JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA OMNIA
V. 2
JOHANNES DUNS SCOTUS
OPERA
OMNIA V. 2
S 1968
GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNG HILDESHEIM
Anmerkung Die
des Verlages:
falsche Paginierung der Originalvorlage
vf~
wurde beibehalten.
"^i.
jf^^^
Reprografischer Nachdruck der Ausgabe Printed in
Hersteilung: fotokop
Lyon 1639
Germany
W.
Weihert, Darmstadt
Best.-Nr. 5101856
ioanniYdvns coT DOCTORIS SVBTILIS, s
I,
ORDINIS MINORVM, QJ^^
IN J^Qm^ denuo
LIB.
I.
S
T1
O
NES
SENTENTIARVM,
recognitA, Annotationihpu
marginalibM, DoBorumque celehriorum
ante quamlthet Qjuftionem citationihus exornatA per textum infertis tUuftratA.
Cum Commentariis R"" P.F.Francisci Lycheti
,
^
Scholijs
Brixienfis, Ordinis
Minorum Regularis Obferuantiae olim Miniftri Gencralis, Et Supflemento R.T*. F.
Ioannis Poncii Hibemorum
Hiherni , eiufdem Ordinu, in CoUegio
Romano
Theologite primarij Trofejforu.
TOMI QVINTI PARS SECVNDA.
LVGDVNI. SumptibusLAVRENTII DV^AND. XXXIX. CVM PRIVILEGIO REGIS. t^.
2)C.
c._^
O
r i
T
I T
705
DISTINCTIO OCTAVA. VNc
dc veriratc , Huc proprietatc , {luc incom mura-
bilitatc
,
atquc fimplicitatc diuina: natura:
ftantije,fiuccfrcntiac
vt ait Auguftinus
agendum
5. iih.
nc fubftantia , vcl
fi
(luc fiib- De prcprh-
Eftitaquc Dcus,
cft.
de Trinitate.
,
t
[
Hnc dubitatio-
mclius hoc appcilatur, cfTcntia:
tatibiu
bus
ejfevtia-
lihut Triniratii
quam
cnim ab co quod cft ab co quod cik/cirei di<5ta
Gracci i
faperey di(3:a cft fapicntia,
&
cr
conditioni-
tfr
znitatis,
t Cap.t. Exod.^.d
ab eo quod cft eJJeidiiSta. eft cfTentia. * Hier. in famulo fuo Moyfi. Ego fum qui fum. ep.ad Marcellam dt &: Diccs filiis Ifracl, Qu_i cft mifit mc ad vos.] Ipfc vere ac proprie dicitur ef- 10. nomini* bui atiingit fcntia^cuius cffentia non nouit pr2tcritum,vel futurum.Vnde Hieronymus tjuidem noad Damafum fcribens ait [ Deus folus, qui exordium non habct, vere cfTcnmen ejfentid tisenomcn tenct quia in cius comparationc qui vcre cft , quia incommuta- Deiyjfimiii~ eft fcicntia
Et quis magis
quam illc qui
cft ,
:
ita
dixit
:
:
t)iIiscft,quafinonfuntqua:mutabiliafunt. cft:
Dcquo
cnimdicitur,fuit,
non
& dc quo dicitur crit, nondum eft.
uit fuiffe
,
vel
futurum
ratum noftrum
effc,
efrc.
Dcus autem tantum eft, qui uon noSolus crgo Dcus vcrc cft , euius cfrcntiac compa-
ter in epift.
ad Dama--
Jum,
citiw
initium.
C^uonia ve-
non eft.]
tH^o. faxis
fludtter inteUigenda fint verba Hieronymi, quArendum
indicatur
eft,
hic fintehtia
,fid ad
aduertcndum eft quomodo intclligi dcbeant illa verba verba habeHieronymi, fcilicet, Deustantijmcft,&nonnouitfuiffc,veIfuturum tur in Jfid. Rabano fitcffc tanquam non pofTit dici dc Dco , fuit , vcl erit , fed tantum eft cum dc Ub.y, Siym. co fcriptum frequcntcr rcpcriamus , fuit ab actcrno , fuit fcmpcr & crit in fas- cap. i.tr i» Rabano fiucula , & huiufmodi vndc viderur quia non cft tantum diccndum dc Dco per idui fuit , vel cfl , vcl crit. Si cnim diccrctur tantum , fuit , putarctur quod dcfierit Exodi, cffc, fi diccretur tantum , cft, putareturquodnonfcmpcr fiierit, fedefTc cce- Giuieft,miad fit pcrit fi tantum diccrctur,crit, putareturnon cfTc modo. Dicatur crgo quia V0S, fcmper fuit , eft , & crit , vt intelligatur quia ncc cocpit , nec dcfiit , ncc dcfiB. nct efTc. Dc hoc Auguftinus fupcr loannem ita ait [ Cum de fempitcrna rc Jntom.^.i)t popric dicatur ^, fccundum nos bcnc dicitur fuit& crit fuit , quia nun- tra£l.c)Cf,iid 16. capHt quam dcfiit crit , quia nunquam dccrit cft , quia femper cft non prxteriit, Joan,c quafi quodnon mancat non erit, quafi quod non crat. Cum crgo noflra Hic Mperit ijuomodo locutio per tempora varictur, dc co vcrc dicuntur vcrba cuiuflibct tcmfiint intellim poris, qui nullo rcmpore defuit , vcl decft, vel dcerit:& ideo non eft mi- gendai rum fi dc Spiritu veritatis vcritas loquens dixit per futurum Quxcunquc audict loquctur audiet fcihcet ab eo a quo proccdit. Audirc illius cft fcirc idcm cnim efrc. A quo crgo cft illi efTcntia , ab illo audicntia , id cft,
HIc
diligcntcr
:
:
,
:
Tr.e
:
:
;
:
:
:
:
:
:
,
,
fcicntia
audiuit
:
:
qua:
non
& audit
,
cft aliud
id cft
,
,
quam cffcntia. Audict crgo
quod fcmpcr
fciuit
,
fcit
,
dixit
& fcict.
