicate

&

,

quia, vc vult Ariftoiclts, i.de

Geucr. Nntura femper ngit jgitur

nt manifeft» nitefttiUt.

cffct a6l:iuam in fe

natura ignobilitanda,

efl

generatum eft nobilius rationc accidcntis. Scd quod praefupponituc non eft ignobilius,puca illud

quod palTum cft

dcfcdum.vc ftcqucntcr , vbi potuir. adu primo perfcdc,&

igicur exiftens in

tantum in potentia accidentali ad

dum , non

adum

fecun-

cget agente extrinfeco , ad hoc quod adum, vt patct oftauo Phy-

cxeat de potentia ad

ficorum

,

&

fecundo de Anima.illud

eft

nobili-

tas naturalis.

17-

primo

exiftcns aftu

,

poffit exire

fecundum & nulla habitudo, vel confcquenciaeft, fi vohmtas eft fufficiensad faciendum fe in a(Slu fccundo igitur lignam , quod eft

adum primum caloris,potcft caufea^um primum,& fecundum. Prztcr hzcomnis indiffcrentia ina<^ibuspo-

in potcntia ad

farein Vtthil »z*t in

teft

reduci ad voluntaccm

mitataro litcr

,

non Hc

Hgnum

, fi

,

&

nihil Aibiicit

comburere

fe

,

agcrcr in fc

& talis a(fiio magis fada

fubftantia.


illi>

di(S^um eft prius

a:quiuoca,

nifi

quaii ad caufam

quod hoc impoffibile:nihil enim agit in fc

;

cft vniuerfalitet

,

aliqua alia caufa creata. Simi-

poffi^c

adionc vniuoca iStione

Nullumenim agens

adtionc xquiuoca corrumpit fubftantiam iuam

pcr

adioncm magis

gnum comburcrct 18.

finis.

«0»

fe^

Nunc autem

fa(Sl:am.

fi

li-

tandem totam fubftantiam

corrumpcrct. Dices , aftus primus pcrfc£bc poteft eftc fufficicns ad caufandum adum fccundum in alio,non

primum pro fccunda opinionccum diciquod balncom m aniaia mouct vttffi-

;

quod balneum mouec vt Siiftmcndo tamcnquod

,

reducitut ad rationem principij

non mouet

Diccsjcaufa pcr fc

cft

pcr le

,

fcd

prior caufa per accidens:

ad obie(Stum.

Dico quod omnis caufa per pcr accidens, vcl

natura

fc eft priot

vel

,

cauperfcdionC.

Non autcm

fcmpcr origine prior,quia prius origine eftamotio prohibcntis, quam motus grauis deorfum , camcn ipfummec eft prius ; fcd non prius mouet fc , qu^m amoucacur prohibcns.

C»uf» tit qfX'

actiiiis

aoquf

prior

(»uja ptr fl.

Nunc auiem modo non

opoicec qu6d caufa refpcdiu eiufdem finis, femper przcedat caufam per accidens finis

;

fed fufficic

nis thefauri

,

qu6d

refpe(5lu alrerius

caufaper accidens inuencio-

vt foditio cft

:

& non prafccffit a(ftio pcr fe inuen-

tionem,nifi propter alium fiiicm.

Ad

aliud

cum

dicitur

,

appctitus fenfitiuus

mouetur a fuo appetibili; igicur intellediuusi fuo dico quod oppofitum fcquitur cx hoc,qu6d vnus eft liber & alius non, quia fecundum Da;

,

Appetittu sifitiuut

du-

eitur.non diK eit.inteUeSi^

HUi i (ontra.

mafccnum,Iib.i.cap. zi.& xJ,.4fT,.app(tittufenfitiutu ducitur,& notducit ; fed incelle(^iuus du-

cic,&non

duciiur.

SCHOLIVM

V.

Ex df^ii re/oluitur,mhil aliud a voluntate tffe caufam

tetalem volitionn. Addit quod alias /etjuerctur

quia illud exire ab ocio in a(flum non caufatur

cingenrcr in rebus

j.

efftE
tet

fa

Henrici.

tantiim/;;/^ y«o

tia

nihil contingemer euenire.

2.&

fit

argumentis

ifta tft

Aiidemgenuiars etdificMor reducuntMr; igiiur non folum cftibi zCtxo cranfiens , fcd oporccc ibi cfte adlioncm dc gcnere Adfcionis ad aliquem cerroinum , cuiufroodi eft opcratio , quz crit A(kio immanens, a(5tiui,5.Metaphyf.text.

cfficicns exira, vt

piima caufa , quia priiis originc oporobie(5tum effe prafens,quam mouciur potcn-

fcd

,

lor igicur cft.quo agcns agit,& illud,quo, vel fc-

»5ReftionJet

quibufdam

& nuilo modo inouejis cffc(ttiuc,tunc opor-

autem in fc. Concr^ exiftens in a£);u primo non cget alio agcntead hoc quod cxcac ab otio in zStam, Cacundiim quod

^.

gloftarc,qu6d per accidcns.

;

;

IV.

ciens,fi luftmeatur quodobic^Stum mouctcffc£liuc , licct non fii caufa totalis , tuiic potcll^ fu-

tct

,

adione aequiuoca.

tur

quod aliud ad hoc requiratur. Scuc manifcfte patec quod vifus non fufficit cxiftcns in aftu primo, ad hoc qu6d exeat cx fe in a£lum fccundum: quia, vt patet in tenebris non videmus. Racionabile igitur eft quod voluncas , qus cft nobilifin a<5i:um

ft »(Ho»e V»iM»(»,

AD ftineri

fima pcrfeflio

cft pracftan-

Seluuntur duo argumenta pro opinione Henncipo-

Jitanum.

Idc6 dico vniuerfah'ter,qu6d omncexiftcns in adu primo pcrfc£tc,fufficic ad hoc quod excat in a£lum fccundum , nifi poffit manifefte probari

,

in

SCHOLIVM

pocentia rcccptiua alicuius pcrfc(Sionis,fi habeat potentiaro adliuam refpc(flu eiufdcm. Idco nacu-

Cum

autcro agcns

tius paftb,di(^um eft prius,quia ignobilius eft eO|

fine ncceffitatc.Scd pcrfcdius eft aliquid,(j cll in

ra fupplcuit

Quomodo

fubftantia.

&

in alio

igitur ficut caufat aliquid in alio

;

Ai ratitnem %.Goffredi.

VelMnt»iptf feStor veliit»t* vtUnt*.

Ad

fic

pcimus aliquem a6lum fecundum

poteft a£tus

caufarc in

,

fe.

aliud,

cum

dicitur, valuntM

ejfet

nobiliort/o-

Dico qu6d voluntas volcns cft vnum compofitum , quod eft ens per accidens,& inquantiim produdum accipitur vtfubtermino formali & fic concedo quod nobilius fir volunvc termicas, qokm volunras vt volcns hoc cft nus formalis non tamcn accipiendo totum, cu-

luntate volente.

;

,

:

;

prxfopponatur quia illa pars non producicur. Et ideo fubillo intelleftu non

ius pars nobilior

cftcc cfficicns

,

omne nobilios cffediu per accldens.

Exemplura ad hoc. Efto qu6d aliqua qualitas folum aducniat fubftantiz vt lumcn fi conferua,

cccat pct

f(?,

;

poftct alcerare fubftantiam.

Tocum

DIco igiturad qua-ftionem cum

,

quodnihilcrea-

,q^

aliud a voluniate eft caufa tutalis 8(5lus

volendi in volnnta'e ,

quitur Ariftotelesin

mo.

aliquid euenit con; quia hoccft eui^abiliier (fic lo,

lib.

Necejfario euenire

,

1.

hec

Peiiherinen. cap.vlti-

eft ineuitahiliter. )

Illud

igiturquod contingcntcr cuenic,iia cncnit.quod tunc poffet noneuenirc in fenfu diuifo. Qiiarro igitur, quacaufa contingenter eacnitrvd a caufadeterminaca pocenre fc-detcrminarc , vci non potcnce ? Si \ nonporente, oportct qu6d pcr vel fi cxeat in aliud determinetur ad vnum adum , vc indeterminata , finnil faccrct vtrumque, vcl neutrum igitur oportet quod in illo )i

;

;

inftanti, in

quo eucnit ,eueniat

minaia potenre

fe

a caufa indctcr-

determinare.

Dicit,ifta dctcrminatio cft cx parte intellcfVus JateSelfmnS

ficrcprxfentantisobicftum voluntaii. Conrri, intcllc^aus indcterminatc ad hoc fotc,

&

^*"/' ''<"»'-

habens T^^" non fotc,non poccft dcterminarc ^^^. fe

fc.

^''j

Lib.II.DiftinaioXXVI.

37i

fe, niflad vnum i(lotum,nin fophidice. Si enim determinct fc ad vnum pcr racionem neccira-

riam , ad opponcum non poteft dctermlnare fe, niH paralogizctur. Si igitur detcrminatioeiTctad vnum illocum,ad quae fe habct concingenter^foIjjm ab intcUcAujhoc non poiTct nifi inquantiim paralogizabiiis \ igitur a voluntaie nihil pofTcc immediatc contingcmer eucnire & probacum eft in primo '^,qu6d tunc nihij contingenter euenirct,cum in voluncate diuina (lc ponenda prima :

*D.8.

q. y.

ratio concingcntia:.

Icem

non

inccUedbus

,

ell

caufa concingens,

modum nacurz,ide6 dicitur Filius procedere per modum nacurae. ci^m

calis a£tio

Dices

per

PhiloK)phus diuidic nacuram concra agcns \ propoHco non igicurin-

,

intellcftum, telligit

fi

qu6d

&

:

inceile6i;us

ilc

modam

caufa pcr

na-

Dico,qu&d eft

intelleftus poccft accipi

quxdam

dum qu6d

fecundum

poccnciaopcraciua, vel fecun-

incelie<%us

,

& volunias funcprinci-

pium concurrentia refpeftu pradicabilium, qux

&

voextrinfecus producancur pcr inccllcdum , luncaccm. l?rimo modo parum ioquicut Philo-

volitum reaiiterjigitur voluntas non tranfmutat obiedum. Siquisvellet dicere quod ipfe loquicur de poccncia adliua, qua eft fadiua in $.Metaphyfic. Sic concedcnda eflec conclufio , qu6d voluncas non eft fa^iua , camen quia videcur gencraiicer efle. Dico, fic ipfcmec cxponicp. Mecaphyfic. vbi dicic efi principium tranfinutandi aliud,aut inquantiim

medicus fanac fc , non inquancum medicus,& camen cercum eft qu6d non fanac alium. Sic igicur incelligcndo pocenciamafliuam ; vc eft terminus a quo , inquantum caufaret perfedionem,quamrecipitin termino<«^fM«m, fic verum eft quod tranfmucac aliud , vci inquanciim aiiud, in x.em\no adtiuem.Et vteftincermino
aliud, vc

malis cranfmucabilis

vt

dicitterminum oppofiratio formalis cer-

xainiadquem. Ad aliud,nego

cim diciluT,aecidensperaccitUns nonoriturexprincipijS intrin/icis alicuisu entu. Cism enimoporceac procedere donec ad illud , li quo

per accidens

, nuilam perfcdtionem toliatab eo, nec etiam in creaturis ipfum poffe recipere, toilit igitur pari ratione ftandum in perfcdlionem

Praicer hoc, fine concradidbione poflcc cfle appe-

principio

cafit

non potens

modum Diaholi

,

fe

dccerminare,fed

nacurz ,

ficuc fingic

cap.

quod primo

1

1.

efiec

nem commodi

,

& non darecur fibi zSeikio iufti.

Angelus cum non

liim inteiligibiiia ficuc

,

&

nunc appccicus

pofllc appecere nifi can-

hoc per

modum nacurae,

(enficiuus appecic per

mo-

,

qu6d forma

Ad aiiud

,

ciim dieitur ,

vnum

eft

dico

;

qu6d

aliqua

non potcft decerminare fe, quia eft diminuta , & non poccns fe complete determinare ad vnum,

&

ideo, vt vulc Atiftotcies , fi taiis pocencia cx fe procedcret ad adtum,fimul produceret contraria.

concingens \ calis poteft decerminare, complete fe decerminarcquia cft indecerminaca zCtiue. Quac camen eft indeccrminaca pafCue can-

qu6d obie-

eft

ifta eft

com'

Q»nfu indt'

&

termin»t» /<•

complexa vt voluntas cum inhoc necefleeft dicere, fialiquidfit

dtttrmin»rt.

caufa indecerminaca, quzcft caufa

racionalis

telicfliu

,

&

vnum

me. Vel fuftinendo quod cancum appecibile mouec mccaphoric^ , cunc vult Ariftoceles inteiligere quod ficuc appecibile mouet appetitum me-

funt materia,

motus mouet

ita appccitus ,

effedtiue

vt acquiratur iiiud ap-

,

fe ad cuiufmodi

& fciencia.

DISTINCTIO XXVI. Q^^sTio Vnica.

petibile.

£t ciim dicitur , tunc zquiuocaret , iilud nihil valet , quia adhuc inter ifta eft ordo fecundum tincurr»t »d genus caufa: pofterioris ad prius genus caufae, vt VtUthmm. At iftoccles pocuic dixifle efficientis ad finem fic exprefse intentionem fuam , qu6d vnum mo:

&

&

&

^»

Vtmmgratia

Vafq

Irca

Diftindlionem i6, qucricur prim6 Vtrumh^itittgraiftam

:

tificans

animamfitin

porcntia

ejfintia

vel petentiaimmediate ? fentia probo.

eft

n/el

Oxtn.kie

\.x.diS}. i$i. e»f. }, Scot. in

poris

& c^m djcitur,noneft/'r/w«^/Km^r/p;y»j«-

,

nauent. hie»rt. i.qutft.^. Richardus ^rt.x.qutft.^. Durand. qutft. x. Gabr. qutft.i. Heoric.jM«
& alia mcdictas ad alia cor*

membra. Ad aliud, conccdoqu6d voluntas

anima

Alcnf. i.f»rt. qutfl. 69. mtmbro i. D. Thotnas 1. 1. qutft. 110 »rt.4.(ir in 4,d.t6.»rt.}.(^ in x.d.iQ.»rt.it. D. Bo-

tranjgredi non rcferturad Chriftum , fed dicitur de alio San6lo , 8cnonefi tr^njgrejfm tantiam referturadChriftum. Mcdictas igitur audlorita-

referturad capuc,

fit in ejfentia

in '"volHntate ?

&

poteft dialiud cfFcftiuc , uec metaphoricc, miccerc nc exprimat , ficuc in grauiori audloritatedicitur , fcilicetin Scriptura facra Eccl. }i, ntn efitranjgrejfttt. Potttit potitit tnm/gredi ,

aftiuaj

nunquam poceft

indifferencium deterroinarc

ufoluit

obieBum

tis

bert^fiteft ft

&

tiim, vei adliuc incoroplete

,

ifterum,

&

caufa cocaiis,tunc au&oricas Ariftoccliscftpro

animai ad exequendum

vnum

,

Aum mouct cffe^iuc voiuncacem, non camen eft

taphorice

»b

tfi.

forraa in potencia

feqiiens nihii aliud creacum a fe potcft ene caufa

principaIe,fuftinendo

jut

contradidlionis, vc fcienciaconcrariorum, &ifta

Alia

Ad primum

tt in

qu6d eft in potentia AdfMMUtn. non dcterminat fc ad

contradidlionis ad aliqua

pieca pocens fe decerminare ad

tocalis vohcionis.

eedit ftft

perfcdla pofEc caafare in

conueniencia fecundum incelie^um. Nihii igicur eft creacum praecer voiunta-> tem , quae poteft fe dcterminarc ex fc,& per coniile

tertium.

fe accidcns per accidens.

dum nacurz conueniencia fecundum fenfum,nec appecerec

4d

Actidens ftr »ecidtni frt-

',

Anfel-

vnas Angelus , qui haberet inteileftum , vel appetitumiantum,icaqu6dpoficchabere affedio-

XX.

,

tum itimxno adqtumt non eft

pocencia rationali. Et ifto modo agens pet in» telleftura diftinguicut concra agens per naturam.

Ifte

Agtns tnft vt

»git in fe in »liu((.

&

&9.Mccaphyfic.& J.deAnima,&i.Phy(ic. dc

tnus it

V«n

eft

caufacur,perueniacur per incrinfeca , fiue in fe, fiue in aiio, cum ipfum pofTe caufare cale accidens

appetcns per

4tn

non

quia obied^um

,

quia

,

fophus de incelledlu , fed fecundo modo multum frcquenter ferc per cocum iibrum Echicorum,

titus inteilcdiuus

in prinfip»l*

habcc propcerca

aiicer fe

^uantttm ipfitm agit infiipfum. Verum cft,ratio for-

turs.

quod

tandi aliud in^ttantum aliud

exit a

Deo

nyfium Dc

(!^ia

anima,

Qu6d

in ef-

quod prim6

priiisgratificacur,quiafecundi!lmDioCcelefii

Hierarchia. proccflus cft ab cx-

tremo

I.

Ad frim

Quxftio Vnica. tremo in extremum per mcdium; fcd anima priis exit
Sicundum.

Tmium.

inadufuo,qui eft gratificare; igituriUud,inquo eft immcdiatc , femper cft in adlu fuo ; huiufmodi eft eiTcntia.

&

Oppofitum. Eadem eft gratia opcrans , coopetans , gratia coopetans eft "in potentia, quia potentia cft immcdiatum principium opcrationis ; igitur & gratia opcrans cft immcdia-

CtMrk,

375

obicAum,

attingit

Sc

hoc vult Ariftotelcs

10.

Ethic.t^MoA confiftat inoperatione.

Item,

non

fi

confiftcret beatitudo in operatio-

ne , fed immediatc nunc incfte viatori

non

ita

in eHcntia

,

polfct bcatitudo

comprehcnfbri , licct perfe6labeatitudo,quia maior potcft eflc ficut

,

gratia intenfiue, fcu charitasin viatore,

quam

in

comprchenfore, vt in beata Virgine in via.quam inLatronein patri^. Dicitur,fic arguo contra te,quia charitas nunc potcft efie maior intcnfiuc in pcrfei^kiflimoviatore,quam in patria in aliquo comprchenfore;

nunc

igitur

cum

poiret cfrcbeatitudo in viaiorc,

ipfa refpondcat intentioni charitatis.

4y\ii. in 4.d.

Ncc

valet

qu6d non qaia nunc carct vifioiic quia non eft dc eirentia beatitudinis, vcl non

dicerc

,

,

vifio vcl

t^ in potentia.

eftprincipalein bcatitudine.

C H O L I V M. SentmU D. Thtrtu, & aliorum ygratUrn ep

Dico, fuftincndo quod obiedhim cft .nliqua caufa perfe,iicct non principalis,toncpotcft effc

S

irt

effeftus per fe alius,& alius, quia

ejfeittia anitM , nort in potentia , dutnUvtium fitadatur ^uinijHe argumentU. Refutaturprimo, tjMtaj^leria , cuigratia e/} idem , vel dijpo-

non cft fic praefens, ficut requiritur ad beatitudinem , quia nunc eft vifumaenigmaticc,tunc vero

ad eam , efi inpotentia , tjtda operatio ; de quo in Oxon. 4. difi, 4o.f«zj7. i. x. ^. occafione infiante

ne tunc fpecie, quanquam fit eadcm charitas numero nunc, & tunc, cfto quod fit caijfa ptincipa-

ni/i per tjHandtm re^

\

fitio

& & patria

docet fruitionem via

differrefiecie.

Dequo

clate

lis

ide6 poteft fruitio nuncditferrcafruitio-

,

eodem

aliat intelUSiio pracedens voluntatem ejfet meritoria.

uari illud

,

,

Oeinit

,

m6in anima,&

D.

lL*ti* I.

in petentia per

quandam

redundantiam. Hoc probatur per Auguftinum de Laude charitatis , vbi dicit, t^\xbArratia efi radix viuemium , vita morieruiitm , eflentia anima:

&

radix vitac corporalis ; igitur in ipfa

cft

immedia-

Item,gratia datagere, igitur dat

ptzfupponit

efie

;

fic ejfe eft

ejfe

;

quia 4^«"«

ab eflentia anims ,

&

primo datur ^(upernaturale. Item , pcr cfTcntiam accepram Dco acccptatur potentia , & totum ; non autem eftentia pcr potentiam ; igitur cum pcr gratiam fiat anima acccpta Dco , ipfa erit immediatc in effcntia. Primum aftumptum patet,(7^«^j. Prius enim rcfpexit Deusad Abcl, deindead muncra j igitur prius fibi

Terti4.

eft

accepius in fe

,

quim quantum ad

opera. Se-

cundum alfumptum probatur quia acceptata potcntia non eft caufaacccptationisaliarum. Itcm.eftentia cft principale agens in i&a me;

§ii*rt0.

titorio

:

ria

SjuintM.

,

ad hoc qudd adus

agente,

fed maqus eft difpofitio neccfTa-

potcntia tantiam inftrumentale

gis debet poni gratja

fit

;

acceptus in principali

quam inftrumentah*.

;

3Rtf'tlilitr

htt tflnit.

ad

quam difponit; bcatitudo autcm

tc in potentia, cilim He^for.pt

Wenr. qutdt. iyq.lt. teititudt

eft

immedia-

Dicitur,qn6d beaiitudo

cft

ptim6 inefientia

per illapfum,& per redundantiam in potentia,

ideo dicituT edcniia, vt carbo ignitus. Contra beatituJo non poteft confiftere, ,

einfilHt in

in attingendo obiedtum vltimum,nihil

tftrntiittt.

trinfecum

fatiat

capacitatem animx

adtu formaliter cunfiftit beatitudo Scotieper.

Tom. XI.

,

;

&

efi

nifi

igiturin

pet

quam

Atfuturu,

imperfeElituperfe-

Quod tamcn nunc ,& tuncfunt eiufdcm fpeciei , differentcs tantum fecundum magis perfe6lum,& minijs perfedum.Quiatunc fruitio illaconuenit cumillain quoLiber, prxrerquam in vifione , & illa fruitio cft perfedior ifta igitur videtur qu6d vifio fit quid perfedius fruitio

fi

:

fruitione , ctim fblum in hocdifferat ab qua: eft perffdior. Vel fuftincndo quod ob- Vilunteupndueit effedut iedlum non eft aliqua caufa beatitudinis, nifi ifta

ifta,

Cicat fine tjuo no», poteft dici,

quud adhuc

dtuerfs

jj»»-

illx

illimira, quia caufa IX virtutis adliuz ad multos cfFcdus caufandos,

fruitioncs difFerunt fpccie

ita

tamcn qubd non

concurrentibus

cft

nata caufare

,

nifi aliis

ipfamet potcft produccrc diucrfos cfFcctus fpccic , vel aliis qualitcrciimque

concurrcntibus igitur licct

,

qua: funt tantumy;»*

,

obiedum

nihil agat

,

ejt^o

non;

adhuc voluntas

informatacharitate poteft caufarc duierfbs cffcdu5 fpecie , ficut Sol quantumcumquc tcrra eflet vniformiter difpofita, produceret effcckus diucrfa:

fpecici.

Item

,

quando aliqua forma eft

indiffercns ad

rantas opcrationes ,qubd pcrficiteam,vt princivt indifferens; fed gtatianon pctficit

animam

Grittit

niH

tnitna MildqUM-

ferfcit

ti.fedftcun-

qualitercumque, fed foliira vt principium opera- dum VHum tionis mcritori* fed animaquantum ad cflcn- fitentiam. tiam eftindifferens ad meritoriam opcrationem, demeritoriam ; igitur non , vt fic , perficitur ik gratiaimmediatc , ficut fcicntia non perficit ani:

&

mam

,

nifi

vt eft principium intelligcndi. Ei ex

mediate, fed in intellcdtu.

Item

,

fi

gratia

fit

immediaic in

eflentia

;

igi-

turpoffet eflc operatio gratuita in intelledtu pix-

enim in-

Fruitis frtfens Jiffire

ah impcrfeElo.

tjuo diffitrt

hoc fcquiturqubd non eftin etlentiaanimzim-

confiftatinoperatione.

pra:-

iliud poteft fal-

piumhuiusoperationistantijm,nonpetficiteam,

Item, ad hoc eft vna congruentia. Reformatio imaginis fit per gratiam ; imago eft magis in cffcntia , quiim in potentiis igitur gratia magis debct poni in eflentia. Contra illud, gratia vcl non cft rcs alia i beatitudine , vcl eft difpofitio proxima,& pcrfcdio,

<).

commune,qabd omne illud ,per ^uod per-

difGcile eft faluare,

in

tcerit radix vitz fupernaturalis. SttHndd.

fecundum

6tns variari fpecie,&

,

Dlcitar ad quzftionem qu6d gratia eft prt-

icdi ced.

principali agente cxiftcntc

fe£iim conuenit cum imperfe^o,

ex Anfilmo.

falKate fb-

caufa fccunda per fe variata, potcfl effc-

Qo ^uam

Thomt.

Quia

vtriufque.

ibidem diil. 49. quafi.j. Secundo , grtuia non perfi' sit animam , nifi tjuoad voluntatem tantim. Tertio, §luarti

X.

obiedum nunc

Vi
uia volitione

;

& cfto

qubd non

efret volitio fe-

quens , intelleftio cflet meritotia quia priucipium a(^iuum infurmatum charitatc potcft ope,

rari roeritorie.

li

Itera,

Lib.ILDiftinaioXXVIL

374

&

Item, Anfclmus dc conceptu Virginali,^. 4, cap.dicit quod etnnu ihftiiia , (^ iniHftitiA eftin vo~ iHntnte. Et 7. Omne peccatum eft in volnntate; igitut

immcdiaic cfl gratia,cum idem uumcontrariorum. ibi

rufcepti»

fit

4d

tcntia

& dicoquodillud, quod primd agit

i

,

pri~

md perHciturj loquendo

de diuerfis naturis , non de liis,qu£ funt in eodem fuppofito , non tes,

&

& res alia. perficitur

M/ie»nJa. tntgi* dittr-

Et ficinteliigit Dionyfms,qu6d/'r(«.( immediatHm,^Ham mediatnm, &c. quando

diftinguuntur in fupponto.

talia

^ j aliud.ciim dicitur """'*''*

effentiaefi ma^u indeter-

,

maton determtnattone Dico eft magis indeterminata,quam

tgttnr eget

>

minationt

quod quia

ju0snim»,

potentia

eiTentia

.

ad rationcs , ciim ipfa fit determinata potentiarum, ide6 determinatur per poteniias: non Hc poientia , fed vlterius poftquam anima eft determinataad potentias ,adhucpotentiaeft indetermiuata adfic agcre, vei non,& idco ipfa eget magis determinatione , cum ipfa ilt immediatum principium operandi.

/1J ttrtium.

;^j jijyj

^

,

quim

concedo quod habitus non

;

fentia.

aliud , de congtuentia , dico qu6d aliqua ^^9»*»tam. conucnicntia in lota eflentiaanimat adima- ?^ |""ginc

cft

ginem comprehendendo potentias

&

bus ,

gtatia aliquo

, vt fub adireformat imaginera

modo

dcformatam , licct non fit immediate in effenVel poteft dici qa6d eflentia anim* fcmpec

tia.

&

correfpondet vnitati eflentia: diuinas , reprjefcntat diftindioncm perfonarum, vt potentia: funt fub aftibus , ideo magis poteftfaluaricongruentiafi immediate in eflcntia.

fit

graiia in potentia,quim

DISTINCTIO

XXVII. Qjf ^STio Vnica. Ftrum

Alenf

grAtia, jit

5. p»rt. qutft.

mtmhr»

(f j.

njirtw f

i. art. 6.

,

,

& potentia

,

,

in

qua

eft

,

vt adbus fe-

adus

vt

femper

I

Qupd

ASta

cft in

Ad primum

pro oppofita opinione ,

cum

dici-

quod charitas eft radix,& vita fpiritualis. Dico quod ficut vita corporaiis ptimo cftineflcn-

ThomA.

radix operationis meritorix,& vita prim6

jjjj^ p,^

potentia

cft in

,

qux

eft

M

m"J"

r rr ^'«iiinicit ,

,1r lcd eUentia ,

,

non

eft nifi

non quiaacccptatio ;

quxdam

r

cl-

generalis acceptatio

cuiuflibet enris.quod vult eirc.Aha eft acceptaiio

fpeciahs lanquam ordinati ad

bonum

,

cuius

eft

capax.Er hoc eft propter opus meritorium,quod Qc eft acceptum,& tale opus eft immediatc in potentia,

Et

& non

&c. Dico quod operaexictiora, fed Abel

hil illud eftad propofiium de potentia,

&

ef-

fentia.

wiuntAte pt»t»

effttt-

tia.

Ad

mo

aliud,ciimdicitur,fi accepiatio efler pri-

in potentia,non eflct nifi potentia acccptata,

^ jy^j,

j^Qj^

"^ptsta^

:

omnes alix acomncs alis potentiae funt acceptacz. Dico quod etfi non eflet nifi vna acceptata,efto quod habicudo confifteret /-

proptcr iftam eflent •

,-r

i

in operationc vnius potentis

Mqitirtam.

i

lcd acceptata elientia

iftam potentiam cflcntia tiae

&

,

adhuc proptec

omnes

alix poten-

erunt acceptata;.

Ad

aliud, dico

quod magis

tio in princtpali agente,

quam

requiritur dtfpofi-

inftrumento in inftrumentum eflct exin

operatione mcritoria , fi trinfecum principali agentt. Sed quando inftru-

roenium

cii

Opinie Henrici,

crowr^.

I.

idipfum,quod principale, magis de-

&

D,Thomagratiam non effe virIhmen ^uoddamfi/pernatHrale , fe hahens ad virtutes Theologicai,ficHt lumen naturale ad acejuitutem

,

pd

fitas, refutatur,

quiaficnon dareturfides informis •j&

duplex re/ponfio ad hoc , qua noneftD. ThBquia abfitrdiffma eft.

retjcitur

ma ,

dici

quoddam

.^riof relpexit,

&

piMntt acei-

falfum.

SCHOLIVM

SOlct

in eflentia.

cum dicitnr

ibi vocantur munera , vocatur afFedio inttinfeca, prius cft afFedio interioraccepta, quam opera extcriora Idco ni-

8.

eft

Oppofitum. Magiftecin liteta,gratiaeftbo-

ficut dat agere,Kz dat

aliud.cum dicitur, acceptatio eflentia: fuffed pocentis non. Dico, acceptatio poten-

^u4 tKitrior. fcnti.x

Atetptata

fupcrnaturale : confequens

tale potentia:.

'^cit,

intt-

rior ttccrfta,

virtus natura- ntgatiuum.

Ad

ttrtlam.

feaio

Omnis

inirdinead lumenna-

na qualitas mentis.

A j ajiud, concedo qiiod fjfe

non.

j^

Argu^tum

turale ; igitur omnis virtus fupernaturalis perficit in ordine ad lumen fupcrnatarale; igitur gratia pcrficeret inordinc «d lumcn

immediatum principium

opcrationis.

MftcHdam.

17. Vtrtimgratia fit virttu?

:

lis perficit

jidr»t!onem tur

primam D.

R c A hanc Diftinftioncm

qua:ritur

eli-

primo. j,

r.

^

i. j««jf. t. (^ Richatdus art.x.qutft. 1. Bellarm. i.de Uber.arbit. e»p. 6. t^ 7. Vega./ii.^. Itt Trident. e»f. X j. Vafquez i. t. di^. i j8. Scotu» in Oxtn.hic.

quia gratificareeft ai^uspri-

:

quamquam videatur fonare cundus. Noncnim eftgratificare, citus

D. Thomas

t.jwf^.i io.««. j. D. Bonauent.^fi: art.

ftnt. dill.i.7.»rt.x.qutft.i.

:

mus

& a^.j.q.Vit.

poflit

fit in aftu fccuneft ,ft7£Zil ^^' " advi, nifi illud cuius do: nuncautem habitus gratuitus nonfempec f„^^ eft in a^u fecundo , (icut nec ipfa potentia vndequod fcmper gratiHcat , non arguit qu6d fit

in aflu' fecundo

ptincipa-

Ad

Ad primum principale dico , fuftincndo hanc 6. frimum concluiionem , quodgratia cft immediatc in po-

frincifdt,

bct inftrumentum determinaii

le,cum fit principium immediatum opecationis nunc autcm potentia non cft ces alia ab ef-

ad quaeftionem quod gratia luroen fupernaturalc,

fit

& iuxta illud

1. Henr.quodl.

ponebatur aliud lumen,fcilicetgloriaE,ide6 non J-q-rjcftvirtus. £t fiarguiturcontraiftos,qu6dtunc ^•"^"o-'»non pofllt cflcfides informis, quia femper cflct ^' **'"'''' fidcs conformata regulac fuac , & talis non potcft efle informis. Diccbatur dupliciter. Prim6,qu6d

non manet eadem fpecie poft peccatum & antc. Secund6 fic , qu6d licct maneat charitas eadem fpecie , tamen fecundum gradum fides

moriale,

fuperiorem dicitur charita$:fecundum vet6grafpes. Ei fic per peccaium dus inferiores fides, mortale dcftruitur fecundum t.ilcm gradum,& tunc non diciturchariias manere. Sed primum non eft verum , quia per pecca- Tides m»net tum,quodnon eft peccaium infidelitatis, non eumfettu».

&

corrumpitur tis

fides pracccdens, ficut

peccatoribus

,

patetinmul-

qui cofdem articulos

fidei cre-

&

dunt poft peccaium , ante. Vnde cum quis peccat , fi corrumperetur fides prarcedens , oportct

qu6d babcat nouam fidem de

acticulis fider,

& qu6d

II"' Quseftio Vnica.

darium , circa quod operatut intellcdlus diuinus. Et fic eadem res dicitur^o^M, vt in homine cxi-

rcmper infundat

ftens

quod

pium opcrandi circa Dcum gratum. Primo niodo dicit imperfcdlioncm. Sccundo modo non, & fic cft dc omni perfeftione , quod in quolibet eft mclius efte qukm non cfte.confiderando illud, quod pcrfedlionis eft folum indifferens tft ad

,

videtur

fer vininte.

fihi Deus nouam fidcro,& fpcm, omnino falfum.

;

& dicitur charitas,\t eft abfolutum piinci-

Similitcr fecundum eft falfum , quia per peccatum mortale deftruitur charicas,ita quod nihil illius formx remaneat , & tamen remancnt fidcs fpes igitur , &c. Idco non tcncntur illx opinioncsmodo, neque quodcharitas diminuitur,

Deum,& crcaturam

quanquam

crcatura.

&

*l.d.l7.q.7. Chnritiu ntn diminuitMr

?75

& qu6d Deus in peccando infundat fibinouum habicum & cum quis iuftificatur dc nouo, quod

:

poiTet de potentiaabfolutaj vc di-

ftum prius eft*, fed tantiim corrumpitur, ficuc fibi debetur cotruptio proptcr mortale pecatum vcnialecnim peccatumninil poteft minueredc charitate , nec ctiam Deus fubtrahit proptcr vcnialealiquam patcem charicatis, quia tunc puniret vltra condignum , fubtrahendo magis bonum pto minus malo.

,

Ad primum ciunt in ordine

,

fcd vt limitatum tantum in

cum

,

ad lumen

dicitur ;

fit

quod

ita,

virtutes perfi-

oportct tamcn

rcinprimolumine virtutis , vt prudentix , quia ipfa pcrficit non nifi in ordine ad lumen intcUedlus aeentis,& ibi cft ftatus in virtutibus acquifitis; ficin virtutibus infufis refolutio ftabic ad.

lumcn fupernaturale. Sicut cnim lumcn

natur.-i-

agentiscooperatur prudcntix lumen fupernacuralc cooperatur graciz ,

lc intcllcclus

C H OL

S

V

I

Adarium.i,

fla-

,

fic

& ibi

M.

cft ftatus.

Graiia, Cf chitrittufHHt vntu hahitiu. Prirno,<jMfa

SanHicadcm fimfeparari

tribiiHm vtritjue. Secundo, slio^Hinpof

,

& Jic tUmnari

pojfrt tjuU

cumgratiay

i/elfaluttrifeneea. Ita Alenfe^.part.ijHxfi.i.membr.t. etrt.4.

ibi

Mhert.i.eiift.i6.art.i.

Maior

Henric.ijuodl.^ qBiFl, lo. f^af^.

:

ctUentie, tri-

inuntur chiL. ritati

IDco (iico quod

re

quod

gratiacft virtus ,

vi

p.-itct

,

charitatij.iliquando gratir,vc ,

fjf

gmtit.

fit cauere a mortali peccato ?

& cft id idcm

pei multas pra:-

quas Sanfti aitribuunt aliquando

,

1 5 .de Trinic. 1 8.dicitur qabdfelagratiadiuidit fiUos regni ajiltfs per-

^

hic qutft.i.art, D.Thom.i.i.^utft.iof.judft. j.^.t^ 8. I. D.Bonaueut. »rt. i.fM^y?. i. Richard. art.i.qutft. i. de 1 yde auxil. ctf.x. 3. Suarez Vega qutft. iuftif. }.

^ ^ \.fart,traS.t..lib.x.ac»p.j.Wi{(\.i.xJi^.l9%.^ 199.

CKgoi.hie (jutft. I jirt. i Duiand.}«4yf. 3 Hcnric.fwci^A .

ditionts. -Et ilihi ,^uia fola charitat perfecliffime vnitt

&

fi

charitas

,

gratia eftcnt

Irca

damnari in gratia, vel in charitate exiftens.Qaod autem aliquis ha-

gracia

,

vel fine charitate

,

vcl

beat gratiam , vcl charitatem

aliquando

,

vel

,

& aliquando non

,

quod fic

Deue e^ chxritm ferm»' fed nen grati»

titer,

e/l

fermatiter.

Dico tamcn quod licct charitas , &gratia fic eadem rcs , hoc tamen cft vi diuetfimode concepta quia Deus eft formalitcr chatitas,fcd non fic cft Deus formaliter gratia. Aliquid cnim quod ;

in

Deo cft

mitatc,

infinite, poceft concipi in creatura li-

& idcm poteft duplicitcr concipi

lud finitum folum

quod

,

vel

vt limitata

,

conci-

& tale non ex fc habct cha-

Sccundo

arbitriiim eft poteftasferuandire£litHdinem

eft difFercntia intcr ifta in

rcfpeftu

Oppofitum

ifte fuit

omni peccate mortali

Tom, XI,

,

Tertium,

&c. Igi-

I.

aEtttali difeunEliHe,

Exemplum de naui perforata,

CHinsfengulaforamina ^hu ehturare pojfet, nonomnia

femul \fec de multis tentationibm. Obijcit DeSlor con~ tra hanc dupliciter.

DIco

ad quzftionem quod vitare peccatum 1. , vcl quod peccaFeccati hatum accipitur pro reatu , qni relinquitur poft hituAtt tcBi poteft intclligi duplicitcr

finc adku ruiic,

nalc dicitur tale

:

fi

enim

ue

Scoti oper,

fi

Senttntia Henrici,pojfe liberum arhitriumfene gra-^

cftabfolutum ptincipium operandi circaDeum gracuni mihi ; vel vc eft in habente Dcum, vt habcniem charum vt habcns eft obicdlum fccun;

igitur

;

crror Pclagij.

SCHOLIVM

clicitOjcfrct adlualc.

,

Gentes

tur ipfo remanentc poceft vitarc obliquitatera.

quia vt habeo Deura mihi charum, polfum illud duplicitei concipere, vcl vt chatitas

Gmtit, u- connotato

ti».

,

1.

igitur fine le-

liberum arbitrium,non potcft peccarc per libcrum arbitrium. Item,AnfeImus dc Libcro arbitrio^c.j. Z./^mvm

aftum ,quicft

titatem.

;

poflit vit.irc pcr

mn tamen copuUtiue.

charitate, vel gratia,

etU» differen'

non

tura

,

Rom.

.

cft

fcilicet talis perfed^io

ad

fic.

peccat (juandofacit tjuod vitare nonpeteft

tia cauere ab

,

I.

ge cauebant pcccatum per liberum arbitrium. Item 3 de Libero arbicrio , Auguftinus, nullus Secundum.

increaturanon vt limitate,ncc illimitatc,& illud folum conceptum eft indifFcrens ad Deum,& creaturam, & fibi poteft vt fic, imponi vnum nomen, \tfeipientia, vel charitiU. Vcl poteft concipi id , quodcft in crea,

&

charitutit

Qupd

tali ?

fine legefibierant lex

il-

piendo totum vt perfcdum, cum limitatione; tunc illi toti poteft imponi nomen , & Ciegratia imponitut cidem rei , biftpientia creata eidcm rci , cui imponitur abfolute hoc nomen fapientia, & fic non dicitut de Dco , quia illud aliquam impcrfedioncm dicit , quia dicit aliquid dignum

4-

>

iuftus

&

Diftindlioncm 18.

iftam

quxritur Vtrumlibenm arbitrium Argum.i, pnegraxia poffit canere a peccate mor:

ex creditispotcft

teneri,& pct verifimiles coniedluras^fed hoc probari non polTet , ita funt indiftinda quoad nos opcra mcricoria, fidla.

.

9.qutft.ii.Belhtm. lib.i,defraf,^iib.arbitr.eaf. 6. <^ 7. Scotus »» Oxon. hic,

duz res cum fint abfolutx , non ciTct contradi£):io quod vnum incftec finealio, & tunchomo polfec faluari fine Ec

Vnica.

ytrHfn liherum arhitrmm Jine gratia fof-

ipfa charitas

eminentias

Qv^^sTio

Vega , Richard.

Bellarm. citati.

3'Etdem eX'

DISTINCT. XXVIII.

epitSi.x.Gahr.

& pcccatum oiigi-

confiftrret in zStvt cunc

Aliomodo

primo

ftatu

non

modo,

(\-

poteft libcrum arbitrium

viatoris vitarc peccatiwn.fed

fin»

terai» trdi-

porcftaccipi, vt mat»,fedl>e.

confiftit inacJu tunccxifttntc. Priiio

in

nequit

gratimdepo-

hoc rioneftpropter

itKompoflibilicatem graciz,& peccati habitualis a I i for

nedeabfetut».

Lib. 1

376

&

Deus calcm naturam nunc

iTc polfec

rcparare,li-

de potcncia ordinaca. Hzc igicnr eft caufa quare libcrum atbicrium non fuificic ad vitandum p^ccacum primo modo , quia mod6 omnes func naci filij irac , 4d Epbef. i. Idc6 nunc poftquam nifi recipiac gratiam eft in pcccato j graciam recepcrat,non pcrdiccamfinc pcccato morcali,& cuncnon potcft rcdirefincgratia. Sed Pelagius ncgauit ociginalc peccatum in paruulis.

non

ccc

faciac

&

De Ofinit riei

Hta'

qmdl.6.

peccaco fccundo modo,vc corififtic in adlu, qu6d homo poccft per liberum arbitrium

dicicur

exiftens in peccato originali vitarc

omnealiud

cftct nifi

vel quia

non in quo

,

;

tenctur p6ft poeniccre pcr liberum arbicrium fecundum iudicium racionis nacuralis ; nec cenctur

przccpta fcruare alio modo , quim poflit pcr libcrum arbitrium , quia nihil praecipitur
quantum podibile eft ; Dcus enim nihil pras'cipit implcre, fecundum Sandos , quod eft impofltbile. Quomodo tamcn illud fic impoflibi^ le, & quomodo non , didum eft diftind.y. * huius , iclc6 hic non rccico , fcd dico de aliis peccatis occurrencibus cx ccncacionibus qu6d adhuc pofllbile eft per liberum arbitrium bmnia talia vitare mortalia, Quia dcquocunque, id efti nifi

concurrcncibus libcrarc

pofllibile eft

,

cx nacuralibus de-

&iudicio exiftence complcco poccft

,

voluntas te€th cligerc,

omne peccatum

&

pcr eonfequcns po-.

occurrens cx tentacione vi-

tare.

:

,

Hieronymus ad Damafccnum

Epifco-*

ConfitemHr fimperms pojfe peccaretdr pojfe non

refiflere

,

pilgaatuc.

quifitum ad benc operandum

adhuc magis in, quam ad confimile pcccatum. Et prztcr hoc magis diftant peccata ab inuiccm, vbi extrcma funt vitiofa, &c virtus in mcdio , qu^m virtus abextre,

clinatur ad oppofitum illius pcccati

mo

igicur

:

qu6d homo poteft vitarefinnon omniaoccurrcntia, ficut

gula pccciita, fed exiftens in naui pcrforata in multis locis poccft fiiigula

foramina obturare

peccat vno pcccato, vcpcccaco aua-

fi

&

vcl difpacatum.

SCHOLIVM 9y4liafementia,

^uam

tenet Gregoriiu hic,

heminemextracharitatem exifieatem ribut , etiam praceptia

nem

,

petcare

pracipientts tenetur

n.

:

,

& al^,

in fingulit epe-

quia iuxta intentio-

implere pracepta

ad finem

Hanc refutat DeSor. Primo , ^uia nuUtu monendtis implere pracepta quia auJiendo Mif-

charitatii, ejfet

,

fam die Dominica peccaret , fi non effet in gratia.

Se-

cundo, Pagantu dandoeleem«fj/namexpietate,pecca-

Htc retfcitur ab omnibtu : de ^ue Suar.Ve£a,Bel-

ret.

larrnin. citati.

Fide pre hocmultain Oxon. in Scheli»

num.j. Reijcit medumdicendi D.Benauentura de

tetH'

pore deliberandi,tranfa£lo,& nen tranfaRo.

ALitcr dicitur

,

quid cxiftcns

in peccato ori-

ginalr, vel in alio quantikm ad

,

fed

Alia tpinie poteft vitare aliud peccatum , fcd ncceflarii pcc- quttm fequi^ tur Gwx»" cat uouo peccato , quia ipfc non feruat prxcepta

fecundum inccntionem mandantis. Prasceptum enim eft diligere Deum , & proximnm & facere talia opera Sc talia ex charitatc & in ordinc ad fincm vltimum, & fic non fcruat aliqnodpra:-

non omnia

fi-

vnum , aqua in-

homo cxpoficus tot ccnca> dum refiftit vni , labicut in aliam. Ad

hocvidecut Gregorias 15. Moral. cap. 10. Peccaium opprlmens hominemfuo pondere mox ad ^iiitd trahit. Sicexiftcnsin peccato originali niox trahitur ad aliud. Contra , qui poteft refiftere multis diuifim , Ci non occurrac , nifi fempcr vnum illorum fimul,

,

ccpcum.

non

Deum ex coco corad falucem : igitur in

potcft diligcre

de dilc^lione falubri

fibi

nullo tjuando poteft hoc implerc, Contra illud , fi cxiftens in pcccato mortali pecccc mortalitcr dc nouo in a(^u bono ex genc-

vni,& omnibus

rc

,

fi

non

faciat illum

uando Sabbatum

,

ncndus qu6d facercc coc ad nullum facicndum , ciam in quolibec peccarcc morcaliccr. Dicunc qu6d grauiiis peccarcc fi non facercc. Illudnon valcc, quia modicum rcme-

cum quis debcrec

Non enim dcbec efle

,

nifi

vnius,

cflec

,

ccflari6 fiac

qu6d non occurrat nifi vnum fimnl ; 8c quanquam multapoflint intelligi fimul habentia ordinem, non poteft efte fimul confcnfus,nifi vnius ; igitur ^rqualitcr potcft refiftcre omnibus

dum maius

ficuc vni.

Item,fi vincit tior,

qu^m prius

vnam tencationem,efficicur for;

igicut roagis poteft vincere fe-

cundam. Iiero) vnum

peccatum rpotcale non conuropic

pcccare , fuadcre ei

ipfe peccarcc alio generc pcccati mortalis,

qualis requiricurad peccacum mortalc. Etpofll-' bilc cft

mannon cflcc mobona , quot poflec , im6

quia non cx intcntione

poccft haberi plenus confenfus fimul

fcd

& in fcr-

dantis. Et tunc cxiftens in mottali

dium quod

:

Ken nts

tentri

imflert

emni» frdct'

,

quibufcunquc occurrcncibus tentacionibus non

asqualiccr poccft refiftcre

riue.

,

audicndo Miflam, pcccarec motcaliter ,

,

conuertit ad

6.

reatum , non

tionibus

fe

tur fervnum

fetctUum.

,

greditur ad aliud. Sic

;

tutit »cquifim

magis difponitur ad non peccandum pcccato prodigalitatis , qukm dum ftetic in medio. Non igitutex vnopeccatotrahituradaliudfcmpcr , quanco plus trahiiur ad vnumpcccatum, tant6 minus crahitur ad peccatum oppoficum, riti£

fecundum intcntionera mandantis fcquitur quod exiftens in pcccato in

mul cum enim

Hnbittee •Vtf

prius habuic habicum ac- tt nen perdi-

, fi

plcre; fcd

nen

9m?ubm,\m-

non

igicur

rnrcexnaturalibus. Dicituc tamen

ni ntefl quie

qui femcl peccauic

;

Item, przceptum affirmatiuum, Diliges Deum, &c. obligat ad fcmpcc , ctfi non pro fcmpcr , camcn in aliquo cafu>& aliquando tenctur hoc im-

tare

Vni tent»tt»'

quia

quodcunque aliud committendum pcr libcrumaibitrium. Potcft cnim homo rcde ddibc-

pcccatum originale poicft vi-

peccare; igitur poft

4.

,

inducitur habitus concrarius

,

Item

pum

aidlu

Sed neutro

cxiftens in peccato originali, pcccat

enim ccnctut pcenicere in multis cafibus

teft

vnico

non confcruat

alia pr3eccpca,quae ccnccur obferuarc.

^j.n.t7.

habicum ad bene operandum

in

tamen ccncturpoeniterc,

1.

ftatim

adu, quia fi non,hoc non duplici dc caufa. Vel quianon poEniccc,

pcccacum confiftens

modo

X X V 11

Diftindio

1.

fortnalitcr,ttaqu6dalterum illorum ncccffarii inHc , quia ficiic in ftatu innocentiz caruic horoo gratia; probabilitcr in fua crcacione pcccato ,

Item

,

talis commucacio,qudd nepeccacnm morcale roinus,ad'vican-.

innullo cafu.

fequerccur

emofynam

quod Pagarius in dando ele-

piecatcnacurali, pcccarcc mortalitcr.

Prima ratio huius pofitionis non valet , quia etfi Deus voluit hominem fic operati ex intentione mandantis non tamcn voluit hoc imponcre ho* mini ex neceflScace , quod in quolibec adu eflec obligacus ad operandum fubtali intentione ,& fi exiftens in peccato moitali non habeat ad hoc ,

confcien

ft» i* thari* tate.

Qu^Eftio Vnica.

377

confcicntiam de rcddendo aliquid , quod iniufti abftulit , poteft habcrc vchcmcntiotcm modum

dufione Geometrica ,

dihgcndi Deum,quain mulii cxiftcntcs ingtatia, &tamcn non cumdiligit dilcdlionemerjiotia,

do tenetur alia fpcculari , vcl immodcratc ibidcm complacendo tenccur. Igiiur qu6d liberum

ncc tamcn in fic diligcndo pcccat nouo peccato. Et pcr hoc patct ad fecundam , quia vbi dieitur,

arbiirium

Diliges DeuTHyici:. Dicitur ttfp/itmtdc ex illo oriuntur

Nunc autcm non

tiua.

tliliges

proximMnftcMt

omnia praecepia nega-

pcrmiitcndura

cft

Alitcrdicitur,qu6dnon potcft viiaripeccaquia ibi eft diftingucrc tcmpus de-

8.

tum mortalc ,

S.SonnHtnt.

libcfationis

,

& tempus

ante deliberationcm

,&

&

rudiori plus tcmporis eft dandum ad dchberandum , quam fubtiUori ; ideo non cft »bi

poft}

menfuta ante tempus ,quo potuic dclibe-

certa

non nouo peccato, bic

Sed quid

cft

tunt,

fi

quodhbet aUud committcndum.ii tamcn temponon dehbcrct,fevH tiuat tcrapus, tunc poft tciupus dehbcrationis, n^n lamen poft dchberationem diciturquod non poieft viiare rc delibcrationis

peccatum, excxcante

Contta, igitur

dum

fi

Si

dehberationis aliud

,

:

tcmpus delibcrationis, aut tempus flait , habci vlum rationon , igitur non fuit fibi tempus fic

fi

,

aut igitur occupatur circa

vel ciica illud?fi circaaliud ,adhuc

hoc tcmpus dchbcrationis

fuit

fi

;

non

circa illud,

non excxcatur citca illuc adhuc. Si eft occupatus circa illud dum fluit tempus deliberationis.igitur in fiue potcft vitare pcccatum pcr

igitur

fe.

Non

cuic

igitur poft

cum

tempus deliberationis opor-

infideli

qui nun-

,

lo.

&

&

illud cft cx

igituc Spiritus

:

fandus

cum approbare adtum deteftabilcm fi mouet eum ad difphcentiam ciim habeat igno-

faccret

;

,

rantiam inuincibilem , quia fecundum iudicium dimittit

illa

fibi honcilfa

non propcer hoc

,

fandus

igituc Spiritus

;

ciret

caufa

Dico qu6d forte nunquam occurret talis qui 1 1. Ai attum. vellet faccre quod credcret cfTe mclius, quando Dcus ex libcralitate fua auferct ab eo fnmumpin,

non

&

ignoiantiam inuincibilem , ide6 femper paDeus ad dandum graiiam ; & fi homo

"^*'*«

eam

repellat, refiftit Spirirui fandlo.

Ad primum

principale,cum dicitur

quod^w

Jine lege, erat fibi lex viuentes fecundum legem naturalem. Poteft dici quod quamuis non habebant

legera fcriptam

corde legem tiles.

Mofaicam , habcbant tamcn in , ficut boni Gen-

& benc viuebant

Non enim tcnebantur tunc ad legem Moy-

,nifi

fi

,

populus

adhaerere.

Ifracliticus

Vnde Cornclius

bat cxtra legem

,

& qui volebanc cis bonus,dum viae*

fuit

Mofaicam.

xxxoa in

SCHOLIVM

III.

fct fufficiencer

tenens pojfe

in

Adaliud,concedoqu6d illudnon cftpecca- AdftdHum, eo , quod nullo raodo vitari poteft. Nunc autera licet exiftens in peccato mortali non pof-

peccarc circa illud.

^liafentemla

quantum

ratus eft

maiitiafua.

fluat

illud

non?

nis,vcl

fe

fe

habcat compUcentiam,

peccatiinillo.

,

,

inftindlu Spititus fandli

& idco tunc potcft vitare

mortale

quin pcccabit libcralitateda-

diccndum de

audiuit fidcm

fuum videntur

eft

,

Dcus ex

difponat

i\

fort^

nimis morando, quan-

potcft diu ftare

,

,

multa commifit , quc videntur fibi fatis licita , de quibus tenerctur fidclis habere difplicentiam?quando illa occur-

quam

rare nc peccarct quis, ni(i vonuhtcr. Scdpoft tcmpus completa: dehbcrationis , potcft dilccr-

nere quod

nifi

vel quin

gratiam

fibi

eara fpecularetur

fceft.

ptoxi-

fed fibi fubucnicndum in neccfntate,quamquam exiftat in pcccato mortali.

mura mori fame,

TertU.

hoc non peccaret ,

in

fi

Uherum arhitrtHm vt-

tare peccata , /iclujis temationihui ,fedhts pofitis ,fi henefigeffertt , ex naturalihui accipiet grntiam , ^ua

vlteriorem. tianc nonrefi hene vfiu fuerity accipiet futat DoBor ,
mcn

ex fe vitare orane peccatum

potcft fe difponece

,

& tunc Deus

gratiam, vnde podit. Ad Anfelmum refpondetur

bitrium fit

,

ta-

dabit fibi

quod liberum arnon

,

M

ttrttutn,

poteftas feruandi re^itudinem,fi

eft

in pcccaco

mortah,non fequitur alitcr.

qua tenet facienti ijuod in fi efl , ex natura, Deum non denegaturum gratiam \ ^uam cum varift

tia

,

limitationihM multi DoSlorestenent.

Deejuo Lejfiut

mentem tenenvide in Oxon. inpra-

difput. degratia. §iuid iuxta Scoti

dumfit

{

hh enim

diEio Schelio

9'

AUm

nihil refiluit

num,

qu6d libcrum arbitrium po-

confidcrari duplicitcr

teft

;

vcl in fe

,

& ab-

folutc;vel vr expofitum tcntationibus. Primo niodo potcft viiarc peccata committenda. Secundo modo , aui de peccatis commiffis benc fe

habet quantum potcft ex naturalibus , vel mabcne, hoccft, difplicet fibi quantijm teneturcx naturalibns , ex congruo merciur gra-

le. Si

tiam gratis d-itam. £t

fi

ma-

habet vt complaccndo in commiQls,cum fibi occurrunt , pcccat nouo peccato. Sed fi neutro modo, nec complacendo,ncc dcteftando, non dicit ille Dodlorquid fit iudicandum. Tale fe

dicendumquodille pcccatmortaliter, quia tenetur detcftari; licct euim non teneatur femper quis poenitere de commiftb fortc elTct

a£kualiter,tamen tenetur haberc aliqualem difpli-

centiam

,

Q^

quando

Sceti eper.

Vtrum

in

iE S

T

1

O

I.

nohu requiratur gratia

,

i^t

principium aSiiuum f Alenf. 4. pMrt.jutfl. 19.

membr» t.art.t. D. Thomasi.

t.ju*fi.^9.Mrt.i& }<»i/?.5 l.«rM.Ocham qHtdl.i.qutft. xo. Darand. j. difl. n.qutfi. i. Palud. tii qu*fl.i, Ra-

hioa.qudft.i.Scow i.dift.iqutli.y .<jr di/i. 17. qut/l. x. f^ }. dift.iy. adargumtnt. (jr 4. dift. 49. }«m/7. 1. md vltim.

bene vtituripfa, cit6

dabiturTibi gratia gratum faciens. Si autem

mcn

DISTINCTIO XXIX.

j.

ALitcr dicitur

ifini*.

)

occutrir. Sicuc foctc de

Tom. XI.

con-

I

R

tur

c :

A Diftin£tionem 19. quzriI. ^tritmgratiafi haheat in ratio- Argum, fri» menon. Accidens non

ne principif aSHui reifeElu a6itu ritorif

?Q^od

agit in

fuum fubiedum

;

gratia cft

involuntacc ; igitur,&c. Itcm , voluntas non eft principium adiiium; igitut nechabitusin voluntatc. Antccedens patet, quia fi fic , moueret fe , & tunc eiufdcm ad fc clTct tclatio rcalis. Confcqucns eft contra PhiI

i

5

lofo

SttunJtim.

Lib.ILDiftinaioXXlX,

S78

lofophum y. Metaph. ponentem identitatem ede reUtioncm racionis. r*rtlm.

Item.vnius adlionis efl: vnum principium fotoperacio meritoria eft vna a^io ; feci vo*lunta$,& gratia func vnum ens peraccidensicum

male

',

igitur voluntas

quia

erit,

fjti^rtutm

(ic

(it

vnum

huius aftionis

non eirct vnum

prin-

cipium formale adiuum. Item, relatjo non eft principium a£l;ionis , nec terminus , vt patet ^ .PhyHc. Sed habitus funt ad primtejpeeie Giualitatis netiefi rrtetHS,qHia illajknt

ad

alif^uid.

CeHtra,

SecMnd}.

in recipiendo , fed folum vt ^ princi-

pio adliuo.

Itcm,7.Moralium Eudcm.lib.i.cap.6.f'»W»«

efi

difiofitioperfe£liadoptimum; igitur charitas difpo-

nit

quem modum

per

ha-

bet rationem principij

a(fitiui. Oiciturquod in habitu acquifico alicer eft,quam in habicu infufo. Vnde per aliud eft a(5lus,per aliud expedicio:a6tus

Non fic de habitu quia non folum facilitat, feddat elicere fecundum iftam,vel illaro virtutem,& illa fupernaturali

,

Ad oppofitum. Auguilinus ad Bonifacium, CharitM meretur augeriyfieHt auSiaperfici ; quod

Sitamen iftaopiniodiftinguat interiftoshabitus,qu6d maiotem virtutem adtiuam habet ha-

meretur eft principium. Item ,gratiain voluntateinclinat formam ad agere; veligitur in racione principij adiui, vcl palfiui non paffiui , quia ex fe fumcicnrer cft

bitus fupernaturalis rcfpedu fui cfFcdus , quam virtus acquifita refpeftu fui,cxteris paribus;pro-

difpofita paffiue.

bitus fnpernaturalis agat per

&

qnaedepotentiavltimum opera-

eftvirtus talis, tur

& non fic confiftit in mcdictate

,

acquifitus.Sicut fic

enim

bo quod non

vefura

eft

caufa fuperior

* Supc. d.17.

cft priiis *.

te caufac principalis

,

SCHOLIVM

I.

libere

suStio libere elicita

modum naturae

;

,

quiaadio non ;

igitur

operationis meritoria;

fi

cft in

,

&

erit ifta

potefta-

principalis caufa

gratia

fii

non

,

talis

operatio

hominis , quia caufa prima non e contra imo vodeterminat fecundam , luntasnon poiTctcontra moueri, & per confequens, nec fic mouendo mcreri.

non

crit in poteftate

&

vtitureo,ciimvult.

fupet-

ejjfe

non

quia adlio

,

quara voluntas

fit

:

vt habitus

,

habitus dzt

elicitur, nifiabeliciente libere. Si igitur talis ha-

Item i.Ethic.cap. f f^rttu hahentemperfieit , eiui opm hemm reddit : gratia eft virtus,vt diftum Item, ille habitus, quo quis vtitur cura voluevoluntas habens talem habitutn , eft adiuus

talis

dat eperari.

T*rtii.

ri(

:

Aliterdicitur,qu6d fimileeftinter iftos habi-

Gratiam ejfe a&inam reJpeSlu fiti aEltu probat va,

^ugufiini, ratione

rijs locis

,

& exFhilofopfjo

,

efiejue

Doliorum citatorum de hal>itu in vniuerfitm. Vtde Do£l. inOxon. t.difi. 17. ^«<e/?. i. ibi SeholiHm num. 8. corrtmttnis fintentia

&

3. Gr*tl» ertMt» principiii ttSiuHm.

quod tam voluntas quam adiua; voluntas tamen cft caufa adus,

quantum ad hoc

tus

gratia eft

,

,

& habiius eftcaufaintenfionis adus. Concra,incenfio adlus

poficionem cum a^u,

non cft res faciens com-

fed

intcnfns, vcl

fic

fic, eft

vnus efFciflus fimplex ; igitur a quo eft hoc indi'uiduum adus , ab eo cft ita incenfus adus; vei

primo declato qu6d gratia creata eft principium aftiuum. Secundo.qualiter eft a6liua.Pri-

oporcec dare qu6d erit vnum indmiduum in nain illo gradu tura,vt adu$,qui eft a voluntate,

mum

intenfionis

funt videnda,

declaro fecundum Auguftinum fuper illud

Roman.9. Non

i^.Non ego,fidgratia Deimeeum, &c.Non auccm quod nihil boni faciat, fed nihil, fi illa non

igitur

dicit

agens

adiuuaret.

adu,

,&

tunc quodaliusfuperueniens dec

coagit voluntati

fi

& ac^ustantiim tribuatur voluntati

adiuuatur, non nihil operatur. Idem Auguftinus fupcr Vtnl.^j^.Charitas efl htc ignis ,fid ibi camintu , & alibi alij San6li comparant charitatem ardori , & feruori ignis. Ex his patet quod tam gcatia, quam voluntas funt prin-

tantum poteft

cipia adiua.

caufabit

adum

voluntas

cum

adlus meritorius per fe

Item

quod u4,

qui

,

alicer

non

eftec

merc

in poteftate

&

beatitudinem , ipfa numquam excidit , vt patet 1 4^ Corintb. 3 Et requiritur charitas , non vt recipitnr beatitudo in voluntate , fed vc caufa 1

;

alitcr

.

enim non diccretut

hicignis

,

&

ibi

eft

Icem

, ,

quant^ aliquid magis

cft

tanto magis deber perfici

eftratio receptiua

tuc

primus

non iuuatur^

;

reccptiuum fcd voluntas

immediate bcaticudinis: charitate,vt cecipiat

,

ica

igitur

eft

a6lus

,

igitur oportec

, ;

fii ifte

gradus,

qui per habitum potcft in-

tendi, igiturfifiatvoluntas nobilior in natura nobilitari , quod voluncas cx ie ita

intenfum

,

ficut facit

nunc

gratia.

SCH O

LI V

M

ir.

igi-

quod

ejfe

primariam caufam resfeElu aQtu quead ratiinem me-

^ttoad fiibflantiam,^ charitatem

ritifdf explicat optime vtram^ue partem. dequoin

Oxen.i.difi. i7.qHafi.i.»Hm.B.

DIco

igitur

adum

camintts.

alicuius

potentia

faltem in aliquo gradu

Voluntatem

Item,charitas creata concurrit necefiarioad

.

,

me-

ret^tis.

a£liua

fi
,

fic

eft in poceftatc merentis ; igicur fi gratia concurritcum voluntatc, hocerit in ratione principij adliui

habitus naturalitcr

habitus caufet totam intenfionera in

£1

,

nihjl voluntas agit.

Qui

;

fit

certum gradum. Itcm , naturale fempcr agit quantum poteft;

fibi

Item , per rationcm

A que

aBui,^ tim

&

eficurrentis, &cc.fid Deimifiremis. E. adducit au<5toritatcm Apoftoli i. ad Corinch.

Alibi fuper illud Pf3lmi,./^<s/<««4«0/ Deiu,Scc.

f. Aliaopinit.

inttnfio.

&

Clrca iftam quarftionem duo

ȣlinur

per habitum acquifitum.

eft

naturale,

.

fit

principi:>m

pocencia, fcd expedicio refpediu operacionis

eft k

Et conHrmatur , non plus repugnat relationi quod fit terminus motus , quam quod fit principium motus;igicur cum non podit eiTeterminus, non poteft effe principium.

:

4Grati» ^««>

medo

adiue rcfpe£tu beacitudinis.

Nunc autem videndum

principium , gratia non

aliquid, vt pacet 7. Phyfic.ibi,^
CtpfiritJHtif.

medium

fit

qu6d poftumus

lantum

,

&a(Stum talem

confidcrare ,

&

adhim

mcricorium. Vndeaucem dicatur rcfpedlus mo, alibi patebit. Voluntas tunc,

rali$,& meritorij

& charitasconcurrunt:voluntas,vt caufa principiilis;

&gracia, vcl charicas, vccaufa fecundaris, ex

6. AMBeritfi».

Quxftio Qnbd autcm to«

ex quibus dt vna caufa totalis. pQtenti»

(J*

hmbitus f»-

eimnf uiiHm, vid* l.difi.i.

luntasntcaufaprincipalis^ patet ,quia poientia

non libera non mouetur

liberc

quamquam mo-

,

uens moueat Jiberc fed ita necciTario pro tunc f.7.n.n.& moueretur,(icut fi mouens naturale eiletifed adlus ,

x%.§Jtodp»- meritorius eft in poteftate noftra Untiafitfrimtri»,i,diji.

I7.;.t.».8.

Pr«b»t pritnh

v»lunt»t*m tjft taufam frtcipu»m

k caufa

non

libera-.fed

fi

non

StcOndt,

non (it agens

naturale

mouere

qux fubeftnaturaIiteragenti,non

tra mouerejigitur voluntas femel exiftens in gratia,erit impeccabilis lis

;

quia

cum

naturaliter

dem

,

caufa perfedior

,

& fortior mouec mouens

cauia debilior contrik

vincetur

charitate

Cn caufa principa-

figi^atia

,

non

tan-

igitur voluntas femel exiftens fub

:

poteft

mouere

,

niii

mo-

charitate

&

illa mouente,non poteft contra eius uente, motumjigitur nunquam poftet peccare.

Item,caufa fuperior eft iIIimitatior,& indecerminatiorcaufainferiore: fed quilibet habituseft determinatior , quam fit voluntas , quia voluntas poteft operari modo conuenienti habitui, difconuenienti 3 igitui voluntas cft caufa fu-

T*rtii.

&

pctior. £«4r/».

Itcm.i.Ethicorum HabitM tfi^epio taliterfoJfHnuu ;fidpotentia , fmfimpliciterpoffitmtu : igitut fi habitus fupernaturalis Ht , quo nmpliciter polTuj

mus

in a£l;um,habitus erit potentia.

Dico

igituc

tas,& gtatia,

quod illa duo concucrunt , volun-

ficut caufa fupetior

,

& inferior &

huiufmodi caufa infcrior fcmper coagit,dum

quando

illa

Secundo

modo

dici-

pcincipalius agece , qaia eft acceptiocDeo. Quod autem poffibilc fit aliquid eiTc magis fiuar* mater flus diligit acceptum ratione alicuius minus agentis , dcclajuM» ratuc prim6 Jfecundum ponentes quod mater, filies ; fater. patec funt caufa: aftiua: refpeau prolis , adhuc mater eft caufa minus principalis , quamquam cfFedlus in entitate magis fit a patce quam a raa,

&

diligi catione matris

de

matrcquam de

quiamagis ccrtum

:

Sc eft

patre. facit

in diuidendo aliquid,quam faciat acuties cuItcUi, &tamenplus potcft placece acuties,quam po-

harmonia plus poteft quod minus facit infi^ naturar, qu^m id, quod plus facit. Sic aflum meritorium cfle acceptum a Dco , magis eft,qaia k charitate,qu
placere aliquid ex accidentali fono

,

,

2t«((« meriti

&

ma{i* » ch»rit»t*

,

ad volitio^uales faciunt adintelledlionem , quam nem, fic habitus appetitus , inclinando volun-

veluntate.

&

tatem,&c. minus principale , quantim ad e^ natarx poteft efle plus acceptum, vbi illa funt infepacabilia. Sic cft in pcopofito.Contcadidtio enim cft.quod

fit

quod eftct folum folum;& fic voluntas

adlus meri{orius,&

a voluntatc, vel k chaticate eft

;

fed fimul funt

vna caufii

cum dicituc

pcincipale,

,

accidens

a paftb

;

nec fcquituc

,

caufa pcincipalior in
cipalior quantura ad acceptationem. Et

fic

pof-

9. Ad»rgum, primum^

("""P*^Idtm mtUtHS, metum.

^

fint indiftindla fub-

fi

qu6d idem fimplex mouct fe quia totum mouet & totum mouetuc , quia fubieduro pec pcincipia fua adliua mouct , & pec principia paffiua mouetuc. Vt Socrates habcns fpeciem intelr ligibilem mouet ad incellc
,

,

,

vt habet tationem cecipiendi fpeciem incelliilla non func nifi per acgibilem mouetuc ,

&

cidens.

Ad

, concedo qu6d volnMat efi potentia -^^ fitim' &ciimdicitucqu6d tunc oppofitx rela- ^""^ tiones ceales funt fimul in eodem.Dico qu6d pec hoc folum, qu6d funt oppofitz relationes realcs,

a&itt4

aliud

,

nunquam prohibentur

eire in

eodem

fuppofito.

Et cum atguitur , igitur eiufdem ad fe eft rclatio realis. Dico , qu6d Aciftoteles negat|idem rcfet ci ad fe cealitec fub hoc intelledlu , quod idem fimfit

fundamentum pcoximum rclationura op-

Quid igitur eft fundamentura mouentis , vel ^" vtluntt* motionis a6liu« , cum voluntas mouetfeJDico '"'^''" ''•^'" r»tur »J ft \ nr quodpotentiaa«iua,vel virtus voiuntatis mfe, „^/j„,. fed fundamentura proximum moti, vel raotionis •

•

I

•

I

paffiuseft volicionbuapaffio. Illud

non

poteft

efTc

vecura de ratione pcodufti ad pcoducens*

quia

illa

fundacuc in produdo pcimo.

Neque dc

relationepaffiui ad adliuum ,qura focmalis tec-

minus non fundat relationem paffiui ad a6tiuum, ciam non paciatur,vt formalis terminus. Vnde altter fehabere eft fecundum volitioncra nouam paffiuc immcdiatc. Ide6 non eft idcm fundainentum proximum iftarum relationum.

Ad aliud,cum A\c\taz,vnitu operationii efi vnttm Dicoqu6d id non valct nifi caufandi. Vnde vna opcratio fim-

principium aSiiuum.

Aliudexemplum. PotenTiadiuifa^magis

8.

Ad primum

pofitacum.

tur gratia

tamen plus poteit

gradus

nonagitin fuum fubie(fium , dico qu6d non fic agic in fubiedtura ,qu6d illa forma accidentalis fit principium adionis,& qu6d ipfamet fit tccmi^ .' n rr n nus , quia non potelt cile prmcipium actionis , & terminus. Nec vctum eft quod dicicur vniuecfalitec qu6d agens fic diftjndlum fubiedo

plex

fuperior,qua: principalis cft,agit.Ta-

fa pcincipalior voluntas.

;

fibi

tur augeri,& audtapecfici.

eft,

confideraie iftum adlum in fe , vel inquantumeft mecitocius. Pcimo modo eft cau-

trc

vfque detur

,

men polfumus

poftetcftc catiofpecialis

quod voluntas caufataliquid,& gratia caufat aliquidjnonquod habitus fit caufans gradum per fe,& voluntas a6tum,& tunc expedat a6tus,quo-

& fic incelligitut Auguftinu$,qu6d charitas mcre-

poteft roouerc, ni^ illamouente, nec poteft con-

ttrif.

aliocum,

chariias ciTet totalis cau-

naturaliter:igiiur,&c.

Item,caufa,

&

totalis,& refpedtu prsmi), plus impertit chacitas,

motiua refpedtu adhis meritori), vt principalis, non e(l talis motio in poteftate volcntis , cum in

»Sm tn*ri'

379

funt faluari audoritates Aaguftiui^

e(l

igitur

:

fa

poteftate volentis

I.

in ordine fuo

\ o. Adiertium.

-^" vtlu.-^t»*

plex poteftefteamultis ptincipiis adiuis ,quo-

•/•'*''''"•''/*

ji u n. rum quodlibet eft vnum

P** fi f»/»titms.t.
fandi:fic voluntas

,

per

r-r le in lao ordme cau1-

& charitas

funt caufz in di-

uetfis otdinibus.voluntas caufa pcincipalis,

q.7.nmm.xi.

cha-

citas caufa fccundaria.

Dices ex

vnum

iftis fit

pet accidens.

Dico

qu6d non pcopter hoc fando

toUituc ocdo in cauquia ficut efto qu6d caufa fecunda fit

,

fepacata k pcima fandi

,

&

fuum caunon informet caufam

tenet ocdinem

,

ica poteft

,

ctfi

ptimara. habitus eHet Ad qiur, dico qu6d efto qu6d tittn. non taraen eft fola celacio nam ecfi includitcelationem includic tamen cum hoc qualitatem. Et cutn dicituc , non plus repugnat cela-

Ad aliud

celatio,

:

,

tioni effe tecminus,

quam

c(Ie

principium mocus.

Dico qu6d non tantam diuerfitatcm requitic principium agendi a relatione , quanram requirit terrainus a£tionis. Quia effc idem idencitace remota , vel includere rclationem , rcpugnat terraino I i 4

38o

DiftinaioXXIX.

Lib.II. &tamcn non

repugnat pcin-

n*ino motns dpio atflionis. ld«6 potcft ratio Philofophi tencte,^a6d ad talia non eft motus. pcr fe,

cundum

iftam parabolam Luc. lo. quod fpoliatunttllum latroncs dc gratuitis,& vulnerauerunt in naturalibus:fcd in pcccando nihil aufertur de cftentia voIuntati$:igitur crit abiatio illius iufti-

tiz naturalis

Qjr ^ Vtrum

wfiitia

T

s

o

I

,

qux

,&

diciiur ce£litudo naturalis

tunc rebellarunt vitcs inferiores fuperioribus,

II.

&

non priijs.

origmdid in

^dam

.donum Jupernatttraie

ft*it

.<*

Contra,igitur poft peccatum primum nunpollct aliquis pcccarc , quiafi in peccando

quam

vulncratut in naturalibus,

5« Oj/inio

Hen-

& iita iuftitia aufcrtut "" ">"""•

primo pcccato , tunc fi itcrum pcccarct , corrumpcret iubftantiam volantatis , nifi pofret vitcnus voluntas incuruari , vherius ficut virga plicari , tunc poftquam quis intenfifEme petcalIet,non pofTct iterum pcccarc , cum fit finitaipoftet tandcmtota confumi perpcccatazque in

Alcn{.x.p.q.97. m.t.dr i. f*rtotum. D.Bonau.fcl* #.t. j.i.

^

}.

j. ii.Rich. BcW. liliro prime dt

D.Tboni. \.f.q.%^.».i. HeBi.quvdl.6.

(/.30.4.}.^.t.

Vega

j.»>i

Tridtnt.

grueia primi h»mitlii,c»p

1

.

,

e. 1 1.

5 (J> (f . .

Vaf q

I

.

t .<<. I }7 .Scot.

&

hic qmflitntvnicn f^ d-ij. §, Ift*iiu«ftioncs.

V & D non. Non eft nccclTe poncrc "^ qiioJ cfTet donum fupernaturale , nifi proptcrduos cfFe«5tus, vt poflit pr«-

!^^^

I.

^rgumtnt, frtmHta,

feruarc a rcbcllione virium inferio*

&

propter immortalitaiem riim ad fupetiorcs , feruandamifcd propter neutrum eft hoc necefTc, quia poteft talis rcbellio.ctfi inllt.vinci :&: etiam

non

poftet cfTe

vnum donum fupernaiurale in quod

ribus fupcrioribus,

vi-

cohi-

fccundum

infcriori. Similitcr.vt

fenfum in appctitu ^Supridis

portet fufficicntcr

conucnicntcm

bcrc delcaationcm

didum

non confcruabat immortunc mors poena.quia adhuc

eft prius *, talis iuftitia

t3litatem,ncc fuiftet naturalitcr potuit

naturam non

&

conditio confequcns , ad punicndum, non dicitur

mori

infliika

fempet cotrumpcrctur pars

Item

,

voluntas in putis naturalibus

non

cft

,

dc pars voluntatis;

£ eft quid diftindlum ^ volunta(e:igituT poiEbile eft qu6d fine illo producatiir voluntas, & tunc ipfc non pofTct peccarc , nifi pcrdat aliquid naturale:igiturcorrumpcrci partcm voluntatis , quia quanquam voluntas cum tationc efrec produda fine

natutali,

tali iuftitia

adhuc poirct

Item,

peccans corrumpit hanc re^itupoteft ampl.-us peccare,nifi corruinpat voluncaiem , vel d^bitur peccatum fincvulncrationein naturalibus. Icem, quod habet dominium, magis eft, quarn

dincm

,

fi

illc

igitur

non

igitur

fi

ipfa pcr

eft

qualitatcm pofTct tollcre rcbcl-

nerealiam iuftitiam fupctnaturalem inftatuinnoccntix. Item, riciu habens principium naturale potcft in opcrationcm naturalem , fic habcns fufhciens principium fupernatiualc , in opcrationem fu-

lem rcbellioncm.

&

tunc per talcm iuftitiam originaicm poflet mercri.Confcqucns cft contra Magiftrum in litcra, vbi dicit quod homo hahutt vnde

potmt fiare.fed non vndefrofioere, Oppofitum. Naturalia manent poft peccatum intcgra ficutante , pcr Dionyf. 4. de diuin, nomin. iuftitt4originalis non:igitur nonfuit naiuralis.

SCHOLIVM

;

tur poirct cffe appetitus fenfitiuus contraiudi-

cium rationis, quiaimmoderata dcledatio, ciim fcmper feratur in fibi conuenieils fertut fecun-

dumvltimum

dam re6Htudinem naturdem

,

pocentix.

CHOLI

S

,

cjuo faciliter

appetitus. Item ejfe

quan-

cuius loco per peccaturn

pofitaefieuruitM, refutatur ^uinijue ratianihw claris.

V

,

aliquod

M

Stnttnti» jifiriii

jHodl.e. q,x,

quarftionem qu6diuftitiaoriginal_>/iisnoneft fupetnaturalis,quia ficut virga

&

potcft habcns rediuidinem potcft incuruari , gflpj. rcaa,ccfi nulla fit inca curuitas , habebit reditudinem natur.ilcm , qiiamquam ncc reiSlitudo.nec curuitas (itdecftcntia^fic voluntas cum

peccat igitur

,

incuruatur

non

,

et

fi

eft finc

pcccato,eft rcda:

ncccfTe cft poncrc iuftitiam origina-

lem fupernaturalcm .quiactfi ipfaponatur ,adhuc crit alia naturalis , quac tamen non eft dc eirentia,

cum

reinanet curuitate contrafta per

perciuum. Alitcr enim pifTct iuftitiam

fct

,

fi

aliquis

onginalcm

& pctdidiftet

, fi

,

nunquam

acce-

& aliuscam accepif-

ambo peccarent

,

acqualiter

donum fupematuralt

donum

in appetitu inferiorit

^uo dele^abiliter fi^ueretur dn^lum voluntaiu

,

iuxta

re£lam ratienem -.fitamen non re^uirebatur ad fiatum illum,carere trifiitia partis inferioris ,/ed^uodprinci-

volHntate^ne dofiii partis

donum excellens in

inferioris.

DIco igitur quod duo efFcftus afEgnantut iuftitixoriginali, tranquillitas in

anima,&

fc-

*Difi.i9.

Vtnum

fu-

immortalitas in corpore,fed exclufio inortis non ftrnaiuralt fibi cribuitur.vt

probatum

eft priiis *.

Scd

tran- aliqutd ftquillicas potuit cfTc eius cffciSlus, dubico. £c cfto nindum erat Ci

quod

fic,dico qu6d iuftitia originalis fuit donuin fupernaturaie. Et adhucfi fuit tantijm vnus habitusiavoluntate ,non potuitcohibererebellionem ,quin aliqua cflet in viribus fenfitiuis; quia appetitus fenficiuus ita cft natus ferri in (uum obie£kum, ficut brutum in fibi conueniens; igiturfinctriftitianon poterat retrahi,quin appeterct conuenicns fibi fecundiinivltimum po-

piinirentur.

Iccm,inpeccando natutalia vulnerantur,

IL

fe retraheret a dele^abilibm

fale deleilabiliter ageret,fitfficiehat

T^Iciturad

natura.

taicin iuftitiam,

Item , taiis quaiitas in voluntate non tollebat quin appctitus fcnfittuus poflet dclcdlari inconuenienti illi appetiiui iquia non cft in cius potcftate toUere naturam appetitus fcnfitiui igi-

Infiitia origirialii includebat

Sententia Henrici , iufiitiam ori^inalem

nihilttUitde

nnilconobilius pollct voluntas in ic toilcrc ta>

veluntatts

I.

4-

fuprcma potcntia: Peccntum

lioncm virium'infcriorum,vt pcr

,

teike vellc,

& non rede,& pet confequens pcccare.

curuajigitur in puris naturalibus eft icfta j iguur iufta iuftitia naturali. Non igitur opori c: po-

pernaturalcm

Ctntri,

finita.

Pra:ccrhoc,fi nonfittcs alia^k voluntate,igitur

:

&

Tertitim,

gcauia

quod non habct voluntas

pa-na. Sttundum,

&

&

tentiar.

Itcm,

in apfilitu,

ni tibiUvet.

Qu^ftio Iteni.volontJis in natutalibas fuis nata eft condeleetiii appctitui fenfitiuo, cui coniungitut fic,

cohibendo fe i talibus conucnientibus fecondum appctitum fcnfitiuum , quia contra naturalcm inclinatibnem ; igitor illud donura fupernaturalc fuic «xccUens valdc , fi potuit cohibere voluntatcra, igiturdifficultas crai

:

fenfitiuo finc ali-

nc condcledarctut appetitui

quatriftitia involuntatciigiturraultd roagis non potuit cohibcrc appctitum fenfitiuum fine ttifti7« jf «/« in-

tia in appctitu fcnfitiuo

n*t»ntU ft-

qu6d

tnit

tjft

billi»

rt'

dytri'

in difconaenienti appetitui fcnficiuo,

manifeftum

homine

eft

virtuafo.

mm-

n*t tmm d»' USathM.

€, Snfittnt

Ad

,

& fic maior fuiftet dcledlatio in diligendo Deum,

rntitn* ilbns

quikm in aiiquo

fintut tnrtrt

fibi dimiifa.

pnr-

tit infiritriif

quod

,

poifit

autem debeat

Si

Rtbtlli» pnr' tit

infiritrit

n«n

fiiijfit

fctnn,

ftatu innocentis

fuftineri

qood

in

homo tiiftabatur , nec ali-

nec

potuit efle Adtertium.

Vndc

lufiiti* tri-

finnlit fttuit

iuftitia tjfi

fc

&

triftitiam in appetitu fenfitiuo

fecundum

,

Miuh.t6.TrifiuefiMifm4imea, fed originalis ad

hoc quod aliquid

fimpliciter voluntati

,

illud

fufficit iufticia

fit

dclediabilius

difconuenicns appetitui

&

iungendo hominem Oeo in latiooe

finis vltimi;

gracta finc iIlo}ide6 gracia eft fimpliciter mcltor.

Ad primum pro optnione ptiore , dico quod 9non fequitut qu6d tales cflent 2qualcs,quia mo- Ad, »rgum. do fi aliquis eflet in puris naturalibus non eflet primum ,

dcbicor

quam

,

fed alius qui gratiara acccpiflec, quara- Htnriti.

perdidiflet,cflet

debitor,& ideo plus puni-

retur ille,qui accepit gratiam,qu
per ftarct in puris naturaIibus,quinunquamoperaturmeritoric.

&

non videns Dcura, illa poena maxima damnatorum ; in hoc igitur ef-

Dices, vterqoe foret eft

fent arqualcs.

tnultoties poterant venialiter peccare in ftatu in-

vulncratar,

nunquam

rcdire,etfi

pec-

ifta eft

fitum.

parabola,vnde vulnus proprie dum. Sic diciiur fpirituale §tuimtd»

diuidcndo continuum. pictnium , c6mhabet virtutem difperfam , quia vulntrnt. tunc miniis potcft agere , difticiliiis , quia non

eft

caftent mortaliter.

vulnerari

Ad primum piincipale , concedo qu6d itlod donum fupernaturalcnonabftulit mortalitatcm,

eft

ncque rebcilionem virium inferiorum ad fuperiorcs, Et fi mots contigiflet , non fuifletpoena, necetiam illa rcbellio appctitus fenfitiui , quia fuiflent naturales conditiones rei,&non inflidar,

tnu/n nti'

habent tanquam excedens tuim nOnt. cxceflum. Non enim fufficit gratia ad auferendum omnem rebeilionem in appctitu fcnfitiuo, quia giatia in anima Chrifti non abftultc

&gratia

originalis

Dico qu6d non videndo eflent «quales , fed non viderc abfolote non cflet poena, quia non eft poena non apto. Ncc etiam eft inflidta proptec culpam huic, qui nuequam habuit gratiam , quia ille nunquam fuit difpofitus ad videndum Deum> ide6 non videre vni non eft paena,alteti fic. £c cijm dicitur poftea qu6d in naturalibus Ad

Dices

,ifta rcbellio fuiflet

fed nolitum pofitum in

&

potentia propinqua exeundi

& quanto magis peccat

loiium ,

remotiori

,

iiv

adlum lueri-

potentia idco dicituc voluntas diuifa in pec,

cft in

cando.

contra voluntatcra,

contriftat,& per con«

effi

DISTINCTIO XXX.

feqoens eft pcena. Hi^tnfit.

Dico quod

non

illud

aiftu elicito»qaia fialiquis

fuiflet

lera fibi dedit

mors,nec

Deus

,

fuifle

ipfa peccaflet.

in ftatu in-

talem, qua-

inuoluntartum z&a elicontra inclinationem na-

fuiflet

turalem,vcl appetitum voluntatis. 8.

Ad

Vtrum

Et ide6 nec

^

S

T

I

O

quilibet naturaliter

I.

propagatud

contrahat aliqttod peccatum

.<*

rebelIio,fui(let

ctto,quamquam

fieun'

QjiT

inuoiuntarium

a&u clicito

noccntic noliet naturam luam

dum.

ifta iaftitia

in vindidlam alicuius culps.

ObitSi».

Ad

qu6d

qua potentia , tunc opottet ponerc aliud donum in appetitu fenfitiuo , per quod habeat maiorem delc^ationem in iilo,quodeft conueniens fccundum iudiciam rationis ,qnaminaliquo fibi conuenienti,fi fibi dimittatur. Ide6 non eft mih! inconueniens qu6d vires infcriorcs triftaientur, tamcn totus homo non ficut prius dixi , qu6d nocenti2,& multoties

frimnm.

dico

operatiooii raeritoriae fine gratia.

voluntas appetjcre

:

7' Ainrgum.

,

ideo finegiatiamaximus conatus cum ifto habilu non fufScit ad iCtam ineritorium , ficut facic

nin trnt d»

trifiitin

aliud

principium alicpius a^us fupcrnaturalis, led non

tum innoccntiz , qu6d id quod cft ptincipalc, non triftetur,vt qu6d horoo non triftetur. Nunc autcm etfi appetitus fcnfitiuus triftetur , potcft ftare delc&atio in bominc inquantiim homo. Sic enim raulti Martyres triftabantur in viribus inferioribus,& tamcn fimplicitcrdelcaabaniur. Idc6 dico quod fufficiebat vnum donum fupernatutale vchcmens in voluntatc , ita qu6d

•onum txttU per hocaliquidaliudeftetdelcAabilius voluntatint in V0ti , quam aliquid , quod appeteret fibi dimiftuni, iitnt»t*,fi

in

fenfitiuo,quamplaccre iribus inferioribus , quantum ad illud , cxcei&c gratiam in multis hominibus. Sed gratia cxcedic iftam iuftitiam, con-

ftato

tiiftitia in

,

Trifiitia

qu^m

innoccntix potuit cfle fenfu.Non cnim potuit cohiberc vifum fuom , quin aliquando vidcret turpe , quod contriftarct com , fed fufficit ad fta-

Idc6 crcdo qahd in

rebellio,&

fiiti».

& tunc

,

fuit rcbcllio ficut eft in

38t

conuenicnti.

vtintelleausintclljgere phaniafmata corporis, cui coniungitur

II.

aliud,

libus crcata

dicoqu6d voluntas

non

eft

in puris natura-

curua,nec in cflentia fua fuif-

Alenf.t.^.f.itt.m.i.D.Thom.i.t.f.Sx.«.i.(^jEiir 4.1.^,1. D.BoDau.<(.i.f.t.Kichac(l.
^gradn, enp. 10

tiri

i

.Scoc. in Oxtn.hie q, i . Rtfiluitur

ItAC qutfi.infrk difi. } J

; taracn fuiflet re6la per carcntiam curEt eftoqu6diftafuifl*etiuflicia naturaiis in illo ftatu dico tamcn qu6d non fuiflet illa iuftitia , quam ponic donam fupcrnaturaie. Nam talis rcdlitudo naturalis nuUo roodo impcdiuiflet voluntatcm , quin condelcdtarctur appecitui fen*

fct tefta

V6D

uitatis.

fitiuo,

& etiam inconuenienci fecundum intcllc-

€kam fecundum vltiroum tuit^poncre iuftitiam ralc

, fi

>

potentia;.

qux

fit

Idco opor-

donum fupernatu-

voluntas maiorera habuit delcdlationem

Auguflinus de Vera i, ponttur fecundo Argumtnt. Retra<^arionam , non tamen pnmum. non.

ilcligione

:

lib.

&

,

'Peccatum in

f ctradlatur.

volMntarium

,

tamum efi

<]uod fimnfit volunta'

rium omninoynon efipeccatttmtfei in nacuraliter propagato non eflaliqua culpayoluntaiia.

Item cat in eoy

Augnftinu^ j.deLib. aibir. Nultutpecquod vitare nott potefi,

,

Item»

T»rtium.

XXXI. &c.

Lib. II. Diftindio

58z

Jcem , Dcus non peccat infundendo animam, matcr menccparcntes coiiiun6li:patcr enim tentur generandoiigiiur i nuUu eHicieute habe-

&

fti4»rium.

bitpeccaium. itcm , defcftus natutales non funt vitupctabilcs, fed mifctabiles;igitur H eft Hbi nacutalc, non

^lMmtum,

imputandum fibi. Item, Adam non fuit mclior tota natura humanain omnibus fuppofitisjigitur non habuit

DISTINCTIO XXXI. Vtrum anima

ita

perfedc, vt

poflibilis eft

j8i

D.Thom.1.1* ^t.rf }i.j vnif.Rich.ii.i.ji. Gabr.j. i.Scot.

a.i

Oxon.

in

hic, ReJhiuitMr infra i. } }.

Irca

totam inficctc. Itcm , qualc eft ah'quid in inftanti creationis, lalccreatur ,quia non potcft in codem inftanti tuit

non

e(rc,&

da

,

cfte

:

cum

cire femper temporc fubfequenti. Oppofitum. Auguftinus in litera, &adducic auftoritatem Apoftoli , ad Rom. ;. Ptrvnumhomlnem peccatum inirtimt in mundHm.

tionc poteft

Contri.

diftindioncm

;i.

j.

Ftritm anima

contrahat Argumtnt. peccaturn originale a came infeSa frimum,

feminata

concupifcibiliter

& pari ra-

,

iftaro

quicritur.

anima crcetur mun-

igitur

in inftanti creationis cft niunda

.
Alcnf.i./i.j.iit W.4. D.%oaz\i.ijU art.i.q.\.

non po»

habcri in omnibus indiuiduisjigitur ipfe Sevtum.

contrahat originale pecca-

tum a carne tnfe^a

eft

natuiam humanam

Vnica.

Qj/ >ESTio

formam: tur per

Quod

?

Quia materia non

non.

agit in

caroeft matcria animse. Etconfirma-

Auguftinum

ram, yigens

12.

fuper Gencf. ad lite-

eft prnftamiuf pajfo

:

Anima vcro

pra:-

ftantior carne.

Itcm, illainfedlioanimx ciTctculpa, incarne sttundum. vero pcena fed pocna non cft caufa culpx ,cum omnis culpa fit iniufta,& pccna fit iufta. Itcm , fi fic , cu n caro ptolis immcdiatius fit \ Tertium. proximis parentibus, qukm ab Adam ; igitur ma:

^

Qjf

T

S

O

1

II.

ytmm feccatum originalejit carentia iujiitia ortgtnalij

gis cftet infc6la

a

proximis parentibus

,

qukm ab

Adam,confcquens falfum.

.
Oppofiiu.Magifterin literainiftadiftindlione. Alenf,&

D.Thom. cltaiiD.honiaMc

«rr 4- jM/?.i.Durand ^MiCj? j.Occam ^««/Z.T'/'. Giht.P/tc jw//f t .Vafij i.x.d. Jii.eaf, i.(^ j.Scot.inOxtn, hie,

Refotuirur ijut/l.tii/l.a.

D non : Adam habuit carcnnon pcctiam iuftitiaeoriginalis, catum origmale , quia in co fuit

V6

&

1. jfrfumtn', frimuKt, Stcunifum,

DISTINCTIO XXXII. Qj' iE S T Vtrum peccatum

NICA.

fercati pe' tttum. Viic\.

1. 1. dij]>. i^t, (yali^ hiecitati. Scot. in Oxon. hic, Refoluitur dift.fequenti.

I

,

vult Auguftinus dcLib.arbitt./'^»- peccatum

eriginale conirahitur CAcitas ejnantum

huiufmodi ptoprietatcs nou funt

Ctntti.

V

O

Alenf.i.^j.iii. m.4,.^ 10 D.Thom.i.t q %\a't.i.fyi. ^q.il.a.t. DHoaM.d 30.fl.i.y.i. (^ i.<^ hie, a i,q.\, Richar.l.»»'/.! q.u Vcgi^.inTrid^e 1 Bcllaini i.de ftatu

magis erit incftentia animac , quam in voluntale; tum, quia eflentiaanimsdat ^j^ toti ,& non ipfa voluntas ; tum , qnia mors competit toti.

tis

I

originale remittitur in

Baptifmo f

adtualc.

Item , peccans poft Baptifmum habet carcntiam iuftitiac originalis ; igitur elTet eiufdcm potentiae jcuiuscrat illa iuftitia: fcdipfacft in voluntate, pcccatum originale non:tum,quia fi conttahitur cx carne,cijm cflcntia animx per& non 'pfa voluntas, ficiat carnem immcdiatc

Vnde

centri.

art.xqutjl Richard.

ad intelleElum,

ipfius volunta-

piimo.

R

A iftam diftinftionem ^i.quz*

c

ritur.

.^

.

ytrum peccatum

tatur in Baptifmo ?

^9' non tio

,

:

fed in

Quod

remittitur defedlus

nifi rcftituatur illud

priuatio

originale remit-

non. ,

pofitiuura

Baptifmo non

4Argument.

Qiiia negatiuHM,

vcl priua«

cuius eft

rcftituitur iuftitia

originalis.quiabaptizatus habct rcbellioncm appetitus fenfitiui adintelleftiuum :fed ftanteiu-

Oppofitum.

Non

potcft eflc aliud

,

nifi

vel

concupifcentia, vel ignorantia , velmftiii* carentia originalis. Non eft concupifccntia,quia illa eft naturalis

,

quia narnralicei potcntia appe-

ijtiua inclinatut in

fuum obiedlum

,

&

ftitia

originali

non

fuit

huiufmodi rebcUio

reftitutionem illius iuftitis

efTet poft

,

,

nec

cum

fit

eius defe6tus.

Oppofitum.Magifter in

litera.

Centri,

appctitus

intclleftiuus naturalitcrcondelcftatur appetitui infcriori rale.

,

& peccatum

Nequc

fuit

quia baptizatus

mundatus ab

originale

non

fuit

natu-

pcccatum originalcignorantia,

eft

ignorans ficut prius,

& tamen

originali.

Dices , in B.iptifmo inducitur habitus fidei excludcns ignorantiam habitualcm > ctfi non acStnalcm.

Contra , igitur oppofitum iuftiiia: originalis elTet peccatum infidelitatis igitur quilibet efiec ;

infidelis,carcnsiufti(iaoriginali.

DISTINCTIO XXXIIL QViEST 10 Vtrum fola

VniCA.

damni debetur

pcena

feccato

originali ^ Alenf t.^.j ut.OT.io D.Bonau hie a.^.q.i D.Thom. j.i. «.t.lCicSsrd.t } ij.\.^i. Rubion /tgid Durand MaiTil. Cabt. Ouatmo, Anglcj hi , & Heiicta i«t d ly d.n. vocani tenentes puetos puniri ignc paruulorum tortotci.lic ]»! m.lib.6 .de /i atu fecr ari e 6.0 7- Suat.. fem.j. ^J7/<5 (^d {o/5.Vaft) i.i.d i)^,Scot.inOxo».hie. ,

R c A iftam diftindtionem 55. quacI. Ftrum fila pana damnide,- Atfumnf. btatur peccatooriginali? Qupd non, Au- frimum. l

jitur prinio

:

gultinus

QuzEflio Vnica.

!

fti^osstertiii^nu/itppUcicpMttiendos. ilU eftpoe-

oa fenfus.

tate crefcente gratia.

guftinus de Fide ad Pet.14. dicit

SttimJum.

Icetn

,

non

paruuli

corpus glotiofum

baptizati

:

,

ab intrin-

fecundo articulo

caro fe-r

cijm corpus

cundumintentionem Magiftti in Utera, totacato

igitur

Ad«

fuit

non videndo Oeum.

fujc.

Icem ,.ToIuntas ineisnonerit confirmata in

veritate

Et vult Magiftcr qu6d tota caro , quae eft dc humanx naturx, fit de patticula abfcifia

fit

eotum componon folum puniuntuc

igitur poiTunt peccare aliis peccatis,quam

•,

otiginale

:

habebnnt aham poenam a

igitur

pcena damni. Item , G puniuntur ifta poena , igiturnon fola ifta , quia habebunt intcllcdlum non fic hgatum, quin potetunt intelligere naturam fuam,& poterunt intelligeread quantam beatiipdinem natu-

eotum fuiiTet ordiiuta ; igitur ex hoc po^unt non igitur Coliim puniuntut in non videndo Deum. Oppofitum.Magiftcr in h'tera , qaod peetiA eorum omniHm pcenarum erit mitijftma,{ed fi habcrent aliam a poenadamni,bocnon ctTet verum.

ra

triftari

;

SCHOLIVM

infeda ex

«riginale peccatnm

ejje

ritate

abAdam,&ifta particula auda in fc crac coca qux fuic dc vcricate humanx nacucz in prole } & cunc facile videtur imaginari quomodo caro

infccfta

feminecur, quia porcio prius iufcda

in pacrc fic poftea coca caro in prole. Pro

Mag. tjuia

&

tipUcattone eamis materitt

,

,

efiponere

vi-

m«r.'Igitur nihil

quod

eft

de vcritate natur* hu-

mans generatur ex alimcntojigitur taucum multiplicacur in fcparciculaabfciflaipacrc.

Ad hoc

Si paruuU moriancur ance

cft tacio.

;

earo in^

nihil ejl

ele

ve-

;

& de cofta,ex qua fuit Hcua

formata.

Scd ifta opinio rationabiliter imptobatur, quia quodtahs multiplicatio fi fieret fine addi-

quiahoc fieri fine adcUtiene

materiz.

partieula ttccepta de eartte

nifi

infedione

,

noMtt

magnum miracHlumingeneratione

Item , non poftct hoc

fieti

pct potentiam Dei

auMflibet hominis ^fi autemfifret ettdem materiapofita fitb iiuerfisformis, oportet tantum de vniuerfo conden-

regulafitetjquia raultiplicando illos panes, quxro vtrum illa eadem matetia, qus ptxfuit in vno

fariyqttamumoccHpat illararefaElio. Occafione huius

pane,fit poftea in ipfo

re/ptuit,

muUipUcationemtiuifUjue panumfaElamfuiffe

aut eftalia materia

\

pane fadlo per miraculum,

Si

primo modo

,

cum forma

& alia forma

nonper nenam materiam creatam, nec per extenfionem materiapattum,fid conuerfione alteritti corporis inpa-

raancat in materia ptiori

nem,& coUigi ex

diuerfisformis atomts dantibus effe completum xquc pcrfedis. Vcl opoctec diccre quod ille panis prxexiftens non eft ille , qui modo cft , quia

Augufiino.

1. f^Mtutr eX'

Clrcaiftas qucftiones eft vna via declarans quod peccatum original« contrahirur ex in-

fl'K»ndm,

fedlione carnis

,

& in primo articulo

declaratut

quod prim^ fuit anima Adz infcdla , quam caro fua. Non enim priiis fuit infcdtio in carne, quim in voluntate. Secundo , declaratur quah'tcr caro

titt»trigin»li

fcminetur. Tertio , quomodo ex carne infcAa fcniinata,inficiatur anima prolis.Quarc6, quomodohabet puniri peccatum originale. Oe primo dicitut quod ficut peccatum in anima Adae fuit cucuitas quzdam,fic confequebacur qualicas quzdam poficiuamorbida , quz diuerfimode nominatur in ipfa carne, vt languer ,\e\

quod fit qu»-

morbidaejMaUtas

litiu.

citat

infetfia

,

fomes. Ifta exiftens in carne ex-

deiedlationes fcnfitiuas

inordinatas

,

&

quant6 plus illa: deledbationes crefcunt , tanto minus dele<^atut in fuperioribus. Iftud confirmatur. Sapientiz nono Corpm , ejuoi ctrrumpitur aggrauat animam. Ifta auccm qualicas nunquam corrumpicur de lcgc communi in hac vica, neque minuicur in eiTcntia , quia hoc non poftec eJTe, nifi pcr graciam:fed gracia ipfam non corrumpic, quia non funt in codem fufceptiuo , tamen per graciam bcnc poceft minui quantum ad effeclium. :

Exemplum ad

in alio pane; igitur

,

vt pt ius

,

cadem matctia fimul

crii

fub

cllcntialia manent , non poteft vnum, & idcm toium rcmancfe. Non tamcn nego quin Deus poffit facere eandem mareriam fic lub formis diuetfis,& quod tantum differant panes inter fe pcr formam rubftantialem.&quanti-

nifi priiicipia

tatcm.Tamcn ficoporterctqodd tamafoict condenfatioin toto vniuerfo,ijuanta

eft illa rarefa-

curfum naturx. Eodeni modo cflct in formatione corporis mulieris ex cofta,ex quo prius acr repleuit illum locum, quem poCtea corpus muHeris , oporccrct quod acr fuiflec coadcnfacus,& ficremanerec condcnfario innatura!is> quandiu Heua viuerer. Vel Ci cofta fuir fine rtia- Sed hoc tctianoua muItipIicata,Tclibi fuit forma fiuc (k\o vltra

materia', vel

eadem matcria fub ,"

diucrfis formis

atomis.Et prxter hoc,eifi virtute diuina illa pueri porcio refccaca \ parre>cfll'c mulciplicataiafe,

Silapillus eftecalligacusalae

aquilz ,quancumuis penns crefcanc, velaquila

nuetur ponderoficas

lapilli,

,

numquam mi-

quia licct minus pof-

impedirc cffedlum aquili in volando cre-

nequt conctdit,

quit opflf-

tum haiet^, d.io ^.t.

oporcerec camcn illam materiam remanerevrqoe ad dicin iudicij , fic cancam efle condcnfatio-

&

ncm innaturalem

ina'cre,& omnibus aliiscorpoquantum repleuerunr de locoomnia cor-. porahominum ab Adam vfquemodo.

ribus

,

Et fimilitcr,riini

illi

panes Buangeliciconuerfi In

hoc.

afcendac.vel etiam foccificabitur

fct

Ctjla Adt,

O" quin^ui completam quantitatem adeptam, Dcusin rcfur- fanei qwmiredione fupplet ; igitut rationc pati , potcft eo- di multifU' dem modo fupplercportioncm abfciflam a patrc, eati. illo modo dicitut de quinque panibus , quos

tioncmaterix,non poltct fieti naturaliter,& non oportet quod Ocus faciat raitaculum in gcneratione cuiuflibet indiuidui abfque additione

,

ijia tranfit eumfna

ficHt tjuinijuepanes.

hoc

dctur auftoricas Macch. 15. Nefcitis quod illud, tptodinos intrat,in ventrem vadit,& infece/fum emit-

muUipUctaa Refutatur primo,qHod ait de mul-

humant naturti

AdaTHy

& aliorum,

morbidam queilitatem

fiminttUT, infcdiione voluntatis

illa

caro,

Deus multiplicauit

fe£la fipiinatur /ecundum

3-

f^mtit c»tt infiS»

&

I.

Sententia MagifiriyHenrici, Gregorij

frim*fe»ttntU depte-

quomodo

,

,

bono

Vtmit tx

fcilicet

;

Ttrtinm.

fteeatc Ait,

,

infcfta feminetur,dicitut diuerfimodc. Ptimo

& cxttinfeco

in

Cntrk,

De

non habebunt

igitut pofTunt pati

j

Ittt-

natut ex contratiis

fcco

f^Hartum.

385

/cente virtate aquilx , non tamen minus trahit deotfum , quantum eft ex fe. Sic cft de ifta quali-

TarttuUs nen

mtUtipli'

naturam comcdentiu.iila materia multipli- caiipnt pacata in fe remanebit vfquc in diem iudicij.,& vum an cr»»-

fint in

tanta condenfatioinnaruralis

erit

inaliiscorpo-

ribuspropcer irregularitatem rarcfaCtionis matcrix quinquc panum. Ideo non crcdo quod ali-

qua

ta Mona ttria.

ma-

Lib. 1

384

1.

inateria fuic creata po(t illud

qua noua

X X X 11

Diftindio

1.

SCHOLIVM

pritnum

III.

chaos,

Sandi diccre quod

igitur vidcntur

Quate

muhiplicauitiftos pancsjnon addendomatetiam. Dico ficut dicit Auguftinus in quadam Homilia fupcr loan. Mirttmur homines de vint ex aqutt faiio infefto

,

& ttimen non

mlrantur titm hocfiat an-

nuatim in vinea. Miractdum enimfuit aquam immeautem htcfacit

Refoluitur iuxta fententiam pofitam quaft. diftin£iionis

3

o. paruulos contrahere originale

plicaturmodM, Rofoluitur etiam

dift.

3

permultameMa.S\c dieo quod aer circuftansquinque pancs non Riic muieria pioxima toti natura; vt poflit illum conucnerc in panem immediate,

ptifmum.nde

proximum circumilans. quHiquejpanes,&non per additionem materiae, qux fuiilet materia ipfi naturz fufficiens peradionem fuam. Sic habent intelligi omnes awAoritates , qus videntutronare aerem

illura

,

vel

Multiplicauit igitur

C H O L

Refutatur

,

VM

I

,

menfiruo mulierii

ejuia fecunditm :

Phihfophum fit de

&

vir non, ^fimutier peccajpt , tamen non fuijfet peccatum ori-

materiafitijjet infeEia,

ginale, PrAterea

,

^ualttas morbida fifuit in fiminey

in inftantigenerationu non

quia necfemen eft^ergo

eji,

mn inficit.

tunt

tolli per Ba}X.& }i. Item re-

originale

huiw dift. i^. paruulos puniri tantim poena damni : de quo vide DoSlorem dift. .««w. i 3 3

foluitur qutftie

.

&

ibi Schol.

DE

tertio articulo

,

fcilicct

inficiatur cx carne,dicitur

carnc

cft

quomodo anima quod

7.

infedlio in

caufa infe^aionis in anima,non quidcm , qualis eft in carne , quia anima

talis

infcdionis

non

eft

capax

talis

infedionis ,fcd

cft

caufa taiis

quid , quod non eft capax talis motbi , ibi caufac aliam infeftionem ; fi autcm cfTct capax talis in-

IL

^uod ait Afagifter , prolem ahfiindi de

fubftantia fatris

dift. 5 1.

in Oxon.Schol.dift.

infc(aionis,qualis aniraa eft capax.fcilicct culp». Excmplum ad hoc. Sicut leprofus tangens ali-

contrarium.

S

& ex-

^u*ftio dift. 31. tjuo-

o. <]uod originale eft priuatio iuftitit originalis.

Refoluitur etiarn quaft.

nem

prima

modo anima centrahat originale a carne infeSla,de quo vide DoSi.in Oxtn.difi.^i. num.ii. Itern ejuaftio u

AiatifuiJJi conuerfam in vinii,Natura

fcd per raulta media.Fuit tamcn Deo materia proxima , quiaimmediatc potuit conuertere in pa-

,

firmitatis,caufaret illam.Similiter cibus,qui in fe

non eft

in^quocunquc comcdente,in aliquo tamcn, quod eft

capax

tatem.

quod

Titcijio

ali-

leprofus, neccaufatiuus talis infirmitatis f'""^'"»««4

illius infirmitatis

Ex

iftis

patet ad

,

^•^•'''fi-i'^'

caufat talem infirmi-

primam

quaEftionero,

quilibet natutaliter propagatus contrahit

peccatum , quia per hoc qu6d anima Adae

priijs

fuit infcda,fuic poftca caro lua infefta,& ex car-

ITem 2A»gij{er im

fugttMtur,

Corpus

fit

de minftru» mulitru.

opinio Magiftri quantum ad hoc,qu^d

,

prolesabfcinditurdefubnantiapatris, non vi' deturvera; quia de femine patris non formatur

tantum de mende Gen. Aniftruo mulieris , vt vult Philofoph. malium , i. Vcl efto quod de vtroque , adhuc principaliijs fit corpus dc menftruo mulieris, quam de feminc patris. Et ex illo foluitur vlterius vna quaeftio cfto quod mulier peccalTet , vir non , an adhuc proles fuiftct de materia infefefta ? Dico quod illc cafus nunqiiam contigiiret, quiatunc ipfa vclnongcnuiflct , vel prius fuifrct corpus prolis

,

vel fpiritus

,

fed

i .

&

&

:

purgata.fic cfto

quod

fic

gcnuifTet, prolcs dicere-

Non

igiturex hoc dicitur caro prolis infefta, quia eft de infedSojtum, quia turfilius.peccatricis.

tunc fuifTet de matcria infeda, & tamen fine tali infedione. Tum , quia ilia qualitas morbida non poteft inficcrcquando

non

eftjfcd in inftanti in-

forma fubftantialis femini$,vel menftruicorrumpitur :igitur & quaclibet qualitas , qux fuit in illo compofito , igitur tunc non poteft inficcrc carnem,nec animam. Tum, quia fi fufionis anima:

hoc

efTct

fe£lo

;

caufa infe<Stionis prolis

igitqr etfi

de digito alterius

fiu»re Chrl ftus nors ha^ buit eri^ina-

U.

Deus ,

(S^ionem

,

quod

Virginali

,

cap. 19.

eft

forraaret

,

quia

eft

de in-

vnum hominem

adhiic haberct talcm infcdio-

contra

Anfcimum de

Conceptu

poncntem duplicem caufam

quareChriftus non habuit peccatura originale, quarnm vnaeft ad propofitum , quia Chrifttu noa fuitfilitu naturalis Aditfidfuit corpus Chrifti de rijfimis

fanguinibns Beata Virginis.

ccndum de viam priiis

ifto

fccundo articulo

pu-

Quid igitut difecundum hanc

Vel oportet dicerc quod vel quia femine infedo eft ita caro generata,vel quod in fe?

minatione

inficitur

femen. Et hoc videtur de in-

tcntionc Atiguftini dcFid.ad Pet. cap.;. Nongeneratio naluralis caitjat iftam infe^ionem, ftdlibido in

propagatione,

tui,quod

&

proptcr hoc in feminaiione vide-

inficicur.

ne

fua caro prolis

,

&

deindc ex carne anima

prolis.

Et pcr hoc patct folutio tcrtix quxftionis, 8. quod animacontrahit peccatum originale a car- ^"'f"

?"'-

ncinfcfta feminata. Similitcrexiftispatet folu- fi""""ii^' tio fccundz quzftionis.fcilicet an peccatum originale

fit

carcntia iuftitis originalis,veI quid

fit?

Quia fecundum opinionem Magiftri in Iitera,effct tcnendum quod peccatum originale cfTet concupifcentia. Sccundum aliam opinioncm dicitur quod eft formaliter curuitas fcu carentia illiu5r re£litudinis , & ex hoc confequitur pronitas in ,

&

voluntate condcledandi appetitui fcnfitiuo , ficcommuniier eft priuatio luftitix origina]is,&

tunc nan

cft

cencupifcentia,nifi materialiter,nec

ignorantia,nifi caufaliter.

Et pcr pradida patetfolutio quartx qusftioan peccatum originale remittatur in Baptifmo, quia ponendo quod curuitas illafic peccatum originale, patet quod illa toUicur per rc6litudinem , quae aduenit cum gratia in 6aptifmo. Tamen fi cflct peccatum originale concupifccntia, certum eft quod illa non tollitur per gratiam quantiim ad efrentiam:ide6 non deletuc in carne illa difpofiiio quantum ad fomitcm,qui nis,fcilicet

Deeifie^.t. '''^•3°'

tamenpriiLis{egnauit,fed poftpotcftretrahi. Similiter prius

illa

concupifcentia imputabatur,

poftbaptifmum nonimputatur. Similiter patct ad vltimam quxftioncm , fcili- Re/tluitur j. cet qua punitione punitur peccatum originalc? *""" 'j'^Dicitur quod folum careniia illius boni.quod na- ^*^i tanikm tum fuiirct inefTe , fi reccpitret Baptifmum , idc6 foena damni. puniuntur paruuii fola pcena damni , quia non fuit in eis aliqua mala dele
priuans redtitudine naturali.

SCHOLIVM

IV.

Jmpugnat efiicaciter ^iiod dicit epinio pofita, volun^ tatem caufare ^mlitatem morbidam in carne

,

ejuia

hans

Qu^ftio Vnica. hmcptr imptriHm ntc fiiprtmm ttjt,nei

tUa

(jualittu ejfet cotkftis,

nes fuinenrintegriores

nec eltmtntaris, ntc

plus deledlacur appeticus fenHtiuus in Hbi con-

mixti. Impugnat etiam qModdicitur.femeninfici, tjui*

uenienci

h»c ad nihil deferuire videtur,tjuiafine vllopeccato, tx

Aarctur.

Vilumtiu

«»

qu»

t»llf»t

tjtu nihil

de originali peccato

COntra tamen illa func quzdam dubia.

quia non diftinguicur pars fuperior k parce infe- Auima do» minaiur e»r~ tiori, quia, vc vulc Philofoph. Poiic. i .cap.3 Ani-

&

Circa primum atticulum dubium

eft

quo-

modo volunias poced caufare qualitatem morbidam in carne cum ifta iit qualitas corporalis. Non poteft hoc caufare pet impetiumfuumjquia ncc fupremus Angelus, nec etiam efto quod pofex imaginatione aliquid facere circa

fec aliquis

quod ponic Auicenna,& Algazel,j. ?hyfic.cap.<). qu6d oculus vaiicinantis

obie(5lum°, fecundiim

proiecic camelos in foueam. ViJt Veldt

rium

Mag. 34-

tiipftf.

W

humorem

tione fua inficit

humor

inficiuntur pueri

M»!a vttuU

ter euenic illud

infieit

nantur.

in oculis fuis

,

,

ita intense

Adhuc tamen qui non habct

imagi-

a(fium cic-

in

ipfa

quo

fuit ifta infe£lio in

nec eftec qualicas coeleftis, nec elemencaris,quiacaro neuccius qualicacis eft fufcepciua.

Nec

,

poceft efte qualicas mixci

, quia quin ilt corruptibihs a tota nacuta creaca,led iftaqualicasmorbida non:

nulla

eft

qualicas mixti

,

igitur,&c.

Circafecundam parcem primi articulieftdubium, quarc caro infeda feminecur ? Si enim po-

ntiur.

nacur, vt Ht rebellio appetitus fcniitiui ad vtres infcriores,non oporccc propcer hoc poneceiftain

*

qualiiatem,quia,vt pcobatum

Natura

tfl

eauf* rtbtlliortis in upfttitu

»d

titntm.

rn-

beliio eft nacuralis

:

V.

Rtfiitat /icundum articulum diEltfinttnti*

often-

,

dmsftmtn non effe inft£lum,ficut ntc fanguis ; ttfift' mtn primnm infedum ejfet , nonpoffet inficere prolemt

dum generatur

definit

articulum

,

Refutat tertium

proles,

quia caro cumfit extenfa, non potefi caufa-

culpam in voluntMt. Prtttrta ,ponunt voluntattm

eoMfart ^ualitattm ptccati in carnc

,

& fic circulum

caH/ationis.Et contra omnts articulos tli;quiafi

Adam

inftcitfiiam carntmptccando,idem erit de

& ^uo

rtmotior

ejl

ali^uis ah

^Adamo ,

altfs,

tograuius

trit tiut

originalt-.quod tfi abfitrdum.

nunqnam poteft eam cor-

curruinpi in hac viia.

Icem,ifta quaiitas

SuprMdifl.

SGHOLIYM

rt

teft

X9.q v.n.y

reiuclantur viribus fuperioribus ex naturalibus

abfque omni infedkione.

Adam in ifto inftanti

rumpere,nec ex fe^nec aliunde adiuta per aliquuil agens nacurale,quia,vc coucedicur,numquam po-

irtftH» fnrni'

,

tentibas Hbi contradicere;igicur vircs infcriores

^uia

voluniascreata poiTec inducete qualnateni coc-

car»

:

vnum obiedum ,nihil caufac in illo,quamquam pofrcc in alio ,circa quod eft a£lio. Sed

poralem,& tamen

10.

politico.

& ille

ca

,

dupliei

frijteifatH,

Dominarur enim corpori primo & modo, (icuc dominus feruis non potentibus contradicere: fed viribus inferioribus dominacuc principacu quo dominusdominaiur liberis po-

,

malum quod

dtfpo-

,

,

voluncare fua^non habuic adtum circa corpus fuum , fed cicca muliecem , quaro cunc immode^iufradix, racc dilexir,vt prius didum eft *. mim.i. Irem,fecundum hancviam fequerecar quod

fytri

ftri

dominatur in corport duplici principatu

tico ,

& lic ex incuicu pa(Ebilcs mulium & frequen-

infedtus inHcit acrem

feHt. mf:

Sicuteiiamponunc

.

ma

medici *, qnod mala vctulaex pefllma imagina-

$./>.!.

mtrtm.

lio appeticus feniitiui

bec poni cancum in appecicu fenfitiuo, in quo eft tebellio , non debec poni in parce fuperiori,

,

*

pius appetitus fupetior condeie»

imelltxenmt.

lit.morbidttm

iittarM.

&

,

>

Icem, n ponatur infe6lio in carne, Tt Ht tebel» ad inteiledum,igicur de-

ippt natura pars inferierrehellaret contra fieperiorem,

quod nerum Thilefophi ,

385 & nobiliores in nacura,

jingtliu factrt pt-

eft priiis

*,

ifta re-

igitur nacura iibi dereli^a

ad rcbellionem , ecfi nulla quaiitas inficiens carnem ponacur in prole. Si enim eftet homo hic formatus de terra, haberec rebellionem appeiitus fenfltiui ad fuperiorem , quia Philofophi hoc inuenerunt per nacuralem racionem, quia per naturalem rationem non potuerunt inueftigare quodcaufa illius rebellionis fuit peccacum originale. Igicur vel oporcec ponere qudd maximi Philofophi non viderunc nacuram , nec cognouerunc voiuncatem , appetitum feniitiuum naturaliter, quia errauerunc dicendo nacuram efte caufam huius rebellionis,vei qu6d natu> raiiter pocucrunt videre quod peccacum originafufficic

&

DE

fecundo atticulo

infefkura

,

quod

,

eft

quod femen ^t

fcilicet

fcminatum

,

interrogo,

vel tunc, vel priiis:vtrumquevideturcontra Anfcimum 7.De Conceptu Virginali,vbi dicit.quod magis/hnen eft infeSum , quam fanguis , vel ft?utum, Scd ifta nunquam erant iiife6ta,quia fanguis fub forma fanguinis,nunquam fuit animatus,& fimi-

ir.

An ftmin iufiHumfit.

ratio eft de femine. Item , verius eft fanguis de veritate humanae Sanguit ifi natura; , qukm femen , qiiia fanguis adhuc eft in magii di vt' viajvtpodit Heri aiiquid naturs humanae , fed ritutinarurt, femencft fuperfiuum tertix digcftionis, & nun- quamfimin. quam poteft efTc aliquid de vetitate humanx naiis

tnra; illius, cuius eftjnec

fuitanimatum

d:um,quim

,

przfuii

,

quia

igitur miniks dicetur

nunquam

femen

infe-

fanguis.

I^r«terhoc,efto quod femen prius pofTec dici infcdum, adhuc non poiret inficere carnem prolis, qaia,vt prius probatum eft * , prius expelli- * Supri tuc focma feminis , & quxiibec qualitas eius, num.6. quam inducatur forma carnis ;& probatum eft quod non ideo dicicur caro prolis infedla , quia

de

hit

infeiflo.

£c

fi

dicacur

quod propterea

quia defcinditur iilaratio

ab anima

De

,

fecundum iftam opinionem, fcmen pacris infe^um,

dicicur

de infcdo

:

concra iioc

qu6d femen nunquam

fuit

efl

infedum

patris.

ledari appetitui fenfitiuo,& hoc viderunt Philo-

dubium , quomo- Sluomidt t» do cx corpore infeflo caufatur culpainanima, tcrpiri inftSi eaufttur quia agens extenfum , & coiporeum non agic

fophi.fednon cuin iibidine. Contr^, n hoc fic nacuraie condeledari , cum agensnacuraieagic inquancum poceft fummc;igi-

immediatc vc caufa totalis ,in animam , vel vo- ma. luntatem , qux funt incorporea. Non cnim ponitur quod phantafma poilit agere immediate in

tur appetitus fenHtiuus deiedatur in

fibi conueinquancum poceft ,quia ducicur , & non ducic, vc vuitDamafc.43. Igitur quancohomiScotioper. Tom. XI,

intelledlum pofllbiiem

nienci

agens.

le fuichuiuscaufa.

Dices , nacurale eftappetitui fuperiori conde-

tertio articuio videtur

eulfa in ani-

,

nifi

adfic

inteliedus

£c idc6'ponitComraentator qu6d transfertur

Kk

fpecies

hoc

caufando ibi inFedlionem , nifi ponatur voluncas agens ficut iniclledlus. Itcm , caufs zquiuocz toiales non funt fibi inuicem caufa:,quiaaEquiuoca totalis eiTct (impliciter perfc^ius,& imperfttStius fcjfcd culpa in

igitur eft priuatio charitatis

;

caufat

:

non itt-

fihi

voluntate

morbidx

eft tocalis

caufa squiuoca qualitatis

in corporci igitur ifta qualitas

non cft

caufa culpx in voluntatc.

Icem.caufa naturalis agitde ncceflitate natu-

13'

quando non impfeditur igitur fi illa quaiitas culpam in voluntaie ,quje cftpeccatum originale,poft Baptifraum , fi homo peccet mortx

;

,

caufat

taiiter

,

caufabit

in voluntate

,

qualitas peccatum originale

illa

quia tunc

non impeditur

per gra-

iiam,& per confcquens poft Baptifmura origina-

Contra

OhitBit tontrM fup*' riki

M»'

quam

;

gratiz

tale

;

Magiftrum

,

& aiterius funt eiufdem rationis,8c cor-

&

fuit potcns caufare iftam morbidam qualitatem in corpore. Et fic quilibct dcfccndcns ab Adara caufarct infcftionem in cariic fua,&fic quot funt pcccata multiplicata ab Adam , vfque

quam

mod^ t6erit

per patres intcrmedios,fequitur quod tanfilius proniot ad peccatura, quam paccr.

cam

contra

potuit ftare,

quitur, eft peccatum moitaie.igitur eft iounediate

circa finem

Ncc etiam fequitur Deo formaiiteiL». quia

vitimum.

qu6d immediat^

auertit i

peccata oppofita prsceptis fccundx tabuiz lunt mortaiia, tamen nuiium iftomm eft imraedia-

&

fincm vltimum

, nec immediat^ ab eo tamen oppofiia funt neceflariaad finem. Vnde neccfTc cft ad faiutem , quod homo fe ha;

beat ben^ circa ca fi

ilia

non

5

per

,

id

modum terminiex nBu

ejl,

ejfe prinatio-

reElitudinis debittt inefe

ficundo

,

in

voLmtate cau-

fatam,drgencrationetrattsfufam. Fidein Oxon.Scbtl.

&

nes , ConceptH virginalifCap. ii.lhimo igitur

vidcndum

quid nominis peccati otiginalis. Secundo, poflibile

fit

fi

tale

ciTe in natura.cui aflignatur tale

no-

men ? Tcrtio , dato qu6d fic , fi poflTit rcmitti pcr gratiam? Quart6,qualitercontrahitw:? Quinto, qux

punitio

fibi

meritoric. Sic igiturpatetfolutiofecundzqua:-

ftionis,qu6d peccatum oiiginaie ftitiz originalis

vbi fupra.cap.iy. de pec-

cato originali dicit: /'^cf
omne peccatum

eft

fccundum cun-

formaliter iniuftitia.

Iniuftitia vero eft carcnria iuftiti^

iniuftitia igi-

:

rur originalis poteft dici pcccatum originalc. In fpeciali notifico. Vno modo poirct aliquis iufti-

tiam immediatc acciperc,& immediatc pcr aaum fuum cam perdere illc cflet iniuftus , fcd tamcn :

non cfTctineo

iniuftitia originalis

,

fed a(5lualis,

quia non fccundum viam originis cam amififlcr, ncc cam accepiffet. Ideo piopric peccatum originale eft carentia iuftitix dcbita: proptcraccc-

ptionem parentis,& ciufdcro, ita

caicmia iu-

eft

& non foimaiiteiconcapifcen-

,

tia,necignoiantia.

S

CHOLI VM

Rejoluitnr prima ^uttjlio

I .

diji.

VIL

50. paruulos contrtt'

Vide pro hoc Scripturas ,

ihi in Scholio citata. Rejolmit

&

etiam

quod originale non contrahitur tx came

concupijcihiliterjeminata, ejuajiillaficcauftt ^ualita-

tem morlfidam Jed centrahitur ,

ijuia

;

Ad&

,

hahens dehitum originalii

gignitur JUiHS

iujiitia

;

^uod ejl ex-

prefsi Anfelmi.Explicat exemplo t^ui Jine frtno, ^tU'

modo amijfa iufiitia

«riginali

,

efficimur effranes

,

cur-

Videeum in Oxon.

amifla! propcer

peccatum

accepit eam,

& ptoptcr

quod parcns

Solait ttiam e]u*fi. dlfl.

j 1

.

difi. } 2.

num.

1 z.

tjuod originale remittitur

per Baptifini gratiam , per ejuam

tellitur

dehitum ha^

hendi iufiitiam originalem. Vidt in Oxon, SchoLd.} i,

num, I

j

.

vhi hoc explicatur.

DE

fecundo quzfito ,an rale fit in vniuer, cui competit hzc defcriptio nominis, apparct quod fie , quia omnis niius naturalis Adz eft debitoi iuftitiz originalis, quia caret ea per adum parentis, & per acccpcionem parentiscft dcbitor;quia manifcftum eft qu6d filius non habet eam,quia non fcntit illam tianquil-

16.

fo

&

debetur.

De primojAnfclmus

dcm

tpponitur ,

in nobis caufato.

via principalis contra has quacftiovidetur de intentione Anfelmi de

cft

OriginMlt virtualittr

rentes pefi concupifcentioi nofiroi ,finc ali^uo pojitiuo

hfcdiji.i x.nHm.-j,

ALia

neceflaria ad fincm,

regularitei iuftitia moialis eft neceflaria grstit ntt operanti meritorie , fic tunc iuftitia originalis ftrmalitir. fuit prsuia , fcd non fufliciebat ad operandum

Conciliajn Oxon.

VI.

peccatum eriginale

o.

nemiujiitix originalis

quz funt

nunc

quxfi. difi. 3

foluit ejutfl.ijiji.

,

fint

here peccatum sriginale.

Ex propria fententia iuxtA Anfelmi do^rinitm re-

4i>felmiim.

,

qui dicit quod pdr

non pcrficere. Dico,qu6d peccatum originale eft mortale, non tamen formaiiter opponicur gratiae, nec iramediate auertit k Deo formaiitcr. Non enim fe-

&

SCHOLIVM

fiuidpt

per confequens per iuftitiam

homo mereri quod eft

fcd

probatur, eft manifcftc falfum. quia fequeictur quod peccatum originaie poiTet intendi per iftam viam,vt probatum cft.

Confequens

f»tum irig. ftcundkm

malittr «ppecrit aiiud naturirati*.

immediati circa finem vltimum. Sic in propofito , peccacum oiiginak virtuaiitei opponitui giatix,fed non foimaiitei , quia ficut

Similitcr igitur voluntas fecunda cum peior, ipfapotuit ciTc ita maia.ficut Ad«,

pie-

non

morbidam qualitatcm filio originaliterjigilurcarofilij non crit miniis ix\icQ.3.,S)C voiun-

pora.

flicAnd»,

&

originalem poflet

mortale:

immediate Anpiccatum iriginaltftrautcm peccatum opponitur

igitur iuftitia originaiis

:

eft

igitut

,

auertii

tas Ada:

14.

peccatum originaie

Contra omncsarticulos fimul , fcquiturqu6d carofili)fcmpcreiret magis infe(aa,quam caro patris,quiacx quo voluntas Ad« infeaa caufauit iftam

§i»injut IX'

,

filius ipfa caret.

iilud,

aDco

auertit

gratis

te circa

lepoflit redire.

debitor

fiiius eft

rcntis,& idco

,

ftoct

& eft amifla pei aAum pa-

ordincm cxtcnfum non non extcnfum immcdiatc igitur corpus infcdtum non agit in auimam nec voluntatem,

fpectes ab ordine in

funt

XXXIII.

Lib.II.Dimnaio

386

litatem,

quz

eft cfFe6tus cius.

Qu6d

filius fit

Omnit

debicor pcr acceptionem parentis , probat Anfcl- "a*ijft mus de Conctpt. Vtrgin. cap. 17. Quia totam na- X'**'*«

turam accepit Adam , & accepit iuftitiara originalem pro tota natura ; igitur per hoc fuit tota natura debitiix,& Adam amifit eam pio tota nacura, fie peccatum Adc accufat naturam nudam. licet poflet Adam reftituere illud , cuius fuit dcbitor , inquant^m fuppofitum , non tamen pro tota natura ; ide6 quilibec filius eft debiroi,& nullus eam haber na-

&

&

tuialiter.

Igitui in quolibct natuialitei piopa-

gato

etti-

«•

Qu^ftio Vnica. gaCo

eH:

peccacum originale regulariter

,

& Hc

patet folutio primae qaa:itionis.

Contra

17§lu»m»d»

Adam

fumui dtblto-

fcd

rts

iufiitU

«ripntlfi.

,

non

illudj

quae ell in Hlio

hxc nacura in

aliccr fnit ,

quam

hzc perfona nunc

fuit haec perfona;

prodiidia

non

fuic in

Adam,niii per mulcas tranfmucaciones igitur nec ha:c natura igitur hzc natura in ifto non e(l debitrix per hoc , quod natura in Adam accepit eam. ;

:

Dico qu6d h«c nacura debicrix eft ginalis in illo rente. Illud

,

quia

iuftitix ori-

accepta in pa-

iuftitia fuit

probo fic:omne donum, quod

da-

eft

la in nobis.

Dico quod illaeadem numcro, qu.T foic in eftinnobis; quia camcn per hoc, quod Deusdedic fibi iuftitiam , dcbuic dcdiifc

Adam,non

cuilibec filio aliam iuftitiam,

voiuntate anteccdente, eft fimpliciter debilicet non detur volunraie confeqiientc fcd iuftitia daca Adz fuic data filiis voluntate antecedentc j igitur cenencur fimplicicer. Maior' patec

,

:

quia Deus dans gratiam

,

in

hoc dat bonuni

adum voluntace ancecedence, non camen voluntace

confequence

lamen recipiens

tjji.

Ifte

tij

quamquam non

,

ponic rcra in dcbitor aftus meri-

qna: ftacim

,

eft

fimul detur gratia

,

& a£lus

bonus formaliter. Nifi cn\m ille efler dcbitot aduum proucnient Jum , hoc eft, qui poflcnt ptouenire , nifi ipfe impcdirct fequeretur quod qui ,

peccauit femel poft gratiam rcceptam, arqualiter eflct puniendus cum alio , qui poft gratiam rece-

ficitur quilibcc

debicor,qui accepic iuftitiam vo-

Per hocpatetfolutio


mAjquia ipfa cft forraa perfonae,qu2 eft filius naAdx. Ec ideo quanquam poftlapfum fcmpcr fic caro concupiicencer feminaca , camcn ifta curalis

daca eft iufticia originaIis,ica

filiis

Adam

filio, nifi

enira

nunc omni ,

fic

filio

pofuiftec obicera.

quod Sicuc

dacur incelledliua fine

cunc Deus dediftec cuilibcc

me-

iufti-

tiam originalem. Nonenimpocuic Adamdediffe iufticiam originalem,ficuc nec pater nunc poffec dare intellediuam;& ficuc modo.fi vnus pater demeruirtec pabilis

&

,

animam omnes

intcllettiuara, ipfe eirct cul-

earentes intellediua,

filij

quia Deus dedit eara patri,& cuilibct filio vo, fic fuit tunc de iuftiria ori-

luntate antecedente

fepccm caufas , quare Chriftus non habuit iftam culpam, quarum dux iunt , vt quia non fuic filius nacuralis Adx , quia caro Virginis fuic priijs purgaca. Ideo propagatio magis eft caunic

&

Diccs, conccdo quod aliquis

eft

dcbitor pro

, quod accepit a Deo voluntate antccedcnte, non autem pro co quod alius acccpic ; (ed filiiis numquam accepic eam , quia numquam eam ha-

co

,

buerat.

Concri

,

qua: accepit

propcerdonura ,

eft

ficicvc voluncas

debitrix fic

gr$ciae

& voluncatis,

fed ex parte doni fuf-

,

quiaeodem modq

debicrix,

&

filij

dcbitrix,ficut

fi

accepiiret illud

,

quia

fuit data filio in parre. df-

mtrtri, fieut

gr mtrtri.

fic

;

nunc homo imraodctace

concupifcentias carnis

,

Confirmo.poteft vnus mereri pro aIio,& obligare Deum alteti homini , ficutChriftus raeruic

nobisgratiam,& obligauic

Deum hominibus;!gi-'

Ec per hoc patec folucio quarcae quxftionis. Si enira peccacura originalc eiTcc formalitercon-

lum culpacraanerec cum

gracia.Et idco dico

formalitercarcntiaiuftitia:originalis,&

eft

tantiim

vnum

eft

meritum cum vnus vnum deme-

Tom. XI.

ifu»ttum

qutfitum.

inftitix origi-

nalis, nifi ipfa formalitcr refticuatur.

Dico qu6d verum

eft

,

tamen nunquani

cft

ca-

rentiaimperfcdioris.ncc eius,quodcft ad finem,

mala,nifi quia impedit petfedius

Vnde quam

Cx

pet illud , carencia huius non eft fornialitermala. Sedpro cunc carentia iuftirixoriginalis excludebac coniundionem cum finc vltimo, ,

non exclu-

dit.Sicuc regulariter de neccdicace falutis cft redeft , non rapere ab hoc , & ab ifto indifferenter. Si tamen Deus, qui cft verusDominus omniura, diceret alicui.Conftituo te dorainum totiusmundi, ipfetunc poHfetcaperc vbicunque vellet ,quia fua eftent , & non eiret debitor reddendo cnilibct quod modoeftfuum. Sic antc gratiam fuit debitor iufti,

eft

Carentia imfiltid

nalis

trigi-

non

tfi

vcl fincm. mal» habit» per aliud pofTcc finis haberi nobilius, gr»tis$m ,

,

poft gratiam receptani

nunquam

debitoriuftitix originalis,fed alicuius nobi-

Iioris,fciliccr gratix .icccpt.T. ,

Et

fic

patet quartus

qualitet contrahitur peccatum origi-

nale.

tnerctur pro alto;igitur tancum erit Sceti oper.

ttrlium

timo.

articulus

,

fjf

,

tris voluntati.

Dices

qu6d qnod

it.

illud peccatum rcmittitur , quando rcftitui'ut xquiualens iuftitix originalis, vel excellentius. In Baptifmovcro maius bonum datur vt gratia , qux ordinat ad excellentius bonum , vc ad immediatam coniundlionem cum fine vl-

tix originalis

,

iO. Stlutit qutfi.

cupifcencia,quantumcunqueponacur illam con- din cupifcentiam minui , dum manec , femper manec formalicer peccatum, & tunc formalitcr ma- Ad

Deus iufte poteft obligare hominem fibi ica quod vnus pofTec pro alio demereri;igitur voluntas filij debitrixeft, quiaDeus dedit iuftitiam patur

fcrtur in

deperdica iufticia ori-

dere vnicuique quod fuum

luntas

n»lt.

Vnde

libido.

omnibus filiis, nifi eftcc impedimencum , ficut nunc eft deintellediua igitur acqualitcr cft vo:

pitcjl

fit

fcd ipfa exiftens in habence gratiam

tur

'alto

quim

Chrifius non habittt or:^i'

equus amiccendo frxnum , nihil poficiuum tecepic , & caracn nnnc eft^cinacc feriur huc, illuc. Sirailiccr nauis ftnduans fine naui-

dacum.quanciim eft ex parte doni, & dantis, voluncaci Adx;ficuc abfqu? nono miraculo darcfuic

Vnus

,

fas ptni: An" jelm. qu»rf

ficuc

DiccSjfaltem remanet carentia

ginali.

18.

caufa culpae in anima. Stpttm cau'

eft

de Concept. Virgin. cap, 19. po-

ginali.

rico fpeciali

prt

non

concupifcencia

Vnde Anfelmus

peccauicide^ grauiijs puniecur, quam alius; eft horao pro eo , quod dacur fibi voluntare ancecedence. Minor pacec , quia om-

omn:

19.

Se-

ma filij ex hoc , quod cato ccncupilcentcr fenninatacaufac qualicacem morbidam inanima , ncc infe(5lionem;fed folura contrahicur ciilpa in aiii-

igicurdebicor tiibus

quxftionis.

S-ti/ii»^. i.

gacorc

meu

tcrtiae

cundum iftara viara non contrahiturculpa in ani-

non eftcc debicor a6i;us contrarij. Patec igicur, quod quia poflct fecifle adtus raericorios , & taea

cri'iH»lt.

luntate anteccdente.

la peccati originalis

;

;

h»'

bft prtpTtum

quili-

iuftiiiae fibi

quia in primo peccaco vterque araifit gratiam igitur fi non eflent debicores adiuum mericoriocum podlbilium inefte, fi gracia cemanfiirec,alius in peccJdo poft-

J>tara peccauic cencies morcalicsr

& aliam:ide6

&uii.ibit

debitz , quia carct cn. Ideo habet propriam culpam,& fic obiigantur plurcs perfona: per obligationem vnius. Ei fic cfbet eft debitor

tum

tum,

387

ricum qaando vnus dcmeretur pro alio;ig!tur tantijm vna culpa,& illa fuic in Adam:igicur nul-

Kk

I

SCHO

XXXIII.

Lib. 1 1 Diflinaio quidquid O L V M VIIL

388

CH

S

I

mn pumemur

Prlmum diUuni p^ruuU in Limbo -,

fi„i

pamfenjiti, nec habcl>Hnt trifiitiam in veluntate , ne^Hevtlwn aSiitm inordinatiimcap. M.iioxes de Ba' ptifmo. Florent.Sejf.vlt. Nazianzentts erat. in

uacrum. ^ugufi.

3.

L4-

Amhrof.

de Uh.arbitr, 1^,

in

Rom.\. SecunclHm jCognofctnt naturdiaperfeUiits nohabebunt <juitnd
&

&

id Ecclefa,.

'D.Thom*s

Feliciorcm vtroquc reputaui

^Hift.^.de malo,

& htc

difl.^

j.

,

&c.

q.i, art.i,

Jimplicitcrtamen non erunt beati. Tertium.vel non reuelabiiur

eu beatitudo vera,vel ea reuelata, non

buntnr, ijiiiaerunt fiia farte cententi

,

trifta-

aUaspeccarent,

qttadnon poJfmt,Deo eos protegente,vt ineo,quo decef firiint ftatu,perm.trieant:vide in

Oxon.Schoi.

dift, j 3

DE

qiiHUo qusfito, qua poena puniantur

,

Sc

per hoc foluicur vltima qu^ftio.Auguftinus

hnttts difi.

dicit qiiod hoc certijfime tenendwn

efi,

paruulos tter-

Et propccr iftam aucboritatcm tenent aliqui iftam partcm. Alijta-

ni ignis ftppUcio puniendos.

nien

quod tantum puniuncur poena

4icunt

in cognitione propriae efTcntiae

Non cnim puniuntur pcena fcnfus>

quia dcle-

ftationiinordinatx corrclpondet accrbitas poenx. Scd paruulinon habebunt deledlatiyncm inordinatam;igitur nullamacerbitatcm poenx fcnfus habebunt.Tamen fecundijm omncs, non haJn paruuUt ;)oneft foen» bcbunt pccnam vermis,quia poena yermis cft tri-

dcpcccatocommiiro jinqiiantiim pro ifto amifcrunt bcatitndinem per aftum fuum, & non inqnantum cft offcnfiuum Dci fcd partiuli nullum .ifluni commiferunt,propter quemipfiamiferunt beatitudincm. Tamen dubium cft fi aliftitia

:

Tamcn

,

& m«rfN>.

poftunt

&

actingcrcad beatitudinem naturalem

, poflunt concludcre Pcum ctTe primum ens , ficut Philofophi concludcbant , in hoc haberegaudium,

&

tamcH hoc Bcatorum.

eft

modicum refpedu

beatitudini$

quam fit Philofophorum modo concludi pec cationem

DiccSjbcatitudo alia,

non

potcft aliquo

naturalcm,

vtdidum ell

non

ccuelabituc paruulis,

neexamlffione criftarcntur , & tamcn ceuelabituc Pag*no,vel adulto damnato , in pccnam fui. Nonigituttriftabuntucdcamiffione huius beatitudinis pacuuU , quia oon demeruecunt quiidcis rcuclacetuc in poenam, Veleftoqu6d beatitudo fimplicitcc polfct pec rationem naturalcm cognofci , & fic paruuli eam cognofcunt , adhuc ,

quia ecunc contenti de

tu (\ni,e\maitriftitianoneftHifide eff,^u*

ahquo modo

, fecundum Auguftinum 14. de Ciuic. Dci 19, Et fiincis elTet cemucmucatio pcopcei aliquid,' quo caccnt , ipfi peccarent, & dica^m eft quod ibi non potcrqnt peccace \ igituc nec ali-.

quam

tcillitiam poftunt habere.

Itcm , fecundum Auguftinum ibidem , maiot poena

eft triftitia

,

quim

dolor,

cum triftitia

fit

in

appetitu fuperiori interitis, dolor in inferioci ex-

Quanco

terius.

igitur

maior

eft

dele6latioinap-

petitu fupcriori in inconucnienti

qukm in

infe-

riori,

& beatitudinem naturalem & ita

quantum principium omnium

,

&

Dcum

C H O L

S

;

,

pcrfcdVe pofTunt paruuli cognofccre

">"*•'*'*'•

accidmt

guft4tium,igitucnec tciftitiam,

ncm

Tatuidi *^'»' "'"«••

fta-

fe fuit

fu;un ad quantum bonum fecundum ordinabilis,quia Philofopbi per rationaturalcm potucrunt cognofcerc Dcum

"' "'^

inuitis nobit

naturam

tnftitiam pofTunt habere in concipiendo

J"*/*'**

appetitum anim«. Dico ad iljud, fuftinendo qu&d beatitudo fim- -rf» ^atUud» plicitec non poITit concludi cx natucalibus , lunc /*'/"** "*'*

tant6maioccft tciftitiaqu^mdolor. Cum igituc nullum dolocem fentiant , fecundum Au->

quam

X3

in quarto *, quiaquili- *DifiA9'

bet poteft expeciri quddnihilin hac vica ^uietat

fioncontriftabuntur

damni.

vttmii.

qu4m

dari,

refiim crdlataram cognitarum.

beatitudo fimplicitcr

nh^v. 4.

ar,

fit de fandis , credo quod pafuuli ha- S"*" *«*»"•" bebunt pro magno, cognofccrc multa, qux prius '""'""" non noucrunc j cx quo non poftunt in alio dclcB»ptifm»

VM

I

H.

in-

foelicitatem

naturalem aliquam pcr aliqu^ fenfibiUa occuf^

SolHuntur per optimam do£lrinam

argnmentA

,

qttaft.i.dift.^Q,

rencia cis,

eo^nitiO'

P« ftf

paruHlo-

rum

in pee-

tait deeed*H'

DicQ quod perfcae pofTunt cognofcere natu^ fuam & perfeftiiis quam aliquis Phiiofo-

t.im

phus,&

conditioncs naturaics fcibiles cx illis fenfibilibus, qu« concurrunt cis.per qua: pofTunt

cognofceie tccminos

lium.

pia

,

&

fic

,

& pei;

confequens princi-

polTunt pcrfcftc acquirere cognitio-

ncmcuiufcunque conclufionis

fcibilis naturali-

ter,& cognofccrc aliaper fenfibilia cis occurrentiajquia nefcio fi fortc erunt alligatiad.ccrtum locura Jia,

,

quia

non occurrunt quxcunque fcnfibiomnia occurretent, omnia poflent na-

vbi fi

turalitercognofccrc. Pariiuli in

lymbo non po£untmereri,

nee dem*-

reri.

AD

T)\co c^MQii voluntarium poteft accipi,

voluncacc

Anfelmum

peccatuin

eft in

qua eftin

eft

*4' j'''"*

"''•*

volun-

voluntate fecundum

cap,^. de Concept. Virgin, Si accipicur

quod

potcftatc voluntatis,non voluntacium, tunc quando eft pcccatum, ncc etiam cft in poteftate illius. Sed quodlibet peccatum eft in poteftate vo- Ss**"*^ luntatis tunc , vel pciiis , hocin poccftate fua, P"f*"*1* vcl altccius voluntatis. Et ficdicoquod pcccaeft in

eft

&

^('tewlriw».

quia

;

tiam minus bcatus. Similiter poirnnt accipere dc de rcuclaiiotrtiam de contingentibus ,

&

lionibus faflrs peralios ,qu3ndo iftam rcm non vidcnt, nec prius fuit cis rcuelatum, N<^^c aliquis

bcatos cfcdit dealio qu6d reuelct

,

quodlibet peccatum

permanent. Dico qaod quantiam ad hoc pcrmancnt immobiliicr , qupd non pofTunt peccare, neque mereri tamcn bcnc poffunt acquirerc nctitiam dc nouoi& ^^^ poteft quilibcr fanflus, ncc hoc dcrogat bcatitudini ,quia ncc propter nouamnotiiiain fit bcarior , nec propter ignoran-

nouo

& fic quodlibet

viluntarium,

tum

ipfi

:

tacium,quia quodlibet

funt in tcrmino,igitur immobilitcf

Dices,

pcirnum pcincipale pcimas quaeftionis, , Peceatum ita volHntarium , &c.

cijm dicitur

,

fibi

faifum. Ec

ociginale in pacuulo cft voluncacium

crcat^

,

non

cunc potuit vitaci ab aliqua voluntate , ncc ptiiis Jk voluntate fua , fed 'i volun-

tate Adar.

Ad aliud

,

ci^m drcituc

vitare non potefi, n.

,

nuUtispeccat in eo

Dico quod

fi

intcllieatuc

,

quod ^i fecun»

qu6d

''"'"•

SulluS

ttt'

co , quodJ tunc, ^^ ;^ /^ vcl pciilks vitare non poteft ,concedo ; taraen qm»d viwg originalitcc , quia dicituc magis habitualiter n»n potefi t*.. peccare , qulim adbualiter , C\ peccat pacuulus t*ni'Mr. in eo , quod ipfe vitare non poteft, ramcn ab aliquo illud potui( vitaci. Ynde SanAi loquuntur 11

!•

nullus awualitec peccai

i

in

&

cxccfliu^

^y

«r-

ly^

QujEftio Vnica. exccQIu^ cohtri hxretkos aliquando in declitiando penitus ad coiitrarium t contra hxrcticos in exirema opinionenimisexccfEue vadunt

&

M

ttMlum,

QHomti» intTMt origi'

ritorinm no» optrtet

tjfe

eum

y.x.i.jo.

filios:fed carentia intrat per Adam,vt per caufam demeritoriam per peccatum fuum a(fiuale,& quando adu non ineft iuftitia originalis,vel gratia , hoc eil , quia Deus non dat pcopter demeti-

in volumate

Contra , quando efFedtus eil , oportet caufam ^cfTeAus enim particularis , & fn adlu, fimul eil cum caufaiigitur ciim ifte cfFe^us nunc primo e(l,hoc filio generato;igitut oportet ponere nunc caufam in adlu. Dico quod non 6portec eaafiiro meritoriam, vel dcmeritoriatn clTc tunc , quando cfFcdus eft, fcd hoc eft dc caufa cflSciente.Sicut Chriftus pcndens in cruce fuit caufa metitoria nunc exiftentium bonorum efiFcduum,qui tunc non erant \ Sc in virtute pafllonis exhibendz habebant raultl cfTe

valet dicere

,

quod non

Ad aliud.c^ra

eft tuftitia,& dicoqiiod fecundura voluntatem cft homo debitor, quia fecundum illud , cui primo potcft iuftiiia incfTe , quanquam animaprimo perHciat cainem}quia ncc in carne , nec in corpore potuit elle prim6 iuftitia. £t benc potcft mors , qux eft poena debita fecund^m aliquos , eire prim6 toiius , quan-

quam

Ad

nit fimt iimul eft natora-

dicit\Jt,titfe£iw natttrMUt

Dico qudd

ifte

Adam nonfitit malor toDico qu6d Adam non corrupit for-

aliud,cum dicitur,

&

fuam naturam, maiiter niii fuam iuftitiam , fed vt caufa demeritoria fe habait ttfpcGta filiorum. ,

cum dicitur ,

tjualuefl tmimacreata,

talueflin infianti creationi^;concedo,<[aii

eodem

inftanti cftetalis

munda «

,

non po-

& nontalis.

Ec

qu6d vetum cft munditia natuiaji, fic etiam eft mundus lapis: tamen non eft creata munda muiiditia tali , qux eft carcntia pcccati nec fcquitur qu6d eft creata munda,in.hpc fenfu,fcd in eodem inftanti eft immunda,aliunde tarecn. Sic cft quando aliquis cffcdlus in inftanti,in quo prim6 cft acauia fua,alicijm dicitur,creata

eft

dico

:

quid habet aliunde lute a fua caufa

,

,

nec caufatur in

fe

,

& abfo-

fcd aliunde prouenit il}ud,qaod

S

CH O

LI

VM

Tom.

X

&

18.

,

nec quia duas

illas

rationes primas.

Ad tertiam^ dico, clum dicitur quod magu ififeHa

a proximis partntibtu

illud

non

effin

Ai argum.

fequi- ttrtium.

quia quilibet filius eft dcbitor iuftitix dedit Deus iftam iu, quia nulli alij

ftitiam illo

ide6

:

modo

non

alij

:

fcilicet, yt principia originis,

poftunt

iftam infedionem

in-

tendere.

Ad quartam qusftionem patet quod

quzftionis,

,

refticuitur

&

15. ad rationes zquiualens,& AiuTf. I. iifi.ix.

amplius per gratiam.

Ad primum

principale quintx quaeftionis

,

di-

Ai

Mrgum,

vnus Dodcpt quod Auguftinus loquiiur excef- huim f pro' ^u^ contra hzreticos,qui dixerunt paruulosnon ftntitd.}i. cit

.

baptizatos nulla poena puniri.

qu6d dcbct

mum

eft

Vcl potcft dici

proferri in Csnfu diuifo. Sic certifE-

paruulos puniendos fupplicio , quod ctl pccna ignis , quia fccun-

aliorum homitium

dum Auguftinum in mitiJfima:non

Ad

aliud,

cum

Enchiridio, panaeorum patiuniur ab ignc.

erit

ipfi

diciiUr , hahent corpora paffihilia,

Ai

fetttm-

crunt non paflibiiiaab exiiinfcco, iutn. Ctipora farab intrinfeco pafiSonccorraptiua,quia ficut

dico qi^od

&

tamcn

illa

uuitrum

Deus nunc abfque nouo miraculo coagrt ad mutuam aflionem a<5liuoium & pafnuoram,ita tunc coaget rebtis in adu primo,& non in aftu fecundocorruptiuo. Ad aliud,cum Aichat:voUtntat eorum non efl tonfitmata, dico quod fic,confirmatione in vniaerfa'^ li quantum ad mereri,& demercri.

Dices , igitut naturalibus

xqualiccr

,

cffet

men nunquam

fi

fuiflet aliquls adultus in puris

vt in ftatu innocentiz mortuus*

puniendus cnm paiuulis^^qui

ta-

fuit debitoriufticiz originalis,

&

tamcn nullam poenara demcrurfret, Refpondet vnu$Do&or,qudd non ,quiaipfe habcret naiuralia iniegtiora qu^m paruuli. Scd hoc eflet modicum quia non proprcr alia a Dco ,

beatior, ntt propier carcntiaromi-

&

j

I.

eft

nus beatus. Dico igitur quAd ipfi cffent zquales in hoc , quod poutiuc non plushaberet vnHsi

X.

Soluuntur argumenta ^uafl. ficunda, difl. ^o. ffuafi.d. } t.&ptfl argumtntapofita d.\ z.^^ j.

Scoti oper.

teneo qu6d hoc

&

eft aliqnis

fibi ineft.

,

materiaagat in formam, vt in animam poena caufat culpam. Pet hoc patet ad

,

lem 8. Topic. §iuando4liquid ajfHmptumeft filum tde , nonpoteflfieri inflantiain alio. Sic eft dc voluntate, vt ponitur potentia adliua , quia propo(itiones generaliter verz de aliis potentiis adbiuis capiunt inftaniJam de ibla voluntate.

aliud

tertiam qusftionem

caufa quareanimaeftinfc6la,quiaeftpars fup- Aiari. I. pofiti , quod eft naturalis filius Adz, non quia J.I.W.3I.

Adam

defe6lns,& vitium ; naturalis quidem ,non quiaefteftentialisnaturacfcdquiafequiturtotam naturam lapfam.Et ide6 inter omnes defcdlus naturales ifte cft folum talis.Et fecundijm Ariftote-

Aiqtuntum. tanatura.

iilud,pro quo debctur,fit prim6in vo-

luntate.

tui

ralis

teft in

videtur.

illius

vitupertdnletticc.

Ad

lus
per

t€ta.

Aifrimum.

,

me-

poteft efte caufa

obligauit perfonas , quz non erant» quia Hcut Chriftus obligauit Trinitatem eis, qui tunc non erant siGta, fed tant^m prxuifi k Deo:fic potuitAdam obligate eos',quitunc noneranc

Ad

tam

refpedu non entisjigitur

Adam non

Aiffxtmm.

Ad primum principale, dico qudd itlud peccafuit adlaale Adz non enim illud accepit

Ad aliud ,di^ quod peccans poft Baprifmum Ai fkmh non ampliijscftdebitor originalis iuftitias , fed duttt. gratiae ,quz eft quid nobilius. Et concedoqu6d

riforia,vel demeritoria

tf.

atgitm.

frimum

iuftitic.

Dicoqu6d peccatumotiginaiencintrart qn6d filius cft debitor iuftitiae originalis , & non habet eam,Dcbitum intrat \ Dco obligante om-

Nec

M fMT-

17.

Ai

rentes.

gratiam antequam Chriftus penderet in cruce.

Mfl».

tz

originale eftformaliter carenria debi-

per originem,nec etiam Angelus malus accepit peccatum per originem. An tamen Ange»

tnmprimiparentis.

/»»<•/

tum

ad aliam partem. Simiiiter loquitur Auguftinus conira N^nichzum, qui pofuit animam malam k malo Deo,& quod neccife fuit talem peccare peccato afluali. Contra illud dicit Auguftinus qu6d mdlmpeccatineojtpiod vimre mnpotefl. Ad aliudjci^m dicitur:Deusnon pcccat,ncc pa-

nes

Caufnm mt-

AP

389

fecundam qacftionem,tenet qu6d pecca-

quim alius i tamen paruulus puniretur , alius noiTiquia non demeruit illam pcenam,&ide6 noQ infligituc fibi non videre Deum propter

Kk

5

oiFcn

trunt imftfi fiHlia.

Lib.

390 ofFcnfam

idco non

^

duo ex parce fui^&quan-

ciTcnc aequaljicr difpoiiii

poena. Sicut

tumadaccepcionm Regis,vc squalicer

fi

recipc-

vnumdonumj

n vnus offoudat Regem , alius non,Iiccc neucri decur,adhuc vni,pa:na,quia fubtrahitur ab eo propccr dcmericum , alteri non

lenc

quia aliquod

malum

cuenic a caufa ordinaca ad ipfum

fitionc *.

nat fubie(5lum

;

bono

igicur a

Iccm

,

Vtmm bonum fit

M«/»«.l.D.Bonau

hi:q.i.ti.x.(^ q.de

«.1.^.1 Gabr.^.i.Scot.ia

(^

Ox«».Ak(^

«.

I

J.yj.*

i.

t.
c

A diftindlionem }4. in qua

non. Quod omnino nulluni elfe habct , non habct cauiam ; fed malum nuilum ejfe habet ; quia quando vnum contrariorum eft infinitum , non compatitur in natura fii.

Quod

Item, vnicas loiius noncompaiiturfccurnah*quid repugnans ilii vnitati ;fed vnitas vniucrfi eft vnitas ordinis iz. Metaph. Malum autcm repugnac ordJni,quia protantodiciiurmalum,quia

nempe priuati»

,

quia conftat ali-

ejua cafere perfe£iioney<]Hamfitfcipere natafiint,tam in genere moris, cjuam natura. Tertio,malum habere can-

fam,

& noH

effe

afitmtno mdo,vtfingebant Manichai;

oftendens hoc

effe

heref.4f(>.&

z. Ciuit,

i

impoffibile:de cjuo vide zyiHguflinum

1.&1.& j.

Confejfi

x.& Epi-

fhan.htr, 27.

Cltca

in entibus.

tum , vt cencbra per lucem ,oportet fcire quid honHm fignificat. Dico qu6d bonum , perfeElum idem funt 6. Mccaph. Perfetlum zaicm dupliciccr

&

Vno modo, cui nihil deeft, hoc incrin&illud cftperfc^um perfetSlione effenciali

dicicur.

fccc

,

modo

Sicigicur

fccum

,

fed rcqutric

eam tunc.quando ponitur in effe, Itcm.bonum habct rationcm finis , i. Phyfic. text.^. dr I Ethie. Scd malum non habec bonutu pro caufa finali igicur non habec finem pro caufa,& (pjod non habct finem pro caufa , nullam caufam habct. Item,Matt h.y. "^on potefi arbor bona malos jruHtu facere , nec c contra igiiur bonum non eft Itcm Dionyfius

quod non

eft

4.

de Diuin. notninib. dicit , neque boni non bona

ignu infrigidare

facere.

lac fibi

bus

;

effedlum, falcem in rationibus communibonunl conuertitur cum entc : igitur in

fcd

cntitate,& bonitate omiiis caufa aflimilat

fibi ef-

fcauro;nihil igitut caufat malum.

Secundo ad idem

;

illud

noneft caufaalicuius

di-

bonum duplex cft. Primo modo , & fccundo. Bonum primo modo non poceft habcrcconcrarium, ncque priuaciuuin in nacura , quia concraria naca

quod non eft nacum ncque priuatiuc oppofitum;fcd bonum , fcu perfedum perfe(S^ione pritiia.inquantum ptimum, non cft natum alteri incffe. Ecfi cnim quantum adid, quodeft, poffec altcri incire dicendo qu6d accidens aliquo modo cft perfedum perfcdlione prima , vel inrrinfeca perfcdione,quia eft eftentialis ; tamen inquantum primum bonumdicit pcrfe6lionera funt

fieri

circa

idem

:

igicur

incffc aIteri,non habe: contrarium,

,

in fe,& ad

fc.

Bonum

prima can- Malum

igitur bonitacc

cum habcc oppoficum concradi6loric , vc nen bonum bonum autcm fccundo modo quod cft ex,

;

Ex hoc arguitur primi fic:omnis caufa .iHimi

trinfecum, habct

malum oppoficum

1

malutn

cft

k

bono

cffcdliu^.

j igicur nullum Aqtccedcns patct,

bone.

;

habcre rationem accepcibilem ; fcd malutn culparnon. Tamen illa ratio non probat, nifi demalo op-

igicurilludcft caufa pofterioris

tur friuatiue

eft priuatio boni fecundijm Damafcen. cap. 8. Vt tencbra luminis ifto igjtur fccundo raodo opponiturmalum priuatiuc. 4Tamcn vnus Dodor * probat qu6d malum non cft in entibus ,quia nulium habet contta- * D.Thtm,

caufat malQrn,quia mali eft corrumpcre. in cntibns;

qu*'

ifptni'

Malum cnim

rium,nifi

primum malum

mtdo

priuatitie.

cffcftus.quod habet cffcdum concratium illius; nunc auccm boni cft faluate ; igitur ipfum noii Iccra.aliquidcft

fliciter.

&

citur perfeftum perfedioncfccunda.

;

ttrftSum dieitur du'

;

intiinfeca.feu pcrfetSlioneprima. Alio

:

tftnitm'

,

Itcm,qu6d maluin non habeac bonum pro caufa quia oppofita non compatiuntur fe bonutn , & malum funt oppofita cffcdus vero non

caufa efficiens mali.

OOauum.

Explicat pritne tjuidfit malum Secundo , <juod detur irt tntibiu

I.

inordinatura,ig!tur,&c.

:

Scptimum.

SCHOLIVM

infinicum incenfiuc, non pcriniccic aliud in aliquo

.

1.

1

Dcprimo opoitet fcire qiud dicitur pcr nomen cijm igitur priuatio cognofcatur per habi-

folijm compatitur caufam

Sixtum,

&Auguftin. de Ai offtf.

habct caufam

,

^intum.

licera,

•liud,

,

f!^4rl»m.

pars ef-

igicor

gradu.

Tntiiim.

bonum maceriale mali, vc

qusftioncm prinio declaro qaod malum aliquo modo eftinencibus. Secund6, quod habec caufam in cntibus. Tcrti6, qualitcc

quiacontrarianoncompatiuntur fcfimul: quant6 maioris cfficaciic cft vnum concrariorum ,canc6 magis dcftruic aliud ;igicurfi eft

S$(undMm,

cft

;

Oppofitumhabccurin

if

f.l.(^ t.Rich.

Magiftcc agic de peccato aduali, quacro de caufa peccati , fciiicet, y^trum peccMum fit k bonoficut a cau-

ArgHment, frimun.

malum noa denominac bonum, fi illis qui dicHnt malum honum ; & e

Ifai, z.

boni.

a

I

caufa roaccrialis Detimum.

fic

probacur, quia accidcns dcnomi-

,

fcncix.

&

ij^utft.i.num y,

I.

non

nifia bono,

caufa mali ?

Alenf.i.^.j loo.TO.j. «.i,(^ x. D.Thoro.r.i.

:

ordinecur ad

Spiritu,& concupifcencia,i.Iib. Ec cnchiridio 6. 6. quod non eft malum nifi in bono , neque malum

VnICA.

O

I

cum bonum non

,

quod bonum non

concra;ncc

QViE ST

alitet

malum.

quia

DISTINCTIO XXXIV.

,

in infiniium in permanenti-

bus ; 8c pcr conlcquens ciret infinitum malum ia cntibus. Confcqucntiapacet ,quia quod eft maxime cale , eft caufa aliorum i. Metaphyfic. igicur

rcfpcdlu mali

poena

fumme malum in entibus

eft

enim eflet proceffus

tamen illc cafus nunquam concigiirct: nullus entm adultus vixiiTcc C\iie peccaco a^uaii, quin Oeus dedillec fibi graciam. Ad vicimum dc potcntia triftitia:, patct in po-

cll

'^tium.l}.

XXXIV.

Diftinaio

1 1.

eft fibi

quod potcft inhaerere alteri,{icut lumen quod aliquodir^ habec, potcft

intellc(fluale,quia

pofito

bono pcimo modo.

Priuacio

cnim boni fecundo

1.1.7,48,«. I.

Qujpflio Vnica. potcft alteri inhxrerc ficut bo-

fccundo

modp

num &

ficBoecms de Hebdomadibus.cap.j. io-

,

bono

quitur de eetjuod

fum

,

& malo

cum

,

^ideo benAfunt

,

dicit

verum

quod res non

cllo bonitatc

&

h tetum M-

bonitafccunda , qua: confequitur cfTcniiam , tem intrinfecum. Vifo igitur quid importatur pcr nomcn,declaratnr quod talc eft in entibus. Et arguit vnus Doaror fic Pcrfedlio vniuerfi rcquirit in«qualitatcra graduum. Nani fi omnes gradus in vni:

ucrfo clTcnt aequalcs , fequetetur qu6d clTcnt insrqualcsjVtptobatAuguftinusS^.fw-t/^.^.S^. Igitur reqiiiritur quod fit aliqua res in entibus de-

& talis potcft deficcrc. Dcficerc autcra

fcdibilis,

malum cft, ideo malum cft in natura. Tamen illa ratio non concludit. Nam non oportct quod quamquara rcs

natura

quod

,

ipfa

adu

non fequitur,rcs cft

fit

dcficiat.

dcfe(9;ibilis in Ideo dico quod

defeaibilis in cntibus,igitui

potcft deficere in aita.

polfet vniucrfitas cffc petfeda in cntibus.

Vnde,

vt vult Auguftinus in Enchiridio cap. 6. Non efi malum,mfipropter bonum ; vcrum eft occafionali-

& idem bonum poflet eifein natura, etfi ma-

lum non ciTct. Ideo insqualitas graduum in vhiuerfo non oftendic quod malum eft in vniuerfo» fed defcAibili poceniia remota. Huiiens ejfi

tft

malum,

Ide6 probo

in rc

a£l;u exiftens

,

eft in

vniuerfo

quia raalum eftcarentia per-

qni» *liqu»

fedionis dcbita: inhstere ; fed tale cft in vniuertttrtnt ptrf*(o. Probo , quia quaecunque funt ciufdem fpeSitmftbii*' cici exigunt eandcm pcrfedionem fed manifcbif». :

ftum eft qu6d in cadem fpecie vnum indiuiduum habet perfedionera fibi debitam , aliud nonhabet , quia vnum habet opcrationcm , per quam attingit finem, aliud non habet igitur in alio :

pcrfedionis

eft carcntia

,

qus

nata

:

natura

eft

& qttas funt natas fufcipere idc^ in & malum moris. Ma:

,

malum naturx

lum naturx

,

,

cuni quis caret pcrfc6kione fccuii-

inhatrcrc. Malum moris, tttlum »«- darianata naturaliter tur* , (^ »>»- cum quis carct pcrfediionc motali natainha:-

6.

fmn

lt»l>tt.

De fecuudo articulo, declaro qu6d malum habet caufam co modo , quo cft in entibus. Manichxus enim pofuit malumin principatu ,ficut bonum la eft

Et

fit

jrtlutuiu ntn

ftrtUT nitef.

& confequentcr pofuit qu6d anima maillo

malo principio bonaautcm

a bono. mala voluntatc , bonum i :

malum vette cft

fic

k

neceflitatenatutali.

Item; arguo fic

tas

non

non

malum non igitur malum ;

roala voluntas neccilicate naturali habet velle,

quia eft

h.

malo Deo.

Secundo arguit fic PcEnitcre cft adus bonus & hoc concedont Manich«i,fed non :

voluntatis,

conucnit poenitcre, cauit.

nifi illi

igitur neceflario tcn-

Non poteft intclligi fummum :

furamum

illud raalura

,

illo

,

quod

caret maxi-

igitur illud, in

quo

la

cft

m.ignum bonum in natum in enti-

ell

7-

Summu m»' ejfet

mum

Jum-

honum,

fifontrttur.

entibus. Alitcrcnim nihil eflct

maximum bonum ncc confctpen-

bus recipcre

,

fummura raalum quod confiftit in carcntia illius fummiboni. Item, illud malum quod eft fuininuii),& anullobono, cifecex (c ncccirccfle,& iinpanicipatum fed ex fe neceflc efle cft pcrfedius quacuntcr

;

que creatura

igitut

;

fummum malum

eflet

pet-

fedius nobiliffima crcatura.

Item

quandocunque aliqua funt oppofita,

,

quat magna cft in cxtremp nobiliori, repugnat extremo oppofito fcd efle ex fe eft conditio nobilis in optimo bono ; igitur illud non poteft competerc malo. Malum igitur cft ab Malnm

conditio

,

:

aliquo, Sc

non

poteft eflc proccflus in infinitum;

quod fitabono ingcncre; tura, primum malutn,illiid crit non cx fe, fed ab alio;non k malo , cum fit primum malum, igiturabono, quia non poteft efTc proceflus in infinitum , quod malum fit a malo tum , quia

eft

quia

bit prcreJfHm.

detur

fi

priraum fimplicitcr coordinationis tcfpedo entis canfati, erit altetius rationis.

voluntati

De bono cnim non opoctct

,

quac pcc-

pocniterc.

Vd

Quidquid enim

caufatum caufis intrinfecis, feilicet ex maforma , eft caufatum ab efficicntc extrinteria

eft

&

igitur

Cniufcunque enim entis funt caufa: inncceirc cft ponere caufas extrinfecas: euiufcunquc caufati oportct poncrc pri-

mum

fimpliciter extrinfccum fimplicitcrincau-

fcco.

trinfecx

,

facum.

Sccund6 dcclaro

quod malum na-

in fpeciali

motis habent caufam co modo, quo funt. Prim6 de malo natiirac , qiiia mahim naturae cft carcntia alicuius pcrfcdionis natiir*

,& malum

debita:

,

vel nacae incfle. Iftaaucem carcncia ali

qitomodo habec caufam,quianoti contingit t.ile maluHi in nqtura nifi quia efficicns non potuit :

debiteUbi caufare illam perfcdioneni natam ineffe. Vel quia efto quod pocuic qiiantutii eft cx parte fui camen maccria non fuic dilpofica , vel agcncc pocentc maceiia cxiftente difpofita, ;

&

impcditur tamen per agens perfeftius,quod agit ad contrarium , femper igiturtiliquo raodo peruenita caufa cfficiente. De malo raoris declaro idcra.quia malum moris cft prim6 in a6l:u ; fed adus habet ejfe cuufalicft

cx fc

,

ter a potentia , vel ab obicfto

vcl

igitut a potcutia,

;

obiedo eft,qu6d aftus non eft talis.qualis naEtpatet ex intcntionc Auguftini

i.dc Ciuit.Dci 6.vbi loquitur de malo veUe, diccns iJlludftbifecitrMala voluntM,8cc. I

S Tres

CH OL

affert

caufapeccati

;

I

modos dicendi

V ,

M

II.

ejutmodo veluntas eft

& difputat contra duos primos.

Ter-

tium,tjui eft Augufiim approbat,de quofitjius in Oxott. ergo eft caufi formalis dift. y.^Htft.i.num ^.volunras 3

peccati,non e§iciem , fed dcftciens

;

&explicattjiiome-

deejl canfaper accidens peccati,quia perfe tanium iiittndit

materiale,ftu poftfinum.

Kk

4

Dc

i

bene, vet d»'

igitur oportet

potcft efle voluntas

ncccfrari6 lendit in

:

,

,a quo liberum eft ab, quin poflitvelle aliquod bonum. Talisautem volunigitur

non

malum in cntibus nifi in mo bono nato fibi ineflc

t/9sretinenditjued iuflitittvetat :

poe-

dit in raalum.

tus eflct circ.

Contrariftos arguit Auguftinus, Iibr.de Animabws, dupliciter. Primo fic : Peccdtumefivolnn-

ftinere farii inmtt-

lum.

;

ab

bono PieeMSi quid

vt pocnitere,

quantiim

rcre.

JtUlum tdU'

fufficit

mala voluntas poteft haberc ataum

igitur

;

tura;

Secundo ad idem fic ; non omnia entia habent neccflari^ perfedkiones natas pofieinharrciguiir re : ficcnim nihil contingcnterincflet aliquacntia non habent perfcdliones , quas pof-

rh.

tum

bonum ,

eft inhae-

rere.

fent habcrc

tamcn non

,

niterc, nifipocniteat ille, qui commifit pecca-

:

quod malum

aliter

391 poflet pcenitere de pcc-

qu6d bonus

cato commiflb ab alio

Sed potcft deficerc poten-

remota, non autcm oportct potcntia propinqua. Ideo licct nuncjuam deficeret aftu , vel corrumpcretur aliquid in vniucrfo , nihilominus tia

ter,

faltera efto

8.

DE

tertie articalo

,

qualiter habet caufam?

Dicitur quod habet caufam per acciijlens,

&

hocconuenitdupUcitcr.Vno modoaccidente cx partc caufz. Alio modo cx partd^cffcdtus. Primo

puUHtlk rrHntt'

tjti-

modo

Et ficloquiturPhilofophusi.P^jt/Jif. rm.t.

&^.

Mftaphyfiejext.i i.Secando

fus

fortuna caufz pcr accidens cx parte effequia inuentio thefauri eft pcr accidens re-

£tus C»Hf
tttx cx farti

dicitur Polycletus caufa pcr accidens (la-

tuas.

,

rpeflu foditionis. Sicut

fanitatem

,

quam non

enim ambulans acquirit

intendcbat

0m,

& Hc fanitas

,

non refpedu haturs Gc dicitur qu6d volunias inquantum defeillibili^,eft caufa per accidens mali,eo qu6d c(l inducitur fortuit6 refpcdlu fui

pwi iffl-

modo funt ca-

&c ,

,

;

exnihilo.

^rimo igitur mqdo accidcntis,

cft

luntas creata caufa mali per accidens.Ad hoc Ponau.d. )4. q.t.,,

vgvi'-

dctur Auguftinus

1 1. de Ciuit.Dei,cap.6.vbi fufti t^fitlHntas non ffi caufa mali vnde velnntas ^ fid vt ex mhilo, Secunda modo cft Vojuntas caufa

per aCcidens, Hcut dicitur qu6d ignis intcndic gcncrare ignem pcr fe , per accidens intendit porrumpcre aquam ; fic- voluntas eft caufa

& &

&

adusperfe,

deledat/onemina£lu,fed fJcforroitatem per accidenit. Ad hoc videturDibnyfius 4. dcDiuinisnominibus. Nihiladmalnm vult

& nondeformitatem in aAu peccandi, & fic dicitur qu6d voluntas creata fplum eft c^d-

aAuni,

ydStiu qut' ricdo

tft

ttm

Alia opinio ponit quod non eft inquircnda 11. caufa cffediiua mali, fcd caufa defe6tiua,quia ma> Steund» tpi'

lum in

:

pcr fe caufa mali , aut caufa pcraccidcns .'Si pcr accidcns, igitur (tadti fonit in^uantim defeiiibili4, qaia volqntas crcata fecundum fc, cft cau,fa per accidens mali. Si ^ft caufa per fc mali ; fequi^ tur

quod Deus fc

eft

caufa mali per fe.quia

eft

caufa caufe

,

quod eft quod

pcr fe caufa caufati

eft

pcr fc a caufa fecunda:fed

Dcus

cft

,

per fc^au-

fa voluntaiis,inquantijmdcfe£l:ibilis,quia ex

quod vpluntas eft

defedtibilis.fequitur

hoc

quod non

eftafc: igiturinquantum taliseft a poficiuacau-

non

fa,

alia nifi k

Deo,

I

dicitur, quia poceft abfoluie

&

non

voluntas

ijpfa

eftc

non exiftente,

ctrc i igitur

po-

poflet aliquid cflc caufa cf-

Non

fcdus dcfedibilis.

non

caufa cfFcdus dcfcdlibilis, igitur voluntas vt dc-

redtibilis eft, fed cft

IT.

voluntas qceata, vt continget)s, caufa cpnuertibilis effcdus defcAibiiis. Item^ caiifacpntingens duorum fub cadem ra-

tipneex parte

non

cft nifi

carentiarediitudmis,quc

i.de Ciuit.Dei,cap,7.8.& 9.

mm nen

Qui

quod

dicit

,&

Exhis colligiturqu6dinmalo includitur aliquid boni , bonitate prima,& catentia bonitatis fccundz

,

,

quz

poceft clTe caufa nega-

malo , vcl .caufa illius fubftrati, quod fubeft? Primo modo non habec malum caufam efTc<^
ficut abrentio nautac oftcaufa

$ed quomodo

Ha mali

?

Dicit

non

falutis nauis,

voluntas caufadeficicns refpc-

eft

ille

Do6lo( qu6d in ad^one vo-

malum eft non fubiicere fe fed illud malum non (ft culpa

regulx fui fed ex hoc fequitur culpa cutn operatut ^non fubiiciendo fe luntaria a£|;us,

:

regula: fuae. fi

tenecur voluntasfubiicereferegu-

non f Si non poccft, non cenenon poceft. Si poteft , & non facit,pcccat; igiturdux funt culpa; quandocunquecft vna^ulpa; vnainopcrando , nonfubiicicndo fe regula; 8c alia upn fubiiciendo , ciim tcncbatur. Idco dico qu6d primus dcfc<5lus ia voluntate cfl non velle operari concorditer re-

fe regnlar fuz, auc

tur ad id, quod

,

guls

fua:.

Hinc pofTumus loqui de fubftrato a£lui malo. Et ficpoteft dici qu6d voluntaseft caufapcraccid^ns mali

,

accidente ex parte cauf;e

luntas creata per difFercntiam

,

fuam fpecificam

eft

Qon

cft nifi

&

illaconttahitVQluntatem ingcnere, quac voluntas abfolace confiderata,eft caufa peraccidcns z^kas; ficut dicitur quod difFerencia accidit geneti, quia eft extta eius intellcdum

,&

contrahit ipfum ad cercam

fpecietn. Ide6 defcflibilicas

non

r-vt. fit ,

eft

proprieap-

caufa concingens

& dcmeiitorij

,

fpccifica voluntatis creatae.

cidcns mali accidcnte ex partc eSeStas ilUtu pofitiui

,

quod

eft in cfFcdtu

,

ita

,

eft

qu64

volnntas

&

totius compofiti ex illo pp&icaufa per fe , priuatiuo eft catifa per accidens ,itaqu^(l uo,

fiimlibcra.

4uo. funcin voluncace correfpondcncia

Conira fecundum ,fequitur qu6d voluntas cftcaufa fbrtuita peccati; fc^non propter hpc

in

voluntas fimplicicer tnala

,

qtie ^ ft forti^ita

&

a&u

dapbus

deformi.

SCHOLIVM

III.

caufa mali. ,

jpd

Iietii j

fequerctur^^d

caufa mali

,

ita

ficut

YolqntasDei

voluntas creara j

quia Deus yiiU

t^tdwn n«n contraritni alicuifiibfi4»ti4,fid vU fimtuifidfieSttriin

ttt :

Stftilihilitai

ntn

quia taufa

jdem eft dicere , quod voluntas inquantum defedlibiliteft cauramali,& qu6d voluntasinquan-

^ft

hctti,^m»U,

ciuraper accidens, quia per difFerentiaro fpe-

cificam eft caufa proxima,

Secund^ dico qu6d voluntas eflcaofaper acvoluntas inquantiltm dcfirAibilis, voluntas inquanti^m libera ; igitur

tingins ttSni

adus mali, quod cft oppofitum contra voUmtatem increatam. Et fic dico quod voluntas creata per fuam differentiam fpecificam cfl proxima ratio .contingeQS a^us boni, Sc adlus mali. £t ficpoteft dici quod voluntas.abfolutd

tnale vejle. ifta

crttk»

caufa

^efcdibilitasinquantijm cft cx nihilo,acqualiter competit lapidi ficut voluntati. ide^-voluntais, nec inquantum defe&ibi]is,necinquant6m crea-, ta, eft proxima ratio adus mali , fed differenria

,

ytlStai

t», tjlprtxi*

m» ettuf» ti' quia vo-

tnal^ velle.

Itcm

M-

ciam operatur, quxro, anc potcft fubiicere

lae fuae

imm^diata zikas meritorij

:

StHa.

quae eft pcrfe<^ip nata inhaprere» 8c

tunc poteft quseri

mediata refpedii bene velle ; igitui ncc refpedu

Confirmatur ratio fub illa ratione , fub ()ua voluntas non potcft bcnc velje , non poteft contingentcc male velle ; igitur fi inquantum.voIuntas dcfedlibilis, non poflit bene vellcinon poilet

q.x.

efi caufiteffefliua

proprians VDluntatem

,

D. Bonau. 1. d. )4. aic. I.

bo-

eftcaufa vtriufque; fed voluntas inquantum defcdibilis non eftcaufa imfui

nio.

^fid defeSHuatiialititt , 8c Af«/i' ninifi poftea qu6d qutarere caufam mali efitjuttrere vtritm tnuf» tfftSH» ua tftddiff tenebravideri. filentinm potefiaudiri

eft

Itcm , voluntas creata inquanti!im volunta$ magis eft caufa cffedlus defcflibilis , quam inquantiim vohmtas defcdibilis ; qux defcdibilis teft

a(5tu

dcbuit infuifTe. Et hoc vidctur per Auguftinum

Contrk,

Contraifta.^primo contra primum mcmbrum fi voluntas eft caufa mali inquantum de« fedibilis, aut igitur inquantum defcdtibilis cft

per

fi

fapcccati.

rpfpiciens operatur,

to.

XXXIV.

Dimndio

Lib.II.

39i

de fuo dffi.fi^enti.

De

t/l

»pprt-

pri*ni vilitatf,

fttt

vteM-

V 14.

DE

Quxftio Vnica.

qitarto articulo

,

quomodobo-

fcilicet

fyftmtd» ho' mum tjt C4M-

num cft caufa raacerialis mali?Dicoqu6d bonum cui contrarium malum,non eitaliqua

f» miu*ri»lit

rubftantia,quiacontratia nata func eiTein

,

fufcepciuo

fubflancia veco in nullo

,

eodem malum igi-

:

bono in aliquo fuppoiito , vt in fubftantia,& faltem ibi eritilatus. Vlcim6igi* tur oportet qa6d fit fubiediuc iti bono. Sed per tur concrariacur

quem modum Dico qu6d nihii plus entttatis efl in priuatione qukm in fola negatione ,quiain ?

,

non

caecitate

vifionem ,

e(l fufcipere

TriMli»

{3*

&

,

quod nacum

n»n videre dicit hoc

abfolute. Ide6 difFert \ negatione in folo cpn-

^*> notato , quia ex hoc qu6d affirmatio conuenic

u*t»ti»

»udt

,

diff*-

rrnui

tali

fufceptiuo

neceilari^ concipitur vt difcon-

,

non apto

ueniens, fed in

non concipitur efl fententia An-

videre

negatio,vc difconueniens. lila

felmi.j .cap.de Conceptu Virginali,& i6.decafu

Diaboli, qui dicit qu6d iniufiitia non nififoUm ne^aticnem dicit. Ido modo bonum eft caufa mate-

mali

tialis

quia malura

,

natz inede Adarpmi.i.

eft catentia

hon fufficit quia

fi

:

tnaliter,

tiprimU ht-

Hum

fi

Dico quod

iihid

aliquid efl infinitum, ita be-

repugnans

fibi virtualiter

,

ficut for-

& deflruit omnerepugnans effedlui fuo,

agat neceflitate natutali. Ideo dico

qu6d

fi

pri-

»gtr*t

mum fic agerec , omnino nullum roalum effet in HuUum m»- entibus , quia tunc induceret quantum bonum lum pojftt poffet in quodcunque caufarum ; fed nullum caulatum efl nacum recipere maiorem perfedlionem,

ttmtHriUiter,

quim caufat

Deus in ipfo caufare igitur fi Deus omnera perfediionem in entibus , quam

poffet

:

potefb caufate, quodlibet habebit t.antam per-

fetfkionem

,

& bonitatem,quantam natum efl re-

cipere; igitur nihil erit

malum

in entibas

,

cura

quodlibet fttitabonum, &perfedum,ficutna-

tum

& boni ra

Nunc autem Deus agit voluntarie, ide6 non deflruit omne malum , quod poffec defltucre , nec inducit omne bonum quod pof' efl effe.

,

efl

in vniucrfo

qitatumcunque partium parua-

,

fed ptincipaliuro. Ideo

tum fuo eflfcdui , ben^ tamen poceft caufare malum oppoficum alceri. Sicut cum ignis corrurapit aquara , caufac malum aquz fed non malum

ipfeftimuim.

;

ignis

nitur

milec

afli'

in hoc,caufataraen fufficiens,

non

deficiens , feroper afEmilat rationibus communibus.

efTe^um in

fibi

Ad aliud , patet per idem , ciim dicitur, caufit AdoSauum. CMUnon potefi catifare efflSium oppofitumfuo tfficiui pro- C*uf» verum

;

eft

cfBciendo

tamen deficiendo

,

poteft.

Ad uerfo

eft

,

fummo roalo dico quod in vnimalum fummuro quo non eft da-

de

dare

eft

rc peins

fed

,

,

,& illud non cft

carentia boni

ens ex

fe

non prirai ,

nec primum,

,

,

videtur

per fe de partibus efTcntialibns vniuerfi.

Ad aliud cum dicitur oppefitum nen efi caufit 0^^(7/?rf idicoquodmalum non opponiturbono, quod conuerticur cum ence fed bono,quod dicit ,

perfeftionem fecundani nataminefTe.

Ad aliud, cum dicitur malum non hahet canfam Dico quod bonum de quo loquimur, ,

,

,

eft

finis

pracisc

;

bonum.quod

licet perfedlionis alicuius nati ineffe alfcui

bono,

euius perfcdio fecunda amitti poteft. Et fic Lu- In Luttfer», cifercatet fnroma perfetflione fecunda nata fibi tft fm mnlnm. competere , fic in eo eftculpa , deordinacio

&

&

quz nata primum malum in genere & fumroum , quod non habet malum prius tanquam caufam , nec prius malum in vniuerfo. Et illud non oportet qu6d fit caufa oma(flus

,

qua: priuat fumroa perfe^ione

Sic igitur

cft fibi inefle.

niuro aliorum

,

qtjac

cft

,

dare

funt talia in ilto genere

:

fed

quzhabenc caufam per fe cfFediuam , non defediuam ide6 tcnet in bonis. At vbi cfFcdus funt defedus.non oportet qu6d reducantur ad primuro , quod fit tale lietenet hocrefpedlu illorura

,

:

cefle

ex

eftl:

fe.

tur malo,

non

in

bono,qnod contratia-

cft

bonom vicoque modo quandoque.

.

1

nonfimulinfitnt

li ,

quod

non potlunt referri ad non compatiuntur fc in eodem,ficuf album,& nigrum quantumcunque generaliter diuerfa

;

illa

fumpta,iK>n poffunt inefle eidem. Sedintranfcendentibus, cuiufmodi funt bonum,Sc erts, nihil prohibet contraria fecundum vocem fupponere pro diuerfis, & fimul effe , vt bonum pro bonicate eftentiz, vel naturx , qua eft perfcftio prima,& malum pro negatione boni fecundi quz eft perfedio naca incflc ilH nacurz,& fic poifunt efic Rmul hoc tnodo , non proprii conrrari.i. ,

caufa finalis eft prima caufa:igitur

quodnon

habet ipfam ptocaufa,nullam habct

nus in Enchiridio. c^/'. i:.w/ i^.vel jy.qu^d diftum Prophecz incelligendumeftdcipfisrebus,

Dico quod maluro habec caufam finalem pec

quibus homines mali func,& non de hominibus.

caufam.

Sljfimodo cStrtri» fimul

vbi contraria qualitereunque abftrada, in v»lunta-

vel generalifllmeaccepta,

Ad

18. AdditimS.

,

,

Dices

eff*-

8ui offtfitum. Ad nenum.

fed fecundi, fci-

eidemSed hocdico,qu6d protanco dicit Auguftinus regularo Dialedlicorum fal-

m am

fat qunnd»qut tffeBum frofrii

aliud

regula Dialedlicorum, dicentium duo comraria

eft finis

hn-

illius

lit

non habetracionero

kitpn*m.

,

non

tes

mei , non propter hoc deordo corporis, Tamen fecundum ponenqu6d quilibet Angelus faciat fpeciem ato-

finalem,

mtlum

id eft

ta fanguinis corporis

;

flmtwud»

efTeAum

fibi

,

liccc

flruitar

hxc

»^/0

Ad^utrtum,

adu fecundo. Ideo

priuacionis in

1i

, fi

Sicut fubtrada vna gut-

,

botto.

fed voluncas eft caufa mali

;

hoc dicit Auguftinus in Ench.cap. 3 & ponitiir n tera nulbtm malum poiefi ejfe, vbi bonum eft nullum. Et in fequenci capitulo dicit quod hic fal-

non fit principalis.

»7-

Ad fixtum

,

i

eft

tnalum

malum

qnod mults partes principales crunt cxtra bonum ordinem perpetu6. Sed maJum concrarium bono non priuat nifi bonitate, qtiae cft pcrfc6kio fecunda , nata ineffe , qux non

§juimtdo

probat qu6d caufa natu-

caufat per fe maluro oppofi-

raliter adliua

eftcarenciaperfedionis fecundaf.denominat bonum,quod eft perfedio efTentialis , & prima. Ec

ItUit »liquid

/1d tertium.

bonis

tem otdo non

huius partis non derogat ordini vniuerfi

x6.

non

firoilia

malum fubiedliuc, fed in bono, quod conuertitur cum ente. Malum enim, quod

pars

niutrfi.

voluntas pof-

Ad aliud, concedo qu6d vnitas vniuerfi eft ordo, & bonum vniuerfi bonum ordinis. Ifleaurum

d* ordin* V-

quamquam mala

Ad aliud , dico qu6d

tur.

non caufanr mala ope-

caufare qua:dam opera exteriora operibus.

Ad aliud, dico qu6d ,

An m»lum

nec c contra ;

,

fet inducere.

jU fitundi.

adtus tnceriores

,

fit

& idee nuUum malitm forrna-

Uterfibi oppofititm eFl in natttra.

deftruit

Cre. *xf»ni-

adlus interior ;operaexteriota vocancuc frui^us}

prio

cum dicitutqu6d«^7

principale,

centrariatur prime bono,

ne

petfedionis

bono.

alicai

Ad primum

:

plus entitatis, qu>im »0» videre,

eft

fed folum addit non videre in illo

39J

enim prohibdt negationes in adu ordinari ad finem bonuro,fcilicet verum bonum, vel apparens bonum. Ad aliud ,ci!im dicitur Arherhona , &c. Dico Adquintum. Arbor bona, quod arber bona vocatur voluntas interior , vel accidens, nihil

audkoriratem Ifaiz

j.

refpondet Augufti-

Ec

t*.

Lib.IIDiftinaioXXXV. SCHOLIVM

394

Et ponjt cxemplum , vt q«i dicic adultcrium elTe boiuim , & qui dicit hoininem inquantum homo, clTc malum, opus Dei culpat Ccilicet homincm,&: vicium hominis laudat, fcilicct iniquita,

tcm; &poiuturin tem qHoddiUum ejt,

AdhocAH-

litcta, cap. i.ibi,

Scc.

I.

Peccatum conft^erein prluatione. Ita Anfelmtu,

^ AuguftinM hic

citati

C^ cornmunit

,

,

prater paucos

ThomiftM. exprefsi Hilariiu de Trinii. cap. 1 feniii,homil.i.Bafil Rom.c). Epiphan, htref, 14, 1

.

Nyf Am-

hrofiHi de Parad.cap.6.7.Fonit ires fententioi de hono, ijuo

priuat peccatum, Prima, ait corrumpere

bonum

natura -yfecunda bonurhgratitt; tertia honum virtutii

DISTINCTIO XXXV. iESTlO VNICA.

Q^

Vtrum feccatum formaliter fit

acquifit*. Refutat primam j. rationihtu

AD

primam quacftionem dico

.

ticap. 19.

.

.

t.

Bcllatm.j. Jeftatu pecc/t~

hicum communi

tcnent peccatum tantum

Richardus art.t.qutft i.(^

corrumperc gtatuita a num. j.

Scotus in Oxen.dift. $7. ^utft.

.

iftam Diftinftionem :

i.

j/.

Ftritm peccatumformaU-

terfa corruptio alicuim boni ? Qupd non. Auguftinus contra Fauftum:

Pcccatum

efl

formaiiter corruptio Stenttdum,

cum aliquis adu peccat , quia non habens gratiam poteft atStu peccare , & per confequens non oportct qu6d omnepeccarefit

non

tio, nec futditas

fitiuum

quia illud

eft

efie in tali

connotato

:

tio eft,

peccatum

pccca-

corruptio formaltrcr

fit

corruptio boni

erit

i

jo. 77^» fhli peccaui. Igitur

fi

peccatum

rnptioboni formaiicer,peccacum

crit

cor-

eft

malumin-

Quia vbi

nullaeft iufticia,

fi

pcccarum

cft

formaliter corruptio

;

fe-

qu6d nullum peccatum cft grauius alio, Item, fi corrumpit bonum, corrumpit cui nocetrfcd nocet naturx , in qua eft ergo cft. Idem quitur

:

vult Auguftinus de Ciuit. Dei, 1 i.cap.j.

Oppofitum habecur

in

num dcNaturaboni;& poniturexemplum Ab:

Ctntrti.

ftinere a cibo cft nihil,&

tamen

facit

guefcere. Sicpeccacum,ctfi nihil telt eflc

eitnd4.

Tirtt».

fit

corpus lan-

,tamcn po-

Sccundo

quasritur: Vcrijm principale in pec-

bono incommutabili , ucrfioad bonum commutabile ?

cato

fit

auerfio a

Tcrtio ter

,

An qu6d

peccata fit

vel

diftinguantur

tantijm

aucrfio

con-

fpecic,

formali>

operanti,

Idem

Item

mare

omnis voluntas creata tenetur confor& ipfa non eft regula fua igitur concordarcregulz , & non concordar,

.

fe rcgula;,

poteft

Qjiart6,An vnum peccatum

poflit ciTcgra-

fit

malum

infini-

?

poilit

do

non

Non

in-

trinfecum fecctite.

concotdarc regulx, fi poteft.cft peccarc proptic non concordare & pofletantura importac negationem , & poiTc. Poflc nori eft intriiifecum , (edconnotatum, quia poire eft in bopcccat.

:

,

adbu

;

igicur

non

eft priiiatio alicuius

cft

intrinfecum adui malo. ,

quse

boni.

Secundo vidcndum cuius boni eft corruptio.? 4Vidctur quibuldam quod boni naturac in qua eft; Opinio D. quia fecundum Auguftinum in Enchirid, cap, 6, Bonnutnt. Peccatum eil corruptio Jpeciei, modi, ordinii. Et {i-

&

quod

militcr vult Auguftinus honi, que corrupto,

efi corruptio illitu

tandem corrumpitur ipja corruttio.

non poflet ciTe nifi corrumperetur bonum, in quo eft, quia corruptio non dcftruitur nifi deftrudo (ubiedo, Hoc idem vult Auguftinus iz, de Ciuit.Dei,cap.6. Pro hoc adduciturilla parabola

Luca; io.de

,

illo,

qui incidit in latrones,& fuic

Alia via ponic

quod peccatum

eft

corruptio

augeriin infinitum?

Ofinio t,

gratiae.

Tcrtia via ponit quod peccatum eft corruprio boni virtutis, vcl moris,& fic fingulapcccata altquam vittutcm moralcm corrumpunt.

Contra primam viam Omnc finitum per .-ibfiniti randem confumitur; igiturtan-

lationem

dem corrumpitur

Quint^* Vtrum pcccatum tum Scxtd,An peccacum

Pefft quOfHt'

:

:

?

uius alio?

!>l>.t/S.

priuationi, fola priua-

vulneratus in naturalibus.

corrupcio naturz.

fuppofito

^trta^

&

& non includit illud, in quo cft.ciam illud

lllud

litcra,&apud Augufti-

illud

peccatum

habitui

fic

tamen

Anfclmus de Concepcu Virgin. cap. 4. & j. dc Cafu Diaboli, i j. Omnepeccatnm eUforma-

&

fi

:

,

Eft igitur pcccatum formaliter corrupcio

poteft aliquid aufctri,&aliquid remanercj

friuntio.

intra priuationcm,

no

jgitur

Qtft/li»

oculo

Icem , corruptio non fufcipit magis,& minijs, ficut ncc priuatiojvt probat Anfelmus (S^*Co«-

non

1.

eft in

finitum.

ceptu Virgini. cap. 14.

itxtHm.

fit

ali-

infiniti,

Feeeatumtft fnmnlittr

formaliter corruptio

commune pcccantr,& bcnc

liter iniuftitia.

talis eft

pro priuatione,

non eft nififolanegaconnotatum fit quid po-

commune

Pec-

m<«f.Illud

paflio , qua patimur ; igitur nulla tumfprmalicer. fi

licet

,

quia czcitas

,

vult

Item,

cft

connotatum non includitur

igitur,&c.

quia tantum eft malum , quanium cft bonum, contra quod pcccarur fed omne peccatum eft contra bonum infinitum, ideo diciiur in Pfal.

^rntum.

dico quod pcccatum

fic

eft

recipiertdi ^uodiujlitia

cuius bonijigitur

Siaccipitur corz

fcilicet

boni, Sicut cnim caicitas

Item, Aiiguftinus 83. <\\.\x([.<\.<{y.Nullapajfio, quapatimur , eft peccatum ; omnis corruptioeft

fiuartnm.

,

ficut tenebra dicitur priuatio luminis inquolibet inftanti pofteriori , ficut in primo inftanti:

vel

vel

formaliter corruptio.

cft

modo

aRum ,

,

Auguftinus de duabus anin^abus

Itetn,

catumeftvolumas

Ttrtium.

;

corrti-

fitiuum prsccdcns

Nullura iftorum

diElum

conviipitHm contra legem Dei.

qu6d

;

ruptio fecundo

qiijEiitur

,

catum non eft formalitcr corruptio quia non oportet qu6d corrumpat gratiam,vel aliquid po-

expulfio gratia: prxcedcntis.

Irca

vide

&

:

i

^ito

comrauniter. Proprie,fecundum quod corruptio terminatur ad «0« effe per fc ifto modo pec-

o i memhro i fart. i e^ i. (^ art. i <^ 1. &qu/ift. 191. D. Thomas l.part, qut/l. i^.art.l. Gabr. hic qutfl. i. D. Bonaucnt. «'f. x. j««/?. i. e^ t, t. fart. qtnjl.

de

ptio poteft accipi duplicitcr,proprie, vel

cor-^

ru^tio boni^ Alenf.

,

ipjitm in Oxon.dift.iy.(jH(tft. i .num.j^,s

tota natura.

Dicitur quod verum

eft

,

fi

eiTetablatio p.ir-

tium ciuldcra quancitatis ifta autein ablaiio parcium ciufdcra proportionis. :

eft

Conttil,

Tertia,

ImpugnatUf priina.

y

pteestum tt»tnr»m Udtret, tot»m Si

deflrMrtt,

Contr^l,

omne

Qu^ftio Vnica.

y

.

agens aequale fecunaum inten-

nonem,velmagis,pa(ru remanente eodem modo difponto , vel zqaale corrumpic , vcl magis ; fcd fequcns peccatum potell c.re i.Uwnhus pcccatuni, vel a;que intenfum,& natura ed minus potcns ad refiftendum

non magis

vcl

,

xquc inteDra,yei magis

igi>ur per peccaca

;

poteft tota natura cor-

rumpi.

Vnus Dodlor

quod natura

dicit

potcft confi-

fnanent JpUndidiJfima

derari in adlu fecundo ifta tria

priuat.

Afilt Deo fsUibHe, tA tedt defirMi" bile.

Itero dicit

,

ille

DoAor

quod non

repugnat

remitcitur

tionem alicuius

,

&

ifta

fibiipfi

,

quia ipfe

tcnditur per oppoficum.

,

kero

, qu6d

reraittatur per

:

;

igicur

cum

nulla creatura puffic

quod horoo in a<5lu peccandi non poceft rainuere aliquem gradum aliquid annihilare

,

fequitur

cum natura voluntatis,& a Deo per creationem.

defiruiiur

quilibec gradus eius

cum

polTunt corrumpi manente voluntatc in

aliegaturin Enchirid.qu6d/?fcc<«w/i

ruptum. Dico

quod

rcs poteft efle indiuifibilis in

&

ptimo, mancre integra,ctfi non fit integta quanttim ad perfedidnes fecundas natas inefTe.; quia bonum, quod eft perfcftio fecunda , corrumpitur per raalitiam ; fic roalitiapoteft eftc intrinfcca naturac, non pro quant^ bonum eftperfeftioprima naturas ,fedquatenus perfedtio fecunda tolliturper malum.&poteft ftare aliquod bonum in adu fecundo cum peccato,quia malum eft oppofitum bono , quod non eft.. qnando roalum incft,& non illius gradus bocflcntia fua in adtu

&

rum quo

nira'i«,

Ad

ftar

malum.

aliud de vnlnriato

vulicratifnem

eft inicr

eitee.

oppofico illiusifJcdlui; fcdvoiuntas

aiflus

meritorij

,

eft

vcl percaii

cauAi con-

rion

cnim

peccatum , Ci nullo modo viiari poOu igicur per peccacum nunquam cortuirpnur voluiiias, eft

:

necaliquid ritorij, vel

,

quod

eft

caufa coniingcns

adus mc-

,

quorum

priuationes funt peccaia Ipecie di-

uerfa.

£c fi dicas qu&d bona difFerunt fpecie , quia quoddaro peccatum priuat bonuro fpeciei,quoddaro bonum modi , quoddara bonura ordinis, fe-

cundum

Auguftinura.

Adillud patebic ftatirapoft> quia quodlibet peccatum priuat ifta tria.

SCH O

LI

VM

II.

cum

qaod ibi eft diuifio boc, q'j6d ibi cft inhabilitatio ad bonum opus , & fempec maioc quanio grauiiis, i»fta

,

fpv^ci^Us

,

quis pecrat. Sed

in

& pluries peccar.

CH O L

S

I

ruptionem alicuitu beni naturx intrinficam

cundum Dienyfium

in

;

^ttiafi-

damnatu natHralia mment

integra.

7-

V

M

IH.

fecund^

fintentiam tenentem peccatum

priuftionem gratit ,fex raiiontbui clatif ; estrndevs folide , peccatum nen cffitEHui , fed demeriterie effe

graiiMn corruTnpern to

non amplius eam

:

tjuia

Detu decreuit pofiio pecca-

conferiiare. ejfe

acqui/ita

;

conuerfo ,

& virtutttm in lapfo.

conjlat

tfuia

Refutat tertiamfen-

priuatiomm virtutis hahitui vitiorum manere in

teniiam ajferentem peccAtum

COntra

fecundam viam fuperii!ls diftam, quod peccatum non fit corruptio graiiz,

probacur ; quia gratia

nem

COncedo

igitur qu6d peccatum non cotrumpic aliquid naturale , quod eft intrinfefccura naturs,quia fecundi^m Dionyiium 4. cap.

eft a

folo

Deo per

creatio-

8. Impugnatur efin. 1.

Peetnlum n*

nullam creacuram poteft cor- ejfe fvrrurumpi , fcd volunras per aAura fuum poteft pec- ftieiumfraillud pcccarum non cft tu. care peccato adnali , corruptio grati£,cum non fit in potcftatc volun;

igitur per

&

tatis caufatar.

Itcm ,peccatum non eft corrnptiuum graris, dcmeritorie, hoc autem non eft r ffcftiue.fed quia Deus fubtrahit graiiam non conrexuando ipfam propter dcmeritum peccautis, ita quod finsul tempore, tamen prii^is natura, pccca: volunnifi

tas,

Ex ratienibni etlUtis, probat peccatum non effe cer-

jld rMtitnis

i^utm id» Jif'

JiruiU.

parscaufx.

Item,priuationes habitus eiufdem fpeciei non difFerunt fpecie ; quia pnuaiionts djftinguuntur per habitus; fed bona poftlwit cire ciufccin fpeciei

non

abUtiorcm ahcuius patrjs , ficiu n-.ucilatio. Et idco noncft intelligtnciiim pcriilim parabc!am hccx lO. qood abqu
Refittat

quscunqueponitur cacfa pcccau, tingens

VflnerMfio, d-co <\nhA difFer«nria hoc; (V 'rmrii.>tie

,

&c mutiUticncv^ in

,

t»Mftt centilt'

gem

habere moadu fecundo. Et

fic

Itera,caufa contingens alirnins f ffcdJris poieft ftatc

& fic nata eft

,

& ordinem in

corruptio ilUni boni , ^uo corrupto corrumpitur cor-

habilitatis natura;,nec aliquid in ipfa rcmittere

DtfiruSo ef. ftHu, nS ideo

,

q.iA.l t/ulneratia divi' duiifioiiem cootin'.ii,&

non

ifta habilitas

peccatura , probo ; qaia fi fic, hoc eft, per coiruptionem alicuius gradus fed quod eft i folo Dco immediate a nuUa creatura corrumpitur, quia corruptio illius , quod capit ejfe per creationem eft annihilatio

fpeciem

cum

Et ejl

habilitas per abla-

tamen defignat qualiterin-

,

aftu primo intcgra, quantiim ad naturalia.

:

6.

&

&

ra ; peccatum veto non corrumpit naturam in fe,ncc habilitatem fecundum ablationem , fic enim landem tota pofTet auferri fed illa habilitas remittitur per peccatum. Exemplum.Difpofi-

;

&

pofTunt iftx relationes corrumpi manente natura crcatutz. Alio modo poteft voluntas confi-

p,<].44.art.4.

Contra illud ; illa habilitas per ipfura non pocorrumpi pcr peccatum , quia nc totum tandem corrumpcretur igitur ftac peccatum cum illa habilitate,quia non cft pcr ablationem alicuiusboni; & pcccatum cft ptiuatio alicuius boni ptzfuppofici ; igitur priuacio ftat cura bono, quo

Dices ex Auguftino

Deum in ratione tripiicis caufx,cflicicntis,exemplantis,& finalis , non hoc ina^u primo ;

dum

teft

,

Scc.

y

,

derari dupliciter, vt in le, vel quatenus habitua-

ciores infunc.

Naturalia in damnatis

quod peccatMHcftcerrHptioJpeciei modi, ordinu, &c. Dico quod in creatura funt relaciones ad

D. Thora.i.

tio raareria: ad formam intenditur cum plures difpoluiones infunt , qus difponunt ad formam indiicendam;& illa habilitas remittitut cum pau-

395

de Dioinis nominibus

qu^m Deus definat conferuare

Item

,

ftare

cum

oppofito

quantum

illius

*

rcfpeftn

eft ex fe porcft

adus; igitur non forma-

litercorrumpitur pcrpeccatun\ Icem , poteft efle peccatiim, etfi prius non infuiftetgratia

:

igitur illud

peccatum non corrum-

pit gratiam. Itcra, peccata

gra-.

tr»mil

r-eri'

f.rictMttmm.

gratiam.

gratia cft canfa concipgens

a6bus meritorij; igitur

feeeafitm djfi'H.

non diftinguerentur

fpecie,qnia gratia.

* Vide d.1.9.

fupra

Lib. 1

396

Ex

gratia, ciiius formalitcr funt pcccata ptiuationcs, r.olt

cA

peccatum

Item.fcquerctut quod mottale non polfet homo iterura peccate , quia nullum pcccatum poftcrius corrumpetct gra' poft ptiraum

quod gratia non ftat cum pcccato, quia Deus eam non conferuat procft

,

demcritum peccantis. Contra tertiam viam.Priuatio cft incompofliJmpugnatHr bilis habitui , fcd non cft aliquis gradus virtutis mortalc,quia Pcccatum moraIis,quin cum eo ftct pcccatum fnortal* com- fi deturquod iuftitiamoralis in nono gradu ftec f»tibili eum cum pcccato , non auiem in dccirao.fequcrctut fmbitu quoquod per vnum ailum poflet habitus virtutis fUttiJU» tnor corrumpi , & fimilitcr gencrari,& idcm de habipter

r»li,

mo-

Virtutes

r»Us

fiant

€um peccitto,

&

&

tamen certum eft quod non ftatim cotrumpuntur habitus vitioH, imo fi rcmittuntur, hoc eft valde modicum; quantumcunque enim poeniteat , adhuc habct vchcmentiorem inclinationem ad adius malos, quos ptius excrcuit. Similitet habcns ha,

reciperc gratiam,

fcmel peccat.non

, fi

priorcs

illaE

fta-

mora-

quia tunc non facilius refurgeret k peccato bene moratus , nec virtuofus,cum femcl caderet, quam vitiofus,nec maiorem inclinationcmhaberet ad benc operandum.

CH OL

S

V

I

M

IV.

ti

ab Au£uftino dattu iuxta hancfementiam. Item,dH-

plicemaucrfionem a Deo -yfiirmalem, in omni mortale includitur

ijuam

inttt

ctntterfio

,

& virtHalem;b(tc

eftqu* principaliiu inco,

ad creaturam.

DIco igitur jcuius

boni

cft

non folum re^itudo habitualis , fed adualis ; ita quod aiSbualiter conformatur regulx fu^,ita quod adus fuus cliciatut propicr talcm finem , quem iudicac rc^a ratio quantiim ad omnes circunnon con-

&

redam cationem

,

vel difFormiter

adtum difformitcc

,

pciuat fc

vatit pece»fi

definiiio-

,

& ficaufat

bono illo.quod

natum

inc(rc, vt ce6i:itudinis a6tualis,qux

inefTc.

£/?

i^itur

»Su4lU fie- dinii aHualie tttti.

Deum quando

iigcre

non

poilibile in entibus. Negatiuc,

tum modorum

diAuerfi»

oportet. £t neutro ifto-

,

poteft dici vniuerfaliter

qu6d

,

ornne peccatum cft aucrfio k Dco formaliter. Alio modo dicitar aucrfio virtualitcc , quando aliquis auettit immcdiatc fe ab illo, quod eft neceifacium ad falutem. Sicut quando aliquis negat conclufionem , quae vittualitcc includitur in

i

Deo,aU»firmnlit

,

ali»

virtu»li*.

principio , ipfc auertitur formaliter k conclufione,virtualiteri principio. Sic in ordinatis ad

,

fuit

dcbuit

peccatum aSiuale priuatio reElitu-

vel carentia iuHiti* a£lualis nata

cum debito habendi eam. Et

fic

inejfe

intelliguntac zuCko-

Auguftini,qu6d pcccatum eft diQum , velfaSlum , vel concupitum centra legem Dei , ita qu6d diSlum, vclfaSlum ponituc loco genecis , vel fubcitatcs

ntt-

icdki

,

,

quando

aliquis auertic fe

ab

&

lud,aquo fini

auertitur fotmaIiter,eft propinquius

,tant6 pcior

pacibus. Ide6

eft illa

fi»

virtu»lit

auerfio formalis, caeteris i D»».

odium Dei, fi

eft in natuca,cft

ma-

ximum pcccatum. Deinde , auecfio focmalis Deo negatiue & deinde auecfio virtualis pro-

P»ee»t» eon-


,

qux funt contra priraam tabulam , quktu contra fecuadam, caeteris paribus. Et fic omne pcccatnm cft auerfio a pinquior. Grauiora enim funt

bono incommutabili virtualiter , velformaliter.

tr»

frimam

t»bul»mgr»' uitr».

Dico

fritteif»lii4»

conuerfio ad bonum eommutabile , fed auerfio a bono incommutabili. Quare conuerfio ad bonum commutabile non formaliter opponitur dilc-

in feeeate efi

igitur

qu6d

principalc in peccato

Hoc

non

,

cft

»uerfi»

,

noH

conuerfio.

Auguftinum12.de malum , ejuia contra ordinem

patct pct

natura eim , a (juofttmme eB. Igitur aucrfio

eft

to-

tum quod c(l dc racione peccati , quia contra oIuntatcmDci. Difcordia igitur cft malarcgu,

la fua

quia necclTaria

,

eft

ad falutem

mala pro temporc

,

& caren-

pro quo eft rcdlitudo nccelTiria ad falutem, Pcc hoc patet ad fecundum quxfitam. tia virtualis cft

,

SCHOLIVM

V.

Explicat tjuoTHodo peccata difiinguuntur Jpecie,

& numero

,

iuxta diflinSiienem reSiitudinum

,

j«i-

fit

for-

bns priuant.

catio di(kzt,Sc bonitas in iftis

reda

formari rcdz rationi,eft peccatum.quod eft formaliter corruptio boni , fcilicet ccditudinis ailualis. iftam redlitudincm tcnetur voluntas dareadui fuo ,& ipfaeft caufacontingcnsrefpcdu rcfpeAa non rcAitudinis: huiusreditudinis, quiaabfolutccft caufa contingens refpeduadus; igitur in poteftate fua eft caufareconformiter ad

&uomodojint

fic

peccatum corru-

circumftantiis cft perfeftio fecunda, 8c

intelligend*

hoc

ptio. Formaliter in voluntate nata cft eflc

ftantias,quas

Hejinitia

Contraric , vt odire Deum,

tracie, vel negatiu^. fi

Ciuit. Dei cap.4. Ideo

Hftneifnii a6iualis, ejHam deberet voluntas haiiere iux-

aBualU

vel virtualitcr.

,

re-,

ta re^iarn rationem. Explicat duas defiaitiones pecca-

fHtuUinie

litec

dlioni Dei.

tyiit peccatum a^Hale cenfiftere in priuatione

forru^tio r*»

cnim aliquid aucrti a Deo focmaPrimo modo dicitur con-

plicitcr.Potcft

falutem necellariS

tim corrumpunrtur viriutcs

firm»liter

1 1.

aliquo ,quod eft ad fincra neceftarium auctfione In tmni mer^ formali , virtualiter auertitur k iinc , quant6 il- t»li,eft »u4r-

lcs

feecttum 03u»le efi

in

Item , vitia moralia poflunt ftare cum gratia, quia aliquis muhum habituacus in vitiis poteft

bitus virtutis petfe(9:a:

lO.

,

tuvitiofo,

fubito poenitere (f vitin cum gr»tt4.

fecundum qu^d principale

his fequitur

peccatocft auerfio. Scd hoc potcftintelligidu-

alia, Sc alia fpecie.

tiam. Ideo ergo folum

XXXV.

Diftindio

1.

ficut definiuntut

concceta poncndo fub-

ieftum loco genetis , & centra legem Dei , eft formalc in peccato. Similitcc peccatum eft vtluntas r^icipiendi tjuad iujiitia vetat. Voluntas recipiendi,e(i.

fubieftum.fed ^uidiuftitia

vetat,e(\. diflFccentia.vcl

formale. Ita qu6d vetitum

cft

focmale in pcccato.

tertio

D£

fuppofito

,

malicer auerfio k

qu6d peccatam

Dco

quomodo

,

diftin-

1

1,

P*ec»t»qH»-

guuntur peccata fpccie? Dico qn6d ptiuationes ^'^? ^"'* diftinguuniur fpecic pcr habitus

,

ficut furditas, ^^^'"•^*""

& cxcitas diftinguuntur fpccie per hoc, qu6d habitus oppofiti diftinguuntur. Sicauerfio virtualis

a

Deo

circa diucrfa obicdla formalia diftin-

imo circa idem obiedum , quia rcditudoeftalia, &alia, quam tenctur voluntas ob-

gaitur

,

feruare rcfpedu huius obiedi

&

,

& rcfpcdku illius,

rcfpcdu eiufdcm obiedi quantum ad diuer-

fas circunftantias.

Primum

patet

,

fcilicet

qu6d

auerfiones diifcrunt fpecie propter diucrfa obiedtajquiaaliter praecipitur in vno przccpto rcfpc(ku illius obic^i igitur

,

aliter

reftitudincm

rcfpeftu vnius

,

&

auccfio victualis a redlitudinis,

refpedu

tcnetur

altcrius.

Et

alierius.

Aliam

voluntas habere fi

caceat ,alia cft

Deo, pcopter cacentiam vnius

& altcrius.

patet , fcilicet qu6d rcfpcdu ciuf- ^""^J^P**' ^ tataefiepef. x.n.rr er ir r obiecti polunt cilc diucrla peccata fpccic, /„„, „>^^

Sccundum J dcm

quia rcAicudo in opcratione rcfpedu vniusob- idtmobitSS, ici^i tequirit

omncs

circunftantias

,

qua^ rcdla racio

Qu^ftio Vnica. quiabonum cft cx caufa integra fccundum Dionyrium,& peccatum potctt ciTc cx omiffionc cuiufcunquc circunftantix. Cumigiratio didlat,

,

lur circunftaniia dilTctant fpccic Pittmiidt

ptccAt» dif'

ptiuationcs

patet

jg„j j^ ditFcrentia mul eodem quia hcut plurcs rcttitudines lecundum fpcciem ptiuanturpcr plura peccata fe-

m

\^^

,

quod plura accitantiim numcro polfunt cflc fi-

Ex hoc

diifcrent fpccic.

plures reditudines

priu.-intur pcr plures priuationcs folo

numero numero

differentcs.vt fi illc hodieoccidithominem,cras alium ,poft cras tertium , plutes ptiuationes fccundiim eandcm fpeciem infunt cidem nmuhnec illud cft inconueniensde peccatis, quia didlum cft/« 4.qu6d poft adum non rcmanet nifi reatus, fcihcet obligatioad poEnam. Et ficplura peccata remancre quanttim ad reatum , non clt aliud,

non

plurcs

rciftitudincs ciufdcin raiionis

,

,

finica intenfiue

camen

cum

;

malum

illud

Peccatum

eo grauius Jpecie

,

VI.

quo nohiliervlrtus op~

drnnmeroyijuo maieri conatu cernmittitHr;tjuia

Po/ittt

;

iitxta

conatum tenetur volunias apponere maiorem re-

Etitudinem. Explicat i^uotnodo peccatumfit intenjiue

finitum ,fed ebieiliue

doque virtualiter

,

ejHandoque formaliter

quan-

Item , quomodo volun-

infinitim.

,

,

tM pojjet in infititum augere f>eccata,fi infinita dura-

circaea, qua: func ad fincm

DE

qiiarto

quanto

:

quac func ad fincm

,

bonum

formalitcr,

quod cftpcccatum, vltimum fincm tantd peccatum grauius , ita quod talis eft or-

illud

,

circa

niagis eft neceflarium ad eft tllud

,

in grauitate inter priuationes,qualis iutcr ha-

re&itudo oppofita pcccato , cft , quia propinquior fini vltimo , & fic rrauiut ptecflct rcfpedlu ciufdcm obiedli; vna curuiias in rarum quod licct non diff-crant in gencre ti epffuilMr. adu eft maior alia bitus. V^na igitur

mclior alia

,

,

adkus cx hoc

formaliccr

,

intenfiuc

,

qu6d ex maiori

libidine eft m.iior

,

Dcfextoquzfico Anpeccacumpofficaugeri An feteaDico qu6d fi confcruetur voluntum in infitas crcata in via pcr tcmpusinfinitum , poieft nttum augtri peccatum continuari in infinitum,& nunquam fflpt. diminuetur natura volcntis ; quia caufa , in qua :

in infinitum?

virtualiter concinentur infiniti cftcdus

Nunc autcm voluntascxhoc, quoJ ,

bus,mquibus

pcccac niortaliccr. Idco volun-

tas poccft

tenctut agerc gratuitc in

peccare in iufinitum

confcruetur in via

(\

,

omnium teditudinum , qux nutx adibus fequcntibus ,

&

cft

deburix

funi incflb ia

confcruaflet graiiam col-

fi

omnibus adibus pcccaii collitur aliquid,quod infuic virtualitcr, fi non dcmelatam

,

in

conferuationcm gratix, quia quxiibct

ruiflet

,

re-

fuic

quando habuic

gcaciam.

Ad primum cione,

principale,pacec per didka in pofi- jUargum.t,

& ad fecunduiu fimiliter.

Ad tertium , dico quod paffio inquantiim ca \6. patimur, non cft peccatum, tamcn alio modo Ad tertium. eft peccatum inquanciim cft a voluncacC) vt
Ad aliud cft

,

dico quod

corrupcio boni

non

fequitur

peccatutn Adqunrtum. Tanium tft

,

malum

igitur cft

;

infinitum.

malMm,qu4[-

malum, quancum botMm btnum vccum cft tancum, eui tpftni, & quantum ,fecundum ptoportionem, non fe- tMr, explicacundum zqualitatem. Et idc6 concedo quod tuc. Ec

cum

num

dicitur,

cantum

cft

contra quod pcccatur

;

bonom immediatceft maiuspcc-

concra maius

non tamcn

clarantur exemplo ; quia crror in intclledlu dici-

fuit nata infuilfe

verum

,

,

cft

niaiori conatu

ror ris

14.

tmlum

in infinicuni

quia voluntas

:

proptcr hocfcquitur, quod fitinfinitum,

;

iujinitHm,

omni-

acccpit gtatiam

Deum,

hoc , quod falfum quod crcditur oppofitum conclufioni propinquiori ptincipio. SimiHter efto quod poffit intcllcdtus moueri ad candem conclufionemimmcdiate a duobus obiedis, nobihori ,& minijs iiobili efto quod elfet etroc in vtroquc , maior crrorcflct in adlu intcllc(fius,quando mouereturanobiliori,quam quando mouereturaminus nobili. Sic efto quod ab eodem fit adus cum

^r.feceatum

in in-

, fi

infinitos eftedtus potcft

,

,

vcl

tur maior cx

fit

eft fiui-

catum

,

cft in

adu

,

,

&cum cum

qai

fit

minori ,maiorer-

cum minori conatu

,

ca:tc-

candi

tum

quinto quxfito: fic

infinicum

malum

cft

3

in adtu pec-

Dico qu6d nullum pecca-

infinitum

quia nullum pcccatum

bonum

An malura

eft

jjropric loqucndo, maius malum quam

,

,

quod priuatut pcr adum peccati. bonum potcft priuari pcrpeccatum, nifi finitum quia , vt didum eft prius per peccatum non priuatur nifi bonum in adtu fccundo, fit

,

Scd nullum

,

quod

eft

,

accidcns natuiz in adtu primo. Scotieper.

Tom, XI.

Tamcnt

fi

eft

immediate conira

quia non priuat boniiaiem Dei, quia crcaturx

cem in actu fecundo qu£ ,

;

non

illa

fcd priuat bonita-

accidic natura: in adtu

primo.

Ad

aliud ,dico

ginale

non magis,

quod Anfelmus declarac ori«7& minus in vno,quam in alio, Adquintum,

quia per peccacum originale collitur ginalis totaliter

,

& quilibec

in

iuftitia ori-

zqualitcr

idc6non

tor iuftitiz originalis;

eft

dcbi-

poteft cilcplus

vno quam in alio. Scd in peccaco adtuali non qu6d vnum peccatum adluale poteft efle ,

fic eft

,

rcfpeiftu vnius

boni

,

aliud refpcdtu alierius.

ficalia iufticia adtualis

peccatum

paribus.

Dc

nitum.

,

maiot dcledlario, quia quantoadus cft elicitus cum maiori conatu.tanso tenetur voluntas habuirte maiorcm redUtudincm. Iftadcconatus

clfe

quoddi virtualittr infi-

virtualitcr.

.'

diatc circa ea

P/!» nfllitt c;ivirtHi,to

t/l

fermaliter,

quantum ad adum & obicdtiuc finitum formahtcc infinitum tamcn obiediuc

cum

<5titudo oppofita curuitaci pcccati adualis

mantret in via.

quxro Vtrum vnum pcccatum Dico quod illud potcft elfe grauius alio pcccatum cft grauiflimum , quod eft immcdiatc circafinem vltimum contrariej & fi eft imme-

do

cft

rcfpcdlu boni infiniti, Pcccatum tamcn,quod cft

virtualicci inciufa involuntate,

Ttccmum an

itHlui

cft

cft infini-

obiedtiue formalitcr, quia formalitcr

producere.

SCHOLIVM

«liuj nimfit gr^Hiut.

adum

quia caufa elicicns

incenfiuc in adlu

finitum confcruetur

fimul mancrc in codem.

tiene

397

aliquod peccacum cft imVeeettMm mcdiatc circa hncm vltimum formalitcr,aliquod tmntfiniiHm ihtcnfiue,ftd iunc ad finem fotmapeccatum circa ca,quae ^utddnmtb' liter. Primo tnodo omnc peccaium cft finicum vt priiis didtum cft

,

cundum fpecicm, lic

quam

diJ

,

&

,

quz

priuatur per

per aliud ,etiam

finc

fi

duo

Er

Dluerfs feeeata quandopccca- que t irta idi tbitSum,,

vnum

ciufdem obiedti , vnum poteft ptiuare iuftitiam adtualem , quam tenctur voluntas conferuare in vna circumftantia ; aliud percatum adtualc potell ptiuare aliam rcta adtualia tefpedtu

&

& fic potcft & grauius cx fini & aliud rc-

dtitudinem in alia circumftantia

vnum aduaic hoc

,

maius alio qu6d propinquius vhimo cire

,

,

,

motius.

Ad aliud

,

dico quod peccatum

L

eft

corruptio AifextHVi, alicu

Lib. 1

398

boni fecundi

Diftinaio

1.

& eft

corruptio alicuius, (tlicuius quod dceo dicitnr denoroinatiuc. Etcumdicirur

corrumpit

,

illiid

,

cui nocet.

,

hoc

CCt (ibi in a6tu fccundo,

hoc

quod non

eft,

Dico quod noilli quod fufci,

perfeftum in aftu fccundo, quia caret perfcdione, qux nataeft ^i informatur ptiuatione ciufdem. inefle, pit, in

,

eft

&

XXXVI.

modi,quia bonum iuftum eft nobilius bono commodo , jpropinqnius perfediori , & ficut proprium perfcdiori eft pcrfe6bius,quam coi^mune perfcdto , impetfcdo , fic propinquius pcifcftiori cxtcris paribus. Nunc autem iuftitia cft propria appetitui rationali commodum ver6 conuenitomni appetitui. Scd pcccatum carcntia boni iufti connenientis, quia praemium eft oppofitio boni conuenientis igitut dcmeritum

&

&

:

:

DISTINCT.- XXXVI. Qjf ^STio Vnica. Vtmm

I '

R

A

c

ritur

:

QuAd

iftam diftiniftioncm ^fi.qua:-

Omne iHftum eft

aDeo, omnispoena eftiufta, igitur omnis poena eft a Deo ; fed nullum peccatum eft a

Dco

;

igitur

nullum pcccatani

eft

pcena pec-

Jertium.

eft

non eft inuopoena

nifi fic

,

poena

fic

voluntarius

vc patec de morce> liccc

,

San£bi cupianr diftblui

,

& efte cum Chrifto

,

ad-

hucillamors eftpoena, quia concca inclinationem naturalem,quanquam non ficcontraadum

Non igitur eft vcrum quod omnis poena eft inuoluntaria, ita qu6d contra aftum elicicum voluncacis quia tuncMarcyres non fuftinuiiTenc poenam in morte ; fed dicitut

elicitam voluntatis.

inuoIuntaria,quiaconcrainclinacionemnacura:

catiselicitum.

Idc6 dico qudd peccacum eft formaliter ma3' ximapcena. Et quomodoftantfimul,qu6d culpa Mag.d.3j. voluntaria,

& quod

fit

poenaJMagiftcr refpon-

habere

Dcus fempcr punit citra condignum, quia pcena n^inquam exccdit culp.-im fcd fe-

pcccati

cituradVus voluntarius, necxulpa voIuncaria,fed

quens pcccatum poteft efle grauius , qu^m peccatum prigcedcns ; igitnrnon eft pcena peccati,

ftace voluntacis

pcccare.

re talem

&

i. ad oppofitum. AdRoman. primo, Thcftaloniccnfes i. dicitur de PhilofophiSjfropter (jnod, id cft, propter peccata fua, Deta tradidlt illos in reprobtm finfitm. Et Genef, 15. NondumfiHnt completapeccata AmorrhMruTHy f^c. Et Apocalypf.

vltimo. §lnf infirdihns eft,adhuc firdefiat.Et Auguin Pfal. 57. ftinus contra lulianum lib.f .cap.5.

&

&

non vidermt verba , Supercecidit tgnu , filem. Et Gregor. Moral.ij.cap.i 1. Peccatum,^uod Tton purgatur „ mox ad aliud fiuo pondere trahit. Proptcr iftas audkoritates tenetur quod peccatum potcft eflc pcena peccati, illa

ft^iV peccatum

ejfe

I.

peenam peccati; quia priuatlo

maierpoena e^,(^uam priuatio commodi ; ne^ue eft fid efuod contra incliemne peccatum. Pro hoc

de ratione paena cjuodfit nolita

pationem natura

,

&fic

eii

,

faciunt loca Seriptura adoppofitum duBa.fta Magift,

D,

Benauent. Richard. Can. citati

Cabr. hic D, Thom.de malo,<^Uitn, l,difp,6,quaft.i7. part.

3.

Baffol.

,

1 ,

Maior,

art, 4. Valent.

1

variant tamen inmodoex-

plicandi.DoSlor dat duas expUcationci ad Magiftrum,

&

culpa , voluntaquomodo peccatumfit fimul paena, inueluntarium. Sed ipfi hnnc modum non rium ,

&

feijuitur,

AD

adliue fumicureft culpa; vc pafliue

bonum ,

boni

iufti

cpnucnientis

,

fic.

quam boni com-

,

pcena. Et

diftindio appareac grolla

ifta

intclle£l:mn ,

;

poceft

,

quia voluntas poccft

fubicdum aftos Vt fubic(fium,non di-

vel vi

vcl vt caufa a6lus.

§iif(>m*d»

eulpa tti/u»

dicicuripfius voluncacis, quia noneft.in poce- fitpoetm vt,

adum

,

vt vel

fubiedum culpz , rccipenon recipere. Secundo mo-

eft

luntnria

,

^

inuelutari»,

exponiiur

»d

do tanttjm eft in poteftate voluntatis, vt eft cau- mitem Mng, fa adus demeritorij & quia voluntas tenetur dnplicittr. ;

fuai ; Ci non facit peccat,& fic peccatum cft corruptio boni a^iuc, vel voluntas per pcccatum,& fic pcccatum cft culpa formaliter.Et fic corrnptio, a<5tioeft a voluntatc adiue in^primo inftanti naturx,& in fecundo inftanti naturac, eft corruptio pafllo , priuansfub-

agere conformiter regulae

icdum

^

bono

tnr ftant fimul,

fibi

oppofito nato inefle. Sic igi-

qu6d

in

primo

inftanti naturae

fic

cuIpavoIuntariainquantumeftkvoluntatecfFed:iue,& in fccundo inftanti natura: , fimul tamen

& cft poena>

quia in illo inftanti natura; priuat voluntatem \ bono nato incfte. fubtilius , di£tum MagiAlitcr cxponitur , ftri, quod in voluntatc cft duplcx adio ad oppoadio fitum fcilicct adkio de gencrc Aftionis ,

&

&

,

degenere Qualitatis, qux AichMzoperAtio, vt volirio , quia volitio eft quid abfolutum & intelle6tio fimiliter. Non enim erimus beati in rclationibus , fcd vclitionc , & intcUcdione crimus bcati

:

igitur illa funt abfoluta.

Ad

volitionem

degencre Aftionis , cuius terminuseft volicio; fcd agcns inquantum huiufmodi ,non perficituropcrationc perfeftioneprima; igitur eft adlio

igitur illa volitio

quacftioncm dico quod

Peecatum eft pcena , quia omne peccatum eft carcntia honi iufti conucnientis ; & maior pcena eft carciicia

potcft accipi vt adliua^vel vt paffiua.

tcmpore,cft fubicdliue in voluncace,

SCHOLIVM iufti

quod

duplicitcr confidcrari ,

Ad

ad

det

cap.i.

Vc

igitur nulla cft pecca-

tum. Item

itt-

utluntaria.

lem voluncacis non aucem concra i.Oi\xm volun-

quia omnis poena

:

§lumed» foena fit

,

quanquam

,

triftis

fetn» *«» emnie inutluntaria.

Itcm Auguftinus dc vera religione. Teccatum eftita volmtarium , ^uod finon eft volwtarium, non eHpeccatttm ; fcd omnis poena eft inuoluntaria,

;

Qontrk.

poena, quia

eft

nullum enim malum

inuoluntarium.

fit

cati. %((iindum.

:

nem nacuralem, quamquam adus elicitus de illa

VtrHmpeccattmfit posnapeccMi? non. Auguftinus primo Rc-

tradlationum cap. 16,

non

Dices, culpa luntaria

Dico quod omnis pa:naeft comra indinatio-

feccAtum fit pcenapeccati ?

Alenf t. p»rt. qut/l. ity. membro 7.^ i.part.difl, 40. fn.i. l. D. Thomas 1. 1. <}i**ft.%j.»rt.i. ^hic qutji. i.»rt.^, D. Bonauent.nr/. I. ijueft.i, Kichard. art.i.qutft.i. Dunnd.qudft. i. Salaf, /r«i!?. i^. difp.t^.num. 10. YiCq. j. z.dtip. 14.0. Caii- i.de /of.4. Scotus in Oxtn. hie ^dift, 37. qmft.i.num.ii.

I.

bonum conucniens.

priuat

non

eft

pcrfeftio voluntatis in

a^u primo. Nunc autem ilU opcratio debet enfe circa obicdum & debct cflc teCiz inquantuni ,

voluncas

cft

caufa aftiua illius opcrationis. Igi-

tur vQluntas tenctur habere

a^ionem re<S^am de genere

Qu^ftio gcncreA(fHonis,quaf eftcliccte volitioncm,licut fi voluiitas iit putcntia fadiua , vt poilit pcr impcriuii) fuuin

producere adtum re<Slum , peccarct in non redc agcre adionc dc gcncre Adlionis, Vt fi producat ibi tibiam curuam , cum lenetur profi

ExplitMtie fithttlit

ad

Mtgiftrum.

pertcttionem produccrcin lapide,

icnetur

ibi

rcdam

duccrc

tamcn

;

tnagis poirct dici

fibi

lapis

non

cum

pcena

peccarct

natus

,

fcd

eiret rcci-

pere cfTL-dlum redtum, Sc nunc taret pcrfedione, quam eft natus recipcre. Sic voluntas , cijm producit in fc voiitioncra non rpdam, peccat in

hoc , quod non rcdc agit adione de gcnere Adionjs & pofterius natura inquantum rccipitur in ipfa adus non redlus, cft fibi poena , & non ,

fic peccatum dcgcncrc caufapoenx in operationcde genc-

quod

I.

cicnte

399

pocna peccati prioris, non eft \ Dco effifed non caufatiie iuftc , proptcr dcmcii-

cft ,

tum pra;cedcns peccariti non eft

ficui

,

a

non darc

vifioncni beatara

Deo efliciente, fcd non

caulan-

dcmcritum prsccdtns, !< ifta pocnaeft pocna dcrelida & non inflida. Qu^od paiet fecundum Gregorium Moral. i^. cap. iz. Defirendo percuffit , &i.c. & fccundum Auguftinum te iuftc,proptcr

,

contraluiianum \ib.j.c!Lp.j.Defirendo,fiuealiomodo punityScc.Sicai igitur nauta perprjcfenti.iraeft

Deus per prarfcntiam bonat opepcenie non agcndo. Ad primum principale , dico quod oninis pcena eft a Deo,non taraen a Deo infiigente, nifi fo-

caufa ialutis, rationis,

fic

&per abfcntiam

de poena poficiua

peccat in recipiendo. Et

luin

Adionis

verum eft quod funt a Dco fubtrahcnte vcl non caufante,& fic potcft peccatum cirea Deo,& culpapofterior pio priore non inflida, led de-

eft

rcQualitatis.

quod Deus

Similiter ,cfto

malum adum

tnediate

inet poteft, ipfa in recipiendo

cuipa formaliter

eft

poflit caufarc

in voluntatc

non

im-

licutipfa-

,

peccarct. Idcci

rtditudinis in

carcntia

adione propria, de gcncre Adionis, & fic ex volitione eft illud pcccatum poena. Ita quod inquantum elicit peccat & fic eft voluntarium, inquantum fufcipic adum priuatiue bonura conacniens , non pcccat , fed illud fufcipere ,

,

eft, fibi

pcena.

S

CH OL

I

M

V

II.

eft pcena peccati,

ei

nort

,

;

mopeccat

Oxon

in eo

,

cjuod vitare

non

faiia

i D^i.

relida.

Ad aliud.dico quod peccatum

voluntarium, Ad feeudum. PeccAium fed inuolunquod tji factarium.&difconuenens voluntati , & poena, vt nit,fit/,sil VIcomparatur ad fulceptiuum,& vniucrfalitcr con- ISiaTiutn,^ tra inclinationem naturalcm. inuolunt»eft

vt comparaturad caufam agcntem

;

Ad aliud, dico quod Deus non infligit poeham vhracondignum , fed punit pofitiuc citra. Loquendo tann n dc poena dcrcIi6ta,deferendo permittit eum cadcre in maius maiuin,in quod incidit propter dcmeritum przccdens , & in omni

rium.

& hoc iufte, vt prius dixi.

peccMtu

;

qtiia

DISTINCT. XXXVII.

ne-

^

Qj^

Ita DoEl. in

poteft.

T

S

I

o

I.

hic dift.i7.^ti^Ji- i.num.i^.hic tamen in Repert,

Vtmm materiale ^eccati Jit imme-

fidducens locftm Anfelmi,qtto videtur vette negarejitf-

ficientem grntiam in ptenam peccatorum, nihil refpondet , fortir tjuia remittitfi ad aliud fcriptum. Itaque

peccatum,proprie loijuendo de eituformali, non efipaena.

eft

dan-

abundamiorem grtttiam dat tameH/ftfficiemem,

aliocjuin nonpeccartt in ficjuentiitM-i

iTTir.K

quatentu Detu

propter peccata commijft deferit peccatorem

do

€U..rrjntt

fed de pcenis priuatiuis

,

,

taala fequentia,

Teccatum eatentu

6. jldnt^um.t.

D.ThoniM

citatn* ,

&

i

.part.^^jutfi.^

S.art.^.6 po-

nit ejuatuor cond'tiones poent^fiilicet cjuodfit refiauratiita ordinii

peruerfi a culpa

bono communi bona

,

&

;

conducens ad ittfiitiam;

a Deo voUia tjuarum ntilla :

diate a AlenC

t. fart.

mas

qHnft.loo. metKhri

1.

Aiir »rf.

i.quift.

3. »rt.t.

^

t.

i.

qudft 70. »rt. I. D. Richarrfus «rf j qutft. 1.

Durand. Caprco! Rubion.

Gabr./..iV. Bcllarni. i.

^.de liher.arhi'r.c»p. 4. Vafq

»mi§ gTat.l%.&

D. Tho-

&\.i

l.p»rt. qutft.lO^.art.^

Bonaucnt. (y

Deo f

l. t.

de

di^.

liy YCjja i..i»Trid.c»f.i^. Scoiwi i»Oxen qutft.x.

conuenit peccatofeciindUmfi,fiH pro formaii,

Irca

tum tji poen» «tlterirtf,qu«'

mtdoi

eft

firatus priuationi in peccato.fitkDeo''

non. Quia voiuntas redtc ,quando agitconformitcrre-

dinatiflSmc ,

quomodo peccat fecundo ex quo vonon habet in poteftatc fuareditudinem fecundam ? Quia ex quo carct gratia non habec in poreftatc iua quod poflit elicere adum fecundum fecundum omncs conditiones quas reda ratio didat. Anfclmus rcfpondet quod impotcntia non exctifat , qnando aliquis incidit in impotentiam per peccatum fuum quia igitur ille ,

,

,

,

sk

,

principio potuit

vitriftc

iftam impotentiam cura

hibuit gratiam, quamquam tunc non pofllt, cura peccat , idco rcnetur ad rcditudinero in adu fc-

i

cundo,rertio,& quatio.

tfi-iente, rtec

Vltimo quomodo eft a Dco vt pcjena pcccati prioris 3 Dico quod illud peccatutn fecandum, Scoti oper. Tom. XI. ,

,

19. A'guin. prttnum.

Quod agit

peccatum fccundum. Dices,

deferiote.

57.

ytritma&mfib-

:

guls fus igitur (\ adtus ille fit a voluntate diuina , voluntas creata in coagendo agerer conformiter regulx fus igitut tunc non peccarct,quia

luntas

deficietite,fed

primo

tiam, ficdicirurpunire, quia magnapunitio eft fubtradio bcneficiorum & fic in fecundo adu, cum iterum peccat, non afliftit Deus ad dandum reditudinem in illo adlu , propter demeritum pracccdens, & fic punir permittcndo cadcre in ;

TeceMtum eft De« non

iftam Diftindionera

quacritur

vnnm peccatum

poena altctius ; Dico quod Deus punit fubtrahendo gratiam , &c iufte propter demcritum pr.Tcedeiis natura. Et ficut Dcus non afliftit conferuando gra-

SEd

VrtMmpecc»-

quomodo

:

:

quando peccat Item

,

agit difForniiter.

quidquid Dcus caufat exrra

&

caufat or-

,

maxima charitate ; omnis lalis adus rcdus eft non igitur demcritorius. Item , aliquis eft adus malus qui non eft ma-

SecundHm.

ex j

,

tur

Tirtium.

quiaprohibitus, vt comeftiopomi igiDcus facit talcm adum , facit cum fub ra-

lus, nifi Ci

:

tione mali.

Oppofitum.

Ifaiae

quod creaturs

10. Patet

funt inftrumenta in adtu peccandi

nacherib pcccati

,

damnabilc

fuit fibi

vt ;

,

inftrumcntum igitur

Deus

Scn-

ficut ,

& ramcn

canfat adtu-m

fubftratnm culpa:. Item Auguftiniis fiiper Plalroum 68. Et nen ef} fuhflamia. dicir quo^i nen emnii fnhfiantiaa efifuhRantiaalicjua, nihilefi,

&

Deo

Deo

efi

;

igitur

adus

fubftratus

,

ficut eft

,

fic

a

cft.

Ll

1

RE

Cintri.

400

Lib. 1

RESOLVTIO. do

eft

voluntatcm fibi,vt eligat qaod placuerir, igncm, vel aquam; mortem,vcl vitam. Igitur vi-

dimifit

friuAtionii in peccato alieiuan-

ty4BM fuhfiram

XXXVII.

Diftinaio

1.

a Deo.

detur quod voluntas

tota caufa immediata.

fit

& coagit pet

Deus tamen confcruat voluntatem,

influentiam gencralem ciiicunque aftui

T

S

o

1

q.pr«ced.&

citati

alij

II.

Item, Auguftinus7. deCiuitat. Dei ,cap.3o. Sic Deui res adminifirat

Vtmm aciuj tUe jit a Deo Dortores

6D

fic

feccatum?

,
tur vt culpa eft \

pcr Auguftinum 8$.

'

Confe-

ij,

ej.

qud.ft.

quentia patet. Primo, quia poena habet rationem maioris mali, quamculpa, quia priuat bonum

bonum adtionis igitur fi ma& minus malum poteft cf-

naturae, culpa veto

malum

ius

eft k

;

Deo,

confequentia , quia igitur formaliter poena

Secundo

fe.

probatur

ifta

aliquod peccatura eft ciim omnis poena fit k Dco , aliqua culpa, vt cul:

Dco. Item , fubtradio gtatix poteft cflc a Deo j fcd fubtradio gratiae , cft fubtradio reditudinis napa, erit ^

Seeundum.

X.X cfTe

in a6lu

;

talis

autem

culpa.

cft

tas creata ideo dicitur caufa pcccati fa

aaus

fubftrati

,

quia cnim

jdeA dicitur pcccarc. Oppofitum. loan.

Cantra.

peccatumeft

talis

quia

,

adus

Item

idem videtur de intentione Anfelmi de

,

Idem probaturper

rationes.

Prim^ex

libcr>

fluintt.

quia caufa libera habet in poteftate fua efFeflum : fed fi Deus eft immediatc caufa volicionis, voluntas rton cft libera refpetate voluntatis

,

ftu volitionis

quia nulla caufa habet in potefta-

,

quando ad hoc,quod habcat a^um, requiritur alia caufa cuius motio non eft in poteftate fua fed motio voluntatis Dei , non eft in te fua adbum,

,

poteftate voluntatis creatx

igitur fi ipfaeft immediatc caufa,non elicietur volitio liberc in vo:

luntate creata.

Secundo, arguitur ex contingentia. Nullus

caufae prioris eft nihil:

,

vbi

fed

:

fi iftae

Sixt».

dua: voluntaies caufent

immediatc volitionem , voluntas creata fequitur dctcrminationem caufasprims, & non e contra ; igitur cum ipfa fit detcrminata ab zterno, nihil contingenter eueniet propter liberum arbi-

SCHOLIVM

trium crcatum. Tertio arguitur cx ratione peccati. Si dux caufa: caufcnt tScGtum aliquem immediate , vt

I.

a^um peevati nen ejfe k Dee ,fed a voluntate creata,fuadetur ex Scriptura,Pa-

Sententiatenens

cjuatuor rationihni:, ejuamte-

tribM,Commematore,&

4Quarie.

impoffibili.

nationcm caufa;, quae fequitur dcterminationcm

nihil.

& ^ureol. hic. Probabilem aiunt ^ltif

lib.i. Sum.traEl.\$.ij.4f

contraiftos,qui

ab ca,

fuprk in qua:ftione antccedenii,

nent Durand.

CommcBtator ^.Metaphyfic.comm.y. dinon ponunt res naturales habere adiones totales , qu^d conuenit illis diccre quod nulluro ens habeat a^iones proprias,& per confequensnequeeflentias jquod relinquit pro Item,

cit

Tertio.

i.

efFcftus euenit contingentcrpropterindetcrmi-

Idera vult Auguftinus fupet Pfalmiftam

totaliter

i.&

cau-

cft

eft

Sine ipfi faBum

i.

Seeundi.

:

Item , fi a£lus non poflit cfle a Deo.vt peccatum; igitur nec adus fubftratas poflet cfle i Deo. Confequens eft falfum , vt argutum eft quxftione prxcedcnte. Confequeniia patct,quia volun-

Tertium.

tno.

finat.

apud DoA.in Oxon.hic.

Pocna vt poena.cd
;

Probatur fri-

vt proprios mottu agere

,

Concordiapridefi.&gratiiipart.

V

qucm

volunias digit.

^

Q__V

,

earn^H€tenueruntPelagiH4,&

principalior

&

,

minus

principalis

prius naturaliter caufabit

,

licct

,

Septimo.

principalis

fimul lempore:

Deus prius natura caufabit caufaiionem fuam ptoducendo volitionem, quam voluntas igitur

Quxro

creata fuam.

igixur in ifto priori

,

auc

caufat reditudinem in voluntatemea,aut non.''^

fequaces, vt refert Staplet.lib.^.de luftif.

fic.tuncnon poteft voluntas mea caufare con3. Materiale fice»ti

eji

AD

primam quaEftionem dico quod a<51:us fubftratus cft aliquomodo k Dco. Ulud pro,

a bo, quia

l>ei.

alio fe

:

omne

ifte

( Ci

aftus

ens pofuiuum, vcl eft cx fe,vel ab non eft ex cft quid pofitiuum ,

&

eflet neceflc cfle

ex

fe

)

ab

igitur eft

alio;

omnc

pofitiuum , quod eft ab alio.vel eft i primoimraediatc, vcli primo mediante caufa fed

eft ; fi non caurcditudinem , igitur volunus mea non potcft in fecundo inftanti naturx caufarc reditudinem ; quia fi ipfa eft immediatc ab vtraque caufa; prius naturaliter caufabit caufa

trarium

,

principalior,

S

fccunda.

&

Itcm, dare clecmofynam potcft cflc peccatum, poteft efleaftus meritorius exdiuerfis circun-

ftantiis; igitur eflc in

idcm adus in fpecie naturz poteft

operatione meritoria,

tur habet

eandem caufam

& demeritoria

in fj^ naturas

ftantia aiftus meritorij eft a

Deo

;

;

igi-

fcd fiib-

;

&

igitur

Secundo

eft

qu6d vtrumque

poteft fuftincri.

Prim6

poteft

&

Deo , ipfa Arguitur dici qucid voluntas eft immediatc \ tnnltu allurtt cft totalis caufa immediata a6lus. Hoc patct pcr peccnti nen auftoritatcs Ecclcfiaft,i i . Ab initiofecit Deus hoejfe

ditni

imm: 4 Deo,

minem

,

^ dimifit

eum in

C

HO

L

I

VM

Refutat diSam fintentiam , cjuia

tollit

Dei emni-

& omnipetentiam. HicinTi^port. non adeo

fcientittm,

firmiter hanc ret/cit,vt in alio fcripte

num.S.

IL

altf

difi, 3 j.tjHeifl, i

eam cenfuram.

durius

TAmen alia via videtur concludi per rationcs

dcclarandum qjiomodo eft ^ Deo, peeeati fit vel vt a caufa immcdiatc agentc; vel quia imimmiditni i mcdiati eft a voluntate , quas immediatc cft a Deo,&ficmcdiatccftifte adluskDco. Dicitur »5ue

quam minus principalis.

fub-

ftantia aftus dcmeritorij.

An

quia caufa prior fortior

fat in illo priori

manHconfilij fui

,

hoc cft,

firmiorcs

;

Deus eflet immediata fequerctur quod Deus non cflcc

quia

canfa volitionis,

futurorum

nifi

nec etiam omnipotens. Primum fequitur , quia fi Deus videt ab xtcrno voluntatem fuam determinatam ad hoc , qu6d debeo in tali nunc talcm adlnm eligcrc, adhuc indeterminatum cft fi volo illud facerc , ex quo voluncas niea eft totalis caufa immediata voli-

prxfcius

tionis

,

& eft

fibi

5' Improbatuf h*.c fentiti».

,

dimiifa, vc eligat hoc, vcl

fuum

Primi.

Qu^ftio fuum oppofitum

libere

-,

igitur

quanquam

Dcius

geret.

inordinacus.

Secundo , fequitur quod illa voluntas dicitur omnipotens, non quia facit omnia, quae vuit fieri , fcd rcquiritur vt omnia quae vuit fieri, vei fed pcr iftam viam.licet vofe, vel ab alio fiant luncas Dci ab aEtcrno voluiiTet hocfieri, voluntascreata poiTet eligere contrarium , & ponere

Ad aliud,concedo quod aliquis eft adus , qui 8. noneft malus, nifi qnia prohibitus,& tamen non Ad tertium.

illud ineffcdlu.

ncm fuam in adione creaturas.Imo fecundum or-

Itcm, voluntas creata potcft dctcrminarcfe ad nolle illum cffcdum ; igitur Deus non pof-

dinationem fuamteneturcoagerccuilibct adioni voluntatis creata: , quanquam lalis adio fit


,

fet caufare

voluntatem

nem. Dico

^

contrarium

'velle ;

,

violcntaret

nifi

in fe, ied racione circunftantiarum

(itufanttciS.

igitur

immediarx ad vnum eftc£l;um,quia

nihil eft

mediatiijs in gencrecaufae materialis

,

im:

,

voluntati creatae

Aiia opinio fimilitcrpoteft fuftineri,fi caufa

vna cauiat aliam

/ufli-

neri.

totaliter

,

&

illa

fictocalis caufa alicuius tertij.

imracdiatc rcfpeftu

eft

ralicatc

tertij

,

in fuo ordine

Prima caufa non

ficut patet

formarum. Prina forma iubftantialis , ita quod ipfa eft imme-

diaca caufa macerialis illius compofici

;

fed ipfa

immcdiaca caufa macerialis illius compoquia immediarc perficitur ab , inccllectiua corpus organicum. Hoc vidctur mieft

fici

perfcdtioris

hi

probabilius

,

quam quod

quxiibet forma

Dices, igitur aiiqnacftet duplicitas in Deo, vnum , Sc tamcn vult contrarium,

quia Ifaac

conformit

Mint votuat»ti.

& tamen

prohibet crcatu-

fic

coagit

fibi.

CH O

S

L

I

M

V

III.

OHendit fnimo repugnare volHntatem Dei peccatum , <]uia non petefi auerti a /eformaliter,

re infi

;

vel virtualiter •,tum etiam

vt dehite volendum

Deum

,

^uia nihilpoteflvelle, nifi

Secundo

efi.

,

prohat non pojp

caufare peccatuminalia voluntate

thoritatibiu

,

t]uas

tribm au-

,

tamen impugnat ,/edpoli explicat

quam haheant vim,

ADAn

fecundam quxftioncm, quia

qua:ritur:

peccatum fit a Deofub ratione peccati?Di-

quia

,

,

etfi fic

fic cft

eius regula.

Vnde bona voluntas quem Deus ta-

fibipoteft vellc patrcm viuerc,

vult

mori

,

& mala voluntas

filij

poteft con-

cordAreinvolito cum bona volantate Dei volendo patrcra mori, quia tunc non vult qu6d vcllc

;

fi

velit idcra volitura,

quod

Ad

9'

Ad

qatftio.

co quod non potcft pcccate caufando pcccatum fecundnm. in fe

,

ncquc potcft

cfle caufa

primi pcccati in

modo poteft eiTe canfa pcccati fePrimum patet,quia peccatum for-

alio,fcd aliquo

cundiinalio.

malirer,veleftauerfio formalisaDco.vcl vircua-

Primomodo non

poccft voluncas Deiauerci

nequc conrraric.nequc negatiue quia fi fic, fcqucrctur quod vel eiret voluntas fuaaftu auerfa.vel quod cfTet mutabilis & fi eflet auerfa.non fe,

:

:

poftet conuerti ad

bonum,quantum cft ex fc, igi-

tur ciTet prana voluntas.

Item,omnis voluntas, quaniumcftex fe,fum- DeU4

mali, neque aucrfione virtuali. Probo quia duo contrarianon ftant fimul formaliter;igitur nec aiTenfus ad duo fimul, quac nota funt efte contraria virtualiter,nonenim ftacfimulquodfit af-

mcn

Selufio,

no-

iufticia.Non igiiur poteft peccarc auerfionefor-

teft errarc

Deus vult eam Deus vult.

Ai fefmdi,

,

conformis in volico , quia fic non eft eius regula. Sed fi voluntas crcata velit quod voluntas Dei vult eam vellc , tuncnon er-

nonerrat,

rat,

in volite di-

de immolatione

praccepit

ficut

voluic voluntate figni

cHm conformatur reguU. Dicoquodpo-

,

,

tf[e

&

velumas

volitio eft a duabus caufis

primo modo vel fecundo modo. Ad primum principale ciim dicitur

potefl

,

me vult fibi commodum,&: poteft refte vclle fibi fummum commodum, quod nonrepugnat ioftiti«,hoc cft fummum,quod fibi compecit; fed voluntati diuins competit fummum commodum: igitur hocpoteft fummc velle non repugnance

licer,

luntM

OlieHio.

a^us, quos non vult voluntatc ancecedente , tamen quando voluntas eligit talem aduro>

k

Teneo igitur qu6d

.

mnlum.

ra:

mam.

eifentialiter ordinatis, fiuc ordincntur cifentia-

I

exeat in aHii

nollet, prohibcrct.

luitvoluntatc bcncplaciti,

lis.

&

Ai argum.

fi

Dico quod

fubftantialis iromediate petficiat materiampri-

Et fi arguerctur, prima caufa plus influit in effcftum , quam fecunda ; igitur magis caufat. Dico quod magis caufare non cft immcdiatius caufare , fed quia caufat caufam effcdus, per confequcns eft nobilior , quam caufa fecunda.

^Htfl. I.

nec oportet fubcrahere zikio-

de plu-

aducnit maccriaE primz

non

;

;

ctfi ille

prohibita creafurar,

&

immediatc in genere fuo ,quorum vnum eft nobilius & perfedtius , aliud minus petfe(kam.

porejl

fed

;

:

cientia

cplnit

qu6d faciat eum TeneturDeM a^us fit prohibicus ex lege fiia coagert vtnon tamcn cft prohibitus vo- luntati, licet

Deiis facit eifc,

quam ma-

tamen

Alin

fi

luntati increatx

nec in genere caufa: finali$,quam finis fic in cft'edus eft vniufcuiufque per fc genere caufse cfficientis poifunt poni duo cffitcria

quia quan-

quia praecepit

&

immeJUte

qu6d

fcquitur

fub rationc mali

tates cirent

creatt

,

tum ad lubftantiam a^us non eft ordinatus , nec

hoc includic contradidio-

fcd

quod poifet poni qu6d iftae volunimmediatc adiua: rcfpcdu eiufdcm voiitionis, ficut poncntes potentiam eifc a£tiobieftum uam , poirunt ponere potentiam , immediate agere , & pairem , & matrem in produftione prolis. Similiter quatuor funt caufx

6. Volutm Dei,

inordinatusin

eft

racioneoperacionis,non rationc fubftantiae adus

;

Tirtih.

tamen voluntati crcatx

,

aiiquem adum venturum ab a:terno, qui tamen poffit impediri per liberum arbjtrium, omnino cilet indecerminatum , li hoc contin-

vidiirec

Stcunih.

tns

II.

non p»fecigrt

teft

a

ttuerftone

fe.nec fortnati

,

nec

virtuali.

,

fenfus formalis ptincipij,

&

diifenfus conclufio-

quando vidctur conclufio deroonftratinc fequi , vt patct ex i. Prior. & .Poft. Omnti mula e!i flerilii,&cc. illud enim eft veruro , qaia dubitatur hanc clTc mulam, vcl quia hoc Jioto non videcur nis,

i

difcurfus;igicurcumauerfioneformaliadDcum,

aliud.concedo quod Deus facitordinatiffimc quidquid facit , ftantc ordine, qui nunc eft, tamen aftus imperatus non cft ordinatus nifi

non

tancum materialiier. Poteftenim aliquis haberc adum, qui eft ordinatns Deo, & fibi inordinaScctf oper. Tom. XI.

tualcm

ftatauerfio virtualis invidente, qnodillacft

enim videt omnia. Dcus habcreaucrfionem

auerfio virtualis;Deus

Item, ,

do, quO

non nifi

pofliit

non cftct volcndum

;

vir-

eo mofcd Deus nihil po-

quia vellet aliud ab vltimo

L

I

3

Dem nopfoteftviSeali-

,

teft

quid

,

4tcet.

nifi

vt

40Z

Lib.II.DiftinaioXXXVII. volendum,quia nihil aliud

tcft vcllcnifi ficut eft

a fc poteft vellc, nifi in ordine ad fe,

& ficut eft

10.

volendum. Sccundo , dcclaratur quod voluntas Dei non

t>nu nonft-

poteft ctfc caufa primi peccaci in alia voluntate,

teftfjfecaMf»

quia fccundum Auguftinum S!j.qua:ft. q.j. & 4. homo deterior ,/ed propter peccatumfit homo deterior.

prtm$feecg*

j^ullo ftpiente auclore fit

Item

ibidem, quxft. ( i. yidcuiui cau/klitatem pcrtinet omne ^uodeft, illudnen eft eaufa mn ejfe , fcd ,

Dcus eft huiufmodi

igitur,&c.

:

Iiem, AnfclfDus dc Libcro arb.cap.S.difclpulo qua;renti

Deus

fi

trium voluntatis aut hoc

ficy

ejfet

hilfacit nolens

rtfntis ttd.

R.efpondet qu6d non

?

homo deterior

Dco audlorcjquia ho-

izitut nec

:

non operatur,neccooperatur ad hoc, quia tunc non manerct in charitate cum tcnetur diligerc proximum ficut feipfum; fcd Deus non fic tenetur diligere homilapiens

aliquis peccet

,

,

nem,ficut feipfum igitur :

mo

fieri

dcterior,

folum

fic

Deo

mo fic non

poiTet

hoquia

au£i;ore potcft

hoc eft,non cooperaute

quasrcnda caufa priuationis

cft

,

,

& ho-

non cooperari , & mancre in non coopcrari forec

charitace, vbi fciret quod caufa peccaci in proximo.

Secunda

non concludit , nifi dc caufa enim ad caufalitatem cauix nacuralis percinet omne quod eft,ipfa non potcft fubcraherc .nccdiminucre aliquod «r^^. Sed caufa libera benc potcft non d.irc cum ipfa fit racio

,

totalis caufa cncit ,

Vnde

is.

ratioconclude-

fi

voluntas noftra non podct

probarct quo

clfe caufa»fl3fj^alicuius,cuius eft totalis caufa.

non concludit

Terci.i racio

cunJum

volence, aut nolente pcccare. Si volente vult

quod

:

fi

,

quia

;

quod

Devs

vult

,

Deo prohiberct me

fi

nolente,

cum

non pcccarem quia Dcus

fic

voluntas

eam

vult

mc

aut

,

fit

vellc

;

reda, igitur

peccarc.

Nec

J)era facere

etiam fequicur illud inconucnicns, quod Deus Vult cam vclle quod non vulc cam vclle , fccundum quod nihil eft ifto impofilibilius , quia Ci oportct quod fit ibi contradidio ; igitur Deus depotentia abfolatanon poiret auferrereditu^'"e™a voluntate, neclibertatcm Confequens cft falfum , quia Dcus potcft caufatc prius fine

voluntttem

poftcriori

fini libirta-

volmjtatis

An

potefi

,

& fic conferuare. Cum igitur natura prior Iibcrtate,& rc(3:itudine,Dcus

fit

'

pro

opinion*

ifi»-

Reyeitur.

ficut ille dicit

formalirer

,

,

tunc

eflet

contra bo-

& hoc tantum &

bonumdiuinuro.

cra

S

C H O L

VM

I

IV.

Hic tenet DoElor ,fi Dew

mn tjfet paratm ceticur-

ad reQitudinem , quod voluntoi

rere

creata nullo

tjuenti

obex

;

Deum

Docet etiam

operari.

dare voluntate confi-

quod dare veluit antecedenti,fi non ponatur vnde httc caufaMs eft vera ; ideo Detu nonponit ,

reElitudinem

,

caufa feettnda non ponit

<]uia

,

Ex ijuopatet

num. 14, iuxta mentem DoSioris , Deum minkni

pndefiniiffe aElumpeccati abfilute, nulla noftra coope-

ratione prauifa; quianon erat paratfu,^uantumefl

benum rnecum ante^uam praui~

defi, eaufare aiium dit

,

quid eram faElurui

;

fiergo pradeterminauit talem

a£lum malum afi ,& a me deberefieri hec decreto meo concurfu, vel cenfenfu prtuifo repugnat ^uin effeSium habeat. Vnde communiter Sco;

pofite ,fine vtlo

tifi*

talem prxdefinitienem abfolutam negant

culpa rcpugnat bono diuino forroaliter,

quia opponitqr diledioni Dci ipfo amarur.

minus

valct.

qua Dcus

in fc

Prim&enim

fe-

,

quitur quod nihil in entibus pofllt caufarc pcc-

catum, quia Dcus fibi

repugnat

:

quia

illud fi

natuta,fi propiec cius

non permitteret,quod

efiet

,

tjttes

vi-

deinOxon htc in Scholie num, 14. colligitur e.v Do&. exprefse in 4. dift.i,^. i^uift.G. vbi ait tolli libertatem caHfitficunda riore agentcad

,

fiprsucniatur ^ caufafupc-

vnum

,

&

i, Phyfic. tjuift. 8. doctt

caufam fecundam determinare caufamprimam. Vide Scholium inOxon.primo di>i. i^.num.^i.ponendo

tamen fcientiam conditionalem inDee ,falualibertatt noftra

,

eiia decreta de futuritiene

aBuum

neftrcrum

ftarepojfent.

DIco igitur

ad iftum articulum fecundum,

quod Dcusdepotentiaabfoluta poteftefle c/n, /r» caufa non rcditudinis in adu , & tamen adhuc t»ufsntnr*' non cflet caufa peccati. Primum declaro , quia Bitudinii, Dcus potcft confcruarc prius finc pofteriori, »uc nS effet cum hoc poflit voluntas noftra igitur cum *'*"!* P'"*' :

reditudine , vel curuitate in a6tu , Deus potcft agcre cooperando voluntati ad adtum , non cooperari ad re£titudiadlus

fic

prior

&

nem.

Secundum declaro efl^et

caufapcccati

,

,

quod non propter hoc

quia voluntas tunc non pec-

caret in opcrando non rede , quia nifi Dcus cooperaretur ad ceditudinem ficut ad adum , non eflet voluntas deb^itrix reditudinis,quia non hafi Deus non coagit ad rcditudinem , fubtrahitur fine quo non cft in poteftate voluntatis redc ope-

non concludunc de

,

illa ratio

& non e

contra. DetfuelatiitsinOxon.hiCfjHaft. x.

quia poena repugnat bono crcaturae formaliccrj

Scd

mo-

do peccaret , quia non haheret in fua pote^ate bene

bcrct in eius potcftate tc6te operari; quia

fcd

adu

in

fccundo, ficut potcft dici qu6d gratia eft bonum diuinum ,quia k folo Deo daiur , illam priuat culpatantijm ; igitur metaphoricc eftculpacon-

vnumconfcruare.aliud non. Quarto , apponicur racio magiftralis ad con* clufionem in priorem , fecundtim quod malum pos"* poteft efte «1 Deo fcd non malum culpa:;

pofict

q iS.arc.s! Alt» mtit

,

,quiailla rario fe-

illam diftinftionem concluderct

cgo non poflTcm pcccare

qus

formaliter

num crcaturs

&

agentenacuraliter. Si

rec

bono diuino , cijm illud fit infinitum, non petmittet aliquam culpam in entibus. Pra:terhoc, fi culpa ellet deftrucns bonum diuinum

non volem,cum volantatem eJfereElam

;

:

mo

id

formaliter

^uiafi

:

eam velle quod non vult eam vclle: nihil autem impoflibilius. Primaiftarum racionura non concludit nam non fequitur ; fi homine fapienteaucniore non fit

qu6d

multo fortius pcrmittcrct

a caufa dcbiliori. Si igitur culparcpugnat

fieri

volens,aut nolens.JSTon nolens,quia ni-

vult

I r.

repugnans forraalitcr a caufa fortiori

in cntibus: igitur

poflet auferre liberum arbi-

fiteam velle ^uod Depuvult eam velle : igitur fi Deo volente aufertur Hbertas voluntatis , tuncDeus

Soluitmthi-

fari fibi

calidnm infinitum in

adiuicutem non

pofllc cau-

rari.

Idc6 au£toritates Auguftini

&

potcftate abfoluta

Anfelmi ;

tamcn

de potentia ordinata quidquid Deus ancecedentcr dedit , dabit voluntate confequcnte , nifi impedimentum ponatur cx parte rcccptiui poncndoobicem. Nunc aucetn homo ex libcro arbitrio poreft agere rcdc , hoc cft, non obliquc antp primum peccatum nihil impedit ex parte pafll , quare Dcus non debeat dare voluncate confequente,quod dcdit voluntate amccedcnte. ,

&

Quia

Qu^ftio Qaia antc primum peccatum non ponit obicem: igitur ante primum peccatum nonj poteft Dcus dc potcntia ordinata fubtrahcrc influcntiam fuam, quin agat coopcrando ad te&itudinem Hcut ad adium. Quomodo igitur contingit ptimum peccatum 14. trimi^iMf» poft gratiamJDico qu6d quando dux caufx conVHifirmittr cutrunt aftiuc ad hoc , quod adkus fit rc6lus, non *tenti,p<>tefl gft rcditudo jn effeftu , nifi in vtraque caufa fit prima caufa non fubtrahcntc 'd»uccu*' rc<^itudo:igitur reftitudincm , fcd vniforroiter agente , potcft fccunda caufa oblique agere, quia redlitudo cft ab ambabus , vt caufa integra i idco Dco agcnte 'i.

poteft voluntas creata obliqucagere,ita quod cft primum fubirahens re6litudincm,& fic

ipfum

inteUigit Auguftinus qabd/ipienie au£iore nen fit deterior , quia fapicns inquantum fapicns,

homo

potcft efleprimum fubtrahcns rcditu-

nunquam

dinemjfcd bcne potcft cflc fecundum fubtrahcns, ficeft propter demeritum primi fubtrahentis , intelligenda alia Aafkoikns, <\a6diUMd,adcHiH4

&

caufalitatem fertifiet eJJe,qHodefi

nonpotefi

,

ejfe

pri-

mHmfiAtrahtns.

Htm»

Ad Anfelmum.dico quod nequc peccat homo ncquc nolcnte, fed Deo non vo-

ntn

peecAt

Det £)go volcnte

,

voUnii ,

jninee

»«*.

,

ncc annihilat volens, ncc noleus , fed jg^jj^j^ ^o^yjjjgQS confcruare. Et cum hicdicilentg^ficut

tur

hoc

,

Dcus qu6d

eft

vult velit

voluntatera

eiTe

tedam

cam velle, verum eft

;

fcd

velle

,

quod

non oportec

hoc,quod Dcus vult cam velle volun-

latc figni. Et fic

cum teftitudine

volantatis crea-

quod Deus vult eam velle voluntate beneplaciti , Sc quod non velit quod Deus vult eam vclle voluntaie figni ficut Deus voluic Ifaac interfiei , & non interfici ,quz non repugnanr. Dico igitur quod ratio Anfelmi non tx

ftat,

qu6d

veiit

:

Aufeff* li bertitem vo luniati , non 7fi"c"nir»di-

Bit.

concludit de potentia abfolata Deijfed dc potcn"* ordinata non potcft Deus velle adlu pofitiuo

rcAitudinem non eflc in voluntate abfque dcmc, ncc aufcrre libertatem. Tamenhoc auferre non concludit comradidionem , fcd inconucnicns eft Deum vclle voluntate pencplacici oppofitum illius , quod vult voluntatc antcccdente finedemerito rccipientis. Dc tcftioarticulo,qu6d Deus poteftefle caufa rito

1

j.

Loqmtur di peccati fccundi aliquo

/«"•

/«rf«

fitmft» fr»

»nni intem midt.

modo vide(ur,quia pccca-

tum fccundum eftpoena primi fed omnis pcrna eft i Deo.Dico quod vcrum cft de poena pofitiua, quod hsccft pofitiue \ Deo tamen Ci pcccatum non omnis pcena eft in voluneft poena pcccati tate Dco agentc,neque non agcnte, fic quod fit in voluntaic cx hoc , quod Dcus non agit. Om:

:

,


nis taracn poena eft in voluntate ab ipfa volunta-

prima poena, qux eft primum pccvoluntate creata totaliter , ita quod neckDeo,quta infligit , nec quia fubtrahit rete agcntc.quia

catum

,

eft


1 1.

etit vifio

;

403

ic tunc

fi

in fecundo jnftanti natura;

fubtrahatur luraen proptcr eius demcritum in

primo

non

naturs

inftanti

,

in fecundo inftanti eric

vifio cx duplici caufa. Sic in

primo

inftanti

naturz voluntas creata fubtrahit redlitudincm: &tunc in fecundo inftantieftcx duplici caufa, inquantura eft
16. Ad primura principale ncgoiftara confequcntiam:peccatum inquantura poena eft a Dco:igiiur Ad tirg,l,

inquantum culparquia iara patet quod alia rationc eft poena,& alia rationc culpa.£t cum dicitur qu6d raagis nialum cft poena quam culpa dicit vnus Doftor* eft magis malum culpa, quia facithominem magis malura:quiabonum,vel malura fimplicitet confiftit in a(Stu,& nun in poten;

,

tia.'Illud non valet. Non enimdicitur albedo magis colorqukm nigredo,quia magis colorat fupcrficicm,lcdecontra, quiaplus cft dcnatura coloris in albedine , & ideo lequitui qu6d magis caufat in fubicc^o.Dicit etiam idem Dodlor qu6d bonus vfus eft raclius quam illud , quo vtens poteft vti , & ideo priuatio eft peior ibidem fimi:

liter eft

lud,

falfum

quo poieft

,

quia fimplicitcr raelius

qukm

non Et prxter hocfequeretur quod

bilius.

vti,

luntatis citet nobilior

aftus voluntatis

men

,

vfus,

quam

ctfi

fccunda

prima,quod quara

cft

perfe^ior

eft

,

cum

,

quod taquod per-

quim

perfedlio

,

ipfe ncgar. Similitcraliud dicir

feftio

eft il-

lauda-

adlus vo-

intellcdus

vltimus vfus

fit

fit

impofllbileeft, quiaaccidensnun-

perfedlius fubftantia lecipientc ac-

cideus.

Dico

igitur

qu6d raalum culpz

cft

pcjus,

qukm malum poena: quia ptiuat bonum perfeGda% quim poena:nam culpa priuat bonum iuftitix,fcd poena ptiuat bonum commodi. Neutrum ,

tamen hotura ptiuatbonuminadu primo , fed bonura,quod dicit perfc(5lionem fecundam. Nec poteft culpa priuare bonura natura» , hoc eft intrinfecum, quiagradus, finc quo poteft perfedio prima manere,non eft de cflentia eius. Et ciim dicitur poftca,qu6d aliquod peccatura eft formalitcr pcenajdico quodlibct peccatum fecundum poflet dici formaliter culpa , hoc tamen erir inquantum eft i voluntatc crcata nunquam inquantum eft a Deo nifi dcferendo, & inquantum eft ^ Deo,eft pcena. Adaliud.concedo qu6d a Dco poteft eflefubtradlio in fecundo peccato , non autem in primo ,

,

inftanti

natutx dc potentia ordinata,

&

& fic poceft

Deus in fecundo inftanti efle caufa culps non agcndo,& iufte,vt diilum eft. Ad aliud, dico qu6d voluntas creata non pcccat.quia tantijm ai^ustaliseft ab ea,quantura ad

rcdc agere,&ad hoc tenctur, & Deo agente vniformiter voluntas creata ptimp fubtrahit re-

aiftus, quia voluntas Dei pcccaret in hoc,quia etiam talis ACtas eft ab ea;fed peccat voluntas creata , quia clicit talcm a(5lum , diflx>r-

ftitudinem. Ide6 oranis culpa

inirer

cbiiudincm. Ipfa cnim voluntas creataeftnata

creata

,

non omnis

fed

(flitudincm

:

a

Dco

cft i

voluntaie

fubtrahcnte re-

quia ptima' carcntia tantum

eft

^

voluntate ctcata fubtrahcnte re
rum

,

,

apcrtio palpebra-

& lumen. Efto igitut quod illuminans non

fubtrahat lumcn,

fi fit

claufio palpebracuna

,

non

fubftantiam

&

regulx fux.

Vnde eftpcccatuminquantum

abaliquo debente concorditer agereregulx.Sed non fic tenctur voluntas diuina caufare talcm a(flum folum vt concorditer regula: , fed ex elicitur

potcntia ordinata tenctut coageie cuilibet zQtai voluntatis crcatz.

hiiiifs

q.x.

Lib

404

XXXV

Diftinaio

I T.

DISTINCT. XXXVllI. Qv^ T o Vnica. s

1

1

1.

vltimum ncgatiue , & pro tunc: quianon .idualitcr ordmatur tuncad poftcrms, licet habituaiitcr ordinctur. Piimo modo , non oportct quod omnis intcntio fit rcfpediru vlcimi immcdiati nec pet confequens quod idcm fit ordinabilc

vcl

:

,

Vtrum

intentiojtt

aSim <-volmtati4

circa

pnem '-ultimum ? Alcnf.i.f .y. I oS.m. l .i.(^

5

•j.x.

hU

Ducand.j.i.

in adu.

pro rclpcdu cius ad

cft

relpcdu alicuius

pafeatur

,

non

habet racionem vltimi, tunc

J^fe^^^M Irca 7 /:rjAm>^-
diftinifHonera 38. qiijeri-

^ytyyn intemio fit atlw foliu* vlrimi?<^6d non.Secondo Phy(ic.text.45).Ow;«f a^e»! perf a^npropterfiHem agenvoluntatis njpe&ufini^

;

tia naturalia

funt agentia pcr fe

:

igitur talia tcn-

dunt in fincm,non igitur fola voluntas. Item.Auguftinus 11. dc Trinit.cap.z. T^onefi

iecimdum.

non

vifo diftinEla fine intentione copuhmte : vifio

cft

adlus voluntatis:igitur intcntio poteft efle ipfius inteliectus.

Iccm, Mattli.6, Si ocnlnituusfmplexfuerit ,to-

tum corpiu lucidum erit. Lumen pcrtinct ad inicllednm igitur intentio non cft foliiis vo:

luntatis.

Itcm , fi eftetfolum refpcdu finis vltimi ,non refpcdu alterius. Confccjucns cft falfum, quia voluntas intcndit finem ptopinquum,& nou folum vltimum. Pra:tcr hoc,codcm adu vult lincm, ea,quaE funt ad finem; Oppofitum. Magifter in litcra dicit quod multa volumus,proptcr qux alia volumus.

^KHum.

e/Tet

&

Cmri,

CHO L

S Conclufio

actum

efl

ajfirmntiua

intelleilM.

tc biibet

I

,

V M.

re^uirit

tamen

intentio

A^lm colUtiuns medtj ^id finem fur-

duos alios aSlui circa extrerna cclUtioms. Si

vno aEIh Hndatur in 7nedium,& finem^eriifimui inientio,& vfu.

Dlcoad

t.

cit.in

qua;ftionem quod intendere proprie hoc modo principa-

aliud lendcre, &;

litereft poientia; libcra:,

totius libcri aibitrij

cum

qnod

vcro libeic vellcfit

includir intcllcdum

&

voluniatcm, & fic totuis potcntia; libcr
,

ccm comparare,& Iftc

adus

&

poteft confcrre,

&

difcurrcre.

potcft dupliciter confiderari

,

vel fe-

cundum qu6d cft quid volitum folam vel vc eft propter quod aliud cft volitum. Hoc vult Anfelmus quod in volito efi dare tjuid ,&cur ,Si quod ,

,

rcfcrturad aliud,dicitur vfus. Sic intcntiodicilur voluntatis proprie. Vnde<«««(:/«y^dicitur in aliud tcndcre.

dcre

quod

,

tenduntur raerc

,

tcndit,

,

quam tcndant

,

vt potentia: naturalcs

&c poiencia; fcnfitiux.

&

non

Scd potcntia libcra

hoc tendere non direfpcdu non habiti,& hocpet

ducitur:pra:tcr

citur propricni fi

mcdium intcndcns,& terminun*. yints vlii-

Tnui n'ius pofitiuus

«

lus

An tamcn fit vnus

Sedcftnc idem adus refpedu vltimifinis immcdiatc , qui cft ad vltimum per mcdia ? Dico j-y^j vltimum poteft accipi duplicitcr, vcl fimnli-

dacur

,

,

eifi

illud

non

ideo intentio

aCtus intcntio ilIorum,qu£e

funt ad fincm,& finis.-Dico eft

vnus,& tamen duorum

quod adus collatiuus :

alitcr

nullo

adu co-

vltnnum ,quod oranmo non

eft

VttUS

AiUi

coiUiimis.

intcndercnturqua: funt ad finem propter finem. Intcntio igitur potcft cfte vnus adus collatiuus circa duo,

deudo

& potcft eftc duo adus diftindi intcn-

&

quod cft ad fincm in ie, alia, Et fortc quando eft adus coUatiuus, funt duoali) adusdiftindi fecundum fe> quia nifi fimul fit adus huius fecundiim fc, ilillud in fe,

alia intencionc.

&

lius

fecundum fe,quando

eft

attus collatiuus

non

&

diffcrcntia iftobenciudicatur conucnientia, ruinfccundum fe. Ncc vidco vndc dcftruantur

adus diftindi fccundum fc , cum adus collaSicut cnim vifus fimul habet

illi

tiuus fupcruenit.

adum albedinis

diftindum fecundiim fc,& ni-

grcdinis fccundum

uerfitatcm

adum

dum

:

fic

fc,quando adu iudicat dihabct adu , quando

intcllcdus

collatiuum

duorum ,habet adum

vtriufque cxtrcmi fccundum fe

,

diitin-

& voiun-

tas iii confcrcndo, & tcndcndo in finem proptcr id,quodcftadfinem. Ad primum principalc , concedo quod omne 4agcns pcr fe agir propter finem, & fiiniliter cx in- A4 jirgum. tcntione finis. Sed xquiuocatur intemio, quia na- fr muri turalitcradiua,vel paffiua non propiic tcndunt Naiurali» fr.agu egunin fincm, fcd tcnduntur,vclducunturablntellitur ad f.tiem geiuia cognofccnte finem idc6 non oportct quod proprie intcndant finem, fed dirigantur ab ,

intcndcntc.

Adaliudidico quod intentio,de qualoquitur Ad fxun' Auguftinus,cft ipfius volunracis non dicit dum. ;

quod

in

omni

&

vilione diftinda co:icurrit volitio

diftinda,quiafaltcm prima vifiodiftinda prscedit , quiaintcntio diftinda volunratis non poteft cfte antc diftindam intellcdionem. Scd ante dillindam intelledioncm potcft cfTc vifio exterior diftinda

,

ctim vifio poteft incipere k diftin-

da inrcntione

copnlance , vel cifc fimul cum iUa, vel potcft cfle antc eam:ide6 non cft neceflc quod foluni ficincipiar.

Adaliud, dico qu6d rcquiritur reda ratio.fi Adttrtiumi elle reda vifio fpiritualis ,& vtilii , vel qaod reda intentio requiritur tanquam praruia,

dcbet

vcl

faltemcommunitcr.

Ad cft

aliud

,

dico quod omnis intentio propric

vlcimi finis pro tunc

eodcni

adu tcndcndi

,

& poflibile cft

,

qi.od

&alio,&

fortc

quando eodem adu

qM»r'

Intemio cirt»

fnem

collatiuo (^ mtdi».

&

caqua: font ad finem , aliquo adu , diftindo vult fincm,& alio adu vult ca qux func ad finem. vult fincra

Ad tum.

tcndat voluntasad tiiicm, quAndcque,

& in ca, qua: funt ad fincnii& alio adu diftindo,

&

citcr

3Iiiteuiio

gnofcerctut conclufio vcra piopier principia, ncc

Non cnim

propric dicitur incenab alio dncuur. Talia cnim mar»is

,

eft

poteft eire vfus.

jyj.

frimum.

vlti-

tunc cogniti

vltimum vt Dco placcat , adhuc

pafcatut, tunc vfus

fibi, vt

vltinii

decmofynam

Sicnt darc pauperi

vlteriiis

Gabr.ji. \ iit.\.\.i.dt^.^o.'icol.hicinOxon,

,

mum. Sccundo modo, dico quodfic^quiaomnis rntentio

.D.Tliom. 1 .1 .j. i i.arM.f^

q.i.».^. D.Bonaii.».!. 5.1. Rich.i^.^.

adtus refpcdu vltimi

ad aluid

DISTIN

Qu^ftio

&1

I.

405

1.

a5lm veluntatis eft talu; benum , velfugit malum. de

huius Hecceffarim;fed trulltu

quia nec necejfario vult

DISTINCT. XXXIX.

Q^

iE

T

S

I

O

Vtrum Synderejis pt in

ejHo in

I,

AD

n^oluntate f

Ducand. f.4. Gabr. j«*/?.i. Vafq.I.i.rf-JJ.Scot.ia Oxon. j.i.«. Rich.«.} j

urt.t..

.q.^.Synderefis erge eft in imeUeSlHyijuia

\

mwmurat centra malum

,

duas priraas quaeftiones refpondet vnus

DoAor quod lex naturx cotinet vniuerfales

regulas agendoriMn Similiteribi

eft

&

,

Irca

iftam

(liftindtionem

39.

quzritur pcimo. f^trian illud in nobii,ejuod/imperreJiftit malo,fit in vo-

Argummt, frimum.

iMKtMe

?

Quod lic. Hicronymus

ponicur in in nebtsfimper vnlt honum,

licera

,

,

&

qu6d(7/«^

dicit

&odit mdum

j

vcUc

,

&

conclufio conclula pradticc, vcl

Icem

,

Ambrofius

& ponicur in

,

quod veluntM natnraliter vtdt bemtm ,

litera

& renftit (ibi

,

dicic

igitur necef-

fario vulc bonumiigiturnecefTariofugit

malum,

& 44.

voluntM non velU commedum ne^Mitfibi,nec iufta,eitm bena iuftafint meliora,yt difcontienienti

Cmtrk. Sufericr

feintiU* r*-

ncccfEcate

;

cft prius.

cnim

naturali fer-

tur in (ibi conuenicns \ igitur & appetitus fupremus. Oppofitum.Magiftcr in litera de fuperiori fcintilla

rationis,quae

dicicur/J^wi/^r^jf:

tionis, 'iyndt-

eft in

rijis.

probatum

Item , appetirus inferior habet quo rcpugnat

§i
non

potuit euelli in Cain,qua:

fupedor

fcincilla rationis

uon

Vtrum

S

T

I

o

Alcnf.i./.f.77.»w

j.D.Thom

motorvniucrfalis,

& dicitur

& dicitut ftimMlM,\e\/yndere-

quaedam inclinatio naturalis ad id , quod didiac lex naturx rationi reds , vcl did:amini rationis.Circa conclufionem corrf fpon-

fis

,

cftie

eftc con/cientia

,

quod

conclufum fyllogifmo prai^ico. Ponit igitur fyndercfim in voluntatc , & confcientiam. Similitcr alibi dicit idem Du6i:or quod illud didlamen racionis imponit onus voluntati , ctfi eft di6tatum ratione demonftratiuaj imponit onus neccilario voluntati , ita quod non fus

illi

,

eft

eft in poteftate voluntatis recipere

autem

cipere. Si

.<•

i.f.f.79. «.i

j.

D BeaM.hie

M Ox»n, hic.

,

non

\cl

in voluntate

:

quia confci?m

dicitur bona,veI malaibonitas,

ia

& ma-

liciacanium funt in voluncacc,

Item , poena pertinec ad confcien^iara:fedgaudium,&pccna,vel criftitia pcrtincnt ad partem appetitiuam dicitur enim poena , vermis,remorfus confcientix. :

Item,

Ttrtium.

fi

confciencia

fic

in intellci^u.qui habe-

dc cognicione,habercc plus dc conicicntia,confeqoens falfummanifcftc. Oppofituro.Ecclef.i. Scit confiientia tua^uia rct plus

Ctntri.

w

,

&c. vbi ponitury«V^ ipfaconfcicntiaj^/rfcft

adtus incellcdus.

in ca confcJcncia.

Alitertameu intclligo, qnod

ifta fint

poncnda

Dc tcipfanon

teftificari, accufitre,

&

non poffunr lia,

quam

c

,

plus rcfolui in principia fpccnbbi-

conrra

;

ptima & pcr fe nonaturar. Sed didum cft

fcd funt

ra correfpendcntia legi

,

qood voluntas non ncccfTario tcndit in fincm oftciifum viatori , quia non potcft aliquid

prius

ei

aliquid ita clarc oftcndi

pofHc hoc non vclie

malum ,quod

:

podit

dum cft in

,

igitur fibi

non

oftcndi

eft

via

abfque argumencis

,

vtrumgraulus peccet qui facit ficunditm

cenfiientiam erroneam,c[itam quifacit centra eam.

SCHOLIVM ,

ita

,& fubratione

mali quantumcunque noti,aquo ncccfTariodif-

Non enim habet ncccfrario nolle refpcdJu mali noti, nec velle refpeftu boni qualitercunque fenuis

bono ,

:

igitur illud,

quo

crit in intelledu.

ncccfTario cft afIntcIIcftus

refiitatur

(fr

quivi-

det neccfTario fcqui.

Dices,etfi vokintas inqnanti!lm libera, non bonum neccfrari6,tamcn vr natura,neccila-

velit

rio tendit in I.

confiientiam

enim ,

bus neceftario a(1cntit,& conclufionibus,quas

bonum.

Dico quod nunquam voluntas fit potentia operatiu.i, adhuc cft rccrpriua volitionis & t antum vt libera opcratur, quia vt rccipir nullum adlum fecundum habct nec aliqucm adum clicitum ,

Sententia Henrici ,fyndereftm in valuntate

quin

,

aliquod

poteft viderc principia in lumine natiirali

hic poflunt proponi fciliccc vtritm omnis confiien-

efte

quoad fynderefim , quia aSu4

nin

ntiijjario

vult binum,

qux

fciencia in voluntace.

quaeftiones

4Vo'ur,iiu

VI l maium. funt pcr fe nota in illo ge- de ^UB I. ncre notis terminis:quia prima principia agibilia ''•«•7 4- 6" 4. cipiis agibilibqs

cogniti in via

tia liget ? &c

dc

principiis fpcculabilibus.fed etiam de pcr fc prin-

iudicare, diri^ere, le^ere ^uafiin libro. Omnes ifti adlus funt ipfius intcUc6tus : non igitur eft con-

du2

fc

fentiat.

Icem,a(^us confcicntiac funt

Aliac

re-

naturz de particulari agibili illecft fupcrior,&: concluditurquod huic eft obedicndirm. Dcinde fequitur onus impofitum voUmtati. Dcinde voluntas plane cligit didbaium a ratioiic. Dcinde fit

inintellc6lu:quod piimo dcclaio.

V6D

Hinricufu.

didlatum rationc probabili

eft

folum intcUedlus habct cognitioncm per Z.

^

tantum , non necciTario imponit onus voluntati, tamen voluntas poteft dimitterc^ didato ncceffarioirationeimperando intellc6lui nonconfidcrare talia. Vcl quod intellcdlus ftet circa alia confidcraca, vel quod inquitat aliquas rationcs

«.1.9.1. Rich.A.i.j.t. Gabr. j.i. Vafq.i i.
Argumtnt, primum. Stcundum,

Syndireps

motot patticuiaris , & dicitur coufcittiti» in votuntttt* ita quod pcr elcdioncm eft affcnficunJum

cft ratio re6la,& eft lcx natura; in inicllcdu, q'i6d fuperiori eft obcdiendum. DeinJe fub lcgc

II.

conjcientlafittn intelleSiu yipel in

yotuntate

:

appatentesincontrarium , & fic cxponit inientionemPhilofophide hac materia. Primo igituc

voiuntace,fcd in intellcdlu.

Q^ ^

duobus in

&

per aliquid in ea.

Item^Anfelmus dc Concordia , cap. 16.

Ttrtium.

Iftis

intclledlucorrcfpondent duo in voluntate legi naturae in intelledbu corrcfpondct in voluntatc

det in voluntate

odire runtipiius voluntacis. Sttundum,

0/«». Henr.

pertinci ad intellcdlum. juedl.i.q.li-

didlamcn vhimatum rationis. I.

alUciens volunta'

tem vt idemfaciat,

A]ea{.x.fq76.m.i.t. D.Thom.i./.}?? «rMt. D.Bonaa. hic

O.xoH.

neceffario

,

,

dijt 4.3 9.

citiim potcft habere.vt natura.Uoc eft, vt tantum appetuus. Sed tantum habet inclinationem na-

tur3lem,& non ducit (vt fic, ficut aliquis appetitus fccundum quod huiufmodi , fccundum Damafcenuni ) fed dticitur. Hoc patet cx intcntione Auguftini in Bnchiridio , qaod volmtM ne^ue

14.

dicendn eji non lihera

,

non voluntM

netjfue

,

qum heati

habct niaiorem cognitionem adualem quam ille.ctfi itaccrtum eft,vel ccrtius huic quim illi C\ ranium aflentiat , vcl plus intclledus huius ficut :

habebit confcienciamxqualcm, vcl maioquia licetper eandein raiionem cflet huic notum , (X illi aliquid , adhuc poflct intellcdus vidct neceffitatcm confequcntiae

,

dico

eft

rem

;

vnius fortius ligari qu
onus impofitu in volun-

rationes habet in contracium fophifticas, alius

tiam aciua' lem , h.ibet

aliquid receptiim volun-

tamen habet. Ideo concedo vniuerfalirer quod habcns maiorem cognitioncm aftualem ca;(eris paribus,habct maioremconfcicntiamjtamcn po-

ficniiam.

igitur cft

quod non

li-

ne brtiFlicit vliimntim

Sed poteft dici. natarahs ordo, quia difficile eft voluntatem non inclinari ad id, quod cft diflatum i tatione pradica vhimatim, non tamen eft impoflibils. Sicut vo-

diHsmm

luntas naturaliter inehnatut

efi,

,

fcientia habitualis quafi dorniir. Si tameniftc

neceflarioaftentit agibilibus, voluntasautem

tati

nin fequi » ratio-

fcicntiam habitua-

lcm , non propccr hoc patct niaiorem fcientiam adlualem quii non aftu confiderat. Ula cnim

illius,

bere.Quidquid

tjfUod

&tamen habcns maiorem

ejjejic volumus , vt ejfe mifiri nonfilum non volumtUy fid ne^uaquam velle pojfumus. tamen non velle nz» gatiuc poteft voluntas habere refpedu cuiufcunque obied^i igitur intellcdus pradicus cft , qui :

DljJtflU t/l

XXXIX.

Lib. 1 1. Diftinaio

4o6

tate ab inrelledu oftcndente,

fibi

deleaandumappetitui fenfitJuo

dimifla ad con-

propter

nontamcn im-

rationes fophifticas.

,

vacillationein

poffibile.vt frequentcr refiftat,vt patct in virtuofi fynderefis dicit aliquid re-

uenrura.

malo,tantum erit in intelledu, vt habitus primorum principiorum agibilium , 5c jn hoc dicitur remurmurare , quia iftc habitus inclinando facit voluntatcm remurmurarcfacicndo-quod in fe eft , ad hoc qu6d voluntasremurmurct. Huic

quod

fiftens

concordat nomcn fynderefis^mz dicitur cflc cum cledione. Sed clcdtio ivon dicitur cfle cura clc-

S

non

videiurcleftio,

CHOLI

V

Ad primum

IL

quam

,

Cain

proptec

principalc primat quajftionis,dico

iftud in nobis

nis in

habet

Iftam viam tenet Bona-

facit

bonum , &

fcmpet vuh

malum antccedcntcr.Vnde quantum

odit

fuperior portio ratio-

w

Diffrt a fynderefi, quia htc efl habit priucipioTum praEiicorwn. Prohatur , tjuia talts conclugignit vno aEiu fio pracedit eleEHonemvolnntatis , {iio reuta

.

&

hahitum. ExpUcat quomodo maiorern hahentes fienquandoque miniu bahent con-

tiam hahitualem

,

fiientiam.

vult,nonformaliter.

Ad aliud dico,quod naturaliter,

Vnde

non

voluntatem vellc bonura Ad

eft illud velle

nullus

motus

eft in

durn.

bonum.fcd tant um pnmus,vel fal-

Vclle

eft.i(5lus

tcm non eUcitus, cum

a voluiuate,inquantum

fit

Ad

Cinf(itnii4 ia tnuHtiiu.

DE

fccunda qua:ftione , in quo fit cenfcientia, dico per idcm ,qu6d ficut intellcdus pra-

(aicus aflentit principiis agibilibus , fic alfentic conclufioni pradicse,quain videt neccflario fe-

qui. Igitur

ille

aflcnfus

,

quando

eft

demonftra-

tiuus.vel pcr rationem neccflariam, ncceflario eft Jiatus rcgolare eleaioncm. Cilim igitut illud di-

ftamen fit antc ele6kioncm , illud non crit in voluntatcincc poteft generari nifi per multos adus. Aliaeft difterentia mter habitus intclle(aus ,

&

voluntatis

j

quia itaperfcftus habitus

ticus poteft generari per iTiultos

:

nunquam

fic cft

cft neccflc

qu6d

talis

in voluntatc rcgiilans neceflario, ficut in intclledlu quia vcl in hoc folo cft diffimilc, quia.voluntaslibere operatur, Er ideo.vtvulc

habitus

fit

:

Jfnbitui

in-

ttUeSlus

vn»

»Sh

gfgni'^

lur,voluntittii,non.

Ariftoteles 8, Topic. fcmper vel eftfirenda inftanquod eftfolitm tale. V n-

tta alihi,vti eft dicendurn hoc,

tatis

non conceditur. Idcodico qu6d confcicntia eft in intcllcdlu, fi cft adiialis , eft diaamcn adluale in intcllc-

iuftitia,quod

7Cenftienti»

&

€»n:orsfcitn-

au,&

ti* rolfi.

idcoeft concorsfcientix

eft habitualis, eft

fi

ftotcles

,

7.

&

didlamcn habituale , Vnde vult Arj-

rcftac.

Ethicorum quod fcicntia pradica

di^aamcn confoime

fc

cft

habcns appctitui refto,

aSus

,

non

efl

elici-

tus.

aliud puflet negari confcqucntia;voIuntas

Ad ttrlium.

& aliud fi eifct appetitus co moAnfelmus:quia tunc tantum ha-

voluntate nunc,

do,quo

vt fingit

beret afFeftioncm

commodi

neceffitatcnaturHli,

&

ideo qoia non eflet libeia, non poflet non velle comiijoda. Scd nunc nul-

nec

cflet

pcccatum

:

neceflario vult aftu clicito,ficuc

necaliquod iuftum.

Ad aliud,dico quod appctitus inferior necefla- Ad quartum. rio rendit in fibi conueniens, idco ducitur,& non ,fecundumDaniafcenum,cap.4j.Sicappetitus fupremus habet inclinaiionem naturalcm , fi

Sed ifta inclinatio non eft nec aliquis adus elicitus. Et in hoc eft dif-

derelinquatur.

fibi

velle,

fimile,quta appetitus inferior neccflario

conuenientis

a(Sl:um refpc(3:u

fibi

:

elicit

appetirus vero

fuprcmus liberc quemcunquc clicit rcfpcftu

fibi

conucnieutis,

Ad primum bonitas

,

&

fecundje quarftionis

,

ciim dicitur,

malitia tantism appropriantur voluntati:

dico quodverumeftde bonitatc morali , vt involuntas funt vnum prinpradicus ,

&

telle(9:us

9-

Ad argum.i. ^.fetuodt,

Bonitas

nott

tanrum

eji

tamen diftinguendo intelledum cum k voluntate, non cft vcrum , quia rc^Sum aHuum. & bonum magis tranfumitur ad iDtelte^ura cipium

pra^ai-

;

voluntatis

pracflicum,

Adaliud, dico qu6d pcena non pcrtinct ad Ad fecunAstm. nifi antccedenter , vel concomi-

dcfieflet talishabitus in voluntate, eflct virtus

mor3lis,& tuncconfcientiaeflcttemp£rantia,vel

»«/«•

ralt volun-

ncquitnon vellccommodaiigitur neciufta. Dico tamcn ad antcccdens , quod aliud cft loqui de

vnum adlum , ficut per in voluntatc de habitu

Nunc autcm non

morali.

Mathcma-

fecun-

aliquis ai^us clici-

inclinatio natuialis, qua:

lum commodum 6.

i.

qtu/i.prima.

in ca fuit,qu6d volun-

apperitustantum. Confiiemiam effe in imelU5lu, quia eftcenclufio, vel hahitM adfi.: condudendnm ,cui conformanda ejl ele-

8.

Ad argiim

tasvellet bona,&odirctroala,&ficantccedcnter

tus.

M

confiderare

ipfius intclleftus, vcl per confiderare contraria,vel

fis,& fanftis. Igitur

6lione,igitur

fubtcrfugere per non

voluntas

tcft

fnaiorem con-

confcientiam tantcr

;

titiuam

,

fed pcrtinct formaliter ad partcm appe;

,necgaudium in primo primo vultfolijm: fecand6 apprehendit hoc vltimum \ volunta-

ncceft

adlu voluntatis intelle^aus te

,

& tunc

fi

in Yoluntate

quia

illaj

triftitia

;

eft ;

fed

difconueniens

vcl

gaudium

, fi

,

fcqui.tur triftitia eft

conueniens,

funt paffiones in voluntate.

Tamen

ad confcien

QuJEftio Vnica. CsnJtH tri/lati

mtdt

& qut'

,

ftrtt-

.""* r''!!,*—

confclentiam pcrtinct gaudcrc antcccdcnter.non formalitcr.quia rcmotfus confcicntia eft efFedliy^ ^ confcicntia. Et quando voluntas eligit iliud quod rcfta ratio di6kat,non fequitur remorfus

DISTINCTIO

Ad aliud didum cft prius quod non rainuitur ,

non confiderando, vcl quia non acquc certa eft notitia , quanquam duo habent notitiam pcr candem rationem ncccflariam , & confcicntia ,

A STIO

Cl^

coi}fcientiz,ncc aliqua tnltitia.

Ai tmium.

407 VnICA.

aSiuj Jit bonftj ex

Vtrum omnis

SCH

O Ll

VM

fophifti-

16.^ 18.

J.^i.Scot hie ir quodl.

Irca

[aliejuid ejfe

eft indiffierens

,

legi

etiam ligat , ^uia omittenf

iudicat neceffariHm adfalMtem

,

eam.Si vero diSlat aliqHidfaciendHm^ipiodeft malnm, DoElor tenet non effe fiqwndam,fed deponendam tjuod ;

pio

ex fine

f"'""^-

intcn-

veruscx princi- Seeundim.

cft

igitur aftus voluntatis ex finc

;

quia fic fi

,

lahilibus. eft ex vnacaufa j fcd' vna caufa vndc pofCt dici a&us

Itcm:bonitas vnius adlus

nen

eft .-iliqua

bonus,nifi

ii

TtrttMtn.

fine;igiiur,&c.

Comri.

Augiiftiiius.Et ponitur in litera.

Oppofitum

iudicaretfi teneri feruarefidem concklina , nulluqfte cpgitatio in contrarium occurreret.

Quod

?

Bonum opui

,

jtrgumtnt.

hnbet finis in agibilibM ,ficut prineipium in jpecH-

VfrijfimuTn efty^uando occurrit aliqua ratio contia.Sed nihil fi admittatur confiientiam hoc ita diEi.tre quod i» contrarium occurrat, fi^Mcnda eft ; vtfiqnis erronee

ytrum om-

:

tiofacit.

ltem,a(5tus intelligendi

lici-

contemnit

hngVL^inwi

fic.

'•

iftam diftindtionem qua-

dragefimam quacritur

III.

nis aEiiM fit hontu

tum , ^od

i

Alenf.t ^f.iOiJ.w.i. D.Thoro. i.±.qu*ft.i%.att.J.i.& i. D.B
Detfimper ligat \fiaH' neceffariHm ad fitlutem , qnod

ConfiientU conformU

tem ditlat

fne

nifi

vnus potcft vacillarc proptcr rationes cas ad oppofitum,quas ncfcit folucrc.

tamen

XL.

Cafmforti rard,ant

CHO L V

S

tmnqwam contingit. Tlures tamen tenent in qttibufdum

M.

I

fraceptit Decalogi ignorantiam qHanioque excufitre,

qftihufiHm

AD

10.

& ego fentio.

Primsm diSlum : Bonitas

&

tertiam quzftioncm

omnis confiientia

liget

,

,

cum

quzritur ,an

dico quod potcft eflc

confcientia de lege diumaivcl de aftu indifFctcnte

vel confcicntia erronea de aftu conrra

;

naturalis adlus eft ab

lcgcm

diuinam.Primo modo ligai cumconfcienriacfl conformis legi dininx duplici vinculo. Secundo modo lig^t, qoia qiii habet confcicntiamde a6ku indifFcrcnte , credens quod fit de necefHtate faImi$,faciensconirarium confemnit falutcm,& faciendo a(fVum in fc non peccat cura fit ex fe ,

,

patrui operante ; an hincfiquatur finitionem via , non diftingtti ^ecie,vide in Oxon ^.dift.^^quaft.f. fitprd in Report. dift. 6. Secundum ; Prima bonitas

&

t,

mcralii

& dicitwrex genere^fecunda,

ab obicdlo,

cfl

Tm/«OT;Bonitas omnium.quae iux-

exfine-ytertia,ex alijS circumftaHtiis.

motalis complcta ta

cft colledlio

redam rarionem dcbentur

atlu

,

tam exparte

ebii£ii,qHam exparte eircumfiantiarHm,qua hoc verfit eontinentur.

Quis,quibus auxiliis,quid,vbi,cur,quoinodo, quando.

,

Philofiph. cap.

indifFcrens : ligauir igiiiic ad faciendum. Si cft Ctnfcitnti* dt iSHindif confcientia crronca.aJhiic ligat,led non tenctur

de qMtbut

ftftnti

ad faciendum illud , ncc eius contrarinm , fcd ad de[x»nendun> cirorcm ; quia fiucfaciat, fiuc non

drqHodl.i6. GfuartHm, Bonitas gratuita his boni-

raciar,ftanteconlcienfia, peccai mortalitcr: quia

r

De qHadrHplici bonitate vide DoEl.in Oxon.d.

nullui per peccatam luum poteft feabfoluerea

k nHm.i.&

41»

rl^j^^^lx btH dt itSii f„g[f^

•

n

r

\.

Ethic.

'DThom.i.i.q.y.

c. i

.

'Hjjfen.l.s,

.

art,}. Scot.quodl.

i

t .

8.§.de primo,

taribus addit acccptationcm Dei ad

prsmium. 1

7. ^.5.

i.dip.-j.num.j.

legc diuina, quiaillaeft ignorantiadifpofitionis, Sc non negationis. Ide6 non excufat, fed accular, &fi adimplet, facii contra confcientiam. Ideo quanquam lex Dei neceffirct ipfum ad contranum,ipfe facit tamen fibi lcgem contrariatn lcgi diuinx. Quomodo igitur deponetur } Dico qu6d

de pracccpto ncgatiuo, vt non occides abfque omni mora pcccat.

fi eft

Si eft dc prascepto affirmatiuo

,

prccar

,

ftatiin

fu,etfi

non

nonpcccet.

qu6d

dico quod qui habet confcientiam erroncam.fimpliciter magis peccat facicndo fecundum confcientiam , quim non fa-

ciendo, quia fortiori pra:ceptoobligaturad non facicndum,vt lege diuina. Ad hoc eft Auguftinus de natura boni , de Proalio inferiore prjcconfule przcipicnte vnum, cipienre contrarium ; ille, cui praecipitur tenetur adprxceptumProconfuIis.Ita fieftnotum,& Icx

&

diuina obligat verc,lex fabricara \ confcientia erronea tantum apparenter obligat , quia folum ,

ide6 fortius vinculum

contrariam ex parte legis diuins.

cft

ad

fruitio in via

ne in patria

,

fi

Dico qu6d

non

diffcrret fpecic a fruitio-

tantiim voluntas

huius fruitionis,

& illius

;

rat

fit

caufa adiua

vel voluntas

potcft fuftincri

faciliiis

luntas ,

fit

toca caufa

,

ita

aflus

dum

illam

ifti

non

aHut

ralu,mtralit,

grUuita.i. d.-j.num.T.

qu6d

ifta:

, fi

difFerunt fpecie

;

BenitMt

f»«<

nihil tMr»tis in

quod obiedum

adhuc non oportet propter hoc dicere

quod

Btniiiu

ttiflex fl^tu-

& chari-

obieftum concurvt caufa a6liua aliquo modo. Si ramen vo-

fruitioncs difFcrunt fpecie

agat

Ad quartam qusftioncm

obligat errantcm

bonitas adlus poteft eflc triplex. NaturaIis,mor;lis,& gratnita. Ptima bonitas eft ab operante. Sed (ecundum hoc fequerctur

las. , Ci

adimplet protemporc,proquo tcnctur , tamcn potcd ftare per aliquod tcmpus pofico aliquo caII.

Dlco quod

»iiu

vnd»

proutnit.

quia fecun- Dt qnt

l.tl,

opinionem , quae ponit quod phan- 3 j««/».7. tafma eft immediata caufa intellcdlianis, & voiitionis immediationc caufac , licer imnicdiatius caufct vnum efFe(Stum,qukm alium:& tunc phan- Dt Jt/linlii»tafmacontinct viriualiret adtiones diuetfas fpeita voluntas , licct eiret totacaufa fruitionis, pufFer habecc dinrcfas volitiones fpccie virtualitcr agcndo circa diucrfa obieda. Siue igitur per fe caufa fruirionis adiua fit vna , fiue plures formaliter , poteft fuftincri

cie in diuerfis potentiis

quod

:

fruitioucs difFerunt fpecie

,&

in via

,

& in

patria.

Sccunda

nt fntitionil

Lib.llDiftinaioXLI.

4o8 Vad*

Secunda

mtritlit

bonitas in acfbu eft moEalis>

& dicitur

vndecft vitupctabilis ,vtl laudabilis. Hxc $l»id aHum autcm eJl a caufa ctiicicntc libeic. Et ibi eft botjfe boaum nitas tiiplex. Pinno boniias moris in adu cft gxgentre. bonitas cxgcneie poft bonitatcm ab efficicntc,

konitiu.

talis

& iftam

habct cx obicdto

,

quia

q.vnie. Maiot.^.j. d, 5 i..Sco(.i/>

D non probatur inter priuaeft me, & habicum non dium bonitas,& malitia funt op:

cionem :

pofita priuaciue circa

obiedum,circa quod natus eft ciTe bonus adus cx gcncrc,po!cft diciadlus bonus cx gecaic

iila bonitas potcft dici materialis in gencrc moris &c ifta habet vniuerfaliorem bonitalis bonitas fc habct tatcm cx circumftantiis flcut pulchritudo ad corpus. Pulchritudo cnira

i%. 5.15. Vafq. 1,1,

V6

traniic fuper

fi

HcrteraWf ii^.

Oxon.hU.

adum

r.

Argument, frimum.

ha-

manum. Item.fieiret adus medius

ncrc. Et

,

cx talibus pofTct Stcundum,

generari habitus mcdius.

;

,

fulehritud» juidftt.

in corpore

non

ex vna qualitatc tantiim

cft

cx propoccione multarum ad inuicem

iedum,

in

quo

funt

,

ica

quod

talis

lit

,

fed

& ad fubibi & talis ,

Pulchriiudo igitur nihil vnum abfolutuni eft in corporc , iicuc nec fanitas fed requiric conuenientiam, vel proportionem humorum ideoexccnus vnius caufat infirmitatem,& cura itcrum rcducitur , rcdic fanicas idco ad lalia non ;

:

&

:

mtcompU'

mocus per

eft

f»lit

moralis complcta

is iMtdfit.

(e ,j.Phyficori4m. eft

Bonitas igicur

ex correfpondentiaad ra-

tionem redam fecundiam omnes circumftantias, prima bonitas cx circumftantia eft ex Hnc, quodadus Ht circa calem fincm,& quod finis re6lc intendacur , circa quem nacus eft eiTc bonus adus. Secunda bonicaseftcx eomodo ,vidcli-

&

SmitM

cir-

eumjittntio-

aalu exfine.

Ordo benitatum in m8u,

qaod agens habeac modum conucnicncem Modus cnim qui conuenic nobiliorj,non competit nobili. Tamcn primabonitas fimpliciter in adu morali eft a caufa cfficicntc. Secunda ex obiedto , qoi eft bonitas cx gencre, ccc

,

tali

agenci.

dcinde bonicas ex circumftantia finis. Quarta bonicas exmodo.fcd completaeft ex omnibus

Vnde btnitM circumftantiis. Tertia bonicas in adu.quxeft inuuittt. gratuita , addic fupra iftas bonitatcs acccptatio-

nem diuinam priiis,

&

ifta eft cx finc alio modo quam cx hoc quod charitas inclinat ad finem fu,

pernaturale.n. Pate^igitur adhis cft cx fine,fcd

4Argum.

Ad

trimum,

Ad

fecun-

dum. jlBue

vrrus en

tjfe

,

bo>iut

ex

folo

fo,&c. JVon

mendaci

,

cft

dico quod non fequitur, aftus inverus fufficientcrcx principio: igi-

tur aftus volunratis eft

bonus

fufficienter ex

fine

;

cft verum fcd fola bonitas adbonicacemadus in voluncate, quia ibi requirunrur omnes circumftantiar. Ad aliud dico quod vna caufa non fufficit ad AdtntiHm. bonitacem ai£lus,im6 oportecvt fic vnus adus bonus cx bonitate multarum caufarum. Vnde

includitur in vcro

,

;

^nt.

finis nonfufficit

,

bonicas

eft

ricurqu6d

ex caufa incegra fica

volnntate

,

;

&

&

quod habeat fincm dcbitum

dum ,

&

confequentcr eciam

propccrea requidebito obiedo ,&

&

,

fimiliter

alias

mo-

circumftan-

tia$,quz requiruntur.

de verha

ohflat tjuod Chryfofiom. explicat

&

&

idem dicunt Theophyl. dr calumnofo. OEcumen.& fauet textm.Imerlinearu exponit defri-

uolts

,

,

drfahulis \fedneijue otiofum

efl

quod habet all-

quemfinem naturalem,efio non moralem,vt Jpuere ,ambulare. Tertium , ejuottd honitatem meriti certjtm efl ,

aBus moraliter indifferentes, tales effe meritorie; certum etiam *3ni honos morales txiflentesin mortali effe fic indifferemesMefi, nec meritorios,nec demeritorios.

De

commums fimentia

efi

aElibns bonis

non

ejfe

meralibw

iufti

meritorios, nifiadfit

,

eorum reUtio,faltem vir-

T)eHm ex charitate. De triplici relatione aEluum i» Deum,vide DoEi in Oxon. hic, 4.
&

quAfi.G.&

AD

I

.difi.

laris

non

adus bonus

,

nam non ,

illc

aftus medius,quia

ma-

nacuraliccrifi deficic,eft

,

,

fcilicct

adus in gcnere, non adtus fingu-

poteft elTc

vt

,

fcd

quod

cftindifFercns

,

ille

Q^^ST Vtrum

fojjibile

Vnica. aSium humamm fit I

moralitcr,quia vcleft propter

,

vel

medius, fingularis

fecundum Boijtium fupcr

,

indtfferentem

.<'

Alenf.} pq.i^.m.i. D.Thom.i.i.j.tS. 4.8.(^ j. D.Bonau.

i«

«r^7. j.j.

R.ich..i. j. j. Dutand./Sfj* j. i.

Gabr,

D.

vel

&

cap.

indi^ercns

Dc

,

quia

ti.

& illud declarac ibidem:& medium

inter hoc, ficut ille

,

qui primo

poteft efie

non habuic

iufti-

tiam,non propric dicicur iuftus,fed iniuftus, Iniuftus camen dicitur qui habet habiium iniufticisacquifitum per aftum. Et fic dicit Philofophus lo. Metaphyfic. text. coiTim.i5.qu6d*/?Aomo neqite bontu , netjue malw. Etiam efto quod effent priuatiuc oppofira,adhuc non funt immcdiata, nifi rcfpcdu apti & hoc pro tcmporc, pro

quo Bon

eft

aptus.

Sicut caculus ancc

diciiur cxcus.

nonum diem

Iniufticiaigicur eft habitus,

eft hominem elicere aftum hunon cum omnibus circuitiftanciis, qus requirunrur ad adum moralem fimpliciccr, ecfi non fic conira mores. Quia fi aliquis det clc-

Sed poffibile

manum

,etfi

cmofynaiTi pauperi,ncc deliberccpropccr

fiacm,fcd ftatim

cum videt,dac fibi,iile

quem

aclus non eft

alfus

fingularis in-

differem

qualitace, Iniu-

fiititt efi contraria iuftitia^ficut illiberalitai liberalita-

re.

ejfe

Opinio

Thumt.

propiermalum. Dico tamcn quod de adlibus humanis poceft Batur efTe a£tus

da^

malus

bonum finem

vel carentia iuftitiar.quando quis dcbcc iuftc age-

o

nattt-

indi^e-

rens non

dat clccmofy-

bonus

fed

,

DISTINCTIO XLL

1.

ABus ralit

tur.

quod

adas

fi

quje naca eft incfTe

,

Sed de bonitatc fecunda

dicitur

quia

eft

naturalis

in fpecic indifFerens :

.

quaftionem dico, quod loquendo dc bo-

lus nacuralicer.

im6

.mm.ii.i}

y.cjuafi.}

1

nitate naturali,

morali

,

aliud

in particulari indiffercns. Efi

comra D. Thom. adrnittentem a^um in jpecie , non in indiuiduo indifferentem.Prohatur ex AT/ibrof.ad oppof. citato ex Boet .Hieronym. ep.ii. apud AugufUn. Nazianzen. orat. 3. contra lul. Gregor. Homil.iy.in EuangeLiUud Afatih. 11. De omni verbo otio-

non dericit bonicas

non omnis.

quia ex veritate folius principij poteft fed non conclufio clTe fufficicntcr vera quia omne quod ,

folo frinci-

fi»

quod aliquabonitas

&

aftus mpraliter,

principalis,non tamcn vt caufa totalis.

Ad

V M.

I

:

adlui^eft

tellc(5bus

C H O L

S

Prtmum diSlum Non datur adtus indiffercns quoad bonicacem nacuralem. StcHndum , Dacur

Ad primum principale, dico qii6d intentiorc£ta facit bonum opus tanquam circumftantia

poleji

& peni-

,

tucinlitera.

,

ibi.

Bonitfu

Oppofitum vidctur per Ambrofium

&

ralittr.

mo-

Qu^ftioI.&II. contra mores , nec eft moralis nmplicicer, ciim iion habeac ottines circiinfVantias.

409

cft

De

bon;tate

tcrcia

qua: cft \n a<5lu meritorio,

?• Tripltx reU-

dicoqiioiial quispoccll f.icctealiqucm aftum.fic

ti> boni

adlujliter cogitaie

in

epnit

Dcum

Dtiifn,

,

h»lfi-

principiu.n cft

vnum

dcDco

bonum

,

dc

cum

Deo

non

Sic dico

ytrum

quis airumit fibi

referc

& fccundo modo adhuc du-

plicitcr,negatiue,vel contraric.Et ficut

duo adus

primi poficiui non poftunt cire indifFcrentcs ad bonitatcm gratuitam.fic neceorum oppoiita, vr

r

cis

opponuntur.

ad

Deum

,

Tamen

vcl quia

adlus poteft

non

non

eft rcferibilis

quia

adlum non rcfcrt , licct fit referibilis. Si primo modo hoc conuenit duplicitet vel quia zik.il corrumpit gratiam , vcl licec non fit rcfcribilis, tameii ftai cum gratia. Ptimo modo eft peccatum morcale:fecundo veniale. Cum igitur eliciens

,

Trtplex »«1 r<-Uiio

in

ȣ}us

Dtum,

,

a6luaiitcr refcrt intentionem in

Dcum

,

vel vir-

efi,nijiin voluntate.

itcm ,peceatum

ejl

adeo voluntarium

voluntariitm,nonefipeccatum,pct

fit

vcra Rciig. (ed nihil cft in potcftatc

de fis

lib.arbicr.c.

eft

voluntarium

voluntatis

\$.Non

^uod (inon SetHndum.

,

Auguftinum dc ,nifi

quod

dicente Auguftino

,

j.

efiinpoteftatenofira quin vi-

taH£amur:eTgo,Scc. Itcm,njhilcft peccatum,nifi ficcognitumrquia Tertium.

nihil cft pcccatuin, nifi quia volitum,

& nihil cft

antequam fir,quia tunc dc illa intcllcftione qu«rcrctur vtrumeflct intelledla,vel non,& ficin infinitum. Nec poftquam ineft , cunc cnim in illo

iiieritorius

tione in a6tu

,

nifi

adtuali rclatione ad ,

vel

nou

rela-

dico quod eft adu indifft^vcns , nec mctitorins, ncc dcmcritotiusjquia fi fic.con,

:

giatia,

non

genere,fi quilibetaaus

malitia oppofita.

Item,incogitacionenonpoteftcfrcmalitia:ergo §i»arfum. nec peccatum. Antecedens patet:tum,quia omnc cognofcibile fub omni ratione cognofcibilis eft

Ideo dico qu6d cxiftcns in gratia poteft eli" aftum indifferentem , qui nec eft aftus meritorius , nec tamen eft ordinatus ad m.ilum,

bonum,atque ideo intcllcaio mali eft mala:habet cnim Dcus cogitationem mali.in quo tamennon cft malum.neque pcccatum tum, quiaeft cadem

quod

peccatum vcniale,& etiampoteft cfTc adus per fe bonus moraliter, & complctcbonitatemorali , & tamen neque meritorius, neque demeritorius , ficut in ftatu innoccntirc. Ec ctiam nunc cxiftens extragratiam operatur

cognitio.fiuc fcicntia,refpeau oppofitorum;ergo

non

di autem,Scc.

quantumcunque faceret adumbonum ex humanus inquantijm humanus eflet bonus bonitategratuita.vclmalus

T>antur tiSw cerc

ri:um.

ejfe ratio peccati ? Quod non videtur , per Auguftinum in lib.de duabus iwatis,Peccatttm nu/^Ham

tinuemerctur quis quamdiu cft in gratia ; & pcr confcqucns continuc dcmeretur quamdiu eft fine

adus

eft

eft

Deura. Sed dc habituali relatione

,

quarritut

&

adusindiffcrens, fedmeritorius, quia nimisgrauis fcntcncia eft , q lod nunquam

^ftfnd meri

,

in cogiiatione poteji

volitum , nifi fit cogr.itum fed cogitatio non cft cogniia , fiue i«tellcda ; quia fi fic , aut quando ineft, quod non contingit , quia tnnc duo adtus fimul eflcnt in intcUcdlu.quod non eft ncccfle ad hoc, quod quis peccet. Nec poteftcfre intclleda;

tualiter,nou

indifferenlet

ratio

ejjfe

& opere

tioncfermone, primo , Ftritm

_

refcrri

ve!

,

I.

I R c A diftindtionem 41. propcer t. diftindtioncm Hicronymi in litcra, Argument. quod peccatum confiflit in cogita- prttnum.

quod poteft adlus non refcrri ad Dcum :non adualiter^nonvirciialiter , non Primo,

o

I

h\en(.x.p.q.\c-j.m.\ ui.t. DThoiti. i.t.y.io.«r/.4 (J^j.yi. >r«. i.j.i.O' x.Scot.in 0)tm.hie.

iriphciter

habitualiter.

T

s

feccati ?

,

adlualiter

A

XLII.

in cogitatlone foJSit

Deum &

laborc:m proptcr

rando

Qjr

cum

,

continuc labointentionem ad Dcum. Tertio , ciim quis habitualitcr cogirat dc Dco in opcrando , cum clicit aftum , qui ftat cum charitatc , & aliquem ordinem pofllt habtere quantumcumque rethote ad a(9:um meritorium.

fualM,

DISTINCTIO

iu daiiJo proptet

vcl virtualitcr cogitarc

,

mSHitlii.vtrtualii

,

fuSicit ad

gratuitc

antcquam habeat gratiam,& camcn quod

cflcc

pcccatum adtualitcr:ergo,&c.

;

cft

ni

eadcm cognicio boni & mali:fed cognitio bonon eft mala^ergo ncc cognitio mali. Contra Hictonymus iii litcra , & Auguftinus ,

de Trin.Iib.9. cap. 1 2. Magiftcr in

litcra,cap.

Contri.

Mo-

prius poccft ita bcoc operari moraliter,

mererctur gloriam de congruo. Polfet igitur efTe a£tas alicuius exiftentis in peccato mortali , qui tamen non circt demeritorius mortali'.er , nec vcnialiter.

Adprimom hliHm

&

prificipale^cijmdiciturj/wfr priuationem nen efl t/udium , verum

tia

cft

II.

f

AlenCfUt.^q \o6.mim }.D.Thon\kicq.\.art.\.i. Rich. (^D.Bonau eitati. Gabi. & Capreo.j.i. «r/.i. Vaf^.i.i. di^,y6.Scot.vbi fupra,

,

f^uando, vel alias circunftantias ,bcne poceft medium,quia donec veniac \\\adjueindo,nea-

efte

trum oportet incfte fubie6lo;fic cft in obligationc aH priEccpra affirmariua. Vel Ci dicam cura Boccio,dico quod boniras, ocmalitia, & moralis ,

&

O

Vtrum ratio peccati pojjit ejfe infermone

fi

;

l

/Ew-

aptum natum, habitus & priuatio fint abloluta Cr tamen fint rcfpcdliua vt rcfpiciencirca

Qj^ JE ST

gratuita funt contraria mediata circa adlum

humanum. Ad .'•liud,concedo quod JndifFcrcntes

,

ita pofTunt

'^i^ V x T A hoc tyizx\tnx,Vtrum infirmenepof^' 'jr<'P"^<^^tf"» ' Quod non vidctur. Vtens pjis ^"^-'^ eft

inftrumento ad fincm,ad qncm ordinatom fccundiim rcdlam rationcm , non pcccat fed :

fermo

iniaentus eft ad

exprimcndum mutua: vo-

lunratis indicia:eft enimyiVwie indicium voluntatiiy

vnde funtad hoc fermoties inuenti

murux voUmtatis

ficut pofTunt cfTc adtus

fiant

gcnerarc habitum in-

Tima:o:ergo,&c.

diffcrcntem.

indicia

,

,

vt pra-fto

vt aic Plato

,

in

Itcm, fi in fcrmone poflcr elfc peccatum.vel hoc Setundum. habet inquantum cfl vox ; vcl inquantilm eft vox fignificatiua

;

non primo modo quia tunc in Nccfecundo modo , quia ,

biucis cfTct pcccatum. ;i.!'i.

Sceti oper. Tetn,

j,.

Argument. primum.

XI,

Mtn

ad

4IO

DiflinaioXLlI.

Lib.II. &

VentrJt,

ad fignificanduai impofita cft, in cius impofitionc non eft peccatum. Contra. Matih.j. G^Hidixerh fr^trifio Racha, rent efi iudido. Itcm lacobj j. qtti in vtrbo non

, nifi quod eft in potcftate volunratrs vndc nullus adus eft imputabilis ahcui,nifi qui eft in potcftate eius. Necctiam aliquis alius adus cft imputabilis nifi inquantun) eft in pote-

ejfendit ,S<.c,.

ftate voluntatis

,

facientis cius

:

crgo in folo

adu

vpluntas

eft

Confif matur per Auguftinum ix.de Cinit,

c,%.

;

formalitcr peccatum.

Q^ ^ Vtrum

T

S

o

I

III.

Cowjffwarw.

quod defcdus voluntanos fcquitur debitapcena. £x quo fcquitur coroilarium , quod in foio velle

ratiopeccaiipofftt ejfe inofere?

peccatum,& in aliisadibusnon,nifi mediante , cx quo enim de rationc peccati eft quod fic imputabile,& non eft imputabilc, nifi quia cft in fit

velle

AlcDfx^.j.ioif. w.^.D.Thoin.i.t.jw/yJ.iS.a.i. Do(Sores citati qutfi.frtced.

poteftatevolcntis,fequiturconclufioprzdi(fta.

Jirgument,

>^^tD^ "O"

primwn.

Seeimiim,

cit voiuntarium crgo ncc peccatum. Antecedcns probatur per Apoftolum Roman.8. Nen ^uod volo henum , hocfacie , Jid ^uod nolo malitm , hocttgo. Confcqucntia patet , quia quod non cft voluntarium,non cft pcccatum. Item, in co , quod eft commune omni homini, bruto,non poteft eile tatio peccati.quia pcr illud non pofTumus nosconuertercad finem ergo pcr idud pofTumus nos auertere a fine y fed opus eft huiufmodi;crgo,&c. Contr^ in Pfalmo 6i. Reddet vnicuiejue /icm:

&

:

Contrti,

dum oferafua. Et fecundum Apoftolum Apocal.3. opera enim iUorumfe^mntur

QjTiE

T

S

lecundum formam, & principium, quod accepit} & idco non peccat,quia agit ficut acccpit.

Ex hoc fcquitur quod pcccatum non malitcr in cogitatione , nec in fermonc

for-

fit

r^

ncc in

,

fi eft,cft folum ibi materialitcr. Ex hocoftcnditur qu6dpcccaium,licctnonfic formalitcrnifiin voluntate,poccft tamen mate-

opcrcjcrgo

rialitcr eire

inadlibus aliarum potentiarum

quia

,

fecundum Anfelmumcitatum c. 4. veluntM efl den !• mma cr motrix tn regm amm& reffectu altarHm po,

.

,

r,

.

Teeeaium

eft

tnaterialiter '"^.

'»^'*"'

*"''**'"

t»-

teHtiaruw.

, quas ita repra;fcntat Deum alloqui, Deui nos potefiatem,<jtiit in nohis efi,fubiecit velnntati,vt ad imperium eitis nonpojfimtu non mouerenos, facere quod vult : imo ipfia mouet nts infirurnenta

tentiarum

&

IV.

O

fift

ytrum dmjio Hieronymifit Jufficims? D.Hietonym.»» tt. eh. D.Thom.i.i.if.yt.ar/.? vhi Ga^n. Conrad. ^IlKoI hicq,vnie,»rt,%. Ct i- Axoc.icm.i.iil),^,

& facit opera

,

,

qut videmtufacere

fiimtis illiper nos refifiere nonfi.tii

,

nec nospofi-

:

necepera, qu&facit ,poJfunt

domina,(^uam nebis Deusdcdit ; necdehemtu,

nec pcffitmHintn obedire. Alis igitur potcntiz in

Ergo

adtibus iuis obcdiunt voluntati.

ficut tcne-

opcrando adibus illarum potcntiarum, ad quas compatatut vc

turdjrere(^itudincminadu

Oxon.hic,

eaf..^. Scoc. in

'""^*""'

&

illos.

1

Item , omnis alia caufa in vniuetfo adiua , eft naturaUs in agcndojcrgo nuUa alia caufa , praeter voluntatem.cft vituperabilis in agendo, ideonec peccat in agendo ; quia quaclibet alia caufa agit

fuo,fic in

in 3liis.potcntiis tcnctur dare reftitudincm

g»^^^

VXTA

Pi\^

//(>r(?»yOTi fit Jitfficiem ?

•^*-**^

argumentis.

hoc quzritur Ftrum ,

diHtJio illa

Proceditur

iiii;:

motrixjficut ergo re6tc

mouendo alias

SCHOLIVM

rum ita per oppofitum potentiasad at^itsfuos,

, fi

non rede mouct

eft

catentia rc^itudinis

:

I.

p.uticipars in adibus illarum Etji rnalitiajit primarie in aSlu voluntatii

pun

diflinEla rnalitia fecundario in

potentiarum

&

,

etiam externis. Ita

latilts ifuodl.

in Scholio clTe in

num,

S,art.

I

)

,

efl

ta-

a&ibiu aliarum

Difbr hic in Oxon,

,pro quo multosvidein Oxen.

&

,

matetialitcr in aliis poten-

tiis;tanthm vult malitiam non effe in aliis

a^ihm , niji

fer determinationem voluntatii , qua pofita contra re{iam rationem , ejl in ipfis difiin&a malitia,& peccatMmfermaliterminHS principaliter ,ficfiwt quaftmateriale refieEiu veluntatis

;

ijuofinfit dixit

Oxon.d.^-.q.z.^. Conctiio igitur teriale peccati

,

cjtta

jola

luntate

non ejt.

;

eft

VO'

maliter

non

malitia nifi in a6l:u voluntatis.

eft

fty Probatio. Illa malitia

,

quz

dicitur peccatnm

fniiliter.

jniuftitiaadualis, vel habituahs

ProlfMtur

pcccitum , in quo

1

Do3or in

vellcf^ Aia-

PRatmitto ad folinionem ift.u«m quxftionum vnum gencrale icilicct quod primo cftfor-

4itt

,

determinatur per priuationem re-

iiitudinis fine cjitapeccatum

feeemum

conipetcre

cft iuftitia

;

:

in

,

co igitur

cft eft

hic autem non cft

,

&quam

tum

,

,

alias

qua: nata c:1

ilh's

teneturhsbcrc. Ergoniate-

rialiter eH; in aftibus aliaruro qiija carcntia incil

potentiarum pecca-

reditudinis

,

quam

de-

bent habcre.

£x

6^«o^<«> ,pcccatum formalitcr

i,

voluntate

potentias

infcriores re6litudo participata in adibus illa-

illo

feqnitur corollarium,quud nullus

adus

altcrius potentia: 3 voluntate eft materialitec lus,nifi

quia fubeft imperio voluntatis;in

illo

manon

pcccatum materialiter,ncc formalitcr. his refpondcndum cft ad formam quxftio^ nis. Adcuius folutionem oporrctprimo viderc ne^ondemr quomodocogitatiocftin potcftatc voluntatis,& ud primam qualitet poteft imperari a voluntatc ; hoc cnim qitRionem. neccfre eft ad hoc,qu6d in ipfa fit pcccatum malerialitcr, cum ipfa non poflit elTe pcccatum formaliter. Sccundo videndum eft, quomodo potcft cfTe mala materialiter. Quantumad primum,videturdifficilcquomo- ^^, togitatie do .idhis intelledus fic in poteftatc voluntatis, yif»«^o/«/f«vt poflit a voluntatc impcrari, quia omnis vo- tevetuntaiit, cft

Ex

litio ncceftarib requirit

intellc6lioneminintel-

ledu naturaliter ptiorcm

,

fimul duratio-

lic^t

rimii.

nifi in

voluntatc,vt patet pet Anfehi)um,f<»/'.4.
Conceptu Firgin.

Seemdo. KiJiil

impU'

fiibile

nifi

Item Auguft.3 de Ub.arbitrie. VoUintas eft canfaprima peccandi nihil cnim cft pcccarum ,nifi fit inpoteftatc facicntis,& nihil cft in poteftate .

;

lotiiniertHm,

ergo voluntas pofllt imperace intclle6tui cogitationcjT» alicuius obiedi ;autergo illam ,i qua aucrtit intellc6lum aut illam ,.id ne

:

fi

;

quam

conuertit intellc6lum

njftftum

cft

,

?

Non primam ma,

quia tunc non aucttcret inteile6luin.

Qusftio IV. Aum

ab

cogiratione

illa

,

fi

illim impeiaret:

nec poted impeiare illam inteliciflionem , ad quam conuertit intelledum , quia Hcut didum efti

ai^us voluntatis ccquirit in intelledlu adiua-

lem cogitationem fimul duratione natura. Cogitatio ver6

,

ad

quam

&

,

prius

conuertii in-

cd pofterioc natura volitione > pec quam incelled^us conuertiiuc ad illam cogitationem , & cogicatio , k qua auertit , eft prioc

teliedum

,

duratione volitione , pet quam intellcdlus auerticur ab illa ; alitec enim pec illam volicionem non auerteretur intelledlus ab illa cogitatione: ergo non videtur qu6d voluntas pofllt impetacejinteiledlui aliam cogitationem , vt Tic pofllc auectece inteiiedum a confiderationc vnius ob-

ad conHderationem alterius. Item , in per fe caufis eiufdem fpeciei non po-

ie(ki

SitumU.

teft ellc citc\il\is,exBrimo PofieriorHm text.eomm.6.

&

.

&

^ua non.

non folum non habec imdnecad adum fuum

caufa prior

,

pofteriori

;

prxfupponit adlum caufz pofterioris fed fi voluntas imperarec cogitationem in inteiiedla, oporcec eam ede caufam primam eius : ergo non przfupponic adlum intelledus , vt caufam Jine qua non. Item tcrcio fic quilibec tffedus Iiabcns caufam fufttciencem , potcft caufari ab ilia fed quzlibet intelledio habet caufam fufficicntem pr«tct volumaicro , quia qaacUbct intcllcdkio habec roemoriam perfediam , quz eft per fe fufliciens :

atque refert aciem

formandam , coniun^ii^ue formaMagnis,& 17. depaiuis,

tam. Similiccr ibi,c.8.dc

riam

:

caufa intcllcdtionis

;

fed ad rationem

memorix

non concurrit voluntas vt patet in quia voiuntas non concurrit ad produdionem filij, ex difiin£i.6.f>rimiliiri : crgo voperfedlz diuinis

,

,

litiononrequiritur vt per fccaufaintelledionis; cigo non potcft imperare, nccintelledum mouc-

iCtam intciiigendi. itcm , obieftum a£l:u intelligibilc cum

te ad

fy»t}.

aciei cogicationis

ciliat, attjue coniungit, ita

etiam ipfa difHnguit, atquc

£t quaumis loquatui de

fiparat vtique voUtntas.

& aciein partefcnlitiua

libro loquitur de inteilcdlu

,

, tamenin i^. quaudo voiuntas

coniungit intelligentiam pioh. Item 3.de Anima, tcxt. comm.18. IntelHgimus cum volumut , crgo intelligere eft in potcftatc voluntatis

fic

;

Item

I

funt nobis pizfcntia.

.Ethic. cap. 9. hahitut efi

,

quo quis vtitur, Ciutrk

qu6d aliqua intellcdlio fic in potcftate voluntatis, non tamen omnisrquia non

citmvult, patet ergo

inteiiedlio

prima, quia quidquid

voiuntatis., eft in poteftate eius

volendi

,

omnem adium

fed

eft in

poceftace

mcdiance adlu

volendi przcedit

aliqua cognitio natura pcior:ergo iila faltcm non eflec in poccftate voiuntatis : proptcr quud dicic

Auguft. 3.deliber.arbitr.cap.

1

gnitio fccunda

fit

Nonefiinpote-

j.

Reftat eigo vc co-

fiatenofira quin vifis tangamwr.

in poceftatc noftia.

Seddubiumeft,pcopceiaigunienca fupiadidla,

quomodo

cogitatio

in poteftate noftia

,

,

fiuc intciiedtio fecuiida fic

vt

quomodo

moueiead illam,cum ad

nihil

,

nifi vt

bicualis illius obiedli, cuius fic

ad^ualem

iliius

qu6d

fuflicit

iinpcraie cogni-

& fic non

tionem vc

,

vuU

fic neceire cogitationcm obiedi pizcedeie. Alio mudo, habeie cognitioiicm iilius obiedti

,

vcl in aliquo fimiii

,

iila

inteilcdlionem

vnum

S

CHO

L

I

remifla occuriit aliud intelligibilc.

modo

dicitur

quod

h»(

It'

d*

n ifi-

"**"*'*

re-

fed caufz naturaies fuflicicnad caufandum aliquem eflie^um , caufanc quantum poflunt ; ecgo volitio nihil facit ad

quia cfledlus caufatur ab aiia caufa nacuraii fufficienter caufantc : ergo non habet aliam caufam.

tiuuntm

vel in con-

Terciomodo dicitur,qu6d voluutas

tcario.

Icdlionis in nobis

,

'*'.'" "?'"

cognitum. ^„^j,„ ^ Oiciturvnomodo,quodfuflic!r cogniiio ha- ^iMtnqu*

mittit intelledlionem inexiftcnteni fibi,& tunc

:

9.

«^miJ*

voluntas pullit miuitwluH-

moueat

lcSta agente cft fufBcicns caufa naturalis incel-

tes

Ttrtii.

autem non fcntimus , cum volumus,

in vniuerfali intel-

voluncas coiiiungii mcmo, &c dicit. Giuodantem con-

quomodo

declarat

:

.^,-. .^.i

.

quiaobicdanon

Contrk r^icaufa

fr«b»tMr j.

&

re cogitationi in inccilcdlu.

CiufZffifte Silnitur.

.

femperagic , fi non impediacur: vc patct dcigne aqua , fi agant circa idem ; fcd obicdta inteiiigibilia rcfpedlu incciicctionis funt caufz adliuz naturalcs, etiam inceliedtus agens , & poffibilis , fi liic ponatur agere ad adtum iniclligendi: ergo iiiud obiedlum inteiligibile,quud cft pcifedtms , femper moueret inteilcdlum ad fui notitiam:contrarium experimur in nobis. Item, Auguftinus 1 1 deTrinit. cap.3. de Ma- Utmdi, gnis, 1 dc paruis. VolHntM hac,at<]ue illac fert,

memoria

Sed dices focte quod cogitatio in intelledu noneft pec fe cauu voiitionis , fcd eft tantum

obiiBi*.

cercognici: quiaconcurrentibus agentibus nacuralibus circa idem paflum , caula eflicacior

tunc enim idem cnet eflentialiter prius & poflerius ; fed cognitio in intcliedtu edper Ce icquifita ad voiicionem , cum voiuntas non polfic veile* nifi pczcedentecogitatione in inteliedu ergo c conuccfo non ellec voluncas caufa inteiieditonis in intellcdlu. Non igitur voluntas poteft impeca:

7-

411

intclledius habct

Quaito

adhim col-

latiuum vt fic,inquantum inccliedlus cognofcic inceiligibile pcc coilacionem ^d aliud, voluntas mouet ad ftandum in confidcratione il'

Quinto modo dicitur quod in poceftacc vonon eft cognitio fimplex , fed difcurfiua inquifitiua,& fic habita fimplici notitia moucc

lius.

luntatis

VM

&

II.

ad difcurfiuam. Cogitationes

,

praterprimam yfiAeJft voluHtati.

modo fithieSlionis ,

tjuintjue opinienes refert

,

&

De

reijcitt

de ^Hofufifts agit Collat.i.

Contra primum tione

aliquid

T) Efpondeo

8.

jLVquud

tumJa

luntatis

ifi II»

^^^ frobtiur frimi.

"**

,

quantum ad iftum articulum, quod in poteftate vo-

oportct dicere

fit

intcllcdlus

aliqua cogitatio ,

,

fiue aliquis adlus

vt poffit infclleaum

aucrtcre ab

modum

quia impoflibiie

adu

,

de habituaii cogni10. voiuntatem veile Rt^dtur

eft

nifi fit adlualis intelledlio in iniel-

fet

:

veliealiquid

notum

Contra fecundum

in habicu.

modum qu6d ,

intelledlio

^"° intelligibili,& conuerccre ad aliud intelligendum. Aliter enim intcllcAus fempcr ftarct

in vniuerfaii

in confideratione obiedli pcrfcdi

dem,ciim in eo intelligatuc fubftantia corpocea,in m X quo.

Scotioper.

Tom. XI.

,

fibi

habituali-

/"«m.

nuilaenim cognitio habitualis fufEcic ad volitioncm obicdli ad^ualem : quia tuuc dormiens , & alius quantumcumquc diftradtus, pof-

le(ka CegitMi» ff

:

non

ad hoc quod vclic aliquidin particulari ,quia tunc intclligens lapifufiicic

M

jtem /im»' d».

Lib.II.DiftinaioXLII.

412, quo

,

vt in vniiierfali

volibiiia

auruni

vt

,

,

concinemut omnia bona , &c. iiuiufmodi , fe-

& bus

,

quitur quod intelledilio lapidis fufHciat ad volendum aurum,vcl bouem.quod falfumcft. Icem,intellcdio in vniuerfali,veleft idcm intelledtione in particulari

cnealia, quia eft aliud

vcl alia

,

cum

poteft

Hngulari iion Hc necintelle^io viii-

iicut vniuerfale in

quam

iingulare

,

uetfalis in patticulari eft alia

in particulari

non

:

crgo

;

eft

idem

ab intelledione

particulari

fcd per

;

hanc non inteUigitur niH hoc detcrminatum; crgo,&c, Item , intelleftu intelligcnte vniucrfale poteft voluntas velle quodlibec volibile contentum fub co , vc intelligcndo animal , poteft velle bouem , cum tamcn voluntas mca non pofCt vellc

bouem

nifi eius fpecics

,

ma mea,vel in particulari

telligibilcm

II. Uttertiii,

faltcm voluntate volente aliquid oportec habcre fpeciem eius in-

,

,

non

vniuerfali

cernatur in ani-

&

per illam intellcdlionem

in

catiiatur illa fpecies in intelie£tu:

Non fecundus dc

quando incelligo lapidem abfolutc , non habeo comparationem prasuiam , nec abfoluta intelie^io fufficit ad hoc , qu6d velit comparatiuam.

Nec quintus modus de cognitione difcurfiua, quia in ihftanti , in quo voluntas eft conuerfa, non

iigibilis

,

,

vel cogitaiio altcrius intel-

quam

vel ciufdem aliter

priijs

,

quod

quidem intcUigibilc moucat intelle£tum & voluntatem,& nc folum cafualiter eftet cogitatio in poteftatevoluntatis.Deinde , non fit per conuerfionem voluntatis,cum non fit prii^snotum ,

jU4rt4>

non

propofitum ,qHla quantumcunque voluntas fic moueat ad aliud , remittendo priorem adum , hoc tamen non eft ad aliquiddeterminatum obicdiumintelligendi fccundum viam iftam ,fed ad quod phantafma fortius mouec. Scd quod fic moueac phantafma,inquantum voluntas remittit priorem adtum iutclligcndi , eft per accidcns rcfpeftu voluntatis. Non igitur faluatur quomodo voluntas potcft per fe auertere intcHedum k confiderationc vnius ad confiderationem altcrius. Concra quartum modum, ad hoc quod voluntas auertat intelledlum ab vno,ad intelligendum aliud,non requiritur femper inteIIc6lio collatiua, fiue comparatiua, quia vnum obicdlum poteftper feintclligiabfquecompatationeadaliud, $c ab intelledtione illius poteft voluntas auertere ,

faluat

intelledlum.

II.

Contra vltimum

modum quod ,

ille

non

fuf-

probarur;fi illud,quod requiritur ad difcur-

Et dtmum

ficit,

jHtntit.

fum , non

eft in poteftate

voluntatis,nee ipfe

difcurfus eft in poteftace voluntatis

;

difcurfus

autem necefTario praefupponit cognicioncm appcchenfiuam obiedi , & illa fimplex incelledio obie£ti,ad eft in

quod debec

intelle6l:us

poceftate voluntatis

,

difcurrere.non

vt fitprk

pcobacum

cftjcrgo nec difcurfus.

Omnti ht tpittients

fimul lnntHr.

rtftl-

Conctaomnc» raodosfimul: nuUusenim

il-

iorum poceft aflignare aliqucm adlura incelligendi in incelledu in

eodem

inftanci

,

in

quo vo-

iuncas auertic inccUc^tum k confideratione vnius, adconfidcracionem alterius,& priorcm nacura. Non primus modus de cognitionc habituali , quia ille t^uUum a^um ponic in injcUcftn,

,

difficultas

natura vblitionc

ftat

j

crgo

quomodo

voluntas poteft auertere intclledum i confideratione vnius ad conftde,

alcerius.

CH O

M

LI V

VolHtttM imperM eoptatieni leSinm

aliqua

(juttndo in

,

,

IIL

vel

notitia

pluribu^ Jimilibtu in intelleEiu [imul

complacet

quia tunc

,

alia remittuntur, vel

exijientilttttt

notitia intenditur

illa

omnino

attertit intel-

imperfe£la ex

ceffant.

,

(fr

Suadeturijfe mo-

dus ex impugnatione aliorum quin^jue. V%de Do£lorem in Oxon. hicattum. io.& cellat. i,

&

'3igiiur ad primum articulum , prxmitto trcs propoficioncs , cx quibus Prim» frtpatct propofitum. Quarum prima eft , quod pofitit. vna intcllcdlionc exilknte in inteliedlu , mui-

REfpondeo

abintellediu. Pra:tetea

extremum i quo difcurrit,quia

&.\o eft pofterior

inexiftentem

'^t

intelligit

ab intelie(%ione ipfius auertit ; ncc aliquod extremum , ad quod difcurric , quia illius inteile-

S

aiiud intejligibile

quJa

Nec quartus modus de cognitione collatiua> quiaquaero vnde erat magis inpoteftate voluntatis habere coUaiiuam , qullm incellecSlionem fimplicem primam ,ad quamconfert. Przcerea,

Contra tertium modum. ficne ego concedo quod voluntas poteft remittere intelledionem , qua rcmifTa poteft occurrere aliud verum eft i caUi , vcl quod occurrac

,

vei cognitio

,

Nec tertius de remiiHone intelledionis , quia talis cemifllo non ponitcognitionem alierius obie£i;i,nifi ^cafu.

tationcm

,

adus

fed

,

in vniuctfali cft indiftinda.

ergo voluntas caufabit illam fpeciem in incelle6lu,quod non videtur verum.

obicdlum

cognitione vniuerfali

volitio eft in fe diftinda

poflbnt cfTe indiftinftae

tac

& impcrfe^aa:.

Hoc

exemplo dc vifu , quia omnia , quae obiiciuncur oculo fub vnapyramide videt,vna taraen cft vifio perfeaa illius , fcilicct punfti in cono pycamidis: vnde illud fuper quod capatet in

pyramidis

dit axis

auccm

videtur diftinc^cj aliorum

,

in illa pycamide func plures vifiones di-

ftindae;fcd

fi hoceft poflibile in fcnfu,mult6 magis in iniciledlu. Secunda cft,qu6d inteliedtionem inexiften* tem , licct non cognitam , vt obiedum , potcft voluntas velle , & complaccre fibi in il-

ia

:

aliter

cnim volunias non

Secunda,

poflet copulare

parentem cum prolc , quod cft contra Auguftinum deTrinitate fetmc vbique,roaxime veto libro^.

Tcrtia propofitio

eft

,

qu6d voluntate com-

placente in aliqua intelledkione cur

&

cence

firmacur; voluncace aucem

Ttrtia,

ipfa intendi-

,

non compla-

&

nolence incelle6tionem ipfa remittitur debilitatur , ita quod voluncas intelle£tionem inexiftcntem volens intcndit , Sc no,

&

iens remittit. Ratiohuiuseftcx oidinc&commixtione potentiarum. Nam fi agcns idem fecundum diuerfas adiones agac circa idem obicdum , fortiijs agit perfcdius fi vero circa

&

difparata

,

:

agit imperfe(^ius

,

quia omnis virtus

vnita fortior eft in agendo.

Ergo

fi

anima fecundijm omnes fuas poagat citca idem obiedum,

cencias operatiuas perfcdlitis agec

agac

,

quam

fi

circa

obiedba

fecundura diuecfas potentias

;

Firilin Mglt

feitnti» tir-

c»

vnum

tb-

diucrfa itSum.juim

ica

quod 9dio

tirtaflitra.

Quxftio IV. aAiocuiuflibet potcntia:,ex coadione alterius poicntix citca idem obic<5lum , perfeiSiot eft propccr ocdinem potcntiarum, & itaH voluntas circaillud

idem operatur,

ciica

quod

intclledlus,

firmutur intcUedus inopcratione iua. Hsc raiio c(tpropter qnid. Quod vcro ita fit , patet per cx-

perieniiam. Expenniur enim hoc in omni potentia.quod ipfa fortius agit , li voluntas complacec

,

& quando poccntiac

funt diTtradlz circa dl-

uerla obiefla impcrfctSiiijs operantur. Item , hoc probatur ex alio , quia agens infcrius fortius agit concurrente fupetiori agentc}

fed voluntas

elt

fuperius agciisrcfpeduintcilc-

<5kus;ergo intelledus perfcanis opcraiur

concur-

rcnteaduvoluntatis. Ex his ad propofitum ex primapropofitionc, fi intcIle(aio vna fit perfeda, non tamen ita,qu6d nullam aham corapatiatur fecum , tunc cum illa

if-

muh«

pofTunt efle

intcllcdiones imptrfeda in

intcUedu. Ex fecunda ptopofitione , voluntas poteft complaccrc in incclledione exiftcntc in intcllcdu, licct

non

fuerit cognita obiefliue

er-

;

poteft complacere in intellcdionc impctfc-

go

Ex tcrtiapropofitione, vo-

Intelledi»

da ahcuius

intenditur (f firmatur fer

luntate complaccntcinaHqua inccUedione intendit eam , &c ficmat : crgo illa , qux priiis fuit

obiedi.

cemfUcenliam voluit- remifla, pcr illam intentjoncm t*tii.

&

perfcdta

fit

Et

eifet fimile

de uculo

dum eft ad argumenta. Ad primum,qu6d illa cognitionem

volitio

illius

^

& fenfus

quod

,

circa

przfens

eflet

adtusinintcllcdlu ;fed proptct ordinem nacuralem potentiarum memoria pcrfedius eft caufa ,

adtualis notitiz, ciiin fibi concorditer agit tas circa

idem obicduni volendo

,

volun-

quod

circa

operatut memoriaintelligendo. Aliter ver6 poflct dici.quod voluntas habet fed immediatam adionem fupet intelledum hoc eftdifficiliusvideie. Idco poteft dici fecundiim priorem viam , quod litct mcmoria per;

&

fedlafit fufficiens pnncipiu.m intelleftionis , voluntas non habeat neceflariam adioncin circa idera obiedum , fi taraen coagat , foiiifica-

adio meraoriz. Et lecundum hoc quoraodo cogitatio eft in potcftatc vo-

cota

iuntatis.

SGH

VM

O LI

IV.

1)ele£iationem de obietlo in opni

morttde.

, effit

Oxon. hic in Schol. num.

maU

,

etiam/ine conjenjk

comnmnis. Vidt citates in

Jitt

i }

re prohibito lure pojitiuo

,

.

^idam tenent

non

citati.

de ope-

mortale

ejfe

,

Sanch.

Id faltem prohahiU,

deleElatienem de opere mortali ,/id> conditione iufiieffe

mortaU,

quomodo

in co-

Jicante, etiamftfit appetitui fenfitini

,

non

Sanch.t.in 'Decd.eap.i.

&

,

,

feu complaccntiani voluntatis

dum

przdictum

,

fccundum mo-

acqueica complacentia volun-

tatis eft pofterior ilia

cogitatione vt imperfcda,

fcd prior,qukm cogitatio perfcAa.

Ad fecundum dicendum quod

feeuH-

tium. >i!

in caufis tota-

dt d*tur.

,&

in cau-

fimpliciter prioribus, vt in caufis naturalibus,

fis

fed

non cft inconuenicns efte circulum, vbi caufa non eft fimplicicer neceiTaria , fed con-

fuperior currit

cum

caufa infcriori contingenter: ficeft

in propofito

cenTaria caufa intelledtionis

pofllc elfe

;

non ,qu6d

quia voluntas

,

fed

eft

ftrfieitur -vnius

feteiti* con-

eurfu altt'

tiz.

complacet voluntas ex diledione in

&

&

cupifceie

do

poteft

& in hoc coraplaccre. Et codem moquoad adum intelledus. ,

Quando

ergo voluntas imperatcogitationem gw^wY» e$. qua vult vt obiedum fit fibi pr«- •^'"^" fi'

non

fcns ad concipiendum complacentiain

agunt

fine aliis

omncra pcrfcetionem ,quam pofluntcaufare & tamen cum fupcrioci agente iftz ea:dem caufz pcrfcdliiis agunt memoria ver6 cft tuflicicHS caufa intcllcifbionis quoad perfcdtionem quam ipfa poteft caufare in inccUcdtionc illa tamen eadcm caufa concurrcnte caiifa fuperiore , vc ;

;

,

:

vohintate

,

&

agente circa idera obie(ftura

,

per-

fcdtiusagic, ptopter naturalcm ordinem poten,

qiuc natz funt fe impedire in adtibuSj Sccti oper.

Ttm, XI.

cui

inferioribus potcft aliquod inoidinatum con-

tiis

fine ea

caufz naturales caufis , quantum ad

,

'^'

concupifcat aliquid fibi voluntas. Poteft eigo aliquid fibi inoidinatc conetiam potencomplacerc in illo , cupifccic,

illo

; fi

illiciti,

illud

cogitatum

placentia plena illius

fufficienter

illo

'f'" '^

quam

alicuius

Ad certium , dicendum qu6d

tiarura

:

adusconcupifcentiz,&adus complaccnEt adus complacentizpiioceft,qaia piius

licet

ne-

caufa alicuius peifedionis

17.

gitatione poteft cflc peccatum macerialiter? AllmscoHeM' Dico qnod ipfius voluntacis duo funt adus fci- ^»/"»"4 (Jf

eft ita

inea.

Ai tertium.

videre fecimd6

SEquitut

concupifcit,

libus inconueniens eft cfte circulum

Agendequ/m-

riut.

vt puta

Lejf.f^api.CortLihidem

qaa imperac , obiedi , aueitcnta pofita doipfum a prioricogitatione, habct in intcUetl-m.6, 7. piiorem dlu cognitionem fimul duratione , Ad primum. n3tuta;& illa cognitio ad quam conucrcit intcllcftum , quz praccedit(r^cius , habet ejji imfcd iatenditur per copulationem, perfedlnm

mSie

operatio volun-

fa remitiuntui in adibus fuis. Secundum hoc crgo concuriente a6tu voluntatis ciica idem obiedkum , quod operatut intellcdlBS , perfc6tior eirec a6tus ; non quod voluntas caufat immediate aliquem adtum , vel aliquem giadum

ipfe

, fi

,

ellet

,

imaginatio

ftans in

jiJargumen- intcUedbui

Circulus

particulare

&

,

fcnfui : multo petfedior eirec intcllcdtio , quia propter diftindtionem potentiacum ciicadiuer-

patet

eadem comparatione ad aliquod corpus,&: euidens plura punda intra eandempyramidem,vnde petfcdtius poflit finc fui mutatione conuertcrefe ad videndum ahud diftinde, quod prius viderat indiftindc. £t pet hoc dicen-

Ai

idem

tur

fit

idem

tatis circa

alia intellcdlu remittiiur, aut definite(re,& di-

alcerius obieAi.

\6.

telledus intelligit aliquid

firmata.&voluntatc non complacente inalia, citurvoluntasauertere intelledlum abvnaintellcdione , Sc conuettete ipfum ad intelledlioneni

415

quando circa diuecfa operantur , & fe fortificarc , quando circa idem concorditcr opcrantur ; & ideo quando voluncas vult idem illud , circa quod opcraiui incelledlus, in perfcdtiorem adum intelligcndi poteft anima. Vnde fi quando in-

fit

illicitum

modo przdido

catum mortale. Et hoc non btis

,

vt cogitarc luxuriam

,

fuam in in

,

,

com-

eft

pec-

foltim de carnalifed etiam in adi-

bus intclledus refpcdu aliorum obicdorum , vt moraii cum deledatione in cogiimaginari fic patet qu6d tatione mortis inimicorum. cogitatio de obiedo illicito, quz procedit ex

&

&

complacentia voluntatis in illo poft deliberationem , eft peccatum mortale. Sicut enim eft moitale voluntati concupifceie fibi dclcda-

tioncm deobicdo iIlicito,& illam etiam,vcl aliara concupifccie potentiz infcrioii

Mm

3

, fic

ctiam

peccatura

Lib.lLDiftinaioXLlI.

414 peccaium obicdo. Ha:c

jjeUKatio fite tortfenfi*

^d

ofus

ejt

cap. ejHt

I

eft

cft

ad hoc velle cogicationem dc

,

fentcnrit Auguftini

dc Trinit.

x. lib.

i

& Magiftcr allcgat dift.14. cap.illo,

z.

illo

Iia-

vt breHiter/umma perjfringam. Et qiiod Augii-

quod delcdatio

ftinus ibi intelligat

confen-

finc

& hominum lil>eretur,<^uod

cogitatio

(kum tum.

dclcftabilis

fic

non Vnde

leftari

,

dcleftabilc

fit

fi

vcnialc,pof-

clfct

cum tamcn ,

non

obiepccca-

cft

vir fanftus poteft ddeftari in co-

gitatione alicuius peccati

efi

tamen

quod

,

deceftatur

;

de-

in confideratione alicuius obietfli,

quatcnus obiedbum fit fibi pracfens, vt dclcdctur iniilo, vtin obicdlo.cftpcccatum. Et hoc patcc ^" Aiiguftinum^ 9.Trinit.cap.i5>. Definire imemptrantiam vertumcjue eius dicere , pertinet ad artem morif ; ejfe auiem intemperattm ad illudpertinet, ejuod ,

in illa artt culpaturficM nojje

& definire

<juidfit Solce-

Quantum

&

viri iufti

,

cft

pcccatum

:

&

ifto

modo

detcftanturcogitationcs illicitas. huius quasftionis,

Ad primum argumentum

P^^^' refponfio pcr dida, quod pcccatum formalitcrnon eft nifi in voluntatc , fcd materialiter

non tamen nifi vc imVnde prima cogitatio vc

qtiiliionU

poteft clTe in aliis aftibus

frim*.

perantur a voluntate. patety«/>r4

,

non

,

,

inducit pcccatum

homo primas

bct

,& toties

ha-

Ad fccundum

jld fecun-

,

,

diccndum quod non

&

,

non

fit

eft in

fermone materialitcr

Nam retSla

atftibus

,

for- /"'"<' /"'fa-

ratio iudi-

&

dine

fibi

riam

,

debita,&qu6d

&qu6d

tranfcat fupcr mate-

ordinccur ad dcbitum finem,& re-

pcoximum & quod noquod eft in conceptu mcntis , aliter mendacium ex defccliuergo citcumftantia;

«flum;vt fcilicet acdificet tificet illud

,

,

:

quam voluncas

tiain voluncate

debec imperare

,

eft

mali-

formaliter,&in fetmonemace-

rialiter.

Ad primum

argamentuixi

dico quod vfus in-

,

ftrumenci ad finem fuum,licei in fc non fic malus formalitcr, potcft tumeu in cq efle malitia matc

inquantum imperatur

rialitcr,

qua

eft

malitia formalitcr

,

prii^s

fequitur,

cogitata; crgo

non

eft

volita. Nam fuflScit quoda(ftus cogicationis fit prxfcis in raiione adus , non in rationcobiedbi confidcrati,ncc redc,nec reflcxe ad hocquod vo-

luntas velit

ad

,

Ad vltimum

quitr-

,

culo qujcftionis

patet rtfponfio cx fecundo arti,

qiiomodo in cogitationc poOit

cum

tntcndit

malum

,

tionis.

Ad fccundum cijm dicitur

,

dico quod ,

provt

illa

eft

rt

1

malitia

eft

iignificatiua.

in

1

cft

,nec aliquam

•

quod

wr

SCHOLIVM peccatttm (idem de

rum )

altjs

V.

aEHbus aliarum potemia-

cjuatentu fiihejl voluntati

cumjlantiis dehitis.

6}up'i ait

,& preferturfine cir-

poientiam motiuam

defpotice fiuhijii volumati :faUit in tjuihufdam

par-

,^uaobfympaihiam cum imaginatione ,c^appetitu , contra eam (juando^ue mouentur , de quo tihui

D.Thorn.

1

Vnde

D

\,i.<],\-j.a.e).ad 5 .Auguft. it^.Ciuit.

1

6.

qitaeftionem fccundara foIuendam,pri-

Uluttofecun-

JLjLmb videndum

Ji^utjHfnit.

teftate voluntatis cft maliti^,

;

eft

&

quomodo fcrmo fit in poquomodo in co

fecund6|

foxjlgnifica-

'""*

""''"'«•

tontinet con»

f,,,^^

aliqui dicunt

ficatiuacontinct in fc

,

,

ceptum tiua

:

fibi

imprimitnr

,

nec aliquera con-

in fccontinetper hoc,qu6dcft fignifica-

ficut

ncc in circulo aliqua qualitas dc nouo

pcrhocquod imponitur ad

fignifican-

Idco dico quod vox fignificatiua, folum cft yox qMaVtn fignum ad placitum rcmemoratiuum. Vndc vox exeitet eoncttantiim immutat fenfumaoditus, nec habetcau- ftummentis. farcinfcnfu , necin phantafia, nec in intellcdu, nifi conccptum vocis ex fc. Tamenauditu immutato a vocefignificatina , immutatnr phantafia , & memoria, & memoramur rei , cni talc nomcn fuit impofitum;& fic excicac intelledum ad confideracionem

illius rei ,cuiu$ prius habuic nociciam. Alicer enim pervocemillam nihil in-

telligec,nifi priiisrcs,cui

\

recun'

dum vinum.

.Ad (ecundam ^udflionem re(pondetur , ^utd firme tft

nihil valet

^j

Et Uum.

qjod impofitio nuUam qualitatem

voci ttibuit jdico quod vcrum

caufatur,

cflepeccatum.

^uifi.i,

Vndevtcns inftiumcntoad fiucm.vtad fincm fuuin non pcccat vtendoco , fi vtitur co d.bito modo , (ecundum didamcn ftCtx ra-

nulla qualitas

,

eft

^

4„/,

finem.

adlualitcr inha:rentem.

non

^ jid

a voluntate, in

iUam,& complaccat fibi in illa. Vndc hocquod aliquid fit volitum , oportet obie(kam elfe cognitum vcl cognitioncm haberc

tcrtium

cogitatio

'"""f"'-

humanis infcriorum po-

, quod vox figniconceptum ,quemcaufat inanima. Si eaim hoc elTet vcrum tunc poflct vox fignificatiua andita mouere inteiledum audientis fecundum illam intelledtionem, inquantum cft fic fignificatiua , & tunc moueret intclledlum Giacci audicntis illam vocem , ad conccptum qucm exprimit , quod falfum cft. Vndc

Adtertiitm.

jg,

pof-

tentiarum , illos debctc ciTc circumftantionatos rctfle reditudinc fibi dcbita , fciiicct participata, loquendo de adtibus potentiatum infcriorum; fed a6tus potentiae motiuae fubeft voluntati;ergo reftus tedlitudebeteflTe circumftantionatus ,

1

tum,

&

,

intel:cc.tioncin,necauquem conceptum.

ftatenoftra.

^^

non

imaginationis

motum

difpolita ad

vocc marcrialiter

quod verum quod non eft in pote-

patct reffionfio

de prima cogitationc

eft

,

omnibus

cat de

cogitatioiics,quoties occurrunt

diucrfaobie(3:3,& quoties furgit a fomno.

Ad

nifi fit aridum, reformarc voces arti-

adu

maliter vero in voluntate.

:

obieciuin illicitum

"»

ad fecundum, dico qu6d malitia, Vnde Jidtur

pcccatum

fiue

eiTec

cogiratio placct

'fi

f"'"'"' *"-

impedita.

debit£,

Sic ergo

illa arte reprehenditur.

fit

§l}tm»do /"''"''

,

fcd

adtus poteniis moiiuac, licet

tis,filingua

cifmiu ^pertinet ad itrtem lo<j»endifiacere autem illKm,

continuatur non proptcr cogitarum , fed vt pcream ad finem dcbitumaliquis pcrtingar,non eft peccatum fcd Ci proptcr

dum.

eft

fint clicinifipraEcedente

vitium efi , quodin fi

jg_ ^,1 ^gum. frimum

:

intcUcditus :ergo ieimocft in poieftate volunta-

Ex quo patec qu6d in eadem cogitatione potcft cflTe peccatum, Sc non eflTe pcccatum , quia quantumcumque

m»U,

motom

ad

totm homo damnabitur , nifiper fratiam mediatoris fci finc gratia oppofita liberari.

quxndo

hrtbiie

culatas

JDei

.

mcmbruni

^lht impcrio voluntatis

fuinopus, fitpcccatum morcalc, patct per illud quod dicit, /ijolkm cogitaturde re illicita, ,

ZaTmJo

Quaniijm ad.primum , dico qu6d potentia motiua m homme obedit voiuniaci obedientia icruili , qua: primo Polii. cap. 9. vocatur deiJ>otica: \ndt in tancum fibi obcdit , quod nullum

ric

noca

,

&

qu6d ad rem

imponitur,

fibi

fue-

illam fignificandam

hsc vox imponcbacur & fic rcducit imclledum ad adualcm intellecftionem rei prius not« habitualicer. £c illo modo poteft cfle ,

(natetia

Qu^mo IV. indrumen-

materialicer malitia in voce, vteft

tum

vuluncatis.

M

C H O LI V

S

VI.

415

qu6d primi mocus funt peccaca , ex c6 quod volunias non prasucnit. Dico quod cunc non eft aliquod peccacum coromiffionis.fcd forte omiffionis , & fic illa opcra, qus funt peccata Si dicas

oHelfio. Solutio.

formaliter, funt illaoperainceriora.

Ad fecundum dicendum quod

OperafinfitiHt,& ne^attHd, mediantepotentia motiuafubfitnt volMntati;

vnde cttm fine

circumfiaHttjt

dehitisfiHntypeccatafitnt.CircafiilHtionemadprimam,

inOxon. in Schel. hicnum. i^.vbirefiolHititr, Primo , an detnr ali^Hts ailH* volmtatit , non liber? 1/ide

SecHodo.^ui motM primifint peccata ? Tertio,an aEini

aliarum potentiarumpojjint ejfe mali ,fine a£lupofitiGjj^arto, an appetittu inferior habeat

uo voluntatii ?

ali^uam libertatem propriam

nem , 9ru

,

?

Ad

tjHartam

ejuiiilio-

,

ftcr fenficiuus

per participatione,& racionalis pcr participationem ; quia fubeft voluntati ,& fimilicet poceft conuerti ad bonum, auerti a bono. Non

&

tamen in nobis cft rationalis per parcicipacionem peradtum fuum.fed per adum altetius potcnti*. In brucis vero

tamen

Ad

eft

II. qutflhnU.

AD

tertiam quatftionem roluendam

dura

eft, ficut prius.

,

viden-

Prim6,quoraodo ope-

rationes aliarum potenciarura funt in poicitate

Secund6,quomodo in eis eft maluia? Quantijm ad primum dico quod opw accipi-

voluntatis

?

,

turin propofito pro operationcaliaium potentiaruin a potentia motiua lingua: licct ennu fcrmo fit opus quoddam tamen dittinguitur conira alia opera , quia fccundum illud opus (ormoj

;

nismaximc fe homociuiliterhabct,& poiiticc. Dico ergo quod pocentia raotiua cft in poteten:i»

,

aut ftatcvoluntatis

eferatiinet

funt inpoteftate voluntntuf

, vtfitpra oftenfumcft: putentiac eciam fcnfitiuae funt inpoteftate voluutads, ctiam vcgctatiua:, quacenus dependentex operavc vegetaciua requiric tione poccnciz mociuz oppoficionem nucribilis,quan(cimad pocentiam

&

:

nutriiiuam,& fimilitet approximaiionem actiui & pafHui. Ec fecandum hoc potcncia gcneracma cft in poteftaie

noftra

,

& in ea poccft clfe pccca-

tum matcrialiter inquantum ad actum inordinatum prxcedit poccntia moiiua qua; eft in po,

appericus fcnfitiuus

fic

quartam

qua:ftionera

formaliter Stlutio 3,

liccc

,

non

particeps rationis in eis,ficuc in nobis.

Hieronymus hlc non

operis,

Ad feeMtidU,

brucis,

eft Iiber

explicat dtHifiorttm peccati in peccata cordit,

&

appctitus no-

quo conucnimus cum

in

,

dicendum quod pcccatum aduale

,

diuidit

Solutioquar' tt^uAfiitnu.

nec ctiam fubicdtum pcccati formalis, quia hoc eft adius voluntatis , & non cogitacio , nec fermo , nec opus cxterius , nec ,

originale peccacum , quia hoc eft tancum in animarfed diftinguit tantiim fubicdtum raaterialepeccaii. Ec poftec concineriilladiuifiopeccaci macerialis

fub duplici membro,rciIicec,qu6d

peccatum quoddam

quoddam

confiftic in aftu intcriori

,

&

Primo modo cft peccatum cogitationis. Secundo raodo fubdiuidicur,quia fic continet locutioncm,&opcrationem, & racionabilicer diftinguit illud peccatum in adlu exteriori.

locucionis a peccato opetis

,

quia locutiomaxi-

cft, & vc hocommuuicaciuus & ama-. bilisj locutioenim facit ad commtinicationem, & ad amationem , & ficcircuroloquimur adtum exceriorem per doo membra , & debet intelligi diuifio pofiiiuequoad peccatum commiflionis, negatiuc quoad peccatum omifllonis , in cogita-

me conuenit homini

mocft quia :

vt

,

vt racionalis

fic eft

tione, tocutione

,

,

& opere.

.

teftacc volnncacis.

Similicer ctiam qaantiamad

poccntias fcnfitiuas

rum dcpendeni ftinus

1.

1

,

quatenus operationes ea-

Vnde Auguquod quia aperrio

a potentia moiiua.

Trintt, cap. 8.

dicir

palpebrarum ncfeHario rcquiritur ad vifioncm, & motus localis paipebrarum obceiit animi,eatcnus vifio 2t quemeJo,

cft in poteftace voluntacis.

Sed suntne voluntatis,

DISTINCTIO Qv^iESTlO Ftrum

fojpbile fit peccare in Spiritum

i\\x potentia: aliter in poteftate

qudm

per principium

fanfium ?

motiuum ? Di-

co quod fic , quia perfcdkius poftunt in adum cx co , quod voluncas habet aftum circa idem obieGtMxn. Patct in vifu. Nam ftanteeademdirpofioculi; potcft vifus imperari i tione obiedi voluntate, vt abfque mocu locali intueaturali-

XLllI. VNiCA.

D.

Thom

V. i.judfi I4.art,t.^x.hie ^tift.t.wt,! .A\cn(. l.furt.fUdft.iy^ membr. i.D.BoDiUCx^X.. hie arg. i.qutft. i.(Sr

Rich. ibi.Daiiod.qutft,

i.

Gabr. ibidem. Scotusf»

Oxon, hic.

&

I R c A Diftindlionem quadragefij. mamccrciam quacricur Vtrimpofi- Argum.

&

perfcdius modo, quam prius , infra eandem bafim, hoc in eadem py ramide ,

quem punilum

:

&

fibilefit

proptcr copulationem voluntatis. fluemoJo efi in ti* m»litiiti

Jtd frimum ari.juijl. }.

Sed

quomodo

eft

tum fannum

malitia in eis?Dico

roaccrialicereodcm roodo

,

ficut in aliis

,

in fer-

mone & cogitatione, fcilicct quando non funt cum debicis circumftanciis clicic2j& carcnc rcditudine participaca, quam debercnc habere. Ad primum argnmcncnm de Apoftol. dico, illudeft inrelligendum quoad primosmotus,& de his non videoquod fint peccarum,quia

quod

praecedunt tio

culpx

tatis.

omnem aftum voluntatis, & nulla ra-

eft in

aliquo prxccdcnte aclum volun-

Delcdlaciones vero ,qua: funt in volunta-

te, funt

peccatum , quando funt dc

quando voluntas

Non

quod

illicito, vt

delciflacur appecirui fcnfitiuoi

quia illxnon funcfinea£lu rationisj&voluncatis prxcedentc.

perfonam diuinam dicitur loannis

meum

:

i

j.

?

Quod non

videcur.

poteft quis peccare in nifi

,

fri-

voluntatem peccare in Spiri' nium.

pcccet in aliaro

6^# dili^it me diligit

,

vnam

quia,vt

& Patrem

ergo, &c.

Item,

fi

poteft efte aliquod

peccarum

in Spiri- SeenndHm.

tum fandium, hoc eft peccatum, qnod opponicur charicaci,quia fecundum Magiftrum dift.17. primi libri Charitat efi Spirittufar^tti.Et paret primar loannis j. Deut iharitat efi : chaticaci autem opponicur odium fed Dcum non poteft odire voluntas, quia in Dco non cft aliqua ratio mali. :

:

Item, ficftaliquod peccatum in Spirituro fandtum,illud

eft irremifllbile

Saluatotis Afatth.

lum peccatum cft

1

1.

&

fccundum fentenciam

in licera i.ci^.fcd nul-

irrcmifllbile per

Auguftinum i Ke 4

Mm

Ttrtium.

DiftinaioXLIlI.

Lib.II.

4i6

Etgo nuUum

^etntSi.cap.ic),

eft

peccatuni in Spi-

ritum fandtiim.

Oppofitum

ContrJi,

p.itet

per Magiftrum in litera.

CH OL

S

V M.

I

&

non

poteft habere afttmi circa

vnum correlatiuorum,

&

ua

,

jntelledus

nifi habcat circa aliud, ficnon poteft fieri reuerentiavni peifona: , nifi fiat omnibus. Scd hoc non valct, quia quantumcumque fint corrclatiua tamen circa extrcma funt duo aAus intelledus , ficut patct dc accidcntc Aibie£lo, qui enim intelligit accidens,non propter hoc intelligit fubiedtum eadem inteIIed:ione,licct aftus operandi fit vnus. Item , Pater fub nomine Patrif , non dicitur correlatiue ad Spiritum fanftum crgo Patri po,

voluntMtiElHaliter auerti ah vrta per/o»a,&

*jp9tejl

mn ah alijs ,ficM & conuerti, de ^ho in Oxon. 1

,

ejUAft. i

.

1

.

dijl.

auertens tamenfe ah vna, virtualiter auer-

,&

finalem Auerfio per de^erationem impoenitentiam appropriate dicitur peccatum in Sptriittfeah

alijs.

tum fancliim , cjuia

contrct ejfeBitm ipfi appropriatum,

&ep,fo,

Jta ^ughfltrnii de vera, &falfp(£nit. cap.^,

vide Schol, in O.xon. hlc num.

ex malitia hxc

tjutftio

j

.

& cjuomodo peccatur Moneo

e.vplicatur ihid.quaft. i.

htc <jHod

hinctranfiataeft ad Scriptum Oxonienfe,

&

:

non

tcft fieri reucrentia aftualitcr.licct

litcr Spiritui fanfto,

Et

aftualiter quis peccet in

aftua- feccans

fiat

vnam

videndum eft quomodo poAtterji» k teft efte peccatum aliquod in Spiritum lanDto (ittflcx. ftum pra:cisc? Vbi fcicndum , quod omnepeccatum eft aucrfio a Deo & conuetfio ad creatu-

REfpondco

,

hic

pofllbilc cft

peccando aftualiter in aliam. Scd tamen virtuaipfum cogitare , ciim facit rcuerentiam vni,tunc cnim virtualitcr facit reuerentiam omni. Et fi eliciat aliquam opinionem erroncam circavnam perfonam , virtualiterclicit circa omnes ; quia caruni eft vna bonitas , & vna rapicntia. Non tamcn eftncccirc, fi aftualitcr

,

Inquantijm ergo peccatum virtualiter, vel inquantiim ccditin formaliterauertit ^ Deo,

peccat in

jrreuerentiam alicuius perfona:, non poteft auer-

aliam.

ram,

&

terc ab vna perfona

;

nifi

aucrtat ab alia virtuali-

nec vt fic potcft peccarc aliquis in vnam pcrfonam,nifi virtualiter peccct in aliam. Sed li intelligatur qasftio de auerfione adluali , pofter

,

eadem ratione

fct vidcri

auerfio adualis ab vna

,

quod non

,

poflct ficri

ab omnibus

nifi fieret

adlualiter. Pttifl e^a

nuirfio ab

va»

perfon»

diuina,^ nb aiys.

tti

Vidcturtamen mihi contrarium, qiiod

fctlicct

poftet ficri auerfio aftualis ab vn
ab

Quod

alia.

probatur prirao

fic

\

quia

non

cum

fint

tres articuli refpicicntes diftinde tres perfonas,

vno articulo,&

poffibileeft aliqucm errare in

non in

alio

perfonam

,

& pcr confequens peccare in vnam & non in aliam qaia habita .^duali

,

;

confideratione dc vno, tnr dc alia,

non oportct quod

liabea-

In qualibei autem pcifona inuenitur

ratio vltimi finis, quia ratio ornnis boni;crgo

vt

fic,

pottft

fieri

habira confidcratione ad aliam pcrfonam. vidcrur .agerc Ecclefia in Collcdis 'Ecclefi»

rigit

nem

fii-

eratio' (td

vn&

ferfonnm,

^

»d om-

tion

fine dicitur, ?er

communiter

turmcdiator

ritttfy

vnam

portigitur. Et in fine iubnedliergo videtur inorando erraredinon aliam adlualiter, petfonam , j

&

&c. vbi multa ponuntur

niunt,

Potejl effe ton/iiieratio,

dr

reiieretia

tircaeffentiS

fiUm,

nifi Spiritui

fando

,

, ,

Venicreator Spi-

qua:

vt puta,

non conucquod fit do-

,

qu6d peccct

feceare cirta

rtJijUM,

adkualitcr in

§luomodt Sed iftomodononaccipitur peccatum in Spidi/linguHtur ritum fandum.vt fcilicet aliquis peccet in ipfum peccat» rt' non in aliam perfonam, Sed dicitur peccare ^eHu perfain Spiritum fanftum non propric, fed appropria- narum l tc, vtquiapeccaturo aliquod eft contraapproptiatum Spiritui fanfto , dicitur efTe peccatum in Spiritum lanftum , fecnndiam quod diciraus,

&

quod bonitas

,

aut potentia appropriatur Patri,

& ideo peccatuni ex infirmitate, fiue ex paflione, Patrem,& fapien-

dicitur eiTe appropriatc contra tia attribuitur Filio

tia diciiur cftc

^ione iftius

,

ideo peccatum ex ignoran-

contra Filium. Et de

peccatorum quaere

ifta diftin-

in quxftione

alibi

In

diftin^ionis *.

inq.

Ozon. X.

quz

Dico tamen bteuiter , quod omne pcccatum, fola ciac ia quod cft in voluntate, nonpra:cedentc pcrturba» Ozon.ancetionc, nec paflione,nec ignorantiainratione,eft qium hxc

peccatum ex

certa malitia

Adam, quia in eo non fuit

,

& fic

fortc peccauit quzllioilluc

perturbatio ex pafllo-

ttasferrctur.

ne prscedcnte , nec ignorantia. Scd tamen non fit pec' cmnc peccatum ex malitia, nec finc pcrturbatio- ^iuid catum ex nc voluntatis, & ignorantia, eft peccatum in Spi- m»liti» ) ritum fan(flum quia fic pcccatum in Spiritum :

fandum non

grauiflimum. Peccata enim excerta maliriapoflunt eflc contra prsccpta fecunda: tabuls, qua: non funt grauifl[ima , quia cflei

tantijm virtualiter aucrtunt ^ fine

:

oportet ergo

qucdpeccatumfit contra prarcepturo primacra-

aduali confideratione diuina: cftentiae.nihil cogitando de pcrfona ( vt patet de Philofophis ) fic confiderando cftentiam , non confiderando perfonam,inucnireturin ea ratio finis,& omnis perconfequcns eircntiac , vt cftcntia eft, boni, potcft faccre reuercntiam, non faciendo perfonas etgo eodem modo confiderando adlualitcr

& formaliter aucrtit , quia tunc aftualiter vltimo fine. ab obiedo illo perfedliflllmo , Nec adhuc omnia pcccata contra prarccpta priraa; tabula: funt in Spiritum fanftum quta oportet ad hoc quod fit peccatumgtauiflimum, qu6dopponatura6lui pcifcftiflimo conuerfiuo ad Deura , & ficquia aftus charitas ', vt dilcdio Dei,& cftadlus perfcdtiflHmus conuerfiuus ad Deum, fi haberet oppofitum, fcilicct odium Dci, hoc cdet maxiraum peccatum. Sed non credo quod aftus charitas habeat Andaripafadlum contrarium oppofitum , quia non potcft fitidiH Dtii

perfonam vnam, non ccnfidcrando

aliara, potcft

Deus

odiri ab aliqua voluntatc

non faciendo

to *.

Non

fjum,

q.l.

quibus in

Dominum noftrum lefum Chriftum,

Hoc ctiam patet in illo Hymno

3. De hoc in Ozon.i.d.i.

, iii

Hoc

&c. Primoenim pr2miiticutPater,adquem oratio

ftinftc

MS,

illi

rcuerentia, vel irreuerentia,non

vnam

in

perfa-

quod nam videtur vnam perfonam , non virtualiter fic

liter necefic eft

2,,

4. AStuallttr

& alia.

buliE

Item , magis diilinguitur perfona a perfona, quameflentiaa perfona, quia inter perfonaseft oppofitio relatiua, non autem fic inter eflcntiam pcrfonam fed poflibile cft aliquera ftarein

&

:

&

&

:

faccrc reucrcMtiam vni perfoni

,

alteri perfonac. Et ficcxoppofito facereirreue-

rentiam vni aftualiter,

Sed diccs quod non perfona,

& non eft fic

alteri,

de perfonis,ficut de

& efTcntia, quia pctfonae funt corrclati-

,

&

.,

eft

vtdixi in quar, *d.45.<j. crgo peccatum in Spifitum fandlum

odium Dci, quia formalitcr non

Cum crgo poft dilcdtionem

j.

& alibi.Vide

poteft odiri.

Dei,a6lus perfc6lif-

Deum , fit adus , quo volunias tendit in fpci,oppofitum eiuscrit peccatum grauifliroura, firaus

&hoc

fup.d.^.q. t.