]
dc co quod
Eccc hic
dicit
Auguftinus vcrbacuiuflibet temporis dioi dc Deo: fcd tamcn propric, Scott o^er,
Tom. V. T*ars
IL
a
(/?.
Illud
7o6
Lib.
quod Hicronymus
lllud ergo
non
vcl erit,
dicit,
tantum
vel futurum effe, fed
Sententiarum
I.
iu intelligendum
cfle :id eft
intclligcndum quod
eft
lon£e
j^jl^j-jyj
tas,
jjj
fit
cjuod fuir^
quod
fcd
,
vt fuiti erit
(
, eji ,
erat
)
non
ta-
,
vcl prasteritum
perfcdum
vel pra^teritum
,
fcd elTcntiam fiue exiftentiam Cux diuinitatis fimpli-
,
y deTrinit.
nouitfuifle,
Dco
vel futurus
dtcr infinuant. Deus. crgo folus proprie dicitur eftcntia
a^^pnn(ip,e
non
:
diftinguunt ,fcilicct prxteritum , vel futurum,
impcrfcdum
plufquam perfcdlum Non
cfTe
efl:
dicitur de
motu. Licet enim vciba iubftan-
temporum dc Deo dicantur
temporalcs motus
vcl prxtcritum
cum
pra^rteriit,
cxiftatfimplicitcr fine aliquo temporali
ciua diucrforum
men
,
ait
[
,
Elfc
non cft
accidcns
Dco
Vndc
vcl ciTe.
,
fed fubfiftens vcri-
,
& mancns caufa, 6c naturalis gcneris proprietas.] Hic de incommutabilitate.
T^EietiamfoIius eflentia incommutabilis dicitur proprie quia ncc mu1 ^tatutj nec mutari poteft. Vnde Auguftinus lib.^. de Trinitate. [ A\\x , in-
C.
:
Crf/.i.
quit
cflentias vcl fubftantiar
,
magna ciderc
vcl
,
non
capiunt accidentia
quantacunquc mutatio.
poteft
:
&
Deo autem
,
quibus in
vel
cis iiat
aliquid huiufmodi ac-
ideo fola fubftantia vcl cflentia
,
qu^e eft
Deus
,
in-
profcdo maxime ac veriffime competit cflc quod ipfum vcrum cffc & quod mutari potcft ctiam non fcruat , non fi mutctur, potcft quodfucrat non efTc. Ideoquc illud iblum quod non tantiim non mutatur verum ctiam mutari omnino non poteft , vecommutabilis cnim mutatur
cft
:
cui
:
:
:
,
riflime dicitur effe.
i,
Tm.s.A
c»p.i.Giu* Jitveratm' mortaiitas
^Min
fiio
Tm.T.Hiv.
]
id cft , fubftantia Patris
& Filij & Spiritus fandi.
Jdeo-
que Apoftolus loquens de Dco ait. Qui folus habet immortalitatem. Vt enim ait Auguftinus lib. i. de Trinitate. [ Cum anima quodammodo immortalis effe dicatur & fit, non diccret Apoftolus , Solus Dcus habet immor-
.^..
,.
talftatcm
:
i--
iinni quia vera immortalitas incommutabilitas
eft
quoniam
ii
quam
nulia
vnde lacobus
ait:
tranfmutatio , nec viciflltudinis obumbratio. Et
Da-
poteft habcrc creatura
Apud quem non
n
elt,
:
&
folius crcatoris eft.
mutabuntur tu autem idem ipfc cs.] Ideo Auguftinus quod [Dcus nec per loca, nec pcr tempora mouezV iz^S tur creatura , vcro per loca , & tempora. Et pcr tempora moueri , cft pcr a6. afFcdtiones commutari. Dcus autem nec loco , nec affedrionc mutari poMaUc.i.b tcft] qui per Prophctam ait Ego Dcus & non mutor qui eft immutabilis folus vnde rede folus dicitur habere immorrahtatcm. In omni enim Lit.i.c.ii. mutabili natura, vt ait Auguftinus contra Maximinum, [nonnulla mors eftipfamutatio quiafacit aliquid in ea non effe quod erat. vndc & ipfa anima humana , qua: ideo dicitur immortalis , quia fecundum modum fuum nunquam definit viuerc, habet tamen quandam mortem fuam quia Fftim.xoi.
uid
,
Mutabis ca,
:
fuper Genefim dicit,
:
:
:
:
:
fi
iufte
tur
:
peccat
moritur pcccato
longum eft
,
moritur
,
Vm.