Qujpftio Vnica. hoc eft peccatum defpetationis , Ciac obltinationis in malo , cum defpecatione i & propofito non pcenitendi , 6c tioc eit pcccatum in Spiritura

417

Sc

DISTINCTIO

XLIV.

fandkum. 6.

Ai

p*cc»ti Spiritum

in

fMSum tri» ffuirHtuur.^

Secundum hoc, ad peccatum in Spiritum fan» €tam ttia requiruntur, Tcilicet , quod fit ex certa malitia,Sc qu6d iit a^us oppoiitus perfedtiOlmus idtai conuerliuo in Deum, 6i hoc modo cd peccatum in Spiritum fandum , &elt finalis impoe-

non quia homo decedit iine pcenitenquia habet propontum de nunquam pcc-

nitentia cia, fed

Q^-«sTio

Vtmm fotentiafeccandijit a Deo f D. Thomas 1 .hU qutft. i.urt. 1, D Bonaaenc. »rt. 1. qutft, Richatdus 4rt. i.qutft.x. Dutand. qutft.i. tiabr. q.i.

,

R c A DiftinAionem quadcagefimamquartam & vltimam qusri-

I

&

oritur ex defperatione. £t iic dicit nitendo , Auguftinusf» lilt. dejide *td Petn/m , qaod pcCCimi hotninum incidunt in hoc peccatum vt patet de Cain, qui dixit Genef. 4. Ataior eJHriiqMitat mea, qukmvt veniam merear. Ctedidit cnim Dci mjfefericotdiam effe minorem fuo delido, miferi-

Deo:fcd potentia peccandi non eft aliqua potenlia. Probatio , quia fi eflet aliqua potcntia , eflTct

cordia' eft bonitas Dei

potentia libera

&

,

quas appropriatur Spiri-

fando , & ideo dicitur peccatum in Spititum fandlum , vt patet in liteta. Eodem modo ludas Mmh. !(}. & ponitut in litera i.cap, Eft autem huius peccati aflignatio^de quo dicit Auguftinus primo libro de fermoneDominiin monte,qu6d IhdM faeilius de^erans incurrit in latjueum , ^ttam humiliattu vtniampetere , & dc numero ifto fuit tui

Tecettum in fMH'

Sum

qu»rt

dieitur irrtmijibile}

Dicitur autem illud peccatum irrcmi/Iibile,

hon

Vnde fecundiim Magiftrum in hocpeccatum non i'emitteturhic,necin futaro , quapdo non habet poenitcntiam comitem. Sed hocconucniicuilibctpcccaiomortah'. Vcruntamcn hoc peccatum diciturirremiffibilc, eo modo , quo nullum aliud peccatnm eft irremiffibile. £t hoc dicitur duplicitcr primd , quia fimplicitcr.

litera,

:

nuUum

aliud peccatnm opponitur ditede ptin-

cipio rcmiffionis in rcmittentc : fed illud peccatura cft dtrcdl^ contra principium rcmiffionis pcccati in remittcntc , ex co quod aufert miferi-

diam

«i

catum,

Deo, quae eft principium rcmittendi pec& non dat fibi nifi iuftitiam,& hoc habet

inquant^m

%d.i4.q.t.

cft

cum

cft

dcfpetationc j

talis

cnim

dif-

fidit,& defpetat dc mifcricordia Dei. Secundo, qu6d corruropit difpofitioncm ad remiffionem inco, cui debet reraitti, quia, ficut didum eft in quarto, * principium dilpofitiuum ad remiffio-

lihertatfs

Item

;

7-

Ai

urgtm.

frimumfritttifttl*.

obftinato

,

tollit

orane

talc

a

fecundum Anfelmum de li-

fed

igitur,&c. fi

&

quim in

ergo fi Deus eft caufa potentis peccandi , ifta potentia elfet magis in Deo, quod eft inconueniens. Itcm, omnis potentia , qux eft i Deo,habet in r*"»«"». vniucrfo aliquem ordinem ad alias potencias; ,

feipfa;

Dco funt , otdinata funt ; fed pot.enpeccandi non poteft habcrc aliqucm ordinem ad alias potentias ; quia quxto ^n fit fupenoc potentia,an media,an infima ? Superiorpotentia inter potcntias non poteft clTc , quia non conuenit Deo, cuifuprema potcntiaconuenit. Simihter cura fit potentiaad deficiendum.fiuc potentia defediua, non eflct potentia fuprema. Ncc quia qua:i tia

poteft efle mcdia poientia, ncc infiraa,quia tunc poflct habcre potentiam fuperiorem imperan-

tcm,

& tunc non eflei libera.

Ad oppofitum ftolum ad poteHas

,

in litera cap. 2.

Roman. cap.

i

& allegat Apo-

<^'"»'^^-

j.vbi vult quod w«f/?

nijia Deo.

S

CHO L

J

V M.

Potentia peccandi fiimpta pro abjoluto eJtaDfo,

quiajic efl ipja voluntas

:

efl etiam

a Deofurnpia pro

Ad primum arguracntum , patctmodipcr fupradidia , qu6d non poteft quis diligcrc vnam

adformalem malitiam.

pcrfonam,ncc odircnifi

RE(pondeo,qu6d/wfr«/M^f(c-4ff<^'^' potcft accipi vcl pto principio vifionis; vel pro

etiara virtualitet diligar, vcl odiat iliquara aliara perfonam. Poteft tamen aftualitcr diligerc ynam,non diligcndo aliam

Ad

fecundura

,

patet tcfponfio in folutione

qu6d illud peccatum eft principalitcr

contra fpera

:

& poteft

fic dici, etiarafi

intcUiga-

tur opinio Magiftri dc charitatc. ttrtium.

eft

reffeHu ad a£iumpeccati,Jed non vt

qusftionis,

Ai

non

difpofitiuura.

adualiter. AdficUdum.

qiiac

:

peccatum inquantiura habet propofitum de non tali

,

nium,quaE caufantur ab co fed effedlus emincntius contineturin caufa aiquiuoca , prarcipiic

, eftquxdamdifplicende peccato,& conuerfio ad Deum. Illud autem

poenitcndo in

aliqua potentia

potentia peccandi eftei i Deo , ergo Secunium. potcntia peccandi cft in Dco. Probatio conliquentix. Deus eft caufa aquiuoca rcfpedlu om,

nem peccati in peccatore tia

:

:

\icu ixhiiv. poteftas peccandi non eJHihertat,necpart

in caufa prima

illcAchicofel, i.Rcg. 17.

!• Arptm.i,

ytrim potentia peccandi fit a Dee ? Videtur quod non, quia non tur

:

SfiritU

Vnica.

Ad tertium

,

eft iricroiffibile.

patct

quoraodo

illud pcccatura

dicit

reifciium

ordine ad aftum videndi. Si fecundo modo , id vcl pro ordine ad dcformitatera ; vel pro ordinc ad aftum fubftratum dc-

poteft efle dupliciter

;

Si autem accipiatur potentiapecfandi pro principio potentiaU, quod cft fundamenium huius ordinis, & refpedus, dico quod in ipfa, vc fic, funt rationcs diftindlac corcefpondenies duoforraitati.

bus ,qu« funt in aftu, fcilicet fubftantii a6tus, deformitati. Raiione libectatis , qu£ cft in ipia, fundat ocdinem ad afium pofiniium in fe; libertati autem arbitrij increatura, anncxaeft

&

limitatio, ratione cuius fundat oidinem forraitatera in ziJta.

Nara

ifta

adde

-

iimitatio collit

perfe

L I V. Qu^ft. Vnica.

4i8 Lib. 1 1. Dift.X

pcrCe<3:ionem, quaeeft in Dco, Ide6 dico quoci totum hoc cft fandamentam huius ordinis ad a£fcum in fc,& ad deformitatcm

tnentum, vpcacur

Deo

,

:

funda^iftaefti

8c tale

pttentia peccatfdi,

& afVus fimiliter, vt patct

fupri in ifto fe-

cundo*, & licct ipfa defotmitas concomitans q.i.&t. non fit a Deo. De hoc quaere ahbi *. * la Oxon. Per hoc patct ad argumentum primum,quanhic. tum ad intentionem Anfeimi , quia polle peccare,vt dicit totum , non eft pars hberi arbicrij. £t Ai primum hoc probat Anfclmus ,vt hbcrtas eft perfe£tio frinfif^li. limpliciter tamen loquendo de potcftate qua *Supr.d.jt-

\

,

voluntas poteft pcccare

,

eft

aliquid liberi arbi-

Ad fecundum qu6d ,

fundamentum

qux Deo quam

potentia peccandi

,eft

;

:

potentia currendi caufarc

oii*3it.

,

Ad

ttrttum.

Deo, non tamen vt pofllt jmmediaic in fc , led tn

in

teft eiTe

UlMti».

eft in

adum curtendi

quo natus eft incfrc. Diccs qu6d eadetn rationc a^us peccandi po-

alio

Potcft dici

qu6d

ordo tripliciter,vel ex ordine ad ccrminos , ad quos , vel ex ipfis in fc confidcratis , vel ex modo operandi. Ratione terminorum dico quod non eftfuperioc : quia aliqua potcntia iu materia

formam mb-

ad

eft

ftantialem,hocautcmfolum eftad formam accidentalemi formaaoccm fubftancialis perfe6lioc cft omni forma accidentali, Aliis vcro duobus modis poteft elTe fuperior , primo quantijm eft in fe, quo ad natutam , in qua eft , quia cft natu« ca nobiiioci, fcilicct intelleduaii , & in fuptcma natura , vt Angciica , & cft fupccma potcntia in

eminentcr in Deo.

Dicendum, qu^dadlus peccandi quantum ad illud, quod eft pofitiuum , cft in Dco , vt fcilicct ille adus eft fubftratus. Ad tertiam , dicendum quod habet otdincm ad alias potentias , vt eft fundamentum ordinis

&

ad aftum , cft fupetior potcntia rctroode toto fimul , tunc catione uicdet vlcimain ocdinc.

:

fi

tamcn eficc

iiliusptiiiaci»

VinU lihn

Quantikm vec6 ad

,

cminentius in , in crcatura fed potentiam illam fic eminentius cfte in Deo , non eft ita , qu6d in ipfu fit potentia immediate ad illum adfcum caufandi in fe vt cft

eft catio pofitiui ?

iilanatuca.

trij creati.

Ad fechndU,

Scd qualis

in potcntiis attcndiiur

modum

dici pecfcdtioc potcntia

opecandi , poteft quia quant6 aiiquid ci|

,

magis abfoiutum a ccfpedu adpoftetius,tant6 eft pecfe£fcius

,

&

ide6 Deus

non Quanto cnim

eft

maxime

pccfci-

£lus, quia in eo

cft

tefpedius ccalis ad pofte-

tius.

aliquid eft magis abfolutum

^ cefpedu ad pofteciiis

dependec ab eo

,

tanto poftccias magi^

,

vt putet in

Dco

,

& omnc tale

Voluntas autcm intcc cctcras potcntias magis abfoluitut ^ ccfpc^U ad pofterius; aliz cnim potcniix dcpendcnt ab ipfain adibus fuisiipfa vec6 \ nuila in cationc cauia;,nifi tantum l. pcimo pcineipio , quod cft Dcus , k qua cft perfedlionis.

omnis cccatuca dcpendet fui exiftentiam,

nis cceatuca,

maxime

quantum ad oroncm

cationalis, otdinatuc,

jpfe eft jilpha 8c Omegti fic

,

& caufalitatem, & ad quam om,

pcincipium

& finis

quia ,

cui

honoc.Sc glocia in faecula faeculorum. Araen.

fecHttdi le^ura Tariftenfts,

EIVS

VSD

EI

M

E

DOCTGRIS SVBTILIS TERTIVS LIBER REPORTArORFM 'Fanfienfmm, re infierfina Aliena, docens

DISTINCTIO PRIMA. Qj^

ytmm

^

S

fojjibile fit

di{p. i.feH. 11, yidc

membra

iftaquasftionedc pofllbili nihil prafuppoIN nitur nifi quid pcr nomen fignificetur. Pritn6 ,

igicur

vcrum D. Thomas

%. i.

part.

j.

D. Bonauent.

Jift. 1.

qnnft.i. JEgii. qHe,ft.i.D\iz3nd. i j. qu/ift. %.

Suai. i.part,»rr.i,

Scotum Metafh.qHtft.

e^j. Ut-

i.

taph.qutft. IX,

V 6 D non : Omnis perfona eft formaliter tale ens fecundum naturam,

I. prirrmm neg»tiHHm.

cuius eft teft cfle

non

igicur

:

formaliccr

[»ot.^le

ens per naturam incom-

fu£ nacurs:

pofllbilem

fcdquxcunque

diia for-

raxy vel naturz difparata: furic incompoflibiles, quia includunc concradiflionem igicur nacura ;

non poceft

fubfiftere perfonalicer in perfona, vel

fuppofito alccrius nacurz.

Pr«terca,

SeeitnifHm,

hic a
,

eft

eadem natura

rationalis

humana

& perfona perfonalitace propria

tur contradidlio cft

quod

fic

hoc ens

;

in aftu

igi,

&

non' perfonata perfonaliratc propria fcd fi fubfifterec in perfona altcrius nacurx .elTet perfonataperfonalitacealteriusnaturac. Probatio prima: ;

propofitionis

:

exiftentia fubftantix in adlueft

racio nominis.

Secundo,

De pri-

mo dico, quoc) illud fubfiftere m perfona altcrius nacurs non

abfolutum

dicic aliquid

ceftario refpe<3;um

;

,

ftrfenaAltefifM nnturt dicit

n^e'

Sum.

igitur ne-

quia non dicic nihil,vc nunc

fuppono, & paccbic in fccundo aicicuio ; fcd non dicit folam relacionem tacionis ,quialubfiftens in perfona alcecius nacurx habec habicudineni tealcm ad illam perfonam , qux non confiftic fo-

lum in confidetacione intellcdus ; igicor dicic rcfed tamen non dicit relationem realem communera xquiparanciar, vt eft fi*

lacionero realera

:

militudo , in qua telatione extrcma xqualiter dcpendent a feinuicem fed difparantix, quianon eft squalis dependcntia nec relaiio illius natuc conuerfo, ra: ad perfonam , in qua fubfiftit ,

Relatieequiparalit quiit

;

:

&

quia magis dependet

illa

natura a pcrfona,in qua

.quimcconucifo. Eft igitur rationo- fluid ftt n»turam fuhfi» , quod cft naiuram fithfifiere in perfina in feT' alteritu naturx,
rainis eius

;

pcius caufatum

,

quia qi)slibei •dependenua rafe confeqnitur entitatem na-

tione caufarum,per

tura:,fcd formatitcr ratio cntitatis perfonx cft

formaliter aliud abentitate nacurx,& dependcn-

per fe ad encitatcm perfonx,vt perfona

finitionem Richardi 4. de Trinit, igitui perfona

dependct ad naturam. Secundus articulus , videndum eft vcrum tnlis 3ratio nominis fit poflibilis in rcbus? Dicendum An ftjit quod fic. Circa quod inielligendnm, vt prius di- •v»a natitr» ftum eft , quod in tali fubfiftcntianon eft dcpcn- fuhfflcre in ferfcna aliedentia , quac eft caufati ad caufam vcl c coi uernn fo ;.& hoc probatur fic ; quia omnis dcpeRiicntia caufati ad caufam , in fundnmtnio , & in icr- Naiutam fie

Item , fi natura humanafubfifteret ,&c. dependerct ad illam perfonam ; confcquens eft falfum. Probo , quia non eft illadependentia caufaad caufam

,

quia

illa

turs, nec caufata ; nec

eft caufa nadcpendentia ad aH-

pcrfona nec

eft illa

quid immediatius caufacum , quod neceftario przfupponit,ncc vnius caufa ad aliam. Ctntti. Oppofitum. loann. i. Verhtm caro faEium VideD.Aug. ;//,& cxponitur, Filius Dei fubfiftitin nacura 5c4. dcTtinit.c3p.ii.&

fii

potcft ifta raiio rcperiri in rebus.

tia ifta cft

ti

in Ench.c.i..

dicendum,qu2

i. Sulfiftire in

pcrcxiftentiam adtualem fuppofiti,& fuppofirum in naturaintelleauali eft perfona,fecundum deperfonalitate propria. TtrtlHm.

fid ordinem naturx adperfonam. Vt

tem,perfinam conftituiper aU^idpofitiMnm,(jtue rel="nofollow">l omnium Thomifiarum ,0" multorum aliorum.

fiuft. X. art. j. hic qHtft. x. art,

Richard.«rM.

;

naturam humanam

natura ?

qutft. I. Hentic. qucJl.

ad oElum

examinet pojjtbilitatem huiw^onit fintemiam ajferen-

o

I

terius natura, 'Zfel in alia

fWf/r.i.

tit

I.

T

ferfonaliter fitbfijiere in ferfona al-

Alenf. X, psrt. jtujl.t.

non efii dependentiam com-

fiui ad canfam, nec e contra, neqne babitHdlnem poten-

SCHOLIVM

I.

cap.i.

Suppefito myflerio ex fide Jo4ntt.

faitum

cft

non naturs^Tt

natura,

& tanien pcrfonanoa

:

?

&

minoeftper

non

fe in entitatc naciiise

caufac nifi racione nacurae

tas forraalicer nacurae

,

&

;

,

quia caufa

fed alia cft enti-

cnciras pcrfona;

,

:

i .

Verbum

caro

explicat optimecptidfitmitrtimfiibfifte^

fubfiftere nctt eft

enm depe-

dere raiuctm

quia h cjtuf» nte ,

encicasnacurxeft,quaaliquideft;fed entitaspcr-

humana.

14. de Cinic.

cft,

fonz non cft qua aliquid eft.qoia illa cntiras incommunicabilis eft , fcciinduir. Richarrium 4. de Trinit. Et tamcn habicudo illa, qujc cft naturac ad perfonaro, in qua fubfiftir , non eft habitudo potcmis ad aStum , nec c conucrfo.

Ad

e eontra.

Lib. 1 1

42.0 Ad oftendcndam

1,

qu6d talis dependenPrimo ollendeudacft

igltur

tia Cn poflibilis in rcbus.

,

Secunterminu^

poflibjliias ex parrc naturae dopendentis.

do, ex parce tcrmini depcndcntis, cum eftc perfona sUerius natura:. Sen eodem Dc prinio. Si natura eodcm formaliter .

hsc natura,& eodem

cftet

eflct

perfonata propria per-

tzfronZ'!' fonalitatcjeircr contradidio diccre qu6d h^c natura perfonahter fubfiftere pollct in pcrlona

quod

cft

perfonata pcr

id,

pcr

humana non

haec natura

quod

cft ha:c

natura. Di-

cnim qu6d Dcus afliimpfit naturam atomam, non tamen in feipfo fubfiftentcm, Dicitur igitur fic prim6,qu6d natura,qu
4. Opini» gjw&rf

i.

perfo-

luthtpefiti-

^f_

quod perfona incommunicabilis

duplici incommiinicabilitate

:

nam

duplexcft

forma communtcatur materiae , & vniucrfale modo communicaiur , quia dicitur dc

pluribus

&

,

: fcd fingularc non fecundomodo, ficutforma

pluribus

cft in

communicatur

nifi

&

ftoritatem

, contra rationcm. Contra au6loritatem Damafccni cap. 92. qu«e dicitquod nihil

eft in natui^a

Icem

humana, quod non eftaflumptibile. contra Richardum. NuUa cnim

eft

,

creatura poteft abfolui k dependentia ad

per confequens potcft

Item

qu^d

fequitur

,

illa

fi

humana non eflet

in natura

alio

non

igitur

:

quia caret aliquo

,

alterius fuppofiti

&

,

Item

,

dimitti,

fequerctar

fi

quod non cft in

,

homo

cft

,

quod

,

quia

libro

i.

diftinEi.

in diuinis

non po-

conftitui per aliquam proprietatcm nega-

tiuam.

Item,fecund6 arguitur ad idem,ficut diuidi impcrfe6lionis,ita dependentia

cft

vniuocc

in natura

hoc contra Damafcenum

;

fecundum omnes. Probatio confcquen-

falfura

Si dimitterct, authoceft

tia:.

non debetur ?

aut quia

Si

cum

teftdimitti. Sidebetur,

quia debctur

,

ei:

non debetur , non poilla

entitas fitdi-

&

ab entitate natura:, eft incommunicabilis, per confequens erit vniuocc eadem cum quoftinc^a

cumque

i

fequitur

Prxterea

quo fumitur quod fic

:

illa

Ifta

natura

igitur

:

non

eft

vniuoce atque deponi )i

entitas

non

pofli;t

:

propiietas indiuidualis natu-

human» eft idem

rac

cum

igitur

:

poteft deponi ab illo

cum vnum manere alio non

identitate, vcl vniuocc

poteft

manente. Item , fequeretur qu6d poflet

naturanon nec extrin-

efle

perfonata perfonaiitate intrinfeca

qu6d perfona

eft

qu6d illa entltas non poflcc kVerbo confequcns cft

Vcrbo Dei.

Confirmatur illud

,

feca.

Prim6

igitur

quantum ad iftum articulum,

dico quod non dependere cft tripliciter , vel quod non dependere dicat negationera a^us depen-

dendi

vcl negationeni

,

adus

,

&

aptiiudinis,

vel terti6 ncgationera poflibilitatis fimpliciter

imperfedlionis ; fed omnis imperfe£lio repugnat alicuipcrfona: quia perfona: diuins:fed nulla imperfcftio

refpcdu dependentia. ExeroplumilIius,nonefl<: in ceniro localiter dicitut dc graui folum quan-

repugnat alicui

tiim ad

cft

:

, nifi proptcr aliquod pofitiuum incommunicabilitas perfona: eft aliquod ens pofiiiuum , aliud k mtura.

in illo

;

t»o

SCHOLIVM

tudinis

nm

Perfinam

cenftitui aliqHB fefithio.

Primo, ex

ra hHmana,^utd nen

ejfet

in natura ajjiimpta,& fic non

vniuoce natura. Tertio,ficUmitteretHr,nonef-

fet ferfona. §lU4rto

,

pejfet effenatura intelleSualis,

dr non perfonata. Gluinto

cum natura

, fi illudpofitiuum eii idem fiquitur nonpoffe ab eafiparari; &fic

naiura veri ttfjumpta. Explicata triplici ne-

tton eft

gatione

,

,

a£iualii,

refiluit

perfinam conflitm per negationem

& aptitudinalis dependentit. Ex

his declarat

ex petrte naturt , auia poteflde0" non dependere. Glued vero non repugnet

fejfihilitatem myfterij

pendere

,

ex parte perfont f^erhi , patet

,

(juia

hoc efl dependens;

ergo poteii terminare dependentiam alterius

imperfeHio

effet

,

aUoquin

in ea,

;

tijm ad negationcra ;

quia ignis ,

^^ Ontra illud

rierimpH-

Vi-/quam

,

oftendendo qu6d

dicit pofitiuam

,

pct

illa entitas,

quam pcrfona

deftn-

der* tripliciler (ontingit,

allHnUter, MptituJinAliier,

^potm-

tt»littr.

non cft in ccnqui leuis eft , quanncgationcra apti-

aftus, vt quia

adus

,

,

&

ctfi poffibilis fit cflc

,

in cen-

taraen

centro localiter. Jn quo coHfi, ncgatio dependentis a£luanam tunc anima jiit ratio ftrlis non conftituit pcrfQnam ftnt (natt. feparata clfct perfonata , quod omnes negant* ei efle in

Ad propofitum

:

&

negatio pofldbilitatis dependentiae non cft , quia nihil cft in natura crca-

in natura creata

hxc depcnperfonam igitur relinquiturqu6d tectia independentia,qux fcilicet negat aptitudinem ad dependendura , conftiiuic ta

,

cui repugnat dependere, Idc6

dentia

non

conftituii

;

perfonam.

£x hoc fcquitur condufio illius articuti , quia petfonapotefteflcindcpendens nam prius pofed indiuiduum cftaliteft abfolui
Ofi»it fute-

6.

Kon

non eft aptus natus efle in eo. Itera tertio, non eflc localiter, & diraenfiuc in centro dicitur de Angelo quantum ad negationcm.non folum aptitudinis cflendi in centro,fcd quantumad negationem poiiibiUtatis repugnac tro

& Richarde.SecAndo,eJfet aliejuidin natu-

X)amafieno

effint

negationcm

fed id dicitur de igne

igitur

II.

furnftiiilt.

entitas perfonah's

eflct afliimpta

Pro ifta opinione arguo , ficut indiuiduo non competit diuidi, ita nec pet fecompetit communicari, fecundum Richardura ^.deTrinit.lgitur illud , q^io perfona cft incommunicabilis , cft aliquod cns pofitiuum , ficut illud, quo fuppofitum cft indiuiduum , illud ens erii alia entitas

18. oftenditur

huinnf-

vbi fiiiiscap.c)!,

ita

a natura.

primo

afliirnila

in natura aflumpta:

igitur aliquid cft in illa natura

nullo vltetiori informabile.

&

Nihllejl in tintura,

cntc.

vnum cum alio, non

;

primum

t»«Kit

cn$,&

materiae pcrfona autem eft incommunicabilis ^uantum ad vtramque communicabilitatcm : eft enim perfona vltimum infbrmatum in natura,

teft

:

vtraque incommunicatione, non eft affumptibihs; confequens falfum, &contraau-

cum

fit

quia pcrfonalitas inquantijm incommunl-

humanz I

illius nai^ra:

opo"Ct

diccre

Verbo

allumptibilis a

natura alfumpta

vtroque

Vi»tio j.

non

niunicabilis, nifi per aliquod ens pofitiuum.Ideo

Commuah»- communicabilitas. Vna rcfpedu iftorum,quohiitM dn- f mi, quodlibet cft i^fum; hoc modo natura comflex. municatur fuppofitis,& fic vniucrfaleeft comrnunicabilc. Alia cft eommunieabilitas , qua

y^ttlofrlmn.

&

tura

Damafcenus

alteriusnaturar; fed itlud cxcludit i7, C4p. vbi dicit

incommunicabilis , non fit alia entitas a na, quia tunc fequitur quod eflct entitas ,

cft

cabilis

ponitur

ftrmnllter

Diftinaio L

:

quid indiftetcns ad depcnderc,& non depcndcr^: idc6

Quxftio 1 1. ideo poted e(re independens aptitudinaliter

&

peraliquidpontiuum ,quode[l prius adluali dependentia,& habituali. Sed de fecundo principali , vtium repugnec 7K»n refugMt tcrmino dependentix , fcilicet petfonx , quod mjfumfth ipla Hc terminus huius dependentiz ? oftendo nturt tx quan^^umque dependenciam cupartt ferfatu. quod non, quia iufcumque rationis poteilterminare illud , quod Indtftndtat pettfi ttmU' eft independens iili .dependentia fed aliqua eft n»rt deft»perfona , cui tepugnat dependere aliqua dependtittUm. dentia : igitur iila eft independens omni independentia ideo non repugnat ei terminare quamcunquedependcntiam. Probatio aiTumpti. I^erfonae iugenerenon necefTarioconuenitimperFe(flio plus,quam natura;. Et cuicumquenon repugnat dependentia habituaiis , ei neceilari6 conuenit imperfedio igitur alicui perfonz conuenitperfeleire independens ,quia imperfe^io :

:

:

non

nccciTari^ conuenit

iibi.

Ad primnm argumentum pro opinione ads. Ad rnthntm uerfa , dico qu6d perfenae diuinx competit in* i.fitftritru communicabiiitas (impliciter per aliquod ens eftM.

pontiuum la talis

,

& hoc intelhgit Richatdus

incommunicabilitas

,

fed nul-

potefl: elTe in crea-

turis.

Ad fecandum argumentum

AdfnUdHm. C*fit hic

pcrfonam frt natur» ftrfinMt».

Adsrf.l. in initi» fiuft.

eft tepugnande pombiiiificut homini repugnat irrationabilitas , fed ei repugnat aptitudinalitecdependere > iicut graui repugnat effe furfum.

Ad

tiTtittm.

Ad primum argumentum ^principale , dico quod non oportet qu^d perfona iit formalitec tale ens fecundum naturam informantem ipfam, fed fecundura oacuram dcpendentem ad ipfam

o

I

II.

mtHram humanam

perfonaliter njniri 'x>m foli

perfina diuinte i' DD.

citati q.ptaccedcnti. Scot.>n

Oxtn.hieq.x

h n.%.

f^VoDQon.

Perfonadiuinaeftadusprii. 'mus:igitur nihil poteft fibi vniri , quia Arpitn.t. cui vnitur aliquid , illud prius eft in pocenciaad vnionem , puftcain adu in natura dipofteain adu: uina nihil eft prius in potentia , !

:

&

igitur.

Item , infinito nihil

eft

vnibile

,

quia infinito Steundim.

nihil poteft addi:perfona diuina eft infinita. Item,finiti ad infinitum nulla cft proportio:fed Ttrtium. vnibilium ad inuicem eft aliqua proportio, natura huraana eft finita , petfona diuina eft infinita: igitur,&c. Item Auguftinus i.de Trinit.8.£4«<^ z/olkn- ^MMrtitm. ttttem iuA>«t P4tter,

& FiUtttyicc. & iaditdja operMto:

non competit foli pecfonx, fed toti Tiinitati : igitur. Oppofitom. loanni» i. yerbumcarofMiittmifi.

igitur ifta comparatio

SCHOLIVM

Contri,

I.

Ponitttr fintentia tenensper vnionem actptiri /diquid

tuttum tih/dlutum diftinEhim ab ixtremU. DoEltr hanc reiicit^rimo,^uia/i natitra tiimiiteretur, nihil abfilu-

tumpenUret.Seatndo,illud ahfilutum non efi accident, necfiihFlantia.Tenet ergo nihil ahfilutum per vnionem

ac^riyfidtantum reSfeQum txtrinficumdependentitt explicat optime htdufa^ualii naturd ad Verbum. modi refpeSum. defttLuiiu in Oxonjnc f, i .art. i j

&

Ad fecundum, cum dicitui eodem ttt nacara ,

, & perfonata perfonalitate diccndum quod non eodem extendendo idem ad poilciuara & ;

AD

negatiuum ; quia eft perfonata per aliquid negatiuum, vt di£lum eft priijs , quia per non depen-

queftionem videndum t(k, Ci fit pofllbile naturam humanam vniri pcrfonx diuinx ex parte naturx. Secundo , ex parte Tiinitatis.

dcre aptitudinaliter

Terti6, fivni

petfonam depcndcntia

quod aliqua poflinc An aliquid nunc autem mlij vairi »•//# perfona diuina pet iftam vnionem nullo modo fafii

; fecieftJ&iec per aliquid pofitiuum,vcl non eodem poHtiuo completc. Ad aliud , dico qudd non dependet naturaad

caufac ad cfFcdlum

Nam

illud

,

nec quud depen,

detad aliam perfonamin rationecaufac cfficientis , dcpendet eadem ratione ad omnem perfonam , quia efficientia omniutn perfonarum refpedlu alicuius dependentis extra naturam diui-

nam

eft

indiuifa, qaia Trinitas indiuifibiliter

opcratur. Trini-

T

tia

efficientJae alicuius.

ASio

it S

fojjibde fit

nx non repugnat dependentia,qus

h^c

9-

Vtrum

dico quod perfo-

,

extrinfecc. AdfecSdttm.

Q^

hzc natura eft bdc

potett naturadependere. Ideo

42£

huic

quam

dependcntia accitrk tfi indi' dcntis ad fubiedlum , hoc modo , vt fi circumuif». fcribatur inhxrentia accidentis ad fubiedum, flutliijitdtfmdlti» n»- adliuc eft depcndcntia illius ad fubicdlum , tantur» ajfum- quam pofterioris natura adpriQsnatura,& hxc ttit *d IX-

tia iimilior

ftt ad yirbum.

depcndetia, circumfcripta depcndentia inhxrentixjqua: eft per informationem ,maximc affi-

,

fit

milatui dcpcndentix.qua dcpcndet natura affumpta ad perfonam , qux non! informatur natura : ncc vt Cic eft eius caufatum prius icfpcdu poftcrioris. Vndc accidens dependct ad fubie-

Aum

vt ad perfcdtibile

& vt

ad prius natura primum dicit imperfedtioncm in fubied^o: fecundum pcrfcdlionem. Quantum ad hoc eft ,

,

:

fimile de

natuix huraanx dependeatia adfup-

poficum..

jruijji

Scotloptr.

Tem XI.

,

nifi

videtur

aliquid alitcr fe habeat

;

habet ,~nec natura humana aliter fe habet,nifi fecundijm aliquid abfolutum.nec fufficit ponere refpedlum noaum,quia ad refpe(^imi prialiter fe

m6non poteft

eire

impoflibile

q«6d refpcdlus

eft

mutatio.

j.

inttrutnitntt •ahfiluto

niiu.

Ofin. Mliiii

Phj/yext.^. quia Rati» frimtt

fit

per fe terminus

mutationis. Et probatui did^um PhiIofophi,quia

habeant in fe , quam piius, habent intei fc , fi nullo modo alitei fe habent intei fe , non alitei fe habcnt ad vnionem nunc qnjim pti6s;igitur oportet ponere qu6d ifta mutatio terminetur ad aliquid abfolutum concomitans naturam humanam. Similitereft ibiponeretria abfoluta, naturam diuinam humanam , id tertium abfolutum nouum, quia etfi natura humana non prius exiftebar, quim erat aiTumpta , tamcn xqualitet potuiiTet fi

Scd in rebus non poteft inueniri dependen-

foli.

De primo , non

vniri

».

duo non

non

alitcc fe

&

alitei fc

&

&

aiTumi

, fi

natura

illa

piius extitilTet

,

quia poceft

affumi lapis.

Item , tur

poflibile eft

& pafllonem

;

aSionem cflc realem

;

igi- Seeumla.

igitur illius paflionis erit ali-

quis tetminus realis

,

non natuta diuina

,

nec

humana. Item , in ojnni vnione oportet alterum vnibilium habere
Nn

dence;

Tertia.

Lib.III. Diftinaiol.

42.i

dentejfiibicaum habct
flV!trt4.

jpitur fibi coirefpondct paflio vera

:

igitut

quod

incarnatur.vcrepatiturinonnaturadiumajigitur htimana igitur oportcc dare terminum rcalem ;

illiuspaffionis.

naturam humanam Prim6,ex parte naturae hiinon per nouum abfoiutum adueniens,

Dico quod

3-

poflibile eft

fieiicitur

vniri naturx diuinx.

(pinio.

manae

£*

vniont

tttm Virho nuHum ni-

quia

&

,

rclinquerctur fibi natura afliimpta, nihil

fi

depcrit Verbo.nec etiam nacurx airumptac:igitur Si priiis ciTet na-

f(um abfolu-

non eft

fum

tura abfoluta in Ce,8c poftca fumcrctur, nihil

fonitur.

abfolutum tertium.

ibi

no-

uum circt, quin illud fecundo dcfinerct eirc , fi natura derciinqucrctur fibi i fcd natura poflct dimitti
,

cum Veibo non

cx vnione

cft

aliquid abfolutum

tcrtium.

Item

abfolutum non

accidcns,nc-

cflet

non accidens, quia accidens non

:

non

per fe ratio perfonandi,vci vnicndi;

depenienti»

n»

nHu/ili!

turaa

VerbOi

fub-

negatio dcpendcntiae pofllbilis ad aliud fupeire fine poftcrioti,vt di-

potentia

niens produ(itur per In-

Dcum

&

rcfpe-

fundamcnto, fed idem. , ficut album refpcdu non eft ncceire quod pofito

ibi

,&

trinfecus aducnirc

qucndo,cft

ixtriaftei.

,

pofitis cxtrcmis

uum ,cum

^

:

fiindamentum

Mltixnem.

trinfeci

& finis & ille

rcs alia ^

eft

cft

earn*tiuam

refpeBtu in-

in ratione triplicicau,

fundamcnto ponatur relatio,& ideo resalia: pofito tamcn fundamcnto , & icrmino, neceflario creatur tefpeaus intrinfccus. Tertium cft fundamcntum ,quod contingcntcr rtffpicit refpcdum ,

idco illerefpedusdiciturcx-

& illud ,quod cft prim6

aflumitur natura

dlnm.ficut crcdo

pafliuam

,

humana

,

no-

perfc lo-

mt'

tue.

Capit hie ri^ lattenem pro to

fued eft Jt

tertio

prtdi'

eamtnt».

quod eodcm modo exiftcnte illo locabiii non locat. Et fic ifta fe habcnt alitcr intct fe & tamcn nullo modo aiiter in fc.nunc locat,iam :

infe.

Ad aliad

quod

ciim dicjtur

,

paflHonis rcalis

AdfteUam.

tcrminus formalis re.ilis. Dico qu6d tccminus formalis nunc acquifitus dc nouo cft natura

eft

humana.

Priiis cnim ifta potuit fuifle , qu^m affumcretur tamcn fi accipitur qu6d pafllonis cftrerminus nouus ,cui acquiritnr*,^ de nouo, falfum eft , fcd tantum acquiritur refpedus cx-

nouo

trinfccus de

&

:

,

dc nouo nullum abfoo

lutum.

Ad

aliud

falfum

:

formam , non

nouum

effe

acquirit in mate-

fecundiim

rcale

fc

:

fed

codcm modocft defupaccidcntis. Vnde efto quod acci-

pofito refpcdlu

dcns

ttrtim.

habeant fccundum fe, tantiam denominatiuc. Vndeciam iftaaliter fc

eft.nifi

aliquod

quod vnio vnibilfum Ai

accipituc

fi

quod

conlcruatum per fc,& deinde vnirctur folum habebit effe nouum denominaciue: fcdncutrum iftorumhabcbitfr^nouum, vt cflet

fuppofito

,

fe funt vnibilia.

SCHOLIVM

II.

:

fi

Reiicit rationes littfte

D, 7%oma,

& aliorum

vht

non

dicit nifi refpe-

ciim dicat circumfcriptioncm

primo noiuim acquifitum pcr motum

,

de pojfihi-

iMcarnationts ex parte perfdnt,& ajfignat ratio-

nem iampofitam tjHdft.i .fcilicet tjtiod perfona dituna efimaxime independens;ergo in quofic efi.independens, potefl terminare aliorum dependentiam. vide

Oxen.

ijHetft. I

AD

.a

aliud

,

cum

dicitur

in

incarnare

:

efi

agere

6.

qu6d magis eft Ad \.re!ptHde perfona diuina,quim de quacunque fio. D.TIotm.

a£li6ne tranfiunte

poflibilc

eum

num,^.

:

dicitnr

naturam pcrfonare. Primo, quia pccfonadiuina includit perfe£liones omniumallorum emincnter igitur potcft fupplcrc vicem cuiufcunquc altcrius pcrfonac igitur potcftnatufllia,aliam

:

:

ram humanam pcrfonare. Secund6 fic:omnis creatura

eft

obedientiali rcfpedlu perfonx diuins

illc refpcifhis.

Excmplum ad hoc

Diff-rentin

extrinftcum eftptrfe

natura

eft

fimilitudinis

»dui-

:

fecundum

humana prius fuit in fundamentum immediatum,

ifta

vt eflct

,

ans non

extrin-

&

patct

Prim6dico quod ad refpc
rclatiocreatura; ad

Htu

&

quaeritur,ad quid terminatut ifta vnio?

cum

fx eflicientis,exemplantis

fetw

ad Ad rejpefium

:

tantijm denominatiue.

Aliud

,

primo ad rcfpedum, qui cft rclatio quia illc refpedus eft intrinfecus aducnicns , rcfpeftus cxtrinfccus non eft relatio.E» ciim ponatur propofitio Philofophi , Si duo eodem modofe hahem infe: igitur inter fe. Dico qu6d non oportct ficut

cnim,quanquam natuta humana non habuiflct dependentiam adualem fed habuiflctcj!7?in proprio fuppofito, tamen nun

Et

motum pct fe Motum clfe per fc

quia ponit

:

Phyf^

ria

fundamcntum neccflarium illius refpeftus cxtrinfeci. Vndc fundamentum tefpcftus triplcx cft fccundum trcs rcfpcdu^. Pnma

re!pe-

j.

nouum noneft, nifidcpendentiaaaualis.&non

non tamcn

$olu4

co

,

rnateria acquirit

pofitum,& prius poteft dlum cft,idc6,&c.

nt vnitiH».

cum

fed

non poteft rnum ma, &: pcr confequens ncre alio non mancntc. Idco dico qu6d illud natura

,fuit

C»pit vnionf pro aHiO'

,

fed negat

requirit

aptitudinalis. Prius

4-

j

quia nct^ue forma, ncque matcria , ne, quc compofitum , ncquc proprietas indiuidiialis, quia ipfa cft cadem vniuoce,& identice cum

Siki! nouum ftantia fflper«lfnmpttonem , nili

phum vhi

:

illud

,

q;ic fubftantia cft

Ad primum pro oppofita , potcft dici quod ad frefpcdumcxttinfecum potcftclfc motus , & mu- Ai ratienent tatio prim6 , & illud non eft contra Phflofo- l.reSptnfio.

in potentia :

igitur

po-

teftab illapcrfonari.

Scd primarationon valct,quia perfonalitas , inquantum huiufmodi , non cft infintta

diuina

Reiieitur i, ratio.

localem.eftillc refpcdus extrinfecus,& fundatur

forinalirer:igitur

rcfpc-aus in quanto locabih contmgcntcc pofitiscxtremis non ficut fimilicudo in albcdi-

Terfona diuina non efl

rationeeflentia:.

Rtiititur i.

ilic

,

pofitis cxtremis

nc: quia

non

non

cflcifcd pofito locabili

gcnter

cll ille

potcft fimilitudo

& loco mctc contin-

rcfpcdusextrinfccus, vt vbiic^au

quod Deus conferuarct cundcm locum , idcm locabilein alio fitu, mancrcnt cxtrcma, tfto

non mancrer !iunc eft

,

ille

rcfpcaus, etiam

& corpus loxabile cft extra

illud locabilc intraillum

& per

fi

:

illc fi

& &

locus

ponatur

locum habct nouum ,

confequcns tantiim cftibi nouus rcrpe(aus,& t^mcn raotus^cr fc nouus,

vbi

:

non includir pcrfedliones omnium cmincnter inquantiumpecfona, licctfaciat Secunda

ratio

non valct,quia

inpnitm.

licct crcatDta fit

Dei:hoc tamen non cft,nifi inquanium cft ilDeo vt ab agcntc: hoc autem non cft ab vna pcrfona fpecialiter: in potcntiaobedicntiali rcfpcdtu

,

feda tota Trinitate.

Aliam caufam

afl[igno

,

potcft perfonare riatutam jibna diuina

,

vt perfona cft

quare pcrfona diuina

humanam:quia ,

cft fimplicitcr

pcr»

fluart nom repugnatptT'

indc- fona

diuiM

perfcnart

pcnJcns hac depcndcntia quia contradii^oric repugnac fibi communicari alccri fuppofito: :

.

igitut

aiiinam na" turam.

Qusflio Igitut potcftterminat^

dependentiam

firaplicucr indcptudcns. A(-

lecundutn quatn

eft

fumptum

non crum omnts

patet

;

illius rei,

cnritas perfo-

nalis eft neceflario depcnderi5,quia fic

omnis en-

Dico quod

dcntiara.

licci niiila

:

pliciterconueniat perfona; diuinx,nin ratione

tamen impcrfedkio poteft repugnarc perfonx diuinc, & non ratione eirentix quia licet imperfcdio non repugnct illi , quod poteft cflc imperfedum , tamcn potcft repugnare illi, quod ncccnfario non cft impcrfe^flum ideo cum pctfonalitas diuina non fit formaliter imperfcAa,nec pecfedla inquantum huiufmodi , tamen potcft elTe quod fibi ncceftario repugnet imperfcdtio,& taraen non repugnat fibi ejfe pecfcdlum, cfTentix

;

;

:

& tnfinitum

,

fed fibi conucnic tatione eirentia:

inclufa;.

Eft igitur independcntia duplex

& de

:

efTentialis,

hac non loquor

€X fe ncn ia-

qu£

fert infinit4'

independentia vnius perronz tanciim , vc patecnicas de fe eft independens , quia nihil eft in Patre , quod dicit ens poffibile , fcd cft necelfc elTe exfe, vt diftingui(utcontra/'0//i^/V;,& ide6 fimul phiIofoph.intes , thcologantes errant volentcs concludecc infinitatera ex hoc, qudd eft necefle efle ex fe,& ideo neceflc cfle ex fe abfolutc

eft tcrraini

,

;

alia eft

&

folijm excludit poffibilitatem tera

,

ad

& non infinita-

quia rclationcs in diuinis non includunt

cnspoflibile

cem

,

,& tamen non

includ^int infinica-

formaliter.

Ad

cationem igitut fuperius facftam

,

cum

di-

t»ndim r«-

citur '.Incarnttrt tftferfi agere aSlione tranfiume:

titnem.

concedo , non tamen cft compofitio expecfona diuina , & nacura humana^quianullacompofitioeft, nifi adtus informct potcntiam. Et licec Grammaticc loquendo^jw^fw^rr fignificct talem aftum, tamcn incamari iion fignificat illam vnio-

nem

paffiuam tealiter,fed

cac iftam paffionera. illa paffio

ajjfitmi,vcl

Vnde

vniri,Ggnifi-

in natuca huraanaeft

refpedu Triniratis.

:

»ffumire,

;

vna perfona po(ius,qukm

relatio ,fine<]fio non, in

inalia. valct, quia agcre a fe & non non diftinguunt perfonam aflumtiiccm &

Sccunda via non a fc

,

,

,

non afliimcntcm, quia

Patet aflumcret natu-

etfi

ram,adhncagerec afe. Dico igiturquod cuicunque entiiati compclit indcpendcntia, illa entitas poteft terniinare illara dcpendcntiam fcd filiationi, vt fiIi.itio cft, corapetit inde^cndentiaadaliud fuppofitum , & illa dicitur vno modo tcrminus illius depcndcncia» , quia fi aliquid tetminat dcpcndentiam natura: humanae ad pcrfonam , illa crit propria ratio ;

perfouE. filiatio eft propria ratio Vctbi, diftumeft prius. Si principium aftionis effetpatcrnitas(qnod tamen non teneo)cunc Pater paternitatc gcncrarct fotmalitccquia tunc generatio eflet formalis ratio producendi Filium. Sic dico,cum filiatio fit propria ratio pcrfon£,ad quam depcndet natura hutnana , ipfa crit formalis terminus dependcntia;. illius

ficHt

Et

cum

dicitur fnperius

,

quod non

III.

<jHamlibet perfinam

dimnam pojfe

^

reUtionem confHtutiuam perfina

rarcc Patcem,ficut generacet Dcum:igicur patcr-

nitas cft alia rcs,& per confcquens

PEr hoc ad quaeftionem & fic dcclaratur ter,

ttrt.

qutfi, frimt.

tius «tticulus,

nianam alia,

quod

fuftcntari in

poffibile eft

vna perfona

,

naturam hulicct

non

in

Dicitur tamcn c^iod relatio

fcntia ratione tantura.

tum

non foliim

* Dift.i.q.7.

ra-

tionc diftinguitur ab eflentia,cum totani realita-

tem eflentia; det Pater

Filio.

£t cum dicitur poftea quod natura dependet ad petfonam inquancum relatiuum , concedo: quia illudeft primus terrainus , & aliqua relatio poteft eflc fimplicitec indcpendens , licet non fit

Tilistio tfi

terminUi naturt ajfumfr4.d.8.q.4.

formaliter infinita.

Diccsquod iIIud,quod eft fimpliciter indepcndens,non eft relatio. Probatio,quia illud terminat dcpendcntiam natura; humanx ad pcrfo-

nam

pcr te, quod

cft

10.

fimplicitcr independcns;fed

relaiio terminat relationcm originis in diuinis:

ita

qu6d

filiatio,

qux

eft

relatione ad intra,

xterna ^

& Filius inclu-

dcns relationem eft terrainus relationis ad intri, terminat dcpendentiam naturx humanz ad Alittr Ptlmipfum,non fub aliqua corrclatione, fcd fub ratiO' tit ttrminat ad intra (^ fic potcft eadem rciatio efle altene abfoluta , txtra. rius relationis terminus fub ratione correlatiui,

&

&

ajfitmemU.

TerttHt

,

idcm tcrminatduas relationes. Dico,qu6d perfonanon peraliquod ,quod fit eius,vt terminus, tetminat dcpendentiam naturae

ttrminare dependetitiam natur*. creata , ^uia non eft maior ratio de vna , quam de alia , terminum naejfe

difFcrunt Tattmitiu

(alfum cft,vt diftinguituf quam dcclaratum eft primo libro *:quia tunc Patcr da- fUu rttticnt »b rcc omnera ccro,quam habet, FiIio:& cunc gcnetffmti», eflentia,& rclatio.nifi fola ratione

humanz ad ipfam:fed tantura

turt afumpt*

ferfontt foteft

terminos , iliud qukm *li». igitur cum qu^iibet fit

igitur

SCHOLIVM j4d ^mftienem,

po- tJtnplmvn/t

fic prius duratione natura humana af,cum alfumptio fit ex tcmpore fequituc quod non potcft poni eflentia realis tcrminus, &

igi-

petfcdio (im-

antequam

poteft per fc terrainate furapta

hancdcpen-

clicita,illud

igitur cui competit foimalis

;

ratio tcrminandi

perfona

tur per rationemcfrcntis terminat

antcquam fitadio

pet fe agere

petfonahsincludeter impetfcdtioncm.

eft infinita formaliter nifi ratione efTcncix

titi^mfi»

tcft

4^3

1.

ratio agendi

Contra , ifta videntur rcpugnare . quia fi pct rationem independaiti?; tcrrainac hanc indepcndcntiam ; igirurpec rationem infuiici tecrainatjat prius diiftum eft quod pccfona diuina non

titas

ttm.

1

diff^erc ab efVcl dicitur quod inquan-

non teiminat ;quia inquantum relariinim non tcrminat refpcftum. fimiliter in diuiniseft vnum «^:igicur vna vnio. Duplcx tamcn ponitur via:vna,qu6d eflcntia cft tcrminus formalis , & xe\zt\o fine tjuo ntn alia via ponit quod cirentia alio modo habetur in vna pcrrona.quam in alia:FiIiusagit non ife Pater relatio

,

:

:

agitafe.

Contra primam viam cui competit formalis Scoti optr. Tem. XI. :

& altcrius fub ratione abfoluti. Ad aliud.quod folet obiici,qu6d natnra humana habet ejfe vnde communicatur fibitale
ficut aIbedoparieti,fed ficut hypofta-

fubftantiat;ideo

Vetbum, vt fundaraetum pro-

xirax rationis terminandi depcndentiam,

cft ter-

&

hoc non concludfc ipl"um cfle proximum fundamentum dcpendctix naturx humana: ad ipfam, inquatikm huiufmodi.

minus

relationis ad intr^,

Ad primum

principale, dico

qu6d porentia

Logica non habct potentiam rcalem in vtroque cxtrcmo , vt frequenter fcd fufEcit in altcro iantum,vt curadicitur,Dcus potuitcrcaremun:

diim anccquam fecit

:

non cft potentia

Nn

2

rcalis ibi

ex

IT. Addrg,

I.

frincifnlt.

Lib.III. Diftinaio

424

cx parte mundi fic in propofito , non oportct quod potcntise Logicaji cotrcfpoudcat potcntia :

vtroquccxtrcmo.

reaiis in

An ferfonn Vcrbo non Chrifti fit ftmftfitti,

cft

dicit

,


S,

IZ..

^d g«4

ttrtium. propor'

tio fiaiti

,

altcri

perfonx compofitio, fcd vnio.

&

eft pofltbile

infinito nihil poteft

addi

,

»d crefccndo

infiniium.

nunquam

vcl ficri aliud;',quia

,

:

Nunc

tres pcrfona:

alfumant quia cflet alia,& alia natura in alia,& alia pcrfona , cum eadcm nacura finita non poffic :

cfle fimul in diuerfis fuppofitis.

Item , aflumere naturam competit huic perfonz,vt hxc diftinguitur ab illa ; igicur non eadem eft afliimpta ab hac,& ab illa.

Qjr

T

iE s

o

I

IV.

VtrumfoJJibileJit plures naturas

ejfe

af

:

finitum.

Adaliud,de Auguftino

i..de

Tnnit.caf rel="nofollow">, Z.Dxco

quud principium agcndi Incarnationis Trinitas

quod

;

qu6d non eandem naturam

matcria

ide6 talis proportio nou fiet forma ad infinitum tamcn proportio fccundiim dcpendentiam benc potefteflcfiniti adincft finiti

Ad^H»rt»m,

iliius capituli

(puque futtrendum eft^n tpta per/ona;dick

:

tufra

Anfelmus inprincipio

&

vcrum cft, quod facit vnum per compofitioncra fcd non cft impoffibilc aliquid addi infinito fecundum dcpcndentiam:quia tota crcatura non cft in Dco formalitcr.quia fic cfict Dcus formaliter;&idc6 tota creatura poteft addi Dco , dcpendendo , fed non informando. Ad aliud , dico qu^d proportio non fcmper requirit qu6d vnum crclccndo pofEt adcquari ciim dicitor

dicit Thomas *.qnia ficut plures ncqueunt , ita *D. Thom. nec vna pcrfona potcft afliimcre perfdnam ^ ficut P- J- ^" *• *'^*

,

Ad allBdjConcedo qu6d cx natura bumana

Ai fieHniu,

I.

,

eft toca

fumpasjimul ab vnaperfina f D.Thotn.}.f .j. j.<»r/.}.(^i(f j.t.«rf,}. Richaifd. «rM.f.f. Duraad.9.).Suar.}.p.r0)n.i.,/,-;^.

naturam humanam formaliter ; idc6 nihil poteft vna pcrfona agerc cxtra,quod non agit alia bcne tamcn potcft vna pctfona tetminare dependentiam formalitcr,quam non terminat alia. Et ficpoflct quxlibctpcrfona terminare fpccialem rclationcm.fcd non eft alia de fado realis fpecialis,nifi ifta;mult« tamen funt rclationcs rationis fpecialcs vt cum adoratut vna pcrfona fpecialitcr , non cogitando adualitcr de alia : ncc taraen

V6 D vnus

:

:

prxfcindcndo

inOmn,

humma

natura.

non. Quia auc

homo

^ haberet duas tur habcns

plures

illa

aut plurcs

,

naturas

fcientias

:

perfona

cflTet

?non vnus,qui4 fi

plures

;

J* ^rg.frimtim.

igi-

dicerecur plurcs

fcientcs.

Itcm,fuppofitum vnum non eft nifi vnius nature fcd perfona aflumcns plurcs natucas , eflet vnum fuppofitum :igitur,&c. Oppofitum. Patcrpotcft aflumere nacuram aliara;igitut Filius poteft mancnte priori, quia eadcm virtus manct inFilio,quae in Patre,& pcr primam aflumptionem , non eft virtus Filij exhaufta igitar adhuc poteft aflumere aliam natu-

Seeuttdum.

:

Contrs.

&

alias pcrfonas.

Q^V iESTlO Vtrum

i}.^^.}, Scot.

kie ;. }.& ride cutn ^.Mit.j.^,

fed tcrminus eft vnio vnius perfonaE ad

III.

:

rara, ficut ptius potuit.

fojfit ferfonari

JimuL in tribftj perfinuf'

Qjf A\taC.i.p.q i.»».4.D.Thoin. j.^ q.^.trt.g. Hentic. qtuil.6.

j.7.D.Bonau.iE'W«rM.j. }.Richard.4rM.j4.Albcrt.j.i. ««.lo.jtgid.j.^.Vaito.j.^.Durand j.}.Palud.5.}.«rM. Suat.} f,tom.i.dilp.i.fili.i.. Vafq.}./.(/»^.ij. in OxoH.q.i,

JE s.r I

Vtrum fitffojitum

V.

creatum foffet fuften-

tare aliam

Scomshie

o

naturam ?

Alenf.}.^.7.i.«i9.^.D.Thotn.}.^9.}.
V 6 n fic.PoflSbile fuit piius antequam fieret adiio

Atg.frimutn.

ad perfonandum naturam

humanam in Filio, quod turam

:

aut alia

tum

;

fi

tres petfonas

agercnt ad perfonandum eandem naaut igitur omnes pcrfonabunt,aut nuUa,

&

alia non. fi omnes , habetur propofinuUa, non implebatur voluntas Trinita-

,

; d aUafic, & alianon, detur ratio. Item , antequam Filius afluraerct natutara humanam , pofllbile fuit Pattem aflumere naturam humanam , & illa potentia non rcducitur ad adtum per hoc, qu6d Filius aflumit;igitur adhuc eft reducibilis ; igitur adhuc Pater poteft illam potentiam rcduceread adlum. Item,idcm accidcns poteft fimul efle in diuer-

tis

SftHBdnm,

T»tium,

fis

fubiedlis; igitur

,

eadcm natura in

& non gloriofum

dem loco

diuerfis

Anceccdens patet, quia cocpus glotio-

perfonis.

fum

&

;

igicut in

fines contineucis

,

poflunt eflefimul in eo-

codem

vhi

,

quia iidem funt

& idem corpus

locacumante

& ptius. Vwrih

Oppofitum. Anfelmus lib.c.p.in principio,CMr Detu homo, Plures perjonti ajfitmere nequeunt vnum lundem in vnitate per/ona,^uia in vna tantumperfona bocfieri ntcefeeft:

Ncc

valrt diccre

inus inteliigic vnsini perronam pec

ii.j.io.Occam ^.q.x.dub.vU.atti^t^XR.hUq.x.X^wza^. q.S .Baflbl.f .«.Suat.r«iM.i.
qu6d Anfelvma» , ficuc

4. V 6 D fic : quia fuppofitum crcatum eft magis proportionacura altcri creato, Arx.frimum. quam fit fuppofitum increatum. Iccm , fuftentare aliam naturam non requirit Stmnium, pcrfcdioncm infinitam , quia hoc potcft faccre diuinam perfonam inquantum perfona , quae vt fic,non eft infinita igitur fuppofitum creatutn poteft hoc faccrc. Item,natura fuperior continet inferiorcm:igt- Ttrtium. :

tur pcrfona fuperior pcrlonalitatcm infcriorcm:

vicem eius. Oppofitum. Naturacreatanonpoteftfuftcntare nifi fuum fuppofitura , quia hoc eft vltimum igitur poteft fupplcrc

pocentiae

:

igitur

non

fufficit

<^'*tti.

ad fuftcntandum

aliud.

Dicif ur ad primam quaeftioncm , qu6d eadcm f natura potcft fimul perfonari in tribus petfonis, Opin. Varr. quia pofilbile eft pofterius numcrari, non numc- ''"• li^-^- * D. Thomar. j /1 j c j rato ptiori. Scd indiuiduari prius quam per•

fonari

:

•

•

igicur poteft

•

•

i.

eu idem indiuiduum perfonari

diuerfis perfonis.

Item,natura humana nunc perfonata^Filio ipciinatut ad aliud

,

qaia aptanataeft pcrfonari propria

p.}.q.j.a.#.

f

Qu^ftio V. propria perfonalitate : igitur Pater poteft fuppleic

SEd

dem

idam inclinationcm.

adumi

natutain finiul

can-

eft poflibilc

8

a diuerfis perfo-

dc, quia ifta cft alia depcndentia ab oinni pendcnria naturz ad naturam. Idcodicoqu6d

""'•

f'"fl "JT"»»»

Hcut duo corpora

/T-L n f /i> impoUibile eft natutam pcrtectc tcrmtnatam dcpendete ad aliud , quia nihil dcpendet ad ali-

:

fundamentom

tgitut

nis

^"T"

•

I

farum relacionuni. Modus poncndi

c(l

polfunt

& /icut idem

effe

limul

,

in diuerds fubiedis

Ctniri,

ifte

flc

:

:

accidcns fimul

eadem nacura (imul

in

quid,quo citcumfcripto

nz

Contrarium huius tamen oftenditur , quia (i eadem naiura numero edet /imul in diuerhs fup-

igitur

pofitis

,

ipfa eflct infinita, ficut patet de clTcntia

humana elTct

Rtfftn/it.

Oicitur

Varr. vl/i

eft infinita

qu6d ,

fequitur de uatura diuina

quia

eft

,

qiiod

eadem ideniicate in diuerfis humana, nec eft eadem

rLippoficis:fed ifta natuia

idencicc fuppofitis diuinis,ncc formalitcr.

Contra. Exillo fequtturpropo(itum:ttaim6. polfibile eft accidens efte illimitatum KiiicitHT.

ficut fub-

,

eadem, quz eft iUa,loquendo dc intelledliua,

ie<Slum,vel magis:(icut fubftantia

in hac patte

,

cft in

quanquam non eadem pari illa eftent

identitate

diuerfa fuppofita,fequeretur

ma intelledliua

eftet iniinita

:

fi tamen quod ani-

;

igitur fic ex parce

alia. Item,contrarationem:illa naturapoftet e/Ic ifin inultis fuppofitis fimul ; poftet enim in infinidu»bm ftt In perfcnit IX ft tis quantum eftex partefui,quia etfi non fint ptjftt 11 infi- infinita,in quibus poUit cfte, non tamen ex patte mtit ijfe. fui eft , quin podit elTe in infinitis , fi eftcnt. Sc hoc probatur Rcpugnatet fibi fimul fuftentari in fe,& in Filio igituipaii ratione in Filio, in

U*turMfi

:

&

:

igitui ad

termtnandi potcft

hunc aiticulum , qabd eire in

fi

ratio

plnribus perfonisfimul,

tiinc poflcnt plures

dera naturam teft elTc

:

fi

perfonx fimui aflumereeannon , non ficut fi albedo po:

fimul in tribus fuperficicbus,poteft oraEt tunc ad quam vnitatem

fiinul inforraare.

? Dico qu6d , hoc fuppofito , diftinguendum eft de vnitace vna eft vnionis partium in totojalia eft identitatis:quia cum ex roatetia , &formafit vnum,eft terminacioad vnionem partium in toto , non ad vnionem identita-

erit terminatio

:

;

tia!,

& ifta terminatio eft ad vnionem dependen& per confcquens ncque terminatur ad vni-

tatem pcrfonz,nequead vnitatem naturx, fed ad vnitatcm identitatis vel compofitionis natur« ,

humanjc,&

cfTentia,

& hoc fignificat vi conftru-

^ionis Giammaticalis. Dices.nunc eft vnitas natura: humanae ad perfonam , tamen neque compofitionis , nequc identitatis;igitur tunc poftct efte talis vnitasnalurx human«,& eflentiz, & lamen nec compofi-

&

qu6d dependentia naterminctur ad eftentiani.

tionis.nec idcntitatis, efto turae

humanz piimo

Dico,qu6d non fcquitur , quia cum perfona cerminat dependcntiam naturz humanae , non iignificat vnitatem identitatis, neque compofitionis

,

& hoc vi conftruftionis & tamen ;

fi

tei-

minetur depcndentia naturac humana: adeftentiam.denotatur vnitas compofitionis, vcl identitatis ratione eircntia vi conftruftionis.

SCHOLIVM

I.

,

eircntialis

non

re

,

rt-""*-

^j ^,4

ftrfon*.

eft tale

huma-

petfonam

multae fimilitudincs polfunt ctTe

fimulineodcm. Dico quod ficari

„;yj

terminata;

Filij

poteft fitnul tcrminari ad

Dices

licct rclationes de-

non poftunt fimul

pluri-

cuiulmodi funt re-

plurificaca,

lationes creaturarum ad

Deum

in ratione cau-

tamen iclationes zquipatanriz poftunt plurificari in eodem fundamcnto , pofitis diuerfis extremis. Sed non fic ertct fi dcefficientis

fa:

;

,

pcndentia vnius exiremi ad aliud , eiret completc terminata fic eft naturz ad Filium , dum eft perfonata ; fic non poteft per aliam pcrfonam :

terminari.

Ad primum

principale

cum

,

qu6d omncs peifonx

bilc cft

dicitui

ptiijs

,

poffi-

9-

agant ante- Ai »rg. I.

quam naturahumahaperfonetur

in Vcrbo. Dico qu6d verum eft a£liue omnes cnim fic agunt ad hoc , qu6d terminetur naturz dcpendcntia ad Filium. Si intelligis qu6d omnes zqualitci agcicnt ad aftumcndum naturam humanara , vt, pcrfonetui in quolibct > contiadi:

£t\o

eft.

Ad

Dico

tis

non

Parris.

Patre.

ncs

complecc ad perfonam

eft

pendcntis

infinita.

nihilotninus

,

in fua encitate;fed dcpendentia natura:

diuerlis pctfonis.

liiuina :igiturnatura

•

AuRorit efi-

diuer-

Itcin relatio iion dillinguit abfoluturo

ide.n abroliuum poteft cllc

425

mihi vidctur qu6d non

quod illa potcntia, qux non eft icdudta ad adlum, leduci , fcd non ftantc quod na-

aliud, concedo

ptiijs fuit in

Patre

& ideo putcft

AdfteunJS.

,

humana

peifonetui in alio , ficut potcnfubiedo qund fit album , & nigrum, per hoc quod nigrcdo informat , non reducitui potentia adaduni,qux fuit rcfpc^u albi , nec tamen poteft rcduci ftantc nigredine in fubie6to fic fi Filius dimirtcict naturam

tura

tia eft in

&

:

humanam fumere

aniimptara fed

:

,

poirct

nunquam dum

cam

af-

perfonatui

in

Pater

Filio.

Ad

quod idcm accidcns AJ

aliud ,cutu dicitut

tirtinm.

potcftc(rcindiuerfisnumcio,nego :nechabent *'"•"" •"'duo corpora idcm vhi fubiccliue , quia fi vbi eft V "J". ^' circumfcriptio locati,funt ibi duo vbi, & tantum ^i!^^, r^i,. vnus locus , fi locus fit abfuliuum ; fi tarocn non tiHu. ponitur nifi refpedus,idem dicendum de vno, de alio. Ad primum argumentum pro ptima opinioi©. ne , dico qu6d quando vniium pofterius eft Ad r»titnn adzquatum priori , non poteft pofterius mul- ^?- f^'*"* pefitt hic tiplicari ftante piiori eodem ficut patet dc fub-

&

:

ieOto

,

& ptoptia paifionc & de ,

turx ad Deura

do

,

ipfa cieatuia

tiplicari

quod

fit

qux

eft

&

tmm.^.

rclationc crea-

poilerius aliquo

tamen non

mo-

mulresalia, creatura nonmulti-

,

potcft

plicata.

aliud , dico quod natuia humana dum AdfttSJam, Vetbo inclinatur ad propriam perfonalitatem , non adbuali dependcntia , fed apti-

Ad

cft in

tudinali

;

a Patre

,

idco habct potcntiam vt perfonctur fi

derclinqucretur ^ Filio

,

fcd

non

fimul.

^d ijiufHonem tertiam relfondet.rtaturam creatam

Ad aliud, dico quod

mn pojfe Mffurni a plHribiuperJinu, tjuia complete ter-

foIutum;vetum

minatHr eim d'pendentiA jf vna.Ita Alenf. D.Bonau.

fi

j4lbert.T)urAnd. PMludxitati.

Oxonhic

De quo laic DoQor tH

abfolutura illud

X

I.

relatio

non

diftinguit ab-

eftalicuius priccdcntis,fcd

fit

alicuius pofterioris,

ben^

potcft ,|quia diftin(^io piiotisfufficit adcaufan-

dum diftindlionem

tjf.i.anum.f,

Scoti opei. Tora.

cft,fi

pofterioiis.

Nn

}

SCHO

Ad

tiHitm,

Lib.III. Diftinaiol.

426 S

C H O L

AdcjMiftsoHem cjuartam

V

I

M

IL

vnam perfonam pojfe ajfuEo

piereplures naturM,(]Hia hic nulla eft repugnantia.

cafu

perfona effetplures homines.

itla

ibidem

i.vbi red-

vnni homo,necplureSy&

latitis

ditur ratio quare Pnter

& Filita/itnt vnut ^irator,

i

.d.

i

/edduo fpirantes,

fitcifi»

q.\.

fHftrierif.

AD

fecundam quzftionem, cumquerituran

pliircs naturae poffint fubfiftcre in

eadem

perfona fimul. Dico quod fic, quia non cft repugnantia vnius natura; crcata: ad aliam in ratione dependentia: adeandem perfonam , nequeeft rcpognantia cx parte tcrmini , quia vna crcata natura non adaiquat potentiam pcrfons diuina:. Perfona igitur fimplicitet poteft plures natutas extrinfecas perfonare.

Aiarg.pri' pttim q. 4.

Kiiicitur Hlitrii

rc^.

Adprimum

prineipale. Illud JitppofttMm aut eft

vntuhomo, aut plures homines iDickat quod neque ficneque fic. Sed ilUid non valet ; quia circa ens funt idem

,

& diuerjitm

immediatae diffe-

rentia:,& vnum,8c wi«/m,&c. in 10. Metaphyficar. Si dicatur quod eft vnnm fuppofitum.Igitur plures natura: cft

fiippofitum.Si dicatur

vnum

funttres homines, fequitut

qu6d

trcs

quod

perlon»

funt tres dij. ft.tfoltttlt

fvofrf».

Dico ergo quod fi duae fcienti» efTcnt in hoc fcicnte,& dicerenturdeco inabftradto ,tuncfcquitur quod eftent duo fcientes , quia terminus numcralis fempcr eftadiedtiuum , & ponit fuum fignihcatum circa fuum fubftantiauni}idc6 fi dicatur,

duo adie<^iua. numeralis fuum fignifica-

dnofapientes

ille eft

,

:

uusjcui additur terminus numeralis^dcnotat eum ideo conccdcrcm quod Ci :

immediate numerari

Filius artumeret pUires naturas finuil,

AiiJeeUH-

qu6d

clTet

vnas humanatas,fcd tamen plures homincs.Nec propctr hoc lequitur quod habcns plorcs fcientias llt pUucs fcientes.fed vnus fciens,ficut FiUus vnus humanatus , ficut di6i:um eft in primo libro dc hac materia diftinHione i i.quod Patcr,& FiUus funt vnus fpirator,&duo fpirantcs. Ad aliud dico quod a natura cxtcinfcca ncc capit perfonam,nequc pluralitatem, ,

,

S

CH O

L

I

V

M

IIL

Ad tjuintam ijiuiftionem certum eft nulUtm naturam creatampojfejiifientare aliam naturam aSiue,<juia

qua non

ad

hoctantum eftpotentia

obedientialis

creatura.An vero

creatura termiuatiue Jitftenta-

poffit

Si quarratur

,

Jitheft

,

-^» er»»tur»

an poffit fuftentare tcrminatiue?

qu6d non. Ad hoc eft prima ratio taUs, f^" M'»quia nuUa perfeftio finita continet pcrfc^c to- n^tHrlm^ertam perfcdionem entis inferioris quia fi fic,in- Mii»»t$ui. ferius non diftinguitur k fupcriori, nifi pcr folam R«'» »lii>rS. negationcm ,&perhocqu6dcaret ahquapcrfc- Jarto li!i>.j, Dicitur

:

''"'^"

dioneincUifain fupcriori ; igitur nec pcrfcfte aliam naturam fuftentare. Sed ifta ratio non concludit , quia per iftam

KtHeitur,

non

formaliter infinita.

eft

Secunda ratio eft in

eft

dc illapfu fpcciali,quia Deus 5«/»

omni creatuta pet illapfum gencralcm

,

&

vbi cft per iUapfum lpecialcm,iUud eft Dcusjigitur nihil potcft fuftentate aliam naturam , nifi

quod

poteft illabi.

non concludit , quia primam caufationem

Ifta ratio

dicit

lis

illapfus gcncft- Reiieitur.

pcr continuam

conferuationem ; fcd fpeciaUs illapfus non dicic aliam caufationem , fed fpccialcm modum inhabitandi. Ide6 ifta ratio non condudit de illapfu fpeciali,nequc gcncralil, quia fccundus eft i tota "rrinitate , & pet confcquens vna perfona non poflet fuftentare naturam aUam loquendo dc :

fpeciali illapfu cft petitio principij.

Tcrtia ratio ad idem , cui pcr fe conuenit aliqua natura, repugnat fibi natura difparata;igitur vna crcatura non potcft aliam fuftentate.

Ncc

harc ratioconcludit

,

pter repugnaniiam iftarum

ij Ratie y»li».

"""• Reiititur.

quia illud eritpro-

naturarum,& non

quin vna poftet,quantiim eft de fe, , & tunc de naturis perfeftis per fe non concludit haec ratio.quia natura Angelica polTct aliam fuftcntarc , quae non habet formam proptcr hoc

,

aliam fuftentarc

fibi

rcpugnanieni.

Quarta

ratio ad

idem , oportet terminans

fimpiicitet independcns hac dcpendentia

,

effc Ratie 4.

quam

terminat fcd nulla natura creata eft fimplicitec independens hac depcndentia,cum poffit perfonari in petfona diuina igitur,&c. Maior probatur , quia oportet quod teriilinus proximus fit fimpliciter independens hac depcndentia, vel ;

:

quod fit reducibilis ad tcrminum fimpliciter independentem,cum uon fit proceflus in infinitum in pet fc ordinatis;fed fccundum non poteft dari , quod ille termitlus non fit fimpliciter independens hac dependcntia, fcd reducitur ad aliud crcatum,& illa ad aUud, quia inter terminos perfonalesnon cft-ordo nifi ad increatum.

Quinta

ratio

,

non vidctur quod duz

naturae

i^.

poffint vniri,nifi fint partes vnius totius.itaquod Rgtio

Do&or. PropartenegatiHaadducit f.ratitnes , &foluit tres primas , alias duas non,& itanihil determinat. Pliires tamen Scoti/fa hic affirmatiuam

vnum

tenent

:

qufifaciltiis fuflineripoteft ,fi

nalitatem

ejfe

aliejuid poJitiHum ,in<]uo

blematicM ex ^uaft.

i .

fit

a£lus,alterum potentia,vel qu6d

includat aliud vnitiuc

fed , fi

non

fic

j.

vnum

vniuntnr,

vna crcatura fuftcn-

Quii vna creatura non continec qax fecundiim fe eft perfonabilis perfonalitatcquia qux fic vniuntur,ncc funt

naturam.

tat

DoBoreftpre-

aliam vnitiuc

Fide circa hoc SchoUum hic in

;

qu£c vniuntur hac vnione

teneatur perjo-

aiia

,

partes totius,nec vnius, ncc

Oxon.^,^.num.},

1.«/»»-

*""''

re aliam perJonaliter,Deo a^iue perjonante, incertum relin<jHit

'

tationem perfona diuina non poftet fuftentare aliam naturam, quia perfona diuina , vt petfona>

hic funt

ide6 ponet tcrminiis tum ciic.i fuum fubftantiuum fubintcllcdum in hoc,ef}- duo fed qu.indo eft terminus fublianti-

4m.

pcrficiendam.

De hoc Do^. in

Oxon. hic.contra Richardum ajferentem ruod non effet

II.

totam potcntiam naturalem feduccrc ad a(!lum, quia capacitas paffiua anims rationaUs eft maior,quam fufficiat virtus adiua naturaUs ad eam

vnum eft adus,aliud

|»otentia.

li. V*cifit q, frtfentu.

AD X\re

tertiam quacftionem dico.quod fuftcnta-

naturam non poteft aliqua n A Non Mefi creatura , quia hoc eft reducerc potcntiam obefed tota natura creata loert»tur4 ef- dicntialcm ad adlum ftaiui ajfu' liini poteft reducere potcntiam naturalcm ad t»tre »iium j,£tu,„ fecundum tamcn credo quod non poffit * * 1

adliuc aliam .

duae ratiohes funt probabiles,

&

Ci

valenr, Contlupe frehlimatie».

•

.

I

;

:

fiiUi{r»r),

Iftae

teneaturconclufio ncg.itiua;fi autcm non valent, teneatur conclufio aihrmatiua.

Ad poteft

tam

,

prinium principale, dico qn6d non ex hoc ^j prirr.um vnum fuppofitumfuftentare alirim natii- frineifale, quia magis fibi proportionatum in hoc

quod

QuEEftio quod abfelutum, aut

in

hoc quod (initum quia ;

proportio eft fuftcntantis,& fimplicitci indcpcndentis hac dcpendentia,& quantum ad hoc,nihil cft alteri naturs proportionabile,nifi fimplicitcr independens hac dcpendentia.

Ad Ai fitHndu.

non

lis

dico qu6d licct perfedlio pcrfonaincludat infinitatcm formaliter , tamen

aliud

,

ipfam necellario concomitatur infinitas , quia indcpendentia fimpliciter ; idc6 nihil poteft terminarc talcm dcpendcntiara , nifi fit infinitum formaliter, vcl ipfum neccfTario concomitctuc infinitas.

Ai

tirtim.

Ad aliud

creata fuperior , dico quod natura continet naturam infinitam formalitcr ; Sc cfto quod fic , adhuc non fcquitur qu6d perfona fupcrior contincat infcriorem totaliter , vcl per-

non

oppofitum in qusftione

Si tcnctur talia

te aliquo inttinfeco

adaequantur intrinfece

,

dico

,

non lamcn

extrinfcce.

,

vel mediante cxtrinfeco.

Quantum ad mediationem intrinfccam dicitur quodinprimo inftanti cft anima vnitaVcrbo: in fccuudo inftanti corpus,& fic aflimiit Vcrbum ,

totam naturam. Contra, ex hoc fcquitur qu6d Chriftus

mo inftanti

non eft vcrc homo ficut nam Vcrbum non cft tale , nifi quod

homo.hoc

tut totus

integta

in pri-

vni-

fibi

humana non vnia-

cft.tota natura

igiturcum in ptimo inftanti

:

Varrtlth.i. d>fi.i.j.i.

Socratcs:

,

non

tur nifi anima, Chriftus

primo

crit

talis ficut

Socratcs,& pcrconfequensnon vniuocc. Itcm , fcquitur qu6d Chriftus non erit verc homojquia quando fubicftnm eft dcnominatHm ab adbuaticuius accidcntis , non propter hoc de-

nominaturatoto;

tum ab a£lu

fonalitas perfunalitatem.

quod

417

I.

denominanon ptoptcr hoc

vt fialiquid cflct

ipfius quantitatis

,

denominatura quantitate ; igitur Verbum non cfliit denominatum ^ toto homine tali denominatione , qua fibi competit , ab anima tantiim.

Item

DISTINCTIO ^

Qjr

S

T

I

o

II. I.

Vtmm tota natura humanafuit primoits* immediateynita Verbo^

&

Alenf.}.^.j.4.iw.5.D.Thoni. i.p.q.Sjtrt.x.

hU «r/.3.^.i.Richard. «r/.i. qntfi.i.^

quod afliimitur prim6 ;non autem dependentia corporis:igitur remanec adhuc depcndcntia cius

Vcrbo.

in

Item,fi j.

D. Bonaa.

i.Marfil


tur Patcr pofrct terminarc dependentiam cor-

V6 D non. Damafcen.lib.j.cap.6. Et ponitur in

litera

yerhum

ajfum'

^ ,,^ ^

tera.

Itcm , pars

rum prius

li-

cft

Filius

Itera,fi

corpus non

:

igitur aftumens to-

hoc quod anima

qukm totum. Item , fccundum Damafeenum cap. yj. §Hod prim ajfumpfittmntjuam dimifity(ed certnm eft quod in morte Chriftus dimifit totam naturam quan-

partinm ad totum

:

,

pars

homo

,

licct

non

partcs

,

alitcr

non

vcrc mortuus.

Item , quod aftumpfit naturam mediante gravideturfccundum Auguftinum ij.dcTrini-

tate i^.fitmmaff^atiamediafiie,drc.

pta,

non

efTet

elfet tota

,

gratia

fit

quod

,

quia totum aflijmereturme-

Prim6igitur declarandum eft.fi cntitas totius ab cntitatc partium. Secund6 , fi partcs poflint cflc medium aflumendi totum, vcl e contra. Terti6 fi afliimitur natura mcdiante cxtrin-

SCHOLIVM

natura

&

naturam vnitam non

mediante aliquo accidcnte.

SCHOLIVM

,

feco,vt gratia.

vnita Verbo,quia illapfus gcneralis cft immedianon mediantc aliquo accidcntc: tc a Trinitate,

erit

intelligi fic

alia.

tantum vna aftumptioiquiamul-

igitut illapfus fpecialis in

propria fuppofita-

diantibus partibus, vcl c contra ; vel partium inter fc , ita qu6d vna pars aflumetur mediante

natura primo aftum-

qu6d non mediantc

&

in aflumptione natura: humanarcflet mcdiatio

tiplicarentutaflumptiones fecundum terminos.

Item

nifi

fit alia

tia,

Oppofitu.Si non

,

Ideo dico qu6d ordopoteft

;

:

fuiflct ille

aflumptum,

eft

ret propria fubfiftcntia

\

totalitatcm

cflet ptius

Totum

aliotjHin

,

vnum , «juam totum ali<jUod

II.

diflingni afiiis fartibtu etiam vnitif, prO'

batur primo

tffit

caufatum a

totum per fe non

effet

per accidens. Secundo

terminuigenerationis

,

,

magi*

non

Tertio

caufis inirinfecu,

,

effet

non

nec corruptienit. §lttarte,

nenejfet cui competeret propria paffie . I.

Eandem

con-

clufionemhabent Soto %.Phyf.<]Utft.^, Heruius quodl. Capr.htc tjmft. ^.(jutft. 1 4. Caiet. ; .p. ^uaft.6. art. j .

Rtiicitfex rationihut feHtentiam afferentem cor-

fus ajptmi mediante anima,

& explicat

hlc iHtelligi poteft interuenire.

ordinem

,

ijui

VideDo^.in Oxonjiic

vnic.Ferrar.4. contra Gen. cap.Si. Mayron.^.dift. r. ^UAft.io.BaJfol. i.dift. 1. ijudft.i. y4mon. yindreoi 1

j.Met.^udft.

qtttft.z.tmm.i.

hic

1.

Clrca quaeftionem tio

,

ita

poflct cfle duplcx media-

qu6d natura elTet afliimpta raedian-

Si ccrftu

mt-

aflumpta, qusc cftpcr- diiinte animm fumtretur, in fcdio corporis Chrifti in triduo mortij cflct ttidut tffet noua vnio corporis ad Vcrbum , & fubfiftc- vnio noua. in

tione.

tum ad

& alia pars ab

alia.

quo non conuertitur confcqucntia fcd fequitur , totum afrumirur igitur pars affumitar & non conuertitur igitur prius eft,

igi-

& tunc vna

depcndcntiam animas, ,

:

,

prior toto

afltjmpfit partem.

Itcm , prius

poflit terminari

pars poflet afliimi ab vna perfona

e^mem medUme amm4.8c idem

vult Auguftinus,& ponitur in

Cmtra,

,

}8.(^ i$.Gi\>t,hU j.vmV.Scot.j.t.

pftt

§^intHm.

homo prim6 aflumitur, non cum

totus

non terminetur quantum

Arsfrimum.

§^»rtHm,

non

depcndcntia vhimaie terminata

cft eius

poris,&

Terlium,

magis habet rationem in-

fe

j.}.PaIuci.f.t.Suare2 tom.i.di!p.l6.^ I^.Vafq.}.^.^»^.

T.

Stcunium,

materia in

,

dependentis,qu
(jutft. i

I

Z.Iauel. ^uift.vlt.videin

Oxon. Schol.

.num.y.vbi adduxiplura fitademia^DoEio-

remnoneffehuiw fintentu,eomodo quo communiter intelliritur,

Nn

4

Dc

Lib.lII. Diftinaioll.

428 ^n

tntitiu

t*fimfit

alitt

0h intitMt ftirtMm.

DE

ptimodicit Commentator i.PhyJlc. quJ)d cotum fic aliud iqualibec panc diui-

iiccc

{um.cameu non eft aliud, quam omnes partcs Cimul. Dico caracn qu6d in quolibct coto,quod cft vcrc vnum , ncceirc cft lotum cfle aliud cns ab omnibus pattibus,& coniun6bim,& diuifimjquia totum pct fe vnum cft magis vnum, quam vnum

&

quia congregatio partium dicjc pcr accidcns, moiorem vnitatem, qukm cns pcr accidens, quia

quzcunque partes ponantur

fmiul,

fi

nihil

fic

rei,

hoc,&; hoc,non erii maior vnitas,qukm lapi-

nifi

dum in

facco.

Sccundo ad idem aliquod eft caufatum pcr fc k caufis incrinfecis , ica quod eft maceriatum , & form^cum fed maceria non eft caufa mateiialis formx , nec forma caufa formalis matcria , fcd tantum forma matcti«,& caufa fotmalis compofici , fccvindura Auiccnnam , 6. Naturalinm. nec ;

:

omncs eis

,

parccs fimul caufancur a caufis incrinfc-

quia mace.ria

cumforma noneft

matcciata,

fit

&

Non poflct manere , quia tota entitas compofiti in corruptionc non manct, Polfet manerc,quia fi anima poft fepaiationem eflet vnitacorpori ,vt

tur

,

vil dt-

(truitHr.

motor,tantum eflcnt partes fimul,& non totum. Itcm , aliquod ens habct per fe paflionem , & primo ,vc ponitur de homine rcfpcftu rifibilis, & caracn iftapaflSo ncc eft raatcris primo , ncc formz, ncc amborum. Ideo dico quod fi cotum nihil aliud eflct quam hoc, & hoc , non eflcc totum verius vnum quim accruus lapidum, Nec eft caufa alia quzrcnda, quia totum eft aliud cns \ parcibus fimul , nifi quia

iftae

caufa: funt ifta

,

& caufanthac caufali-

tacc,vt caufalitatcinttinfeca,qua:

non

caufare

cft

psrtcs fimul,fed caufarc compofitum, quod caufatur \ caufis intiinfccis.Et ciim dicit Commcntator contrarium,dico

quod

fi

intelligat,vt vcrba

&

contra intemiovidentur fonare,falfura dicit, nera Ariftotelis , quia omnes rcs prius faftx funt

,

,'

natur propria petfonalitate fcd nacuta inccgra eft perfonabilis infe propria pecfonalicate libi :

dimilfa';

igituiilludpiim6 perfonacurin Verbo, Maior patec , quia Vcrbum

& non altcra pars.

diuinum fupplct viccra fuppofiti natura: human$;igitur primo perfonabic, quod facerct fuppofitum

humanum.

ponere totam naturam perfonari cius perfonetur cocius

:

,

nifi

cum

,

pcrfonacio partis

fuificiat

Dicoigitur quodpars non propri^ pctfona7. Animtt ifl , fed tantilim per accidcns , quia eft pars illius totius,quod primo aflinnicur. Pacec, quiaanima mtdium quo tur

eft

medium ^«ojficuc enim incelligo mediante in, quanquam intellcdtio iit operatjo to,

;

,

form« reccptz fic in propofito, toca nacura eftprimum fundamentum illius vnionis & ani-

&.W

:

,

ma

eft

immediata

ratio recipicudi jftam

vnio-

ncm,& pcrfonationcm. Per iftam diftindionem dc mcdio quo

,

&

omnes au£loiicaces Sandlorum diccncium quod aflumpcio eft mcdiancc

tjuody poflunt faluari

anima. Scd eftne ibi mcdiatio pattis ^d pattem ? Dico quudptopric pars non eft alTumpta tamcn inquanttim eft aflumpta pcr accidens , vt eft aliquid totius , fic anima , quac eft primum quo refpedu rotius , eft jremorum qtio refpe6tu partis materialis , & fic potcft concedi de aiTumptione :

,

carnis pcr accidens,

quod

ipfa eftafliimpta

me-

diante anima.

S

CHOLI VM

IV.

tis

Gratiam non tjft medium nectffitatitfVtlcongruitaad ajfumptiantm natura.Primo,<}uia per/onatio pro-

nitftdintm gratia,qHia vnigtnittu Patri^;non econtra.

III. hic Vtrburri

facit (jHodprefriaptrfoHalltasftcijfet.fi adt£et;anima tft

mtdtHm quod , affHmptienii , quia

tft ratio

formalii rti ajfumpta. Pottft etiam conctdi ijuod anima ftt

mtdium quo

,

refft^lucorporit affumpti.

diantibiis pattibus

mus loqui dc

,

vel e contra

;

ex

quo

alia

& partium Dico quod poflumcdio ^w & ({Hod fic^t dicitut

'ft entitas totius

?

,

,

,

,

,

fi

eft

medium

excrinfe-

s.

cum,vcgritia?Diciturqu6deftmediumcon- De midii IX' gf uentix,fed non neccfllicatis, quia magis eft clc- trinftct ofiit, ttUtrum. uaii ad fubfiftcntiam diuinam,quara adoperationem meritoriam , & graiia eft mediura operandi mcritoric , & ctiam fruendi ; igicur con-

gruum

SEcundus arciculus cft.Si cotum aflumitur mc-

AffitmstMr

tetiw.

& video per vifum ita qa6d vifus cft formalis ratio operantis & tamcn matcdalis refpctius

priafortt prior pratia,& omni accidtntt.Stcundo,ptr-

tamtn

ajfumftiinit

rellecbu

TErtius arciculus cft

tibHi.

non

illa fufliciat.

fonatlo coHHtnit naturt^trft.Tertio,Chrifttu habttplt-

Totumfriki afumt,<]H(impartts, qula

^wtdiu^fttr-

eft

lota enticas foimalis compofici.

SCHOLIVM

titum

nulla pars

parccm primo

igitur fupcrnuic ponere

perfonari

etfi

,

per accidcns,inquantiim

tatcm,quim partes diuifx quia tota cnticas caufabilis eft in omnibus parcibus fimul , non auccm :

An

in

fic

;

fccundum intentionem Ariftotelis , fcd fic poteft didlum fuum aliquo modo verificari , quod omnes partes fimul magis appropinquant ad enti-

6.

;

,

fine totius,& ha:c fine

&

quid gentra'

parte agentis

quo recipiac & quod rccipii, tocum vero cft quod agit forma veio quo agit. Si inccUigitur de medio quod,'nz quod patces Mtdium Juprim6 vniuntur,tanquam^»0^, &deindetotum, flex quo Cr hoc cft impoITibilc. Sitamen intcliigitur quod quod. In Ajfumftiepars fit mcdium tanquam ratio vnicndi , non ni naturt, quod, fic concedo quod mcdiante anima cft ifta nullum efl vnio. Primumpatet ,quia inifta vnione nihil medtum, cft medium quod inter Verbum , & tocam nacn- quod. ram humanam incegtam , quia id eft primo affumpcum , & perfonatum pcrfonalitace Verbi, quod fi fibi dimittacur primo & pcr fc perfo-

modo cft dc corruptione infine i^Mttttfhyf.text. 60. & quamquam vt plutimiim corruptio comdeftrudio formx:non tamen eft hoc ncceflatium femper.vt patet dc intcUeaiua. Igitut A. fi totum nihil aliud eflef nifi parces fimpl , vt non mancre. B, idcra fimul poflet manete ,

Mpsrtibut,

& forma cx

Item, fi ponacur qnod pars primo pcrfonetur, non pcc hoc lotanatura perfonatur ; fcd fufiicic

pofiti

diftinguititr

,

paifo eft aOlgnare

nec forma cum matcria formata,fed tocura compofitura matefiatum,& forraatura. Itera,aliquod ens cft primo generabile,/. Mftaphyf. fed nec materia , nec forma , nec coniundim,ncc dinifim, cft primo gencrabilis.quia partc$ coniun£tim non fant per fe vnum. Eodcm ,

Si tttuiriHC»

inftrumcntum

eft

qu6d

gratia

fir

mcdium

eleuandi na-

Mngu r»»turam ad fubfiftcntiam diuinam. gruuTugrO' Sed non vidccur mihi qu6d fit medium con- tiam nen gruenria:

,

vcl neceflicacis

dimitteretur,nata

cft

,

quia natura

Ci

fibi

frteeftfff af.

pcrfonari immcdiate finc fumftitmm.

omni

omni

accidcntc; igitur

in natura diuina finc

fic

4X9

Qu£Eft.II.

Lib.III. immediatepcrfonatur

omni accidenie mediante:

aftus fecundus

&

,

cflc ipfius opcrantis;

dcbet

piimum fupcrna-

fed 4^»»' pettinet ad adlum

&

uon immediate fupplctct viccm fuppofici natura; humans. Item ifta natura humana in primo inftanti fuit a^Tumpta, in quo potuic alTumi ; igitur non

eft ipfius aflumentis: turalem ipfius natura* , nunc autem licet operans fupernaturaliter noii pofllt cfle ex fe fufficienter difpofitum ; tamcn fic , vt rccipiat adlum primum fupernatura-

igitur , quam afiumebatuT ; non prius dabatur fibi gratia,°quam alTumebatnrj

lem

quia inprioti illo,m quodaretur fibihabitus, perfonaretur propria perfonalitate , vel perfona-

ftatus vbi natnra ex fe cft fufficientet difpofita

aliter cnira

,

prius potuit airumi

liiatediuina.

;

cnim

aliter

in recipiendo

alio

detut

nifi

,

adum primum

«d hoc , qu6d rccipiat naturalem.

congruum eft qu6d non detur graantequam afTumaturiquia fi fuifTct ancequam afTumeretur , in illo priori eiTet merc creatura, & non eft congruum quod alieui mcrc

infinitum

elTet proceffiis in

vnum mediante

fupcc-

Itcm,raagis

tia tanta,

crcatura darctur tanta gratia } igitur roagis congruum cft quod petfonalitas fit medium tantz gratis,qu
Ai

arg.i.

principdlt,

Adfrcm' dnm.

Ad

principale diflam eftprius

fpedu tetmini,

nanquam cx

igicur pacs

illa inter fe.

Licec

comparando partem ad

prioc toto,

fic

totum non tamen rcfpedu huius tertij , quod cft ajitmi ,quia totum primo cft aftumptum , per fe & pars non nifi pcr accidens , inquantum ;

&

;

Aittrtium.

efi , a ^u» nott Dico quod fetotum allBmicur,

pars aftumitur, igitur

& c contra.

cfto quC)d pars eiret prius fe-

Vcl

cundum confequentiam quod

fcquatuc

& non

:

non tamen oportet

fecundum caufalitatcm , ide6 licec

prius

fit

;

aer,igicurcalidus

conuertitur

;

:

ignis,igitiTr calidus,

tamen tam

func prius fimpliciter

quam

ignis qu
calor

&

;

proptec

hoc didlum eft quod pacs non afiumituc ,

nifi

pec

accidens.

AifHHrtum,

Ad aliud vitam

,

dico qu6d in morte dimifit veram

& pec confequens feparatio fuit anima: k

,

corpore.

Et cum

nunquam

dimifit.

Tl.cAf. vbi priiis

,

art.^. Hcnric. qutdl.6.qS. Suar.j.^.Ww.i. dilf.^.ftB.t.

V 6 D non. Maior eft vnio naturje airum-

Ai quintum.

Ad aliud

,

qu6d

gratia propric dicitur

gracuica voluntas Dei.fecundijm

Cr»ti» quiii ca Iiberalitate,vt diftinguitur

communes , & vt

quod eft ex me-

contraoperaciones

datur abfque difpofitione ac-

quiaDeusnondicimoucte coelum per gratiam , nec ciim ttibuit praemium pro meritis fecundum,iuftitiam difttibutiuam. £t quia natura aftumpta non potuit fc difponeie ad noc , quod Deus ex congruo da-

pct

fecundum.

Itcm , nata ftui

fic

fi ,

,

i Verbo,

communicatio idiomatum , hoc cfl: , operationum im6 perfcifliiis efTet communicatio idiomatum , qu^m nunc fi lapis affiimeretur, :

quia tunc Deos

eflct lapis

pidis efTcc Dciis lapis

&

,

fcquicur^non poteft cx talem, qualis

trinfttt.

ex lis

fc 'i.

non

fe eleuari

eft gratuita,

:

ad operationem

velfrui

poteft eirc difpofita

fuppofiio diuino

,

qu6d non

vt

:

igitur natura

fit

aflumptibi-

quia eperari ^ratuite

eft

,&

quaelibet pacs la-

quaelibct pacs lapidis

Dcus. Oppofitum. In tciduo mdrtis vnicbatur corpHS Verbo , & ipfum non fuit fruens, & per confequens ex hoc quod natura petfonatut in Verbo,non fcquitur qu6d fruicur. cfret

Contr».

,

SCHOLIVM Sementia Henrici

(fr

,

Caietani

j

I.

./».^.14. airt.

aUorHm,repugnare naturam rationalem affumi,

t

.&

& non

frui.Do^or hancreijcit multu,&fufficit vna ex rationihui eius

,

prim foteftflarefine ahfe-

cjuod abfelutum

luto poflerioriyigitur

& natura affumptafinefruitione,

& vifiofine amore.

Vide Scotum in Oxon. hic

num.i. Adficundum argumentum

;

racionesalterius opinionis,dico

Ttrtium.

fct

effe perfcEliorem

Ad

& natura non & per confequens cf-

pari catione poflet

affiirai

poflaticam

Ai opin. /«<

Cap.io.

Adam impeccabilem ,ficut

fruitienem

:

m*di* tx-

primo.Cuc Deus homo:

libro

Detu primum

tut

tancam gratiam, ncc ctiam illud fuit fccnndura opcrationcs communes Dei ideo dicilur fumma gratiaaftumi natura humana; quia inter omnia alia illud excedit magis quantum ad adura primura ; tamen habitiis ifte datus fequcrccur ordine natura: aflumptionem. ftritrtm d*

Anfelmum

quifitapera£i:us cccipientis;

rec fibi

i.

:

quod primo afTumpfit, Dico fecundum Damafccnum non dimifit naturam in parci-

dicitur

Argum.

pta a Verbo,qu«lm potcntiae ad obicdlum nt^atiimm, fruibile ; fcd non poteft cfTe vnio potenigitur nec tia: ad obic^flum fruibile, nifi fruatur alicuius natucaE ad Verbum. Icem, ifta vnio ceddit natncam impeccabilem, SicMndum.

dicituc

bus , quia eo modo natura erat in iriduo in partibus.hoc aut^m non eft fecundiih) e//^ totius primo. 10.

D.Thojn.

ScQi.hic qutji.i.

cotmertitur fkbfifiendt confeqtuntia. ,

t.

}.p.q.t.art.jo.Kichafd.hic»rt.\.ij.^ db.difi.i.qutfi i.

Non fecit

aliquid totius. Ad aliud , ciim dicitur ,^««<

quicur

^ j««y?.ii /w.i.e^

AlenLi.p.q.ii.fer tetam ,

priorita-

prius refpeftu tcrmi-

ni,quod cftprius,comparando

II.

finari Ferlfo,&' nonfruiDeoi'

fe potcft argui efle prius te-

nifi id cifet

O

I

quod aftumic

Ad aliud, non fequitur,pars eft prior toto:igitur prius aftamicur,quia

T

S

ytrum^ojjibilejit aliquam naturam per-

talis gratia. ,

carnem mediante anima intelle6l:iua,& remotitis affumit carnem,qiiam totura mediante anima.

tealiquotum inter

Q^ViE

tenet

<j. i

.a

vnionem per

in ailuficundo,

qukm hy-

hanc tamen in aElu primo excellentiorem

eJfe,omnes Scotiflafi^uuntur,de<jHovideripoffunt citatiyfed 4 difl.^c).cj. 2 .n.

1

DD.

o.tenet ftmpliciter vnionem

hypoflaticam nabiliorem effe;alia tamen in aSufecundo nohilior

efl, cjuia

hac fecundum fi feclufts altjs donUfu'

fernaturalHnu non habet aSlum ficundum.

1N iftaquxftione funt duo artieuli. Primus annatura rationalis poflSt vniti & non Secundus

e(k.,(\

eft,

frui.'

,

aliqua alia natuia, a natura ratio-

nali poteftaffiimi anaturadiuin.i?

De primo teft

natura

Dodor quod non po-

dicitvnus

humana

quia potentia «

cft pratfcns

n^

tans potentiam actu

r

:

1.

,

efTc afliimpta,nifi fruatur;

1

,

& obiednm

rr

JX

immuU

JX

fedeflentia actu intell,caa cft.

Opin. Hinr,

^"

•^-

%^'

l.RatltltUt,

Lib.lII. DiftinaiolL

4P voluntatem

cft alliciens

,

vt fruatur

Sittutem voluntas creata fit cauia fruitionfs, cuufa hbera merc contingcns ; igitur potcft

igitur fieft

:

a6tu vnua.adu ftuiiur. Exemplum acl nocifi iux cflcc ^ixitns oculo quantum ad fubfiftcntiam, immutaret oculum concniue igitur cum obie-

non

Qiwm tuuc in ptarfens continue.unmutabitad fioncm obieitum vifura allicit voluntatem

fruerctutjnegandus cflctomnis habitus in Chrifto,quia ex liac fola vnionc poiret haberc totum,

crit

via«l

:

frucndum,quia fecundiim Auguft.8.dcTriuit.£o

quod

certtHS obie£inm itntmtat,^no intttniiu.

Item , potentis fundantur

ittH»iM,

contra:igitur

non

in efTemia,

& non c

redundet in potcntiam fcd iilanatura afcft vltimatc beata beatitudme.quac poteft corapctcrc:igitur crit redundantia in poten:

fumpta fibi

tias

nem Tntis.

quantum ad intimam vifionem

& fruitio-

,

igitur naturaaflumptafruitur.

:

Item,in eo eft beatitudo prim6,quo nihil melius eft in nobis fupremum in nobis cft efrenria; ;

igitur beatitudo

ptimo

eft Jn eflcniia:igitut

iiiapfus generalis,tedundat gcnctaliter in

fi

eft

pocen-

rnmis, quam hominem ciTe filiumDci per gratiam ; fcd fi horao fil filius Dci per gtanam.hui-

tur,cum cft in patria:igitur multo fortius fi fihus Dci fit homo haturahs,iUe fioctur. Modus ponendi eft ifte , fi natura rationalis fit An uqmr»- afTumpta , fi oporteret ponctc habitum ad hoc tur habitm quod Frucretur,aut igitur hoc eiTet , vt reprsfennatmra vt frunturhH'

tarct obie£tam, ficat facit in Jitaiis

Angclojaut vt faci-

mofummc non

potentiam.aut vt eleuans. Non primo

eft chariras in via-

principium operandi gratuirc

tur oportct

hoc quod operatio

quod fi natura

eflct

ineius potclbte cfletfrui,vcl

fit

in po-

uofrui.

aflbmpta , adhuc

non

fruij alitcr

via contraria

,

dico qu6d de-

obiedum bcatificum ex hoc , non eft neccirarium qu6d im-

dupliciter, quia

quod ertprxfens

fofftt

gratuita;tgi-

cnim non poflct mereri. Dico iguur qu6d noneftneceflenaturamra.tionalem vnitam Vcrbo frui Deo , loqucndodc potentia abfoluta Dei,quamquatn aliud fit de fado;quia prius poieft fcparari a poftcriori5& ided noncftncccire poncre talem habitum inclinantem.ex hoc qu6d natura eft vnita Veibo.

Ad primum pro

Uatura »ffumft* <•» ,

, fit

KefolMti$ I>»S*rit.

Ad trg.t. fofituinn.t.

mutet inifellcAum ad a£tualem vifioti^m :pcc imperium enira voluntatis poteft negotiari circa alia , & ex hoc folo qu6d fuppofitatur in

Verbo , non oportct qu6d plus agnofcat fe vni« ri Verbo , qu£ra aliud iuppofitura , quod non vnitur.

Prztetea eilo qu6d a6lu immutaret intcllc^ura ad vifionem , adhuc non fcquitur qu6d ne-

Ajfumftiu

,

MH

fcirtt

ft

»ffumftttm.

voluntatem ada<^umfrui ,IiccC habilitet voluntatcm ad frui.

ceifari^ inclinct

Ad aliud , dico qu6d fi daretur vni crcaturz quclibct pcrfedio naturahs , quz potcft haberi AdfttidMtn. ab omnibus crcaturis , ipfa elfct minus bcata,

tans potentiam amotis impcdimentis ; nequc rcauiritur aliquid eleuans naturara , ciim ipfa fic

quiitn

nunc

gratia

,

fit

praefcns

,

Contra

illud

,

poflibilc cft prius

abfolutum

abfoluto ; fcd prius naturji cft ifta funt abfoluta : igitiir frui ,

cife fine poftcriori

& quim Dco vnum faluare finc litct prius natura cft vifio quam tur D E V s poteft eam conferuarc

aflumi

,

poffibilc cft

,

Simi-

alio.

fruitio: igifinc pofte-

Dicunt fequitur

,

etfi

quod

alTumi

fit

prius

quim

poteft efle fine illo

;

frui

,

non

quia in illo

comparatur ad Vcrbum. quod ratio alFurapta valeret ; hoc intelli-

priori natura alfumpta

gendum eft dc prius

,

fruitionem.

&

pet Dicunt, im6, quia neceiTario erit vifio , confequens fruitio. Conrri.non cx hoc qu6d natura cft aiTumpta, eft ncccire quod fit vifio ; quia non ex hoc quod prxfens.vidctur, fed quia vult videri ; non cnim vidctur circntia,nifi vclit videri,quanturacimque fit

przfens. Pra:terea:cfto

ftnter ixtr» ^

Deo,non

qu6d

ncceflc cft

ciTct vifio,

qu6d cflcr

re contingcntct caufat

perfici:ide6 nifi haberet ope-

mum ,quantumcumque adu primo,non gis beata

;

adhuc

fi

frui eft

fruitiojquia

me-

quidquid extrafc uufat.

vlti-

nobiiitetur ciTcntia in

propter hoc

quia beatitudo

creatura mahoc qu6d attin-

eft illa

eft

in

&

gitfincm pcr opcrationem , ide6 impoilibile eft quod bcatirudo fit prim6 in eflentia quia lo:

bitur in

illapfu

,

fectmdum quod Deus terum

eflentias

illa-

zqualiter illabitur

,

nunc ficut in patria. Non tamen habet viator itaperfctbm opcrationcmi idc6ncc poteft efle beatus ficut in pacria

ita

dicitur fimpliciter bcata

abfoluto.

Iftud non valet , quia ifte rcfpedus naturae affumptx ad Verbuni, cft ad prius co , & ide6 nihil minus potcft prius alio abfolutoefle fine co licct habcat refpedum ad prios co quJim fi ciret planc abfolutum <5c fine illo refpeiau.dum tamen «on habeat refpcdlum ad pofterius eo. Item.fruitio aut eft a Deoimmcdiarc, aut 3i voluntate creata? fi fit^Dco , non cx hoc quod natura eft airumpta.cft ncccire qu6d Deus caufet

J)ttu etntin»

eft

rationem nobiliorcm in attingendo finem

quendo de

riori.

Et efto

, fi non datetur fibi vlterius maior quia fimplicitercarerct maiori pcrfcftio-

ne.quanata

uimme elcuata,ex quo eft aiTumpia. RfiieiturJi-

c»uf»t.

quemcunque habitum.

propter hoc prarcisc

requiritur habitus ipfura rcpraefcntans } nec fccundo modo , quia non requiritur aliquid facili"

do , quia cijm obieftum

^nfinuenti».

,

teftatc cius.ad

ficit

Item, fccundum Auguftinum i^.deTritiit.r), Magis eft filium Dei eflc filium nacuralera iio-

quantumcunquevnutur Vcrbo. ex hoc quod natura affumpta Verbo

fi

poflet per

tore, vt

tiam:fi fpecialis,fpecialitcr;)gitur potcniiae erunt

in operationibus fuis vltiniatis. flutrt».

,

Itcin

potcft eflc bcatitudo in cllen-

tia,nifi

fiui,

Itcm

:

&

,

,

eiTentia tunc erit bcara

hoc

eft

tudo

,

i,n

in operatione

porentia

,

;

&

quia nuUa creatura per adtum fuum,

nifi ,

ficut nata cft eire,

& iicb prim6 eft

beati-

redundat in eiTcntiam,

ficut poteft redundare , & fic perfcftio eflcntic redundat in potentiam pcr communicationem idiomatum.

Ad

aliud ,patct

qu6d

illapfus ipecialis potcft

fineoperationeconfequentc,quz cft frui,vel etiam vifio. Ad aliud , dico qu6d minus eft qu6d aiiquis habcat gratiam , quantura ad adum primum, quam vnionem ad Vetbum ; tamen fimplicitcr maius cft habcre gratiam cum operationc, quam habercvnionem ad perfonam diuinam tantum. Mallem enim, fi daretur mihi optio , habcrc gratiam bcatcB Virginis , Sc fruitionem , qtiilin cflc fubfiftens in Patre,& Filio, & Spiritu fando fine frui,hoceft,nifi habercm operationem ,vt vifio-

Ad

tirtium.

efle

ncm,& nus

Dico aucem qo6d Auguftiqu6d magis eft filium Dei efCe

fruitioncm.

intelligic

filiura

6. Adqu»rttlm.

An

vnie hj-

fnfintie» ior

fit

m»-

frui'

tiene}

§iuomodt maius tft filium Dti efft filium himinit

,

jhAti

i fontr».

Qu^ftio

tm»

aiiam hominis , quantum ad a£tum primuro, quim filium hominis efCe filium Dci per gratiamjfed non quantum ad adum fecundum. Ad aliud dc habitu , dico quod fiue ponitur habitus, vt fit clcuans potcntiam , vel vt repracfentat obic6tum,po^eft poni ad quodcimque ponerctur in anima fecundum fe,fi non eiretairumpta ; quia pcr hoc folura quod eft aflumpta, non eleuaretur nifi ad fubfiftentiam.

».3.

CH OL

S

M

V

I

II.

NaturAm nen rationdUm ajjkm pop a Verbo , ejl tj. i. ttrt.i. <]. j. Cmhuf.hic

contraHenricqHodl.j.

fedefl commHniSt& ratio vnicaju^it, cum ex impernaturalu , ^ua eji fe£iione naturajtt aJfHmptibilu ,

&

alijj perfeElior

ajfumptajtt

,

multo

,

magU dia natura

ajfumi pojfunt.

1

1.

miilVcrbo. V^\ , e&o quhd perjonari non ficet illud

,

quod natura vniacur

quod nacura connotat

in fe

pecfonabihs

fic

figni-

perfona: ,

fed

,

camen hoc

& h«c eft caufa quare accidentia non

,

perfonantur.

Ad

rationes contr^ ciim pcobatur quod lanon poflitadoperationem , quz confcquituc illapfum fpecialem dico quod poflct in opcrationes , ficut natura,fi eflet fibi dimifla. Vnde H Deus eflecin igne fpecialiterpcr illapfum , non proprer hocfcquitur quod ignis pofllt intclligere intcUcftione creata;quia illa non eft operatio naturae dimiflz fibi. Ideo dicitur quod Deus ambulauit j^quod Deus comedit , quia tales funt ,

pis

;

operationes naturx

dcuindlz

fibi

& natura

,

fumpta habct operationes diuinas. Vnde

af-

frui

non eft operatio iequens illapfum fpecialem. Ad primum principale dico.quod illa vnio nia-

o.

Vctbum.qukra fit po- Ad arg.t. tcntiz ad obie(%ura , quantjjm ad aclum primum princip»lt, fupernaturalera illius naturz aflumptz & ideo fumnia gratia cft cuicunque vniatur refpcdiu vnirorura ; non tamen quantum ad operationcs,

ior eft naturzafllimptz ad

7jtn Mjfumi fofftt nAturit

ntn n»ts

DE

qu8

ftHi,

fccundo

articulo. An"poflet aflumi natura

non nata frui?Dicit idcra Do(flor qu6d non, quia ex quarto Metapbyjicorum tunc vnumquoddicitur fingularitcr,

ncm debitamrigitur non

cum

potcft in opcratio-

poteft illabi illapfu ge-

nerali in aliam naturam, nifi ipfa po(Et in opera-

tionem generalem confequentera j

,

nifi illa

fpecialiter pcr vnionem,nifi illa poffit frui

frui

opcratio confequens

fit

il-

natura pofHt operari fpeigitur nuUi naturz poteft Deus^illabi

lapfu fpeciali cialiter

nec

;'igitut

,

cum

igitut nulla natura

:

;

|

quz funt

fi

aftumi in vnitatem fuppofiti, quia alia poteft

dependere dependcntia ad cxtrinfecum , qux eft quo natura rationalis ; qnia ex poteft ficdcpendere, mult6 fortius quscunque

KMturm nin ad fuppofitum r»tun»lii

tft

mjfumftibilit.

alia creata':

quia rationc impcrfcdlionis cft,qu6d

natura dependeat hac dependcntia , quz eft ad fuppofitum alcerius naturae ; igitur fi illud rcpugnarcc alicui naturx,hoc cflct propter perfedlionem intrinfecam fibiinhzrcntemjfcd nulla crcatura habet in fe

&

Quia

fi

eflet

naturx intcilcdualis

igituc

:

,

&cura

non

dicitur

,

jfn Upitpaf'

Tamen hic eftdifficultas

fit ptrftnnri.

nari perfonalitate diuina

,

,

Ci

lapis poflit perfo-

quod poflHt fupnon poteft ibi pcr-

cfto

Dicitur quod lapis

pofitari.

fonari

,

fed poteft hypoftafiari

ftinguere hypoftafim

,

Sc

,

quia

perfonam

;

eft ibi di-

hypoftafis

fcdnon

poteft dependentiam lapidis tcrminare

,

perfonalitas diuina,fedifta diftindtio

non

in Vetbo pcrfona , ftingui nifi ratione

& ,

L*pui»npirfin»bilif.

ideo nihil

:

Sc terminus realis nihil ne-

includit,quod

ceirari6

va-

tcrminumrcalcm fcd hypoftafis non poflunt di-

let,quiarealis vnio habct

eft

natura afliimpta

fit

homogeneura

,

diccre

ctfi

partes

ci

,

hoc

crit ratione lapidis

vniti pcrfonai

,

& quod

,

(]aiz perjonari dicit

fit talis

natura:

,

qux

detoto,& deomnibus /J

partibus.

afliimerct lapidcm

Nuncautem

didbum eft quod priaflumcret totam naturam lapidis , ita quod

Dcus

pars cius

,

nifi

quid totius

,

,

totus lapis

cflet

& eertum cft

,

&

nulla

inquantum eft aliqu6d nuUa pars huius

per accidens

lapidis eft hic lapis.

,

Similiter lapis in vniucrfali

primo airumptus a Verbo , fed hxc natura ideo non eflet verius communicatio idioma-

non

eft

Verbum quam nunc. tum,fi

aflumcrct lapidem,nec perfedliiis

perfonabilis in fc;ide6 dcpendentia lapidis potcft

tccminati ad

m^

DISTINCTIO Qjr.*

s

T

I

o

III. I.

De conccptu B.Virginis. VtrumB. yirgo

concefta fuit in peccato

originali ?

Vcrbqm , vt perfoua cft,

Alenf.j.^.y s.m.i.fymemb.^L.uri.x.Xi.Thom.i.f.iixT.trt. x.^ i.i.q.i.»rt.i.(^hicq.i.»rt.iD.^onzii.l f.»rt.l.q.t.

& aira-

j. Hcntic.fi«>
Kichaxi.»rt.i.'j dilp.t.ftlt.

eft

ieretrommw nic»tiontm,

idiematitm

pars intcgralis huius lapidis,illud idcm totum, tti»m quo»i cuiuscft pars , fed fpccies abftradiua przdicatur f»rtts.

,

;

Adttrtium,

L»fis »Jfmm' ficut lapis; ftut , »n h»-

homogencz fint fubicdtiuz rc(pedlu communis abftradi , non tamen eft aliqua quia

ens folum rationis:

qu6d lapis poteft hypoftafiari,& non perfonari , quantum eft ex parte Verbi tamcn fi poflct hypoftafiari, & non perfonaeft

Chrifii efi imptcc»bilit,

igitur poflet effc

poteft,

8-

S^uomtdon»' tur» human»

comraunicatio idiomaium , concedo:fedexhoc non fequitut quod tunc poflct cfle perfcctius coramunicatio operationum , quam modo , fi

primo hypoftafiatus

perfona,fcd tantiim fuppofitum,poiret tcritiinare dcpcndcntiam lapidis ,&ipfum fuppofitare , vt

non

,

m6

Vcrbum non eflet

ncccflitate abfo-

Ad aliud concedo qu6d natura non tiata frui

aliam de-

non

cx neceflitate abfoluta.

quam

fibi

fed

,

Auguftinus , quod fecundtu luta. home ej}impeccabiluy(juia ejl Detu,non tamen eft fic fic intclligit

,

pendere hac dependentia, & Vetbum pbteft terminare dependentiam , ficut depcndentiam naturae rations^lis creatz.

natur^

eft rationalis

fe

maiorcm pcrfcdlioncm

natura incelledualis:igitur non habetin perfedioncm , ptoptcr quam rcpugnat

fi

,

potcft afliimi

Dico tamen oppofitum , qu6d alia natura poteft

dico quod

ifta vnio facit naturara AdfteuH^ aflumptam irapcccabilera.verum cftdecongruo, dum.

poteft perfonari pecfonalitate diuina,nifi natura rationaiis.

& ftuitio.

vifio

Ad aliud

Bi:\him.l.4.Jeamiftonegr»ti»c»p.i^.(^fqq.Cit\\(.l.i. de Deip»r».JEgii.iprdfent. deconeept. lib.i.q.44. Salazar d* Concept.Stot.in Oxon.hU.

C

I R.

C

A

Lib.lir. DiftinaioIII. I

R

A tcttiam diftindionem pii, Vitura beata Virgo

c

nio quaetitur

conccpta in peccato originali?

fuit

Qu6d ficKom.f .Omnes peccaueritnt in

SuundHm.

originali Tittium.

§lM»rtum.

fitfintum.

Stxtum.

Ad/im,& egentgratiu Dei.

I[ein,Dain3fc,lib.3.c.}.& ^Z.M»ri*fupertumt purgatio; fcd fi non fuiflct concepta jn peccato ,

non

fuiflet

purgata.

motu rcdo.Sed vult Philo(bphus probare quod non potcft clVe motus inhnitus ledus , quia motus rtflwxus non potcft cllc verc concinuu$,& hoc futi[icit,etfi non fit quics inteimedia. Ncc valct exemplum de geneiatione:quia efto quod habitus , & lua piiuatio poflcnt cfle fimul, in inftanti teiminatiunis fcqueretur quod luin ^

,

quam cUct generatio ignis cx aqua quia h pcr vnum inftans pofltt priuatio formac ignis ftate cum igne.pari ratione pcr fecundum,& tertium. Vnde funt ibi duz mutationcs , cum ex igne gcj

Item, Auguftinus dc Fidc ad Pctrumcap.ij. Firmijfme tene, ormtm hominem conceptum ejfe in hoc peccMo , &c. Itcm , Auguftinus fupcr illud loaiin. i. Ecce agnttt Dei , dicit qaod/oliuille innacens fuit , puta

ncratui aqu.i,k non aqua in aquam , & ab igne in non ignem:nunc autcm gcneracio aqu£ & corru-

Chriftus.

ptio ignisnon

Item , Lco Papa in fcrmonc de Natiuit. cap. z. dicit quod Chrijiiu venit ad liberandum omnes. Itcm , Anfclmus , i.Ul>.CitrDeHt bomo , cap.iG. cxprefsc dicit Mariam conceptamin pcccato ori-

tio,

Item ipfa

non

Bemardus cfrct

ep.

1

74.

idem probat, quia

fi

conccptain originali.aut igitut

antc purgata,qaim concepta.vcl tunc. Non ante, quia ante non fuit natura purgabilis : non eiret

fimul,quia tunc eiret purgata,

Contri.

& non purgata

;

fi

habctut propofiium. Oppofitum. Auguftinus dcNatura ,&gratia,

poft

eodem

,

tiones adducit

de

DoElorpro B.Virgtne

tjuo latius agit in

Oxen.

hic

tum

contraheret

,

qui nunqtiam pcccaueruni riores

,

& tamen

uint infe-

SCHOLIVM tur,tjuia ponit in

natura ingratiareiici-

pofterittt

eodem

inftanti priHationem,& habi-

Chriftof

frimi.

vniucrfalis:igitui fuit redemptor cuiunibet alterius


fe.

Igitur bcata

enim non

maticm

eft

Virgo

fuiflet

tedcmpta

igitur fic nobili-

eam Rcdemptor.

vnus Do6tor qu6d in codem inftanti fuit in peccato,& gratiaifed in priori figno natutx fuit in peccato, in fecundo fuit in gratia.Exemplum ad hoc. Si faba proiiciaturcontra molarem , adcft , & abeft punfto . & tamcn non eft ibi quies media : fed oportet ponetc in priori figno natutx adcirc , in fecundo figno abcfle.

gata fccundiim Icgem

quia Chriftus per Steunii. ianaam fed fi B. :

nunquam fibi nunquam aperuic

peccato ,

praefuiflct in

tum ; quod eftfimul penere contradi6loria.

,

apciuit

ianua claufajigitur

fuiflct

;

eflet ignobilitatc filium.

mortcm fuam omnibus Virgo non

pra;fuit in peccato:

prxexiftentis in peccato ; ali-

Secundo piobaiur idcm eatoprininatura,&

contraHura

^uantum adhoc,a

&

tai«

Sententiaponent B.V.ineoeUm inftantireali inpec-

ne pecca-

,

Virgo fuitconce4ptain pcccato originali, hocponiturex- Sententia i. V.Tbemt. prefsc inquadam gluflaiuCano. Similiter profrobatur batur pcr hoc , quod Filius Dei fuit tedcmptor

ter I.

illud

,

Explicat

4.

^ui «X vifua natiuitatis ,c^uafuit natHralU, nuUi culpa

quia icdc-mpcio

Deo.

peccato

,& clariffitrUf

a num.

licet /tbi reliSfa

efteffincjuo diftinguebatur,

Dlcitur igitui qu6d bcata

,

itt

optime cjuernodo potuit B. Vtrge praueniri

habere tjuafiionem. ,

fibi

Tcrtia ratio ad idem. Bcata Virgo fuit propa1. StnttHti» I.

Dlcit

&

&

Similiter, fimul cftgcncratio,

tamen natura cfiepriuatio,

cft

corruptio

;

& coiruptio.prius

igitut fimul polfunt

& h
nationis.non tamcn in eodem nacuta?. Sed fi ifta pofitio ponat, vt veiba videntur fonare,non eft arguendum conttk , cum fit oppofi-

tum mul

primiprincipij ,ponendocontradidoria vera in inftanti terminarionis.Quia

fi-

nonmi-

nus impoflibilecfl poncrc priuatiua oppofita fimul vera in codcm inftanti temporis, qu
ad hoc intentio Philofophi cft , quod motus rcnon potcft elfe continuus , nonptopter hoc quod neceflc fit elTc quictcm mediam|, quan-

flexus

quam

ttHtinuitstt,

^

rtfitMitn*.

fit

aliquando quod

fit

quies

me-

quia illud corpufculum proicdum contra poteft ibi quiefcere, necin actc, quia idem arguinentum elfct de acre, quia quan-

dia

H* mttm

pofllbile

,

mohrcm non

do pulfum quicfcit ^ mo(u icQio, pellcns

quiefcic

Ttrtii.

communem, pci hoc qnod

caio feminata concupifcibilitcr fuit in concepcione eius , ficut altcrius hzc eft cat^fa pcccati ;

originalis in filio naturali

nacuralis filia,habuit

fic

Adx

:

igitur

cum

ipfa

idcm pcccatum.

Icem , ipfa habuit conditiones naturalcs nobifcum , & poenas ; igitur habuit peccatum originale

,

quia non aflumpfit

iftas

voluntaric

tur erant fibi neccflati^ infliclz ftc; igitur

proptcr culpam

;

,

&

;

fiUMfti.

igi-

tion iniu-

igitur propter oti-

ginale.

Sed iftaj rationes non concludunt. Nam cx ptima rationc magis vidctur fequi oppofitum qu^m propofitum quia ex hoc qu6d Filius Dti fuit ledemptoi vniueifalis , fequitur quod fuit perfcdiflimus mediator igitur refpcdlu alicuius pcrfonzhabuit adum excellentifldmum median-

Rftionts aJduif* dueu»' tur i-d ef-fe-

:

:

di

Ncc valet exemplum dc faba;tamcn quantiim

tionts.

II.

tempore

priits

erat «bnfxittt.

Itcm Anfelmus de Conceptu virginali dicit quod Chdftus talem habHtt tnatrem (jualem decet tanta puritate mtereyCjua maiorfub Deo neijuit intelligi ; & ccrtum eft quod multi funt Angeli boni,

,

originali fuijje ,probatur tribtu rationibttt ifed hoi ra-

Sc ponitut in litct a , cap. } Cum depeccato agitur, propter renerentiam 'Dornini , de beata Maria noio .

'* dua

V"*

«^M«

inftanti-tetminationis.

Sentemia ponens B. V. ,

"*

fuHt mutO'

habent vt habitus,& fua piiua-

fc

fint in

SCHOLIVM

ginali. Stptimum.

cum

inginttatit-

,

quem

potuit habcre

mus

prasfcruat

fct

non

:

fed /adtus perfedilli-

ab omni peccato,quia nullus pcrfedlc placat pro aliquo , nifi praEUcniat ne alius oflcndatur, Ci poflit ; fcd fi culpa aliquando incf,

ita

pcrfedlc placaflet Chriftus

,

ficut

prsueniflet offenfam, quia perfeftius placat lc

, Ci

przueniat ne alius

G il-

vnquam oftendat quam ,

quod

rcmittat:& principalicer hoc, ficxhocquodaliquiscogno. lcat fc aliquando alium ofTcndiflc , rouhutn aflli. fi

poft ofFcnfam faciat

alius

g.tur.

fitum.

Qu^ftio

.r gicuc

niagis

,

ollendit

,

aflfligit

cognofcerequod aliquando

quam cognolcerc quod nunquam

fendicigituc tor> przuenic

fi

Chtiilus

of-

pcrfediflimus mcdia-

cil

omnem ofFenlam

in

matre

Adz

411

naturalcm

,

non

peccatum originale

mum,cum tum

fua.

I.

fit

»m»i »8m»'

poieft faluari qiiod

ti,

cur n»n »b

*mnilnn

beata Virgine: fed.redemptio vniuer-

quamcon-

immediatiuseil contra originate

faiis i

traai^uale

:

quod redcmptorvni-

igiturex hoc

& immcdiatiiis prsuenit oti-

uerfalis, perfe^ius,

quam a^uale.

ginale,

catum inbeata Virgine, & maius Cit przferuare^ coromittendo , quam purgareicommillb; igitut

fiim.

Ci

debet mater

fumme

obligari

filio

,

debet Hlius

przuenireomnc peccatum originale. Dices , quamquam non przueniat peccatum

fumme obligatuc , quiaplusobligatur adamandum,cui plus dimittitur. In hoc enim dixit Chriftus , quddSimon cede rcfpondic de

originale,

Mtiut binificium innteenti»,<jukm

fecc»tcrum rcmiffio. 4,
Magdalena, Lnett 7. Contra , Maius bonum

eft

przferuari a pccca-

quim poft reraillloncm cemitti peccatum, quiali duoHnt debitores^conflderando ad hoc to

,

foIum,qu6d huic plus dimittitur,ille plus tenctuc amare tamen (1 ab eodem Ht quod alius minijs :

omnino nihil

tenetur, vel tur

;

maius

eft nihil libi

quo dimittidimitti.in hoc quud prztenetur,^

feruaiur ab obligationc, qu^tm poft obligationera dimitti illud, ad

Item,

nifi B.

quod

anima

Chrifti.

Item

,

tatio de propagatione

carne non

InfiBii c»T-

quia

mA ni ift

fa originalis peccati

ni-

tejftri» CMU-

f* picc»ti erigitt»tit.

illa infe(flio in

inBaptifmo tur

,

,

quia

fi

non

concludit,

cft necciraria

fic

,

fecaufa peccati originalis

,

fic

cum

fit filius ,

in eo-

naturalis

non

ciam

fic

maior repugnantia in prirao inftanti , quam in quocunque alio, ita bene poteft moueri in primo inftanti ab eo,quod fibi inellet, fi natura eftct fibi

quocunque

dimifTa, ficut in

illa

alio infUnti

caufa

non

& tunc

;

fuit in Chrifto,

quia ipfe non fuit naturalis filius Adz igitut eius tutura fibi diraiffa non habuifTct pcccatura :

originale.

Maria redemptione, 8. quia tant6 magis indi- M»ri» tn»{it

indiguit

igitur

quim quicunque

alins

guit rederoptione

,

;

bonum

quanto maius

fibi

cum

iila

maneat

feminata poffit cf-

non tamen

eft

necef-

tiimfttri,

:

lapfum culpa remilTa , maius bonum fibi conferebaiur przferuando ipfam ab originali , qu^m C\ pofteafuilTetpurgata. Necpropier hocoportuic quod Chriftus prius fuifTet pafTuSjquia Abraham fuit purgatus ab originali , quod fibi infuir, virtuie paffionis Chrifti przuifz. Sic pqtuit pec-

catuni originale przueniri

quod dcbuit

»

infuifle

Mariz. Et c^mdicitur pofteade apertione ianuz ; di- Apirtie Uco quod poteft dici apertio ianuz duplicitcr ,vel nut caeU dufltx,»nvtr»^ pet amotionera cuiufcunque obftaculi , quantum jni nictjf». eft ex patte fui , ficut graue furlum poteft efTe in VtTVni. ria

centto ; vel apcrtio lalis icaie. Et ifto fecundo

,

vt ftatim poffic

modo

adu

in-

nulli aperiebatuc

ianua anie paffionem exhibitam. Sed ptimo modo,quo ad amotionem culpz , multis aperiebatur

vtroque

modo

indiguit beata Virgo apertione

ianuz. Ptim6,vt przuenirecur culpa. Secund6, vt zditx apecitetur ianua pcr morteth Chiifti cx-

hibiiam.

Et

cum

quod fait naturalitec qu6d propagatio non cft cau-

dicituf poftea

propagata. Dico

fa neceffaria peccati originalis

ftum

cft

quod

poteft fine eo

fieri

,

quia manife-

,

& quia

potcft

impediri a caufa fortiori caufante contrariura patet quod habuit pccnas inflidlas, inaniraa,

&

faria caufa.

Neque

concludit raiio alia de pocna , quod propter hoc debeat habere culpam, quia non fuit

habere cnlpam; fed vtile eft viatori haberc aliquam pcenam, vt perfeaius poffit mcreri , Sc non opottet propter hoc quod illz poenz eftent voluntaric afTumptz in beata Virgine, fcd foliim pocnz erant voluntarie aftumpiz a voluntate

quia hoc fuit vtile

,

fcd culpa

nuUi

eft

vtilis

inquaniijm culpa.

vtile

&

quia hoc fuit vtile aliis fic poflimt audoritatcs Auguftini , aliz faluari , quod de Chrifti

,

:

&

peccato nullam quzftioncm volo habere, cum de Mariaagitur.quia nec habuit a6luale,nec originalc. Refpin^o ad »utherit»tes

emtr»

einee-

ftionem Virginu.

I

Vel poteft dici

aliter

,

exponendo omnes au^

doritates fuperius allegatas , quod omnes filii naturales Adz habcnt caufam fufficientcm peccati originalis , fi natura fibi dimittatur fcd illa :

caufanon przualet virtuti diuinz caufanticon^ trarium in anima Mariz ; & ifto modo non cft filiusDei debitor iuftitiz originalis, ficut Maria, quia ipfe non eft naturalis filius Adz. Et fic licct beata Matia habct caufam fufficientem peccati

tamcn Deus poteft przuenircefTeprzuenire poteft ne ignis comburat flpproximatus combuflibili. Vnde cfTc filiura Scoti ep&. Tom. XI.

originalis

dum

,

:

ficut

indiguit ri-

ctim igitur confcrebatur poft redemptionem jnam »li/. maius bonum fit innocentiaperfcda, qu^m poft

cau-

manebit peccatumoriginale:igi-

non obftante quod caro

qu6d

,

ianuavictutepaffionisprzuifz. Dico igiturquod

tcnebitur.

Virgo fuiftct concepta finepecca-

to originali,non fuilTet alia animainnocens,nifi

7-

ftcnt fimul

Adz, & quod non habeai peccatum

Magis

Quarto ad idem Cic : Summus adus mediandi 6. M*ri» fum- tequirit illud.pro quo mediatjfummc iibi obligatni ibUx»tMr ri; igiturcum Deus poffit prxuenire omncpec-

quod

quia tunc poft Dapiii-

;

naiuralis filius Adz,habcret pccca-

dem inftanti

omnesde

infit

originale poftBapcifmum. Igitur

Secundo flc Oportct quod petfedliflinHis mediator prxueniat oninem pccnam jigitur &:omnera culpam , cum culpa Ht maxima poena , vt probatum e(l prius. Tcrtid ad idem Cic: Mediator perfedus przAdmittHnt lib*r»i»m sb uenic omne peccatum adluale. Hoc concedunt :

caufa necefTaria

eft

CH O L

S

V M.

I

Explicat optimc pritno epiomodo priiu ttatHrn fuit in cflc, tjttam iufta , vel iniufia

;

nec hahitit iu(litiam,nec caruit ea

^uia pro ;

nam

ilto

tttm inHanti alterum horttm ipfi deheiatMr, efftt iniuftitia

,

nifiejfet

inftanti,

inficundo tan-

driUud

prtuenta. Secunde, aitpoffi-

biU B. flrginem per inftans tantitm frijfe in peccato, (fr tempore immediate fitfuenti ingratia , vel per tempttiinpeccato, tia, vel to.

(

&

ininftamiterminatiuoeituin^a-

vtdefaBo

contigit

)

nuncjuamfuiffe inpecca-

Htc nihil afferit exprefie De£ior de
tantttm implicite. Profilutiene argumenterum vide in

Oxon. Schol.hic num. ^.&pre cempleta netitia antilege Ro/arium peftiertium 1

quitatif.prohac veritate

,

itbrum firipti Oxon. editienu j4ntHerpienfis,vbi per

omniaficula hakesfide digmffimateftimonia.

Sedam-

pliuj noopiu eftplura de hac re inueftigare:ejuia Paulits

Papa y.BuUa data anne 6 1

aElui publicos,ne

tjuis

1

j.filetium impefiiit

^ead

contra cenceptionem (pteuu

modo

loqHamr. Exoccafionc,»»j«»V, affirmatiuz,qti6d B.

O

Virgo

Lib.Ill. Diftinaiolll.

434

Virgo fucrit in originali concepta , oriuntur in populo Chriftiano,cum magna Dei ofFcnf*, ideopnciph omfingulis cuiufcumque fint fiatus, &c. vt nibus, non audeant publicis concionibus , conclufioni bus , ledionibus , vel aliis quibufcumque adtibus publicis.afirerere quod Beata Virgoconccpta fuerit inoriginali, fubgrauiflimispcenis,&cenfuris , ipfo fadlo incuriendis. Fltimam fere manum impofHtt San^ijfmus D.Gregorius XP^. Bulla dafcandala, iurgia,8c dKTenfiones

,

&

ta

i6ii, fuh ijfdem paenis cscero, , ne de

Jnnij anni CHrrentis

i.

omnibus

pracipiens

&

etiam in fermonibus , fcriptis priuatis , audeant aflercre quod B. Virgo concepta fuerit in pcccato originali , nec de hac opinionc affirmatiua vllo modo agerc , vel tradare. Nihiliamdeefl

,

nifi exprejfa

& filemuis

,

definitio

^«4»» in dies

,

llantinaturaE eil Mariafiiia naturalis

Adx,

habct iuftitiam originalcm in primo inftanti * ° rt Wforma,^ naturae igitur caret ca, quiaapranataelthabcre j^^jj

priutttiont,

.

1

I

:

Dico quod fubiedum poteH:

tunc tteuirS

cam

iai iebttur.

comparari ad formam , ad priuationem , ipfum e(t prius natura vtroqae iftorum. Similiforma poiTunt comparari ad tcr priuatio , fufceptiuum pro menfura , pro quo aptum na-

vt debitrix.

,

&

&

&

.**""*

'"

fitit

grat»,

nic gr»tia friuaia

,

tum

net

!T '*''" '*"

alterum iftorum

eft

" primo

Pf""""'!

modo non

igitur cuipa incft

;

quia in

Si

inefTc.

fcquitur

,

gratia

,

loquamur

non

incft,

naturz

ifto priori

,

in

quo fufccptiuum eft prius habitu & priuatione, |,on eft natum habcre vnum,nec akcrum tamen menfura pro qua ahcrum n atum eft inP'^° '^* cftc, fi habitus non incft.priuatio ineft. Si autem compares habitum , & priuationcra ad fe, quanquam in natura poft lapfum prius fit peccatamen tale prius nunquam tum, quam gratia ;

,

,

oportet ineftc cuicunque fuppofito

quam

natura grauis

quia quan-

:

dimifta prius

fibi

nata

fit

eftc

tamen prius poni furfum fic poprxueniri peccatum originalc in Maiia,quod

deorfum, teft

nunquam

poffit

:

infir,

Dices, in illo inftanti, in quo non habet ftitiam, habct carentiam iuftitiz, qui.i tunc debitix

j

igitur|anima

Dico qu6d

fi

falfa eft

,

Itera,

habico

fi

habitus ineft in inftanti, in tempore

tempore cnim habitus natus incfle , ciira fint in cadcm mcnfura nata inefle fufccptiuo ; igitur H priuatio incftin inftanti , in tempore habuo popoteft priuatio inefle /ibi in

,

habito,

cft

habitus ineflc.

teft

illud

vera

propoficio

eft

anima non eft iufta in hoc cft, non eft ex fc iufta. ,

primo inftanti natura:, Et non fcquitur cx hocquod ficut

non

tur ex fc

valet

cft

Neque

,

non

fupcrficies

eft

non

ex fe noniufta,

eft

ex

fe alba,igi-

eft ha:c

,

in

primo

inftanti

tantum. "g° tcncnduro

eft in quaeftione? potuit 1 Qh.''^ in peccato originaftSegratiM cflcquodBeataVirgofuiflet in tempore fepri trt ttm- li tantum per vnum inftans ,

&

quod pcr aliquodtempus fuit in peccato originaii vfquead vltimum inftans & tunc primo in gratia ; & potuit efle quod nunquam fuit in peccatooriginaqucnti in gratia

.

Vel potuit

cflc

,

\\.

Primum

patct

,

fi

fubieftum quicfcit per

ah'-

infinita

OhieSi» fri^

non quim virtus in-

vel faltem virtus finita

;

&

fi culpacft lantnm per inftans, indudlio gratiae in inftami , ciim inter ipfa non

fit medium circa apti^ra natura , inftantia erunc immediata. Item , oranis variatio fubiefti , vel eft niotus, Semnda. vcl mutatio : fcd cum ha:c anima nunc habct culpam , immediatc poft habet gratiam , variatur;

&

non poieft

ifta variatio

efle

rautatio animz, quia

mutatio eft in inftanti , & tempore habito , ncc potcft

ifta

variatio eft in

eflc

motus , quia

vcl eflet fccundiim partes fubiedi

fic,

;

fi

vcl lecun-

dura partcs forma: , vcl fecundum raedia intec tcrminos non primo modo, cum anima indiuifi:

quantum adpartesquaniitatiuas;neque fecundo modo, quia poflibilc eft quod tanta gratiaprimo inducatur ficut vnquam poft neque tcrtio modo,quia terminifunt immcdiati citca apcum natum. Ad primum, dico qu^d perfeda virtus, vt in- Ad frimam bilis

fii

;

finica , poteft agere in inftanti omnem ctfedum, qu.em potcft caufarc in tcmporc', fi ille cflcftns

;

ideo non

dem mcnfura ta

:

fed

:

cft

non

eft

ncccflequ6d

impcrfcdlionis

poflit caufa infinita

quod

in ea-

thieHionem.

Detu

fotefi

«gere in infinnti

,

,

& Phi-

quod cftinconucniens virtuinfinitam in eadem raenfura age-

intelligit

tcm finiram & re xqualem effedura , fl virtus infinita agat ex neccflitate narurz tamen in orani menfura , in qua agir virtus finita, agit infinita , vt caufa prin,

;

cipahs. aliud

,

dico qu6d

fi

pcr aliquod tempus

fic

fummc calidum

in vltimo inftanti.adhuc Jldftciiiim, eft forma ,fub (r^quieto,& perfedc in fummo gradu calidiratis agcns infrigidans ab illo inftan-

aliquid

ti

agit ,

,

&

nunquam

manet iftcgraduscalorcipedu huius quod poft furame calidum, poft

fed aliquis gradus frigiditatis

gradus caloris

,

ita

abfquemedio eft gradus frigiditacis in fubiedlo: cfto igirur quod agens elTet ita potens quod fummc induccret itaquod nihil rcmitterct de fummc calido,nifi induccndo fumme frigidum, runc ,

ciFct fimile

inquo

indudlioni gratia: poftilludinftans,

incftculpa.

Nuncautem non

cft

maior

Infuft gra-

nec repugnantia quod inducatur fumn^c frigiduro, mcttu quaro quicunquc gradus \ virtutc infinita, fed il- mutatif. lud no fict.ncc per motum, nec pct rautationem: tit

,

,

quod

teropus

mo inftanti 6,

,

igitur cft in quietato

illius

effe

in viti-

lemporis , vt vult Philofophus,

PhyfiarHm, Si igitur prius furarae frigidura

(^ iu

ttmftrt.

agcre,&fini-

quia infinita poteft agere fic,& aliter

lofophus

ris

cfte aniraam.

&

,

menfura,vt habe-

finita; igitur

Ad

conccdenda

eadetn

poteft agere in minori menfura,

alba.

naturajvcre intciligitur non iufta: fcd in primo inftanti non intcUigitur iufta , hoc cft , in primo inftanti intelligitnr illud, quod.cft, vc animam

fr*'

non poiTunt agcrein tur 8. Phyficorum

circa crcaturas

quia virtus finita

id faciat

i

tia,

Deus agens

, ,

eft

quia in primo inftanti naturx non habet iuAiciam , ncc iniuftitiam : fi tamcn negetur iuftitio

,

gratiam.

pofllr cflcin inftanti

propofi-

quod

ita

:

iu-

eft iniufta inilio inftanti.

affirinatur iuftitia

;

racnfura

,

agit in inftanti

SuhieSum ejl fnus natur»

colorem

cft alia

quin fecundum aliqucm gradum infic,quia ab ifto agens continuc agit; idc6 nunquam prim6 agit , neque pafltim primo patitur. Igitur agcns Atteraniniqu»m frimi naturale non agens in hoc inftanti , in quo cft ugit nequ» vltimum quietatum «^ , potcft agere intempoJaffumfrimi rc habito , & per confequens fic poteft Deus fitltur, caufare gratiam quia fi culpa ineft per vnum in- De hoc t, i, ftans , in menfura habita poteft Dcus caufare t.q.t.

Contra

DIces,iftavidentur oppofira,quia in primo in-

non

calor

pr«ilolamHr,

10.

alterator ad

,

poft vlcimura inftans

& fingulis

,

inftanti

ftb ilio

non per motum

,

quiii

non

cft

dare priraum in-

tfi

nee

Qua;ftio

1

1.

&11

quo gratia cfl: induda.S: eft dare primura \-\ie Doa. iiill:ans,in quo eft primum nmtatum r^immcdia-

41S

1.

(lansjin

Ae hoc clatiiisinOxonicaf.

num.

IJ-

moium

tc poft

lus

,

igitur poft rnMtatum

:

& tunc Hmile

quod immcdiate inftans eft

eft totaliter

ejfe

elfct

Qj/'

quantiim ad hoc,

poft

Coniideraiido igitur iftam variationcm ad ter-

minos, & quantum ad menfuram, neque eft propric motus, neque mutatio, fed partim conuenic cum vno , partim cum alio : quiaquantum ad terminos conuenit cum mutatione in hoc, quod termini funt oppofiti, fed non quantiim ad men-

tio

i

O^fimiliter animatio ^ Thom.

4.qu4p. vnica. Palud dift. yqutft. j Suacez tcm.l.in j. 1 j. (3« tem. z. di^ 1 1. feli.t. Scoius in Oxtn. .

dift.l.quaft.j.

.V 6

D

ficrlncarnatio fuit in inftanti

:

igi-

I.

organizatio,ciim cotpus Argum, denfius occupet minoiem locum,& dentur

culpa,(i ineiTct Maria^jincftet pcr inftans tantura.

'.

tunc

fi

fuit

Secundum parec, quod potuit per tcmpus aliquod, vfque ad viiimum inftans, ficut eft de paruuhs baptizatis. Tertium patet , qu6d potuit ciTe

cur occupatiominocis loci eflet in inftanti

,

repletio loci maioris a corpore circundantc

igi-

quod nunquam

turoporcec quod in cempore prioci

infuiiret culpa, vt probatur pet

rationes prius poiitas.

fius eft

Icem

Q^ A ST

l

De conccptu Vtrum

II.

i.

Oxtn.

„^„

m^

I.

Cordub.

inTrident. 6, Vafq. }. part.

lib. i.

quaft.^^. 117. bcocus i»

dijp.

qusritur

:

Vttum Chriftus

in carne

,

vcl quia per

mocbidam

feminatam , vcl quia, eftoquod non

fcminaca,adhuccirct debitor luftitix origtnalis,quia patct cum accepit pro filiis.

Primo modo non potuit Chriftus tum quia fan-

conrraxifTc peccatum originale;

nunquam

fuit

animatus animaali& forma-

cuius hominis ex quo nuctiebatur,

tum, quia cfto qu6d fic, purgatus , antequam Chriftus etac

batur caro Chrifti fuic

;

ruptio

ifta

quod fanguis Matiae

purqualitate morbida, tunc foretcor-

Praeterea, efto

terius:

illius qualitatis

cum

,

& non

fuifTet

fuit genecatio al-

nihil pofitiuum appareat gencrari,

quod non fuit ance purgationem. Secundo , non conccaxic Chriftus peccacum originale , quia fccundum Anfelmum , Peccatum

originale efl carentia iuBitU originalii , propter Duplex cau' aElnm parentum cum debito habendi eam. Et ideo /» ijuare Chriltu nen duplcx eft caufa fccundiim Anfclmum quare

non

contraxit peccatum originale

tris

fandificatio

finale.

inftanti,in

quo

cft

eft alcerius

figurz Secundum,

figuratio cflet in

illa

fi

Incarnatio,motus

eflet

corporis

Chtifti

:

quia quadcagintafex diebus

co'npletur formatio corporis

humanifecundum

Philofophos. Item, animatio

,

homo

totiis

eft

mutatio

fimul: igitur

fcd mucitio eft

quia

termmus motus

non

creatur ^artum.

infuicpriuatio;

priijs

tccminum. Oppofitum. D imafcenus Dei yerbi animata efi caro,

:

igiiur teroporc

;

;

prima

,

ma-

fecunda corporis miraculofa

formacio non pec propagationem communem, Atque ita Chtiftus non fuicdccimacus in lumbis Abrahx ficuc Leui , quia non foluebatur decima pco eo , quia non dcfcendcbac ab Abraham nifi fecundum rationem a6tiuam tantum; Leui ver6 fecundiim cacionera adiuam , & paffiuara.

S

Tom.

XL

CHO L

vel 6. Simul Cintri.

caro.

V M.

I

Primtm eUcium ; Animatio non

praecefllt

pore Incarnationcm,<j//o^Km J^rtrw

temma-

nonfuijfet

ter Dei.Secundum; organizatio,aniinatio

& Incar-

natio fucrunt fimuldurationc. Tcrtium, incertum

an tranflatio fanguinis ad loci

cft

.n

gcncrationis

fadla fuerit in temporeide ejuo pofiea dlfi fe^.§luar-

tum ; organizatio

cft

ptior natura animatione, ic

anim.ttio Incarnatione

,

cjMta

damemum vnionis ad f^erbum

natura iniegra efifunc^ corpm organicum

;

rnateriaU anima.

DIco ad qusftioncin, qu6d organizationem,

& animationem pracccdere Incarnationcm,

poteft intelligi duplicitci:vel dutationc.vcl natura;

& dico quod

anima non

prxcefllt duratione

1. Anima nt» prAceftlt

du-

raiitne

In-

tarnatitntm.

Incarnationcm:quia tunc iiatura afluropta fuilTec pecfonaantequam aflljmpta;& tunc Maria fuiirec illius perfonae mater & non materDct, quod eft ,

contra Ioan.Damafccnuin,c.yo. ne.fi illa prsccfllt

ganizatio fiue

fit

non

De

organizatio-

Incarnarioncro,dico

cft nifi

quod

fi

per alia cautam,adhuc Incarnatio

tioneeft organizacio,animatio,

;

&

non

fed fimul

pr^-

dura-

Incainario, fe-

cundiim Dam9fcenum,& fecundiim Auguftinum de FideadPetriim.Et hoc fiue ponatur vna forma, fiucplures:iamein aliisgenerarionibus hniufmodi prarcedit

motns

localis fanguinis ad

ncrationis.&poftca

ponatur

Organit,atie,

or- animatio ,

^

pcr Intelligetiam agentem, intamatit.

fupponit durationc fuppofitum

tio. Si

ScQtitper.

f .cap. 8.

&

efi

conceptus. gatus ab

igicuc

:

hoc,dicit

qualita-

cftet concupifcibiliter

adhuc

corpus organizacum fanguis

fuit conceptus (inc peccato originah.^Dico quod pcccatum ongmale dupliciter

guis Marix

illacon-

pracccflit

Ecvnd6

fe,& pro

&

i.^adraginta/ix annis AdificatMm efl templtm quod iftcnumerusconaenic formarioni

lo.

hie.

poiret contrahi

tem

fic

:

Item, Auguftinus 4.dc Trinit. j.exponens illud Tertlnm.

Chrifti.

Alenf. i.partqutfl.^.membrt i.«r/.t.D. Thomas j.fart.j. }l.art.-;.D Boniuem.hie parl.t.art i. ^«4/^.1. Richacdus

Veg

fanguis;igi-

in inftanti.

originali f

Ducand.^Mf/?.

,

fic

codem

O

Chrijiui fuit conceptu finc

art. i.qutft.x.

quam fit

corpus organizatum

I.

denfatio.

quam

tttraxit cri-

fracefjit organi%a.'

fart. Jijp.

i

tum tri^n»' u.

n.

i.pait.quaft.)i.art.i (^hi< dift. j. j«i
qu6d

potuic efle

I

Alenf. ^.part.qutfi.t.memhr» i.{^ quaft.^. m. 4. D.

furam.

primum , quod

o

I

Vtrum incarnationem

culpam inhaetcntcm per gratia immcdiate in tempore habiio.

Paiet igitur

T

s

ifi

mo-

fit

locum gc-

altcratio,& poftea forma-

iftatiafl.iiio fanguinis.a venjs,vf-

qucad locumgenerationis in tepoic ptafccdeiite, tuc potcft fuftineri quod beata Virgo operabardc pr« Oo 1

Lib.UI. Diftinaio

45^ pt^uic

mulier

ficut alia

& tunc magis concurrit

:

jtn trSflntia

quam

ponatur quod motus localis non pricedit. Probaiur hoc. Imvirtus matris in opcrando,

Ci

fanguinU ad poflibilc eft quod Cn motus localis fanguiiiis a locum geni' quod fimul convcnis ad locum gcnerationis : TMtieni* faB» fuerit in uertator fanguis in corpus organizatum > qnia in

&

tcmporc.in quo fanguis non mouetur , manet languis,& in vltimo inftanti,in quo terminatur , non eft igitur fimul cfrct fanguis,& non cffct fanguis. Si tamcn ponatut quod in vltimoin-

fnJlMfit

tOjto

:

ftanti.in

quo fuit co fenfus

plenus Dcus

:

Viiginis,fuit in vtero

vltimo inftanti prolationis

ficut in

lei^us eft falfus

nitum

forma, quz

non

motus

ptius fuit

lo-

ad locum gcnerationis in

temporc pcrceptibili. Et

pofliibile

cftDeoinin-

in loto poteft

materiam.qujs eft in venis.eflc in inloco generationis,& redderc fufficienter difpofitam , quotum neucrum poflet agens cica-

lum,

menfuradiuifibili.

nifi in

fccunda prioritate dico quodptiiis natuta organizatio &c etiam animatio , quia fundamcntum eft prius natura rciatione ; fcd na,

tura tota integra

immcdiatum fundamcntum

cft

huius rclationis.qux

Verbum,

vt

cft

probatum

vnio natur* human* ad igiturpriusna-

cft priiiis

:

qu4m incarnacio. .Fundamentum rclationisopor-

turacft nacura integra QhitHit fri-

Contra iliud abfolutum

tet cfle

,

&

cncitas totius, quap eft

fum

eft priiis,

noncft

,

fub rationc abioluti j ied alia a pattibus, vt conccf-

alia cntitas abfolutai

fic.oportcret ponerc in natura

quu fi

humana duas for-

&

fotabfolutas diucrfas, vt forraam totius, mam partis; hocautemeft impoflibilc:igiturto-

mas

ta nacura

mencum

non

potcft cire

,&

huius relationis

Itcm , fi tione,& per

immcdiatum funda-

prius natura cflct

naii,

fundamentum

rela-

illo prioti

non

aflumitur.

intcgra

fundamentum immcdiatum vnionis ad Vcrbum, & illud totum non eft partes.ncquc rclatio cft

fartibut

multis

& in

le, ifta

Ad pritnum horum, dico quod natura

frim*m,

df-

partium ad inuiccm tum, quia in cnte pcr accidens partcs habcnt -rclationcm ad inuicem, tamcn ipfum non fufficit, vt fit imincdiatum fundamcntum vniusrelationis jquianoncft ibitolalitas, quae eft cntitas abfoluta alia k partibus,& relationc partium ad inuicem ; tom , quia caufa; cflcntiales abfolutx caufani aliquid abfolutum; tum, quia primus tcrminus generationis,noncft Terminut ad quid refpcdiuum, ncc etiam primus a ^Hocoitafuem gene- ptionis , nec etiam per fc paffio abfoluta eft fup-

^iniium.

:

&

yatlonie

per

feeft itbfilu-

pofiti, nifi abfoluti.

Ideo conccdo quod illud ens

&

&

pcrfedius iftis relationibus , abfolutum, partibus coniundlim. licet enim relatio fitpartium, quae neccirario concirrrunt ad vnitatem totius, tamen rclatio non cft ratio agendi, ncc foreft

ttemi.

malis ratio cfTendi vnum. Practcrea,

4. Quidfit for^Atotieui

lc,

titas cft

hoc compofitnm

& pcr fc in genere abfoluto abfoluta

,

quam

cft ;

per fc dcfinibi-

igitur eft alia cn-

parciura fimul

:

non

igicur

refpcdus formalis cotius,igitur oporcct qu6d

forma fuperaddita ; & illud poteft intelliVno raodo , quod fit alia forma cQnflituens vtiumcumaliis partibus,& iftc intcl-

fit

alia

ji dupliciter.

fit

alia

Alio

modo

forma a forma ;

,

intelligi

qux

cft

tota

& humanitas

aliud le quam homo , & tamen non eft forma partis , fed forma totius , fic aliqua entitas eft forma totius , & paitis. Sic album dicitur al-

non eft

bum albedine qu£ ,

tfi

tjHxex

,

in

amma

eft

tota entitas albi

:

fic dicic

quadam epiftola, qabd hHmanitas ,

&

corpore continetur

:

ide6 dico

forma , quae eft pars hominis , nifi anima. Sed humaniias eftforma totios, &ifta non rcmanfit in corpore Chrifti mortuo , quia ciim fuit

forma

eft

tum corruptio totius, non

remanfit a(^ti

totius.

Ad aliud, cum dicitur ptius natuia eft natura fc, qukm fit incainatio. Dico quiid dejjiper Ad fecundi. ,

pcr

NaturM i» neget adualem dependentiam , vcrum eft ; fcd non fufficit ad hoc quod ipfa fit perfona,quia frimo inftXti nnturt, mn tunc anima etiam fcparata, eflet pcrfona , tamen debitur perin illo priori non eft finc habituali dependentia, fonalitM

Jfe

ft'

pcrfonari pcrfonalitate regrin», nte intrinfcca, nec extrinfeca,& in poftcriori natura MlieM. affumicur toca illa natura , fimul tamcn duratio-

ncc in

illo priori

nata

cft

ne quz fi remanfiflet pcr illud inftansnon affumpta jfuifTetperfonata pcrfonalitace propria, fine omni poficiuo adueniente nec tamen nunc ,

:

eft

pcrfonata pctfonalitatc propria

habeat quodlibet pofitiuum

,

,

quamquam

quod

quiritur, quia habet

tam ca

:

eft

PerfonMlitMt

requiritur, ereat* nibil

quianon habet duplicem ncgationem,

vnam affirmationcm

quai le- fofitiuum.

oppofi-

cnim perfonata perfonalitatc extrinfe-

,cum quanon ftat ipfam

perfonari perfonali-

tatc propria.

conceditur qu&d locum generationis & altcratio fuerunt in tcmpo re prsccdente organizationem , & animationem , tunc non cft difficultas. Si autem fuftineatur quodomnia func fimul ,non qn6d motus localis fit tunc,fed quod

Ad primum

fufticiens.

vnio fundatut in tota natura: igitur priiis natura cft naturahumana perfonata petfonaiitate propiia , quia tunc nata cft pcrfo-

ens

quod

ifta

Dc

prarceflic

Totum

& fic in infinitum.

,

,

res, vt equinitas dicitur equinitas

ftanti facerc

ftanti in

vnum mediante

huius fyllabs,i?
forma fupcraddjia , quae cft pars compofiti, adhuc oportcret darc aliam formam partialem

quod non

difpofuit, quia

cflet procefTus in infi-

facercnt

eiTet

matris, tamen roagis faluatur fentcniia communis , ica quod tunc Spiritus fan£lus, fimul (otam

naturam

quia tunc

,

B,&c^,

efTet pars

Hieronymus

eft

calis fanguinis ^ vcnis

Ad

fi

corpus Chrifti in Altari ; 8c quod matcr antc nihii egit i tunc miniis faluatur adbio

verborum

Setunda,

\t

,

1 1 1.

principale

;

fi

tranflatio fanguinis k venis ad

Ad atgum, frimumprin' cifale.

,

fubit6 in toto

cft

organizatio ex paitibus fanguinis , qui erat in venis , tunc

tempore praccedenti

oporret conccdere quod occupatio loci poteft adioncm Spiritus fandi , non au-

cfle fubito per

tem per adionem agcntis creaii. Per idem patet ad fccundum , qu6d

figuratio

3l

AdfecSdMHf,

virtute infinita poteft efle in inftanti.

Ad Auguftinum,ciam dicit quod illura nume- Ad rum requirit cotpus Dominicum , vcrum cft quantum ad pcrccptioncm ,&eft darcftatumin aliis corporibus humanis , quod ipfa formantur

ttrtiuiB.

dcterminatz quantitatis quadragcfimo fcxto die; ita quod ftatus cft ad maximum,& ad minimum. Chri» Eifi corpus Chrifti fait formatum in primo in- Ctrfeu fti fuit forftanci conceptionis, fic oportet dicerc nunc fematU in fricundum iftam viam , quod ipfum fuic minimum mo inftanti inier omnia corpora humanz natufz in primo conceptionie: ^kjfr inftanti formationis, quia tunc nutiicbatur con- (^ ^ua titat*. tinuc k primo inftanti conccpiionis vfque ad

quadragcfimum fcxtum dicm exceffit vniuerfaliter

,

& in illo die

non

corpus aliorum puerorum.

Vel oportcr dicere qu6d fi in primo inftanti fuic corpus Chrifti formatum tanc£quantitatis,ficuc aliorum puerorum in quadragefimo fcxto die,

qu6d corpus

Chrifti

quando nafcebatur,fuitma-

^imum refpe^u omniu aliorum pucrorum,

quia

&1

Qu^flio I. pcr totum tcmpus

medium augebatur

pora aliorum puerorum

,

,

ficut

cor-

& tunc fuit miraculum

non grauando matrcm. ^j aiiud,dico quod Tmtatio poteftaccipi Ilrin^ o ^n ctc,& cxtendendo primo moao,nou cit animatio mutatio.qoia priuaiio non fuit nata prius inefle; quaiiccr potuit nafci

AdquArtum,

MuriuU ftri' ~

X,

/,

i

•

i

reiatio

:

;

I

licet

totum non

fit fi-

mul produ(St:um per crea[ionem,non propter tioc oportct quod habeat formam pcr mutationem. Loquendo de mutationccxtendendo ad quamcumque indudlionem , fiuc pra-celicrit priuatio, Cmc non: conccdo quod in vltimo inilanti fuic

& in primo figno naturz iiiius inilantis

mutatio,

tcmporis fuit organiza[io,& in fccundo fuic ani-

matio

;

in tertio fuit incarnatio.

quia in

fundatuc

filio

perfonam aiiam a

fe,

cuius ipfe

Oppofitum. Anfcimus de Concept. Virg. cap. &c. Vbi ponit illudopus in-

i.Intertalia opera,

ter

opera rupernaturaiia.

SCHOLIVM

&

formam. Ideo dico quod

igitur ad

,

eft fiiius naturalis.

&

corpus animabatur tamcn prius natura fuit corpus organizatum , quam animatum. Ec ideo fuit ibi vcra paifio dc gencrc Paflionis , tamen nulla mutatio proprie fuit i priuatione ad

4S7

1

mater. Antecedens patet

i

quam

1.

I.

fjlfariam ejfe vere matrem ChrifHJides efi, Luc.

Ecce concipies,&

paries. Poniturfintentia

mit,qHA etiam videtur Fhihfophi

,

matrem non coneur-

& adducuntur htc nout rationes

rere aEliue ;

r

D.Tho-

,

cjut

non

hahentur in alio fcripto. Concluditur B. Virginem

non generajfe aSliue Chrifium , e^o

alia matresficge-

neraffent, qutaininfianticorpui Chrifii organizatum,

& animatumfuit,

AD

primam quxftionem dico , qu6d cft vera 3matcr, quia vet£ matris eft concipcre,& D.V.cftvt. r» muter parere manifcftum eft , & patet qu6d illa compctunt beatac Virgini Mariae. Sed de modo eft Chrifti. :

DISTINCTIO Q^ ^

T

S

I

IV.

dico.

o

I.

VtrHm beata Vlrgofmt ijera mater ChriB^ Alcnf.i.part.qatjl.i, membr. i.§. ^.V.Tiiomis i.fart.qutfi. 3 f . tirt, 5. hie qut/t.i.art.i. D. Bonauent. srt,i.qu*fi.},

alia

fententia Philofophi,!/.*/* j4nimalihw,eap.ii .^

cam Auicenna 2. de Gener. cap, 1, Pra:terca,vbi enim mas,& foemclla non diftinguuntur fpecic,fed foium numero,mas habct vir-

ipfam non

e(Ie

vcram matreni

Chrifti, &genitriccm.

Item, contraria

StcKiitlnm,

non poiTunt

in-

cde fimul cidem per potentiam dinec etiam priuatiue oppofita; Virgo

uinam , & mater funt priuatiuc oppofita,vel contraria,quia matcr, non cft k viro intadta , naturalitcr loqucndo. Item,contradiAio eft ponerc vnum celatiuum, cft

finc corrclatiuo; igitur eius

non

eft

pater

,

oppofita,quia

quia pater

habent

fc

vt

non eftmater,

cuius

& mater funt rclatiue adliuum,'& pafliuum

Adiuum,

i^.de Ammalibtu.

& pafliuum funt rc-

mutua vt habetur j. Metaph.text. 10. pcr hoc primus modus , & fecundus diffcrunt a tertio; fed Chriftus fccundum humanicatcm non latiua

,

& matrcm. Oppofitum Lucjc Ecce concipiet, (^ pariesfi-

habuit patrcm Contra.

quomodo

i&.ride Scot.f.Atetafh.qutft,}. CTT.idtt.q.Z.j. <^ 10.

cic

T>rtitm.

fpccialiter beatas Virgini. Tertio,

matrcs pariunt.? Quatt6,3pplicando hac in fpeciali ad beatam Virginem. Dicitur quod mater nihil agit in conceptione, Opin.D.Th. fed fc habec vc potentia paflRua tantum. Ifta eft i.t.q.Si.art.

Kichzti.4rt.z.qutft.x.D\itind. qutft.i. Suar. tont.ildi^.

V 6 D non. Damafcenus cap.^j.Ai-

fi

Primo quomodo concepit , & dc hoc Primo in vniucrfaii, qualiter aliz matres fc iiabenc ia conccptu ? Secundo , applicando hzG difficultas.

,

I

littm.

Et Luc2

.

1. Impleta/itnt

omnia.

RESOLVTIO. Beata Firgo fnit vera mater Chrifli^dtm i/lum vere conceperit , acpepererit ; a&iue enim comurrit ai formationem eorporis Chrijli.

i6.5c recitac

tutcm adliuam

:

foemcila adminiftrat materiam,

hoc detcrminat Ariftofclcs vbifiipra , per duo expcrimenta, deouispifcium,& aiiorumanimalium. Ratio ad hoc eft fi facmellacflctprincipium afliuum, igitur poflct gencrarc pcrfc fine :

mare,

ficut

que agcre

fi

vifus eiTet adliuus pcr fe,poiret vbi-

, i. df Anima. Ideo ponic Philofophus quod fcmen maris fe habet ficuc coagiiIumrefpc(5lulaftis:& ideo oua pifcium anccquam fint irrorata femine maris non funt prolifica, & aliaouafunt hypcncmia,quar non fnnc coitum pafta , aiia func oua qux funt zfphyiia, fcilicet oua venti. Alia ratio ad hoc duo agcntia vniuoca non funt ncceftario requifita ad cundem cffedum: fed {{ foEmelia fit adiua , fcquitur quod mas ,& foemcUa concurrunt cx cadem partc , vt duo agcntia vniuoca , cum fint eiufdem fpeciei , 10. Metaphyftc. igitur , &c. Maior patct, quia in vno ordinccaufandi virtus adiua poteft cfle in vno fuppofito. Non enim cft ordo pcr fc fccundum

finc obicdlo

:

perfeiSlius

,

& irapcrfcdius

intcr fuppofiia eiuf-

dcm fpcciei. Itcm,fccundum omncs,matcr miniftratmatcriam igitut in inftanti generationis fotma men:

Q_V Vtrum

corrumpitur,& perconfcqucnsmcnftrnura non cft adliuum in inftantigencrationisptolis: ftrui

vE

S

T

I

O

II.

beata Virgo fuit naturaliter

tuiic fimul eftct, & non eflct. Secundo dicitur applicando illud ad beatam Virginem quod ipfa non fic cgit in gencrationc

quia

,

mater

Chrifti ?

,

Dd.

cititi quxft.pr*ce. Thom.i.part.qutll.i^.art.i.D.&oaaahictrt.i.^utft.t. Rich.arti.iutft.i. Scot. qutft.vMc».num.i^.

proiis pafl[Iui

:

fed tantijm (e habuit in rationrprincipij

miniftrando materiam

Damafcenum.cap

,

quia.'f«cundiim

48. Corpta Chrifiiformabatitrr.v

purijfimis /anguinibui Firginit.

%.

S^^gVoD

fic.

t^C Virginis

Chriftus fuic naturalitcr beata:

Seoti eper.

:

filius

igitur ipfa naturalitcr eft

Tom, XI.

Ad hoc arguicur

pcr rationcs.In inftanti con-

ccpcionis fimul fuit Chriftus animatus,& corpus

Oo

5

orga

J-

An mMtres eoacurrant ttSiiu,

Lib. 1

4S8 prganizatum

num

:

&

Diftinaio

1 1.

Verbum recundum Pamafcehumana non fuitin fuppod-

igitur natura

:

quia fuit formatum in intl^nti fed nulla virtus crcata potcft corpus formarc, ncc coagcre agenti increato ad formationem :igituc to proprio

:

,

mater iiabcret rationem principij attiui in matione cotporis , tfon poiTct faluari quod fi

foripfa

ageret, nec coageret, (lcut faciuntalis matrcs.

Sccundo ad idem fccutidum Auguftinum lo. Gen. Ifta produAio non fuit fccundum ra-

/itper

liones feminales fe

:

igitur opottct

quod quia maior plus admi^" """f^* dc maieria quam patcr quia minus habet rationcm adiui ideo dicit Philofophus i"""''''''* ^j n. r n. o /T-L ^'** er>»tnquod pater eu caula actiua , mater paUiua ab- ^«^ Cateti*, folate. Vel poteft dici quod ifta materia magis cfuam Ari' pertinet ad medicum,quam ad naturalem in par- fi»tli. ticulari. Et idc6 fi Philofophus velit plus,fi Galenus habeat experimentumpro feiniftispactiipfc intelligit

niftrat

&

cularibus

cred^ndum

,

eft

M

Ad

Ad aliud re^Hiruntur\

nihiu. Glojfat Philofophum

fe

dfferentU matres

^uodfinolit ipfe tloffkrif

,

non

:

dicit

quod matam

fequitur,quia

matcr habet rationem principij a£tiui, quam paFcr:& agens infcrius prsfuppopit fupecius agens« faltcm natucji.

II. 4&iue

GaUni

cum

rationes Philofophi',

poHcnrrere in generatione. Probat quin^ue clarit ratio-

Prtfert opinienem

qu^m

magis cxpertis,

Philofopho. tcr poftet generare per fe

C H O LI V

&

:

:

>

quod tantutn

habeat paHluc.

S

qu6d

V.

I

potiiu credendum putatin hoc Galeno,

ciim dicitur

,

ad eundem

:

iuo agentia vniuoca mn

Dico

effiElum.

,

caufa: per

ordinats polTunt tciplicitec concutrere

vel

;

quod fuperior tribuac inferiori formam , vcl qu6d non tribuat fibi formam fed motum tan» tiim. Vpl quod nihil fibi tcibuat , necadionemx

%, Ciw/* /«*. trdin*ti,tri-

^'[f""

^

;

ALta ^c Sperma. Nip.dc focnacioDe foc« (us.

opinio Galeni fecundum Auicentam pater,qukm matec

eft

nam,

Galea.inlib.

vbifitpra,(yibi.

potentia vegctatiua

(i

eft

a^iua

ii)

adliua in fccmina.

ei^

Oices

verum

,

cft

quod aliqua pocentiavege-

adiua, putanutritiua, nonsutemge-

neratiua. :

/ecundo de Anima. Vegetatiuaquan-

tfHfdtm jj«tifi,

riant fpeciem.

conut-

Ttbm

Prttcs quari

^Jpmiltitur i

tentia

a^um in r^cione principij

enim non

tribuit

adtiui pofuam poientiam atStiuam :

, ncc e coqtra.Sic eft de mare,& foemelvbinon diftinguuntur fpecie, fed numero. Vel enim funt dua; caufie fubordinatx in duobus indiuiduis eiufdem fpeciei , & vnum eft mi-

la,

nus principalc

;

aliud

indiuiduis poteil

ver6maius

vnum ede

;

&intalibus

perfedius

aliud

,

Itcm , arguitur a figno Proles affimilatur ma^ri , igitur mater habcc rationem adiui quia agcns eft , quod aflimilac fibi cfFcdum , Sc non

Vcl funt caufac non fubordinata;, ibifcd zqualiter ad cfFedlum concurrcntes : dem capii illa vniuerfalis inftantia ; nullus oc-

pairutn.

do

:

:

m»tri

currere ad obiciflo

Comvk

tum ad omncs pattcs eft acfliua , nec videtur rationabile quod potentia eiufdem rationis fit iii vno fuppoiito adttua, in alio pa{Iiua,quia ifta V4-

noa

cfFe-

i8e caufa fecunda ; quia Deus dat formam caufa; fecundx, Seeundo modo fe habent agens principale,& elementale, qnod agit per (notum.Tet« tio modo fe habent obie6tum, & potentia fecundum iftam opinionem,qua; ponit vtrumquecon-

tatiuaeft

niunt

tamen vna principalius habet

l^ocm^ eiufdcm fpeciei habent potet^cias eiufdem rationis. Hoc videtuc ex intentione Damafceni, quod formac funt eiufdcm fpeciei, lo. Metaph. mari,

ftinHt jpttit

:

Aum,quam alia. Primo modo concurrunt Dcus,

text.ij. Igitur

ftttnti* di-

nec aliquid

Ad hoc ratio eft,

tiabcc rationes principij adiui.

Dices fcd

,

pater quanti^m eft ex fe aflimilat

quando non

fibi;

impcrfedtius.

&

caufalitatis intec indiuidu4

eftentialis

eft

eiufdem

fpeciei,

poteft prdpter inobcdientiam«

vel impoieniiam agentis

j

tunc producit contra-

CH OL

S

I

M

V

lU.

rium.

lUud

nihil valet, quia licctaliud agens pcodu*

"Docet menfiruum non concurrere aEliue in infiantl

nunquam produ-

generationU , quia tunc ipfum defimtejfe, tamenpetefi

cat cuntrarium calidum,tamen

frigidum

cit

fuum

Item

('

:

nec vniuecfalitcc aliquod agens

contr^riutTi.

aliud fignum adducitur. Katuralis cft

,

diledio parentis ad prolem

,

fuum opns; Odtauo cnim

vt ad

igitur matcr aliquid agit ad hoc.

Ethicorum habcs quod parentes magis diligunc prolam quiim c contra quia vnumquodque diligit fuum opus. Ec 9. Ethicorum. benefacicntes :

phis diligunt quibus benefaciunt,quam e contra:

quam

fed matrcs plus diligunt prolcm,

patres;

ad alterationes prtx.edtr.tes. Dc quo DoEior irt Oxon, fnse agit de rationibui feminalihu». Secundot declarat ejtttmodo mater verius agit in generationct agere

^uarn pater,

(juia

hocnen exiftente

,

ipfaper fe imme-

dtate agit. Difficilius eft fktuare B. Vtrginem coegiffe ad tranflationem fanguinu ad locum generationis , ai

alteratienem ,

Hon

& denfationem

;

tanun cftendit

elitella

obftare, etiamfi teneatur iftafaSia in inftanti, <juia

SpirttM S. ptrmifit faciunt. Fide

Mariam facere

cjuod alia matret

eum in Oxen,hic latiits a num.j,

yc habeturS. Ethicorum. Matrts plM

Itcm

cflct

AD

dufdcm

corrumpitur forma eius, vcrum cft. Ideofolum eft principium alterationis praruix.fediioncft principiumgencrationis fubftanti» per aliquam virtutem inco, neque virtus patris tunc ; cfto qu6d maneat tunc in femine,

fi mater noi^ foium ficut vas refpeftu generatioquamPMrts. ^is pcr confcquens muUer pofTet dici mater bufonis , ycl alicuius ahcrius vermis ficut dice* Vitlc Del- bantur muliercs Samaricanx *. riu dc difq. Dices. adhuc non erit mater , quia gcnirum

^ili^untfitiei

agcfct ,

,

,

arguitur per expericntias

:

&

:

inag.Li.c.5.

non

eft

fpcciei.

equa,& afino poteftgenerari mula, eft mater muli , licet produdlumnon

Contrik.ex

Ratiot

eii

contrtrUfoi-

uutMur.

equa igitur fit ciufdem fpccici. Suftincndo hanc viam , refpondoo ad rationes contra. Primo ,ad auftoritatem Ariftotclis/»/mode Generatione AniTnalium i dc hoc cxponcndo

rationem aliam, cum dicitur quod in ingencrationis menftruum

ftanti

quia in

non

agir,

illo inftanti

qnia imperfcdior

cfti

qukm

fit

forma geniti ; fcd

principium adiuum in altcratione vniformi pra:ccdcnte per calorem fuum, licct non fit prin-

cft

cipium

rufficicns

dentis. Et

alteraiionis ditformis praece-.

fccundum hanc viam poteft

qu6d nutcc

fullincri

potcft vcciusdici agerc ininftanti

genera

in/iaMi gt-

Qu^flio ma-

genecattonis per virtutem inexiftentem in trc

fecundum

fe

,

non

in

menfthio

,

quam

polfit

paterper aliquam virtutemcius ^quiaccH pater

non

efTet in inftanti

generaretur

,

fi

fens. Si ponitur

generationis ,nihil minus

in illo inftanti ciret mater prx-

menftruum extra loGumgeneia-

II.

infcrior ad hoc quod immcdiatc agat pcr hoc, quod caufa fuperior ponitur in ejfe. Ex hoc patcc quod non concludit tatio Phi-

lofophi , quam innuit prinu de Ceneratione tininutUum, qu6d matet poffit geneiarc pcr fc , fi ha-

adiuum

bcrct piincipium

ficut fenfus

quia nunquatn cft caufa infeiioi potens ageie potentia propinqua , nifi pofira adlione caufz fupcrioris in a£tu

& alteratio & condenfatio. Ifta enim omnia

prius natura. Patet igicur

,

pofita

,

non

tanquam

pofiunt ita fubito

, fi

roedia prxfupficti

ab agente

Dico tamen qu6d

lo.

licet ifta

non

cfTcc

, fi

y

quod vcre potuit bea-

taVirgoageie ad formationem corpoiis Chrifti

in vltimo inftanti,& verc effe matcr.

SCHOLIVM

fiant \ beata

C»uf» aSlu» Virginc in tempore prsecdenti , necpoflint fieri triflUittr ab agcnie crcato in inftanti , adhuc dico quod

bcata Viigo vcie habuit lationem piincipi) adliui rcfpcdfcu coipoiis Chiifti:quia non polTet cau-

:

victus a£liua,pofret ageie pei fc

creato.

imfiditur

quam requirit caufa

,

cioni$,nunquam formaturproles. DiHiciliiis faluatur quod B. Virgo fit ver^ mater,quantijm ad ptzuia generationis , cuiufmodi funt tranfiatio fanguinis ad locum generationis, fint neceilario prasuia

»b »{tadt.

439

eft.potcntiam propinquam

Rtijcit fintentiam

Ma-

D. BenauenturA afferentii

riamprtttentam ejfea Spiritu/an£io

penen

IV.

,

ne ageret

, tjiiia

mater, ficut ntc vtrga Aaron caufafloRe^it etiam Farronis fen-

ejfct

quia fuit prauenta.

fa ai^iua impediri ab ad^ione fua, nifi triplicitei:

ris

aut quia non habct in fe viitutem a^iuam auc quia licet habeat , non tamen potcft agcre , auc quia prsuenitctui \ viitute foitioii. Nullum iftorumimpcdimcntocum fuit in B.Virgincquia

per tjuam agehat generando , quia illa effet accidens, perquod non caufiuurfuhfiantia.Traterea,effet in vo-

:

potuit agereiipfacnim

non fuic

fterilis

,

vc patec

pei cfFedum > igitur fi aliz matres habent viitutera a^iuam,ipfa habuitjneque hoc impedimentum fuit quod aliqua funt media infeiiori agenti,qua:non func media fuperiori agenri:quia agens fuperias prxfixit calem oidinem agenti

,

tentiam

tuntate

,

,

dicentisvimfitpernaturalem datam f^ttgini,

velin intelleiiu

& nihil in hii fubieciatum

,

fotefi gentrare.Vide eum in agere,dif[icile

Oxonhic n.G.Siparertfit

valde ejl quomedo B.yirgo peperit, tjuia

ibi interuenit penetratio

,

ijuandoquidem clanfo vtero

Tamtn fi teneatur

natuseftChrifitu.

^uodininjianti

concurritadmetsupracedentesgenerationem

igitur agcnte

, videtur ttiam quod ad hoc Spiritu fanElo coagente concurrere potuiude quo nihil refiluitur.

fando non funt ifta necefiaiia mcdia,quz funt media cieatuiae agentis.

TAmen aliter dicitur, fuftinendo quod matcr

infeiioii

,

nec ipfamet fubcft

ipfi

:

Spiiitu

Diccs,veiura eft,non funt mcdiaSpiritui fan£to,fcd func mcdiabcatae Virgini. Sflrlini fitn-

Ohi nSfrtue.

nh

Virginem

IM agirtt in Xentrtuiont

Contik, agens quod tianfit pcr omnia media> in vltimo inftanti agit , non pcr adlioncm illam, quam habuit ciica media , quia iila tunc non eft, igituc

fi

non icquiiantur per virtutera eadem efie adio in vhimo crcati , qux fuiifct fi tranfiiTct

illamedia

Spiritus fanAi, poteft

termino agcntis

per omnia media:igitur in inftanti conceptionis aiqualiter poteft mater agere ad generationcm, ficut fi egifTcc prauic pcr omnia media.

Nequcpotcft tertium impcdimcntum.fcilicet quAdcaufa a&iua pracuenta fit icaufafortiori, quia Spititus

fantStus agit libeie

fupplere aftionera

IZ.

p.itris

:

igitur potcft

tantiiro,& matris quan-

teft

agere

,

fuit

virga Aaron,

przucnta ^ Spiritu fan£lo,ficuc

qu2 potuit

floiuifrc

,

& fronduiffe

tlum.17.

cft

Sicut de virgaillamanifcftum

caufa calotis.

eftquod

fi

non cjufabic

fuit piacuenta,ipfa

Illud igitut opus

fuperiori,quam

magis

cflct

virga*.

Aliter dicitui, fuftinendo

quid

floies.

tiibuendum caufz

quod matei

agar,

viituti natuiali eius fuit coilata viitus fu-

pcrnaturalis alia

,

vndc potuit coagcie Spiritui

nem fuam in

Contra,ifta virtus fupctnaturalis aut fuitgradusintenfior formac, aut aliquod accidens?Si primo modo , bcara Virgo fuilfct piufquam matcr,quia matres communes non habent talem

inftanti.

;

les

mulichabent,non przucnta \ caufa forriori ; igitur poteft in fuuni cfFedum in inftanti gencra-

giadum, & peiconfequcns acquiuocc fuifTct raacercum aliis.

tionis.

tuiale eft accidcns imptcfTum

Confirmatut fecundum Damafcenum c. 46. vbi dicit quod Spiritus fandus erat purgans fimul,& cribuens vim concepciuam , & generatiuam,hoc eft,Verbi conceptiuam, & gcncratiuam tiibuit.quantum ad potentiam propinquam,quia incaufisper feordinatis caufa inferiornon eft in potentia propinqua ad agendum,nifi pofita

teft

aftionecaufacfuperioiispritisnatura.IgiturSpi-

in intelledlH

Vifgo habct virtutcm aftiuam,

rirus fan£lus hic

ficut alix

fupplensaftionempatrispiius

Si

fecundomodo

jconti^, quia illudfupcina,

pcr hoc

non po-

coagere ad formam fubftantialem. Probatur hoc: inconucniens eft quod mater per aliquod accidcns pofTct in aliquodperfcftius , quamin illud, in

quod

Similiter

ciim

fic

fi

potcft pcr

cfTet

accidens

formam ,

fubftantialem.

rcciperetui in alio,

accidens fupernacuralc fpiritualc,

videtur quod poflit recipi ,

&

nullum

nifi in

tale

acliuura tcfpedu lubftantiac.

voluntate cft

&

non ,

vel

fufficicnter

Ideo tcnco quod

nacura,fic tribuit potcntiam genciatiuam matri,

matcrhabet principiura adiiuum foimalitei , vt

non potcntiam naturalem fcd propinqaam, quam habuifTet fi concurrifret cura patre, ita auod pocenciam generatiaaro tribait matri,hoc

ptius.

,

d.frtfinti.

ignispofTct verc calcfacete.cfto qu6d przucnia- Mgtrei , n»9 tfi matir, tur ^ f upeiioii caufa caufante calorem,ignis non

fand:o.

vltimo

Btttsu. Ub.j,

pcr naturam,fuit pracuenta ^ caufa fortiori. Sedifta refponfio dcftruit propofiium,quia Si virg» futt ex hoc fequitur quod non fuit vctc matcr:quia fi friuint» ne

ti^m ad adioncm pr£uiam,& fibi dimtttere adlio-

Ex his arguo:omne fuppofitum habens virtucem adkiuam , qua potcft agcre non prxuenta \ caufa fortiori,poTed in cffcdlum fuum fcd beata

II.

quod illa foecunditas matris, quae po-

agat^

Ad ptimum ftauti

contia , dico qu6d in vltimo inhabet agcnscieacum adlionem,& non pcr

Oo

4

adio

U-

Lib.IlI. DiftinaiolV.

440

adionem, quam habuit altetando > piopter duo: tuni ,quia iu vltimo inltanti illa adho non eit( tum.quiacfto qu6de(I"et,adhucaccidens ciret,& pcr confequcns non potefteire principium a<3:io-

^4gm fnm

ere»-

coagit

fuftrnatnrali figinti

ttd

forrnam

fifk^nnti»'

lem.

magispropric dicitui Chiiftus filius naturali» ex paitc ptincipij adiui taniiim ,quam ex paitc niodi agcndi , quia modus ille agcndi non competcbat natuialitei Mariae

PC.acii cgiiret ,vel cocgiilet per mcdiapra;uia

licet.

V

Ad

,

dicit quod mater Chriftotocos,& non Theotocos, hoc eft , folum eft mater quanium ad humaniiatcm, & nullo modo Dci contra quem cxccfliuc loquitur , dicens ipfam non cire gcnitriccm

quia Ncftoiius hacicticus Chrifti

in agente increato

poteft agens creatum libj

,

Ncc dicitur hoc fieri cum vittus Spiritus fan-

coagere in vlcimo inftanti. per rationes feminales

di fuppleat aftionem

,

Patris, ficut

fi

Patet agcret

Bt pro tanto poteft dici quod illa produdio non erat fecundura rationes feminalcs.non obftante qu6d maier agat. formaliter.

quomodo

Tertius articulus

fe-

Chri'

ftrit

jlHm.

cft

;

quantum ad humanitatem

Chrifti

,

quomodo Maria

pepetit

tantiim fci-

,

Adaliud,efto quodDeus non

aliud conttk de rationibus feminalibus,

dico quod vbi princ'palis ratio adiuaeft in creaAngtneralio turis cum adminiUratione Dci , non potcft talis ChrifH fuit produfliiocfrefecundumrationes feniinales,ncc fecundiim rtetiontt fi- ita fubit6:tamen vbi ratio principalitci adtiua eft

^. M»ri»

non propric

ideo

modum. Ad primum principale primat quajftionis di- Ad arg.x.q, fuferiorif. coquod Damafcenus inftat concia ha:reticum,

jiugiifi.n.Z.

14.

&

Idto dico qu6d agenscteatum poteftcoageadioni caufae fupcriori ad indudionem fotma; fubftantialis. Diccs , non potcft agens crcatum agere in inftanti,nec coagere nifi poft adionem eius in tcmpore. Dicoquod verum cftgeneraliter loquendo , & vt plurimum , tamen fi agcns incrcatum fupplcat adbionem eiusintcmporepiarcedentc , in vltimo inftanti poteft agcrc & coagcrc

natura:.

ptinitlti.

,

genuifte naturaiicer quaniuni ad

dicitut

,

Aiarj. ex

Maiiam

ni gcner-itionis fubftantiac.

pofllt facerc

faluando caufam cum oppofito fui quod formaliter opponituc conviicualicer repugnat antecedenti;

vircualitcc

cfFcdus ; fcqucnti , faluando habitudinem antecedentis ad confequens, poteltDcus cum anteccdente faluare op-

&

poficum confcquentis , vbi ab antecedente ad confequcns arguitur tanquam 4 caufa ad efFe-

dum

uatutalcm.

Sic igitut ^<«rfrf praefupponit

virtualiter praiuie

naturalitci,

hxc

aftionem

patris

;

cft roater, igicur eft

diuina

,

vel ponderofitas ad fcparationem

tad^

&

,

a viro.

effe

ima£ia a viro\lk poflunt eire fimul virtutc ,

quando

aftioncm pa-

virtus fupplet

ttis.

Excmplum

ad hoc

,

fiobieflum moueret po-

tcntiam inctllediuam ,cx hoc fequitur intclle(flum concipere notitiam Vcibi , ita quod intclle<5lum concipeie notitiam,compatetui zdparere obieftum mouerc fit potcntiam ex alia parte , tangi ab oculo,& comparetur ad adlum mulicris

&

Deus immediatc

aviro, cx

teft

coipus eire fimul cum corporc alio, ita quod non gloriofum cum non gloriofo per virtutem

caufet in intellcdlu notitiam huius obicdi

crcaturx. Scd Chriftusexiuit ianuis claufis, hoc claufo vtero:igitur oportet quod in cxitu ef-

tamcn ab obie£to. Idco ifta opponuntur vitcualiccr , comparando adcaufam nacuraleni intellcdum cfTe in a<5tu,& cfTc intaftum ab obiedo fcd licct praee-

duo corpora, & non creditnr communitet quod tunc fuit corpus Chtifti gloriofum , ideo non vidctur qu6d pct virtutem matris potuic fic Chf ifti coipus exiie , nifi ponatur qu6d parfent

tutirc eft prius agcre

,

vel in exitu eft adlio a vir-

tute Spiritus fan6ti.

SCHOLIVM

alia parte.

&

Incamat. eap.6. 1).Thom.\.p.^Htfi. jj. art.^.

& Richard.citati.

pptimi cjHomodo maternitoi

nuntHr formaliter Scbol.hicnum.i

,

,

,

tunc

dicitur intclledus parerc, intaftns

;

:

xigat ncccfTari^ ipfura tangit ab obic£lo>compa-

randoad naturam

,

non tamen

eft

Deo

nccella-

muliercm parcre pec comparationem ad naturam , praeexigit ipfam tadlam a vito , non tamcn compatando ad rium.

Sic ex alia parte

funt relatiua

D.Bouau.

Si tunc

Deum. Ecad aHud,dico quod pater,& mater non

V.

Mariafuit mater Chrijli natHralu ejuoad/H^/lanmiraculofa quoad modum. de <]uo Arnhrof. tiam , lih.de

tyidfecHndumexplicM

& virginitoi non oppo-

fed virtualiter. Vid( in Oxon.

&

eft

pafliuum funi

Metaphyfict , concedo ; fcd non afticfTc hoc , quia poteft pafliuum abalioadiuo. Et fic in propofito eft aaiouem patris fupplct victus hoc pafllnum , rclatiua

,

j.

num hoc , & hoc paffiuum

&

Spicitus fandi.

rationcs fccundae quacftionis, dico quod fuit naturalis filius

Ad

(,

mutu6, fed correlatiuum matris

filius.Etcum dicitur,a£tiuum

proprieloqucndo ,Chriftus

AD

n»tur»lit

fecundam quzftioncm , dico qu6d efFe£tum produci nacuraliter poicft intelligi dupliciter: vcl quiaexpaite principij aftiuieft

CiufleK.

naturalitas

froduHit

:

vcl quia cx patte raodi. Piopiie ta-

mcnloqucndonondicitur

cffedtus pioduci na-

turaliter,quando tale agcns non habet modum agendi conuenientcm tali agenti , quia hoc adp»tu- uerbium naturaliter cft dcterminatio vcvbi , jdc6 ptopric detcrminat modum agcndi i idcC»

Mariar.fcd

non

naturalittr

decerminat verbum

naturaliter filius,quia ,

aduerbinm

vcl participium,

humanain acceptam non tamen naturaliter acceptam, hoc eft, non per modum agendi Qaturalem.

idc61iccc filius habuit naturam ,

M»ri» an piatef

viriualiter

mater,

frudus ab arbore. Secundum patct.quia non po-

cft,

piatrem

tffonuntur.

tis , itaquod nihil agat , fed pondeioficas facic fiudlum cadete,vel dcficcatio extrinfccaituncfacilc eft fuftinete qu6d Virgo pepevit Chriftum. Si tamen ponitur quod parere fit pcr virtutem

ficut calor

SJfe

idco fequicur (^ virginem,

Ifta igitut funt oppofita vircualicci

tus fanftus agit ad fepaiationcm prolis i matre;

fonertfmul.

,

quia

Chriftum?Si matet fc habet in paitu vt tciminus a cjtto tantilm.ficut arbot refpedu fiudus cadenr

expulfiuam,non itafacilc eft faluare. Primum patet,quia fi mater fe habeat palliuc, tunc Spiri-

\6.

contraria,vcl priuatiuc oppofitafimulineodern, Contraria virtualiter fi fint oppofita formaliter; tarocn bene potcft faccre contrariaoppofica, vel priuatiuc oppofita foteft Deus

&

PISTIN

Ad

»rgum.

iiuiui qutjf.

Qu^ftio Vnica.

441

Logicc loqucndo

DISTINCTIO Q^iE

T

s

realiter poteft afiu-

iQcte.

V.

Secundum

pacec , quia aftumptio non poteft ad cermiHum naturalitcr incorainunicabilem ; fed natura diuina cft natuialiter commueflc ni(i

Vnica.

o

I

,

neque

ytritm natura diuina potuit ajfttmere

ferfonam creatam f

^

Alenf.t./.}.i.«.j.6'J-7'»».i.«.3 D.Thom.j.^.f.j.a.j. ibtf f.i.«.i.DBonau.«.i.f i^9J\ch.»rt.\,q.i. Suat.j.^.

ttm.i.di$.i\.fiB,iT. Vaf^.^^.jj.Scot.»» Oxtn.^.x.