6.
;
fi
vt alias cius mutationes
:
nam
&
Angcli peccauerunt,
diabolus princcps
:
& qui non
cuicunque rationah crcatura: I,
iuftitise
pcccatrix erat
&
iuftifica-
dc quibus modo mori potuit,quia daemones fadifunt, quo-
taccam
,
cftdifputare. Et crcaturarum natura ccclcftium
pcccare potuit
rum
&
viuebat
&
pcccauerunt, peccare pptucrunt,
pra^ftatur
,
vt pcccare
hocnaturx propriac,fcd Dci
&
non poflit , non eft Dcus, vt ait Apofto-
gratiar. Et idco folus habct immortalitatem , qui non cuiufquam gratia , fcd natura fua , nccpotuit, nccpotcft ahqua conucrfione mutari:ncc potuit,nec potcric
lus
C4f>.i.
ahqua mutationc pcccare.]
Proindc, vt
ait
Auguftinus
i.lib.
de Trinitate.
[Subftan
Diftinaio [Subftantiam Dci finc vlla
V
707
1 1 1.
commutationc mutabilia facicntcm
fui
vllo fuo tcmporali motu tcmporalia crcantem intucri difficilcjoporcct. ] Vcrc crgo ac propric incommutabilis cflfcntia
:
quac finc fui mutationc
cundas condidic
&
noflc
,
,
&
•
/inc
liccc (it
h^"^
cft fola djuinitatis
naturas.
Hic dejtmpiicitate. vcrc fimplex cft
EAdcmquc folapropric ac
,
vhi ncc parrium ncc acci,
dentium,nccquarumlibct formarum vlla cft diucrntas fiuc variatio, vt vcl multitudo. Vt autcm fcias quomodo fimplcx fit iila fubftantia Animaduertc Ltb. Trtmtate. de primo, quarc AuguftinusJ^. onmxs docct t ,
,
crcatura(itmultiplex,& nullo
modo
vcre fimplcx:&
primum dc corpo-
D. Siudrecrea-
'?7^'?'*':
/!mpUxf ^'^•('•f^'"
poftca dc fpirituali crcatura. Corporalis vtiquc crcatura cx parti- c^3'Ir' bus, ita vt fit ibi alia pars minor,aIia maior,& maius fit totum quam 'p^^re fit rali
,
&invnoquoquc corporcaliud
magnitudo.aliud color, aliud cft figura. Poteft cnim etiam minuta magnitudinc mancre idcm co& cadcm lor & cadcm figura & colorc mutato mancrc cadem figura magnicudo ac pcr hoc multiplcx cffe conuincitur natura corporis fimqua:Iibetpars.
cft
:
,
:
,
plcx autem , nullo
modo.
JF//V dejjfirituaU
creatura oHendit
^
,
quomodofit multiplex,
nonftmplex,
, vt cft anima , in comparationc quidcm compararione vero corporis cft multiplcx, non fimplex. quje ideo fimplcx dicitur refpedu corporis , quia mole non difFunditur pe^ fpatium loci, fcd in vnoquoquc corporc & in toto
CRcatura
quoquc
fpiritualis
corporiscftfimplex, finc
&
tota eft ,
^''f-""^
& in qualibct eius partc tota cft.
Et idco
cum
^, Ex
eodem
''^-^-
^""^-
aliquid in quauis
fit
exigua particufa corporis,quod fcntiat anima, quamuis
non
fiat
in coto
corpore, illa tamcn tota fcntit, quia totam non latet. Scd tamen ncc in ipfa tota anima vcra fimplicitas eft. Cum cnim aliud fit artificiofum cfTc, aliud inertcm, aliud acutum aliud memorcm, aliud cupiditas, aliud timor, aliud Ia:titia, aliud rriftitia pofsintquc ha^c & aUa huiufmodi innumerabilia in animx inueniri natura , & alia finc aliis, & alia magis, alia minus manifcftum cft animie non fimpliccm,fcd multiplicem efle naturam:nihil enim fimplcx mutabilc cft: omnis autcm crcatura mutabilis cft nulla crgo crcatura vcrc fimplcx cft: Dcus vcro ctfi multipliciter dicatur, vcrc tamen & fummc fimplex cft. dicitur enim magnus bonus,fapiens,bcatus, vcrus, & quicquid aliud non indigne dici vidctur , fcd eadcm magnitudo eius Non cnim mole magnus eft,fed virtutc: & cadem cft, qux fapicntia. bonitas eius, quac fapientia , & magnitudo , & vcritas & non cft ibi aliud ipfum beaium cfte , & aliud magnum , aut fapicntem, auc vcrum , auc \
:
:
:
jyi idem c.j.