S»!» ptrftn»

''"'»*

t'"^

'-^*"""*-

nicabilis, cum fit fimul in tribus:igi(ur fola perfonalitas indiuiniseft indcpenden!» independcntia fimpliciccr ad fuppofiium : ideo credo quod

fola perfonain diuinis pofiit aiTumere. Oiccs:etfi perfona pollit afluinere:igitur,& effemia, quia eircncia includit omnia,cum fic infi-

nita fi igiiur pcrfona potcft terminare dcpendcntiam immediatc:igitur & eflentia. Dico qudd nuUum incommunicabile eft formaliter infinitum , inquancum huiufmodi ideo :

V6D

I.

Argumtnt, frimum.

'

quia perfona diuina potait aiTumere perfonam igitur Sc natura diuina. Antecedens pafic

:

:

tet

,

quia

prius fuillet ille

etfi

mo,aniequam

aiTumptuSjacl-

Iiusperfona:.Confequentiapatet,quianaturadiuina,& perfona funt idem te:igitur fi perfona po-

mcn

afiumere perfonam

,

natura poteft afiumere

perfonam. Item , fi fuppofirum diuinam fuilTet abfolucum , potuilTet aiTumcre perfonam creatam igitur tunc natura potuifiet. Antecedens patet, quia non eft fuppoficum maioris perfedionis, quia relaciuum , quim fi efiec abfolutum igituc cum nuac poteft , tunc potuiiTet. Confequencia patet, quia cunc natura non fuifiec difFerens ^ perfona re, fed fola ratione igitur modo poicft :

:

:

quia eadem natura remaneret, quz nuncetfi fuiftet fuppofitum abfolutum. Item, per/ina dicit aliquid pofitiuum , quia natura aftumere

,

ad dignitatem:igiiur poteft afiumi ^ natura diuina, quia quidquid dignitatis eft , firopliciter potcft competere naturz diainz. dicit aliquid pertinens

Ctntrk.

Nunc autem

infinita.

eminentcr

&

Ttrtium.

:

perfona inquantiim perfona

hucpotuiiTet perfona diuina iilam naturam af/umpfifTe , abfque omni corruptione pofitiui il-

teft

Sttuniiim,

efTet

ho-

Oppofitum fi natura diuina polTet afiumere perfonam creatam igitur tres perfons pofTcnt aiTamece eandem pcrfonam , cuius oppoficum probacum eft prius. :

:

Item,fi fic.fimul e(Tet perfona aftumpta duplici

perfonalitate perfonata.

CHOL

I

V M.

N4tur4 dtHina non affitmpfity tx d. i .^. i

.

ne
/Umerefgtefi hypofiatice:fid ifHod termtnare

pendentiam natura , tenet DeBor dift.

pH^nat perfinam 1

vllo

modo ajfHmi

,

i

.

pojftt

fiafi,

i

.

de-

at re-

<juia cenfifiit in

duplici negatio,<juarum altera aheritfi ajjitmatur,fiilicet ne^atio

eflentia

formaliter

cft

eiTentia includit

petfonam perfona

licct

dcpendcntiam

,

non

ta-

immediate.

Tcrtium patet , fcilicet quod contradi6lio cft quod perfona alFumat pcrfonam manente fimul ,

vtraquc perfonalitate, quia perfonaincludit dupliccm ncgationemdcpendentiaE, aptitudinalis,

&

adluaiis.

non

Nunc autcm licet

j

Kepugn»t p"r<">»»» •/*""*•

perfona alfumpta

apta nata dependere ad aliud, tamen

(it

a6tu airumpta,a6lu dependct:igitur ipfa bet adlualem independentiam.

fi

fit

non ha-

Dicentes quod indiuiduum vltra includit aliquid pofitiue, habent dicere quod indmiduum poteft efle aflumptum , non tan:en fuppofitum. Sed hoc eft falium , quia totum pofi(iuum,quod eft in

non

fuppofito, poteft aiTumi ,quia illud vltra potcft eflc accidcns.

quod indmiduatio

prius

Probaium eft cnim non poieft

fubftantiz

efle peraIiquodaccidcns,nccroult6 fordus pcrfonacio , nec poceft efle aliquis gradusfuperad-

dicus

,

quia illud fuperadditum

cum natura,&non non

eft

eadem

potcft

idcm vniciue

rcs firoul eflc,&

efle igirur non poteft fuppofitum corrumquia tunc corrumperctur natura aflUmpta, quod cftcontraSanftos.

pi

:

,

Ad primum principale, nego hanc conclufionem , perfona diuina poteft airumcrc pctfonam,

^^ Adarrum.

totum pofitiuum , igitur & natura diui- primum. na. Et cum dicitur quod natura diuina & perfo- ^O*""» & na funt idem re. Dico quod ex naturarei forma- f"'j"'* '* liter non funt eadem ,& ideo pcrfona poteftaff.rm»'.htt fumete quod natura non poteft. »«» funt t». Ad aliud, concedo quod fi cflet perfonain di- ''"'»• uinis abfoluta,poflct aflumerc, &tuncnstura ^"^ ^'"**' poflct aflumere. Non tamen fequitur mod6,fi eft

,

&

aSlualU dependentia.

non

non formaliter:ide6

poflet terminare talem

hoc

S

,

,

perfona poteft.igirur natura quia ill j confequentia tenet ex hac hypothcfi falfa qucd cflct fuppofitum abfolutum , tuncillud non differ:

,

AD

quasftionem dieo primo , qu&d nacura diuina non afttimpfit.SecundojCrcdo quod

non cft

,

potait afiuraere. Tcrtio

,

quod contradidlio

perfonam diuinam aflumere perfonam crca-

tam,raanente vcraquepcrfonalitaic.Primum patet, quod efientia non aiTumit , quia afiiunere eft

ad fe fumere,fed hoc neccflario cft fuppofiti: idciXogicc loquendo, aflumptio non poteft eflc naturae nec cciam realiter loquendo quia afluairumere termcre adliuc eft a tota Trinitate ; rainatiuc eft terminarc naturam aflumptam ef:

:

&

;

fentia

autem

& natura diuina non poteft efTc ra-

tio cerminandi

,

vc

probatum

efTentia eft prius natura in

quam

fit

eft priills.

Et quia

omni pecfona diuina,

dependentia perfonx creatz ad natu-

ram diuinam

,

vd pcrfonam

:

igicur

ncque

&

ret a natura.nifi fola rarione ; ideo tunc fi fuppofitum poffit aflumcre^igitur& natura pofTet. Sed

nunc non fequitur , quia tunc quaniiim ad rcm, non efrei alius formalis tcrminus depenHcnii.T,

quam nacura,quxeflcc

fola racione differcns \

fuppofiro abfoluro.

Ad aliud , cum dicicur perfona diciraliquid Adttrtium. pofitiuum,verum eft,& quodlibet pofitiunm poteft afliimi.hoc eft, quodlibet abfolutum,& illud ,

idem

fibi dimifliim eft perfona. Et cijm fubditur; perfona dicir aliquid dignitatis,dico quod vcrumeft fundamcntaliter, hoccft , dicit aliquid

dignitatis, ratione naturar,quam conccrnit,

aurem formalitcr ad

mn ejft

,

nifi

extenditur

indignitaiis

;

quia

fi

tjfi

non

digniratis

dicerer aliquid

dignitatis

Lib. 1

44^^

1 1.

V

Diftindio

I.

dignicatis formaliter , non polVet a(rumi, fed effet fiiiuil in tribu$,& negatio adualis dcpendcn-

humana communicatur Verbo

nunquam ineft illi > quod afTumitur ciim adu dcpendcat ad pcrrouam airumcntem & fibi

Chrifto.

tiac

,

ciret

perlona.

vnum

,

quo Vctbum

vt

ejfe

fubfiftcntia: in

tale

ueniat toti

DISTINCTIO Q^ T O iE S

I

,

,

1

'

',

,.

,

I.

^'"'^' *:

Caietani,

lioc

antiquam.Vt fi nunc ptim6 adueniat manus, habet effe nouum;fed pcr exiftcntiam habct effe antiquum , quod pracfuit, & foliimnouum pcr refpeftum igicur fic fit in propofito,

VI.

tius

frobatur

homo non

t"'"'-

:

aliqmd

in Chrijlo fit

non propter

Sententia

habet pars aliud nouam,fed folum antiquum per formam to-

ejje

Vtmm

igitur eft

;

Sed ioqucndo de effe exiftcntiae , dicitur qnod tantum vnum cft in Chrifto.quia fi pars ad-

•,

dimiirum

homo

cft

aliud

cflfc

cum

humana

natura

aducnit Vcrbo,ipfa eft quafi pars per appofitionem igitur non habebit no:

ab cfTc yerbi increato ^

uum

ef[e

abfolutum, fcd tanttim

e^e

Vcrbi

fibi

Durand.5«*y?.i Gabr.j.i. Suar.3 p.ttm.\,di^.i6. feQ.x.

communicatum , & fic habcbit nouum refpc^um,qui eft quafi partit ad totum. Item,accidens non habct proprium *//*in fup-

Vafq.<<./f.7i.Scot.i» Oxon.hic.

pofito

D.Thora.3.^.?.i7.<»''M. Caict. ^\c\\,hic etrt.i.q.i. Henr. 5Mo
quia

;

fi

fic,tot cfTcnt

cidcntia in Socratc:igitur nec

V6

I.

D non ;?^CGnftituitens,igt-

ibi funt duo ej/i , Chriftus duo entia:confequens cft falfum quia fecundum Bernardum

jtr^umtnt,

tur

frimum.

erit

fi

,

ad Eugenium

maximc

ibi cft

,

vnum,poft vnitatem pcrfoni ad efremiam,& per confequens non duo cntia. Et ex hoc confirmatur,

quod

cft

per fc vnum,eft

cum Chriftus fit pcr fe modofunt duo entia in eo. tur

Itcm

SnMniitm.

, fi

ex duobus

vnum

fe

nacura

humana non

fc

;

oportet

,

quod

aliud vt potencia

,

;

fed

habet ad Vctbum,vt adlus

magise contra:igitur non dat fibi aliquod ejfe, fed magis recipitjfed ex hoc qu6d aliquid recipit ejje , non oportct quod harcfpe
beat ejp proprium.

Oppofitum. Auguftinus

Ctntr^.

7.

deTrinit. cap. 4.

Sicnt fiientia adfapere,itaejfentia adeffe

dua: fcientis, funt

:

fint dua? luces

lHcere,\gK\xiC\ plures

fcd

;

fi

confiderando fubicdiun , inquanprioris naturac folum , noii

,

inquancum habct racioncm pcrfcdi ab

,

oportet

SCHOLIVM

Tercio arguitur;ficut quantitas aliter fe habet ad fubftantiam,& ad qualitatem;fic effe proprium Verbi alitcr ad Vcrbum , aliter ad natuiam communicatam nunc autcm quantitas ita fe habec ad fubftantiam , qu6d pcr cam formalitcr extcnditur

,

& qualitas

tamquam

elfe

&

plura

fimilirer

pUjftcrms natura

,

Caietani,

exemplU

,

,

men

Verhi

,

effe

explicatur

&prohatur trihm rationihm de

7. Periher, ejH(tfl,Z.

&

qti
eft alia

& qualitatis

;

ta-

quantitas dicitur extenfa perefrentiam

,&

,

quanta,& qualitas pcr accidcns:fic non cft aiiud effe exiftcntiat formalitcr Verbi , & naturxaflumptx. per

fe

SCHOLIVM

II.

Refutat tripliciter diElam fintentiam, negantem,in Chriflo

ejfe

exijientiam creatam hitmanitatis,

argumenta

eppofita. Ita

COntra ifta

L

& aliorum,non

nifi

quod non

ica

communis DoUorum

&

foluit

poHcis

,

Thomifiii exceptii.

acceptia-

vihfu effe.Vide Scotnm ^.Metaph.inexpofcomm. 1 4.

&

Ttrtit.

peraccidens tamen

;

,

cxtenfio formalis quantitatis

:

omnis pet

tionis habet aliquod Sententia Henrici

acci-

dcnce.

fint

natur2,plurar^.

in Chrifio aliam exifientiam

natura habebic

lum habet rationem

igitur

literfe haheTit lt4X,& lucere,& lucens,fcut effentia, (\

fuppofito

vbicumquc duae naturas, erunt duo ejfe.

diw fapere

funt duae eirentia:,vcl Idcm Anfehnus inMonolog.cap.6.infine:5«»»tejfe,& em:(c6.

effe

ifta

proprium in Vcrbo, quia maximc afHmilatur naturs humans in Vcrbo , effe accidentis in

:

vnum

fiat

habcat vt adus

maximc vnum igivnum ens , nuUo

ejfe

i.

Socratis,quot ac- Secundi.

ejfe

^i.& j}. fuperpri^

tttHm Ppjieriorum,

fe

effe

terminus generaadu acquifitum

in

4. Rei/citur fU'

per gcnerationem:fed Chriftus filiusDci in na- fradiO» fin' ttntia. tura humana cft per fc tet minus gcnerattonis;

Maior patec,quia gcncratio vcl eft ad quod habct effe inadtu. Minorpatetpcr Damafcenum ^c^p.^}. Scd^i^acquifitum per gencrationem non poteft efle inincrcacum, quia illud cxiflebat ab xterno igitur oportet dare aliud effeXxem , in fccundo dc Aniigitur,&c.

effe\t\

a6lu,vcl ad id,

;

Effc EjfentU tft idetn

liter

rea-

eum

ef-

fentia.

AD

effe

qua:ftionem dico

,

fupponendo quod

non fic aliquid aliud ab eftcnnon tamen quod difFerunt ficut duo

efrentiic

tia rcalitcr

,

conccptus eiufdcm cntis abfoluti , ncquc fecundum intentioncm ficut Gcnus , & DifFerentia, cum accipiunturab eodcm in focmis accidenta,

libus:ideo ficut dua: efTcntiacfunt

Vnum

<4«-

titmeffefubfiftentit in

tiac

in Chrifto

vnum effs

effe

duo

quia contradiilio

multiplicari,

quendo de

Ctrifto.

;

& non rcliquum

elTe elTen-

eft :

poncre

tamcn lo-

fubfiftentiZjVt diftinguitur contra

communicatum

,

qu6d effe fubfiftcntia; non communicatum , fcd

ica

acceptum fit hoc , cui rcpugnat ad aliud dcpcndere ficdico quod non cft nifi vnum effe in Chrifto , quia naturahumana non habet «"j^ fubfiftentixproprium fed fubfiftemiam in Verbo , quia natur^ praccisc

:

effe

;

ma^text. j 7. Viuere , viuentihtu

efi effe , igitur cura duplcx viuere,ihi crit duplcx effe. Diccs.non eft ibi duplex f;Wf,nifi accipiendo pro ejfe fccundo , fic in Chrifto potcft cfie duplex operatio.

in Chrifto

fit

&

Contr
non

ftfucbatur

fuiftet

vnum

ejfe

vcrc mortuus

;

igitur ibi de-

non increatum;igitur

fto

viuere

crcatum,& ejfi, Icem fi illa natura dimittcretut )i Verbo, ficut omnes concedunt qu6d de potcntia abfoluta potcft.non cx hoc oportet qu6d fit generatio, neque creatio noui<'j^,& folailladimifllio non erac annihilatio

;

igitur tunc natura

bebit e^e in adlu,&

Humttnita'

ttm

humana ha-

non nouum. Itcm,

itt Chri' h»bere

fropri»m ixiftentium frobutur.

,

Qu^ftio conferuantisiigttur Chriftus habuittrj/radlucon-

iftavnioeft in

&

;

ni conferuationis. Ad»rg.i.pr» ftntenti» fu-

fradiH».

,

ma

partis eft iila,qux ptius fuic totius.PateCjfal-

incellediua

nec per accidens

,

,

quae nec excendicur per fe,

quamquam forma

T»rt »dueextenfa pcr accidens fn nient h»btt

ficut

Ci

forma cocius non

tur'vel illa pars habebic ej/i

Ai

fteui*'

dtim,

Accident h»het fro-

frlnm

ejfe

forma

parcis

maierialis ,

ciim pars

de nouo aduenic.Sed forma nacura: humanx aduenientis non ed forma Verbi ; igitur vel habebic effe per propriam formam , vel per nullam,

tttius.

in

fmbiea».

eiTec

ejfe

forma p.ircis

f

igi-

proprium,vel nullum

habebic.

Secunda racio non vaIec,hoc enim ailumpcura eft falfum , accidens non habec ejji proprium in fubiedto proprio , quia fubiedo ccaniTubftanciato,manec idem accidens, quod prxfuic (ine omni mutacioneponciua:& iimilicer nfubiedumadnihilarecur:igicur oporcec

quod

prius

habeac^

aliquodialicecenimcumannihilacionejvcltranffubftanciacione oporceret ponere aliam matationem pofitiuam ad ejfe accidentis, quod habet feparatum.

Secundo probo idem

6.

,

quia terminus cuiuf-

cumque motus eft aliquod ej/e nouum , vc ejfe fecundum ^w^,Iicec non ejfe fubftanci£:igicur tale

m»nt

huChri-

fii, effe intel-

teltigeri

&

humanz,fcd magis confcruatur. Adhucalius intcllcdus pofiet cftaliud

ejji

Chrifti

etfi

,

aliud naturx huroanz

,

aliud

cfie

fit ejfe

ficut ctfi in

,

quod non

Vetbi

,

vel

Socratc cfTec

modo nouum ej/i manus non camcn nouum effi corporis fic licec fic nouum r^nacurz humanz , non propccr hoc in Chrifto eft duplex aliquo

,

,

efe Chrifti. eft venim im^ in S. ,quorum vtrumquc cft §lu»reChriefe Chrifti. Caufa auccm quarc non cft aliud A* '^**", efe. corporis,cfto quod noua pars exiftar eft ifta, ^^ ^^'^^ qa6d Socraces non exiftic encicacc exiftenciz j;,^^,, „, manus , ficut Chriftus exiftit exiftencia naturz cffe yut

Dico tamen quod nec boc

Chrifto

eft

duplex

:

«jff

,

humanz,& cxiftentia Verbi,cum

ibi fic

commu-

{artti.

idiomatum idco Chrifti eft duplex efe exiftentiz,quorum vtrumque eft efe Chrifti,fuppoficum camen cftitaplenevnius naturz,ficut fi

nicatio

non

:

eftcc altcrius

Diccsjverum

nacurz.

eft

qudd Chriftus habet duplex

eft ejji

nouum ad


increat».

:

autem

effi

'**

Verbi

ejji

in fuppoiico coc

Neceftinconueniens ponere ejji fecundum ^k/
fic

,

generatio

nouum fecundum

ejfe

^uid,

quod camen eft ejji quoddam. Tercia racio non valec , quia fecundum dicences qu6d fubftancia eft excenfa propria extenfione quaniitatis formalitcr

; fi

fimile eft ad

propo-

ficum,tuncnatura humana formaliter eft ens forma Vctbi ,& per confequens formalirer inrdli-

&

Verbi fequi- git inteUi^ere tur ex ill» fententi».

poceft

vnum cantiam eft fimpliciter efe eiu$;aliud

fecundiim

natHr»

natucz humanx,vt in Vcrbo, , quia fundarocncum cft prius nacura relatione fednatura humana nullum efte Verbi habet ante vnionem. £c ex hoc conficroatur racio,prius natura anima intelledliua pcrficit corpus,quam fic tota natura aifumpta igitifr in illo priori naturz dac in fecundo inftanti naturz anima^^corpori , eftiftavnio,& non pcr hoc deftruitur<;^natarc ejfiin adujillud ejji

non

'" ckrifi» ^''"'

adu , tota natura humana habec cnM»"'(^

efe,(cA

ter cft ad

Inteltigere

naturahumana,vt probacumcftprius:igicurctim

eric accidencis in fubiedlo.

func accidcncia. Sicuc enim generatio iimplici-

Ad ttrtium.

humanx ad Vecbam fundatur in

:

Ad primum pro oppoiita opinione,dico quod illa ratio concludic oppoiitum, quia ex hoc non aduenit nouum ejfe parti,quia eft pars quia for' cemde

rjft

443

fed vnio naturae

feruacum , cieatum illud non poteftefTeadu increatum , quia tale non habec racionem cermiy-

1.

Item, refpedlu illias naturae afTumptz tota Trinitas habcc rationem caufaniis , & rationem

Verbi , formaliccr vult wlle Vcrbi,& cunc in Chrifto non eflenc duo intelligere, neque duo velle , quod eft concra Damafcenum, C4p.6. Nec potcft dici quod func ibi dua: voluntaces,& duo intcUcdius,

& tamcn non nifi vnum

quia ita immediate fe habet efe exiftcntia: ad naturam cxtra caufam fuam, fieut fe habec intelefe,

eius

fecnndum qfiid.

Contr^:auc intelligicur illud efe fecundum ^uid pro tanco , quia non eft ejje increacum ; vel efe fecundumf«iW,vc diftinguitur contra if^fubftantiz:fi primo modo, omnis creataTa habet efe fecundiim <]uid pro tanto , quia non habet efe i

Dcus.non ramen pcopcer hoc ncgandum quod fecundumfecftaliquid.nuUicomparatum cftens 'ccundum ^id, fed fecundum fe , & fimplicitef» fc, ficut

eft eirc

fimplicicer \ fubftancia.quia

quamquam non fit efe fimpliciter,refpectu illius, cui

comparacur

;

ica

quod

fic

efe

pcrfcdiffimum,

vcl primuro efe eius:igitur illa exiftcncia eft fimquz eft exiplicitcr, quz cft cxiftcntia Verbi ,

&

humanz

naturz

ftcntia

humanz non

rz

,

cxiftcntia nacu-

ecfi

priraum efe Verbi

fic

Si incclligacur efe fecandijm

modo

,

roanifeftc falfum cft

eft fubftancia

III.

,

vel

Chrifti.

le^us,vel voluncas ad naiuram.

SCHOLIVM

t

,

,

^id fecundo

quia quod vni

nulli cft accidens rprime Thyfi-

corum. Refiluit

vmo natttrit ad yerhum/iiBponit

eam e.xiftere. Secundo exiflens

,

quamfit

,

anima

ajfitmptio.

(jnare Chrifitti etfihtJbeat fit

priits

informat corptu

t^dprimum , declarat

dua* exiftentias, non tamen

duo e.xiftentes,vel due entia. de quo in Oxon.

difi,

i

^uaft.^.&dift.ii.

7Exijienti» (^ tffenti» ratiene tantitm

diJiinSa.

T^^^°

igitur

non

,

vel

,

non eft

loquendo de

ejfe

adualis exi

& excra intelle-

res fine a6):uali exiftcncia

differc exiftencia i rc extra

,

vel

caufam fuam,nifi

Loquendo igitur de ifto exiftcntJa dico quod in Chrifto funt duo efti exiftentiz. Illiid probo fic :reiatio non potcftcirein iSta t nifi fundamcntum fit in zika fibi debito}

fola ratione. ,

principale


,

c6m dicicar

,

ej/e

con-

qu6d in concretis non eft pumeracio,nifi numeraco fuppofico neque in ziie&iuo, nifi numeraco fubftanciuo. Non enim fequicur:ifte habec duas fciencias,igicur eft duo fcienfticuit

ens,dico

;

tes.

Sic nec fequicur

:

Chriftus

eft

habcns duas

9' ^'' argum.

f"'^'^'

in ttntrttii

duo volences nec fequitur, »•» *fi »"habetduasexiftentias,igiturcft duo cxiftentcs. J"*^^IJ^'^ Ncc valet,habct duo f^,igitur eft duo entia.Vn- fufftfit».

voluncaccs,igitur

ftcntix in rc cxtra caufaro, (ftura

Ad primum

htmnnitatem Chrijli hahere propriam exi-

fiemiam.Primo,(juia

de

licct

eft

:

fequatur:habct
men

fcquitur:habct aliud f^,igitur eft aliud ens; fed cft fallacia Confcquentis propcer ncgacioncm inclufam in hoc, arguendo ab alietateante-

cedcntis,ad alictatem confcquentis.

Similiier

arguendo cum didione numerali duo efje , igilur duo cntia , & fi func duo homincs, igitur duo :

animalia»

Lib.IlL DiflinaioVI.

444 animalia

gratii raatcrix fcquitur.non gratii

,

Ad

aliud

,

cum

dicitur

in ratione fua

,

pet fe

eft

potcft efle

qu6d maior vnitas

,

di-

Vnh hyfi»fta' ftindlioncm vnitorum. Primo modo eft ifta maomnlum xima vnitas natur* ad Verbum inter omnia duo,

tum propternobilitatcm tum propter nobilitatem modi

quatdifFerunt realiter

,

tur:Chriftus

huius vnionis

eft

increatum:

non

vnitas

eft ifta

maxima , quia vnita

funtabfolutadiftinaarealiter.

non

duo.

Ad

aliud, dico

qucdadus

fi

dicatur

;

vnus

ifte eft

ifte.

Si

autem dicatur

non fufficienter eft diftum eft

eft

,

vnus

igitur

;

vnus, vel Chriftus

eft

fa-

fi

dica-

duo,

fuffi-

cienter declaratur quid denotatur numcrari, etfi

non

explicatur,y?f«H
homo , \e\fecundurn

quod Detu, Ideo dico qu6d abfolutc Chriftus non eft duo nequc malculine neque neutralitcr. Non mafcuiine , quia fecundum Damafcenum Chrifitueftvntu, cap. Zi. Neque eft duo ncutralitcr, ,

,

,

poteft accipi dupli-

pro adlu informante , vel pro adu cminente. Primo modo , Verbum non habet rationem adus refpcftu natur* humanc , ncc c conciter,vel

rra.

Vnde

fufficicnter ponit ly, f«««,fignificatam

vnum extremum

(Slionem,

,

,

,

&

nent

ftus vnus.vel

fapiens

circa jy

afrumptionemjloquendo tamen de maiori vnitatc fecundo modo,qux cxcludit maiorcm diftin-

inf»rm»ns.

per fc

piens

aliud nobiliflimum inter crcaturas, quantumad glcriam. Ex parte vnionis, propter gratiam ,

Adtirtium, Vtrhum tji aSus tmi-

eft

fuum

:

hic tcrminus numeralis denorac

,

numeratum fufficienter : quia denotat fuftentatiuum numcrari : igitur non oportet zddetcficundHm ejuod homo, vt dicatur Chriquid

vnionis. Propter nobilitatcm extremorum, quia

cxtremorum

igiturabfolute Chri-

:

vnum ens,vel mulra entia.

Praeterea

dico

maiorcm

vel quia cxcludens

,

vnum

vel quia nobilior

,

tic»,

ncbilijftm».

me{liata,& vnum,8c multa ftus eft

formac.

Secundomodo loquendo dcadtuemincnte

cfficiente,Verbum habet rationcm adus refpedu naturaf.fed ex hoc non fcquitur quod dat efe na-

turx formalitcr , quia cx hoc quod efficicns habet ctFe^tum eminenier , non cx hoc eft a£li)s eius informans.

Verbum

quia

afiumpfit naturam

ideo

,

Chrijlus tien ijl

duo m»-

ftulini, vit neutrnliter.

Verbum

cft illa naturaifed eft homo Chriftus :igitur~ habeat duas naturas,non taraen eft duo,quia non cftverum dicere qu6d Chciftus eftnatura anTumpta.

non etfi

Contra

ifta

,

ficut dua; natura: funt in

Chri-

5.

duo entia , quia Chriftus fccundum OUtSi» qu6d homo , eft aliquid , & fecundiim qu6d frim». DeHs,aliquideft,& non idem aliquid ; igituc fto

fic erit

,

aliud quid.

Qv iE

T

S

O

I

Item , fecundum Damafcenura , Chriftusnon folum Deus igitur eft Deus , & aliud qu^m Deus,cum fic Deus , & non folum igitur aliquo

eft

II.

Sieunda.

:

:

VtrUm

Qorifiuijit aliqua duo

mododuo. Ad primum

.
h\eat.x.f,j.S.m.t.»rt.\.'D.T\\om.i.p.(j.ij.»rt.i.irhieq^l, mrt.i. D.Bonauir/.t.f. i.Durand.jj.Gtbr.f.t.Suar.j.^.

V 6 D fic

AA »rgum. primum.

.

, J

Metaphy/tc. text.

1

Ad

1.

in Chrifto dif-

cumdux duo ConfirmMio,

RtKfo offof.

efi

rationem fotmalera

:

efie

vt

:

homo,

fecundum quod albus videtur , vel fecundura qaod coloratus. Alfo modo ,ficundumtjuod, dicic fecundiim vnam rationem tantum, non confiderando alias rationes, vt cum dicitur fecundum quod homojconfiderando ipfum prarcisc fub vna ,

Totum JignificatMm

,

JigtiHm perfont

duplicitet

,

& tunc notat

inha>renti£ illius,quod prxdicatur

totus

,

fequitur

,

illud

Item,Damafcenus, cap.^^ eJlnatHr^

quod

piopric

dio numero naturx

ferunt fpccie,igitur numcro. Sicundum,

Vno modo

poteft accipi.

diftinftionem fpecic, fequitur diftin:

igitur faltem

naturas (intinChrifto, Chriftus crit

neutraliter.

Confirmatur: propter vnitatcm natura: tres pcrfonx dicuntur vnttm , etfi non fnw.-igitur fal-

ratione.Et

tem potcft aliquo modo dici duo. Oppofitum. Chriftus ncm eft nifi Deus,& hornoifcd Deusefthomo,& homoeft Deusjigitur non ponitur in numerum.

in potentia

fic

tione motus

,

accipitur,y?
ciam dicitur

:

Motm

efi

ficundum tjuodinpotentia. denotat ibi fecundiin; inhxrentiam

cuiudibet entis in poteniia vult Ariftoteles

:

efiet

aSituenttf

Non enim quia

;

motus

fi

a£lus,

fic,

CHOL

Refutat D. Thofnam di Chrifium ahfolute

ejfe

,

VidtScet.t.

,

^thanaf, Synod.

netpte neutraiiter. 1

vel duo

,

q.ly.art-l,

&

tnulta imme4int*

M.

cttnce-

refellem,

& non duo

,

»f>f»fi-

&

tieijue

Habetur ex Symbolo

&ex Concil. Chalced, aSl, j. 1 . 1

8.

Gluinta

,4dprimum

,& ad ficundum pro

conclufiuH. vide ipfitm

mo

,

eftaliquid

,

quia inferius

eft

formalis rario

inhacrendi fuperiori$,& tunc vheriiis igitur fecundiim

quod homo

,

eft

non

idem

valet;

aliquid:

quia quodeftratio inhaercntiae fuperioris ,non ex hoc cft ratio inhxrentiz huius inferioris, n^-

que

illius;

fufficientct

eftoqu6d fuperius per haec infcriora diuidatur,& maxime quando talia

oportec ; ideonon quod Chriftus fecundum quod homo fit idem aliquid,quod eft fecundum quod Deus;nec etiara aliud , quia fi fecundum quod homo efTet idcm aliquid quodlibet ,quod eft homo , efiet idem quid.Si fecundum quod homo eftaliud aliquid, igitur nihil , quod eft homo efiet idem aliquid. Si accipiatur/?c«H
,

j

ad qua;ftionera , qu&d neutruro eft conccdendum de Chtifto abfoKuc nec qu6d fit vnum cns, nec quod fit multa , fed cum determinationc eft vnum cns fecundum quod homo,&eft vnum cns fecundum qu^d Dcus. Contii citca cns idtm , & ^uerfum font im-

Dlcitur

X. J).Th»m.p.%.

,

,

habet optimam doElrinam pro redupli-

in Prior.qMtfi, 5

Vnum

,

&/exta Syned, aSi, 1

aSt. 8.

pro opinione catiuis

1 ,

Accipiendo igitur ly ,ficundum ^uod, ^iimo modojdico qudd Chriftus , fecundiim qu6d ho-

neganttm pojfe debere

vnum,

explicans ^uod fit atf/olute vnni

mafculine

V M.

I

,

Notaprt rtduflifOtiuit,

fic

5» iufiitia efi bonum, ineo tjuodbo'

num,fii}uitur^uodefi omne bonum.

S

Adfrimttm.

,

Extra de Hareticis,cap,Cum Chrifiu*, Dico igitur <\Mbil ficundum cjued

t»m.%,d,iT.fi{l,x.yiie^.d,jo.Scoi.in Qxon.htc.

1.

dico quod ifta non fuitdeterminmiChriftM efi aliquid ficundum <juod hemo , antiquitus nunc autcm eft concefta & approbata.

,

aliquid

frier.J.iS.

ft

Qujeftio aliquid

qaod

,

quia illud aliquid

Deas

,

cft

modo

>

Cliriftus

quod

,

eft

homo , &

I)euf, fptcifi'

idem aliquid fed noii fequifccundum quod homo, eft DcuJiignur humanitatc cft Dcus;quia in ilta tenetur quod huoianitas cft ratio formaiis, quia eft Dcns,& hoc vi, ac cfficacia conftrudlio-

e»tiui.

nis

Chrtfiut fe. cnniiitm quid

homo quod

tfi

,

ide

ijt

eft

tur ifto

fed in ifta

,

DtM,

:

:

Chrifim/ecundum

quod

permittitur

ejuod

hom»,

efi

iy ,/ecun4um ijuod, veda-

1 1 1.

44y

verum eft dicere hoc cft hoc. £t quarto fequitur ex hoc,qu6d Chriftus cft duo.

aftumptionis

,

,

Secunda opinio ponit coniradidoriam priquod dicit quod ex anima & corporc eonftituitur quidam homo , & in hoc quod ifta ponir quod anima & corpus Sc tertia natura

vnam perfonam.

concurrunt ad

quod

Similiter dicit

faciunc pctfcnam corapofitam

ifta

qua

,

& fic potcft hoc

ante incarnationcm fuic fimplex, &c poft incarnarionem fuic compofita,& ifti habenr d'cerc

de Damafccno , dico quod Chriftus ahtcr cnim , fed non folum Dcus lui DeU4noH additur didio exciufiua fubicfto , pra:dicato, felitm Deue, quia cum additur fubiedo.addit prxcifam menqu/iref

quod vna pcrfona non eft alia,fcd fubfiftit in alia, & non deber dici pcrfona diuina fafta abfohuc,quia non nifi cum detctraiiiationc, fic FerhumfaSiumeficaro,ve[homo,Sc dicunt quod Chri-

plicet vnara rationem tantiam

,

vcrificari,

Ad aliud

AdfecSJgm. Chtifti*!

ft-

cft folus

Deus

:

&

<^

iuram prxdicati ad fubiedum

quam jptxdicatum

,

fic

quod nun-

excedit lubiedlum.

IdcA cx

non excluditur nifi illud ,dequo nullo modohic dicitur. Idco ficut diccndo: tantum Sorrdtes currit , non cxcluditur album nec c contri , fed ex parte prxdicati cxcludit quodlibet , quod non eft formalitcr praedicatum , vt eft fyncatagorcma non camen aeque propric adpartc fubicdi

,

,

dicurpradicatOjficut fubicdlo, ^/w; igitur fic detcimJnato fubicdo.quod fit AiGc\ofili« hotno^ Not*pro.tX' elHfiuu.

videiicct

dicendo

Chriflm efl filum homo ,filum cxciudit quodlibec ,quod non eft homo formaliter.

Sed poteft

dioi

Damafcenum , ca^.%-;. non ert tancum homo,

fccundiim

fed hic potcft elTe relacio

ram

vcl ad nacuram.

,

vel ad habcns natu-

primo modo,fic eft falfa, quia fic Chriftus cft tantum habens naturam ; vcl potcft cfTe relatio ad naturam , & fic cft vcra. Chiiftus cnim non eft natura humapa, fcd rantum habens natutam humanam eft Chriftus Chriftus camen non cft habcns folum naturam humanara. Et per hoc patec quod cft totuSy fgd non totum formalitcr , S^filta fed non filum. Ad primum principale, dico quod duac natura: numero funt in Chrifto fcd ex hoc non feqiiitur quod Chtiftus lit duo numero ; quia non eft ,

Si

:

,

arg.l.

frittcipal».

;

verum

Adfeeiium.

diccrc

qu6d Chriftus

naiura humamateria , for-

cfTet

licet fit homo vnde licct & ma finc in compofico.non tamcn cft compofitum matcria,ncc forma;ncc homo anima.nec corpus. Ad aliud.dico quod fint duo in Chrifto neuiia

compofitum cx his,quia iftaptxdicacio eflhomo

vcl

,

Verbum, (o\\im

Vnde

formalis.

Chriftus

Ad hoc

habicum.

cft

eft

cft

:

,

fi

traliicr .nontamcn fcquitiir quod Chrifhis fic duo.cumncutrum illorura dicatur de Chrifto.

Adaliud patct pcr rationem.

Q_y

homo

iE s

T

dam

o

I

audloricas Apoftoii

ad

83.qq.5jj.

SCHOLIVM

I.

Oflendit primo,centra tertiam epimonem,ex

hic

Durand.j.j.Gibticl ^.^.«rr.j

in tridHo fuijfet

homg ,& natura humana

in Chrifio

fuiffet imperfiElior,quarn in aUis.Secundo,rffe

dicere cjuod Chrifttu ficunditm ejuod homo tjuid,

Tertio,falfim

effe

dum habitum;Cl\ri{ias tiafie pradicatur.

docet

,

,

errorem

non eft ali"

c^uod hxc eft pr&dicatio fecuneft

homo:^«/
§^arto, contraprimam opinienem

hominem mnajfumi, ^uia includit perfinalita-

tem,& explicat authoritates in oppofitum.

Quia fi ex vnum:

SEd tertia opinio cft ircationahilis. anima& corpore non

fit

cfTentialuer

igitur'2qualitcr fuit Chiiftus

homo

mortis,ficut antc,& poft, quiafi

non

in triduo

plus rcqui-

t. Si

ex

ar.itna

(^ ttrpore

nm fit vnum,

ad hoc qu6d Chriftus fit homo ,ni(i vnio Chriftui fuit homo in tri' Verbi ad animam corpus , cum Vcibum ifta duo mortit. nunqiiam derchquifTec , poftafrumptionem femritur

&

adu homo,

pcreirct

Item , anima nata eft perficere corpus , & corpus natum pcrfici abanima igiturnon reraanebunr pcrpetuo feparata. Iccm natura humana in Chrifto cfret iniperfcdiorquam in alio homine; quiain alio homire nonfoliim fiint paites ; fed exillis ficper fc :

quod homo , non

ftus fecun Jum

quod Chrialiquid

cft

,

eft

crror. Extradeht,reticis,c.Cum Chrifliu. .
Alm, q.i\. Maifilius^.i.

viiicntur negarecompofitionero in Chrifto proprie.

Suarez ^.f.tom.i.difp 7 feS ^.^ -i.i feli oppoficum pcobanc.Scocus»» Oxon hic.

i.

Vafq. dijp.ie.

tcrrio de tribus opinionibus

non prasdicatur lecundtim ha-

bitum, quiaimpoffibilc eft quod ilhid, quod eft quid in fe,non prxdicet quid , de quocumquc prxdicetur,etfi non in quid ; quia (\ dico ,album eft

homo

,

homo prardicat quid

cetur in quid de albo

iii

litcra , qua: fic tcncnda in Vcrbo adb'^>tsi mentenaturam humanam.Opinioquae-

iSi^jk

quod cx anima, & corporc conftituiquidam homo & non concurrit tcrtia nacuSccund6,qu6d iftcquidam homoaiTumicnra ponit

,

Vetbo, Terti6,qu6d propcer maxiraam vnitatcra Scoti oper. Tom. XI.

bitualis

,

ita

:

,

ctfi

Chriflui efl

hemo, nen

e/l

p'tdicatio

h»bitudi$.

non pridi-

igitur Chrifitu efthemo,

non igitur cft ibi pridicatio haquod homo rcfpedu Chrifti fe ha-

praedicat quid

^^^ Vsritur

anima

& corporeChrifHfaSlumfuijfe vmm perfi ,alio^Hin

Item,fubftaiicia

ra.

,

Philipp.i. HaifituinHentM ht homo. Et Auguft.lib.

vnum.

III.

Alenf. i.p.q.e.m.r. «rr.j. D.Tliomas j.^.f.t. «r/.^. ^Ait q t.»rr 3.D Bopauentura «rf.i.^.i.Rich.irdus «r/.t.j.},

tur

non

fecundiiin

,

ItciTi,quod vltimo dicitur,fciliccr

dam

Chrifltu

habicualis,&

,

^ujdtenendum de ofinionihuj quorun-

Hi

,

Tertia.

,

vbi dicit qu6d Chriftus

Ai

vnum quid. Tcrtia opinio conttadicit prima; in hoc, quod negat horainem qucndara ; negat etiam fecundara opiiiioncm in hoc , quod dicit aliquid cire ftus cft

cxcluditur Deus, nec aliquid , dc poteft dici fubic£kum,dicendo efi homo. Sed

quo fic

:

non

,

Seeund».

vax. Et in hoc

:

beat,vt habitus.

Item

,

ficuthabitusmutatur,

fic

miitatitrha-

bituatiopafnua;iilc enim proprie dicitur habi-

interhabencem, & rcm habiram :& illudmacatur vtplurimtim , & non habitus in fe, fecundum abfolucum, neque habituatum. Sic Pp natura tus ,quicft

5Hiibituitil

pnftua

efi

hnbitue.

Lib.III. DiftinaioVII.

446

humana habicuatur,& non Vcrbum nifi Ncc tamcn oportec vniucr-

natura

,

fcciifndum rauonera.

terminus habitudinis mutctur fe, ex hoc quod terminus cft, vt patct vniucrfaliter dc pcrfonis diuinis. Item ptima opinio non tcnetur quantiim ad corpus conftihoc , quod dicitur,qu6d anirna tuuntqucndam homincm,vt hunc; quianoneft pcrfona priii* quam aftumitur vt declaratum eft neque quantijm ad hoc, quod dicit fecunpriiis do , quod pcrfona diuina alfumpfit hunc homi-

DISTINCTIO

faliter qiiod

VIL

cundum rationcm

ftd/uya ant*

fffumftionem

9»»

ffl

homo.

Q^ ^

,

D.Thom. }

p.
1

6.»rt.

:

,

qu6d Vcrbum

explicaiida: funt fic

,

hunc

alfumit

:

Contra, prius anima informat corpus quam totum airumitur a Vcrbo igitur tunc cft fuppoAn nMur» fitum perfonatum propria pcrfonalitatc;quia fi cum pri*S' poftfine non , fed folum perfonabile igitnr •vlltt ferfon»' mum poflit abfolui a pofteriori , fi Deus fic con,

4.

i

"

tom.i.d.%%.

}.»,

ritur

primo

Dcus

cft

:

Ftritm h
homo Quod ?

tur denominatiue

& in (juidde eodem

i

fed

inafcenam eap.^i.

perfona propriapcrfonaliratcquia qua ratione in alio quod eft contra prius in vno inftanti,

Item, fi homo prasdicatur de Dco,autdicit aliquid abfolutum, aut relationem ? non rejacio-

yi(fla,quia fibi dereli(fla ftatim pcrfonatur perfo-

ncm,quia quod ad

;

nahtatcpropria. Et confirmatur quia totum aiTumitur , quod pofitiuc requiritur ad perfonalitatem propriam, ,

led

cum hoc

naturae,antequam

fit

illo priori

Tertium.

fc dicitur , rcfpcftu nuUius dirclationcm.Si abfolutum;igiturcft commune tribus ; igitur ficut ha:c cftconccdenda , Detu

homa,Ua.

efi

& i(ia,Pater

efl

homo.

Oppofitum. loannis primo Vtrbum carofa:

cotitri,

6lumefi.

vnio ad Verbura, ncutro

SCHOLIVM

modo dcpendet quia non adu dependet ancequam aftu aftumicur igicur cft pcrfona in priori ,

,

&

cit

habeat duplicem negacioncm dc-

pcndentiae adualisj&aptitudinalisjin

seeunditm.

homo

Deo fccundum Da&fecundum Cafliodorumy«-

prasdieatur denominatiuc de

per Pfalmos. igitnr dcbet dici Dcus humanus, non horao.

&

j

Argum.i.

non.In di-

animam in corporc pcrpetuo independcnter ab omni pofteriori natura,nunquam cftet fcruarct

Conjirmtdo.

D.BoDauent.4r/.

Iccm ,fecundo Tepic. cap.^. idem non prasdica-

,

,

i.
tum,& infinitum funt prima diuidentia ens : igitur prxdicatio vnius de alio cft impoflibilisiigitur hominis de Deo.

OlfieBie.

:

ij.

uidentibus ordinatis prima diuidcntia maxime diftant ; fed fini-

vt ipfe loquatur

accipiendo hunc hominem a toto pofitiuo ,per quod cft hic homo. Ideo dico quod propric homo non fuit aifumptus fcd natura humana.

i.crhic

Irca fcxtam diftinftioncmquz-

nem quiaaftlimens non cft aftiimptum,& hic homo eft Dcus.Omncs igi rui- au6toritates Auguin quibus vult

I.

fea.i.Vi{q.i.f.d.6y

;

,

o

I

f t.Richard.j.i. Gabr.j.i. «rf.t.Suar.

:

hominem

T

Vtmm hteeJit
&

ftini

S

I.

:

Declarat primo caufkm veritatis

qukm aftlimitur.

natura,

Do&or

putat

,

tttm^aUotjmn n»n to vere

V

M

Chrl/lum non

ejfe

C H OL

S

efifit

dm naturs,

DoBorcs citaci,

&

I

Dem^

ne^ite

II. proprie compojt-

hemo, tamenfknt tH

,necfiejfet ibl vera compofitio. Ita efl

commmit

veterttm

,

ne^ne atiud

volttnt Concili-i,& Patres ajfercntes hic dari compofi-

tionem.^uam f^erbum habere

diioi

naturas

,

&pofi

,

Frnfirk certe recentiores aiias mira-

diatam ,fidfiipponere aliam eontingentem lumine nanon cofnojcibilem , ^uin alterum extrernum non

tttra

potefl naturaliter cognofii infe. Illa vidttur

propril

eompofitu*

ex du»hH*

in fecunda opinionc intclligatur pcr comSIpofitionem quod funt ibi iravere duacnatu,

&

qu6d compofitio naturarura pcrfonaita verc haber diio , ficut fi elfct compora:

,

fita,

ficut

eiret

fi

verus

cft

compofitio

,

,

intellcdns

,

tamcn non

quia fecundijm

cap. SiChriflnieJfet compofitns

vcra

cft ibi

Damafcenum ,ne>jtie ejfet

49. Detu,ne-

ficuc homo fit vtrumquc , cuni tamen ncque anima.neque corpus quia ex his vnaperChrljitu mn- componitur.Eccijm dicitur.j.cap.quod fonanoncftalia, fcd in alia fubfiftit , vcrum cft gix proprit vntu o^HJtm fub hoc intellc{ftu , quod perfona manens pcrfovutm. na non cft alfumpta , fed natura humana depcndet ad pcrfonamdiuinani.Etquod dicitur poftea, qnod perfona diuina non eft fada abfolutc fed fccundum humaniratem vtrum eft. Similircr quod dicitur vltimo , quod Chriftus eft vnum quid , vcrum eft magis tamcn proptie dicitur, quod Chriftus cft vnus.

quehoma

;

non

:

cft

,

,

,

;

vult

hic:

^«1« efi

,

,

mdem,non identicam, alias daretur procejfa.

AD

quxftionem dico ptirao

qux

mo

gfi

effc

prlma omnium comingentium, Tertio declarat hanc : Ver bum eft homo yfjfe for-

Deus

Secundo

bileshtccogitant compofitiones,

Chri/lw »»•

,

:

in-

carnationem non manere cumfimplicitate vnitu natura,ficut antefuit.

huitti propefitio-

Deus cft homo ejfe mediatam per hanc Vcrbum cft homo. Secundo ait , nt^ue hanc effe imme-

nii

,

caufa vcritatis huius

fit

quomodo Verbum

eft

, ,

declarando

Df*«f/?^(5»»9.

homo De pri?

*

^' ntuper'

terminus femper ponit fignatum fuum in identitatem orationc, fic inccllc£tus componens , ipfum txtnmcrhm, ,

&

componic cum fempcr

tamen ; non primo ad fignatum,cum pro-

alio pro fignificato

eft i^entitas

quia Ci fic, runc dicercturdequolibet ,in quo faluatur fignificnrura illius , de quo dicitnr igitur potcftcire vnio rci

pofitio afftrmatiua cft vera

;

:

quo faluatur fignificatum. Sic cft in propofitp. Solum cnim eft vera , quod Verbam cft homo. lUud confirmatur per rcgulam communem gcneralcm quando propofitio eft primo vera proptcrhoc, quodeftidentitas primoad fignificatum cxtremi de extremo.nunquam eft illa vera proprcr aliam caufam veritatis quando vcro eft vcra , quia cft identitas ratione alicuius , ih quo alicuius, in

;

:

faluatur,tunc babeccaufam veritatis aliam;ficcft in propofito

quia

:

Vcrbum

habet cnim hanc caufam veriratis, cft

homo.

Secundo dcdaro quomodo ha:c eft vera, ycrhttm rfl hoim & dico quod non cognofcitur ,

cius

Quseftio

I

ft

ciiis vctit.is pei"

rationcm nataialem

comingcns, f^erbum gcns auc

e/ihow.},

(*c

;

cd

qiixlibct coiuin-

mcJiata, aut iininoJiaca

c(t

qiiia ifta

:

rtacui

enim

piopofitionibus concmgcntibus, quia inter Vctbum cd illaseft ordo pcrfe. Igitur opoitec poncre prihomotpropc- mum, illud non poteft etre propofitio ncccllaria, eil in

Jiuo fonttn.

CoU

fidt

t€-

ninii*.

qyjjj gj^ nccelfacio

non fequiuu contiiigens

:

igi-

oporccc ftare aJ contingentem immetiiatam, S\ autcra ifta Ferhum efi bomo , cft mediata , non cognofcitur certitudinahter , nili ex immcdiaca. '""^

,

autem cx immediata non cognolcitur certitudinaliter.ficucme federc,nifi ex intuitiua notitia Si

cxtrcmorum

,

&

eorum

vnionis

Verbo

fed de

:

non habet

viator cognitionem intuitiuam,fcd tantum abftradiuam igitur non poteft viator habere cognitionem huius propoficionis vers, :

P^erbHm

eji

^o»Jff,incuitiuam.

,

:

;

quia

Mccaphyficalis

Vccbum

fcd

;

minor

fubfiftcns in natura

eft crcdica,

humana

,

cft

dans perfonationem naturx humanx. Tertio declarandum de pradicato huius pro-

.

^Qi\uovi\%^erhumefihomo,iax.o

quo

accipitur

?

aut

pro forma , aut pro fuppofito ? Dicitur quod potcft accipi pro fuppofico, ica qu6d cft fcnfus.rir/'hnm tft homo , hoc eft , Verbum cft fuppofitum, quodcft homo. Contrk , quxro , in ifta , Verium efl/uppofuHm, 7» h^t Deas eft homo, f «o*^ fft homo , aut accipitur homo pro natura hufrtiicMHm^ mana formaiicer,aut pro fuppofito?Si primo monon fuppomt Jq ^ p^jj rationc ftandum in prima. Si fecundo fro fuffojt 0. j^gjg jjjjm- ^j. dicendo , Verbum tft fufpojitum, quod fuppofiturn eft homo , quzrendum eft pro quo fupponit homo , & tunc erit procefius in infinitum,nifi ftetur,vbi homo pro natura humana for.

Item,pra:dicacio fuperioris de inferiori

ris

eft for-

& natura de fuppofiio eft formalis & non :

tantiam pcr identicacem ibi

:

non

igicur fupponic

homo pro fuppofico.quia talis non eft fupa ioIdeo dico qu6d praedicac , quod

dc inferiori.

fignificat

,

.nontamen prsdicat humanirarcmin

abftraAo,quianec fichomo fignificat,fednaturam humanam fub modo concernendi.

SCHOLIVM DecUrat hanc , Deus reduci

,

II.

homo

cft

:

fton ejfe

Putat tamen

neijue accidentalem.

ad prtdicationem

accidentis.tjuia

^rtdica-

non eflCene-

rU,Difliremut,Speciei,vel Propry.Ita D.Bonauentura dift-^-^Jutft.i. drhtctjUdft.

I

.

art.i. Marfil.^.

auintum.Gabritl hic qutft. i .dtJf.

i .

& omnts

^.j.ad

Scotifltt,

dicari vc fpecics fuppofiti

efthomo.

frtdicMur dt Dto vt jptciei vei ,

,

qifmodo.

dy in

,

dife-

rnnt.

perfc&in

Specics igitur prxdicatur

quidAe indiuiduo,cuius ell fpccies,non fic horno de Verbo tum,quianon includitur pra^dicatum ;

in fubiedlo

tum,quia

;

non

ifta

cft

per

fe

,

Logicc

loqucndo. Ifta igicur

prardicacio

non

pcec duas caufas prxdiftas

cft clTeiicialis

prc-

,

6.

nequc accidencaiis, Dcus

;

cfl:

ho-

mo non quia neucrum exrremum cft accidens fed cft frtdieatio prsdicatio media :& dicitor vnio fubftantiahs, ,

ejl

;

non fccundum phancafiam fed vera fecundiim Damafcenum , cap.jp. Eftigiturifta habitudo ,

nte aceideit' talit.

&

pr^dicati ad hoc fubiedum, alia ab eireiltiaU , accidentali , de qua loquicur Logicus , poceft

&

rcduci adprsdicacionem accidcncis dc fubiedo,

nonaucem ad

pratdicationcm cirentialem ,propiercaufas didas.

Dices, intentio accidcntis, de quo loquirur Logicus,nonapplicatur nifi ad rem. Dico, quod longc aliud cft loqui de accidcnte

AeetdeHtii

apud Logicum, & apud Mctaphy ficumj, quia ac- duplex eft cidcns apud Logicum cft intentio fccunda;fed genHt. Vna fecund» accidens apud Metaphyficum eft res primx iniuttniio non tentionis. & licct eommuniter intentio fecunda fundatur in non fundctur nifi in re primx intencionis,camen alia.

non tepugnatincentioni

quam

in alio,

fecunda:

,

poftc fundari

in accidente Metaphyfico.

Quinto declarandumeftdepracdicationc. Videcur quod tfthomo cftc

,

pr£dicatio fit per accidens;D;M Vtrbum eft homo ; quia talis vidctur

ifta

vel

,

habitudo extremorum ad inuicem, qualis

cum

in]praedicatione per accidens,

non

fic

eft

|ptopofiiio

neceilaria.

dens, j.Metaphyfic. vel

declarandum

cur piasdicatum

eft

quomodo

comparacum ad

eft

accidentis de fubicdo,

vel e contra,veI accidentis dc accidente.Ifta

dicatio nulla

harum

Dico.qnod

ficut

Logicum aliter

pr«~

eft.

apud Metaphyficum,

accipitur accidens,

fic

cidens apud Metaphyficum dicitur

duobus non fit pcr fc vnum ahquid pcr accidens , quando

fed

:

,

& apud

quando ex

phyfice (^ Logice.

Logicus

in fubiedlo

dicit

non

eft

& pct fc, quando in fubiedlo eft

ratio prardicat*!

;

vnde apud Metaphyficum

quo

faciunt

dicuntur per accidens

vnum

animal ex

vnum ,

quia

pcr fc

non

raiio,

non

faciunt jfnimMleft

vnum

per accidens apud Metaphyficum ; tamen apud Logicum dicitur ifta per accidens, rationale eftanimal

,

vnum non

ac

fi

nuUum vnum pcr fe

faceret, quia

includit pcr fe rationem alterius.

gice igiturloquendo jiftaeftperaccidens

:

intrinfcca,

LoVer-

non

fubicdo ratio prsdicati.

accipi-

SCHOLIVM

fuppofi-

III.

cum,fi prxdicecur vc Genus, vel Specics, vcl ah'-

quid aliorum Vniuerfalium,& ficut aUquod prxdicacorum dequacuor przdicatis videtur qu6d eft pracdicatum , vc fpecies ; tum , quia vniuocc de Petro tum , quia prxdicatur de Vctbo , :

&

;

tjuapra-

pra:dicatur de eis in ^itid,Si fpecies eft

,

dicatur de pluribM differentibm numero

in to

,

quod

Hm cidens

,

,

Chriftus

cft

homo

,

non

eft

omnino per ac-

qitiafiihie£lum includit prtdicatum

ninoper fi

,

c^uia fuhieEittm

non

eft

perfi

ce ,quiaeius partts funt diuerfi tjuiditates

diomodofihabet. regulam

Nec

;

nec

vnum ;

om-

Logi-

igtturme-

regulanda eft htc prtdicatio ad

.Ariftotelii,cui ignotafuit

vnio hypoftaticajn

quafundntHT.

<jUtd,

Scoti oper.

Tom. X I.

P p

z

Meta-

dtns

;

&

'Ens per aeei-

ens per ac-

ratio prxdicati

cft in

QVarto

,

quid

album

vt ciim dicitur,

,

bum eft homo ,C[m3. com^iTznAo ad

qui tenent hanc non effe pro^ofitiQntm ptrfi.

Vtrum homo

Vrtdieart

quid

,

nale,

tionem ejfentialem

,

Contrarium videtur quia przdicatio per acci-

nialiter accipitur.

nialis,

Dico tamcn quod aliud eft prxdicare ^uid, & pracdicari««^«»W; fola cnim fubftantia prxdicat tjuid, fcd quodlibet prsdicatur/'« ^uid , quando eft quid fuppofiti de quo pra:dicatiir non tamen praedicat ^wW. & fic inomni genere eft ^a/
ejjen'ialu,

Ex hoc habetur quod veritas huius fola fidc tenenda cft vcl declaranda ex credito magis noto fic omne fuppofitum fubfiftens in aliqua nalura eft talc fecundum illam naturam fed Vcrbum eft fuppoficum fubfiftens in natura humana ; igitur Verbum dicecur homo. Maior ptopoficio cft

447

I.

Scxt6

ralionale,

non

tfi

Logice

fer ft ftd ,

Meffhyfici.

Lib.III. DiftinaioVII.

448 vtdcndum

SExto Chrirtus

eft

homo,

D

<^ uscfl ho

(TIO

,

cft primt:»

de

^^HO-

fit

veraper

fc,

ifta

ChriFitu

;

vel

?

dc i(id,Chriflui cft homo,Sc dc iAi.Dfiueft homo, qiiantum ad prxdicationem , qu6d /w»ww fecundum rationem formalcm pracdicatur. Scddiflimile vidcturin hoc,qu6d hic vidctur przdicavidetur qu6d ifta cft tio fpecici de fuppofito , per (c , Chriflm e/i homo , quia Chrifliu cft nomcn fiibfiftentis in natura humana, fccunduraDamacft

&

fcenHm,f<«^.49. Igitur

ifta

videtur hic pracdicatio

fpecici dc fuppolito.ficut in \^i,PetrMeflhomo,ic

runc

eflct ita per fe.

Dico tamcn qu6d non inucnitur in crcaturis, quod idcm fit fiippofitum duarum fpccierum. Cbrljlta h-

mo

,

eft

an

(it

prscdiCJtio

TAmen quod

Michacl

fi

fiippofitarct

Clfc in

ciret in duabus fpeciebus , ita alicnam naturam , poiret dici

vtraque fpecie.licet non vt

Sic dc pcr

a!ia.

fe

rationc Chrifti

V 6 D non.

efl

Secund6, an haec pcr accidcns?Dico quod fimilc

^oOTo/iuid pra-dicat ly homo

DifftrHtJt,

Deus

homo,S< Ver-

Item

Deus

ruram

humanam tantum ,

in fefalfa

,

de nullo

fe pcr fe

vnum nuUi cft

efl

z/.

•

3

igitur

pct ie

,

quod non

Deum igitur Vcrbum fadum bum eft fz(k.\im Deus.

cft

Doftoces

V6

vnum necper fc

principale.dico

& fubftantia funt magis diuerfa fccundiam

quiim duo indiuidua ciufdem fpcciei , vcl dua: fpecics atomae , quia funt minus idem cflentiali-

ter.&tamen fimulcompatiunturfeineodem & poteft dici hoc efle hoc dcnominatiuc ideo maaliqua gis vidctur fcqui oppofitum quiaquanto funt mngis diuerfa, tanto magis funt vnibilia , & :

:

:

eirc in tertio.

Ad aliud , dico quod humartam non eft denoroinatiuum huius.quod cdhomo vltra enim homincm non cft dcnominatio proprie

pracdicet ^uid.

quod horao prxdicatus de Dco

cum dicit abfolutura; tamcnimplicaturrclatio, fcli4tum,quod dicitur j emne.^uod dicitur adfe,diciturdetribm,\zetnueHit aliu i

,

J^

D

citati qiu:ft.

fic:

Quia

cft

przcedentl.

;

quia ficut haec

vera propofitio in

eft

Detu rtunc primo efl homot non eft alia fic ifta Homci mncprimo efl Deus , pri^s non caufa quare Deus faftus cftKomo , fuit;igitur pari ratione homo fadlus elt Deus. Item,fecundum Auguftinum i.dcTrin.iS.TWlusfuit Tjnio ifla,tji4
& &

:

:

:

eflDetti,

Covtri,

:

SCHOLIVM Hanc dtus eft

&

ejfe fimpliciter

homo

realiter.

fiuam ,

:

,

I.

& proprie veram, Deus fa-

loijuende defoBione fecunctMm

quid,

explicat tjuid retjuirituradfaBionempaf-

& tjuomedo Dctufit faHtis

mutatione,Jed

homo

fine vllafiii

cum natura ajfumpta, Et tjuomedo Lt-

giceflet veritat huitu propofitionit

dum ad creaturam.vel connotat vnioncm, & ta-

rc

abfolutum non aequaUter dicitur de tribus.

ftindioncs

ponuntur multae diqu6d faEium potcft determina-

,

fubicdum , vel prardicatum

fecundiam compofitionem

,&

,&

j. UtefimfUeidiftinguendo tervtt» efl, ^*"* "'^"*

diuifioncm

:

qui-

bus omiflls dico , quod haec eft fimpliciter vera , Deui faSltuefl homo , vt patet in Symbolo Ni>E S

T

I

O

Iftud probo rcalircr loqucndo & LoLoqucndo tcaliter fic;fa(ftio pafliua fimplicitcr non importat nifi habitudincm ad cau-

ceno.

II.

,

,

gicc.

Vtmmftt hac ^era , Deus fadus

fam facicntcm,

cft homo.''

ejfe

prasccdens

:

&

ordinem

ipfius fa^i ad nen

in faftionc ver6 fccundijm tjuid

cum his duobus , fciquod fubieftum fadionis paflius fccun-

fort^ cft aflignare tertium 1

euMrtmit.

,

Oppofitum. Etfi hacc fit vera ,lignum fadium eftalbum , ha:c tamencft falfa,albura fadlumeft lignum igitur pari ratione ex alia parte.

Clrca iftam quxftionem

D.Thom. ) .^.j.

Ttrtium.

,

:

Q_V

^^

Arg.frimutn, igitur Stcundum.

inftanti incarnationis:

dicitur

le

Cnttr^.

igitur,&c.

fcquitur ex prima per

quac funt ad fc.non autcm de exttinfecis neque de eo quod non aequahtcr dc tribus, hic autein homo implicat rcfpe-

rum cft de intrinfccis

Ver-

&

in fubftan-

turam humanam , & ideo notat fieri hominem; ncc pradicatur homo in ^(tid dcDeo, etfi in Deo

vniferfont,

,

Itcm, homo incepit effe Deus ; Dcus. Anteccdens patet, quia Deus inccpit efle homo :igitur homo Deus pcr con-

humanatHm dicit fadioncra fccundtim na-

dico

Ttrtium.

eft

:

,

:

conuerfionera

,

fe,

Ad aliud

homo

:

in

qu6d prima diuifccundum ic , & etiam Atl primum dentia funt magis diuerfa cflcntialitcr loquendo,nontamcn niagis diucrfa, friiicipali. hoc cft.magis incompoflibilia in eodera, quia ac-

Ad tertium, An omHt »b-

igitur Steuniinn.

fadus Dcus?

ucrfioncm

tia;fcd

cft

Qj^ ^ S T I o III. ytmm hac fit yera Homo

manitatcm.

polTunt fimul

;

.

fadus

cidens

homo

Oppofitum. loan. i VerhHm caro faElnm eft. Et cxponitur caro,iA c&,hom9

idem fed Chriftus non conceptum , Logicc loqucndo , ide6 non cft ifta ita pcr fc , ficut fi Chtiftus folum importarct hu-

Ad primum

Aiff&dum.

fi

:

Ratio

importat pcr fe vnutn

;

cft

quia fecundum Phi-

;

;

Deusfadus

fadkus cft homo , eft communicatio idiomatura,ide6 qui intctficithominem .interficit

importaret na-

qiiinto Metaphyf.cap.de falfo

lofophum

;

Deus

:

fi

I.

eft

:

torius,quod impottat Chriftusj&fic vidctur, eft Logicc , Chriflm efl homo , qukm iiU ,rerbumeflhtrno & fimilitcrcft magis pcrfci fe, ficut

fequitut

,

mutatus ad humanitatcra , confcqucns cftfalfum. Confcquentia patet,quia inoranibus aliis fcquitur,vt patct indudiue.Lignu cft faftum album:igitur eft mutatum fccundum albcdinem. Item , fcquitur , Deus faftus eft homo igitut Dcus fadus eft Deus , quia proptcr hoc , qu6d

qu6H verior

pcr

I. AriHtn,

folutc fcquitut rcfpcftu cuiuflibet.

bivn. Et tunc prxdicatur homo dc Chrillo praidicutionc fpccici de fuppofito , licct non rationc

non tamcn omnino

fcquitur : igitur

confequcns cft falfum. Confequentia paiet.quia fequitur,Socratcs cft fadus homo, igitur Socratcs elt f«(%us; igitur cum homo non dimmuat refpcdlu/
m vna, eflet in eft

Quia cx hac

eft fa^lus,

6.art.6.iir hitq.t.art.iti B0n.1ucnt.4r/.

j i.Richard.^rM.j.j.Durand.^.?. Suar.

j.^.rf.^j.

dif^.ti.Wide Scot.j.Aft/.j.ii.d" '» 0.xon.kU.

i

Yafq.

licet

dum

,

^Mi
Qu^ftio

.1

non totum. £x

lic^c

fimpliciter

§iu$4 imfar'

facnuseft

homo.

fic

,ncuc quod fic habct habitudinem

his argiio

ab agcnie

&

,

ad opponcum ptsecedenj , fic fic calc.faftione fecuudum
& &

,

&

Prnnom

lem.

paccCjfcilicec

quod ab aliquo

fa-

vniocltacota Trinitate ctfeCtiue i Sc poftquam non fuit homo.quia aate primum lultansnicarnationisnon fuicOeus homo, prsccdic Dcus nacura cerminum formalcm, quia duracionc prxccflic, ica quod ita proprie cicnce

,

quia

ifta

&

Dcus

faCtu:> eil

homo ,

1

pct iftam

OhiiSit

u

&

vt

,

didum cft

prius

fcd icr-

;

Vcrbum, quod

potelt dici

tcr-

minat dependeiitiam tamen fadtionis conccptx cft tcrminus nutura humana, fcd non terminus rcalis. Paret igitur.rcaliter loqucndo, quod Deus ;

fadtus

cft

honio.

Similiter Logicc loquendo,

hxc vera:®^*»

eft

LegUe /«quenJi

,

hte

fa^ui eft homo , quia aliter prxdicatur rertium adeJlver»,De\xt iacens,& alitec rccundumicum lignum fit album, elt fadus verum eft diccre quod tunc lignum fadtum cft hotno. album.non tamen tunc fidtum cft lignum. Cum cnim fpccificatur^ri pei albedinem ,veti cft propofitio

tamen

:

hxc

fic licct

eft

vcra

,

fit

fa\fz,Dem faSltu

eft

homo,cum

Detufatitiseft

ceiui ji^r» per naturam

licut Socrates factus cft

Diccs , ifta tria non fufEciunt ad fadionem, fcd oportet addere mataiioncm fubicdi , quia cum Socratcs fadus cft albus , non folum cft ibi habitudo ad caufam ageniem , ad op^jofitum przcedens, &cejfe lupporni prius natura, terinino formah ; fed oporcec quod Socraces mucctur ad albedinem , G. dcbcat dici fadtus albus igitur in pcopofito oportet dicere quod Vcrbum mutatur.

vnionem

minus cxtrinrecus

hxc

;

fpccifi-

humanam.

SCHOLIVM

albus.

4-

449

1 1.

II.

,Ad tjuaftienem tertiam h*c eft vera:\lon\o fadus eft

Deus.

Ita

AHgnftintu i.de Trinit.

i

j.

Naziatiz.

AliofinfH eftfalfa , tenendofafiioiiempetere ^iivdfic prttcedere terminum. videiji Oxon. Schol. btc

orat.

?

j.

^MjK'..riM»,J.

:

Itcm , neccflarium

SuHndM,

nem,cum pofllt

eft hic circ

fn&io pafliua

hicfit vera

hic aliqua mutatio

mucari

,

fed

;

vcram

non

eft

;

paflio-

igitur eft

aiiquid

quod

nih Vcrbum, quia nacura humana

nonpcaefuit. Tirtt».

Item ifta fadlio pafliua cft in ahquo j non in termino , aflionis;igicur fubicdiuc eric in Verbo. Ad ptimurn horum , dico quod non eft dc ra,

RelfiHiitur

»d frimntn, tionc fadtiouiS pafliux quod ipfam concomitefici(nd4tm, tut aliqua mutatio , ncc fimui , ncc prajuia ,

^

fitlliQ

ncn

&

fadio pafliua

talis fui'

,

creatio totius vniuerfi,

fimftr eji qoia ibi luhilaiitcr fe habuit mHtaiii , vt i» tnttion*.

quam prii^is ,quia habere nonc , & priiis requiric iilud cfle quia ficuc idem 8c alittdCunt differci;tia en-

ita diterjfe haixre

,

fadlio pafliua fuit in crcationc

,

Scfmiliterfihabere

tionc cuiuflibct

anims

anims

j

& ta-

Chtifti

& vniuerfalitcr in creaintellcdtiua:

,

quia nun-

quam eft corpus priiis natum eflc animatum, quam anima infundaiur, nunquam priuatur corpus aniina ante infufionem. Ideo dico vniuerfTlitcr quodquando fotma eft coxuapaflb,in quo eft,vcracltibipaflio,& tamennullamutatio,ciiim talis

forma inducitur

:

fic eft

hic vera pafllo

,

&

nulla mutatio. Sed accipitur

non

eft pafllo realis,

communiter quod nifi cum motu, vcl mutatio-

ncjquia vt communiterpaflanaturaliterabagentc naturali ^ priuacione ad

formam ,quam indu-

m

Homo

Dcus poftquam non

fecundiim

fit

dit

,

num fadlionis.Ec fecundum hoc dicicuc quod lignum fic album , & non quod ^lbum fic lignum, ifta conaexiinxui LignHm incipit ef[e Album incipit effe lignuni ; & fccundiim hoc dico quod hxc eft falfa Hic homofaElui efl

quanquam album

,

&

,

,

:

ccfi priiis

nacura

fic

toca natura hu-

airumitur, tamen nullum fuppofi-

qnkm

tum hominis

eft

ptius natura,quara

mo quod fuppofitum ,

Dcus

pofteiius natura

fit

eft

ho-

aflum-

ptiim,quia non prius eft fuppofitum, vcl pcrfona nacurx humanx , quini alTumitur; quia in illo inftanti naturx , in quo primo nata eflet perfofi non afliimerctur, codem inftanri naturx aflumitur i Veibo;ide6 non propri^ poteft dici quod homo faclus cft Dcus.fuftinendo quod faUMm *//; requirit ordinem quantum ad agens & ad oppofitum prxcedcns , & ad prxcederc natura tcrminum formalem. Suftinendo cameii quod duo piima fuffi-

nari perfonalitatc propria

,

in

,

ciunr,conccdcndaeft vna vera,ficut alia. Contraifta, inter iftas propofitionesde vnio- Otieaie

fuit ibi carentia pra;ccden$ incarnationem. Pcr hoc patet ad duas rarioncs primas. Ad tertiam rationem , qux quxrit in quo cft

tior

ifta paflio , dicitur quod cx vnica paflionc poffunt multx propofitioncs elfe vcrx. Prima vera eft hxc : Natttra hitmana ejl vnitaVerho ; alia, Ver-

Verbumfithftftit in natura

huTiiina^fei

non

;

natura

ejl

in

natnra

fadione ,quia vna fadio humana.itaquodfubiedlum

alia

pafliua eft in natura eft

S>c,VerhHm faSlnm

humana

,

& terminus

eft

exterior de-

tamen nullus cft terminus acquifitus nihil enim abrolutum eft nouum intrinfccus Sceti oper. Tom. XI. pendentia

;

:

Oeus.

ijuidt

non

bHmfaSlHm efihomo

cft

& cum hoc prxcenatura cerininum formalem & addic ccrmi-

Vcrbum non fuit pcr raodum informantis ,ita quod natura humana informaret Verbum idco ,

W/iT «y? ver/i,

Homo fadut

lamcn communitcr

fuit;

ne & airumptioiie , hxc eft prima veia Natura humana efi vnita Verho , fed hxc immediatior cft huic , HomofaEltu efi D««,quam iila Demfafliu vera, quia inuncdiaefi ^tfWJo:igitur ifta erit magis

agens lubiedum , prius carent illa forma, qua poftea informantur ; fcd ifta vnio naturz ad cit

ttrtUm.

,

?

conceditut quod illud , quod habet illas duas conditioncs ,

niana

lis

Dem

e(i

&

ens tis

vcra

fic

dico q '6d fijaflio non imporcat nifi habitudinem ad caufam facitntem, ad oppofiium prxcedens, tunc potcft conccdi quod homo fadus eft Deus , quia ab agentc cft

Deni , quia

:

quxftione ,an hxc

tertia

faH-u

aiitcr fe

abfque omni mutationc,

A4

DE

:

,

:

primx verx in hac macetia. Dico qu6d ifta cft prima vera Naturahumana efivnita Verbo,8c immediarior fcquens cftifta; :

tur immediatius

Ke^mfio.

humana. Sc cx ifta fequiex efi homo,

&

qnod Verhum

Homo eft Verhum, pcr conuerfionem & 7itaquod cx nulla harum fequhoi ,Homofa£itu Ad pimum

ifta.quod

,

j.i.

efiDetu.

primx quxftionis.Dcus Dcus faflus eft honio, homo.igitur Dcus cft fa6tus:dico qu6d ergo

Ad primum fadtus cft

non

fcquitur

tiamaceri*.

principale

faftus,

;

fcquitur t.imcn de Socrate gra

Etcum

dicitur

,|A«to<»

P p

non 3

mrt ttnet, diftrahit fed bint iiit.

ab

Lib.III. DiftinaioVII.

450 1'tttns fadtu5 eft

go

homo,cr» fadlus.

abco,quo(lc(l/4^:(licoqu6dfic, ni»

nifi clicatur

,

hoc tjifai.iHm ens

,

,

gratii for-

adhuc

Sc

ibi

folum gratia materiat. fccundum quod cft fadum eft primum ej/e cius , quod cft fadtum , fequitur & quia Socratcs nuUum ejfe extra caufam habct antcquam fit homo, ideo fcquitur , cft fa^us homo igitur cft fa^lust gratia matcriz,hoc eft,graNa illius,cui additur. Non autem fic eft de Deo rcfpcdu hominis , quia cfTc fa^lus homo, non eft eftc fadus Deus, cum habcat primum ejp fimph"citcr ahud ab ejfe hominis. Ad aliud,dtco quod non fcquitur,Dcus fa6l;us eft homo igitur mutatus cft ad humanitatcm, fequitur

i^itur efifailum

:

quia vbicunque illud

.quitraiVant dcChriftiprxdcftinatioiie.Dc qu*ftIo-nc,Aa Adamo non peecante Verbum ine»rn»retur f agunc

Auguftin.ij.i/err/»(V.^ c»p.\o

,

;

Adfteao' ditm.

:

quia

faftio cft abfqae

ifta

quod hic

dico,

k motu,

omni mutatione. Ide6

yiilio

:

,

^pajfto abftraEl*

mutatione, nonfUnt relationes, quia a6l:io,

(Jr

& paffio

eft falfa

omni motu

fiiie

,

& mutatione

adhuc

funt rcfpedlus extrinfecc aducnicntes. Adtiniutn. Comm'4nie»idiom»tum nen eur-

ti»

rit in

cmni-

iue.

8.

quantum ad ca,qua: per non fcquiturjDcus fadlus eft homo,igitur Dcus fadus eft Dcus. Ad primum principate fecimdac quacftionis,dico qu6d non bene conuertitur fic Dcus fadus eft homo , igitur horao fadus eft Deus j quia ly fa^M , hic non eft fyncatcgotcma , ncc dcrermitione idiomatum fallunt fe

).

peitincnt ad vnionem,ide6

Deus faAiis natio compofitionis, fed hoc totum cft prasdicaeft homo, tum,^^M iiemo ; idco fic conuertitur,/4^w homo quart non ejl DetUydcMX. \{i&;lignum faSlum eji albutn, conucrtonuertiitir. titur in iftam ,faElum album eJHignum , ic non in iftam Ad/itidHt»,

,

Ad

albtimfa£tum aliud

hocincipit

dico

,

ejfe

,

&

feeeat.merit.xg,

VoD

non. Quia fi fic,aut fccundum qu6d homo , aut fecundiim qu6d Dcus. H ^ non fecundum qu6d Deu$,quia hoc artcriium igitur non cadit fub pradeftinationc nequc fecundijm qu6d homo , quia fi fecundum quAd homo , cflct pratdcftinatus cfle filius Dci, cum fecundum idcm fit Deus , & prxdcftinatus cflc filius Dci;igiturfecundijm quod homo, cffec I^

:

r.

Arg.frimim.

:

Deus, confcquens eft faifum. Item , fi fic , aut cadit ifta prxdcftinatio fuper Sttundum. naturam , aut fuper perfonam ? Non fuper naturam, quia illa nunquam cft Deus non (upcr perfonam^quiaoportet illud , fuper quod cadit pr«deftinatio pracedcre praidcftinationem : perfona :

aliud,dico quod rcgular dc communica-

;

Ad »rg.l. qutllionit

Ad

lil>.de

cutnScoi. ^.j. {y J.\9.& jx.Affirniant Alcnf j.^ f.t.m.ij citansBctn.ird.AIbcrt. io.4r^4.& j.
,

:

&

& alij PP.in Ozon. hiccitati

,

Chrifti

non

pratceflit^nifi

& fic non cadit fub Item

,

fecundiim qu6d Deui,

pra:dcftinationc.

pracdcftinatio cft rcparatio glori* acter- Tertium.

fcd Chriftus,vel fruitio Chrifti,

non cft gloxterna , ncquecft vnio ifta praedeftinatio, ncque ordinataad gloriam Dei.

nac

;

ria

Oppofitum. Roraan.9. §Uitpr*defH»attu Dei in virtme,

efiejfe

Cmri,

fUitu

SCHOLIVM

I.

lignHm.

ejt

quod

ifta

funt conuettibilia,

vbi prasdicatur

fjocjit,

ejfe

fccim-

dum adiacens. Similiter ifta

conuertuntur , Deiu incipit effe home,ic homo incipit ejji Detu fed quando ejfe pratdicatur tcrrium |adiacens , ineipit non infert/ifrijvel fa5lum effe, idco non fequitur, homo incipit eflc Dcus igitur fadus cft Deus. Igi:

Chriftum

effe

vere Draeieflinatum ,

& declarat que-

modo hic naturaprimo pradeftinatur, licet

in aliitpri-

mo prtdeftinetur perfona, Jtem,eandem priits pradeftinari ad vnienem gloriet,& pefteritu natura ad tmionem hypoftaticam. Etponit hic ordinem obferuatum in preideftinatione emnium.

Fide hic Schel.num. i

:

tur ficut

album cfle

non

fit

fequitur

lignum

,

lignom

,

licct

fit

fcquatur

,

album , igitur lignum incipit

album:igitur album incipit cfTc lignum.

Sic

in propofito,quia fa£lk> rcquirit fubiedlum fadiionis przcedcrc natura

fadione fecundum

Ad Ai

tertium.

fuit

aliud

vnio

qua: facit

,

talis

Deum homincm & homi,

;

requirat fnbiedtum fadionis cflc piius natura,

haec

eft veira,

primum ad oppofitum , quod ficut

lignumfannm efialbHm ,

bumfa^um eji lignum. Ad^umtum. Ad aliud dico quod non ,

&

fic

fcquitur

,

iftaj
homo fa-

Dettf faSui

«fbuseftDeus

*H homo, tamen non efi

ficut

igiturVerbum fadtum cft Dcus; non fcquitur,Dcusfaftuserthonio :igitur

Deus

fadlas cft Deus.

ftHke

Vetee,

,

cft hacC

vcra

:

eodcm eft h«c pro quo fuppofito ho-

Qu^ia pro

vcra: homofafittseJlDeus

minis

quis

,

Detufatlits

ejl

fit

ordo huius prsdcftinationisad

alias

x»

pr«-

dcftinationes?

De primo, pracdeftinatio

Auguftinus ,qu6d

ncm Deum verum eft,quantum ad communicationem idiomatum , ncc plus intelligit Auguftinus. Sudincndo qiiod fadio fecundum ^uid non potcft dici ad

qua:ftionem dico primi , quomodo ifta vnio poteft caderc fub pracdeftinatione.'Secund6, quarc Chtiftus fit praedeftinatus ? Tcrti6,

t]uiti,non fic inceptio.

ciiin dicit

,

terminum formalem in

AD

eft

praiordinatiG ali- Suid (!t frt^

& ad ordinata ad gloriam; nuncautem aliquod aliud glorificabile poteft ordinari ad gloriam , ad ca , qux func ordinata ad ipfam , & aliquid cft ordinabilc ad tantam gioriam.ad quantam non dccet ordinare cuius glorificabilis ad gloriam,

deftin»tit.

&

puram crcaturam. Subfiftentienim in Verbo,dccct ordinare maiorem gloriam , quim alicui pu-

&

creaturs exiftenti in fc, talis gloria non poteftcadere fub nierito;idc6 talis naturapoteft ordinari ad talcm vnionem , quac eft naturz hurac

mana: ad Verbum , quae

eft prima ad tantam gloriam.quantacftcollara Chrifto, tunceftcongrucntia ahqua,quare aliqua gloria poteft cadere

&

fub mcrito creatura:

,

& aliqua non poteft & ibi ,

dcccns przordinarc vnionem ,quac eft prima ad tanram gloriam ,quanra non potcft cadcte fub

homo.

merito pura: crcatura:.

Qj^ Vtrum

iE S

T

O

IV.

fradeFiinattu

ejfe

Dei?

'.

^

hlc ^./i.w.j.^.t.j.tJ-^.D.Thom. i.f.qii.nrt.i. i.«rf.5.D.Bonauent. »rt,i.^.\.i.<^ ). Kichard.art.i.

.\lenf.

Ex iftopatct qu6dprim6 pra:ordinarur finis Priml iUria a fapiente,& fecundo alia, qua: funt ad fincm f-mm» erdi; fic ptimo praeordinatur gloria fumraa Chrifto, "*"" p'^' deinde vnio naturac ad Verbum, per quam Doteft ^* ^''/"^

&

ChriJliiJ fit

fliiii

f.

I

I)urand.j.3.Palud.j.3.Suar,«w.i.j.^.
attmgcread tantam gloriam ;quia vniuerfalitcr tum. primum in intentione in omnibus cxequcndis eft

vltimum in cxecutionc ideo in executione vnioad Vcrbum , quamfumma gloria ;

priiis fuit

colla

collau

J-

V

1 1 1 Chcido, & Hc

Quxftio

prius prxdedinatio ad

vnioncm, qu^m ad gloriam. Diccs.oportct quod pracdcftinatio priiis rcfpiciat pecfonam , quim naturam non cnim poteft primo rerpiccte naturam. Dicoquod quan:

relpicit

mo

pri-

ptrftnam

im »Ui* pr-tttr ehrifium.

quam in aliis

przdeftinatiorcfpiciac prxcise pec-

quod femper refpiciat przcis^ perfonam.Poteft enim Deus

fonam prim6 , non tamen

bonum natura;,

eft

ncccftc

priufquam perfona:, vt petfona. Ratio autem quare in aliis pcasdeftinationibus pczdeftioatio pcim6 cefpicic pecfonam , eft , quia illi natura: fubHftenti in acceptare

vt natura

ifta

przdeftinatio eft natucz,vt natuca,

in fft-

d*/liiMtif>u,

,

451

vt dcclaratum cft

primo

dc przdcftinacionc *• Pcira6 cft ocdina- * 'o Oxon. cio , przdcftinatio completa cicca eledos, p^^"-''' quim aliquid fiac circa rcprobos in a6lu fccun- tualtumm' do , ne aliquis gaudeat ex perdicione alterius, ti prtHif»

&

quafi fibi

.

lucrum

fit

:

igitur anre

ujm,& antc omnc demeritum, fus przuifus de Chrifto.

Item,

C\

lapfus efiet caufa ptzdeftinationis

qu6d fummum opus Dei cflcc occafionatum tantum , quia gloria omnium non erit tanta intenfiue quanta etit Chrifti,&qu6d tantum opus dimifidet Deus propter bonum faChriftijfcquerctur

6twm Adz , puta

non

, fi

peccafiet, videtur valdc

fequentia.

d6

Secund6 dico quod vnica eft ocdinatio , qua denominatuc fuppoHtum Verbi , & ille homo, (icuc pcius di6tum eft , quod vnica eft pa(Eo,qua mulca denominantur in fadlione paffiua,ita quod prxordinari, Sc przordinare multa denominant; ide6 Filius Dei primo eft przordinatus cfTe ho-

vult fediIigiabaIio,qaipotcft

mo

fecundo c contra , ille homo przdeftinatus eft efle filius Dei ; deinde terti6 vnio naturz ad Verbum;deinde quarro metita elc£loruni;deinde quint6 cafus malorum ; deinde redemptio pec ;

qu6d przdeftinationcm pczCc non folum natuta. Dico quod non oportet qu6d iilud , quod przordina,

Dicoigitur

:

,

Prim6 Deus diligit fe fccun& ifte eft amor caftus tcrti6 :

:

eum fummcdi-

y.

Orit

"*"•*•

,

eum fummc

debet

opoctet

cedat fuppoHtum

,

tur,przcedat fuppofitum, liccc cui przordinatuc przcedat przordinatum «ncutfialiquid prxoc(ibi aliquod bonum , vt de celcbrando iam Miiram.non oportct quod illud bonum przcedat illud cui przordinatur , ideo primo cft Filius Dei przdeftinatus efte homo , Sc fecundb ille homo

dinat

diligere, etfi nulluscecidif-

Qupmodo igitur func intelligendz zuStoti-

Cct.

tates

San(%orum ponentium qu6d Chriftus non

fuillct

mediator,

multz

aliz audoritates

nifi aliquis fuiftet ,

peccator

?

Et

quz videntur fonare in

contrarium?

Dico qu6d gloria

cft

otdinata

animz Chrifti,

§iu*re

coIlata'animzin afTumptionc: ide6 ftatim fuif- fi*'*^»quod propter maius bonum illud dilatum fuifiet,vt per mediatorera, qui podebuit , redimeretut genus humanura a tuit , potcftate diaboli , quia maius bonum fuir gloria animarum beatarum,qulim gloriacarnis Chrifti; &ide6in quinto inftanti vidit mediatorem ve-

&

nientem .pafiurum

,

fuum;& non veniflct ,

ac tedempturum

populum

vt mediator, vt pairurus, vi

nifi aliquis prius peccallct

fuilTet gloria carni dilata,nifi failfcnt

SCHOLIVM

gM»

torfmtchri-

fet collata catni, nifi

redempturus

e contra.

nHuum

fr*d*JHn»-

loquendo dc amore alicuius extrinfeci: quacc6 przuidit vnioncm illius naturz , qus

ligere

&

fic

diligit fe aliis

& catni,ficut poteft carni compctcrc,& ficut fuit

mediatorem. Dices

lapfum przui- fcctt».

foit totus proccf-

irrationabiie.

:

ma-

libro in

tecia

primo inftanci naturz in fecundo inftanti natucz eft przdeftinatio ad vnionem , vcl ad alia

in

Ori*

Item

:

Veiboconuenitpcimd przdeftinatio,& non pecfonzrideo

V.

I

,

nequc

redimendi,

fed ftatim fuiflct lotus Chriftus glorificatus.

II.

Ad primum VerhumfMtJfe %ncAmAnium,etiamfi Adam nonpecponit modum calfet. /tA Doiiores titati cum Scoto.

,

ciim dicitur

, fi

Chriftus

fit

prx-

£.

AtUm

przdeftinacionis ad alias przdeftinationcs.'

n»nficc»^et,

Dicicurquodlapfus hominis eftratio ncccflaria

fccundum quod ho- Adarg.i. mo aut fecundum quod Dcus ? Dico qu6d Jiui- Vidc ia fio non valet formaliter , quia przdeftinatio in- 0'oo.Mc ad cluditduo, vtordincm adlusad tcrminHm,& in ** !*^ '"* tcrmino difpofiiionem conuenicntem |ad illud quod cft pizdcftinatum fed nihil vnum inucnitur.nec in Deo,nec in hominccui conucnit vtra> que conditio,quia filius Dci non cft ratio, fecundum quam conuenit fibi przcedere aftum , ide6 ratione vnius compctit hoc Deo,rationc alterius alterum: idc6neu(rum eftdandum. Vel poteft Chrirtus fedici diftinguendo \y ,ficundum tpiod, c^uod vno cridum quod

Chrifliu

huius przdeftinationis.Ex hoc quod Deus vidit

modo

cafurum,vidit Chtiftum perhancviamrcdcmpturum,& ideo przuidit naturam hamanam

tioncm cxtrcmi

&

I

/iluendi authoritatei in contrarium

,

cjued

taHtum in-

tendmnt nonfkijfe venturum yerbHmincarne^affibiLi, redimen, nijifuilfet peccatum pajfione

fed ingloriofa

dum.Ad primum explicat ejuofenfii htic ejl vera,ChriJiuificunditm cjuhd horno

ejl

prtdeJiinatM Filim Dci.

Vtde eum clarius de hoe hic mim.y.S.

TErtii declarandum eft

4.

Ah

fi

effet

ine»mattu.

,

quis

fit

ordo huius

Adam

afrumendam , & tanta gloria glorificandam. Dicotamen quodlnpfasnonfuiccaufaprzdeCkrifim vf Ucit niffet ftinationis Chrifti , imo (i ncc fuilfet Angclus htmo ntn lapfus.nec homo, adhuc fuiJTetChriftusfic przfttcgjfet. dcftinatus imo & fi non fuiircnt crcandi alij quim folus Chriftus. lUud probo ,quia omnis ordinate volcns prim6,vult fincm,deindeimmediatius illa, quz funt fini immcdiatiota;fcd Deus ,

:

eft

,

ordinatiUimc volcns jigitur

fic

vuU

:

igitur

primo vult fc, & omnia intrinfcca fibi:immcdiatius quantum ad cxtrinfcca cft anima Chrifti: igiturad quodcumqnc nicritum, & ante quodcumque demcritum , przuidit Chriftum fibi cfTc vniendum in vnitate fuppofiti.

dcftinatus eftc filius Dci,aut ;

|

;

accipitur formaliter

;

alio

in fe tantum.vt

&

modo

dicit ra-

*'°"]*' '.^^

priusdiaumeft; tus„L«B/'

ifto modo potcft dici quod Chriftus fecundum quod homo przdeftinatus eft eflc filius Dci, non formaliter , quia fic quilibct homo fed,/?-

tur.

;

cundum ejuod , dicit rationem extrcrai in fe , & fic conccdo quod homo fccundiim quod homo eft filius Deijhoc eft,homo przcisc fub rationc, qua

Vcrbo,&fic non fequitur qu6d quilibet homo. Vd poteft dici quod Filius Dci fccundum quod Filius Dci vel Chriftus fecundum qa6d eftin

,

eft horoo & propter hoc Chriftus prxdeftinatus eft eirc filius. Ad aliud,dico quod przdcftinatio refpicit pri- Adfetudum, mo tcalitcr naturam , & taracn natura non cft Dcus.In aliis tamen prxdeftinatio prim6 rcfpicit filius

Dci ,przdeftinatus

,

pccfoaan),& caufa didaeft prius.

Pp

4

Ad

Lib.lII. DiftinaioVIII.

45i 44 tntim,

Ad aliud

,

nfltiim cft vt

idiomatnm

I.

Dei per communicationem

filius

5«:

,

SCHOLIVM

homine prsdcfti-

dico q\ihd in hoc fit

prardeftinatio eft reparatio

,

D.Thama{J).Bonauent.& alij tenent Chriftum non ad B. Firgtnem reali relatione. Ratio D. Bo-

vel

referri

prarpaiatio huiusadgloriam.

nauent.^uiafiliatioeftfuppoftti,& in vnofuppo/ito nequit

DISTINCTIO Q^ViE ytrum

T

S

VIII.

O

I

I.

in Chrijiofit filiatio realij

adMa-

ad Patrem^

tremjalia afiliatione

nifi vna relatio. Hanc refutat Do^orllat'e> probam fiUationem nnltiplicaripojfe non multi-

ejfe

clare ,

pUcatofitppofit 0.

W>W^ D primam quxftionem dicitur quod non ^t^^ cft in Chrifto filiatio rcaiis diftinda a ^=^^^

proprietatepcrfonali,quia filiatioeftpro-

prietas perfonalis. Scd proprietas perfonaiis tan-

tiim eft vnius fuppofiti A\eaC.t.p,q lo.m.i.H.Thom.i.p.q.t^.ari.^.drhie^u/ifi.i. 0rt.4.D.Boa»aeat.tirt.t.qtftfi.t.

Durand, ^.}, dht.q.i.

Heutic.jNff(//.4. j,}. Suar. }.f,tcm.i. dHp.it. ftr totitm.

Scoc.f» Oxort.hif q.vnic».

nullo

modo

tum non

non naturx,quia natura

,

poteil dici

filia.

Illud igitur fuppofi-

realem ad

potcft habere relationem

crcaturam , quia

3

Opinio D. Bonau. & Hcnric.

filiatio eft praecisc fuppofiti

,

vc

fuppofili.

Irca o£bauam diftindlionem I.

Argum,

quar-

riturprimo. FtrUm in Chriflo Jit filiatio realii admatrem,alia apreprietate per/onali

i,

F^erhilQupd non, quia

ellct

fecundiim Damafcenum , fi Patcr incarnatus , ciret confufio in perfonis , quia

tunc

ellet

duplex

fufio in pcrfonis

trem

,

&c alia ad

filiatio:fed , fi

fit

non minus

patrem,

conad ma-

cft

aiia filiatio realis

& fic nihii minus cfrent

nunc quatuor perfon» , quim

Patcr eflct in-

fi

carnatus.

Itcm

Ueundnm.

Terfium.

;

, fi

in

Chrifto elTcnt d\ix filiationes rea-

igitur Chriftus eft

j

non habct relatiuncm ad cam

;

igitur pari ratio-

ne potuit tunc fuiftc filius ,& non habere rclationem ad eam. Antccedcns patct.quiadeftrudVa relatione , ipfa non redit eadcm numcro & hoc maximc quando fundamentum rcdit per aliam ,

teparationcm ; igitut cum Chrifto corrupto fuiffet deftrudta relatio ad matrem , fi quam habuiffet , quia per aliam rcparationem rediit Chrifluj,

nunc non habebit relationcm admatrcm

mennunc

,

& ta-

ligitur fic

,

per filiationem rationis potcft dici ve-

rc filius

:

igitur

non oportet quod

fit

alia filiatio

latione rationislad crcaturam

Cmrk.

igitur

fic

re-

potcft

matris relatione rationis

filius dici realitcr filius

1»

;

Dominus

ad matrem. Oppofitum. Si Patcr fuiftct incarnatus^fuidcc confufio in perfonis , quia fuiiret realiter filius; igitur ciim Chriftus

filius realis

fit

erit proprietate diuina

,

matris,aut

hoc

aut alia relatione reali.

Non primo modo,quia proprierate diuina non ,

pluseft tet

filius

qu6d

matris,qukm Angeii

nem fundatam in Ciim

alia relatione reali.

ipfo.

plurificatur pofterius fibi in Chrifto

nunc autem fecundum naturam humaMariae , & non fecundijm naturam diuinam.Probatur hoc.cfto quod Chriftus fuiflct

nam

:

eft filius

vUa

fuiirec fimilis Socraci albo,

Et cura dicitur,

filiatio eft ita

prscise fuppofi-

quod non potcft natura dici filia. Dico quod cx hoc non fcquitur qu6d filiacio ineft fuppofir t A r w to unc rundamento. Quia ctli nuila relaiio poifcc denominare fundamentum fuum, fcd tantum fuppofitum,adhuc non inciTet fuppofito.nifi mediantefundamenco jCtfi albedo nuUo modo pofti

,

•

\

I

/•

•

Item,fi repugnaret filiationi temporali funda-

humana

hoc eflct vnderelatio; aut vndcrelatio originis non vnde in natura

in Chtifto

,

aut

;

relatio

,

quia fi fic.nuUa relatio poffct

humanain Chrifto,

&

Non

eflc in

vnde

relatio originis,

&

;

&

Probatur hoc idcm,fundamcntum in patrc potcft fundare diias relationes originis rclpedu diuerfarum pcrfonarum. Item , auc in eodem fundamenco funt mulca: rclationes originis,aut in alio? Si in eodcm,nihil prohibet relationcm a:tcrnam temporalem cflc aterna,

Vtrum

S

T

I

relatio Chrifii

o

II.

adMatremfit

relatio accidentalu ? Vi
Dof^otes citacos quxft.aatecedcoti.

&

duas tdaciones in Filio ad pucrcra

,

&

f /» todtm /«"'^«'»'»«

na- ^/^^/,„''

per confequens ncc

quia fccundtim Damafcenum,lib.j.c.7. Dutfitnt dua natiuitates in Chrifto noua , ,

generationes

Q^ jE

«»-

»""»"/*'»• a»mtiue.

:

paflio.ncc crucifixio.

trem,& ad patrem.

FiUdtii) in [•'fff^t'

necetiam calor calefadiuus; adhuc habitudo imincdiatius eflct in natura , vt in fundamento,qu^m in fuppofito. fet dici fimiiis

dem

ma-

cllec

tur alia cft fimilitudo in albedine Socratis.

tura

relatione;igitur aliaj&aliarefcrunt ad

non

fi

rclatio in eo,nifi fimilitudo aeternaPatri:igi-

Itcm j.Mctaphyf.c.deadaliquid.text.ifi. /«ad duo extremaper/e,qaia, fic idcm bis diceretur hoc cft inconucniens ea:

inhxrens,& plura func & hu-

vt natura diuina,

,

mana.igiturplurificabicur poftcrius inhaerens, vt relatio

ri

eonuenienseft idem referri

f^*^"!'' r'j"'l"'**" •

igitur ad plurificationem prioris natura

fundamenta

igitur opor-

;

FitUtientm "*"

telligitur fecundo modo , habetur propofitum, quia fundamencuin naturaliter przcedic rclatio'

realisadpatrcm ,qukmadmatrem. Anteccdcns patet, quia Dcus dicitur realitcr

,

Si primo modo,falfaeft propofitio,quia fic filius Dei non eflet filius Dci , quia filiatio non cft fuppofiti diuinil, nifi mcdiante natura diuina. Si in-

albus,non

eft filiusmatris.

Itcro

fl^artum.

qu6d filiatio eft fuppofiti;aut intelquod fit fuppofiti, non mcdiante na&fundamcnto,vcl mcdiantcfundamento.

ciJim dicitur

tura,

duo fili rcaliter. Confequcns eft contra Auguftinum de Fidead Petrum. Itcm.Chriftus nunccft filius matris,& tamcn lcs

Secunda ratio ad idem. Du£ difpofitiones RatioD.Tb. ciufdem fpeciei non poifunt fimul eflc in eodcm; igitur cum iftz filiationcs elTent eiufdcm rationis,non poiTent fimul eire in eodem. Vnde dicitur quod ficut pater habens multos fiiios eadem paternitate dicicurad hunc filium & ad alium,fic in propofito de filiationc. Dico lamcn quod prima racio non valet, quia 4.

matrcm, ficuc

tnginit,

Quxftio licut in Patrc

in alio

fl

& alio

,

& ad Spiritura fandtura:

ad Filium,

realircr diuerfa

,

cum

,

duo fundamenta

hic Hnc

nihil pcohibet in Chrifto cfic

,

fit

habent ad ^fre,

ficut duac rciationes fe

idpati,cum igicur in ratione producentis, alia produdlumiex parte produdli alia alia erit relatio ad aliud , Sc ad aliud producens , cum magis dependcar produrelacio ad aliud,& ad aliud

&

flurts^$lfi4Ht tjfi

riUtHnet

vnimfnf^ t^fiti.

dlum

a

di^m

Damafcenum

quod

Hliatio

producente,quam e contra. Item, licet adlio fit fuppofiti, adhuc dux funt a(^iones in Chrifto , quia duz naturz fecun-

Cc taraen

Igitur fimul ftant;

eap. 68.

proprietas fuppofiti ficat adio,

fit

qu6d vnius

finc plurcs fihationes, ficut

,

Quzro igitur , an

II.

& vt & *«-

refuttuur effieaciter vt falfh,

fitppenens falfitm ,fcilicetfiliationem creatam

, tjuia fecHndiim D. 77jotnam i .p,^. i j .art.$.& aliasfipe , nihil vnittece eommune efl creato , increato , ae qtto in Oxen. i .difi. 3 creaq.i.& i.vbi de vnittocatione entit adDeum,

creatam e^e eiufdem ratienit

&

&

turam.Ofiendit cUriffime pUtres reffeSltu eiufdem ra-

ChriHo

vt plures patemitates. duas fiiiatienes

effe

alio

non cft

^ed verefiliatit ad matremfit realis, patet

rc-

nifi pacernicas,

&

tionis

,

ifte

,

qucm habct

fit

eiufdem ra-

rcfpedus

vel alterius ? &c(i eiufdera

;

fpec^us eiufdem rationis fimul in

duo rceodem (i diigitur

;

uerfx rationis,habetur propofitum, quia alterins racioniseftpaternitas refpctiu huiusfilij,& illius

,

quia

fi

diftinguicuc per diuerfos refpedus

fecundum fe, igitur & paternitatcs. Dico igitur adquarftionem ,qu6d in Chrifto eft filiatio realis relacio ad macrem , & alia rcalis ,

quia impoffibile

efTc funt du*. filiutiinti reaUs.

relationem

eft

8. In Chriji»

;

Thomt , Chrtfittm nan referri realiterad matrem, ^uia dMformt eiufdem ratienii neijuemt ejfe

,

adhuc

eandem fundamenco immediaco multiplicaco, quando relacio a6lu incft fcd proximum fun-

Rtui» D.

tionis effe ineodemfitppofite

;

fcd

;

hunc filium,& ad iftum,

pater ad

damcncum

RefolHit ergo in

formaliter

& illius

,

SCHOLIVM ,

,

eadem pacernirate

ecfi

,

filiacio.

ad Pacrera

adliones.

in eodem Jfitppefite

,

refpeftu eft patcr huiiis

fic

lit

453

& ad illum filius huius & illius

hunc filium

fpedlusintcrpattem, &filium,

duas hliationes reales. Itcra

I.

reales.

, fttitifi-

quitur extretfttt exifientia reaiiter difiinEla.

eft

generacionis temporalis

aliud,& aliud

,

fecundiim

,

& xtetnac,

Damafcenum

,

cap.

Si.velji.

Item

,

bct aliam

relatio

non

eadem qu« ha-

poteft ciTe

,

& aliam mutuo corrcfpondentem

tur eft alia,& aIia:quia,Tt prob.itur prius, efTct

incarnatus

,

aliquo

fi

;

Si fater inigi- carnuretHr,

Pater

modo efTct Filius Mariz,

effet

filiiet

realitirMari*.

nonfiliationezterna, magisquira filius Angeli: ergo filiatione temporaIi,& non potefteadcra res fimul raancre , non manerc ; igitur eft alia

&

xterna,& alia temporalis. Item,qu6d fit t ealis relacio Chrifti ad macrem, RiUti» Chri-

filiatio

, quia illaeft relatio realis , quz confequitur extrema realiarealitcr diftindta exnecefi Pacre eft utate , fed natura accepta l Maria ,

probatio

fti

ud iiiTli

rtalu

efi.

&

SEcunda ratio minos valet,cum accipitur quod

€. r»ti»

m*. Plurn

ril*-

titntt liuf'

ditn fftciti fejfunt

effi

in

ttdtm.

quod

rationi$,raaior eft falfa,fcilicet

efTe fimilis

fibi

acceprain particulari

per idem

,

pluribus albis

,

fcd.fc-

:

album potcft aliquis fed non eadem fimili-

tudine, quia refpedlina funt fimul natura

igitur

:

limilitudo Socratis albi ad Platonem albura

fimul natura

hzc

filiacio

cum fimilitudine c

& hzc paternitas

& pcrempta fc perimunt liatione, deftruitur& tot

funt

fimul nacura tas

cum

ea

:

:

,

paternitas

,

qus

fi-

cft

adhnc potcft paterni-

fed

remanere ad alium filium

:

igicur

dem pacernicas numero quz cum hac filiatione & cum illa

eft

,

;

non

eft ea-

fimul natuta

quia impoflibile

eandem rem numero fimul manere , & non nianere,& eodem modo arguo de fimilitudine. Item illud quo eft aliquid vltimacc talc ,eft formaliter tale , quia illo formalicer, quo hoc cft nacum elTe tale , fi vlcimace cft , illud eft formalitcr tale fed ifte potcft elTe pater huius , non exiftencc alio fiHo,& vlcimate igicur illud non erit idem , quo ifte eft formaliter pacer huius & il-

eft

Tilit firem-

ptt, ftrit re-

^tSm

f»trii

,

;

»d

iffum.

Chriftus fuiftet purus ho-

non

,

plus egiflet

qu
,

in.

:

,

lius

;

quia deftrufto,quo

deftruicut illud

,

quo

iftc eft

ifte cft

forraaHccr

filius,

formaliter paccr

de ratione fUiationit

ad matrem

ejfe

,

,

te-

accidem«lem,&

afundamento re eiiftin£lam,
poffet ejfe

tionis tenet

DoSler in Oxon.hic num. 7. nempe tjuod 1

fHndetur fitpcr naturam exifieniem repreduElam fUij.

,

,

ceminuatam

,

vel

alie^juin pofi refitrreSlionem nulli effent

SuareTtome i.^.p.

& allj/eejutmtttr

d.i i.feEl.^.

in hoc,qHodrefultat relatie rei preduSlofundamento.

AD

fecandam quzftionem,qua quzritur ; .tin accidentaiis}\idetm quid non,

ifia relatiefit

quiafundatur fuper fubftanriam

aliquis cefpedlas cft aiicuius patcis ad

,

9. Ari.frimuta.

& taiis non eft

2ccidentalis,per Simplicium/Sr/'^ Pradicamenta.

Ad idem

,

eft alia tes i

caufam efiicientem non fundamento igitur fi vna fic fub-

relatio ad

Steundum.

:

ftancialis,& alia eric

;

nulla igitur rclatio ad cau-

fam efficientera,erit accidentalis. Oppofitum:fundamentum poteft manere

fine Cmtri,

relatione, igitureft accidcntalis.

Dico ,qu6dde filiatione funt tres fententiz. gw« prtdmPrim6 fupponendo fignificarum vocabuli , quod *'» 'fi fiH*' produdio paffiua & naturaliter, & completc,& '"" eiufdem fpecieieft filiatio;& tunc omnis habitudo produ6li ad producens , fi eftpermodumnaturz,& completc,& ciufdcm fpecici, eric filiacio; ,

& ciam eiufdem produfti poffinc cfTe plurcs habi, non rejmgnat mancnte pt odudo eodem. Ptima

tudines ad diuerfa producentia

huius.

Icem

Pofitii tribtti opinionibtei,

netfitiationem Chrifii

contra. Similitcr

igitur deftru£ta hac

hxc

eft

pofita fe ponunr,

,

,

7'

etfi

SCHOLIVM

duae difpo-

eiufdem fpeciei non fimul funt in eodera , faltem dc rcfpediuis , quia impoOIbile eft relationcm eile eandem , quac non eftad eundcm

cimdum omnes

,

quia

,

fitiones

correfpondenc

ftUtmittUts.

;

Maria ad produdlionem Chrifti cit ; igitur, &c.

,

:

fili/

& alia

hoceft falfum fecundura ipfofmet, nihil cnim concedunc commune vniuocum zcerno,& temporali. Similiter , efto quod cflcnt eiufdem

tionis

terminum ; fed Ci diuerfi fint filij,diuerfi fitic cermini igitur , &c. Maior pacec, quandocumque aliqua correfpondenc fibi inuicem in vniucrfali,

§lu»t funt

,

mo & non affumptus k Verbo

relatio

D.Tht-

alia

xterna,& temporalis funt eiufdem ra-

Riftlliiur

filiationi multiplicati

Lib.lII. DiftinaiolX.

454

Piima via dcliliationc cd, quod Opinlo

fuptr gciicratioiunn paffinain

I.

cTciiciatio

tumelfe

cuai

\

ilic

paiTuu

,

,

ipfa fuiidctiir

vel

quod

ht ipfa

vciqaod fundetur fuper^f»»\\i)^Q\: gcnerajfe

fr.-nilicerjpaietnicas

adlus traiifierit in prxcericum

:

quia

nccella-

,

riofiliatio tranfibit in prxteritura

.itaquod in-

compoffibilia funt vnura mancre

,& aliudnon,

vnum tranfuc,&

vcl

aliud

non

:

&

fecundum

iftam viam, fcquicur quod filiatio non potefl anni hilari , ctfi Dciis annihilarct illum , qui cft fi-

lius,adhuc non poteft facctequin

ifte

adusfit

non

dicit rc-

pritcritus.

Secundo fcquitur quod

filiatio

lationcm poficiuam fccundum effe , lcd folum fccundumt-jyidiminutum in animanSi ccrtio, qut!)d filiatio fit dc rationc fundamenti, vcl fahcm non cft rcs

aha.cinn

ifta fint

exiftcntiara ,

I I.

,

nunquam deftruitur prima habitudo, quin rcdcac redcuntc natura. Dicoigitur quod fihatio Chrifti ad matrem, eft rclatioaccidentahsjquaecumqueopinio tcneturjquiaficut impoffibilccft rcm non efteeandcni cum illa , fine qua non poteft mancrc pcr virtutem Deiific impoffibile eft eiTG candem tem, quando vna poteft manerc fine aUa abfque con-

cepta, quia ^uSloru/eiifenti». Filiatio

Chrifti

fnatrem

ad ,

ac-

cidentttlis.

tradidionc:fednatura in Chrifto poteft illa

efle fine

fiUationc, quia fiponitur prima opinio,fiUa-

tio ftatim tranfit

cum

non eftcadem

igitut

adlu

rcs

;

&

,

Ad primum principale prima; quxftionis.dico quod d Patcr fuiilct incarnatus, fuiflcc tunc con- Ad arg.x, in frine.j. fufio in pcrfoiiis qux non eft nunc quia tunc fuiircnt duo hlij quia duo fuppofita cltenc fiiij, & nunc non cft nifi vnuin , camen nunc funt tot perfonx, quot forent tunc , fed non eft confufio ,

natura manct:

eft igitur rclatio

;

,

in inccUedlu qualis cunc.

Adaliud filiauoncs

dux

,

dico quod non fcquitur

funt dux duo filij ficut non fcquitur, igitur duo fciences & tamen filia-

igitur

;

fcientix

tione

infcparabiha.

Ahaopinioponit quod fihatiofundacurfuper non intcrruptam poft acccptioiKm ita quod h-xc fiHatio fundatur fupcr hanc effe cxiftcntiam poftquam cft acccpca, non incerrupta , & fccundum iftam viam fcquitur quod poft refurredionem nuUus crit fiUus nifi Dci, Tcrtia opinio ponit quod eft habitudo inhacrcns natura; produdac, & manct quamdiu manet naturaprodudla, & quando redit natuta,rcdit illa rclatio pofito cxcremo, ex quo fcmcl eft i.c-

itennh

Jianc cau, ad fam lccundam fingularcm noii cft habitudo nccciraria ; tum , quia idcm cftcdhis numcro poflcc efle ab aUa caufa fecanda nnmcio,& fic idcm filius ab aha matrc;cum,quia idcm eff^cdius poiret fieri aDco immediatc formaiiter.

cipuc haius cftecius fingularitcr

:

;

AdfeeUB' dam.

:

:

fapientia eft fapiens.

cft fiUus,ficut

Adaliud,patet quod nunc eft filiusmatris,& habct relacioncm ad matrem, fuftincndo tertiam

Ad

tertiam.

opinionem quud eadem natura , qux prius fuit redit,& idem rcfpedtus. 14. Ad aliud dico quod pcr filiationem rationis, non poccft cflc reahtcr filius Marix fcd cft verc Ad quttrtam, &uare Chri~ filiusMarix per hoc quod acccpit naturam ab fiut ntn efi ea. Nunc aucem licet relatio rcalis poffit eire in realiterfitiu* producto , & folum c contra rclatio rationis: Marit ptr nunquara tamcn potuit in produdo efle relatio retationem rtttioniff rationis tantiim ad producentem & in producclatio cente rcalis ad produdium quiamaior ,

,

;

,

;

:

eft

te

dcpcndentiain rccipicnte f/^f , quam in daneffe. Idco non eft fimilc , quod poiret dici rca-

liter filius a rclatione rationis

;

ficut rcalitcr

Do-

minus ,& realitcrcrcaior , etfiineononfit relatio rcalis ad feruum , quia dicitur realitcr Dominus hoc cft vere Dominus & eft terminus dependemix realis crcati ad ipfum nunquara tamcn caufatum dependct ad crcans fola rcla,

,

,

:

tionerationis.

acci-

dciitalis.

fecunda opinio ,adhuc poifct ifta quia poirct poni in immcdiatcivel ab aUa matrc, & efle ca-

DISTINCTIO

Si ponitur

n.itura a

elfe

(.•(rc

Dco

finc illafiliatione,

dein natura numcro:poffibilc cft igitur alitcr acciperc effc,^\.\\m ab hac matrc. Si ponitur tcrtia via

adhuc polfct natura eflfc vtramquecaufam. cum dicitur qucd fund.v

Q^V iE ytrum mltuj

II. Aii r»ti«riem

frimS

huitee

qutfiionii.

contra

,

immediate fupra fubftantiam concedo,& ramen cft natura accidentalis , ficut fi fundatur fupcr qualitatcm ,quantum ad hoc quod fundamentum non eft eademrescum hac relatiotur

,

,

nctamcn

datn fupcr fuhfiantiam , non iJeo f;tb' fi»nti.iiic.

malcm

,

alix relationes

&

ifta vertl)

;

Alenf.j.M jo.m j,.D.Thom.}.^

Ad

illarclatio

non

cft accidentalis,

fupra fubftantiam, cft a

nifi intelligat

fundamcnto, non

,

ciim dicicur

:

rclatio ad cau-

fam efliciencem non cft res alia a fundamento; dico q.iod verumcftad caufam fimpliciter primam qiiia nihil poflet cire idem numero,nifi h.ibcrct relationcm ad caufam primam fimpliciicr,

Ir

c

ritur

A nonamdiftindioncmqnxprimo rtritm cHlttu latris de-

-s,

rem.quia natura humana eft fcrua:igitur Chrifto ratione illius non debctur cultus latrix. Hoc videtur pcr Auguftinum fupcr iUud Pfalmi «jS. Iccm, qiiod Ugibilc

;

diligibile

cft

fummc adorabile.eftfummc diquod fit fummc

fed nihil cft in Chrifto, ,

nifi

naiura diuina,quia nihil aliud ha-

Dom.

non

cft

j^ ^;.^^,^,»^.,,

heatur Chrifle folum Jecundum natM-

quia caufalitas primx caufx,eft fimpliciter

omnem cfFcdumjfcd

,

ram diuinam i Quod fic. Quja ra^^~,. ^- tionaturxhumanxhabet (upcrio-

bet rationem infiniti.

cicncis caufa; fecundx

j.ij.nr/.i.t^^^t^^ jw^/.j.

Scot.i.Met.q.t.& in Oxon.hit q.vnica.

:

neccflaria ad

.<'

yidorate fcahellum eins

accidencaliiacc formali.

aliud contri

ChriBo Je-

Diirand. q.i.CAbt.dift.i.q.i.Suar.ip.dijp.^^.feB.i.&z. Valq
ii

autemdc

C A.

«r-M.D.Bonaurnt.tfrM. qutfi.i. Richard. art.i.qutfi.t.

caret

fundamento. Ncc valet accidcntali'.atc,qu'£ cft congrucntia Siiriplicijdeordinatione relacionis inicr Prxdicamcnta , nec propter hoc eft conce-

dc accidcncalicacc, qux Adfeciiiiam.

latria deheatur

I

fundacx fupcr acciden-

aliam a fundamcnto

dendum qiiod qux fundacur

VN

O

cundum mturam humanam

tia,habenc duplicem accidcntalitatcm,vnam forRelntlo fun-

1

,

fine hacfiliationc pcoptcr

Ad primum

T

S

IX.

caufalitas efii-

neceiraria,& prx-

Oppofitum

vult Auguftinus fctm.yS. de verb.

fuper illud

Et ponicur in lib.3.c3p.6.

,

Nonturbetur cor vefirut» , &c. Et Damafc. de Orth. fide

litera.

SCHO

Seeundiim,

Qu^ftio Vnica.

SCHOLIVM ExpUrat e/uUfit ^ualiter efi nur^lts

,

munitas tenetur laborare pro

fe

mn iTicologica ,fedf)cejHentihHt

quantum ad rir in omni

Tertium concur- ad viSHtn.

omnem hominem

ada^nm colendi Denm

,

teneri

ex primo pracepto

Decalogi. Tertio in omni Uge determinatum fnijfe

mo'

dnm dtMini cuUits,dr in lege natura, A{oyft,(ir Chyifli. ^luarto

Suftriori

df

AD

ad cultum Dei concurriffe obla-

in emni lege

,

tiones, oratitnes,

& aUaJignaixtema.

quzftioncm dico prim6, quod rcueren-

tiam exhibere

c(l

adtus laudabilis inferioris

fummi Domini , quia confonans eftrerationi. Sicut enim in politiis Superior debet

ierur rtHt-

refpetbu

untia.

fctae

re dtbtnt

virtiu reueremia,& reli^ionis,&

aEiibui generitbilis. Secundo aUtjHitnclo

455

officiumCanonicum,ad quod tenentur Curati StcuUris pro fc, & pro commuaitatc, & propter hoc com- CUrB frtfia»

I.

neceflaria viftus.

6c

pro Clero,

temfor»lia

Icgc, vt cultus cxhibendus fignis

corporalibus nuflexiones

,

,

,

cuiufmodi funt proftrationcs

inclinariones.

gcde- Tria

,

Ifta igitur tria

rtqulji-

bent concurrere ad adum latriar , oblatio , ora- ta ('• eultHm Utrit. tio,&fignum corporaIe,6£ fpeciaiiffimc exhi- Ad Mijfam betur iftc aftus in Sacramcnto (aUaris , ad qucra qHilibtt teneculrum tenctur quilibet fcmelin feptimanj die tur femtl i» Dominic«k,deconfecr.difi.i.Mifas.\hi habetur cx- htbdomadt. prefsc qu6d quilibct tcnctur ad hunc cultum fcmclinfeptimana.

SCHOLIVM

ptouidere inferiori , ita inferior renctur»Supcriori rcuercntiam exhibere cum igicur Deus fic

II.

:

fuprcmus Dominus , & creatura fit ferua quantum ad quodUbct , quod in ca cft.fcquitur quod laudabile eft H*b!tt(t

re-

usrentit nSi-

bu4 genir»tUr.

fibi

reuercntiam cxhibcre.

Secund6 dico quod ex frequentibus adlibus poteft habitus laudabilis gencrari quia non dc,

iSi^/y,folum ,fitmatttr categorematice

,

itavt nihil

excludat a termino adorationt^, htc
tcrminatur natura ad rcucrcntiam Superiori, graue ad clle deorfum , quia fic non eflct

vera eji ,fin autem k termino adorationia,falJa erit.

laudabilc ; neque dcterminatur ad oppofitum, Acutlapis ad non fcrri furfumific cnim non pof-

cultusdcbitus Chrifto folijm rationc diuina: natura:?Dico qabdfilum potcft accipi catcgoremacicc , vcl fyncatcgotematicc. Si catcgorcmaticc,ccrtum eft quod fic. Si fyncategorcmacice ; tunc potcft efle cxclufio, quod non

ficut

fct pcr

afTuetudincm inclinari ad illud

cijm medio

:

igitur

modo fc habeat.potcft in hominc

ta-

lishabitus gcnerari.

Tertio dico quod huic cultui potcft

nomen

imponi,fciIicet latria,Sc adlui clicito poteft

nomen imponi

idem

:a6bus igitur ,qui debct proce-

dcte dc hoc habitu,poteft dici c«/fi«

£bualcm obligariad aliquando rccognofcendum, reuerendum Dominum fuum. Item hoc eft primumde prxceptis affirmatiuis , quia ifta nou eft negatiua pura. Exodi lo. Nonhabebis Deos alienos,Ccd. affirmaciuajvnde alibi dicitux, Domirmm Deum tuum adorabti,& illifiU firuies , Matth.4. femper igitur obligat, licct non

&

J. ritori'» in

reUfii^ne

»d

J>tHm.

pro fcmper. Sccundo dico quod ifte adtus aliquando cft clicicndus , & in hoc difFerr ab aAibas aliorum prarceptorum affir-matiuorum quia pra:ceptum de honoratione parcntum poteft faluari , etfi nunquam exerccatur , cum patcr & mater funt ,

tnortui

,

vcl in tali diftantia.quod

nunquam

oc-

Nonficdcadoratione debita Deo qui^ qniliber tenctur composjmcntis aliquando ndlum talcm eliccfc. Vnde meritorius non eft aikusnifi virtualitet ,*vel currit opportunicas honorandi. ,

Dcum

formaliter in relatione ad

,

vt di£tum cft

ptiijs.

TcrtJo dico quod

iftc

aftus eft clicicndus iux-

ta pcaeccptum lcgiflatoris.

Superior enim habet

h*nn

tttiiivi

tolfii

Deum.

refpeftu alteriut.tamquam rationis adotandijvcl rcfpcdlualteriusjfationc tcrmini.

do , dico qu^d ficquia non

:

i

,

humanamividetur quod Chriftus poflii: adorarj, nGnfoluiti ica qaod njtiira diuina fit r.^cio adorandi,fed natura humana. Hoc confirmarur per Gregorium A^ihil nafii profuit , nifi redimi pnftiijfet ; imo magis vidctur :

bonum rcdimi quhn nafci quamquam magnnm bonuni (i< cfle

demptori

modus fccundum quem debcbat ,

cxhibcri Supcriori

cia

,

reucrcn-

talis

ficur pacet

deCain,&

Ahel. Similiter in Icge Mofaica fuit certus

dus in

alius,

omni

& in

legc Euangclica tcrtius

legc concurrcbant oblationes

oracioncs vocalcs

,

quod

cft

,

;

ira

mp-

quod

fecund^

nunc expllcitum per

quia

:

capic

Ci

,

non dcbeturadoraiio

latna:

,

non

vi-

J. Stcunda.

quod aliqua adoratio fibi dcbeatui ;quia humana fuiffet airumpta & non re-

demiffet

legc dctcrminatur

vel creari ejfc, c[Viod

;

bona recepta, quia foluni poteft ficri redditio fecundum voluntatem acccptantis. Idcooportet quod infcfior eliciat talcm adlum fic vt fit accc-

omni

,

natura per creationem modicjin videtur refpcOiQ ejfe habiti pcr grariam,& gloriani. Sccundo ad idcm ; fi Chrifto homiiii, vr rcdetur

ptus Supctiofi :fed in

mo-

Si prirao

poteft ratio adorandi

ifte cultusfolum dcbctur Chrifto ratione naturz diuina? , quod fit tamquam ratib adorandi. Tamen dubium occurrit ptimo , quia diledio ObitSh i. «on compctitDeopropter aliquid extrinfccum, """^* /'«''• fed propter fuam bonitatem abfolutam intrinfecam ffd adoratio non dcbctur Deo propceraliquid intrinfecum , quod fit ad fe, fcd folCim ptopcer donijnium fuum rcfpe<5tu crcatura: ; nunc autcra dominium non competit Dco ratione alicuius abfoluti ad fc,quia fecundum Auguftinum, j.de Trinicatccap.vltim- A^off^r/w/ dominus,^uam fuitfihi feruw. Cumigicur Chriftusrationcnatutx huinanjE fit dominus.dicente Apoftolo .Cor. 6. Empti eflis Scc. Sc ho-: cft fecundijm na^utam

influeteininfeciorcm.&in propofitonon potcft eftc adlus ex parce infcrioris ,pcrquem repcndat

,

tn tm^ii Itgt fnit detfrmi'

4*

fundari in natura creata. Idco

latrit.

Secundus articulus eft , quando ifte aAus eft Cultm Utrit De* dtbitm. dcbitus Deoi' Dico quod rationabile cft cteaturam intellc-

AdHt f? HM-

SEd ^ftne

natura

,

adhuc debct tcucfeii hypcrdulia: fcd nunc ex quo redemptor cfl maiorem rciierentiam debemus fibi cxhibere vltraautem hyperdiiliam immediate eft adoratio latiia»:igitur Chriftus inquancum rcdcmpror, eftadoran,

,

:

dus adoratione

latria:,

fi

aliqua

fibi

dcbeatur

,

vcl

nulla.

Item,fi non

demptor duliz

,

cft

,

pofTct

eflct

cuUus

homo

Chrifto homini

,

qnia rc-

latrix exhibendus,fed hypcrfuifle

redemptus pet meram crcata

Tiriia.

Lib.lII. DiftinaioIX.

456

creaturara, ncc timcfuiflet homo minuslibcr, qnam modo cft ; quia li per hoc quodrcdcmptor

cft,non tenetur homolibi plusqu^mper hoc, quod creatof eft, licet teneretur homo alicri ho-

mini mcte inquantijm rcdcmptor,& ncretur

Dco inquanium cteator eft modo cft quod cft contra Anfelmum ,

fet ficut

ita liber cf-

,

Dem hotno cap.

i.Chv 6.

iimiliter tc-

r

4.

priipum horum, dico quod dilcdlio refpicitin Deo aiiquid abfolutum inirinfccum ad fe ; fcd dcadoratione dubium cft ; poteft tamcn dctcrminari perpofiiionem impoflibilem fic Si

Ad

:

eflcnt dij

vnum mundum,

,& vnuscreaflet mundum ,dubium vidctur fi

duo

ah'usalium

adorandus a crcaturis huius

cflentialiter

eflct

vtctque

iTiundi,& illiusjcfto quodfint acqualitcrduodij, quia vidcmus quod fubditi diuerforum Przlato-

rum

tcnentur ad rcucrcntiam

& obcdicntiam:

,

tamen fubditi vnius non tencntur ad alium, efto quod fint aequaliter boni,vcl magis igitur fic videtur quod crcaturz huius mundi non tenerenlur ad adorationem altcrius Dei vterqae tamcn :

:

xqualitcr diligibilis. Si autcm adoratio dcbctur ratione pcrfcdlionis intrinfccx , non tacflct

tnen ad fe,fed vt communicata primario, ita quod hsc fit ratio adorandi ; tunc fi Triniras rc-

non fitnifi vna perfc£lio intrinfeca inTrinitate quantum ad iftam communicationem igitur non maiot cuhus intenfiue dcbcturTrinitati proptct hoc , qu6d redcmiflet nos , quam nunc ,etfi maiot extcnfiuc , quia illa ratio intrinfcca non multiphcatur muhiplicacis beneficiis. Si autem tencatur oppofitum .quod adoratio rcfpicit redcmptorem Ipccialitcr , adhuc non debetur Chrillo fccuitdum naturara dcmiflct no$

,

ciim

:

humanam cultus

latriae

prim^

:

natura,qux

illa

cft afllimpta ^

Deo;&

quod haberet maiorem gratiam.qua: poflct competcrc crcatura:. Secundo poflet imaginari quod ifta eflet vnita Dco. Tcriiu,qu6d fit inftrunientum rcdcmptionis noftrac. Sccundum addit fupcr primum,& tertium quantum ad reucrentiara cxhibcndam. Vel potelt intelligi quod bonitas intrinfeca adorati illa

fempcr

cft

fit

racio adorandi

cadcm nunc

pcr acqualitcr adorabitur.

naturam humanam

illis

& tunc

,

Et

fic

, :

& ad fe, & fcm-

igitur

Chriftus

licct

:

,

C

S

HO L VM

III.

I

ro vltra reqiiiritur cornmunicatio kenejiciorum

,

cre-

ad menfuram accepterum , drfc videtur ^uodmagif ohligamMrex redemptiene , quam ex crea-

fcit ohligatio

,

Deminum /ed hunc cultum non ;

<jua

homo,

tjuia vtfic

non redemit

debe-

ms vt^

cauft principalis,fed vt inftrumentalis, velmeritoria;

fed dehetur ei vtftc

,

vel ptimum:adhuc non fequitur quiid dcbcac adorari cultu Iatrix,fcd hyperdulia maiori.quim fi non rcdcmiflct nos,quia hyperdulia habet gradus ; Bcatx cnim Virgini dcbetur hypcrdulia ,

&

naturac

humanac

in Chrifto fecundiim fc confi-

codcm gradu. Adaliud , dico quod fi homo eflet obligatus crcaturae tamquamrc^emptori,non cflet ita libcr,ficut modo. Quia quando homo tenetur mulia obfcqoia impendcrc fupcriori , multum libctius eft , quod idcm homo tcncatur cidcm pcrfona: multipliciccr, qukm muitis pcrfonis diucrfimodc , quia magna fcruitos cft habere mulderata:,&

non

maior hyperduUa

,

^uam finon

B.

Marld dt-

betUT hjperdulia.

jli tertiam chieBionem.

Minus

nes ridemiffet.

:

,

Secundum

pcincipale huius articuli eft,

qu6d

8.

&

nicans.

Primo modo , adhuc dico qu6d folus Chriftus cft adorandus culcu lafccundo modo non. Primum patct , quia Adotatur adorans aliquid cultu latriae , tamquam fccun- Hatur» hudum fc adoratum , debet recognolceic fc fccun- tn»ti» Chrifli eontomitandum c]UodIibet fui totalitcr cflc ab eo , fibi tir. :

&

omnebonum tribucrc; fed fecundiim Auguftiilla natura fcparctur a Ycrbo , illi non num ,

fi

Sccundum patcc fcilicet quod adorenaturahumana cumalio,& ratione naturae diuinz copulatiuc,quia fecundum Damafccnum, lib. I .Ort h.fid.j^.cap. Adoramtu yerhum cum carne non quod ly, cum tenctur copuiatiue , fcd affcruio.

,

tur

,

& ic intclligitur

Vfnlm.Adorarefiahellum , &c,

vt termintu/ecundarim,neH

,

Auguft. fupcr illud Optima extnatttra,

vt vnita

,

eft

adorandA,nz quod caronon cxcjuditur a tcrmino

pla pro ad»ratione Chrifti.

adorato.

7' fltmme n»n fotejlvlt*riut obligsrif

fedmuiti^Utius.

DIccj

,

etfi

Trinitas foliam creaflct te

debuifles fibi tantum cultum igitur

fi

gationc

vltra fpccialiter redemiflct

,

adhuc

,

ficutpoflcs:

,

maiori obli-

Dico quddobligatusad aliquid fummum & fummc , non poteft maiori obligatione obligari, ,

innocentia:,cijm

homo

Exemplum lignum

,

fugio catboncm , vbi eft non proptcr lignum , fi per fe

ad hoc

& calor

,

:

confiderctur; fcd proptercalorem impropoitio-

natum.quem fugcrcm d

cfles obligatus,

fcd potcft multipliciuj obligari fuit

liberi

ejfemttt.fifu-

ra ireatur»

tos dominos;idc6 dicitur in Euangelio Matth.6.

humana

vt ratio adorationif,

Ohlig(ttm

dei.

iiu fncisi.

Nemo poteft duohm dominii firuire idco noncflcmus ica libcri,ficuc mod6 fi tcnercmur crcaturae tamquam rcdcmptori.

fociatiue

,

lntru,

if>f»

in

redemijfet. Explicat variis exemplis ijnomodo natura

latria adoretur

»n

debetur hyperdulia.Si tamen tencatur quod maobligatione cxhibendi reucrcntiam obUgaraur proptcr tcrtium, qukra proptcr fccundum,

triae

Si ratio jHtmnx homtatu prncise eftratio adorttUtrit , beneficia non atigent ebli^ationem :Jive-

Chriflo

Ratio tdor»tionit

rationc naturae diuinz

hilii

tione adorare

vt adoranda.

iori

hoc excludat tanquam fccundijm fc , adoratum , aut quod excludat , tanquam commu>-

nunc autem

cultus dcbetur

fliriter tta^

fiderabilu,

confidcraiido

l"c-

fic

iJntur* Chriftitri-

tribus modis.folijm fibi

humanam rcdemit nos non primario, ficut Deo trino debetur fibi

tediracnti

quia

cultus Iatris|, fed folijm inquanrum, natura con^ungitur naturc diuinz,

mtu

to proprio

filum dicat cxclufionem , cxcludcndo aliud ^ hoc dnpliciter , aut quod tcrmino adorato ;

,

cundijm natuiam tamerl ita

viamnontenetur ad maiorem reucrcntiam ,inquantumrcdempior ,quam inquuintum crcator. Vndc poirumus imaginan quod cilet in fuppofi-

.•

ideo in ftatu

tantiamcrcatus ,nia-

xima obligationc fuit obiigatus & idc6 pcrhoc quod poftsa rcdcmptus , non fuit maiori obliga,

lione obIigatus,fed cx multiplicata rationc tencAi feeSiam, bitur ad idem, Ad aliud patctpcr iclcra.quia fccundum vnam tkitiiiontm.

elTet

fusc concipio,totum fugio

:

per fc

fi

;

& fic

fi

con-

diftinguo, canrum

calorcm fugio.Sicin propofiro,fi tociim confuse carncm , cocum adocabo laconcipio Vcrbum tria ; d diftinguo,naturam diuinam adoro. Aliud excmplum, cum quis portat fignum be-

&

fti7,id cft,diaboli,totum cft inadorabilc

;

non

fic

adorans totum Vcrbum cum narura humana.non cft idolohura, quia natura humana non impcdic

totum

cire

adorabile.

Tcrcium

Qu^ftio

f Tcrtium excmplam purato per

Regem

,

fe iaccat

tum

adoro

in purpura

pur-

H purpura

;

;

proptec vittutem

Similitcr

fcparet

;

mcmbrum

a virtute,vcl

to-

homo adoratur

; hoc non tamen hominem

vcl proptct caput

,

membra

excludit alia

deRege

non adoro nec propter eam

,

inadorabile.

cft

Atiguftini

a capitc

ncuttura

,

cft

Vltimum cxemplum

THfrhtMta nin nitrM»tuf Ulri».

Dcum

Adoraraus

:

tri-

num ,

nec

bilcs

ncque impediunt totum cHe adorabilc:

,

\\\x proprictates pcr fc funt

adora-

&

contotus Chriftus indiftindle concepius , fuse,debct adorari,non naiurahumana per fe. (ic

10.

Ai

pritrmm

frioeif»U.

Ad priraum principalc patet per pofitionem qudd Chriftus folum fecundum naturam ,

,

diuinam di

,

eft

adorandus cultu

omnc

cludit

&

latriae

vt filumex-

,

tanquam terminum pec

fe

Sc prxcise

,

Ad

aliud

,

cum

yfifumme 4idorandHm, Dtco qu6d ii dilcdlio magis

dicitur

quim ado-

diftindc tcquirat intrinfccum ad fe,

tunc non vaiet confeqnentia , iicut pater, non fumme diligo Regcm purpuratum, ita quod hoc totum i quia illud totum pcrmitterem non efle, ftantc quod fumme diligercm Regem, quia deftru£l:a purputa , deftruitur hoc toium. Tamen purpura non impedit quin totum Cit fumratio

,

adorandum. Vel fuftincndo quod dilediio totum ficut adoratio , conccdo confequcntiam , & dico vt priiis, qu6d natura humana non impedit quin totum ^t fumrac diligcndum , non tamen eft natura

mc

poteft conftisc tcnderc in

humana

accipit

ncc per fe tctminus, fcd concomitans , vt prius

catio diligcndi

Sc prxcise dilc^us

,

,

filius natuialis cius.

Deo

ter filius cft fimilis

Sitnili-

per gratiam tunc acce-

ptam ab eo , quando cftadoptiuus ied Chriftus habuitplcnitudinem gratis , idco folijm nondi:

non

citut filiusadoptatus,quia

fuit extraneus.

arguatur,qu6d per iftam rationem bcata Virgo non cnet filia adoptata , efto quod non fuiftet conccpta inoriginali,quia tunc nunquam fuiftct filia irz,& pcr confcquens nunquam fuif- B. Virg» ftr fet extrancaex modo generationis. lUud non mtJum gtfi

concludit, quia Chriftus per

non

nis

filia irae

fuiflet

cxtrancus

;

modum generatio-

ntrttienit

fuit extr*fuiflct

ne4.

modum gcncta-

refpicicndo folum ad

,

Virgo

fcd beata

tionis.

Concta illud,fcquetetur quod Angeli non forcnt

adopciuiDci ,quia nunquam fuerunt , pcr hoc, quod fucrint filij irae per

filij

exttanei

filij

fitmme dili^endum.

naturam aDco; fcd filius adoptiuus natutam ab eo,cuius eft fiUus ado-

ptiuus;ficenim eftct

tamquam rationem adoran-

aliud

adoratum. AifttSdtm,

non

£t

adorabile.

457

I.

ftus accepit

raodum produdionis.Similiter homincs

in ftatu

innoccntiz non fuiflcnt filij adoptiui Dei. Icem , non oportct quod filius adoptatus fit prim6 inimicus in (e,neque in parcntibus , imo magis iuuat ad hoc amicitia parcntum prarcedens,& filij. Sirailiter igitur,nec fic oporter quod fit exttancus,& fit piim6 inimicus, fed folum cxtraneus pro tanto

quia prius non habct ius fuc-

,

cedendi hzreditaric. Ideo aUccc dicitur, quod filius adoptiuus diciCur excraneus , quia prius natuta habet naturam, quam ius fuccedendi haercditaiic fic bcaia Virgopriiks nacura habuir naturam humanam, :

&

qukm ius fuccedendi ha:reditaric , quamquam non fuiflet conccpta in peccato originali Chri:

ftus

tamen fimul inatura habuit naturara hunia-

nam,& ius

fucccdendi hzrcditari^,idc6 non fuic adoptiuus : quia non prius natuta extraneus. Contr^,fi fuiiTct natura creata,quara aflumpfit Kstura hn' Chriftus in fe fuppofitata ; tunc fuifl):t iftehomo m»n» Ckri/li

di^um eft.

DISTINCTI O

X.

filius

Qjr

T

iE S

I

O

Sed fundamentum

adoptiuus.

natura relatione

:

eft

prius fuit

igituf prius natura fuit funda-

frius

natur»,quam vnit.

mentum, quam oido , quoordinarcturCbriftus adhabendum hzrcditacem.

I.

Vtrum Chrifiusfitfiliui adoptiuw Dei? Alenf.

lo.

}.M

*''.}•

& ^"

J.t."'''.»-

«rM.j.i. Durandus

j.^.f.ij. «-/.4. e^f.jt. D.Bonauentur.i art.i.^. i.Richar.

5.

iGabr.ji. A\m.

San.i.p.tem.i di^.49.fe8.x (^

C H O L I V M.

S

W.4 DThomas

$.

Vafq.

Expltcatti conditionlbtu

SiM.iioc.hie,

rf»/J.8>.

Scotus

refiluit

filium adoptiuuM,

i» Oxon.hic.

(fr

I.

R

c A

dccimam

diftin(ftioncm,

primo ZJtrum CbriflM JUiM ttdoptiuM Dei ? Quod fic: quia in Chrifto manct natura quacritur

Arg.frimHm.

:

fit

grata,ficut in alio filio ci

Steundtnn.

rationc dicctur

Item nobilis

TtrfiMtu.

, ;

filius

cfle filium

adoptiuura Dci

Item.Chriftus ,

igitur pa-

eft

aiij filij.

conditio

Deo.

Ccntrk.

effe

ejfe

vocepro-

tantum adeptiuum,&

^uemodo Dttmafienus negauit

Aiariam Chriftotocon , nefaueret htreticis idaffeeam effeTheo tocon. Pro hac parte vide in Oxon.hic in Schaliis ad nnm. ^.& j. vbi rentibtu,negantibuf^ue

oflendi loijuendo proprie

,

petius dicendamgeneratio-

nem Chrifti adoptiuam, tjuam n/tturalem, CT reprehendendos

effe

DoElores

, tjui

hanc duriui

cenfiuerant.

Vel

cft prardeftinarus a/.^ow»^». i.

bebaturfibi htreditoi

cft

,

fcilicet

vnionem hjpojUiicam,

qua Angeli,Maria,& innocentes caruerunt.

Oppofitum pei Magiftrumin litera. Dico adqua:ftionem ,qu6d adoptatus includit ordincm ad h«reditatcm; & quod fit cxtraneos , qnantum dc fc cft & quod gratuitas adoptantis fit vt ifteadoptetur. Nunc autem quod Chtiftus ordinetur ad h<Ereditatem , non eft dubium quod Chriftus gratiam habuit ficut alij homincs imo maiorem quam quicumquc alius; tamen in hoc difFert a filio adopciuo , quia ChriScotioper. Tom. XI. ;

,

:

illa

quiaomne przdeftinatum

adoptatum. Z.

modo naturalem

retjuifitif,

vel Chriilum

dicendumefi Chriftum non efi adoptiuum, ejuia inge-. neratione hahuit alii^uid , ratione cuiui de congruo de-

igitur coropctit

igitur adoptatus

:

adoptiuus.ficut

nulle

,

Patres noluiffe vti

pter h£reticos,^ui aprebant I

ad adoptionmt

vnum e.x duobu) tenendum

DIcoigituradquzftioncm,qu6dvcl

Sanfti 4. negarunt Chriftumcflc filium adoptiuum -^uantt it**''"">'"». Dci, proptcr hzrcticos , qui foliim dixerunt cum filium adoptiuum , nullo modo naturalem

&

,

&

noluerunt Sanfli communicare, einare Sanproptcr malum intelledlum. Idc6 dixcrunt ab- ^» rugarunt ideo cuin folutc cit

iliis

quod non

eft filius

adc.ptiuus

:

ficut di-

^hrifiHmeJft

DamafccnusdcbeataVirginc contra hzreti- f,i^^^

Qjl

cuni.

Lib.lll. DiftindioXI.

458

qii6d ipfa non eft Chrifiotdces ,qiiia noluit communicare cum co,qui dixit quod tantum fuit filius yitginis fccundijtu naturam huma-

cum

,

nam

fcd

;

quod

nicn vocis poteft Chriftus diei Dci:/icut vnus alius

buit

Et Qtntrstio phrijli homi-

De

virtutc ta-

filius

adoptiuus

Theotocos.

fuit

fufKcientcrextraneus.

Chriftus noneft

adoptiuus Dei ,fi debeat qui dcbet cflc

filius

fttit iut fiiftineri de virtute vocis.quia ille, \otttdit»nii. filius adoptiuus alicuius , oportct pit

^tmoi»

f»lu»ri

fcj/il

quodChri' fltti

non

fit

jiliw adoftiuiu.

quod

Sanfti

quod

fic

genc-

rctur.quod fuagencratio non requirat concomitanter dc congruo , quod habeat ius hacreditandi. Et ideo beata Virgo potcft diciAdoptari, quia fua generatio non requirit concomitanter dccongruo quod habcat ius hxreditandi. Sed gcncratio Chrifti hominis naturalit«r rcquiric cura concomitantcr habcre ius haereditandi, quia hoc rcquirit vnio pcrfonalis de congruo, imo magis de coiigruo, quim paffio exhibjta pro aliis

:

fcd

;

Itera,Chriftus rationc corporis diciturcon- Ttrtium. natus igitur magis ratione animae di-

ceptus,

&

:

citur crcatuSjCtira illa

pars principalior.

fit

Oppofitum autcm Auguttinus fine,Gluiaferrfia efl

Veldicoquod pro tantodicunt

&

prasdicatur aliud a Deo , crcatura Chriftuscft aliud a Deo:crgo,&c,

homo,quia priiisnaturaha-

naturam,quim ordinareturadhzrcditatcm.

fic fuit

quo

Deu4

7. deTrinit.in Dci accepitformamferui, vtrum^tte

& vtrumtjue

,

efi

homo. Et paulo poft

:

Ratio

o[,fof,

nec

diuinitas in- creaturam mutata efi , vt deftfieret ejfe diuinitai,nec creacura in dittinitatem. vt defifhret ejfe creatura. Et Ambrofiui lib. i. dcfidc cap.(5.in il-

lud Matth.

\himo

Euangelium omni

Prttdicate

:

creatura,\\oc cft.omni

homini viatori,qui non

eft

comprehenfor. Itcm.nihil crcatumeft in Chtifto

nifi

,

natura

humana; igiturnon proptcraliquid inChrifto, poteft dicicrcatura. Itcm-.fcquitur

Dci

cft filius

medio

Chriftus

;

cft

creatura.Chriftus

igitur filius Dci

;

hocaliquo

cxiftcntc

,

eft

crcatura

,

qua

neccflecftcxtrcma

coniungi.

fcd fialiquis ex generaiione naturali ha-

beret concomitantcr paflioncm Chrifti

fibi

ap-

Q_V

plicatam,de congruo concomitantet haberct ius hsreditandi igiturraagis gcncrationaturae hti-

T

iE S

O

I

II.

:

ytrum

mana: vnitaVcrbo. ^dttrg.l.

fnntif»U.

qu6d

Dci adoptiuum , non eft rationc naturae , fcd natutx gratac ; dico quod ratione riaturx,qu2 rcquitit concomitanter ex gencrationc naturali fua,qu6d

Ad primum

principalc

,

Chriftfts fecHndum

cflc filium

^Hodhomo,

fitcreatura^ P.Thoma$}.^.j.itf.*rMo art.

I

.D.Bonaucntura

,

jfvbi

CiietSiSait.)^hieq,x.

Richardus , Dutaadus , 6abt. ci-

tati quxft.ptzced.Vafq.^./i.i/.tf^,

habcat iushxrcditandi. Jtdfeciditm.

^VoD

Ad aliud, cum diciiur quod cflc filium adoptiuum Dci cft dignitatis dico quod foluin cft dignitatis fupplentis indignitatem, quia quandam jnjpcrfeaionem connotat ; ficut dignitatis cft in

futore

qu6d

fit

bonu» futor in Regc tam«n :

cflct

indignitatis.

fic

aliquid

,

caf.

quia fecundiam quod

:

,

homo eft

vt habetur Extra dehtreticis.

Cum

ChriRut. aut igitur aliquid

crcatum , aut incrcatum

Non

?

increatum

,

quia

fccundum quod homo, cflet Dcus; fi aliquid creatum igitur fecundum quod hdmo , eft fic

:

Ad aliud dico fuftincndo primam rcfponfioncm conccdendo quod omne prxdcftinatum

crcatura.

pftadoptatum dc virtute vocis. Vcl fuftincndo

moucri,vnus modus eft, quando aliquis fanatur, quia horax fanatur : igitur pari ratione Chriftus fecundum qu6d homo, cft creatum proptcrnaturam humanam. Oppofitum Si Chriftus.fecundum qu&d homo.eft creatura, ergo fecundiam quod ifte homo, quianoncft alius homo,igitur fecundijra quod iftchomo, quicft Chriftus:confequcns eft falfum,quia illi', quod fubfequitur notam redupli-

,

,

non

qiiod Chriftus

,

dicaiur

filius

adoptiuus Dci,

dico quod non fcquitur,cft igitut filius adoptatus quia ge-

dc virtutc vocis pi^deftinatus

,

:

neratio fua reqnirit concomitanter de congruo, quod habcat ius hsreditandi , licct aliquo modo polfct Chriftus dici adoptatus

,

non tamen

filius

adoptiuus.

Item, f.Ph)ftc.text.i. triplicitcr dicitur aliquid

t

:

cationis

DISTINCTIO Qjr

7E S

T

I

o

XI.

incft

,

cundum quod

pra:dicatum ifte

homo

;

igitur

fi

Chriftus fc-

,eftcrcatura,

iftc

homo

cflet crcatur^.

Itcm , quod conuenit alicui fccund^m reduplicationcm fpcciei , fimpliciter abfolutc fibi conuenit. Igitur fi Chriftus fccundiam qu6d ho-

&

I.

ZJtrum Chnftiafit creatura?

mo,eft crcatura;igitur abfolutc Chriftus

eflec

creatura.

p.Thomas

^.p.q.\6 iirt.%.^hie q.i.»rt.t. D.Bonauentar.i

«rf.i.j.i.Richatdus«rM.j.i. Ourandus j.i.Gabr.j i. Capr.j.i.Vafq } f.rf.dj.Vide Scotuni y.Afw.j i.adfrin-

SCHOLIVM

I.

eif.^i>tOx«n.hie.

D. Themas

fe^l^Cf Jrgumttit.t,

We^^^^ * wwIrV^

A vndeciraam diftin6Honem quaeritur primo: l/rr/iwM Cbriflui

I

R

ftt

c

crettturalQupi fic: Chriftuseft

homo,

aut creatus,aut increatus?

Si creatus, igitur cft crcatura;non

inercatus

SfcundMm.

,

quia fecundura

Auguftinum fupcr

ait

,

idei Chriftum nen

ejfe

creaturam,

^uia hae incepit effe,Verhum nen,reiicitur,<juiahticnon plus repu£nant,<juam

effe

creatorem

,

{$•

creaturam,&

vtrum^ue. Item , Chriftiu e^epoft effe;ergo non repugnat ei eiXe poft

C.hriftiu,ex DamafceHo,eft

habuit

non

non

jilij dicunt

c ffe.

,

& ttemum opponi & impajfihilis dicuntur

creaturam

priuatiue. Centra. Paffibilii

,

& ctu;tu,& videns nen opponuntur,nifi re-

loanncm Horailia t f .Nenfuit homo al; dterno ,8cc. Ireniidc quo prxdicatur fupcriuSjdc eo & iri-

ffieElueiufdem natura. Altj dicunt tjua important refte-

dcnominatiuc fcd crca:

Elum adcreata,nonpertinereadcemmunicat!enem idio-

:igiturde

matum, Sfdcomra,^Hia Chriftm

ferius

tura

,

cft

l. Ari.frimum.

fiuc in ^uid, fiue

fuperius ad

omncaliudkDeo

de Chrifte

;

dicitur

minor Pture,

Sieutidum,

r

Quseftio II. (^ MinoritM rejplcit ereatum. ^ly, vt Vmrroteulmittnnt Chrijthm dici pojfi creaturam.

Ai

I

3qM*'

Dlcitur ad primamqusftioncm, qa6<J llus noii eft

.

fiitntm.

in Chrifto

fit

creatura

natura

licct

,

crcatura, quia

non

Chri-

humana

communica-

fit

idiomatum,vbi eft manifcfta repugnantia-/ed hic cft manifefta rcpugnantia , quia crcatura inD. Thomas ccpiteirejVcrbum non incepu cftc-.igitur quanp. 3.q. i^. tum ad ilhid,non cft communicatio idiomatum. ari.t I. Contra illud,non plus repugnat clfc acternum, Honflm rtpHgn»t tjfe temporale, qnkm qaod creatura fit crcator, Attrnum (^ vcl quod tempoialc habeat adlioncm xternam: tio

&

,

temper»U,

^ukm ent$'0'

Auguftmusloquens de Chrifto, dich,Ip/fffi

fcd

Damafcerem f^ ertn- Crcat«r,ijie pHcr creauit JtettMAdcm vult nus capite jo.quid creatura cft creator. turtua. Itcra , non magis repugnat Chrifto ejfe poft nonejje,

Dei non

qu^m

effe:

non

ejft

poft

vetc mortuus

fuit

ejfe

fed Chriftus filius

:

459

habitudinem ad natiuam,ide6nonpertiner ad communicationcm idiomatum. S(.d vbi non eft exprcira rcpugnantia , folum illa , qujc pcrtincnt ad vnionem , tamquaro przintelledla , non communicant.

dicit

Alitcf dicitur

quod

,

Varro hic

quoddam

creatura eft

commune dcnominatiuum,ficut caufatum & fc extcndii ad omnc caufatum & fic poteft Chriftus dici crcatura. Hoc p.-itet, pcr audloritatcs ,

^

'*°"

,

Sandorum. Damafccn.cap.yo. creatu$,& increaius

ftus cft

quod Chrijtw dicitur Creatura. perXJir^incm voluit pUfmari

&

cap. pi.dicit

cap. 50. dicit

&

:

quod Chti-

dicit

,

quod

hoc vult Lco Pa-

pa,& Augiiftin.Quod crcator diciturcrcati.San(fti tamcn ncgauerjnt Chriftum clfc jcrearurara propter hoc quodnolucrunt coinmunicarecum hxreticis , qui dixerunt Chriftura cfte puram ,

creaturam.

igitur poft efe habuit

;

igitur pari ratioi>epoiuit eiTc poft »0«

CH O L

S

M

V

I

II.

efe.

Alia ratio ponitur.quare Chriftus non dicitur

Explicat ejHomodo de rigore voci^ fuflineripotijl,

quia ilU, qui nnportant ncgationem, non pracdicantut dc (e viuicuo proptct vnioncm natura; ad Verbiimjquia fi quantura ad hoc cflct

Chriftum non ejfe creatnram, cjuia creatio Jtriile , fupponit omnino non eftc, reffiicit immediate primMm

coraraunicatio iJio narum.cura cx priuatiuis fequatur concradidio , fi priaatiua prscdicantnr dc

non

crcatura

i

,

Chrifto,contradid>iiapta:dicaburitaiihuiufmodi iant

creatara,& «ternun!. Vcl ponitur alia ratio qus important tefpeftura ad namram crcatam,non pei tment ad comnianicationera idiomaium habitudo cnim natura: ad nataram impedit verificationcm talem :

;

deChrifto: ctcatura importar rcfpcdum tur

,

igi-

;

&

efficieni

primum

dans

d*

,

lai^ge fnmpta/iipponit

nun-

eftf totale.f^trumcjue repugnat ChriJto,ejuia

^uamfuit fub non ciTc.C^ nen hahet ellc totale vnum, perfe rejitltans ex duobtu txtremit quod Juse explicat per optimam de^rinam. Vide ipfum in Oxon. hic a num. 7. vl>i non vetat ,Ji dicas , Chriflum ejfe creaturam faUtati* faluandii. Santli autem , ( vt ait Varro) ahherruerunt ah hoc ,propter httreticos. Vi:

ele

ni,

pre hec loca Augujtini

Hienmymi (^ Damajce-

,

,

apud Do£lorem, num.6.

vrgentiffima

dcc.

Contra, prima ratio non valct , quia fi intelligatur quod illa, quae importaut negationciu ita quod abfolutc coartadidorium alterius, illa iion pertinent ad communicationcm idioniiitum,hoc eft vcrum.Scd n.hil ad propofitum,quia fic non

efte

,

& argumentapro hocfunt Vide in fo-

^uibfti difficillime fatiifit.

Uitionibui.

,

Chr!/{M4

faJpbilU

efl .

^

imfajftbilit.

importat crcatura refpcdu Chrifti. Si tamen intelligator de negationc impottata per priuationem , aftumptum cft fallum ,quia fccundum

Damafcenum

capite 50. Chriftus cft paOibilis,

,

& impaffibilis & non fequitur ,

igitur

non

eft piifibilis.m

,

eft impaflibilis,

aliqua matcria , gratia

focmx. Tamcn quanJo non

cft ibi nifi

ta in fuppofit6,tcnet gratia matctia:

,

vna natu-

& fimilitcr

gratiaforma: tcnct.vbi funt dusc, hoc eft impaffibiicjigitur non eft paffibilc rationc illius natu-

tamen non fcqiiitur,vbi funt dui uaturic in illo, dc quo dicitur vnum priuatiucoppofitorum. Vnde non fcquitur.ifte eft caecus.igitur non cft videns nifi gratia matcriae quianon habet nifi vnam natiiram,cuius eft vna vifio.Si enim haberet duas naturas, quarum cirent dus vifioncs non fcquerctur, nifi qu6d folum non eflct videns fecundijm illam naturain , fccundum quam cft czcus, ideo

rac,

Ifle #y?

eue

,

ri.

fgt non

vident

,

Ktn

ratione cuius

cft

impaflibile abfolutc

:

;

,

femfer ftqititur.

,

Mon

fcquitur:fi Chriftus cft crcatura

eft crcator;nifi

:

igitur

non

fignificatum huius vocabuli crea-

DIco tamen ad qua:ftionem, quod negzii dewitiatc vocis:Cl}riJttft

ifta

ejt

;

adefficicns

,&ad w«

f^prafcctkiis.

Vltra pri-

mumaddit crcatio ftiidte .iccepta ,ordincm ad caufam primam ,iquafit immediate. Vltra fccundum addit habitudinem ad oppofitum praecedens,

quod

ita

quod

illud

fit

non

ejfe

fimplicitcr

Dt hoc ia Oxon. i. d. J-S- *»"•*• d.i, q.l.

,i-ta

pure nihil. Creatio tamen paffiua non dicitordincm ad caufain priraam mediatCjvel immcdiatc idco ignis gcnitus ab ignc cft fit

ftridtc,

:

cfFedlus ignis,fed creatura

militer

,

creatio

non

Dei,& non

ftride per

ignis.

Si-

habitudinem ad

oppofitum praeccdens ,non dicit *^ fiinpliciter cius.quod accipit , ficut poncntes multasformas fubftantiales , ponunt qu6d qua;libet dat ejfe fimpliciter , non tamen dcftrudlo ejfe eius vltimo acquifito, dcftiuitur quodlibct ejfeeias fimpli-

Vtpatct fi primo dcftruitur compofitum exmatcria & fotma fubftantiali vliimoinduda: adhuc non deftruitur ejfe totalc, totalit cr fimcitcr.

;

&

pliciter.

Sipoftca dcftruitur

primum


acqui-

fitura viagencrationis,tunc eft annihilario.prius

tamcn

Secunda non valct , de habitudinc ad naturam, quia abfolurc concedcndum cft quod Chriftus cft minor Patre. Hoc vult Auguftmus fuptrr illud Pfalm.8. Paulo mintu tninuijti , &c. &c tamcn minor dicit h.tbitudincm. Vndc fi vnum cxemplum tcneatjfallunt deccra. Idco ex vno excm-

nem

non potcft infcrri quod ita eft vniuerfaliter. Nccefthoc caufa fufficicns alicubi,qu6d quia Scetioper. Tom. XI.

acquiiitut
,

6. Creatio Jue

Primo , quia creatio paffio uddit vltra fadioncm ^"'* '"'"'* paffiuain duo quia facHo paffiua dicit ordincm pt.ir,„,,„

tura elTct i!lud,non effe crcatorcm,

plo

poteft

creatura,

corrup'io crcatio igitur habet ordi-

fuit

:

ad non

primi

effe.

ejfe

przcedens

Qnpd

piimitate ailxquationis nerationis.

Exemplum

quatum cftf^totius, tis

,

quia

cft

acceptio

poteft intclligidupliciter, vel ,

vcl primitate via gc-

primi

,effe l:o

ninisadac-

vt humanitatis refultan-

cx vnione partium. Exemplura fccundi

quod matcria cftet ab zterno,

Qq

;

,

ciim

& cfto

& pcr confcquens, i

piimum

Creatit largi

^Htnptlqmdf

Lib.lII. DiftinaioXr.

460 primatn

ejft

via generationi»

>

elTe^t fjeri

ptumpcr creationem > adhuc primum poHet iargc

7Conditt»

pim

,

qutd

fretttur.

E«**»«>«»if^ti (^ Virb*

,

vt habet orciincm

Hc podct ad ntn

dici creario

totale pr;^-

ejfe

fcquitut,huc

igitur Socrates

,

quia

fadum

quod

nou

,

enitn accipit

to-

effe

primnra ptimitate adaquationis, naiura tale refiiltat ex Verboj

eft

nuUum

&

lius

,

nem ilcut

ens per accidens

vnitate vna pars informat

,

quia adhuc in

aham

,

& fibi

mediatc concipi fecundiiin corpus

bium

videtur.

;

qaia ficut ibi poteft dici pars, ;

quando aliquid natmn

,

eft

denominare

&

&

totum,natufabiefbum , partem, lam , fuppofitum squahtcr, non per rationem partis folum denominabit totum , nec per rationem fuppoHti naturam , nec ccontra, quia fi accidens

,

&

&

xquaUtcr poffet denominare partem vnam , aliam > fi cx hoc,qu6d incft vni parti,denominaret totum , pari ratione oppofitum priuatiuc denominans aliam partem dcnominaret totum. Sidc fuppofico , &^iataca, & pcr confequens idem fimul denominatur fimpliciter ab oppoHtis. Sed crcatum natum eft dici de quolibet aho k Deo , & creatura fimiliter , quia efTcntialiter nataeft dici denatura ficut dcfuppofito; igitur non propter hocptccisc , quod dicitur dc tniliter eft

eft

;fed vera diftirt6iiHe ,id

/Ethiops fecundum quod habet dcntes,

,

cftalbus. Fide Do£i. in Oxon.difl.O.q.i. 0" i.Prior. traii.io^.in Ioan.Na^an.orat.ii.num.ji. ««efTc

fadum,e^ Leoferm.^ .Pentecoft.c.i.dicit ^uare loeutio non

premHnt,&

effet

vera.

AD

fecundam quzftioncm dico qu^d quan10. do propofuioaffirmatiua falfa cft ex rcpu- Ad qu«ft.a. gnantiatcrminorum, nunquara verificabitur pcr determinationem non aufcrentem illam tepugnantiam. Scd ,/fff«4«/«;».additum tcrmino,non hj infUMH' diminuit ipfum igiturnon aafert quin fignifi- tum , additum termiBO cCt ,

:

,

quod

pi ius

igitur

:

creatura

homo

,ej}

,

ifta ctit falfa

creatura

trcmo , quod

non| fufHcit ad denominandum fappufitum talis naturz.nec ratione alterius in Chiifto, poiila

Vndelicet Chriftus poiret dici genitus pet naturam , non tamen diftm dicitur gini/tn ftr citur croatus per naturam , quamuis natura creap^:uram,& tar;quia gcnitam natumcft dici de fuppofito ^ loiumper naturam, vt per rationem tcrmmi rortnali$:fed efTc crcatata zqualitcr dicitur dc natura,& de fu^'pofito ide^ non per hoc, quod conucnit naturz.potcft dici de fuppofito. teftChtiftus dicicteaiura.

-

:

Ad primum

primx quxftionis , poeft hoc ; igitur ctcatus, vcl increatus ,non valet refpcAu illius, quod includic duas naturas, Nunc aurem nacura huraananon efthomo,fcd Chriftus honio ha-

^^^

'^''^*

principale

i{^ii^ diuifio

Chriftus

, fi

eji

bet infe daas naturas, idco neutrumerit dan-

1um,vtUn

dum. Vcl

trtAtum

eft

eflo

quod

homo crcatu^

:

fic

;

non fequitur , Chriftus non

igitur eft cteatura:ficut

Michalus muficus corrumpccur cras: jgitut Michalus corrumpctHt;quia Chrifttu diftrahitur tantuni pct hoc,quod dicitur hmie-.Cicut

fequitut

,

n arguitur Socratcs albuscft annihilatus ,

:

igituc

Socrates.

Ad aliud concedo qu&d de quo dicitar iiifc,

rius, dicitur fupcrius

ad ipfum

:

fed crcatuta

non

cftrupcriqs ad^uodlibec i(liu4^Deo,itaqup(i

,

falfa

,

Chrifliu

Chrifltu ficHnditm tjMod minuit.

tzmen fi aiiquid addatur cxipfum , licet ptiijs fueric

:

diftrahit

rcpugnantia victualis,poteft pcopofitio ra

:

vt

li

dicatur : *y£thiops

cundMm

&

hzc cft

fi

Chrifte dieft

giiantia virtualis,tamen

humana;,

ejfe tempocrcaturam,w« video ,Argumenta certe ad hoc

ejfe

inter Catboiicot nihil eftpericuli.

Chrifto pofTet dici creatura , non tamen propter hoc de fjppofito , vt de Chtifto quia igitur non :

n*llti

velvera

natura.dicitiir de fappofito:igitur licct natura in

pofTctdici deeo,nifirationenatarz

M

fccundum quod homoccdupH-

//iir.-Chciftus

caiiuc,cft crcat ura ,fMfa

ralem. Si diceremtu eiiam

Chriflus crcatura.

Icem

e.

hoc.irgttres'

IIL

q.iS.Patres admittunt,Ch>iftumincepiiTe.yiH^ftin.

eft

Chriftw

CHOLI V M

S

vix generationis

,

fiionii.

& ficpoflec

eliyfecunStm hHmanitatem. EodemfenfH hac eftfalfa^

|n propofito neutro

Vetbum eft prior pars ficut tnateiia ejfe Vetbi non cft «i^acceptum per creationem ; non igitut

quti'

,

modo. Ideo quantijm ad primum ejft lotale , non poteft dici Chriftus creatus ,necquantura ad ptimum r//«^ primitate ret.

ifi

denominari^ crcatione iramcdiata, du-

totutn

tali

inhz-

;

,

,

frinetfaii

priijs fuifTet.

fic

,

frimt

eft creatus:

quod Socratcs

non fcquiiur ,fadbum eft hoc, iginifi cHc hoc, lit primum efTc il- TaSum

Sicatigitur

humana quia ex illis non conftituitur vnum pns , cum neutrum Ht alterius adus nec potentia altetius. Nec fit vnum ex his per informatio-

g^

igitur eft creatumi

;

non fcquitur , eft creatum album, igitur aliquid htt eft cteatum, quiaduo prima infunt toti pet par- vil iUud:irgt ifi f»Hum tem , ic nun parti , fed edc crcatum zqualitcr fimflicitir, ineft toii &parti. Quate autcm non dicituc non teni;c. immediate crcari fecundum animam ,ficut im-

dici Chriftus creaiura

frimntn

cfto

;

Dco

Socratcs albus

lUud igitur quod creatur , habct ordinem ad primum cfHcicns immediate , ftri^e accipiendo ; vel mediatc , large ; & habet ordinem ad "*'' '^' fimpliciter primitate vix gencrationis, hoc eH: , primc partis. Piimo modo non potcft talc

M

:

tur eft

ntn rtfultta

&H(iri Chrt

cft aliud a

quia non leqaitur

cedens.

vn^m ftr

f*

&

acceptum >

e(Ie

acce-

<;^totale

dentes

albtu

eft

,

dicendo, rftalltMfi'

fic

addituc determinatio diminucns

,

praedicatum tefpedlu totius

,

non autem refpcdu

partis.

Tamcn

albus

fecundum quod habct dcntcs ,

,

quo modo

vc-

cfle

hic eft repu-

fi

ex hac inferatur

,

iEthiops

eft

ifta cft ali-

Chriftas

(c

cundiim

impropria. Sic in propofito, creatura quod homo,

fimplicitcrrepugnat Chrifto,

&

cft ctcacura,

fi additur>Chrian vir», fecundijm qu6d homo ; adhuc qutmtdef non auferrur rcpugnantia,nifi fic intelligitur,

ftus eft creatura

Chriftiisfecundiimhomincm cftcteatura,&

jj»

fic

dicit Magifter in litcra,qu6d Chriftus

fecundiim homincm , hoc eft , fecundiim humanitatcra, eft creatuta non ficut dicimus quod corpus videtur fccundijm colorem , quia ibi non cft diftra<5tio : fed/fic dicendo.Chiiftos fccundiim humanitarcm cft creatura ; creatura , vt htc przdicatur, :

diftrahitur.

Ad primum dicitur

,

principale huius quzflionis

Chriftus fecundiam

verum

quod homo,

,

cum

cft ali-

II.

Ad

arg. q.t.

nec ramen oportct concedere: Vtritm Chriigitur fccundiim quod homo,efl aliquid creaium, ftm ftcudhm quod hemt, vcl incrcatum ,nifi incelligatut fic , fccundijm criatum, quid

i

eft

,

fit

.quod homOjid

cft

,

fecundiira illam naturara

,

Sc vilinettatii.

tunc concedo quod

illa natura eft crcata.VcI concedo qabd Chriftuseft aliquid crcatum , fecundura quod homo ; fed tunc ftat homo pro natura,

vcl conccditur aliud mcmbrum , quod Chriftus fccundiim quiSd honTO,eft aliquid increatum,dico quod tunc ftat pro natura increata in ipfo. Ad aliud jf PhyficQC, dico ^u6d aliqua nata AdfitMtnn, .

fiint

Qu^ftio Vnica. funt pfscfsc incde toti fccundum partcm principalcin,ficut crifpitudo j aliqua vcro fccundum

omncs

partes

,

yd fccundum

principaliorcs par-

vnam partem,

tes.Primo modo,quoddciiomin3t

dcnominac totum, Sed fccundomodo.vcl

tcrtio,

,

alteri infirmitas.fimul

Vclaliterdico,qu6d Ariftotelesnoncurat dc

hoceftratio.non

fummum

clcuari ad

potentia cleueturad

quid fiuc

,

fummum agere;

i"cft tali parti

,

fed na-

Item,ad hoc

cui intrinfeco in Chrifto, ficut realitec exalia parte fanitas ineft alicui intrinfeco in toto polfit

non potuit

peccare.

fpecialis.Omnes opera- SicmhJs,

eft ratio

com-

municationcm idiomatum;igiturimpoflibiIe eft natnram aflumptam peccare , nifi Vetbum obliquc ageret fed hoc cflct Vcrbum non efle Vcr» bum ; igitur, &c. :

SCHOLIVM

quod ex hoc, quod qu6d tncft toti, oportct

:

non

eleuata

I.

,

qu6d per thontcem intelligat partem principalem , cui fi ineft fanitas , non eft compoflibile quod infirmitas ineft alicui patti,a quapotcft totum dcnominari. Scd in propofito Cnriftus cft creatura fecundum humanitatem,fi quoquo modo fit creatura , & ifta pars non eft principalior ipfius Chrifti,ide6 non poteft argui cx hoc,qu6d Chrrftas eft crcatura , ficut quod homo fanatur fecundum thoracem,fed quodcreatura ineftali-

illo

eft

tiones Chrifti funt operationcs Verbi pcr

;

fcquitur

R»tiofrim».

efie,

:

fic

,

,

^^^^ faluari de virtute vocis

ab

tuca affumpta

tripIicitcT moucri hoc cft realircr ineft, denominet totum fiuc non videtur , fi dc»

dtntmirmtur /*"** '*,'**

trt»tit4

fummc

tur ipfa

g«4r* htmt Logicainillo cxeraplo, fed dcrCjCum dicit ali-

mttur».

nifi

Ad

fuit impeccabilis.

tibus,non tamen 2qualiter,fed ptincipaliter thoraci, fi accipitur pro cordc:quia fi nata efTct fimpliciter inelTe multis aiquc principaliter,ciim vni poflcnt cotrari.i ineire eidem fuppofitoabfolutc.

i

vnione,

potcft narura

fummc eienata ad iiuTimum eje; igiturexcadcm potentia ad Imwmam. a^ere igi-

li.

ftut

intcntioneMagiftriinlitcra,& Anfelmi i.Ulf.Cur Deiuhom» ,cap. 10. Qu6d quia erat aflumpta ex

non nifi infit fccundum omncs partcs.vcl plures; nuncaucem fifanicas natacft incircomnibuspar-

parti pofHt incnfe fanitaJ

du*itM^hr^-

461

,

Ex vi

vnionis hypofiatictt pracise, natura ajfumpta

nonredditurimpeccab%lii,Ita DoSl,hic drfupra d. i.q. I

.fiquuntur Henr. Rubion, Gabr. Marfil.Baffol.

Du-

r»nd.Rhada,citati.Ouando,Faber,TartaretM4,crLeU' chet,htc,(fr

omnes Scotifttt^Chrifiusficundum hancfinefi impeccabilit ex vi vnionis prtcise.

tentiam non

Gluidam ita inflammatifunt

,

vt dicant

,

contra hane

fenttntiam non rationibM ,fidflammis agendum, Sed nibilfilidum ijuo hoc probent,adferunt. Patres afteriintf

& verijfimum eji,Chriftum MJfermt talem

ejfe

ejfe

impeccabiltm ,fid noH

ex vi vnitnis pracise.

licct

DIco tamen quod cx vi vnionis non redditur

totum denominari.

ifta

3-

nacura impeccabilis, quia potentia non NMtura af'

habcns in rationc a^us primi, non alitcr fumfta »«« fe habet ad a(^um fecundum;quia fic feftuca ma- slittrfi habit in aRu nens fcftuca,po{ret produccre totum vniuerfum; frime quam aliter fc

DISTINCTIO

XII.

,

Qy iESTio

fed iftapotentia

Vnica.

D.Thom

1

j.p.f.i^.^x.i.

(

vbi Caiet.'&

Mcdina^(^ibir ^.t.«rf.i.D.Bonaucnt.«rf.t,^. i.Richard. mrt.i.^.i Ducaixl^.i.Gabriel j.i.Palud.f.i.Marfil. hie j.^.J.j.Bartbl. q.i. Ruhion ibHtm. Henric. quodl.i.tj.i. Suacez j.^.i^.^j./c^.x.Vafq.t^.fii. Rada ^.f. tontr*utrf.^, Mrtitul*

quKticur primo

I.

fitpeccAre

f

di.vero tjued

vohii mendax.

dixit

:

Sed

ftrum ChriflM

,

fuerit impeccabilis

,

ittt

quod non fof-

Qupd non. Ioan.7. Si non noui enm , ero flmilis

ipfc potuit

hocdicere,quia

igicuc potuit dicete falfum

,

fic

igicur potuic

peccare. StfunJum.

Item,Auguftin.5.de Iib,arb,MeIior

cft

natura, ;

,

Item,qtiod quis potcft.fi vulr, abfolntc poteft: fcd Chiiltus potcft pccc.tre lutc potcft.

Maior

paret per

ritu,& {nctz-.Illudh^het

, fi

vult

;

igiturabfo-

Augultinum de Spi-

ejuit in

potefiate,^uodfacit,

fivMlt.XAtm vult Anfclmusy?f««Jo libro^Cur

Dem

homo.cap. 10.

Oppofitum

:

fi

potuit peccare;igitur potuit

damnaii igitur filius Dci potuit damnari. Dico ad quxftionem quod beatitudo potuit po'" caufa quare Chriftusnon potuit peccare, aut fecundum aliam viam , potuit poni caufa cx vnionc adVcibum:& hacc fecunda vidctur de ;

,

Magifiritfinio.

eadcm

fit

cfTcntiar,

fi in fi ferfo-

itate extrinfeca,

& & eodem modo polfet

, C\

tffit.

prius

perfonata propria perfonalirate,& in nullo fuillet natura mutata in adtu primo fi fuiiret fuiflct

,

ancequam

cx hoc folo , quod eft vnitas , quantijm ad adtum primum.

afliimpca.

non aliter

Igitur

fe

habec

Item.appctcnspoteft ali
,

quia polTcc

omnino non fcicns quod airumpca plufqukm natura non aflumpf,i,

aflumi dormicns

vcl

,

,

loquendo dc potcntia Dciabfoluta. Idc6 dico Natnra

qua: potuic pcccare quim qua; non potuit fcd Verbum alFumpfit naturamhumanam meliorcm, & mancntem meliorem,quia ipfeairumpfic liberum arbitrium,& quidquid percinec ad veritatcm natura: humanz in nobis. Tertium.

fiue

ab eflentia , ex fola vnionc natura: hu- natn mana: , non aliter fe habct in rationc principij agendi quantiim ad adlum , quia illa natura eft nunc pcrfonatur pcrfonaf»rim6 perfonabilis ,

intrinfecc perfonaca

}.

Irca duodccimam diftinAionem Argum.

,

Iiue aliud

ytmm Chrifi(tifi4erit impeccabilkt f Alenf.j.f.j.i^.w.

animz

Scotioper,

Tom.X/.

qiiod natura alTumpta

hoc,qu6d

non

»f-

impcccabilis cx fumpta IX

cft

hotfrteisi

afliimpta,nifi

cicur,Ioan.

i .

dc congruo ; quia, vc di- mon

vidimHtgloriam

eiu4

,

tjuafi vnigeniti,

efi '"*-

fett»yilit.

hoc eft,de congruo. , dico qu6d Magifter qu6d natura de congruo non Ad Mj£ieft priuanda tanta plenitudinc gratia: quamdiu ftrum. eft vnita Vcrbojnon ramcn vult hocefle formaliter ex vi vnionis. Idcm intclligit Anfclmus. Ad primam rationem , dico quodnarura non Ad ratientlit cft cleuata ex hoc , quod aflumpta ad idem effe frimnm. formalitcr cum Vcrbo,nec potentia ad idcm ope-

Ad

aliud in contrarium

in litera intelligit

,

,

rari formalitcr, fed rantiim per

communicatio-

&

nem

cadem operatio; idiomatuni eft idem effe, formaliter ramcn manet (,//> propriumjnatura: humanx aliud ab e^e proprio Verbi. Contra

illud

,

Verbum

fupplct vicem fup- QhiiQio

pofici creati,fcd pcr concefla, fifuppofitaretur

Qq

3

propria

I.

Lib.lII. DiftinaioXlI.

462 propria fuppofitationc fuinptae

&

,

,

idcm clTet ejfe naturae afcadem opciatio for-

per cunfequcns

roaliicr vtriulque. $$iHni4,

Item, etfi non

idcm

formalitcr,non provcragcneratio in natiuitate Chriftii quia ad hoc qu6d fit vera gcnerafit

pter huc fcquitur quin

tio

,

non

quiiatur

ejfe

fit

quod rj^omnino nouum acfufficit quod ejfe prahabitum com-

requiritur fcd

,

municctur naturx humauae. Item , aliud videtur confequcns ad illam opinioncm , qux ponit quod ejfe £ii aliud ab elTentia, quia potcft eflc vera generatio , pcr hoc, quod

r*rtf4.

noua

eirehtia

mcn non

acquirit

ejfe

nouum fibi quod ,

ta-

fimpiicitcrnouum, fedab aiioprz-

cft

jtd ebieSiit-

humana

tc.cflet prscise

effe

fi

ifta

,

prium

clIeniiaE,

& tunc fuppofitum hic non habcbit pro-

ejfe

,

fcd

tantum

tfe

quod Verbum nullum?,^ haep naturx humanac vcl qo6d diillmile

oportet hicdicere nifi

,

cft in

f^utmodo fuppofttum

Vrbi

fufpltt

•uictm fuppo-

Jfitrftit

;

propofito de natura,

fi fupponitur in prodicitur,fuppofitum increafupplet vicem fuppofiticreati , vcrum eft in

hoc, quod perimat dependcntiam in adku naturjt ad fuppofifum, quia non depcndet fic adu , ficuc noncflft tcrn)inataa£i:u,cuni ^Jcpcndet ad fuppofitum cxttinfccum ; tamcn non caufat idcntifi

tatcm formak-m , ficut (i natura fuppofitarctur in ; quia fuppofituiTi cxtrinfecum cum natura non habct ejfe ita formaliter idem , ficut fuppofitum inirinfccum , nifi Verbum nuUum ejfe habcrec aliud a natura humana , qoia fuppofitum non dat fe

naturx, ncque agcre.fed e contra vniuerfalitt r

ejfe

incrcaturis.

4i

tHelt. i,

Ad

qu6d generatio poteft Verbi, vt huius na.uraf: , qu«ro, aut intelligiturquod nihil fit nouum .nifiquod aliud

cura dicitur

,

ejfe

huius? & tunc fcquitur quod formalisterminus gencrationis eft rclatio rationis.Vcl inrelligitur quod tciminusgencrationis fit ^j^illius

rj^^fit

natura:,quod

fit

aliud ab

ejfe

Vctbi

?

& tunc habc-

^i

ttrtiam,

l^ntwxm tiffumftnm h»if'' proprium rfTc

JifHaaa

nh efTe Verhi, dc hoc fupta

tcriiura

,

dico qu6d illud non cftconfe-

^ opin,

0ri,

^ratia

mnfttit prticise ex znione hypcilaticM, nequeex ,

neque ex gloria

fct

fuppofirata in

ejfe

proprium naturac

(c,

cx aflumptionc dcftrueretur ,

&

H itcrum derelinqucre-

vcl adnihilaietur

,

,

vel eflet gcucratio

fcdtantum pcr communica-

fpeciajis dc opcratione

intenjine loqnende de hoc)Jed

&

tem Beatorum, in Oxon. 4.

difi,

49, 4juaR,

Report. ^udji. f.per hec falhantnr omnia pojfent contra Do£iorem, (juia

fium

ejje

6. ,

& ihi in

tjua ohijci

nunquam ajferuit Cbri^

peccahil(m,fed exprefse docetejje impeccahi-

lem, non tamen ex vi vniortu prscite.

DIco

igitur

quod caufa

impcccabilitatis na-

s.

Vcrbum, quia gratia non op-

AuBorit di-

turg in Chrifto,nequc eft vnio ad

ncque gloria

neque gratia ,

,

poniiur peccato formalitcr, lcd virtualiter

,

ficuc

fui cfl"edus,& ha-c ficur caufa

con-

cft

Vcrbi,cum dicitur,om-

:

Verbum refpeftu opcrationi? Chti-

termiaatio,

§iut cauf» impeccahili-

caufa oppofito

& fecunda; quia potentia vtitiit habitu, lcd nulla caufa fccunda, & con-

tingens,

& non c contra

tatii Ciirifii.

;

tingens fimpliciter repugnat oppofito fui effie(5lus , quin talia poirunc fimui conferuari dc potcntia abfolutaDei. igitur rcddit illam natutam impeccabiDico qu6d pleniffima fruitio ,quam habuic Chriftus. Qupmodo tamcn ftantfimul , quod fic

Quid .'

&

viator, plcniffimc fruatur, patcbit diftindione decimaodlaua. Qua^cumquc enim fit ratioimpeccabilitatis in aliis Sandis , non potuit poni

Chtifto,quamdiu tamcn videtur , fi fuic impecquomodopotuit mcrcri?

alia ratio impecc.ibilitaiis in

fuir in via, difficilc

cabilis

,

dupliciicr accipi,vcl proui dicit exprimcrc voca,

autcm ccr,

vel prout dicit aflentitc mcntaliter. diceiis

hanc conditionalem,fi

9. Adar[tim.i.

Nunc

tu es afinus,

duas Catcgoricas materialifalfa,fi confidereturin fc; aliqua falfa , vt pars huius condi-

,

dicii

quarum vtraque

non tamen

eft

Vnde ifta

vera ,ncc

prolata^//» tsafinm,ncc eft potuit Chriftus dicere

fic

falfa. Ifto

modo

orationcm ,quaE fecundum cllc falfa,

fe confideratapoflct

tamen nuUus perfcdlc bcatus potcft

di-

ccrcfalfum.

&

cft hoc vcrum de Verbo , quia aflcrcrc talem orationem fignificatiuam non conucnit, nifi vtcndo voluntarir ip^a; hoc aotcm non con-

Secundo modo

Chrifto

,

,

qui videt

maxinie

omnia

in

,

ucnit,nifi cx dcfcdlunaturali

nes operationesopcratur Vcrbum.quasoperatur natura humana dico quod nullam raiioncm

^i^i^ habci

(

ex fruitiene perfeUiffitrttt Chrijti intenfiue , extenfi' ue, De quo vide DeSiorem explicantem impeccahilita-

tionalis.

tionem idiomatuiTi. Ad fccundam rationem prius fadlam ,qua:

M»

II.

ImpeccahilitM fuit ex perfeSliffmA fruitiene eitUt ittique

ab *//? Verbi , fequitur quod impcrfedc aflumetctur natura humana,& quod fi priiis fuifter aliud

,

7-

Verbe,

Trinitas propier hoc,

SCHOLIVM

tu cs rudibilis

&

cadcm fonnahtcr

ralientm

tributritur

;

fumiuir natura humana, fcquitur quod non fic aliud e^ cius,quam f,^ Verbi, nifi cum aflumptione ftare*/
,

fec-

»n id

quod agit quantiim ad fubftantiam aAus,cum quis aAu peccat tamcn male fonaret dc Dco , quod Vcrbum obliquc operarctur,& inconucnicns eft qu6d nalura alfumptaobliquc agat , quia decongtuo haber picnitudinem gratiac, fed non cft concradi<^o

liter

noui effe proprij ipfius natura. Dico igitur quod narura aflumpta dicitur ens ,non formaliter*?^ diumo ncc fic communicatur potemiz operatio

^d

quam nunc tota

qucns ad illam opinioncm, fcd magis cft contra; ifta eft vcntilata, an ex hoc quod af-

quia quiftio

tur fibi

>

fi

Ad primum principalc, dico quod dicere potcft

lur propofiium.

Ad

egrtt

ipfaobliquc agcret, non alitcr dcnominarctur Vcrbum ab opcratione aliqua,

lem

tcrminari ad

6.

humanam,&

cum

prio fuppofito.Et

tum

fiimf.ta

,

&fuppofiti;

natura humanae , ficut uippofitum aeatum non habet proprium aliud ab ejfe natuiae, fed idem formalitcr. Vcl igitur bet

Si nittura sf-

dcnominaii ab operatione fccundum naturam

natura

quiafuppofitum non haberct ^jj/^aliud ii natura. Sed hic fequitur oppofitum , quia fi hic cflct fici eflct idem efje formalitcr fuppofiii, & naturafhu-

manz

& Spirirus fandus;

,

opcratio naturae humana- a Vcrbo

eft

fuppofitaretur in fe propria perfonalita-

idcm

habci Patcr

quz non eftcta lota Trinitate, ficut fi cflct naiura humana fibi dimifla ; fed tuuc non eflet communicatio idiomatum. Non tamcn dicitut Vctbum ncc

naturam alTumptam cblique agcrc.

habitum. Ad primiim horum ,dico qupd ntmi.

quam non

fti,

,

vel etiam morali,

quiavel ficproferens deceptus decipit , velnon deccptus vultdecipcre ? Si primo modo ,efldefcdus naturalis , quia crror , & malitia paMialia funt , ignorarc enim vcrum eft malum pornar. Si

fecundomodo, profeicns

cft

vitiofus moraliter:

ncutto

TAlfum n*n potefi Jici fi-

ne deftHu naturad, vil mordli.

Qu^ftioLii.&iu

r;

iud

poicntia Dei abfoluta.

fiuere in fuperius in Hterarchia

Ad

Kiiud

quod

melior

10.

A*

ft.un-

noii puteft, M'itfr

quod Auguftinus

dico

,

efi

intelligit

natura.qu* petejt pecc0re,(^aim qujc

comparando nataras

,fi

d.7.q.3 n ij. j.q

i

n >.& J

nam

VII.

vii-

1.

jld tertium.

fcilicet

nobis,manebar

ficur eftin

,

Deo,& conftquens poreft

k^ficui ai propofiio. ,

tiiere

q.icns contingens

fo;tjt,;xfoui' tur.

,

quod

quia

Chrifti haberet

Oppofitum anima

&

gratiam

non ,

poccft iu-

fed

:

anima

fi

ipfainfluerec

Chrifti fuit capax illias

:

vnionis,in qua fuit

dum Auguftinum

ii.titTrinit.cap.^.

Vtrum fumma

T

s

1

o

I

gratia fit

L anima

cfillata

Chrifit ^

(•.j.DThom j f.ij.g.a.ii.^hicjj.Mrt.t. D.Bonau.«.i q.t. Rich «.i. ^t. Ga.br. ^Mfi.i. Suac 3./.

Alenf.j.^.j.ii

tom.i.d.ti.feS.i,yi{q.d.^6.ir

t^y.

VoD non;Auguft.i3 Beatm

efi

,

dcTrinit.cop.j.

^ui habet quidcjHid vult

non

nibilmali tw/r;quod

confc-

m Oxtn hic.

Scoc.

gendum , quidquid

,

&

eft intelii-

quia iic poftei viator efte beatas ; fed qiiia habec quidquid poteft vellc,& hoc rcdc vellc ; fed An-

quens contingens

gclus poieft vellc maiorem gratiam

tefi

non

eftc.

, potefi velle, quia ifta voluntas Ideo oportct JiddeTe,quod efttu po-

& VHlt,& potefiyvel debet illud veite,

fimpliciter pottfi;z\nn

da, quia aiibi

cnim

&

tthfilute

propofitio negan-

cft

propoUtio coalTumpia^eft pro-

illa

poficio cundiiionaiis,propter implicationem in-

dicam

,

vait, igitur poteft volare

,

compoflibilis in antccedcnte : vt poteft volare

,

fi

fi

lapis

&

fic

Auguftinus & Anfeimus. Si autem iic applicetur ad Deum , nihii inconueuiens fequiiur , quia hsc eric faifa Dem potefi velintelligit

:

U

Chrifti

gratix

non

quia fecundum

,

,cum

fit

fc ell

x. Arfument,

fnmum.

vuli adlu foliim,

quid , potcft velle illud. Ideo anieccdens hic eft abfolutc niccttliniim,petejffivult ; Sz hoc conlepotcft

Cttitri.

fumma gratia coilata,fecun-

Qjr ^

cffc iropoffibi-

,

fummam

,

igitur il-

;

in nlturas Angclicas.

voluntas tua vuli ali-

fi

natura

cft inferius in

Similiter de adku volendi

poicft anieccdens eflc neeeirarium vuir

in Chrifto

perpetuo quantum ad id , quod eft dc efteniia libertaus atburij crcati. Ad al;ud,cum dicitur quod qnis poteft,fi vulr, «bfolute poteft ; dico quod ifta eft faifa formaliter , vbicumquc ponatur j quia hic t^ vna conditionalis in aniccedente , qux cftneceftana applicaca

fupcrioris ad infeciuSi

creatas ad inui-

ccm,quia meiior cft natura , quz poteft peccare ».,/•»•1-.. «'«« /"'/ f"'*' Sc quic poteft bene velle ,quam qua: non poteft. <^omodo autcm liberumarbitriumeft in Chritv.ftiittetinterereatat. fto, di6kum eft alibi *, quomodo autem pertinec * Vidcin t. ad tibertaiem provt eft fundamentuin ordinis,

&d

463 & non e contra

neturo moclo potuit Chriftus falfutn alTcrere de pon:ncia Dci ordjnata , licct poffet illa natura dc

quam anima

receptiuus maioris

natura nobilior

;

igitur

Angeius

haberet ma'.orem,quam ani-

cirei beatus,nifi

ma Chrifti. Ittm non oportct dare animz Chrifti maio- Stemdum. rem gratiam , quam fibi fu£cit ad hoc qu6d fit ita bcata,ficut eft apt a nata ; fed minor , qu^m fic fuprema gratia , fufficit , quia aninu Chrifti non eft narura fumma igitur non eft apta nata habcrc fuinmam graiiam. (liud probatur fecund6, ,

;

quia

peccare.

Ci grauebeacificaierur dcorfura,adhuc migraue quietarccur naruraliter , etfi non eficc in ccntro , fi eftci in tali gradu approximationis ad centrum,quaiis compctcret fox narurar;igitur fic natura beatificabilis fatis quietaiur , fi habcac

niis

DISTINCTIO QjiT

iE S

T

XIII.

O

I

I.

gradum proporiionaium fux natura;. Item non cft dare naturam fumraam creatam beatificabilem;igiturncc cft dare fuprcmam gra,

ytrum fojfhile fttit conferri anima Qjrifii fumma,m gratiam conjeribilem creaturx

(^

iii

47. vide ^cot.t,AItlaplt.q.vlt.(^

Oxtn.hrc

liam creatam. Confcqucntia patct

, quia magis ordo vniueifi in perfc(ftione fpecierum, quam indiuiduorum & in hoc quod fpccics funt ordinatx ; fcd naturz intclie(5laales fccun-

confiftii

,

.
Alenf j.f.j.it.i.i. D.Thom.j.^.f 7«.j. ^hie j.yttrt.t. D.Bonau..«.i.f.3 Kicti 4.1.^.}. Dur. qntfi.t.Gibc.q.i. Palud ./. i.Maior. /.j.Suar. rom.i.j p.d.ii./efl.t. Vafq.

d 45.0«

i.

Phyfic.

j.n.

<jMtfi:i.

duin fpeciem non requirunt ftatum infpecitbus; igitur nec muito fortiiis gratia in indiuiduis fuis

fccundumgradus intcnfionis. Antccedcns quia quascumqac creaiura inrellcdualis ininfinitum

V

I.

6 D non. Quia qiianto habi-

tus perfedlior tanto adlus perfe-

Argumtra. frtmum.

6t\ot

adum

,

& quanto aftus perfedlior,

tanto iniendic

habitum

quanto anima

Chrifti

pt.feckiorem,tant6

lis;igitur

non

erit

poteft confcrri

5• Ttrtinm.

;

igitar

ri

creatoic


;

parer, diftai

igitur perfe(5tior crea-

poteft.

Oppofitumloann.i. VidirmsgloriameiHs.glo- Ctotri. riam ^uafivnigenitia Patre. Et Magiftcr in litcra dicit

quod habci plcniiudinem

gratis.

haberet

habiiasintcnfibi-

animz

Qj^

Chrifti tan-

quin maior efTet confcribilis. Item,i.Jr Anima-.lgms crefccret in infinitum,

^

S

T

I

(S

111.

ta gracia, Stcnttdum. fi

Tertlum.

ne charitas creata potcft crefcerc in infinitum, cum femper habeaiurobic(^um excedcns. Itern , maior perfeftio rcquirii maius perfeftibilc;igitur

fumma gratia cteata

fcr,non poirct tecipi

nifi

in

,

cfto

quod

cf-

fopremo perfedibili

a gr-itia; igiiur ciim natura Angeli

fii

natura fu-

pcrior.ipfa eft pei fc(flibilis m;;iori gratia.

^attum.

ytrum

apponcrenturcombuftibiliajigitur pari ratio-

Item

,

ordo attenditur fecuudum in^uentias

fofjtbile

fuit animx. Chrifii frui

fruitione fumma creataf Dodores

cicati qutftiene

^§Si V 6 D

1^^ ^s^

Voiuntas habet rationera

non.

a(5ttuirn via

frim»,^ fecunda.

;

igitur

& in patria

frui.quia potentja habiiu viitur

rcfpe(ftu ,

& non

Sed nniura infenor non potcft ciTc iOiiai refpcdku fumras fruitionis quia aiia na-

c contra.

:

Qjq

4

tura

l.

Arfvmtnt. t'""'""'

Lib.III. Diftinaio

464

tura nobiliorcum eifcleni caufis concucrencibus, iiiccnfiarcm caufarcc : igicur Angelus poccft pcrtitunJum,

fcftiushui. Icem , nacura Angeli tcncia abfoluca Dci

:

eft aiTumpcibilis

cum

dc po-

igicur ifta cria concur-

ranc ad fruicionem,prima caufa, gracia collara,5c voluncas Angcli fic nobivoluncas fruencis ,

&

lior, ffuicio poccft efic nobilior^quia variaca

per

fe

causa

,

aliis

rcmanencibus eifdem

erit perfe\^ior,fi ifta

Oppoficum.

Ccntti.

animam Chrifti ha-

berefummam graciam creacam

nem

,

vc

,

probacum

& fummam

igicur

eft

fruirio-

jquia Dcus non ordinac aliquid ad finem, finem accingcre , quamquam ali-

nifi polfec illud

quando

fruftrarecur fine

fumnum

otdinacur ad

;

fumma

gracia collaca

fruicionem creacam.

SCHOLIVM

L

1 1.

tancum graria: creat* quinpofllirdarfmauis.Aliteriequuur eadem conckilio ex coden) ancccedence.quia cautum poteft produci, qiiancum poteft imitari idcam fuam , li clicc produftum ; fed data fuprcma gracia , qna: poffei crcari ; adhuc, fi perfcdius producerctur

perfcdcius imitatetur

,

ideam fuam,quiaadhuc nonattingeret idcam.

vna

fruicio

vna caufa fic perfediior.

Poflibilc eft

efiiefilone pritcedente

,

X1

Tcrtiaratio ad idem,naturaincelle61:ualis poceft ica perfcfte prodr.ci, quin

adhuc

non

Tertls.

pollct

produci fupcrior illa , vircuce diuina ; igicur ncc poceft aliquisgradus gracia: ica perfcdius qzezri , quin pollet pcrfcdior eo creari, quia fcmper nacura peifcdior cft capax graciac fccundum gra-

dum vlteriorem. Anrccedens patcc.quia producla perfe
adhuc

qua: poffct creari,

,

fccundum gradus perfedionis intenfiue :igitur (i fibi adderctur vnus gradus pcrfcdlionis , non propcer hoc eirct infinica inccnfi ue quia finicum addicum finico , non caufat infinitum fed non repugnat produ«Sto ptoduci , quamdiu eft finirum quia finitum inipfa cflec finita

:

;

PoJit4 expltcAtionegratuJummitjpcJitiHe,

& nega-

mn ejfe

dabilem

communior

tiue ,ponit(tr fententia

gratiam

,<^Uit

,

ntnpefftt excedi :JiiadetHr tribnt clarit

:

Declaratio

,

fuprema poceft duplicirer cxpoSi affirmaciuc, cunc denocacur exccfilis refpedu omnium aliorum ,

& uegatiuc.

&

fic Ariftocelcs dicic

^.TopicorHm,cap.\^.

fumm*

pt/l'

tiui.

An

detur

fum.n» gr»tiu , qut Mb

quod per

potcft

II.

Creabilem ejfegratiam tam magnam, vt excedi wqueat. Prirfto,tjuiafiHOH eJlJiattu,poteJi producigra-

tiain infinitum. Secundo

,

ex Philof.^.phyf.ttxt. 69.

cuiui lecumfuse expendit,& explicat precedere inper-

Jta cum Doilere tenent Durand. i 7. q.i.& ^.d.^^.j. i Caietan. i.i.^uitjt.i^.,

manentibHS.

quod habeac fuperius vel xquale. quod non poceft cfTc in anima Chrifti ncque fumma charitas , nequc fumma fruitio , quia impollibile cft eflc duo fumma j & non eft vlla gracia creata,quin Deus polfec creare xqualem. Sccundo modo exponicur fuperlaciuura negaciue,qu6dalia non excedant ipfum.

art.-j.& i.p.cj.j.art.^.probans effe D.Themt,. Hfnric,

Ifto

modo

,

dico

primus arciculus , an fic pofli» ponpetejl. bilc furamam gratiam elfc in effedu , qux non Ratio prim* probatur quod nonjquia poflit excedi ab alia ? Ec cunc

mli» exctii

&

ii

pofllt dari

terminus ccrtus

,

qui

non

pollit cx-

ccdi ^ giatia, aut hoc eirct ex ratione formas

,

vel

ex partCAgcntis , vel ex partc fufceptiui. Non poteft dari ftacus rcfpcdtu forma: , quia ifta forma fpiricualis eft tia:,

ta

,

quzdam

parciclpacio diuins gra-

vcl charicatis:igicur

cum lemper

gratia crea-

vel charitas difter k charitate diuina in infini-

tum,non poceftdari cerrus cerminus,vlcra quem non conuenic procedcre ex parte huius forms: licet enim non conueniac proccdcre in forma quin deueniacnr ad aliam fpeciem, vc ad nigrcfdftionem ; camcn licet procedacur in infinicum in charicace creara , nunquam deueniecur ad aliam fpecicm , vc ad charitatem increatam. Ncc poteft dari rerminus ex parre agenris, cum ipfum fic infinica: virtutis inruboris in infinitum

lenfiue.

9.4.^ tjHodl.

,

Nequcexpaitc

fufceptiui,quia chariras

i)ic

.

1

.

) .ijuajt. i

.

& ^Hodl.Z.^ Z.yiureol.apud Capreol,

^.difp.^^.fjutJJ-.vlt. art.i.ty£Jculan. ^.phyf.leSi.y. qutft,

}

.Palud bic quaft, .Cano de Loc.cap, i ^.Soncin1

nof S.Metaphyf.ijitaft. j i

DIco

ramen qu6d fumma

gratia caufabilis,

potcft cfle fimul in effedu. lUud

cft iftc

ttei»tiua.

quiaqua:libecgraciacaufabilis diftinfte vidccur gratiam

ab intclleftu diuino qna:ro igicur, cum videac hancgraciamcrcaram, an vidcat iftam diftare per infinicos gradus medios eiufdcm qualicacis ab alia gratia , quam poteft creare , vel folum videt eam diftare per certos gradus ? Si videac eam diftare per gradus finicos jigitur fumma creabilis :

finita eft

gtadus

,

,

& fimul poteft

creari includens ccrtos

&

gratia creabilis potelfc

tnnc

fumma

fimul eflc in effedlu

fi

fecundiim gradus eiufdcm qualitatis incenfiucj

gradum infinitum incenfienim quiliber queiM videt, diftarec finite ab ifto:&tunc fequentur duo impofllbilia. Primum , quod talis gradus fir fadibilis &c tunc aliquacreacurainfinica eirec fadfcibilis. Secundo fequitur ex codem, quod ifte gradus poceft creaigicurvidec aliquem ue,alicer

,

&

vnica creacione , cum videac eum diftindc , tunc icerum haberur propofitum,quia illc gradus ri

fummus,qui potuit

& talis po-

mmu,&c. Vndc charitas maior difponit fuppofitum ad fufccptionem maioris gracia». Secunda ratio ad idem,qu6d non fic cerminus

Et fecundum hoc tenet ratio Philofophi, ?. Vhy C.xex. 6().iiicentis:^Mantum poteft eftein poteniia,

;

quia quaccumquc gra-

tiaprodudladifi^ercabidea fuaininfinicum ,quia

tcft efle

fimul in

creari

,

efl^edfcii.

&

Philofophus arguic ibi ^aiftum efl in pftintia. de quantitate mobili.& rario Philofophi eft,qiiia tantnmptte^ non potcftaugeri magnicudo in infinicum, adin dtfttf

tantumpoteft effein aUu.

«fft

idca graciae rcalicer noneft aHud abeffcntia diuina. Ex hocfequitur quod infinita func media jncer

quamcunique graciam creatam & fuam ; & fic non cft darc

idcara»vel f^lccm poflunt cflc

,

efpr

ireabilem

Jimul.

videt diftantiam infinitam

gratiar eft

graciae creaca» in effefbu

7-

probo dc, Summam

ampliat fuppofitum,& capacitatem fuppofiti, fecundum illud Pfilm. 1 8. La'um mandatumtuum 1

heunila.

,

fuperabundantiam dicitur.vni foli conuenic,quia oppoficum in adiefto eft , quod excedat omnia alia,& camen Gralia Chrlfti Hon fuit

SCHOLIVM

quod fumma

gracia, vel

ni ,affirmaciuc,

quxft.i.

qua:ftionem

perfc
fic

habete lacionem producibilis a Deo.

rationibm.

Dlcoad primam

quantumcumque

tenfiue

dcndo parces eiufdem quanticatis , quia de illis loqnicur, nifi fcmper auferarurab alia magnitudine, quod addicur huic , & idco vulc quod tan-

tum eft

in natura corporca in

adu

fimul

,

quan-

tum

tKpomtur,

Qu^ftio tum

magnitudo

poteft

cume^,quod non

,

elFc in potentia.

adu cocporeum j

eft

magniiudo cne

poteft aliqua

fit

Et ideb finitum,

quod

verum de quantitatc virtu-

eft

ipfe probat

dc quantitate mobili

,

etH

non probetur pcr idem medium. Quia cum crcfcit aliquid fecundiim quantitacem virtutis , non oportet quod addendo virtutem vni , aufecatur Nimtrm

iitsr^itnif,

tur pec

hoc medium

nentem conuenit

tum conuenit

Omntsftttn-^

"*

*'/^'

umTffint

vnim pottn' iimm'

tit

firttt.

Sed tencr qoantam focmara pcrma-

virtus pczcxiftcns inalia,&: detut

tfi

,

efte in

cire

fibi.

potentia caufatiua, tan-

Hmul in adu,& non

tenet

hoc

denumeco,necdefuccefliuo. Ideo addicur/9r»M, ad excludendum numecum , quem non reputo habere formam cxtra animam, & additur/ rel="nofollow">rnn4nens ad cxcludcndum fuccelCuum. Ratiohuius propoiitionis eft, quia vnica potencialitate eft maccria permanentis in potentia ad vnicum a£tura Omul. Ec Commentator ibidcm ponit caufam , quare numerus cft in potcn^'* infinitus, non in atlu:non autem magnitudo,quia in vno pcoceiru proceditur ad matcriam, in alio ad formam , adlum. Et iiccc ifta ratio modicura valeat , dicit tamen vnam bonam propofitionem;, quod omn.es potentia: , qux funt ad

&

&

formam permanentem ,

func vnius potcncia: dc-

monftcatx. Oppofitum eft vecum ii/difcretis,& in fuccelCuis , quia potencia , quz eft ad a(ffcum pcrmixtum,potentia non eft vnadcmonftrata; fed quzlibet potentia ad charitatem fimul illo

gradu

vel iilo eft pacs vnius potentiae

,

ftrata:,cum charitas

(it

demon-

fotma pctmanens

:

igitur

quanta eft in pocencia caufatiua,potcft iimui cfle

aAu in

Quantam

chacitatem

Dcus potcftcccace , tantam poteft creare,

\

tjfe fi

includit przdicatum

quantam

,

:

)

igicur

caufec infinicam

maxima quam

,

ponatuc in

,

hoc

eft

(fubie-

ponatur in

potcft creace, cancam cccac

poteft cceaceinfinitam

xQt\x

Summa gratia potefi recipi in anima Chrifii.

\

igitur

quod

tjfe^

impoflibile

,

quia

poteft cccare,poteft eire fimul

,

ajjerentet

Sed

ifta catio

ii\

uon concludit , nifi ex euidentia omncs poccntix funt , quando

partesvniuspotcncis dcmonftratx:quiadc tcm-

§u»ntum petefi

DtHi

ere»re,tMtum fotefl ereare,

mxttnttur. tKftnitttr.

numero non concludit

poce

,

cum

dicitai

,

poteft efle conditionaiis

{q cxtccmo

:

&

fi

eft

,

tum , ^infiponantur in yingeU

.

hoc

fic

ris.

quia antecedcns

inejfe,'fi tu

fic

potcs moueri. fi

,

quia

eft

:

potescucrerc, cu mouenccefTacium , ciim hate

neccfTaria: Si tu potes cuccerc,

Uhid confcquens

tu potcs currerc, lu moueris

tentia fequitur ad potcniiam

,

;

eft

non tamen a^us

&

faccce

,

tantam poteft facece

:

falfa cft

,

nifi

vbi cft vna potcntia,fic dicendo; tantam poteft facetc , fi tantam potcft facccc : quia hoc alferituc abfolutc

fimul.

,

<jm

impediri pojfit anima Chrifii a fi*mma gratia. facit (juod natura beatificabilii

,

&graria funtprima ex-

trema proportionU inter perft^iionem fitpernaturalia

j

^ perfellibile

trgo alterum re^icit alterum in tjuo'

eum^jue gradu.

SEcundo dico quod ifta gratia potcft recipi in anima Cbrifti,tamen pec qucm modum dif?

ficulcas cfl.

nobilis

Picunc aliqui quod anima

aqu^

cft

cum Angclo quantum ad nacucam,falcem

de anima Chcifti,quidquid fic dc aliis animabus, Sc per confcquens poteft rccipcrc fummam gratiam crcatam. Alij dicant quod anima Chrifti eft nobilior,quam natura Angcli. Sed iftac opiniones manifeltc funt contra Philofophiam ; contra audloritatcs San<Slorum,& contra racionem. Philofophiaenim ponicqu6d fpecies per fe ordinacx non func eiufdcm pccfedionis igicur impoffibile eft animara Chrifti cfreaeque nobilcni,vcl nobiliorcmin nacuracum Angelo, quia anima faeic per fe vnum cum nacura corpoTali,Angelus non. ifta conditio nobilior eft fimplicicer, quia compctit Deo effe fpiritualc. Similitcr Auguftinusii.Confeffion. Duo aliud fecifii Demine , vnumprope te,vt Angelum , prope nihil. Vbi exprefsc vult .qu6d Angelus cft nobiliffimacreatura. Similiter Auguftinus ^.dc Trinit.4. ponit totam natutam crcatam fubicftam naturz AngelicaE,& iz.dc Ciu.Dci j. AngeUu omnium creaturarumfitprema. Gregor, Moral. I f .idem vult exprcfsc;& fupcr illud Ezcchiclis iS.loquens de Lucifero Tufignaculumy&c.

&

:

i o. s^uomeS fi»mm» gra-

''*,^«""'

''*'

„,^ chrifit'.'

./inima

^^"fi' »*» "* ^y/j,*^* „ nohhior

An-

gelt.

&

.,

quod

AngelM /*«»»'«

w*.

""^**

i

&

:

lior in

anima Chrifti efTct nobinacuca Angelo , quodlibcc indiuiduum

vnius fpeciei altcrius

:

catio

, fi

efTet pcrfc6lius

quolibcc indiuiduo

ilUid cft manifeftc falfum.

;

nem ad Vcrbum. Vcl dicitur quod datur fibi bitus vnus

tiam,

,

quo

potcft cecipecc

1 1.

Chrifim Ani*^^ "''""'•

ha-

maiqrcm gra-

taniuin poteft faccre

qu^m Angelus.

Contra primum,cxvnionead Verbum

Anima , nihil abfolutumineftnaturx,quod non inefTct, fi eflet Chriftinon pcr fc.vc prius probatura eft ; igitur cum capaci- *^ .'*?** tasanim* fit quid abfolutum , tantx gratiae eft tittervnhcapax per fe, tiem.

pcrvnionem amplictnrcapacitas aniquod Angclus atrumatur maiogratiz cffet capax , quam anima Chrifti &

Item,

impoffi-

& licet po-

confequcmisfequitur ad illam potentiam. Ideb debct fic poni in eJfe,Ci tu curris , cu moueris, cohfequcns. Si ponendo fimul antcccdcns , cft dc conditionaco excrcmo fic quancam poteft

,fiat maiorii capaci-

nihil hic interuenire

.

:

bilc,

adgratiam. Explicat

tatii

natura, fcd ampliaturcapacicas animac pcr vnio-

conditionalis, veca cft

&

condicionalis

ati

Ferl>Hm,vel per hahitnm, ^uia ifla nonfoluunt inten-

Sc

:

tantam poteftfacecc, cantam 1potunc non debct poni confcqucns teft facere , in ejfe,ic amecedens non quia fi fic arguitur Si tu potes cuccece , tu potes moueci , non debet

tii

eogratia. Item,

vei de conditiona-

^jjjj^ti, valet,fi

poni

ctm

anima augeri per vnionem

Item , Chriftus minor cft Angeiis fccundum humanitatcm non igitur cft anima fibi a:quali$. Dicituralitcr ,quod Angclus eftnobilior in

iftacatio. quia

<jH4ntam petefi , Scc. idz zquiualec

hmCiSitmtam potefi ere4re,tantam potefi creare jlla

oqHe noirilem , vel nobiliorem

ejfe

ajjerentes capacitattm

Ad hoc cft

prioris| rationis

6c

animam

.Angelo,(^fiereceptittam d^ualii

cfFeau. a.

Pf0

&

eodeni.

Alia racio apponicuc.

dum

III.

expUcatione hnitu reiicitprimo authoritate,(Sr ratione^

Item , nmilitec tis ,

46J

1.

CHOLI V M

S

infinica in

potcntia.

8.

1 1

mx ris

:

fi

igitur cfto

,

;

tunc gratia, qu£ fuit collata animae Chrifti fuit

fumma

,

non

crcabilis.

Icem,quod dicitur dc habitu,nihil valet qnia licet maior gratia poflet recipi mcdiante majori :

habitu

,

cadem

difncultat eft

,

qudd

qualitcr eft

maior habitus rccipitur in natura infcriori

;

quia

iftehabituseft immediatcreceptibilisin naturaj

cum non Item,

fit fi

proccfTus in infinituiu.

Angelus cecipcrcc talcm habitum, pofTct

portet rccipere

maiorcm gratiam , & ex quo eft repugnat fibi recipctc , non

^uttdruflici-

ttr delermi-

fummam.

Auguftmus eft fimplici-

qukm Angeius, fummam gratiam crea-

tcr minoris nobilitatis in naiura,

&tamen

recipere poteft

lUud probo,quia quando aliquod fufce-

bilera.

/nmmum.

druplici de caufa. Verbi gratia:Prim6,acrpoteft

gradum,&

reciperc calorem vfquc ad certum

vJtra. Sccundo , quia cajor , qui fccundum certum gradum confequitur principia acris , aliquando impeditur , quia illud rcceptum cft accidens per accidcns , difconueniens tamcn naturx recipicntis , vt caliditas in aqua indudka violcn-

non

ter.

Tcrtio

,

cum agcns agit

pcr alterationcm,

cft

,

queretur ex principiis natura: fua:

,

cum

poflit

inanere finc gratia.manente tota natura fua

:

nc-

quc eft gratia difconueniens animx , fed multiim conuenrcns ncque agens induccns gratiam agit per alterationem przuiam, nequecft impedibile ab a£tionc fua ; igitur anima cft receptiua gtatix :

fecundum quantumcumque gradum, & vniuerfalitcr conccdo quod quzlibct natura beatificabilis poteft quemcumquc gradum bcatitudinis quantiam cft ex partc fui , ita qu6d infima natura fummam gratiam , fuprema natura infimam gratiam poteft reciperc. Itcm , vbi funt extrema communia , qux funt prima exttcma eiufdcm communitatis alicuius proportionis, ibi vnum extremutn in quocumque gradu habet proportionem ad aliud extremum in quocumque gradu ,vt patet de a<5tiuo,& crcata: recipcrc

,

&

euim

profor-

tionit

,

rum

»ltt-

in quo-

paffiuo

prima cxtrema huius proportionis, inter gratiam &c naturam beacificabilem,

:

fed

tumqut gr»qux eft du refpicit gratia. Igitur funtifta,naturabeatificabiiis, mltmum. vbicumque rcperitur natura beatificabilis , ipfa

&

qucmcumque gradum:& fimilicecgratia fecundum quemcumque gradum poteft perficere quamcumque naturam beatificabilcm. Patcnt igitur duo principalia qu6d fumma gratia creatilis poteft eftc limul in cfFcdu, & quod quziibet natura beatificabilis poteft eam reciperc. cftperfcAibilisa gratia fccundiam

Dccido q

i.

fuper.

,

SCHOLIVM

IV.

patet

3.delib.arb.

tibi meliui ejfe ,

cjuam non

ejfe

hocpenen-

hocpoflccgldiTari;

tamcnquandononpoteftalitcr ficri, vniucrfaliverum. Quia licct totum tribuere creato-

tcr cft ri

,

& nihil creaturx

quo ad

,

circt

cum

plus magnificare

tamen quo ad aliud minus ellet cum magnificare totum auferrc a creatuta. Sed aliquid

;

non

mifericordia

dctur in effedu

potcft

fummc

declarari ,nifi

cjuia

Caietanta i.p.<].j.art.c).\o.\i.& 11. q.i^.art.j.&

fccundam quxftioncm dico quod fumma

animz

Chrifti.

ti» d»t» ani.

Hoc

m*

quod fummam gtatiam quam poteft Dcus faccre,dcdit illi animx , & loannis 3. Non ad menfuram dedit fpiritum. Quod non poteft intclligi quod gratia data fit infinita , quia eft oppofitum jn adiedo , qu6d fit creatura, & non mcnfurata; fcd non admenfuram,hoccft, fecundum vlti-

patct per

Magiftrum ,

unirn*

Chrijl,.

fumma

Ad primum principale primx dicitur,quant6 habitus

eft

quxftionis, ciim

pcrfcdtior.tanto

adus

perfedior,& cconcra,quanc6 adus intcnfior, tant6 magis intendit habitum vcrum cft, quamdiu operans non eft in termino , quia femper eft

;

prius

cft

terra eft

circulus

,

ficut in

cxcmplo

madida , dcficcatur ,

Ariftotelis,

fi

Argttment» quAJtioKtt

I

.

foluuntur.

H abitut fum., Tntu non pottfi

»ugtri.

& furfum cleuatur

&

humiditas , iterum dcfcendit humedkans tcrram. Tamen habitu exiftencc in tcrmino , non poteft per aftum intenfum augcri, fcd ibi eft ftahabet fummam gratiam creabilcm,non poteftilla vlteriijs augeri. Ad aliud dico qu6d intentio Philofophi non Ad fteui»m. tus. Sic ciim quis

quod ignis crefcat in infinitum , quia ftatim , qu6d omnium natura conftamium , &c. Sed intentio fua eft, qu6d calor non eft principalis caufa augmcntandi ad hoc,qu6d crefcit in ineft

,

poft dicit

finicum, quia ad quancitatem indcterminatam;

augmcnto non

przfigitur ca-

lorc, fcd ^ principali agcnte, vt ab

anima vcgeca-

terminus autcm

in

tiua rcgulante.

Scd qux

16. fc , pofsetne ignis in apponerentur combufti' An ignii i» bilia Dico fecundiim incentionem Philofophi, ft ffffii »fpofito comhufiue cfTet dicendum dc vno mcmbro in corpore, (tthiLi crefetvc de capicc , illud membrum quantum cft dc fe, re itt inJinitU. pofTcr plus conucrcere in fui naturam , quam cft veritas in fe

crefcere in infinitum,

fi

.'

quodcunquc aliud mcmbrum proportionabiliter tamcn virtus rcgitiua totius nutriti nunquam hoc pcfmittit,nifi efTct monftrum. Sic diccret Philofophus quod ignis quantum cft ex fc ;

,

potrctagere

,

(i

apponatur combuftibile

;

virtus

tamcn rcgitiua vniucrfi hoc non pcrmittercr. Idc6 non eft condenfatio in vniucrfo , quin alibi eft tanta rarefaflio & idc6 ignis non notabilicer ,

quin notabiliter de«

crcfcat in alia parte.

regitiua vniucrfi,

quantum eft cx fe ftatus?Dico qu6d vcl ponerent qu6d Deus poteft creare alium mundum, & alium, & fic quod poteft faccrc infinitum niobile, & fecundiim hoc dicerent quod ignis potcft crcfcerc in infinicum. Vel diccrcnt qu6d non poteft Deus creare quantum infinitum in a<Sl;u. Et tunc dicercnt qu6d non poteft crcfccre in infinitum quia non potcft combuftibile apponi in in-

f}uid etn/imt

ThtoUgif

nitur

ftionis per dolirinamfekEliffimam.

gratia creata fuic collata

derit

fummam

arguic

adhuc non pofTct comburcre plufquam totum vniuerfum , & illud eft finitum lecundiim Philofophum. Scd quid diccrcnt Theologi ex quo non innc-

art.i.q.i.adi. Durand.cj.i. Marf.y^.xo.art.i.

AD

Dei quod jutnmX grutiam dt-

gratia fine mcricis , quia mifericordiam , quod dat gratiam ptoptermcrica przcedcntia. Igicur maximc manifcftat mifcricordiam , quid taniam gratiam coniulit animx Chriftifine meritis.

non

Prxtcrea,efto quod pcrmitreretur ^ virtutc

,

Mifericordi»

fumma

,

omnes Scotifiit.filHit argttmenta primx &ficund£ qut-

Chrijii,

,fimpliciter

vult D«£lor trihnere Cbrifto tjued nobi-

ilic

14.

Fidi-

limeft.Probatex Scriptura& Sanilu.Ita Richardui

res eft dubia

$umm» gr»-

i .

Idcm vult ^andocum^ne occurrerit

in vna parte femper crefcic

Summamgratiam datamfniJfeammA Cbrtfii,

illud loan. vnigeniti.

quamquam

dumeflibi,&c. Et

&

ancequam polfet induccrc terminum. Quarta,ciim agens eft impcdibile ab aftione.Sed gratia non fic fecundum ccrtum gradum confcquitur animam ,qu6d ipfam confctunc longius

trtm» funt frima »li-

fecundum

mHSgloriam eiui,gloriam tjuafi

firme, infr»

tk'

naturx diuinx dedit,quantuni

nobitiOimum habitum difpon^fttem »d gratiam

ptiuum poteft rcciperc formam , non impcditur quin poffit recipcre gradum fupremum, nifi qua-

fjitando

Idcm

potuit.

Dicoigiturquod animaChrifti

n»tur »4 f «r» tum fr*
mum potentix

iiobilior in natuia

it. tufeeftiuum

X I II.

Lib.III. Diftindio

466

in litcra

,

dicentcm

,

Hnitum.

Ad tic

Maior perfeiStio requi'7Dico qu6d propofitio cft Ad ttrtim.

a!iud,ciSm dicitur.

maius perfe^ibile.

falfa.

Quxftio Mticr ptrfiBio quond» etit tnaitt

comparando formam rubdancialem adaccidencalem,quia perfedibile a forma fubftanciali e(l maceria,camen comparando ad inuicem , quae falfa

,

ftrftSibilt,

func eiufdem ordinis, vera e(l proponcio de per-

fedlionibusincrinfecisjtamen de excrinfecis vcra.vbi

eft

illa

nunc aucem

non deccrminacur pcr

non

incrinfeca:

gratia eft perfeilio extrinfecaj&

non

aliudjcum dicicur,fuperius folum in nacu" rainfluic in inferius ; dico quod hoc eftvcrum falfa

:

enim

camcn

in Hierarchia

Hic-

fupremam:dum

nacurx

fic

Vnde Deus

in Hierarchia gracis. fc

in Hierarchia

beacificabilis in

rarchia naturac,poceft influere in

fuperior

exinaniuit

accipiendo infimam nacuram beaciiicabi-

,

lem , quia noluic quod

illa

nacura haberer dc gra-

compererec de congruo, fcd fccit infimam naturam in vna Hicratchia fupremara ria, cui plus

in

alia.

Adrationes pro primavia,cumprobacur qa6d

18.

Ad r»titH*m fumma

non pciteft fimul efle in quAd quodlibec mcmbrum deficit, quia ex rationc forms eft cerminus cercus cum ibi limitecur ad gradum fpecificum. £c cum dicigracia crcabilis

effedu. Dico

,

KoniJeiftrtaa intenpbi-

iu in

infini

tUtH, qui» tji

psrticipatio

fuprema gratia creacadiftacin infinitum abidea ftia

igiturpulTunt elle aliqua media.

;

Ad lecundam

cum dicicur Ci produdum adhuc

propoficionem

pcrfedlius perfediffimo ^11«

,

illa forma cft parcicipacio charicacis diuins, dico qu6d quzlibec forma eft participatio Dei.non propccr hoc fcquicur quod poceft incen-

tur

,

ica

inhnitum fecundum parces ciufdem quan-

di iu

lo.

,

,

idcam ,quia non adhuc atDico qu6d verom cft.ficur ex pof-

pctfe
tingcrct cam.

quod quod de idea

tur imicaretuream,nifificurcximpoffibili

Ad

ramcn inferior

riorit,

fequitur,

vaIct,nonaccingcret idcam fuam,fi cali$cflcc;igi-

habere iniimam perfedtibilc in

gracia: infima;naTura

0fin,fHf*-

non

ma gracia poccft

in Hierarchia nacurz

I.

idt6

cft ifta,

fibili fequicur quodlibet , quia impoffibile cft pcrfedioreni efle perfcdiffima gratia creata.Ncc

nacura.

¥

contradi£loria. Talis

ca,ncuc pafllo ex principiis fuppoHci, ideo maxi-

decerminacur ad gradum pcr principia incrinfc-

AJjusrtMa.

467

1 1 1.

quia idem Angeli.

libet

,

de idea

eiret

Ad cerciam rationcm

,

afini,

dico qu6d

in gradibus proportionis

eflet

,

creatura infinira in pcrfcftione

,

afcenfus

etfi

nunqnam

forcc

Ad

tMtitntm

ttrtiom.

quia addetetur deinde ,

&

primo mediecas perfcdionis duplz

&

fic in infinicum , nunr medictas mcdiccatis , fi quam atcingerec ad perfedlionem duplam ; addercrur vnus gi^dus perfedionis fuprcma

&

adhuc non refulcarer gracia in» camen impoffibile eft quod canca fit crcaca. Alia enim eft impoffibilicas ni crcacnra, quam infiniras,vc f\ adderetur fupremz albedini vnus gradus ruboris,& fi per impoffibile,per hoc intenderecur albedo, adhuc non facicc mfinicam intcnfiuc & tamcn impoffibilc eft tantam albedinem crcari. gratiz creabili finica

,

&

;

,

Ad primum principale fccundac cu™ dicir bcatns habec quidquid ,

quarftionis,

poccft rcft^

conceHo,quidqiiid poteft rc6le vclle de

vclle:

Vndc non

poccncia ordinaca.

IT. Argumtnt» qutjtienit

l,

poteft quis reftc foiuuntur.

ittfiniti.

cnim fic eft parqu6d capiac vnam parcem , & dimitcat aliam. £c liccc non poftet dcueniri ad aliam for-

vclle

ticipacio

dec fuis mcricis

mam

quancum

,

doncc vcniacur ad charicacem increacam,

,

tamcn

formam ,

in aliis deuenicur ad aliatn

vc

fi

inccndatur tubor , deucnicur ad albedincm. Ifta tcrminacio omnino accidic,qu6d fic aliud,ad

quod

cerminacur:quia, vr dicic Philofophus.non

propcer hocfinicuraliquid , vel cerminacur, quia ad aliud cerminacar,fcd qnia ex nacura fua finicuc

Nec

tofieritu nihil tribuit priori

,

quh

frim efi.

membrum quod

fecundum

valec

,

agens

tificabilis cft

buit aiiquid priori

,

,

tri-

vr cft caufa hac caufalicac^,

fcd capacicas fufcepciui eft prius

habitus recipicur;igicur nullam ca-

efto

qu6d

ampliari in infinicum nulia eft capacitas ad

gment»bilit,

ad certum

gradum

fic

,

adhuc non

poflTet

quia , vc prius didum eft, formam permanencem, nifi ;

illius

Ideo loquendo

formz.

quid abfolucum.

Alia

eft

capacitas pro-

& illa

potcft ammericum difponit difpofitione propinqua ad hoc , quod gratia augeacur , non camcn fic potcft ampliari in in-

pinqua pliari

,

qua: eft accidentalis

pcr habitum

,

&

,

fic

§lu»nh

in-

ter diftnnti* fotefi ejfe

pudium.

aliud

,

cam

velle;

dico quod quzlibct natura bea- Adfeeudum. fummam graciam,

naca rccipere

fummc fecundum qu6d non habcc fammam graciam crcabilem. Ec.cijm dicicur qu6d minus Ktn tmnt graue beatificarccur ecfi non eflcc in ceacro. graue pettt Dico qu6d Ci ciTer zqualis grauicas in appeccn- ejfi in cintrt. dd cuiuflibec grauis quod cflec in centro , nullum quiecaretur fummc , quod eft nacum quiecari, nifi cflet inccncro tamen grauia nunc appctunc cflc inapproximacioncquz compccunc fuis ncc potcft bcacificari eft

naca beatificari

,

, fi

,

:

naturis. Ide6 detcrminant fe ad

cercum vhi , fecamcn ablaco incercepcd incer quodcumqucgraue & ccncrum , ftacim pctuntccntrum.

cundum guod

Ad

dccec

:

aliud,dico quod

tura|creata bcncificabili cft in

fummvgracia

fiucefl!ec ftatus ,

fiuc

non , adhuc

in naftacus

crcabili; qiiia, crfi poflent

in infinicum creacurz beacificabiles creari pcrfc£tiores

finitum. fecundam.

vult

,

poflTct

dccapacirate,qua:eft natura recipientis ,numqaam illa augmcntatur pcr habitum recepcum»

cum

Ad

,

ampliat fuppofitum.Illud enim eft falitcr , quia poftcrius vc poftcrius,nunquam

:

quod regula fua

ritacem,velbcaticudinem,quantam vulc animam Chrifti.

Prstcrea

rationem

,

fed quia vulc

quia charitas falfum vniuei-

tutturt.

Ai

;

,

mcmbrnm

ra fua eft fua capacitas.

»ugttur.

&

,

concludit tcrtium

quim

(ax nacuraj plus conIdc6

nem quancam poteft anima Chrifti non ta« mcn poceft rcdie velle quia non cx hoc eft re£ta quia concordac eum rcgula fua in volico;

Nec

pra:cedic

& tanien

potcft ex nacura , & mericis velle , pore6kcvellc;& licet natura Angeli nacuralibeatitudipoiTcc vcllc tancam graciam ,

adu intenfiuc.

pacicaccm habec fufceptiuum k fQrma.quia natu-

aciidentali»

ter

,

loqucndo dc pocencia pbedibili.

potcft efiicerc nifi finitum in

naiura,

Cafncittu in»u-

ceft

,

non

qua

>9.

gruic

& Deus non rulc Angelum appecere cantam cha-

propriis terminis.

»

maiorem bcacicudincm , quam correfpon-

ticacis,& racionis incenfiuc.Non

,

adhuc

finica eifec

nata rccipere can-

AdaliudjCum dicirur,quodcunqae produ^un? diftat ab idca , dico quod quando diftancia non

cam bcacicudinem quancum eft ex quancam poflecquzcumqucfuperior.

acccndicur pcr media, fed totalitcr ex partc vnius cxctemi', ibinuUum poceft fieri mcdium ,qualis

ad antecedcns potcft rcrpondeti ficut prius de

diftantia eft inter aliijMd, ic nibil, Sc inicr

,

parce fui,

Ai

ftatut in nuturie j^trituultiiMi,

ad'

hue fofftt

ejf*

pratta

ma.

Similitct

diftancia infinita.

omnia

SCHO

ttrtium.

T.t finontfftt

fum-

DiftinaioXIV.

Lib.III.

468

SCHOLIVM

V.

Pro terttA qiitflione primum diElum ferri luaiina fruitio

:

Potuit con-

ammx Chrilti, Deo fupplen-

te viccmcaufae Cecandx.StcunduM diiiHm,\ olanlas Chrifti cum fumma gratia non eljcertt a-qualcm fruitioncm cum Angclo habcnte «iiualcm gratiam„/><» Do^. htc ^difi.fo. q.(>. Idem tenent

& & art.

Richnrd.ibi art.i.tj.S. ^. x.Palud.ci.

4.

& omnes

Scotifi*.

.^utcfi.

Dur. difi.

4.

1

1

.p.

o.art.^.Vafj. .p.d.^y. Ter~

1

1

tium di£ium; Ammz Chrifti habuit

tionem dc

i.

Caiet. j p.^. 1 o. art.

Oppofitam tenent Thomiftt

t.art.6.Suar.^.p.q.

tj. I

5

.Maier hic q.\.fin.

\

facSlo. Patft

fummara

frui-

tamcn recipicniia vltimatafunt diuerfa; fpeciei, &iftegradus corporeitatis cum illo gradu fpecici aioma: tft idcm idcntitate , non laincn formaliicr. Et illc idtm gta-^us fpecie continctur vnitiuc

mcn

m gradu vltimato ligni & lapidis.qui ta-

AD

aniinam Chrifti

fuit

crcaca

frui

quod

fumma

pofflbile

fiuitionc

quia Deus poteft caufare fine caufa mcquodcunquc abfolutum , quod po-

;

dia efficiente

cum

teft caufate

abfoluta

:

igitur

fitiuae in homine,& boue. Similiccr dc paflionibus entis. ipfx cnim non funt altcrius tationis in hac fpccie , illa,quia in lapidc cft vnitas vc-

riias

& & & non eft alterius rationis in quocumque

,

alio entciquia

fare

fummam

Scd

fi

ftuitioncm in aninia Chrifti. fit a voluntate cteata adiuc.non

BiUs

tam caufare:quia

ilictrit

fruitionim,

muim atim* runt.voiuntas Clarifii

cum

4iju»li

glM'

tit.

fit

in«qualis

,

eft

6i:ius

animx

/iua

,

facilitcr

peifedius a£tma

ilia

fi

Sed

quim vo-

Chrifti in natura fua:igitur pcrfe>

anim«,& Angcli,fimiliterconaenien$

cft

eis diccre ex diuerfitate voluntatis ^ voluntate, fi

tota adliuitas fitivoluntatc &graiia

fruitio Angeli eft petfedior

animac

,

quam

,quod

voluntatis

quia operaiiones diftinguuntur fpecic,

hocqudd

principia priora diftmguuntur fpcSed teneo quod fruitio animat,& Angeli non funt aherius fpecici.qma (\ fic.quodlibet indiuiduum vnius fpccici eftct pctfcdius quolibet altcrius, & per confequcns vcl quilibct homo haberct p>.'rfc6liorem quamaliquis Angclus,

cx

cie.

vcl e contra

;

cu>n ad qaemlibet gra-

fint aliqui homines afiumcndi, confcquens ftuitioncs «orum etuntacque

hxc fi fruitiones eiufdcm fpcciei, quod voluntaics funt ciufdem fpeciei,

Practcr

,

idem

Et

fic

conccdo qu6d

iiitel-

& hominis & velle, & voluntas,&

VolunfM

^ &

intilleHm

,

funtciufdem fpccici , & tamen funjlngili, liuf, & contincntui in his vnitiuc dim fficiii,

ciTentiis

duo formaliter

altcrius lationis

vi intelledlus

,

&

t.'/.l.J.j.

voluntas.

Ad primum

principa!e,dico quod Deus

prima caufa zdtiaz

,

&

libcc catifa fccunda,vt

eft

principalis rcfpeclu frui-

tionis,& voluntas creata caufa fccunda

voluntas crcata

& qux-

,

,

poteft in

quam

Hoc

(\

gratia, quia potentia vtitut habitu,

e contra

:

cft

3?. A'> vcluntat

&

fineifM-

tior cmuftt

fmititnie.

non

& qoanti caufa fccunda cft minus adli-

poffibile

tanto prima caufa plus agit.

,

, fi

non ponantur voluntatcs,

nec fruitioncs altcrius fpecici tur alccrius fpcciei

,

;

quia

non videtur

Ci

facile

poncrenquin per-

fcdior cfTct fruicio Angeli quam cuiufcunque aniiuz humanx. Adaliud dico, qu6d Angclus fi fuiffet affumptuscum gratia xquvli , non habuilFct maiorcm fruiiioncm. Scd fi voluntas Angeli clFct magis adliua,

14.

Ad 1, Arf,

fit

cftex fe, vc caufa

prima caufa vclit ageread hoc , qu6d ipfafummc fruacur. Tamcn voluntas crcaca cft caufa adiua ptincipalior

AdftciiJutn,

& gratia xqualis, & cum hoc caufa prima

xqualitcr agcrcr, haberet maiotcm fruitioncm, quam modo habct anima Chrifti fcd podta vo:

luntatc magis aftiua,non xqualiccr agercc caufa

prima.

DISTINCTIO

fint

Qj/

,

Vtrum

& hommis non differunt fpecie & :

ad hoc quod rcccpta difFtrunt fpccie, fequeretur recipicntia dif,

quia

T

I

O

XIV. I.

anim*

intelleSium

primOjC^ immediate

<x>idere

Verbtim perfecie perjeSiiJfma yifiont?

tamcn

fub'lantiaE cot um difFcrum fpecie. Et fimilis difficultas cftdc recipere

iE S

pojfibile fuit

Chrifii

quia diuerfitas cauff principalis argnir diucrfi> latem in cfFcdlu. Idco dicoquod voluntas Angeli

fic

hitninii

perfcdlx.

videtur

&

,

,

dum Angclorum

IJ.

;

quorum vttumquc cft falfum qnia

erimus asqualcs Angdis

& per

Angcli,

ua in natura fua

ponerctur voluntas penitus pafdiccretur ;tamcn qui dicunt quod fi

eftcntix differunt fpecic Angcli,& animac,& potcntia:

raiionis

rationis potcft contincii vnitiuc in

fectinda coagens caufx primx,

poteft frui.

Dico quod

paffiones coniincntur vni-

eft alterius

giatia,& voluntas concur-

caufa principalior; igitur

eft

quot habct pnffioncs alcerius

fummamfruitioncm,quantum

poteft cfFedus clTe inacquahs,

voluntas Angeli luntas

licct

,

Chrifti poffit tan-

quod voluntas animae

videtur

tot efTcnt coordinationes in

fic,

diucrfis formalitcr. ligtre

dantur in

fruitio

jlnfelinrft-

& eiufdcm intelledkus

:

quod

,

caufa fecunda:fed fruitio cft

poteft caufate immcdiatc & ifta rcceptibilis eft ab anima quacumque , ficot fumma gratia , vt prius probatumeft, cumfummagratiaordinctur ad fummamfruitioncm rigitutUeuspotuit cau-

VcluHtM

fi

Tamcn iftx

tiuc in co

fummam

fruitioncm cteatam

idcm gcadus ipccic

iiiim jlim

idcm idcntitaie,& concmcri vnitiuc in diuerfis fpccicbus.Sic eft dc gradu animx fcn-

rationis.

tertiam quacftionem.dico

fic

an

potcftcffe

paffiombus entis

ex aUatUpro q.i.

£t

difFcrant ipccic.

hU'

Ctrporit

frian4i& »1,0

fi

voluntatcm,& intelledum d fFetrc fpccic & cum hoc recipi immcdiatc in effcntia anunjcponcrcnt incompodibilia. Similiter receptum potcft cfle ciufdem fpeciei , & recipieniia immcdiara diucrfarum fpccicrum,quia albnm in 1'gno, & lapidc cft eiufdcm fpccici ; vltcriijs fiiperficics eiufdem fpeciei tandem de«cnit ad fubftantiam , qua» in gradu corpoicitatis hici& ibihubct idcnticatemfpcciiicami& fcrre fpccie.ponentes ,

&

D.Thom.i

^.j.it.^r/.i.vbiCaiet.ifr.j D.Ronau.'*»i«*.3.

iA cr »il »!">'• tfi»»^* vifionem fini lumini gl»
Soio4
0*0«. 4
ii.«rr.i.
1

p.d^f. Moliii.

ibi

j t D. Thuin.<^.t.

•ri.j. &»lii.

V 6 D non recnndiim Augiiftinum

I.

8j.^^.^. 1. Non poccft qnifqiiis Argum. rcm intcUigcrc aliccr,quam fit,

fallarur:& pcr confeqnens non potcft vnus intellc<2us pKis nifi

inielJigcre,quira alius

,

nifi alter fallatur

:

igitnt

non

I.

Qusftio nou

Vcibiim

peifecVius vidct

iincllc(ftus

aniinx

Chriiisqua.n alicrius landi. Ircni .ii lic

SetnniiKiT).

pollct viderc

Vcrbum

fub raiionc infiniti

,

aliter

cnim non

vidcret iplum luprcma vilionejcon-

fcv]uens

fallum propter duo. Primo, quia in-

efl:

tellcdlus incre.itus videt illud fubrationeinfiniti

6c pcr

,

confequens

ciufdcm fpecici quia obic(9;um idem, Secundo, quia fi vidcret Verbuin fubcationc ii)finiti,comprehenderet ipfum. Item , quod non pollit ipfum immediatc vidcre , vidctur; quia viiio naturalis reqnirit iumen naiurale proportionabilc ; igitur vifio fu-

lumcn fupcrnaturjlc

pernavuralis rcquirit igicur

non

;

immcdiaic videtur ab inteliedlu animae

Chrifti.

§u4rtum.

Itcm

non

,

poteft efTcadlus ita pcrfeiflus ante

poni

Viilo

lii;c

Sectindtim

viftcr.t.

Dco

ir.ir.icdwitca

lumine pra:uio.

vlio

tur tantHm ad cecfjiclendumiCf

pcicft ta-

,

in air.rna

re^mri-

tj:ti.thoc

oTfi>:e»t

tfjicientiam po-

teft Detu fiippLere : E.xplicatfuse n':Uum Pta>rj:ii,i habitum advifionemin ratione recepUHi , vcljcrma

necejfarit

ad tsgendum.

AD

primam quiftionem

Primus,

funt

due

perhti perfcctiillma vifionC;& fuprema dus, fi pocell

a-^ticuli.

intclicdlus animac Chrifti potcft

fi

Stcun-

?

prim6,& immcdiatcr

De ptimo dico, vc priui accipi pro fuprcma crcata

(]\.wd fitprcm.-, potcft

,

Dc

vcl ii>creaca.

,

in-

quod non fcd iolum intelleflus diuinus.De fccunda, vddcbet cxpon; f;perlatiuum pofitiuCjVclnegatiuc. Si pofitiuc, adhuc dico quod non quia non potctl elfc fuprcma crcata ccrtum

eft

vifio creabilis inaliquo intellcdta

pofEc crcari in aliquo incellcdu; fed fuprcma creabihs pofitiuc dicit cxccirum ad omnts alias

nou habet fummam

tellcdlus anima: Chrifti

vi-

fionem Vetbi immediatc.

Oppoficum

creabiles.

anima Chrifti potuit petfcftc frui, Sc immediarc, ficut probatum eit igitur immediate videre , cum ad immcdiatam fcuitioncmrcquiracur immcdiata vifio.Etconfirmaiur, Intclle^us eft immcdiata potentia tcfpcdu inteliigere igitur immcditte poceft in adura fum-

&

;

;

mum fibi poflibilem.

quod

poceft

aliqua alia crcabili

:

fic

anl'

fei »r£it!m.

dico

in ani-

ma Chrifti. Dc fecundo fi poteft immediatc vidcre Verbum per ratioiicm infiniti videtur quibuldam ,

,

quod non. Priuio qoia

agere pracfupponit

,

igitur^^CT-f fupcrnaturalepra:fupponii

Aitofiani' n.» Chrijli

lidtte

Ver-

ejfe, hurtt

ejji

fupcr-

Jiru

Inmint.

T

it s

I

o

I

&

:

:

L

,

&

fit

Chrifti nojfe

cias

fit

a(Aiuus in cali vifionc.

Tertioad idem

"D.T^iom.i.p.ij.io.art.x.^hic q t.«rf.x.D.BonaucDt.«ff.i, j.j.Richard.«r/.i.».i Durand.j.i. Capr. ^ i. Suar. j.». ttm.i.d.io.fiB.). V iCq.diip.^o.feB i.Tide Seot. 7. Mrt.

Oxm.uic.

& imme-

,

fequeretur quod ex puris naturalibus pof^ in hanc vifioncm , hoc maximc , fi intellc-

diatc

,

poffec voluntas frui

j.jj» «B

i.T

Ci.ri/ii,

quin JEquaJis

immcdiatc vidcrc Verbum. Secundo ad idem Si poftet primo

omnia in f^erboiqua Ferbum nouit^

I

n:»

naturalc; igitur videre lupcrnaturale prarfuppotjfe fupcrnaturale igitur nou poceft primo,

TJtmm pojfbilefuit animam

y.14 O"

,

fumma creari,& potcft recipi

nic

Q_y

fr.ni

Siexponicur ncgatiue,ita quod non

pollet exccdi ab

,

fpfriinr

iie» fsrfji

:

non

poreft efte vifio ita perfefta fupcrnituralis

Suprema vi/ii>

,

habitum,ficut poft,vt patet, i.Ethic.cap.j. igitur

ante habitum ,ficucmediantc habitu jigitur in-

Cmtrk,

fumma

Chn.fti

dc

efi

dua: viiio:ics eflcnt

iftac

;

Tirtium.

469

& eadem ratio lis

igitur iutcilectus .in'nix Chrifti

,

II.

fcquercturquod pari racionc immediacc fumma fruicione

fine gracia,vel charicacc

immcdiacc clTentiam

,

,&

ficut incellcdus vidcre

tunc aliquis fine chaii-

fumme. Dico ad hunc fccundnm articulum quoci intelledum poffe videre Veibum immcdiatc.porcft intclligi dupliciter, vel immedi.-itionc fonns, tate polfet frui

,

S^*Y^

V 6 D non. Si fic, cognofcetet infinita

IN
infinita

tc.xt.

}.

I

infinitac

Secunium.

eft

cft

pcrtranlire pcrtranfire,,

quod

nihii poflct fciri

,

virtus infinita

niens

non

vbi probat

non

i.

;

fed

Metaphyf.

caufae fcibiles efTent

vei

,

& principaliter quia

gracia

poceft in plura

vircutem finitam ad tot

fed inconue-

:

excendcre in

fe

diec in

excmplum primi ,

e\(\ttitrlUgere

rarione recipiendi

men immediationeforma:

Vcrbi

non me-

refpcctu velle vel

,

ta-

,

cfFe<2u$ mcdiat.

Excmplum fccundi

Item , illuminationcs de veritatibus reuelacis fiunt ordinatc:igitur Angelus , qui eft fuperior

ne recipicndi colorcm

anima Chrifti jpoftet iliuminare eam fibi aliquid fututum fed fi ipfa videret omnia in Verbo , nihil nouum poirec fibi

Scd neucro horum modorum poieft aliquid mediare in propofito imo iiicellcdns immediacc vidct Veibi-.m , quiain rationcrtcipiendi nullus

rcueiarc.

habicus poteft mcdiare.

in naiura

Item,

(\

:

videatomnia

in

Vctbo igiturpoflct ,

illuiuinarealiasanimas,& Angclos: confequens cft falfam.quia natura inferior non potcft infiue-

CtiHra.

,

adu.ficut poteft virtus iufinita.

rcuclando

Tittium.

immcdiacione in racione recipicndi.

fi

rc in fuperiorcm ; rcuelationes cnim prius fiunc uatnrx (upcriori.qu.im inferiori. Oppofitum.Magiftcr in liter3,& adducit illud lo^nn.^. Anima; Chrifti datur Spiritm nonitimenfura igituromnia videt. :

SCHOLIVM

fupcrficics mcdiat in ratio;

ccfi

non

in tatione caulx

a(Stiu£.

:

Probatio. nam adus In reeifienJ* natura prxcedic habitum, loqucndo dchabiiu, nuliUtf katitm fetrfi qui gencratut cx adibus ; igitur fufceprimim mtdigre.

a(5tus cft

prius natura habitu

ciei cft adlus

non

fcquens habitum

differunt

:

igitur

fcd

,

& pr.xcedens & ,

fccundum pcrfeiftius, idemfufcepiinum immc-

:

igitut

diatum habctaiftus fequens

tum

eiufdem fpe-

:

ifti a(ftus,hifi

& impcrfe(3,ius

nou

,

&

prxcedens habi-

recipitur z€t\a in potcntia

mc-

diante habitu. I.

Icem,probohoc Cividere

Tio prima tjudjlione primum diSlum : Siimma viponi in anima Chrifti, ita vt rcpugnet cam excedi. Patet ex diElu d.prtced. ad quaflionem fio poteft

&

,

pritaam,defumma^atia,
fpecialitcr in propofito,

non immccliate

rccipcretur

iii

quia

intclle-

6lu:igitur poffct in:cllc(fkns quictari citra vlti-

mam vifionem , quia in pnori natura recipcret iilumhabitum immcdiacum , quo mediantc eft reccptiuus ad:us,& iniiio habcrec,quidquid

R

r

cftcc

natum

Lib.lII. Diffinaio.XlV.

470

^ formaliter,& tunc

n»tuiTi rccipete imracdiatc

Si hitbittu tjfet ratio r«-

(ipitndt

vl-

Rontnt

*Jf't

t

fitstivr in-

tuc

fm

in inul»

hlfu,

htc relin^uat hoc vt

& de voluntate ha-

ajferit,

fpc£lu vifionis

,

& voluntas rcfpeau

ni habitu fupcrnaturali

aliquid medians,

,

necinrationc

ralinonponuntur mcdia ptima intcrobiedtum, & potentiam , nifi lumcn,vel habitus, hoc duplici de caufa , vcl quia obiedtum non eft fecundum fe motiuum potentiae , vcl quianon mouet fiue luminc , ficuti patct de colore refpcau vifus. Commentator i.de Anim. dicit quod cxemplum Philofophi j.de Anim. qu6d coitr eftpeten-' tia vifibilis in tenebris , &c.induftum eft ad mani-

&

non ad vcrifimilitudincm , cum

,

fc vifibilis

,

homo

ficut

fit

Sed in

cft rifibilis.

propofito ncutrum oportct ponere, quia fi obiedjm natutaliter vifum poirct fnpplcre lumen

hoc qu6d

naturalc', ad

obicftum vidcretur,

talc

oportet poncrc aliud lumcn

non

,

fed obie<5):um

omnc Jumcn

infinritum potcft fupplcre

intcU?-

i^ualc naturale,& fupernaturalc. * Similiier habitus ponitut in vifione naturali,

adu aliquid rcmancat in potcntia,vnde polTct iterura in adum; vel in intcUcftione

fcd

Ci

,

vt cclTante

a£lus ciret ita manfiuus ficut habitus

,

non

oportct poncte habitum, quja perfe6tioreft por tcntia quamdfu manec cum adu , quiim fi habi,

tantum maneat inca; fcd in propofito adus potcft mancrc perpctu6 ; igitur ibi nulla eft ne^ ceflicas poncndi habitam: vndc fi obiedum fii tus

pratfcnSjipfum

ad vifionem

fufficit

obictShim poflit vidcri

finc habitu,

fi

& prscfentia habitus finc

,

prxfcntiaobiedi noniuuat. Dices , ctfi non requireretur ex pafie potcn-' tiaj

,

requiritur

tus fcicntialis

,

tamen ex parce vel fpecics,

obicdli

,

vt habi-

quamquam obicdum

Ht prsfcns,

Contrk , prob^tura

eft priiis, ,

qu6d habitus, vt

ncc

fulficit,

nec rc-

Ide6 dico quod cxcludendo poteft inteUe6tus aniraac Chrifti ,

&

inrjracdiatc

hoc funt duo articuli.

in

voluntas

animx

Primus

vcl intelledlus poflcnt

,

eflcira adiuae fieut voluntas, vclintellcaus

geli?Secundus articuluseft,

fi

An-

poteft voluntas

crcata frui fine gratia , vcl intelledus videre finc

lumine? Ad priraum dico qu6d voluntas anima Chri- Ve/untm Anifti non poteft cfle perfcdiflSmc aftiua in natura tnt Chrifi

nm ijl perfe-

fua intcr voluntates creatas, ncc intcUe
agerc adlionc dc gcnere AAionis , qux eft eliccrc volitionem,ficut poflet voluntas Angcli fi natura Angeli fuiflet aflumpta , tamcn cum hoc

&

qu6d potcft agercad fummam fruitioncm, qu6d non ciret fruitio nobilior in voluntate

ftat

&

,

AngelijCtfi natura Angclifuiflctafliimpta,

mod6

quam

involantate animac Chrifti. Non cnim cx hoc fruitur , quia clicit dilcAionem , ficut infit

telledus

eft intelligcns

j

Mfrm cft

cfle diligcn-

tcm,a quocumque dile^io eliciatur. Ide6 licet non poflet fumme agere adlione dc gencre A^bionis ad ftuitioncro,tamcn potcft fumme frui

& fic fumquod eft opcrari , adlione de gcnere Qualitatis. Quia efto qu6d nihil agcret a(flione de gcncre Aftionis , adhuc polfet fumme frui, & fummc agere,quod cft opcrari, quia non propter hoc q«6d cauia fccunda perfe^ius agit, erit pertermino a^ionis de gcncrc Aftionis,

me

agcre

,

cum cum

fcdior ,quia caufa principalis prima agcns caqfa fccunda debiliori,pIus agit,quJim fecit

fupplcndo dcfcdum caufz dcbilioris. intcUct^s , & voluntas ponantur A€tiua , adhuc poflent agere ad fummum adlum, licct non fumme ad fummum. Sed dubium eft,an ifta: a£liones diffxrrant fpefottiori

Ide6

,

licet

cie.'QuiaIicctfruitioncs

«quc pcrfeda»

poffint

caufari totaliter a priraa caufa in voluntate

,&

An-

hominis ,cfto qu6d voluntates tantum

c habcant pafllue : vel efto qu6d agant zCtlone ciufdcm fpecici , tamcn C\ adioncs voluntatum difi^erunt

quiritur.

prira6

Dico qu6d

eft ,fi

f;cli

diftinguitur contra fpeciem

&

, hoc comparando voluntatcm animae Chtifti ad voluntatem Ange-

li ?

cft

fpecic

,

neccfle eft fruitioncs diflerre

omnc medium

fpccie ex diuerfitatc fpccifica caufit prioris. Vcl

vidcrcVetbum

fi

furama vifipne crc^bili

Deus

afllimerct

ret voluntati

mac Chrifti

Ijegatiue.

,

Angelum

Angcli

,

ficut

,

& zqualiter coage-

mod6

illa fruitio effct

voluntati ani-

pctfcdlior

,

cum

ta-

fidpoteft t4ntHm,velplui operari,& frHi,i}ma hoc non

qu6d non potcft perfeftior fruitio creari. Dico qu6d tcrminus ponicur ex pattc form* fruitionis, & non ex parte catifz agcntis. Vndc illa fruitio , quz non eft in voluntate aniroz Chriftt,intcndituradgradum aniroz,qu6d ita vltta iUam non cft gradus crcabilis. Ec C\ Deus coagcrct voluntati Angcli,quz cftraagij

it^fre/eddiUSiitHem infi htthere vndecHm^ue coh-

adtiua in natura,non poflct coagerc nifi ad illam.

rocn didlum

S

C

HO L

VoUntM tmimt

Chrlfti

(

eft

,

M

idem de

ptrfeSlior volHntttte Angeli

tumagere tjiutntnm illa

V

I

,

II.

intelleSlM) eft

im-

& ideo non poteft tAn-

a£Hone de genere ABionis,

8.

rc-

fruitio-

formaliijs fuperficics colorafur.quim parics:igi-

feftationcm

Isimen h*bi-

DoHor

tfuamuti

quod

veriiti efl^

niSjpofsetneintcUedus fumma vifione,&voluntas fumma fruitione frui immediate fine om-

J« dupUfi pcr fgiifif pottitur

;

,

DeofitppUnte vi-

quod nunc formaiius cilet beatus , quim jntcllcAus , quia iu habitu elFct vifio immcdiate ; ficut

m

vifitaim

intelle£iu

SEdcftoqu^dinicllcdlusfchabcat adiu^

Hincfcqueretur

rcccpciui inter potentiam,& vifionem. vifionc natuModus ponendi cft ifte , quia

itfi,

hahituum

bet in Oxen.dift.praced.<j. j

aliquid mcdians in rarionc adliui

fiJ

c(s

&

fe,& in eoconfcruare illam yifioncm , pcr confcquens ifte habitus poirct quictari in obtunc polTct cftc foriedto bcatifico immediatc, Cire per

;

fpen inhtrtnf

& omni habitu ab

nenelicit,nec

autem charitate a vo-

coiificerent vifionem.dr fruitionem,

dHbiHm,aliajfipeabfolute

quod habcat rationcm cauf* efFcdkiua: , quia cx quo ifta vifio eft quid abfolutum , Deus potcft eam immcdiatc caufate inintcUeduabfque omni agentcmediantc non igitur oportet poncrc

nt'

Seclufit

Deus de pofcutia abfolutapolTet faccreiilum

(iusinratione receptiui. Neque in ratione formae

tjft

Detu nonfrutretur, quia

luntate ,

turnoneft poncndus aliquis habitus iramedia-

N»n

aliotjuiH

Itcm , fcouerptur <ju6d jfte babitus poiret forclle beatus.quam intelle«aus;quiaifte habituseft quid abfolutum aliud ab intelledujigimalius

&

fejftriiim Ih-

i

agitfuam fruitionem.

roalitcr beatus.&principalitcr,

6.

fitnr

quietarcturiniUo.

fit

Idc6

Fnii non ift ntnt-

tUttri

rim

,

fid

amari.

Qu^ftio Ideo impoflibile fortioii in

tauf*

cft

li

quod taiuum coagat caufx

,

dubium

caufa iimplicitcr prima potcft agerc

cum

fupplcre aftioncm cau-

,&

frima pojfit

caufa fecunda priorc

ager* cnttt

f« fccundac pofterioris .'Quia licct Deus poflcc caufare cffcdum immediatc iine omni caufa fc-

ftcund»priO' fi./iue fecnH-

d»

pofieritri.

cunda , camen dubium videtur

fi

,

agac

cum vna

, an poilit fupplere attionem eaufx fecundx pofterioris J Vc fi folum habeac candcm a^flionem ad generacionem hominis , quam haberecfi pater,& materagcrcnt , dubium videtur, Ci Deus poteft fupplere a6tionempatris,&matris folc agcntc vniformiter? Et videtur quod fic, quia fi Dcus potcft fupplere omncs adiones caufarumfccundarum immediatc; igicur poceft fupplere adioncm vnius, dimictcndo aliam habere acftioncai Ibam. Contrarium videcuc , quia caufa fecunda vuiuecfalis mouet caufam fecundam parcicularcm,

caufa fecunda

C/ntf* fecuH'

Javaluerfalit »n mouet farticuUrtm.

ita

quod caufa fecunda

caufa priorc vniuerfali fupplerc

adionem

eius

mouet motak non potcft Deus

poftcrioc igitur

}

,

nifi poflit

haberc ratio-

nem cauf^

mouentis motz : hoc autem videtur Poncntcs cnira potcntiam eiTc caufam principalem obie;So mouentc, vel c contra, non videntur poncrc quod potentia fine obie£to poflcc caufare vifioncra.nccctiam c concra nec eciam vidctur probabile fccundum ponentes qu6d patcr mater funt adbiua in genctacione prolis,quod pofica adione pattis poflet Deus fupplerc adlionem matris. Dico quod fi talis eft ordo incer caufas fecunimpollibiic.

:

,

II.

&

, qu6d non poteft caufa fccundapcincipalior agerc ,nifi moocat aftualiccr minus principale,

das

velquod adio caufae minus principalis non poffit fupplcri i quacumque alia caufa tunc impoffibile eft quod voluncas perfc(5lifllma fruitione fruatut , & qu6d ibi habcat adtioncm fuam fine caufa fecunda fubordinata fibi Dcus tamen pof:

:

immcdiate fupplere adionem vtriufquc cau(x. Et tunc fiponitur voluntasagcread fruitionem , non poceft hoc poiii finc charicace agenre, vc caufa fubordinaca. Si autem cencacur quod pofica adlione caufx magis principalis , poceft fec

Deus fupplcre adionem

alcerius caufacfecundae

fubordinacs , cunc dico quod de potentia abfoluta Dei poflet voluntas frui agcndocura caufa prima fola, ctfi non priusnatura daretur gratia coagens. Nec oporteret quod Deus haberet Adlionem mouencis moti, quia ex hoc quod fupplct adionem illius caufx , non opoctct qu6d ,

moucatur nec

vniucrfalitcr aliquid

quanciim agic

:

,

AD

primum

principale prima: quarftionis,

mouctur

in-

ncc fcquicur quod vifio pofllt

caufari fine obiecfto cccminante,fed fine raotione

adiuaeius. Sinitliter mater fc habet pafliue in gcneratione prolis , fi cum hoc habeat rationem adiiui lotam illam adlioncm poirec Dcus

&

,

fupplcrc pofita adione patris.

ciura

,

fcd cft confidcrare

non confidcrando

hoc

vcl ifte fallatur

quim

aliter

crcatam

rffe

,

de

cfuo in

Oxon,

i,d, i.if.i.

potefi

effe

^

non fi<jUt,vifionem creatamy(^ in-

eiufdem fpeciei

,

necjtie

infinitum compre-

Adtjuartum, decUrat ejnandb ailut tt^ue perfeEltt6 ante hal/itHm a» agece

hendi a finito.

^X

aliter,

Ad ficundum, intelleEiMm crentum

ofiendit hinc

,

fHpernatHrale fupponat tale cfTe.

Scoti opef.

Tom.

X

;

quia quifquis intelligit rem efle

non coinquo non cxiftit.Tamen plus

ligere rem,fcilicct intclligendo ipfam,

telligendo illud,finc

quam

potcft vnus intcUeftas intelligere,

hoc

eft,

quod adns vnus

intellectus

non

:

&

,

adus alierms

neuter tamcn fallitur

,

^

IntelU^ent

rem alius,

potcft elfc intenfior

pcrfcdlior ciuidcmobic6ti,quam

alittr

fuJim

eji,

'jttomoJofaliiiur.

fed vtcrque

videt a:quc clarc.

Adaliud, cumdiciturquod intcllcdus anima; Chrifti viderec

ccdo quod

Verbum

noncnim

cctur:

fub cationeinfiniti,con-

minimus intcllcdus, d quie-

fic facic

fubrationc

AdfeiUdum.

De hoc 17

«l-

3.d.

I.&

vlt.

potcft quiccari nifi in infinito

,quiaquilibct intcllcdus

infiniti

totius entis. Ideo

non

eft

ob- Inltlleam icdo.in quo cft quodlibct obiedum fuum,quan- non quietatur nifi in tumpoteftefle;fed folum in clTcntia diuina funt infinito. omnia intelligibilia eminenter.Et confirmo hoc,

quianuUus

quod

nitas,

quietatut

nifi in illo

intellcdlus bcatus fatiabitur ,nifi in

Deum

videndo

fit

trinura

,

& ifta

maxima

eft

vnitas in fubftantia

,

infi-

& trinitas in

perfonis.

Ad primam probationem , eim vifiointelledus creati,

dicitur

quod

& increacieflcncciufdcm

Dico quod non fequicur , quia bonum eft ex caufa incegra fecundiim Dionyfium maiumaucem potertcfleex vna ;idc6 quando plura requiruncur ad vnum cfFcdum fpede , vnitas vnius concurrentis non fuflicit diftinftio cuiuffpcciei.

,

»3.^d

I

.

froba-

tiontm.

,

;

cumquc

ad diucrficatem cffedlus. Licet igitur diftindlio obiedtorum fufHciat ad diftindionem adtuum, vnitas tamen non fufficit ad vnitatcm. Similiter , fi obie(5bnm cftilliraita-

tum

,

prioris fufficit

cfto

quod

tota vifio adtiua

fit

Vmitae ohieSi

non

identifi-

cat

aSut

^ecit.

ab obiedlo,

adhuc poteft caufacc diuerfas vifiones fpecic in diuerfis paflis. Etefto quod eircnr pafliuaciuf-

dem

fpeciei

,

polfent vifiones diftingui fpccie ab

eodcm habeutediuerfas vifiones in vnitate. Neque habctura Philofopho , i, de Anima, rm.jj.qu6d identitas obicdi fufficit ad idcntiobietfto

tatem adus.Et

fic j.Pbyfic. text.x\.

fpecifica termini

tus fpcciernon ticas raocus,

numero

bcnc poteft

tamcnex

quia ad

cx diuerfitate

eirc diuerfitas

cundem cerrainum

poccft ei^z

mo-

identitate tecminiiden-

mocus

reftus

,

fpccie,

&

& circularis,

qui caraen func incorapoffibiles Si auccm alicubi ica cft,qu6d cx identitarc obiedi poffit argui idcntitas

quato

adus hoc ,

eft

folum de obieAo adie-

a6tui.

Ad fccundam probationem, cumdiciturquod animz viderct obicdum per rationem infiniti tunc comprehendcret clTcntiam. Dico quod non fequitur,quia nunquam eft coraintelledus

cft intelleckiuitas

potemiz

ta cft intclligibilitas

cnim adtus non

nifi

,

quando tanta

intelligcnris,

obicAi

-intcTlcdli.

qnan-

non comprchcndic

obicdlum.

qu6d quietatur intelhoc ,qu6d vidctcfrenconcomitatur eflentiaro. Scd

Dicitur tamen ab

aliis

leftus anitpx Chrifti in ,

Sc infinitas

Rc

t

14. Adfecua' dam, Videns infi-

nitum nan idto comfrt' hendit.

Alitcr S^uid eft ctm^

potcft eire adacqu.itus obiefto,

& propterhocpotcntia talis

tiam I.

cft,

poteft

,

III.

Adprlmum explicat cjnando imelllgens retn

vU.&

hoc

,

non

cft,fallitur;tamen potcft alitcr intel-

prehcnfio obicdi i potcntia

videre infinitum infe

fine illo

Sic igitur

illud.

vnus intelledus plus intelligcic rcm , fi dicac qu6dillarcseft plus in fc , nifi alius intclledus,

fi

SCHOLIVM ejuam efi,fallitur,

12,.

non potcll vnus intclledus Ad l.arg. plusaliointclligere. Dico quod abftrahcrc non quAjiionu, cftdccipere, fic abftrahcntiura non cft mcndacura dicitur,

dcbilioti.

fccuiidumarticuluin, dico quod

Ad

lO.

An

cft

agcndo Hcut

47f

11.

iliud

frthtnfio.

illud

DiftinaioXlV.

Lib.lII.

47Z non

valet

,

<juia

concomitans non quietat,

ipfum dircftc videaturi quia licet vidcns coloratum aliquod,viderem quotcunquc color(S concomitarcntqr, nifi in illo quod ego vidco dinili

quanquam

rctlc continerctur quodlibct vifibilc,

Adaliudjdico quod in viHone naturali non lumen proportionabilc , nifi quia objcdum non eft fufficicntet lux vcl quia non potcll vidcri finc lucc. Sed quando obicdlum cx fc lorum fupplct quod e(Ict rcquifitum, ibi qu«rcrc aliud lumen eflct fimilc quasrcnti candelara ad videndum Solem.

poncretor habitus,

&

,

,

"fi

pUira rcquirantur in infcrjori-

noii potcft argui

quod

tot rcqui-

ranturinfupccioribus ; cx pluralitatc cnim impcrfcdlorum non poteft argui pluralitas pcrfedlorum , quia qua fparfim continentur in infcrioribas.vnitiuc contincntur in fuperioribus,

Ad aliud cum

dicitL:r

,

\6,

ita pcrfeftiis

^uy* aHtu hoc

eft

:

non

potcft cfie a^flus

Dico qu6d

antc habitum,ficut poft. in habitu moralijduplici dc caufa,

vcrum

vclquiapotentiadc fe non eft funime incUnaca adum vel quiaobieftum non xqualiter potcft agetc in potentiam non inclinatam , ficut in potentiam incUnatam neutrnm f ft ycrum in

itrfiBM «»- ad $t htbitHm

;

i

uMt

^nhitHm pcte^

ejft

ptr-

ftaiff-nHt.

Vel

,

dico quod non fcqui-

,

immcdiatc mediance

fi

fine habicu

videret circntiam

alicer dico

,

qu6d petfcaiiTimus adus in-

tcUigendi nacuralis potfft habcri ante habitum, quia principiacognofcimus.inquantum tcrmi-

i8.

Ad fecidum,

hanc vifioncm

Pojito hAbilH

imo magis fequeretur

fupern»turm-

poflic in :

It

nacuralicer naturalitate crcaturx poircc

quam non;

igitur

fi

habitus

naturalitcr

bitu creato,polIct

Dcum

in potenti»

»n n»tur»U' tir

ttgit

ftp

videt; iffum.

datus creacurx fupct-

iftc ciret

adhuc crcatura

,

fi

quia czcus mi-

raculosc illuminacus poftea naturalitcr

mcdiante

,

haScd

illo

vidcrc naturalitcr.

fi talis habitus non concurrat , impoflibile eft qu6d Dcus vidcatur naturaliteracrcatura,quia

nihil przccdit vifioncm in ipfa creatura

quod non

fufficicad

nifi

,

hoc,qu6d adu vidcatDcum

Ncque cum aiftu videt Deum , videt tjHllum /mcx naturalibus cteatura; , ncque cx eo, quod telltSum vin Dtum eftnatutalc Dco.quia non videt Dcum intuitiue diri incuiciue.

cum

natumliter,

adu

nifi

,

cx concurfu caufx fuperioris ggentis,

& inferioris

( fi

&

ponatur potcntia aftiua)

concurfus ncquc

natutalis

cft

D

o

E

prttttr

fuun.

ifte

nequc

,

crcaturat.

Ad

tcrtium ibidcm,cim dicitur

, fi

intellcdas

Ad

tetttMm,

potcft immcdiate vidcrc,igitur pari ratione vo-

luntas frui

;

tiDncin crcabilcm, tur potenria fua

Deus de potcntia

nos cognofcimus ide6 notitia tcrniinorum potcft eirc pcrfcdiflima negatiuc antc habitum

fumma

quia poflct voluntas perfici

fruitione fine charitatc; conccdo

tentiaDei abfoluta poteft crcare

proppfito. jtant

aliud cpntra illud

quod ex puris natunilibus

quod

Pr«terea

itM

,

propoiito.

bus ad adtum

t/i

Ad (ur

diuinam

;

p«n

&

eliceret,

incoucomitantc includctitur , non quietaretnr vifgs mcus,nin vidcremiilud concomitansjficin

requiritui:

^J qHWtltm.

quia videns non videt , quia clicit vifioncm jfed quia rccipit ; quia aequalitcr viderct , non fi

&

gratiam

;

qu6d de po-

fummam

frui-

non cnim alliga-

hoc mcdio taracn ;

aliter facit

ordinata.

:

quia allcnfus jntclle
principiorum

&

caufetur maior notitia fimpliciijm , hoc non c^ rxhahituprincipiorum.fcd cx intcnfidri confidcrationc fiinplicium; idc6 habitus prinripio-

rum

mum

potcft cfle fequens naturaliter pctfcdtilfia^aum. Similiter cft in fyllogifmis , quod

»€t\ii pcrfedliflSmus potcft

prxcederc habitura,

&

aUquandoex illo gcnptatut habitus,& aljquando non. Et quando probaturin fecundo articulo prin»7fupcrnaturalis cft mc* prima cipali * , quod habitus jjrgum.fupri dians quia agere pr«fupponit effe. Dico qu6d n.3.&fc(jq. an fit ibi habitus de fado,vel non,ncfcio tamen Agtrtprtnqn cft ncccire ponerc ibi habitum, quia ex parfufpenit ejft te fufccptiui aflcro quod nuUus mediat. Vndc txfonmtf loqucndo deagere, quod eft adusTecundus conccdo qu6d agere prxfupponit (r^naturac,loqucndo dc «frrf dcgcncic Adlionis. loquendo tamcn dc<«f?r*fupernaturali, quod cft opcrari , & non (igere Ac gcnerc AtSlionis , dico quod noo.prius

M

:

:

effe

fupernaturale, quiapoteft inlupetquod habct effe fupcr-

naturalc in primo inftanti, naturale

,

& hoc h.nbent ipfi ponerc, qui ponunt

in naAgete y«/«r »»«//»^^r*rcciperc. Si cnim non imniediate *n tura eiret recipere alicuius fupernaturalis, eflet fHpptnM effe proccfliis in infinitum , quia antc hoc ellet illud patiir»lt

recipere alicuiusfupetn&turalis,

& ancc illud alipd

vcl ficnt dicimus fupcrnatiiralc de gcncre Qualitatis, quod cft «/»^r.«r* , non pracfup-

in infinitnm

,

ponit ejfe iupernaturale.

Timcn loqu^ndo

dc ge-

ncre A(5kionfs,quod cdelicereoperationeni , conccdo qu6d 4f*r* fupcrnaturale przfupponit forraam fupernatui;alem. Scd tunc accipiendo miliorcn rel="nofollow">

,

nu6d

OLI

vider* eft fic agctc

,

hiCan\

cft.

Them*

Sententia D.

lo.art.

^Hetfi.

M

V

IV.

tjH* videi

&

i.p.qudfi. ii. art.S.

i.aniwam

^.p,

Chrifti tionvidere emnia,

yerhtim , ^uiahic comprehendere^t illud

,

re-

fntatur primo ytptiaplni efividere infiniturk intenfiue,

quam

extenfiue

Secimdo

dit.

,

,

& tamen

cognefcens

illa vifle

vnum

comprehendit eum vt caufam

non tomprehen-r

effiQum Dei ^ non

illiut effeBui.

reiicit

exemplum D.Thoma. Fide Fah.

Cr

& Pitigian.artic.i,

i.

difi.

Tertio,

j^.cap.j,

refutantesfolHtiones

Th^-

miftarum.

AD

fecundam qua»ftionem , cim qaxricur an anima Chrifii nouit in Verbo omnia , ^«
,

requirit

C H

S

;

nouit

f^erbum

?

Diftinguitur de

Quxdam nouit ficnda

,

&

non

*9v Dteifi» qtn-

notitia Verbi. notitia fimplici, ficenim nouit tnndt.

fienda

:

fiitmil ft-

quaedara nouit fcientia

&

quac fiint fienda. Privifioni$,qus fadtafunti mo modo intclle£tus anima: Chrifti non nouit

pmnia qus Vcrbum fceunda modo nouit. Patct primum, quia fi fic, elTcnti?. comprehendcrctur ab intcllc(^u animae , quod probatur duplici;

,

ter ficabaliis.

Prim6 gnofcitur

dencur

;

fic, ,

quanto principium pcrfcdiius co-

tanto plures conclufiones in ipfo vi-

& per confcquens omnes conclufiones & principium perfeftc cognofi

vidcncur.igitur

fcitur,& comprehcnditur,

Secundo

fic,qui cognbfcft

vnum

effcdlum.ali-

qmm

habet cognitionem canfaf , & qui plurcs cfFffdus ciufdcm caufa; , plus de illa caufa igitur qui omnes cfFeftus vider, caufam totalitercomprehendit non igitur vidct intelledus animap :

:

Verbo omnia.quac videt Verbum. Dico qu6d ifta ratio non valct. Pritno ,

Chrifti in

confe<^uentia

non

valet

,

iftc

(^ognofcit

ifta

omncs cfFcians

IQ»

I

Qusftio efTeAiis virtualicer contciuos in caufa

coraprchcndit caufamjquia cognofccns propinquius cauHe, plus cognofcit de caufa , quatn cognofcens remotius , li neuttum cognofcicui nifi pcr ifta caufam.Sed inBnitas intenfiua eft immcdiatius clTentia: diuinx ,qukm infinitum cxten(iue ,quia infinitum intenfiueincluditur in co-

dem

indanti naturz

etTcntia

M»gU

fequl-

ttr eamprt'

turaj

,

in

quo eflcntia eft cns,ciim

pclagus infinitum,

fit

prxcedit

liter illud cft

omne

& iilud inftans na-

infinitum cxtcnfiue. Simi-

immediatius ciTentis diuinz

henjit in

Vifione

infi-

niti intenfi-

ui,

qM*m

ex'

ttnfiui.

prius in ratione cognofcibilis

fit

,

quam

,

cum

iiifini-

cognofcens infinitum intenfiuc,vt infinitum, non comprchendit ellcnliam ; neque fi cognofcat quod imperfedlius eft,

tum

extenfiuc

;

igitur

II.

fi

gibilitas obiedi. fluidefieomfrebenfio.

Icem,vidcns vnum caufatum,non propter hoc comprehendit caufam , vt caufa huius cfFc6bus p?rfedc ; ncque vidcns efFcdum fecundum, proptdr hoc videt caufam illius cfFcclus , vt caufa cft pcrfedlc;neque plus de caufa,inquancum eft cauprimi cfFcdtus , cum ifta fint difparata ; igitur non proptcr hoc, quod videt omnes cfFedkus, la

perfccliiis cognofcir

efFedus der

;

omnes

,

caufam inquantum huius

non proptcr hoc

qu6d vi« comprehendit caufam > inquamiam

igicur

,

cauf^.

Dico

II.

igitur

ad probationem

fcens principium

,

,

quod cogno-

perfcdle cognofcit conclufio-

nem,fcd c contra cft fallacia Confequentis, conuertendoconfequcntiam ; quia caufa fccundiim quodeft caufa cfFeftus ,no>i capit aliqnam perfedlipnem ab ilio cfFeftu , quia fic idcm efTet caufa fui ipfius ; fed principiiim , vt notum, caunotitiam conclufionis ; igitur non propter hoc , quod conclufio cft nota , petfecfkius cognofcitur principium intenfiue. Nunc autem

fat

2* pirfiHiO' ri

etgnirioiie

frineipij

^c-

gnofcuntnr pluret confufiones.

cognofcere principium intenfiuc , concludat conclufipncs pluces cxtenfiuc cognofci ,nunquam tanicn e contra c-x pluralitate conclufionum cognofcitur principium intenfius ; quiaaccipiatur principium ingradu A. licet perfcdlius

&

fit nonus gradus ; fit decimiis gradus comprchenfiuus principij , quzro an cogniio principio fub gradu A. poflit cognofci aliqua con-

clufio

,

cunda,

non

?

& tertia

,

vel

Si fic

,

qua ratione vna

,

fic fe-

ciim quxlibet zqualicer con-

tineatur virrualitcr

in.

principio. Si

non

poflit

cognofci aliquaconclufio cognito principio in gradu A. vcl igicur fic cognofccrc jpfum non erit aliqua

cognitio principij

conclufio pofTet cognofci citra

tum comprchenfiuum

principij

&; cunc nulla

,

gradum vltimafi non pofHt ,

V.

Ponlt (juatuor modos ,<jnib-MiHttlligi potefi ani-

mAtn

omnia in Verbo

Chrijii t/iaert

omnia

1/idet

alia habitualiter in eo

De tjuo

tjuod alijs anifna-

;

eum

in Oxon. hic a num, lo. ibi Schol. tjuo ex variis locts titu ofitnaimiu hanc ejfe propriam eim finttntiam , ^uam htc tx-

hui non conceditur.

vide

&

prtfisi

hahet

,

&

tum imtlligunt,

fitc

&

htr,Pitigian.Ouand.

vide

& fi^uuntur Fa-

Scetifii hic.Dt aliis

alij

DIco igitur ad qua:ftionem,qu6d pofTct poni quod

anims

intellcftus

bus homo confiderat peifcdlius quiditatem terininorum fitnplicium principiotnm , & tunc inienfius cognofcitur principium , quia perfedliiis

& hzc

cognofcitur quiditas incomplexorum, eft prxciia cognitio principij vt pcin,

cipium. Scotioptr.

Tom. XI.

vi-

2,2,.

Anima Chri-

dct,qu£ Verbum videt,quadruplicitcr;vcl adlua- fti vidtt emttia In Verb» litcr , vel habitualiter,& vtrunquc dupliciter quttdruptiadualiter ,qu6d videat omnia aduelicito , ita eiter. quod habeac propriam vifionem cuiuflibet vifi; Frimiu tnotamcn in Vcrbo , ficut multa videntur in fpccu- dut. lo, quz habent propriam yifioncm ibi fecundijm hancviamfequiturquod intclledus aniraas ;

Chrifti adlu videt infinita

j&quod

&

habct infini-

quod taraen

tas vifiones diftindlas in adlu fimul,

negatur communiter. intelligi , qu6d omnia videat non pcr proprias , & diftindtas vifiones,fed qu6d illa vifio fit vna formaIiter,& multa; virtualitcr , & habet vnum obicdum adxqua-

Secundo poteft

a(51:ualiter

tura

,

Stctindus,

,

vt eflentia diuina

,

&

infinita fecundaria.

&

in- Vmm vifiont opinio ponit quod eft vna in aftu , finitorum intcIIcdtorum;& licet non ponat in- tmnin viJert

Sed

illa

fiiiitas

difficillimU.

vnam

vifioncs in adlu, taraen ponit

infini-

vna cminentcr continet omnes illas vifioncs proprias , quas potatnin adtu intenfiuc

quia

,

illa

fuitopinio prior,

&non

aliqaa

adu infinita

fit

vifio in

videturprobabile quod intcnfiuc aUcuius

crcaturz.

Tcrti6 pofTet poni quod vidct omnia habituaiiter,

& hoc duplicitcr,

Primo per habitum

concreatum., qu6d omnia videt in Vcrbo habitualitcr. Sed ifte habitus cft prius * impro-

henriei epin$o.

fibi

iaI. j q.io.

non poiFet efTe vnus habicus,quo poircnt omnia videri,qux videntur a Veibo, nifi cfret vnum obicflum adzquacum habitui in quo omnia vifa emincnter cotuinencur & runc iftehabiius cfTct rcfpcdku Vcrbi , quod prius cft batus

,

quia

,

,

improbatum. Quarto poteft

intelligi

habicuaIicer,hoc eft,in

,

qu^d

adu primo

vidct

omnia

ficut

habcns

;

§}unrtni.

fcientiam rtducitur primo de potcntia cflentiali,&

tamcn dicitur

fcirc habitualitcr

potcntia accidentali ad

adum

,

ciim

eft

in

confidcrate cutn

vulr. Ifta fcientia eft adlus

modum tcnco.

ptimusin memoria,& cnim intcIleSus animz

tualitcr.hoc cft,aftu primo,quia in

ex pKiribus conclufioni-

omnia

Chrifti

aliquacognitio haberi dc conclufione vna,poteft aliqua haberi dc qualibet conclufione virtualicer contenta: igiturcxpluribus conchifionibus cogniris non habctur perfeftior cognilioextcnfiua principij ;fed folum quod ad plu-

cum

modi*

eum ibidem a num.^,

iftum

,

id efl;

,

aEluprimo, tjuia in hoc ijHoi vidtt FerbHmformtilittr,

aliqua notitia habcri de conclufione per principium in illo gradu, Vf^I fi fub illo gradu poflic

ra le extendit

c^ itnet quttr-

,

tum modum ,fitiicet vidtre omnia habituallttr

vt infinitumcxtcnfiuc, proptcr hoc comprehen-

diteflentiamjquiacomprehenfio eftquando tanta eft intelledualitas potcntiz,quanta eft intelli-

475

SCHOLIVM

igitur

;

Chrifti videt in dct tcr,

Sic

Veibo omnia

,

quz habct virhocqu6d vi-

Verbum formaliccr vidct omnia habitualiquz videt Verbum ifio modo & illud quod ,

,

cft fibi ratio

videndi Verbum,cft

di oinnia alia in

do non

eft

de

Verbo

aliis

in aclu

animabus

fibi ratio

primo.Et ,

viden-

moanimx

ifto

quia aliz

Vcrbum,nunc vident hoc nunc vident fecundum quod Vcrbum vuli obiiccre hoc illi vidcnri , & illud altcri vidcnci fcd non obiicit fimul omnia,quz vidct , cuilibcc videnci Verbura. Sed oppofitum eft de anima Chrifti quia cflentiadiuiua obiicit onmia incelledtui animz videntes

,

illud,

;

,

Rr

3

Chrifti,

14. Senientit profri».

Chrifti

qnod

ita

«

pec

conucrnonem intellcdus

animae Chriiii pec imperium, voluntacis , ad quodcurique , quod Vetbum vldet , poteftiilud videre, ita ratio habct fuum obicdium pcimum, vc Verbumi ergo (imul obiiciuncuc Hbi omnia, fcd non intelledui aliarumanimarum. Dices , quid habcc ex hoc iila anima vlcca fiutdh»hit 0Hlm* Chri- animas alias ex hoc , quod quselibet alia anima /»«•» vi/jont

poteft

«uodcunquc videce

ctfi

,

non

fimul.'Etfi

*""" fpccialitec rcpcacfcntet eflcntia diuma libi omnia , & alteci anims , tamen ipfa non potcft fimul intclligerc infinita. Dico quod ficut cft dc fpeculo voluntario quod ponic Auiccnna C.Natural.part.^, cap,6. quod fi omnia rcpcifcntet fimul, cui vult,altcti vero non omnia, &fi illc , cui ccpcxfentat, non fimul omnia videt,

tmmM

Qj^

hocnon

ex dcfcdu vidcntis.

eft nifi

tem expctimuf

in nobis

Nunc

au-

qu6d quanto pluca fimul

noftca,

cum

infinita fimul vidcc, rndiftindif-

fi

Tamen

fimc ea vidcc.

eiufdem natura:

fit

habct vlcra alias ani-

ifta

mas,qu6d videt futuca in Vecbo, Ci ad ca fe conucctat pcr D.imafccnum li^.i.cap.6. non autcm

Alcnf.

nifi

,

cx ceuelatione fpeciali

,

autcx

Ad primum

principale

ftcunUq.

^

Infinuum do tMofitc

**-

ftaitHr.

dicicur

,

modo

Ad

,

pofiet

intelligcrc infinita

fic

ligcrec

omnia

vnum

poft aliud

,

quia

,

hoc inftans

cipecet inteirigcce

,

fi

nunc in-

& fempec intel-

nunquam

pcctranfiret

inftancia fucuti tcmporisinfiiiiti.

Et

mmt

i.p.q.ii.»rt.g. 6- hie j.j.

Vide Scol.de friino

«^^.Capt. Qutft

i.

rf.j^.

Priue.c.n. con.f.

V 6 D non. 'LMc.x.Iefm proficiebat tttate,&

j

I.

2fciemia:ignat accepit cognitioncm dc Argument.i; ^ nouo.

ltem,ad Hcbr.j.dicitur«i>
Itcm, Chriftus

animam

fuit rationalis

,

igituc ciam rarionalis

;

ipfe potuit per difcucfum

fic

nouam

SeeunJum,

quantum ad

Ttrtium.

difeurrcre,

nociciam ac-

quicere.

Itcm,Chriftus petebant

fibi

fuit viator

,

igitur

verccom- QuMrtum.

quas viatoci dcbenc compctete ,

,

pcc talia acquicerc notitiam cx fenfibilibus

tum

eft

cnim quod

Chciftiis

:

habuitnouas

&

cecizti-

faciones.

Oppofitum

,

Magiftccin

liccca

:

Nullam

igno- Contrit

ra/uiam Chriflm accepit.

SCHOLIVM

I.

au-

(Stocicatem Philofophi 2. yW^^i/^^yyT Dicoqu6d ^^^ conucnit infinita pectcanficc , incipiendo ab ^"° & capicndo hoc poft hoc ncque Deus »

L

Dutand.j,3.Suat. i.f.tcm.i.d.i7.fta.i.^ i.Vifq.

qu6d vidcc

pcius dido.

1

Chnjii ferfeciifime

j.^j.ij.w.7.D.Thom.

vecifimilibus conieduris.

infinicahabitualicec

1

D Bonauent./ifM..j.t.Richatd.4«.}

,

alia cccatura

o

I

omnia in genere proprio i

intelligimuSjtanto ea indiftindius eognofcimus;

ideo ciim anima Chrifti

T

iE S

Vtmm amma

,

anima

X I V.

Lib.lII. Diftinaio

474

fic

Philofophus , cum fcientia fit cei , ciim caufas cius cognofcimusj fi dependeccc ex in-

Sententia

D .Thom*,ammam Chrijii nonijfe omma

fcientia infufa , non cit,

tamen

actjuifita

,/id in hacprofe-

refutatur tjuoad vtramque partem, Primo,quia/e-

cundum ipfutn, non dantur duo accidentia eiujHem rationidfimul

,

&

ifl
dusfcientit/itnt talia. Secundo ,fi

hahetfientiam infufam omnium, videtur qued nullam acquirerepotejl.

intclligit

finitis caufis

fequituc

quod

non

ipfa

,

poirct cognofci.

victus infinita

,

&

infinita pof-

funt in zqualia ; quia virtus infinita poteft adtu fimul intclligcrc infinita diftindle. Virtus au-

tem

finita

finice

ifta

tantum habitualitcr & efto quod adhuc intelligcret infinita ,

intclligetct

a.€t\i

&

,

;

non

Exccdiruc

diftindliflime,

igituccaufa finita ab infinita in modo iutelligendi , non in hoc , qu6d poteft a(^u in pluta

&

fimul.

Ad

Aifecnium.

^n AHjelw feffit

illumu

^hrlffl""*"' *

aliud

,

dico qu6d abfolute loquendo.An-

animam Chcifti infpiCht ifti non fc con-

gelus poirct illuminare

cicndo ad naturam "^"'"^ fibi

^'^

, Ci

, f\

vidcndum

ceuelatio

omnia ceuclata

,

illa

anitna

futura, poifct Angclus loqui

fiat

tamcn

;

potcft vidccc.

tentiaocdinata Dei non

ordincm chia:

M

;

natura:,fed

quanquam

conucctat fe ad Item , dc po-

fi

fit

rcuclatio fecundiam

fecundum ordinem Hicrar-

alitec poftct fieci

de pocentia

Ad

conccdo quod anima Chcifti eft jlnim^chri^ primum in Hierarchia fuprema , & quanquam bcatificabili , adhuc ^«'Sr'" ^'^^- '"fi"""'" '" "^'"^^ eftetcapax cuiufcunque vifionis Dci fuprcm*: quia non difFcrunt vifiones hominis , & Angcli fpecie & anima Chrifti influit in alias animas , & in Angclos habcntes fupcriprcs naaliud

,

'

;

turas in gradu naturaB in

gradu

gratia;

,

&

,

quia

influxus

ifta

eft

eft

fuperioc

ficut reuela-

fccundum ordinem gratiac non autem fecundum ocdinem nacura; de potentia ordinaca tio

Dci,

,

ad quxftionem

,

quod

notitia in ge-

nccc pcopcio dicicuc duplicitcc infufa.quasdam acquifica.

Anima

,

t.

quzdam

Ofinio

non ha-

Thom*.

Chcifti

S.

omnium in gcnete pcoomnium notitiam infufam,

buit nocitiam acquifitam pcio

:

habuit tamcn

quiaDcus concreauit fibi tantam gratiam,quantam pocuit etcare: igicur pari racione notitiam, &c. Hoc vidccur per illam auiloritatem , Ifa.i. E^redietur virga, &c. Et (vhAhur, ffiritM^/cientia,

habitualcm omnium,hoc eft, noticiam in adu primo ;nonauccmhabuicnotitiam acquificam omnium,quiaipfe habuic intel8cc.Sc faltem habuit

lc£lum poflibilcm & agentcm, Sc notitiam principiocum in adlu pcimcin quo viccualitcc continencuc conclufioncs. Igituc pocuic acquirere fcientiam nouam in gencre proprio. Scd contra iftum Dodorem eft , quia ipfirmet tenec

quod.duo accidcnjia

mcro non

difFcrcntia foJo

poflunt fimul circ in eodern

;

nu-

fed co-

gnitio acquifira,& infufa in gcnerc proprio, funt

eiufdcm

abfoUitaDci. ttrtium.

Dlcicuc

Ncc

fpcciei.

Quia

licet

cognitio in Verbo,&

cognitio in gencre proprio diffcrant fpccie

,

tion

tamcn cognicio infufa,& acquifita, quando vttaquc cft in gcnere proprio quia cognicio rcrum in Vcrbo , & in genere proprio difFerunc formalitcr ratione obiciSki formalis , quaniqiiam idem fic obiedlum matcrialiter. Scdquaclibct cognitio ingcnercproprio, fiuc fit infufa ,fiuc acquifita, cft obiccki formalis vnius , quia cft cms fub pro;

pria rationo,Ncc variatur cfFedus fpecie propter

diuetfa agcntia.quia fpecies

nunc caufancur ab obicdo, diatc crcacac k

Deo

:

exdcm numero,qux imme-

polTent fuiffc

igitur cognirio in gencre

pro^rio infuFa , Sc acquifita ciufdcm obieAi, non diffc

Offu/Mdntr.

V

Qu^ftioIII.

differunt fpecw , quia diucrfitas caufi cfficicnus fpccie nonarguit diuetfitatcm cfFcduum fpccic Hocdcclarat Auguftinus 3 deTrinitate 6. dc gc.

nitis per

propagatiouem,& putrcfadtioncm,qux

&

&

mali obicdi. Itcro,

Jmpugn»!

r

vcl

,

anima Chrifti non nouit omnia , nec abftradiuc,

Contra conclufioncm in fc. Eiufdem obiedi, fub eadem rationc formali,non funt fimul du«

cognitiones petfe6l«,quia alia fuperflucret : fed acquifita cognitio in gencre proprio infufa , fub cadem ratipne forfunt eiufdcm obieai ,

quod

dicirur

qu6d

,

poteft

nouam

noti-

tiam acquircrc , quia habet intcUedlum agcntem pofnbilemjnon concludit, quia augmentatiua

nec intuitiuc adu clicito vno,nec pluribus fimul; quia fi adtualiter vidcret infinita , fimul cxcederet in infinitum intelledum noftrumjhoc ^ft im-

Experimur AnimaCkri' cnim qu6d intcliedtus noftcr non fe exrendit fi- ft* »enp»tuit mui adtualitcr in infinita ,nec cxtendere potcft; '."'^"'^"^'n im6 valde indiftindtc intelligit plura fimul .idtu,

poflibiie, cumfinteiul"demfpcciei.

'

fi

intcliigantur pcr diucrfas fpecies. Si quacri-

illa

^

tur,an poilit intelligcrc intnitiuc

pocentia fuit in Adam , quando fuit in fummo audo ejfe. Sic Sandi habent intellcdum poffibilcm,& agcntem ; nec pofita caufa,qu£ quan-

pcrtinct ad

&

lumeft ex

eftedum

fc poffit in

caufet effeftum

oportet

,

qu6d

quia potcft prxueniri a caufa

,

tcrminum, in quem poffct , fi non eiret ptxuencai igitur non oportet qu6d caufa caufct terminum , nifi careat termino. Similiter

fortiori dante

cum

& omnes conclunon oportec quod exeat in plu-

quis confiderat principia,

fioncs inclufas

,

res,quia datur tertninus. Sic

buit notitiam

fi

omnium non

animaChrifti ha-

potuit vlterius ali-

,

quid acquirere, ncc^propiet hoc ibi fruftra poncbatur intcliedius agens, &c pofribiiis,quia funt dc perfe£tionc natucx animas inteUedtius.

S

ditatibus, veifingularibus.

om-

nouit

nia adualiter eiicitiuc, nec inruitiue, nec abftrad:iue, quia fic exccdcrct in infinitum intelledum

omnes quiditatcs; quiahoceft ft' «9«" f>». *"«'*''"' dc pcrfcdione intcUedus. Scd pcr quid nouit omncs qiuditates ? Dico quod neque pcr vnam ^^,^^ ^J,, ^^^ rationcm,ncque pcr muitas acquifitas , quia non' vn»m, vtl potcft vna ratio diftinde repr^fentare omnes /«*<•« jj«quiditatcs,nifi iftz quiditaccs contlneantur cmi- "" ^^ S*!** ncntcriniila,fecundiam omncm rationemintei- *' J'^''°' ligendi ; fcd nulla talii poteft poni in intellcdu crcatG,nifi ponercturquod inferiora folum diftinguuntur a fuperioribus per negationcs , ita quod caufa fcmpcr fuperior contincar totam en-

ifta

tum

pcrfpecies

laria fimul

i.hoc modo nouit omnes quiditates ha-

fingulare

Non nouit adu fimul omnia

bitualiter.

Tertium ,

fingularia

,quianon per fpecies quiditatum. de

quo ibidem ^.11. quia indiuiduationes ali^uid additnt /uper naturas. ibidem c].} .&• 6.necperjpecies proprias

emnia indiuidua

cognofcit

tamen alicjHa perjpecies acquijitas. de

eft

infu/as,

quo ibidemcj.

per fe intelligibilc

ftatu. explicat id

:

,

,

1

1

,

iicct

:

hene

& etiam ptrpreprias

SinguUre k nobis non pro hoc Giuartum

,

Intclledltis eft vniuerfaiium,

&CC. lieet intelleBu4 non

piat

(^uia ejfent infinit*

,

impeditw fingHlaritalem ca-

Mtns AuHt-

ad quacftionem

Chrifti noffc

,

quod animam

omnia in gencre proprio, po-

quia cogpofcerc in cognofcere rcm formaliter in fe , non vt relucet in aliquo , in quo ficnihii extra Dcum continetur eminentcr ; potelt^ Deocognofci in gcnereproprio, quia fi

tert multipiiciter intelligi;

rit.

Cognofctre

rtm in profrh gtnert ^uiii/it.

ita

generc proprio

,

proprie

eft

&

cxtrinfecum informaret cius intelledtum , vilcfccrct cius intcllcdtus. Sed intuendo fc vidct om-

niacxtrafeclarius,qukm aliquisalius intclleCtus in gcneie proprio , tamen in quolibet alio intellcdu ^ Dco.cum notitia rerum in Verbo ftat notitiacarum ingcnereproprio ,quia omnis intcl-

lcdus

cft

,

,

tiue

,

totius entis,

& nifi videatur totum ens,

non habetomncm notitiam.quam poteft habcrc fimul. Igitur ftat quod anima Chrifti habuit notitiam rcrum in Vcrbo , & tamcn in gcnctc pto-

omnia

fingU'

& hoc aaualiter & abftradiue ,

& intuitiuc

.'

adlualitct

,

cft

& intui-

finguiaris

,

Ctgntfitrt

vel filS"'""'

,

& cognofcere cxiftentiam non

,

Dico quod non ncc

idem cognofccre fingulare

.

txilltntiam.

diutrf» funt.

quia

idem.quod cxiftentia , cum ab, fi tamen poncrctur quod vniucrfalefufficcrct ad cognofcendum fingulare pctfcdlc & tunc pcr hoc quod coguofccrct quieft

ftrahat ab exiftcntia

,

ditatcs pcrfcdtcabftradliuc laria

;

omnia

confequcns fingularia.

impoflibile

cft

,

cognofceret finpuqu6d fimui nouit

elTet dicere

Sed primum

falfum, quia

cft

quod copno- """ /"#"' »d notiliam « naturam,& qui- /y„-,^/a,» x.

I

ditatcm,vt probatum

non

Cegnitit

cjuod per quidiratem cognofcitur vmutrfalit

fingulare pcrfedc , nec ira per hoc r r jj;.r fcjtur,quiaungulare addit lupra

vnius igitur

concreatas.

eft

•

de indiuiduationc

tur addit in cognofcibilitate

&/enfiti non.

DIco

fibi

Si intclligatur qu3eftio,an nooit

actuaf iter

«

& inferior partem fupcrioris

,

impofHbile. Habuit igianimapcrinfufionem notitiam quidita-

noltrum. SecundHm, Anima Chtifti habet fpecies omnium quiditatum,nequc omnia per vnam, ycl paucas reprajfcntati pollunt. de ijuo in Oxon. z. d. ).ij.io.&

omnibus quig, Dicoquodfimulno- Anim»chr$,

cum ncgatione,quodeft

II.

Anima Chrifti non

Pritnum diSlum,

hoc

uit habitualitct

titatem inferiyris

M

C H O LI V

?

fcihcet pofTet

intelligacur quacftio de

autem

Si

omnia

fic

aUud mcmbium , an

videreomniahabitualiter.

firaui

tur

ei>gntfi»t.

& vtrumquedupliciter

diuc, vclintuitiuc,

brofius de Incarnatione.

&

An Dtut

omnia in gencte proprio habitua, & vtrumque dicitur abftra-

hter, vcl adluaiitcr

dc cognitione quiditatu»ii,vel fingularium. Dico igitur , loquendo de cognitione a
4.

D.Thtm*.

Chrifti nouit

quod anima

,

Idem vult Auguftinus in epiftoU ad DeegrtuiM. Idem vult Am-

dicit poflc cllc eiufdera fpeciei.

aliui dtliHm

475

prio. Potcft igitur quacftio intcUigi

;

igitur

igi-

;

j,^,q

n.

cognirio

ad cognitioncm alterius. Si

fufficit

omnia

igitur cognofccrer

fingularia fimul

;

fc-

queretur quod ilia haberet multas rationes eiufdcmfpccici fimui ,quiarationesproprias cuiuf-

cumquc

indiuidui

;

& fcqncretur

qnod a6tu efmemorias in

fent infinita finguiaria cognita per

quod communiter negatur & fuppofiio quod fit negandum , dico quod noii nouit finuil omnia fingularia, ncc proprie dicitur fciAitia fingularium,ctfi notitiam corum habcrct. Dices fi non nouit omnia fimul , igitur vcl adtu

,

;

:

nullam notitiam fingularium habuir infufam: vcl pari ratione qua quorundam , & omnium. Dico quod probabilc eft quod nullorum fingular;um habuit notitiam infofam potuitcnim acquircre , ciim occurrcrcnt fufficicnter. Vcl fi habuit, habuit aliquorum , & aiiquorum non. Ratio poteft efTe quacdam erant nobiiiora, ;

:

Rr

4

&

y.

DminaioXIV.

Lib.III

476 & lilorum notitiam

habnit infufam

,

iion igno-

biliuni.

cflet feparatus

Diccs.fingularia

non

funt pet fe intclligibilia.

non habuit notitiam lingularium per

jgitur

fingulare direde,

Antccedcns patct; tum

quia fenfus

Dico quod quodlibet ,

eft

(ingulare cuiufcumque

pct fe inteUigibilc

,

non

Hcct

cunque intclledu asqualiter; quia cx quo

dus

cft totius cntis

trinfece ,quin

per

& in

,

quo-

intelle-

finguiari nihil cft in-

pofumum

fit

fe intclligibile,5<:

a

,

quodlibct in eocft

ipfum in Ic

cft

vnumj

pcr fe

jgitur per fc intelligibilc,quia licet pars entis pcr

accidens

fit

per

tum.cum non 8.

fe

fit

incelligibile,non tamen to-

vnum.

pet fc

PritnHmdiSlum buitu

cx fc

, fit

totius entis

,

licet iuipe-

quocumque intelleau^non quia

fit

m potentia

propinqua

,

quan-

,

natura,vcl phantafma.& ide6intcllc
fic mouetut a re, non capit hoc , vt hoc fpedu inteUcdus Dci,non fic cft.quia ab

fed re-

:

illo

im-

mcmoriam

<jH*.ft.].vbidevtra(]iie

quia hxc fupponic

,

Ute 4. dift.^^. memoria imeUe£iiHit , (^/enfi~

intuiciuc in

fe.

eie tjuo

tiua^Tertium, Chiidas hac fciencia intuitiua in proprio gencrc profecit. Lhc* 1. profecit etiam fcicntia ahflraSiiua aSluali. In dijcurjit

huim ^utftio-

non admittere fciemiam per fe infnfam in proprio genert in anima Chrifti : tjuod tenem Dttnis videtur

4.Alm.& Gahriel hic,Richard.art.}. i,& D.Bonauem. tjuia admittentes infufam tamum lotfuuntur de infufa rand.hic(j.}.&

1.&

autfutili

Alenf.^.p.(].\ i.m.i.dr

nixM fundamento.

VLtcritis, fi intelligatur quiftio de cognitione intuitiua animx Chrifti. Dico quod co-

&

:

nioria ex pracreritis

&

II. T)e notitia

Jli.

,

quam habet me-

fecundum hoc,qu6d aliquan-

erant prajfcntia, ficut poft vifionem adualem habet memoriam,quod tunc vidit. Nifi enim ta- Memoria vn-

do

lem cognitioncm poflet quis habere poft adum per hoc, quod dercliiiquitur ab adu , non poiTct homopaeniteredcpr«tcritis,quia non rccolerct quod talcm adlum commifit.& didum eft priiis quod aftus , vt aliquando przfens , cft primum obiedum mcmorias , cum quis mcmora-

& ifta

cognitio habitualis

tur de prxreritis

cum drcituf,yV»/«M efiJtn^ftUriHm^dko quod impo3it rel="nofollow">ilius cft fingulatc pcr ic ientiri quam

dcrclidla ex adualijquaE aliquando infuit.Aftua-

pcr fcintclligi, quia piincipium immutandi fcn^^^ ^Qjj poteft cllc nifi natura, vt natura j igitur

nibus non poteft anima Chrifti fimul habere; nec fuccefliuc infinitorum , quia cognirio intui-

Et

,

,

vt ^«c

;

fc finguIatCjVt hoc.

pcr

ideo lenfus

Quia

fi

non cognofcit duo corpora

fint

codem loco.nuUus fcnius ludicabit ibi dualitatem accidcniium , efto quod illa duo fint alba; igitur foluir. rcfcrtut fcnius pcr fc in naturam , non in naturam, sthtc. Quomodo igiiur intclSenfmfin^u- ligit Atiftotclcs? Dico quod dicit quod intcllelaritatem ^^5 cft vniucrfalium,quia intcUedus ficut potcft in

&

cfl vniuetfa

in vniuerfalcfic poteft infingulare in vttumque. Nunc autem lcnfus

lium

fingulatc,

,&

fic

fic

potcft.in

poteft

quod nuUo inodo potcft in v.niuerfale: Philofophus cnim acccpit naturam vt commu,

nicatur,& in illam naturam potcft fenfusj, fingularitas

ra

10.

fittguUre.

omnia nota

niediate cognofcitur hcecvt h^c.

non immutat

nouit

nia intuitiuc per

adualisjvcl dcrelidla ex adtuali

nifi

flaomoj»

noii

quorum ncutrum cfthoc,vt hoc: natora cnim cft priiis natuta ,quim fic hzc , vt haec. Ideo fingularicas non mouet intcUcdum ,

'"'wi

fenfm

Anima Chrifti

itttuitiua gnitiointuitiuapoteft elTc vniuerfalis,& natura:, animt Chri' ifta cognitio poteft cife ipfius fingularis

nofttum.quia illud cft principium moucndi,quod afli"i'lat libicfFcdum. Idc6 fingularitas fc habet cx pattc moucntis intelnofter k quo tanium concomitancci moHiatur. lcdum quia nihil mouct intelleftum noftrum

nitur.

:

nouit omnia intuitiue in gencic proprio, ncc fimul , ncc fucccfTiue , quia non crant ti omnia prxfentia & exiftentia. 5
tiim ex partc fui, fed quia intcUedtus non mouclur nifi aphantafmate , vcl anatura, qu« gignit

phantalnia

««'/«-

litert

in.

peraccidens.Medin.i.p.tj.^.art.G.hiic cenfurat ynullo

cft

obicdlum non

non eapit.

co-

quantum

lc intcUigibilc a

Intclleftus

per

fe

,

tj.i.di;

diatur fecundilm iftum ftatumlapfum. Ideo dc potentia ordinata non poteft dicifingulare pec

9. Senfm qu». modo eft finiHUrium.

tamcn inteUedus

Item , quodlibet eft intcUigibile ab intclledu Dci , ita (ingulare ficut vniucrfalc; igitur & i quocumquc intelleftu , ablblutc loquendo cum ,

SinguUrltM non mcuet

Si

impedibilibus

SCHOLIVM

cft

rationis.

gencris

iftis

gnofccrct fingulare vc hoc.

,

ft intelli^iHte,

& per fc.

fcj

finguUlium.intclleitus vniucrfalium pcr PtiilofophumT tum quia nos non diftindcintcUigimuJiingulaiia , igitur nec anima Chrifti , cum nt.ciufdem ,

ab

npn Et

tem in

concomitatuv,&

quam

natura,vt,natu-

igitut nullus fenfus difcernit diuerfita-

intcr

eodem

duoaccidentia ciufdcm fpecicipofita icnfui cognofceie t'^»' , proprium eft

naturam communicatam, nulvniucrfalc ; incelkdus ,ver6 potcft in

modo

vcrumquepcr

cft,

fc,

Ec ciimdiciturpoftca quod nos nondiftin£lc dico qu6d hoc cft «x cognofcimus fingularc :

ordinc adphantafmata,Vclcllo qu6d intellcAus noftcr accipiat nocitiam immediate 4 rc j'quia ta-

mcn

non poteft moueri a natuta , vt cftquodnon hitclligimus iiunc

in ftatu ifto

/;4<rper

fc, hinp

lem autcm cognitioncm

tiua

non

nunqnam

& intuitiuam

,

generatur.

hoc

4. d.

cft

de om-

quando res eft pra:fcns. Sed omnia fibi ptxfentia in tali di-

eft nifi

erunt


Anima fli

Chri. non nouit

omniti intuitiui feeit

,

feripro

in htie

fcienti».

qua nata eft viderc ca intuitiuc. Ideo fccundum iftam cognitionem intuitiuam proficicbat lefus quia contradidtio eft qu6d ipfe haftantia, in

;

infufam cognitionem intuitiuam habuit poftea cognitioncmintuitiuam, qua: tunc non crant. VnbuilTct fimul

omnium,& quod multorum de gloflare

Euangelia

fic

&

quod

,

ipfe preficiehat

&

moeftm effe , eft fubueitere totam Scripturam Euangclicam. Sicutenim vult Auguftin.Sj.q.q.?. ficglolfarcScri-

fmilitudinarie

,

caspit trifiari

.

pturam , quod ipfa non habcat vericatem rcddit Scriptnram fufpcdam , quia fic poflcc dici ad ,

aUam

cft vniucrlalis.

fi

finguIarc,hoc Jo

ifta

:

tie

audloritatcm ^gloflTando

eam

fimilitudina-

Euangclica funt vera hiftorialitcr. Dida tamcn Chrifti, aliorum bene habent ali- ViHa EutiHgelij vera hiquando alium fcnfum , quam litcralcm vt , Ego ftorialitir. fumvitii vera. Sed illa,qua: Euangelifta: narrant hiftorialiter,femper funt vera ad litcram. ir. Contradidlio eft igitur qu6d fit cognitio inqu6d res non fir, Sfeciet Hon tuitiuain genere proprio , ric; idco di
&

:

&

quiafpecies

non

reprtfenfit

cognitioncm rem

poteft fufficcrcad

quia fpecics jcqua-

intuitiuam fine prxfcntia

rci

liter poreft repra:fentare

obicdum

&

non exiftentc;jgitur non

,

rcexiftcnte,

fufficicntcr

cognitionem intuitiuam cxiftcnii«

caufat

rci.

Itcro,

intuiti-

ui Hc hoc d.jq.il.

t,

»

Quxftio Vnica. gaudium

notz exnotitia tcnninorum, quia tunc nonef-

tionis,quia fruebatur intennmmc;igi[ur

fcnt coutingentesjigitur vidit talcsvcritatcs in-

tuit ibi eire dolor,vcl triftitia.

tuitiue,quando a^lu erant. Primo igitur , neque habuit aftualcni cognitioncm intuitiuam omnium fingularium , neque

pcllit

dcrcliftam ab intuitiua aduali , quia illa non cft nifi ex hoc , quod prius infuit cognitio intuitiua aftualis

& multorum tunc non habuit notitiam

;

adlualcm.nec rfcrelidam ex aftuali. Ad auifloritatcs Euangclij , Apoftoli

&

Ai

I.

dr

1.

»rfum,

quod

ti» intmtiu».

Ad

verx funt

ita

tellcdlum

ChriJlMf prt iucepit ftcit 1» JMti-

,

ficut

litcraliter

quod cgo

,

dico

fecundum hunc

didici

,

ita enira

in-

vere

pauere,& acquircrenocitiam incuiciuam,

Adaliud ,concedo quod Chriftus potuitrancc taraen oportet quod propter hoc

tiocinati

:

acquifiuit

nouam cognitionem abftradiuam con-

quia prius habuitcognitioncm faltem dequiditatibus. &cftoqu6d aliquis cognofceclufionis

prtncipium partiale

nes conclufiones

K»n

tportet

Chrifti vidit

»mnes quidit»itt , vel fonelitfiintt.

tur

non

,

,

quantiim ad

quanquam

,

om-

ipfe ratiocinare-

Nec

acquireret plures conclufiones.

tamen dicere opottet propterea qu6d

illa

principia concluomncsquiditates, fionum , quin potuit addifcere aliquam conclufionem; quia caufa poteft cognofci virtualitcr,

&

ramen non oinnes conclufiones

ma

Chrifti habitualiter

eft aftus

omnem

primus, habuit

;

,

&

fic

fcienciam

ani-

,

qua:

fed ifta cognitio

non

cognitio coaciufionis.quia talem cognitionem de prtncipio habct quis , ciim habec propric

eft

habitum fcientialem

in aftu

primo,tamen adhuc

tot conclufiones habuit Adam , non enim nouitomnes conclufiones dcduftas , quanquam

non

ficjfi

aftualitcr conucrtiHec fe ad illas

fecit

anima Chrifti.

Ad

,

quomodo

bilibus ad

6c

c^fandum cognitionem

quantum ad

aliud

,

cft

intuitiuam;

cognicio fenfitiua in

nobis neccflaria propter defcftum noftrum , vt per hoc fiat abftradiua. Nunc autem quantumcunque fiat abftradio , nunquam fcitur quud ha;c hcrba eft calida,& illa frigida, nifi per expe-

rimentum

j

& ficquoad

ah"quid

cft fimile;

fed

cap.

fed SteunJum. ra-

nonpo'

Dcledatio vchemens ex-

i .

trifticiam

&

Auicennam

ratio huius propofitionis

Naturalium.

6.

pmt^.cap.i. Potenciximpediunt fc, ica qu6d fi cft vchemens in partc feniitiua , non poteft cfle vehcmens ad contrarium in parce incelleftiua, quia vcl potentiz cruut occupata: circa idcm, ctfi vna cft fumme occupata alia non etit occupata ;

in contrario

fumme

:

multo magis cadem

igitur

fummam

poientia non fimul habcbit ,

dclcdlatio-

& fumraam trifticiam.

Item.adgaudium fcquitur dilacatio cordis ,ad S^artum. non poceft fimul mo-

triftitiam conftri6lio;idem

ueri raotibuscontrariis.

Oppofitnra,lfai

.

.Vere lan^uores

\

noflros ipfe tu-

&

vidtte fi eji dolor Et Thren. i.Ovt>s , venite , fimilii,^c. fed dolor maior poteftclIe,quam quicunque dolor , qui non eft in portione fupetioii; lit.

Item Auguftinusfuper illud Pfalra.87. Repleta anima mea ; exponic : poenii , non culpts. Item.Chriftus meruit in paffione j meritum

non

eft nifi in fupetiori

portione.

Adam pcccauit in fupcriori portione: igitur , qui cum rcdemit, fuii paftus in fuperiori Item

,

portione demptus.

non

aliter

,

fuiftec

conucnienter re-

t. Oicicur ad quatftionem,qu6dfupcriorportio poteftconfidcrarijVt portio fuperior,vcl vt natu- Opinii Htitm

non

Prirao raodo

ra.

gaudium

pter

modo

poteft

;

fummum

velle

de fruitione

:

fecundu

poteftdupliciter intelligi.Vno

confidcrando voluncatem quantum ad naturale,vel vc affcdla volicione. Alio modo, SuanJe

qyod

,

ipfa vt natuia poiTet triftari

,

quia

fcilicet

non eft propoquod fecundtim poriionem fuperiotcm poteftciredolor inanima Chtifti;quia quando aliqua duo coniungnntur fecundum accidens rcfpcftu alicuius prxdicati non propric dicitur quod hoc fccundum illud cft rale. Vt fi album coniungicur jedificatoii per accianimx

eflcntia fitio

poteft tiiftari. Sed

vera in hoc fenfu

,

densiifta eft falfa

,

Homo ficundum albedinem tdifi-

& eircntia refpcdu huius

pridicati peraccidens coniunguntur;igiturnon poteft hasc ciTc vcta,

Confiimatur,quia

m

H .1.

5 .(5>

pari ratione poftet di-

SCHOLIVM

I.

tom.i.difi 3

3 .Vafq.
Oxon hic.

dolorem,^ trifiitiam , de quibHt a num.S fio.

.

late agit

iti

Oxon, hic

Secundo,d»cet verttm dolorem fuijfe in Chri-

Conflat ex ilU lerem.

} ?

,

Vcic doloies noftios Pa-

ipfe tulit. vids Scholium in Oxon.hicnum. 1 8. t.

Argfrimum.

inccl.

Pofi reieSlam fintentiam Henrici. Primo definit t ^rt.i.Hcnnc.^utdl.i y.^.D.Thom.j.^,

q.i^.mr/.^.Cff''*' f i »rt.i.D.Boai\i.a't.i,j,t.(^ difi.iS. «r/.i.}. i.<^ r.Diitand.iti ij.i.jj^ 3. Gjbr. f.3. Suar. j.^. j.

fic

leftus concoraitatur.

tionem fhpcrioremi' \.

fi

quod volo fecunduui intcllcdum ; quia

Vtrum in Chrtjlo fuit fdjjto Jecundam ^or-

Alenf. i-p.q

Anima doluitficundum portio-

nemfuperiorem.

ci

&

lacA

tretcitates

vera pajfio ficuitdum portionem fupe-

^Ht contrarium finfiffe v!detur,pie explicatur k D, aliis hic. Tertio , decet hune Thomafupra , Scoto ,

diftinftionera if. prim^, quajritur : XJlrum in Chriflo fuit

riorem^Qupd non.Quia fecundum Hilarium io.de Trin.Chtiftusnon habuit timorera,nec fenfum doloris.

fiti.

quia in anima poteft c/Te dolor.

ifta diftinftio

modo

potcft in ea eflc dolor pto-

cat\ fed portio fuperior

Qj ^sTio Vnica.

ad

offof.

eflmalii

peralogizabilis,ficut noftcr,eft diflimile.

XV.

Rationis

igitur fic doluit in fuperiori.

quantiam ad hoc , quod intcllcdus fuus non fuit

DISTINCTIO

TirtiMm.

non folijmcontratiam,

,

vidctur fccundum

Sed

quM

Chriftus habuit veras Ail}u»rtum. tonditioncs viatoris quantum ad aliquaiin nobis autem eft abfolutc ncceflatio procedus cx fenfi-

aliud.dico

omnein

fcd contingentem.

ani-

&

ma vidit

;

fummo fuit in fuperiori portionc

in

Itcm j.Ethic.

,

vnum

ret

Item, contraria

ncm

ficut ego.

tirtium.

quod nnim»

477 non polTunt incfte eidem

Ttem.inultas vcfitatcs contingcmcs nouit illa anima intuitiue poftea ) iH« non potucrunt clle

apudSuar.c^

f^af^. vhifiipra,

Hilaritu,

&

dolorem penigijfe ad rationem

,

propter ordinatienem

potentiarum
que vftu rationts, gjruarto , hahuit Chrifim trifiiiiam, etiam

Jui

iuttguntur «lieui ptr ««•

tidens

,

ntn

dicitur htt

fetunditm ludtnlt.

il-

DiftinaioXV.

Lib.III.

478

fliperlort, de feccatis prifintibM

etiAm inoortlone

&

ccat

fiitHru. VtAe Dotl. ihid.nHm.i.o. GjiwntOyttdtriftitiam fimpliciter

non

recjuiritHr triftabile ejfefimpliciter

litum-y/edfitjficitejfe

nelitumficuniitm

eljefimpliciter volittim

pore naufra^i]

relie&n

,

no-

qmd,& poteft

& hniufmodi tantlim >:abuit

fut, paffionis

tancum in infcriori dupliciccr, vel prout cemporaliafecundtim fe;vcl prouc rcfcrt tcmporalia ad sterna. Augulhnus ii.de Trinit.i. fciofuieascerna

ChriilHS

(

id

nonrejpiciente aterna

eft,

litio pajfionit

trarijfimul in

eadem potentia

in re non diffcrunt. Vide

Habes miram ,

Schol,

,

his

porcio voluncatis

& variam

doElrinam circahoi

cum

connexione

appetitit finfitiuo

,

triftari

fuperior abfolutc;

&

referendo temporalia adaccetna potcft criftari. Scd non fuir in Chrifto dc carencia fruicionis,

,

,

Nunc autem poteft

cic

vide tum illic nnm. i6.i -j.& i z. Multi ptitant ilex lam , iju£ efle.v naturali difconuenientia obie£li ne

non

Iuntati,nccrationi. Sed vtportio inferior rcfpitcmporalia,potcft triftari , portio fuperior

vero triHi-

a^um elicitum voluntatis,ne'c.

tiafitpponat neceffario

nan tri'

,

&

An

rior

imo nec diaboli ,ft€c alicuius quia refpiciendo ad stema nihil inucnicipus difconuenicns vo-

dut portiones ad num.i^, ibi

traditam a Do£i.hic,

affertiones fuse

potentia portio infc-

cft alia

fcd fuperior refpicit aEterna, in- ftfur.

,

ferior vero temporalia.

a^m fimpliciter con-

ejuia iftt

eum de

non

rior Sc fuperior

nonfuit a^foluta uo-

)

alioquin ejfent duo

,

:

ponit quod

DoSl.ibidem num. i j.Sexto,inportionc inferiori Chrifii

intelligi tii-

,

refpicic

quamfimpl-cit r voluit. Kide

,

Dico quod dupliciter poteft

vel in inferiori portionc rationis,vcl in fupcriori;in fupcriori prout relpicit

vt de proilc^^nte merces tem-

,

?

ftitiain voluniate

&

adu

Portio

futt-

"'or-vi reffi. '!'

*"npor»"^**

^^).;"'-^

, dc peccatis vcro doluit accipicndodolorcm promy?<»n, non pio peccatis in ipfojfed in pcccatoribus prxfcntibus , futii-

quia

non fupponere

illa

infuit

&

noUtionem.

Verbo. Sed pocuicne triftari dc aliquo in

ris prxuifis in

Chtifto , quod in Qua: autem ficdifFerentia

DIco igitur ad qiiaEftionem Volor (^ tri. ftiti» quomoda dijltr»nt.

erac vetus dolor.

intcr

dolorem

& triilitiam.declarat Auguftinus

,

Dolor auor rtf

tiontmptr-

ita

,

quod vehcmcns

paflio in parte in-

:

&

trillitia

vcl dolore. C\

,

tum

a voluntatc Chrifti

hoc

Martyres non dcbcrent

tionis

imn

retalibus paflionibus,

;

igitur

vfum

pafllo impediat fe

ra-

expone-

cum magnum malum

fit

Dico quod aliquando non irapediat vfum rationiS5& efto quod fic , adhuc per miraculum poteft pra;feruari ratio. Vcl efto quod non prajferuetur, adpriuare

eft

fe

vfu rationis.

tantus dolor,

quod

, quia illa ele£lio przcedens cft valdc mericoria , & a6tus fcqucns eft bonus materialiter ctfi nunc careat Martyr vfu rattonis. Sicut cxponens fe maximis voluptatibus, in quibus abforbetur ratio in aftu peccandi , ele-

liuc mcritorie patiuntiir

dlio pr.Ecedcns

cftmaximum malum

;

quod

Chrifto non fubucrteb.uur ratio, quia

:

ibi

fed in

fumme

fruebatur.Tamen natafuit voluntas Chrifti fubuertiatantapaflionc, & forte folum illa portio inferior,quae refpicit tcmporalia ; vel forte vtra-

que portio nifi quia miraculosc erat praeferQata. Scd qaomodo fuit in co triftiti* ? Propric non potcft elle triftitia nifi cx hoc, qu6d difplicet voluntati fcu cx hoc quod accidit nolitum ^ vo,

,

luntate, quianihileft fimpliciter

triftc

volun-

noiitum ,&quamquam aliquid eftet fibi conueniens fccundum fc, t^mcnnon dcle^atur iii illo » nifi iUud fibi platati,nifi ex

hocquod

eft fibi

nifi

nolifuperiorportio ra-

nolendum. conformis voluntati

cfle fimplicitcr

fuit

pliciter voluitpaflloncm Chrifti, &omnia ncce(rari6anncxa,& tuncfequitur quodnon fim-

Si autcm ad fimplicirer tri- Pottjl trlJH. hoc fccundum fe, quamquam *'* fff' fint. '"' fit fimpliciter volendum infpiciendo ad maius ^ "",' bonutn quod verius credo dico quod fimpli- ,fKtacidirpliciter triftabatur.

ftari fufficitnolle

:

,

citcr triftabatur voluntas Chrifti

dijm regulas aeternas dcbuit gratia

ligi fic repleta

creatura

:

,

ifta

quam quxcumquc

maior deberet

igitur

, quia fecunconueniennatura plus di- f».

efle triftitia

alia

pro-

prie voluntatis de paflione huius naturx , quam cuiufcunque alrerius , Ci caetera poircnt «qualiter /icri

Sc cum hoc plahoc noUe fecundum fe

vc peccatorcs rcdimi

,

ceret Trinitati.

Igicur

,

ad criftitiam fimpliciter, quanquam infit fimpliciter volitum. Et il-

fpiciendo adaliud

lud probo perPhilofophum,3.Er^;V. Ptoiicicns merces in marc fimpliciter tiiftatur , & tamen illud eft nolitum fccundum ^uid, quia infpiciendo ad illud fecundurp fc eft nolitum ; tamen fimplicitcr infpiciendo ad maius bonum, fcilicct ad falutcm, eft fimplicitervolitum. Dices illud eft fecundum ^nid volitum , fic

&

:

7«

Chriftus fccnndum quid volens.

Contri

,

fic,& adhis ftcjucns eft malus matcrialiter

,

efle fimplicitcr

Trinit3Cis:igiturfuperiot portio voluntatis fim-

fufficic

vehemens

»li'

vfum

ratiiai4.

,

Dices

4'

6.

de ta-

fuit triftitia fimpliciter

tionis didaret

ordinat^

illa pctfopoceft cflc triftitia fimpli-

quia non poflet aliquid

Sed voluntas Chtifti

appctitum a vchcmenti deleaabili quia,vt vult Auguftinus Ub. 85.^^.^.9, plus impedit vehcmens triftitia mouenj ad oppofitum, quam alliciat vchemcns dcle«5latio ad contrarium , poffei tantus eire dolor , vcl triftitia , quod impcdiret vfum ratipnis. Dolor cnim aliquando fumitur indifFerentcr pro

ptdit

animaChrifti non li ,

contraappetitum fenfitiuum abobiedo difconuenicntc, & pcr confequens verus dolor , & maior quim fuiftet in alio hominc, quia meliiis difquanto taftus eft ponebatur fuum corpus , melior , & complexio redudla ad medium, tant6 magis fibi repugnat cxtrcmum. Sed quomodo pcrtingebat iftc dolor ad rationcm ? Dico quod communiter funt potcntis fcriori alicuius nociui reirahit

Dohr

non

(i

dunt nobii nolentibtu. Erat igitur ibi paflio lealis

titigit,

qu»ndo

Dico quod

?

cicer, nifi prxcedacfimpliciternolitum,tunc in

dc Trinit. 15. Dolor eft paffio animit ab obieSlo difionneniente mediame virtutefinfitiua. Sed triftitia eft immediate ficundum voluntatem ex hit , <jh* acci14.

&

moio »d

na

,

illud eft fimpliciter

volitum

,

quod

fine conditionc diftrahenteeft volirum;fcd pro-

Prtiiritnt '"erces

iit

mcrccs nullaconditionc diftrahcnte vult """A*/'*» proiiccremerccs. Probatio quia decrminaiio \,/iJ„f^„i iicieiis

,

fccundum

tjuid

infuperiori

non

ncceflitat infe- pniitit.

riorem: igitur ciim infcrior facitaliqnid folum ex impcrio fiipcrioris ,prius natura fimplicitcr detcrminatnr fuperius; fcd iftc proiicicns mcrces pLt

imperium voluntatis,

proiicit

:

& cx dcliberationc

igitur vohiiiias fimplicitec cftdetcrmi-

nata ad

velle. Sed alia conditio vt vclle faluarc merccs diftrahit quia Vult fub hac conditionc, ,

,

fi

poftet alitet faluati

,

fcJ illa condicio exprcfla

falfa.Vndc Ariftocelcs ibidem Huim operatio mixta efijccimdum^uid 8< in vniucrfali inuoluneft

:

caria

;

t4ria

,

fimplicitcr

autem

& in

particuiari volun-

quia habec in poceftatc fua mouctc organicas

Qu£E(lio Vnica. Chriflut/im'

V»-

fliciler tttil

nonein fuam propter volunratera

eontinent doilrinam

eft

L)ci

implen-

ideo dctcrminatio non diflrahit quod hoc finis volitionis ; fed nohiit conditionc diftra-

daiT!

hcnte fi potuit ahter

fieri

asquc bcne

Sedhocnonfuit

,

AD

& placcrct

riir

non h*-

buit fimpU' *ittr nolic

fMfionU.

Sed quid fecundum volantatem quatitiim ad portionem inferiorem ? Vidctur qu6d plenius triftabatur , quia in fuperiori fuit tiblle concomitans conditionatum , quod caufauit triftitiam. Sed in inferiori portionc fuit tttlU fimpliciter, quia infetiot pottio rationis confiderans tantum infcriora,non inuenit vnde fuit bonum Chriftum mori : igitur porrio inferior habuit fimpliciiitnoUe. Ciam igitur triftitia fitmaior confequens rtotte fimpliciter & abfolutum , quam con' fcqucns noUe conditionatum , maior triftitia firapliciter fuit in pottione infetiori

Dico tamcn

tiori.

,

quam

adibus

in fimpliciter oppofitis

igitur

\

nec

eadcm voluntas fimul de eodem haberc hmpliciter nellt , & non fimpliciter noUe. Cum igitar fuperior habeat non fimpliciter noUe,ic inferior idcm habebit de eodem. Item, impofllbile eftduo oppofitafimul demonfttari

,

quia ratio probans alteram partem

contradidlionis, erit fophiftica

&

bere pati ,

volcndum

ter

;

fed ratione redfca

tunc Chriftum deillud efte k voluntate ttStz fimplici-

demonftrabitur^ caufa

\

igitut

finali

non potuit oppofitom de-

Sed ratio infetior intelle(5lus Chrifti non fophifticatut plufquam faperior , dcmonftrando voluntati fuperiori hoc cfFc fimpliciter volendum. Item , ratio politica indicat ciui pto bono publico efte moriendum , poncns finem fub fine: quia non potuit mcliotem finem ponere fub monftrati

,

nifi iophifticc.

quod ratio inferior indicauit paflionctn iftam elle volendam , fcd non omni modo , quo ratio fupcrior non enim potuit didfcare illud fimplichcr nolendum , nifi crraftet fine.

Dico

igitur

:

fimpliciter.

luntatis

,

pliciter

,

Igitur voluit pottio fupeiiot vo-

& per confcquens vel faltem

non

infcrior voluit fim-

eliciebac

adum

oppo-

fitum.

Item

huminem

eft

&

:

, quia poftet non quemcunque dolotcm.

habere confcquentem

ceflaiio

confcnfilfc

, fi

Alia glofta

,

voluiflct

qu6d non habuit talcm caufam pa, quia non culpam originalem.

tiendi ficut nos

De

timote cxponitur , timor duplex cft vnus , qui non cadit in conftantem vitum. Aliuseft timor imminens. Ptimus non fuit in :

diffidentia;

,

Chrifto,quia timor diffidentia: cft in eo , qui defpcracquanquam poilit vincere,& habeat iuftam caufara

:

talis

non

fuit in

eo.quia

cum

dixit

:

Ego

&

if.

Timortamenfecundus fuit in co. dico qu6d gaudium de fruitione & ir. ttiftaii de moite petfonz , non funt conttaiia; Ad feiUdum. vnde funt forms contrariz quaedam abfolute Gaudium fuperare.

Ad aliud

,

&

nigtcdo jquzdam rclati- fruitionii, (^ trijiiti» IU3 ue , qua: vidcntui contraria vt magnum, & par- funt eontya-

contrari«,vtaIbcdo,

:

uumiquxdam vidcntur

fimpliciter abfoluta, func

ria.

tamcn includentia tefpcdlus. Pra:tcrea quxdam non funt fimul in eodcm , alia firaul ftant ficuc :

ignotantia difpofitionis de vua conclufione

,

&

fcicntiadc alfa.ficut amarc fummc vnum, &: odirefumme aliud non funt contraria, imo vnum oritur multoties ex alio.

Ad aliud dico quod delcdatio vchemens cx- Ai tettiufB, omnem conttatiam contingentcm ttifti- DeUcI»ti» ,

cludit

tiam fccundiim naturalcmdifpofitioncm homi- vefjemens excludit omhoc proptcr hoc,qu6d fupcrior rcJundat nem trifiiin infcfiorem , vel ptoptcr naturalcm colligan- tiam. nis

&

;

tiam potentiarum , vel quia vna non opcratur contratium aItcfi,quando eft in delciSlatione vehemcnti fed fic non fuit anima Chrifti , & hoc

Item j. Ethic. cap. 1 1. Mortforti efl eligenda propter virtutem in morte tamen magna triftitia cft.

qnkm

:

tat.

j

Item, obieftum patientix non eft omnibus modis eligibile , quia non eft patientia dc eo, quod eft eligibile fccundi^m fe , cum hoepofHc fine difticultate.

S

fuit per

gnum

,

I

V

M

ttiftitia,

qu6d

efto

illa

ret

Ad qumrtum,

cftent acqualia ,ncc conftiingcre'-

Vtriem dd»-

quod homo non

Ad

Vnde eadcm latio concludepolTct fimul gaudeic

,

&

dc diucrfis obic^is in nullo gradu. au(floritates

Adprimum oh reuerentiam interpretationes

Hilartf dat duoi beni-

adetMverha, deelarans
nonfuit dolor in Chrifio ,ficut ipfe dicit

imre caruif.de quo Alenf

j .p.q.

ij.m.i.

,

&

<jho ti-

V.Thom.fu-

taiatur, vtl refltingtbn-

ti i-

tur t»r Chriftiinpafiioni,

ad oppofitum,dico quod vnura Ad rafiones in oppofitum,

concludunr.

II.

II.

& tunc magis dilatabatut coi, vcl

tur.ncc dilatateitur.

ftaf i

C H O L

,

Ad primam

fit

timer

ySwrftatim ccciderunt aduerfarij. Siiniliter dixit: Nonnepejfum regare Patrem tneum , (fr dabit duede- Matthzi cim legienes ? Potuit igitur non fubdi, fi voluiiret,

miraculum , imo miraeulum fuit inaqu6d cum vehementi fruitione potuic ftaie vehcmens ttiftitia in eadem potentia liccc lationc altcrius. Etfimilitei quod deledlatio in potentia rupeiioii fumraa non impediebat doloicm intenfum in potentia infeiioti. Ad aliud , dico quod vel maiof fuit dclcdlatio

,

&

gnas

§ii4i

fuit in Chri'

:

fecundijm Augaftinum ij.de Trinir.j Btatnt efiy ejHt habet ^uidijHid vult , dicit non beati,quipajfi fiint maU quia mallent non pati , fi xqualitet poftent fincm attingcte. Et ibidem 7. cap. In pajfione triflatur fanEtnt , cian alterum ep' Videj. Ethicc^.

quia nccefte

fic

&

fupe-

poteft

:

patientem , dolcre quanttim ad totum, quod in eo eft , quia nihil eft de natuta humana, incuius poteftate fit non pati , fi talia fibi inferantur. In Chrifto aliquid fiiit , vnde non fuit neceflc fic patientem dolcre ; in potcftate alicuius cxiftcntis in Chrifto fuit non pati , quia ficfenfum poenz non neChtiftus fuitDcus

qu6d fuit \\lcnolle fub conditione, & velle fimpliciter, quia eadem potentia eft portiofuperior, &: inferior. Sed non poteft eadcm potentia fimul cHe

num. 5 j

ptimum principale ,HiIarius viderur ibi 10. Ai »rgH' , vetum dolorem, ic

vc competit nobis

prxcise

de portione fuperiori,

ficut

de cjuihiufufiits Do6i, in Oxen.

,

f^tde Schol.ad

.

timorcm}tamen Auguftinus j.deTrinit.cap. vlti- mentum i. Pi* exponimojcommendat eum, ideo cxponcndus eft primo tur Hilarimf. in hoc , quod negat fenfum dolotis. Vetum eft,

rcferendo tcmporaliaad acterna.vt ad finem. inft-

Notafolutiones fingulas , tjiua fingularem

^ncgate duo in Chrifto

poflibile de potentia

Dei ordinata. Triftabatur igitutvoluntas Chrifti fimpliciter quanium ad portionem fuperiorem,

ttrtio

alij.

num. j z

hic,a

,

Trinitati.

8.

479

pra,

pajpo-

tmJkm qaid

&

nicas partes. Sic Chriftiis voluit nmpliciter paf-

rationem , dico quid non fcqui- Petefi ef* tur Chtiftns meruit in paflionc igitur patic- meritum in batut in fuperiori portione ; quia poteft efle pottiont inmcritum in portione infctioii dumdefccndit ^ feritri. :

;

fupetiori.

Ad

48o

XV

Lib.III. Diftinaio

Ad aHud Non

fequitur

:

Adam

:

peccauic in

portione (upcriori ; iguur rcdemptor poiuic ibi ttiftarii quia quando lacisfaciens eft nobilior, padio in jnfcrioti pollec rcdimerc paflionem inordinat.-im in porcione fuperion peccantis

,

fed

accipicndo Cluiftimi fecundura plcnitudincm cxcellens fecundtim tadum exce, dolor dctct triftitiam in poftione fuperiori Ada; ingratis

quantum pcccatof;licet igitur conclufio non tamen fcquitur cx anteccdcnti.

fit

vera,

.

,

te

mofi

quia natuia priuS

,

quod cum

,

erit

,

,quam

pori

ytrum

T

yE S

j.quiacorpus anima: fcd anima Chrifti ;

in

I.

moriendi

.<'

potcft refi-

;

dominaba-

&

igiiur

corpore

cofpoti: ,

quando

cxiuic.

Corpus Chrifti habuit

:

tatem patiendi

ChriJliiJ ajfim^Jit necejjitatem

nuUo

totaliter

igituf potaic remanfiire in

Oppofitum

O

I

Tertium.

appecicui fciificiuo ,^r/wo Politicor.

tur appetitui fenfitiuo eius

Qj/

dcbilita-

cl^ in

;

cap.

XVI.

tantum

pundlo mortis , non habebit potcftatcm clamandi igiturpocuic cunc,quando cmific (piricum, non fuilfe mortuus. Iccm, anima Chrifti magis dominatur corta

SicunJu

voccm iiiimmcdia-

vtpoflit eniiitcrc itaaltam

ftere

DISTINCTIO

I.

Itcm Luc. 1 5 Clamauit cUmore magno , & ftatim cxpirauit , fed non cll in potcftatc homiiiis,

fi

paflionc fada eft canta indifpofitio,

fed cx

illa

quod

nccclfario feq >:recur

eft

neceffi- Cmtri.

corrumpens,

fuilfct cxterius

in poteftate

anima

mors igitur non , Chriitum tiinc ;

Chrifti

non mori. j.f.j.lg.OT.j.ar^j.D.TIiom. ^.p.q.H. art.t.&ttc

Alerjf.

SCHOLIVM

a.i.art.x D.Bcnaii.a-». I.J j.Rjchard.^jrt. i.^.i Duraiid. j.i,Mjiotf.i.Suar.}.^.fo.'W.i.i/;j'?.3i./K!f.i.Vafq.
VidcScot

Explicat ejtiomedo corpui Chrijli

-^^^SS

I.

I "•

* ^^"*- dilllndionem qiixptimo Vtrum Cbrlfittt ajfurn-

*^

f itur

^rgHmiHt. I

:

moriendi

necejfitAtem

pjit

non. Roinan. quacomederisymorte

T/ierierii

;

?

Quod

& Gcncf.

,

i,

Die,

neccomc-

Chciftus

de ligno.nec aliud peccacum commifit. Item , anima Chtifti fuit omnifcicns ; igitur omnipotens igitur non potuit mori. Anteccdens patct in quiftionibus priotibus. Confcqucntia ptima patet , quia non magis eft ellc omnipotens, quam omnifciens ,quia fcientiacft perfedio fimplicitet &abfoluca igicur potcntia non cft maior perfeilio,quam fcientia. Icem ,qMant6 forma eft perfeftior, tanto pliis priuaiionem cxckidit a pctfetSibili , vt patec de cxlo , quod excludic omnem ptiuationem a madii

&

:

;

X*rtium,

tetia fuajfcd

ma Contth.

anima Chrifti

eft

perfcdiflima for-

creata.

Oppofiium Auguftinus lib. i. dc Baptifmo paruulorum, Si Chrifliu nonfuijfet occifui in iuuentute , fuifit mortum fenio, Itcin 6.Met.tex. 7. Omnt. corruptihde de necejfuate corrumpetur

,

&

primo

Phyftex.So.

Q_V ZJtrum

yt

S

T

in potefiate

I

O

II.

anima

non mori tunc ex

Chrijiifuit

Tftolentia

pajfibile

mira'

ab intrinfeio

^ extrinfeco ,ficut catera hu-

tnana corpora.

AD

primam quaeftionem,dico

ficare

citati qutft.pr*(e4-Satit. ibi

d.ijftB.i.

pioncccf- tJietfuim

abfoluta moriendi fecundum fe,vel pro

fic.

loan.io. Poteftatem hnbeo ponen-

d^c. Aut igitur hoc diinquancum homo aut inquantum Deus?Si inquancum homo, habctur propofitum, quod eam depofuic voluncarie non inquantum Deus, quia dicit Mandatum enim accepi.a Patre: nunc aureai Vetbum non recepit pracceptum a

di ttnimam rneam

,

xit

,

;

:

Patre, quia praeccpta folum func refpedu crcatu-

rarum.

quam

militcr

Dcus.

Ncc cciam Vcrbum loquitur quia nunanimam defcrnic. Sinon rccepit animam fccundum quod

poft afliimpcionem

,

moritndi duplix.

moriendi , fi approximetur agens ipfiim corrumpcns. Si confideretur pa(Tiim,quod tanciim eft in potcntia contradidionis ad pati, non pati , nullum tale habet ncceflltatem abfolutam ad corruptionem, quia pafliim, quod cft in pocentia contradiftionis ad vtramque partem, ad ncutram habet nccefliitatem. Loqnendo de fecunda neccflitate,fic poteftpalfum habere neccflitatcm corru.mpendi , fi approximctur potenti ipfiim corrumperc,& non impedito,doncc complcatur aftio,& dicitur neceflario pati ftatim approximatum ad agens, quia non eft in eius poteftatenon pati. Loquendo igitur de morcea caufa extrinfeca , talcm neccflitatem conditionatam afiumpfit Chriftiis, fi occurrerit exirinfccum a(fliuum,quod redderet corpus improportionalc animac. Et adhuc in corporc cft aliquod principium , etiani intfinfccum,ratione cuius necefle fuit Chriftum corrumpj , etfi non cx caufa fntrinfcca. Quod Chrtfiui h*. buit necefsi' dcclaro,puta primiim perfonale, & primo afium- l»tem m»« ptum fuit tota natuta humana. Poteft igicur con- riendi neceflitacc

&

fidcrari in

primo

inftanti nacura:

,

quo Vcr-

in

aflumpfit. In fccundo inftanti pocclt

Verhum comparari ad qualicaces confequcnces nacufam humanam in Chrifto. In tertio inftanii ifta natura,vtper qualicates compaiatur ad agere , & pati. Si confidcrarctuc in pfimoinftanti,cx hoc quodairumiturnatura humana , nulla eft caufa ncccfliitatis moricndi,

potcft confidcrari

V6 D

3-

qiiod necef

fiias dupljciccr poccft accipi ,vel

bumillam fajfwnii ? Dd.

(fiippojito

culo, t]Uod glorid in illud redundauit }fuit mortale, (^

CorpM mortuum eji

8.

propterpeccatum

Struniiuf».

I.

ji.Aief.^.14.1.

quiaciuTj natura

mod6

humana

fit

modo

in Chrifto,

caufa neccflltatis moriendi,

In fccundo inftanti cft qualitas partis pcrfciftioris, adhuc non fuiffciliccc anima plena gloria fetaliqua potentia morifndi in Chrifto,nifi miraculosc, quia ad plenitudinemglorias in anima ipfa clfct

,

&

Chrifti fcquitur glorificatio corporis, pcr Aiiigitur (\ guftinum in Epijiola ad Diofccinm ad plcnitudinem glorias animx non fcqucbatur :

pleni

, (^ quomodof

Qu^ftio glorie corporis hoc ,

f)lenitU(lo

um

per miracu-

fuit

fubtrahcnsgloiiam corporis. ln tcrtio

ftanti potcft confidetati aaiuia

in-

vt plena gloria,

,

& corpus non glotificatum & tunc concipicn;

do Verbum,vt habcns naturam & tales qualitates , cum corpus non fit glotificaturu fibi dcreli,

Clum^poiuit pati

fibi

derelidum ab extrinreco,&

intrinfeco.

.'

ipfe fuit omnifcicns, ipfe potuit confiderarc quac

crant connenientia

,

& fic

corpus fuum femper

confcruaflc. Et confirmatur, quia ipfc fuit magis temperatus,qu^m Adam in innocentia, & Adam in illo tempcramento non potuit mori:igitur,

& cstera. tuit Chrifiit$

fati Mh extrinfec»

,

intrinfm.

^

481

1.

formaliter perficerc materiam

qux

nata

eft

nih per prxfcntiam fui contrarij. Similitcr in Chriflo nuiic manent qualitatcs coniraria:, &diucrfitas par,

tium organicarum. Similiter magis

cirent cle-

menta in Chrifto violentcr nunc quaiv. eraiit, quando crat in rerra tum,quia quodlibct eft nunc extra fphacram fuam tum , quia motus naiuralis mixti cft fccundiimclemcnuim prardominans. Terra autcm cft in corporibus noftris pcr przdominium igitur naturalius dcbent cfte ,

;

:

Sed vnde erat ifta ncceffitas , ex quo corpus habuit optime complexionatum prxfcrtim cum

'BxflitttHt

1

poteft priuatio alterius forma; tolli ,

;

in terra.

Quarta ratio non valet , quia fi ponatur qu^d £w«rf mcio aliquod mixtum cx fe non tendat in noncjfe fed efi cctt» ptfolum fit corruptibileabcxtrinfeco, vt fiaiuum rifdtu 'vi. ,

tale

fit

Dico quod ifta natura fubfiftebat in Vffrbo, & tamen ifta paffio fiebat ab extrinfeco , & ab intrinfeco niagis. Potuit pati primo cx aliquo afTumpto pet quod dcbuit corpus nutriri , fecundo ex dcbilitate virtutis nutritiux. Primum ,

coatingebat proptcr impuritatcm alimenti , quia fempcrcaro fcquens generatur impurior , quam fuit caro pratccdens , fic tandcm tam impura, qu6d non ftabit proportio cius ad animam. Sc-

&

cunda caufa

cx dcfcdlu virttuis nutritiuic,

eft

quia illa vittus agit Phyftcc; igi ur in agendo itareparatur tandcm, debilitaturicontrario , tunc naturahtet fequitur vt non poffit agere , mors. In tertio igitur inftanti naturz potuit

&

&

,

, fi

trinfecum corruptiuum;

&

fi

corpus Chrifti

fuif-

Modo autcm

fet talc.fcmpcr potuiiTct durarc.

cft

certa pcriodus viuentium proptcr hoc,qu6d con-

trarium poteft vincere contrarium tam intrinIdc6 tcneo caufam prio, quam extrinfcce.

fcce

rem , quod fa<5la vnaparte gloriofa,vt anima & non alia , vt corpore ,fuit ncccftc Chtiftum corrumpi :

Contrii,miraculum vidctur ,

aliqua pars cor7potuit corrumpi Ohitait. extrinfcce,ncc intrinlece. Anteccdens patct,quia poris Chrifti fluar

igitur

;

fi

non

qnod fcmcl aflumpfit,nunquam depofuii fi

:

igitur

noncflet iniraculum nouum,nuIla pars flucrct:

igitur vidctur

Chriftas pati ab intrinfeco,& intrinfeco.

uenTiun)} »J, eius non cft darc alide Hc in non habeat adu aliquod ex- OxoD a,{.

vcl aliquis lapis

quam pcriodum

miraculum

fi

aliquid

aftumptum

poftekfluat.

SC H O

L

SententU D.Bonauent. pUifHijfe mortnte

forrnu

,

concludunt :

M

,

Item , C\ aliqua pars flueret , oporteret irerum afTumere aliam partem, fed in prima airumptione

II.

& videtur D.Tbomd

,

cor-

qms eiw mAteria fuitpriuata aliis

^Miahabuitditterfaspartesorgimicas

rias cjualitatet

riofo

,

V

I

& elementa in mixto

ift* rationes

;

,

,

ijui*

eodem rnodo de corpore gU'

refutat figillatim fingulas rationes

,

de

ifuo in

Oxon. hic (juaft. x num.j yid primam inftantiam exQuod femcl aiTumpfit , &c. non intel.

.

plicat illud: ligi

de partil/M fiuentibw,neque de lota natura ,
in morte depofuit ; fid de partihtu principalihta,

Ad

fecnndam , explicat (juemodofine nouo miraculo , partes aggenerata per mtritionem vniantur Uerho cjuo;

medo autem aggeneratio fiat per nutritionem explieat 4.ii/?.44.^«i/?.

i

.

diffitile

,

optime

valde explicatu

efi,

fi tantum ponstur forma imelleEliua in homine atfacileeft , ponendo formamcorporeitatit, quamfusepro;

hat Don,^.d.i i.fK//?.j.

J>.Th*mi.

ad reddenALij ponunt rationes vniuerfaics nioriendi. Prima,

dum

talis

caufas neccffitatis

materia

cum

cft

caufj corruptio-

cum

ptiuationealia-

priuatione

nisjin Chrifto fuit matetia

rum formarum.

& diuerfiras partium organicarum;igiturratione illarum fuit zdia, & paffio. contraris inrcr fe,

Tertia:in Chrifto tunc crant elemcnta in mix:

igitui

fi

rnanfiircnt ibi

,

aliqua extra fuas fpha:ras,&

perpctuo manfiftent fic

violcnter,nuIlum

autem violentum perpetuum. Quarta ratio^cuiuflibct viuentis ta pcriodus

€.

:

igitur in

&

quacunque noua

in

Ad primum horum

uum miraculum eft

,

fi

quod non eratno, quia ex quo ibi

dico

pars fluerct

fc approximatum aftiuo, miraculum ciret, fi non pateintcUigcndum cjttod femel affumpfit,

paffiuum fecundum

& fibi dcrcli(5lum retur.

Ec

eft

Ke^cnfit. b^Htdftmel »f[iimplit

dimifit,

Ht»

cx-

,

ponicar.

,

numcjuamdimifit,Az partibus intcgralibus ptiiicipalibus non autem de partibus lecundum materiam,fed fccundum fpeciem;ncquc detota natu,

humanitatcquia illain dimifit in trinon fuiftct vetcmortuus. Ad aliud , dico quod iierum afTuniere partcm ^««4 fartet fecundum materiam , non fuit nouum miracu- icrmiiChri' lum imo fi ifta virtus non agerct ad gcneran- fli alfuruebaniur f»Qa dum fibi partem nouam .cffet nouum miracu- nutrititnt. ra, fcilicet

duo:

alias

;

lum. Et ciim dicitur ,noua afTumptio cffct nouum miraculum: dico quod non, quia eadctn vnione vnitur totum Vcrbo , & pattcs quz funt

non eft roiraculum fi per hoc, quod fit noua pars totius aiTumpti , qux vniaiur Vetbo de nouo inquantum pars totius,quia ficut aliquid eiu$:igitur

naturaliter fitpars primi afTumpti ,ficmiraculo

Sccunda ratio ,in Chrifto foerunt qualitates

to

igitur

;

airuraptione.

contra-

refutatur

miraculum

fuit

termino

antiquo vnitur Verbo,quia quidquid

eft

aliqua ccr-

Chriftum mori naturaliter. Sed tres primae rationes xqualiter concluderent quod Chriftus nunc ciret corruptibilis ficut tunc jquia nunc in Chrifto eft matetia > & nun Scetioper. Tem. XI.

pars hu-

Et quomodo potuit hoc fieri ?Dico quod C\ 8. rantum ponitur intellcftiua in hominc,difficiIc Deqao4 i. eft vidcrcquomodo nutritio tctminetur adfub- II dj.rbi de ftantiam in alio

eadem

illius nccclfe fuir

eft

ins,eft pars totius.

cum

,

fit

aggenetatio

,

quia tunc

qua alimentum fit fub forma carnisjftatim animaretur anima intellcftiua.quz invirtute,

ducereturin illam jjartem ab

virtutcadiua,

alia

cum tamen folum

fit

a

cijm intellediua

fit

formacorporeitatis

fi

ponatur quod (

quod

tcrminus nutritionis non eft compofitum cx materia forma corpo-

verius crcdo)per nifi

Deo. Sed

fc

& S

s

rcita

fornia

coi»

poteiutis.

48i

DiftinaioXVI.

Lib.lII. &

&

terminus non excedit agens , tunc coiicomitantcr cft; illa pars animata, quia tunc finiilc eft in propoHto, qu6d pars totius , reitatis

,

iftc

&

tcrminus

p(*r fc

eflet ibi

Vcrbo,&

pars a

autem cft pcr vnita Vcrbo.

compolitum

,

&

forma

Et concomitanier aftumitur

corpoieitatis.

(Ibi

vnitur.quia pars totius

terminus

fc

;

trinfecoappioximato,adhuceftin potentia tantum remota ad coriuptionem,quia nihil crcatum poteft ipfum alterare,ad difpofitioncm difconuenientcm fuac formz.

iila

noa

CHO L VM

S

Nonfuit inpotefiate anima tit caufispafftonis mortalit

SCHOLIVM

11

,

impedire aSiionem caufit naturalit dehiie ApplicatA,nifi

1.

optime explicat quare omrtifcientis

commumcahilu efl animtChrifHyf^ nanomnipotentia. ^dfecundum, tjuod nulla fermatollit formaliter priuationem aliorum, ne^ue virtualiter, nifieoi contineat

Vnde ccelum,

eminenter.

ejuidtjuid dicat jirifleteles,in

fe corruptibile efi,fid non efl agens fufficiens ad alteratitnem corruptiuam ipfius,de quo in i.d. 1 4.^. i

AD

primum principale dico qu6d corpus mortuum cft propter pcccatum , hoc cft

9Ail arg.

qu«ft.l.

,

tatvquam ex caufa dcmcritoria die,(jrc,

,

& fic ^uacunfue

hoc cft.propter dcmeritum, morieru, non

ficChriftos,&c. Adficmttum,

Ad

nego hanc confequcntiam : anima , igitur omnipotcns. Et cum dicitur,magis ,vcl xqualiscft fcicntia porentijc producendi. Dico quod loquendo dc aliud

,

Chrifti fuit omnifciens

X'tr» perft-

iHor tit

,

,

fciett'

vel

pra-,

ductndi fotenii».

rcfpedu, neutra

eft

pcrfcftior aliojtamcn funda-

mcntum vniuspotcntis tem quantum ad hoc

,

cft

quod

pcrfcdHus aHo

,

fal-

rcquirit perfcdibile

omnium pruducibilium,qi4am principium cognofccndi omnium cognofcibilium. Quia principium omnium producibilium vel cft vnum contentiuum omnium pctfeftius

,

quod

fit

principium

cmincnter,vcl plurificatumtot modis, quotfunt produda formalia fi hoc fecundo modo, runc non poffunt omnia elTe in eodem fimul, :

&

quia forma: produfbae formaliter repugnant

fibi.

tens

effet

per-

omni

contraria formalitcrcrunt fimul in co-

effedaum

producibili

,

;

igitur illud erit pcrfcdius

& per confequcn>!

non

potcft

Kulla form» toUit priua-

fiihile,

*\n qi.

t.

d.14.

anima: Chtifti nun- AiqMtfl.i.

quam mori fecundo^quod ncc tunc credo qu6d Primum patet, :

potuitdiutius manere.incorpore.

Chrifim nta

quia ex inftitutione diuina,vcl naturz fuit, quod patiens funt approximata in debicijm agens ,

fctuit nt»

&

ta difpofitioncneceflario erit ai5bio,

mori.

& pa(Iio,nifi

Et ifta zdtio non fubeft voluntati quin aliquid exccfHuc cxcedens pafTum in adliuitatc poteftipfumalterate excelllua difpofitione ad cdntrarium; igitur talis pailio vehemcns in tantiim altcrauit corpus,qu6d reddebaturimproportionatumanimz :igiturnon fuit impediantur.

crcata:

,

non roori ; & per hoc pa« lecundum. Contra illud,animaintclledliua folo Deo eft pcrcrearionem in corpore; igitur^ folo Dco poteH fcparari ,cum eiufdem potcntiz fit efFcdlum deftruere & crcare , vt patet de creaiione, & anfub potcftatc eius tnnc

tet

"i

II. Obiiai»

j.

nihilatione.

Item ,fi non fuit in poteftate anima: Chrifti tunc non mori, igitur fuit fibi neceflariutn, tunc igitur non fuit mctitorium. Itcm,fi nullo

tur

illa

mors

modo fuit

ObitSit %,

in poieftate cius ,igi- QbitBit

}.

fuit fimplicitcr violenta;igitur nul-

modo meritoria

,

quia fimplicitct violentum

,

:

imperfeitius poteft cire principium cognofccn-

nem

,

vt fpccies

;

fcd

non

potcft imperfedtius cffe

Ad

aliud

,

ctiin dicitur

,

t^uanto forma,8cc.

Di-

co quod non potcft aliqua formatoUere priuationem altcrius , quam fui formalitcr , licct poffct follcre eminentcr , & hoc, fi matcria cft rcce-

titnem ali»ptiua illius formac;ide6 contradidtio cft , quAd rti. Pcrmaliter (celum di cxlum fit ncccirc cire ex fe.ik tamcn qu6d habcat ft eft etrru-

fuii in poteftate

quia ignis poteft corrumpere raixtum perfe- 8.q.5.& ^um , tamen non poteft ipfum produccrc. 4jq*'

,

principium produccndi perfcdius. Jli tertium.

ir.

fecundara quasftioncm^dico prim6 quid

non

hoc conferri creaturi quia fic pcrfedior clTet fe 8c ide6 non potuit Deus commnnicareanima Chrifti quod effet omnipotens. Potuit tamen conferrc quod efTct omnilcicns habitualiter,qnia di

10.

quia Dtttt voUiit

lo

,

:

fidiiir tpf».

AD

,

nuUo modo cft volitum. Ad primum horum conceftb antccedente, quod anima fir a folo Deo immediate , quod ta- ibieH. I. mendnbium eft * nego confcqucntiam. Ciam * Dubiu eft iuxta Phil. infettur quod a folo Deo feparetur negatur, de quo i.j.

fitatem nmni^Q-

tptod nonfuit conceffitm

dudtiuo ;

tffet

,

vitandum Chrifii mortem eamponi in efie, tjuoad

Si illaicontinentur formaliterin principio pro-

dem igitur oportct qiioi) fint in eodcm per a!iqnam vnam formam «quiuocam propter diuerSi crentura

Chrifii non mori, poji-

tjuia nulla creatura patefi

id habeat ex Dei priuilegio

Ad fecundum

IV.

I

caro

illius nutritionis

materiameiufdcmrationis cum infcrioribusiigitur Commentatot ibidcm habuit intcntionem Ariftotelis vt didtum eft prius * , poncndo coelum fimplex :fccundum tamcn veritatcm nunc cft ibi materia , & idc6 non eft ncceftc eilc , ficut ,

pofnit Ariftotcles.

Diccs

,

nunccft coclum pcr matcriam. Dico quod non , quia C\ ccelum non habet ptincipium intrinfecum corruptionis nullo ,

ficut

,

modo

poteft cortumpi,

piura iutrinfccum

,

quo

fi

ramcn habetprincicorrumpi ab cx-

poflct

vnam par-

Caufaeft ifta,quia ignis potcft agerein

tem,donec ducatur ad cxccflum,& improportiotcfpecfbu altcrius partis

tuptio mixti. Scd

non

,

potcft

& timc fic

accidit cor-

altcrare aliquod

corpus , vt ncceftari^ lequatur animatio ; nec eft fimile dc annihilatione , quia ibi nihil remanct, ficut nec ante creationcm. Dices , fimilis ratio vidctur efle vtrobique, quia ignis potcft agcrc ad dcnudationera omin materia nium vfquc ad materiam primam , fecundum fe cft fumma difpofitio ad omncm

«3-

&

formam ; dico quod in materia fola nanquaro fumma difpofitio neceflitans ad formam: tum ,quia matcria fecundum fc eft potentia contradiftionis ad formam quamcunque igitur ad nullam eft fumma difpofitio ; tum,quia non poeft

:

tcft eiFe

igitur vel faltcm corpus Chrifti foret

ita incorruptibile

4.d,

&

aliqua difpofitio necciHtans vt

Dcus

agat ad hoc ,qa6d in vltimo inftanti inducatur formajquia fuppofita omni aftionc caufa: fccun-

d«

praeuia

,

poteft

Dcusnon agcre

in inftanti vl-

timo de potentia abfoluta. Imo crrant hic fimul theologizantcs

quod non

,

poteft

&

philofophantes

,

tcnentcs

Dcus non induccre fotmam rumin»

Jh malirt»

nulU

efi

fofiti»

dif"

nt-

cejJftMns

»b-

feluti »dfor» tuaiu.

»'

Qu^ftio furamadifpofitioneprzuia , quam poteft agens creatum caufarc quia a dilpontionc pracuia non :

furma

cll illa

fubftantiaiis

,

fed tantum neccf-

conditionata concomitantix , fuppofito quod Dcus coagar. Vnde quod Philofophus pofuit dlfpofitioncm talcm , qua: cft lumma nclitas

ccflitas

nia

,

qua pofita

,

nccclfario inducitur for-

pofuit folum proptcr

,

lari

hoc principium , quia

quod omnia agant cx

pofuit

& quod difpolitione

ncceflitatc naturz,

indudla ab agcnte parttcu-

ex ncccflitatc naturae Dcus caufat fuam

,

adionem :&

hoc principium negalfet. ncgaffet conclunonem ; igitur Thcologi rcputantesillud principium erroncum , conccdcntcs camen conclufionem, quac folum cft conccdcnda propter hoc principium,nec cheologizant , nec phifi

I.

&1

1.

48i

marc abfquc nouo miraculo,& ftatim p6ft rediic antiquum miraculum^fufpcndcndo gloriam corporis,& tunc naturaliicr moricbatur.

Adaliud.cum dicitur: animamagisdomina- Ad tertiuin. ,quam appctitui fcnlitiuo; dico ytTimmgis quodverum cft,quantumad hoc quod corpus '''""•'»«*'»'«' non potcft refiftcre animae quantum ad motum «"""* ,''"• localem,non tamenquantum ad qucmcumquc finfitiMo, itl motum in corporc , quia quantum ad potentiam ttrfcnt vcgctatiuam totam, non tantum dominatur anibatur corpori

,

ma corpori

ficut appctitui fcnfitiuo, quia

,

appe-

titus fenfitiuus tationalis cft pcr participaiio-

nem,& in hoc natus

eft obcdire anima: , potentia vero vcgctatiua quantum ad naturalcm potenliam fuam , ncc eft rationalis pet cirentiam , ncc pcr participationcm.

lofophantnr.

Ad aliud, conccdo quod non erat

»4AdtbitS.

t.

Aetrptnti» paffionit

tuit

tjft

ft

ve-

Uuuari».

fua

non mori,& tamen

fuit

in porcftacc

mcritorium,quia vo-

naturaliter , vel ncceirario non mcremur, in hoc quod fum merc naturaliter volita i fcd in a6tu ciicito mcrcmur quia illc eft mere voluntarius hoc cft libcr & licet volitum in fe fit nccedarium & quod aliquis cafus nobis concingat ncceflario adhuc pofliimus muhum mcrcri in ac^u eiicico circa volicum:quia in poccftafc noftra cft co:nplacerc in aducnru, vcl non complacerc. Sic in poccftatc Chruti fuit com-

DISTINCTIO

litis

Qj iC

,

,

:

,

Vtrum in

T

S

o

I

Chrijiojtnt

XVII. I.

dua ruoluntates?

,

,

I

I

^

f 7 V

adu

placere cunc in

Ai»hit!f.\.

Pm0o quatutdo vio-

Unt»,

^ non

viottntM.

Adaliud ,dico quod vioUntum Accipicur duplicicer :aliquando enun opponituc naturali,aliquando opponitur voiuntario. Primo modo fuic

dut zolumatej}

paflio Chtiftt

fumme

violcnta:quia funimc con-

,

quia abfolute volic »

,

tamen

ctfi

fuic

meci-

contra inclina^

tioncm naturalcm ; fed violentum,quod opponitar voluntario,non cft mcritorium.

jui/l.

R c A hanc diftindionem quati. primo rirKOT in CbriRo fim Arg.frimHm.

I

ncccff.:i6 fibi contingente

ricur

toria

Imim

}7.Vafq. i/.jy.Scot./'» Oxon.hie q.vnicm.

tunc.

tra inclinationcm natutalcm,5c

Adtrg.t.

Alenr. i.f.q.l^.m.i. «rr.i.i D.Thom. ^««^- 18. art.i. (^ hic f.i.<>rM.Duraad.j.i.Gabr. f.i. Saar. i.p.tcm.i.di^.

Ad pnmum principalc :dico qu6d Chriftus aliquando loquitur Jc fc,vr homo aliquando vt Dcus. Vndevc dicit e£o ptnam a»inutm meam, ibi

Qupd

,

&

tcrminus.

dic'naT,e^o pono,&c, dicitur ego

bii& ciam

Vnde

rationc Vcr-

animam meam non vt Verbum homo. Dicit ig^uuego dc Verbo,

dicicur,

Ioquitur,fi:d vt

,

:

& me4m,dc hominc, & ciim diciiuTiEt prxceptnm,

non

elTcc

domina

adns. Probatio, quia voluntas humana, vel rcgulabacur a voluncate diuina , vel opcrabatuc *ui

primo modo ita quod non poflit alinon eft domina fui adus , & pcr confcquens non eft voluntis. Si fccundo modo, igitur potcft cliccre aftum concrarium voluntaci libctc

Si

?

,

tcr vcllc

j

diuina:

&

,

:

cum

non. Probatio,quia tunc

altcra voluncas

igitur

per confequens ipfa cric

confcqucns

cft

:

includitur virtus fepatans

:

non

tedti,

inconuetiiens.

Iccm, in Chrifto cft voluntas humana duplex; Seemiitm. voluntas inquantijm natura.qua: naturaliter vulc ca

&

qiiac vult

illa deccrminatur ad commoda , voluntaslibcta , qux poteft vcllc iuftc, &iniuftc. ,

tantum

;

&c. non ert nifi fccundum quod homo. Et cum Et iterttm recipiendi eam. Vcrum eft ; nam

Oppofitum Chriftus habcc duos intcllcdVus tantum , igitur & tantum duas voluntatcs , quia

non

non cft intellcdas finc voluntatc , nec nec in Dco ncc in crcacutis.

dicitur

:

perfon^, fcd forte impofllVcl poceft dici,pono aniraam,ic-

cflet impofllbilc

bilc cflcc anima;.

& hakeo potejlatem iterum/ufcipiendi pro Vcrbo.vc vnicum toti natura: humans. Ad aliud , dc clamore ^alido , dico quod fadta 16. AiftcBiitm. rali pafllonenonpotuit tuncdiutius animamancrc,& tamcn potuit tunc clamarc, quia vcl clanior iUe crat cx nouo miraculo , vt declararetur quod cflct filius Dci,qui ita poflit in pundto mortis clamarc, proptcr hoc dixit Ccnturio yere

:

^'>»*'^-

c conita,

,

ceptando,

&

filtMt Dei[erati/le

&

orauit ,

Cbrijti i»

tTHtt fltit

mirsrithfm.

Doftores

I

O

II.

quod nonfuitfaSium /

citati

pro qoacd.przced.

SCHOLIVM

fuilfet

&

T

tunc per hoc oftcnderctur

litcram hoc fuit vltimum

CUmtr

iE S

ytrum Chrijiia aliquid voluitjVel aliquid

:

;

recomroendata Dco , quia ad , quoddixit: Inmantn tuoA , Domine , &c. & tunc potcft dici qu6d Spiritus fandbus operabatur ad hanc voccm. Vel poteft dici quod hoc crat fadtum per antiquum miraculum,quod tunc dc nouo fufpcndcbatur,quia pcrpctuum fuit miraculum.quamdiu vixir, quod anima fuit glorificata , & gloria non rcdundabat in illo tcmporc emiflionis vocis in corpus , fufpendebatut anciquum miraculum , & ftatim rcdundauit gloria in corpus , & tunc potuil claScotioper. Tom. XI.

quod anima

Q_V

I.

In ChrlfiefiintdHt veluntates;patet,^uia dua natuTd : definitur in 6. Syn. aSl,^. 8. &-j.Syn,a£l.y. In Later. Can. 1 2 ExpUcat ejuomodo veluntas fiimipo-

&

.

tefi dupliciter,

de

tjHo in

&

tjualiter dicitur triplicittr

natHralu.

Oxen.hlc num.t.

D

primam quzftionem , dico quod fic: quod declarat Damafcen. f.6.qu6d Chriftus habuit duas voluntaces,cx quo habuic Ss i, dius

X, S.efilnti»j. ?•")'»»»•'•

duas naturas , quod ncs

Dus yt' hisnoii 11'*a"

dcclarat per iredeciin ratio-

& dcinde pec duas

:

DiftinaioXVIll

Lib.lll.

484

rationes probat

quod cx

vna volontas. Illud fcquitur cx aiiiculo fidci , fecundum opinionem liiam, qua: ponic quod potcntianon cit rcs alia ab effcntia, quia tunc contradidtio cft, quod fint dua: natura:,&non dux voluntates. Etiam efto quod

'"

potiiit rieri

quoddam

& quod

dc potentia lici abfoluta poflit natura eirc finc voluntatc ; tamen non fic fuic de fado , quia talis natura non fuiffet congrua ad aiStus meltendi. Non enim plus mcruicChriftus ailu Verbi in creando animas fit

pofterius

,

,

in terris,quam

adu

Patris

,

& Spiritus fandli

:

at-

VtluatM prt

tamendicitur quod Chriftusmeruit, non tameu Patcr,& Spiritus fanftus. Scd habuirne aliquo modo duas voluntatcs humanas ? Dico quod communitcr voluntM acci-

quo [Hfftrnt,

pitur pro appeiitu

j,

cum

ratione

;

& fic appctitus

dupliciter potcft accipi pro appetitu jie

cum

& pro appetitu fenfitiuo pro tanto

,

,

ratio-

quia

eft

appctitus racionalispcr participationem. Siac-

primo modo,poteft aiiquo modo conccdi cxtendendo voluntatem ad quemcumquc appetitum cum racionali,qu6d funt in Chrifto duae voluntatcs humanjE. Si accipitur voluntasproprie, tantum habct vnam^quia voluntas creatafecundum poicionem iuferiorem,& fuperiorem eft tantum vnapocentia. Dices,voluntaseft alia.vt cftnatura,& vt eft ViluHttu tri pliiiter diei' libcia. Dico quod fi loquamur dc voluntace vc tnrnmHmlK. y^j^^^^^ prsfcribcndo fupcrnaturalia , fic adhac ^ non cft nifi vna volunras. Si accipitur vt inclinatio naruralis.adhuc noncftaliudi voluntateprimo modojquia fic non eft adus cHcicus , fed vel ipfa voluntas fecundum fc, vel ipfa inclinatain cipitur

commoda. turales

Tertio,

adhuc non

,

inclinacur ad

mct 4. Adarg. I. primjequscft.

adum

fi

accipitur vt clicit

adus na-

ipfamct potcntia

cft nifi

eliciendum,

:

vt

& idcm cft ipfa-

concedo quod non potcft efrevoluntas , nifi fit dominafui adus , & itacft domina voluntas fui adus in Chrifto,fieut in alio homine ; quia non aho modo caufauit voluntasVerbi volitionem Chrifti fccundum naturam humanam quam totaTnnicas rcfpe(5lu volitionis mca: , quia permittit vohintatem humanara ica libcrc cliccie adum fuum , ficut pcrmictit alias voluntates elicere fuum;&, didium principalc

,

,

*

piius

* quomodo voluntas

diuina

Tn x.tl.ij.

eft

37-

adadum voluntaciscreacas, vtrum diata, vcl

Vtrbum

mn

fit

fc

habeat

caufame-

immeJiata?

Diccs.Vetbum

tnt chrijiif

dicitur volcns volitionc anima: Chrifti,& Pater non, neque Spiritus fanaus:igitur faltem fpecialnjs fe habet ad iilam volitio-

quam

ncm quam

^luJnom^nl Triiti-

,

tota Trinitas. in

&

Verhurn eft homo , ex hac eft ifta Dei eft rnortUM (jua homo ; Filitu Dei eft velens volnmate humana. Si igiturprimx propofitionis vcritasnon requirat fpecialcm cfficaciam ifta

materia

:

&

\exti,Ftlii*»

Vcrbi fit

,

ncc denominitioncm

vcra yVerbum efthomo,

x-iec

,

ad

hoc quod haec

aliqua aliarum.qux

funt folum vera: cx veritateprimaE;fed ad iilam, Ferbumtft homo: non cft aliqua fpecialis adlio, qua»

non

fit

totius Trinitatis.

Quomodo iicut Filius

Dci dicitur coloratus

?

,

Dico qqod

quia corpus

Chtifti eft coloratum; ita dicitur volens quia

Veibo , idco

fic

&

dico qu6d voluntas , vt natnra,non AdftiSdurii.

dcterminatum ad vnum

SCHOLIVM

quia natura

denominacur.

fcd

II.

primo tjuod ChriBfu fteundum appeti/um in-

u4it

feriorem

voluit ijuttdam, qu
,

^uacUm,<^Heftintfa£la.Secundo,nihilfa6lMm

noWc portieniifttf erioris eitti.

veile, vel

eftfaElum contra ipjim

,

adum.

vt clicicns

a&um

efl

conty*

Tertio, nihil

abftlutum pertionis inferioris

alioquin effent duo aEiu» centrarijftmul in eius

,

voluntate. ^uarto, explicatur optime Chrifti,\?3.itx

AD

fi

^uemedo eratio

poflibilceft,**<»W/M*/?.

qaa:ftionem aliam ,dicitur qu6d multa f* orauit, de quo non eft **/»^"» ,

&

voluit Chriftus

exauditus in repetita proprer illud Matth.ij.

fubfiftit in

*•

?"'>"""*•

Pater pojfibile eft , tranfeat a me calix ifte. Dico ft tamen quod loquendo de voluntate diuina bcneplaciti , fic omnia fiebant,licct non omnia,

qux

voiuit voluntate figni

,

vcl voluntatc ante-

Sed de voluntate Chrifti diftinguo,

cedentc.

chriflut ap.

primo , quo ad appctitum fcnfitiuum dico quod t">'>' f">^' tiuo vtluit mulca voluit , quae non crant impleta , vt fuj gere pallioncs , & bona commoda ilh naturac. faa» non Nifi ponatur quod appetitus fcnfitiuus in co ficnt. magis inclinabacurad obcdicndum appctitui regulato ratione , quam ad fugiendum nociuum fibi , quod non vicicfur probabilc, remancnte iiatura appetitus fenfitiui. Si loquamur dc voluntate Chrifti vcnatura,fic non habuic a£tam 1

.1

•

1

/-

,

fcdfoiuminclinationem inbonacommulta noluic Chriftus , qua: tamen euenicbant ; quia inclinatio naturalis fuit in Chrifto ad bonum (r^perfonaejcuius crat maximus appciicus proprcr hoc , qq6d per naturam maxima bona conueniebant tali nacurz igiclicicum

moda

,

&

,

fic

:

mul-

ta contingcbant.

Loquendo de voluntate , vt libera diftinguo g, deportione fuperiori , &inferiori. Dc portione fyiJquid fuperiori quantum ad atftum elicirum , fimplici- '"»'>'»* chritcr voluirpafrionem,&omnia,qua: voluit, erant •^*' t'"'*"''* .1 .1 j /uperlort,f*X r implcta,ita quod nihil abfolute noluit , quod ^„^ ^^;^^^ palTus eft quia quidquid voluic cota Trinitas, noluit inf*voluit Chriftus quantiim ad portioncm fupetio- Sum. rcm voluntatis humans. Si autem loquamur dc portione inferiori, ficut dcpottionc fuperiori, multa noluit nolitionc conditionata , hoc cft , fi polTcnt aliter fieri. Sic fecundum portionem in:

'^

,

1

I

1

V

t

•

;

feriorem adhuc nihil fimplicitcr nolnit , quod quia portio fuperior rationii arguebat quod quidliber , quod fibi conringebat , eflct

cuenit

:

volcndum igitur inferior portio ranon arguebat quod aliquid corum cflct fimpliciter nolendum. Idc6 fccundum portio- KihU ;

tionis

tortio-

infcriorcm voluntatis nihiI,quod cucnic- tuinftriori bat , fimplicitcr noluit : fed aliqua non voluit, '^''""S^^X quia portio infcnor rationis illa non conlidc- quodtumit.

ncm

rauit

,

tamcn

fi

potuiirct aliccr fieri

,

illud

non

voluiiTet.

Quid igitur de oratione ? Vidctur quibufdara 7. pro auftoritate priiis pofita,qu6d aliquid orauit, Oratio Chri. quod non fuic implctum. Dico tamcn qu6d ni- '^' P*ttr fi &'• hilorauit Chtiftus,quin fimpliciter fuitimple- fP''*' ai[ciputiSy& pro loann. orauit tum. Vnde 17. cxauditus fuit.Etiam rogauitproLazaro, & fuit cxauditus :fcd quod diciiur Matth.i^. illud non :

igitur dicitur volens

animaficcft volens,

,

fimpliciter

Dico quod hiceft prima propofitio vera

»«'•

aliud

tur contra talem inclinationcm naturalem

vc libera rcaliter.

Ad primum

Ad

dicitur principium

ligat,qu6d tet orauit. Prini6 dixit

:

Sifoffil^ile eft,

tranft4t

trdnfeAt

Qu^ftio

.'

I

a me calix

idem probatur quod Angelus non peccauic in primo inft.inti fua; crcationis. Prxtctca, quando funt dux mutaciones , qua- Sj"'«ww. rum vna prsfupponit aliam , & terminus pra:fupponit tcrminum & c conuerfo etgo terminus mcriti przfupponic cerminum creacionisj ergo Chriftus primo fuic conceptus & formatus, per

ijie,/id nenficut ego velo,fidficut

1'iimum rogauic volitionc conditionaca. SeYolitione abloluta,& in hoc infotmabat

tM.

cundum

nos,qu6d debcmus pctcce pleri

dnm tfl.

,

Paterfi Hon potefi fieri , vt tranfiat

Injfruxit

Chrijlm quo '

modo OT»n

commodum

volitionc

&

debcmus petcre velle Dci imvoluione abfolura. Secundo orauit,dicens:

conditionata

nifi

,

bibam

485

I.

:

,

:fiat

Idc6 quod petiit primo fub conditionc non rccitauit , nec nos dcbemus in oran-

quam

quod volumus volitione conditionata , fcd quod debcmus velle volitione abfoluta. Tertio orauit eandcm fcrmoncm , hoc cft, hunc fcrmonem. Et idco dico qu6d vniuerfaliter

moinftanci, Angelus potuit peccate in primo Confeinftanti crcationis , quod fallum eft. qucntia patet , quia cadcm mcnfura menfuratut merirum , & pcccatum. Falfitas confequcntis probatur primo fic.quia fi Angelus potuit peccarc in pritno inftanii , tunc Deuscllet caufa mali , & peccati ; quia quidquid conucnit cflfe-

volumoi tua.

do

recitare

fuit eius oratio

exauditain re petita.

6lui

DISTINCTIO Qv iE

S

T

XVIII.

O

I

I.

meruir.

Prasccrea

Chriftns potuit mereri in pri- Sixtum.

, fi

aprimo

&

inftanci fusE crcacionis,

fui ej/e,

conuenic fibi ^ Deo. Confirmatut hoc per Anfelmum de Cafu diaboli , vbi dicitur cx intcntione , quod Angelusnonpotcft habcieprimum

Confirmit tie.

quia omnc moucns fe , piius vult mo,qukm moueat ergo li Angelus vultaliquid inprimo inftanti, ita quod illud fit ab ipfo; crgo prius vult fe velle illud , & ita non eft privelle a fc,

Vtrum

Chrijiiu

meruitinfrimo

fua conceftionu

injianti

.-?

Alenf. yp..q«*/l 19. «rt.i. (jyhieq.i .«rf .x.D.Bonaaenc.ar/. l .qutfi.i.KichatA art. i,

ucre

fc

;

mam velU. Et itcrumfalfitasconfcqucntispro- jtU* etnfir' batur fecundo 'fic In priiTio inftanti fuic motus *"»"'»• naturalis redtus , qui prarceflit motum liberum :

j«.x.Durand.j.i.Gabr f.i. Suat.j.^./oOT. i.rf.j? /*
falrem natura

cx Oxonicall.

M

diftindionem decimam I R c A odlauam quzriiur Vtrim Cbrinm :

Mfg.l.

rneruit in

primo inftanti conceptionis

Videtur quod non , quia tunc non potuit peccare|, ergo ncc mercri. Anteccdens patet difi. \i, quod Chriftus peccare non Probatio confequcntis , quia voluntas

cxiftens in tcrmino,non poteft mcrcti^quia opor-

merentem

tcc

pracmiationis

quod fiilfuin

,

aliter

fcd voluntas Chrifti fuit in rcr-

:

mino , quia tunc cnim

ab inftanti , vcl tcrmino enim Beati mercri poiTcnr,

diftarc

eft

& mcrcri

beata fuit

crgo

:

funt voluntatis

,

,

&c. Pcccare

vt a cermino

Sccund6 fic fruitio & meritum non ftant fimnl in eodcmjfed in primo inftanticonccptio:

nis fuit beatus. Probacio antccedcntis, quia frui-

& mcricum

duuadus vel vnus. Si duo , non poftiint eirc fimul in eadem potentia, quia refpeftu eiufdcm obiedi non pofTuntin eadem potcntia efle duo a6lus , quoruin vnus fit in rio

vel funt

tcT e!icitus,& poteft cft

non

,

Ttrtium.

fempet ftans

,

non

clici

,

i .

a:terno,fpIendot fuiffct coacuus ,ita quod in primo inftanti , in quo fuic ignis , fplcndor difFun, & caufabatur ab eo; ergo fimilitcr in primoinftanci,inquofuit voluntas Chrifti. Et CtnJitmt* hoc cft fic arguere,& planius. Ad aftum mcrito '«^"*rium fufftcic potentia, qua: poteft mcreri & difpofitio gratuita in potcntia , cuiufmodi cft gra-

debatur

,

ria

,

& pracfentiaobicdi per intcllcclum & vfus ,

rto priiuo inftanti jgiatia

fum,&

clici,quia aliter poflct cfrc

non

potcft

non beatus,quod

Tcrtio

exccdit

mciitum ordinatur ad praimium,

meritum quia ,

ficut

ad fincm;

non potcft , quo Chriftus fruebatur , mclior in crcaturis ; ergo pcr ipfum non mc-

fcd acln cfte

ifta

^obicdum apprchcn-

De duobus certum

de terrio, quod potentia poteft patet

fucrunt in Chri-

:

ergo rcs

& operatio

pro quocumque

vti gratia clicicn-

ejfet

tter-

fua poirunt fimul cfte

inftanci.

SCHOLIVM

I.

Ponit prirne defiriptionem meriti. Secundo

ftum meruiffeper aiium fiitid,non comtntdi

^•''•J-q-»'

eft;

fecundum Auguftinumcitatum.

SplendorgenittutA igneejfet aterMUi.fi ignu nui

Dc hoc vide

;

,

Chri-

voluntatii, (^ ex affeSIione iu-

& explicat has

ajfe£liones.

de

tjuo

in Oxon,i.d.6.<jHafi.i. Tertiot^ornodo Cbrifitti[
prxmium

fic:

vfus potcntia.

doaclum,

fed adlus ftuitio-

& neceirarJus,&

inconueniens.

eft

non

3 • Contrijin primo inftanti , in quo fuit viator, ^*"" *' habuit principium mcrendi , fcilicct gratiam , '^"^' non fuit impeditus ; rrgo, &c. Confirmatur per fi ignis fuiftct ab Auguftinum 6. de Tnn. cap.

funmio ,&: alius non ,quia primus adzquat to~ tam capacitatcm potcntix. Item non funt idcm, quia ac^us meriti cft contingens , &contingennis

naturalis reftus

pcccarc.

potcntix circa illud.Omnia

diftancis.

Setunium.

motus

&

fua-i

potuit.

fed

;

compatitur fccura motum inordinatum liberum ; ergo non potuit Angelus in primo inftanti

rcbarur.

fitit fiiundiim

tOytjuod

alicjtta velle

meruitper a^tu portionis inferioris

fitnt circaea

ii,&

Qu^rto fic quia omne quod cft , quando cft, neccllceft erte crgo nullus adus,quando cft.eft

corput viator)potuit

contra

affe£lionem commodi;<ju»d alif Beati necjueunt. 6^M4r-

,

,

id efi,<jui

^uafitnt adfintm, de ejMibiufupra difi.

i,difi.i^,

,

contingenSjVt

cft in

potentia, qua: eft prior adu,

INiftaqo3Efticneprim6videndumeft quomodo Chriftus mcruit JDifficilc tamen videtur

& poteft

& non eliccre fcd in meruit,non pracceflit voluncas crgo non fuit contingens huiuf-

quod mcruit , cum fuerit bcatus, perfedioni coniundus. Si enim fccundum voluntatcm in primo inftanti, vel in aliquo alio

:

primo

illum eliccrc

,

:

f\.

inftanti

a^um illum

;

niodi a6lus,& pcr confequens nec meiitotius, Scotioper,

Tom, XI.

&

poftc faluari

&

pofiet mcreti

,

vidctur

quod alij Ss

polTent mereri 3

in

^,

, Sc ita coruni pra:mium nunquam fuam pcifedlionem habcrct. Sed tamen in piimis vidcndum quid fit meritum. Bi dico qaod meritum efi alicjuid aceeptum,

in infinitura Mtriti itfcrtflio.

vel acceptandnm in alio, pro quo ab aeceptame eft aliijuid

retribuendum illi, in cjuo aliquid acceptatur,quaji

debitum illipropo merite

,

poteftate ilUus

tum quando

cui

,

do vnus meretur

poteftate facientis

quo

,

;

pcr orationcs

Deo

quan-

fed ,

vcl alias

quamuis ifta fint in non tamen in poteftate il,

maliterordincm alicuius opcris laadabilis inmerente ad acccptantcm , quod scccptans acccptat vt retribuat ci pro quo acccptatur. Ex hoc arguitur quod viius pro alio poteftmercri. Quia tamcn nihil in Deo eft acccptandum > quod non acccptatutp

idco in mcriti dcfcriptione

,

non

igitur acccptans

velle alicuius

gcat. Si

,

ita

fit

in que

ein-

fiflit.

perfcdus

,

,non autem

modi.