,
:
bonum
cfTc
,
auc omnino
cfrc.]
Qualtter Deus^ cumfitjimplexy multiplex tamen dicatur.
H
Icdiligentcr
fimplicem
notandum
effc
,
cur dicat
eft
cum
dicat Auguftinus folum
cundcm multiplicitcr
dici
?
Dcum
vcrc
Sed hoc non pro-
pcer diuerficatemaccidcntium,vclpartium dicit, fcd proptcr diucrficatcm ac
mulcicudinem
vnum
nominum
,
qua: dc
Deo
dicuncur qua: :
tamenfignificantjfcilicctdiuinam naturam.
piuntur ,
cum de illa incommucabili actcrnaquc
Scotio^er.Tom.y.TArsll.
Iiccc multiplicia fint,
Hxccnim
nonitaacci-
fubftantia incomparabiliccr
a
i
fimpli
/^.
QMomotU ^['**
£"*"
7o8
Lib.
(impliciorc Cap.4.
I.
Sententiarum
quam cft humanus aiiimus, dicuntur, qucmadmodum cum dc Vndc Auguftinus in 6. lih. de Trinit. [Dco inquit) cft hoc
ereaturis dicuntur. efle
(
,
quodeftfortcmeflc, velfapientemefTc, vcl iuftum
cffe,
&fi quid dc
quo fubftantia eius lignificetur. Humano autem animo non cft hoc cfle, quod eft fortcm cflc, aut prudentem , aut iuftum. potcft cnim cffc animus, & nullam illa
fimplici multiplicitatc, vel muItipHci fimplicitatc dixcris
,
iftarum haberc virtutum.]
^anta
Dei fimplicitas ,qmd nuUi TrAdicamentomm
eft
ft^hijcitur,
y'^ Vod autcm in natura diuinanulla fit accidcntium diucrfitas
C.
Vypcnitusmutabilitas,fed pcrfedla AH^ft.c.i. 5.
de Trinit. diccns.
[
nullaquc
,
fimplicitas, oftcndit Auguftinus in
Intelligamus Dcum,
quantum poflTumus ,
bonum ,iinc quantitatc magnum ,fine indigcntia crcatorcm
,
finc qualitatc
finc fitu praEfi-
dentcm , finc habitu omnia contincntcm , finc loco vbiquc totum , finc temporc fcmpiternum , finc vlla
mutatione mutabilia facientem , nihflque paticntcm:quifquisDcumitacogitat, ctfi nondum poteft omnino inucnirc quid fit, pic tamcn caucat quantum potcft ahquid de illo fcntirc , quod non fit.] Eccc fi fubtihtcr intcndas, ex his atquc prxdidis aperitur , illa Vixfui
dicamenta Dialcdica: Dei natura: minime conucnirc , qua:
nullis cft fub-
accidcntibus.
ic(Sfca
^md Deus non proprie,/ed ahuftue dicitur Juhftantia. T TNdc ncc propric dicitur fubftantia
H. MgHfli». f^p-^-
/.
y
quod
,
vt Auguflinus oftcndit in
lihr. 7.
de
ab co quod cft ji^yj^f^gj^g ^ fubftantiam dicimus fi tamcn dignum cft , vt Dcus dicatur fubfiftcre. Hoc cnim de his rcbus rc(Ste intclligitur , in quibus,vt in fubicd:is, Trinit,
[
Sicut ab co
cft ejfe appcllatur cffcntia
,
ita
:
funt ea qua: in aliquo fubic6to cflTe dicuntur , ficut in corpore color , aut for-
ma. Corpus cnim fubfiftit
Res vero mutabiles ncquc (impliccs propric dicuntur fubftantia:. Dcus autem fi fubfiftit , vt fubftantia propric dicipoffit, incft in co aliquid tanquam in fubiedo &non cftfimplcx. Ncfas cftautem diccrcvt fuBfiftat Dcus, & fubfit bonitati fua:. atquc illa bonitas non fubftantia fit , vcl potius cffentia , ncquc ipfc Dcus fit bonitas fua , fed in illo fit tanquam in fubic6to. Vnde manifeftum cft Dcum abu:
&: ideo fubftantia eft
j
:
(luc fubftantiam vocari
,
vt nominc vfitatiore intelligatur cflTcntia ,
quod ve-
, ita vt fortaffc folum Dcum dici oporteat cffentiam. Eft cnim vcre folus, quia incommutabilis cft.]
rc ac proprie dicitur
§luod non
T
1*
fofl
^ '*^4» Ncn
^^'
W '
Deo quodnonfit Dem,
:
dc Hilarius in 7. {^jj. ^
ncque qui
fcuris
tunj
coaptatur
quod
de
lih.
ipfc qui
ta,
&non
Trinit.Siit.