Hoc

quod

aliquis

parct

quia

,

eem-

modi (^ tU' fitti*.

in affedlionc

primum obiedum

,

mcretur prim6,eftipfe Deiis,fe,

Et ide6 velle affedionc commodi , fi modcretut affedione iuftitiar, ,

&

dcmeritum. (}ma. immoderatus afFedlionc iunon merctur fecundum qu6d prsuenit af-

ftitia;

& ide6 in affc<Sionc commo-

iuftitiac,

vltimum finem afFc(flione iuSed alij Beati Chrifto , quia fecundum totam voluntatcm con-

di

,

nifi

rcferatur ad

ftitix,nori confiftit meritum,

ik

iundi funt Deo affedione iyftitia: pcrfc
cum fummo bono

:

idc6 non pofTunt

haberc a^fbum oppofitumaffeftioni cotnmodi, vc

quod non fit cis commodurn afFeftionccommodi. Nullura cnim cft obiedura in patria , qnod fit incoinmodiim cis vt podlnt id libere vclint

,

vellc,

6.

Modm quo Cbriflm fotHit mertri.

quod afFcdione commodi nolunt.

Scd Chriftus , quia fccundum aliquid fuit viator , & paffibilis, fecundum virtutem fenfitiuam, & portioncm infcriorem voluntatis idc6 habuit multaobicdta fibi pra:fcntata fcnfibus,& ,

portione infcriori

circa

,

aliquid citra afFeftionem cft

ad conucniens

vigilando

,

illi,

oraqdo

,

qui potuit libere vtlle commodi qus fcmper ,

cuius

& in

cft

;

qui contrariantur afFedioni

commo-

idco ieiunando,

multis talibus meruir,

Chriflm meruit ftcHfliitm

portionem ittftrierem.

di,& idcoponitur meritum Chrifti eommuniter in paflionibus. Si t^on placet iftavia,qu6d meruit iftis nGtibus partis fenfitiux imperatis i voluntate fecnn-

:

qux

,

dico de his adibus, qui re-

Sed quomodo? Dico qu6d,ctfi portio fuperior fuit perfcftc coniun^a Dco fccundiim adum bcatificum fuit tamen eadcra voluntas pafllbilis fecundum portiofpiciunt ea

,

(unt ad finem.

,

nem infcriorem, quia vt

fic,fuit viatrix,&

potuic

pcr confequens mcrcri.

Scd contra

:

illud

quod

firaplicitcr in terraino

prium.Sed ficut demeritom primuin Angclorum inordinatusmotus.&dcfiderium beatitudinis citra Dcumjita mcritum eft ordinarus motus circa Dcum volcndo fibi bonum,& volcndo cum dcbitis circumftantiis fibi coniungi ipfum in fe,

fciftioncm

,

circa

fuit

eft

illos

citer,

,

& in aliis.

dijm

com-

cundum quod affcdione iuftitiae vult Deo bonum ,ytefie,Sc bene ep fcilicct iuftum & fapicntem. Scd affcdlio commodi rcfpicit propriumbonum,& idc6mcritumnonconfiftitprimo in afFcftionc iuftiti* vt ordinat , & modcratur affcftioncm commodi circa bonum pro-

non ordinetur

quod radicaliter includantur in beatitudinc fua. Sccundum igitur iftam viam , Chriftus mcruic fccundum portioncm inferiorcm,fed non fecundum omncs adlus portionisinferioris, fed fccun-

rioris potuit mereri

,

jlJfelHt

in fua beatitudi-

ne, idco per iftos aftus mcruir.Quia quantijm ad talcs aftus fuit viator,non comprehenfor ,ita

indi-

bonum

:

voluntatis

non induduntur

tioncs Chrifti

qu6d non

vel

pro quo merctur. Tunc ad propofitum loquendo de merito, prout confiftit in bono velle voluntatis. Dico qu6d Chriftus mcruit nobis , & hoc potcft exponi vno modo fic Radix omnis meriti,loqucndo propric de merito , confiftit in affcdione iuftitia;

cius plenitudinis

indi-

,

get psrfcdionc, ficut Chriftus,retribuit altcri,

Kttdix meritl

&ex

fi

bonum futim

retribnit ,fcilieet volenti,

tamcn

,

dum primam opinioncm , ita qu6d non potuic fccundiam partem intellcdiuam tunc poicfl dici qu6d quantiim ad omnes a<5lus portionis infe-

oportet addcrc acceptandum in ordine ad Deum.

Dcus

rationc bcatitudinis

qu6dipfi non mercnturjfcd huiufmodi opcra-

cft in

& boc cft cer-

Sic crgo tncritufn dicit for-

facit.

eft

adum, qui

rctributto,

altcri

vcl cxcrccndo huiufmodi extcrius,vel interlijs volendo talia proptcr Dcum exercere. Tunc dico quamuis Angcli habeant bonas Cur Angeli, operationes circa nos , vel alij Bcat j, quia tamen (^S»n9i non merentur. iili adus funt inclufi in bcatitudinc iftorum,hoc

collatione nobis obligantur k Deo,poteft dici

altquis meretur fibi ipfi

afflidioncs acceptas lius, pro

fit

1 1.

vel alteri, pro que meruit.

Et tunc mcritum fempcr dicit

cft

XV1

Lib.lll. Diftinaio

486

non

potcft mereri

;

cermino fimpli-

7'

fed portio inferior fuit

ObieSio

eft in

i.

quia non potuit habcre adtum inordinatum circa aliquid ad fincm ergo ,

;

& beata quantum

potuit,quianon cft ipfius , vt portio infcrior , habcrc a£tum circa obied^um xternum immediatc , fed circa alia orfuit qnicta,

dinata in illud obiedtum.

Prxterea, ficut meritum in nobis refpicit parcem intellediuam,fic in Chrifto; fed in nobis non eft meritum in portionc inferiori complete,ficat nec pcccatum ergo Chriftus non poccft mereri fccundiim portioncm infcriorcm tancum nifi mereatur fecundiim porcionem fupe-

$ttund».

;

,

riorcra.

Ad primum, cijm dicitur quod fuit in tctraino

,

quod cfte in cermino cft quantum ad afFcdlionem

8.

portio infcrior

& ide6 non potuit mereri. Dico duplicitcr iuftitiac"

;

;

Re^. mdfri-

vno modo mam

alio

modo

:

ejf*

in

termino ftat dupliciter.

quantttmad afFedioncm comraodi. Primomo"do inferior portio coniungebatur Dco pcrfeitc, ita

qu6d

affeiflione iuftitias

non potuit

velle nifi

ordinatum & iuftum,& idc6 non potuit peccare. Scd tamcn non fuit fccundum portionem infcriorcm in tcrmino fic, quod habuerit impaUibilitatem , quia ncc tunc omnc quod potuit habere , habuit fccundijm afFcdioncm commodi,quia non habuit commodum coniundtum , quantum potiiit coniungijficut eftin Bcatis

fimpliciter,&

in Chrifto raod6 cxiftcntc in patria. fic fuit

,

Quia igitur

potuit aliquid pati contra afFcdionera

coraraodi

,

quod

taracn acceptauit,

& ita mercri.

fccundum aftedioncm iunon fccundum affcftioncm commo-

Fuit igirurin tcrmino ftitia:

,

licct

di,& portio inferior mcruit cliciendo circa creaturas, vt diligcndo matrcm , & alios bonos in Deum,, & malos propter Deum. Idc6 quando dicitur qii6d fuit in termino fecundum portio-

nem

infeiiorem,fi intcUigatur orrfni

termino^ fiilfum cft.

modo

i«

SCHO

Mtruit per

a9m boHot eirc» ttUa

Deo,

li

V

'»••**'**•

'sr

Qu^ftio S

C H OL

M

V

I

ter

II.

487

I.

loquendo ; tamen

alia potcftcflc accidcnta-

conditio fuppofiti , qoare citius , & magis dimitiam eftenfam propter rogaiioncm vnios, quam altcrios , vt quiacft amicus , vel aliquid talc ; & ideo fupplicatio cft caufa prscipua qualis

Nen

repHtat imprabablle Chriftum meruijfe 4^»-

bjulfeattfiei*,

^Htn/unt UudabileSy& elicienifuit vi*^

torylicetfiierit incermi>io,^iioad itnpeccabilicatfm,feH (

vt lo^nitnr Du£ler ) qiiead ejfiilionem iufliti*. Seportionem fupe, in nobu rneritttm eft fecundtim

cundo

riorem. Ita Altif.lib.

i.Summ. trail.

i

.

cap.j. Gahriel

& jilm.

hici}uafi.vnic.art.i.Maior.qHa/i.i. Holckpt htc. Capreol.ejuafi.

i

.dicens fuiffe fententtam

D. Thom.

hic. Pitigiants hic , art.i.& Fab.d.^^. relfondent ar£umentti Vafq. \.x. difi. 114. contra Scotnm , ^uatemu ait acceptaiiofiem ejfe rationem completiuam meriti,

&

Do-

merito reprehendunt immodefiam eiiu cenfwam.

iior nihil ajferit de merito per a£iM beatifices ,fed tan-

tkm

tjuod hoc petefl dici

quod tamcn(»«^wV ) valdc

,

difEcilc videtur. Admittit conficjuenter fruitionem

^uatenHi tendel/at in alia relucentia in Verbo

Matrem &

alies,fuijfe

merttoriam

:

,

vt in

& hoc mintti ha-

bet difficultatis.

PRopter fecundum argumentam Ai fecHniim tbieS.

poteft dici

quod Chriftus mcruit etiam fecundum portioncm fuperiorcm , & fccundum omnem aftum eius. Hoc tamcn eft diffieile tcnere , propter alios Sandos , qui runc vidcntur pofle metcri infinitum. Hoc tamen dico,& probo quia oranis adlus alicuiuj, qui acceptatur i Deo tanquam adus bonus &' laudabilis, pro quo Dcus vult aliquid retribuerc illi , cuius adum acceptat vel alteri , pro quo fic acceptatur , eft mcritotius huiufmodi cft omnis aflus Chrifti fecundum naturam humanam ctiam a6^us bcatificos, quo fccundum portioncm fupcriorem fruialia tertia via,

,

,

:

,

Dco

an tur

Chrlfiite

tneruit

»(tH

heatific*.

quia perfona

;

fui

butione alicuius boni pro co diguiflet JtBitt betUt-

rum «n fent

ejfe

p»f-

me-

riterij licil

d*

fnSo

rton

,

vel alteri

fcilicct

,

perfonac

illi

nobis

,

,fi

in-

pro quibus

meruit. Et hoc tcnendo , oportei diccrc quod fi aiflus beatificusChrifti fccundijm portioncm fu-

pcriorcm fuit mcritorius , quod non includit contradiilioncm qiiare adlus b(.atificus Michaelis

ftnt.

omncm

fecundura

illa

non fuit fimplicitcr in tcrmino. Idco potuit Dcus omnem aflum creatom illius pcrfonae acceptare tanquam dignum retriconditioncm

,

vel altcrius Sandli

non

pofiet acccptari tan-

quam aliquiddignum rctribntione ,quod retributum cffct dacura pioptcr mcritum fcilicet ,

vt daret aliqoid Michacli propter metitorium adlum cuftodia: ,quem cxcrcet ; tamen de fado

non

ficacceptat

Dcus

illacft totaliter cxrra

totum fui;non

fic

adum

illum, quia pcrfona

ftatum merendi fccuudum

Chriftus.fcd fccundum aliquid

fuit in ftatu viatoris,

& proptet hocomnis zOias

illius perfona: creatos fuit

acccptus

tius illis.pro quibus oft"ercbatur

Sed quomodo

10.

cxtra

Non »Su

beatifico

me-

reripotmt.nS
r

& mcrito-

quim

,

Bearos alius in patria.

Refpondeo quod ,

folum in aftu

,

ficut

metitum non confiftit

fed in conditionibus aliquo

mo-

do perfonae clicientis , ficacccptio dioina non folum rcfpicit aftum , fed conditiones accidcntales foppofiti clicicntis.

offendit

me modo duo

niam pro

;

Exemplum

vcniunt

,

&

offcnfa tcrtij oftcndentis

tio

fcilicct

,

fimpliciter

,

Sic accidcntalis condi-

quod perfona

& viaior

tcrminum

extra

fit

caufa quarc adus cios

cft

,

non al& maxime cum talcs dependcant a libcrtate dmina acccptante vnura a£tom,non alium ; tamen non cft mctitorius

cft

tcrius

fciticet

,

contradidio

quarauis

,

Angeli

, fi

fit

vel

,

;

;

Petri

vtcrqoc acceptetur

fecundum viam iftam

torios

beatificus

anims

&

,

;

meri-

fit

quod tamcn

diffi-

cilevidctur.

Sed tunc vltrk poteft efTc dubium , an fruitio Fmiti» Chritefpeda Vcrbi in fc fit mcriiorius aftus , vt tcn- fti er0 miridit in alia obieda rcluccntia in Vcibo , fcilicet toria. vt dilcxit Matrcm vifam in Vcrboj & aliquos elcdos vifos in Deo, & inimicos proptcr Dcura; £t pofTct dici quod vtroquc modo, & maxime vt dilcAa ibi. Sic iCtas tendit in alia a Deo vifa , igitur patct ptimura , quomodo poteft tcncri

&

quod Chriftus mcruit.

CHOL

S

M

V

I

IIL

Cbrifium meruijfi in primo infianti cencrptienist ^uia habuit tunc emnia re^uifita ,fcilicetgratiamper-

fe£lam

obie£ium prafens

,

tum. Pro bocfaciunt ea

&

,

nullum impedimenDo£i. in Oxen,

tjuibns

,

1

d.^.quafi.i.probat

Angelum potuijfe peccarein primo

infianti. Qonfintit

D.Them.i.p.^uafi.^.art.i.& coH'

idem deberet dicere de peccato Angeli. Richard. hic art.i. qutfi.i. Magifier bic,D. Benatunt.

feifuenter

Cahr.Riib.BaJfol.Alm,& eemmunis.

SEcund^ videndam eft,fi potuit mcrcri in primo inftanti.<'& vidctur mihi qu6d fic,ncc

Chriftuf i»

videooppofitum, quiaomne habens

fritno

f/^

primum

perfcdum ,& obiedum approximaium & non impeditur,& aifius eius fit pcrmancn$,& non fuccefllous , potcft agcrc pro quocunque inftanti,fi ifta omnia concurrunt , quia non plusre* qairitur ad aftum in vno i.nftanti , quam in alioj fed omnia hzc fucrunt in primo inftanti conce-

II. inftMf

ti fu* f»n<e.r

,

ptionis in Chrifto

,

pofTc vellc

,

peditor

;

&

ruit.

quia potentia pcrfcda, obie-

dtum oftenfum pcr inccilcdtum, nitas

ftionit int^

bonum

fcilicer

propter

fc

,

totaTri-

& non im-

pcrmanens

adkos volendi eft

quia

,

a6tus bcaiificus eft ftans.

Sed dices , quod adhuc omnibus tenct adlus meritorius

,

quiritur deliberatio

&

,

pofitis

quia ad talcm clefltio

:

non

,

ObitStt.

adum re-

eIc6lio

aurem

prxfupponit fyllogifraum pradicum,& difcur-

fuit hoc poflibile ex qtro fuit viam fccondinTi portionem fupcriorera? vidctur quod fccundum illam plus pofllt

mcreri, Chrifim

,

Deo.

rc ofFenfam dimitto.

,

aliquis

rogant vc-

,pono quod

vtetqoc fupplicando iquc gratiose ,& xquc afquod fint xquc pulchri , tanfeftuose rogct , tiim quod vnus fit inimicus ,& alius non rogatio eft caufa quarc dimitio oft^iyifara > formali-

&

;

fum & moram. Rcfpondco quod difcurfus , & fyllogifmus pradicus eft ad h«c quod habcatur adlus elcdiuus voluntatis , quo fado , per confequcntiam ,

pradbicam volunias cligerct. Quando-voluntas eligit

,

ratio praftica

tiat,fa\fla

non

difcurrir

,

fcd fentcn-

quacftioncpradlicadceligendo. Si igi-

turifta fcntentia vltimata poflit haberi fincdif-

curfu pracccdcntc in inftanti, ita petfcdkc poflet voluntas cligcrc libcrc.ficut cum lali difcurfu: petfcckus in cognofcendo ficialitcr

;

non

tiendo chordas,nun fyllogizat rcr

%6.

difcurrit fic arti-

vnde citharo^us perfedlns

imperfeac opcraretur ,e*

,

in percu-

& dcliberat

i.

Cum igitur Chriftus fijerit pcifcdus S

s

4

;

ali-

Phyficorum text. in co-

gniiione

Rt^onfit.

Finu

fytl»'

glfmi fraitifi.

DiftinaioXVlII.

Lib.III.

488

gnitione Dtnniutn agcndorum , faltcm a principio perfcdc agnouit,fine tali lyllogizatione,

&

ideoin inftanti primo potuit circclcitio

vnde

,

clcdtio eft adbus fimplcx de fe.

C HO L

S

beatificum, ad

quem non

poteft cfie

&

huiufmodi fuit aftus beatificus anima: Chiifti & hoc propter nobilitatem, & excellcntiam adbus & modi habcndi afturn;quiaimmediatcerat circa finem vltimuiu, antequam haberet aliquem adlum circa ca , qux adlus meritorius prior

;

,

,

M

V

I

quem adlum

IV.

funt ad fincm,

Chrlfium n«n meruijje /udm fruittonem

primM a^im D.Thom. 5 tati

,

p.^uitji.

5. p. ^«<e/?.

9.<w/.

1

1

memh.

7.

1,

.

artic. i.

.D.Bonauent. Richard.ci-

j

& communii. An vero potnerit

de potentia ah-

foluta mereri fruttioncm ) Al^aiunt , alij negant : CT /ecunditm Do£i. afirtaandum videtur. vide in Oxon.

num.

Scbol. hic

1

1

Aliter poteft dici

efuiafutt

eiut :eji contra Albert. hic, art. 4. £$"

Tenent Alenf.

jfliof.

,

non tamcn

meruiflc,

omnes gradus

ucniantur beatis

,

ZliSih

tfi

JTXftus mcruit

Dico quod non meruit

.'

fibi

fiBm ftm-

fruitioncm, quiafi fic.aur opcraiione clicitAcir-

^'f 'i'"^"

ca ea

Chrijlut non tneruit frut. v.oritp}.

3dfinem,aut operatione

qua: funt

,

nnem

inlimti

Non primo modo

iplum.

quia

,

circa

primum

,

eft

dicere

nifi

,

quia me-.

ruit fruitioncm.quia habuit fruiiioncm; vel

me-

quia Dcus dedit aftum, quod nihil

cft.

,

Idem enim adus non ipfius quamais poflit ,

poteft efTe meritorius fui

Deus

cftealterius.

igituc

merito prasccdcnte coniunxit voluntatem fini , vei tcrmino pcr fruitionem , ita quod non mcruit fibi fruitionem. Vnde Auguftinus \^,de Trin.cap.i^.dkiz (\uod/iimma^ratia liberaliter fine

ejt

(jHodhomo in vnitate perfont coniunEliu

,

Quimuis

loquitur

ibi

de graiia vnionis

eji ,

Dee.

id eft,

gratnitaDei voluntate vnicntc, tamcnad vnio-

nem

iftam concomitantcr fcquitur gratia frui-

fado idco

tionis de riris

fuit funniia graiia fine

,

me-

praeccdentibusjvcl merito aliquo.

habereprsmium cxmemcrito; crgo hoc maxime ponen-

Contta.gloriofiuscft I.

adlualis,

rito

quam

dum

(^wt

meri:um

;

cum

ergo

voluntatem

clicitum pollit cftc prioritas natura:

,

tc ,

adum

videtur

I.

eft

,

habcri cx meritis :fed

hxc coniundio

ani-

&

ma: Chrifti per aftum beatificum fuit tanta, tam excellens, quod ad ift.iiu non potuit pra:cederc meritum

'

altri»/itu

rito

tur rationabile

quam "

earuijfs t».

,

>

(i

quod fuit tanta, ide6 non fuiiret glo-

fcd cxaltarc

&

fuiflet habif.n ex meritis.

ti*mfintm4 .

libe-

,

*1"^^ "*'" potiiit mcrcri, riofior

* 'f"!"

habere ex

,

tjtudincm Chrifti

l,t$btregl».

rito

& nobilius cft

ad qucm non potcft pra:quam aftum dcbilem cum meprarcedentc. Vndc hoc non eft vilificarebea-

cedere meritum M*znituda ghrit Cbri-

,

dantis ail^um

ralit.ite

ori-

& ibi

cft

,

&

didum

*. Igitur de- * ^npra d

cft

,

crcauit aliquam

quia ficut in

naturam

,

ejfe

fcilicet

& hoc vide-

Deus Angelum ad naturae

,

quam crcandam non

potuit cooperari caufali-

tas

caufz fecundac

propter pcrfedlionem ra-

]i$

niinefexu gencre moris , Dcus

;

fic

crcauit ali-

j.

fuif

anima

ibi fuiffet

illa

Quia

inglotiofior.

fi

adlus ifte

anima

fuit meruifle illum

przuenta eius

,

,

fuiflet

nifi

& fic przueniri

ifta

po-

ex liberalitate dantis

magna nobilitas , ficut fi mihi darctur mod6 quod in finc totius laboris mereri poflem , & illud magis facit ad decorem ftatus bonorum,vc eft

didluin

eft,

Ad fccundum

dico qu6d pfioritas naturat

,

potenti,T pr«ccdentis

non

eft

meritum

,

adtum non fufficit;quia

nifi in

adiu aliquo

,

vel in paf-

Sed voluntas vt prior natura non habct aliquem adtiim , nee paflionem acceptatam a voluntatc , ratione cuius poteft mcquia ifte adlus prxccflit reri adlum beatificum omnem alium. Ncc idem adus eft meritum prajmium , quia alterum exccdit vt prxmium: j /T^J tura,quia hoc cflct diccre quod meruit, quia Deus dedit meritum , quamuis idem adlus poieft cfie praemium Chrifto,&mcritumalteri,vt fupra didlum eft*,fcdqu6d idcm antccedit re,& fit reale prius , & poftcrius fc , vt cft rcale meritum,

I

f

."<'*'»<*.

/'""»»»'"•

fione acceptata.

,

&

I

nihil cft didbu,

tis

,

talis diftindtio eft rationis

adtum illum diuerfimode

quae

,

confideran-

non

fulficit

ad realitatcm meriti , & pracmij. Sic igitur patcc qu6d non meruit fruitionembcatitudinis.

SCHOLIVM

V.

fui ipfius.

Ad primum quando dicitur quod gloriofius habere &c. Vcrum cft de prxmio^quod po-

tcft

peccatum

mortale,& poft Virgo Beata qus nun-

potuiiret cadcre fub merito.tunc

quod hoc fufficiat ad merendum fruitionem , vcl idem adus vt prior feipfo natura,poreft cfle mcliium refpedlu

fit

qui aliquan-

beatitudo alicuius per- I'fonac fine omni metito prarccdente , ncc idc6

Item inter

omnium

,

vel propter

fuit prsfcruata, vt fupra

Chrifto.

eft in

Pnterea.prioritas naturas videturfuflicere ad

OhieSid i.

Rcfp.ad

;

bcatitudo

quia hoc non

pofllbilcs in adtibus

ibi aliqui bcati ,

quia

;

ibi in-

inimica adtualiter rcfpedtu peccati fortc nec pro peccato originali , quia

fuit

praEccflit operatio circa fincm ipfum , fcilicct effentiam in ttibus pcrfonis. Ncc adu fruiiionis, q(jo fnjcbatur Trinitate meruit eandem frui-

ruit

ObitHio

poenitentes

quam

cens fuit vt

,

|^^

ginalc, vel propter pcccatum

aclum habuitcirca finem frucndo, & priufquam habuitcirca aliud ,& fi meritum fuit circa aliquod obiedhim vifum in Vcrbo , vcl multa ,fecundum viam pracccdentcm , vt circa Matrem, vel eledlos , volcndo eis bcatitndincm , adhuc

tioncm

quod

vt accidentalis beatitudo

do fuerunt inimici

TT Ocvifo, fecund^ videndum cftquid Chri-

ti.

adlus ille

fimplicitcr gloriofius

dccet pcrfcftionem cutiaeczlcftis,

maior. Sunt cnim

.

poncndo quod

,

podct caderc fub meriio,quod ctiamfi glotiofius fuiiret habenti actum meruine , quam non

Chrijiui meruit fhi gloriam cerperit , ad Philip.i. Z,«c.z4.0portuit Humiliauit fcmctipfum,&c. pati Chriftum , &c. Auguji.lih. 04.inIoann.Chryalij in Phil.i. Sed meruit indifiji.Amhrof.Anfel.

&

1

&

amotionem impedimenti, vtgloria ariima redundaretincorpM. Hdcpars ejicontra D.Thom.fure£ie.filicet

&

tjuidam repra art.4 Sedeji Cyrilli lih. } Thefaur. cens inconfiderate eam reprehendit. Adfecundum,tan' .

git triplicem dicendi

modum,

tjuihsu

ailihM meruit,dr

nullum eerum firmiter ajferit, ^uianon reperit certitiidtnem.PrimM efi,<juod ChriftM memit aSiihM tanturn non

beatifici^.fiu pertioni^ inferiorii.

ruit per

aEim

SecundM ,fime-

portioni^ fiiperiorit ,fiu tendentes in

Deum immediate.id intelligendum^ejuatenM illi aEiM verfa.hantur circa creata in verho relucemia.

TertiM,

^Mod meruit per ipfam fruitionem , tjuodin Chrifio pe(uliare

ftiit,

nulli alif beato cenueniens.

^

Scd

Idtm

aim

f"'ft 'u*

frtmtum vni,^meri. tumalttri.

* Snprahi» """'4.

Qusftio 16.

Cd nunquid mcruit

'

t

Chriftut tnt tuit fibi tm'

Contrk

cum crgG in'

tiim meruit

gltrimm tor-

illad

quod debuidec

infuiile

&

,

,

in-

impaflibilicas

,

nid per miraculum fuiffec prohibicum;

&c.

,

Poceft dici pic gloiTando Magiftrum , quod quamuis non mcruic diredc impafllbilicacem vtriurquc:meruic taraen amocionem impedimenti ,

f*ru.

:

fed gloria corporis

,

gloria anima: infuiircc in primo inftanci vi-

fionis

Chriftm

quod

quare non infuic ftacim

,

dcficionem

fcilicec

miraculi prohibencis redundanciam gloriae in

porcionem inferiorem,& in corpus. Sed quia non poteft deciarari quidmeruicniH declarecur quibas meruit

,

& hic eft quarcus ar-

ticulus , qui pertinec ad diftindlionem fequentcm,vbi quzritur, an mcruic nobis omnibus gratiam,&gIoriam:ide6 omiccendusefthi;C,& qux-

Ad primum argumencum principale , quando

Ad tcrcium

quia non poceft

peccacor vulc fecundati6

& affcd):ione commodi vulc

femper Chrifto vcroque

fibi

fibi,

bonam.

modo conalij a iunguncuc , fcilicec vcraque affec^ionc, quia habenc fummum commodum ideo ficuc non poffunc peccare , Gc nec mereri , quia func totalicer :

Velle

hanc vel

l»m

tia:

il-

ajfeiiio-

nem.at Chriftuefotuit.

,

viam & in cermino. Tamen affcAio iufti& commodi polTunc feparari fic, quod afFc,

fummc coniungatur, afFedlione vcio commodinon habeacfummum bonam fummc coniundum & in tancum poflit pari. Primo modo coniungicur porcio fuperior (ftione iufticiz quis

,

Dei inChrifto, pcrgloriam quietantem iftam portionem , & per afFi.'6tioncm iufticia: totus honio, vc pecearc non poffit , fcd tamen potcft pati, quiaaliquid poteft accidere comra afFedlioncm commodi.&illudpotcft Chriftus vcllcordinatc,

& acceptare,& ita mereri. Patet igitur quod non de Chrifto,&

eft fimile

aliis beacis.

adus

fcilicec a£tus beatificus

,

rale in

,&

a£tus merito-

zcernum & alius ccmpoordinc ad fincm vltimum ncc oportet ,

:

quodomnes Dcum.fed

fint

immediare in cxecutione circa

in intcntionc requiritur, fed in exccu-

tione poteft aliquid immediaciusdiligi ,fed in

Deum Cum aHu fumm», poteft tffe

Mliut

ticliufimul.

finaliter.

£r qiiando dicitur qu6d duo zdtMi non funt ineadem potentia ,quorum alter adxquat pocenciam. Dico quod licct duo adus acquc intcnfi qnorum alcer adacquat potenciam , non

quam

,

tamencum

tanrijm

ai^u adxquante poten-

tiam poteft habere alium adum fccundiim porcntiam quia aliter nunquam poffct aliud velle, aut intelligere a Dco,cum adlus beatificus fit fem,

&

&

in fe

vel circa obiedla alia reluccncia in

,

mericum

dic

cale.

Ad aliud quando

qu6d non pocuit omne quod cft, Ad^M»rtum, quando cft, neccfre cft effe ad hoc refponfum eft d.4.q rn. in fecundo iibro *. Vnde dico qu6d adius in primo inftanti fuit contingens vnde contingcns nunquam formalicer eft concingcns.nifi quando eft quando enim non eft , non eft contingens, nec cunc concingenccr cft quando non cft fed nifi eflec concingens , quando contingentcr cfrct, dillindtio neccflarij & contingcntis non efrcc: & iia cunc non elFec in genere contingcntium, Ctntingens fcd occtfTariorum & idco contingens quando qutndo eft, coniinginttr eft, contingentcr eft di6t:um ficuc non entia 'fl. antequam fint quzdam funt pofIibiIia,& quzdam impoflibilia fic ctiam ciim funt , quzarguicur

,

mereri in primo inftanti

,

quia

,

;

:

:

:

,

,

:

,

;

dam

funt contingenter

Quomodo autcm eft

,

patct in

inftanti

,

Si autem tenetur qnod meruit fecundum pormoJw, tionc.m fuperiorem , tunc poteft dici quod hoc quiiut adi- fuit circa obicda relucentia in Verbo', ficuc dili-

i

.

&

,

qnzdam

ncccllari6.

Philofophi vera iibio *. Voluntas crgo in primo propofitio

ter elicit adum fuum ficut fi przccfliiret a£kum fuum per diem. Vnde non eft ratio , quare con,

tingcnter funt fit

,

,

quia caufa duratione przcef-

fed quia caufa

qeando

caufac

,

concingencer

caufar.

Ad

aliud

,

quando

dicitur

ordinacz fecundum ptius

rnm ta

:

:

mutationes funt AJjuintttm,

& poftcrius

, &c. Vecemporc & ccmpore ; fi natura & natuhic autem tantum eft ordo naturz inter mu-

cft

,

fi

tationes,& taliseftinter terminos.

SCHOLIVM

& volendo cis bonum.

Angelum

di-

creMtonU

quod meruit fecundum adlum fruitionis, tunc oportet dieere quod eodcm a^u , quu frui-

Thom.i.

catur

eledlos,

Aut

fi

djj.

vt priornatura acftu fuo ita contingen-

VI.

0endi

gendo

fir meritum.

, vei vcroque modo , ita qu6d omni adu meruit fecundijm modum fupecius fadum; cunc poceft dici quod non oporcec quod prxmium aliorum excedic mericum jnecrequiricar quod prarmiura excedac mericum , nifi quando illud mcrccur pro fcipfo. Sed fi nobilior merecur pro ignobili , poteft cunc mecicum nobilioris exccdere premium ignobilioris. Quando aucem aliquis merecur pro feipfo , Deus communicer praemiac vlcra condignum , ideo przmium exce-

per ftans.

Ittfmeruit

ttriium.

potuit meritum Chrifti fic ad przaliorum ordinari ficut ad fincm fub fine. Si autem tenetur quod meruit fecundum portio- An prtmiitm nem fupcriorem, hoc vel circaobiedlum atter- ixcedit fem-

Triflrx Ji

Chrifitu.

»9-

aliquis nOtas mericorius portionis inferio-

ris Chrifti,

,

funt fimul

qu6d Chtiftus

:

18. Ad aliud , tcnendo quod meruic fecundum AdfecUdum. portionem inferiorem , cunc dico quod duo func rius.qoia vnus refpicit

tenetur

portionem infeiiorcni, timc Ad poceft dici quod pramium aliorum , quod rcccperunc pro mcrico Chrifti , fuic melius forie

fic

,

,

cxtra

, fi

raetnit fecundijm

Verbo

ctntr*

vc pcrfcdtior eo ha-

fupcriijs in ifto patet.

omncm modomperfc£lc quieconiundium & fccundum affci^ionem commodi,& fecundum afFcdbionem iufticiz , quia affc(iione iufticix vult Deo primum bonura , &

htnti ni»

,

de ratione talium potentiarum intellcdus, & fic pcr vnum adlum , quin poflct altctum habere, recipiendo fortiter , ficut

iundlio fecundum

bil pojfunt

vc

eft

tac

jllif

,

voluntatis, adsquari

num

Sandi aucem

cuius

non poffic,non tamcn excenfiuc, alitcr Bcacus non poffec cognofcere rcs in gcnerc proprio, quia eadcm potcntia cognofcit Deum vifione beata, & alias res in gcnereproprio , nec lamcn

peccare:ncgo confcquentiam, quia perfcfta con-

iufticia:

,

merico

bcri

frincif*lt.

af&ftione

quia pecfona

cft.

fucric adzquacusincenfiuc

dicicur

poceft mereri

,

Ecfccundum primum mcmbrum illius rcfponfionis dico , quamuis adus bcacificus

Ai ttrgum.l.

quod non

Vnde taiis adus

erar viacor, poceft accepcari pro

,

mium

licur in diftind^ione fequenci.

»7-

fuic

pr£cdidtum

fuifrct

MirelH tan-

in litcra dicic

fic.

faffibilit»-

um.

impaflibilitatem ani-

fibi

m2,& corporis ? Magiftet

489

I.

tur meruir.

potutjfe peccare

,ficut ffr mereri

,

in primo injfanti

hoe late prel>at contra

d.^.^.i. dr habet hicprofi euidentem

D.AugHJiini

i

fu*

D.

locum

i.Ciuit.ca^. 1 3

Am

jtd fixtum. pO'

Angslt*)

pecc*'t

tuit

inprimo ,<«fi^nti i.i. J.

qt.

AD

aliud.quando arguttur , qu6d fi Chriftus mcrcri in primo inftanti,ergo & Angclus pcccare in primo inftanii. Dico pro nunc, libcre, qiiod poteft pcccarein primo inftanti , voluncaric , vt voluntas cft prior.natura adu clicito , nec videoinhoc aliquam contradiftiopotefl;

&

commodi. Idco in Angelo & homincipfa voluntas fecundum afFcdlionem iuftitiae , & fecun,

pium pcrfcdum

,

quod

dicit

Augu-

fe

ad volcndum

tum

lum Angclumpeecafleiprincipio, hoecft, qu6d fcmper fucrit fub peccato non cx hoc cum Manichaeis fcntiunt ponentibus vnum Deum malum,& ita non eftet Dcus audlor illius raali. Sic

mum velle.

quod dcberet

inciTe ipfi adlui elicito»

Alitcr poteft dici.quod propofiiio

omni licet,qu6d (ftiuc

'i

pofito.

omnc cozuum

caufa fua,quia

Vndc

fi

non

Deus

cft falfa,fci-

effedlui incft fibi efFe-

contradidio dcop-

cft

faccret fubftantiam ignis,

sSu

^ pe.

;

priiis

fe fie vellc.

velle accipi

pro

primo.

a(Sku

Ad aliud,quando

arguitur, qu6d in primo in14. Angelo motus naturalis rcd^ifll- Adftcu»'

ftanti fuit in

mus

;

dico

motus

qu6d d ,

ifta ratio concludcret dc priconcluderet de quolibct alio , quia

mentum,fuperquo fundat fc.falfumeft, quod idem non eft in potentia , & in ailu. Hoc enim folum vetum cft in generatione & motu vniuoco, nec cft contradidio qu6d in codem inftanti, in quo gcneratur ignis calidus , qu6d caufet in fe

dtim.

naturalis cft priqr ipfo adlu libcro elicico,

,&

vt fic prior, cfl

& ita non poteft fimul

in

eodem

rediinmus, habcre

inftanti

a6lum obliquum liberz voluntatis , & ita in nullo inftanti peccabit. Vndc eadem ratione , quare non polfunt fimul effc in primoinftanti ,necin

noneft aliquisadtus elicitus ,fed folum dicit inelinationem naturalem voluntatis in bonum , illud nihil aliud reale dicit ab ipfa voluntate, fed fi eft relatio, cft idem per identitatem volun-

confequuntur formam licet verum fit de fado, quia ignis generans fufiicicns cft ad caufaiidam fubftantiam iftam ignis , & calorcm in igne ; tamen licct non caufaret calorem , ignis generatus haberet efficaciam refpcdu caloris. Et funda-

veluntMt*

fumiiur.

ejfe

natoralegcncraret tanttim lubftantiam,ignis ha-

;

*Jfi

ncc pri-

aliquo alio fequenci.

&

tiiitt».

ficut

, accipiendo velle pro perfefta voprimo. Nec mirum eft fi accipiatur velle^to aduprimo , quia d accipicur voliiio pro poteruia voluntatis , eadera ratione poteii

Dicuadargumencum ,qu6d motus

fi

to qu6d gcncrans igncm annihilaretur, quando creauit fubftantiam ignis. Vndc quandoiftidiea quac cunt qu6d generans dans formam , dat

pttejl

,

vultaliquid aftu elicito

& ignis crcatus ^ Deo crcarct in fc quantitatem, & calorem,& alia accidentia fua aut gencrans berct caufalitatcm in fc in eodem inftanti,in quo eflct generatus,& calidus,quamuis non ineodem jnftanti naturs, in codem tamen icmporis, pofi-

fimul in

iretur in infini-

mum velle k fe

faltem natura

ineft.

im6

primo , quo vult a(ftu elicito. Ifte eft fcnfus , & quia Angelus a fcipfo hoc Jion habet, idc6 dicit,& bcnc , qu6d non poteft habere pri-

nio inftanti

,

;

tjfe

nonde

,

Idem

princi*

Vir- Yclle »Ulualitercnim prius habet principium volendi in qu»ndt fn

luntate in

qaandoelicitur,& non

fi

cft

aliud velle

natura faltem vult habitualirer

qu6d pcccauit in primoinftanti ,diccrcturqu6d pcccauit inquantum eft dc nihilo, & non vt eft a Deo;ficut dicunt dicentes qu6d peccarcpdtuit in alio inftanti & quando dicitur , quod omnis cfFeftus qui fcquitur rcm a principio fccundum f^.cft a Dco, & fic peccaium Angcli eflet a Dco: dico quod fi propofitio fit vera eft de pofitiuis, tio boni

c»uf
Scd

verus

,

k

,

oppofitum.quando Angelus peccanit.non fuit peccatum a Deo efFediuc, quia tunc induccret peccatum eius in Dcum. Scd dicendo

priuatiuis.l^eccatumcftformaliter priua-

falfum

,

& non efret dare

ftinus ii.dcCiuit.Dei,c,ij.qu6dquifentiuntma-

:

3iti intji (ibi

cft totale

,

primo refpedu a&us vo-

effe

Et ad rationem eius , dicendum qu6d concedcnda cft quantijm concludere poteft. Quando cnim arguitur, quod hic habet primum de fc vel~ le. Dico qu6d fi dicas quod volendo aftu elicito,itaqu6d non poteft habere adlum volendi clicitum , nifi prxuia alia volitione , qua mouec

,

tffe-

in

nem>quia habcns tjfe ptimum perfe6tum,& obicdliim approximatum , fi non impeditur , & aftus cius fii permanens, potcft Habcrc a(Sum. Omnia ifta potcrant eflfe in Angclo in primo inftanti, vt fiipradiaum eftdemerito Chtiftlin principali

igitur tencns

Koit

commodi

Aaxa afFcdfionem Icndi.

,

rotuum

1.

&

articulo quatftionis.& hoccft

ir.

XV11

Lib.III. Diftinaio

490

naturalls

&

tati,quia

non

InelinAtit Hnturnlit iff»

rit

tfk

itf

tlin»tn.

poteft feparari fine contradidlione.

£t ideo in dzmonibus manet

ifte

motus rcdifH-

mus,ficut natura,quia fecundum Dionyfium , na-

turaliamanent integra. Si autem accipias motum naturalcm pro zGta elicito conformi rali inclinationi naturali,iftc poteft

im.mbderatus

cflemalus,&

nec aftus malus minuit inclinationem naturalem , ficuc necnaturam. ,

ftantc natura intrgra,

,

alium calorem , nifi quia fecunduin opiniuncra eorum, contradidio cft qu6d duo ciufdem ratio-

incodcm fubiedlo:fedhoc fundamcntum fic cft falfum, nifi fonc in illis , qu2 inducuntur per motum.Dicerc autem qu6d veritaf cm habeat

Qjr

fubftantia

mitatem

IJ. jld

prim»m

etnfirmMit-

,

nihil valct

adus

fit

licct

,

,

quia poteft eflc \

Dco

Do£lor Je hac agit

E crN D6

tantum.

quod

deficiat fibi

effi

pri-

mum aflTedionis iuftitiaf. & tunc habere primum veUe de

velU affcdlionis

iuftitiac.

fc

,

dicit qu6d povocando primuin

Nec mirum , quia

talis

non poftet plus mereri , quam bos. Sequitur enim efFixnatc intelleftum , ficut «ppetitus renfitiuus fenfum » & hoc afFcdtione Angclus ,

fi

eflct

,

i.difl.

18. q.i.

iry

1.^
retnittere culptttn

grtitid ?

,

tcft

II.

remtttere

f-

,

ita

O

culfamfim

injuJionegratU?

Ad illud de Angclis dico quod ipfe fingit Tnum Angclum in afFedlionc commodi non in ,

1

difi.ti.

&A^-*-^'

r.ix. Vafq.i.i.t/.xy.

quantum ad ipfam defor-

a voluntaie

afFe
T

Vtmm DetM fotefl

nis fint

in propofito

S

.(E

:

Vtrim Dttu

pofftt

tnortttlem ^fine infufione fic. Quia talis duo importare. Vnura

Arguitur quod

culpa non videtur

nifi

pcr comparationem ad animam in fe, fciliccc priuationem nitoris,vel cuiufdam pulchiitudi-

comparatione ad Deum, reatum ,quoquis obligatur ad pcenam,

nis refulgentiae:aliud in fcilicct

fed

Deus

gratia

:

vtrumquc iftorum tollere finc &c. Ptobatio miuoiis quantiam ad

!poteft

ergo

,

primutn.

j.

Argumint.\%

iiivx Qu^moii. primum quia ,

non eft nifi priuatio naturalisin anima,quo anima priuatio

illa

alicuius nitoris

magis illuminata

cflet

difpofua ad rccipiciKlura , fcilicct gratiam,

refulgcntiam fupernaturalcm

& non eftpriuatio alicuius talis priuatio

fupernaturaiis

,

quia

hominc in puris natuquo tamcn non cfTct pcc-

cft etiara in

ralibus exiftente

in

,

catum ; fed Deiis poteft rcftituere huiufmodi nitorem naturalcm finegratia ; ergo,&c. Ncc propter reatum neceflarid eft fimplicitcr gratia, quia talis reatus non dicit nifi habitudincm ad Deum,vt punitorcm Deus autem potcft punirc, non punirc. Vnde nihil abfolutom ponit in Deo , nec in pcccatore. Sed talcm habitudinem :

&

tollerc potcft

1.

SitmdHm.

Dcus

fine gratias infufione,

qus eft

quid abfolutum ; ergo, &c. Secundo fic ; in quocumque ftatu poteftDcus hominem producere , ad cundem ftatum poteft teducere , quia annihilatum, vcl corruptum potcft

reparare

;

fcd

Deus

poteft

hominem

in puris

naturalibuscrearefinegi:atia:ergo «dillum

lum Ttrtium,

fta-

poteft rcducere.

fic ; quia fi Deus non poteft hoc , fequod homo viator poterit efte obftinaquia Deus non neceditatur ad infufiotus nem gratia; , nec ad aliquid agcndum extra fe; ergoexiftens in peccato motcali qaantumcunque fe difponat , cum ad hoc fe difponere non poflit finc gtatia vt dicis , fequitut quod erit obftinatus , quia non poterit ab illo refurgcre fine gratia , quam Deus non necefTatio infundit; ergo , &c. Item , fi Deus non poteft culpam remittere

Tcrti6

;

,

fine gratia proptet illud

obftaculum maculz, aut ergo

impedimentum ponit

aliquid in

anima pri-

mod6 non priuat aliquo dono fupematurali , -quia nunquam infuit uatiuum

aut pofitiuum

,

:

gratia exiftenti in pcccato originali

:

fi

ver6 pri-

dono naturali, illud poteft reftitui fine gratia ergo, &c. Contra hoc videntur eiTc didta Sandkorum, & Dodlorum, & przcipuc Auguftini Ubro de natnra, dr grMtiain fine ,\hi dicit quod diccns aliquem uat aliquo ,

X.Mtl9 in »t-

ff-

fibi poftc

cauere i peccato fine infufioncgratix,

oreomnium anathematizamtm ffi.ki non eft maius poiTc cauere i peecato committendo , quam rc-

imo

me-

poteft ficri ftatus fuptr

dium, vt in coloribus fcd inter ftatum culpx, & gratix rncdium inciuditur ,fciiicec quod homo ;

fit

in puris naturalibus, ficut

finc tc.:

Adam

conditus fait Aiam

omni pcccato , & finc gratia gratum facicnergo ad eundem ftatum poceft leduci ille, qui

CH O L

I

crta*

tUa Jine ti»

gr4'

gratum

facicntt.

eftinpeccato mortali finccontradidione ; quia faftibile eft , non rcpugnat rci in fc ; ergo ncc Deo repugnat.Et pro hac partc faciunt argumcn-

&

m principio qua:ftionis.

tapofita

Secundum probatur, quia non

dccct Dei fafecundum ordinem,quem infticuit quia ordinauit quod nullus beatificetur nifigratia, tanqaam vefte ni^ptiali veftiatur crgo omncm homincm, , cui remittit morcalem culpam , veftit tali vcfte graciae.

pientiam,bonitatem,

& iuftitiam

,

:

;

Tamcn

aliter feciflct, vcl faccrc vellct,

fi

coipfo, Dt fnBt non

quod fibi placetet , iuftum eflct fecundijm jnen ordinem iftum non potcft Deus culpam ;

mitterc fine gratiae infufione.

farium

eft

homini pro

Hoc ctiam

tare-

rcmtttitur pitrtate fint

grali».

neccf-

NernD

fotejl

ftatu naturae lapfae, quia vt diu cmere

nccpoteft proficere homo in bono , nec diu a peccato fibi cauere fine auxilio graci«,qiiia naturatalis infirmaeft proptcrpeccatum, licct forte in ftatu innocentiae poiTct ftarc , a peccato

m

feccat» line

gratia.

&

fine gratia fibi caucre.

Ad

audlotitatem Auguftini,
tut de ftacu naturae lapfs,

homo

non

& verum eft quod talis

diuftarc,maximc quandomortalitcrpcccauic,quin iterum peccet, fine gratia

pottft

Ad rntitnem in offof.

adiuuetur.

nifi gratia

Contra.

Dona Dci ordinata funt,quorum

mum eft diledlio

pri-

dile^io autem Dei reddic homincm fibi acccpcum;at accepcus non elt nifi pct gratiam ergo ante omnia dac homini gratiam: ;

:

non ergo potcft abfolutc pcccatum quod eft magnum donum nifi fueric ,

rcmittere, prius gra-

Deo, Rcfpondctur id verum ciTe fecunduro potentiam ordinatam, non vero fecundiam abfolutam; poflct cnim Dcus ita /latutrc , vt homo liber k tus

peccato,etiamfi gratiara non haberet , fibi eflct acceprus , potuiflec eum in fuam gratiam ad-

&

mitterc.

Contrk : fi non poteft ficri fecundum potcntiam ordinatam ,ergo ncc fccundum abfolucam, quia ficut non poteft fieri contra boniratem , fapientiam Dei , fic nec contra ordinationcm fuam. Ordinauit autcm fic ab acterno ergo abfo-

&

furgcreacommiflb;ergo,&c.

S

49« :

fic,

quitut

SaMrtum.

medio

fine

V M.

:

non potcft aliter ordinarc,veI potuit. Dcinde,qaiaaut hocpotuit quandu ordinauit, aut lutc

Potefi Dtfts de petentia ah/oluta mortale remit-

pnegratia , quia talem poteji reparare hominem, qualem potefi creare ; fid potefi creare hominem in tere

puris naturalibtu

:

at de pttentia

Dei ordinaria id

repugnat.

REfpondeo

:

opinio Magiftri Sententiarum

videtur fuilTe in tjuarto libro

non

,

quod Dcu$

foliim poteft culpam rcmittcre fine gratia,

quod facit, quiaper Circumcifionem gratia non dabatur , & tamen peccatum dimittebatur. Sednon vidctur vcrum,quia tales falfed

uabantur , nullus autem faluatur fine gratia cr:

tum

rtmitti

fine^mti».

:

tuit aliter fub difiunftione, id eft, aliam par- fu ccmfefi' tem poftponere, amota ifta ficur in omnibus adii- titHtt,

bus voluntaciis eft in nobis , quia quando curro cum voluntate.currcndi , polTum non cnrrerc difiun£lim,id eft,potcftponi altcra pars conrradidlionis ccflante altcra , & c conucrfo. Idco pro quolibet inftanin quibufcunquc talibus, ti , in Deo , & in nobis eft fophifma compofi-

&

go,&c. Pcttjificc*-

poftquam ordinauit. Dico qu6d ciam Deus liberc ordinauir , &ab 6. zterno , in aetcrnitate autem nihil tranfit,ira Kune nm nunc poteft alitcr ordinarc pro quolibet inftan- fietefl Dem ordinare alili futuro ficut in primo. In primo autem inft^nter qu/tm ah po- tterm,inftH' li , in codcm fcilicct , in quo fic ordinauit

Dico ergo qaod Dcus hoc

potcft de potcntia

non de potent ia ordinata. Probaprimi,quia non includtt contradidtionem, gratiam non dari , quia peccatum dimitti , quando aliquaduo habent mcdium , non eft necefte quod Hat tranfitus ab extremo in extremum

abfoluta , fed

&

tionis, &diuifionis.

tio

&

Qjir

./E

s

TI o

Lib.III. Diftinaio

491

Item

Qjf iESTIO

codem

,

quamixcidit

III.

Vtrumjit necejfartum ponere habitum cha-

fruitionuyerx? Doft. j.
quod

cap. dicitiir

m patria manct

ergo

:

E

:

:

,

Sccund6

fic,

quando

habent,

liter fe

beata,&

Vnde

fi

;

fed vifio

ambx

ab obiedo

ergo non eft neceiraria. Contra , opcratio non eft dcle£babilis :

, x\iCi

fit

Animam

Chrifii h^huiffe charitatem

inhtrtmemy

Chrifii.

Verbo

fe cft

reccptiua fruitionis

,

ficut

&

cha-

Intelligitur ergo de neceffitatc indigen-

vt fcilicct

anima

fit

perfeftior,

& efficaciot

Et fccundum hoc dico , quod anima Chrifti indiget habitu chariiatis refpcdu fruitionis.

fruitionis vcrae.

cuiusrarioeft ,quiaomnispo-

tentia nata eft habere :

habitum difponcntcm ad

fcd voluntas Chrifti eft nara perfici cha-

cft

reddit. eft

difpofitio peifedi ad opti-

adhim pcrfcdlum: omnis autem potcntia , qua: eft nata perfici aliqua perfcdkione , ex qua omnis opcratio rcdditur mclior indigct illa perfcftione ergo , &c. Minor patet,qaia pcrfcdtibilia vnius rationis ,

id eft

,

poientias ad

,

:

indigent pcifcdlione eiufdcm tationis

:

fed fidc

caufa nobiliflima^fednon fequitur quincharitas neccflaria propter fruitionem,quia ficut agens natuf ale non folum inducit foimam vltimam.vcl difpofitioncm nccefTaiiam, PcnenJa pcifedtionem , ftd charitM vcl congruam ad hoc ; ita agens fupeinaturalc

conftitucns bcatum in fupernaturali

,

non

pctfedto beatifico

ejfe

foliim inducit

adtum

&

efl

ttii

voluntM

fi

, n»n effirert0 beatifi- frmiionim.

adlus fccundus, fed etiam difpofitio-

cft

,

cft

cijm

adVus primus, fit

omnino

quo

perfc-

, ficut natus cft pcifici. Pcrfcdlior cnim cfl habens vtrunique,quilm alterum folum. Si autem voluntas eliciat adtum fruitionis, tunc chatitas neceflaiia cft.vt infoimata ipfa meliiiS agat Et ciim A\c\x\iZ , effeSim nohilijfimui , drc

dlus

Veium

de cffcdtu peifcdtiflimo fimpliciter, , qui non potcft efle

eft

qualis cft fupremus Augelus

nifiJlDco; fcd fruiiio

non

Frulti» n»n tft

cft

dlus,nifi fccunduni ^uidyid cft

Hehilifim

nobiliflimus effc- mui iffiBm Dii. , qui poteftconuc-

nitccreaturz raiionali. Talisenim eft accidcns; eft accidcntc;crgo frui-

fubftantiacnim nobilior

tio cft operacio nobilifTima

conueniens creatu*

primam viam , fciliconcedo qu6d vifio,& Adftddum. fruitio fint a Deo immediate agenie; fed non fcqnitui vlteiius quin chaiitas rcquiratnr proptcr caufam didtara , vt fcilicet anima fit magis

Ad fecundum voluntas

fit

,

iuxta

pafliua,

Si ver6 voluntas

pcrfedta. fruitionis

,

tunc

fit

;

adtiua refpedlu

Habentur ad pro-

cft falfuni.

pofirum dnz inftantiz

prima in motu grauis,

qui fequitur remotioncm prohibcnris grauis

iuero f nihiljitm.

graue,

.

»rg.i.

fit

tencmus voluntatem Chrifti efie eiufdcm fpecici cum noftra ; noftra autem indiget charitare ad mercndum , vr fidc tcncmus , quia dicir Apoftolus primae ad Cotinth. ? Silinguis hominum loyingelorumy &c. Charitatem autem non ha(juM^t

&

4.

Ad

dico quod tam vifio , tune immediatca Deo agcnte.vti

cet,fi

,

Itcm,virtus

cijm

rcfpedlu fraitionis

num

mum

,

voluntascft purc pafliua

fi

rac,quia vnit obiedlo nobiliflirao.

:

cius

vnita.

difponente ad aftum pcrfcdrum fruitiocrgo &c. Maior patct i. Ethicorumcap. 6. quiavittus habentem perficit,&opus cius boritate

nis

adtum

Ad primum argumentum. Refpondco fccun-

natuscft pcrfici beatus

aclum

er-

ha;c vnio cft naturz humans ad fuppofiiura. Suppofitum autemdiuinum ex hocquod tetminat iftam vnioncm,nullam perfediiioncm abfolutam ponic in anima Chrifti, & ideo cuiufcunque perfcdionis eft rcccptiua fccundum fc , fi non clTer Verbo vnita,fic ciufdcm eft recepciua,Ytcft

,qu6d non ta , quia fic Dcus poffet caufare in voluntatc Chrifti , & coiufcumque alterius a(ftum fruitionisfincomni habitu mcdio,quia voluntas fc-

inrelledlum qua-ftioquacritde potentia abfolu-

nis

aiim»

non

fcd cha-

Nec valct fi dicatur qu6d non indiget proptet vnionem ad Verbum ,qua: omniafupplet ,qui*

nem,id cft,charitatcm,quz

,

ibi.

poflct

eiufdem fpcciei omnes.

cum,qiii

adu

:

;

ncccflatia pioptct

REfpondeeexponendo

in

non

fit

&

I.

prebat tribiu rtuionibut clMrit,& /iluit argurrunta.

X\x

quia

,

& in anima Chrifti, vel volumaie

quani fruitio

ritatis.

quia

,

qui

cfTct, cfTet otiofa

;

quae eft potentia naturalis,perfici per charitatem

cundum

,

aclus fidci,licet poflit ftare habitus

ftat

go manet fides,quia fi ritas manct eigo eft

dumduas vias.Primo

SCHOLIVM

in

fruftra cfret

,

^potentia proportionataobie»5lo; fcd ftuitiocft operatio maximc dcleftabilis , obieftum beatificum eft fupernaturale:oportet ergo volunratcm,

habitum fupernaturalem.pec quam propottionatur obiedo tali.

Charltiuftiil

cflct ibi

adbum

vifione clara,

fint

beatifico vifo; fedfiucfic,fiuefic,non eft kchaii-

1.

eius

adlum propter incompoflibilitatcm cum qux fcmper ibi cft , cmii qua not»

exirc in

ira

fruitio funt infeparabiliter ordinata;:

ergo ffuitioeft a vifione, vcl tate

!»

rion

,

idco non manct fidcs in patria

toric. fcd

funt in-

& idco rarcfadlio cft k calefaftio-

vcl vtraquc a calcfacicnte aiircm

,

ciir

quia pcr nullum adlum in nobis poflumus corrumpcre habitum fupernaturalem, vnde ncc charitatcm coirumpimus , nifi dcmeri-

&

aliqiii cffc(£lus

ambo ynus cftab alio , i caufa communi , vt patct de calcfa(aione,& rarcfadione actis.quia contingcnter,& infcparabifeparabiliter ordinati,

ne

Fldts

fiuitionis beatac. Si igitui neceflaria cft in aliis,

bilifllmo. Stcundtim.

non ma-

fed

;.

T V R qu6d non. Qtxja efFcitus nobiliflimus eft^caufa nobiliflima fruiim_^_^ tio cft talis effcdus crgo eft a Deo mediatc. Maior patet , quia dcbet eirc ptoportio inter caufas , & cffedus. Probatio minoris quia fruitio coniungit ,& vnit fubiedo noD

charitod m/n;

non proptcrincompoflibilitatem

ad vifionem

iioncft ncccllaria ad aliqucm I

I.

nctet,nifi eirct neccflaria ad adlum fruitionis, fatri» quia propter hoc dicirur qood fides non manet in patria,

ritatu in anima Chrifli propter aSium

X V II

& rcmotio prohibenris

,

dinati infeparabiliter

hibens nifi

,

vt frangens

pcr accidens

:

morio

funt cffcdtus or-

,& tamcn rtmoucns

trabcm

,

pro-

non mouet grauc

exi.Phy/icorum cap. 4. nec effe-

dtus primuSjfcilicer remocio prohibcntis,

mouct Alia

Qu^ftio Alia edinftantia in applicationeadiui ad pafnuum. Nam ad mocum localcm ,quo applicacur , fequitur calefa6lio ligni, non tamcn motus localis generat illum caloccm in ligno: motus enim localis folum adducit gencransjrx ficundo de Generatione , Sc applicans lignnm igni,

ignis ligno

non

gcncrat caloccm,

niii

maior eft filfa. £t ad propo(itiim funt

per accidens

ergo

;

illa

,

Aum Vtlinum fun tjfi canftm frMttitnit tX-

tum,»tibi hte

mJmittit 4. d. 4j.q.x.

voluntatis applicetur voluncaci

,

Per hoc autem quod intelleftus connderac. amouetur impedimentum ,&appli-

obiedum bonum , per ofteniionem ide6 tamen non fcquitur qu6d intclledus catur

intelleaio

dlum

fit

eius; ,

vcl

nee ctiam obiede remouence piohibens,

caufa volitionis

,

di(^um eft &applicante ignem ligno. ,

ficut

S

CH O

VM

LI

%/iddHcit (frfiluit duo argumenta ty£gidif : item ar^Hmenta Ma^iflri Alani contra conclufio-

nem pofitam.

iPEdcontra hoc arguit fratet y£gidius. Prim6 Ofic. Illud quod continet eminenter perfcdio-

nem charitatis , coniundam munera opetationem

illi

com-

poteft in

,

fine charitate

;

,

vt diftinguitui ^ narurali

incotinparacionc ad

,

com-

vt per

quam recipiiur ; fed obicdum & quia forcc in

;

ad ad^um illum indigec pocencia, auxilio, vel habiru dato fupcrnaturalitcr, quo tamen habito vtitur potentia naturaliccr.

Tunc arguit Magifter Alanus primo fic Sicut habet voluntas ad dileftioncm prarfuppofita fi-

;

:

bonum,vel frui bono fibi oftenfoper fidem informem , pofiet quis habere certitudinem, quando cft in chatitate, & qnando non:qaia quando aliquisadus nonpoceft habcri fine aliquo principio eliciciuo, fcicns fe poftc exire in illum adum, fcic fe habere principium elicitiuum; quia non poceft fciri vctum aftra fint paria , vel impacia fine medio demonftratiuo:idc6 percipiens fe non pofTe in illum adium, fcit fe non ha-

efientia di-

,

bere

medium,&

fi

pcrciperct fc pofie exire in

nulla forma fupernaturalis poteft

oftenfo pet fidcm informcm,nifi haberet charita-

ab agente creato produci, quia nuHum agens naturale poteft in cfFcAum fupernaturalem ; fed fruitio eft fupernaturalis ; ergo eft i folo Deo: ergo charitas non cft anima: neceftaria propter huiufmodi adtum , cum ipfum non eliciat. Maior probatur quia fupematuralis ad^us, vel creatur, & fic habccur propoficum ; aut de potentia fui fubiedli educitur , Si tunc vel de eius poccn-

tem, cim poflic fcire qu^ndu dicit adum fruitionis,& quando non.nofict fcirc quando eft in chatitatc,& quando non.

Secund^

fic

:

:

;

tia naturali

,

& fic

iSkiaz naturalis

,

ei

correfponderct potcntia

quod falfum

eft

aut educitur

:

Secundo argaitur quod

9' Stcundum,

rnm ,primoUhro *

*Dift. 17.

eft nifi Spiritus

,

& non aliquis habitus.

Terti6 fic:Incerfotmam,&ciusinclinationem, Tertium.

non

rcquiricur habicus medius

nifi

inclinatio voluntatis in

:

fruicio cft opcratio fupernatuialis

fcd charitas

Chrifti formaliter inhaerens, ncc potefteffcnon poteft

animam

Chrifti difponcre formaliccr cali

difpofitione; crgo charitas eft

ei

neceftariaad ta-

lem operationem.

Ad primum

qu6d Deus continet

eminenter omnem perfc6lionem : ideo pofiet adiue elicerc in voluntacc quidquid poflcc cum charicacc. td aucem abfoUuc dico , quia cijm effentia diuina non poceft cfTc principium agcndi Dcus fic res adminiformalc ipfi voluntati,

&

ftrat

,

fecundum Auguftinum 7. de Ciuitate Dei, motus eas agere finat ideo

cap, jo. vt proprios

:

charitas neceftaria cft voluncaci

,

vc

fit

ci

for-

malis racio agendi calem opcrationem beatifi-

cam,quia voluntas nou

eftet

omnino petfeda

fine charitate.

Ad fecundum

dico

a voiuntace elicitus Sceti optr.

,

,fi ille

aftus beatificus

fit

cducituc de poccntia nacu-

Tcm. XI.

cft

vt patet inappetitu icnfiiiuo

crgo

;

Concra, opcracio fupcrnacuralis feqiiitur fuppoficum rati^ncalicuius forroat lupcinaturalis;

Ad primum, dicendum quod prxfuppofita cognitione

aliqucm fruitionis

fidei

:

ergo,&c.

voluntasin via

poteft in

Deo

ipfo fine charitate cflct

lis

adam

fcd imperfeftum nimis

,

in pcrfcftiorem pofict cuin chariratc in patria, vifo

fi

dicituc

,

non

vt dicitur

,

propter a<5kum volcndi qnctncunqae non requiritur habitus medius charitatis.

difponit voluntatcm ad fraitionera, quia facic

animam Deo gratam , eiTentia aucem diuina,licct vnita fit anims , quia non eft difpofitio animz

fed ve/le

adam

indiget illaforma

;

vianon

,charitas ncceirana in

faiidus

communiter,

vcl difpofitione

non

ratio pofitionis

concludit, quia fecundum Magiftrua^ Sentcntia-

de potentia obedibili, & fic folum
jlrg.Alani

de in viatorcfic videtur habcrcad adum fruitio- ftimiim, jirgummta nis prarfuppofita perfcda vifionc patriz ; fcd vofutdenti» luntas viacoris non requiric habicum , vt fruatur Chtijium nS bono oftcnfo fibi per fidem fed fine cliaritate h»yuiffi ch»' poteft frui tali bono ergo,&c. Maior eft euidens Tit»tem inhtrentem. ex proportione aftus ad aatim. Probatio mmoris , quia nifi voluntas finc charitatc pollct ferri

at^um fciendi illam conclufionem.fcirct fc habere raedium ergo fi nulluspofict frui bono Cbi

»

8.

:

fe

& animz Chrifti coniundla:

uina eft huiufmodi ergo , &c.

AdftcUdHm.

495

;

in

II.

tria

6.

naturalts

vc ipfa

poflic agere.

voluntatis

parationem ad poccnciam,

non

duz inftanticquia non coniiderare eft impedimcntum voluncatis, vt fit in i€t\x volendi & necciTc eft quod obiei/lae

1 1 r.

nec fequitucqu^d fit natucalrs, quia fummc inclinatut lecundum natuiam fuam in fummam perfcdiioncm , qnam tamcn habcre non potcft cx puris naturalibus; hanc tamen fumme naturaliter recipit. Scd dicitur adus fupcrrali

clarc

fed

,

,

non

;

,

ficctiam

voluntas polfet frui agquc perfcde

,

ficut

informata charitate,& per confcquens

adlus

non

eftet

fcd

ptoprie beatificus^quianon

cft

qa6d lantum ametuc

fummum bonum, quancnm

proporcionaliter cc-

gnofcitur.

Sed contr^

,

fi

voluntas fine charitate

fo clare poftet frui vel fupernaturalis

?

,

Si

Deo

vi-

illa fruicto elTet naruialis,

fupematutalis

,

ergo pro-

non oportct ponere habitumfuperuaturalem,qaiatuncper adiumna-

pter adtum fupcrnaruralcm

obicdum fupernaturale, quod falfum eft quia adus clicitus cx puris naturalibus non eft nifi refpe&u obicdi propoccionati rel="nofollow"> quod noneft ebicdum fupetnatuturalem polTct attingi ,

lale.

Tt

Atani Vtluntat fint ch»ritate

frui liieSo tlari

feffet

viff, /id

ta-

ica

adxquatus cognitioni,

10. Aiargum.i,

Dici

im-

ferfea*.

Dc quo l.q.4.

I.

d

Dicitur qabd

Ct

poneretur

hypothe(is,

talis

a£tus partim efTec fupernaturalts

ille

,

partitn na-

quidem in compatatione ad poteniiam , in qua ed fapeinaturalis in comparatione ad obiedum , quod nullus ex puris natuturalis

nacuralis

:

;

; tum, quia fruitio imporIxciciam. Vnde quietationem fatiantem , Auguftinus I z.de Trinit. cap. Fruimur cognitu ,in ^utbiu voluntas dele5lata conquiefiit ; ergo importat

patet;roinot probatur

&

tat

ralibus potell facere illud obietfium Cibi przfens,

quictationem. Vnde PfaImifta,Pfalm.i6.5-j|//i^or, cum apparuerit gloria rM4.Idem Pfalm.Pfal, i j. jid-

vt eft in

implebii

Ad ficntidS,

Ce.

Ad fecunJum, non tenetur,

dicitur

quid opinio Magiftri

Hc intellexit

fi

vt videtur litera

,

fonare.

4d

XVIII.

Lib. III. Diftinaio

494

Ad

ttrtium.

tiam

me

,

diccndum quod

inclinatio for-

mx nihil

abfolutum addit fupra formam ipfam, vc inclinatio grauis deorfum , non eft niH forma grauitatis. £t quia operatio focma: eft k forma , idco operatio formae oon eft cius in-

CH OL

I

M

V

§luatHor argumenta Gojfredi

(

:

:

tionetn, fed eft vltimus fimpliciter

:

JUadentla nullum

qu6d

&

ad illum adlum ,qui neceffario,

in

volun-

adum

tatc nullus eft habitus propter frtd.

,quia

quadnatura-

fcquituraftum alterius potentiac, non requi-

liter

ritur habitus; fcd acflus voluntatis fequitur ne-

adlum incelle<9;us , & quafi naturaliter: &c. Maior parec , quia ad ea, qtis neceflainfunc , non tndigemus habitibus , i. Ethico-

ceirario

ergo rio

,

rum, cap. 4. Minor probatur

quia ficut adkus ap-

,

pecitus fcnfitiui fequitur naturaliter rto

adam

fcnfus apprehenfiuum

,

,&

neeefla-

quia non habet

appccitus fenficiuus aliquid, vnde impediatur,

quin fcratur concorditcr in apprehenfum pcr fenfum, vc conueniens; ita aftus voluniatisne-

&

infeparabiliter feqtlicur

adum

ceflTario

,

le(5lus

quia non habet voluncas vnde impedia-

,

non principaliter intenta;tum,quia a^us

proptcr alterum

eft

quia elcdlio

,

indiget habicu proptcr fruitioncm

nacura afliimpca fed :

nifi

non

quia cx

,

fufficientcr eleuatur

potcft natura elcuari,

elcuentur potentiac ad operationem

:

ergo,

&c. alicer cnim filius Dei potuiflet aflumpfiflc naturam irrationabilcm , vel rationalem pcccato fubiedam , & per confcquens Chriftus poiret damnari.

Ad primum

,

dicitur

fecundum GofFredum

quod maior

cft falfa,quia

virtutes morales funt in

licct adtus voluntatis necefrario fequerccur

cxifteiue in putis nacuralibus a6tus

intcllcdlus.tamen adhuceflct neceirarius habitus

tur.vtdicit, adlum apprehcnfum fenfus:ergo

voluntatis

ncceirario fcquirur adlum incellcdus,cum in illo

in voluntacc

non

primis.

fit

impcdimencum.

cum

voluntas hominis exiftentis in puris fit magis , vcl falcem non tninus li-

quam modo

non erit de rationc libereft quod non rooueatur ncccfrario ad a6bum fuum; tum quia f\ adus voluntatis non necefTario fequicuradum incelleftus, tunc Dcus poftec vidcri ab incelledlu clar^, Sc non diligi a voluncatc,quod falfum eft:tum,quia voluntas non potcft aliter eligere, nifi quia intelleftus potcft aliter fcncentiare, quod non cflet, ,

,

voluntacis

,

nifi

adlus voluntatisneceirariofequituraitum in-

telledus. fic,

te fruentis, quia

corum.cap.

1

1 .

quod non fic habicus in voluntafccundum Philofophum,i.Ethi-

Fines fimt in agihilibw ,Jicut prinei-

fia in demonfirabilibui. Sed pcopter aftum fpeculandi prima principia non indiget intelledus habitu,quia ftatim aftencit intellet^us apprchcnfis tcrminis, ficuc

fi

confideraflet ea centutn annis;

ergo fimiliter ad frucndum vlcimoflnenonindiad illum a6tum,qul non eft princi' palicer incencus , fed confcqucns operationem fic

:

non oportet ponere hahuiurmpdi ergo , icc, Maioc

principaliter incentam

bjtum

i

fruitio «ft

dicit

adum

,

;

i j.

Adargum.i. Goffred.

^fp*Jfi1Jf/^ fid^g^

adibus

GofFredus > quod non va-

quia in appetitu fcnfitiuo ponuntur virtutcs propccr rebellionem ad racionem ; voluncas au,

tem non

eft fic rebellis

bitus in voluntatc

;

ideo nonrcquiriturha-

licet in appctitu fcnfitiuorc-

,

quiracur.

Contr^ primo, quia ficut rebellio tu fenfitiuo

num

,

voluncace

ita in

eft in

appeti-

eft difficulras

ad bo-

&

idco ficut habicus rcquiricur in appecitu fenfitiuo, fic in voluntace. Vel daco quod in folo ,

appccitu fenficiuo

non

fumpca.fcd

;

fi

adhuc eft falfa maior vniuerfumacur qu6d ad illum adum

requiritur habicus,qui nccefTarii fequitur,

&c. maximequandoeft i potentiarcbclli, cunc dicit qu6d in pocentia non determinata non requiritur habicus.

gct

,

quia z.

vt

nunqnam

yt lurium,

^p'^,^ yj^.

affucfcit decics millics proieilus, yj„>,.

Ethicorum,c/tp.

non

Vndegrauc nullo habituindi- £?««*«*»-

deorfum moucatur , nec Jgnis 1.

Vnde

in appcticu fcnfictuo

deierminacio cotalis ad alteram partem, fed indeterminatio, ideo ponitur ibi habiius, vt mclius , facilius moueatur fecundiim didtacft

&

gec voliincas habicu.

Tertio

,

vc potentia; fint pcyfcdlc in

Sed contra hoc let

falicer

Secundo

}.

non

vnione naturaE ad Verbum

appctitu fcnfitiuo.qui tamennaturaliterfcqui-

bera

Argum.

&

Quia fi dicacur quod in voluntaimpedimencum a fomiie peccaci', & pro corpore corrupco aggrauantc faitem in homine

tacis

Gtffrtd.

eorum ,qus

te eft

£c

t,

eft

huiufmodi a£tus;ergo eft propter aliud,& per confequcns non principalicer incentus ; fed inteIIe6lio,& contcmplatio cft finis omnium bonaru opcrationum.vcl adionum, requies fempiterna:contemplatio autem pcrtinct ad fuperiorem rationis portionem;ergo,&c. Quart6 arguit fpecialiter , quod anima Chrifti Ss^rtum. eft

tur a cali aika.

naturalibus

II.

& pcr confe-

j

intel-

,

Argum.

,

quicunque mcdiante virtute inappctitu ,cftclediuus quia omnis habitus in appecicu eft e\e&.iuas,^.Et)jicorum,cap.t).Ced omnis habitus clediuus funt ad finem;fed amare

DEinde arguit GofFredus fic

£rgo dicit laetiautcm pafliones

:

ratio eft

III.

habitum ponendHfH in voluntaie prepter aSliu )filuunturper optimam doSlrinam.

I r.

Iftac

qucns beatificus,& principaliter intentus.Fruitio autem, feu atnor,cum fit proptet aliud, ide6 ope-

clinatio nacuralis.

S

vultu tuo.

confequuntur operationem beatificam principajimicorum intentam ergo,&c. Tum, quia atfkus amoris idem velle, tendit in alium adum nam amicorum idcm cft >V«mjM(aoU veRe , &idcm««//* ideoaliquis diligic alium.vt '«• ideni fapiant,& idem agant.vel operentur j aftus autcm intelletSirus non fic tendit in aliam operaliter

terrium

cum

Utitia

fiue dcleftationem.

,

&

mcn rationis. A fimili, cum pocentia volitiua non fitdcterminataad hoc,vcI illud,& licet inclinacioncm maiorem habcrcc ad hoc , qu6d fequerecur

Qusftio Vnica. aftum intcUeaus , rcquiritur habitus ad magis inciinandum , & ptomptius,& mciius ; dc fe cnim non potcft dici ica detcrminata ad vnum, rctur

falfa cft roaior

gtaoc dcorfum. Sic igitur

ficut

quocunquc modo fumpta. Ad minorcm pwflct dici quod falfa cft, quia aftus voluncatis non neadlum

ccflario fcquitur

1 4. Adfitidum.

intcllcdtus. Piiilo-

dc principio primo in fpe-

ftjphi dcbct intelligi

& finc vltirao in

vniuerfali in agibi-

pcccatct

gloriam

, ,

quia confirmata clfct pcrgr.itiam ,& Angclus bcatus non poteft modo

ficuc

&

ligcndum finem in vniuerfali , fcUicer ipfum bonum , tamen ficut intcllcaus indiget habna g!oriae ad videndum primum principium.vc cft ui fe, clare,& perfcae, fic indigec voluntas habitu charitatis ad perfede fruendum co iu fpcciali,&

rcmanenAngclus, ita&natura humanaChtifti poftet peccaredepotcntia abfoIuta,fi fibi dcrclinquitur, ncc fequitur conucniens , quia illi defcdus non conucnircnt Deo: puta peccsre,damnari,& huiufmodi , nifi ratione naturz aifumptae ficut pati , mori, quse nunc dicuntur dc Dco tantum rationc naturz humanx,

claie vifo.

& Cu

libus

& tunc

;

concedo

;

quia

ficut

non

indige-

musad cognofccndum principiuraprimum

vni-

uerfalc fimplcx, vclinconiplcxum,ficnec ad di-

Ad

,

,

Ad fccundum, dicitur quod propofitio ctilabilibus,

49S

&

parum valcret contemplati Dcum, nifi conicmplando diligcretur. Ad quartum diccndum quod ex illa vnioiic l6. non clcuatur ,non quia dccct quod talis fifbca- ^dquariHm. tus , fed non cx neceilltatc abfoluta. Vnde coiiccdo quod Deus dc potentia abfoluta polTet aiTumerc natutam irrationalem & ctir.m naturam rationalem pcccabileminon tamcn oportet qucd patct ibi

ttrtium.

Aj

tcrtium

peccare, fcd amodgratia, &gloriai te natura. Igitur ficut

:

dcaliis.

Etficfinu dilpMttuienis in amU.

diccndura quid fruitJo dicitur

,

&

propric opcratio principaiitcr intenta , non propteraliud,quiafccunltim Auguftinumiib. i.de 4. fruiei}amoreinh£rtrealicHipro-

doSt.ChtiA.cap.

fter fi. Si verci quandoqiic extcndatur nomcn fruitionis ad dcle^ationcm fequeiitcm .tunccft

DISTINCTIO

mn

»jf

frO'

Sed cum dicitur quod aftus araoris aliud

:

diter

vult

propter

im6 araicus primo amico bonum:qu6d autem concor-

dico qu5d falfum

& pcr fe

fter »li»d.

eft

idcm opcrantur,

aliquid aliud

& fcntiunt & huiufmodi,

Vtrum Chrijitu merult emmbud nobu gra-

pcr

modum

finis, fic

.fcilicet pcr

fequuncuc dccetpca siic fi Ozonieii, paucis muta-

,

amotis

finrs

fit

Reliquaquz

Dc mcrico Chrifti.

cft',

hoc eft cx confcquenti rcflcdendo ad amorcm. Vndc amor non ordinatur ad aliam quancumque operationera , fiue interiorcm , fiue extenorera.

Amor, dico, perfcdus

Vnica.

Qj^iESTio

aequiuocum.

AmwfinU

XIX.

tiam 5 i^gloriam ^

tis.

Alenf. i.tart.qu*.ft.i6.mtmf>.^.*rt.t.'D.T\iom.i. fart.qudft. l^.art.i.Crhicijutft. I. »«.5. D.Bonaiient.«rr. i qutft.i,

quod

ij (^dift 18 art.i

qtt*ft.

i.Kicliacd. iti »rt. x.queft.^.^

kU *rM

Her.ricis quodl. 10 tjudft.i.SviiKZ i.ftrr.tom.i. «/.4i.r»ff.l 6" 3- Vafquez d.jy.Diiedo de Caftiuit. tr»S,

modum

& imperantis, & hoc cft nobiliiatis in amorc. Ex quo etiam patet quod fcientianon dicfficientis,

t.cat xf»rt.\.

Hzc quxftio paucis mutatis,

liuc ccanna-

ta eft cx Ozonienfi.

citurpropric praftica, quia adlio intelledus or-

dinatur

,

cum

Irca

intellcdio.vel fpcculatio,.quam

nonam

vt ad finem

raulto nobilior

fit

ad opus extrinfecura

,

quodcunque opus cxtrinfccum

ly.

;

,

fcd magis dicitur

ruit

gulandum voluntatem, vt rcftc Ad aliud , quod non omnis

riam

velit.

a6bus voluntatis

folum ilb , qui eft circa ea, quas funt ad fincm, loquendu propric dc clcftionejfcd loqucndo ftridc fic voluntas dicitur cire ipfius finis. Sicut enim rcfpcdlu principiorum habitus dicitur intcllcdus pofitiue tendcns ; fic rcfpcdu

eft elc^aiuus, fcd

,

finis

HtAttttt ntn

tnntitm

efl

re^ea»

eo-

rum tjutfunt »djinem.

,

adus

,

vcl habirus potcft dici voluntas

,

&

rcfpedu finis bcnc cft habitus, vt fit perfcdior, ficut principiorum benccft aliquis habitus,qui dieitur intcUeaus. Non ctgo cft vcrum quod omnis a(3us clicitus avoluntate, mediante habitu fit propric cleftiuns, quiadicere hoc,qu6d tantiim

eorum

qua; funt ad finem ,fit habitus,

& non refpcftu finis

,

cft

pctcre

;

hoc enim qux-

Philofophus tamcn non pofuit in apperitu habitum , nifi cledliuum , quia refpcAu finis vlcimi , non pofuit amicitiam virtutcm , vt patet 8. Ethicorum , fed potius quandam complacentiam. Nos autcm ponimus habitum charitarit

quaeftio.

tis,&amicitia: in voluntatcrefpedluDci,& prin-

quam rcfpedu eorum , qux funt ad fincm vt proximorum. Ad Aueuftinum dico quod per cotitempUtio-

cipalius ,

CentempU-

,

tit itt

magit

eft

volHnt»te,

fionis Chrifti ad

fcientia pra£tica, quiaocdinatur fpcculatio ad re-

netH

non lolum

voluntatis

,

intelligit

vt patct

n.de

adum Trinit.

intcllc
Vbi ponit con-

templationem in fupcriori parte rationis , qux comprehendit intellcdlum, & voluntatem , vt Scotioper, Tom, XI.

mium

cxcedir

decimam-

diftinftioncm

quaeritur dc efficacia paf-

nos

:

i.

Jrgum^um

Ffrtwj me- fritnnm,

omnibtu nobi^ gratiam

,

& gle-

Quod non vidcturrquia prcmeritum cum mcritum ordinetur ?

,

ad pra:miuni ficut ad fincm

rumiomnium non

cxccdit

fcd prarmium mctitum Chrifti ;

alio-

ncc

,

racriium Chrifti ordinaturad id ficuc ad finem, cijra fit nobilius quam id piaemium.Vndc gluria,

&

omnibus non

gratia in

maius vno a£tu

fuit

Chtifti, quia habuic gratiam,quz cft principium

mcrcndi, in

fummo

:

crgo,&c.

meritum Chrifti fuit bonum quoddam finitura , cum fucrit eius ftcundum naiuram humanam:ergo non potuit mereri omnibus prxmium, quod eft bonum infinitum. Similitcr pcccatum aliorum fuit infinitutn malum , quia tanta eft offcnfa,& peccatum , quantus cft illc ,qui ofPrxtcrca

,

Sefundum,

ergo ciam finitum non proportionatum infinito , videtur quod nulInm mcritum Chrifti potuit mercri dclctioncm

fenditur, qui cft infinitus

;

fit

ofFcnfx.

Prxterei, pcr idcm patet quod non roeruit dcj,. letionem pcenx pro rcatu infinito aliorum, j„tium. quia poena, qux dcbcrur tali peccato , cft infini-

ta,cumfitxtcrna,&meritum tum ergo,&c.

Chrifti eft fini-

;

Prxterci ,dc pofilbili poftunt

mundus

cfte

homincs

in-

&

& gcncratio

fcmper durarct , quilibctnatuseftcontrahcrcociginalepcccatum; crgo tunc foret infinita culpa ciim crgo mcri-

finiti

, fi

;

Tt

t

tum

fiutrtum.

tum

Chrifti firf5,nitum,re(jiiicutquod ptius,qu6(l

prorevDiflione culpae,& collatione

nonriifficit

Prateica

& Matth. 10,

fi

,

ad

fufFecifTet

mercndum

Deum

idc6

non omnes autem difponunt fic fe, non mccuit omnibus quantum ad effica:

omnibus , omnibus confcrretuc gratia,& gloria , quod falfum eft; multi enim fnrit t,ocati, pauci vero eleSi & paucus eft numerus fi,

delium refpcdu infidelium

,

nec omnes baptizati

faluantut.

Contfk, Leo Papa in fctmone quodam de NaDomini. Sicut nullum a reatu Uberum repe-

tiuitatc

modum diccndi aiguo quod 4. quibusdicitui quod vita Chiifti fuit Argutt totr» cxccUens , vt habeiet quandam infinitatcm, ToomMt).

Contia hunc

gratiam,

gloriahi pro

rity ita

do

ciam.

grati2,&gIotii omnium. QjfintMt».

X I X.

Lib.III. Diftihaio

496

didla illa ita

&

&c.

vidcntiii cfTe hypctbolica , exponenda, quia loquimui pro nunc dc bouo velie Chtifti, ^' J!".' quo metait, & acceptamc Dcus paflionem pro /n ,net i„fi. omuibus quantum ad fufficienciam.vcdicunt. Si nitum ejftt ,

bonum

ctac pei fona

vetle

I.

Vctbi

fimpliciter

illa fit infioiia

SCHOLIVM

tanium

Chtifti

velle

quancum

pro liberandis emnibm venit,

,

,

eius accepratum

:

,

;

acccptacum, *f««'« vclk **"**"' tunc cum pecfona fuic

infinitc fuit

bonum

Deus non accepcat

fcd

aliquid nifi quanttim habec de accepcabilicace: Sententia

tum

D. Thom, meritum

Chrifii fuijfe infini-

quoadfitfficientiam,non ^uoad effcaciam.reifcitur

,

primo pars prima .cjuia fiqueretur velle creatum Chritquale vclle increato,

fii, ejfi

Deo

diligi.

& vtrumijue aqualiterk

Secundo anima Chrifii

icjue ac

Kerburn

frueretur Deo. fertio, omnia principia per fi merendi Chrifii fuerunt finita,vt voiuntas

,

intelUElut ,gratia.

Rftjcitetiam aliarn partem,t}ua ait,nen meruijfe Chri-

fium omnibui ficunditm

efiicaciam

,

cjuia

non erant di-

: ^uia hincfetjueretur non merttijp ipfim dijpefitionem,feuprimAmgratiam,quAm tamenmagu meruit

Jpofifi

Chrifitu

3. opinio D.

P

rhom.dy

An"meritum chriftiin

fniiutnf

itt-

\

>

quam gratiam fecundam.

Diftam quxllionem dieunt quidam qu&d

x\.meritum

Chrifti connderaiuc duplieitur,

quantiimad fufficientiam.vclquantum adeffica*''*'^ quantum ad fufficicnciam meruit ommbus deletioncm culpz,& collationem gtatiae , & glotix; fed non quantum ad efficaciam ; quia non omnes confccuti funt icdemptionem.Quod ptobant fic.mericum Chrifti habet infinitatem quan*

dam

ex fuppofito Vetbi

,

&

tuncin acceptabilitate non eiretdifiPecemiainccr velle Veibi,& veUei\[i\x% nacucx in Vccbo.iQuia ex

omncs

adlus conuenicnces vcriquenacutjc,

ide6 vircuce

& fuppofiti operatio-

illius nacurae

,

ncs func infinitum bonum:idc6 mors,& pa(fio,& operationcs habuetunc infinitatem quandam;& fic fufficcrent pro infinitis peccatis dclcnaliae

non cft maioracceptabiliVecbum voluntatebona, ciicumfcripta

pacceacceptabiiitatis tas; cigo

nacuiaalfiimpca,poteft mcieri,quodfalfum eft.Ec vltiit

quod

fequituc

fi

pafl[io

Chiifti

tantum

fit

ac-

cepcaaTiinicace,quanium pcifonaeius diligicuc, qu6d Tiiniias tantum diligciec veUe natutz affumptx, ficut z/^Z^f Vctbi, incicati , quod nihil efl dicece, quia hoc non eft nifi ponece creatam diligibilitacem ficuc incteatam. Ptaeieiea, non c^velle huiusplasacccpcatum qu^m cft bonum. Si crgo in infinitum fic acceptacum pto mfinitis.cunc velle tUutl cum refpedtu natuix ad fuppoficum Veibi,fuit focmalitec infinitum eigo ifto vetie cvtxn tali lefpeAu pocuit :

Pia:cccea

omnibus

,

per fe principium illius

velle

cum

concurtum ad cacionem pcincipij

qiiic

,

eius hnica

finicum

cfl,

&

;

eftjfi

&

quam

tcm merebacur crgo quancum ad lufiicieniiam

maliteiiijfinitus,& infiniccacccptacus,nonpoccft

&

:

:

fatisfccit pro

Quod

Anfelmum i.CurDeus

,c^\x7iva non qu6d habuit fpelupei adtum ,adhuc adus fot-

catifalitatem fupcr liiud veUe

habuit cota Trimtas. £1

ciakm

effik.aciam

fi

dccui

dcpendeie ab aliquibus pcincipits fi-

ellencialicer

omnibus.

confirmatur pcr

cum

nicis in peifedtioijc

caufa infinicacoagente.

quod cceanon acciden-

homo,cap.i4. Qui viiU c[noAhomopotiits debeteliperire (juamfienter gere ornne aVtuA a Deo dtjhrui mortein infirre illi vel ali^uam U/ionem. £ qa la vita eius erac canta,vt in inhnitum circt plus amabilis,

T>ico,non potefi ejjentiaitter dependere,ita

quam peccata funt odibiiia,& infinicorum hominum, efle pofTuntrideo mors cius fuit fufficiens pro redcmpcione omnium hominum , quia can-

ficio

tum acccptatuf mors.quantum

fccundijm fufficientiam valeat pioinfinitis mundis ledimendis , fcd ficucmeiitum fuic finitum,

&

,

t

,

fi

vita fuit ita amabilis

,

vt

homo

omnia pcccata mundi cadere aliquam violentiam

valuit vitaifta:fed potiijs cligctcc

fuper

intulifrc in

eum qn4m ,

corpus illms fe-

cundum dodrinam fuam. vcro ad cfficaciam,non mcruit omquia i.dc Anima, tcxt. 14. oSIm aSliuorum

Quantum nibus

,

fiint in patiente pr£diJpofito,& vnito agenti, ficut pa-

tctinagentibus,& patientibus corporaliter:crgo ficcric inaftione mericoria quant^m ad influcntiam in alios fcd coniundio cum Chtifto requi:

meiicum valcac illis, & per fidei cognitionem & diledionem , fecundiim quod homo difpouit fead graciam cognofccodo , & diligcQfita vt ,

Trineifia

"»/«>; chri^

/*»')»»»nam gracia, voluncas ^' fumitur cum omnibus,& quibufvelte fuit cunque rcfpedibus ad Vctbum ; crgo finitum formalitei ,& limicatum. £t pei confequeus iiiJitc acceptaium. Nec habnit Vcrbum aliillius aiflus

gloriisconfcrendis. Si.niluer gratiis , meritura penfatur iecundiim dignitaiem petfonz merentis, quse eft , & fuit infiaita crgo infinita-

dis,&

m^

anima Chiifti friii Dco , ficuc Verbuin veUejpioprio fibi ; quod uihil cft , nifi ponendo animam eflc Vccbum.

quod eliciebat,& exer-

cuit opetaciones illius nacutz afTumpcaerquia ergo elicit

bonum velle illius nacuta: refpedu fuppofitihabuic mfinitam.cationem acceptabilitatis ,

eigo

tum habec

cfTcntiaiem caufalitatem

talem tantiam tuia aflumpca :

,

,

ficut

habuit fupec

ficuc

albedo in

ifte

eft

quam

letribucndum eigo non meiuic infecundijm fuflicientiam in acceptatione di-

ita finite eft

finicc

Verbi nazdi-

quod Vcibum fpecialiter Tiinitas , non fcquituc habeat vndc infinite accepcatur,

eigo adhuc

egeiit ibi alitec

quod adus

velle

aicificc fupei

;

uina,ficut nec fuic infinice acceptum, quiainfe fiuituni.

non fuit homo ifte infinitus fotmacum ergo humanitas illa immcdiacc vnita

PrsLtcica litei; illi

pcrfon*

,

ctgo ncc meruum nec quanium adlufliwicn-

tuic caufa mcrici

fuic in fe infinicum

,

6.

:

tiain.

Contra fecundum membrum,qu6d

fcilicec

non ^f^"'''"^

meruic omnibus fecundum ctncaciam , quia noii agicagcns nifi in difpofito^Qiueroitte, vcrijm

lantum

f,,,,,,,^,»,

Tiitt».

o,

Qu^ftio Vnica. meruic, vt habentes gr.nriam quocunque tnodo , ctiam haberent glotiam cx mcrito Chrifti?& fi Totum hoc , tunc non (neruit gratiam primam nobis, ncc graiiam baptifmalem in nouo Teilamcnio , ncc giatiam datam in Circumcifiotantiiin

ne,

&

fum

in facrificiis

antiquorum Patrum,qaod

fal-

quia vnde veniret nobis graiia illapriOportet igitur qu6d meruit,vt non coniundi fibi coniungerenturei : & in hoc potiilimc tnM primtm condftcbat mcritum cius. Non ergo folum mcfrttuun. ruit vt coniundi fibi vlterius cooperentur , & Hc glorificencur tandem , fed meruit vt non vniti Ptr mtritum

ma

ellj

?

Chr$(lihabt-

vnireniur

etiam qui

,

nunquam

difpofuerunc

fe.

Vnde magismeruit raihi gratiam primam baptifinalem quam quodcunque opus fequcns,po(lca ,

cxgratia.VudcfiChriftus mcruit tantamgratiam conuetnsitunc nbn meruit nobis gratias facramentales ,quia fecundijm hoc non nacruit niii tantum coniundiis, vt przmiarentur.

497

vltimum beatificum. Sccundo,

^.SignafrtL-

ordinauitgratiam finalem ,quafi in fccundo in-

itfin.Miiuu.

fe

vt ad finem

,

nacurs , finc qua difpofuit nun dare bcacitudincm. In tcrcio inftanci praeuidii cos l.ipruros ftanci

in

Adam.

In quarto vcro inftanci praruidii remc-

dium,quod pociffime difpofuit fieri pcr paffionem Chrifti quz plus ptx omnibus pucuit placare pro iis pro quibus difpltcuit pnmus homo, & plus placuic ifta quam ille difplicuic. Vndc ,

,

,

Chriftus

priijs fuit

poftea vt viator.

Ex hoc

qu6d

patet

bat dccerminatum

nis cius

quorum

,

erat rcftanrator,

Cum

,

tkmpro eUSlit , qnod nio. giuarto

nibns

,

aliterexplicat

^uomodo

,

^Mfatiu

efi

(jHomprima opi-

datafuntpropter eam media

1

oblatapro om-

fifficienterfitit

De <jho

tmmbtu

alicjuo

.difi.^6. §luin-

ptimum

,

:

numeri eledtorum , & nullo modo refpcdu rcproborum , & idc6 illis cetris pcrfonis prxdeftinatis prasuidit Deus redemptioncm ,non quia vniti cfTent cum Deoprius, vt dixit aliaopinio, nati

fed quia prius crant przdeftinati ad gloriam

,

<jHdd veriffimum

&

aUtauthoritatet,

ter finicus ,nullus refpcAus fundatus in eo po-

omnibus ? & fecundo, quid eis meruit.' Quanttim ad primum poteft dici.fccundum diuifionem prxmiflam , Chriftum meruilTe omnibus fecundum fufficicntiam,*: non fecundura efficaciamtnon tamen debet hoc intclligi ficut

ztetno & fi non fcomnibus meruit. Sciendnra eft ergo , quod aniraa Chrifti praedeftinata fuit ab aEccrno ad maximara gloriam, non quia alij cafuri erant fed vt fruetetur Dco, imo priiis crat Chtiftus fecundura modum in-

natis ad beatitudinem ab

cundum

ttii frtHifiie,

;

cfficaciam

,

telligendi noftrum, prsdeftinattis ad gloriani,

quam

fuit przuifos a

Dco

cafus

,

& lapfns huma-

quia omncs przdeftinati prius funt prxdeftinati,qu^m prxuifum fit eis aIiquid,quod eft ad finem ; quia primo volitum volitione ordinata eft finis j& ide6 paflio Chrifti, qaac eft ad fini gcneris

nem riijs

animarum,pofteordinabatur,qu^m prafdcftinatio animarum. ordinata

,

vt ad falutem

non

fuit pracdeftinatus

proptcr

cafum aiiorum. Scd omncs prxdeftinati fucrunt, Chtifti;

qukm

&

flucmoJ» Chrijiltt

mt'

ruit orr.n:hit4

quo»d

/uffi'

dare ei infinitatem formalitcr, quia tunc non fientiam. mcritum plusfccundiimz/ffff creatum

potcft efle

quam

incrcatum. Scd fcicndum qu6d ciim nul-

lus zStas finitus foirmalitet habeat

rationem mc-

voluntate diuina acccptancc , pro tot poteft efle fufficicns , pro quot diuina voiunias potcft, vel vult acccptare. Et pro cot eft adtu riti

,

nifi

pro quot i voluntatediuina adu acceptatur , & quia oranealiuda Deo cft bonum, quiaa Deo eft volitum, & acccptatum ide6 pro fufficicns,

Aectptdtit

Dei ratii ctf/etiHM meri'

:

aliqua conditionc perfonac mctcncis, quac eft fornialiter conditio adlus mercndi , poccft acceptari iilud fti

mcritum pro

infinitis

infinitum nitis,

,

:

& fic roetitum Chri-

non tamcn

fuit quafi infinicum,

formaliter

Meritachrf' quemtio

fii

fcd vt infinite acccptatum pro infi- infiniiHm.

quod non

fuiflct

, fi

fuilfct

purushomo,

quiavt infinicum acceptauit propccrinfinitatcm perfons mercntis.

:

Et idc6 Chriftus

Dift.4..

fccundum cfficaciam

&

prior opinio dixit.Primo ergo videndura eft quomeruit reprobis, fed tanttira prxdcili-

qum

tantiim

Vlterius fciendum,quomodo merulc omnibus, quoad fufficientiam , & quanrijm ad hoc dico qu6dci^m a^ius mercndi Chriftt fuerit formali-

modo non

l»ffu4 homi-

fic

efefecundum quid infinitum , respeSiu perfin* merentu : id tMttum voUnt £.vfr
AD

fiiniuiM

&

mcruitelcdlis.

tuit

prtde-

,

efi.

quaiftionem dicendum,quod hic duo funt videnda. Prim6,quomodo Chriftusmeruit

Chrifim

&

acceptauit

(fr

frtits

,

tOyoit rationem completiuam meriti effe paEium , feu

Chrifti

mt-

voluit

prorrufHm ^feu acceptationem Dei

1

De (juo vide SchoUum in Oxon. hic ad num.-;. vbi mnUa pro hoc addMCuntur. Sexio , admittit meriturn

rmt.

ergo omnis ordinacc vo-

quam

ide6 efficaciter fe obtulit pro przdeftihacis deterrainatis , fcilicet eledis , tunc tota Trinitas

modofnfficientia adfalutem.

Chrijiiu om-

& glorificatoc

uifain rationemcriti tantiam rcfpcdu determi-

,

lapfttmprauifHm. DeejHo t.difi.i^.& ^i. Ter(jHomodo paffio Cbrifti fuit efflcacitcr obLata tan-

numirum

eltSorum,

fcd cifeftiuc in-

mnm efl eleSlio certi numeri adgloriam tio

nikiM

,

propter alies , de (jHofiipra diH. 7. tjHJtfi. i.Secundo, fonit inflantiay/iitfigHapradtfiinationUy ^ttorMmpri-

tutte

fiuomod»

homo

id quod cft ad finem; Deus prxdeftinatonumero pratdeftinatorumbeatitudinem quim bonum, quod ad hunc finem ordinatur & fic paffio fuit prs-

mn Jit voUta

nit

,

lcns prius vciit finem,

ExplicAt primo (juomodo incarMtio

%.

praedeftioatorum. P»fto fupp».

Nam cum meritum ordinecur ad prarniium & mericum ordine pra:fupponac lapfum , neccllario mericum paffionis Chrifti prifupponic decciminatum numcrum pra:deftinatorum , qui crant lapfuri , & dcindcreparandi per mericum paffioquantum Deus.

II.

paffio Chrifti prarfuppone-

numerum

mcricoric inquancijm

SCHOLIVM

&

ptzuiius vt comprehenfor,

priiis

&

ordinata fuit paflio ide6,vt oftenfum eft in primo libro *, *. Primo voluit Deusgloriam detet-

przuifa

&fecando minato numcro eledlorum, ita quod primum, quod voluit elci^is fait vltimata coniun^io ad Sctti oper. Tom. XI. Pars II, ,

S

CH OL

I

V

M

IIL

tJMeruit Chriftite primo gratiam Circumcifionis,& Baptifmifine noftro concurfii deptrfe. Secundo , gratiitm poenitentialem , fed cum concurfit noflro, Tertio, per paffionem aSfu exhibitam , apertionem ianua caUy

(juam non meruit per pafftenem prtftifam.

ipfam ele£lionem prtdeftimttorum

,

An meruerit

necne ydubiHm

eft,

Vide in Oxen. Scholium hic ad num.cf,

10. g«»W Chri~

reftat vidcre quid Chriftus perpafiiQnem fuam nobis meruit ? £t dico qii6d

SEcund6

T

i

j

Chriftus

fiu*

nthii,

mtruit fir fjjitnemi

Lib.III.

498

DiftinaioXIX.

fecundum cffi, pto quibus meruit caciam vc totalis cau(ameritoiia,meruit primam frauam , ita quod in hoc non cooperabantur Clitido , fcd ipie, tanqnam totalis caulainlege Chrillus ilHs

quoad Circumciiioncm

veteri

tanquam caufa

pracdeltinatis

totalis, ita

quod per

rcquiritur alia difpofitio a partc fufcipicn, vt meritum Chrilli habeat cf-

non

fe

tis

&innouaquo-

,

gratiam mcrebatur omnibus

ad Baptifmalem

talcm gratism

fectum fuum

,

liccc

hoc rcquiratur de congruo

in

adultis.

fiieruit iatiud.

aptrtioni

perj>ajJiontm

ttSiuulem.mn ftr prtuiam.

Quantum vero ad giatiam poenitentialem, mcruit vt caufa principalis , non vc totalis caufa, quia ad hoc requiritur vt voluncas noitra coopcrwur merito paflionis Chrifti, vt fic mcreaiur illam gtatiam fahem de congruo pcr aliquain contritionem, quam tamenmcruit nobispailio de condigno. Quantum vcro ad gloriam , dicoquod meruit ianusapertioncm, VI caufatotalis, fcilicct vt ftalim poft paflioncm eius finc aliquoobftaculopateret ingrciTus quod tamcn non meruit per paffioncm prcEuifam,per quam tamen meruit gra,

tiam panitcntialemantiquisPatribus,fcdtantum per paflioncmaduexhibitam mcruitapertionem lanu^. Et ideo fanftis Patribus non fuit ianua apcria, licct fuerit culpa dimifla

,

ficut

fi

Rex ali-

quis priualTet aliquos haereditate, proptcr ofFenfam parentum , licet pr«uifa,& acceptata placarionealicuius futuri dc progcnic, pro quoremittcret ofFcnfan),non

tamcn

cis rcltitucrct hacredi-

Scd paffio Chrifti non fuit pra»uifa ante prxcdeftinationem omnium.quiapoft lapfum>& poft praedeftinationem cle(Storum , & poft prxuifionem gratiac finalis pracuifa cft quafi in

modum

lecundijm

non fuiccaufa

quarto inftanti

intclligcndi noftrum

;

prxdeftinationls aliquorum

fequcbatur praedcftinationcm. Ad primam rationem principalcm

,

,

idco quia

poteft dici

quod fi Chriftus mcruit canciim fccundumportionem infcriorem , tunc bcatitudo omnium fuic

AdttrgHHt.i, in iniiif.

maius bonum formaliter, quam mcritum Chrifti formaliter cx rationc a6tus fccundum fe. Si vcrd dicacur meruifre tant^m fecundum portionera fupetiorem , & hoc circa creata in Vcrbo , adhuc mclior fiiit fruitiobonorum,qua: immcdiate tendit in finem vlcimum.Si autem mcrcbacurfruendo Deo, cunc poceft dici quod mericum eius maximc refpedu obiedi beacifici eftmaiusbonum

mium alicuius cxccdit

quando aliquid , vt pcrfona dignior merctur alij non oportct prarmium cxce-

impendendum pro reiniffionc culpa: , vcl offcnlx iicct non acceptabatur , vt pro ea ianua

dere racritum pcrfonse dignioris merencis. Ad fecundum,cum arguilur quod mcriiura

apcrireturantequam exhiberetur.

Chrifti fuir

Contra

i r.

illud arguitur fic

:

meritum

Si

,

vt

ergo videtur quod Angcli potuifiTcnt meruiiTe beatitudinem antcquam illam habuiflent , quia poflct dari eis propcer futura mccita prsuiia ficut dicitur in propra:uifum

fit

,

caufa prjemij

;

,

pofito.

Pr«terea,fi aliquid prxuifum meruicgratiam , anccquam illud niericum eflet

jicttndA.

meriiura cius.quando

me

,

bonum

finitum

tum. Dicendum quod

tum

&

incenfinc,

&

licet

coniunxit

,& peccatum mcricum

adu demeritorio,

fuerit fini-

cum obiedto

fuitinfinitum terminatiuc

qui auertit ^

&

:

infini-

infinico,

fimilitereft de

bono

infinito.Vn-

infinica.

Vnde

auerfio ^

bono

malum

m

infinico

infinitum

&

vc

gratiam

fic

:

bonum

ergo pracdeftinationem, cum neceiTarium ad finitum ,

&

falutem.

clcdis,

&i

ficut prius,

ficacccptaaDco

quod bonum

nibita

,

er.ir

non

r.-iiuum

vt prxuifa fuerit ,

vcproptcr eam

,

ali-

darciur Patribus, vc gracia,& remif-

fio ofFenfa:,licec

ptcream

& hoc propcer

bonum ,

ficut

daretur pro-

poftquam cx-

rcuereniiam pcrfonae

Ad primumcrgo diccndum qu6d non ,

fequi-

poiremeruiireeorum beatitudinem, Adinft»». turi^ngclos quia vniuerfalitcr fummum bonum rcfpcftu cufrir)iat>f.

non confcrtur nifi ipfum iCta cxhibeatur. Vndc ante paflioncm Chiifti rcmitcebatur ofFcnfa, fcd non apericbaturijjuujv Sic cnim fccit Dauid,cum rcmittcrcf cft

meritum aliquod

,

tninaiiui,

dt-

fi:ut (jf

merimm.

modo coniungit

:

:

ficut c

contra

peccatum diciturinfinitum,quod a boho infinico

& feparat.

Ad ttrtium, , qiiando arguitur quod Pnenitpeeeati pcena dcbita fuit infinita, Dico quod verum cft, mtnalil nai% fi voluntas finaiircr permancret in peccaco ,non nrceffarii in-

Ad

quod

icrtium dicendum

iniuftefncercofi punirec per

annum,&

annihilaret peccatorcm. Sed quia ficur aliquis eft in ccrmino

quando manet nct.

,

poft

finit»-

quando

manct eodera modo

in poena in

,

fic

tcrmino, fcmper ma-

Refpondctur itaque quod

illa posiia

dcbica

non tamen ita quin alio modo poflit Deuspunire. Vnde commutat fxpe iftam in pcenam tcmporalem illius pcifonac. Ad quartum, diccnduni quod fi prxmium paffionis debuit tribui fccundum iuftifiam commutatiuam , non pofTet tuncnifi bonun> finitum retribui ,& fic non pofTct mcreri pro infinitis. Sed <|uia Pcus ipcribuit fecundura iuR^ciam diftcieft infinita

hicrentis.

iiis

infinitum aliquo dtfiuDgit,

quod meritum pafllonis Chrifti pra;uidebatur , vc meritum pafllonis Chrifti, non quibufcunque, fcd certis perfonis

Refpondeo

in-

fipiium ter»

aftu

quancum eft recefTus per adtuma bonoinfinito, non quia cft acccffas ad aliquod malum , quod dc nacura fua efl malum infinitum, & hoc modo dicitur etiam meritom infinitura,quia ad terminum

,

fetundi,

hoc in-

cxliibitum , potuit igitur talemeritumpraruifum mercri pr^dcftinationem aliquibus. Si cnim il-

fimiliter

14.

Ad

MerttHm

de aftus peccati tancum diciiur infinitus ex rationc ccrmini <*^«o,ficut dicerctur corruptio boni pcccati.dicitur efle

nitum

liui merito.

retur fibiipfi; fcd

Patribus anciquis

lud , vc prauifum , nondum tamen exhibitum> potuit circ raiio merendi praccipuum bonum fi-

t.Reg4f

Ad fecundum , dicendum quod non video prxdeftinationem alicuius efTe occahonatam- fed AdfecSdam. Deus diligendo fe, praedcftinauit alios ad fe. Tamen h Trinitas piacuidit paflionem antc pradeftinationem,quod noncredo,tunc hocdici poflcr.

accepcanteantcquam pratexhiberecur,acceptabamr,vc pro eo dmiitcerccur offenfa, & eciam darcturdonumgracix omnibus,qui credidctunt illud ,

IL.

hibita.

omni prjemio aliortmi ,& tuncpoteft dici quod Prtmiumni non eft nifi ex mera liberalitatc Dei , quod pr^- fenfer nobi-

nifi

cire

Inftinti»

ndn decebac vt conferretur prcpter iola inerita corum pracuifa , antequam ficrtnt adu cx-

placatjone futuri adu exhibita. Sic iilud meritum paflionis Chrifti prxnifum a Deo

tacem,

PriKn,

culpam Abfalom. Potuit ergo paflio Chrifti pra:uifavaere meriioricadaliquod bonum inchoatiuum , vc ad gratiam , fcd non ad aliqiu>d bonum vltimum ,nifi fit a6tu cxhibita. Vlcin-.ura autem bonum in Angelis eft beatitudo , & ideo

extcnfiuc de fadto,

butiuanii

A^iqimrtMin, Pr.:v,iii

d
rur ffCundH ihlii.fm diftribHtiiutpi,

.

Qu^ftio Vnica. buciuam , conficlcrando conditiones non tantum formaies ex paric adlus mercndi,fcd ex partc agencis, ideo potuit acceptari paflio , quae crat adus mcritoruis finitus ad prxmium infinitum

proptcr infimtam diledioncm, pcrfonz mcrentis. tis

,

& acceptantis

cijm

lorum. Aliccr refpondetur ad rationem

,

quod homo D.Thom.

ex parte mcrcn-

Angeli autem non , ied ptopria volimtate folum; ideo homo debuit reparari , non Angelus. Idro

fuu refpedus ad certas perfoproeis meruit fecundum cffi-

ranruiTi

,

cecidit alterius tentationc.vt tentaiionediaboli;

,

nas,& ideo

eft

& acceptationcm

Ad vltimum dicendum quod

AdjuintMm,

in

499

czlum fic nobilius. Sic propofico de rcparacionc hominuui & Ange-

conuenicns

caciam , & idco non omnibus confcrtut gratia, &gIoria.

Qj^iE

T

S

V

O

, ittt

mtllo alio adiu-

uante furgere dehtnt.

Contra Fa£litmeflprdiummagnumincalo:ctgo videturcx hoc,qu6d ficut draco pugnauit cum ,

quod dracojid eft.Lucifcr peccando tentauic

I

corifcntientcs

Vtrum necejfe fuit gems humamm reparari fer pajjionem Chrijii

.<*

fequentia probatur

5.4. Diirand.f i. Gabr.j i

Suar.j./f.rom.i. d.^.fed.i. 1.

Hxc quzAio TCt»

f^j.Vafq i.-Jf.i.f.j.Veg z in Trid.e.^ batim feiine habccur iaOxonieofi.

quia zCtas laudabilior

,

non habet quod

Chiifti

D

nifi

Rejpcndetur,

fibi.

^Adus quicunque Chrifti fufficicns fuit ad redimendum genushumanum; non ergo neceffe fuit redimi pcr paflij-nem Chiifti. Conpafllone, quia laus confiftit in adlu

Alcnf.j p.q.t.m.j.^^. q \-jjn.%. Thom.j.^.^ I.«, i. (J« q ^6 a.i.hic q.i.M.i D.Bonaa «.l q l. dre. Rich. art.i,

1. Apoc. ij.

alios

Praitcrea

NICA.

tundb.

Anfelm.i.curDeus homo,cap.ii.dicii,5/fWy4«geli ceciderunt nuUo alio nocente

Michaele,(ici&nx.3i\in peccando. Similiter videtur

DISTINCTIO XX.

elicitus

fi cff. c

,

ad Vcrbum,fufficicntet

eft

fed pafllo

fufficicns mcritoric,

fit

relatione ad perlonam Vcrbi.

& adlus quicunque

;

Argument, fecundum.

Eodemmodo ,

in rclatione

fuilfet meiitorius.

Idcm,«ff i.Ethic. dicic Philofoph. cap.j.

Quod

Tertium,

nun laudamur, neque vuupcraniur: ergo videcur quod paflio non fic meritoria,fcd

paflionibus I

I.

R c A diftinAionem vigefimam

quzritur ftrum ntcejfe fuit genn* humMiHTn reparari terpajfionem Chri:

Argument. fritnum.

^ifQuhAnon bilius

fit

Quia fi nonon necefTe

videtur.

lapfum

&

,

, fi ignolapfum fit , non neceflc eft ipfum reparafcd Angelus , qui pcr eandera paflionem

cft ipfura reparari

per pafllonem Chrifti

bilius ri

:

nobilior

eft

homine

,

lapfus eft

,

&

non neccf-

ipfum reparari pafllone Chrifti,nec alia reparacione ; ergo nec ncccfle eft homincm tcparari per paflioncm Chrifti , cum fic ignofc cft

CHOL D.

Sententia

I

V

M

I.

Them.tconnenijfe haminem reJimere,

Artgelos^uia non cecidit tota natnra uingelorum,

ficut horninttm)reijcitur, ^uia/ecunditm ipfitm, tot/imt fpecies

Aigelorum

,

^ot indiuidH4,& fi conueniens fit

tot nohiliffimat fpecies relincjHere Jine remedio

,

videtur

idem de vna Ipecie humana Alia ratio eiu/dem(fciUcet, ^Hodhomo ex tentatione cecidit,non Angelus) reijcitur,

magnum tentationum faClumfuit in calo,

eptiapralium etd

Praccerea , Anfehnus i. Cur Detu homo , cap.i^. Approbac didum difcipuli fui , quod minima Ixfio illius perfons peior fuic , quam peccacum omnium homiiium fit malum ; fed quanto pcena facisfadioria poflcc circ minor perfonz fa-

dummodo tiret fufficiens , tant6 , conueniencior eft etgo non fuit neccflc , nec decens, nos redimi morte Chiifti ,cum roinor pcetisfacicntis

:

na

fufFeciffct.

Prasterea, per pafllonem

hic quzlt.l.

ad

).

Qbi^eitur

primo,

trahendos Angelos

ad peccatum,

ergo

vita

ad aliud : Vno modo , qu6d non tota naiura Aiigelorum cecidit ficut hominum ide6 nc tota fpecies hominis pctirctjncceflc fuit homincm reparari,non

SEd

daplictter rcfpondctur

,

&

in 3.1^.1.^.4.

Re^ondttur,

fic

quidam dicunc *,

quia metitumdcbet exccdereculpam

,

,

ficuc

tot fpecics

non

quam vnam

reparari

,

Sed contra

eft

Deus homo ,cap

quod

rationaiii neceffitas oftendat

,

cuiufmodi

eft

fpecies horainis. ,

quia

fi

cffent

e.x

,

homines peccatores Deo

quod

,

Cur

1.

tjuomodt

hominihut perfidem

,

tefi nifiper hominem,ijiii ip/efit

Deu4,ar^He morte fitti

reconciliet.

necefle erat

per paflioncm Chrifti.

Illud

Videcur enim exhomincm rrdimi

idem poteft habcri,

libri.

SC H O LI Sententia Anfilmi

VM

IL

confiftit inejuatuordiElis.

Pri-

mum, nccefTc fuit hominem reparare. Sccmtditm; Hoc non potuit fieri finc iufta fatisfaftione. Tertiurn

;

H cc fatisfadio

non

mine. 6^»-f«wj;oportuit nis Dci,feu OciiAx

duo coeli , & alterum annihilaretur , & efTent multx mufca: , & poftea annihilarentur ; diccre quod neceflc eft fpecies mufcaram teparari , & non coelum , inEt confirmarur

,

Ecce vides

nec hocfieripofe nfi per requam himo nullnt habere po-

fitpernam ciuitatem

prefse dicete

Anfelmus

dicit

in finc.

^.

alcerius fpeciei

fcd pcrire in a^ternum;

fpecicm infcriorem

,&

reatunijfi fatisfadtio diccndafit.

&

qui dant refponfionem diiflam , tot funi fpecics Angclorum, quot indiuidua ,&qn2libet illorum fpecicseft nobilior fpecie humana fecundum fe ; crgo cum multi Angeli cecidcrnnt,inconucnicnscft maius ,

non

pofuit moiicndo,

;

fufficit

cap.i^.eiufdcm

Concra, fi quaclibec Angelus abalio

quam

ciliantis

ejje

Angelum.

*DThom.

non potuerunt redirai

probacur , quia tantum malum erat aftio iftorum priuans vitam,& induccnsmoriem,quantumbonum erac vica Chrifti;& tunc tanta crat inimicitia occidentium, quanta crat amicitia Chrifti rccon-

mijfwnempeccatorum D- Thom.

§!ugrtum.

ipfi

S

tton

agcre,

occidences Chriftum : eigo non toium genus ^intum. humanum per illam redimi poteft. Ancecedcns

bilior.

jn

J.d.I.q g. Ohiicttur ft-

potuit

fieri

ficri a

puro ho-

permortem homi-

,& aferuntur

rationes eius

pro

fingulit diSlis.

AD

quzftioncm iftam refpondcndum eft, quodipfa fit raerc TheoIogica,& Anfelmus Tt 4

Rttio tfp.

Lib.IV. DiftinaioXX.

500

proptcr ifiam quacftioncm folucndam tobrum C«rZ?
mus lam

li

vidctur iftam quacftioncm foluifTe. Ideo primo cft, quod ncccffarium fuit tedimi, Sc-

vidciidum

cundo.quod non potuit redimi finc fatisfadione. Ttitio quod fatisfadio facicnda erat ^ Deo. Et quacid, quod conuenientioc modus fuit hoc fieri ,

per pallioncm Chrilli.

De primo oftenditur quod neceiTe fuit homincm redimi quia fruftra crat rationalis crcatura.nifi poffct fummum bonum proptcr fe amarc,& ei inhsrere per cognitioncm,& amorem di,

,

Aut crgo Dcus deducit homi-

ligendo ipfum.

nem ad hunc fincm , aut nonJSi non , fruftrk fada fuiiTet. Si fic ciim iam lapfa fuerit per peccatum neceflc cft ipfam reparari. Hoc habctur ,

,

cap.

I

.& i.Cut Dcus homo.Et in quarco capitulo

concludit,£*'

hit efifacile cognofcere,<jHod

hwnim* ferficiat 'Deiu natura.qnod

^n

de

V4-

mmfecerit tamfiihlimem naturam. Prsterea, pro fecundoarticulo, fcilicet ,qu6d non poteft redimi fine fatisfadionc, arguit fic

5htmt

potutrtt

Mt hoc

incepit ,etut in

re-

(jhi

tisfttkifnt.

CurDcushomo.

omnis,

Iniujltu

eft

non reddit Deo.ejuoddebet, quia iniufitu

efl

jj.cap. lib.i.

dimijine /i-

1)eiu,

Jihoenon reddat homini, ^Modfihi dehet;Cci nuUus iniuftus admittitur ad beatitudincm a:tcrnam:crgo qui non foluit Dco , quod debet , non f^luabiturj

omnis peccator

fcd

abftulit

honorcm dcbitum

Dcoicrgoquovfquefatisfcccrit.eft debitor,& iniuftus:ergo,&c.

ttintra

An'

oportet

ciTe

iniuftum

mitti per

fummam

fatis-

fadtionc.

Occurrit Anfelmus.excludens vtrumque. Pri-

m6,primam refponfionem,quia fi impotentia cufaret

,&

ex-

tunc fponte cecidetit in illamimpo-

tentiam, ipfa impotcntia peccatum cft,quia debet eam non habere , quia dcbet poiTc redderc ho-

norcm,quem accepit a Deo , & ideo fi per peccatum fecit fc impotentem rcddcre , in boc non excufatur fcd vituperatur, Et ponit cxcmplum fi dominus prascipiat fcruo facere aliquod opus bonum,& przcipiat fibi vt non fcdeiiciat in foueam fibi monftratam, vndenon potcrit furgcrc, fi fer,

,

uus illc fpontc fe pra:cipitet in foueam , contemnens domini fui mandatum, & fic non poHit pecficeteopus a Dominoimperatum,nonexcufatur ex impotentia,quia impotentiam fecit fibi homo

per peccaium,&iniuftitiam, Nullusauteminia(lus admittitur ad beatitudinem , quarc oportet fatisfacere,vt

fiat iuftus.

Secundam ctiam refponfionem

excludit

fic;

quia aut remittit debitum,vc non teneatur ad honorcm reddcndum,fcilicet quod reaiittatid, quod debet fpontc reddcrc homo , fcilicet hone-

tem Deo , & hoc idcd , quia rcddere non poteft, hoc non eft aliud dicere , nifi Dcum debitum dimittere, quia habcri non poteftjtalcm autem mifcticordiam Dco attiibuere,dcrifio eft. Si autem cmittat poenam,& faciat hominem beatum, tunc

7' H»in»

H»n

f»t»r»tf*lis-

fcd

omnia,qu2homo

potcft facerc,fcilicet

nibus his

Deo

offeratur

,

oftendicur

non

poteft

quod fa(isfa(flio i(la,quamab homine puro,& hoc

ficri

JM*fneJl.

,

quod non

poteft

fieri

ab

k

;

natura facere propofuerat Deus. Propofuerat aatcra de hominibus iuftis fupplerc numetum ele-

(^orum

,

qucm numcrum perficiendum homo homo peccatoc hoc ccddece non

ad

fa6tuseft;fcd poteft

,

quia peccatoc peccatocem iuftificace ne-

homo in Adam coccuptus fuit.Nec

quit,& omnis

qu6d aliquis innoccns,nondefcendens de Adam,pec mortemredemi{rctnos,quia tunc non decuit

homo reftitutus ad pciftinam dignitatem, Deo fccuiret , fed fuilTet obligatus illi ho-

mini pto cedcmptione quafi tantum,quantum

Deo pco cceatione & fic poflet quis reputare illumDeum pro rcparatione.Et prarter hoc ilkpurus homo non potuit fatisfaccre ficut probant argumentt in tertio articulo pofita. Dc hac ma,

,

tcria loquitur

Anfelmus penultimo cap.

2. lib.

in

fimilidcAngclo. Quantum ad quartum articulum, qu6d oportiiit Chriftum fatisfaeete pec moctem , non ta-

men quod debitor Ratio docuit

,

vt

fuerit mortis,arguit, cap.i.l.z.

dictum

eft tertio

articulo

,quu

homine, oportet , qui fatisfacere dcbet pro maius quid habcrc , quim quicquid fub Deo eft, quod fponte dct , non ex dcbito Deo, qu6d

cum

&

&

homo

ficut

pcccauitperfcnfualitatcm.fc fubii-

ciendo diabolo , ita vincat pcr afperitatcm ipfum diabolum. Nihil autcm afpcrius , nihil difficilius , aut maius fub Dco poteft homo ad honotem Dci fponte,& non ex debito pati,quim moc-

tem ; crgo hon^inem, qui maior erat hominibus fubDeo,per mortem,quam nondebuit,fatisfaccreoportuif.

Idem

patet, r4^. 14. i.

Itb.

qu6d

fcilicet

mors

pro omnibus , quia approbat fententiam difcipuli , & rcfponfionem dicendo ipfum redd fufficit

acftimacc in hoc , quod dcbccct vcUe infinitos mundos, (\ cfTcnt^magis cedigi in nihil,qu^m offendeccDeum , quod pcius debccet omnia pecca-

vnquam funt, vel fuecunt, pecmitterc cafc , qukm hominem Chriftum occidedicit Anfclmus fic Fidemm ergo, tptod via~

ta, quas

dercfupcr

tam

Terti^

Deum

Deo homine. Prztereajlib.i.cap.ij. &Z4. Nullus fatisfacit pro peceato , nifi reddat Dco totuni , quod ab eo abftulit fed abftulit Deo quidquid de humana homine puro;ergo

compararivalet. Hxciftc.

uis dctur,

*«

^^* "* '**

honorarccor humilitcr Dco ofFcrrc , mifcricordiam dandi , & dimi((cndi , & quidquid breuiter poteft,dcbet homo,fi non peccaiTct ; ergotalia cxhibendo non fatisfacit pro peccatojergo opoctct qudd ad hoc quod fatisfadio fiat , maius om-

fatuum

eft dicere.

/*"»'»

pco

&

beatificathomincm propter pcccatum, quia fciredlicct habet impotentiam fatisfaciendi , dendi , quam non dcbet habere , quod cft haber^ pecca(um,quJ9fcilicct habet impotcnti^m, quo4

&

,

:

vt foli

mifericordiam Dci fine

illud

dcrcpurus homojcigooportct Deum fatisfacectf propcccato. tvPrsctcrca ad idcm Si homo peccator rcddat ^» ttneatur Deo id iantum,quod debet Deo,fi innoccns efict, hotrti Dto »d omnim non peccaflct ,non eft fatisfadiio pro pcccato;

fuifTct

excufari per impotcntiattijpoteft etiam offenfa re-

ftUctlitur.

fit

,

qahd non

,

ccddat aliquid maius.qu^m

nifi

,

quo peccatum facecc non debuerat:fed pro omni co quod cft vel cftc poilit circa Dcum , non dcbuit peccaire;crgo non poteft fatisfacere,nifi reddat aiiquid maius omni creatura fada , aut poffibili fieri jfcd maius omni crcatura non poteft ccd-

nifi fatisfaciat ,quiapoteft:

Sed diccs ad hoc argumentum Infinnu»

nis

cc.

Et

:

lationi vita corporalit huius hominft toi

,

,

nuUa immenjiDei

vel multitudo peccatorem extra perjinam

nobilis,

mocs

Quiaecgo vitacius fuit multum acceptaDco,

eius fuit

vt pecillam fatisfacece pofTct.

H«c vcracitfc

,

vt

potui,ex di^is eius collegi,

^rguit, Nonfatisfacitaliquispcopeccato hQtn|-

SCHC5

8.

D«

mtrtit

CAr«y?« »#. "^hrifii n tfitat*.

Qujeftio Vnica. C H O L

S

VM

I

ius attingendo

III.

Soi

peradlum obiediue.quam fitcrca-

Dcum ptopter &ifteamorobic(5Viuc,vt terminaturin Dcum propterfe ,excederetanioicm ctea;ura:,& ficut Deus crcaturam. Vnde ficut peccaoii per amotura, fcihcet araorein attingeritem

Ofiendlt DoElor ex jiH£yfiim necejfarium

& ratione

,

non fuijfe

hominem redimi per pajftonem

,

Chrifii,

&

item reparationemipfkmfuife mere contingentem , necejfariam tantitm ex fuppejitione liberi decreti Dei.

An vero *d

in Oxon.n.j.

Vide multa in Scholio pojite

peccati remijfionem requiratur neceffario JatisfaSlio, 4. d. I ^.^udfi.

9'

AuHtr

Jift-

dit »b Anftl.

NtnfHit

m-

fimflicitir mirciffitiu

tii

ChriRi.

in

iftis diftis

•fti,& per aliquid fponte oblatum, quod exccderet omnem crcaturam. Et prim6 probo quod aliter potuit redimi,quam per mortcm Chrifti, &per aliquid fponte obiatum,qnod excederct

omnem

rem

ignobilioris oBledli in infinitum

nitum

,

& hoc fiMlfet

creatutam. Auguftin.i.deTrinit.cap.iS. redimendi hominem Deo

quem

,

nondefuit, cuius poteftati cttn^afubiacent

-,1x0x1

ita

de-

in infi-

de poffibiU Deo.

facis

Sic debet fatisfaciendo,

off"crre

debet exccdere amoretn cniufcunque crcaturx, diUgcre magis obiedium quod verum eft ,

&

nobiUus fatisfaciendo , qukm facit ignobilius peccando tamcn ifte aftus conuertendi meDco per amorem in fuo formali , non eft maius omni crcatuta,nec amor crcatus Chrifti fuit infini:

tus ,quo dilcxit Dcum. Vnde ipfe vult omnino habere infinitatem , vbi nulla eft cx formaU

ratione

ei.

qu6d tAUtu modm

dicit

,

amorem nobiUoris

buit fatisfacete pcr

amor ergo

j.&d.i^ .quaft. i

Anfelmividenturaliqua efle dobia. Et prim6 yidetur dubium eflc , quod redemptiononpotuit efle, nifi permortem Chri-

SEd

fc;

crgo

HO

C

S

VM

LI

IV.

fuit neceflitas flc tedimi.

Prxtcrca ,non cft alia ncccffitas ,nifi confcquentiz , fcilicet pofito quod fic ordinaucric ipfum rcdimerc ficut fi cutro , moucor , in qua ncccffitatc ftat qiiod anteccdens fit fimpiicitcr coiitingcri$,ficut contingcns fuit ipfum pracui:

deri pafliuum

;

nulla crgo neccffitas

,

confe-

nifi

quod fipraeuifus fuit pati patetam ameccdens qoim confcquens fuit

quentia:,fcilicet

rctur

,

fcd

,

,

contingens.

Prxterca

nuUa

,

manum rcparetur

:

quod genus hu-

eft ncccffitas

ergo nuUa

eft neceffitas

qu6d

Confcquentia patet de

Chriftus paterctur.

Antacedens probatur ,q'iia fi fic , hoc non clTer, quia homines prsdeftinati funt ad gloriam,

nem

intrarc ,nifi per fatisfadio-

contingens,

hominis ab xtcrno Deus contingenter prxdcftinauit homincm , & nuUo modo ncceiTari^ ,cumnihil opeietur rcfpcdlu aliquorum :

non

fcd prsdcftinatio

ncceiTaria

cxtra

non

fe

,

cft

ficut

ordinando iUa ad bonum , fic potuit Nec eft tnconueniens homi-

,

pracdcftinafle.

ncm

:

rcconciliari

,

Anfcilt-

z.

fatisfa-

fitie

dionc, in 4. dc Pceniientia tangctur de hoc. Scd dato quod fai isfadio rcqniratiir , non requiritur ncceflari6 qiiod fati<.faciens

iUo articalo

,

Deus

fit

Dco

fit

pro quo peccarc non debuerat

,

cteatura.

nifi

,

vt dicit in

vbi dicitur quod nonfatisficri poper aHquid formaliter maius qu^m

teft

,

Credoqnod

fakia fua

,

qnod eft

tota

gratia,non

eft

vcrum qu6d oportet fatisfaftionem pro peccato ptimi hominis excedcre totam creaturam in magnitudine , & pctfe(ftione fufFeciflct enim ;

obtuUfle maius

bonum Dco quim ,

iUius hominis peccantis

per grati.irp datam

,

&

fuit

tanium,quia

fi

malum

Adam

charitatem ,'habuiflet

rnnhos acSlus diligendi Deum ptopter fe ex tnaiofi conaru liberi arbitrij , quim fnit conatus in peccando taUs dileftio fuff^eciflet pro peccato fno,& rcditnendo, & rcmittcndo, & fuif-

vnum

,

vcl

,

fet

fatisfadlio

quod

dcbuit

peccare tura:

,

;

&

tunc hasc propofitio cft falfa, Deo maius Omni iUo.pro quo

off"crri

non debuerat.

pro amore creanon debnit peccare,

S.cd ficut

vt obiedli diiigibilis

ita iatisfaciendo

tjUitfi,

,

,

D, Thom.

tantamgra-

Oxon.

in

14, art, j. eflque

1

a^ualitatem.

Do&or

rigore iufiitit

,

&

^.dift.

1

j, quafi. i.

^.part.<juafi.\. art.i.Caiet, i.i.

tamen T). 'Thom. cum

communii fententia. Negat hanc pojfe effe fecundmm

Jttii

tenet oppofitum ,fed locjuendo de

putat neque ipfum Chrifium fatisfa-

cere potuijfe.

COncra illud

, quod dicitin quarto articulo, qu6d non nifi homo Dcus debuit fatisfacere ,hoc non requirirur abfoIut6 nec eft neccflarium, quia vnus , qui non cft dcbitor^fatisfeciflct ,

fic,fi

placuiflec

bonus

ofFerrcdebuit.Dco aUquid raa-

II. Totuit aliut fro homint

Jatitfatn*.

Deo. Vnde potuit vnus Angelus

fatisfacere off^erendo aliqoid placitum

Deo

pro nobis , quod Deus ipfe acccptaifct pro omnibus pcccatis , cum tantum valcat omne cteatum oblatum , pro quanto ipfe Dcus acccptet , non

&

tuit fatisfacere

Circa ea, quaf dicuntor inarticulo

Deo homo

cenfentit

ergo nuUa fuit neccf, ficut ncceius

prxdeftinationis.

cet poflet

tiones^DoSloris hic

plus,vtdi£l:um

nifi

,

fiws abfoluta cius rcdemptionis

lO.

ratio eft, quia pofjet homoaccipere

;

tiamgratijicantem,
praifuppofita

frufttari ^ bcatitudine

pra^dcftinatione hominis

gratia

fe.

nifi

& lapfi non poflcnt

homo {Deofic ordinante) Jatisfacere pre , accepta ad id khundanti

Pojfetpurtu

genere humano fitfficiemer

eft.

quod vnus purus homo po- Turus hom» pro omnibus , fi fuiflct conccptus finl flccM» fine peccato, ficut potuit de poffibili operc Spiri- ciniift foPrstcrea

rus fancti

,

,

vidctiir

& matris, ficut Chriftus fuit & Deiis ;

dediflet fibi gratiam

pere

,

ficut dedit

fommam quam

poflct rcci-

tuit

(^

iibi-

rnri gtnut humttnittl».

Chrifto fine meritis pra:cedenti-

bus,exUberaIitate

Dei,&

talis poiuiflet

meruifle

delctionem peccati, ficut & bcatitudinem. £c quando dicit qood tunc obligatcmur ei tantum

quantum Deo , falfum eft,quia quod haberet , totum cfTet a Deo, obligaremur tatnen mulrum fibi, ficut

obligamut beaiz Virgini,&

&

fumme Deo tanquam

ei

,

a

Sanftis,

aliis

qui merueront nobis;femper tamcn

,

& finalitcr,

quo omnia bona

aliotum proueniunt. Pra:terea,vidctur (de poffibili dico,)qu6d qui-

quia data fuit gratia pritDa fine meritis cuilibet homini, qoia licct hoinoquilibet fit filius ira;,dat tamen Deus mod6 libet poflct fatisfacere

pro

fe,

An

quUihet

fofjit

Dtofic

voltnti

fr»

fijatisfatirt.

&

cuilibet fuam graiiam fine merito primo , tunc mercturbcaritudinem;ergo potuit etiam meruifle deletionem colp«. Rcfpondco erpo ad qoaeftionem , qu6d omnia bacc.qo* fadla funtaChrifto circa redcmptionem noftram , non fuernnt nccelfaria , nifi pracfuppofita ordinatione diuina,qua fic ordinauic

facere,

& tunc neceffitaie confcquentiac

,

nccefla-

rium

It. Kifcluti» qutiftionis.

Chiifto pati.fed camcn totum fuit con-

rium

Af«r<-.}.

tingenSjfjmplicitCi ik antcceJcns,& confcqui.ns.

Lttc* S.

lo»n 5.7-9.

fiiit

Vnde credcndum

qiiod

cil

homo

ilte

palius cft

Omni» qn* proptei iutbtiam. Vidit cnim mala ludacotun,, (tntigerunt qiia: fecerunt , & ijuomodo inordinata aftcdione tn pnlfitn*

futrunt

libl-

r» Chrijlo,

non permittcrcnt inSabbatis,& tamen extraxe-

afficicbancurad legeni fuam, vt

hominem curari runt ouem & boucm

&

de puteo in Sabbato omnes ab illo erro,

,

inulta aiia:&: Chriftus voluit fe reuocare per opera

,

&

fermonem

,

&

maluit

mori quam tacere tunc cnim veritas fuit eis dicenda , & ideo pio ioftitia mortuus cft. Tamcn dc fado fua gratia pairionem fuam ordmauit , & obtulit Patri pro nobis , & ideo muhum tcncmur fibi cx quo enim potuit homo aliter fuilfe rcdcmptus & tamcn ex libera voUuitatc , (ic rcdcmit, muhum c' tenemur Sc amphus quim fi fic ;

;

,

,

ncceirari6,& non ahter potuilianiis fuilfe rcdempti. Et ideo ad alliciendum nos ad maiorem fui amorem pricipne,vt crcdo, fecit,&. quia vo-

homincm ,amphus Deo teneri ,ficut alihominem ia. poftea inftruxiftct eum in difciplina, & landitatc, amphiis eum genuiifct tantum & obligaturei, quam alius fibi feciilet alia,& hasc cft congruitas,& non fi

luic

quis primo gcncrairec

,

fi

,

neccflitas. ytafelm. iMfonitHT.

;

i

Apo-

principaic dico ftcundiim

Ad primum

flolum id Hcbr.i. Nunejuam Angelos apptehendit, Ai nrgum. primum. fedfemen Ahraht : 8i ad argumentum , qi.od henc Sin£ului Ancontraeos qui dicunt fingn|.>s Angcnon

concludit

,

&

vn»m ^i'

hoc crtdo ciFe los ciTe aiterius fpcciei ab alio , fa!fum,&idc6 non ceciJit ahqua fpecics tota

tiim.

Angclorum, quamuis forre Je q.iahbet

eonliituit

tenfo

finis

,

&

noftri,quo dilexir nos propter

Dcum. Ad aliud quando ,

arguicur

perionac fuit maius

fio iftius

,

quod minima \x- Ad

malum quam om,

qu^r-

tum.

niapcccata:dicendum quod hoc probatpropo, quod aliicr potuir rcdemifte, quam per mortem.Dico tamen quod lifio illa valuiilet tantum pro quanto fuit acceptata, Ad aliud , dicendum quod peccatiim occiden- Adauintum. tium potuic redimi,caracn Anlclmus dicic vt (upr4 patcc , quod fcienter non potucrunc occidiire eum;iameu non credo illud, quamuis eum Dcum pervnionem fciuiftcnc, pocuident camen ipfum occidiire , & falcem fi fccificnt , adhuc eorutn pcccatum elfet remcdiabilepcr paffionem , quia plus dilexit Deus paffionem acceptando, qu^m malum eorum odiftet. Vndc non potuctunt ha- Dtmontsnon builfeadtum ita deformem in malitia,ficut fuit '"fiii^Jf'"' "!°"'^ adus quo Chriftus voluic pati bonus in bonitatemoralijquia adus habuit bonitatem, non fo- fcuiffent «uls lum cx volitiua potentia.fed ex futnma charitatc, effet. qua voluit mori & aliquo modo habuit bonitatem cx pctlona illa fed a6lus aliorum malus non

fiium

,

^

,

,

,

,

hibuiilet tantam malitiam ex habitu prxcedente

dcordinato.Et quod Apoftolus dicit,i.Corinth.2. quod fi cognouijfcnt nunquam dominum crucifixiffent: dico quod loquitur non de ludiis, fed de princi,

autem volumus fahiare Anfeh-num , poftumusdicere quod rationes fuaj proccduni (uppofita diuina ordinatione, qua fic ordinaucrit homincm redimi,& ita videtur procedcrc, quOd noluerit ex ordinationc fua minus acccptaic pro rcdemptionchominum,quimmortemfilij tamen nulla neccflltas abfoluta fuit vndc in Pfalni. ly. dicituT: yipudeum copiofa eji redemptio. Si

;

gilui

XXI.

Lib.lV. Diffinaio

50Z M*tth.lt.

Tunc tcnco

ciderit aliquis.

quod quiafpccics hominis

(tiuifTcnc

,

huiuani generis, fi

potuiirec.

tieri

(pecie ce-

illam refponfioncm

tota cccidit

, fcilicet dasmonibus , quia fi prim6 ipium fuiffc verum DcHm,non inftigalfcnt homincs ad cius mortem,quia bonum nolcbant ipfi cucmfTe , quod fuit redemptio humani generis. Primo refpeiStu quando hoc ignoraueiui)t,inftigaueruot ludacos ad euis mortem:quan* do autem icMcrunc ipfuiij ciTc vcrum Deum perfuiferuntoppofituu). Vnde vxor Pilati mifit ad C im di<^eits,Mat(h.i7 Nibil tihi criMffoilli : multa eriim paffa fntn noEle ifta in vifu de eo, Bcnc tamen voluiilenc ipfum eilc morcuum fine redempcione

pibus muiidi

,

ma-

ideo

DISTINCTIO XXI. Q^ iESTio

gisdebuit rcpirari. Similirer alia refponfio ibi data accipitur ab Anfelmo, ideo poceft ctiam ilb valcre , fcilicec

De Chrifti

Vnica.

mortui corpore.

quod homo peccauic fuggeftione Diaboli,qux fuit alterius rationis,& Cuggeftione vxoris

fortenon

ita efficacitrr fecii

licct aliqua tentatio

ri;non tamen

,

&

ficut

hominis

i

^ tertium. AHut

^uo

rnodo pafjioni ftt litr.

UuiM-

hieart.

voluit Dcus.

,

ficut loqaitiir

,

qux non accidunt

Philofophus.

1.

«r/.j.

Hzm. quedlib. 11. qutft. ix. Eodem fcime robdo habctur

qiixltio ia Oxouienii.

hanc diftindioncm vigequa*ritur , Vtrum

primam

Qiiod Nacura nihil inccpit,

refurre6lio nonfuiffet accelerata.

pafllo-

fic

quod non

vidctur.

poteft perficcre ex 6.Phyftcerum,text.()\.

i.Metaph.te.xt.i.ht accipitur ex ejuoi intpeffihile eft effe

,

illa

propofitione,

impoffibile eftfieri.Ccd

anitna

Vn-

corporc naturaliter, quia cx tapaffionc anima habuit naturalitcr a corporc li ergo nacura habuic illam diifolutiofeparari

de Paulo Ad:. 9. Ofiendam ei eum pati pro nomine mee. Noh

ncm confnmmarc,& hocnon cftnifi rcfolucndo corpus in elcmenra & mc dium, pcr quod na-

,

concomitantcs atflum virtntis acceptata:

funt magis meritoria:

,

qnam adus

tantijm.

dixit Saiu;»tor

quanta oportet cum agcre.

Chtiftus voluit

fic

pati

,

QufSd ergo

proccflit ex

amorc

in-

I.

Argumira,

corpu» Chrifti fuiffet putrefaSfum ^fiprimHm.

ex vir-

Tamen

,

dixit

qudft.^

fitnam

&

aitanta eportet

} part.

Irca

qu^madus virtutum circadele(ftabile feparatim. Vnde aftus circa triftahile eft magis meritorius, quim aftijs circa deledabile & paflTiones vo-

de

i.D.Thom.i p.^uijl.^i.art.i. Rich,

ve-

nes pcenales,& pra:cipuc mors, quando cft cx adu imperata , cft laudabilior, virtutum accepta,

luntariac

hxc

m

quift. 11. itctn

vt diftingui-

Dicendum qu6d

loqucndo de aftu virtutum

tur concra pnffiones, tute

Suat

i,

diUta?

Et quando dicit quod adus funt

laudabiliores paffionibus. cft

Chrijli futjfetfutrefa&umfi

refmreciio juijjet Ahnf-i p.quiti.19

Ad fccundum pvincipalc ,dicendum quidper bonum vellef otmt fatisfacere, fed tamen aliter

rum

corpw

Dia-

bolo.

Aifeeundum

Ftmm

ruina Lucife-

fuerit aliis

ita efficax

;

Angehis malus.quia

fuit dilfoluta k

;

:

turaliter

deuenituradhoc,eft putrcfadio corpo-

tis;cJ20;&c,

PMtcrca.

QuzEftio Vnica. SecunJitm.

verbdm afTumpfit paffioncs naturx viuat,quando Chridus fuit viuus vt efuriuit , Sc PraBterea

,

:

fitiuit,

&c. ergo

na-

fimiliter aflumpfit paffiones

&

paffio nalurx mortux,quando fuit mortuus , turalis corporis mortui eft , quod putrefiat er•,

go,&c. Contrll,inPfalm.Tj. Nfn dabii firtElum tMUtn videre cerruptionem. Et Petrus in Adtibus Apoftolorum hoc allegat,cap.i.& i j.& Damafccnus hoc vult cap.74.

Ctntri-

505

1

Patet,quia corpus eiusfuiflet fic pra^feruaium ^ putrefadionc , quia Vcibum aflumpfit materiamindilfolubiliter, &vniuitfibi cprpus illud non noindiflbllubiliter ,& eadem vnione, uo miraculo fuiflet corpus przferuatum ^ corruptioncjhoc autem quod Verbum vniuit fibi corpus indiflblubiliter , capitur a Damafccno,

&

lib.j.cap.iy.

Contril illud vltimum didum arguo : Nam 4paffinum naturaliter approximatum adiuo na- Keuo mirachIo

iiDfedinon impedito percaufam fuperuaturaretur futrelem, naturaliter paiicur ,itaqu6dfiimpedirctur f»lHo corftri* percaufam fupcrnaturalcm, hoc cflet miracu- Chriftifi rt-

turaliter

c H o ;l I V M. SententtM Henrici & aliorum e]uod Chrifii corpnt s

,

fectmdnm

ettu/iu inferiores fuijfet

minoignis ambuIantibus:fedhoccorpus Chtifti

in hoc conuenit

pcr fcparationem anima: fuit paffiuiim naturali-

huit intrinfecoi corruptionit caufas

;

T)eElor,fed in eo, quoddicitur corrupttonem fuijfe imdijfentit clare conueniens

pediendam amitjuo miraculo,

l. D. Thtmt

&

Bon»Ment.

CorpHS Chri-

AD

fii futrefieret

Jifibi reUn-

qiurttMr.

&

benc quamum ad quarftionem dicitur, hoc,qu6d aliqua funt futura fecundum cau-

quod quantum eft ex parte illarum caufarum,prouenirent,nifi impedirenfur j & fas naturales,tta

alia

dicuntur

naturales

efle

qux

,

futara

fecundum caufas faper-

polTunt impedire caufas natura-

&

les, n^ producant fuos effcdus , fi aliquid talc compararetur ad has caufas,& ad illas,fimplicirec diceretut futurum fecundum caufas fupernaturales , non quod eft futurum fecundilim caufas inferiores impedienda$:ficut fi funt duac caufa: naturales , vna fuperior alia , fecundum virtutem,qua; poteft irapedire aftionem alteriusjtunc id , quod eft futurum rcfpc£tu caufae faperioris,

&

&

dicitur efle fimpliciter futurum,& non illud, quod cft futurum fecundtim caufas inferiores, qux impediuntur quantum eftex partc fua. Quia ficut

vnus Plancta refpcftu

prijuiac,

&

fecundum

caufairratcm fuam producit pluuiam adducendo

humores,v^l vaporcs humidos , ctfi fit alius Plancta in alio figno habens contrariam virtutem, maiorem , proptcr quam impediatur virtus

&

alterius. Si

ter,quia

tunc quxritur vtrum pluuia

erit cras,

non , magis dicendum qu6d non qu6d fic.

vel

,

quim

&

fecundum caufas fuperiores, vel infcriores?Exemplum ponunt ifti de hac opinione de

:

propter mcrita fua

ergo mortem fuam fecundum caufis inferiores , & tamen fuit impedita percaufam fuperiorem, &ideAfimpliciter noti fuit mors fua protunc. Sic in propofito, corpus Chrifti poft morten? habuit caufam in-

diutius viaeret.

trinfecam

,

&

Prasdisit

extrinfecam puttefadtionis

,

fic

riret

;

.Non dabisJanElum tuum

videre cor-

Verbum

quod non nouo miraculo

fuiflet

&

per eonfc-

dicunr,

hoc faAum.

pcr

eflc, nifi

nouum

ficut

impediuiflct

;

Prasterea ,in naturalibus eft duplex procenTas, eft in fecunda quacftioncde rationibus feminalibus *, vnus afccndendo , alius *Ini.d. it defccndcndo. In afcendendo proceditur ab im- quxO.i.

ficutdiflum

&

& illud imperfedum , k quo proceditur,habet rationem feminis , in quo quidem proceflu nullum gencratuqj habet ejfe fixum antequam perueniatur ad vltimum terperfedlo ad perfe£t:um

minum faex,a

,

& ficut I

quo


quo

,

illud dicitur efle

femen

incipir talis afcenfds

incipit rcfolutio,

,

in illo

ita dicitur

& e contrario in de-

Siergo Chriftus Verbum prim6

fuiflet

vnitum fanguini,& fanguis pctficeretur naturaliter

,

ficut

mod6

in generatione aliorum

naturalisproceflbs

lum

rupti^nem.

Quantumad hocputo quodverum

,

patientia naturalitcr

fuiflctnouum miraculum, illas adiones fic fi Vcrbum poft feparationem animae impcdiret ne patereturagentc naturaliapproximato , fuiflet nouum miraculum , nonobftante vnione ad Vcr-

miraculum:ergo

fcenfo.

j

&

,

cnim non poflcnt

hasc

ptopter caufaro fuperiorcm impedientem adiohem illam naturalcm , quia corpus rale fuit fandificatum ex tali vnione, dicente Pro,

. I

vixit,

&

proceflu

phcta , Pfal

fi

approximata:ergo fi non tunc egerunt ad putrefadlioncm , hoc fuii per nouum miracuium , ex hoc , quia a<%io eorum fuit iropedita pcr caufam fupcrnaturalemjvndclicet fucrit vndummyrrha aloc , qux din potuerunt feruafle corpus ^corruptione,noo^amen femper. Sed ad hanc rationcm aliterdiccretur forte,tamen retincoeam vfqueinfinem, quodpermiraculum fuitimpedita putrefadio , quia hoc fuit per caufam fupernatucalem,& hoc concludit ratio. Sed ex hoc non fcquitur qu6d nono .miracu5' lo fait illa a^io mtitua impcdita, fcd eodem mi- Si claui nttt Itderent raculo,quo vniuit fibi corpus. Contril : Verbum, Chriftum , quod aflumpfit jcorpus', non impediuit quomi' fuijfet nonus agcntia pcr violcntiam agerent in illud cor- Hum miratti' pus viuum , non obftantc vnionc ad corpus vi- lum. uum,qii6d fi impediflct , fuiflet per nouum miraculum,vt quod clauus non cxtrahcrct fanguinem, ncc larderet ipfum.ncc etiam qu6d fitirct cfu-

quod Chriftus fuiflct mortuusin fcnio.verum tamcn cft,qu6d non fuiflet corruptum, & putrefadlum

:

quando

quens fucrunt agentia

bum.

decim annos;vnde prxmonuit eura de morte fecundum caufas infcriorcs vt talis admonitio effic

,

& habuit prin-

Ezechia,cuidixit Ifaias^cap.jS.quod morcrctur; qui tamcn poftqullm plorauerat, dii^um eft fibi ^ Domino per Ifaiam,quod vltra viucrct pcr quin-

vt

glorificatura gloria animae, cui

tunc in tridup fuit glorificatum , cipium intrinfecum corruptiuum

fi

,

diUt».

enim corpus illud fuiflet hoc non fuiflet de nouo miraculo,im6 miraculum fuit,qu6d gioria anims non rcdundabat in corpus eius,fed quando anima feparabatur , & gloria eius non redundabai in corpus, non erat miraculum;nec corpus

poffibilc

occafio orandi

fuljfet

&

Et per hoc foluitutalia quzftio,qua quacri fopoffibiLe, quod cft let,a.n dicatur eflc futurum,

fet fibi

non fuit

tunc non vnicbatur

glorificatum

quod nouo miraculefieret.

Opini»

lura, ficut patet Daniel. cap. j. de pueris in ca- furreBte

corruptum, quia ha-

proceffimi in

habcret fuiflct

ej[e

fixum

,&

fi

Verbum

nouum miracuulm

fuiflec

qu6d fanguis lerminum vltimum,

afcendcndo ante

,

impediflet il-

j

,

crgo ficin dcfcendcndo.

Lib.IV.DiftinaioXXII.

504

dendo.n Verbum {mpediuKTet illum defcenrum, fecifTet aliquid eorum , antc vltimum tetminum habere fixum ejfe , hoc fuit per miraculum nouum ; ergo qu6d corpus Chrifti non

nicatem; quia tamenilla in feparationeanimx Ik corpore , defiit eiTc, quia tanc humanitas non

nouum

ponaiurconumpi^ficut fi fenio,& nonefTetimpedita corruptio per nouum miraculum , depofuiflet corpus illud idnen ^corpotis talis.

&

tendebat ad corruptionem

,

hoc

fuit per

miraculum. Prajterea.in corpore Chrifti vera fuit

augmen-

& nutritio & diminutio itaqu6d partes fluzerunt, & refluxetunt fed tunc impediiTet ,

,

non fluerent , hoc

fuiifet per

non

DISTINCTIO Qjl

eis,

Vtrum

^

Pttm»fcen.

uina

ficut

,

ligatut

trum

fic

corrumpi.Imo dixit

in fine

ne Chrifti paci. Dico tunc quantum ad iftum articulum,qu6d verifimile eil qu6d etiam fi fuifTet mortuus in

qu6d cudodifTet Deus

tam

illud cdrpus

fanAum ab omni cotruptione , & putrefaflione, voluntate diuina prohibenteagentia naturalia,

ne agerent ad eius putrefa6lionem,& illa volirio circa nouum obieAuro , fuiflet miraeulum noaum. Suadetur per iIlamau6ioriiatcm,Pfalm.i j. nen ebibis fanElHm tHum videre cerruptienem ; fed fi non nouo miraculo conferuaflet corpus i corrujld»rgHm. frimum.

it facram.fart.x.enf.vU. Alenf.3.^. qui!l.\9.mem.\Xi Tho,ni j f.jiufi.i.ttrt.^. qutfl..^o, Mrt.4 ScRich. hicttrt.i. Durand.^tt«y?.i'. Gabr. qutft.i. Suar ifMrt, tom.i, ii^.-j.feH.S. Paruni difcrcpat tetcus hic ab Oxonieufi.

^

R c A hanc diftindkionem vigefimam fecundam quzritur Vtrum

I

,

Chriftm fuerit home in triduo fic videtur : Chriftus fuit

in propofito,vt

didum eft.

Ad fecundum ,dicendum qu6d

Chriftus po-

afliimpfifle pafllones corporis

porii mtrtui,

ficHt vlm.

pfit illas paffiones viui

sjfumpfit fxjftents eor-

Qu6d

ficut viui

,

fed

non

profecerunt nobis, fi

fuit

,

quiatales pafliones eius

& per illas meruit nobis

airumpfifTet pafliones mortui

nem,

&

putrefadionem

,

&

,

:

fed

vt corruptio-

huiufmodi

per hoc probatetur verus

elTe

homo

,

& vi nobis

triduo;ergo Chriftus fuic Confequentia probatur ; tum, quia arguitur ab inferioti ad fuperias afHrmando ; tum, quia ex oppofito confequentis fequitur oppofitum antecedcntis. Prxterea,Chriftus in triduohabuithumanita- Situnium, tem;ergo tunc fuit homo. Antccedcns probatur dupliciter. Prim6,quia habuit animam , & anima eft tota quiditas hominis,quia forma eft tota triduo.

quiditas termiui

Philofophum

7.

cuius eft,ficut probatur per

,

Metaph.cap.

& Philof.8. E

t

De

vnitatedefini-

& per Commcntatorcm ibi.

tionis,text.?4.& 55.

hic. epertet

autem non

lattre,

&c. per

Ad

rationem in oppofitum,quando dicitur, quod »0;? dabfi fantium tuum videre cerrttptienem,8cc, dicendum qu6d hoc verumeft de fadlo, ti Chrijlui morereiur necdediiTct^vtcredo, fi mortuus fuiftet fenio. n»n futrtfi*' Quando dicitur pro alia opinione , qu6d per rtt liut tW' Damafc. indiftblubiliteraftumpfit, vt etiam corfm. pus non potuiftet cortumpi ex virtute illius .

vnionis.

Dico quod non

inalterahiliter.

Vnde

fi

dicit indifp>luhiliter

inueniretur

qu6d

,

fed

illud,

quod alTumpfitjnunquldepofuir^dicendum qu6d hoc verum eft manente illo quod aftumpfit fed ,

cedens patet , quia

Tirtiutii.

i\inc

animam habuit

,

& cor-

pu$:&hoceft totaentitas humanitati$,& hominis

:

quia corruptio

non

eft nifi diflolutio

vnito-

duoentia,&iIIa habuit etgo in triduo habuit totam cniitatem

rum;ergo tanium

ibi fueruni

;

humanitatis.

Prafterea,Verbum fubfiftens inaliquanatura Slfrtum. creata denominatur ab illa;fed Verbum fubfiftebat in aliqua natura crcata ; fcd Vcrbum )n tri-

cOrpus, , nec denominabatur ab aliqua nec corporeura , natura , ficut k natura humana ; crgo tunc fuit

totum iIlud,quoda(rumpfii,defiit eftepercorruptionem alterius termini , non eft verum ;

&

licec alTumpfit

&

homo. non habuir animam vniram corpori, fcd compofitum non cft nifi vt forma perficiat materiam ; ergo ciim in triduo anima non perficiebat corpus, non fuit tunc homo. Contrk

vt

,

formam materiz,

SCHOLIVM

I.

;

fi

ide6

Tcrti6,idem probatur fic:habuit totam entita-

tem,quz fui|humanitatisin triduo;ergo habuit humanitatem. Confcquentia patet,quiahumanitas non dicit nifi entitatem, vcl cntitatcs. Ante-

duo non dicebatur anitnatum

meruiifet. 8.

?'"»""».

ftus in

homoin

nihii

,

profuiiTent nobis.fed pafliones viui afTumpfit, vt

t.

Argumtnt,

Chri-

tates ad hoc.

mortui, decens qu6d illz pafliones infuiiTent ficut aliae,& ide6 non per miraculum impediiur,quando fuit viuus.quia aifum-

»««

?

Ad primamrationem patet per przdi<9:a,qu6d naturaterminatquod incipit.nifi impediatur, &

tuitTet

§>if»rt

in triduo

Comment.ibidem. Vnde funt ibimuItzau6);ori«

ftCH»'

dum.

homo

ptione,fequere(ur putrcfadtio.

fic eft

^i

XXII. NICA.

Hugo viftorin. /»J.i.

Damafcenusjvnde intelligitur qudd neunaturam fit vertibilis , nec eiiam

63.cap.qu6d permittebat carnem propria pallio-

,

V

O

mortis ?

in aliam

& qu6d non poflct

fenio

I

Chrifiu4 fuit

aheraabaliaeftalierabiliSjficut patet ex di^is eiufdem ibidem , non autem quod dimittatur fibi,

Htfolutia

T

JE S

&

Et loquitur ibi de natura humana , di> ibidem patet. Si crgo velit arguerc illa aud^oritate, ergo indilTolubiliter aflumpfit naturam humanam,& ita femper fuit natura humana vnita Verbo ,& per confequcns nunquam fuiflct mottuus. Oportct ergo quodaliter intelhiliter.

Mxfonhur

quam tamen nunquam

illud depofuiftet^fedfi

quiaDamafcenus in principio inalteraillius cap. dicit quod incenHertihiliter , WiVfrfueratvnita ,& non dicit quod indijfolupro

facit

,

manfiirct,

nouum

miraculum. Per nouum miraculum fuiflet ergo qu6d corpus eius non tendebat ad corruptionem. Prxterea, hoc quod adducunt deDamafceno,

(>,

quamdiu corpus

fi

;

partes

humanitatem aftumpfit

dimifit.Sic

fuiiTet in

tatio,

qu6d

fuit; ide6

nuuratD humanam,& huroa-

Sementia Hugonit

&

Magiftri , Chriftum fuife

hominem in triduo mtrtis,ftiadetur,^uiafoU forma efi quitUtMi^Hod mnltu frobatHT.

Ad

*«"'» »fP»f,

Qu^ftio Vnica. De hae D.

re

fhom

p.i.q7S

a-4-

in 4.CI.44

&

p.}.q.5o.a.4.

AD

hanc quacdionsm primo refponclendum eft , quod Thcologi non tradant an Chriftus fucrithomo uuriduo, quantum ad vim fecmonis, vcrum fcilicet f^p^erius przdicetur de in.feriori,nuc inferius Ht, ii/ie noh f^d cradant an :

homo exiftcns iii cffefucrit bomo exidicuni Hugo,& Magiftcr.cap.vlt.

C H O L

S

V

I

S05

M

II.

Probat Chrifium Honfitijfe hominem in triduo ex multit ratiomiM prchat ma-

&

t^ugufi.ctr Damafc.

teriam

dequiditate compofiti.

ejfe

Chriftus in triduo fucrit

quod Chriftus tunc

dlu,ita Hujra httfe

ftcns in aftu:&

quod

tPHtm.

enim de Sacramentii lib. i. parte /ieuneU ponit quod Chriftus in iriduo fuit homo , quia dixit quod homo non eft nifi anima vtcns corpore , & quia Verbum fuic vnitum animz poft repaiaiionem animza corpore,idco dixit qu6d Chriftus in triduo fuit homo. SedMagifter fuic mocus alia de caufa , dfxit enim qu64 vnio iftorum , fcilicec animzjSc coiporis ad Verbum,eft formalis catio quare Verbum dicitur homo, licer non vniantuc (ic:moii taraen diuerfa ratione.Hugo ,

Opini» tt*iijiri.

intcr fe,& quia in tciduo fucrunc ifta vnita Vcc-

bo,ide6 in tciduo fuit Chriftus homo. |Qu_ant6.Ti ad Hugonem , aliqui cefpondcnt Ofitt.

^

Hug.

aliirum

fequncmm. frim* Huitnis,

B.ut>o

cum

quod focma eft

eo, diceies

& qu6d matcria

nihil

(it

oftcndunt per rationcs

tota quidicas rci»

de quidicate

& per

non

lunt.i natuca

funt

e(Ce.

&

,

qu

hoe cniin

,

& non eflc per fc & fic eftet ,

ijuod qnideFi, eft

,

fccndi illud

,

cuius cft

ignota

diiiii fc

eft

contra Phir

codcm.

in

Prarterca

;

principium cogno-

maceria aucem

ex 7. Metaph.

,

pcrcincc ad quidicacem

eft

fccunr

ergo non

text, $4.

ihud

habcac p^r

lic

Quod

fe

^uodcjuid

lit

fed materia pro-

;

, materia ,& forcrgo prqhl.bcf ne quod quid, per con-

hibei ncfMo^/^Wc^coraporiti

ma,

crgo hibet ^uod cft, pcohibct n;

idcm cumcocuius

fic

cft

idcm cum ^onipoiito

;

&

componcum

habeat pcr fe fequens matcria non eft pcc fc dc quiditatecom-> pofici. Minor pcobaiur per Philofophum , 7. Afetaph. injinecapituli de vnitate definitionu

& i'\.&

41.

materia , non ius S^»rta.

,

f.20..

Vbi dicicur quod in conceptis cum eft idem ^uod^iud efi , cum co cu-

eft. ,

hoc funt multac

ad

at^flpiira-

Philofophi 1» y.Metaphyfic. cap. De vnitate definitionis , text.y^, &ficundo animalium , Anites

R)a fubftancia eft animaci

^uid erat ep

,

igitvLt

,&

fpecics

quidit^s animalis

,

eft

&

«juod

tantum

anima. Itcm,ibidem,tcxt. 9.
tumhabet Jpeciem vr^mijuemque ,fid materiale nunquamfieunditm fi dicendum. ltem,in eodem text.^o. quzcunque funt partes, vt maceria

,

& in qus diuiditur

funt pofteriora

fed illa

}

quz

,

vt in maccriam,

pertinehc ad defi-

nitionem fum priota , in cancum etiam iftam opp«ficionem volunt defcndcre , quod fi cadem anima vnirctuc altcri corpori , circt idcm

homo numero ditas

numero

,

,

quia manet in eadcm quidi-

c^m anima

hominis. Scotieper.

fic

cota

quiditas

j.cap.^.

&

14. ioluens

Przterea

,

,

concra eos fpecialiccr arguitur , qui M»teriam

eflendi album.circumfcriptw

ergo forma ignis

fit

quocum<juc

alio

:

ej[e

f»rttm

quiditatis.

fi

totaquiditas ignisjergo for-

ma ignis ciccumfccipto quocumquc

alio, cft fuf-

ignem crgo pofTct cfTc ignis manentefola forma ignis,& non n.atcria ,quod falfum eft. Vnde fecundum iftam viam , cfTet dicendum quod materia nihileft^fed.quod fit ea-

ficiens ratio cfTendi

;

den? efTcncia ciim forma. eft increata,

non habet

^cft incaufacum

\ cccininis

incrinfccis.non.habec caufas cxirinfccas ,

quz non

;

6.

fed illa

includic matcriam vc parcera

fui.cft incaufataamateriaincrinfecqergoillaef-

fentia

non habct caufam naturarcm ctgo fubnon habet materiam vt cau;

ftantia materialis

fam,quia

eft

incaufata a materia.

Przterca,enscompIetum,& pcrf;cftumin aliquo gcncre non vnicur alicui nifi pcr accidcns, quia non poccft faccre vnum per fe cum alio,nifi quod vel cft pocentia , vel adlus fed fi a quiditate rei excludituc.inateria,ita quod quiditas rei fit tantum forma, tunccum formafii enscompletuni ingcncr^.vt tudicis, ficut & quiditas ;

,

quz non eft pet fe

ma nulli vnum pec matecia fura

,

potcft vnici

detecminabilis , eigo foc,

nifi

ad conftitucnduni

accidens;ecgo hicignis compofitus ex fociria non ecit pec fc'eiis ,'quod fal-

&

eft.

Pccterea , illud qiiod non includit aliquam quiditaiem alicuius genccis , nec pcr fe includituc in quiditate alicuius in genere, non eft in gencr? .pcrfe.jtjecper reduftioncro, quia quod per fc eft. in gcnerc, includit quiditaccm ali-

quam
Deus.

Tom, XI.


Hugonit,

&

dicunt qu6d matecia

rei

Pra;cerea

lib.

,

efTencia

1» diSlit fecHndkm /i, idemefi^uod

^uideJt.cHmeo fCuiusefl:

Sext»,

Pr£cecca,Damafc.

Meiaph.tcxt.s

nc

,

,

obicdionem hzrecicorum.quzrencium quoraodo omncs homines funt vnius naturx,dicit quod hoc ideo,quia omncshabent animam,& corpus, quz pertincnt ad naturam huraanam. Idcnn Damafcenus ,
caufam ; ecgo cuius

^uidefl,

&

Ma-

Opin. giflrt

minii nomen.

Przterca terti6 Hc Illud quod pec fe habet qited quid efi y)mbei iHud idem (ibi , quia ex 7. f.

,

KtfelHt

ciimtfivtrumque coniun&um babet ho~

Prztccea:cuius edrentia

rei.

:

§!Mint».

,

ficut eflentia albedinis eft fuflSciens ratio alicui

nacucalibus

non ciTe , cuius principium eft mate-

djias poteft eftc,

lofophum

p6ft

& in his,

eftc in

generabihs,& coccuptibili$,quod Sttundd.

parum

corpore

& a cafu, & ab acce, quia pof-

res poteft

riajd ergomatecia pectineac ad quiditatem, tunc

r

animafiUtfifiquid ex animaconfiat

Hoc

rei.

audioritates. PeC

eiVe,ex y.AIetaph.text.ti.Ex

probatuc mateciam

qux

primopecauftoricatcm Auguflini 15. dcCiuicare Dei , cap.z 5. Homo non ejl corpiujolum , nec

non cft pars quidicacis , fed quod forma fit tota quiditas , arguitur fic prim6 contr^i quzcunque eftcntia cft fufHciens catio alicui effendi , ciccumfccipto quocunquc alio,

,

rationem prim6 nc,:Materiaeft ,qua eflc,&

SEd contra Hugonem, & Magiftrum arguitur

VV

Prztcrea,

Duflieiter aticjuiM efi in

gtnere.

5o6 -j^ fit

Lib. 1

Pt«ferea,rationi materia non tcpugnat qu6d communeplutibus indiuiduis , quareab hac

eomfofttum »* m»ttrU

materia,&

^form»,

matcriat

*ft

fir/tvnum.

,

illa poflit

communis

abllrahi ratio

& rimilitcr ab hac forma & illa com,

commu-

ratioformxifedmatcrid ignis in

jj,jjj^J5

&

forma ignis in communi faciunt pcr fe vnunijitaquod exmateria,& forma ignis fccundiim fc confideratis fit pet fc vnum fed omnc vnum per fe habct quiditatem per fe vnam; ergo compofitum ex matcria & forma ignis in ni

,

;

,

habct pcr fc quiditatcm vnam fcd quodpcr fc pcrtinct ad vnitatcm, pcrtinct per fc ad cius quiditatcm ; ergo cim tam matcria, quam forma , vt oftcnfum eft , pertincant ad vnitatem

communi

:

compofiti, fequitut quod pertineant ad eius qui-

ditatem.

Propofitioprima iHius ratiohiscft manifcfta, quia ratio materix potcft abftrahi ab hac matcria, illa ; quia exfecundo PhyficorHm, /m.38. fexto Metaphyfici,text.i.ca.n(7L & cfFe£lils propor-

&

&

tionantur

,

qudd caufarum fingularium

ita

efFcilus fingularcs,

funt

& caufarura vniucrfalium ef-

qoae fecundum fuam vniuetfalitatem poteft abftrahi etiam in matcria ; non ergo habct diccte qu6d didtuni Philofophi cft verum in caufis, & cffcdibus nort fcGtas vniuerfalcs jcrgo caufa

,

,

tnaterialibus,quia,vt

p.->tct

i

i.Afetitpb.cap.i.nii-

me, & in te funt numero diuerfa, ficut & mbuenSjfed vniuerfali rarione funt eadem. Simiteria in

litcry.

nu

,

Metaph.

ficut firaul

text.^^.fiilieet devnlt*tedefinitia-

totum

ma vniuerfali g^

Qmn$

per fe

h^btt fuod juid.

;

ex hac matetia

cft

ina hac: animal vet6,&

,

& for-

homocx matcria,&

fof-

ergo rationi matcriae non rcpa-

gnat,qu6d abftrahatur. Vltetiiis de i. propofitione , ex illii fcilicct tnateria , & forma fic abfttaflis , & in communi confideratis , habent hoc pct fe , qu6d ex illis conftituitiit compofitum \ti comtnuni , nec cx tnatcf ia , nec ex forma ignis in communi conftituicur, nifi ignis in communi ; quia ratio, qua ex hac materia,& forma hac,fii vnum,eft, quia hoc eft adbus,& hbc potcntia.& hsc hoh habent nifi per rationem matctiac,& formae in communi:crgo hoc incft illis per raiionem communcm cis; e<:go prima ratio conftituehdi vnum, remanet in materia,& forma per fe confideratis, Et vlterius ,

Omne pcr fe vnum habet ^tted vnum hoc crgo compofitnm quod eft in gcnere in communi de cuius ratione & vnitatunc arguitur

^^/^

:

,

;

,

,

materia,& form^.habet teria pertinct ad quiditatem, clufionem. te eft

tjuod quid^trgo fic ifta

ma-

contra con'

,

lU.

& refiluendo in fuh-

fiMttils compefitis materiamfjfe de ^uiditate.

fnpo-

rhrii.

M*t*ri*m tjf*

d*

r*i

fuiditatt.

,

tationcs fadat pro

concludunt oppofitum

m6de

ratione prima.

,

illa

Optime illafalfit

definitione.

opinione

quod oftcnditnr

pri-

Nam ex hoc qu6d matcria

t^,^uarespotefiefe,&nonelfe,(c<\vkn\x}:<\\.\oA per-

tincat ad quiditatem rei

oftcnditat 4c

fubie(Slo

:

quia paflio

communi

quo

aliquid dici-

,

fe-

fhosficundo Metaph.text. 1

frirtcifium 1

.

quod

(pecies cau- ttgnofttndi.

fi

iarum eflcnt infinira: , qn6d nihil efret fcibile, ncc aliquid poffct fciri ; fed non argui hoc dc fpccicbus infinitis , prsterquatuor caufas , quia hoc etiam probatuf piius , fcilicct qd6d in nulla fpecie caufarum funt eaufae infinit* ; fed fi roa-

non

teria

pertincret ad fiirt tei

confequentia

non

,

teneret

quia rcs nihilominus fcitur , licet cognofcatur id , quod pertinet ad quidi-

non

,

&

tatem cius , ita licet maieriae efTcnt ihfinltx, non cognofcantur ,nihilominus res cognofci

&

poteft.

non concludit falfum quando diciturqu6d thateria impcdit ne tjuodcjuidefi ,f\x. idem cum eo euius eft , fciliPrartctea tcrtia tatfo

enim cet

;

eft

cum habente materiam cft cum

immaterialis idem

,

10. Adtertiami

^uid rei

ficut ijuod

re immateriali, ita

^odquidtei matetialis eft idem cum remateiialihabcnteprim6,^W^/
dum proportionem; quia ficut tota definitio exprimie'totam quiditatem, ita partes definitiohis partcs quidttatis

diccntc ipfo

,

,

quoniam

cft,& omnis ratiopartes habct, oporcet qu6d ficut ratio, & definitio ad rem, dcfinitio ratio

ita partes rationis

ad partes

pofito efTct matetia

,

compofiti , nec ^uod

&

rci

non

eptid eflet

;

fed

fi

in

com-

de eflentia idcm cum eo , Aieflet

ius cfTct in materialibus

, ranc in dcfinitionecxprimcntc quiditatem, etret aliquid. quod non refponde parti definicnti,& non teneret illa pto-

pofitio.

Ptxterca, auAoritatcs pro oppofito funt magis manifefta;,dicit

II.

enim Philofophus, oAauo Ad^uartam,

Mctaphyfic.cap.^.tcxt.

<>.

ejHed ejuid efi Aefiniunx.

pcrmatcriam, & hi impcrfeftc, qu1a tantum denniunt ens in potentia. Alij autem definiunt per

aAum

, fed tenij dcfiniunt per vtrumque Sc hanc dcfinitioncni approbat,ficut Archytas ap:

;.

ibidem

A'\c\i

Philofbphus

idex non pofTunt definiri , nec aliqaa fubftantia, , quz comprtic fubftantiz ma-

& hac definitione 'tcriali

nem

,quiafecundumPhilufcphtmi

oportet cffct orationcm

fubftaniia

,

quz

<]uid Sc quale

Met. cje

,

& non efle & hoc cft matcria

lur dctali fubiedo,& per confcquenspertinet ad quiditatem fubiedli. Praetcrca fccunda ratio non concliidit, falfum Ad fttu»' cftquodaccipitur, quod matcria non cft prin- dam. cipium cognofccftdi rem. Dicit enim Philofo- M*t*ria tfk

d' nominu(Cpecie$)adducit«r Philofiph.pre

PRztetea

,

cundiim Philofophum ; ergo cx hoc qu6d materia eft , qua res poteft efle , & non cHe , fequitur quod cft principium radicalcquo p. flio oftendi-

mam.

commnnis

per mcdiuin

definitur

,

;

,definitio-

longam ,& ide6

oportet

ratio eft definitio cius

,

cfTe ,

compofi-

Dtfiniti» »r»ttt

quod habet

hoc vt materiam , illud ver6 foreodem dicit qu6d fubftantia coin-

Item, in

hoc non efTet verum fccundijm hanc quia haberet aliquid quod non pcrfubftantialitinet ad foam quiditatcm , tatcm. Ad illum ergo articulum dico brcuitcr , qnod ,

viam

fed ,

&

'ficut

caufatafe habent ad caufas fuas cvtririfccas

diuc^funodc

,

ita caufata

diuetfimodc

fc

habent

«a

tfi

Itnga

qn» mod».

pofira habet pcrfcftiflimam rationem fuhftantiz

l. tfin.

rcfolubile eft in illud

torum quia

phi. Videeitm inttxtu ipfiiu 7.

Jli ratiantm

,

txponit quemodo ex a^uiuocatione ficfminu (matcria) Jinttntia : fiise fittis aperit circa hoc mentem PhJlefi-

9'

fit

tur pofle eirc

contra Platoncm,qu6ddubitatio, qua Ancifthenici dixerunr, habet ipfc contra Platonem , quod

Dhcit adoppofitum rationes ^<]Hibm alterapars fitadehat materiam noH effe de rei ^uiditate , explieando dificilia Philofiphi

que

1.

autemmedium ,quodcun-

coufequcntiz. Illnd

probauir. Iicm ,cap.

SCH OLI VM varia loca

XX11

Diftinaio

1 1.

12,.

Qu^ftio Vnica. ad caufai fntrinfccas. Quaedara enim funt caufata , quac habciu plurcs excrinfccas, vt quat non func imuiediatc a Dco.fcdnnediantibus caufis fecundisraediis:& illaqi.ix irameduie producuntui i DeOjtantij.T! habcnc vuara caufam efficicntem,& finem;icaeciara funi qnacdamencia caufataa caufis inrrinfccis pluribus

r

compofica,& , qus tamcn havc

,

quacd .m non.vt entia llmplicia ficut bent caufam formalcm, non macerialem, illa, qiia: habent quiditatem fimplicem ,habent caufam incrinfecam formalcm, qua: pertmcc ad quidicacem eorum , ica qux func caufaca i caufis excrinfecis,eirencialiter depcndenc ab eis.vt caunsefrentialibns ad eflcniiam,^ tunc fi caufa materialis intrinff ca fit matcria priraa , fiue corpus

&

orginicum,percinebit ad quiditatem

507

hicuraccidentalicer

vel ficut pacs incegralisdi-

,

cicur huius pars macerialis

Alio

circuli.

modo

,

& femicirculus pars

magis accidencaliicr diciiur

aliquid efte raaietia alterius,in dit fibi efte in illo

fecundum qu6d

.

quo

cft,licet acci-

& non decetminac

iUud,

fibi

ibi licetae aereac, vciccrcae

funt matcria fyliaba:,& partes circuli ligncaE,vcl ^rcar.

Proptcr hoc ergo quod diuerfimodc comparat ad fpeciem , mareriam ad fubiedum , quan-

&

&

doque vno modo & quaAdoque alio quandoque dicitur qu6d matecia percinec ad quiditatem & quandoque non , ficut pacec diligcncer intuenci illud capiculum fccundum mod6 dida. :

,

,

S

rei tnace-

CH

O LI

VM

VI.

rialis.

Ad »«•

Species

fli.ittrfumi tur.

t.xptnitur

Thihftfh.

intencioncm autcm Philofophi, 7.Metaph. fciendum qu6d

in cap.de vnicacc dchnicionis,eft

Philofophns zquiuooc in illo cap. accipic ifta xtiz, lpeciem,materiMny?< fHbieQMm, cuius xquiuocacionis ignorantia facic vt illud capiculura i

Quandoque enim Phi-

mulcis malecxponarur.

lofophus capic jpeciem pro forma ,qux eft altcra quandoque pro vniuerfali abj ftrado ab indiuiduis,cuius eft ^ued <}uiti eft,prim6 pars compofiti

&

fimplicicer;quandoque accipicur pro corapofico ex vlciraa maceria

& forraa vlciraa

,

,

quod eft

vi-

compoficum. pro compofico vni-

delicec per fe in genere Subftancia;

Quandoque aucem capic uerfalia

ibi

fecundura quod diftinguuncur contra

,

fpeciem primo modo di6lam,& non fecundo modo. Vnde quando vocat hominem in vniuerfali

fubiedum & indiuiduum in genereSubftantiac cxiftcns hoc non arguic cx fe exiftentiam nam ,

,

quidquid

:

eft illius

coordinationis

,

eft in

genere,

anrequam coroparctur ad exiftentiam. Vnde hic txifienti» tfi Atfw»9

«teidm.

abftrahit ab exiftentia ficuc homoy hic ta-

ni

exifientia

fibi

cfTe

il-

,

&

accidens.

ifti homiN.im hic homo

neceftaria

vc cerminec generacioTiem.

,

extrara-

eft

& totius

courdinationis in gencre Subftanciz

non generacur per fe,& primo.fcd

hic

homo exi-

&

eo modo exiftcncia fequicur ipfum, vt comparatur ad generacionem producencem ipfum in e[fe : vndc fic hoc fiibiedura gencratur, ftcns

,

&non fubieinrum.vc genere Subftanciac

,

dicicindiuiduum in fccundum ordinacionem ilpraccisc

lius gencris.

,

AD

primum crgo argumentum pro alia opinione,quando diciiurquod matcria eft,qua Ad I. ri)f(«tionem epin. rcs poteft e(re,& non effe, oftenlum eft quod ratio concludiioppofitum, propcer camen inccntionem Philofophi refpondeo , quod corrupcibile poteft dicere potentiam rcraotam ad corruptionem , velpotentiara propinquam. Si potentiam remotara , fic ignis cft in poceniia ad corruptionem,& fic hoc eft per ie. Secundo modo ignis eft corrupcibilis. Sic dicit poteniiam propinquara,fic corruptibilenon ineft alicui,nifi

Nam exiftcntia

uibftancia compofica exiftens.

tic

eft

condicio neceflaria ad hoc quod aliquid

terminus atfuo corruptionis t]uem gencracionis

efle,&

non

efle

,

,

ficmaceria

;

ficuc eft,

qua

vc eft in cali fubiedo

fecundiira condicionera exiftcnciz

t;ra6la cft

ju*dritfli{i

riam

ttr.

ferrc

,

fed vniucrfaliter proprincipio poten-

non conccrnendo hanc

, ,

& ficcapir materiam

materiam

^ rebus

parabola deanimali,

,

,

,

vel illam

cijmdicit,

fuperflimra

quam

mate-

quod au-

eft.

Et ide6

confueuerat Socratcs

minor diccre,nonbenc fehabct, facitcnim fpicari quafi cocingens

fit

hominem

tibus, ficut finexre circulum, tincr ter

fu-

efrefinepar-

&ficmareria pcr-

adqniditarcm illius.quod dcfinitur. Alifubftantia compofita fecundilim fuam

enim

cirentiam, vt ignis

Angclus

& aqua, eftet fimpliciter ficut

& homo fimpliciier

Angelus fecundum fuameflcntiam. Secundo modoaccipi,

ficut

tur materitt ,vt conctahitur proprietate indiuiduali , vt ciira dicitur , hxc materia cft pars compofici.

Tercio

teft

efle,&

,

modo accipicur »MrrW«, vt contta*

Sttieper.Tem.XI.

Materia cft qua res poteft cflc

noo

&

,

eire

tX'

res poteft fonitur.

fic

&

accepto fic tjuod

Vnde

modo di(5ta loquicur Philofophus

quando dicic qu6d eft, qua res ponon eiTcquia fic ad intcntioncm pcr-

ibidem loqui de matetia , quia abeuncibus fenfibilibus 4 fenfibus, non cft ccrcum nobis an fuir.vel non, qnia habenc maceriam, quapoftinet

func circ,&

non

efle.

Ad fecundum , quando

arguifur quod maccria nonpoteft cflcprincipium cognofccndi.quia fe-

cundum fc eftignoca dicendum quod materia, qua aliquid divc eftin pocencia propinqua cicur eflc , & non elle pocentialiter , non eft :

16. jfd fetundutn. SJuotTjed»

,

principium cognofcendi , quia fic

eft

mattri»

eft

ignot».

principium

& indeterminaiionis & fic

Phi, de matctia , quia fic pertinet ad propofitura fuum , quia dicit quod fingularia hon difccrnuntur , quia cognofcuntut fic ipfis abeuntibus i k fenfu,vel imaginatione, fenfibus non cognofcuntur,fi funt,& non funt,& contingentiaE

Iccm.accipicnMrm^m quandoque vc non con-

fif tiali vel

de raaceria ifto

fic

ccrminus ad

in y.Mccaph.

Vndc exiftenciaeft condiijo

tnitur

4. probantiti

C^

generum fedexiftencia formalicer tioncm eftcntialem illius hominis , pro canto dicicur

ftictttr

1. 3.

9«*W*y?neccftgcnerabiIe,neccorrupiibiIc.

lius

tri

num.

men horao exiftens non eft ens per accidens canquara aliquidcompofitum ex rcbus diuerforum ;

14. Matcria

SolHit argumenta ptfittt

materiam nonejfe de ^Hiditate , exponendo mirafubtilitate variaUca Philo/iphi.

,

lofophus loquitur

ibi

&

adignac racionem

,

quia macecia fccundiitn

fe eft

ignoca. Loquicurergo demaccriaindiuiduali,vc eft in

pocencia propinqua ad illam indecermina, fed camen maceria in vniuerfali confi-

tionera

deraca percincc ad quiditacem tei

,

& eft princi-

piom cognofccndi rcm. Ad tertium quando arguitur qu6d ,

ceptis

cum

raaccria cftidcm ^uod <juid

in conefi ,

cum

eo cuius eft dicendumquodaliqnid dicirurhaper fc , & aliquid per beTe (juod tfnid prira6 , :

&

non prirao & aliquid per accidens (u{ni& non pec fcjncc primo. Ec ficuc fe

,

fcd

,

Vv

1

Adtertium.

^uimcdo a.liifHid

btt

quiJ

ha-

q lod eft

,

tan- dttn m»d» ali-

quid

iitmpbi.

to» tft

Lib.IV.DiftmaioXXII.

So8 QuaJfupli-

quidhabet qutd qnli ,(ic habet

laL'**""'

'^

4*141*1»!"'

illud idemfibi,

^ P"™° ^*^'* *""•* ^ primo & pet fe & non pritn6 ^^^ ^*

fi

,

ifuid

''^*^'"

'

'

per fe

,

,

^"

^*'*' ,

^*'

habct ^itod

non prim6 ; &C (i non per fe , nec per accidens , eodem modo habec ilfed

piimo , fed lud iitm Hbi. Exempium primi homo dicitur habere ^Hod quid per f^ , & prim6 , Hcut homo e(l homo ptimd , 8£ fua quidicas cft fibi prim6 eadera,& homo eft quod prim6 habet (ignum fua: quidicacis, quod fcilicet eft definitio fua eodcm modo , quod per fe , & non priqiib habec quiditatem,habec eam eandem iibi per fe fed non primb , & (ic de eo quod per accidens habet quidicatem & (ic varic loquitur comparando quiditacem ad id , cuius efl: quod primo habet i^uiditaiem (icut in piincipio cum dicit qu6d :

:

&

,

:

,

:

Iingulum non videtur aliud a fuimet fubftantia, qnod ^uid dicitat ctTe iinguli fubftantia. Nec quid

ticatem,eft ipfi lapidcs, fcd

vnum

j

& ita humanicas ncc eft anima, &corpus

ifta

, nec vc coniundta finc , tta vt formalicer coniundlio fic ifta , licet humanitas non fit

fineiIIavnione,fcd teitia, quae

cum iftis

humanitas

ciTet

logi ciaAant de co.

SCHOLIVM

quod non

eft

per

le>

&|>rim6 idem cum

,

& iilam

eft.

lilud

,

vt

aucem indiuiduum cum quidi»

quitur poft :Jivero non anim* , anitmtl hoe quiddicendum, hoe autem non dicendimyJicHt diSlum , quaii

dicececquod didum eft prius , qu6d non cft animal (antum anima > licet (ic forma, principa-

&

Sicergo falfum dicunt ifti,qui dicunt qu6d

forma

eft coca

quiditas rci

,

&

in

hoc non vc-

rum dicic Hugo.qubd homo eft anima, cciam

& falfum

,qu6d Chriftus dicebatur homo propcer vnionem corporis , & aninue ad Verbum. Nam in criduo non fuic homo, licei anima & corpus vnica fuerinc Verbo;humanicas cnim nec eft animi nec corpus,ncc ifta coniundicic hic Magiftcr

,

didtum eft difiinSioneficHndabuiui terttf *, fcd humanicas cft alia enticas abanima , 8c corporc coniundim , diuiiim , ficuc fipra eft oftenfum per racioncs , nec hic oporcec eas re(k'\m, iicuc

&

plicare.

bMiviuiis.

Vnde humanicas eft vera enticas abfoluta 6c non anima, Sc corpus.vc vnica funcjica quod non addat fuper animam, & corpus folam rclaiionem quandam vnionisanimaecumcorporctunccnim "°" dtcerctur mortuus Chnftus, nih proptcr vnam relationem corruptam , & propcer corru,

ptioncm vnius foluca.aec

lus

A

relacionis

hocncc

;

fcd eft veracncitas ab->

iliud, ncc ifta fimul ficut hzcvnicas ,nec ifta, fcd cumuacccuus lapidutn, ^ui non habec vnain cn' eft

uumerus non

qu6d

eft

:

ncc

Ratio

,

vera

fuit

hxc veta In :

,

cft fimilc

fit

dc vno,

2.

homo

triduo

ipfo

non

20. Chrift»

f»

nm»

iiid _/&

'"""'*'*'

jf

ficuc

qu*infeeflfalf»,& impojfibilu,denMllo , nec ali^uid de ipfit. Vnde homo it* R4tio

nec verc dicitur de aliquo

quiddcipfo,quia cftratioinfc enim de ratione falfa in fe poffit

,

nee

ali-

impoflibilis. Si

h

parci.

f»

f*V* '* "«^ *^^**

aliquod ve- Mliuddt rum ratione alterius quod poceftei ineirc, cunc ha;c cfiet vera , maim 'Dee eft , quia effe ineft altcri ciTe

' ipfa»

Vndc qu6d hzcracio m4Mi D^eftinfe

irapofllbilis

,

& qu6d efe ineft alceri parci

Eo

,

inclu-

&

idc6 nihil reale potcft crgo modo eft falfa in fe,quia di-

dit impoflibilitacem dici dcea.

lior pars eius,

JiUuntur

1

de alio , vt ,,*^, chrC pacebit,& ratio huius eft :nam ad hocqubdali- ftus eft hoqua ratio fit vera de aliquo , vel aliquid de ipfa, mo. oportetqu6d prii!ksfit infevera. Hoc patct pcc Philofophum, f .Metaph.cap.de Faifo,vbi dicitur ;

racionalis

Ad audloritatem primam , quando dicicur qu6d Anima eft ^uodijHid crat cfle animal dicendum quod illud cft gloftandum per hocquod fc-

non

Chrifim ejihomfi, \icct Socrates exiftcnce

non prim6, ;

''^'"."

virtutc fermonis

potefi ej/e

,

Deo cA,fififficeret ef[e in-

ver4,miias

eft dicendum fecundura Logicam? Dico quod fecundum Logicam loquendo de

cum materia,hoc eft in qu« habentconditionem tnaterialcm fupra nacuram fpcciei qux habet quod ^uid naturas per fe licet non piimo , non eft idem <]Hod qmd priip6,& per fe cum eo cuius eft , fed per fe, licec ,

„'*.

ejfet

dteripttrti. Vide Do£l. 1 .Ftriherm.q.j.d'

SEdquid

illis,

iniii»! »bft.

quin hiu

n)ateria,quzhabcnt ^uod tjuid ipet fe,licicnon prim6. Nam conceptacum roaceria func indiui» aua , quae addunc indiuilionem fupra illamrea-

tace nacurae in concepcis

I ^, Tiium »0

V.

vt Chriflm,eportet vt eim rdtiofit in fi ver* , qiua d$

tffe

didum

Quaeft.i.

fed eft aliqua entitas for-

ticas non fuit a&u in triduo , quia non habuic «Aualcm entitatem, ica ergo dicendum eft, qu6d Chriftus non fuic homoin triduo , ptovt Thco*

eo,

realicatem addic indiuiduum fupra naturam

pum.4.

,

ratione infifal/k^nihilvere dicitur^x i.d,t.^.t.Mlio-

;

,

,

licacem, qua concrahicur nacura fpeciei

ld^°ili

pars

maiiccr,quz ncc eft ifta coniundim, ncc diuifim, includit tamcn iftas entitates. Quia ergo hcc en-

albus & ibi (icuc habet quod & non prim6 nec per fe iic

homo

vt

;

Poftea aucem in fine capituli de vnitate definitionis, comparac ^uod ^iud , ad conccpta cum

"*'

conftituat totum, quia tunc

Lonce loquendoy htc efi fdfk , Chiiftus in triduo fuit homo,^«/4 quandofiihieSium includit du»,

oilendtt

qu^r-

ab iftis:non

eft ccrcia encicas

aliud

eft

quid per accidcns

l^.

eft

hoc dicere,quim dicere qudd fingulum eft racioni ipfum eft , quoniam comparac ^Mod ^iitd ad illud , quod per accidens habct eiHodcjuid

Ad

humanitas

fic

diuifim

diflimileeftde libroElenchorii, (icutaliquidicuc

qu6d non

non

anima & corpus diuifim , auc coniundlim. Vnde falfum dicit Aucrroes fiiper primum Phyficorum, qu6d tocum non eftnifi partes coniundlim , quia nec totum eft pars , ncc partes vnitae , fi fit pcr fe

;

prim6 dc ca:fi enim fit impofllbilis fcquidquid dicitur de ca , impofllbilicer dici-

citur aljlquid

in

tur,

fi fic

falfa oratio

,

liccc pofllbilicer pofllc ali-

quid dici dc ea ; vc fi nullus homo fic aibus , hzc falfa cft , homo albm efthomo , iiccc poflic efte vcra.

Qu6d fic falfa

pacec

,

quia fequitur

:

homo

albus

homo,ergo homo efthomo albus:&vlterius fcquitur qu6d homo fit albus , quia album non eft deccrminacio diminuens , nec cft

corrumpens

,

fcd coniiequens eft falfum pec

cafum. Ec dico qu6d fcquicur , horao albus eft horao , ergo homo eft albus ; non propcer implicationem in fubiedo,quia ibi noneft rcplicatio

vcpriusdidumeftifedhoceftpropcerhoc,qu6d oporcet qu6d racio fic vera anccquam aliquid vcre dicacurdcea. Vnde quii homoalbm eftho, cft oracio in fe falfa , cum nuiius fic albus, idc6 nihil veic dicicui dc ca,nifi foice ipfum ; force non adhuc dicitur ipfum. Vnde patec quod

flM

&

de ratione , qux in fed (at

fe falfa eft

,

nihil veri dicitur,

fccund^mDamafccnumjC^. Chriftm imporfupponium .rubfiftens in duabus natuiis. Vndc

21.

Homo albut J;^^/-^

„^^'

hcmiiu txifiinti.

Qu^ftio Vnica.

J Vnde

vnum

aliquid

cft

fcd eft

,

Idem enim cft Chrivnum. Jttu, Sc yerbitm bomo. Et proindc ad hoc quod ali^ quid iic verum de eo,oporcct quod hzc ocatio (ic in fevera, Chrifitit eji homa:Ced hxcin triduonon fuic vera,quia tunc hxc fuit ia.\(a.,Ferhum eft homo , quia tunc non fuic humanicsls vnica Verbo liccc anima , & corpus fuerint,vc didlum cft.

Cbrifius

f*rfe

non

Chriftus

»n

vnum

quafi

pec accidens.

,

& ideo harc falfa fuit iicuc haec

in criduo

Hemo albm ejihomo

:

Chrijlns

,

homo,

homo

nullus

, Ci

efl

fit

albus.

XI. tffifrimo.

& fequitur, Chriftus fuit mor-

alhiu eflhome. Ita

homo

tuus,ergo eft

verum

morcuusjcrgo medium homo , Sc media fit

fuic

fcilicec Chrijitu efl

,

confequencia.

Prxterea,didlum

Seeundo,

homo

,

ica

eft

quod haec

quod Chriftus per

eft

per fe

Chriflm

,

fe fuit

ejl

homo,

ergo fuic vera in criduo. K.i]p<>nil*t

»d

frimum.

cft

Ad primum horum, dicendum quod harc non confequencia homo albus curric, ergo homo :

curric

fed eft tancijm illacio

;

ficuc

,

arguicur,

fi

ergo homo curric. Ec ratio eft, quando aliquid ponicur in anteccdente , quod

homo

curric

,

Don eft caufa confequentiae , idem fequicur ac Ci non poneretur ',tunc autem illa non eft caufa ,

confequeutiae

non

,

quia ratio

Et etiam

eft in fe falfa.

fequirur, propter implicationem

,

vt

didum

Jem ac fi atgueretur ab eodem ad idem.Ec ide6 medium eft.homo eft homo tenet eft

8c ideo

,

i

:

refpe£ku homlnU

enim illaiio ^«,ficut

xitjnon

,

& non refpedu 4/-

& arguicur,Chriftus vixic,ergo homo vieft

confequentia , fed

illatio,

ac

fi

argue-

retur,homo vixic.ergo homo vixic. Nam Chrijliu idem eft quod Verbum homo , Verbt^m autem nihil facit ad confequentiam, fed tantum homo , vnde medinm non cft, quod Chriftus fit,fed quod homofit homo.

Ad aliud, quando Ad

fieuH'

dum.

An

hte

ftrfi

,

fit

Chri-

fim eft homo, vide fufr» d.7.^.1.

quod

accipitur

haec eft vera

Chriftm eft homo , diftinguitur : quia fi ad perfeitatem propofitionis requiricuc quod in

per

fe

AD

ceft dici

negaiido con(ccjuenriani

Chriftm

eft

,

fubiedo

fic

per fe caufa inharrenciae prxdicaci

quid fubie^um

Chrifim eft

Chriftsu^ergo

,

horne:f>o-

non

ficiit

fe-

41.

Ad

x>gum..

Jiri/tkwn

in

quxH

tnniu

:

cft vctbum homo.crgo vcrbmn non fcquitur,Cliriftiis cR Chriftusjergo Chriftus eft homo. Yndelicc-t home Chtiflus cfl Chiillus,ct> non fic aliquid vnum pcr accidcns nifi quando go clt ht>nio

vcrbum homo

cft

homo

,

ita

per fe vnum.ad hoc

fit

quod

,

&

ali-

comparacur

homo

nullus

,

nam deeo ,quod non eft in

fc

vnum

per fe

,

non

potcft per fealiquid przdicari.

,

vhi habet exejHifita

Adprimic optime diJcutit,ante»eat,ChnChriftus crgo Chriftus eft homo , an

ftus eft

&

,

antecedens Jit verum;de

Ad tertium

vide ipjkm

cjuo

reum , ncc animattim partes totitu

,

,

,

licet

,

net^ue

eoejue

;

de

,

&

non denominant.

^uibm

latiiu

i .

dift,

5

Tom.

X

I.

,

ita ncc iia:c, Verhum horno efl Hcmo

allnn

;

;

quod

dicatur de ea.

aliquid verc

Sic diccn-

dumde Chrifto,& homine

Vcrbo. Br tuncad probationem , dicendum quod non fcquitur cx oppofito arguendo neg.itiue, nifi ratione alterius partis.

Ad fecundum argumentum diccndum qu6d Ad

fentn-

,

dum. antecedens eftfalfum. Et qu.-indodicitur in prima probacione , quod anima eft tota quiditas hominis ,dico quod eft falfum ,vt patct ex di-

£x quibus

dlis.

pacec rcfponfioad aliasaudlori-

tates.

Ad ah'am probacionem, dicendum eft ficnt didlum eft,qu6d humanicas non cft tamiim anima, AdterttHm, & corpus,non tamen eft tertia entiras, qu.ne cum iftis conftituat torum fed inckidit duas iftas entitatesjtamcn non eft formaliier ifta:. Ad quartum,quando arguitur,qu6d omnc fup- Jd qt4arpofitum fubfiftens in aliqua natur.i dcnomina- tttm. tur abilla natura dico qu6d harc intriduo fuit ,

:

vera, Verbumfitbfijiebat in natura anitnA,-ir corporit,

Non tamen

Do6toribus conceJerc qiiod animn, necaniniatum ,nec corpns, neccorporeum ,& fortcnonfine latione. Nam pl.tcuit

fuit

naturaillius,

qus

eft pars,

Vno modo,vt

cretione fuppofiti

,

poreftconridcrari

'ri-

abftrahitur naturaa con-

ficut

quando confidcratur

naturaper modiim naturx abfolutK, vt carneific non denominat fuppofitum nec protas , priura, necalienum. Alio modo confiderat^ir,

&

Pars

eius

/jf

imtMret

tri-

ftUitcr COH' fi^erari

fc-

reft.

vt abfttabitur i propriis fuppofitis, vc vniuerfale

,&

iparticulari ,

& illa.

fic

poteft concernere

& praidicari Tettio

de

modo

illud

illo

,

proprium dc hac

vt rato

poreft comparari na-

alicnum,&

fuppofirum

fuppofito concurrat ratiototius

,

,

nifi

cuius

fic

S^»re Ver-

nun- bum

cum

ilio

duf

in

tti-

nm

fuit

animtt eft pars.

,

cius,cuius caro eft pars.

partes , quar ex Cc nars fiinc , quia parces,non funt nacx fubfifterenaturalitcr in aliquo fuppofito,nifi in illo folo ,cuius funt par-

Ec hoc idco

cfTe

tes naturaliter. ,

in

quo

Quia ergo

in triduo

cum

fiippo-

fubfiiiebat natura corporea animae,

V

v

3

non

r.ee

Anim»tum,

Nechoc poteft improbati ,quia fic videmus in omnibus aliis ,quia non dicitur aliquid cffecarneum,vthomo ,necide6 Deus eft carncus,nifi quia cum ratione fuppofiti concurrat ratio to-

fito

3

Scoti oper,

;

denerninant vtjunt

non exifiente

Ponit varia* ahftraUiones

anima , nec corpo-

htc habneritfihi vnita

cfuia iftapartes

qMt(t,i,& ^uodlib,]

,Periher.^.j,

opiime explicat tjUttreVerbum in

,

triduo nonpetuit dicicorput

breuiter, ratio eft

i

nec

,

quam dcnominat Seluit argumenta principalia

'ficut

,

tura partis ad fuppofitum

Logicalia,

^unre.

,

carne,

VI.

non valet,^

verbum homo : quia Verbum homo eft vnum per ac- ell hi.ino aUus tft cidens. Idc6 oportet qu6d fit in (c vera ad hoc f.*lf^. quodaliquid vere dicatur dceo. Vnde Philofo phus,7. Metaph. probat quod quodcjitid \iom\n\s albi ,noneft idem, cum homine albo qiiiaiunc & hoc non cft , nlfi eftct idem cum homine quia oportet orationem in fc cfTc veram, ad hoc

fuppofitum

SCHOLIVM

Scd

per accidcns.

homo albus,&

eft

Chrifltu efi Chrifim

plicirer.

ficut

fupcrioiis

canien reQK-ftii

,

melius mihi videcur cfte dicendum, quod hxc non eft vera ,homo albiu e'fl homo albu* , qujindo

nec Verbum homo. Si autem ad perfeicatem piopofitionistantum requiritur qu6dinfubie6io fic caufa inhaerentiae praedicaci,runc hsceft pcr fe , Chriftus eft homo nam in Chrifto includitur humanitas , quae eft per fe caufa praedicati inhaerentix. Sed prima ratio plus placet mihi.

:

alceri

non habec racionem vnius

Verbum

11.

.argmtur,

home albiu efl homo albiu , eygohoino albm efi homo , quia anrecedcns cft nctiflarium, cum praedicacur idcm de fe ; fcd Chrifiui iilcm eft c^aoA Verbumhomo. Sicat crgo non fequiuir, fcquicur

quid per fc dicatur deeo-,tuncdico quod haec non cft pe fe Chriftiu efthemo, qaia. dcficit vna conditio,quiaChriftusnon eftaliquid pcr fe vnum,

&

quando

,

Sed cancra hoc arguicur Cic : Sequicur homo albus curric , ergo horao curric ; ergo medium eft verum, in cuius vircute fequitur, fcilicet homo ,

Arguit etn-

509

r.itioncs principalcs,

16.

Lib

Sio

non concurrebat ratio totius , cuius h«c fucrunt pattes ideo non (cquitur quod in triduo Vetbum fjit corpus jaut ccrporcum , non anima, :

Exemplum poteft elTe quod vnomodOjVt coniidc-

aut animatum.

,

aftus potelt confiderari

ratur per abftradioncm concretionis k fuppo-

lito,&(icpra:dicatur de aliquo fappofito

albcdine

modo

, fi

,

placet abftrahere albedinem.

vt abftrahit ab alieno fuppofito

,

nendo tamen ea, vt albedo propria catur de hac albedine

& alia.

,

vt de

Alio

concer-

,

& fic pracdi-

;

Tcrtio

modo

,

vt

comparatur ad fuppofitum aherius natura: , in quo cxiftic , & fic ipfum non denominat , nifi in

cum

illo

vtrbum

nffumtrtt juantif*tim,

noH tfftt fuimtum.

1.

intelle£las finchabituin-

fufo pcr habitum tamen acquifitum firmitcr adhxtere poteft credibilibus , qua: non funt nobis nota cx fenfu

; ergo fupetfluum cft ponchabitum infufum rcfpcdlu corum ad credcndum.

re

Tamcn dices fortc qu6d lalis non afTentit propter euidentiam

tciminorum

,fed ptoptcr ratio-

nem probabilcm ,quam non

poceft incelle^us

natutalitcr habere de credibilibus ceuclacis

,

fcd

magisoppofitum. Contra,cx hoc videtur fequi propofitum.Hasr rcticus enimadentit alicui falfo aujjito, quod ex

diccretur fortc quantum,quia inipfo deficit

illud.vcl fottc proprix conccptioni.quia ita fir-

Vcrbum airumpfifiet

Sed potcftnc aliquo alio modo denimciari k natura, in qua fubfiftit ? Dico qu6d fi habetcmus denominatiuum ad dcnominandiim aliquid in ratione fuppofiti

non

licet

,

in ratione fubiedii,

Vnde&

abillopofTet denominari.

vere dicirur

,

mitcr crcdit quod pto illoparatus cft raori prius qullmnegaie. Si cr^o pcr habitum acquifitum, potcft intelledus ancntirealicui ha:refi,vcl alicui falfo,in cuius oppofiium inclinatur intelledlus

naturaliter, & hoc non propter probabilem rationcm , perfuafus fine omni obiedi euidencia,

quod in ttiduo Vctbam habuit corpus ,& tunc hsc vera Verbum eft hahens corpm : & ctiam alio modo verbum poflet tunc dcnominari k na-

dibili fide acquifita fine fide infufa firmiter

cum qu6d Vcrbum

ha5rere,& acquiefccrc, proptcr audicum, vbi credicdiccntibus hoc.

fuit

tuta

,

fcd

,

conditionc diftrahcnte cft horao mortuus.

,

dicente,

quia ctedic audicuiiftorum, vel propria: concepcioniimulto fortiijs pofcft intcUedus alicui cre-

Prztcrca

, fi

Q^^sTio Ftrum poneNda

XXIII.


ad-

Deo infufa lanquam ,

§iu»ttHm.

poteft quis zGtxx

fuo fidem corrumperc confcqucns eft falfum. Confcqucnt^ia probatur ,quia cum lalis fidcs fic :

Deo,& non ab adtibus

tantijm a

Vnica.

fides ciret

crcdendum ,non

ncccflaria ad

DISTINCTIO

TertiMm.

tcrminis euidens

cfTe non poteft , ncc habct rationcm piobabilcm ad illud fed crcdit diccnti

fi

ratio fubiedi. Si

qu6d

forcius vidccur

quantitatem,

ratione fuppofiti concurrat ratiofub-

icdi.Et ideo

non

XX11

Diftindio

1 1 1.

noftris,non po-

pcr adlus noftios annihilari.ncc aliquo

terit

mo-

do corrumpi ncc etiam demcrendo ctiam per raaximum peccatum vt per odium Dci potcft quis fidem fuam cotrumpcre ; vnde & dacmones ,

fit fides infujk reJ^eCiu

,

credibdlum

f*

credunt fideinformi: ergo Alenf.j.^f»»*yf.78.w.i. D.Thom.i.i.jtt
Valq.i x.d.ii^ c*f.i cr d.iiy.t*fi.t.D.Thom.An(e\m,

Thcophyl.ia ttrt Dto. irt

illud

Vcpa

Hcbr

lib j.

de

Sintjidt impDftbtlt tftpla-

1 1.

iuflific. cap.j.

AUqua habtntur

infufa

^j5%S

pyimum.

R c A diftindlionem vigefimam

I

rertiam quaritur:..(4«/« nohii Chriftianis credentihiu necejfe fit penere

refpeBu credihiliiim reuetaterumftdem

infu/am

omnem de

iftis

?

Quod non

ccrtitudinem a6bas creditis

,

,

fufficit fides

hiftorias conditas k faiiiofis

,

vidcrur. Ad quam cxpetimur

acquifita, quia

vt chronica,

&

hu-

iufmodi ccrticudinaliter fide acquifita' credimus veras , quia credimus hiftoriographos efie tcros , follicitos fuiflc circa huiufrnodijergo cum reuelata nobis , vt Euangelium,& Scripiura fit famofa hiftoria , & k famofis tradita , videtur qu6d fufHciat nobis haberc tantum fidem acqui-

&

fitam,finefidc infufa,tefpc6tuccedibilium rcuelatorum. Utnndum,

Pr«tcrea,magis leftus

,

eft

fupra inclinationcm inrcl-

imo contra cius inclinationem , impofli-

bilius oppofitis principiorumalfentirc.quim afrcntircjveris crcditis.quo;

non habencetfi vera

fint

euidentiam cx icrminis ;

pofTct

fi ponatur talis fides cotcumpi quod non

fed intellcdus h.abitu

Prztcrca,

non

fi

aliquis habicus eft ad fidem,

potcft tota natura

,

mo

quam

nec tota coordinatio ,

ille crit fimpli-

perfcdior onini habitu,quem potcft ho-

ex puris naturalibus acquirerc

;

fed fidcs

fi

huiufmodi habitus,quia non potcft cx omnibus naturalibus fuis , vt ex coordinatione agcntium omnium naturalium , Sc adbuum fuorum cum in fe gignere , nec caufarc; ergo huiufmodi fides fi ponatnr, crit habitus noponacur infufa

,cft

omni habicu acquifito , vt habitu fcientfae concIufionum,& intelledlu principiorum fcd hoc vidctur falfum, quia fic adlus fidci cfTet perbilior

;

feftior adtu fciendi

,

& intelligendi

,

cum

perfc-

dior aftus corrcfpondcat pcrfcftior habitui fed hoc falfum eft. Contri, ad Heb. 1 1 Sineftde imptjfihile eftpUcere Deo. Nihil aurem acquifitum cx puris naturalibus rcddit hominem placcntem Dco,necgra:

.

tum.

& qu6d

per illud

,

i .

loquatur eciam de fitfe infufa, patct Corinth. 1 1. Ad htc excellemiorem

viam vohis demonftro. Poftea loquicur dc virtutibus Theologicis infufis.

SCHOLIVM

I.

acquifito poteft aftcntire huiufmodi irapoflSbililibus,

quiaper fyllogifmum falfigraphum poteft

aftentire oppofito conclufionis demonftrabilis,

&

oppofito principij non primi , ficut habens ignorantiam difpofitionis, qux cft in errore, fir-

miccr adhaerec falfo

,

& impoflibili

;

ergo mulc6

lacobit.

:

agentium naturalium attingere

hac qutftiorn,qut, tionfunt mfcrifto Oxonienft^

*C^tj%i|f €^

nuUo modo

videcur.

citcr

Argumtrtt,

,

Certum

efl

dari in nohis rifpeSlu credendorum,

fiiem accjuifitam : conftat enim cjuod puer nen hapti-

&

errans ^tMi,imer nos educaius,ficMt alif,crederet , tantum ex ac(juifita ,

in vno articulo, cateris credit

&

prvhat ex Apoftolo.

Circa

§u!ntum,

Quxftio Vnica.

¥

procedam. Primo declarabo dc qua fi Jc ccrtum cft quod haVide Rieh. i.ii.itz.i.Si beraus eam. Secundo, cangam aliquid,quod non feq. eft ita manifeftum nobis , fcilicet quod habeamus fidem infuram. Terti6 , dicam ad qucftio-

Clrca idam qusftionem

dertutUtit.

dico quod certum eft qu6d refpe6ku iftotum creditorum reuelatorum , nos Chriftiani habemus fidem acquiiicam , quia credimus

De primo

,

huiufmodi efle reueipfam in hoc vcram efle. Vndc

firmiter Ecclefia: teftificanti

Deo ,

lata k

&

Auguftinus in epiftola contra fundamentum Manichzi N^on crederem Euangelio , niji crederem Ecekfid. Quod habet per hoc , quod aliquos libros accipimus, aliquos non, quia aliquos Ecclefia aliquos non. admifit, Vnde libris Canonicis non eft credendum, nii^ quia primo credimus Ecclefiz approbanti , :

&

&

afferenti

,

& tradenci

illos.

Licet enim aliqui

li-

auAoritatem habent ex audloribus fuis , non tamen creditureis,nifi quia Ecclefiz approbanti , teftificanti illos effc veraces. Vnde ibidem dicit Auguftinus , EuangeliMm NMOtrenontm non admtttam^ ^uia necEcclefia admifit. Fidem ergo acbri

&

quifitam habemus ex teftimonio Ecclefiae. Ergo

me

pofTem credece quod Ecclefia bene credit , bene dcterminauit, ficut fi ctederem alias hiftorias ben^ admifTas (i

ptadicanti

nulla effet in

fides infufa

>

&

cipi, nec velle fallere pcr

habct

,

&

fic

Euangelio

poteft ctedi ex fola fide acquifita.

Hoc

etiam patet

;

fi

&

^

ego credo Romam

%

efTc,

quam non

vidi.

Prztere^, ponatur qu6d aliquis baptizatus hacredens omnes articulos bens fidem infufam ,

&

fidei poftea erret circa

ErrMnt in

vno

srtic$tU

trtdit

»lijs

tanihm

fidt

tuqHijit».

vnum

atticulum

,

6c

non

manifeftum eft quod talis expcricur in feipfo,& nos experimur de illo, qu6d ita firmiter adhzretj&afTentit illis articulis .circa quos non erratjficut prius, quando omnes credit. Scd illis articulis , quos ccedit, non affentit fide infucirca alios

fa

,

:

cijm ipfa non

hxrefi

,

ftct

oporterct talem

eft

lum,&

hacrefi

priias

,

vel

fi

ftet

cum

habuiife plures

fi-

quot articulis credidit ,°quod ergo calis errans circa vnum anicu-

des infufas, vt tot

falfum

cum

:

,

credens aliis,credit

illis

fid& acquifita,

hanc autem non acquifiuit pro inftanti

,

pro quo

vnum

articulum:quia hcrefis illa non fuit difpofitio ad fidci genetationem pro tunc,im6 magis ad oppofitam ; ergo ante errorem habuit fidem acquifitam. Prsterca , Apoftolus ad Roman. i o. arguit fic: Glmmodo credent ei , ^uem non audierunt ? G^omodo oHtemaudientfinepritdicante ? Et concluditur , erj^o fiJes ex auditu , auditm autem per verbum Chrifti. errauit circa

Sed

talis fides

,

qua: habetur ex auditu a pradi-

cante verbum Dei non

tum

eft fides

infufa

,

fcd tan-

quia non opoicec talcm crcdenAn eum fde tem per prasdicationem de verbo Dei , ftatim hafiful infun- bere bonos mores , quia ponitur qu6d fit tunc in d»tur eharipcccato mortali , quando andit ptjedicantem , acquifita

,

&

tMI.

ci afTcntit

Deo

,

nifi

fides enim infufa non infunditur k quando chariras infunditur ergo talis :

habct fidem

:

acquifitam

,

qnia

,

quia

talis

&

:

huiufmoui miracula;

fidcm acquifitam qux prxcedit chatunc forte hic habet voluntjtem pec-

Ex his fequitur notabile coroilarium , quod propter credulitatcm articulorum reuelatorum,

6. Fides »cqui'

perftSicr qua homo firmiter credit omncs articulos rcuc pt» ' & iatos,nonoportetponcre fideminfufam. Hic °mf!rffai»t autem fides non eft opinio , fed cft certior quia fcienti». -

'.

,

cum opinione Cam fide ifta

formido ad aliam partem, non

ftat

, ciim non dubiietur de vcrirate afnec per confcqucns dubitatur dcdidto afTcrcntis ifta,& certior eft fide.quam habcn.us de

fercntis

,

Romanorum,& huiurmodi.cum acquiritur

geftis

ex hoc quod non dubicatur de vcritare Dci,& Ecclefis. Eft tamen ifta fides imperfedior fcientia, quia non eft circa certum ex euidentia obictSli, fed quia non dubitatur de veritate aflercniis ,

hoc aflimilatur haic fidcs vtrumque refpicit veritatcm in

fidci infufjE

airercntis,

,

&

qiiia

qus

eft

ratio alfentiendi obicdis vtriufque fidci.Tencn-

dum ergo cfttanquam certum , quod in nobis refpcdureuelatorumin Scripturacft fidcs acquifita, & ex adibus noftris generata. S

CHO L

V

I

M

II.

Fidem infufam ponendam, tjita affentiantur omnibut a Deo,edm^He effe vnicam , ^ia ratio formalis

affertis

affentiendi,nempe Dei reuelatio,vel diHio efi vna. Cen^

puer ludsus nutriretur nobifcum , poteft habere fidcm acquifitam de nts educatMt, omnibus , qux crcduntur in Ecclefia , vt poteft crtdertt fde filitim Dei incarcredere mundum incepiffe , mcquifit» }«4 nari , alios articulos fidei ex folo auditu , ficut nfUf»,

Putr Ht' irtiu inttr

fortc

candi.

propterveritatemeascredentiura. £t ficaudiendoeasacquiro habitum credendi iftorum didis. Patet ergo qu6d habemus fidem acquifitam ad-

haerendo teftimonio Ecclefia;

5"

vcrbum Dei , proptct hcc

videt miracula ipfum faccre , qua: non porcft faccrc nifi virtute Dei , qucm fcit non polle dc-

ritatem

nem. Tidf »equiJitd h»htmut

\

I

(ic

firroiter

crcdit

modum dicendi

tra hunc

ehifcit ijuintjue fortiffmas

ra-

Vide Scholium htc pofitnm num.S,

tionet.

DE

fide

do

fit

autem infufa non eftcertum quomoponenda tamcn poteft dici

in nobis

;

7Tidis

infuf»

quod in aliquo eft fimilis fidei acquifita:, quia anfitin »«. bii (^ qnt' ficut ibi aflentitur , quia credicur vericati teftimode. ficantis non propter euidentiam obicdi , fic hic ,

cum

ancntitur alicui reuelato a

Dei

titur vcritati

affercntis

Dco

,quia adcn.

& quia Dcus

,

fuper-

hic fides infufa pro tanquia non creatur nifi a fu-

naturaliter reuelar. Ideo

to

fupernaturalis

eft

,

pcrnaturali creanre, cui potiflimc afTentitur.quia

credens

, nifi quiaDco primo hoc patet quomodo ha:c fi- ^utmode ficum snigmate , quia non creditur articu- det eji cum

fic

nulli afrentiret

credit. Et fecundiim

dcs

eft

lo fidci ex euidentia obiedi

,

fed quia aficntitur

inigm»tt.

veritati aflerenrisillum.

Ex hoc etiam apparet fecundum vnam opinionem de vnitate habitus fidei, qualitcr ipfa poteft cfievna refpcftu

ticulorum, qnia rentis

,

&

omninmcredibiliumar-

fcilicet

reuelantis,

propter vnitatem

qus

eft ratio

affe-

aflentiendi

omnibus credibilibus fupernaturalitcr. Si enim habeo habitum quo credo te efTc veracem , credo omnibus, qus affcris propter illum habicum, non quia aflencio illis primo fecundum ,

propriam racionem cuiuflibet illorum , fcd quia , & credo veritatcm eius,&fe-

afTcntio rcuelanti

cundum hoc lia

,

bus.

fidcs infufa rcfpicit

vt reuelata a

Dco non

omnia

credibi-

fub propriis rationi-

Et ideo vna

fides poteft efle de omnibus quancuncunque diuerfis & alterius Omnia cnim talia habent rationcm ob-

credibilibus rationis.

,

ie£ti credibilis,

omnibus habitus

quiaaDeo reuelaia,&

efl

eadem

fidci

vnus

ratio credendi

,

ideo in

propter

qnod

erit.

Vv

4

Sed

Vnit»tfidti infuft

vnitate uelutu.

ex ri'

DiftinaioXXIlI.

Lib.IlI.

511

Sed contta hanc viam arguo primo , fic fi fidcs infufa rcfpicii ptimam vcritatcm rcuciantem articulos >& creantem aircnfumde iUi$,dc quibus obie<Sli fidei: efl fides , non cjuia habent racionem

g^

Dcum

credimus

Trinum & vnam.depencius,Dcum cflc Trinum,&

cflc

det ex ccrtitudine

vnum

Deo , quia Apoftolas direuelatum ; fed fi audiflem eitm diccntem hoc fibi cfle rcuelatum , credidiflem fidcacquifita hoc efle reuelatum; ergofidesac-

xit

cflc

,

hoc

reuelatum a

fibi ciTe

quod nunquam aliquis allcntict fide vmm , quia quod cft Deum ejfe trinum ipfum cft reuelatum. Si dicatur qu6d ei aflcntio

quifita certior cflet fide irifufa

cx fidcinfufa.crgomagisartcntio illi.hoccflerc-

nenda

uclatum, quam Deum cfle trinum,& vnum ficuc magis afTcnticndum eft racdio prepterqmd , quara

cet habcre formaleni rationera obiedii cx reuclatione diuina.

fequitur

huic

,

,

,

&

:

fidcs infufa

,

conclufioni. tredt hocejfe

reuiUtum, quii»

ejfe

ve-

Itcm.fi afTentio ifti^hocefle rcuclatum per fidcm, formalis tatio cflcntiendi alicui ex fidc infufa cft , quia cft rcuclatum ; ergo aflcntio huic, reuelatum, quia reuelatum cft hoc cfle rcnon erit ita proccflus in infinitum, uelatum,

hoc

rum.

cft

&

&

primum,cui

cric darc

Si dicas

oelatum

quod non quia

,

eft

cceditur ci

rcuelatum, hoc ,

infufadependcret

fidcs

Non enim

^principio.

pter euidentiam

ei

quia hoc

,

&

cft re-

cflc

rcuelatum,

non

fide infufaj

a fide acquifita,ficuc

poceris dicercquod pro-

adhsres

quia non

,

eft

cuidens

cx terminis.

obiedi realis.non vircuelatum in hocobie-

Pia:tetc3,ratio formalis

At

rel»th

ralienls

po-

teji «Jfeohie-

iium

h/tbitu:

fettlit.

detur

efle relatiojfed efle

quod eft Deum ejfe trimm & vnum,

Gto,

cit nifi

rclationcm rationis

& non di-

ciam cfle rcuclatum,

,

& eflc cognitum, non dicit vltra hoc, Dcum & vnum nifi rclationcm rationis: efle Trinum ficut

,

,

VM

I

Secundui modt» ponendi fidem infufam ^uodcum , mn poffit haberi veritM credihilium , mediate, velimmediate , infundit Detu hahitumfupplenohieiii,ifHo credihilibus ajfentiamur,eius ta-

men ohieiium primarium eft Deut infe

^ non vt re-

,

uelans,vt pojutt primus modus.

SEcundo

quod

potcft dici

dijm alium

fidcs infufa fecun-

licct credibilia

,

vt

ponendacftin nobisrquia Deum effe Trinum vnum, ali-

&

qualiter a nobis poflunt naturalitcr cognofci, vt in gencralibus conceptibus entis veri , tamen

exconceptu tetminorum in patticulari ^ nobis natutaliter non cognofcuntur; quia Deum hic non cognofcimus,vt eft quxdam fingularitas, fed folum fecundiim intentiones gcncrales, ide6

&

&

Denm cflc Trinum

vnum non

pofitionis neutrae.

eft

reuclatum, tunc ratio formalis cuiuflibct

credibilis cflct relatiorationis.quod eftinconuc-

Diens,cum habitus

realis obietSbum

habeat fot-

malitcr rcale,& rationcm rcalcm formalcm obic-

^iuamjergocfle reuelatum,cum

fola res ratio-

fit

non potg ft eflc foimalis ratio crcdendi hoc, vnum. quod cft Deum ejfe Trimrn Pra:rcrea,in primo recipicnte fidcm fufficic

nis

,

&

fiJes acquifita.ficut in

Paulo

;

crgo fimilitcr

&

in

omnibusaliis pofterioribus recipientibus fidcm, fuflrcit fidci acquifiia, vt crcdant omnia creden-

Confequentiaprobatur, quiafecundum Auguftinum fupcr illud Pfalm. 77. Sufcipitint mon-

da.

Jnferiores illuminantur per fiiperiores,

pacem.

tes

;

,

veracem magis

ficut

Paulus

,

,

quam aliquem

& primi, qui recepcrunt

fidemicrgo Paulu5,& primi habentes runt ex

naturalibus aflcntirc

ipfis

non

rcquiritur fides

uelatum

,

fit

Trinum

,

&

:

formalis ratio credendi

vnum

:

potue-

ergo propter alalia , ctiam fi efle re-

reuelatis per fidem acquifitam

fentire

fides

omnibus a Deo

Deum

eiTc

quia primus habcns de lioc

fidem per habitum acquifitura tantum

,

credit

fic,

&

immediata. Sed quiainvianon moucnt ficin- Deut infuntellcdlum ideo ex tali apprehenfione termino- "^" hahitum ,

rum nonhabemus

aflIen(\impropofitionuni im- -^''".?«*'»mcdiatarum , propter quod nihil mouet intelle^/wT^^ <Stam noftrum naturaliter ad caufandura aflcn- his querum

fum

iftis credibilibus , quod fe tenet ex parie ventatemex obicdi. Ideo Deus fupplet vicem obiedi crean ''rminis «do aflcnfum per hoc , quod infundit habitum ^"'J'^""'"'

fidei

poteft quis aflcntire firmitcr iUi,

,

vt

non funt

ptehenfione terminorum non poteft caufari affcnfus fidei. Sed fi intclligeremus terminos in particulari fecundiam proprias rationes , tunc mouerent multum ad apprehenfionem fimplicem fub propriiseorum rationibus fccundi ad compofiiionem terminorum in propofitione

acquifitum

eflc

,

no-

tcrmini propofitionis immediatat, fed magis proPropter quod in nobis ex ap-

fidei,

qucm fcit homincm

Tcrmini enim

bis euidcns cx tcrminis.

ipfi. Antecedens probatur pcr hoc, quiaex naturahbus puris , includendo habicum

Sc ideo magis

cft

,

Deum Trinum & vnum & alios quia

qua;inclinatintellcdumin obieftum

vt ci aflcntiat;vt, ficut

fidei,

termini articulorum

fi

imperfede mouentes ad caufandum aflen-

fum imperfedum tunc cx frequentia aftuum imperfedorum terminorum in articulis generaretur a nobis aflcnfus imperfcdus. Sic Deus :

infundit in nobis habitum

aflenfum articulorum fpicit

:

fidci

inclinantera in

tamen quod

ita

fidcs rc-

Deum,dc quo formantur articuli,quibus

obiedis fccundatiis

aflcntimus

,

vt

pcr habitum

fi(Jei.

Sed

ifte aflcnfos

non

eft

norum,

Prxtcrea ,licet nullus homo potuit naturalitcr inucnirc facram doftrinam , tamen poft ipfam

omnibuscrcdibilibus:qua:autfunt neccflatia,vt rr, /r -i neu7n ejje tnnum&vmim;mt contmgentia , vt

,&

leuelatam alicui,& ordinatc traditam , poteft homo naturalitcr aequirere eam, reuelata; adhxterc fola fidc acquifita ; ergo ta-

& li

ad crcdeiidumfufficit fides acquifita,qniaali-

tcr

infufacflctfruftra,&ipf3 noncftccrtior fide

acquifita, vt probatur

ticudo conclufionis,

,

quia non

quam

eft

maior cer-

principij; fed
li*

cx euidentia termi-

Deum trinum,& vnum.

inucntam

1 1.

modum

in vniuerfali anobis apprchenduntur,

articulos fidci,

fcili-

,

IIL

ergo cflc reuelatum , non potcft efle ratio formalis obiediua, qua pcr fidem credis Deum cflc Trinum , & vnum. Si enim tendis ctedendo in ,

10.

crgo non po-

ex terminu tem vicem

afleniio.

fcd creditur ci fide acquifita

lunG

C H O L

S

;

vt ponit prior opinio

fed ex habitu inclinantc,quoaflentimus ^''^•"*> '""""*'

incarnatio

•

•

•

Dei,&

filij

;„

'"

©•

,p „»,-

rcfurreftio morcuoruro, latum etrum

& huiufmodi quia dcpendet ex libertare diuinx voluntatis, licet vr prjedcftinataiara funt ;

&

neceffaria , fic neceflitas eorum eft conditionata.lftatamenneccflaria,&contingentianon

videmus ex euidentia

fi/*^

»rtttulos

rei

fun: videri. Ideo aflenfus

nec iniuitiuc

, ,

quem

,

vt nata

caufat in nobis

^quatitir.

Quxftio Vnica. non ed ita peifedus> (icut erit quando vidcbimus Dcuro,(icut eft. Secundum igicur hunc modum ponendi fidcm infuram , eft dicendum quod per candem fidem

Sed dices forcc qu6d

fidcs iafufa}

infufam aflcntio huic : Detu

efi

& quod hoc/h a Deo reueUtum

,

quia credo aliud. Sed habitus

lilc

vtrumque

clinac in

,

trtnut

,

& vniu,

& in alios ariicuios &

ficut

,

Cx

ipfa fides fic inclinans ex obiedis caufacetur ; non facic obiedaciTe prxfcntia, (icuc fcientia inclinans intelledum in intelligibilia non facit ea efTe przfencia intelledui fecundum rationem habitus , ica qu6d reprxfencec ea ; fed hoc fic per fpecies. Quod G. obiedum eflec przfens in fpecic, poilec mouere, fciencia adhuc magis incli-

&

obiedum

naret ad

mo facilius ieAo

,

quam ex

quam

illud,

inclinarec alio

,

nimquam habitum

cuius

,

£t ho-

in aliud.

& cognofcerec ex tali ob-

a parce obiedi,vc partialis caufa ccipcdlu aiterius; ideo non cft potentia, fcd caufac ailenfura totum,

vicem obiedi. Concra , cunc aAus fidei acquificz,&

vc cenec

cipiaalcerius racionis.

fencia per fidem infufam

,

ica

ncc aliquis alius habicus facic , fed homo quod fiant fibi aliquo modo cognica , vc per audicum , vcl fcripturam tamen inclinat in credibilia primo , ficut in obobiedla

,

ficuc

aliunde habct

:

iedla fua

tamen quod refpiciac Deum , vc , de quo fit , vt formalem

ita

:

primum obiedlum cationem obiedi

quam

per

,

tefpicic

obiedum

faura. Widtt infuf»

»i Mtfmfita difert.

^^ fecundiim hoc pacet difTeremia incet £dem infunim,& fidem acquificam ; quia in fide acquifica ratio tendendi in aliquid creditam eft veritas teftificantis, 8c afterentis illnd, cui afterenti vt

vero creditur , fed fufa. Ipfa

enim

eft

fic

non

eft vniuerfaliter

de in-

deipfiscredibilibus,vtartica-

pcimam veticaccm , in qua func , ficut primum obieAum , non

r«fpiciencibus

lis

omnes

vericatcs

de eo, ^ quo funt caufalicer aii« vecitaces reuelatz. Secundum iftam viam , quamuis arcicali non finc przfentcs , vc obieAa ,nifi quando prius ficuc

reueiancur

,

cikm

non

tcndit in eos

,

qui credir,

prim6 rcuelatos : non enim rcfpicit pro formaii obiedlo ipfum reuclari , fcd ipfos articulos in fe. Conucniunt tamen , quia vcraque eft habens obfcuricacem ; quamuis cnira inclinanc firmiter in

fidci inquia haberenc prm-

Nam

zCkas fideiacquifi-

vc credere acquifitum

ta; ,

&

,

caufatur ab intelicdu,

Credere enim. infufum, ViJci.«l.

veritace aftentientis.

fiue a<5tus fidei infufz, caufatur vcl i foia vcri-

&

fpeciei

quod

vidccur

,

a£lus przdidi funt diuer-

f« fpcciei. Diceretur force quod non eft ineonuenicns, ficuc nec de atftibus inceiledus rcfpe^u obicdorum formalicer diuecforum. caufare aiTcnfum

fidcs

eflct

crcandum aftenfum , licec non ad przfcncandum obiedla ; quia fi obicd^a funt appreinfufa ad

hcnfa , necellari6 gratia aiTenfum caufat de iliis. Sic fi fides caufarei aftenfum in vicc obicdli , tunc de nouo baptizatus fi habeac fidero infufam , Sc przfenciam crcdibilium , vc de refurredione mortuorum, neceftario habebit aircnfumhuius, fcilicet qu6d mottui refurgenc , ante omncm adlum voluntatis; quia habicis , quz concurrunt ad aAum credcndi in adlu primo, ueccftario fequitur adus ; confequens eft falfum , quianon

Bapcifmum quam ancc,nifi

plus crederet poft

edodlus

& hoc

fic

citca principalc

di&um , quod non fola

fidcs caufac aftenfum.

9

Przccrca , fi habirus fidei fic inclinec potcntiam in adum , nullo modo adlu voluntaiis pofito

,

te

omnem

habcret habirum fidei an, fi adium voluntacis ,cum tcrminiatti-

poftct credere

culorum polTent apprehendi ante

omncm adum

Qon

in fcquamuis inciinanc in vefecundum quod firmitet obiedi > incli-

nanc imelle<^um in

S

obieda.

caiia

CHO

L

V

I

,

habitu credibiiia przfciuia

fint in iilo

,

&

oporcet quod credibilia aliquo raodo fint oftenfa , reprzfentata intelletflui , ad hoc quAd cre-

&

M

IV.

dantur. Opocccc ergo ponere duos habitus tn

quolibet Theologo , ic fidcli inccllcdtu viium, quo occurranc iliacrcdibiiia , vt ncucrai& alium :

lHli4t contra fotentia, ejfent

modMm pofitHm, primo,«jHodfiJes ejfet

Secmdo, ejuod 4£lm fidei Mtjuijitt,

& infufi

diuerfk ratienit. Tertio,crederet quii ante

omnem

iniiruElionem. G^ujtrte^crederetHr ante oElum voluntatii,

&fic neeejfario. Giuimi

,

tporteret ponere duos ha-

bittUfVnum, quo articulifierent prifentes

,

quo aftencitur illis. Hoc cxgo didtum fic pco fecundo acticulo quia non eft ccrtum, & manifeftum ad quid poncnda fic fidcs infufa in nobis, :

,

ficuc fidcs acquifita.

alterHm,ipto

SCHOLIVM

ajfentiremttr eis.

\A Injitntit

tStrs diHitm

mtditm.

/^ Oncra viara iftam arguic V.^ ccc aftenfum , tunc

fides

fic

:

ciTer

potentia,& non habitus. Ptobatio confcqucnciz, iiiud cnim eft potentia, quo fimplicicer poftumus in aAum,non faci-

& expedite

fecundum ptzdidam viameft, quo pofttimus quia tenct vicem obiedi inquancum iaciinans per fe,ita quod non poffun) necaftentircficuc necfi obicdlum inciinater.

liter,

;

fcd fides ;

V.

Fides infufa ponenda efi,nen ratione,fid auQortiatt

Si fides caufa-

fccundum hoc

crtiUn'

;

licatem

,

Ai

ergo vidccut quod fi-iesacqutfica '^t"» rtfuirifufficit,necexperiturquisaliamcum talialfcnfu, ^r '"/'"'" eftec

rum,quam habcnc

non tarocn faciunc ca ede ctHdcncer prc-

obic<%a,

15.

non habec 4 parce obieSi

quia fimilitcr cunc gratia

,

voluntatis,& ita volunias nuliam caufaiitatem habcrct rcfpcAu iliius , quod tft contra Auguft. Ui€t.i6. in loan. quia firr^/i poiefi homo nolens, credere,nen nifi veUns;\ndt fi hahitns fidfi tantum inciinet intclledlum ad credendum , tunc prztcr habitum inclinantcm ad allenfum ,oportet poncre habitum ceprzfentantem obicda ciim

rencia,necinclinanc propcer euidenciam obic^lo-

t.


prima , de qua cft ; vel ab incelied^u , vericateprima; ergo cuAt iftz caufz funcdiuerfa: tace

Concra , quod

non finc prsquod reprxfentet

Sic in propofito, licct credibilia

J.

,

fufa; eftenc altcrius racionis

habuic. I

non eft potcncia, animz , fidcs autem

fidcs

quia potcntia fe tcncc a paric

nec cr(.do vnum,

immediate in-

5 «5

ConciUorum

& P'atntm,& Scriptura

Oxonjn Schelio

n.

1

fitndi tres virtutes Theele^icas

fro

:

pro hec vide in

^.SecHnde^robahile aitfimul in'

cfue plures ibi citatti.

tentia firnul concurrere

tum prepter graduum

,ex Trid.fifif.G.cap.y.

Tertto

ad oElum

,

Mtfidem cumpe-

,

& nen ponit tan-

intenfienem.Vide Schelium cita~

tum. Adfecundii,faHet affirentibtu fideUm fide infufa

aederefi haberefid^:de ijuo vide ibideScholium n. 17.

Secund6

i

£.

DiftinaioXXIlI.

Lib.III.

5»4

diccndiim eft ad quxftioncm, quod oportec poncrc tidem infuram pvoptcr au6loritatcs facra: Scripturas,& Sandloium. Ncc potcft demonftrari incUe fideli , nec infideli cx naiurali

SEcuudi

»7Oportet pontrt fidem infitf*m.

ratione prsccise

prxfuppofita fidc

nili

;

dclis velit credcrc Scripturac facraf,

nunquam

ideo infideli

quod

,

fi

-

& Sandis & ,

quod

oftendctur. Proptcr

Dcum cfTc trinura & vnum ita crcquia infufa me habcre fidem infufam

crcdo

ficut

,

,

do fide hoc credo.

,

Dcus fanans corpus , perfefte fanat ,ita ctiam fanans animam fecundum lcgem fuam, peifedl^ fanat. Imago vero aniraae conliftit in inielligcn-

& voluntate, qua; deformaiac erant & ianans anunam pcrficit eam, &c iiucllc6lum & voluntatem refor-

memoria,

per peccatum

S!mutf*naf

Deud

$n'rlle-

Sum,

O' vo-

iHntnfem infundendo fidem, (3* cha-

Deum

,

,

C\nt charitatc

vt diligat per-

,

cum diltobiefti,non tamen eodcm modo & cum charitatc. Dat itaquc vt

licct

,

gerccx parte

cx naturalibus poflit

,

,

foluin perficiatur in aftu

primo, fcd etiam

&

pcrfeproptcr aiftum fecundum , vt intcnfior , charitate, fit adlus diligcndi ex potentia , quam cx potentia folum, vt di(5i:um eft Uhroprimo

&

dior

Sicpcrficit intcllctftum habitu

diji.ij.

fupema-

omnino codem modo proportionanon folum vt adum primum petficiat, fed

turali fidei bili,

,

vt intcndat

adum

fecundum. DifFerunt tamen

ftits inftf» fonitur non

tantUti profttr

gr^dum

acceptus

Deo,

& ciam

hoc ,

eft

caufa partialis

vt patet fupik

fic

;

ha-

&

,

fufa

ipfa vt caufa partialis

,

cum

aliis partialibus

caufis

cooperatur, vt aftus credendi

quam

prius crat fine fide infufa.

fit

certior,

Nec tamen

fo-

lum pono habitum fidei infa(x propter gradum in adu fed ctiam propter afTenfum quia afTcnfus non eft toralitcra voluntate quod patet experimento. Aliqui cnim habent maiorem voluntatcm ctcdcndi , & afTcntiendi , & tamcn minus firmitcr aftcntiunt, ita quod al-quando dubitanr, ,

,

:

volentes fidem maiorem- Idco Apoftoli petierunt Lnc« ij.Domitie adau^efidem noftra,, hoc etiam eft

quod petiturin terne

tttm

Dem ,&c.

,

illa

Collefta

da nohit fideiyfpei

Qupd non

,

dubitationcm

Omnipotens tfempi-

:

& charitatii ttugmen-

oportcret pctcrc,

afrenfds cfTcf a fola voluntate

omnem

,

,

nec

fcd illam

,

fid:

inftricr

didtus

fi

fidcs excludic

quae vincit

fides

om-

firmiier.

ccrtiiudinem dc crcdibilibus

quando

dicis

ponitur fidcs in-

,

quod

firmiter afTcntis per fidcm inperacquifitam, aut hoc cft, quia infallibiliter airentis per fidem infufam,& non pcr acquifi
acquifita poffis

vtrumque

fed

;

,

&

fic eft de fide acquifita, de fidc infufa ; ftante enim fidc acquifita, dum per eam alicui obicfto alTentit credibili,

ficut

&

nonpoteft dubitare , vel non aflentitCjalicerdc

eodem

fides,& dubitatio.

cfTec

ver6dicas quod firmitcr afTcntis per fidem

Si

infufam.quia infallibiliter, & indecepiibiiitet credis per infufam,& non per acquifitam. Contr^, dum aliquis a:que firmiter afTcntit^decipi,& non decipi,

non

eft nifi

per obiedta diuet-

quibus crcditur , qus verc , vel falsc pracfentantur intcllcdlui pcr habitum fidei inclinantem; ergo hoc non eft propter habitus , & aftenfus,

fa

,

qui non inclinant non habentcs obicdl:a,vnde vtrunquc habcntcs naturalitcr inclinantur ,

&

modum

per

naturz aftenfum prarbent

aflcnfu crror

clinantis

quam

fit

fi

,

non

erit

in

,

quo

ex parte habitus in-

fed ex obiedis falso occurreniibus;

,

cft certior fides infufa,

fidcs acquifita.

Dico itaque

didum eft,qu6d

ficut

adum primum

fcdiorcm

,

fccundi

atftus

habere

fct intelleftus

,

&

fides eft

Et

adu

cum

fuo

fola fide

videtur

fi

:

incfTe^nam Aitguftinus 13.de Trinir.cap.i. fufn fcitur de Magnis , fecundo dc paruis ait Fidemporro inejli.

ftrari

&

:

^uam videt tjuii in corde ejfe,ficredit vel nen eJfe,finon credit, eam tenet eertiffima fcientia,clamatipfam,

;

^ue confcientia eflc;

ergo

,

non ergo pcr

fides infufa poteft fciri in-

audlotiiates tanriim creditut

incflc.

Item,fecundiim Auguftinum fuperPfalm. 41.

Anima femper noHit fe,i(. hocquia fibi ergo a

fimili

cijm fidcs

,

fit

prajfcns eft:

prasfcns animac

,

ipfa

potcft certiffinic cognofci incfTeanimae.

Ad primum

illud

de Augnftino, dico quod ac-

nante,& inclinantead afTenticndum obfcuro non euidenti tanquam vcto , fic aliquis potcft efle certus fe habere fidem, ficut poteft efTe certus ha-

bere fcientiam

eft

mi-

tia incfTc.

&

ex aftibus

;

& hoc eft arguendo habitum innon enim alio modo fcitur fcicn-

,

Sed accipicndo^r»» ,

vt eft fidcs vera,

potcft hibitus infufus impcrfedior fideponi in

non habens errorem admixturo ; non loqucndo ad hoc fide infufa fed defideingenerali fcilicct vt cft habitus inclinans in verum fic

animaad perficicndum ipfam.

nullus

nor fufa

non cxperitur huiufmodi

difficultatcm

Item, proptcr aliud ponitor fides infufa

:

,

nec

nam

per fidem acquifitamnon acquiefcit aliquis alicui, nifi quem fcit poftc fallere ,& falli .quam-

ipfum non velle

fallerc; fcd

ncmo poteft quem

firmiterafTeatire diftis aiicuius

,

II.

cipicndo^i^*»» gcneralirer pro habitu determi-

fidcranribas crcderc,aircntire credibilibus difficultas,

10.

gradum perqucm gradum non pofproptcr

quod oporteat poncre ipfam propter aliquam certitudinem maiorem, foluas argumentum inoppofitum. Scd quid dicis de fide infufa an poffit dcmon- An fiies «•

elfc

& maioradhsfio. Fidcs tamen in-

falfum:natn

eft

loquendo fccundo modo,

de-

iiis fciat

non creditur frmittr.

Contra , quod non oporteat ponere fidem infafam proptci iam diftam canfam,probatur:quia

ita

omnino

?ir acquifiiM

fufa.

non

trahit in oppofitumcredibili. In aliis

tm

Vndc

ergo Chriftiani

nino hrmiter credanr,& oninimodam habeanc

acquifita.

bens intcllcdum bene difpofitum naturalitcr , credens fide acquifita Ci tunc fibi datur fidcs in-

iJuSus h^bi-

vc

:

fed habitus facit illam circumftantiam.vt fcilicet

rcfpedbu fubftantia: adlus

19.

certa

eft

propter

fit

I),

non

Sed quomodo fc habcc fidcs rcfpcdtu a£lus fecundi ? Dico qu6d ficut nec fola charitas, nec fola voluntas caufat adum mcritorium diligendi,

inttnfiorem

InDotn.

acquiliia

idco pcr fidem acquifitam

ergo fecundum hocnon

itt»Bu.

poft.PcDt.

afTcntii aliquis

hoc , quod charitas cum hoc qiiod facit adum fuum acccptum.facit & adum cuiuflibet alterius potentia: acceptum, quod non facit fides. in

i8.

omnino

fupernaturaliter. Et idco licut

dat voluntati habitum charitatis

non

rittuem.

,

quantum ad mans vtruniqne fedtc

,

non

fufam,& non

Sed ad qtiidponitur in nobis fidesinfufa.?Dico qu6d ponitur vc pcificiat animam in adu primo , & adus fccundus fit intcnfior. Sicut cnim

tia,

nouit pofTc fallcre

cerra

,

,

,

cft

,

qui arguendo etiam

dem vcram & rum ita quod ,

,

batur per hoc

revero, fed id

,

nifi

id

,

in

quod

fcit fe

habere

fi-

inclinat, fciat cfle ve-

faciat afrcntire vero.

Et hoc pro-

quia non pofrum fcire me alfcntifciam id effe vernm , cui affcntio; ,

cui afTcntio

,

credicur efTc veruro

,

& non fcitur;

VuUm fclt f* h»bere fiten»

infufam juarti

,

(^

V fcitar;

crgo

QuJEftio Vnica.

noii pofTuni fcire

mc

aflentirc vcro

&

ducandum quod altcr manducat. Ad aliud quando arguitur , quod fides infufa fi ponatur , non poflet corrumpi. Dico quod vcrum eil , a^ibus noftris non corrumpitur,nec ali-

omne intclllgibile fibi per cflcntiam prasfens, & hoc eft aau,& in habitu fcd tamcn non funt

quid fupernaturaliter creatum poteft cortumpi i nobis idco fides non corrumpitur a nobis:ted

&

:

ujt

;

omnia in habitu,& xQta primo ibi.quc fufficiunt ad cundcm adlum fccundum crgo adu non poj^ triio me teft cognofcere , & fcirefe habere fidcm. Vnde h»btrtJU*m. dico quod adlu ptimo fcmpcr nouit anima fe, & omnia , quz funt pcr eflentiam in ea non adu fccundo ; & fic anima adu primo certa fcientia ;

tenet fc habere fidem, quia fcit a£ta primo fe haberc fidem,quae cft ratio fcicndi in aftu fecundo. Scd fi impcdimentum amoueatur , tunc a£lu fe-

cundofcirentur omnia przfentia in anima

,

ficut

de anima feparata. Sed huiufraodi credibilia ^ nobis pro llata viae non fciuntur , quia anima talium non intelligit cum phantafmatibus , fant phantafmaia. Ideo dico quod ficut pcr fidcm credo Deum efle ttinum, Sc vnam , fic ctiam credo me fidem habere , ficut vnuro non poffum demonftrare, ita necrcliquum. eft

&

&

S

C H

OL VM

VI.

I

Solnit ttrgumentM principntia per tptirattm tUHrititim

ma IJ. Adargum.t. frindfnli.

explicms

Jkum

dicendi

moJum in

hac tUpcHii-

DeeifitMr t»

juit pritnh

ftrtn»

fyllt'

giftiti.

AD

primum ptincipale , quando arguttur quod ad omnemccrtitudincmfu£5citfidcs

acqui-Hta fufficienter ad adbum,

& ctiam ad aflen-

revtramque. Ad fecundum principale, dicendum quod aiiquis poteft aflentire per fyliogTmum falfigraphumoppofiro conclufionis demonftrabilis proptct apparentiam fyllogifmi , ita qu6d caufa ad, fedcaufa priforma. Vndc ali rel="nofollow"> dcceptus primo dedpitar in forma fyllo-

fic

& non eft

falfa pracmifla

fequiturquod immcdiate

fcd ex ifto

;

non

poillt aliquisaflentire

non oftenfxprobabiIiter,nec ex tcrminis,& hocpropter fe.

alicuiconclufioni

Ad illud, quod pofteii arguitur qu6d hzrctici

14.

,

aflentiunt falfis fine ratione.

Omnis htre(

intiZiS».

ttliitur

tntttim.

illa hactefi quia tota corrumpi, tur per rationcm dcmetiti infidclitatis. Et quan-

do arguitur quod non corrumpitur dcmcrcndo, quoniam non per pcccatum maximtun vtpet odium Dei. Dico quod demcritum fidei non cft quodcunque peccatum, vt quandofidcs corrumpitur pcr demetitum , hoc non cft propter graui,

tatem peccati,fed corrumpitur periilud pecca-

tum demerendo , quod

ex generaii ratione fidci

habet oppefitioncm ad fidem. Vndc cotrumpitur per infidclitatem,& non per quodcumquc peccatum,ficut fpes pet defpcrationcm,

& hoc eft libe-

Fiiei tJiikm fer

irifiJeli-

tattm

toUi-

tur.

ratitasDei.

Ad vltimum quo

arguitur quod cognitio illa, non potcft natoraliter ,&c. Dicendum qu6d vcrum eft. Vnde dico quod habitus fidei propter fui perfcdlioncm non poteft caufari nb omnibus agcnr jbus naturalibus. Vnde iftum habitum non poteft aliquod obie&uni caufare,uifi (upeinaturaliter mouens,& ide6 eft

inqua

»y-

tota natura

petfcdliorhabitu naturaJi. Ei ciam dicitur quod lunc aftus credcndi eflct

quam

nQtas intelligendi clicitas ex

Refpondeo , quod cft loqui de adibus noftris infe, vcl fccundiim qaod perfc&ius attingunc oh'\c€k\im.

Primo &ior eft

modo vcrum cft qu6d z6tti

Dico quod non,

proprie loquendo de haercticis

Chriftianis) fed faciunt

,

vcl de falfis

aftus fidei pcrfc-

ex habitu naiurali elicito

,

quia i

obie
di obie£lum,fic

,

FUei

fer demeriiS

&

etiam omnino quantum ad aftum primum , quia intelle(%as non efl*et fupernaturalircr perfcd •$, nifi habctet fidem infuram,& ideo oportet ponc-

gifmi

ftur» m»li

:

jfjquattum.

non manet cum

fiparaiu, <juam

quis

fiitftcxfcri'

,

nt cflc cerius,non tamen ita perfefte certiis,ficut per fidem infufam , quara petfec^ionem non habemus fine ea ; idco non fufficit quantum ad aAum fecundum ad caulandam tantam perfc£lionen rel="nofollow"> , quanram poteftdare fides infufainec

hzfioniseftapparcntia fyllogifmi

tertium.

Apuftolus intellcxit deinfirmitatc fpintuali ,vt dciUo.qui habct confcientiam infirtuamad man-

habitu pcrfcdlo principiorum naturaiiter.

ma deccptionis eft defedlas in

Ad

li,

infirmus olas

petfedlior,

qkttfiioTte,

(um cerrum, contra dubitationem,& crpinioncm, non fufficit tamcn ad omncm pcrfcdlioncm, quam dat fidcs infufa. ASkas enim ille, licet pof-

Aiftttitm,

, quod anathema fit , fi qiiis non manducct,nam decipitur quod

inferendo ex hoc

idco non potcft fciri vera fidcs indlc nobis : pnus cnira oportcrct fcirc id cllc vcrum, vniu, ancui aflcntitur, vtquod Deiu tftTriitm tequam fciam mc habcrc ridcm veram dc iUo. Ad fccunduni locum Auguftini.dico quod loquitur dc fcicntia fidci, non quia fcitur adu fecundo incflc , fcd adiu primo. Sicut cnim vcritaicm habct , qu6d anima Doait fe ita fcmpcr nocredibili,

11.

S'5

mandMcet , de infirmitate corpora-

infirmtet eftyoliu

mal, Defiderahilior

tfl

eo£nitio debilis de fiihflantijS gnitio dehitior ie fuhentihut vilioribiu. Vnde

muUade

dico qu6da(^us credendi

finntijs

eft

pctfcdlior fimplici-

Scd lamcn loqnendo dc a^u fidei fecundo modojfcilicct fccunt^um proportioncm attingenter.

i*

alifi.

non eft perfedlior,quia adluscredendi plus exceditur , deficit ab intclligibilirate obicdi fui , fcilicct Dei, quam acflus fciendi lineam ,exceditur, deficit a cognofcibilitate

&

&

lineae.

Vnde omnis adlus intelledus attingens Deum, adu intcl-

vt obie^am,cft fimpliciter perfedior

ledus circa aliquod creatum , licct fit impeife6lior fecundijm proporiioncm ad obiedlum. Exempluroeii adhoc: Vifioenim, quaaquila De proporSolcm videt, fimpliciter eft peifedior vifione cione adtus ad ob'edam oculi mci de candcia , quia eft perfpicacior , & ab Tidc in 4. d. obie^^o nobiliori elicira ; tamen in comparati^ne ad obie&um quantum ad modum, quo attirgt q.^.prolog. tur , non cft ita perfcdus aifbus, quia oculus meas totum lumen candelz attingit , plus quam oculus aquilae attingit de vifibilitatc Solis.

&

argumcntum ab au6bo-

ritate,&per argumentum dccipiuntur, & hoc quia au^oritas eft malc intclledba. Vndc nulli fals6 aflentiunt propter fe , fed propter argumcntum faAum ab audoritate,quo decipiuntur; ficut fi aiiqui« intelligat illud Apoftoli, R.om. 14. G^^i

^umm

intenftcr

DISTIN

Lib.IIl.DiftinaioXXIV.

5i6

&

DISTINCTIO XXIV TJele contra,

x.(^ hic

cjuift.i

i.-rt

1

, aliccr cflet proccdus in infinitum in tcuclatis , fic nihil prim6 creditum quia fi non poflumusin crcdibilibus :

darc aliquod primum , ncc poflcn-)us dare aliquid poiterius,ficut[in aliiscirentialiter ordinatis, vt habetur 1, Metaph.text. 6. ficnihil erit

&

f'

D.Thom.t .part.ijuift.i .4irt,

O* t.i.qntjf.t.art.

3.

Ricard

D.Bonauent.

j.

Qiht. qtnfi.l. Wzaiicwiquodl.i. quift i^.Suarcz Durand.^M*//. pirt.di^ fecunJ* fecurjiit d. i.quift.i. xy.Vaicntia l. art.J..qtiift. i

quaprimaprincipia ncceiraria

&

Qj/^sTio Vnica. Vtmm creditum pote/l ejfe Jcttumy Alenf. ^.part.quifl.j^.mrmb.^.

Prxtcrck, prima principia ncceflTaria funt , Siptimim. cnidentiaex tctminisj fcd in reuelatis funt ali-

«rf. l.ijud.ft.^.

credicum. Oportec crgo dare aliqua crcdibilia prima,quaEfunt cuidentia exterminis.fed ex illis poteft deduci conclufio:ergo potcft habcri fcicn-

l..i>-f.4.

funeio ^.

hxc difcrcpant ab

\.'it\im

iis

qux habcntut

decredibilibus.

cia

Sed diccs force quod aliqua credibilia funt

ia

Deum ejfe Trinum,^ vnum-^ tamcn hoc non cft cognirum cx cuidentia ccrminorum apprehenforum, quia non poflumus firnplicicer prima.ficut

Oxonicnfi.

fed

Irca

cliftiniflionem

14. qiiasri-

.UT^f^tiurn de credibilibits rmeUtii

terminos apprehendcre,

Concra

fiantefi iepotei} ^»ui haberefiientiam,

aut

alicjti.im

mtitiam

,

tjm habetur ex

ruidentia rei ? Quocl fic videcur. lo.m n. 1 o. Gfuia Z'iisjii me Thom.i , credidifii.Shani crgo habiiit Tliomas notitiam intuitiiiam de

Prstcrca, Apoftoli vidcbant CbriftiimcrucifiXIV-;-),

Hi

hic

cft

arciculus fidci apiid nos

aut ergo

:

habuerunt fidem de ifto articulo, aut non ? Si fic, habcrur propofirum quod deeodem fit fidcs , alia iiomia. Si non , er^o non habuerunt fidem dc omnibus credibilibus , aut habuerunt fidcm 6c

&

,

PrsEterea,de codera potcft; quis habere

ftrarioncm,&: fyllogifiTium Dialedlicum

:

credibilibuscft asnigmatica, ergp de eis

ergo

tetu illam, qua; eft ex euidencia obiet^i.

SCHOLIVM

quod cftedus fint compoffibiies incodei-n; crgo multo magis poceft quis h.bcrc in eodcm fidc>n,& fcicmiam, quiaminus repugnant

fi

vidccur

,

i.s

,

&

fcientia

qii^m opinio

,

,

&

Pr^terca t.Corinth.i i.diftinguit Apoftolusdor)a,& fidem a fcientia [h\:^lij datur fcientia des

g

.!

fed ibi (ciemia

;

ft

i

n

1 1

m

,aliffi-

cftTheologia fecundum Au-

i^.de Trinit ate,\.& t^.de Trinitate caf).

cigo habens Thcologiam habet illam lccnriani; icd habens Thcologiam non am-tcit fiden, fed lutric ,& roborac. VndeAuj.eft fcicniiu

;

guftinus i.deTrinitatc,capi.dicic ti<e

trihuo illud

tw,

,

fic:

Huicfcien-

tjuofiJes faUtberrima ^ignitur

defenditur,!:^ rohoratur

;

crgo

,

,

mori-

&c. crgo fcicn-

tiaThcologM;,vt difttnguitur contra fidem,fimul cum fid^,& cft de iilHem,dc quibus fides; igilur de credibilibus reuclatisfimul ftant fcicntia, &fidcs,

ftat

1.

Pra»tcrca, per lumen naturale ad obiedtum fibi proportionarum cognofcibilr in illo lumincnalurali ,poccft qnishabcrc fcif.ntiam decognofcibilibiis proponionatis illi luir.ini ergo cum lu:

men

fidci

iedto

fibi

fit

fupernacurale per illud lumcn dc ob-

proportionato potcft fufficientcr haberi

/cientia. StKium.

in videndo

,

&

iudicando

cft

:

pcr

per lumcn naturale iudicat potcft crrarc

lc

,

,

aliquis ha-

quod

intellrtflu';

,

,

crcdcns quod non

multo magis poteft

rcncns pcr lumcn

qu6d Deus non

uclati.s.

fc cuilibet

cum ergo

bcr firienriam, quia tenct illud

fidci

poteft fallerc

1

aliquis habcrc

fupcrnanira-

ncc

falli

,

effe pofje

de

rc-

cumfide de

dem obieili6,idtamenfiienti£fubaiternanti fuadetur trihui argumentis, refutatur nibtu clart6 ,<juarum prima eftendit fibi contradicere

;

alijS

eif-

repugnarty

tribm ratio-

D. Thomam in boc

©" hic articul. 4,

reijcit

folutiones

quafi. j . frolog.

^uxfi.i. laterali.

A

D quiftionetp

dicitur

quod decreditis renon

uclatis poceft haberi fcientia cun. fidc

,

tamen fcientia fubaltcrnans, fed fubaIiernata,Di cunt enim ifti quod duplex cft genus fcientiarum. Quxdam enim funt, qux proccdunt ex principiis notis lumine naturali intellcdlus, ficut Arithmctica,& GcotTictria,& huiufmodi, QuaEdam vero fuDt ,qua: procedunt ex principiis notis luminc fupcriorisfcicntii, ficut Perfpcftiua proccditcx principiis notificatisper

& Mufica

Geometriam,

cx principiis notificatis pcr Arithmeticam.

hoc

modo

facra

dodrina

eft fcienti.i

Et

vtdicunt,

,

quia procedit ex principiisnotis luminc fuperioris fcientia: , qux fcilicet eft Dci , Bcatorum.

&

Vndedicunc quod

Mufica credit principia tradita fibi ab Ariihmefica, ita facra dodrina crcdir principia reuelata a Dco, Ex ifto dicunr Theologiam efle fcientiam fubalternatam fcientia?

qnod impt.flibilccft Drum fallere,vcl falli.quam quod per himen naiurale inielletftus non potcft crrare Prajtcre^.magis notiim

fcienriam

Sententia D.Thom.Theolo^iam nefiram,<]HtitfifHlt' alternata fcientix Beatorum

Thomifiarum ad hocFtde plura de hii

fcientia cuui hdcs importet certitivdincm.

^iivium.

I.

fi-

&

m codem

non pof-

fumus habcre fcicnciam , qua; excludit obfcutita-

dcmon-

:

mul poteft quis habere opinioncm, fcicntiam, quia qu.*ndo cauta; aliqaorum fiint compoflibilo-s

Oi3»««w,

ex cis forma-

remus , & pcr confequcns de hoc complcxo non haberemus fidem. Concra, 2. ad Corinthios f).fer fidem ambulanen per jpeciem. & fecundum Glofll/^^rjfmni , dem tamum illutfiitiamur ergo fecundiim Gloffam,&c. Prxtcre^ , omnis cognitio , quam habcmus de

fcientiam fimul. Tirtium.

non apprchcndcremus terminos,

Ci

&

& notitiam fidei.

Chiifto, Sieuaiuv).

,

nunquam aliquam complcxionctp

in

Beatorum,

&

ficut

ita

nunquam

quo cft & fidcs. Exquibus fcquiturquod

poteft ftarc

non

cum

cft nifi in

viatorc,

fcicntia fubalternata

fide rcfpedlu

ciufdem

,

quamuis

fcientia fubalternans, quia fcientia fubalter-

nanj habet cuidentiam fuorum principiorum cx eorum , & rcfoluit fuasconclufioncs aJ

terminis

iinmcdiata proptcr^uid

,

fed fubaltetnr.ta accipit fua prinripia ii

fcientia fubalternantc.

dum hoc poirumus libus

,

Et fccun-

habcre fcientiam de crfdibi-

qua: prxfupponii fua principia cfic r>ot« \\\

. j)_

rho

„ ,^

q.I.art.t.

&

it.q.l.atc.f.

Qujeftio Vnica. in aiia fcientia fubaltcrnante , quam di in vilione beata ; fcd primamhabentTheologi

telic<5tiua

viatores.

nobis.

habcnt San-

4frimu-n.

inq. prolog. Vi
j.

Secundum,

tcrnataelt Icientia; fcd iplainqiianium cil fubalicrnata, pia;riippOnit fua principia elfe probata in alia fcientia

non cognofcu eapropter

qiiod

tta

,

a

cx poientia

,

& cx obicdto in fe

ciecfficacitcr

;

igitur,

fi

cius funt fcita ^

tia

non

Bcati

il

quam

vel in fua fpe-

,

vtmodo loquimur,

noti-

aliqua caufa fcientiz noftrx; cr-

cft

inquantum huiufmodi, non

fcientia noftra

dependct

,

&

vnHm; Dehmrffe trinum pKiribus cftentialiter, ni-

fcicntia Beati

,

& per confcqucns non

Theoiogiam, quia principia Bcato. Imo hoc cflet fimilc, ae Ci

dicitur aliquis fcire

inquantum Perfpcdiua, eftfcicntia; ergo PerfpedlJuus inquantum Pcrfpciaiuus eft lciens repUcando illud , a quo dc-

diccrecur, habcofcientiam Geometriac, quiacre-

nominatur Perfpcdiuus ; fcd Perfpeftiuus inquantum huiufmodi , non habct principia cuidentia ex tetminis , nec inquantum talis , icit deduccre ad cuidentiam cx tcrminis; ergo aliquis potcft cfle fimplicitcr fciens , iicct pnucipia iion fint fibi nota aliquis cnim potcftcirel^cripcCtiuus, licet non fit Gcometct, qui eft lcien$/>r«/>«r

Beatoium. Prztcrea

Prsctcrca, Perfpeifkiua

,

:

^hid; ergo ftabunt fimul pliciter,

,

qaod

lnn-

-.liquis lciat

& tanicn fidem habeai relpcau eiuldem,

quod

dicitur ab eodem. Contirmaturpcr Phiiofophum ,& Commentatorcm 6. Ei hic.cap.4. qui dicunt fic Lum enim :

alicjuditer co£nita,& credita tpjafitnt prindpia

;

iuf-

crgo habcrealiqoalem cognitionem principiorum , vt habeatur fcicntiadeconclufionc.Vnde ComiT)cntator//'/Vif«» vult quod ad habcndam ficit

Eufttacius.

cft

ncc dcpcndct fcientia

dentia

rei.

potentia in-

cognoftimos notiriam cius

go

,

nec eft nec obiedtum cogiiitum a

,

habet de hoc, quod

fcdiauium ctcdita;& pcr confctjuens cum fcicntia relpeclu eiufdcm obiedli ftabic fides.Et fequitur ciiam quod Thcologia fit vera fcientia, quamuii eius principia finc credibiha&: fuppofita, & ita nou nota ex euiquid, nec funt cuidcntia

,

Tertium,

uoftra

Non enim

Ex hocpro iftaopinionearguitutfic:SubaI-

Argumitum

517

ter Theologiac noftrs, quia

fcientiam

indudlio

fufficit

cx indudionc

&dicit quod

fcicnria.

modi ab

iila,

quac cftexfingulari-

& cognitis

bus ad vniucrfale, principiis

,

,

fic

ifte

itt

& prira6

i./ecMndaquttfi.

& fcicntia non ftant fimul in rcfpcdu eiufdem & fimul & femcl ita quod

alternatione,

/«*fubalter- ^**"'^

tur,quia

,yy

^^.^'^

&econuerfo. Prima

pars prohi- fubalternatt, habeat fubaitefnantem,crgo habct &ec*ntT».

fi

conciufionuin fubalccrnatz: crgo potcftiiias fcire. Aliapars probatur,vt hic fciens fubaitcrnatam naturaiiter potcft fcirc fubaiternantem, quia

piincipia rcfpcc^u

principia fubaiternantis naturaliter funt priora»

&

notiora nobis in fenfibiiibus efteconuerfo, quia fenfibilia poftcriora funt nobis notiora.Scd Theologia eft de intciiigibiiibus , non fenfibi:

&

crgo fi hxc fcieniia fit fubaitcrnata fcicntix Bcatorum, habcns fcicntiam hanc, poteft nalibus

:

cum

turalirer acquitere fcicntiam pi.

eft eflc

fequitur

quae habeiut petdemonfttationem;

Contra hanc opinioncm arguitur, i.art. y.

,

omnis habcns fcicntiam

,

poteft habere fubaiternatam ftante fub-

comprehenfor cum

S

CH O

LI

fidc

,

&

fimul

fide.

VM

II.

fcicntia cft alterius

talis

D.Tkomani. contradicentcm.Dicit cnim

nantem

vniuerialibus

neceftafio

ergo, &c. Irapu^nat

doefficicntcm Gcometriam habcrcGconietriam; non ergo fcientia noftra fubaiternatut fcicnti*

fides,

, , eodcm quod non conucnic fimul cflc creditum ab eodcm, & fciturn fi crgo Theoiogia , vt fubaltet,

Setitemia Henrici,fciem\am abfiraniHam,f^ fidem fimul fiare de eodemfubie^o , ponit tamen medtHm in-

drgUria lumina ,re
terfidei

& propugnandoi

res fideitjuod putat hahere Thcologot,

& fin^lti di^a

latiffime refutatur htcfententia rici, idejuefatis clare

Hen-

ofienditque Do£lor nondari tale

;

lumen medium infufitm.

:

nata

,

vcl Mufica, vcl alia hoiufmodi,fit fcientia,

impollibilecft fcientiam talcmfubaitcrnaiamftarc

cum fidc refpcAu Irtud eft concra

eum,

nifi

;

vcrum fccundiim cum quia ratio fua pcr quam oftcndit quod idcm non poteft eiTe fcituin,& cteditum ab eodem.concludit vniuerfaliterdc omni fcicntia & vniucrfaiiter loquitur dc omni fcientia. Vndc dicit fic foiucndo quatftioncm ,quod ,

,

,

emnit fcientia hahetur per alicjuaprincipiaperfi nota,

Cr per

confecjuen! vift

Et idco

fi fcitaeffe aliejuomodo vifh

:

oportet quttcunijMe per

non auttm eii pojfihile

^Hod idem ah eodernfit vifnm (^ creditum. Vnde im' credi, <juod idem ab eodemjit fcitum , tum. Hacc ille. Sed ifta tatio concludit de omni ,

&

pojfthile eFl

6. Bi»' torum nnSo modo efi c»u-

Scieti»

fs

rheoltgit

gtpt.

eft opinio Gandauen. in fumma fua, 7qaod triplcx cftiumen fciiicct lumen glo- *^^" quodi. rixjinquo apertc vidcn'ur iila qux nunc funt i ''"^I!" '* '*" reuelata; & per lumen fidei adcredendum arti & ;„ „ culum & eft lumen mcdium , in quo clarius co- fum. gnofcuntur articuli, quam pcr iumcn fidci,& ob,

,

diftinguat fcienriam,

& dicat fc intclligere de fubaitcrnan& non fubaltcrnata. Scd hoc non vidctur eS^e

ficat patet te,

eiufdcm.

ALia

;

&

fcurius quam in lumine glorix , in ifto lumine TJicologus habct fcientiam clatiorcm , quam in

lumincfidei. Etita ait quod iumini fidei cotiefpondent adus crcdendi , lumini mcdio aftus intcliigcndi jiumini glorix aftus videndi. Et quia medium magis conuenit cum cxtremis, qiiani cxttcmainter fe, idc6 non ftant fimul in codcm tcfpcftu eiufdem fides,& vifio. Et ponunt exeraplumaliqui, vt in Quodlibct 14. diccntcs quod fic fc habent ifta tf ia, credere, inteUtgere , & videre,

quemadmodum

fide aiiqua eciipfi iam inftantc

fcientia, vcl maiorcft falfa.

dicacaiiquis

non

Contta conclufionem ipfam etiam argnitur fic Scientia fecundum rationem circntialem fuam non dependct nifi ab obicflo , & intcllcdu, vel ab aliquo , quod babct caufaiitatcm rcfpedlu

cclipfatur,&

fic

:

alicuius iftorum

;

quia fcicntia non depcndet cf-

ab aiiquo , vt a caufa , nifi quod eft caufacius eiTentialiter fcdnotitia Bcati, quam fcntiaiiter

:

habct de Trino

&

Seoti opcr,

vno, non Tom, XI,

cft

caufa ciTcntiaii-

vidcnti iilam,

iileaudicns

quodiam Luna

prxfumatdc

vcritate

iam ctedit quod nec vidct oculus, ncc intclligit pcr demonftrationem. Si autcm poftea

dicentis,

addifcat pei curfus

tempore dcbeat

motuum

eclipfari,

c(Elcftium,qu6d taii tunc habct demonftra-

tionem,&

intelligit Luiiam iam cclipfari, funiendo eclipfim aliquam cife in fingulari vaco,

&

ita in vniuerfali

,

non

in fingulari fignato,

Xx

njfi

DiflinaioXXIV.

Lib.lll.

5i8

nifioculis ruis vidcat illam cclipfati. Ita quod ccttademonftratio de vniuerfali ,& particulari

vago,&

& opinio departiculari (ignificato

fides,

fimul funt. Sed cum habuit talera vifioncm , de codera euacuatur fidcs pracccdens., fiuc opinio, fed pcr fcienciam non euacuatuc , quoufque aducniat vifio. I,

Sic dicunt cfTe pcr eundem modum in ptopoHto. Fides enim noftra cib de patticularibus , vt quod aliquis vnus liumo eft Chridus, aliqua vna

Maria macer eius, dc quod aliqua nae(l Oeitas. Ida aucemfideslicct eaacuabitutjcum viderinius apcrte quod nunc credimus non tamen cuacuatur,ciam intcUexerimus aliquo modo clarius fupernaturalia, quam fcemina

c(l

tura fingularis

:

nunc credimus. Quarc dicunt quod

fidcs

,

& in-

tcUcilus benc ftanc fimul,& quxcumque naturaliter cognofcimas cum fupernacuralibus ,& cre-

quodam lumine mcdio, quod

dicis in

dicunt ede

fupcrnaturale creatum.

Confirmant aucem fuam intentionem per Auguftinum 14.dc Trinit.r.vbi dicit quod Hacfiiennon pollent fideles plurimi , licet polleam fide flnEt fequitur : AliudeflfciretantuTamodo ejuid

ti,"

0§'ium

rimi.

homocrederedebeatproptervitam aernam adipijcenaliud eft jfcire (jHemadmodttm hec ipfitm iam

&

,&

exponatur,& contra impios defendatur,^uamproprio vocabulo feientiam appellare videtur Aponeliu, piii

i.Cor.ii. Haeciile. Ergo

ifta

lumine Auguftinus fuper

clarior fidc,& ita cft in

Prxcerca erat lux

,

,

dicit

quod

de(juilffu diciturin tes

notitiaeft notitia clariori.

illud loann.

erat loannes de

illis

Vita

montihtu,

pacem. Intelligit per pacem fapicntiam

,

qua

habetur fcicntia, vniatur habitui fidci. Concrk fi ifta lumina fimul |ftant ,

& hoc

:

dicunt,quiaillud

mcdium non

Ponunt quo

:

fidcs

fuppofita fide.

fimplicium.

:

alioquin

Ide6 dicunt

fcicntiarequiritur

,

& lumcn

bec quis primo Scripturae

menrem

&

conclufiones impli-

fecund6

fcire explicare

ciras cx intcllc«3:u

fcientia:

:

fic int.elligit

,

,

:

ercdita

fcilicet

requiritur illud

enim adeo

omnem

litcra habcri poceft

lunt quod propter tertium intclligantut

inueftigarc,

nullus

facile explicat in fenfu literali

ilioncm , quas ex dcbet ftudcie,&

lumcn

ii)tdlc-

& :

tcrtio

&

vo-

vc credita tale (upe-

lumine fidei. Sed probatur quod nec propter primum , nec ptopter fecnndum poncndum fit talc lumcn, quia ad intelledum fenfus literac , & ad fciendum conclufiones elicere , & deduccre porcft

rius

abftradiuam, tunc cum abaliquo ,potcftdari fides de illis, de quibus cft Gcometria , quia non facit notitiam viiionis , & per confequens primo crcdcns doccnti triangulum habere ttes , fi iftefciens doeeat poftea Geometriam,cognitione abftradtiua poteft cum fidc habere fciemiam Geomctricam, & de hoc, quod eft trsan^lumh»vifionis, fcd fcicntiam

Geometria

totalicer fcica

quamuis ftante fide non poftet hab»cognitioncm intuitiuam. ftabit crgo fidcs cum fcientia pcrfe6liflima refpcftu eiufdem conheretres,

re

clufionis.

Scd ad hoc argumentum refpondent , qu6d An plm tfopinioncm duplex cft difFctentia. ponuntur fehnti» fjf Prima eft, quod opinio includit formidinem, fcd fcicntix ad

fcienria ccrtitudincm

difFcrentia

,qu6d

,

&adhaefioneiti.

Alia

,

fcientia habet euidentiam ex fidest

& opinio

non;

fcd fidcs ficut fcicntia

&

vc dicunt,po(Iunt fimul ftate, licct

Contra,inter fidiin,& fcientiam tia

cuidcntis ad

ergo non magis

non euidens

j

non eft

fcicntia,

repugnan»

fed quodlibct cxeft

aequc

cum fide ,ciam'dicum opinione, qua: dicit

ftar fcientia

cat ineuidentiam,qukm

formidincm. Prascerea , contra hoc dicunt qu6d fi quis non poteft habcre primo habeat fcientiam

mum f nec proptci:

fqcundutn rcquiritur

talc Ju-

II.

,

fidem , licct c conucrfo poflit , arguitur fi funt fcicntia , prim6 habcnincompofllbilcs fidcs , ti fcientiam , aut hoc eft propter formalcm rc:

&

pugnantiam iftotnm habituum inter fc , aut ob? Non primo modo , quia fic non poffct fcicncia incife poft fidem , cuius oppoficum icdlorum

dicunt. Si fecundo modo , cum obie(5t:a asqne diftinguantur fecundiim fuas rationes formales poft fidcm, ficuc ante ,aequc erunt incompofliibilcs fides,& fcicntia,prim6

habit» fidc.ficut prim6

fcientia.

non valet dicere ad argumcnta praequ6d fidcs & fcientia fimul fint ficut concraria in mixco , quia fic eiTct cognitio media Prstcrca,

dicata

,

cx fcientia

& fide,& tunc nec circt cognitio fidci,

nec fcienti^

;

ficut

rubor

,

ncc

cft

albedo, nec

nigredo.

Prstcrea, quod illud lumen clarius

non inni-

dicimt; quia fecundum Auguftinum fupcr loann. \iom\\.i6. Catera homo potefi nolens ,credere OHtemnonnifivolens, yoluntas ergo rcfpc
Ideo nec propcer pri-

^

habct firmam adhsfionem , idco minus rcpugnat fcientia, fcicntix , quam opinio ; ide6 fides ,

tgralis

& Do6tore.

^uitm

eft fcienti»

tatur habitui fidci in caufando fcicntiam

humanus perfcrutatione ingenij nacum communi adiutorio Dci finc omni ,

10.

vt

intelledtus

reuelationc

imfugHMtur efinie.

facit fcicntiam

incompoflibile cuilibct alteri cxtrerao oppofitoj

nifi

corrcfpondcns eft fupcrius fide. Et dicunc fieri in ifto gradu fcienciae fecundum ordinem , ica quod in acquirendo nocitiam crcdibilium dc-

Tlieohgiam,

fic

illud in

tremuni vnius partis conttadidionis

cic6 deficeret

fHtm »4

Contra opinionem in fc arguicur enim ifta lumina fimul ftarc,& quod

crcdibilium fciencia

quod inmaioiibus

frtier

requiritur.

,

tur contra impios, fcilicet hzrcticos

,

ego ccedam de didis in litera» habeo firmiorem adhaefionem conclufioni , quam ipfe , qui folum opinatur, & conclufioncm opinatam folum elicit:coHfequentia enim naturaliseft euidens intelledui naturaUcer. Si igitur non proptct primum , nec propcer fecundum requiritur illud lumen , nec propter tcrtium rcquiritur : ergo proptcr nihil licec

& ipfenon, & in hoc

& opinio.

:

fum

ficut

Dicuntctiam ifti quod ifta duolumina ficfe habent quod illud lumcn maius in quo clariijs cognofcuntur articnli fidei,non poteft ciFc in nobis,nifi lumen fidei prafupponatnr , ncc habctur Sed contra opinances arguicur, aiunt enim noticiaj, quam habcnt minotes, non oportet nifi adontire fed maiores cum hoc habent fcientiam , qua cxponitut fides pie , & robora-

inftt-

non crcdat,

Similicjcr poceft eliccre conclufio-

parte rei

quod

lumen

cgo crcdo. ncs de ipfa ;

maiores illuminantur. /ufiitiam auteni appellat fidem , qua illuminantur minores crgo vult ibi quod maiores in Ecelcfia habeant fcientiam cum fidc, fcd minores fidcm tanclim.

,

rtquhl

fcere quis eft fenfus litcrae, licet

epinio,

Pfilm.P(Alm.j7.SuJcipiant mon-

:

Um

mcn. ludaeus enim manens ludaeus , poteft addi-

ipfi

,

ficut

It. Ctter» pttefi

home nelenit credere nen nifi velens.

Qusftio Vnica. credendi habet aliquam caiifalicacem^non aucem

voiuncas iiabet aliquam cauralitacem rcfpcda quocunque lumine ; fic enimfiire prxcc-

fcire in

dit

nefMgmt

adlum voluncacis

,

quz habetur

fcientia

,

lumine

fidei.

Pra;tecea

ergo lumine,non dependct i

(icut inteUi^ere velte

in

:

illud

lumen non fufficiat ad horoine primo impof-

fcirt (oneUt'

caufandum fcientiam

concluiionem mediacam,nin prius raitcm natura incelligacur principium immediatum, impoifibile eft fcire principium immediatum , niu cognofcendo cerminos illius. Ergo quod lumen non facit cognitionem terminorum principi) , per confequens , nec fcicntiam concliiiionum fequentium ; fed illud luracn medium non facit cognicionem terminorum huius , Detu efitrinM,(^ VHUtinonvt funt terminipropoiitionis immediac^ , fed folum cognicioncm indiftin£bim,quia illum conceptum , quem habet Theologus de Dcotrino,& vno, habcc hjrreticus,quia idem poft negat, quod prius affirmauit:crgocum hzceticus non habet conceptum diftindlum terminorum ; ecgo nec Theologus, quod tamen cft neceilarium ad fcientiam. Przcerea , fi illud lumen faceret ad apprehennonem terminorum , Theologia efret certidima , non tancum adhasfione per fidem , fed fecundum euidenciam , quod tamen negant. Confequcntia patet per hoc , quoti in quo lu-

frinei'

fi». x.Poft.t.;.

>5Arg.

tffitM»

uiur» Htnr.

in

;

/ibile eil fcice

incelliguncur rermini neceiTariacomplexioniSjin

qui funt materia

,

illo intelligitur illa

,

princi-

tanto kientia

fecundum euidentiam termini;ergo

quod non dat

Si dicatur

illud

lumen commu-

& quibus vult, fieut Apofto-

niter,fcd ficut vult,

tunc fruftta quis laborarec in ftudio inqui,& efret melior via acquircndi Thcologiam fcdere in Ecclcfia , or.irc pro illo lumine habendo. lis

,

rcndi veritatem

&

SCHOLIVM

III.

Pofita variaaceeptione fcientix,expl!cM fiieHtiam

preprie di£iar» Pofter text.

.

^

^ ejuatuor conJitioneseitu. de

,

rjHo

i.

eam non compati cnm fide de

refioluens

eodemolfie£io,lo^Hiturde aSiihMytjuia habiita nonre-

pugnant. f^tde eum ad argumenta

Thom.

u

^.

.

1

.

art. 5

.

,

&

dift. 5

1

.

DHrand.tenet^e quidem aHyu repugnart, d.^

AD

quzftionem

cum

cft

quomodo i

.

D.

f.

1

.j.4.

tri-

,

&

de cuius vcricace

,

loquitur Auguftinus de

Trinit.cap.ii. de

Mugnis

&

,

M.deParttis. Et ifto modoaccipiendoy?/Vnr(<«m,

imo

fimul ftanc 6des,& fciencia: fcientia.

& ideo fic non

fic fidcs eft

quact it quzftio

,

ipfa

quia

fic

logia,diftin£le fub propriis rationibusapprehen-

fed ficmiteradhzrendo tcftimonio cuiufcumque

ditut in ifto lumine, hasc fcicntia etit pcrfcdlior,

alieno.ficut patetper

& certior omni alia.

^JTrofe£io ea,e]Haremotafiintafinfibiu noftris,e}uan~

menaliquo modo oftendi , & manifeftari ,quod tamen non poteft. Refpondet , quod fpirituale oftendi non poteft. Concr^ charicas , ciim (it fpiritualis , oftenditur per eft^cclum in a^u interioci in eo qu6d ,

aliquis expecicur fc

Deum

,

prompcum ad diligendum

& in exceriori in a<^ibus

nalibus fufcepcis pro deli£to

,

excrinfecis pce-

iicut fcientia per

effcd^um oftcnditur intr^ intelligendo tra in

docendo

:

fed ifte habitus

,

&

non habet

cxta-

i^m cfFedlum , quia fecundum ipfos propter iftud lumen non melius docct vnus quam alius Theologiam neque aduiu excrinfecum habec quia non magispropter iftam fcientiam quis morere:

,

tur pro fide, vel adha:reret fidei in morte alij

,

qu^m

Hmplices.

Practcrea

:

vt ait Philofophus i.Pofter.text.vU.

inconueniens eft nos habere nobiliflimos habitus,&Iaterc; fed cale lumen pcr nullumadtum eft nobis manifcftum ergo, &c. Przcerea,illud lumen , quzro , quando infunditur ? fi infundatur in Baptifmo cum lumine fidei , runcaliquis naturalitcr per fe poftBapti:

fmum

potcftinuenirc totamTheologiam,fi feraper in deferto eiret,quianaturalicer apprehenderec terminos,&nacuraliter pofTet faccre

complexionem,8c fcire prineipium & concIufiones,cum habeat lumen,in quo cognofcuntur. Scotioper. Tom. XI.

f

pro Scientia tri^'""»'/*adhifionc,

non tantum dc credibilibus

Przterea arguicur ab aliis Cic : Si calis habitus potefthaberi per tale Iumen,poteft crgo illud lu-

I

Vno modo

afTcnfu

credendo ceftimonio alicno ,

i

refpondco, quod

aliter

plicicer accipitur fiientia.

omni noticia,qus

^.

putat repugnare etiam hahiiutt

n cerminiarticulorum fidei,dequibuseftTheo-

,

14.

& non

,

minores.

fciencia/t^.i^.e^

,&quanc6

lumcn

tes,id cft,maiores,habcrenc illud

praefumicur

eft clarior

Varr.

,

complexio ; quant^ enim termini in lumine per-

piaclariori lumine intelliguntur

&

,

ncc miraculum, ficut pacct dc infuliune anima: ergo fi Deus fcmpcr darct illud lumen , non cfret fupernaturalc , nec diccrttur diri miraculosc , ncc circc iniraculum , quod nioiinaturaic

fcStioTi^Sc clariori intellguntur, tanto principia

inagisi&clatiusintclliguntut

Alaer.

,

&

mine

Vidc P«. de

,

:

quod

,

ptntm ntn ftito

519

quod Deus fcmper drit liimcn, S.'^'' •^ititut vcl communitcr tunc non clfci infufio cius "-^*"*^ miraeulofa,illud cnim, in quo Dcus alTiftit communitcr gcnerali curfu nacurx non eft fupcrdicatur

Si

reuclatis cft fcientia,

Augurtinum ii.de Ciuit.

do teftimonio noftrofiire nonpoffumK4 , de his alios te, a ^uorumfinfihns re-

ftes exejuirimusyeifi^ue credimu*

Mota

effe,

velfuijfe

non credimus.

icaeft in intelleftu

Ec ficuc in fenfu,

fecundum ipfum de

mente fentiuntur, quia

,

his

,

qnse

& ipfc fcnfus mcntis re-

diflimc fenfusdicitur. Alio jnododicitut fcientia non folum alTenfus certus cuiufcunque teftimonio crcdcndo alic-

no ,

fed ipfi veritati in fe

ficut

non

fi

,

de qua quis certus

alfentirct per fcicntiam acquifitam

ex eifdem caufis

norum.

&

,

modo

ifto

fcilicet

,

cft,

licct

per extrema termi-

loquitur Philofophus de

i([i:nCa,6.EthicorHm ,cap, ^.(^ 7. vbi accipit affen-

omni habitu , quo decerminatc verum dicimus , &ya^nri4 accipitur pro omni habitu, quo dctcrminatc verum dicimus. Etficfcientia

fitm pro

communis

omnibus habitibus intellcdualibus , quibus dicit aliquis vcrum decerminatc , & cft

Scienttteem.

'"unu omnt. ** j*',^/*^'^

alfeatit vni parti ficiit aftentiret quis conclufioni

dcmonftratz.

&

fic

fidcs,quaafrcntiturdeteri-ai-

natc alteri parti contradidlionis.fi clTet de fpeculabilibus , reducetur fecundiim Philofophum ad fcicntiam

, fi

de agibilibus , ad prudentiam,

modo

faftibilibus,ad artem. Et ifto

& fcientia ftarcnt fimul

,

imo

fi

de

fidcs infufa,

fic fidcs cffct

fcien-

loquimur dc fcientia. Loquimur autem dc fcientia prouc Philofophus loquitur dc ea primo Pofteriorum , texr.

tia.

ij.

Et ide6 ncc

cum

dicit

que fimpliciter t

fic

:

§luia fiire opinamur vnum^ttod-

& non fophiflico moda XX

1

,

citm caufiu

arbitrm

16.

ieitniia pri.

arhltramtir cognofcere,& <juoniam illiiu efi aliter

priidia^.df auoniam impojjlbile jMifflTor

cm-

d./io»ts i,ti.

caufa

eft

P|.u^,^pH notitix ccrtitudo

:

proptcr

lcg.

&

rcquirir.

quod

dici-

& noH

taiyfiire opinamur vmmqmdquefimplieiter,

quod omnis inccrtitudo,&dubjtatio cxcluditur. Sccunda couditiocft ,qu6d fit de cognito ncccirario.proptcr hoc qu6d illud, modo.fct

fiphifiico

ViJeq. Pro-

,

Et (cicntia

/e habere.

inodo dida quataor conditioncs

jj^Q

DiftinaioXXIV.

Lib.IlI.

520

quod fiitur irnpojfihile efi aliter fi habere. Tcrtia conditio eft , qudd fit caufata k caufa euidentc inideo dicit.ycirf rem per caufam cognotcllcaui , fiere , tanquam pct illud , quod cft cuidcns in-

&

Quatta conditio cft , quod illacaufa conclunoncm per difcurfum fyl-

tcllcdui. fit

applieata ad

logilticum canfa

,

,

adu

&

itaoportct fiire qHoniamilliiu efi applicans prin,

&

cxcrcito caufans

Vnde non quod ifta

iftaapplicatiocft

cipia ad concluiioncs,

adus

cxcrcitns

gnita

adu

direfto

fcendo caufam ifto

,

,

vel reflexo

,

co-

adu cogno-

fed

,

fit

& applicando ad cognitum.

,

modo loquendo de

fciciitiam

applicatio

fcicntia

& fidcm clfe fimul in

Et

impoflibilc cft

,

eodcm tcfpcdu

Et

SCHOLIVM

Deum,quia monftrare

tera ,fiefi definfu claro

eji

,

li-

ipfafides \fide nonclaro,

aut non certo^videtur effe habitm opinatiuiu. Secundo, ait

Crfiluendi argumenta contra

eam , non ejfe fiientiam,

ijuiafilociu obfcuriu exponatur per clarHm,afientimur

perfidem obfiura

,

\fi

&

per

aliat fcientias

fic conclufio

,

alia pramifiarum erit

non eritfcientia

:

habitumfic

genitum puto ejfe naturaltm reducibilem ad epinienem, Jiclufaformidine,

TrlpUx h»rt^tau

bitus

coatentorum

h

Bihliit.

'~p'Amen *• «^""^

aliquis habitus poteft habeti fimul

fi<^'^-

V'*'

lem habitum habet

vidcndum illc

,

cft

qui nouit

primo illa

,

,

qua-

qua: tra-

duntur in Canone , vt ibi traduntur. Secund6, qualcm habitum Theologi« habct illc , qui nouit cxponerc Scripturam. & cxplicareconclufioncs,& foluereca,qtiacdicuntiircontraria. Et tertio , qualis habitus fuit in montibus , vt in Apoftolis recipientibus primo Theologiam. De primo dico,qu6d Scriptura facra fcilicct Biblia,non cft tradita

pcr

modum

fcicntia: demonftratiuae

mendicando iftam fcicntiam a principiis aliis,fecundum quod dicit Auguftinus 8.dc Ciuit. Dei, 1

Seripium non e/l

IraJit»

demonfiraiui.

cap.4.

Quod diElafacraScriptunnonfitntargumen-

tationibw tradita

elecjuiis priuilegiata, , fid diuinis ne argumenta eim poffent de/pici , quibm inniteretur.

Vnde verbafua cemmendatafHnt biu

:

hoc

efl

,

diuinie vocibtu

concitationibui intelleEla

,

,

propheticit fermeni-

«0« argumentatianum

vt non hominis ingenium,

fid Dei elotjuium contemnere formidaret , qui illa cognofceret

,

fcilicet qtiae

in Scriptura funt tradita.

Habens ergo habitum TheologiaE prout rraditur non h.nbet habitum fcientiar, quae cft ex principiis, fcd habet habitum, quo ha bitu immediatc omnibus alFcntit, qua; traduntur inScriptura facra & non quoaftentit vni propter alterum. Imo fraliqnanon cftent ibi tradita aliis tamcn alTcntiret ita qu6d cuilibct dido in Canone aflcntit , non quia ponitur modo dcin facraScriptura

,

vnde

18.

&c

argumcnti proprium eft deprobure ,aliquid , quod alitec

ipfius

fiue

,

§luid faciuitt

argumtnt» in Scriptma.

&

Vnde argumentabatur , iurauit, vt aliquibus maior fierct perfuanot& ideo caufam inelinatiuam cxprimcbat. Ideo cum atguic loannes quod nos debemiu diligere , ^uia ipfi dilexit nes: nec huiufmodi argumcnca proprie probant , per confequcns nec fcientiam faciunt , quia coniurauit.

&

non

haberemaiorem cercitudinem,

poccft

& ideo conclufio cft credica & principium & qui non habcc habicum pcincipium

:

,

,

quam

Canonc , non

vc cradicur in

habec habitum.quo aircntitur vni propter aliud, vtpcr caufam euidcntem,fed omnibus immediatc. Ec ideo calis non habet proprie fcicnciam, fed tancum fidem acquificam , quancum eft cx partc,

& vittute

calis.

Dc fccundo,dico qu6d illc,

qui vltra habicum

Thcologiae prouc iaccc in Canone , folucre argumenta, conclufiones ,

&

19.

fcic eliccre

& cxponcrc

Scripturam pcr diucrfas fcntentias veritatis aut exponic Scripcuram obfcuram pcr Scripturam manifcftam. Quemadmodum dicit Auguftin. 1 1. Scriptur» vna expcnen. dc Ciuit. Dci, cap.19. cxponens illud Gcncf. dc ;

diuifione,

._

:

confcntia, ita quod conclufioni argumcntum. Nunc autcm crcdo conclulioni argumenti Panli , qu6d nos cefurgcre dcbemus, ficut & pra:miftx ,& non ptopcct przmiftam. Paulus enim quandoqiieiurauit ,& quandoque non, & tamcn tantum debct credi illis,pro quibus non iurauit,ficuc aliis, pro quibus

& propugnandi Scripturam,

habitum explicandi

in facra Scriptu-

argitendo

tur proptcr

vlc6riorcra

finguiU contentu in Scriptura. hic habitut defenfii

&

dubium

eircc

ficuc

Docetprimo Scripiuram ntn ejfe tracUtamper modnmfiientiayVnde eodem habitn immediate ajjentimHr

,

ipfi dilexit nos.

Dico quod

quam

IV.

quod aliquando

Paulus,i.Cor.ij. definit (idem,([Q6d efi /kbftantia rerum Jperandarum,&c. Et arguit ciiam qu6d nos rcfurgcmu$,quiaChriftus rclurrexit. £t loann.i. Canon. cap. 4. arguit quod nes diligere debemiu

clufio

ciiifdem.

dicatur

fi

ra probatnr dcfiniendo

h.

malis

,

&

& diftindione diuifit

vecauit lucem

ferme

,

,

,

& lucem &

d»per»li»m, velraiiontm.

:

tUem ; tenebras vero noSlem. Diuintu

inquit Auguftinus

telligitur, vel atteflatione aliis locii

Angclorum bonorum

Deui inter tenebrat

cum in

,

obfiuro loco in-

rerum manifeftarum, vel

rnimme dubiis afferitur

;

auc exponic Scri-

pcuram facramaddendo alia confona fccundura racionem. Si vcro cxponat Scripturam obfcuram quafi per manifcftam , non poccft habcre

maiorem cercitudinem de Scripcura expofita, Scriptura cxponcncc , ficuc non poccric

quam dc

cire maior certicudo dc fciencia fubalcernaca, <juim de fubalternantc. Qu.a: autcm fic cercicudo ScripcuCcE cxponencis , didtum cft , quoniam non habct principia nota ex terminis, ncc fua principia in pcr fe nota redueit , ficoc nec Scripcura cxpofita, fed tantum aflentio Scriptur* exponenti ficut Scripcurae cxpofita: , qu« obfcurior eft. Ec

per calem

ideo

fcientia, fcd

cxpofitionem

tantum

non

acquiricur

fidcs.

vcro exponac Scripturam addcndo aliqua maiorcm , vclminorcm fyllogifmi dcconclufione non maiorem habebit* certitudinem qiiain dc pr^milla , quz fi non fuerit fcita,fcd Si

lO.

per

,

tancum credita.aut probabilis.ncc conclufio fcira,

Si vcro fciat folucrc

,

crit

& defendere contia

Thtelfgl

monftratiuo,fcd propter audloritatem Dci,ratio-

S>holafiUi impios Scripturam facram non propter hoc acquam fcieHquiricur fcicntia , quia hoc non cft nifi dcfendc- ti»m h*htnit includacaliquam rc,qu6d Scriptura facra non iinpoflibilicacem , quod non eft fcirc contenta in ca tire detcrminatc veia. Ideodico qnod maio-

nc cuius omnibus

jcs

,

,

,

aftentic.

,

,

VI

Dodoces, fi fcianc exponcre vnum locum Scriptu

V A ^Qu^ftio

Vnica.

S2I &rua

Sctipturs per a1ium,& foluere argumenta, quod debent fcirc maiores , non tamen habent ma-

cere conciufiones

,

bus demonftratu

non enim

iorem certicudinem nmpliciter, nec dedu6lionera demonthatiuam {impliciccr ex caufa ; Sc ide6 dico qu6d ncc proptet hoc fcientiam

fibi

talis

nifi

Ad fecundum , diccndum quod non fequitur quod PerfpcdliuuSj&c.Pcrfpcdliuus enim non fciens nifi lit Geomcter, quia Perfpcdiua non

habent.

SCHOLIVM

V.

& firmiter priruipijS

,

a Dee

notitiitm

omnihm

«JJetifirHnt

,

non potuerint dnbitare perfe£iijfima.

;

it* certo,

tjuit

reuelMts

,

vel coHclMfienihtit demonflratis

ficut not

ita (juod

,

videtur ^uodfuerit fidts

& itafintirt

videtur DoSior

,

,

fid

tjuiafor-

habuerum euidentiam de attefiante , ^ua nen repugnatfidei : vidt in Oxon, Scholium hic num. 1 7. dr te

cft

ab obie<^o,vcl a principio,4 quo dcducitur ide6 ciim dependcat a Gcometria fecundiim prihcipia fua,non crit Pcrfpediua fcientia,nifi caufetur^ GeometTia,& ide6 nullus eft Perfpedkiuus.vt fciens eam,fcd vt credens eara tantum , nifi caufetur notitia principiorum in il-

&

lo

,

&

in fuperiori fcientia.

Ad

tcttium

,

1}. dicendura quod indudlio potcft vno raodo , vt eft fpecies argu- Ad tertium,

accipi duplieiter

:

modo proaccepcatione Primo modo accipiendo

lingularium

InduHio dupUx,

induilionem,

Puacipium

fiientiam,preprie diStumy quafiionemfidem repugnare de eedem , tjuia hac petit euidentiam obieiii,

^ fenfu.

iUa ineHidentiam.

nunquam aliquod principium notum

refiluit

menti

alio

;

ex teimi-

nis cognofcitur pcr indudiionem,quia talis prin-

AI.

DEtcrtiOjdico quod omnem

effe(flum po-

teft Deus facere iine caufa feeunda efFcdliua,quare vt obiedtum potell facere certitudi-

nem

,quiE includit aliquam euidentiam ,r>eus cum euidcntia,

poteftfacere illamcertitudinem

& tine euidentu illiui caufx larc illam euidentiam.

nem deTheologicisin

, quz nata eft cauVndc tantam certitudi-

aliquibus crcauit

,

vt in

£t il, quod nun potuerunt dubitare. loruracognuioiefpedufidei innobispotcft dicilcientia, vei magis intelledus prineipiorura. Apoftolis

Non

enira potturuntnonallentirecreditis, ficut

nec ego principiis dcmonftratiohum ifta

dHb$tart d*

nbmfiiti.

ita

quod

cognitioiie ftante, impoinbileeratillos du-

bitare AptjteU ntn ftiutrunt

,

,

montibus , fcilicet tantum aftcnfum habuerunt,qu6d

6c talis fcientia erat in

in Apoftolis,&

non pocuerunt dubicarej & ideo certiores,&

fir-

miores fuerunc ad fuftinendura pafHones , qukn (i de credibilibus fcientiam demonftratiuam habuiffent. Et ittc habitus certior fuit fide, &dicitur aliquo modo fcientia , fcilicet media inter fcientiain proprie didlam & fidem , quia habet ,

modo maiorem quam fides in nobis inquantiam excludit omnem motum qucmcumque fubreptitium dc contrario fidei. Pcr hoc conuenic in certitudine cum fcientia, certitudinera aliquo ;

in qua fcientia determinatur de neceflirace ad

11. RtfelHti»

DtStrit.

vnum , ita quod non poteft iudicare oppofitum. Huiufmodi fortc fuit fides infufa maiorum , qui primo Ecclefiam fundabant. Dico cigo breuiter ad quacftionem , quod de credicis reuelatis non potcft viator habere fcientiam propne didam de eifdem. Quod pater,prini6 cx partereuelatorum,quia cum fidc non poteft ftare apprehenfio tetminorum in particulari diftindla, quia lunc non cfTent credibiha. Secund6 patet ex pacte impofCbilitatis habituumrnam ad fcientiam proprie diftam requiritur euidentia ubiedi ; euidentia autem obiedi repugnat fidei,qu2 eft de non vifis. Idco dico qu6d fcientia

Jtd 4rg.t. fro opin.

D.Thtmd,

,

& fides non pofTunt fimul efTe in eodem & ,

hoc refpedtu eiufdem. Ad primum argumentum prituz opinionis, quando arguitur quod fuhalternat» fcientia inquantum huiufmodi,eft fcientia & vt fic credit ,

dico quod ex hoc benc concluditur quod eft fciencia propriedida,quia tcducit fuas conclu:

tamen probata in alia fcicnTheologiz non potcfldeduS(»tiop€r, Tom. XI,

fiones ad principia

tiajfed hacc fcientia

,

non

cipij

funt principia priora, fed taincn nofci-

tur ex term'inis.

tum

Vndc

maitufita parte

efl

haec vniuecfalis eft

,

prim6

Omne to-

:

cx

,

inJuAiooe.

nec atreutio illi ,quia aftentio huic ,hoctetitmeft matHt fita parte.ldeo quando aifentitnr alicui pri-

mo

principio

ncm,ifto

,

non

afTcntitur

modo fumendo

do modoindui^io

eft

per induciio'

illi

indu6lionem,

Sed fecun-

neccfTariaad cognitiunem

Erincipiorum ,quatenus eft neceflaria ad appre* enfionem terminorum. Senfus enim facit ad notitiam tcrroinorum,& licct tunc fuerit falfus, intelledlus tamen cognofcit principium,& eft dc co. Vnde per indu6lionem,ifto niodo accipicndo eam,cognofcitur principium:quia accipicndo per fenfum fingularia,atirahit intelledus vniuerfale,

& cognofcit terniinos,ex qua notitia principium cognofcitur: €t\im

non

tatnen afTenticndo pcr intelle-

quiaaliquid fentiturper fenfum.

:

Ec ciim dicunt qu6d qualiter nota

:

fufficit

principia «fTe ali-

dico qu6d oportet

non confuse

omnino

efTe

quamuis in aliqua fcicntia,puta fubaltcrnata, non nifi cx terex terminis

cognitis

;

minis confusc nocis principia funt per fe noca, vcl falccm cognofcuntur ex tcrminis confusc notis:ita quod nonfit ncccfre fcirc definitioncm

termini.Vndc omnis fcientia panialis prajceden» Mcraphyficam ordine do(flrina',fic habct cognofccre fua principia ex cognitione confufa termi-

norum

cognotcrminorum in fcicntiis particulanbus, & principia corum probantur pet principia Metaphyfics.Et hoc eft quod vult Auicenna in prime Metaphyf. fiu ,cap.). quod ordo fed poft fcientiam Mctaphyfici

,

fcuntur

huius rales

dcfiriitioncs

fcientiae eft, vt dilcatur poft fcicntias

&

difciplinationes

;

cum tamen

natu-

principia

itetum habeant probari per eam.

S Soluit

C

HOLI VM

VL

argumtnta pro Henrieo pofitanum.-j.

Ad

primum admittit eos,ijHiexplicarepeffunt,& defendtre resfidei

infufitm

, ,

h^ere alium hahitum afide eft

,

cjuem negat

effi

ergo bahitHt ac^uifittu Theologit, Z/ide

eum in Oxon.htc num. i o.

AD

illud , quod adducitur pro fecunda opi^ nione , dicendum qu6d habitus ille non cft ^j

in aliquo lumine.

Non

enim

princ/pia huius Henr,

cognofcuntur ex terminis notis a nobis ncc deducdcuiexaliisprincipiis notis.Vndequoddicit Augufti XX } ,

noD

cognofcitur

& per fc nota;

,

tjt

tctminis

notum

,

& fupponit principia demonftratiua in alia fcicntia

AdftcSdum,

eft

fcienria,nifi caufetur ,

.Apofltlos accepijfe

poteft aliquis facere

cognofcens illa principia prinuUus ell nifi comprehenfor.

lcientiam,

rna,&

principia ad illa,k qui-

-^^

DiftinaioXXV.

Lib.lII.

522

pwru^ hoc eft neccllarium ^ vc fcilicci: vidcre puijint concordiam cum ^liis 11) Scripcura & foluciones eorum , qu$ Auguftinus

qui non crtdiderint Scripturit

,

lihotem or^ndo

vt inteiilgant

,

:

DISTINCTIO XXV.

,

QviESTio Vnica.

&

idco non oportet poncre iftum , habiiutn in alio luminc : fic arguitur , quud raciones nun dcducuntur cxeuidentibus , quia principia prima ilUus non apprchenduntur , nec

Dbiiciumur

&

An ante Chrifti aduentHmfuit eademfides necejfaria adjalutem^qttx pofi eiuj

lermini.

^i

arg. in

friiicifi»

Ad primum principale,dice»
& & Domintu metu,

,

uentum,

qu£ credit Ecclefia f Alenf. i.p.q 8t.

^dftcSdHtr/.

non

^pollcli

ciiri&um frucifixum

Ad illu4 , quod arguitur contia hoc , quod Auo(toli vidcrunt Icfum crucifixum. Dicoquod i

^

.,..

,

n

,

Itpm

hxc quzftio ab Oxonienfi.

Scd tamcn fi non fuiilet cuideus , habuillenc fidem ad hoc crcdendumi& ideo quando vidcrunt lefum crucifixum,

nop allcruerunt per fidcm,ncc poft quando rccogitabant.habuerunt fidem de hoc. Ad aliud.diccndum quod quando caufata funt ^d ttrtium. Si eftHui incompoflibilia , oportet qu6d vel caufae fint in/itnt ittcomcompoITibiles , ita qu6d vnadcfttuic aliam , vci fofih,Us

.

&

t»<*f*

ttfufMdo.

yna

f.;,j.,j

^^j

^jj^

quod impQlubile

^^^

fit

^ ^^ fortior

^^^^^^

,

ita

quod ambx caufcnt. Et

fic

pft in

propofito dc dcmonftratione,& fyllogifmo dialedico.

^djHwtum.

'•

eadcm rcuelata,quae nunc. Item,nonfuit nccciratium huiufmodi crederc , quod Angelus non cognouit , quia intellcftus

Arg.frtmutit»

yw venit de Edom. Itcm,ad pcrfedam obcdientiam fufficit imple- Ttnium. , quas praecipiuntur cnm promptitudinc implendi alia fi praEcipiantur i igitur ad perfcAam rc

fidcra fuflicit crcdere

propofitis

iftis

,

vt credibi-

non amittit fidem dicendum fegundum , qnod licct habeat habitum diftindlum afidc infula, non tamen ptopric fcienni|m,vc

do proporuintur, Contra, eadcm crant ab cis dcfideranda,& omnia diligibilia ex charitatc qux a nobis igitur tencbantor habere fidem refpeftu omnium,

,

prius patct.

Ad aliud.quando 4icitur quod ficut in lumine »f. 44aMntHm, naturah potcft habcn fcicntiajcrgo in lumine fu-

refpedtu

non

men

Dicendum qu6d

fibi

4d

quorum modo habctur quia ,

charitas

perficit fine fide.

SCHOLIVM

ficut naturale lu-

I.

pcrfcfte potcft facerc fcicntiam de obiedto

propofico

,

obicdo

rale de

fic

glorjai

Ad

j

propofito

,

,

,

poteft fibi faccrc

& huiufmodi eft lumen

crgo,&c.

aliud,

dicendum quod concludit dc Apomaiorem ccrtitu-

quia pocuerunt habcrc

dinem Deo loquente

intellcdlualiter

eis

^mpoflibilitate ad dubitationcm

:

ita

eum

quod ha-

buerunt firmiorem alTcnfum cxcludentem dubitationcm & pofl^bilitatem dubitandi , non ali-

qua cx

induftria naturalis ingenij

,

fiue euidentia

obic<5bi.

ejfefidem infufam in intelUElu ,ficutp9-

Hac efi defide , ab'

nitur charitM infufk in voluntate.

firahendo anfit a^tUiVelhabiltu. §luidam tamenptttant ali^uem pofie faluari cum notitia tantitm naturali,

de ^uo vide in Oxon. Scholiurn hie , num. i .

X

.

}

fidei

num. 14. pro emni fiatu adulttu tenetur ad

&

difi.

aHum

etfitempiu nonfit certum,t}Hande hec prtctpittm OhieHum huiui aEltu funt prttcipue anicuii

,

ligat.

Symholi. Diuidit Symholum in articulos.'§luodvero

Symholum ah

.Apofiolis

cempofitum fuerit

,

tenet

Au-

Amhrof. Epifiola 8 1 .& firm. j 8 Cajfian. de Incamatione lib. 6. cap. 3.4. Hieron,Epifi.6i.vide in Oxen. Scholium htcnum.6. gujiiniudefide

ffr

operihtu 9.

.

Ad vltimum ,quando principia fidci

arguitur

& Theologi^

,

quae

quid propria

cum

fint

pura

quod vcrum eft potenti cognofcere tcrminos, non autem nonconcipicnti illos diftindle, Nos aucem non concipimus illos nifi tantiim in vniaerfali, pon autem fecundum rationes eorum proprias, necelTaria/unt euidentia cx terminis. Dico

Vnde iftum concipimus, vt cft abftradlum in trinitate numerorum , vel aliorum , fic autcm non cft terminus huius propofitioni^ imme^iavntu. Et ideo non concipirc , Detu tfitrintu , mus rerminos iftorum principiorum , fcd inter vt funt tcrmini aiticulorum fidei.

icrminum ,

Ponendam

lumen pcrfedum fupernatu-

fibi

fcieiitiam perfc(3;iorcm

ftolis

Bnti» offof.

:

,

pernaturali fcicntia poteft habcri dc obic<^o fupcrnaturali.

^««««'«'w.

Angeli excedii intelle(Sbnm hominis. {edEphefii, Angcli non cognoucrunt in lege vetcri Incarnationcm,Itcm,IIai.63.qusrunr Angeli,^ijf/?»y?f,

lia,cum promptitudine ad credcndumalia,quan-

,

logijjm

4ivltiimun,

V6pnon:quia nonfuerunttunc

Ad aliud, quod arguitur quod habens Thcopr«di(3ta

AJfextum,

H.Thom.x.t.q.xjtrt.f.fyhtt

^

pac

crucifixHm.

ejfe

4rt.i.x.

•

nabucrunt quiiibcc vijam ndem,qua:ell omnium crcdibjliumjnon tamen habuerunt fidcm de hoc, fcjlicct

m.i

^.i.orr.t.D.BonaueDt.afM.j.t.Richard.Ar/.}. f.i.^x. Durand.f .J .Vega (.in Trid.q. lo.Cioui reU9.dt faer.p.x. y.j.Soto i.de u»t. ^grat.cAp. II. it. Pariiin difcrc-

metu,

erediiieruHt

ad"

^ an de eifdem credibdihwy

trintu

,

&

^lios terminos inclufos in

iftis.

Vndciftoster-

minosncf clarc,nec aliquo modo cognofcimu» jn particulari

,

fcd tantiim in vniuetfali

tum alios cerminQS cognofcimus.

,

iijquan-

REfpondeo ad quarftionem. Primo vidcndum

t. quarfidesfitncceftaria ad falutcm hominis Dandtm

pro omni tcmporc. Vbi dico quod talis fidcs cft infufa, quiaficutanima non poteft ellcacccpta ^Dco,nifi voluntas ornattt fit fccundum habirum charitaris fupcrnaruralcm, ita etiain nifi intclledus ornetur fccundum habirum fupcrnaturalcm

;

& prius naturaliter ordinatui & ,

tur poccntia priot naturaliter

,

pcrfici-

fcilicct inrcllc-

primus habitus intcUcAus fupcrnatura, cum fir rocdium , quo aliquis dcterminatcaircntit vericati. Idco ficutDeusdc-

€tas lis

,

8c

debet clTc fidcs

dit charitatcm voluntati

ad animam

cicndam.fic fidem dedit intelledlui perficit

fadtg

animam ,

non

pcrficit

perficit

,

totum. Vndc

auimam

fic perfi-

quia qiiando

modo dc

chi^ritatc, nifi perfi-

ciat

efft

•^•'"" '"/**

^

Qu^ftio Vnica. chatitiu in

ficut dixi prius,necproptcr nec propter adlum primupij

nioncs dc aliquibu$,an fint peccat.-i moitalia, an non. Sic licet non quilibet tcnetur cxplicitc fcire

charitas fine fidc

^f^

fidem

infiifara cflc

adkum fecunduro

,

:

,

fic

difpofitio ne-

ficut patet in patria

,

vbi

,

fcd efttantumcrcditmn. Probatio. Fides infufa non eft neceflaria ad determinatc dicendum vcvel aflcnticndum credibilibus

rum ,

,

ficut patcc

ornandum animani in adu primo, ad caufandum aliqucm gradum in adku fecun-

fupra ,licet ad

&

* Supra d. do,vt prius didom eft *. ij. q. To. n. Secundo vidcndum eft an aftus fidei fit necef^7farius pro omni ftatu Dico quod ficut adus vir5tutum raorahum fuctunt neccflarij , ficnt adus Pf^ccpti affirraatiui , co quod obligant fempcr, '*fr ft" ""f "O" ^^ fempet , fic magis aftus virtutura tHcetftriH!. Theologicarum. Non cnim adus virtutis moralis tcndit in fincm vlcimum , ;nifi pcr aftum virtutis Thcologicat , idco in omni habentc vfura .'

rationis pofitis citcunftantiis dcbitis.qux dcbcnc requiti tempore congruo , &c. ncceflarius fuic

adus fidei. , & quando fuit ncceflarius? Dico quod modo licct omniain Scriptura fint

quandoque

ineirc

Sed quomodo

ctedenda

,

ncc aliqnod poteft negari pcrtinacitcr tamcn illa funt prxcipua, quxexpri-

finc hzrefi,

muntur in Symbolo Apoftolorura

,

vbi funt arti-

omnia crcdibilia ; tamcn tcnetur

Vnde

htUfidti in articHUs.

,

paffio

,

tefuttedlio

,

&c.

mod6

habetc adlus citca ? Dico quod habete adum implicicum citca hoc,ncceflarium cft paruulis, hoc cft haberc habiomnibus adultis

Sed quac neceffitas

ifta

omnia

,

vcl aliquod iftotum

&

tum infufum ,quo

crcditurillis

nJuntur.Quandoque vero aftus

,

quando

expri-

eft circa illapar-

timimplicitc, partim cxplicitc. Tcrtius aftuscft omnia credere diftin(ftc.Primum cft ncccftirium; fed

non fufficit

Chrifiiani

quid trtdirt,

(^

quamtd»

ttlUMHtur.

An mMiertt tiniMtur trtdiri IXfliciti.

Non

Secundus ncccfla-

nifi paruulis.

rius eftadultis, Inferiem

quod

aliquid explicitc credanr.

omnia concipi diftindc a fimplicibus , fed fufficit confitcri quod Eccldia crcdit. Idc6 communitas Ecclcfia: modernx te,

i4.de Trinit. c.i.ldco ipfi tencntur fcire illa

funt credenda,

0bii3i» L

,

,

qus

& habcre adus circa illa pro tera-

& docere

fimplices, vt poffint capcre.

Contra , fi fimplices non tcncntur cxplicitc credcrc omnia.non tencntur crrotcm vitare,quia non potcft fcirc hoc cffe hxrcfim , nifi fciat oppolitum.

SicundM.

Item.fi tenctur crcdetcdodlori

hxrefim,tcnctut Tertis.

Itcm

,

illi

quod non omncs

vnns quam

alius

,

,fi

doccat

cum

aflcntirc.

quiscxplicitc crcdere nifi

,

articulos tcncturaii-

quia non magis renctur

ad plus

fc obligct.fed

nul-

pluractcdendum.quam alius. Adprimum,diccndum quod fimplex tcnctur vitare omnem errorcm circa omnia.qux credcnda funt in Ecclefia, &qux continentur in Canolusfe obljgatad

Ke^.»d»rg.u

ive

,

in Eccleiia

&

fi

fimplex

credcre.

Ad aliud , diqendum quod fi aliqua de nouo 6. proponuntur abaIiquo,qui tenet viccra dofto- Adfecuo' tis,non tcnctur quis affcntire

„.rt-. ri-» parti aflentire led ptius :

clefiam

hoc,

•, ; fed tcnctur ncutri Ni»;/ tiniHr Ttcnetur conlulcrc Ec- j^^ j^ ,

\

& fic errorcm vitarc, quia vel inielhgit

,

& tunc tcnetur vitare crroreni vcl non in& tunc tcnetut neutri parti aflcntire, ,

telligit

^^

nifi

Zctlefia

idtmeat.

,

quoufque illud Ecclcfiaprxdicaucrit. Similitec cftin raotalibus,nontenetut aflentirehoc efle

peccatura,nec

cflc

licitum, quoufque Ecckfia

opiniones , fed dcbet fe tenere in communi. Sed vbi vna opinio dicit aliquid efle peccatum inortale , alia opinio dicic quod dixerit

, fi

ibi fint

&

non eft peccatum, eft difficilc.

Ad aliud

maiores in Ecclcfia obligant fe ad Ad quod accipiunt fibi ftatam alios il-

,

plura ex hoc,

luminare

tirtitim.

& docete.

SCHOLIVM

III.

Fides impHcitM Chrinifitit lucejfarid omni tempere.AEl.^.

Nec enim aliud nomcn eft

tum hominibus

,

in

fub coelo da-

quo oportct nos

faluos

ficri.

EftcommHnis,& habetHrex cap. 3.4.^ f.adRoman. ad Galat. i .^ i .Carinth. o.at fides explicitu ChriHi \

nonfmt neceffaria ; Auguft.

ante Euan^eliHtH tra Fauft.cap.

i

tionem;eft contra Soto

Them.hic

,

1

9. con-

^fuit tamen poft Euangelij promulga-

& reg.citatos iftdtenet

D.

qua/f.i.art.i. Gahr.e]ua(l. vnica art.i.ftd

tnuUiputam

(

vhi eft inuincihilif ignorantia )ft
fidem Chrifti impliiitam Oxon. in Scholio hic num. idemcredibiU

,

9.

De3or

explicat non

effe

& Chriftus na-

Chriftus nafcetur,

tus cftjCP" tjHomodo ifta materiaiiterfitttt idem.

auteni oportct

netur habcre habitum fidei & tenctur habcre aftum aliquo modo explicitum circa aliquot articulos,maxime circa humanitatem, qux iunt inteUieibilia in vniuerfali , & facilia. Scd maiorcs in Ecclefia tcnentur omnia crcdcrc cxplicitc, quia debcnt docere rainores, vt ait D. Anguftinus

pore

vitarc crrorem.

qux prxdicantur

ptinris fcptcm. Ptiraus atticulus pettinet

aJ cifcntiarajttes alij ad ttes petfonas; alij tres ad opcra ttia fecundura ctcationera , gratificationero,& glotificationcm. Ahj fcptem funt incatnatio

,

poteft illud apprehendcte,tcnctur explicite iilud

quatuotdecim , cx quibus feptem pertincnt ad diuinitatcm,& totidem ad humanitatem.

De

circa illa

communiter non funt opinioncs

culi

Diuij:» Sym-

5^3

non tamcn cft neceirarium

licct

,

vi» non ll»t ceiraria ad chatitatem finifidi.

non

cnim quilibct caucre omne peccatuni mortalc; tamen non tenetur fcire omnia pcccata mortalia,quia maximi vix fciunt. & hoc, cum finropi-

ciat intellciftum fide

3iblix, ficut patet in

aliis

moralibus

,

tenetur

SEdtencbanturneantiqni habcre fidem circa ifta Dicit Magiftcr qnod non fuit vnquam

7.

?

, niil in fidc mediatoris, qui cft canullus faluatur fine capite. Sed FiJesuudia^ put Ecclcfix , iftacredulitasdcmediatore potcft eirc explicita "'^ ""^/'W-

aiiquis laluus

&

fic.quod ipfe

eft

Dcus

& fic natus & palfus non

,

& homo & talis perfona, ,

&c.

& fic credcrc explicitc

fuitneceflarium', fed implicitc credere

aliquis eft mediator indiftini^e

,

fiue

fit

quod

hoino,

Deus,vel alius quifquam. Secundiim hoc neceiTaiium fuit femper crederc nicdiatorem necef-

fiuc

non autem qux perfona

farium

,

modus

fatisfacicndi

;

eflct

,

ncc quis Mofai-

& qui erant in legc

ca,magistenebantur crcdcre,quam prxcedentes. Et antiqui tenentur haberc adlum , ad qucm inclinat habitus,& qui perdodrinamcxpriniitur i roaiorJbus,qui habcnt dodlrinam a Deo immediatc ferc;& tunc maiores tencntutaudire illos, tunc tencntur illi ad hoc credcndum. Scd non itaexplicitc tenebantur docerc ficut modo docemur ,quia non habneiunt fidem iraexpteflam, vel non habueruni fic jmmcdiarc \ Deo.ncc proindc tcnenturexprer$cdocere,& idcc non tenentur alij quxcunqiie horum pofita ifla diftinftio-

&

,

ne crcdere

ficut

nos.

XX

4

Sed

/-^/*'«»/e

tMangiUuim.

DiftinaioXXV.

Lib.III.

514

contra Auguftinum

traft. i6.in

nonpoteftnifivolens.

Dico quod habitus

%,

Sed fuiciie fiies Patrum ( fi fuerac in eis)circa hoc quod CbriftMeJfet meritHruSt dc eodem crcdtbili,dc quo noftra ridcs.' Aliqui dicunt qu6d idcm vcrum , & eadcm

A
ptopoficio c^tChrijiHtfmt moriturta, 8c dc codcm crcdibili , de quo noftra fidcs. Alij dicunt quod

proponitur , non cft habitus infufus fufficiens ad aflcnciendum obic
idem vcrumeft,& eadem ptopoCitio, Chrifttufuit & mod6 eft mortum quia cotundcm extreraorum eadem cft vnio , hic iunt cadem cx-

talibus

^'Jjf^^J" '^* ' ^*" ffgfir^l

mrituriu

trema

:

;

fcilicet Chriftm

,

& mors, Tamen

credo

quod hoc non eft vcrum fecundiam Logicara. Vnde non cft de eodcm credibili quia hic vera eft moihtChriftm eft natut hxc cft falfa , Chriflm Ideo non cft eadem complexio, tft nttfcituriu. quia eadem complcxio non eft vcra & falfa.Cirm igitur Abraham crcdidit fccundum.nos primum, non credimus idem , quia non eft eadem propo;

:

fltio

Chriftus

,

& ficuc

,

&

ChrifiM

propofitio de pracfenci

non

futuro

nafciturtu

efl

cfteadcra, ncc

,

efl

,

hsc

gcns

,

de pra:tcriio

,

M»

Cfiriftuf

tus

neccfiaria

practcrito

,

,

Chrifltu

efl natitt,

& hasc fuit

ChriHtuefl nttfdturiu

/unt m»t*-

ri»litfr

,

(J»

fuamtdt}

,

Sc ideo

fiderandi illius vctbi tuti

,

,

fcilicet piaetcriti

,

vel fu

quia vnio extremorum poicft concipi

,

•

licec fignificatum

adiacens fine poris.

Vndc

huius verbi

modo

efl

,

fci-

vc eft cettium

confiderandi ,fciliccc ceni

accipicndo in

fe,& concipiendo

fignificandi

,

fcd abftrahendo ab

omni

or-

requcntes funt

alij

,

ideo complexioncs func

alisE

formaliter pcr comparacionem ad cempus pr«-

&

tcticum fucurum. Ad priraum, liccc Dcus darcc habicum creden9; i.argum, di,non alTencirec quis credicis,nifi docerccur im-

tit

ajfentir*

fint doStrt,

^

tfutirt}

19,

& in

,

incelledumfuum.idcorefpcdu

fuafio cogit

Sed quid de Dco J Dico quod poceft caufarc aftenfum ccrium in inccllcdu, &fi incelletftus

quod Deus caufauic iftum concepcum non cft in poteftace eius vc diffentiat rcuelato, tamen cft in poteftate voluntatis vt intellcdus confidcr^t hocquandoquc , & poceft iropeficcercus

in fc

,

dire ne confiderct.

CH OLIVM

S

IV.

De^or

tU}um , non

ejfe

,

vt

tjuii

/itpernaturalem

)

bitM infuft veluntatii pracedunt fidem. effe fine

fidti

eliciat

hahitum talem. : primo

netjue

petefl quii opinarifine hii.

rufalem

per habitum

neceffarium aSlum voluntatit [faltem

,

Secundo

nificharitai

,

nonfunt

& fpes,

tjuitt

ha-

hi

non

(fr

Rtmam& le-

Adde tjuod credimtu

a^u, velhahitu

,

alij

Item,da-

ijoluntatii.

poft titulum ijuaftionii citatos

,

& DoSleresihi

pro huiut

rei filutione.

Aliudhicait De^or ,voluntatem nonpoffe imperme Efl cfntra

imeUiEiui vt affentiat fine vlla ratione.

Sed manifefle verum,

Caiet.f.i.e]UJifl6^.tirt.j^. tjuinpoffet voluntat tollere

imperando

caufam

intille£lui

,

omnem

alio-

meium,(frtrifliiiAm

vt proponat nullum

effe

horum

fernper deleHari iuhendo vt pyeponantur

, (fr

deleEiationii cauft

,

nonfint. Itrm,

etfi in rei veritate

omne duhium. Tertio, efl centra Ariftoteltm i.de Animatext. 6$.vbi 4«>,pon'e nos phantafi.Ari quodlibet ,non tamcn opinari.

peffetfine vlla ratione tollere

gjuedhic fcd

ait infine,

ddem

non adibus Bdei

,

augeri atftibus noftris,

intelligendum

fideipracedentis charitatem ,fipracedit

formis,(juiafuhdit aSlum relatum

efl

de aSIihw

vel aias in-

,

ad au^mentum fidei

etfiaSlui ipfitu fideific rtferantur per

ad hanc enim fpeElat huiufinodi

dodorerajqui ftippleac vicem obiedi, vt pacct in bapcizato de nouo,& non edodlo, qui ctfi apprchcndat mori,Sc refitrgere,ic faciat compolitionem,

quis habicus fupernaturalis in voluncace?Dicitur quod fic , quia quando adlus perfedus de-

pendet

non

pia perfetSla efte.

aftentic

bantur diftindc credcrc Ad aliud.non tcnccur crcdercnifi propoficura pcr dotflrinamcverum eft, (ed fcctindijm aliquos, omnia diccbantur tunc,qux nunc. Si quzratur, quid fir .fubicdum fidei Patct .'

quod

intcUeiflus eft

fubiedum

eius,

duia perfe£tio prima ipfius intelled^us eft fides. Si dicas, tunc crcderct quis fine voluntate ,

Ri voluntas non

ctit

ftnt dt.

Btrt.

fidci

charitatem

,

fum

modo.

acquifit£ eft voluncas caufa aliquo

racdiacc a Deo, vcl ab Ecclefia ; habitus enim fciemicinclinac ad obiedum, quiacaufatur cx euidencia otiedi ; ficnon eft hic , quia habicus non includic obiedum. Ec idco oporccc habere

refponfio

fugitit

h»hitui infm, fU4 »d gjj,^

quia per-

,

,

,

tirtium,

homo non afTencit, nifi volens

illam augeri

quod fic polTibilejnifi doceacur. AiftcUiMm, Ad aliud , non valec , cum Angcli omnes non poflinc cognofccre omnia naturaliter.qus homo lupernacurahcer;tamcn Dcus fecundijm ordinem M*ri4fitit quandoquc rcuclar. Tamen credo quod beaca *" illumtnat» " Virgo fuic illuminaca dc aliquibus.de quibus non fllM quim illuminacuc Angclus,& tunccenccur crederc;fed 4ngili, niinores diftindle non fciuerunc idc6 non renc-

4i

obie- N«»

fi

in Oxon.Scholium hic tjUdft.i. num.i.

in

&

nfnfi*'

&

iftarura

dine ad tcmpus. Sic de eodera eft fidcs noftra , iftorura,quia pro eodem pocucrunt concipere, Chrlfltts efl nafciturut , Camcn quia rcfpedlus con-

tidd

,

mus

modo

printip»U.

Hic autem

mones creduntfine vllitpiaaffdlione in voluntate.Contra hoc ohiiciumur multa , pro ijuorum folutione vide

compoficionem non foluin ablrahendoab omni

M

aliunde.

fcicntiaE

cuidentia obie-

dodrinam^vcl doceatur a Dco

quifitus pcr

Putat

eft

ell,

idtm

qu£ habetur

nifi fit

<5kuiu

&

complexionum eadcm funr. Vndc pofiuhoc verbo efl , vt tertium adiaccns, concipere fignificatum,vel vnionem finc modo confcetur,<> na

di,

,

idem obie^um crcdj-

tunccontinnoftrum cretlere eft de ncceirario , iftorum autcm de contingencc. Ide6 non cft idcm crcdibile ,ciim cadem propofitio non fit fimul necenaria & contmgens^ tamencftde eodcm materialiter , quiaexcrema

quodcftde

inciinat ad aifenfum

nattu,

bile formalitcr.

Item

non

loin. §liH4crederi

&

caufa aliijuo modo,i^uod cft

(

relatio)

augehunt,ficut a£lsu aliarum virtMtum.

SEd

fides cft in intelIe«S:u

fi

Jl

duobus

principiis

,

,

rcquiriturnc

oporcei

illa

ali-

prinri-

AiTcnfus autem intelleftus pei

adus fupernaturalisj& dependet ab in& voluntate qnia ad hoc quod aliquis credat, oportet quod concurrat aftus voluntatis. Cum fecundiim Auguftinum vt ptoximc citatum Ctitera potefl homo nelens , credere autem nen fidcm.cft

telledu

,

,

,

nifi volens.

Contra, hibitus fupernaturalis in voluntace

non

ponicur,

fufa poceft

nifi fpts,

manerc

vel chariras

:

fed fides in-

fine charicacc informis

,

nec

tequitituralius habitus fupcrnaturalisin voluntatc

,

quia voluntas poteft haberc caufalicacem

fuam refpetlu adus credendi cx

fide acquifica.

Item,fi incelledus habet habitura opinionij Opin»ri fuit poteft opinari,!icct voluntas non habeat hahi- ptrefi fint h»httu III tum igitur fi habet fidem acquifitam , quam po :

vttuntatt.

teft

habctc finc habitu fupernaturali

\\\

volunfatCf

QujEftio Vnica. tace

&

>

iter

(iiiiil

infufam

,

poceft credccc

515

Hnc ha-

bitu in voluntatc.

Adatgumentum^dico quoda voluntatenon mouctur , (icut \ caufaimmcdiaic fupplente vifett^ factre ccm obicAi.Nam non potrum ctcderc mihi ipfi, ad altS fiiii, vt fi dicat mihi voluntas , credo quod hzc ailra fnfficit qHod viluntM non funt paria.ldeo ccrtum eil qu6d voluntas nec fic centr» inO' mouet fine obiedbo. Non poteft moucre mc ad ¥*»t. vidcndum fine oculo,uec fine caufa poteft mouere ad a£tum altcrius potenciae. £t dico quod credibilia mouent aliquo modo quandoque ex fide

DISTINCTIO XXVI.

II.

VtluntM nen

Vnde pofita fide acquifita,non

infura.

cft

volun-

QviESTio Vnica. DE SPE. Vtrum ^es fifvirttu

AlenC

non

virtute obiedi

vnde

,

,

moueant ad

illud

quod folet

,

obiici de inftrumenco,

fi

mociua poceft agcre perfcAius cum culcel-

acuco,quam cum obcufo,igicur alia vircus cum vitcuce mociua inquancum agit cum vno, & cam aUo:non fcquicur ita enim voluntas poteft imperare adum perfeAum pcrfcdi :

obiedli

,

ficut

adumimpcrfedum impetfedli ob-

aliquo addito in ipfa. Dices , in principali mouente requiritur aliquid , vt adliofit perfedlior:igitur fecundo

ie£li,fine

&

modo mouence , qux qu6d minor

cundum

eft

eft falla

:

inftrumcntalis eft. Dico non enim omne agcns fe-

inftrumentale agcns. Similiter licet

in diuetfis inftrumentis

,

vel caufis fccundis func

diuerfz difpofitiones,non camen oporcec in prin-

pcrfc^ionem. Sed quzricur de vnicace fidei , an fic vnus habicus ? Dico quod obie^um dac vnicacem habicui cipali agence diftercncem efic

vnitM, v»rii fcienciz

quia in illo includuncnr omnia obiefta Vnde in quidttate linea; ex pacte

:

illius habitus.

obicdli, vt eft partiale agens, includitur przdica-

cum de

illa

,

& principium &

concluuoncs.

,

idco totus habitus de linea

eft ficut

&

inclinans ad

confiderationemlinea;,&ille eft vnus vittualiconfiderandum omnia de tcr ad inclinandum ,

&

linea

licet

,

habicus partialcs

conclufionibus

non cft ex

,

fint alij

& principiis.

dcdiucrfis

Scd habitus

euidentia obici^i, ideo ex

ifte

obiedo non

habet vnitatem , fed k teftificante , vel ab vnitate rationis aftcntiendi

,

cuius ratio

eft vcritas affc'

de quo funt diucrfa credibilia fecundum diucrfas opiniones pra:didas in ifta quaeftione. Vel fecundum tertiam viam , poteft dici habitus vnus formaliter ex (e, rentis

,

vel ab vuitatc illius

quamuis OhieSHm

beac vnicatem ab obieAo.

6tum eft

vericas prima, vc

Deo,& non

Vnde primum remoca , vel

ha-

obie-

vc dc

:

cft bonum argumentum ad probandum fidcm acquifitara augeri per a£lu$ noftros illud enim augetur,quo faciliter afTentimus, camen de

illud

:

infulanonconcludit.

cum

paflio

j

jtrg.prinmm.

eft vir-

non

fit

&c.

Item.virtusTheologica non eft in nobis, nifi Stcundum. infundatur aliquid in nobis , fcd fine hoc qu6d Deus nobis aliquid infundat , pofTumus haberefpem acquifitam fufficientcm,& ex illa

Deo

ii

pofliimus certitudinaliter

naturaliter acquifita

fperare pracmium ^

Deo.

Patet, quia ex naturali-

bus certitudinaliter fperamus , promifTa ab homine ergo quantomagis k Deo : ergo,&c. Item,eft raedium malitiarum dcfperationis,& prxfumptionis igitur fi eft virtus , crit moralis, non Theologica , quia in illa non poteft cfTe excefrus,& dcfe^tus , vt puca incer excrema, & medium. Quod huiufmodi vircus non fic in medio, pacec , quia habec Deum pco obiedlo ;.rerpedu auccm Dci non poceft cfTc exccfTus , vc fiomo nimis diligac eum,vel credac,&c. Icem , ficuc incelle6tus eft vnum perfedibile, :

Tertium.

:

Quirtutu.

itavoluncas eftaliud; igiturcumvnumpcrfcdibile fufHciencer pecficicur vna perfcdione, ica&

&

ideo cantum funt duo petfc£tibi\u ; perfe^tionum rupernaturalium , fcilicec ToIunta$,& intcUedus, ha:c ratione vnius obreliquura

tefpe<5lu

&

tantum duz fupernatutales pccfedioncs , cum ad duo pccfedibilia ccfpe^lu ie€ti

:

igitur crunt

vnius obiedbi numeco

fufficiatit

dux pctfedio*

nes,vt voluntas ficut pecficitut charitate, ica in-

tcUe^aus

fide.

Dicesjtresfunt parres imaginis ,ide6 requiruntur tres virtutes diftin£be,vt tota imago pet-

OhieBit.

ficiatur.

Contta, tunc virtus Thcologica leftualia a fide, ita

quod

eflet in intel-

fidcs in intclligentia,&

memoria, & vna tantum efTct in voluntar hoc autem falfum eft non enim eft fpes in memotiaquia vt communiter ponitur,nou eft fpes in te

,

:

virtus intellec^ualis.

Contr^

I.

Cor. 14. Nunc Mitem manent Fidtty

jpes, charitas.

Scd poteftne fides angerirDico quAd fic,a Deo immcdiatc, k quo caufatur , mcritoric poteft augeri per adusnoftros, non tamen per iOcM^ fidei, fed per a6tum alium telatum ad augmentum fidei,vt ad finem ab ipfo moucntc. Sed ptobatut quod effediuc pofCt ^ nobis auget i , quia firmi^s aftencimus adlu dico quod

fide

noUa paflio

tus Theologica,

quo

funcarticuli.

4»

z.Ethic.c^. Sed

,

illud cffecSliue habcac a

fidei.

Tidts

pafEo

cft

nifi in virtute fenfitiuaiigitur,

lo

pi0t Mtgtri.

quia fpcs

:

fidemacquificam.

fufficit

requiricur

dieitur.

non

quxdam fecundum [Philofophum,

Ad

fiJei

V6D

adum

tamen,fcdcumfide acquifita,& infufa,voluntas'mouetadadium. Dico quod fu£cic quod non contra moueac contra

vircus

Vnde

%.»rt.x,^ x.x.

fed virtute volantatis habet

credibilia

credendi. Dices,non

'5-

q.

i.<^i.Dutan. d.^7.eaP.i.yiAc Scot.t Afrr.^.t (^ j. In quibulHam ha;c quxftiodifccepaca ceztu Ozonicnfi.

norum , & fadtacompofitione , & fide acquifita, quam caufat voluntas , &fide infufa inclinante, intclledtus

D. Thom. hic

$.^.j 75. >».i.e^ r.

q.iy.art.i^. D.Bonaucnc.^f^ «rr.t.j.j.Richaid.orr.^. q.

enim apprehenfione termi-

cas necefiaria.Habita

Theologica afide (p*

charitate diBinSia ?

SCHOLIVM

I.

PonuHtur varid fimentia de Jpe ; primaftut , non difHngHi a charitate. Sicunda Tertia

,

tjH(>d

expeElMmiu gloriam

,

,

non

vtramijite

includit

&

,

difli/i£ui afide.

^uia per

expe£iatio fieiiat

/pem

ad in^

&

^

telUHum ; hoc fpeHat dtftderamui eandem , ad voltmtfttem \ftd reiiciuntur btt fententiaex ille, I.

Corinih. 14. Fidcs

,

fpes

,

charicas tria haec,

& cstera. Hic

Seluti».

Lib.in. DiftinaioXXVI.

5i6 reni

ajft-

^em ncn i

di/liii^ui

jldt

^ fi»-

Item

,

habitum

;

igitur nullus alius aarus cft iibi

alium habitum , qui cft diftindus k Ptobatio antcccdentis. Quja omnjs

voluntatis eftw/fe.vel

tam pracfentis.qukm

;

& hoc refpcftu

nolle,

Ad omnem autcm

abfcntis.

charitas

fufficit fola

talcm

igitur fruftrJk poni-

aliiis. Maior eft euidens. Minor proquiaad omnc ?/f/f(rordinatum refpeftu vltimi finis , quem rcfpicit virtus Thcologica pro obieao.fe cxtendit charitas, quia non eft volitio

tur habitus

jjatur,

ordinata

przfentis,vel abfentis

nifi

tio eft adlus faiendi

,

,

& ha:c voli-

vel defiderandi

fcd

,

idcm

habitus poteft eife fttfficiens quiefcendi volandefiderandi illud tatem ordinatc in obicdlo , ordinate.quia fecundum Auguftinum <). de Trin.

&

cap.vlt. Idem appetitui ,^uo inhiAturrei ce^nofcenda,

amorcognitt: igitur ad orane »»//? ordinatum quiaeodem otdinatc, quo vult volitum,

fit

fufficit,

voluntas , f\c funt taIcs duas perfedliones fupernaturalcs fufficicntcr

difponentes

iftas potentias refpcdu acauum tcndcntium in Deum fub ratione obicdi & ficut vna potcntia perficitur a fide, fic alia \ charitate. :

Refpcautamcnalicuiusobiediincludunturam- ^f*' »»" »•/* bo illi habitus in vno habitu , non dico in vno r^^^"*^"** habitu formaliter, fed aggregatione ; &fic fpes f^dlggrtl»vnitate aggrcgationis poteft dici tcrtia virtus: tamcn cft circntialitcr habitus idem,qui eft fidcs.

non conucnit otdinatc

fpicit

,

nifi

ergo,&c. Itcm.fecundo probatur apattc

rc6la:

&

lia do(^rinae

poflet poni iij infi cftet aliquis habitus,non tcUedlu primo.quia nuUus habitus habct adum, nifi refpeftu adlus , qucm rcfpicit potcntia in

nam

communi ,in qiia fundatuc huiufmodi habitus. Vndc cum a6lus intcllc6kus incommuni Cixintelligere, rcfpcau obiedli fupernaiuralis non cft nj
5

qnod

fpes includir

vtrumque

ex gratia

,

,

,

includcns vtrunque. Item , fccundiim habitum fpci dicitur aliquis

^rtia.

ccrtus, ide6 dicitur intelicdkualis habitus.Similiter aliquis dicirur decipi, quando fcilicet crc-

poflc affequi bcatitudincm

non

dit fe

,

fcilicct

Vnde magis reuocandus cft ab crrotc qukm ab alia inordinata voluntate.

defperans.

in intclledu,

Sed eftne fpes aliquis habitus formaliter

4.

An fpet

fit

.'

Quod nonprobo. Quianoncft formalitcralius

habitms ftr-

habitiis de vniuerfali

in*lit*r.

de

ifta

,

&

alius de particulari

yOmnu home iuflui eft faluandtu

formaliter

,

:

,

vt

& de iftt

Petriu iuftut eftfaluandm, licct fingu-

fidcm crcdo omncm iuftum formaliter faluandumjergo etiam deifta; lariter varientur; fed per

ego,fiftndiier fum iHftm,ero hexlHt,tx\x. fides

modi

eft

adus

fpci

,

idco

non

cft

;

huiuf-

virtus diftindla

Stkm

reiicitur, quiafic effet virttu moralts.

ater-

Sententi*

0'fi»^Hl4( rationes eitu,latiftf' refutat De£ler.

modcramcn

quia cft dc futuro bo-

eft virtus,

paflionis, quac eft

moderatione.

Contra quifitam

,

, ifta opinio non ponit fpem , nifi acquia habitus moderans rcfpedlu ratio-

quia vt fic eft mamalum futurum , qu^m circa bonum

nisjcft acquifitus formaliter

gis contra

,

,

increatum. Dicitur quod

imo , cftTheologica , quia ifta rcfpedu aetemorum. Contr^ , fpcs vt eft modcratiua palEonum^eft fpecies virtutis moralis ergo, &c. Etfi ifta pofitio poflct tencri : quia tamcn au
:

ritatt

fcibili ,alia in

luntate.

(knm

bonum arduum,& obiedtum bonum dele(^abilc,& ifta, vt funt

irafcibiliseft

concupifcibilis

conditiones boni <%a,ita vt

,

vt

nunc , funi obicda

diftin-

funtconditiones boni fimpliciter ,|non

folum pro nunc funt obiedta

diftincSia

poffiinteflcobicdairafcibilis,

:

ergo ficut

& concupifcibilis,

nunc bona qoz ponuntur in paite fenfieorundcm in parte intclle(£tiua , vt funt bona fimpliciter ergo ficut ,

requiritalium habitum.

appetitus fenfitiuus potcft tcndcre in

Contra fi refpicit aliquid vt formaliter futurum obiedlum itaquod futuritio fit de ratione obiciSli fui tunc erit temporale obiedlum , & ita refpicit temporale vt temporalc obieftum; igitur fi in hoc diffcrunt , quia fpes refpicit hoc, vt

ratione ardui,& fub rationc dele^abilis,vt nunc,

habitus

,

,

,

(:onfcrcnd«m,non

crit vittus

Thcologica,

;

&

fic

ita

bonum

fub

diuiditur in irafctbilem,& concupifcibiiem;

& appctitus rationalis potcft tcndere in obic-

dum

fub rationc ardui

bilis fimplicitcr, vt fic

irafcibilctn,

^fdt

concupifcibili,& vtraquein vo- diftinSam, diftindio probatur fic ; obic- Probatur

Quarum

tiua,ita poirunt efle obie
erit

Htnric. Mtt

qu6d

fpes eft virius diftinda a charitate, fftm t^t vir» tuttmieft*' licei vtraquc fit in appctitu , quia vna cft in iradicitur,

omnimodoidem, quia futurum facit quod fit aliud obiedum , ideo Dices quod non

6. Alioriun ofi-

no,refpe(£tu cuius eft fpes,quia ifta pafllo indigct

vt funt

a fide. ObitMit,

virtutem moderati-

honum futurum

tjuatenditur in

cupi/cihili, illa inirafcibili , non vt repellat nociuum, fed vtfortificet concupifcihilem , nerejiliat a hono arduo proficjuendotprebatur late variis rationibtu.Hane

expeftatio includit certitudi-

& auxilio, qu« pertinet ad intelledum,& ita non eft alius habims a fide & ctiam includit defidcrium non habiti & fic idem tft cum chatitatc & fic potcft dici reiflus habitus ncm

,

effe

II.

Henrici,jpem diftingui a charitate,^uia hac eft in cen-

in

ratione fua, quia fpes cft cxpeaatio certa bcatitudinisj crgo. Poteft dici quodfpcs cfthabitus,

quo expcdamus ,

num

,

ESt alia \(ia,quae dicit quod

igitur, Scc.

Potcft dici

modi

.Aliafententia tenensfpem

uampajfionu intcllea:u5,fic;

Sandlorum.

SCHOLIVM

&

:

''*"» »liq,>*tt,

nonhabeturquodfir aliushabitus eflcntialitcr» fcd quod in hoc fpecificat fidem, & contrahir, vt fides fub rationc.qua tendit ad futurum , dicatur fpes.Sed ifta via non placet.quia vidctur contra-

inquantum dc-

aliquod incompoflibilc voluntaii

ordinatae

ftcun-

tiont

Et quamuis fidcs fit prarfcntium , prsteritorum, & futurorum, fpcs tantiim futurorum, ex hoc

&

nolle

r.

&

citos.fcilicet intclledus,

defpicit difconucniens,velcontratium,quia i. c%»<,quia de Aniraa tcx. 8 j .refiHm efi iudexfui

dictnH d$

obicdkum , nequc ; ergo idem ha-

ficuttantum funt dua; potcntiac in natura natx attingcrcDcumfubrationehabituspcradtiKcli-

poflibilcm

acliis

T>u»

variat

habcndum omiicm adiim

ftipernafuralitct ad

poflibiiis pcr

Stcnnds.

non

crpo ncque futuritio

bitus fidei crit dcpractcritis,& de futuris. PofTct dici,tencndo iftam conclufionem,qu6d

cjiaritate.

5-

prasteritio ;

Qgod primo probatur a partc voluntatit fic. Voluiitas pcr charitatera futficienter difponitur

fibi

|.

a fidc, &c charita-

te.

rit»te.

Ratio

ponere

noii oportct

qiiod HIcfpem virtutem diftinftam polTct dici

t. Ofiinio

,

vel fub ratione dele(fta-

voluntas diuideretur in

& concupifcibilcm

;

ergo eruni duo habitus

primb.

Qu^ftio Vnica. & habitus erunt

habitus perficientes partesillas,

Sicundt.

igitur neccfte eft ponerc in irafcibili

nociuum

,

templationis impedimcntum,nc aufcrat dciedlabilc,& minuat dele^ationem j eo quod dc impe-

fortificet

concupircibilem ,ne

j

triftatur

ficut funt

,

cum

igitur

pugnarc impcdimentum

occupa-

voluntas habei im-

fui concupifcibilis.ficut

& appetitus fenfitiuus & idtas eius, quo impu,

gnai impcdimentum aStus concupifcibiiis , pro tuncminuit, donec pcrfcAe amouit impcdiens,

&

cum vna

non

vis

ipfius impcditiuai

fui

fit

oportet ponere iftam vim

&

&

pifcerc,ita tcllciflus

:cum

non

igitur

obicdum proprium

irafci-

bonum

fub rationc formali boni, fcd raagts aliquid difplicens , quod cft ratio appctendi vindidam , vt pat« in diftradione Phibilis

lofophi

qu^m

,

fit

qu6d ad aiiam vim

videtur

ad illam

qu£

,

Itabtt

Htnritum.

fic

,

quafi nat-

:

quam

timet amittcre

:

& fic irafcibilis for-

caexcludendotimorera. Tertio pafliones contrarias rcpcllit , fiue impugnat impedientia delcdbationem. Hxc omnia inueniuntur in voluntate quia aliquando impedientia quictcm contemplationis infunt zQta; & tunc triftatur. Itcm, adlus contcmplationis in viatorcamitti tificat

:

9-

poteft

,

dum

incft,idcc> timct

poflcnt impedire

amouendo

,

qua:

ideo motus carnts infurgentes impedicntcs expugn«t;igicur eft impiignatrix, j

& & hoc Giim dcledbabile tem

eft

eft

prxiens

;

quando au-

abfens conciipifcibilis habet dcfidcrium

adillud,ncc

refpedu illius confeamoucrct impcdimcnta,vt

cfretefficax

quendi,nifi irafcibilis

Cum igitur

acquiratur.

hxc omnia

fint in irafci-

bilij&concupifcibili, in apperitu fcnficiuo, fimiliter

& in

voluntatc.

Nam

omnia hzc poftunt

concupifcibilia in voluntate cftc eft fibi irafcibilis,

cum

quancum ad

voluntate

ifta fint in

diftjn^a, fecundum tus in voluntate

habet

iftas

,

hoc

&

,

ideo ncccftaria

ifta

omnia

rcfpiciant

-y

igitur

obieda

dicitur poni duplcx vir-

& hoc ctiam rcf^ edu Dci

:

qui

tationes diftindlorum obieiflorum re-

atduum bonum requirit in appecitu fenficiuo habitum , perquem fortificat concupifcibilem , ne fortc tcfiliat a bono

fpedlu boni ardui

:

igitur

concupito. Stxt».

Item,irafcibili$ eft per fe confurratiua

concu-

proptcrhoc ponitur;ergonataeft confortare eam , & fortificare , ne a bono arduo rcfiliat.Vcl potcft maior fic ficri Omnis ratio in pifcibilis,quta

obiciflo repulfiua concupifcibilis

,

requirit fpera,

habitura.vclviitutcm in irafcibiIi,pcrquamforconcupifcibilem refpcAu cuiuflibct , rcfpedlucuius potcftaprofccutione boni dclccftatificat

lit

,

fcd

non

foliam concupifcibilis refi-

propter nociuura occurrens

ficultatcra ardui in

ftd vt ar-

duo fcquendo. Contra illam opinionem arguo & prim6 contra primam rationcm ,quzfo quid inccUigit pcr bonum arduum , aut bonum , an forcc quod eft abfens, aut quod eft fupta facultatcm naiutz, fic quod excedat virtutem nacuralem illius.rcfpcdu

obieAo

;

,

fed proptcr dif-

igitur

non

folura eft

I

O.

cuius dicitur ai'duum;aut quia appreciabiie fu-

per naturam oftenditut ifta vis

Si priroum dctur

?

aliqucm

adum

,

non

in his,quiani-

non

Similitcr pcr Iioc

hil eis eft abfens.

cffct

quia ad eandem vim pcrcincnt aStas dcledacionis de aliquo , vt cft prsfcns , adius dcfiderij circa idcm obiediun,

alia vis a concupifcibili

,

DeleCfati»

(^ dtfiderium tni eandem •vim J^eHant.

&

vtabfens.

Itcm, nec fecundo modo, quia charitati pofli-

Cum igitur

adusmaxime maximc ponereturinvoluntatediuinavisirafcibilis: &fi non propter primum aiSkum , tamcn proptcr fecundum quod cft te»ere , q oi cft alteto principalior, tanquam ad qnem aliusordinatiir. Item, fi irafciliilis,& concupilcibilisfint du« a^ura intentionis.

conueniat

Deo

ifte

refpeftu fui ipfius,

,

vires .erunr in

&x

;

Deo

II.

fccundim» raiioncm diftin-

fi arduumiftomodo tllet obiectum itanon circnc in Dco quia Deus non habcc

fed

fcib'lis,

:

aliquod ooicdlum cxcedcns nacuralem poti.ntiam huiufmodi ergo relbt certium fcilicct vt dicatar bonnm ardunm qui;i cft appetibilc cx,

:

:

fupcrans

omne aliud

obiedlum cbaritatis

maximc

virtutcs

;

:

fcd ifttMHodo

maxime erit

cnim

inter omr.cs

charitas

apptctiat

hzrereamnreamiciti£,&

D'um

:

quiafacit in-

vincit omniaalia.ncc

potCit plus apprcriare, qiiam vt obieftuni in infi-

nitum:igitur oftendit arJuum

cici dcIcClabili

,&

non

Ch/trittU

mtixtme ap' frettai DtU.

diftingui fpe-

non

pcr confequcns

dillin-

guiturfpcsacharitatc magis,qi<ara arduum adcIcdlabili.

Itera,appreciabile non potcft intelligi, nifi aut quia aftu appretiatura,& hoc non valct ad ratio-

ncra formalem obicdli.quia

fit

adtualiier pcr ?p-

prctiationem paflii'.m,fcilicct ex adlu, quo pra:-

fcrturomnibus diligendis, quod facit ciiaritas: ergo non diftinguitur ab aliquo adiu concupifcibilis. Aiio modo acceptatut aptitudinaliter tantum appretiatum, fcilicct quia aptum nacum appretiari

tanquam ad fubftracam tacioneiu apprc, vt quia eft bonnm infinitum , quod

tiabilitatis

bonum in fumrao , & inquanti^m cft bonura przferendum oranibus aliis,& fic adhuc inaximc

eft

ad iliud ordinatur charitas. Dices , irafcibilis eft vis quaEdam concupifcibilis , quia concupifcibilis cft,vt potencia irafcibilis.

Contra

:

bilis refilire

,

bono

facultatcm poflibilis aliunde acquiri nifi altcrius auxilio , cuius eft poftca quiefcere in illo pec

:

,

tefiliat a

abfolute tendit in bonuni

rando ; irafcibilis in nobis habet tres zStas pra;cedendo concupifcibilc quia vel impedimcntum aduineft,& fic dolet & triftatur. Tunc enim irafcibilis exequitur a6tum impugnandi impedimentum fcdando concupifcibilem , vt poflit quicfcere. Vnde fic cxcludit dolorem impugnando impediens deledabile vel quia deiedacio ineft

vt vindicct concupifcibilem

bilc cft tcndcrc in aliquid fub ratione cxcedentis

Hoc idcm alio modo oftcndunt m9ut fecundum

fpem , pcr ,non folum ad cxpugnandum

pertinear,

volendo , vcl in malum nolcndo.

Ttoyit

,

quaii) habilitctur

habebit

cftc aliam.

iuftc concuItem,ficutconuenit modcratc, irafci fecundum appctitum,dico in-

8.

tret

fcd tefpcdu boni ardui dcledlantisi

furgentis

Item,vnufquifque expcritut quod exiftens in Jiuietc contempiationis,quaE ad concupifcibilcm pedlat , nititur repcllere id , quod eft fu« con-

tioncs cxteriorcs

Ir»fcibilk in

fortificatiua concupifcibilis refpetflu nociui in-

diftindi.

dimenti ptafentia

Ttrlii.

5i7

,

in cftcntialitet otdinatis,

lud,quod addic fupcr alterum, cft

& pcr fe,il-

& cotiahit Ipf^vm,

nobilius eo;fic patet in dcfcenfu in

|in'°a prac-

dicamentali.Si igiturbonum diuinum,vt

ttadlum,vt appeiibile ardunm, erit adliis fpci

fit

fic

con-

obicdlum

fpci,

nobilioradlu charitatis

,

qui rcfpi-

primum bonum , vt ordinaic volendum , eo quod aliquid addit ; quod eft falfum. cit

Iicm»

1

1.

DiftinaioXXIIL

Lib.IlI.

sz8

Icem quod malc affignatur obieftum irafcibi' ptobatur quia primus adluscius , cft irafci, Ijj nam & ci adatquacur igitur quilibet aduseius, ,

,

,

:

qaoddam irafci fed uuUum «r-«/?«refpicit bonum arduum vc obicdum ex 2,R.hctorica:. Vbi

eft

$^idf,t,

;

,

qti^d ira

dicitur rtitionti

cum

appetitus

eji

pH-

tri/iitia

propter appetentis paruipenjiontm * quocun-

,

tjue fiat.

Item, in irafci eft appetere vindi<Skam j fiue illud appctere habeat pro obiedo punitionem.fiue illud , quod punitur, neuirum eft arduum : er-

quo ad omnesalias circaraftancias ;ergo adJplumpoteUclIevirtusiftaappetitiua. Et

dinatus

Thcologica , quia habet immcdiaio quia pcr hunc cft

:

num iariuiium,ncc pcr aiiquid additum quin Dcus

do aliquis infurgit ad cxpugnanduln vitia,quando voluntas vult quiefcere in dele(3:atione contemplationis, non eft adus concupifcibilis, quia

Dicesjfv /pcs rcfpicjt

qui,

»m/tt viriff-

meHm honum

,

caufatus a voluntate.

ncm

agcndo

poficiue

agcndo

,

fed

dcledlatio

,

in quiete

fit

repugnando

non

ineiTct

tale oportet cauere

malum

vt

velle

,

,

bct expugnari fugiendo ,

qua:

jquod

eifct

fi

&

quia opponitur fibi , non cxpugnare,

cum

dcledationem rcpugnando tium

non

fed impediens

•,

facit fic

& fugcre

igitur

;

cxpugnandum,

illud cft

,

,

vicium impcdiac

non agcndo,de-

,

fcd illa vis fugit vi-

,

amat hpncftum

,

qu£

cft

concupi-

fcibilis.

|

g

obiedum

eft

contemplationc:crgo,&c.

vt dcledtatio

t*m.

vt dicitur

,

complcxura , quid

lis,nec rationis,fcilicetcaufatus ab intclleau,fcd

maneatcum dcleftationc. Contri, quod natum eftimpcdircdcleaatio-

J.

cft hic.

igitqr illud

cft

quod

citra

ob-

iedum additur? Refpondeojdicitur tantum refpedus,non rea-

,

Dices. /r<«/?»cftpropugnare,vt poftquietcm

'

dc Deo ,-tamen crcdo alia temporalia de co, vt eum cfTc incarnatum , pairum ; igitur non hoc cft contra vcricatem Theologicam : fic Dices

:

,

boBum,vt appccibilc miobie<Stum temporale tantum. quod ctfi per fidcm crcdo de sterno , vt

Contri prius concupifcibilis quicfcit , qu^m irafcibilis impugnac igitur non impcdic concupifcibilitatem,cum adiuuct eam fed , fceundum cum , quod expugnat vitium,impedit quictcm in ,

vittum

habctur,

adus. Licct enim

hi,fic erit

impeditur delediatio.

flU viifugit

illius

infinitum cftobietStum.quianonrcccdo aha£ta dcfiderandi ipfum.

Dico

Itcm,contra fecundam rationem,YbiaJt,quan'.

obic
fit

bonumiftudctrcmcDm.adhuc bonum

dcfidcto

go,&c,

n

Deum pro obicdlo adum dcfidero bo-

Omnis cnim virtus coUaliua poteftcaufare rcrpedlum inobicdlo,etiam fi refpicit obie(itum,vt non exiftcns,potcft caufare reipcdum

rationis

coUatiua

ficut

&

voluntas

cft fotmaUtcr Voluntas cnim diligit hominem ipfum rcfercndo ad Dcum. Ifta coUatio ponit rcfpcdum in obiedo ,cui accidit ,

cxiftcncia

intelle6kus.

bonum mihi

dcfidero

quod

,

& obicdo intellcftus,

ficut

,

&

Sic crgo

ideft,in ordinead me,

,

qucndam,nonrealem, fed cft Dci vt obiedli immcdiatcfic,quoddcfideracur aDeo,quia ad conditioncm agencis non variaiurcondiiio obiedlo, ficut nec ciim vidco album,^ quocunque addit rcfpetftum

appccitiuum

,

ideo non minus

illud conferacur.

SGH O

VM

LI

Diccs

IIL vt

Sententia De&orii cttm

,

,

virtutem Theolegi-

fpem ejfe

afiie tt cbaritate dijlin£iam. Probat primo

wrtutem,ex parte obieili do,eJfe

(fr

circumfiaHtiarum.Secun-

Theelogicam, tjuia eitu ohieBum

eflo resjKirantur aliejUA conditiones

vtfit

effe

,

efi

Detu infe,

vel circumfiantitt,

Detu ohie^um, pefitis cenditionibu*

ad aElum

requifttis

virtuteTheologicam.Probat deCidente non effe

,

non

obictSlum vircutis Theo- Ahfentiano»

erit

logJCX.

*fid*r,tion*

Dico qu6dobicdumefre

centiam;ficut nec inadione naturali corporalium approximatio, vel non approximatio eft de

per confecjuens , virtutis fpei. VideinOxon. Scholium

ter paftiim

licct

hic num. 1 7.

Ide6male dicitur , fpes (knm abfcns.vifio vcro

intclligere,»f^«f charitatis,&

vbi ofienditur hanc conclufienem videri

ie fide ex hec cap.

cap.6.&

eft

lib. citato

,

&

Trident. Sejf. 6,

icftum

7,

& paffi, fed tantijm for-

ratione formali agcntis ,

non

prasfcns, vclabfens, '^''(H ffi,

noneft deratione obictSti Theologici ,quantum ad id , quod eft ratio formaliccr mouendi po-

ma abfoluta

intelle£iiu,<juia

rcfpcdu boni abfentis,

defiderare eft

igitur

fic

,

mcdiantc qua agens adluat

&

fpei,

fit

fit

efficaci-

condicio requifica a^lualis.

velfides rcfpicic obie- id*m tbli^'"»» , quafi aliud obff* aliud fidci,& vifionis , ficut re- fi'^'' ,

&

prarfcns

& propinquum. Idem cft obiedlum quiad aliquam diftantiam caufanc perfe-

motum 14. AtUorit afiait.

Dlcoquodfpes

Theologica aliall charicate& fide , quod exaAupatet. £xperimur enim in nobis iios polTe habere aliquem adium expeftandi bonum infinitum a Deo liberalitcc fe communicantc,& hoc mediantegratia praruia cotlata

eft virtus

,& mcritis

aduschacitati$,nec moralis;eft igitur

fidei

;

fed illc a6tus

,necaUcuius

adus alicuius

non

eft

virtutis

alterius virrutis,

quara dico fpem. Quod autem a£tus iftc fit ordinatus , patet eft cnim hoc ordinatc appetcndum quo ad fubftantiam a6lus , quia talis boni eft voper illud pcrfeftibilis in fc; luntas capax de fc , etiam quo ad circumftantiam agentis eft ordinatus ,quiaconuenit hocagenti exratione vo:

&

&

ASnm

jp*-

r»ndi fummiira bonum, *Jf«

ordin».

Iuntatis,quae cftcapax iftc

bet

fummi boni, Qu^d autcm

aftus fic bonus pcr ciifcumftamias,patet haenim obicAum bonum ,& eft^caufa bona, ;

vt a Deo,fcilicct caufa cfficicnte confercnte,

&4

gratia&meritisdifpofitiue. Et fimilitercft Qr-

ignis

,

dbam caliditatcm,& ad maiorem diftanciam caufat tempcraiam. Hoc non diucrfificac rationem agentis ex parte agcntis, fcd manet idcm, fcilicet calor,vt efl a6Vos,& perfeftus ad

candem formaro Sol

fc.

Similiter per

caufat radium

redum

fic

approximatus, & per recefltim ad oppofitum caufat reflexum , tameneodem modoformaeft fibi pracfcns

,

tamcn fubiefto

alitcr

iineam retSlam

;

fecundo

modo

, quia prinio pcr per rcflcxam. St-

obiedo fpccici & tentionis diffcrunt fccundum rationem prsfcntiae, & abfcncjae obmilirer de

iedli

,

,

licet poffint

men hoc non

aliquando magis

diffirrre, ca-

eft ratio difFercntia; fpecificx

in

immcdiace circa Deum , vt Dbic6tamfibipr2fcns,&vircu$, ^qua immcdiate clicitur talis a^tus , cft circa Deum, vt obicdlum immediacc ; igicur cft virtus Thcologica , (i hoc eis.

Sic

ifte atflus cft

fufficir.

Sc4

Quseftio Vnica. »7-

^" J?"

fides

,

(^

ttcqHtfit*

fint virtntts

Scd vidctur qu6.^ non fufficit,- tunc enini fides acquifira,& fpcs acquifita cfTciu viruitesTheologicx.qaia lelpiciuntDeum immccliatc ,&lub

quod piobatur quia 111« viitutesfides & fpcsnon funt vircuteb moralesj ergo Theologics crgo non repugnat virtuti acquifitx quod pocelt cde Thcologica. Si h«c conditio fufficit, propofitum habccur. Si auccm non fufficit , fcd dicatur rcquiri quod refpiciac cadcm tatione

obieiti

:

,

,

:

,

5^9

diocommodi. Sccundiim habct duos adus*,

iftasduas afFcdlioncs

& tunc|duo obicdta.

Primuni

BonumvtH* nontflpritr.m

autem bonum appccibile formalitcr cft bonum *fM'^'^dclcdabilc,& houeftum, qux habent rationcs diuerlas fccundum fe. Oonum vtilc dicit refpcdtum ad ifta: ideo non cft prim6 appctibilc, fic igicur aliquid amacur ab alio in fc , & ctiam ama-

& &

tur fibi amanti.lcilicct concupifcenti,

iunt lcciidum

adlus

ifti

aliquid detur, cnr ifteadus fpci innititur

duas afFcdiones, iftos adtus concomitatur duplcx ratio boni.qua poflit fic , fic appcti. Chaiitas igitur , cum lit virtus exccl- CharitMs ne» leucilli.ua , pcrficit voluntatem fccundum pcrfc- dicit nifi »6tius,& fccundiim j«aum perfedilKmum.hoc cft mertm smi-

Ai virtutem

diate proregula:fi dicatur, inqtKim

arrMre. Si

Theol^gUAm,

acquifita (ufficit ad

tria rejuiri-

quifica,& charitasacquifita elTcnt vittutcs

vcritatein diuinam

rcgulam luam,

vt primara

,

moralis virtus refpicit prudentiam.qux eft idco oportcc vt regula humanorum aituum , ficut

&

tHT.

,

immequod fides

hoc:contra, tunc

.fpcs ac-

Thco-

logica:.

Idc6 vltimo fciendum,qu6d ad virtutem Theo logicam,fi ftride accipiatur , tria rcquiruniur, quodjfcilicct rcfpiciat Dctim pro obie6to:& quod refpiciat cum vc regulam immediacam;& hoc etiam poiTct pcrcinere ad hdcm acquifitau),& per

qix pcr cognitioucm diriobiolum, & idco illud, quo lotum,

confeqccns ad fpcm gitur in fide' tiits

Thea-

Isfic»

re^i-

tit

Deum, vt

tbieHum tffieiens.

,

(^

&

,

vltimo diftat /ittus Theologica abacquiiuis,

qnod non tantum rcfpiciat Dcum,vt immcdiatumobiedtum ,& vi immcdiaiam rcgulam, fcdfupra hoc, vi immediacam caufam , fcilicet qaod fic immediate ab ipfo infula, quod non vidctur

cire,

conncnit vtrtuti acquificx. cit

Si igitur fpc» rcfpi-

Dcum,vt obiecium immcdiatc,& rcgjiam

diuinam.vtcognitam, poteft nihilominus caufariaDeo immediacc ,cum fi: actus anims fecundiim fuperiorem portioncm,qaia non poteft fummc perfici finc ca,ficut cum ea,& cum ipc acquifita, fcquitur qa6d fir virtus Theologica, non ta-

men

poceft nacutaliter probari fidem

tatem infufam Patct igitur

18. re

,

vcl chari-

qu6d relpecia

iftius aftas deficiera-

ponicur vircus Thcoiogica fccund6m

conditioncs,qux non £dcs,quia

non

cft

zSt\.i% iftc

eft

non

adus

eil imelligere

dum

obicdtum

efl

commodum; &

dcfidcriuin propter

alia virtus,fiue

potcntias

fidci

led in

;

ficeft

alms adus, tamen idem obiecftum ,

& fpci, charitatis,vifionis & ,

fccundum

tcntionis ,&c. differcns

ad idem abfolutura fub cadcm ralelationes

iione abfoliiti lendunt omncs ifti a(^us. £c ide6 prima diitmdtio nou cft raiio obie<5tt , ncc diftinguit fp^inl charitate ,quia idcm obie(5tam habent,ficut patet

Spcscnim

fcd uiitiuguuntur,vty«/ rel="nofollow">r« patet.

;

cxpcctarc foimaliter eft dcdderare concomitanic actu intelle^us > quo cred'iur hocpoflibilcexpetUare, eft cxpe(itatio;

Igiiut hoc bonum cantiim ex giatia,& meritis» confetcaddm a Dco non poftcc homo finc fpc fpcraic Ideo fpcs eft virtus , qua defidero mihi ,

& mciiiis

ptoueniens ex gratia

,

non qux

SCHOLIVM

IV.

Comra conclHfionem tenemem,deCidctzte ejfe allum fjj-

Dco

mnfidei,

aitt charitati4,okijcit

qmmupticiter.

Hahft de6lrinalia optima in Jiluttonibnt, Vide DeSo' rem in Oxon.bic nhm, 8, vhi clariusjolnit ifla. 1

COntrafolutionem, cum dicimusquody^frare

:

fit

defiderare

titudmem quia ,

;

dcfperans defidcrat bea- ql- g' de amifEonc bcatitudi-

fummus, roedius , & infimus. Sine ifto defiderare poieft cffe adus charicatis>& poteftcire

fummus,& infimus

igitur

in fc

,

ifte

:

igitur cx charitate vcllc

a£tus primuseftcharitaris,

&

poteft efte

finc defiderio

,

idc6 defiderare

nis

;

cum

ex charitate

hi beatitudincm,

agetc.

£ta nacuralis

gradus amoris in fummo non includit aAum defiderij , quia Dcus fummc diligit fc, nos, fic tamcn, quod non concupifcit nos.Rc-

Item

,

&

ftat igitur vt alia fit

fpcs a fidc,

Theologica virtus fccundi adus

& charitate diftincla.

Itcm, involuntatceftafFe6tioiuftiti«,& affcScctifper.

Tom.

X J.

Seeunda.

&

noneftadtus charitatis. Quodautem potcftcfte inhmus gradus fine co,patet. Potcft cnim aliquis habere adum amaudi Dcum tcmifse,incendendo fcilicet, ncc tunc defidetare. lcem , potcft efte fummus non cnim oportct voluntatcm habere duos aftus fimul , cum vnus non intcndit alium.ficut ncc fummc agctcquando agit libcre , ica nec refpcdtu omnium oportet :

poffum concupifccre

quod non Item,

fi

eft

prxfcns

amo me amore amicitiz,

& defiderarcbonum mihi,

,

;

igitur,&c.

adtum concupifccn-

fpes eft tantijm ad

di, igitur ciim iftc a(ftus

finitum; vtoi fiuendo,

ordinctur in

&

fic

bonum

vitium

,

&

Ttrtia.

in-

non

virtus.

Itcm

erit

'

^/

tiiftatur

ergo optat eam, licet non fpercr. Iccm.quod ifteadus potcft cfreacharitate;codemenim habitupoffum amarealiquid infc, concupifcere fibi bonum , hoceft manifeftum;

citix adtus eius eft

bonum

Deferibitttr

^tt.

iufint, fed qua: piiraiiin fpciantui vtobic(5ta.

Jpei,

prem'jsamorhabilis:fed amor amicitia^cft pcrfedior amore concupifccntiz , quia habet nobiliberalius fc habct vnde charilius obie(^um, tas cft amor pcrfedtidimus Dci ; igitur amor ami-

&

19.

; ergo non fpero Deum circ bonum in fc,fed bonu;n mihi.& fecundum iftas duas affe«5tioncsfunt duoadtus ifti. Sedcum charitaspcrficic voluntaiem lccaudum rationcm nobiliffimam, pcrficit fecudum a
ranti rife

omnis

quoddam.

&

»Shs.

non

igicurcharitas

principium clicitiuam formaliter , nifi adtus amicitix. Spes rcfpicii bonum commodum fpc-

Non

Velider^re Item , ncc aftus charitatis. Probatio. Charitas nen efl fidei, principium diligendi cft fucft fuprcma virtus, vel ch»ritt' tit

fibicommodum;

anjarci nifi

citi«.

cfTct libera, nihil

intclic(5tus,quia

aliqiiod imelligere,(cd deJiderare,Ccd

adlus intcUeiSus

autcm voluntas non

cit

omnes

ndcs, nec chatitas. cft

&

bonum

hom'ni.

in eflc

iftas

,

fi

foliim ponitur fpes vt concupifco

non

cum hoc

fit

natuialc

fitvirtus; igitut

mi-

6)ugrta,

& refpc-

,

muli6 minijs

habitus fupcrnaturalis.

Itera , cum fpes in fe non fit virtus dans meritum crgo adus fperandi crit clicitiuc a fpc , impcraciuea charitatc, vt fit mcritorius ; crgo oportet voluntatcm fic habere duos iGtas lefpe-

&

;

&\i eiufdcm. Vel lic foimetui ratio

Yy

;

cijm de beati

S^"'"'"*'

•.

DiftinaioXXVI.

Lib.III.

5P

beaciiudine fupernaturaH pofliimus habere fpcm

demonAraiionc ob-

nacuraiiiec acquincam.poHca

iedi, fcilicet vc

dum

II. ohitS.

frimtnn.

fummum bonum, & commo;

tum

igicur

:

,

'i

:

ter Tult bcatitudincm

id cft

,

dcfidcrat

,

cam

,

fi

pofrctcam atcingcrc,& quia intcllccaus errans

tanquam impoffibiicra attingi ,triftatur. Exemplum proiicicns mcrccs in mari voluncaric non proiicit mcrccs voluntatc aboftendit fibi illam

,

jtHum

jpe-

aHut

dtt

fi'

diu

foIuta,fedcondicionata. Vide folutionem alibi in maiori operc/.'
ca

quando

,

dem non ,

tum le

;

eft

ftat

& diRiHEiiorte

j. Prajtet-

dcfiderium conditionatum de eocum , quin fit volitum abfolu-

fed quia incellc6lus errans dicit id poffibi-

prima radix oftcndcns

&idc6 oportet perfoaderc quod credat vnde fpernre non eft credere concomitans a6kus fidei acquificae, vel infufx. Vndc adum idimpoffibilc-, ;

fperandi praecedit

enim

Ad primum dlum

illa intclleftio necelTarii.

AiftcUium.

bonum. Dico quod

pro ohicOto rcfpicit

tas

Deum

Dcum

tendendo in

in fe

quorumcunquc adluum rcflcxorum eft principium codem modo tcndcntiuminobicdtum principium cnim adus refbi eft principium a£fcuum rcflcxorum tcndentiom in obic<5lum fub eadcm ratione. Si igicur eliciendo ex ;

ica

;

liem

prinei'

piitm

»lim

redi

^ rt'

,

charicate diligo

Deura in

fe, ita

diligo

mc diligc-

fccundum ^uid imprimitur; fi autcm eft malum abfens caufat timorem fic non loquimur hic de fpe. Nomina enim ad placitum font fpcs enim,quseft virtus refpicit donum asternum apprehcnfum & dcfideratum ex libera datione Dei , mcdiante difpofitione , cum gratia fcilicet, ,

Ad

ttrtittm.

bonum

nec vt in ?[UO id aliud habct bonitatem , nec in quo coniimmatur vti , fed oidinarc abundans bonum ad bonum deficiens vt communiceturilli perfcAio fic cft oidinare fruitionem ad ea , qua: eft ad finem , hoc non eft vti frucndis , fed adlas fpei ex ,

ordinare

ad aliud

&meritis.

Ad aliud,

SCHOLIVM

tum in

,

non

n»regjtf»cit

j

t.d.tf.q

fit

mcritorius

,

nifi vt

ordinat in

tas

,

nes ordi-

i.q

non refcratur ad nos relatione reali , ficut eft realis Dominus nofter, crcator nofter, & hoc ap-

prchendit intclle«aus rcfcrcndo cum ad nos rclaappetitione realiter, non &in tioncreaIi,quxeft in folum refpcdus rationis, liicct huiufmodi appret.

tfs

pofitis

Deum

quando adalia tenetur.

,

non folum quod eft reali-

circaDcum

vcrumeft,vt IJ. ipfum; fed fpes rcfert ipfum ad Atqii»rt»m. in fe refercndo in pojfumui di- nos, vt bonum noftrum. fidernre be»' Ad aliud , beatitudincm in via volo cx naturatitudinem ex libus, quia aftus dcfiderandi , quando apprchenn»turaUbue, ditur,ftatim cftvolitio; fed «ftud bonum mihi ,

De hoc i

Oxen. hic Scholium num.i 3

AD

,

aliud

cum

dicitur,

non

cft

amandum

i. ^uttfi.

.

art,^. vide in

medium

64,

par-

ticipans extrema. Virtus Theologica po-

teftcfiemedia, vt fides eftmediuro intcr leuita-

Ad probationem, ca

eft in

liberalitas interpro-

& auaritiam. ;

14.

Ad

tertium,

Quemtd» virtHi The»' ligica eft im

dico qu6d virtus Theologi-

ratione media

medio

>

quia aliquis poteft nimis

airentire,& nimispeccare propterhoc. Angeli forte peccabanc , cum dcfidcrabant minus beatitudincm , & non cum circumftantiis dcbitis. Dices,

eft

obie6tum infinitum

;

igitur

quis cxccffiue agere circa ipfuro. ;

non po-

Non

fequi-

in virtntibus rooralibus eft exceffiis in obie-

do,&inadu. non

Sic te

poteft cfle in obiefto exceflus in virta-

Theologica.

Ad vltimum:dico qu6d bet partes imaginis

pcnes

illa

,

quz

ledtu

habicus diftinguitur

meritujperat,vel

nen fperat , vel ^uije applicat ad

mouendi voluntatc,

tioordinata: motionis

fuffi-

itt

nihttf bonis nolit credere.ltemt^uifine

originationem.

per refpedum rationis , fed in eo, ter fummum bonum nobis. Et pcr hoc patet ad rationem fuperiills, fcilicet qu6cl charitas cft ra-

fed non

medium , »»« ex mordi , nan exparteAHm ,/ed

virtute Theclogictt dari

itt

hcnfio collatiua prasfupponitur , vt fii pr«fcns potentiac ad moucndum , non tamen cft ratio iftc

V.

ratione Mlitmhi,vt ^ui cito credit yvel propofitis ratio-

c^t

Sic igitur

Clt.

'Docet

pnrte ohie6H ,JtcMt

tur

licct

d»t futp»nm

&

Dcum, vel alitcr fic, quod ficiK Deum fummum bonum eft realitcr bonumnoftrum li:

,

AdfecUdum, Virtut infufm

vndepono virtutem ti»m »Sfit, infufam darc fubftantiam adus cum firmitatc,facit perfediorem a6i:um ,qu
tcft

bonus

firmiter ficut

fpe, virtute ,fcilicet infufa;

chari-

fc

fluemei» ni fit iniriina-

Spes acquifita poteft firmiter expe-

promifium Dei, non tamcn ita

6lare

,

,

rit.

,

digalitatem

Ad aliud

d»hrit,tim»'

:

,

dum, fcd

vc iufticiam.

Differetuis deleSatienit,

,

tem,&pcrtinaciam. Sicut

,

& obie-

imaginaio , paf-

tali dclcdkabili

Adtrgum.t. infrincif.j.

quando non

fic

fio

rcDeum,vtin fe non vtmihi bonum eodem modo quo voloJDeum amore amicitia: & volo bonum fibi fub eadem ratione , non vi commo,

:

eftprxfens, ex

,

fitxi.

ficut obie-

dclcitationem

fcilicet

,

quod

in fua prasfentia impri-

:

Spe'

ficutchari-

amacum

mit paffionem

eft defiderare

& concupifcere

principale: dico

pracfens

&am oditum imprirait dolorem

abfolutum : defperans yult condicionalitcr tantum, fi poftct contingere. Ad aliud per charitatcm poftum amare , igitur

rare

non habet

fpes acquifita ficut fides

perat alium.

pcr

a parte intellcdus eft

,

i

&

Vnde

meritum, nifi vtmodcratum,& imperatum. Ad quintum & vltimum , coneedo qu6d vo- AJquintsm, luntas habct duosadlus,& duas virtutes,qui funt fubordinati,&^haritas elicii vnum a6lum,& im-

:

,

finii prtct'

perfcdiiffima fine fpe infufa.

& a charitaic im-

,

duo habitus eiufdem rationis (imul erunc in eadem potentia. Conccdendo hanc conclufioncra vltimam, quod cum meritum fit charitate vel impcratiue , vcl clicitiue , tamen non elicit adum fperanrandi , fcd impcrat & hoc eft pcr vclle dico aci formam argumenti primi quod vtHe conditionatum fufficit ad triftitiam, fi noneucniat volitum conditionatum dcfpcrans auiem, conditionalipcraiur

Ai

eft

nobis,fpes elicitur

non habctar ex fola inclinaiionc naturali ,fed ex ifta,& fpeacquifita potcft haberi , fed noneft

,

intelledlus duas ha- AdquMrtttm,

imago etiam non attendituc

pofiunt habete a6lus

,

fed penes

Noa

cnim funr dux partes imaginis in intelquibus ago , quia non gigno acftione de genere Qualicatis fed gigno agcndo adione de gcnere Adlionis. :

quia funt ibi duo

,

:

InccIIigentia agit adlione de genere Qualitatis

, non adlionc dc gencre Adkionis. Vel non funt diix partes in intellcf^u elicitius

operationum

:

fcd

parcns,&

proles.

DISTIN

Qu^ftio Vnica.

55»

rcfpicit?Tcrti6, vtrum ex naturali habituponic

DISTINCTIO

XXVII.

Vnica.

Qj^iEsTio

habcri.De ptimo.dico quod ralisadus

talis aftus

fupcr omnia eft adus reftus , & fccuudum re^am racionem ordinatusj tum,quia confonum legi naiuras tum, quia Scriptura:,quia cft przceptum primac cabulaj; tum quia confodiligcndi

Dcum

;

Dccharitate.

,

num

fumme diligcndum. Quia omnis potcntia habcns aliquud obiedum commune adzquacum,

Vtrum ^onendd fit charitas infufa ? Augud.

traS.

1

.

1« Uxti. (^

1

Ambrof. sd Gat.

5.
^fe.m. x,6.in Pfa/.ui. Hieron.i» f»p.

epi/l.y^

{

Chryfoll. httn. 16. »i» ABa.Grz^ homil. ty. inEuan^el. hetn. Sirm.iS.ia C<»»».D.Thoni.i.i.j»«f/?.i3.»rf.j.4. <^ j.(^ hiequtjhx.iirt. 4. D. Bo.iaucnt. art. i.ju*fi. cbitd.art. 6.qu4,Jl,i. Gabr. qndjl.i.

Irca tur

dtftindlionem 17.

ftrum

,

1.