[
Non cx compofitis Dcus, qui vita, fubfi-
virtus cft , cx infirmis continetur :
nequc qui
in co eft ,
eft
,
vt in co aliud
habcat fcd totum vita :
:
nequc qui lux
eft,
cx ob-
Spiritus eft,ex difparibus formabilis cft, ro-
vnum cft. ] Idcm in 8. lih. de Trinit. [ Non humano mo-
do cx compofitis Dcus fit
aliquid in
TVius autcm cfrcntia: fimplicitas^ ac fynceritas tanta cft , quod non cft in lca ahquid quod non fit ipfa fed idem cft habens, & quod habctur. Vn-
JL ?4«/ff
eft
cft
,
fit
& aliud & infini-
quod ab co habetur ,
natura
fcilicct
pcrfcda
cx difparibus conftituta, fcd viucns per totum ipfa.]
De hoc codcm
Dift.VlII. Qusft.I.
Quocirca hoc vcrc vnum cfl: in quo nulquod cft , ncquc cnim fubicdtum Auguftinus quoquc in libro dc Fidc & Symbolo dicit , [ In Dci
codcm Boccius Jus
in
i. lih.
de Trinit.
ait.
numcrus, nullum in co aliud
ficri potcft.
709
non cft aliquid quod non fit fubftantia quafi aliud fit ibi fubftantia, aliud quod accidit fubftantia:. Scd quicquid ibi intclligi poreft,fubftanfubftantia
:
Vcrum ha:c
tia cft.
dici pofTunt facilc
& crcdi
omnino non poflunt.] Itcm Auguftinus in
,
autcm
vidcri
nifi
lih.de Trinit. [fic
15.
,
vt qui habct
,
,
Etcum tantarfimplicitatisatquefynccritatisfit natura diuina, cft tamen inca Trinitas pcrfona^um. Vndc Auguftinus in lih. n. de ciuitate T)ei. [Non proptcr hoc naturam fummi boni fimpliccm dicimus quia eft Patcr
jpfb
Cap.t^xin*-
^""' ""f'
puro cordc
habctur in na-
hoc fit quod habct ficut immutabilisfimplcxquc fubftantia.] vndc Ifidorus ait, [ Dcus fimplex dicitur , fiuc non amittcndo quod habct , fcu quod aliud non cft ipfc , & aliud quod in tura vniufcuiufquc trium
CMp.^.
pra^tcr id
cft.]
Caj). 17.
^'^,'*
^
^
^r.
7.'
<^«.
«r»-
"^''^'
,
in ca fblus, aut Filius in ca folus , aut Spiritus fandlus in ca folus aut quia cft :
nominum
perfonarum ficut Sabclliani putaucrunt. Scdideb fimplex dicitur,quia cft hoc quod habet: exccpto quod rclatiuc quacque perfona ad altcram dicitur, ncc cft ipfa. Nam vtiquc Pater habct Filium , ad qucm relatiuc dicitur , nec tamcn cft Filius & Fihus habct Patrcm, nec tamen ipfc cft Patcr. In quo vcrb ad fcmetipfum dicitur & non ad alterum, hoc cft quod habct ficut ad femctipfum dicitur viuus habcndo vitam & eadem vita eft ipfc. Propter hoc itaque natura hxc dicitur fimplcx , quod non fit ahud habens , & aliud id quod habct , ficut in ca:tcris rcDus cft. Non cnim habens hquorem liquor cft, ncc corpus color , ncc fbla ifta
Trinitas
,
fiuc fubnftentia
:
:
:
,
anima litas
,
eft fapientia.]
Eccc quantacftidcntitas, quanta
fimplicitas , puritas diuina: fubftantix
eft
vnitas,immutabi-
iuxta infirmitatis noftra: valc-
,
tudincm affignauimus.
Q^ Vtrum
iE
T
S
Detis
fit
I
O
I.
fumme fimplex?
AlenHs \:p.q.
&
&
^uantitatiHa.
c A iftam diftindioncm odauam quaeruntur quinquc , vidcliccr quacuor pcrtincncia adccrciaro parccm diftindionis , 8d vnum quod pcrcincc
I R.
ad fccundam parcem diftindionis. Ec primo quajro.Vcrum Dcus
mc fimplcx & pcrfcfte calis Quod non, quia fimplicitas non ?
ciccr pcrfeaionistcrgo
cedcns
quia
,
fi
cfiTcc
pliciccr pcrfcdior
non cft poncnda in Dco
vc cflcncialc.
fimplicicer perfe»aionis. crgo quaelibcc res
fic
'•
fum-
cft fimpli- ./ir^.i.
Probo ancc-
habcns cam
,
cfiTcc
fim-
non habcncc,& ica maceria prima cflcc pcrfcftior homincrimmo gcnc-
rahcer in corrupcibihbus,& gcncrabihbus compoficiora func pcrfeftiora.
lcem , pcrfeftionis cft formjE poflc darc e^e , hc^c imperfcaionis fic depcndcrc a materia:ergofiprimaraciofeparccurafccunda, quianon vidccurcflc concradidio in caIifcparacionc,potcftcflcDcicasformadans
U
tia in
nobis
fapicncia
dcns,
j^rg.i.
&
cft accidcris
:
crgo in nullo
eft fubftancia
,
vcl
non accidcns fed :
fccundum candem racioncm,fecunduro quam eft in nobis
:
in
Dco
cft
Trinic. cap 6.