Ri-

quacri-

necejji /tt ponere alitjuem

,

(jua diligatHr Detu fiiper

Quod non. Quia rccur, eiretamor amicitia;

maxime

,

habicus

fi

fcd

:

hoc

eft fal-

nos,& Dcum. fupcr omnia eft impofllbi-

qua ad altenm fumpferunt menfuram

,

tanto ratio diligendi

in

fummo

:

qnia

ifta ratio

diligibile, fed

non

folum

Deum. Itcm, habitus

cft

,

quo

dete£labilifer,& facili-

poffamus operari , fed per habitum acquifitutn poftbmus itaDeum diligerc fupcr omnia fine hubitu infufo. tcr

Iccm, fipera(^iirocharttatis diligi poteftDcus fuper omnia , igitur per frequcntes aftus charitatis

caufari in nobis amicitia eius,

poteft

fumme

diligacur

:

abhabitu charitatis

non fummc Itcm

fi

,

fed fubftantia a6lus :

qua

non

cft

igitur ante pcr charicatem

Dcus

eft

fummum bonum

& acquifita

,

habitus

duo habitus eiufdcra fpcciei , quia obie£^acorum funteiufdem rationis non autcm diftcrunt perefEcicn,

cflcnt

:

tes formaliter,

Concri

,

Magifter in litcra

Doa.Chrifi. 4.d-

,

&

Auguftinus de

f.

SCHOLIVM

I.

Ofiendit primo amare Deum fitper emnia effe anummaxime ordinatum. Secundo obieElHmcharltatU non efie Deum , ejuk henum nofirum neijfu tjua ,

,

,

,

honum infe , &fimul bonum nofirum

gendi effi

tjutpro

hu duebut

dicendi

&fusi refutat modU afferumur. ;

dili-

Deum tmni» trdin»'

tijpmum.

AD

qusftioncm,cria funt videnda. Prim6 , de diligendi Deum fapcr omnia, an fic

adu

adus

re(3:us

;

5«;»

Secundo , quod obieftum formale Tom. XI.

eper.

,

;

vt

obicdum autcm

& principium

dilcdionis, fuper-

cft 'finis

fummum

fiuc vt

,

iftins

vt eftprinci

,

bo-

4. ObieSSalfus ditigendi.

Opinio D. Tho. 1 i.q.

q^.

I3.art,4

obicftum dile- an.j.&aliotuin. , itaquod cft obicdlum for-

,ficcft

Deus inquantum beatificans male huius habicus Thcologici vt vero dnxiiefft naturz, eftobicdum amicitix naturalis. Contra primum. Summum boiuim , vt obiedtum pctfcdlifllmum , quod poteft habcri , acci,

:

pitur fubratione perfcdiflima:alioqui fub ratio-

nc minus pcrfcfta

cflct

magis

diligibile

:

fcd pcr-

fcdifljma ratio diligibilitatisDci noncftfecun-

dum

Keijeiturfri-

mo.

Deum

^

in f*

r.en

rjfe rationem-comparationis ad nos.inquantum Jlrum aHelH ch»bonum noftrum , vt beacicudo noftra. ,

ritatit.

,

quia

fic

amatur cx afFedione commodi,

bonum

quia

Tum

nobis

,

nonquia bonum

in

quia ctiam ratio noftra diftat ipfum cflc fumme diligendum ex affedionc iuftitis.infe.

quia

toKumno-

fcilicct

,

quantum eft fiimmum bonum non cffet bonum noftrum

bilc,

per impofll-

,

etfi

:

igitur

hoc

cft ra-

tione infinitacis fua£,non ratione qua beatificac

mc, vel te. Item arguirur. Vcl ponitur fnmmc nobis

quia aptitudinalitcr

,

aur quiji adualiter, ita

quod

cftbonumnoftrum ,aut

cft

diligibilis^

bonum

illa

noftrum;

beatificatio,qua;

dicit rcfpeftuin aptitu-

Si primo modo racio tantumcx fumma bonitacc cius in fe ad quam ifta apticudo confcquicur , non ex apcitudine tanquam formali racione, quia aptitudo non habet aliquam rationcm obicdi aut

dinalcm

;

aut adlualcm.

,

diligendi eft

diligcbatur.

amicitia: infuHE,

fnptr

finis naturac, eft

noftrum beacificum

fcilicet

fummum

quod

dlionis gratuits virtutis Thcologica:

Tum

efle

haberc

eft

pa;ct

obicdo formaU

fciliccc

vel amicitia: nacuralis

non autcm nos

SHartum.

A^um

pium,&

Itcm , quidqnid poftumus ex natitra , non oportet imponerc virtutem Thcologicam fcd ex natura poifumus Dcum diligere fuper omTiia; didat nos

,

dicuntaliqui qu6d Dens

num

:

5-

fecundo :

Itcm, amarc Dcum lc nobis igitur reipedlu eius non cft virtus. Probacio confcqucntia: ex Ariftotelcp. Ethic. cap.4.

maidr. Nihil enim carins fibi , quam ipfummct: quia hoc maximc vnum. Igitur nihil aliud poteft tantumdiligi.

R*ttt €ll tf>f.

De aftus

naturalircr

igitur psrfedior eft vnitas

poftcriorum,

adlus eft ordinarus.

paritas, (iue proportio inter

,

omnium

refpc6lu cligibilicatis

ifte

ex amicabilibtu ad fe ipfm. Antccedcns probo, quia amicitia fundacur fupervnitatcm, quanto

Stxtum.

num

quia atnare aliquid

in fe eft a
Amictd/ilia

§>HintMm.

:

ponc-

:

TertiHm,

cft habere adlum pcrfcdiflimum circa fuprenium conccncum fub co, in quo omnia alia includuntur , ficut vifus circa colorem & lumen intellcdus circa principia prima , quibus maxinic adhzrct , & in quibus virtualitcr includuntur omncsconclufioncs poftcriorcs. Ita igiturle habec voluncasad fummum bo-

omnia}

fum.quia fecundum Philofophum,8.Ethic.cap.7. ylmor amicitia non respicit nifipares ; non autem eft Sttuttdum,

natum

quod refpc(Slu eius naturalitcr nata adlum dilcdionis in fummo. Et idco

hahitHtn infufHm •virtutem Theologi-

cam

fummumbonum

rationi rc6ta:, qua: didlat

,

,

perfediionis,

nifi

cx natura

,

ad

quam

confeqiii-

tur. Patet in natura grauis,cuius ad locum deorfum aptitudo , qua: cx forma grauis confcquitur, non dicit nifi perfedioncm grauitatis:igitur ipfa aptitudoad beatificandum non potcft diccrc diIigibilitatem,nifi quz cft boni in fe, ad quod qu.ifi ad fundamcntum confequitur , quia ill.t aptitudinalis ratio non poteft cfte pcrfcdiifltma ra-

tio diligibilitaris in

damcncum. Si auccm

fic

Dco

,

fcd incft propter fiin-

fummediligibilis

,

quia adlualicec

bonum noftrum, prour dicic rcfpcdlum adlualem, cum hoc non ponat in eo nifi rcfpcdJiim raeft

tionis

.id

crcaturam

,

cundum hocrcfpcdlus tiodiligibilitaiis,

ficucomne cemporale

:

fe-

racionis cftct formalis ra-

quod falfum

eft.

Yy

2

Ali

5: Secundo.

Lib.IllDimnaioXXVII.

5Si jtlitrinn »fi-

hacc duo opottct concurAliiet dicitur, rcre in ratione forotnc diligibilis.lcilicct qu6dfit

nio.

furamum

qu^d

6.

in fe,& in comparationc ad no$

,

fcili-

fummum bonum noftcum.Primom non fum-

cet

pcc fe ad hoc,qu6d fit obiedtumcharitacis. Contra.fi per impoffibile poncrctur alius Dcus,

cic RtfeSitHr,

qui non crealfct nos,& non cffet glorificator nofter, adhuceiret fummc diligibilis anobis ,quia

fummum bonum,ex maximc

le efret

hoc quod fumroum, abfolu-

diligcndura,

quod non

poteft ad-

om-

mitti,quia tuncellenc duo diligibilia fuper

Deindc, fcquerctut quod maius bonum poft illud fummum bonum magis diligendum eirct,& /ic non tcnereturquilibet diligcrcmaxime fc poft Deum, fcJ aliud maius bonum.cura prxcifa ratio uia.

diligibilitatis clVei

magis

Cit

bonum in obiedo, & (icPetrus me quam egomet quod

diligibilis


,

,

falfura eft.

7' Terti» sfi m'i>.

Item , dicunc quod bonitas in aliquo alio parDeo.in fc cft bonum per e(rcntiam,& ad illud omnino ordinacui vt ad finem , ide6 bonitas pet effentiam participata formaliter , & dc includens vtrumquc in fc eft ratio obiedlifumticipata i

Contra. Obieftum charitatis Dei , & mcjr eft idcm, ficut bcatitudo mea,& fua habet idcm obicdum & vi(io i quia potcntia non quictatur, niCi in fummo, perfeaiilimo , fub communi obic-

&

6to adsquato,

potcncias

fcd

;

& id tantum quietat omncs tales Dcus non cft obicdlum charitatis

fa£,vt includcndo,quod eft bonum mihi,ncc includcndo vt bonum fibi j vnde amate fcnon rctorquendo fecundijm rationera ad fe , eft primus adlus : vnde beatus & formaliter diligendo fe

propccr Vniut fir ft h»bitM4

Vn»

tft

ter

ft

ratit «HtHi.

Item

non concapifccndofibi. qu6d dux rariones formales ponantur

fc, ,

vnius obiecki, videtur mirabilc. Nam vnius habitus per fe cft vna formalis racio obiediua per fe, liccc mulca cocxigantur. Ica quod fi per impoffi-

formale, quod nunc cft coniunfeparacum, nihilominus cunc eflet per fe obieftum ; fed cft charitas per fc habitus vnus;

bile, illud

Aum,

vnum

eiTec

Item. Si formalisratiodiligibilitatis ex charitace elTec

bonum

igitur vc

bonum habitum coincidit cum prima modo,

fcilicct

ficum,

fic

vc bonum noftram; bonum noftrum aut Si fccundo modo tunc

diligenti

,

efficicns

vc

?

;

,

Quod ncc primo

opinione.

quod non

raiio obiefti

,

vc cfficiens,ncc vc bcaci-

videcur

,

quia aftus cha-

primus eft adtus amiciciz, quz cft refpedu boni in fe , non vc cfficiencis bonum diligenti, vcl aliara pcrfciiioncm. ritatis

S

C H O LI V

1

Oxon. bic num. j.& qu^.

in

.«juan.

i.&^. difl. 49.

imeUeiium

IL

&

(fUitti

i .

prolcg.

voluntatem non ^uietari

^d ratio accidentalu citia

,

obieQi adtujuati

Deum amajfe nos

alliciens

,

&

i

.diil.

nifi in

,

Secundo ,

efi

per,

ait

redamA'

& hocprtcedit aSlum ami-

ad eum. Tertio , ponit aliam rationem .

magit accidentariam , nempe ^uod Deu4 fit obieQum, quatentu beatificum. Vide exemplum de pulehro vifibili

te

,

,

quo rem declarat in Oxon. hic num. 9. §iuar-

refiluit

nam

eadem tatione

fub

cft

bonum fummum

keniittft,ib-

obiedlum Dci , & noftri ; fcd prima la- iiSum tho' ritatit. cio diligibilicacis in ordinead ptopriam voluntatera , non cft quia fit bonura raihi , vel cibi,nec etiam fibi ; & hoc percinet ad afTcdionera com-

modi,

vc poccft ibidiftingui

fccund^m tnodum

noftrum intelligendi , ab afFcdione iufti. Vnde prima pcrfedliffima racio obiediua diligibilitacis in Deo cft abfoluca bonitas fua , vteftbonum in fe , quia fic amacur amore amicicix : vt fi

&

eftec vifibile

infinicum

,

quslibet vifio videret il-

lud eiTe vidcndum quantum poftet. Sic hanc eftentiam Dci infinitam quilibec intclledkus poceft iudicace elTe

fumme

diligen-

dam. in

Deo ratione

huius

effisntiae

in-

Dominura fuper omnia. Vt tamen bonuih eft meum , vei toum , vel fuum,cft diligibile amote concupifcentiat , qui non potcft cfteadlus perfccAiffimas volumatis. finicae

,

ftat ratio

diligcndi

£t

cum

dicituc in fecunda opinione.

Deus

eftet

,

qui

non

rac,diligerem

eum

eflec charitas

,

creaftct

Si alius

me, nec beacificaret

fuper omnia. Dico,fi fic,non nec adus ifte cffisc aftus chaci-

tatis.

An maim Itcm,quando fecund6 arguitur, maior fandlus, vtPctrus ,magis diligendusc^et. Dico,quando- henum fit cunque

eircnc colorcs ordinaci

,

pcrfcdiiffimus

magi* 40«»> duta.

adlus vidcndi neceftari6eft circapcrfcdliffimum vifibilc tamen non oporcet habere a^us videndi fecundum gradusobiedlum.Vndedico qu6dgratia maior in aliis non quictat voluntatem mcam, fed poirani habcrc adlum minotem nec in eo eft racio eliciendi adum,fed hoc tantum cft in primo ,

,

fummc bono. Sccunda conditio, qua: eft accidcntalis,& pri- Amiciti* ifi ma, prscedens adbum amicius , cftin Deoamor nd ridami' mei, mquantiim fcihcer diligii mc pritfs creando, tem.

charitatem

effe

& beatificando,& ptout cft bonum meum:& haec ratio cft prsccdens adum amicitiz noftrum. Vndc amicitia eft ad redam^inrcm , ide6 fcwundari6 diligimus : tum , q'ii
&

fecundum racioncm

re-

dbam. Sccunda tedamacio ponic aliam racionem

.i.ii.&ii.vki docet

feEiiffimo coHtentefitb obieSio adx^uato.

ti» ,feu

,

lisin fcaraore amicicix

M

Docetfrlim Deum ejft obleEium charitatuinfi , vt diUgiyUem amore amiciti* , /eu offeQione iufii. Vide

eum

fe

eharitatis

obicdlo

ergo, &c.

auc

eft conS. ipiamracionem ciTen- Dettrminatialem , vel formalem obiedi fecundum fc. Se- tio Scoti d» cundo, aliam conditiuncm accidcntalem pcimam ebiiRi ehari' tam. adbui. Tercio , aliam condicionem magis accidcncalcm naturaleraconfequencem, & concomitancem adlum. Primura eft ipfa racio fummi boni fccundum Kati» fummi

fiderare ccia, fcilicec

Vnde ftante

rae diligibilis alicui per charitatem.

RtfMMtur,

DIco ergo qu6d in obicfto charitatis

virtutem infufam Theolo-

gicam,^ua animaficundHm portionemfuperiorem perficiiur in ordine ad Deum amandum amore amiciiid.

diligibiiicacis vlterioremmagis accidcntalcm:fed 10. ad hoc hxc condicio cft magis ipfi fummo bono DuA rttienit inquaniiimin ipfo fccundtim fe , qukm inquan- »ccidtnt»l*t ebiiSi bi0ti' cum mihi, vel tibi redamatio autem inaliquo :

homine viriuofo

JUi.

pofita, vlceriorem dicicracio-

fe. Vnde prima raciodiliDcoeft honeftum:fecundaracioeft

nemdiligibilicacisin gibilicatisin

redamacio,quz praecedic adlura mcum,nec poteft eftc perfcdiffima ratio diligibiliratis fine vtroque horum. In Dco autem pciroa ratio diligibilitatis eft honcftas fua. Secunda ratio praecedens adtum, eft, quia amauit nos creando, &c. Tertia conditio eft concomitans , vel confequcns a^ura puta , non quia amauit dando gratiam, & alia ; tcd quia eft bonum meum, inquan:

tum

Qu^ftio Vnica. tum actingituc pcr a<^um meura diligedi, hoc eft, adu meo & fic cft beatificum obicttum adualitcc beatificans ,& fcquitur adum idco non eft ,

:

i\ ccndo in album, vt quictcc vifum meum:ilia ratio non eil raiio obie(£livirus. Ex hoc concedo quod refpcdlu huius adlus poieftponihabitus,&Theologicu$,quiacftconrormis tegulae aduum humanorum , & eft refpedlu bei, vt obiedi,& infunditut a Deo, ficut piiiis * probatur de fpe, qu6d (it habitus Theologicus: quia anima fecundijm pottionem fuperiorem

ratio obiediii. Sicuc

tunkkm

$(«•

/MW.

Hic

dift.

non

pcrficitur perfeftc i natura

Deo

:

ideo fecundijm

portionc fupetiori

,

omnes

^

eft

a£):us

habitus concupifcen-

quo concupifcituc bonum

,

tamum

perfe^os in oportec habere habitum

Theologicum. Hic non tiz

fed

,

fibi, ficut pa-

ligendum

nendam

Thom.

t>.

III.

(juiafine

,

& Henrici

poccft cx fofis nacuralibus

poft

mortem,

& quia manusfi opponit cnm

fut. Dotlor conueniens

i6lui,

nefiangatur e/t-

Goffredo in conclufione

& exempla

Vide Hcnt. qnodl.^.q.i.

nitaci

eft

Dicitur

quod

,

diligenduiu quatn

politicus diligit fe roagis tunc,

quam bonum commune

quia diligic fcpropccr

,

fummum bonum fibi

bonuro , quia diligic

cui, vt

dupbus propofitis

,

bene

vc vir-

id

magis

& vircuces fuas

diligitur,

iftum

fe

adum,

quod

D£

eiTe pocen:

facic ifte habicus infufus.^Dicitur

quid

quod

eft

cancum ptoptcr illam conditionem fic non potcft diligi Deusa nobis, nifi per habicum infufum. Omnis cnim amoc nacuralis.eft per fe ad bonum conueniens,quia necelTarius

&

quam

Item ,ex hocamicitiaad alterum, quia

Deum &

potuerunt

,

adus

ica

fic

poteft habcri fine eo,

qu6d prompte

vnum

perficit

potentiam.

Quxritur, fi mod& eft intenfiorifteadus diligendi Deuro fuper oronia proptcr habituro charitatis

?

Dico, fcruor& firmitas femper cx parte tatis eft intenfior,

non

chari,-

Sed an potefthabcreiftum

a parte voluntacis.

nacura corrupca, vc noftra

,

tcreat.

cionis fupcrioris animae

magis

dum

vnum

fibi

:

ideo dai

omnino illum mo-

fuper omnia.

:

,

non valet totam amac fe , & ramen amat partem , qux magis eft neceftaria ad

Ifta ratio

tnagis fui effe

:

:

facit aliquid neceflarium

ide6

&

ad

effe

quc funt neceftaria magisfibi, quam alia pars. Vndeforma, qua; de fe non eft effe6liua,ftantc illa narura non neceftario efHcir. Ideo fine aiio modo non eft forma in aqua mouendi furfum nec tunc caufatur aliquid in aqua, quando mouccur furfum, nc fic vaeuum: nec crit in aqua omnino principium aftiuum mouendi aquam fed aliquid aliud ab aqua mouct eam furfum; vel vniuerfale mouens. Vndc nunquam aqua corrumpct fe propter falutem vniuerfi, Sic manus non exponit fe , fed tocus homo

alcerius parcis

,

cocius

,

:

:

exponic

manum pro capiie.Quod pacer,quia pro-

nec manus fuo mocu raouec fe, exponcndo pro capicc,fed cotus,homo magis diligens caput , qukm manum,eam pro capcio appcticu diligic

pitc cxponic.

fc,

Vndc excmpla funt ad oppofitum.

Scotioper.

Tom. XI,

viribmfufer emnia.

argumentum. Ide6 charitas dat accepcationem,&

Contra hoc arguicur.Parsdiligit magis totum cuius pars eft , qu^m fe vndc graue afcendit , vt aqua vt impleacur locus acris propter bonum vniuerfi, ne fic vacuum. Similitcr manus extendicur ad idlum pro capice , ne totum corpus in-

eft

naluralibm

poceft iftc aftus

habcri cxamicicia acquifica, ficuc probat

adum,dubiuroeft. Arguicur , igitur ad fubftanciam adtus non requiricur habicus infufus.Dico quod anima fecun diim portioncm fiiperiorem vc pcrfedlc pcrficiacur,oporcec dari illam perfcdlioncm a Deo iramediate; non cnim a nacura pecficicur fummc. Hacc camcn propofitio eftcrcdcnda:vnde proptcr hzc func habitus refpcdiu ornnium atSlnum por-

fc.

dili»

gere fojfumitt

dat charitas, quia intenfio poceft cflc ex ha,

fiuemedo

Deum fuper omnia, vc Angeli in pura

Deum

diligcre.Ei fubftancia

dubium

ftitt

,

diligit illHd,

neccflarius propcer iftam circunftanciam.

^uamfi , ^uia pro

,

tnuni

fciret fe eflc incharicacc,fi habicus iftc infufus eft

effe.

tertio articulo

fre beno tem-

:

, igituc, &c. Iccm ahcer, qui experirecur in

innocentiaintcllexeiunt

confirnatione ilHm vultfuum non Ttde DoElor.inOxon.i.d.iZ.&ibi SchoUum.

ex-

Fertit fe

foneni tnorti

non eflc fcd poltnon efle , vt ben^ fit

eligitur aliud

fit,

nitfi mortiyob ptthUcum honum,in quo pltu amat iUud»

ad perfedlionem illud refpicir,cuius cil bonum, ideo eft bonum commodum in communi, proinde non diligec homo naturalitcr aliquid pluf-

4.q.*.

magis

nacuralicer

,

ta diligcre

fitperomnia, quia

GoiFc.quodl,

(\

Sa ratio

diUat , &fortii iuxta reElam rationem expo-

Deum

honum Reicxpedct

Dico igicur, Jn nacura incorrupta poccft ifte adus haberi cx nacuralibus.Potcft voluniascrea-

Refeluit ergo poffe nos

ligere

aliquid aliud.

bicu acquifico I I.

politictu propter

ex naturalihtu amare Deumfitper omnia , ^uia id re-

reijcit eint rationes

nan n»-

bonum coromunicatis cft bonum policici ab illo magisbonuminfe, & commu-

igitur

policico: igicur

comrounitati

pars plm amat

Pejfe

turatiter di'

magis appecendum , quim

ticus vult fe,

,

mtionet

Sciii.

fHftrtmni».

Itcm,9. Ethic.f«rt«

totHm,
eunm,

illud diligerc,habe-

It. Altt.

publica debet eligere mortem, licct nihil

^ia

,

fic

lecurpropoficum.

charitMem fO' ilU non potefi Detufitper omnia di-

Goffredtu oppofitnm tenet

ligi.

rcdta.non autctn iudicac didiligibilc : igicur fi voluncas

fic

nifi fic

,

aliquid cflc diligendum

ixSoix.

omnia,cum

fuper

511

R.atio naturalis exiftentis in

:

puris naturalibus

Contrli Sententia

fic

tucem.Vnde foccis in illo a6lu fe maxime diligic, quia in hoc faciendo habet fummuro adium vi(tutis, qux eft fummum bonum fibi.

tet piius.

SCHOLIVM

Item arguo

,

Vittutes

in'

fufiu fenen-' diH , nen r«« tienei,fedfide eonfitit.

, non quia non poccft haberc calcs adus cx natucalibus. Sed alicercftde

iftohabicu&

aiiisinfufisj chacitas fortccftcoca

racio acceptacionis

,

&

haec circomftantia cft re-

fpcdtu cxitinfcci,& dicir ordiriem ad voluntatem

diuinam,non aucem ficut caufa, ficut

men ,

infufae, fcd eft caufa ta^

pattialis intcnfionis adlus.

adbus ica inccnfus tc

incenfionemin adu,

dicic

ncc aliz

cuiu ea

ficuc

caeccris

,

:

,

cflc

finc charita-

enim xquali conatu

pofito

aequc perfcdto voluntatis, acquifitaraequc peifffto,

Necpoflec

paribus

&

cum

habitu iftis

poteft elici incenfior a6tus,qu
charit.ari|i

& charitate,

cum illis,& ilne

charicate.

Sed eftne aftus huius

modi

obicdli

Macchzi

,

ix. Diliges

rcfpedu huiiif^ Vidccur quod fic,

viicucis

fub praeccpto

?

DominHm Deum tuumex

toto

&

illud praeceptum cft .iffirmatiuum. Contra.Magifter in Iicera,hoc prarcepcum non

eorde tuo

,

impletuc in yia , fed vt videamus qu6 tendamus.

Yy

3

Dico

Vefrtcefto eharittttit.

5H

DiftindioXXVIII.

Lib.lII.

Dico quod lic. Maxiinum mandatum eft diligere Deuin quiaciim a(5lus pizcepci afEcmatiui lit ,

fub przceptu

hoc

fcilicec

,

igicur

, ,

& iimiiicer

nuuquam

facias

zQtas

,

concrarium

,

ifte

& in & in

&

cum przcipit rcferre hoc, facias pro tempore , non niii diligendo , idco opera alia ad Deum , debct aliquando neceiratio habere iltum a£lum, honorare paremes, quando eft oportunificuc

&

&

las.

Sufir omnldt

cnm omni intenfiotl* fop

Sed qualicer?

tota intenfione pofilbili

,

& appreiiare eum fuper

omnia. Non poteft camen hoc pra:ceptum vtroque modo impleri in via quoad omnes circum,

quaE indicancur per ilias additiones

^a:

enim & hoc

c^ ex teta anima tua : cotaiicer (poteil haberi nifi de obiedo vifo ;

toto corde tno

non

:

renfu

,

non oportet hic Deum

nia. Sic inceliigit

diligere fuper

om-

Magi&er, CMmtotaanima,Scc.

Ad primam

rationem. Amicitia requirit vniAi*rgitm.l. tatc n pro obiedo primario , fi:d pro fccundario priacif^U, non requirit vnitacem cquaiitatis,qu2 eft vniras Amiciti» maxima. Vnde fecundilim Philofopiium, amicitia \6,

/iriiii

ditm

fecun-

ffoil, *fi

inttrfmis.

compleca rcquirit aliquam aequalitatem,ide6 non fumma bona,nec fic improporiionatur, fic non eft amicitia ad parentes, fed aiiquid maiuseftad eos. Tamen amicicia eft virtusi& requirit in diiigente virtutem, & vnitatem in ob* ie£to, vt habet rationem obiedi. Ipfa etiam virtus , prout eft refpe£tu boni honefti ,coniungic fecundtim re^am rationem potentiam cum obiefto.Stiide autem di^aamicitia fecundiim Philofophum eft ad a;quales:large autem fumpta po-

optat amico

Deum fub cadem

in

a<^um fimilem

,

ratione obie&i

fuper

fcilicet

Ad

tendens

& etiam per

,

Deum

omnia

di-

fextum,dtcenduro qu6damicitiaacquifita>

& iafufa non funt eiufdcm ras

cum

alia caufa

tum ab

^

ifte

i8.

Ad fextum, Ch»TitM ac' quifu»

,

^ttiii.

quacunquc

,

fed concluditur diftindio

:

non poteft efTc haqudd

quia fcilicet

,

\ voluniatc, vt efticienie,infertur aiio

qui poteft ab ca

,

caufari :fed difFerunt formaliter,non ab obiedis.

Vndc non icAa

fequicur,fi habitus diftinguitur,

& ob-

nec quia alius rcfpcdus eft ad obie(5tum in vno habicu, ergo & in alio. Sed eft ne habitusifte infufus nobilior fimpli19. citcr omni habitu acquifito ? pico quod fic fim- Uabitmehaplicitcr non autem nobilior fecundum propor- rit»tit infu.. fut nohilitr tionem ad obicAum, qiiia obicdum alteiius vir;

:

,

tutis,vt iuftitiz,perfe^ii!is atiingitur,quam

Deus

ift

httbitu

Otqnifitii.

^ charicate. Sed adus charitatis infufz eft perfe^ior quantum ad perfc6tioncm, qua dat habitus, ifte femper inclinat ad primti obiedii (ub ratione fua,nec poteft inclinare ipfum fub alia

quia habitus

ratione, ficut poteft amicitia acquifita:

dclcdabilius inclinat, tant6

eft

& quantd

perfeftior.

Vndc

Dcum habitu infufo potcft diligere eum, bonum commune & vult eum diligi ab aliis;

diligens vt

non

,

fic

eum dibonum fibi, & amor eft pcrfeAmir firfihaberc condileAum. Vndc habi- Siier.qui vnlt

habitu acquifico, quo quis poteft

fub ratione virtutis, potcft eiTe ad omnes. Sedfic

ligere vt priuatum

Don loquiturPhiiofophus, fed ftridc. Dico , tunc cft amicitia a(^ excedent^s non tamen ficat ipfe loquitur ibi, Habitum enim ponit ad excedentcs,quem tamen non vocac amiciciam;

tus charitaris necciTarii eft principium diligendi h»here ««n» Deum,vt eft diligibilis ab omni alio, fed amicitia dileSum.

,

tameneftamiciciajvctexccllentior.cumvnaamicicia cft ad excedentes , aiia ad aequales, fecund^m ipfum ihidem.

&ior qui vuli ,

acquifita potcft cfTc rcfpedlu

priuatum

Dei , vt

cft

bonum

fibi,

&

«7AdftcSJum. Siguum *mueiti* fif»ciiu

»lttri

,

(jHod-

tfbi.

Ad

nego aiTumptum. Ad probacionem qu6d diligo araicum.fi facio fibi, quod raihi, Nec fcquitur idc6 non poflum magis diligere ipfum per veiie iilud magis fibi,quam mihi, Vnde fenfus huius amicahilia ad alterum, &c. eft , iftud fignum amicitix ad aiterum eft, fi facio quod volo mihi fieri. Ad aliam probationcmrefpondctur. Vnitasmaxiraa nonfufficitad tnaximum adum diiigendi , nifi voluntatem , 8c bonitatis & quia in me non eft racio fummae aliud

,

dico,fignum

cft

DISTINCTIO Q^

:

:

bonitatis ligcrc

;

ide6 poiTurri aiiud, vt Dcfitti

cum minori

requirituc

tiifi

,

plus di-

vnitate. Aliter dicicur:non

vnitas proportionis

tertim.

Vtrum eodem

^

non

dat fubftantiam

a6lus,fed facilitatem. Dicoqu6dhabitus infufus

non

habitu

foliim dat facilitatcm

vnum fit

fecundum illam

aliud

& ca

;

crgo

Diccs finis

;

,

,

obiedum

tanttim

vnus &c.

,

eft

D.Bo-

icdla fecundaria

non poteft

obieaum primarium, &

quoad hoc, vt habirus

ifte fit

ibi

eft

charitatis eft

Thcologi-

vnum tanquam

obieiaum primum

,

eft

vnum

:

illi.

,

i.

& aliud Dcus,

tantiim & ideo habitus confimiliter crit Alia enim funt ob& aliud attribuitur

vnus,

fola, fed

habuus

obiedum primum

vnde Deus , qui

vnum

{ncricorius, eft vt caufa totalis,

,

quae cft virtus

cft partialis,ide6 poceft

:

i.d.ty.ju»ft.%.art.4'.

non. Vnus habitus cft circa I. obie£l:um , crgo cum homo Argum.

aliqnidaliuddare, fcilicct intenfionem,&pcrfc(Skionem inrrtnfecam adtui cum aiiacaufa ,quod

perfe(%ioncm adui quia

ddigimM Deum,

qutft.i. Autcl.art. t.

anteccdcns , qu6d fine ha-

habitus

I.

,quxmaxim^

ritas, ;

O

D»ueat.ibi »rt. i qutft.x.t^ «rt.t.qtift. }. Ricliatd. art.€.

Theologico infufo poteft homo diligere Deum fuper omqi» , nec tamcn fuperfluit cha-

Ad qu^rtum

I

proximum f

V6D

Ad aiiud , concedo

T

S

D,TKoni.i.x f"*^.» J.«rt.i.<^

bitii

AdfUMtUPt.

./E

XXVIII.

Dc diligendis cx charitarc.

cftibi.

4d

^

infuf» run

funt tiufdtm

Deo vndc non diftinguitur tan-

idem habitus cum

•^noneft

eiufdem

eiTet

poteft caufari a

efitcientibus

ex efficicntibus bicus

necdifterunt

infufa: quiaifte infufus habitus

illa

nifi

,

Deo,non

infufa a

qu6d non

eft taiis,

,

perfedior habitu. Si autem

eft

ifta acquifita eilet

rationis

fpeciei

cfficicntes caufas, fed per fuasnatu-

quia habitus

,

Tolantate,

habituS) qui inciinat ad obiedlum

Ad juintum

iigendo.

ccfteireinter inacqua)es,quia tora illa virtus in fi fit

dico qn^d non poteft acquiri ex cum cha*

,

ricate, licet poilet acquiri aliqua amicitia

tantum per

Dico quod diligere fuper omnia debet haberi quandoque vtroque modo, incenfiue , & extenfiuc:debemus enim aiiquandodiiigereDeumeum

ftantias

Ad quintum

aftibus aiiquis habitus eiufdem fpeciei

quz habent attributionem ad vbi vnura propter aliud,

tantum.

Contrkf

inftantia.

Qujeftio Rtmmttur.

1

Vnde non

igitur cft alius habitus rcfpcftu finis, 6c eius,

telligere

quod ad fincm. Iccm, fi «odcm habicuroorali,& vno, quo appeto bcatitudincm , appcto obiedla

intelligere, fiue fcirc

omnium

ncccftariaadbeatitudincm. Item, lunc

vnus habitus intcUeciualis

eirct

& vnus

,

appcti-

inqnantiim

ContracftMagiftcrinlitcra,& i.Cano.Ioan.4. 6^« dili^it Deitm diUgAt frturtm fmm.

&

I

V M.

&

Deum , & fcire

alium ifcirf

eum ijicut eodem habitu diligo eumt& diligo alios dilieum , efHia poffum velle alium velle ijuando non

gere

fcit

,

,

mn pojfum

at

fcire alium fcire

9«/< infieundo denotatur

oBum

,

cjHonde non

inejfe alteri

,

in

Vnde in

vtUi tttm etndiligtri

Vium,

crgo (cio eum incrgo fcio eum

&

:

in fecunda propofitiointelligendi fibi in-

adtibus intcllcdius tantum potcft'

: fed ex aliaparte inadlibus voluncatis poteft cfle reflexio vtroque modo. Eodem enim habitu poflum

Deum &

vclle volitionem

,

me velle

alium, quia hoc

non de-

fignat volitionem incfle alceri

:

fed

tantum

defi-

gnat rae velle volitioncm eius ineflealtcri,vel alterum velle eum ide6 vtroque modo potcft efle in voluntate reflcxio,& in iatellcdtu tantum :

&

vno.modo. Sed vnde eft bonitas iftius habitus?Dico quod ab obiedlo. Volo enim Deo benc eflc:& volo ifti

amorem

eius inefle:& ex confequenti volo fibi

furamum bonum

iuftitix, attingendo aliis

in

muni , quod

re

Deum

poflibile eft fieri

&

,

proximum Deum

poteft dilige-

quia velle eodem habitu poflum tendere in obic^um , reflefti fuper illud j ergo eadem chare

,

diligere

,

"''«'«»

»l>

*''*^''

itvprincipio quaeftionis,dico ^dargum.

vulc eum diligi,& Deus, qui eft bonum commune,non vult efte bonnm pariiculare. Ide6 habens habitum talem « cuius a^us prxcipitur in com-

in fe

a,

b»»,/^ eha»

obfequium.

Adargumentum

,

&

hanc in quovolt>

vnum obicdtum^nequecnim proximus inquancum proximus , eft ratio rerminandi , fed bonitas diuina , & charitas eft ptincipium elicitiuum diligcndi Dcum in fe in adla tamen reflexo pro obiedlo proximo poteft habe-

Diligtr* frt*fi

;

potefl. fiue in-

,

fuper nCtam fignatum nominaliter,

fieri rcflcxio

re,& ab quia eodem zCta volo,vcl divolo proximumDeum ligo Deum in fe, diligere , perfcac autcm amans dilcftum, fic

:

fiue fcio in abftrafto

nenotacurqu6d fcioadlum efle.

bona

primo noH.

DIco qu6d

:

non

fcio eius inteiUgere

Dcum, & quemcunque

&

vult

:

fcire

cunque tam in me.quim in aIio,&

prexiHahitum charitatis ejfc vmm, ijuo Deus per dileSionem proximi intellijrit mtu diliguntHr , velle eum condiligere Deum. Explicat ^uare eodem hahitu nonpojfum fcire

fequitur

, qaod

tcllc^ionem in abftradbo

velle

CHOL

S

ineft

aut vcrbalitcr in comparatione ad alios

liuus.Patctin quzftione fcqucnci.

,

5?Sr

i&u

Contrk.in fpcciilatiuis eft alius habitus refpcconclufionum , veritas conftu principiorum ciudonum actribuuur ad vcritatcm in principiis;

&

xitimm

1.

qa^d huiufmodi

eft

friruiftU.

:

proximum, non fiftendo ibi , fed vltcrius tendendo in Deum. Nec eft fimile de principio , 8c

conclufione.

&

poftum diligere Deum, & velle proximam Deum : & hoc eft diligere proximam, quod eft refpeAu honefti. Quod probatur ex dilihoc , quod ifta duo , fcilicet aliquidvelle, gere , funt eiufdem rationis. Simile huius patet, quia eodem habitu fcio,vel fcirc pofTum aliquid, ricate

Q^ iE S T

diligere

&

I

O

II.

An hahenti chmtatem necejfariumfit di" ligere

proximum ^

& fcio me fcire,ergo eodem habitu diIigo,& diligomediligere. Contrk, iicct habitu, quo fcio , fcio me fcire, tamen non polFum rcflcdli fupcr ad:um altcrius, nec fcio illud alium fcire ; ergo talis habitus in intcUedu noneftrcflexiuus fupcradus aliorum inteIlc£taum;ergo nec adlus voluntatis.alioquin c6m fcio me cognofccre , vcl diligere Deum, poftem fcire quemlibet alium cognofcere,auc di-

oHtSit.

ligere. 3-

nt^fit. Aliud

,

/"»

*dtjie»tt*nt,

& aliud, f(i* 4difie»rt.

Dicendum quod rcfcrt quando verbum fciencum ad^u vcrbalitcr fignato , & quando conftruicur cum adlu nominaliter fignato. Vnde aliud eft -.fcio tdificationem , & aliud:

eU conftituitur

fcio £dificare,qa\i tia rcfpicit

cum dicitnt adijicare,iunc fcien-

adom

extra^me.vt

aedificandi

,

vt poUtt egredi

aiftualiter exiftat.

conftruiturcum vcrbo

infiniciui

Quandoenim modi,denomi-

nacur rcfledi fuper ipfum,vt elicitur adlualiter

,

&

non poflum fcire rcfpcftu alicuius fcinec poflum per habitum meum , fcire

fic

biliter

:

quando alius eft in adu elicito rcfpcftu eius. Si autem fiat reflcxio fuper iSkavo redlum nominalitet

:

fiuc vt fignificatur efle in

adu

elictto,

fiue quia abftrahitur k conditionibus rcquifitis,

vt verbalicer fignificatur

:

fic

poflum refledi fu-

per i€tam vt eodem

adu quo

^ionemmeam,&

cuiunibet alterius

fiexio

,

intcUigo intelle:

quia re-

tantum hic cadit fupcr a^um dire^um ra-

tione quiditatis : fiue in abftra£to tantunr,

non

DoAeres citati quzH. przcedeoti.

o quod charitas eft habitus , quo hai. cam Deo eft charns , & Dcus fibi. Difftttntia ^Scd gratia eft habitus , quo homo eft "»'«'' '*•'»gracus Deo licct eodem fit charus Dco,& e con- **"^ O" *''*"***• uerfo. F-olEbilc tamen eft Dcum cflc charum fibi j

I

c

ibcns

•

:

amorc, qui eft zclus, vt eflct proprius fibi , ita vi eflet zclotypus,& nollct habere condilctftum: hoceft,noIlct alium practcr fcdiligere Deom, fed ifte amor non eft re£tus. Probatio Deus eft Am»r Vei communebonuro:ergonatusefteflcbonum mi- i^ei»yfi '/ hi,& aliis,quia eft infinitus:igitur volcns Deunl, '«w'*»***** :

qui debet efle

commune bonum

proprium fibi ,

& non

alij

pluribus

,

cflc

communicari, inordi-

natevult. Itera , ifte amor zeli non cflct perfcftus nec amor aliquis quovfquc diligcns vult habcre con:

eum ,cuius aroor fit fbi gracus, fed eft amor inordinatus:qi]ia fccundum Aiigul^inum ^. diligeniem

Non eft amerperfeSitt mfidiligens cum charitas non qui habet fit inordinara, quia infundicur i Deo

de Trinic.cap. \

.

velit habere conditigentem. Igttur,

;

chariratcro propric vult habitualiter

Dcum dili-

omni alio, cuius amicitia eft Dco grata. Si enim diligo aIiqucm,volo eum diligiab omni co, ^ quo vcllcmcgodiligi, ncc vellcm cum diligere aliquem,quem cgo nolo diligere.Et lunc habcntem chatitatem , ncccflarium eft diligere proximum Yy 4

gi ab

Lib.IlI DiftinaioXXIX.

556 mum

habere cbaritatcm

co quod non

,

illius

tantum ell amiciiia Deo grata. Vnde ncccflc eft habentem charitatera diligetc proxjmum habitualicer in fcnfu compavitionis

habitus iiiclinans

eft

nam

:

charitas

ad dileftionem proxi-

nunquam

odiat , tamen non eft ncceflarium habcre aftum affirmatiuum rcfpedu proximi. Vndc contcmplatiuus potcft diligerefe, viuere folitarie , non confidcrando proximum,

vc

alicui

&

ncc

ncecflarium confidcrare proximuro, idc6 diligere illum. Et idco fi cflct aliquis

eft

nequc

morum.

fic

folitarius,& deuotus,nihUcogitansdcproximo,

C H O L

S

V M.

I

non

ncceflarium clicere aftum diligendi circa

cft

ipfum,fed ncceflari^ non odirc. OJienfo alijs

amorem efe if:ordiriatum,Jt mllet T)eHm ab

conddigi

,

refiluit ijuod

debemus

velle

Deum

a Bcatit , nec non a viatoribus in eommuni. re/peflu huim, vel efi tamen quod in particulari,

arnari

Non illius

adidli^emur deperfi,

,

extra

DISTINCTIO XXIX.

nifiadfit neeejjltoi quafi

Qy iESTio Vnica.

vtfividerem aliejuem ad Dei odium vehemen-

,

ter tentatum

,

&fperem

tali aElu

Deum ei fuccurfit-

De diledionc

rum, Docet de potentia akfolutafiare pojfe odium pro-

fui ipfius.

ximifCum amore Dei,

An homo teneaturfoji Deum^ maxwte di1,

SEd

neceflarium habcnti ehatitatcm

cftnc

proximum

adlualitcr diligerc

aliquis cft ta

,

proximus

ficut ele£li

?

cuius amicitia

,

& bcati

ligere

Dico quod eft

Deo

gra-

^hictjut^.i.art.^. D.Bonia,art.i,qudfi.j. Rich. art.i.

funt chari,& hoc certitudinalitcr habemus qu^d

qutft.^

Palud.4.
fart.i- Soto ^.d* luftit. qutft.i. art.6.Pctt. Nauar.//fr.i. de Reftit.caf.^.num.^i. d.). d.ij.q.s.heU.i.d* cptrilms

De

damnatis autcm ccrtum eft quod non funt chari.De proximis in via dubiuro eft dc quocunque inparticulari, an fit proximus vno modo , vel non. In commnniccttum funt diiigcndi.

bonis, e»f.%.To\a..Ub.io,Sum,caf,ii.

Irca

diftinftionem vigefimam x. nonaro qusricur, jinhomo teneatur Argument, maxime diligere fe ex charitate pofi frimum.

&

gratos Deo,& cftmultos viatorcs clc(5tos, multos non. Dico tunc vlteritis, quod neccflitas aiftus potcft intelligi dc adlu ncgaciuo prohibito prscepto charitatis , fcilicec non odire. Omnc cnim pra-ccptum habct aftum prohibitionis , qui

Non

cadit fub pra:cepto.

neceflarium

fic

cft

autcm fimplieitcr hoc

diligcrc habcnti charitatcm,

eft non Qdire.fcd tantum fub conditionc tcnecur, non autem abfolutc quia contingcns eft cx prohibitionc diuina. Vnde non odire non cft ne:

fcilicet quod oppofitum includil , ita contradiilioncm.Non cnim neceflarium fimpli-

dileQionem D».'Quod non,

Mifit

coniunda bonitati Hnis

conclufionis vcritati principij

ficuc

,

&

,

vcritas

per confe-

qucns non cft coniradidtio voluntatcm vclle Dco bcnc cflc . & alij horaini non velle bene eflc.

Item

volqntas

,

quia libcra

cft

,

tum

in fe

non

Itaque

eft,

aliquis habeat charicatcm

mcn

neccflarium

quiain

eft

ccflarium

cft

eft

aut

,

fc

Dco,

qukm circa

,

,

peccarct mortaliter

hoc non

:

eft

verum,

hoc vidctut fecundum inclinationem naturalcm.

Itcm , quod non tenetur ex charitatc diligcrc plufquam proximum ; quia cx charitate diligitur bonum in fe ; igitur maius bonum & melius magis ergo proximum mcliorcm te magis

fc

:

tcncris diligerc.

Concri

,

menfura rcfpc-

dileftio fui ponitur

&

&

adum

S

C H O

L

I

V M.

amorem quan-

concradidtio

quod

cum odio proximi

ta-

;

de potcntia ordinata Dei,

illo praecepto

lus,fcilicetodirc

diligcre

poccft haberc

fuum,liccc chaticas inclinct in

ffendHS.

incenfiorcm circa

11. EtproximumtuHmficutteipfim. Matth. 19. perfc(Stior cft mcnfurato; Sed menfura ptior , crgo, &c,

nonodire ,quia potcft velle cum non diligerc Dcum , neque in a6tu illo cft contradi^aio , neque ncceintas , fi fit habitus imperfedlus. Vnde

«/(•

quis tcneretur diligcrc fe minus

adum

proximum Dcum

chaiitatem vellc

dili-

, fi

eliciens

£tu diledionis proximi a Saluatore, iuxtaillud,

tenti»

^utudo

Nemo adfi charitatem habere

Igitur nec fimplicicct ncccflatium cfthabenti Toffet d* ft'

fofitiui

&c,

quia conttarium cxpcriuntut Sandi. Similitcr

:

An proximut

,

Deum

fario

f:im'$.

binos

illos

dicitur.

citer eft aflcrcnti

&

Dei Jiledh

.Ethie.

ni ,fcd potcft nonaflcntire

pcincipium aircntireconclufioquovfquc ctror conproclufionis redundet inerrorcra principij , ptcr iftum crrotcm refugit ab illo conclufionis errore fed bonitas proximi hon cft ita necef-

fum oiiofrt'

3

Amacores fui vicupetantur. Item,&per Apoftolum, z.Tim. cap.j. Jnilliidtebtu erunt hominesfifi amantes. Itcm Auguftinus^/ff Ciuit. Duas ciuitatcs faciunt duo amorcs Dci,& proximi. ItemGrcg. in hom.fuper illud,Luc 10. cap. 9.

ccfiracium

fiart

.<'

Alenf.}.^
fimpliciter loqucndo,

illi

fe

prohibcturille ac^us

proximum;nam

ma-

fimpliciter nc-

non odirc de potentia ordinata

,

&

giupad bonaJpiritHalia tenetur quis plus fi diligere quia dile&ie ,

& & interrefiexos pri-

poJiDeum , ex ratione ad oppafitum /ui

& proximi

efi

aEimrefiexui

,

mus rfiille,cuim ipfi fitm principium.Secundo loco bona fpiritalia preximi amanda ,feu quod ille mectm amet Deum. Tertio^corptu proprium. fj^uarto , cerptu

intcllcdu praecepti. Vnde tantum eft ncccflarium cx praECcpto.&ovdinacione , quiade fafto

proximi,ita D.Bonau. Valentia, Durand. Palud.Bell,

iranfgreflionem praccepci charitas ceirat jn ani-

7)eumfitper omnia intenfiue

ma,qiua tunc annihilat eam Dcus.

&

Dea
fcmpet

incflc

,

fcd dcbcc inclfe

quando

occurric

pecc(Hc4$, Ide6 licctfempcrpvatceptum obligct.

Tolet.citati htc. Adfeciindum,docet teneri nos diligere

& extenfiue ,fiufoHdius

feruentiitt',<juod (juomodo intelligatur,videin

difl.r;. in Schol.num.i6. ritatis

,

Oxon.

Loquendo dedileEiione cha-

hacduo idem funt , ^uia ab

dfle£iienfis,ej}filiditai,firmit4i,feu

ipfit

entitate talit

maior appretiatie.

^idam

Ctniri.

Qu^ftio Vnica. §iuidam puunt non eppo0ile,ex

eharitMte oiiMd

fuper 'Deum diligere. Aiij Mmx eodem a^Ih, qno diligiturprexfmiu , Deum diligi ijtfiat comparatio inter certum eji non ejfe RMuraUm, amorem tbaritatu

&

1.

&

non

charitas

haberi poflit

nifi

& Deum

Diumpim diliges.

amorc Dei defcenditur ad diligcndum proximum.

AD

Oei , idco zelus non eft amor petfedlus, quo nolo diligi eum ab omni , cuius amicicia eft Deo grata. Tunc atguitur : omnis amicicia ordinata alicuius obie(%i magis habct & immediaciiis

volo mihi qu.im proximo. faluando eft , quod pro nuUo bono finito peccandum morcalicer , quia hoc corrumpic boItera

nura infinitum, qaancumeft de fe ; i^iturnon debet horao peccare morcalicer pro uiuacione diledlionis Chrifti ; igicuc tenetur magis diligere (e

qukm alium

,

peccandum

vbi

eiTec

mortalitec

pro falute altcrius. Vnde habicus , quo fit refle, immediacius inclinacad cefledendum fupec tdum , queiB clicic , quim fuperalium. Eft igituc ordo hic Primum cnira quod volo poft primura diligibile , eft a£lus meus , quo teado ia

xio

:

Deura , volendo me diligece eura , & hoc eft amace me ex amoce chacicatis. Sedquianoneft volendus

,

bonum priuatum , vt

vt

amando , quod facit amoc

omnem

confequentec volitio eft

in eius voli-

habece alium compacticipem in

tione nolic

Deo

vel aliquando.

grata

zeli

,

ide6 debeo velie

aliuravelle

Deum,cuius

& acccpta, & hoc finaliter,

Nam licetchatitate habeatuc ho-

charus Deo , & ipfe habeac Deum charum, magis tamen cefpicicDeum, vt habetur charus \ Deo obiediue. Hoc autem non fic volendo eum efte tantum mihi charum , cum ipfeacceptet non tantum me velle eum , fed & proximum , & hoc licct ex confequenti , quia primo amando eum, refleftor fuper huiufmodi velle prius , vt incfte mihi quikm alteri. Ec hoc eft diligere cx afFedione iuftitiae & habitucharicatis,quieft idem, &c obiedlum idem , vt didlum eft , quia adlus , fuper

mo

quem fic tantum

reflexio.non terminat vt vt

medium

obiedum

,

fed

tendendi in obicdbum adlus

relucec

excmplaricer

Ad aliud, aliqtiid maius bonum dlione

fibi

quando

,

pro

poteft dici roagis amari,quia

appetitur, vel quia maiori afFc»

fibi

bonum. Primo modo non

appecitur

magis amare , quia velle alicui maius bonum eft magis amarc Maius eniro bonum volo Papac volendo ci Papatum , & Regi regnum,

eft

non

:

quam

mihi,

fic velle

Ad

priraum , Philofophus difputat gat proucrbia ad vtramque partem,

ibi

& alle-

& dicit, vir-

eUligitfi ,& hec efl laudabile , quia ad maxima bona,& non inordinace. Vnde amare fe ad adlum iufticiac,per quem attinvolo vnum obiego Dcum , eft amare Deura , ^am, fcilicet Deum aliquando per vnum adum,

maxime

diligit fe

&

aliquando per plures medios:fed diligere fe ficuc finem cft vituperabile. Vnde hoc donum Dei eft, quod defpiciendo fe,& diligendo Deum fumme, diligitfe. Vndeloquitur deamore.refpccau fui ad aliquod bonum vcile , & hoc eft frui vcendo. Auguftinum. Ad Per hoc patet ad Apoftolum Gregorium. Verum eft quod loquendo de creacceaturam tura, non rainiis qukm incer Deum,

&

poteft efte charitas.

Habet enim

in diligendo fe

quem in ifto actu tendir, infra quem non quiefcic. Vnde nemo proprie di-

principaliter

Deum,

:

care mortaIiter,qaia magis dcbeo Deo.

Sed de roaiori afFedlu diftingui poteft quan-

lum ad maiorem firmitacem , vcl quantum ad maiorem feruorem. Scd iftam diftindioncm non benc intelligo;quiafi valeret,altcr a(9:us erit perfedior neccflano cfTe citca

&

intcnfior,&

Deum. Certum

eft

dcbet

ifte

autem qu6d magis

firmitec& folide debet Deus diligi.quam tu ipfe; quia aliquis videtur habere firmiorcm afFcdlum ad diligendum aliquem,cijra alium feruentius diligit

,

non

fed

folidiiis

roagis paterctur pro ligit intenfius

,

filio,

,

quia pater in pcriculo quJimmater. Vndc di- An fater di-

forciu$,& folidius

;

& fic folidius

Deuseftdiligendus. Ideofi te folidiijsdiligis, vt malles Deo malc elTe qu4m tibi , peccas mortaliter.Sed (ctcdo) non tantijm maius

Dco ,

vellc

cft folidius.

Probo , quando quis

plus alio,tunc leprius diijs

:

quim

igitur

fibi

ei

vult ;

citiijs

f.tium

ma»

trt.

bonum dcbeo

Deum

eft

,

diligit aliquera

benc efrc,&

alij

ma-

igitur fic diligis,quia foli-

& intenfius.

diligendi circa

incenfior,id

ligit

firmius

& intenfitis cum diligere, & hoc

fcd

Ideo dico qu6d adus

debet efle pcrfcdior

folidior

,

ita

quod

gis fibi roale cfFe prupcer aliquem

vellct

&

ma-

adum, qu^ra

Dco. Sed quid de feruentioti a£lu ? Dico quod paflioncs concomitantur nattuam nauiralitcr. Et idc6 videtur aftus ferucncior , & qui facipropter hoc, videtur fcrueiuius diligere fc quam Dcum. Sed iftc feruor paffio

lius clicicur

eft:

vndc feruentius poteftquis diligere

quam fe,tam

cx patte obiedli

,

quam

Dcum

ex parte

Ad

aliud

:

Omnia

refpicit accidencalicet

primum chariras Ad ttrtiamk non nifi in rcfpcdla

praetei ,

qiiia

ad illud;tamen immediatc poteft refledlere fupcc

adkum pcopcium magis volendo fe. Non vt obiedtum finale , fed vc pcoximum ordinacum ad obiedlum vlciraum , & ita non valet confequentia.

DISTINCTIO XXX. QjfiESTio

Vnica.

Dc dilcdiionc inimicorum. Vtmm immici fint

diligendi ex cha-

in

quia Deus tantum cft obiedlnm dileftioamor miniisqu^ra intet duos, fcilicec

nis,neceft inter

fecUH'

DupUciter ftat aliquim mxgis dillgi.

conuerfo plus me diligam & bonum mihi,quam Dco, cft pec-

licct c

maius

&

ligic fe,

4.

Ad

dum.

adtus.

diredli.

tuoftu

maxime

quzftionetn, chatitas eftatnoc ordina-

bonum

daiiU.

non qu6d

,

intcr duos difdpulos

perfedla charicas tuncinter creaturam

&

tiger**fiUu-

Dico

Qatoris.

fe

videtur in hoc faluari intentio Sal-

peccatum paremes amore naturali intenfiiu diligere, ^uam Deum am^re fupematurali , quia ahjolute tunc

&

argum. frimum. §luomodo di-

Non

?

fed quia

diligereaduraeliciiuro,qukmnonelicicumiigimaiori affedia volo meum diligcrc tur magis ficmaius refpedu Dei.quim diligereproximi,

Ai

binos

%17

quare igitur mific Chriftus ante

,

,

tus

Tro nullt i»' tu tfi pi(-

quzras

Si

amantero,& Deum.

ritate ^ D.TVkom.t.xq.i^. art.t.^

9.

^^i? f.i.«.i.D.Bonau.«.i.

f.f .Rich.a, i.f I. Valcn.t.i.i^. 3.^.3. />.t. Expoiitores in illud tAKt\i.^,Diligit* inimieos vtjirts.

Cl RC A

DiftindioXXX.

Lib.III.

R c A diftindionem tiigefimam <\axuiax,I^trum neteJpiriuM/it diligere inlmicurn ex ch»ritate ? Quod

dicit propric

non. Aiigullinus in Enchirulio, cap. 1 1. 6c habetor in htcra. Non

modi,

I

yirgument,

frwiHm.

StcjnJum,

Ircm.Matthiy. DiBum efl antiquis,odio habebii Sed eadcm funt prjeccpta moralia in iioua lege j & antiqua,& nonalia, fecundum Glof. j.Rcg.i. fuper illud Fecitquo^ue mare. Et

inimicHfn.

:

decempneceptii in lege omnia,qutt,fAcere debemiu, expi^fjfit

cum nos non

igitur

;

pixceptum, quam

illi

,

teneamur ad

aliter

& ipfi

ad hoc non tcne-

banturjigitur.

Item, Luca: 6. dicit Glof. Diligere inimicum eft perfe&orum , non paruorum. Igitur hoc non eft dc neceflitate faUuis. Vnde Auguftinus fuperillud Pfalm. ii8. ReueUocttlos meos. Mirahile amieum

Ttrtium,

diligere

mirabilitti

,

tamen dtUgere inimicum

;

nuUus

autem tencturadmirabiliora. ItcniLucx lo <jHnrit legi[peritM,ejiiis efl proximut meus, dicit, ejuodifle , cjuifacit mi/iricordiam, Sc

1.

&

Vnde&ibidcm

iftecftdiligendus.

Domi-

dicit

nus ,&tHfacfimiliter. Sed inimicus noncfthuiufmodi , quia non facit mifcricordiam j igitur,&c.

Item

§luintum.

fcipfis

nefacere

Stxtum.

in contrariis tenct

,

ex

,

:

confcquentia in

Amico autem oportct bcinimico malefaccrc igitur noo

Topic.

2.

igitur

:

1

:

eietpater mettt

Primum diElum

Vndc

inimici-

fic

non de-

homo,

Si vcro confideretur vt

fic

poflumus

loqui dediledtionc habituali, vel adluali. Si dc

fctill inimi-

cus vt

ncc fic tcnemur pro femper,ncc aiiquan- nin »au. do habere adum elicitum dileftionis crga ini-

aftuali,

micum. Conuenitenim excaufaiufta , &licita, vt ex occupationc circa contemplationem , ficuc funt folicarij ,nunquam habere aftum cliciium circa cognitionem aut diledionem alicuius, ,

nifi foiius

Dci

,

&

fic

polTumus non diligere

adualiter.

Scd vtttim pofllmus habere adlum contrarium pofitiuum circa eum , vt odirc , vel noUe ei

bonum

\

Diccndum quod quinque rum , circa qua: diuerfimode

bonodicendum fcilicct duo in comparatione ad Deum • fummum , iuftum volcndo fcilicet eum diligcre Dcum propter (c. Sccundo , vt fummum commodum fibi,& maxime volendo fibi Deum. Tertium eft bonum vitac , & ejfe. Quartura cft bofunt gcncra

eft

;

«luinque gititr» binerum proximo vi' Und».

,

num

corporis

,

vt caftitas

,

dccor, fortitudo. vt piofperitas

,

&

Quoad primum & fccundum videtur dicendum quod cum dcbcam ex charitate , non amore priuato diligere Deum cauendum erit mihi, ,

,

inimicns

Secundum,ejuahomo

tantum dilettio mea fit ei accepta , nolendo habere comparticipcm in amando ipfum in fe amore iuftitiz quia volcndo eum fic mihi ex afFcAione commodi hoc cflet velle priuatum, quodDeus vult haberecommunc, & pcrconfequens monliter amarc , & non ex charitate. §iuontode ne» Ide6 non dcbeo abfolutc vclle ci talia bona, debtmm abncc tamen abfolutc nolle ei ifta, quia abfolutc feluti vell» vcUe eum habere Deum charum , vel amare, inimic» Dti vt

-,

,

,

I.

qua talii

,

non

amorem Deus non

eft dili-

gi alicuius amicitiam

acceptat

,

,

,

vel

fed

qucm

qus

,

fibi finaliter

dif-

plicet.

Sed de adu pofitiuo non oportet , quia poteft fe ab aftionibus , vt nunquam fit ne-

dtleSiione habituali diligen-

tamennon diligi a£iu.Tertium,non deheo inimico amare T)eum infe, velfibi,fcd netjuete-

vult hnbcre .imicum

dtuefl.potifl

fubtrahcte

nolle

eum adualiter pofitiuc , cum etiam circa amicum efficcre , vt patct fupra*. Idco dicendum efTct , quod non debcrct *

tantitm fi

Deo

ita placuerit

,

&

plicite ponere talem conditionem

in

omni

non ,

eft necejfs

tjuia inclufa

exeft

pctitione ordinate faEla Deo.

&

Gluartum, externa poflumus velle &• nolle

bona corooris , inimice , prout ei ,ficHndum proximo ,

&

Deum ma-

git expedit.

Dlcendam

quod inimicus

dupliciter poteft

homo. Primo modo, inquanium huiufmodi ,malus eft, non tanium priuatione boni motis,fed cx habitu viiiofo contrario pofitiue. Sicut iniuftus non tanium dicitur.quicaret habitu iuftitia: :fcd qui kabet habitum iuftitiac contrarium elrcitum cx confiderari

,

vcl vt inimicus, vel vt

,

Ita ciim amicitia refpiciat boamato conueniens bono virtuti» cx hoc fit diledlio ita inimicitia

adibus contrariis.

num virtutis in

homt

dili^i

inimicum eflet inordinate vclic , quia velle talia alicui,Deo difplicet ,cft potiiis non amare: ficut velle Re-

fteor iftafibi z-elle pofitiue,abfdlute,id eft,efficaciter,ftd

dsligindus.

eft diligere eius

tiam,& hoceft odire Deum, quiavt diligere inimicum.

non

gendiu, qtiiamaltts ,pofitiue habens habitum vitiofum edij.

virtuti,

priuat.

bemus

cuius

ctleftii,&(.c.

SCHOLIVM

rfi

inimicum

& eam

,

Contri,Matth.j. Diligite immicet vefiros. Diciturhocefle confilium. Ibidem etiam dicitur : Si amicos tamumdilexeritis , tjuam mercedem habebitis ? Item , Matthsi i8. Chtiftus dixit Pctro : Dimitte vfque ad

Item , Matth. 8, vbi legitur dominum mifiiTc feruum nequam in carcerem,quianon eftmifertus conferuo fuo,& tandem dicit ibidcm Sicfa-

nen

pcflimum ^itium , quia optima;

fcilicctamicitiajdpponitur,

diuitis.

vo-

virtutis in

inimicitia vt iiumf-

Item,hoG vidctur naturae repugnare. Vndc hoceft natntalein omnibus aliis ,qu6d nociua,

feptuagies fepties.

talis

Vndc

Quintum, bonum lemporale,

lantate.

tmrmtus qua

cft

bonum

,propter

imitatur.

diligcre.

& inimicanaturxodiuntur :igiiur ficeritin Cttttri,

eo.qucm non

ficdiligcre

ffitW!£,tkc.

habitum caufatum cx aftibus con-

trariis ,lcilicct odij

amante

,

in

&

-,

ceflltas diligendi

hoc

poflit

Diftinft.

alicuiDeum abfolutc,fed fubconditionc, prxced. num.t. fi non difplicct Deo fe communicare fibi , & fic non debemus abfolute velle , vel nolle inimico illa , fed vtrumquc fiib ifta conditione , fi Deus hoc acceptet,debemusvelle;fi non,nondcbcmus cx charitate velle, vt Deus acceptaret eum, fcd cx abundanti hoc orare. Verumtamcn aliquando vellc

oportet haberealiquos aftus elicitos interiores

&

exteriorcs ordinantcs iuftum ad diligendum

Deum

,

fi

habeo curam cius

:

fcd

fi

non

,

non

teneor.Aliter teneretur ire prxdicarc:hoc tamcii

non oportet , quia fcio aliam vjam poflibilem. Ide6 non teneor abfolutc fibi aftu interiori, ncc Vbi ver6hocnon pofTct ficri nifi per me,non poffum fine peccato fubtrahcre me fibi,

cxteriori.

vbi incumbit mihi cura,

$ccund6

q. i,

Qu^ftio Vnica. f «»« eorfcrit txterna,

(^

fojfumut vil-

U

^

ntlle

539

Secundo , quoad alia bona , & prirn6 quoad duo vicima,diccndum quod poiitiue diligendo

luncarium ex aliqua caufa prstcedencefiniplicicunc eft voluntarium aliquod mocer nolica ,

eum,&priuanuc poiremus

do in eo quod pr£cefi[it caufaliccr . ficut farpc didlumcft*. Ifto modopoteft iudcx licicc vclle In3.cl.1y.

ci vclle

iftabona,fci-

tcraperantiam,fanitatcm,vigorcm,&c. Poquidem volendo eum conuerci ad bonum,

froxim» vt

licet

txftdit ti.

fitiuc

& emendari. tium

Si

raaliciz

auiem

vcatur vt ad exerci-

iftis

fuz.poiTum

nolle

ei

illa, fiue velle,

maiusbonum volo ci. Sitnilicer priuatiue , nolendo eum plus malevti: iiue nolendo eum plura mala mulciplicare ad maYt auferantur,quia

fic

iorem damnationem fuam.

&

morcem illius , lendo

nonefle,& ideo

vo-

"""?' '^.

^

^^^^^ j ^^^ nuoi.ii.

,

fententiam,& velle mortem.Vndc fi nihil aliudinftat, non videtur ordinatc volendum,fcilicet cfFundere fanguinem abfolutc,& ide6 nec aftor.ncc iudex debet hoc velle abfolu-

bene

II.

,

malum commifliim vellercumdamnari & fic cum propter

triftitia facere

te,fed

SCHOLIVM

& fimilicer executor iufticiz

fcilicet illud

cum triftitia,quia magis deberet vellc qu6d quod feciiret bona qukm quod

eflct fibi,&

,

ficmoreretur.

Non licet velle mortem inmico,aut peccatori ah/ieum damnari) /ed eortditiena-

lute (^uia hte ejfet velle te,Ji 'Dettt

non dtcreuit eum/aluare,velfifit multipliei,<]ui /ecun-

caturui peceata,licet tamen velle mortem

ditm le£es

eam meruit,

Et Do&orin Oxon.

eecidipajfit.

Et Concil.Confiant.

& Reip.

ac perfeeutori Ecele/U

Tangitur hic quifiie de Tyranno^an

Seff.

bic num.

5 .partem

1

fiilicet

a i

quolihet

o. negat.

a^rmantem dam-

nauit,vt bareticam. Vide Alenf,^ .par. qtufi, j i.m.i. art. i. §.i.

D. Thom.

1. z. epufi.

64. art,

Bannes, tyirag. Valtntia ihid. difi. 5

Vide etiam D, Thom.

vetle

part. j

de re^imine Princip,

opufi,

6,(^ i.advUim.^utifi.i.art.i.ad f. Docommuniter difiinguunt de Tyranno , inuafir*

Siores

6. Qu^ndo lleet

CMCt.

j.

«futfi. % .

cap.

lib.i.

(fr

.

admini/iratore.

SEd qaoad tertmm

,

poflumas potitiuc

fcilicet

bonum vitz, non bonum vi-

ei Telie auferri

modo eflec reuocaiiuam eius ad bonum , quia poft morcem non cft locus emendae , & ide6 tantijm priuatiuc poiTum fub conditione nolle ei illud bonum , volendo fibi mortem , vt ii Deus non decreuit ipfum faluare, nec aliquAndo habere amicum , poflum iibi velle morcem,& nolle vitam , ne addat peccatum peceatis adcumulum damnationis eius.Qu.od etiam probatur ex vita Anaftafix de viro fub Publio,

mortem ta;,quia iioc nullo

fecctfvri.

Sn legen

S.

Chryfog.

quz orauit vt fi Deus prsuidiflct eum litace fua manfurum , iuberet locum

Siveroab hiimico

,

ficutfilij

bris eius feparatio procuranda,fciIicet

munitate fidelium

przdidlum

*com-

& hoc fub condicione

,

,

ficut

eft.

8. Ad primum argumentum ptincipale , dico quod au(5boricas illa incelligi poteft quaniiira ad Ai argun. bona exteriora, fic vt non funi diligendi inimici, t^*""*^fed creatura in ordine ad Dcum. Vnde loquendo debonis temporalibus ,tuncnon eft tantx multicudinis loquendo de bono aterno. Vel non in* tclligicut in tis

:

cempore

quod

ita

necefficatis

,

fed congtuita-

diftinguitur de cafu congtuitatis,&

& neceffitatis. Ad aliud, in

tota lcge

non

fcribicur:0e-

_

:

dicerc,

&docere ,Matth.5. Ego autem dico vohis,

inimicumveiirum.

diligite

dare cul-

fid diSium

mpfeti fotefi,

moriem

fi tneruit fecMtttiitm leget.

Videncur tamen alij duo cafus, in quibus poffemus vellc morcem inimici,non peccando Naro iudex, puniendo fecundum iufticiam,non peccat morcaliter , nec per confcquens executor iuftc exequendo quia aiStor licit^ poteft velle quod :

iudex iufte iudicauit:igitur licitumeft vtrique

mortem

Telle

fum

Vndevideturquodpofmala : quia dignus eft ta-

inimici.

fibi velle talia

libus. Lictt

efi antiejuis.

Non dicit

,

firipium efi,

Quod autcm non erat prae-

tantiira de diledione amici , patct , quia ceptum ^ r _ ^ i diletSio talis non eflei tantiim bonuro fine dile-

tere

turb»torit

keifubtit*,

»ut ferftcU' tirit Eecltfit.

,

fi

perfccutor

tnimicus publicus Ecclefiz

fit ,

videtut

qu6d poflum redc

quia femper

,

fi

repugnat itnagisdebemus vellebonum particularenon eircqukm commune, quod abfolute

&

bonum particulare fibi oppofi, abfolutc nolendum. Sed mala vita huius

volcndum

impedit culcum diuinum

communicatis

,

&

eft

veUe mortim eri het

e/fi ,

pens alia. Sed poteft

quod

&

eft

bonum

concra

licitum velle eius

,

inquantiim

,

vel

cft

contra-

inquancum

aliquis

putridum in Ecclefia corruro-

dici ad

primum deiudice puniente,

aliquid eft voluntarium fimplicicer

fe,ficut mitufi.

vel

membrum

,

fic eflec

mortem tium bono communi

non

tU-

velle

tcri

tum

hUtic eum

vel

bonum commune przponendum eft bono particulari,& vnum alroortem eius

cft

trifiiti»

,

volo comedere, &c. Aliquid ver6

,

& per

eft

vo-

.

Macth.^. 5i diligitu illos , ejui vos diligunt , quam mercedem habebitis? Vnde rcquiritur vt amplius procedatur ad dili-

dlione inimici

,

ficut patet hic

Argutnen""". * truti»

quAnH»

""" fenfi*

VO'

Ut.

gendum inimicum. Vndeargumentuma que eft

:

contraquia ratio diligendi vtrobi-

eft ibi,ficut hic.

Sed quando ratio communis

fcnfunon valet

rio

let

Item

Mff*-

mortem

feetm-

:

.

Mort inimiti

^^

inimicum,(ei ludzi dixerunc hoc, quia didum "'"* cft eis Dili£etproxtnfumtuum/tcut tetpfMm ;& m- jj,„; ^,v^;, tellexerunt : igitur odies inimicum , per locum a »ntiijuii oJicontrario malc arguente ficut videtur Chriftus reinimicot.

his

in infidc-

toribus fuis.

crefcit Ecclcfia

j£gyptiorum , non cft propter hoc volenda mors eius. Quoad aliquos ver6,qui funtmembra putridaEcclcfix corrumpentia aliquos vel exemplo , vcl fnggeftioue, cadem fencentia eft,qus& de morte inimici, quiatalis inimicacur vittuofo cuilibet ,inquantura eft contrarius bono virtutis. Vndeveleft vitanda eius conuerfatio , vel ab aliis mcmIfrael ex opprcflionc

oppofitain vtroquefenfu oppofito,tunc vaex oppofita tatione iBferrc oppoficuro in con-

fequente.

Ad probationem de decem piacceptis , dicitur qu6d non tcnemur de communi lege nifi ad decem przcepta,& przceptum de dileftionc inimicorum fpcftat ad illud, Non occides, Et hoc inquantum eft ptohibitum , non inquantijm affirmatiuum. Przterca,alij dicunt quod decem prz,cepta fuerunt expofitain noua lege, & exponcns ftatuic

ea fub przceptojnon tamcn hoc crcdo,fcd

Non concupifies vxorem alteritts,e(i prz-

ficut illud,

ceptum nunc,ita

& tunc.

eft, quantijm ad bona temponon quantum ad zterna fcd tempore neccflltatis ad hoc tcnctur.Vndc diftin-

Ad

aliud.verum

ralia eft mirabile

gucndum

,

:

, de bonis tetnporalibus, Vcl diftingucndum cft dc cafu nccef-

cft.ficut prius

& zternis.

fitatis,& coneruitatis.

Ad

Aitertiumt

Ad aliud

lo.

Ad

qH»r-

xiiTio,

tum.

lifari

Omnit £ens

indi-

,

de eo qui fecic mirericordiam proChriftus praefupponic ex refponfionc Phaquod ifte > qui fccic mifericordiam, habe-

bac iiium

,

:

proximum

vc

miftri-

ttrdiu

ludaeum

*/i

,

iicec illa

nam

nacio habebac ludzos pto ex>

Chriftus conclufic

,

yade

ttntt l»cus t»ntrnriis.

i

,

quod omnis indigcns mifecicordia

§lM»ndt mti»

Vtr»qH€ c»ntrnrio , n»n

fed

,

& fac fimiliter.

,

ximus. Adquirttum. Ad aliucTiquiaquando racio in

Vnde non ex hoc quod

indigenci.

ifte alij

cx fola refponfione Pharifaci cec

que ancecedencc riis

:

fcquicur

non

,

ficuc fcquicur

licct

eadem in vcro-

cencc locus a contra-

albHra

j

nigrum

;

eft

cft

,

Papro-

,

ergo coloratHm

,

ergo

,

coloratum

:

fimi-

quia

quod eft prxcisc racio oppofitionis in contrariis , non eft racio omnis confequentiz fcd folum quando racio confequcncia: oppofitioni ;

eft

oppofita.vc fuprk patec. contrariis cencc

tia in

,

Vndc confequenillud quod alio non fic. Hic

quando

confequcnciz in

catio

eft

V M.

I

Deum. Ad vhimum , dicendum quod inimicus diligendus eft non fub illa racione nociui, & repupcet

gnante nacuta!

,

fed quacenus

Inpatria non manetfides , necjpei, I.

Corinth.

animahm

Dci cteatura eft,

&

noftro indiget adiutotio,tanquam proximus.

i

i.quia

ib'.

in

Q^ iE Dc

S

TIO

VN

I

Hebr. \\.^ tamen in

,

&

&

repngnant vifio tentiofidei, fpei , habitHalium: vt conftat ex raptH Pauli. §}updvero PanlM -viderit

diuinam ejfemiam , {vt fitpiiis tenet DoRor,) eft communior fententia Patrum , vt oftendi di£lo Scholio. Explicat ijuomodo charitas eadem maaet in patria

&

cum

tjuia ratio eius ibi rnanet

,

perfeflionibtts

C^ idce

,

circumftantiis

tripLiciter excedit chari-

tatem vi*.

DIco quod omnis

vittus euacuabit ur,cu-

illa

adum

ius inclinatio ad

cft

incompoflibi-

lisbeaticudini ptoftacu illoin pacria;fic fide

,

.

Fides dtfcri' bitur.

fcd proptcr cfficaciam

non incHnabii ad afienticndum ahcui de Deo non cuidenti , guia de ratione beacaufantis.Sed ibi

&c.

ideo,

,

Poieft tamcii elTe fides in patria de ali-

quibus,qLix creduntur

durationc charitatis.

de

nansad afienciendum vetocomplexo,cuius cuidencia non appatec; ideo vc habettit fecundum Apoftolum ad Hebr. 1 1 eft argumentum non apparentiHm,8cc. Ec cft ptoptie de vero complcxo , vc de obiedlo^quod refpicit intcllcdtus fecundum porcionem (Hperiorem , fcilicet de Deo. Inclinat autem ad aircnciendum vero complcxo de Dco

titudinis eft omiiiaibi eiTc fub euidencia

C A.

eft

& fpe. Ptobo. Fidcs cnim eft habitus indi-

non propter euidcntiam ,

DISTINCTIO XXXL

Ex

ejjent frHJtra^manent

iuxta cormmnem. Vide Patres Oxon.hic in Schol.nHm.i. non tamen

Purgaterij

ad hoc citatos

,

aucem eft communis caiio amicitia: in amico , & inimico , quia vcerque diligicur proMfixtum,

CH OL

S

,

tu fac Hbi ilcuc

i»dtm

tabamus;iguur,&c. Contra,!. Corin.ij. Fides,fpei eMacuahuntur, charita4 nun^uam excidit.

fi habere debec pro proximo qui indigec neccifaria mifericordia cua, indigcns mifcricocdia eft proximus ,ide6

omncm

tfl

Samaricanus

fcilicec

,

fpci,& principio fperamus,&tenemus quod fpe-

craneis. Ideo cunc

preximitl.

XXXI.

Lib. 1 1 1. Diftinaio

540

cic aucloritas

,

Auguftini

fed acquifica, ficuc di8;. quxft. fupra-

dift.

dida.

ytmmfoU charitM manet in patria

.<•

Alenf.}./. «//«/.75. art. i. D.Thom. 1. r. qutfi is, «rM}.D.Bonauent.fcK •rt.i.qutfl i.i. qutfi.

Similicct fpes

non

^

Richird.^rf.}. qutfi.x.^ }. Argcnt.j«*/i,i. «w.j.

t.

Vega

Rc A

diftindtionem ^i.quxricur, Vtritm foia charitM non euacnatur in

I

A^gumtnt. frimum.

,fedmanet ? Quod non ,ptimac Corinth.13. Citm venerit tjuod

\.patria '

l

cft

perfeiium «/^jcharitas auccm

impcrfeiaa ,

& cx parce

,

ficuc

&

adus

hzc eius,

Icem

adus

;

,

idcm habicus eft principium eiufdcm idem fi manet idem habitus , eric

igitur

defidcrium abfentis, Spes non poteft

videt

,

effe

Fides acquim

in pta

Nam tjued ^tits

e[[e

pctefl

in fatrin.

(jHidfperat?Si autem cjHod non videtur ,fipera-

Sed tunc eft dubium hic ,qna: eft ratio cuacuacionisiftorum in patria,aut qux fit^incompoffibiiitas ibi in intelie£lu , vcl in voluntare ? Dicunt aliqui qu6d proptcr formalem incompoffibihtatem eoium in beatitudine, aut quia non funtneceiTariz^fcd fuperfluz. Si pro primo, tunc alius eft habicus gloriz,

ieftum, quod

non

,

quam vifio & fimiliter per quem tendit in ob,

vidco.ficut patet prius in

ftionibus* defciencia Chrifti.

Quod

fi

quz-

hocnon

Supra

& squalis eius bea-

ponitur qu6d alius habitus fit, non vidctur qu^d dift.14. ad beaciiudincm; iJon eli ftrfit incompoflibilitas illarum mulit inccm' adtuicnim vifionisnon repugnat habitusfpei

Item , quod mancbit fides in pattia ,ptobo, quasdamctcdantur , quz nunquam fciuntur,aut videntur.ficuc hiftoriz de tebus gcftis , vc aic

Paulo in raptn;neque enim tunc inter be»ti' euacuabantur ifta , quia poft habuic cas;ergo fibi tudinem ,(^ non infuic tuncaliquod incompoffibile fidei.nc- fide.cr^tm.

Auguft.//A.8}.ff^«<«/?.48. igitur talium nunquam poteft circ cognicio ccrciot ,quim fic fidcs , igitut illa in pattia non intcUiguntut , fed tancum

que fpci.

quia neque

creduncur.

nis, fcilicet

a6tus hic fic

,

f^trtum.

&

perfcdlus

;

igitur

&

& in pactia.

fidci,vc pacec in

Si

fecundo

modo non cft ponenda

patria ifta duplex virtus ibi erit

Dei

,

,

,

quia

non

in

eft neceftaria,

ineuidentia obiefti bcatitndi-

propterquod ponitur

fides hic;

Iccm , quod maneat fpes. Ex eodem defiderio habitu aliquid cendit in finem cum diftac ,

nequcerit eius abfentia.proptcr quod fpes po-

pr«fcns:cum igitur ex defidercmus bonum diuinum , cijm

quiafunt pcrfe(5biones fupplentes impcrfeftionesinnobis,ad habilicandum potentiamad obie6lum,qux non poceft femper manere ibi in adu elicico. Charitas aucem non euacuabicur,quia

&

quiefcic in eo

habitu fpci eft

ibj.&adusxquc

aliquis etit beatus in via,

titudo hic Tertium.

&

fit

patria,fipes, ^«<e videtur,non eftfpes.

alius habitus tentionis

crgo,&c. StiUndum,

cum

IHMyper patientiam expeclamw.

lx.$nTridtnt,c»f.x,

I.

,

VndcRom. 8.

eft ibi.

67. »rt.6.

abfens

,

,

ciim

eft

csidem quiefcimus in eo pet

ipntjonis cumcftpracfcnsjigitut

aaum

codcm habitu

nitur a^ualiter

;

idc6 enim funi nic necefniria,

eius

frfjibilitiu

QusEftio Vnica. mnner ad a£Vum ,& quodammo-

eius indinatio

do

ciufdcm raaonis pofita differentiaex par«

cft

& tunc.

te obicd' charnat is luinc,

modo

_ .-

chnri

impcrfcdtus dc ratione (ua,ncc natus

eflet

commu-

Bx

M"S

his fcqaitilr alia diffcrentia in aftu chari-

^'Jod fciliccc adliis eius nunc

>

remil-

clt

quamerit tunc ,quiaquan'6ob:c^um di-

Ciot

|igibilcdiftin6tiij$,&pia:lcntalius apprchendi-

tur

,

,

tanto adus

ptrfeftior

eft

,

&

intenfior

;

variat

:

bene c(Te m fe nppiehinfum abftradiuc , eodem volo boMiiraappichcnriun nudc,& iutuuiuc, & eodem ,quo volo remifsc , eodem volo intens . Vndc charitas inclinat ad idem qnocunqiie modo oftcnfum , & difFcrentia oftenfionis noi' di-

Vnde

ftinguit habitum. tatis

quia ad adtimi voinn-

perfcdtnm concurrit volunias, vt vnacau-

fa partialis,& habicuscharita(is

moralitcr

«quc

,

&

meriroric

,

vt

bonus

tli

ideo manenf» habitn

,

perfe(3:o potcft eiTc aftus perfe(fli'or

,

vcl

minijs pcrfcftus cx alia,& alia rationc oftcnfionis obicdti

,

fcilicet vt prscfentix cius

,

vel ab-

Manifcftum cftenim quod idem habitus «quc perfedus cum poteniia asqualiter fe habentc in fe tanto pcrfediiis inclinat inbonum aliquod , ad quod ordinatur , quanto diftindlius, fub propria ratione videfuri& fimiliter quanto iplum eft magis przfens in propria , & a^uali ientix.

Sed contr^ , fi voluntas , vt appetit fummum honcftum per charitatem , pollit per eundem habifum tendere in ipfum , vt pra:fens, & vt ab,

&

,

intuitiuc

:

igitur

eadem

fummum commodum

vt appetic

adtum tentionis

impeifedum

,

ra-

ex fpe

habendo abfens habendo modum

& vt

defidcri)

hahere adlum circa

vt przfcns

ficut

,

bonum

&

charitas poteft

iuftum przfens ,

&

abfens.

Dicendum quod non poncre huiufmodi turalibus

eadem

vnum

videtur inconucniens

& in na-

habicum:ficut

virtute tendit aliquid in tcrmi-

"""^ naturaliter

,

& quiefcit in

eo.

Tamen

quia

hunchabitum cuacuari, non autem chariratem ideo dicendum quod ficut fides

IX Scriftur» Scriptura ponit hMbttur.

:

&

perfcdtc

non fupplet

fed ibi

quia

,

Trinitaiem,

intelligere

quia ibi cric manifcfta

,

vifio.

Ad

aliud,obiedlum,vccognitum,eft caufavo- ^ cau/a,& quando eft pra:-

fens vifum in patticulari perfc£tiiis agit

,

quam

ali^s.

Vnde

habitus,non tamen

licct arqnalis fit

a:qualis adtus:quia cft partialis caufa

totacaiifa adtus

,

fed cunf potentia,

quod imperfedlius

praefcns cft hic

&

,

&

non

obiedto,

quam

,

in

patria.

idem formaliter,erit , &c. Refpondeo. Prima confcquentia non valct. Idem cnim obicdtum eft refpcdtu adluum diucrforum fpecie&gcncre.

Contri,cum obiedtum

fit

Conira,fi beatitudo cft k charitate,aliqui$ beatus hic , impcrfedtc tamen:quia adtus charitaris ,& diledlionis funteiufdcm rationis hic eft

& ibi. Si vcro

non

eiufdem racionis

fit

5

igicur cua-

& cogni tio abftradtiua relpedtu Dei

quia beatirudo non

quem

amabilc. Et ideo fintU

ifta:

omni

ratione

difFerentia;

non faciunc diuerfitatem

,

pr£pntu

qua

gradu,

tali

&

cognitnm vifum & obicdtum non eft natum factre ita intenfum adtum abfcns , ficut quando eft ,

:

pijefens.

Ad

tertium , dicendiim quod aliqua funt crc-

modo eft de fobftantia beatitudinis,nec aliquo modo ad cam pertinens, dita

,

quorum

vifionullo

de rtbus gcftis,& ipforum fidespoteft manere in beatitudine, quia in nuUo derogat ftatui illorum , fed nunquam aliter code regnofcuntur. Aliqua vcro funt credita , busgeftis,qnar«m cognitio apcrta pertinet ad ficut funi hiftori*

,

non

variatus ^ parte fui eft natas habere adtum petfedtiorcmcirca cbiciflum , vt przfcns fumma

qoam

Seti oper.

circa fpcculariter prefcns.

Tom.

X

I.

*'" ?««
'"^*'

ftatum beatitudinis, ficut illa, qua> refpiciunt per illam fimpliciter cuacuabi-

Deum infe,& tur fides

,

quia derogat ftatui

funt gefta& credita

tio,

&

rcfpicit

Alia vcro cognitic ali-

illi.

nuncquorum

beatitudinem

,

ficuc

Incarna-

Chrifti PaflSo, &c. quaccunc vidcbundidtis in

corpore qoac-

ftionis.

DISTINCT. XXXII. Q^^STIO V

NICA.

Dc diledione Dei.

& ab~

in charitatc fe-

8. ^*^'' mantt

&

eft

cundiim fe. Ad rationem primam , quod imperfcdtio accidit charitati fecundijm fe ,quia idem habitus

prcfentialitate,

in

nifi

eft

poteft caufarc obiedtum

&

in fc fub

7,

& idem adtus fpfcic; igitur beatus hic

turinVerbo. Ad vltimum patet ex

nnm amandum

ficun'

litionis, f^d cft parcialis

quam refpicit ipfum habitus fidei, ab illa, fecundum qnam eft obicdlum vifionis & fpes per fe refpicit fumraurri bonum , vt confcrendum , vel

&

<j.

poteft

quo modo

vt abfcns, fecundiim quod eft obiedlum adlus cxpcdationis : ideo vtcrque habitus ex fe , eircntialiter refpicit obicdtum fpecificatum fecundiim rationem «mpctfcflam.fecundijm quam nonerit obicdtum alicuius aftus in parria. Sed cli.iritas nunc ficuc tiinc inclinac ad finnmum bo-

»rgum, frimum,

hic fupi>let impeifcdJjionem intellcdtus

inclinando in afrenfum refpicit ineuidens , idco eft alia ratio obicfti fpecialis , fecundiam

:

Ai

qua: eft huiufmodi,

,

cuacuabitur,&vifio dabitur. Dicitur autemeuacuari : quia eft alcerius rationis. Dico qu6d non,

commodum appctcndum,

r4f«>

fides

exiftentia.

arqualiter ex ratione habitus fe habcbit ad tale

*«"'"/*'/

Vnde

cuacur , ficuc

tione

Sfem ntn m»nert in

&

led ex drtcrminationc ad perfcdtum

,

non

ha-

&

fens abftra6fciue

.Re^caflf,

niori

impcrfet^utn.

fcd

codern habicum. Probatio enim h,ibitu, quo volo ahquid in fc,vt alicui

non

iftad

f

dinatus per fe ad obicttum.vc ableiis,vel fub alia ratione iinperfeda , eflet habitus cfientialuci

berc adtum citca obiedtum iab rationc

f»trU.

oUtili».

t.intijm or-

^ nobis,

apprehcnduniiir in vniuerlali

tattmvU^ •f

54«

autcm de ratione fua efiet, vt efTet

tunc amsrn in parfculari. Similiter modo abftradiuonuncaitingiiui obietlum eius,tuncnudcj&mtnitiuc. ^"

inter

Obicda cnim

Si

Vtmm

DeHJ

diligaf

otTJnia,

charitate

aqualiter ex

.<"

^

q«tfl ii.pertotiim. Alenf.i /«rf. j«//f.}i. mem.i.^ 3. D.Thom. hicqutft. i. art.t.. (^ 4 D- Bopaucnt trt.t. qt4t/t.i.& } Rich art.i.qutfti.DavirA.qutft.i.Atgtnt, j«*/f.i.»rr 4.Gabr. j«i/*-*.Pit i5iin.4rM.

2

Z

C RCA 1

^'^ ?**''-

Argument,

frimum.

gniti

non quia charitas cft habitus

rioabzterno ordinatur ad

for-

maliter perficiens voluntatemiigiptafupponit voluntatcm dc fe impcrfeftam. Voluntas autem diuina cft pctfedionis in-

fme charitatc,

finitaiigitur cft

& tamcn fcrtur in

funt diligibilia;ergonon

om-

opponitur charitati

ita

,

impcrfcaum. Dcus

,

quia

cft

quia

irafcitur pcccatoribus,

tar,&c. Itcm.qui diligit,diligcndo cligit;fed

;

igi-

non om-

num num

diligerc aliquid,eft vclle fibi

funt diligibilia

fed aliqua funt

;

ContrMqualiter liter diligit,

omnia;crgo «qua-

intelligit

quia ita pctfccaa

cft

voluntas

,

vt

fcdus

fi

,

, ita quod non cflct aftus fummc pcrnon extenderet fe ad omnia alia ob-

Et

patet

fic

primum

diligibile ab aeterno

gendi

cft

,

fcilicet

,

ad crcaturam

extra Deum

fccundiam quod habcc

,

vndc iternaliter lapis habct tjfe extraDeum,quod cft ejft poffibilc. Contra non cft efe poffibile , nifi ejft dimi;

nutum

& jllud tp non

,

proptcr aliquod

poteft eflc

nouum in Deo

diligit

omnia

Oxon,

,

probat

ihi,dift.

,

:

,

i

tjwfi.i.

.

,

in

&

Hum. lo. qmaiJU cenfifiit Dei

(juibtis

&fieut omnia intelligit, omnia dili-

{tjuia eius intelltSlio eft infinita) ita dUi^it

gihilia a6lu,alioquin

pugnat , fed ctnttr

,

ejfet

in potemia

ad ea,<jUod ei

dtligit pojfihilia inefticaciter,fiu

& ta quibHs trihmt vtrum

re-

compla-

clVe,effie^citer

,

de

om'

nium »m»' tor.

,

qu6d Dcus

diligit

refpcdum

realetn

Item

,

omnis perfc£lio

fimpliciter dicitur de volitiuum cft huiufmodi: Sed hoc voiitiuum eft in AGta rcfpe^u

formaliter

crgo, &:c.

;

eftc

;

tas,fiuc potentia

imperfcda;

^dus

vel difFercns

a6kum

;

prxfcns

eum ,

,

,

inquantijm prascedit

igitur

non

cft in

adum,

potcntia, cui

fimpliciter;nec diftans ab adu,

quia

fic

ellet

habet volitionem

omni

perfcdibilis pet

fummum bonum

igitur habeat

Similiter patet de

conuertibilem

cum

ente

,

ferfeSi»

qus fub difiundio-

& dicunt

fummi boni

volibili

,

quia

paffioncm

membrum quod

illud

,

fimpliciter; , dicit perfci^ionem volitiuufn,&non volitiuum,intelligibile non inteUigibile, antcquam dicitur infinitum,& eft perfcdtius

talceft

finitum

,

ifta funt communia finito & inficum non voliiiuumnon fit perfe(flio

quia

nito. Igitur

,

fimplicitcr, erit volitiuum pcrfc£tio;igiiur

Deus

poteft velleomnia.

II.

in

om-

Amor crtaturanon ti

appropriaiur

,

propritu Spirititi fanSii,fid

tft

ficuti

Vtrbo

IpeSiiu

,

Et

dtclaratiuum.

tjft

nulUperfind diuint eft imrinficM

aut necejfarim re-

ad creatHras.

huiufmodi amor 5non fit proprius alicui perfonx , quii huiuf- Amer mn efi froprius alimodi amor rcfpe(Stu obiedi fecundari) non im-

SEcund6 videndum, qu6d

euiftrfon*.

portat

tem

nifi rcfpe(f):um

tantiim racionis;nullus au-

refpe(Skus rationis eft alicui

maxime adcxtra turae.Quia

fi

eftet

,

propriuro Spiritui fan(9:o, (ftus

non

perfonx proprius

fccundum ejfe exiftcntix crcaproprium alicui perfonx, cftct

& ita*vcl Spiritus fan-

neceflario procederet

ncccflari6 aliquid aliud a

non potcft cflc magis vtrumque extrcmum

fe.

,

vel

Deus amaret

Prxterca , refpe(5ku$

ncctflarius

cxtremo , quia

praeexigit

fcd nihil aliud

:

Dco in quocunquc
nis potcntia fimplicitcr pctfe6la,qua: habet ali-

a

quidobicftum communc adxquatom , poteft in omneillud ,quodcontinctur fub communi ra-

go nullus refpc(f^us ad quodcunquc aliud a Deo in quocunque efti cft neceflarius fimpliciter:igi-

fubie(5li , alioqnin non cftct fimplicitcr pcrfeda. Poteft igitur haberc adlum circa omne

tur nec intrinfecus alicui diuina: perfonx.

non autcm refpc£lu alicuius diligibilis dc nouo, & cx temporc, ita qu6d nunc diligit aliqua , qux prius non diligebat;

tum

tione

bonum

*[i

fimpiieittr.

hoc ratione voluntatis. Proqus dicuntur de omni-

cuiufiibet obie(SI:i,&

&

&

fucccdit

£jfe vtlitiuS,

om-

xqualitas,& inaequalitas. Ratio primi eft , quia Deus cft formaliter involens ,quia omnis pcrfcdio fimtelligens , pliciter eft foi^maliccr in Dco fcdomnis volancft

nifi

quod poteft omnia cognohabendo aliqucrti nouum ad illud , quod cft extra

SCHOLIVM

Dlccndam cft primo

nia. Secund6,qu6d illa diledio eft amor, noneftproprium alicui pcrfonac,fed commune totiTrinitati. Tcrti6 ,qu6d liladilcftio cft vna refpcdu omnium diligibilium. Ex hoc etiam fequitur quqmodo poteft in dilcftionc Dci cllc

Jjius

,

iplam.

<JHO i.dift.^j,

t,

nouum

& fic Deus mu-

& diligere, non

perfc(5lionem fimplicitcr;illa

I.

<]uia efiimelligens

i. difi,i. qHeft.i.

funt ferfe^lones fimplieiter beatitudo

,

tarctur. Et idco dico

nc conucrtuntur cum cnte , t.x

qu6d amat omne

& quod hic refpeftus dili-

bus entibus,vc conuertibilia cum ente dicunc

SCHOLIVM volens

gnefcibile.

batio minorisjficut enim

intcllcdus.

Detu

In i.d.3^. qucft.i.

Dei cognitiov vel diledio cognofcibilis , vcl dinon ejjet inji. quodcft aliudab eilentia diuina , non nit»,fimnf$ faciat caulaliter ad pcrfeftionem cognitionis extendertt diuinae , vel diledionis ; tamcn confequitur dc md tmne tt»

Deo

omnia.

gic

Et idco ncccfladiligibile, quia

tjft

ligibilis,

non aequ«hicr dili-

gis diligibilia.qukm alia;crgo

Cinlri,

omnia fccunma-

diligit

Itcm , ordinate diligcns ,

dum qu6d

aliquod eft co-

dicit

in cognofcibilicate Dei,

Cognieio

fccre

igitur. iixtum.

tancum

,

bodiligeret,aEqualiter bo; igitur fi «qualucr faceret omnibus,cuius oppofiiura vidcmus:

Deum

Itcm,

,

fcd

,

licct

ejft

nes cligit;crgo,&c.

^intum,

in le

vt oltcnfum cft in primo libro *.

odium

punit vindi(aa,& ita eft appetitus vindidae gljf»rtum.

,

iefta.

niaatqualiterdiligit.

Item

efte

neccffitate

diligibilc pcrfcdiffimc.

Item,nonomnia

TirtiHtn.

quod non

a c A diftinftioncm j^. Qua:rj, ytrHm Deut diligat omnia x^uaUtertx charitttte ? Ex. vidcuir quod

in

tur

tur

ggfunJum.

cognito

I

,

omne

XXXII.

Lib.IlI Diftinaio

542

diligibile

,

quia nihil Dco conuenit ex temporc nifi q^uia importat refpedum ad rem>vt in aftuali cxiftenliacxtra, Amor gutem Dci refpicit rem,vtcft ,

Similiter eft

diccndum

cft

dc Verbo

,

notitia dcclaratiua crcarura:

declarare formaliter cft

commune omni

;

er-

6.

inquan,

fcilicet

pcrfona:

Dedarare nulli fer/int

frifrium, fid Vetbe aftfi

ficutadlualis intcllcdtio

meminit.fcd declarare

intelligit

,

&

quianon tantumpatcr vult,fecundum Augnft.

autcm formalitcr pertinct ad aftum

iutelligcntiac,& importat rcfpedtum rationis,«jui cft

frcfriatiu» d.i.q.x.

QuJEflio Vnica. eft

dcclarantfs ad declaiatum

&: ille eft appro-

,

priacus Vetbo, quia procedit pcr

modum notitia!

quia Patcr principiatiuc dc-

qu.indo

,

Vnomododicitutagcns

clarat, iicut affimilar.

modo forma fic impojttat refpe^lum duplicem. Primo modo folus Pater deaflimilare

alio

,

,

Vcrbo. Dicit enira Verbam relationem

clarat

originis

& relationcra

,

quac appropriatur

fibi

dcclarationis formalis,

cx vi produdionis fua

,

&

pro tanto dicitur Verbum nociiia declaratiua potius,qukm alia perfona & codem modo, quo adaliquideft dicendura de refpedlu appropria:

to Spiritui fanfto

,

cft

mum Monoi.

1

, ita quod mclms eft ipfum non ipfo , id quocunque incompoflibili fibi. Scd fi ciret aliquod tale proprium vni perfonae, eflet incompoflibilc altcti.Sc fic non cflet in ca perfedio

oppofito eft

tunc intclledlus paternus vilcfcerer, mouendi intclledum diuinum ad exprimendom Veibum, inquantijm cft cius,& fic infinitum. Nihilominus hoc fcquitur, fi omnia fimul cxprimat d.c mcmoria fua,inquanlumdiftindis refpedlibus ex naiura produdionis rcfpiccrentmemotiam , vteam confcquentia Itcm

ba

4. Perfeiiio fimplicittr melior tfi fiw

R*Uti»net nin dicunt ferfe-

lHonem finf flisiter.

ibi excipit relationes,

qnam ipfitm. Dico quod Anfclmus excludit telationes, quia non funt petfcdkioncs fimpliciter. Vnde oftendit ibi apertc quod relatio non eft perfcdio fimplicitcr , quia fccundum cum pcrfedlio

Ideodicendum quod nec inVerbo,nec notionali, qui eft Spiritus fandus, eft po-

nere aliqucm refpedtum proprium. Qiialiter autem Verbo videt Patcr,& non artc, vide dift. 32. quasft.i.ptimi Oxonicnfis.

S

Do£l.fitpradifi.i^.^ i.d.^i.

dicunt , quod ciiligere eft proprium fando , non propter iftud , fed quia oftendit affedioncm remotam , qua dicitur

modo

Spiritui

dum

vi produ, ficut Filius cx dionis habct refpei^um declarantis ad declaratum vnde Pater dicit Veibo , non autem artc, nec aliquo alio. Vnde in Spiritu fan6lo,& in Filio cft telatio rationis confcqucns origincm

dlum ab adlu

neccirari6.

retur.

fic

produdlionis perfo-

vi

&

nx

pcr conproptiar, ncccflatio conuenit fibi, fcquens Spiritui fandlo neceflarius erit amor creatur«:igitur impoflibilceft Spiritum fandtum

non

eflV,& creaturam

diligi

,

& ita neceflario di-

cam.

ligit

Ufidtm e^n* pidem

dus

,

lapidcm

priiim,fic crit ad

,

vt eft in

vt pro-

memoria pa-

produdum

in

efie

agnito?Si primo modo, iftarelatio eritrealis, quia rcI.itio originis inter realircr diftindla eft rcalis. Si autcm ponis lapidem in mcmoria.vt facit .id^gignitionem Vcrbi , Verbum erit lapidis ficut cflentix.Er

,


non

clfentia

prxterea

cum lapis.pcr tcS^vt

ibi

intelligibili diftindus abciTentiadiuifit

formalitcr infinitus

non

,

vt

inmcmoria,

includic ipfum per identitatcm. Si

etiam exprimitur virtute produftionis realis, confequitur realcm originationem refpeAus fundatns fuper lapidem.vc expreflus, & fundatus fuperlapidemin memoria,&fic fimul cum effcntia in memoria cflct ratio cxprimcndi VcrScoti oper.

Tom. XI.

propofitura,

eft

10.

diligcndi omnia, eft ratio diligibi-

omnia quocunquc tamcn vnutn obic-

ratio diligendi

diligibilia funt. Eft

primum , & neccirarium , alind contingens , quod nullo modo caufat aftum diftin-

vnum

perfcftifllimo

intelligeret

,

,

&

Nam fi

primo.

vcl vellet adlu

vno

,

&

aliud

refpiciendo ea ficut obiedla principalia, vilefceret eius intelle
alio fic

,

cius ab extrinfcco aliquo eflcntialitcr perfice-

Ex quo quarto concIuditur,quod

ifte

adlus

clicitns cft cx charitatc.fcilicet habitu vno. Sicut

enim

tatio potentia:

non

dicit

imperfcdlioncm

formaIiter,nec ratio a£lus,vt dependet a potentia dicit impcrfcdionem,fic licet potentia plus poffet

cum habitu,quJim

pcr fc,&

fic

faciliori

impcrfeftionem in potentia

idem habitui

realiter

ifte

rcrna, aut in intelligentia fua

na

&

habitus charitatis

PMtris.

cftin

,

queranon habct Patcr,nec Spiritusfan,

quod

in

confcquitur ex vi produdlionis

,

fi

Vetbum ad la-

,

Deo cft vnus adlus quia eft vnum obieftum , quod

dicit

Iicm,ifte rcfpe£kus,quem habet

RelpeBiit »d

his patet tertium

tatio, 8c arguitur fccun-

Quod conuenit ex

:

tx pdrte

quoad ordinem velendi. Primo vult Deutfi. Stcnndo^ropinquiorafihi, nempe eleSios.Ttrtio,henagrati
ficut aliqui

Contra hoc cft prima

,

tranfit,vel volitorum ipfis,vel

litatis fui

fi

III.

vnm aEltu diUSlionis omnium

quidtaleeflet proptium vni pcrfonz,cflet inNec valet dicere aliter, alteri.

Vnde

:

memori»

efi

M

V

I

fita tqHalis,fid imujualis rtfpeiln obitEiorHm/Hper cjut

compoflSbile

ej/e.

diligcrc creaturam

in

C H O L

EXquod

omni

ver-

amorc

ali-

fimplicitcr eft mclius in

do

& fic eflent tot

,

notitiacuiuflibetex-

eflct

prefla.

In Deo

Dices,quGd Anfelmus

vt non ipfitm in alitjno meliMfit

diuinA

quot rcfpe6tus,&

,

,

dicens, ^Hi4 ^wd^Htd efiprattr rtUtiua , aut t*le efi vt ipfitm omnine meliMfit , <judm non ipfitm , aut imU S*lMli».

:

intelligibili diftindlo

effe

fimpliciter.

OhitHh.

Verbum

quialapis cflet ratio

in

priatustantum. Itcm.nulla perfcaio fimpliciter poteft eftc propria alicui perfonx , quia fecundum Anfel-

,

iapidis.

Vnde

volita.

memoria paterna, & non cxtra, ficut alicft in mca fi Pater cxptimeret adtualem

notitiameius,verceflctcognitio,&vcrc

ptopt ius, fcd appro-

quo ad omnia

nullus tefpedlas rationis

funt

Item,pofito, pcr impofllbile, quod folum eflct lapis in

proptius Patri

qus

,

in roemoria Patns.

gcnits. Eft tamcn coinmiinis tribus, accipicndo fortnaliter , fedaccipicndo piincipiatiuc poteft cftc

S43

bum, quia Veibum producitur de his

eft

non

eft

,

cfle

imperfedlionis. Sic

formaliter chatiras,

adlus vnus eft ab illo habicu vno,

Deus eft. Ex quibus quint^

modo

tamen

&

& tunc

vno ob-

iedlo,qui

patet

non efle inzqualitatcm N«»

ex patte diledionis fuae,vtconfidefatnr in fe.vcl in ordine ad fuura principium , fed cantiam vt in

in'

efl

tqunliiMi di' leSionit

ex

f»Tt» Dei

itt

non tantum quiailla volita funt , vcl inatqualia bona funt cisvolita ,fed etiam fccundiam quendam ordincm tranfitfuper illa. Vultenim Deusex cha-

ordine ad volita

,

fupcr qua: tranfit,

ritate primo bene eflc fibi,tanquani fini omnium. Secundo.vult alium velle fibi bonum eire.

In ifto inftanti potcft poni pracdeftinatio. Ex co- Primum v»dem enim h.ibitu poteft vclle mihi omni.T neccf- litum *d eX' faria

ad diligendum fc,& cx confequenti illa effime.Nam poft volitione finis,primum im-

ccrein

njediaiiflimc volitum vidctur iIlud,quod propinquiflimc Zz 2

tra

fleria

eleSterum.

Lib. 1 1 1. Diftinaio

544

qaidime ad fincm ordinatur in omni rationaideo iUud , per quod ad finem bili volantatc ,

&

DISTINCT. XXXIII.

deuenitur immediatius;& tcrtio omnia qoocun(ic poft przdcque modo ad hsc neccdaria ;

&

&

pofijpiritu*-

coUatio gratia: , alioram fupernatutalium.quibus immediaceattingimus finem,

lU

g^pofteaiftc

,

,-«. tmm

Dcinde

.

vlitus r.r,ei,:.

cft

quasrunt propter

finfil/h

quod prius,

libiK,

mundus

Dc virtutibus

hommem

,

Iicut

Vtrum

propter illud,

yirtutes morales fint

& immcdiatius cft volitum in ordine

Imtate &^.

qutfi.x. Maior.

mo

Ad primum

<#i »rgum.

frimum.

Quor^do

to-

ntndi^ chnri-

m

in D*«.

,

patet

quod habitus

aliquid dicit

traa.

j.

tom. ttntrt'

R c A diftin£tionem jj. QusBritai, ytrHm vinutet morales fintin

voluntate, vt infiihieilo

.?

Qu6d non,

pcr

Philofophum primo Eihico-

rum

,

animae

,

di

non

igitur,&c.

formaliter infinitum

,

includit aliud per

Ad

aliud

,

niente

Ad

etfi

non omnia fint

fibi

,

&

alteri illa

bona, tamen conue-

eis.

tcrtium

tur,(ei

tamen

:

fcrmo cft, Detu ira/civoluntate,& poteft cflc in

figuratiuus

ira cft in

nobisordinatus a^us voluntatis propterveram paruipenfioncm, cft tamen appetitus vindiAa:, qua! figura nifi

eft

Metonymia. Tamen

appetifus fenfibilis.quianon

fanguinis circa cor

6kim le

illi ,

qui verc

punirc

eft irafci.

Vnde

Commentator qu6d

dicit

»n eo

eft

voluntas, fcd appetitus fenfitiuus:

Item , j EthicerHm , CAp.^. ponil Philofophus SeeunJum, prndentiam, fortitudinem , temperantiam in appetitu fenfitiuo , qua: funt prccipuz de decem virtutibns moralibus fi ergo voluntas eflet proprium ^ubiedlum moraliam,hoc non eflct vcrum, quia voluntas pcrfedibilis eft nobiliori petfe.

dicendum qu6d

qua quis vult

Aitirtlitm,

Vbi

irrationali.

:

ira

cft nifi

non

eft

accenfio

ide6 tantum appetit vindi-

eum vilipendebat vnde velAmorautcmexdudit odium. ,

Deusodirct aliqucm, annihilaret ipfum: fed Deus.cui irafcitor, vult cfle , ciam vult punire illaro paruipenfionem , tamcn naturam diligit illorum,quibas irafcitur, quia fi odirct cos , ftatim noncflent. Ad aliud eligere Dei eft pnracceptare iftos ilfi

;

^'^'^ prxacccptatio eft fuppofito gradu

omnium.

Vndeeligere iftum.cft pra:acceptareiftumad

ali-

&

:

(Skione fibi propria. Itera, i.Politic, cap.^. dicit

qu6d anima domi-

:

dominatiuo, LatiHcIoqucndo. Sumitur quod appetitus ille poteft moueri contra imperium rationis ergo vt facilitcr & dclc«5labiliter fecimdum didam rationem redc faciat, tico,vel

ex hoc,

,

:

neceire eft ponerein eo habitus,vel virtute$,qoi-

bus faciliter obediat rationi

,

&

voluntas

illo

ficutinftrumento vtatur.

&

fortitudo perficiuntira- S^trtum. Itcm, teraperantia, fcibilem,& concupifcibilem , ficut patetcx adlibus corum:iftanon funt in voluntate, fed in appctitu fenfitiuo , quia iftx conditiones accidentales obie6ti , quasrefpiciunt,fciIicetbonum

arduum ,&

dele(^abile ,per fe

non diftinguunt

ter perficere illam

ina;qualia.

mos, quia vna eftcircabonum,aIiacirca verum:

,

:

non omnia xqualitcr, id cft, non ad ;equalia diligit , tamen ex aequali afFedu poteft maius, & minus bonum diligi:hacc poteft homo, tura hoc tamen, quod Deus cx aequali adu diiigit.non tamen arqualiterbcnc facit , quia diligialiud,

bileeft cxcrinfecum.

^eftium.

natur appctitui infcriori principatu politico, vel ciuili fcd dominatur corporiprincipatu defpo-

quod bonum fupernaturale, & fic Deus non diligit omnia aequalitcr , fed ad bonum fibi competens. Vnde non fcquicur asqualiter diligir ergo jcqualitcr bene facit. Quia licct aftus diligendi fit in fe vnus,tamen cefpicit extrinfcca, qu« funt

Ad

/"'*'""•

mora-

cunn

irt

Argumtnt.

cap.vlt. qui dicit intelledua-

les virtutes eflc in parte rationali

potentia,inquafundaturjquodlibet enim eorutn fit

i.

I

quod cft medium intcr phantafticam, , rationalem ,debent poni virtutes:huiufmo-

funt ex charitate diligenda diledlionc

mm.

j.

omnes tcnent cain

&

diligibilia ex charitate,& amoreconcupifcentia?,

ifU4r.

Alm. hic (^

i.

Radam

^®^ P°"' charitas in voluntate diuina \ non tanab adlu , ad quem ordinatur , ve! a

quam diftans

fitun-

««""'*

&

%-j. <]ui

vide

les

dHtp,

Ad

di^.

petfedionis.fcilicet firmiter,&facilitcr, &ficpo-

identitatem.

Jd

1. 1.

Them.

uer. l;. art. t.

lendum. It.

j«. quifi.t.


mor. tap. 6. Si(<\ Scoto eontra D.

Quia non tranomnia obicfta vniformiter , quia privult fe , fccundo vult vcUe fe , & tervdlt omnia homini neccifaria ad hoc vo-

rio

&

hic qutfi.x, art.^. D.BonaucDt. 9"*fi.\6. *rt.4. art.i qutll.i.R.ich.art.1 .^udfi i. Datiad.ju*fi.i. Gabr.

vt tranfit in obic(Sa.

,

m yo-

.
Alcnf.j^. q.i9m.i.mrt.4.(ifqu*fi.jt.m.i. D.Thom.i.t.

in

fit

moralibus.

fcnfibilis,&alia vifibilia,

ad comuncm iinem omnium,& ficut illud, quod propinquius fini vltimo dicitur finiseius,quod remotius ab eo. In omnibus tamen his gradibus , vnus eft adus , qui eft diligere omnia inxqualiter,non abfolutc , fed vt tranfitinobieda ; non quidem xqualiter , fed fecundum qu6d aliqua immediatius ordinantur adfinem, idco non aequaliter diligit omnia,Ioquendo de a6lu

Vnica.

Qj^iESTio

{hnatiouera. 1

XXXIII.

obiedtum eius igitur nec potentias in voluntate.fedin fenfitiuofunt diftinfta proptet or*,

gana.

Item, vircutes Theologicat vidcntur fofiicienparcem animae , qua defini-

§ii»i»tum,

igitur,&c.

Dices , verom eft circa verum primum ,& bov!timum,circa quod perficitur circa princi-

j.

num

pium,&

circa conclufionemiigifjr virtutcs,

qu«

volunprimum verum,

fufficiunt ad perficiendum intellc
tatem circa primum

non

bonum

,

&

fufficient refpeftu aliorum.

Contra

1,

Ethicorum,cap.6. Firttu efi habitm Aitfftf.

ele£liuus:c\eSt'\o

aucem

eft

appetitus confiliatiuus,

autconfilium ;appetitiuus faltemeftappetitiuus cum rarione:igitut prasfopponit rationem^igitur cft

voluntatis.

Irem,

Qu^flio Vnica. Item , virtates funt maxima bona , fccundum Ariftotelcm primo Rhctor,c4p. 9. Simiiiicreft bonum lioncftum , & dccretum contra bonum

& dcleftabile, & idco maxima bona fccun-

vtile,

dum Ariftotelem funcrccundum id ,in quo excequia cendic in honeftum , vc dit homo brutum ,

diftinguitur a brutis Ethicori4m,cap.

1 .

ficut arguit

Homo cum lic felix

Item ,bonum huiufmodi inpoteftace noftra

eft

Philofophus ,

i.

felicitas eft

diftinguicur ab aliis.

quo

in eo,

,

Icem tprimo

eft

laudabilepgicur

ergo in voiuntate.

:

Pelitic .cap. vlt. dicic

Philofophas

neceiTe eft in principante poncre virtucem,

quod

bono principe

vt in

,

ficut in fubicdlo

,

vc leOcc

&

hoc applicac ad parcem fupecfo* rcm,& inferiotero in anima noftra.

fubiiciacur

,

Sententia D.

Them*

,

modo

virtutes moralei nuHo

primo ex Philojbpho oilendendo hanc ejfe contra mentem eiut ; ex y/ughfHno vartfS locii. Duciturprima ra-

D. Thoma ad oppofnum

,

lati ofiendendo iptodvo-

luntat nen determinatur necejfarih difjieuUatibutt egere virtute

,

non

cft eftencialiccr

5ia

ad honum ^fedcum

vt re6ie determinetur.

). d.

lib.

Dlcitar quod funt tantum in appecicufeniiciuo,& qa6d nufquam ponit Philofophus eas in voluncace

jt.art.i.q.4.

^gid.quodl.

kiufticia

,

,

vbi loquicut de vircutibus

& fubiedlis earum

j

voluncace, fed cancum iuftitia

4.q.i8.

aliis

nullamoralis eftin j. Ethiconm, cap.t.

VideD.Tfco, Pacet ex definicione. II. q. fo.ut. Icem , vircus eft habtcus decerminacs potenciaB refpetftu opcracionis

,

& ide6 in potcncia, quz de

frimm ratit fe decerminacur ad aliquid,non ponitur habicus. D. Tktmt, Volunras de fecft deierminata ad bonum, quia

omnis pocentiadetcrminatur adobicAum

Primum

igitur

€tam ergo :

fimplicitcr.

bonum

priiis.determinatur dc fc ad obieftum

bonum vt nunc camen fibi bonum fimplicitcr de

in

fuuro.

iimplicircr cfteiusobie-

Quamuis autemnon

,

,

fi

poceft tendere

intcllcftus oftendit

, fe deccrminacur ad ilprudcncia in inccllcdo , de fc detcrminacur voluntas ad bonum fimplicitcr.quantum eft ex parte fui igitDr voluntas de fe dccer-

lud

;

ide6

fi

eft

:

minaca

cft i

ratione oftcndcnce.

Item, ex libertace eius,vc voluntas eft.non requiricuc in eo vircus, auc habitus ad determinan-

4. Steund».

fe. Nam in naagence noneft vircus ,quiain adluprimo efta(^us fecundusdeterminace ,& agens libcrum

M«r»l*f !n Probacio. In primo Echicorum Philofophus vtluntati fi' quzrens de fubie^o vircucum fcparac vcgccaticundkm Bhi' uam ,& fenfitiuam , quz coromunia funt nobis, Itfpfh. & brucis:& dicit quod operatiua rationero ha-

bentis diftinguitur in rationale proprie

fc

decerminatur adaftionetn fuara,ficuc agens

& in aii-

camen i racionc,fcd perfuafibileira-

perfuafibile

tione

eft

Icein

voluntas.

voluncas non concinetur fub altero

fi

,

non cft fubicdum alicuius virquod eft concra eum , quia iufticia eftin voluncacc. Vnde de rationali zquiuocacur , quia prim6,& per fe, dicicur rationalc vc mcns,ptoat includic omnia , quibus differimus a brucis,alicei: ,

modo per fc, fed per parcicipacionem , inquancijm perfuafibilis, itracione caroen; nec eft racio in fc,ncc racioncm includcns , vt parcem

nullo

fui

:

& ifte appecicns

non aucem

fenfibilis dicicur racionalis,

per eiTenciaro

,

fed per parcicipacio-

diuidicur contra rocre naturalcquia nec

habet rationem , nec eft nacum obcdire racioni: ficut aliquando accipitur irrationale pro oroni eo,

quod non obedibile

,

eft racionale de fe ; & fic potcft dici aliquando pro appctitu fenficiuo , ali-

quandopro merc

Ad idem cap.

I

.

nacurali.

funt audloricaccs Philofophi i.Pol. €.

SicutfitbSti habent virtutem conuenieniemfir

bi in obediendo

conue, fic principes habent virtutem

nientemfibi in prineipando, lior.

&

ifia virttu

Itcm,9. Mecaphyficz, cap.

1.

de Ciuicace Dei,

i

j.

4. dicic, alia effe

malevti:

Ecclcf.

1

5.

15. yirtutes fitnt tjjuidam

amores boni honefti,}\\ii\i(moA\

Itcm epiftoia

efiprincipa-

func ctiam Sf

Morib

authoricaces Auguftini, vna de altera

vlc.

amor

cft

ad Marcellin. Iccra

volunigcisu

lib.

S^.qq q.

maxima bona,vt tjuibut non conuenit

vtfiint virtutes.lzem U\i.So\\\o({.PerfcS4

virtutefianimi ratio perueniens adfinem. Icera, Magifter negat adlus

,

qui func in pacria

potcnciarum fcnfitiuarum, & adducic ad propoficum audloritatem Auguftini. effe

Item.pet

,

ne fed voluntas,vr libera,fi agcrec ex inclinacione vircuris , agerer per modum nacurx fecundum Ariftotclcm reqniricur ergo , &c, :

:

Item, vbi pafliones fanr,ibi moderaciua paflionum jcuiufmodi func vircutes,debenc poni fcd :

flMint».

pafliones func in appctitu fcnficiuo:igirur, &c, Icem, vbi extrcma,ibi medium, paflSonesfunt

5-

exrrema , vittuces auccm in medio. Similicer adducitur illud i. Politic. cap. 9. dc doroinatiuo

ImpMgnttur principacu,& ciuili.

Oppofitum

KetirfMtt arg. fnferit-

eadcm roedia contrariz fencenciz Nam omnis potentiade ad cacionem , & pocens non xcQik

ifta

poteft argui oppofitum.

,

voluncas

eft

huiufmodi ,alioquin efletdenatura

fuaimpeccabilis, :

,

D.

,

quid bene obedibile racioni.vcl perfuafibile a racione:igiturvlcra brucum eft in homine aliquo modo irracionabile, id eft, non habens racioncm,

agcre , neceflario , vc rcdle agac fiue vc detecminecur ad rede agcndum , indigcc aliquo habicu:

Icem hoc idem probo fic Licec quando funt duz canfz agences parciales,non fic inconueniens qu6d oppoficis modis in vna fic nacuralicas & in in alia libercas adcundema^uro caroenidem agens non agic oppoficis modis in eadem adtio-

ihtm».

bo-

eft

fe cerrainaca

;

tfini»

incelle&us:qu^ tamen

tnrali

nacuralc ad fuam.

^luarta.

incclledtiuus,

duro, ficut nec in detecminato cx

ex

Ttrtis,

appecicus

homo.

nus, vt

nem. £c Opin.D.Th.

intclligituc

quia per irrationaiem incelligic voIuncacero,que

tatis,

I.

in volumate ,/uadetMr/ex rationibut. Refutatur

tio

quod

pcr

545

vbi cationali attribait virtutes morales,

,

iftoruro, voluncas

SCHOLIVM effe

corum

dicit fiiti&oxcles

iti

fmeprimi Ethi-

Dices quod oftenfo

fibi

aliquo bonocircafi-

nem vlcimum, veleciam iudicacoaratione,non poceft voluncaserrare,

7' VilStM.qmia indijfertns

Dico quod hoc eft falfuro,qnia hoc pofico,fcilicec qu6d fic aliquid indicatii \ ratione, non exin-

egii virtMte.

dc ncceflario determinacur ad volcndii illud.Nara fi fic,' neccflario proccderec aliqiiis error , vcl obnubilatio rationis. Scd non poteft voluncas appeccre nififccundum iudicium rationis,& tunc oporcerec

eam ad

iudicacuro

inclinari,

fic

& pcr

confeqnens dcfc(Sus eiusefTcc
&

quia fine habicu potcft habcri

,

Zz

quia 5

eft

agendo iufta

niindmm.

Lib. 1

546 jufta

aliquls liiftus 6.

fit

facilitanJam

,&

Ethicorum ; fcd ad eam

habilitandam

vcdcle£labilitec

rel="nofollow">

appacens, quia nulla potcntia poteft vltra

Dico crgo quod voluntas, vc determinata, eligit rede lccundum rc£tum iudicium prudcntJ£, cum non ftatim xque faciliter , & deleftabiliter cligat , non cft determinata ex fe ad facilitcr, & delcclabiliter eligcndum aflum fuumialio-

oppodtum

ratio oftcndcrct

fi

facerct faciliter

,

ftatim asquc

,

& deledabilitcr eligerc & ,

asquc dcledabiliter

vtrumque oppoHtum

fic

faccret

fecundum folam oftenfioncm rationisrfed hoc •ftfalfum

obiedtum

commune

fe cxtenderc adajquatum.

fibi

AIiomodoaccipitur^«w«w>y/wj»/;V//fr,vt diftin- Bonum

opcretur.

quin

XXXIII.

Diftinaio

1 1.

igicur faltcm vt voluntas delcilabili-

;

moueatur in obieftum fuum, eligendo adum fuum, opottet poncre huiufmodi virtutcs in vg-

ter

bonum

guitur contra

vt

nunc

,

(ioe fingulariier:

&ficbcnceft voluntas adbonum terminata,quiarcfpicit

bonum

fi>n

plicicer,

du'

fticittr fHtni'

finipliciter dc-

tur.

in vniucrfali,ficut

apprchenfiua vcrum in vniuetfali. £t quia primo modo voluntasnon dctcrminatcrclpicii bonum fimpIiciter,quod eftfccundum rcdlam rationcm : ideo ncccirarid indiget aliquo dctcrminante intra fe:quia ratio,vt oftenvis

fum

eft

non

,

fufficientcr detcrminat

, nec c^nconditioncs in aftu volunpoftent fibi incirc , habitu virtutis

fat aliquas petfedtas

qux

tatis

,

non

inexiftentc.

luntate.

Dices qu^d nunc delcdlabilitec mouetur in

obicdum bonum

,

motio

fcd illa

Contra, Auguftinus fuper illud Pfalm.y. ScrU' fanscorda,(iich quodbona deledatio tantum cft

moueri

Nec

,

pro nunc

;

fibi

quia

fic

fi

efle conconucnitali-

vitiofum

efte

virtuo-

quiadeleftabilitcr agit a£lum habitus vir-

,

tuofi, 6c quia poteft per

num

fic

quia racio didat

qucm habentem habiium fum

qu6d

valet aliter diccre,

cft dele(5kabile

ueniens

dodrinam

reduci ad bo-

rationem de bono oppofito elicicndo a6bus contrarios ha{bitui priori , qui non totalitereft abIatus,quo sd facilitatem & dcleif^ationem in opcre neque primus,aut fccundusadlusbonus cftec ftatimdeledlabiliter, facilitec elicitus , quia contrarium eft verum , nam adhuc vittofus eflct magis dcleigitur ftatim concludit fibi per

;

,

&

Aabilis

& facilis. Cum

,

tcr,

fit

habitus

vt patet i. Ethic. cap. G.

,

& dcleftabiliteroperandum

conuenit

,

ei

ex

hoc quod habitus potcrit gcnerari /n vbluntare ex adibus fecundum reftam rationcm frequcn,

tatls.

Irem,

licct ratio

inprimo adu determinctur

ad determinandum, follicitando in agibilibus,ita

quod magis

neccfiari6

,

& dctcrminatc tendit ex

ratione ad debitc agendum.vt

ex aftibus

fic

ifti

ponunt; tamen

follicitando frcquentatis gcncratur

habitus fcientia: operatiuz fineprudentia :ergo

eadem rationc voluntas non abfolutc dctctminata vt ponunt cam cx iudicio rationis,cum ,

non

fumme determinata ad vnam partem,quia tunc non efTet libera,nec eft magis detetminata, quim intelleftus ad diftandum crgo poteft fit

;

ex frequentia ai^uum fuorum aliquem habitum /jbi

9Viriutit

gcnerarc.

Icem, cx quM-

UfitHlftjfl-

tM.

aftus

,

Philofopho patet quod proprius

quem ordinatur

ad

virtus

,

bitus dcfinitur peraftus proprios

eft ele(Slio. ,

adiis volnntatis, quiacft a(5tus ipfius

cft

appetitus confequens dclibcrationem

voluntas f.ttSio

Ha-

& virtlis dici-

tur habitus clediuus, ex i.Ethic.cap. z.Electio

autcm

aUut

:

,

qua: eft

igitur virtuseft in voluntate,in quaeft

aftus cius, quas cft cleftio.Nam AchenofimpUciter,

veluntatit

fejuens delibtr»ti*nem.

ad quod determinatuc voluntas , ^equiuocat ; acgumentum contrarium ., quia bonum fimplicitcr,vel accipiturvc diftinguituc contra bonum

apparcns

bonum

,

& fic non

cft

voluntas determinata ad

fimpliciter pro ftatu viae,quiafic efiet na-

turaliter confirmata in

bono.

primam obicftum cius adacquatum cftct boniim verum,fic non pofliet fc cxtendecc ad bonun> Si

V

M

IL

ideo

net,ijuia libera eji ad reSi,vtl non reUofe determinandum, c^ cau/k naturales, ^uia carent hac lihertate,vir-

tute non egent. Tertia ratio

charitatem

euufi valet,concludit , nec

nec fpem ponendas

,

effe

in voluntate

,

tjuia

omnis hahittti incllnatper medurH natur£,tamen earum aSlu*

erum tiheri

ratione caufa principaluji efi lihera.

Qiuarta etiam ratio tefunt pafftones,

eH ad oppiifitum., tjuia in volunta-

& ipfa conuenientius moderatur paf-

fiones appetitm, ^uodoptimf explicatur,

Slmiiiter autem (x medio

malO. quia voiuntas Adarguin.x, dctetminationcm aftus in pote- D. Thtmtt. alterius rationis

Nam

gis concludit oppofitum.

habct adlum ftate fua

num,

:

,

&

ideo poteft

fc liberc

malum,

rc6tc,vcl

vcl ad

dctcrminare ad bo- Agitn nntur»le ad vtiS non rcdle. Idco intitittittti

fccundum rationem redam cx propria & hoc ad facili-

elediiuus

ratione

igituc virtus

I

Ducitur ficunda ratio D. Thoms. ad oppcjitttm, enim eget voluntas ziirtute , vt reSie fe determi-

fenfitiuo.

in voluntate.

C H O L

S

appetitu

eft in

di-

diget vittutc inclinantc, vt redc detcrminctur: tertninttum. non fic cft dcterminatum agcns naturale,

fed

quod ficeft determinatumex fc advnum,qu6d non poteft fe dercrminarc ad oppofitum & ide6 licet detcrminetur cx fe fotmalitcr per formam naturalitec inclinanccm ad vnum, tamen aliunde :

fcilicec ab imprimente adlum primum.cxquo naturaliter fcquituc adus fecundus , & nuUo modo oppofitum eius

detccminatur cffediue, fibi

jcr

fc.

Sed voluntas cx fe determinatur cfFcfliuc, vt ipfa cft aftus primus ad adlum fccundum indiffcrenter fe habens ad hoc, vel oppofitum,& ideo vt dcterminatc indinetur re£ke, oportet vt pcr cxercitium aftus acquirat maiorcm indinatio-

ncm

vnam partcm,quod eft haberchabitum. qux terti6 adducitur condudit ir. quod non eftec ponenda iuftitia in voluntate,vel Ad tettium. ad

Alia ratio,

,

habitus chacitatis,vel aliquis habitus; quia quiliper mo, quantum cft dc fe , inclinat

bet habitus

dum

naturae ,&charitas per

modura|naturx

fua:

ffatitiee

in-

tlinxt fer tnedutn iitt' turtt.

adum

fupecnacucalem indinat nacuralitec, ficuc habitus acquifitusadaftum fibipcopoctionatum.quoniam habitus noncft Iibcr,fed tanium ad

voluntas habitus enim ita inclinat permodum naturx potentiam in obie&um , ficut grauitas ipfnm graue deorfum. Ideo dicendum ad tcrtiura, quod non valct, quia quandocunque adadlum vnurnconcurrunt ;

duae caufe proportionata: partiabilcs

principalis

fit

altcrius,tunc

minus

,

fi

caufa /t

libera, in cuiuspoteftateeft adlio

qnantumcunquc

naturaliter caufat

principalis, quantijm eft ex parte fui

hilominus adtio

eft

,

ni-

libera, quia priroo ad libcr-

tatem, qua; eftad agcre,

& non agerc

,

Ad

rcquiritur

dctec

lihertAtf

allU4

fttffieit

libirtiu

lie.

c»M'

frincifit'

QusBftio Vnica. dcterminatio principalis caufa:

,

licct

non quoad

vnani par, qu« eft ad tcm, quam conditioncm habct exnaturafua,& ideo ad illam partcm habilitat potentiam. Licec enim vifus, quantiim cft dc natura fua, inciinetuc ad adtum vidcndi tantum , quia hoc facit ex ira-

inclinationcm naturalera

pctio voluntatis

ide6

,

non

videre

cft

liberum,

quanto igitur magis a6tio,in quam inclinat naturaliterillc habitus, qui cft inilla potemiaiibera,

Quod vltcriijs dicunt,fcilicet qu6d

AdqU»rtHm.

ad raoderandum palliones

,

quac

Dicendum quod hoc

non

habitus

cft

funt in vo-

falfum , quia gaudere,& triftari,qu« funt paffiones , in volun<^ qutmtdtl tatc inueniuntur fecundiim Auguftinum , quia

Tnfionts lit i» voluntMt*

luntaie.

eft

14. de Trinit.cap.j.& &.Pajfiones/iint in volmtate, vtgandere , triHari,& timere: imo naturale eft

&

voluntati dclcdlari , vel triftari , licct paffiones non fint cum alteratione corporali,vt funt in

cius

appetitafcnikiuo

,

& ideo

uon

poiTunt paffiones

cius faciliter difcerni. eft

ad condelc(^andura

enim pcccatum vcniacx motu furreptitio primi motus qui

appetitui fenfitiuo. Alitet lc

non eiTet

titum qui

fenfitiuum appeccte conformitcr rcclaj,

non

immediaic ex paffionibus con-

firailibus in appctitu inferiori

,

ideo cx oppofito

magis poilcc argui quod in ea eiTenc poncnda: vircutes , ex quo potcft habcce paffiones inotdi-

qu« infunt fibi , vel quz pofqu6d poteft in fegenerarc habitum rede elicicndi circa omnes paffiones ca tales paffiones

funt ineflc alceri

iari

ita vt

,

Itcra, vircutes inclinant in

potius

ftntnd/t

iii

contrarium eius,ad

quod

inclinant dele£i:abiliter paffiones. Si igituc videtur rationabilitec virtutes poife poni in fubie^o paffionum , ita quod habcns aflura circa ii-

las

moderandas

cft

deledabilis

voluittsti.

cum infint , quia aftio virtutis ex hoc,qu6d cft virtuofior,&

,

adlio refpe(9:u obiedi eft triftabilis. Impoffibile cft

autem quod eadcm potentia habeat fimul de-

lcdlationcm contrariam, quxeft cxa£bu virtutis, rooderando , vel impedicndo , quia tunc deledla-

& triftarctar, quia neceiTario alterum con-

rctur,

Ec ide6 rationabile deledabilitcr paffiones

quod virtuscohibens delcdationum inordina-

cft

tarurain fenfu, ponaturinalia potentia,cuius eft deledari in bono , ratione cuius fubftat imperio

eiusappetitus fenfitiuus.

autem debeantpraeucniri buiufmodi paffionon infint,& non imprimant obiedla, quac natafnnc imprimcre huiufmodi paffioncs inordinatas ,magis poteft hasc voluntas quam appetitiua tanc^m circa dgleftabile praefens.quod apprehendit voluntas abfens fecundiimredamrationem, vt quidfugiendum. Viide neceflc eft virtutero eiTc in mcnte , non Si

ncs,vt

,

in eo, in

fiones

,

quo

&

eft paffio

;

fed voluntas regulat paf-

ide6 in voluntate ponendae funt vic-

tutesmorales. Et

ica

ci^m potentia confideret in particu-

dum

cligcrct inparticulari fecun-

,

redlam rationem

ica

;

habicus criteledliuus ,licet

,&

diatcadualiter Aliccr

non

rcfpiciat

ptf~

""'

'""'"'"

ttquS

infittt

pajftones.

imme-

;

priijs

fecundum virtutem,

fortis

nec

;

habens

virtuofus,nifi

adu ncc

nifi fuic aggreiTus

fufEcit habcre

AequM

/ui»t virtutes

inparticulari,& inexiftcntcr.

enim non eirec

paffiones in

qu6d

& cognitas, & huiufmodi

pail^ones apprehenfas,

habens pehabcns paffioquod obicftum

liberalis nifi

cunias , nec tcmperatus,

nifi prius

nes inordinatas. £t ideo

fufficit

apprehenfum mtelle(5tu , vel imaginatione, ad hoc quod voluntas fc habeat inclinando fecundiim virtutem.

C H O L

S

M

V

I

III.

ty^d primam inflanttam , «0« futat improbabile ^Hod in Angelii ejfent virtutes moraLes ,fi inpuris natHralihtu creati rflent

,

habere ptures ele-

(juia pojfent

Adaior hicqMfi.6. Verim tamen efi oppo~

liiones de reSle a^ibili in alie. Jta .i.troEl.

I

i.d.x.fi£l.

i

{

.

fimm, quia non habent difficultatem in reSe eli^ende, ficHt noUra voluntoi ob contHnSliouem ad appetitum. Hoc ficundum efi magis fecundum mtntem DoS. in Oxon.bic

&2

.

diit. j

.

<ju*fi. i o.

num.

1

8 ,'Vide Scbo~

lium in Oxon.hic nnm. 1 6.

ITcm

arguitur contra conclufioncm. Ibi po-

,

ncnda

eft virtus

minis,'vt ftatu

:

fed

homo,

,

quae fempcr eft pcrfc(Si:io ho- Arguirur elf» quo ponenda cftproomni traD.Thtm,

in

huiufmodi non

appeticus fenfitiuus> virtutes mo-

eft

quia in ftatu innocentiz non fuit ncceiTaria viitus in ea, quia fuit obediens rationi,ad

triftatur.

M-

,

:

delcdabiliter

Salas

natas.

num

& cx

,

,

fubita: caufantur

r»tiu» pajjio'

pcoprius appecitus intelledlus

in fe caufare habitum faciliter cliciendi redc cir-

pra:ueniunt deliberationem rationis , quaefunc vcnialia peccata in voluntate , quia delcdlationes

VtrtMt modt'

eft

frcquentific eligerc fecundiim reftam rationcra

fic

voluntas pcona

Vnde

in agibiiibus,vc puca fornica-

cionem in vniuerfali fugiendam, qua faciet appe-

tal^s

erit iibcra.

12.

547

quam cognitioncm

idc'6 dicitur

originalis

quod

crgo voluntas

:

obic(Slum,in quo virtus pco ncnda.

fufctic

omni ftatucftpo-

Vide Hcnii. II.

Sed contra hoc arguitur. Nam G e\c6t\o volunratis vbi confequicur di(Slamen rationis teStx, poffit per hoc aggcncrarc habitum vircucis moralis

virtutis fecun-

rcftam videtur immcdiatc poni in appetitiua voluntatis , quia immediatius eam refpicit, licet ex co ipfo poffit aliaimpreffio volantacis quodammodo mediatc derelinqui in appetitu fcnfitiuo , fcilicet medianterc6lainclinacione habicuali in apperitu intellediup,ex frcquenterbenceligcre derelida. Confirmatur, quia prius naturaliter poteft voluncat ,cumfii propriusappetitus intclleifbiuus,

didamcn

tationis tcCte. ali-

ap-

quodl.tf.q.

ObieSio pri-

ad dcle^Stabilicer eligcre re(5tum circa paffio-

ergo poffct Angelus in fe agge, & frcqucnter benc eligere circa paffiones , cum voluntas eius potcft conformitcreligere rationi rc^ae circumfcripto nes huiufmodi

:

nerare virtutes nioralcs

appetitu fenfitiuo.

Quia

fi

hoc

poteft voluntas

& hoc tam tam fuas quam altcrius igitur voluntati quod coniungitur appetitui

in nobis, vc przeft appctitui fenfitino circa paffiones

accidit

Anfint /o Aniiliil

,

:

,

',

fenfitiuo,& paffionibus,inquantum eftfubicdlum

quod habitus

dum apprehenfionem

cligcre fecundura

ficirbat iuftitia

r»lts in

pit.fenfir.mn ejfi piniodtu.

virtutis moralis.

Icem,tunc qui non haberet paffioncs,poiIet in Seeunda. fegenerare vircuces moralcs; ego poirem generare virtucem in meex paffionibns tuis.

&

Ad primum

dicicur

,

quod concUifio

cft vera.

Et fimilitcr ad fccundum , qu6d paffio alterius imprimerc poteft delcdationem & intelledus ,

poceft oftenderc voluiicati

,

&

ita poteft

a(Sbam circa illam deledlationem

,

habere

ficut in feipfa,

quia poteft cligere oppofitum bonum , & fic reprimcre paffionem ficoftenfam. Vndcpaffiones func

\6. Kt^infio,

Lib. 1 1

548 funt in volantate

,

oncnfa ab in-

(icut obicdla

tcllcftu.

wnraUi,

funt virtutcs morales,

uon habct pafllioncs domaiidas. Dico qijod eo modo, quo virtutcs funt ncccffatia: proptcr pailiones edomandas , non funt in Dco , nccin Angclis , funt tamcn in eis virtutes

(juia

modu

tnoralcs

manu

& fic

cap. 15.

conftUj fiti

Deus

relmquic nunc: &idc6 pro omni

huiufmodi virtutibus.

quomodo

ra, vel vt libera.vcl vt dclibetatiua.

&

,

idc6

,

&

eft in

rcdam

Angclo

qui noncft

,

coniundlionem

vc habct ,

ratio-

non ponun-

idco virtuics talcs ,

diiHcultas in

c[\

faitcm quando gcnc-

ratur.

autem

Poflct

alitcr dici

,qu6d

poreft diftingui

volitlo duplex, fcilicet volitio cfficax,qua

finalitcr

quis vuit

excqui in cffcdum id.quod vult. Alio

tnodo fumirur volitio rcmiffa, vel iimplicitcr, quomodo poteft etiam aliquis vcilc illud , quod libi cft

videat ciTc impoffibilc

fibi.

quis potcft vclle aliquid ic, vt

hoc Hoc cnim modoali-

impoflibile, quia afficitur ad hoc.licct

,

quod

impoffibile in

cft

confequatur,licet hocvideat ciTc impoffi-

modo

bilefibi. Ifto

fortcappetiit Angelus inor-

dinatc bcatitudinem

,

non quia

pofte finegratia illud confequi

,

Itcm, hoc tenendo, vt videatur

poncnda cft

non fucrunt

cum

fit

vnum

vcl in aliquid inquantiim

bonum

ipfius finis

libcratio rationis

beratio

fit

eft

iequi

autem fccundum

qui potcft vcllc paf-

nifi

,

& fic vir-

voluntatis

,

in

cuius poteftateeft fecundum imperium eiusipfas

bonum

naturae rationi confcnquia voluntas, vt natura inclinat in bofimpliciter , in aliquid euidenter conclu:

&

num fum

rationc, vt in eo relucct

l.

,

natura: in

,

&

hoc

Quia ficut natura fubito operatur, praucniendodeliberationem furreptitic , & ita virtuscum fuerit pcrfeAegencrata. Vndc fic moueri in adum virtutis furreptitic, maximccftfignum

10. Mtutri i»

»Hi

virtHtit

furrt^tilii,

modum naturae.

in

fiinum vif' tutit.

perfc£ii habitus. 4.

&

Ethicor. cap. 9. 10. ad ejuacum^ue,mortem,

Prius dieeturfortU impaHidia

tur,eft habitus

IV.

fimpli-

circatalcobie-

ftum,&fimiliteralia virtus circaaliud

Commcntator qu6d in re-

ceptione fufFerentia cius

VM

I

bonum

modum

bonum inquantumhoc bonum

(^extrema. Ide6 dicit

ea.

C H O L

fed requiritur etiam vir-

,

modum

Vnde Philofophus

Ad argumcnta pro alia opinione patet rcfpon-

S

& eli-

ciendo perfc(Sle contrarium cius , quod elicicndum fentit ratio , vt dcterminatc afTcntiat indicatoiratione reda, neccfTario iiidiget habitu , vi

modcrari. contra

fed

&

tionispoteft ftare in fua dctcrminatione,

Virtus autcm inclinat per

qnod virfccundum vo-

Hones modcrandas,non autemexequi

fio in obicdlis

j

detcrminetur. Necfufficitad hocinclinatio na-

dicit

ttrfnmitur.

non quia dcli-

turalis eius in

fic efret ec-

tusmoralis eft habitus clcftiuus luntatem efficaccm , in cuius poteftatc

,

,

quia

prout dicit quod voluntaseft im-

habitus clcAiuus

ac confiliatio

priiascrederet fe

aurem non. IftomodoprimoPhilofophus

eft

,

&

poffibilium, eledio

non

vel in aliquid vt eui-

quiaconfequitur in voluntatcaftus , qui eft deledatio, qui eft cum deliberatione, confilio , quia voluntas ficacccpta etiam data fentcntia ra-

citcr.

tus

fim-

aftus voluntatis, fcd intclieiflus

cundum

,

bonum

vt in

^Mts trifliti-

taneuj

Non

,

,

primo impcllit cognitiuam adperfctutandum dc circumftantiis an fit profcquendum , vcl fugiendum ? & propter hoc dicitur adus voluntatis dc-

Sed forteabfolutc volendo immoderatc appetiit, ficDt diftum cft in fccundo libro *. Et primum iftoram dicitur ^ Philofopho tdeeli^fre, fe-

volutltatcm fimplicem eius

,

dcnter conclufum ex bono fimpliciter. Vt autem Voluntai yi> eunilhm alivoiuntas cft dclibcratiua oftenfo aHquo bono,

tus cooperans in

moderationem paffionum.

natu-

quod

eft finis

19'

Primo modo fic non deficit,

in ca virtutes,quia vt

rur antc peccatum.

velle,

vir-

quod volun-

in voluntate, dicitur

determinata ad

pliciter,

relucet

ho-

relitjuit

vt dicitur in Ecclef.

,

tas potcft confiderari triplicitcr, fcilicct,vt

tucnifi in voluntatc

tUHft ntn.

rninem in

diim rationem pvouenit ex parte appctitus ftnlitiui,cuius paiHonibus aliquo modo condclc(5la-

ad appetitum fcnfitiuum

ifl

libcrtatcm cius rcfpc-

&difficile,difficultasautem tetlc clicicndi ftcun-

paliionatus

Dift.
(ummam

proptcr

,

&\i clcdtionis boni,& mali, quia

tus

ncm. Sicautem non

VolunlM

ceflaria

Podcc dici aliter ad iilam raiionem,ti non placcat hoc tcnere, quod quia virtus ci\ circa bonum

citcicndo contrarium fccunduii-!

im/>t0biliu,

1 1.

perfeda obedicntia cius ad partem fupcriorcm fiue ad rationeni rt 6tam fine rcbellionc ; fcd voluntati ctiam pio tunc fuit virtus ncfuit

ftaiu indiguit voluntas

(upradiilo.

tur voiuntas uaturaliter

»7-

tunc

,

Dco non

Coiitra, in fidnt virtutei

XXX

Diftindio

1.

,

qui circafortiaopcra-

fignum.

Voluntas vero tertio modo dida fcilicct , vt fada deliberationc inrellc^lus, & cura habitu naturali , voIuntatis,& natura,& cum virtu:

morales potiits ponend/u

'Refoltttio, virtntrs

voluntate , ijuam in appetitu Jen/itiHO

eU

fiatu veluntoi

ftatu innocentiit.

devolumate

,

indiget

Late

mllum aSurn

ejuia in

,

in

omni

appetitH* non indiguit in

rtfutat difiinclionem Henrici

ejua n>itura,

dho poHeriora non

,

ejfe

libera

te morali, quae fuit in ipfa,

Quia hoc

libera,& deliberatiua, ^uia

dtjfirunt

,

& voluntM

,

cjua natura,

hahet, de cjuo fupra dift. i j.

non

eft

aliquo

modo

a6lu,determinabilis per aliud.

fi

contra naturam libertatis, quia fuam libertatem in moduro natuinclinaret contra fuam libertatem naturali eftct

pollct contra

rar ,

neceffitate.

SEcundum

i8. Vlrtutes

in volitnt»tt.

hominem cundum qijod tes

re,

te


m

igitur dici potcft

h-

volS-

virfJte,

fccondiim quod eft

,

qu6d ex quo

,

in

homo

,

id cft

maxime

fe-

in illa par-

qua fuerunt necefTc homini pro omni

quia talia

,

natus fccundum rationemage-

oporret quod ponanrur

ftu,

Vte tnnnrtHtit fl^tu

hoc

virtutes moralcs funt pcrfcdtiones perficientfft

maxime vidcntur

fta-

pertinere ad per-

fctlionem hominis inquantiim homo, Sed appetituifenfitiuonon fuerunt necefTaria! virtutes fecundum iftos in ftatu innoccntix,qui* ,

Contra, voluntas vt natura, nullum acSum , vt frcquentcr oftcnfum eft,fcd t.intijm naturalem inclinationcm , ficutgrauc ad

elicitum habet

locum deorfum bcret

,

poteft habere ti

,

,alitcr

, fi

vt natura

adum

fimul polTtc habcre adlus oppofitos

,

ha-

quia

a6tum liberum refpeftu oppofi-

rcfpedu cuius inclinatar naturaliter

,

vt na-

turaeii.

Vndcomnem adkum circa fincm

,

quam circa

clicit tam quod eft ad finem.

clicitum libere illud,

Nec

1

T.

Voluntiu

,

vt

narura nul'i

MBum

dltit,

fupra

difl.

M-

Qu^ftio Vnica. invidetar difTerre inquantiim libera , quantum dcliberatiua, nill quia, vt libera.impor-

adum delibcrandi circa a£bum aliarum potentiarum, vt dcliberatiua, fcquitur adtum confilij, vt delibcratiua rcfpicit (pecialiter ea, qux funt

tat

&

ad Hnem.

Xt,

Item, quod dicit

modum

, fi

virtus pofllt inclinare pet

naturz voluntatem , vt libera

neceffitare

eft

,

poiTct

quod non vidctur verum , quia non

;

549

SCHOLIVM

&

Nec

V,

Admttit etUm tx mHltit eU^ioniimt ac^uiri virtutem perfeElam in appetitH inferieri ; qi:od cptimi expUcat exemplo PhiUJdphi de virtnte in Principe,

& in fubditid.

Hahet

ex<juifita

tionihm argumentorum nis fufius

doUrinalia in fi>lu~

^ materiam huitu (juaiiio-

,

(^ exailini hic traSat

^uam

,

infiripit

Oxonienfi.

conuenit habitui immobiliiare potentiam ad

adtum iftiushabitus , ficut forma nacuralis fubiedtum fuum , quia potentia , in qua habitus ponitDr ,ex naturafua eft indeterminata

,

& indif-

hoc , vel oppofituro agcndum. Si autem potentia fubieAa formac naturali efB«bitm m€Un»t Htn fet (ic indifferens ad agerc, & non agerc, virtute fucejftMv*- propria ante formam receptam contra naturam luntmm, ^^^^ potuilTet ncceflitari ad vnum fic , imo pcrfe6tio eius naturam eius deftrueret & idcd poferens ad

,

:

mcdo

tentia fubiedla habitui nuilo

ab

iliis

illa

,

qux

fubiiciuntur

non habent

naediante forma

agipre :

formz

neceflitaiur

nacurali

,

ad fubftantiam adlus

quia ,

nifi

& ide6 tota a^io fequicur convnam

ditionem formz ad

quz detctmina-

,

Non antem eft caufa adliaa

eft

de habitu,quia principalior

fic

in potentia fubie(%iua habicui

habcns caufalitatem habitus in caufz partialis

;

,

&

poteftate fua,

& imperfedlior non necef-

caufam perfediorcm, licet eius caufaliiatem determinate , & inquancum potcft , inclinct ; ita fitat

habet ad potenciam. caufa petfcdior impeditar nece{rari& in agendo per caufam imperfcdiorem. Cum igitur voluntas de natara fua poflit in oppofitum eius , ad quod virtus indinat , habitus non impedict hoc ncceHari^. habitus

fe

Nunquam enim

%y

PoiTet dici

quod habitus

in

communi

prout

,

ad viriutem , non fol^m refpicic voluntatem , vtlibeiacftad virumque oppo/ttorum,.&ficin eliciendo ah*quo modo eiusliberiaiem detcrminat ad vnum , ipfo habitu manenie , ita vc non fit dcleAabilctcndcreinoppofiium , fcd in hoc tantijm , ac fi e/Tct libi natueft indifFcrens

tale.

Scd tamen hoc non tollit eius Iibertateni,quia habitum viriuofum, iia poieft agendo corrumpere habitum concrarium, Tcl poteft liberc ncutrum caufare. Vnde tota inclinatio petrmodum naturz,quam ficut voluniarie caufai

facit habitus

fubeft libcrraii voluntaiis

,

non eft inconueniens

in voluntaie

,

,

& fic

vt libera cft,

poncrc habitus. Scd loquendo de habiiu,quieftvirtus,quae determinat libertatem indifferentia: voluntatis ad bonum fimpliciier,quod eftfecundiim ratio-

ncm

reftam

,

non

fuit in

voluntate prout

6i\m oppofitorum abfolutc

muni

,

,

fic

habitus

eft elc-

incom-

fed vt differens fadla deliberatione raiio-

rationi tedtx. , vt eligat concorditer dcterminatur ex virtutc ad bonum A\€tztum a ratione redta, a qua non de neceflitate inclinaiar ad vnnm , quin poflit oppofitum cli-

nis re£lz

Et

Tirttu

tptn

l\*r»ti'^

fic

Etidcipatct quod virius fundaiur in voluntaie

aatemvlteriusdici, quod nontantum fit virtus motalis , fiue habitus,

2,4.

in voluntate

exmuliis eledionibus redis generatus; fcd ex

p,>/«r«

hoc relinquicur quxdam imprcflio

,

vt libeia cft:quia fic di£la deliberaiiua,

non condiuiditur conirafe, fpeciale contt a

Vnde non

vi libcra. Sicutnec

in appetitu

inferiori,qui poieftdici virtusmoralisjlicut ad-

videtur

eorum

Scoti »per.

diftindlio,

quoad

Tom. XI,

ai

lJ"^

ne imperet,&in fubdito, vt bencobediat. Sic in appetitu fuperiori vt bene iroperet , & in inferiori, vt benc obediat. Ad rationes. Dicendum ad audloriiaiem Philofophi , vt didlum eft , qu6d virtutes morales funt in irrationali obedibili raiioni.

Vnde Philofophus

intclligitperobedibilcra- ^'^ prirrmm

vtrumque appetitum, ficut diftumcft argucndo contraprimam opinioncm.alitct iuftitia effci in

appctitu fenfitiuo. Et ad

rem , diccndum quod vcrum cft

medium

inter phaniafticam

,

,

Commcncatoin eo quod eft ,

& rationalem, po-

niiur vinus, fcilicet inappetiiufcnficiuo

,

ficut

»^f,"/!^'/|'"*

StiunJiim

thittfmHa^' /** «• *"*"•'*'•

3c immediate didlum eft. Etciimdiciiur^, Phi- t Supri lofophus dctcrminans de fubicdo vittutum mo- nuin.3. ralium , non facit mentionem de voIuniacc> ficuc

deappetiiu fenfitiuo.

Dicendum quod hoc noneft verum,inhoc enim , qu6d definit vircutcm cflc habiiumcledi\xnmii.E.thicer.cap.6. Satis videtur

tem in

illa

potentia

,

idem ponere

Similiter vidctur

poncre virtu-

cuius propric circa

eft

eligere.

medium,

i.

oflcnfum eft. Ad illud de prudeniia , &c. Eft nobilif&ma % K. vittus moraIis,comparando ad virtuies in volun- Adfee&dum. Prutteatia tatc inquanitim rcgulanscas. Adprobationem, dicendum quod ficui ego fum nobilior biuto, '"^'''If""» non tamen albedo mea nobilior,quam albedo Ethiccap.

i .

vi

eius.

Sic non fequitur in propofito ; voluntas eft nobilior potentia,qu^m intcllc£bus3 ctgopruignobilior virtucibus

om-

dcntia in iniellc^u

cft

nibus in voluncace

fcd pcrfedlibilia ordinaca fe-

;

cundiim perfcftionem& imperfcdioneir.,& perfedlioncs fuprcmz ordinacz func fimilitcr fccimdum nobilicaccm,& ignobilicatem. Ad aliud Politic. dicitur quod Philofophus -^' ttrttum. ibi crrauit. Crcdidit Philofophus lcgem niem- ^T''.''*'/*' brorum efte naiurz verz inftiiutz & ide6 cijm \l,^'„^^ appeiitns fenfitiuus fit potens rebcllarc , crcdidic :

fic

efTca naturainftituca, fcd

enim

hoc

eft falfuin.

Et-

in naiura inftiiuiaquilibet ap|)etitus len-

&

ix dcbat dcleiflabiliier in obicdlum proprium , aliter fuit modcratum , cunc fnii pcr iuRiiiam , quia omnes poientiz obcdicbanc Dico lamen qu6d idc6 non concliidit, nifi qu6d fit neceftaria virrus in fiibdiio .& hoc concedo. Ethocvult Philof. 6. Ethicor. & propterea dicendum quod Philofophus ponit virtu-

originalem

raiioni.

tes in voluntatc

,

& in

parrc fcnfidpa,

&

vtrum-

eit, ideo 1. Eihicor. cap. 6. VirtHfeSl

habitu* eleUiuMt

:

ide6 ipfius

proprium voluntatis. £t

hoc conueniens.

^

dudum cft in cxemplo Philofophi, quod ad bo- ^^ num regimen requiriiur virius in Piincipe, vt be-

qnc vcrum

coramune.

trtt

Prinrept

^'«-''/»""^«.

tioni

taeft.

ficut

POteft

quod eft quod arguit propu

eft cligcrc

ita paict

A

aa

,

Lib.IlI.

5SO propofitum

,

DiftinaioXXXIV.

quja cnira volqntjs dominatur ap-

pctitui feniitiuo principatu ciuili, ideo requiri-

turvirtus

vt ipfa

,

bcnc praffit,& vt

ifte

benc

DISTINCTIO XXXIV.

obediat.

^J quArtttn. gu4

cbieS»

nncitpifeibili*

&

,

»>«

teraperantia, diAdaliuctde fortitudine , cendum quod ipfa ponuntur in voluntate fccundum duas viw;s eius, fcilicet irafcibilem , 8c con-

cupireibilem,quiaridicercturqu6d concupifcibilis nataeft immediatc tendcre inbonum volcnJo irafcibilis ver6 proprius adlus eft tcndere in aliquid impeditiuum talis boni.vel illam caufam mali propugnando, Vndeeius adlus noneft immcdiatc tendere in bonum , vel fub refpcdlu boni, vel mali fub rcfpedtu mali , fed in aliquid

Dc virtucibus

,

'& donis.

Vtmm '•virtutesy dona,ifruSiw:> O* beatttudines dijlinguantur

.
;

fiibflk.

inquantum impedicn$ bonun»

»

vel infcrcns

Alenf.|.^4rt.ji«4yf.7i.»M»,ir.i.(^t.D.Thom.i.t.j««yl.<8. I .
»rt.

r»f.i.Wi\cat.ibid.d. %.qutfi.%.f»rt. qutfi, vnicA »rt, j

&

adkus concupifcibilis,

irafcibilis contriftari

fed vtraque vi$ habct

,

propriam dcle(ftationcm,i& triftitiam confcqucntem adlum fuum, Vnde in vtroqoe inuenitut circ^ obici5lum pra:fens deleftatio , & triftitia in opcre circaabfens , & ide6 neccfle eft ponere fi fint in parte fenfitiua , quod fint duac potcntiae habentcsdiuerfa organa. Quiaex paflionibus huiufmodi apfit

dum qu6d

(^ fortitudo votuntatt

^ 4ffttitH.

i.

alteratio ex organis

cor ex

t[iftiti«i

eorum

conftringitar

fecun-

, ,

velex

gaudio dilatatur, Vnde cura aliquando aftus concnpifcibilis infcrat deledationem , conclafione confequentis adkiis irafcibilis infert triftitiara , &fic confe?|uuntur alterationes oppofitac , quae non pofent fimul poni ineodcm. Etide^infenfu funt diucrf* potentiar habentes diuerfa organa. In

poteft poni

fortitudo in itafcibili

,

n,

filioSy(^tresfiliM,

Item,

inquantum

quaercibi.

, vnus igitur cx vna parte eft alius , alius ex alia parte,& ita nuilum donum eftet virtus,quod falfumcft. Fortitudo enim eft donum Spitiius

_

.

^

fi

fint alij

l.

ArgHmrtum fimum. **'""'•"'•

.

fanfti.

fic

DiceSjfunt alterius rationis,Iicct idem noroen. de furtitudine, non funteiufdem rationi5,for-

donum,&

titudo

fortitudo virtus.

Contr^, idem eft adus,& idera obiedum vtrir difponunt ad adium ciufdem raufque j ergo

&

tionis.

Concri, beatitudines funt o£lo ,& virtutcs ergo non eiufdcm ratio, nis , nec inuicem concordant, & fibi condiftin-

K»tio»dtff.

funt tantiitn feptem

gquntur,

SCHOLIVM

& ide^

propugnat bonum rationis rcprimcndo impedi^ientain. In concupifcibih inquanti!im modcra^ tut dclcdlationcs, triftitias fccundwm regimcn

lib. i. cap. 18.

fuper illud lob, caf.i.HalwitJepim

parte vet6 intelle(^iua funt diuet f« vires proptcr diuerfitatem priits aflignatam in obiedis

Salas /raa,

Scotum e.MetAfh.qutfi. i

.Tide

V 6 D non, Grcgor.

Vndcnoneft proprius

petituum

I

ma-

lum.

ii%

Vnica.

Qj^iESTio

&

t6.

Sententia Henrici

,

virtMtes perfieere

I.

htminem mt'

dona modo fitper humano , heatitudines modo inhumano. Explicantur iBi modi, fuse rt-

do (iHmano

,

&

fhtantHr,

ratiotris.

17.

Adaliud, diccndumqu6d virtutes Theologipsrficiunt appctitura in ordine ad bonum aeternum, &: ad aiia,inqaantura immcdiatc telucct in cis bunum diuiniim,& hoc eft fecundum

DIciturqu6d

^d juiatum, giex ^iutmod» virtutes

Theohgict ftrfieiunt,

qaerntio nlts.

fjf

tff»'^

principia imtnediate ex ipfo fine fumpta.

Virtutes vero morales

pcrficiunt appetitum

fecundum rationes infcriores fumptas ex fine, quod poteft homo ex naturalibus adipifci , vt puta honeftc viuere.

&c, Vnde confequens

cft fal-

fum, quod tantjjm ceCpcSta vnius obieAi^fcilicet Dei , perficitur racns fufficicnter per Theologicas virtutes, & circa alia bona non perficitar, nifi

inquantum referuntur

in illudbonura.

quicur enimfi pcr virtutem moralcm in fine crcato, quod cius

non

Non

fc-

qiiiefcit

eft vlteriCts rcferre,

quia refertur pcr attiorem virtutem , vt per charitarem , qux immediate coniungit fini vltimo adlus omnium virtu(um,quae referuntur in ipfum mediantibus propriis finibus ,& inquantj^ra fcilicet

bonum,

in

quod immediatc termi-

natur , cft qua:dam participatio illius vltimi cum rcfpedu virtutis ,& idco ipfavirtus iitoralisnon r^fcrt vlc$ri(^8, fed chatitas,

ficur

t.

conuenit vitiosc dcledlari

tripliciter,ita& virtuosedeledabiliterage-

Vitle

Henr

re tripliciter.Prim6 vitiose

q'"'^'-4^-

do homo qnsrit fuperhumano quando quzrit fupcrhumanum modum , infiatamcn naturx limites inhumano moJo , quando quaerit contra uaturam. Dei iftis

^

modo humano.quandeledbationem modo naturali; :

Philof 7.Ethic.cap.i. conuenit redle agcre

Sirailiter tripliciter

do humano, vt tiis

fed cura triftitia

,

,

mo-

ficut fuftinetmoralis fe-

cundum Philof j.Ethiccap. n. cum

:

fuftinere cutii dcbicis circumftan-

£^/*f/?w^iV,fcili-

Itcm de hoc Anguftinus 1 3 dc Trinir.7, Arguit contra Philofophos , qui dicunt cfte beato$,quia habenc quud volunt in foriuna: fuftinet fortis , nc fit miferior. Modo fupcrhucet,

triftitia.

.

mano,vt quando terribilcfuftinctur cum gaudio. quod patct magnnra cft fuftincre triftabilc cum ,

gaudio,

& delcc^ationc magna. Patet in Martyri-

bus.Inhumanomodo

qdafi

folijm gaudet ciim fuftinet

diuino,quando non , fcd dtfidcrat. vnde

Paulus Philip. i .f^olo diJfolui,(^ejpcum Chrifio.l loc ptobaturper Auguftinum hcmil.i.in loan. fuper illud .Cor. f . Citmfiunt inter ves contentiones,nonne I

hominesefiu?dic'n ibi, illud

:

D^ efift, P/al.S

i

& voluit vt .\x

effent

dijfecundim

refpuant triftiiiam,& rc-

putentur fatai ab hominibus. Ifte modus vitieft virtus heroica , quam virtuteni conicdiat

mus

Philofophus 7. Ethicor.cap. .opponi 1

bcftialirati.

Virtu

\r

Y Y Qu^rtio

T

mado rcdlc

Virtuces faciant p» itno

do modojbeatitudincs

tertio

;

agcre

;

fecun-

modofruaus

fic

Contra hoc videtut dubium , quia charitas cft boniim cxcellcnriffimum,fccundum Auguftinum dcTrinit.19 Et Apoftolusad Cor. i^.Sitra-

&c. quod videtur eflc modo inhumano vcUe ardcre pro Deo. Charitatem autem mnhabeam , &c. Sequitur quod uon exccllentiori mo,

pcrficiant dona,quain virtutes

do

ficiunt virtutes

:

non ergo pcr-

raodo humano.

Item, tuncin vica a:ccrna in

funt biMitw

adu alicuius

beati

oportcret ponere beatitudincsj fed nuUus beatus cfurit , nec paiitur perfecutioncm ; igitur,&c.

Item , circatot conuenit redeagere modo fuinhumaiK) , citca quod conuenit , tnodo humano igitur quot funt dona, tot virtutcs , & prxcise ad idem , & ad quod eft virtus aliqua, ad idem cft donum aliqucd , beaticu-

&

perhumano

,

pcrvirtutem;&vt mobilis fit a Spititu l.tndlo quod fit per dona. Contra cunc non eft ibi diftinc^io bcaticu.Jivircutibus,

do

modo

fcd diuerfo

,

:

qu^m vir-

,

tuces.

Item

funt vetba metaphorica aliqua agere

,

z€tio

;

enim debet conueni-

obie^o,& fecundiim hoc circumftantia requiritur in adione tcQti. Similiter etiam requiricur, & quod iddo conueniat fuo agenti, quia quilibet rede agens agit modo , quo conuenit fibi ttCth agere. £t hoc eft homini agere modo humano, ideft, roodo, quo conuenit hominem agere , ali~ ter non reAe dicitur agere,fi non agit modo,quo conuenit homini agere igitur oronis homo rete

(kh agens agit a(9:ione

,

Deus

,

&

CH O L

S

III.

Ponit nurabili comprehenfione diiiifionem

hahitmm

& appetiius, & ijuomodo runt habitufft/eSlantes ad concupifcihilem & lem & cfuafunt horum obiecla,cr nEltu. Explicat juointelleSlfu, voluntatis

dijfe-

,

irafiihi-

,

modo viator fiijjicienter

^oad Deum, quoadfi

,

fiptem virtutihm, Vide in Oxon.

perficitur

& emnia

alia.

htc in Schemate hahiiuum diuifienes. Litera htc efi

vere aurea 6ie»s

,

,

tmra hreuitate naturam virtutum comple-

(^ explicans.

DIco ergo ad quzftionem, quod in habicibus funt genera intermedia, in fpecies

qua conuenit hominem

& fpccies

modum

;

cum

igitur

adlus

eiufdem cacionis, quamuis vnus habet ex-

, agere modo humano, & fuperhumano , non eft nifi agcre perfedc, & im-

cellentiam fuper aliuro perfccic

igiturfi

;

donum

Spiritus fandi datur, , vel euacuatur forti-

fcilicetdonum fortitudinis

tudo,quam prius

mo,

habuit,fcilicet infu/a in Bapcif-

vel acquifita,vel

quantum ad

adlus fuos

euadit imperfedior.

hahittu

;

quz

enim genus

pofiunt diuidi

intermediuro, tHum virtH-

eft

qualitatis, &diuiditur

& appctitiuum.

,

,

terceretur

qu4m

,

licct

maiorem haberer,

charicaiem

exercitatus.

Vnde

donum

fi

forticudinis

diftindura a fortitudinc virtute,tunc

crtet

daret illud

donum

,

grederetuc terribilia

Ci

Deus

fine vittute fortitudinis ag-

modo inhumano

;

& nihilo-

nus oppofitum videmus. Dicitur re agerc

;

quod

,

tem habct multas

fpecies.

utu eft genus intermedium

immediatcin

habitH» appetiti-

&

&

birus ordinat ad fc, vel ad^altcrum

;

fic

lunt

du«

,quarum vna dicicur iufiitia ,3hz non nominacur vno nominc , qux cciam diuidi-

prima: fpccies

tur in mulcas fpecics.

Vnde

,

vel pru-

quod appecibilium ad

lufticia

;

conuenipcrfcftc , pcr dona;

expedite, per beaticudines.

Contra, eadem virtuce

Nocandura

quzdam

,

funt appetibilia ex fc

fcipfuro,

FirtitudinU

& quzdara piimo

J^ ttmperun-

non prim6;& alia coramuni,qnz dif-

ti* difcriml.

,

fugibilia. Aliafunt appetibilia

non prim6

fugibilia. Virtus in

ponit circa priraa ,J»ocatur temperantia;quzcirca fecunda pifcibile

,

,

fortitudo. Prima pertinec ad concu-

fecundaad

refpicic illud,

quod

irafcibilc.

fa(Sla

Concupifcibilis

fola apprchenfione nul-

lo alio pofico eft ex fe conueniens

alitcr potcft cripliciter

redc per vircuccs

,

niens

,

ft€th

& opuseiusbonum eft. II.

vel difccmietri-

autem refpictc punibilcfiuc ofpropter apparentem parnipenfioncm,

ftandi. Irafcibilis ,

quod non

cft

ftatim difconucniens concupifci-

bile.

quod eft primo conuequod irafcibilis habct non quidem proprierefugicntis,

Sed quia iropedit

SCHOLIVM

,

& natus eft fequi aftus dcledlandi.vcl

fendens

qua

ago,ago expedite. Similicer virtus eft,qua perficicur habcns,

illod

,

tem

,

D. Thonui

virtutes dilponere vtlunta-

tn efl mohilii a ratione reila , dona

a SpiritufanSlo.

,

vt mokilii

Detu dedit virtutem voluntati ajftftit vt moueatur ad aElm fibi eonuenientes ^fine afiia ratione ,fiue a SpiritHfanefi

Reifcitur, ^itia eo ip/o <juod

He moueatur. Scoti opcr.

Tom.

X

I.

Irafci femptf

cum

nicnsconcupifcibili ,circa

tfi

quoddam

ftiti».

»«/{f

,

fcd rcpellentis.quia irafcibilis nolcns repellit Sententia

tum.

Vtrumque au-

Vnde ,

6. Diuifio h»hi-

dcncia.

Item, fi homo ieiunarec feraper,& darcturfibi donum fortitudinis & non exercitaret fe in talibus non agerec nifi modo humano , imo cicius

q. I. bic.

M

V

I

prima diuttivnc^ parce appetitiui diuiditur in habitum voluntatis, in habitum appctitus fenfitiui. A parte vcro voluntatis primo diuidirur, fecundum quod ha-

finc

luuen. att.i.

non video diftindionem iftorum

ideo

dum

excellentiorero

q i-0J3«

habicuum.

:

igitur

c-«

:

intcllcftualcro

;


&Rich.ii

donis.

omnis homo tcdth agens,agit adkione eonuenicntc homini , iiccc aliquis agat fecunagere

"I.Bo-

&

,

modo fupcrhumano

«•

,

hoc autemnon eftve-

plures funt beatitudines

i.i.q

Icem , ex quo dcdit Deus habitum , afliftic ad adlusconuenientes illi form.-e,ficut c^eo n:i!o ad videndum , qui haber potentiain qua poteft moueri , nec proprer miraculum ipfcmet Dcusnrinus moucr,nec minus affiftit iiluminato,vt poflir moucreillam potentiam igitur pcr idem cftaliquod mobileproportionatum moucnti fecuiido, & primo potcntia mouet feipfara , non tantiui*

&

cum , quia

Opin.D.Th

,

num a

:

Opin.

,

in

rabilior.

didero

dints.

non mouet

cum Spiiitus fandus bonum iuftum immcdiaic, quia

quin oportet eum coopctari , opor:ec difpoi-.eie voluntatem , vt raobilis a rationc (it reda (i-iod

I j.

Im fMtria nen

55»

dicitur

delc£kationes fequcntcs illos adius perfectos.vc miferia Ac toledeguftatio quafi boni futuri ,

tontt»

tfinieium.

ALiter

funt

&

3-. OhhSiiHti h»nc

Vnica.

,

&

quando obiedlum nolitum non punitum eft przfens,irafci fempereftcum triftitia nonfolikm ,

concupifcibilis

,

fed etiam irafcibilis. SicuC igi-

tur concupifcibilis indigec ordinari circa

quz

primo appetibilia fecundum di(ftamen rcCtx rationis ; ita & irafcibilis , ne immoderatc velic A aa 2 pro funt

tri-

propellcrc propcllcnda

,

&

fuftinerenon propcl-

lcnda. potell dici belUcofitM. Oirponcni» circa P4tiin-i»

t/f

fortitudo ng-

fecundam

quz eft nobiliflima fortitudo. Ex (juopatet, quod eft obiedum irafcibilis, 6c

dicitur patUntia

(ftttfni

,

aftus eius propiius

imperfedum , aliquando perfe(^um. £t rcmper quando eft zStus irafcibilis , funt duo noliia vnum concufcibiiis ,alterum irafci,

ex quibus

i

dolores

Ptlcreencudi'

fifcibilif

JlinBtu

/*

liolcrt ir»fcf'

Htit,

iic

:

(i

tamen

,

accidant, fequuncur diuerii quod aliquando dolorrepe-

Dolor eciam concupifeibilis fit cum

immuta-

alia

tione organi in parte fenlitiuajquam dolot irafcibilis, In partc auccm racionali poftunt liabere

nmilcm diftindionemobiei^orum, ,

vokmtaci

pucabonum

fibi

eft

ficut in parte

aliquid primo de-

conueniens, vei appe-

non

efl

orgauica,

ficuc in appecitu fenficiuo.

(J*

fprtitudinil.

Tuncdico,qu6d proprius habitus perfedliuus eoncupifcibilis

temperantia,& perfcdtiuus communi, loquen-

eft

,

dode

tamen

,

in

VLterius ad nis

,

videndum dc beaticudinibus,do, Nocandum quod cres vir-

Trtt mtralti

cem-

apfetleut lut

& frudlibus

cutes morales acquilicx

,

fcilicct

fottitudo

geneia intermedia. Nam ma concupifcibilia videntuc eflc duo , honor, voluptas, vcl dcleftacio ftri(Slefumpta.

pri- gener» intirmedt». fcilicet

rantia,iuftitia, funt

&

qa6d prim6 bonum conueniens,

&

&

,

& vc appetibilia,vel

fibj,vel

£t hoc in ocdineadfe, }n quem poirunc yircutes acqtiincz vel in ordine ad fincm vl-

alteci.

:

,

quem

in

poifunt virtutes acquifica;

ad habicus intelU(3;uales , non accipitur in numcro virtutum , nifi vna victus \nMz,fides, &c quoddam genus incermedium ad multas pcafticas acquifuas

,

quod

dicicuc prudentia. Scien-

autem fpeculaciua , quia non perficic hominem ad bcne opecandum , non connumetatur intia

tec victuces cacdinales.

C H O L titHlt*

V

I

M

IV.

comprehendHntMr, Trimtm, iu-

ternptrantia ,fertitHdo ,fitnt genera inttrmt-

dia hahentiafitbfi varias jpecies. SecHndnm, dnofitnt

prima coHCHpifiihilia ,honer ttmperantiafpecies eies

nomea generi6

,

& voluptas

.

Humilitas,

temptrat tircaprimum

retinet

,

,

aliafpe-

temperat ficHndum. Ter-

tium di£lHm:beatitudines, tjuasponit Saluator Matth.

a virtutibfu. Jnter easfitnt dua iam diSla, humilitat ibi : Beaci

j,iton diftingHuntur jpecies temperantiit

&

pauperes fpiritu ,ficMndkm AHguftinum , tempe: Beati mundo cordc , &c. liheriab omui

rantia ibi

immunditia ;

nem fitia

&

fitrtitudo ibi

paciuncur, ,

prafidentia

Bcati qui perfecucio-

mifiricordia. Item dua Theologica,

/pes& charit44. Prudemia ftftfr

:

&c. Jtem, tresfpecies JufHtia , ami,

ptirao conueniens

,

quia

Idem con-

Omne quodeftinmun-

cludit illud primae loan.z.

Concupifccntiaenim oculocum,vt refpicitdiuicias, inquantijm funt bonumvtile, non poteft eftc prima , inquantum tamen funt bonum deledtabile, poffunt pcimo concupifci. Vnde pcimo concupifcibile funt duo , honor> Primi etw eufifeibilt &deleaatio. henor (jf «•« Vnde prim« fpecies tempcrantia;, quac mode- lllftM, rancur cicca concupifcibile, fiint dux. Quic moderatuc circa honores , dicitur humilitas ; qux circa voluntates, rccinet nomen genccis, & quoc pofTunc cfTc voluptatcs diftind^ae fpecic

patientia

,

de qua diftum

& fides

nonexprimuntur

btmtHdines ifidfiip^oninilHry tjuiafinceifttm

non

biliflima fortitudo, quac

,

tot pof-

quoddam

eft

ptrmittere

,

,

cft

,

quod

repellit

pati, velle

,

cft no,itaqu6d

vel nonim-

pedire,

Tunc dico,qu6d uator, Matih.

beatitudines

,

lO.

quas ponit Sal-

funt iidcm habitus

y.

cnm habiti-

Cottati» virm

tumm cum bus vittutum.Tamcnaliquando nominantucfpeBtttitudini' cies fpecialiores virtutum,

qukm fumantur

mero feptenario virtutum communitcr

in nu-

im.

afllgna-

to.

Nam duas fpccies

tempcrantiae enumerat Sal;

humilicatem , qua: mo-

deraturhonorcs, cum dicit Beati panptresfpiriiu, timcntes Deum,& non babentes id eft, re«fti , inflantem fpiritum,fccundum Auguftinnm-Aliam :

&

fpeciem moderantem voluptates in communi, ExflieatHr Beaii mundo ctrde, Munditia exprimic , dicens fuemcdo lnacnim cotdiseft immunitas voluntatis ab omni :

titudints fint

inordinaca affc£Hone,& dilctaione , tam catione fui, quam cationeappetitus fenfitiui, cui coniungitur. Fortitudinem cxprimit in fua fpecie pcrfedlifnma

Jn hac liltra ,

cft

uacor intcr beaticudincs

Quo

fiitia

non

appeticuc, nifi in ordinc ad aliud.

do.Sic.

cum

charicate,

S

,

Vtile autem

fe, vel

circaDeum nario fimpliciter pecficicuc viacor, circa omnia alia \ Deo , vt intelligibiiii fe ,

timum

,

cace, quia non tangituc alia,nifi focticudo in

liac^tione pcadlica

ttUtliu»lfh

Scottu lenendm eH, quemfiquun-

poffentjVt intermedia fub-

fi

Secundiim hoc igitur in connumeratione omDium vircutum, funt tres Theologicc,& quaS*pt*n»ri*U Theologicis habetur^nm^ virtMtMm.dr tuor cardinaies. De timt fufidf- *d Corinth. i ). De moralibus , Sap. 8. Ifto fepce-

HnhitHt in-

,

tur DoSores ciiandi Scholiofequenti,

connumerationc virtutunicar-

&

acquifitis}

diBalium, roanent indiuifa.

ti*.

fint multipUcanda

funt efTe fpecies temperantiae. Quae autem func fpeciesfottitudinis, non oportct cantiim cxpli-

irafcibilic dicituc fortitudo in

diuidi

i .<}u<eft.

.

.

non

Nam

art.

i.dr D. Thom. 1 1 .qu£ft.G').art. i Docet heatitudines non ejfe habittu,ftd aBu» virtuium, fed cnm entiu non

crefcit, fecundiim Pliilofoplium fecHndo Rhettr.

diftin(^io in Voluntate,quia

,'

Dt hit vidt D. Bona-

vcl cft honeftum, vel dcle(Slabile.

fen^ciuo, cui coniungitur. Poteft eciam habere obiedum offendcns , non tamen eft tanta

ftrantit

.

& 6,& hic

quando offcndens offertur fob rationc impoflibili repcllendi. Quia nuUus maximc timens

titui

ttm-

.

Aliter ponitur

ledtabile

JJutnet pri'

virtutes appttitiui,

rituc inconcupifcibili fineira in irafcibili jputa

fenHtiua.

prium

ejfe

& adxquatus velle virtdicare,

,

vel nolle, oftcndens aiiquando

bilis

pojfum

uent. BreuiU^j.part.f .cap.^,^

Habitus difponcns irafcibilcn! circam primam

7'

XXXIV.

Lib.lII. Diftinaio

55i

,

ibi

Beaii

:

prepter iuftitiam.

vnam quidem

,

(jui

,

perfecutionem paiiuniHr

luftit!» exprimit trcs fpecies,

qu«

cft in

communicando

fe-

ipfum per amicitiam, cum A\c'n',Beatimiies. \n hac miiiima fpecie exprimcns illam , qua quis communicat fc proximo: aliam, qna:diuidicur in

dominacionem iuftam,

mic per in

illud

hoc qu6d

reac cegit , & fubdicus Tertiam fpeciem quant6madcx-

communicandam

perfetflifnme vt rehabeat

cxprimit ibi

,

Beaii

communicantut proximo.quia non nec vt poft rcbcneficietut. Hanc aii-

iufticiam Saluator cxprefTit Lucac

cisconuiulnm,

§ic crgo

:

PcC mifericordiam enim cxteriora

mifericordes.

tem

& fubie6kioncm,cxpri-

Beaii pacifici. Paxquippeferuacuc

pratfidcns

re£tc obedir.

teriorem

:

%.Cumfa-

&c.

habemus

tres virtiues

morales exprcfra»

iffa tii.

virtU'

V

\/

Qu^ftio Vnica.

ch»itMt ijl prefTas in fe , vel in fuis fpcciebus': duas aucetn qm» tftri. xijeologicasexprimic. Charitatemexprimit ibi: miu lufituM. jgf^fi^^^i efurmnt , &fidHnt iujtittim. Efurirc quifinc milericordia

dcm, non cft

,

fed habitus,

quo

elicicur.eftcharitas. Propriiflime enim;charitas

&

diligiviz.eft habitus.quo efurimus iuftitiam, mu? Dcum in fe , (^i cft vcraiuftitia. Spem ex-

primit,dicens, Beatitjui lugent : ludus cft habitus fic in beatiiudinibus exprimundefiderandi ,

&

: dux Theologicac,& trcs moralcs acquifitac. I>uaB intcUcduales nonexprimuntur,vnaacquifica, prudentia j aliainfufa, fides. Satis tamen datur incclligi pcr appecitiuas, quia non cft voluntas optimc dilpofica finc vir-

tur virtutcs appetitiua:

tute correfpondente in intellcAa.

,

»el in fuis fpcciebus

,

Ipcs in longanimitate

longum animose

quafi in

qnia lcr.gammis

,

expctflans.

Vircutcs

motales.forticudo in paticnciacxpiimicur.

tiaexprimitur in fua fpccicqux

lufti-

mifericordia

cft

hoc,qu6d dicicur bonifas,Sc in alia fpccie, qua amicitia, in hoc quod dicitur benignitat. In tercia fpecie, quac pcrtinec ad regimen , & fubieftionera ibi .manfuccudo , vel fpecialicer ibi exprimitur obediencia. Manfuecusenim exequicur iniunfta fine murmure, Tcmperantia in duabus in

eft

fpeciebus expriraicur,fcilicec concinencia

,

& ca-

Pcudentia exprimicur pcr modcftiam.

Modeftus cnim eft , qui modum dcbicum cenct in agendo , prudenciae eft inuenire modum debicum in adione , & praefigcre, &fichaberoas omnes virtutcs tam intcllcdluales , quim roorales.

,&

Alia

quzdam enamcrantur, quz funt qaaedam

adum

dcledlationcs confcqucntcs

dopropofitione j. Alm.
quodeft proprie delcdlatio in voluntate & pax, qua: eft lecuritas habendi obicdhim fine-rcpugnantia, non funt fpecies fpecialiilimae fic de fcientia Metaphyfica , quz habet fub fe multas

Ocham ^.qudft.

S^at ibi,traS. 1


j. Vafij. 1. 1.

1 .d.vnic.fiSi.

i

.

Explicat

^Momodo virtutes infi,vel infiiis jpeciehus,emimeren-

vr

3.

:

:

fpccics,& naturalis fcicntia.

denis.

titr illii

,

i

gaudium,

tenent GdbJjtc tjuxft.tmicart.i.Maior ^uaft.i.Ouan-

i.

m

"'0"""' *

&

V.

DoHd fiftem de qutbHt Ifiti. ix.non difiingui virtutikm ,eJicontra D.Thomam,fid cum DoUore in deindijiinciione heatitudinuma virtutihtu, hoc

Altifi^. tr.i. quaft.

Fr«tf««

:

,

fidcs

fticate.

SCHOLIVM

55^

quidam autem funt deledtationes confcquences adlus. Vndccharicas 101 cxpnmitur propno nomine limiliter & in fc

Similiterappetitus ad alterum poteftotdina-

TN donis

I f.

Timtr pr»

Inalcs

bumilitMt».

gniju eft

,

numerantur quatuor virtures cardi^

prudcntia, in donoconfilij ; confiliatio jg^^ fyllogizare prafticc.Vndc habitus,

quo quis

eft

confiliatiuus

,

Forti-

prudcntia.

eft

tndo exprimicuc in fuo, nomine. Temperanciain timore , quae omnino idemeft quod humilicas.

Vnde quando timorem

Scripcura frequenter coramendac

Domi-

vt illai :Initiumfiipientia timer

,

f»,nihilaliudcftnifihumilitas,qux eft principium omnium vircucum. lufticia exprimitur in dono piecacis, quz apud Saluatorem vocacur mifcricordia, Cbaritat

f^inti».

efl

& ifta eft fpecicsiufticix.

Exprimun-

turergo inter dona quatuor virtutes cardinales j^ fc^vcl in fuis fpecicbus. Du« infufa cxprimunj^|.

Sapientia

pharitas per fpiritum fapicntiae.

^

enim

enim habicu$,quo fapichaobic&um , quod cft in fc fapiendum,

cft charitasicft

benci illud

quo fcilicec placec mihi bonum volo mihi

,

& per hoc

eius in le,& illud

fpes dacurintelligi

,

quz

non enumcratur. Sapiencia enim eft, quafapicmihi Deus in fe , & qua fapicmihi,vt

explicice

bonum nam qui :

bat

,

alia

fapic

& fibi appctit.

&

,

faporem in

appro-

fe

Fidcs infufa exprimitur per

duo dona, intelleftum & fcientiam , qui divnum tantum habicum differentem fe,

cunt

cundum perfedlum enim

nociria fides

&

,

imperfeftum. Poteft

imperfcAa

incelledlus dici fides

arciculocum

pecfeda

,

quae

primorum cft

,

explicita

,

&

quz

eft

kientia

notitia

de

quantum ad intrinfecum

C H O L

V

I

proximum quancum

rek virtutibut

aliijuos

,

virtutum.

de

tpto

Ita

optime

DoUores

,

M VL his

Schol.

citattu

com-

&

quancumad fcipfum,

quaeeft pcrfcdlior ordina-

tio. Hzc cnim ordinatio eft , vc homo fic prozimius in araicicia, eft pcrfcdinima vircus rooralis. Ordinac cnim ad proximum quancum SuHeSi» <^

&

adomne,quod

poteft ordinari. Alia vircus eft

f>rintipatus

proximum quanium ad fubicftio- fr^f*"' *f nera , vel principalitatem , qux relpiciunt poli»^^^1^^^ ticum, quancum ad perfonas ordinatas , vt fubiedio,& principacus , & hzc funt iuftitia diordinatiua ad

ftribuciua.

docuic Saluacoc in Maithxo,

Iftas

quantiim ad oppofitum, vt otdinancur ad feipfum quancum ad concupifcibilem , irafcibilem. Ideo ad quxftionem,patet qu6d virtutes, bfa-

&

titudines

,

& dona omnino non

funt habicus di-

dinSti realicer.

Adargumenca. Ad primum , fcptem filij funt 14. fepcem vircuces , tamcn duo dona funt fidcs in ^
bitus in fpccie

,do-

vel comitantes aliitt

citati

D. Bonauent,

tamen ex

adexceriora,dicicur

quod

quacunque bo-

in

nitate funt quatuor gradus, qui fnnt eiufdcm ha-

Explicat optimefruEiuiydeejHibtts tii Galat.j. non

cet effe deleSiationes fe(jHentes

& quantumad

muniter iufiitia commutatiua , iuftitia ordinans ad proximum quancum ad inceriora in eo ,

,

fcilicet

tia,temperantia,

diftirtgui

fibi,

extetiora}fic iufticia diuiditur vc ordinacur ad

Dico qu6d

articulis.

S

ri

pracedenti.

,&in Diata fit-

lutiitit.%.

perfcuerantia,continen-

& heroica virtus

,

qux

tus eiufdem fpecici, excellens ramen, rationis

cum

alia

vinute,qux

Sic ad oppoficum.bcftialicas

eadem

eft

cft

eft

habi- BefHalitai mAlni» tsf

& eiufdem

minias pcrfedta.

malicia excellens

vel forcaflis in alia , quia Sed vt quis heroice agar, non requiritur aliud obicdtum , fed quod ip(a fit

in

fpecie viti)

;

circa aliud obicdtum.

cxcellens virtus.

II.

D

E

quod quzdam illorum enamcracc in illo fepcenario

frudlibas dico

func virtutes

,

Aaa

3

Q^x

"

*

Lib. 1 1

554

Diftinaio

1.

plicica

DISTINCTIO XXXV. VnICA.

QViESTlO

cam in

,

XXXV.

& expliciia & confequuncur fe inoiccm ,

quam

via,

in pattia. In via dicituc aliquis

habcre intclledlum , quiaircntic arciculis fcicntiam ver6,quz fcic accictilos defcndcre in patria. IntclleAus dicitur viiio diuinz effcntiz fcientia cognitio articulorum in Verbo. Ideo inccUedus, fcienciaeilvnushabicuspecfcdus diuinz coexpreiHui aliorum. gnicionis primi ccedibilis, Vnde fapicntia eftcharitas, confilium eft prudentia , inccllcdius, fcicncia func vnus habicus aliorum crcdirefpedu primi credibilis , bilium incluforum (icut in acquidcis , incelle(S):us cil principiocum , fciencia conclu:

:

De natura donorum.

&

&

Vtmm Japientia conjtlium

,

/cientta

3

intelleSiMy

&

fint habitus intelle-

y

Sfuales

&

.«'

wem.i.D.Thom.i.i. j^l- «r^4. ^ ^ qutft.^^.»rt.l. ^ htcqu*ft.i.Mrt.l.

Alenr.}-^«rr.f«/yf.40. t.t.^Hdft.t.art.g.

Rich.orr.

i

.

Honum. Concck , in adlibus

qutft.i. t>.\ioai\xibidtm, Azot.ttm.i. iib.},

e»p.tf.qu*ft

acquificis fcicncia

celleaus func diucrfi habicus

5.

infufa

V.«RITVR fciliceti

An dona omnia,

:

fapientia

,

fcientia

,

&

in-

telle£tus,& conniium, (int habitus

intelleduales

?

Ad hoc

patet ex

,

tcccdcns

non

j

crgo

&

&

in-

fcicncia

& inccUcaus. Dico qu6d vcrum eft an,

valcc

vt pacec 6.£/^>c. Confcqucncia ,

quia incelledus

,

& fciencia

camen

credibi-

lium , habicus funt cxcedcnccs faculcaccm natu* ralcm , quz func in cognicione primi cccdibilis.

non eil intellccommuniter tra«

Ecliccc fciencia, &incellcd):us acquifici fintdi-

habetur charitas. condlium funt haSchntU 6* Vnde intclledus , fcicntia , inieUeSus bitus intclledtuales, vc hic fumuncur. Intellc(f):us «uomedidif- ^^ ^jfj.^ prjma crcdibilium : fcientia refpedlu

bicum incelle£lus,& fcienciz in pactia,non video alia ccedibilia,nifiin Dco. Ide6 idem habicus eft

diOiis,

dualis

,

vc ibi

Sapientia

numeratur

ditur in Scriptura

:

fed

,

vt

cum

&

jtritnt.

omniumcredibilium ,&

Vnde

incelicdus

,

&

cft explicria

cognitio.

fciencia dicuntuc Bdcs

F

1

im-

accfi,quia inclinanc ad diuerfa euidencia pec ha-

ibi,quia non aliam cuidcntiam habco,qu
Oxonicnfi.

N

I

S.

s»fiertti», eft

<*«"'«'.«»f"*'

•^J;^'

B