Scotiofer.Tom.r.PArsII.
Text.x6.&
igitur eft ibi acci- »'"^'
& ica compofitio fubicdi & accidentis.
Concra fexco dc
jir^.^.
j^^;,
Dew vere (jrfummefmflex efi. a
}
SCHO
eppof.
^
7IO
Lib. S
Deum ejfefimplicem
Sententiarum C H O L V M. I.
I
vt JimplicitM opponitur tripUcicompoJitioni. Primo, retjcit tih c^uitn fec^ueretur quodnon ejfet prima caufa quia compofitum ex materia (^ forma peHeriiti ejl cffciente. Secundo ,retjcit ab eo compofttto-
Olfendlt
,
eo compojitionem ex msteria df forma
nem expartibiu quantitatiuii ^ ta extenfaper accidens
;
,
quia potentia infinita * nonfotefl
ejfe
in magnitudine fird-
nec datur magnttudo tnfinita ,(^uam rationem late profequitur
,
admentemPhilofophi,(luemfuhtiliterexpUcat. Tertio ,remouet Deo compojitionem ex accidente,quia non efi capax accidentU corporei-, ciim nonfit quanttti , necacci-
^
fuhietio
dentis Jpiritualis ,quia eifti intelle£iio *•
(jr
volitiofuntfi4afuhnantia,ex d.t.q.
i.
A ^ quxftioncm refpondco &: primo probo {implicicatem diuinam per mcdia qua:xXdam parcicularia. Sccundo cx mediis communibus,fciIicct ex infinitatc & ncccfli,
Primo modo proccdcndo,oftcndo primo fimplicitatcm oppoficam coropocx partibus cfTcntialibus fccundo oppofitam compofitioni cx partibus quancitacerti6 oppoficam compofitioni ex fubiedo accidentc.
tatc cnTcndi. fitioni
cinis
;
:
Primum
'iCaufalitas materiac
fic
przfupponic caufalitatem
& & formae non cft fimplicitcr prima. (ncccfrariocnim ergo
efficicntis priorem:)
fi
primum cfTec eompofitum cx ma-
autem huius:quia idcm coniungendo materiam fuam cum forma crgo alicuius efficicntis prioris: crgo Deus nonefl!et primum efficicns, cuius oppoficumprobatum cft diflt.q. i.Probatio ccria &c forma,pr3efupponeret caufalitatem caufac cfHcicntis:non
«on
cfficit fe
:
prima: propofi^ionis caufalitas materiac :
& forma: includit imperfediionem
,
quia ratio-
nem partis caufalitas efficientis & finis nullam impcrfe£tionem includic fcd perfcdioncm; omne auccm imperfedum rcducicur ad pcrfedum ficuc ad prius fe cfrcncialicencr,
;
go caufalicas
non eft fimplicicer prima. Idcm probo fic maccria de fc ad formam & hoc pafliua & contradiftionis , quantum eft dc fc , ergo non cft ex fe fub forma fcd fit fub forma per aliquam aliam caufam rcduccntcm ipfam tyiiuc.%. materiam ad adum forma: ifta autem caufa reducens non poteft tanrum dici forma Met4phff. inquancum forma quia fic non rcducic maccriam nifi aduando formaliccr ipfam ma, """^ teriam ; ergo oporcec ponere aliquid rcduccns cftGftiuc ipfam maceriam ad iftam adlualicaccm crgo fi primum cflcc compofitum ex maceria & forma, effec aliquod cemm i8 cfficicns , pcr cuius efficienciam cffcc maccriacius fab forma , & ica ipfum non cfTcc primaccria: &; formae
cft in pocencia
,
,
,
;
,
;
mum cfficiens vc prius. Tcrcio tas;
fic
:
omnis
aliquam vnam canfam aquaeiteius vni-
cncicas vnacaufaca habec
quia non poceft poni vnicas in caufato finc vnitatc in caufa
cum fic
caufata , requirit aliquam
non cft cntitas
vnam caufam a qua fit
illa
j
vnitas igitut compofiti,
cutitas caufata
illa
:
eaufa
nec forma: quia vtraquc cft cntitas diminuta rcfpedu entitatis compofiti , igitur practcr illas fcilicet matcriac formse, oportec ponere aliquam aliam: illa erit cfficicns & ita rcdit idcm quod prius quia omni compofito ex materia & for, raatcriae
,
,
&
,
:
ma erit aliquid prius. ^
Secundum , videliect carentiam compofitionis quantitatiujc , videtur PRilofophus probarc %.?hyfic. it.Metaph. quia primum cft potcntix infinitac potcntia autem infi78.^ tnde. njfj non cft in magnitudinc. hoc probat ; quia maior potcntia eft in maiori magnicuextxomm. ^^^^ j^^ infinita potentia non poteft cfTe in magnitodinc finita , nulla cft autcm ma3
^
Text.comm.
:
&
^
gnitudo mfanitarcrgo nec ahqua mfanita potcntia m magnitudinc. Sed iftud ' argumcntum videtur defieerc, quia qui poncret potcntiam infinitam efTe in magnitudinc.diccrct ipfam efle eiufdem rationis in qualiber parte magnitudinis , in tota magnitudinc ita in maiori & in minori ficut anima intelleftiua eft tota ra. toto tota in qualibec pattc corporis, nce maior in maiori, & minor in minori corpore ncc maior in toto corporc quam in parte. fi animam iftam confcqucretur infinita potentia intclligcndi,ipfa poccntia cfTct in magnitudine finita , in parua parrc , ficuc ita in partc ficut in toto, in magna. Ita dicercturin propofito quod potentia infinita in magnitudine finicacfTcc ciufdcm rationis in toto & in partc. Declarando ergo rationem Ariftotclis , dico qu6d ^^'"^^"^^^^^^^^'ft^j^l^^tipot^entiainfinita non cftin magnitudine finita cxrcnfa per ^f.^^^^^^ jj extenfionem magnitudinis hoc probat ratiofna hoc modo quxcunque
&
,
,
:
&
&
:
&
&
&
"PotetUexten/kperac-
a"'-' "a ejjicactorej eJinutnittH-
d^ ,/id ideo
mn
ititen-
,
&
;
potcntiacftextenfa per accidens , castcris paribus , maior eft &: cfficaciorin maiori magnitudinc , licet non fit maior , id cft, formaliter intenficr, quia paruus ignis poteft plus
habcte intcnfiue dc calore, quam magnus,
fi
multum rarus, &r alius dcnfus
fit
:
ided ad-
ditur in maiori, cAteru parihtts.
fi^r.
4»
Exemplumdecalorc inignc^.quilicct
fit
aequalis intenfionis in partc &: in toto,
tamcn
Dift.VIIL QuxHJ.
711
cimen maior ignis maioris cd pocencia: , id c(l cfficaciocis cR pocehciae in toc6,quam in parce,&: ex hoc fequicur, quod omnis calis poccncia cxccnfa pcr accidcns quamdiu cft in ,
raagnicudinefinica, poccftincciligi crcfcerc in efficacia pcr
non
augmcncum
magnicudinis:
fccundum cfficaciam,5c cx hoc fequicur,qu6d omnis cahs pocencia cxccnfa per accidcns, quamdiu cft ia magnicudinc finica cft incenfiue finica & non infinica quia infiuicas inccnfiuc non poceft cfie fine infinicace in efficacia, &: ex hoc fcquicur, quod potcncia infinita in cfficacia non cft in magnicudine finica,ncc eciam potencia infinica incenfiue. Ec cunc vlcra cum non fic ahqua magnicudo infinica , pacec quod non cft ahqua cahs pocentia infinica in
quamdiu
fcd
incclhgicur pofTc crcfccrcin efficacia,
,
eft inHnica
;
,
naagnicudine.
Sed quid hocad propofitum quod omnino tahs potentia non ficin magnicudinc? Refpondeo coniungendo huic illam conclufionem , quam prius probauic Philofophus, quod fcihcct talc potcns cft fine materia, fcquitur propofitumiquia omni cxtcnfione ah•
'
>•
^f-
"^'^f- ""»•
quid cxtcnditur,vcl fi cxtcnfio erit ahquid pcr fc cxiftcns,ahquid eflet forma informans ^°', extenfioncm,extcnfa pcr accidcns crgo fi potentia ifta infinita ponatur in magnitudmc, ^,^^^ quzro quid cft illud,quod cft cxtcnfum ipfa magnitudine,vel ipfa cxtcnfione magnicu- />atio habet (jHt* dinis i non ipfa potentia infinita,ficut probatum cft ncc ipfa pcrficit ipfam , ficut forma vim niaceriam:quia non eft in mareria,ex cqnclufione pracoftcnfa:ergo oporccc poncre mace- potemiA i».. riam excenfam ifta magnicudincrquae matcria pcrficcrccur poccncia infinica,ficuc maceria •^'"'* """. noftra,vel corpus noftrum exccndicurmagnicudine per fccxtcnfa , pcrficicur pcr ani^^^;f'„'," mam inccllediiuam non cxcenfam fcd nulla maceria eft in habcncc talcm potcntiam ex exteM,auia pracoftenfa conclufione a Philofopho ex illaigitur immatcrialitatc pracoftcnfa pcr Phi- ron per /?, :
:
,
&
:
:
lofophum,& modo oftenfa
in ifta conclufione,habct rfta ratio efficaciaro.
Tertia condufio fpecialis probatur ex
:
quiacnim Dcus non cft
citm non fit
materialis
,
nec f«^"V'«.w
capax accidcntis alicuius matcrialis conuenicntis rci matcriali, /'"". *^"«"» ergo tantum eft capax illorum,quae conueniunt fpiritua- ^1*«,"'^ volicionis , & habicuum ilhs correfpondencium fed talia ^, nthFUit' puta intclleftionis ,
quantus
,
ide6 non
eft
ficut eft qualitas rei matcrialis
libus
iftis
:
&
,
:
non poflunt eirc accidcntia illi natura:
,
ficut
probatum eft
dijl. i.
Quod intelligere eius,
%L velle funt fubftancia ems,S£ habituSj& potentia.
tU, necfornuditer , vt
quMitM
COMMElTTAKiyS. A D fHtBionem reIf*ndeo. Hic Doftor fnjL\.tendk probare fimph'citatem diuinam per media quzdara particulariu,& fecund6 ex mediis
'•
a
Cr
/ww»«.
partibus quantitatiuis, fiuc integralibus. Tcrtio,
neque infinita
accidentc.
PrimMmprohatHr,Cci\icex <\Vi6dnonCitcom^oC\jyj r
gjj
partibus e(remialibu$ r-
n
m hoc •
\
,
fiuc cx matcria
II
r>.
,
&
in
1
2.
Met. t.com.4.
& hoc probat Ariftorcles , quia maior potcntia eft in maioti magnitudinc , & ita infinita potentia non poteft dfe in magnitudine finita nulla eft autem magnitudo infinita; :
:
r
i
fediuum,ficut oftcnfum eflr fupra dift. 1 .part.i.ij.u ergo non-eft compofitus ex materia,& forma.Pa-
peneret potentiam infinitam ejje in magnitHdine,diceret
tet confcqucntia,quia caufaiitas matcriae,quc eft
dinii,& in tota magnitudine , ita qu6d potcntia in-
materialitcr caufare corapofitum , pnefupponit caufantatem cfficientis ; patct,quia materia nun-
finita crit tota in tota
quam dicitur caufarc , nifi adu fit vnita cum forma , fed forma inducitur ab agcnte crgo. Arguitur ergo fic Deus cft omnino incffedibilis er-
minori.Sicut etiam anima intelle^iua eft tota in toto corpore,& tota in qualibet partc,& pcr con-
go eft
:
;
incaufabih's cauralitatc matcri*,&:
formx,
&
quo neg.itur prius , nccefrario negatur pofterius.Hxeciiam ratio fupr^ patuit dift.i.loco V b fu p ri
qciia k
i
tmfittttam.
cum com. Et hoc idem
crg« necaliqua infinita pbtentia in magnitudine.
ftat
:
Diittnonh»-
tiim
Deus non habet caufui,cum fit primum cf-
torma.Et ratio
:
btt q-jMtir».
poten-
vbi habecur. ^iaprimum eftpotentit infirnta:potentiaautem infinita nen efi in ma^nitkdine nequefinitat
fam eflicicntem refpedlu
X,
ejfe
potentia agit a^liter intempore min9ri,\ide ibi tcx-
qu6d nec ex fubiefto,& tlUtttriH
omnino magnitHtUnefinita
tiam infinitam, ex tjfiUm manife^Hm eftfic-.^Hia maier
& neccflitatc
eflendi.
Demtmeft
ineodem\ocot.c.7 9. GlSPnUmaHtem
impojfibile eft in
Primo modo procedendo ptimo oftendit Deum non poflc coraponi ex partibus eflentialibus fiaut cx materia , & Forma. Secuhd6 , nec ex
eommunibus,(cilicei ex infinitate,
#e«^r«w#«
fithfiflens.Et
""1"^"'
b
Secuntium
,
videlicet carentiam
compofitionis
qMamitatiua,videtHrThilofephMJprobare,Z.^\\yiic. \[>i
texius
y^^ ^^^
Cic
incipit.Nunc autemvelumtahocpre-
metoretn impartibilem efe non habentem
, deterniinans prius quacdam , qux prscedunt hanc ptopofitionem. Et Commenta-
magnitudinem
toribi lnhnc,ino^Kat,capitevHU ArlHeteles declarairt
tqttod hic meter
primm
non
eft
in materia ,ftd
SedinHdargHmentHmvitietttrdeficere,ipiiaijMi
c
ipfiim
ejfe
eiufdem rationii in qualihet parte
magnitudine ,
&
ma^mtHtota in
qualibet partc, nec crit tuaior maioii, ncc
minoc
fequcns non probaretur per hoc argiimentum potentiam infinitam non cflc magnitudinc , qui^ fi ponitur rota in toto , tota in quaUb^r parttf, non oportet tunc ponerc raagnitudine infinitaro. d Exemplttm de calore in i^e,^ licitfit a^ualit
&
•
intenfionisinparte,&intoto,ipzxet,c^\x\a.(\ca\otCit §lut»if/if»'
in igne quaficicatiscubitalis ilja
quantitate
,
& ilie
,&
calor
cxtenfus in tota
fit
intenfus vt qua-
ttnti» infinl.
""»»
eftfi»
iuor:dataquacunquc paftequaniitatiuaillius ca- !^^''j]^^JJ|^_ ]oriseritintenfa,vtquatuor,vtpaiet,& tamcnca- f»ptr»tcidft loc extenfus in tota illa quantitate cft cfficacior lU exttnfiimt
quim
fit
in
vna parte
illius quantitatis
,& hoc
^ptitu^"***
patct pcr cxpcricntiaiii. a
4
Std
Lib.
711
Sententiarum
I.
ncm, ficut forma perficit matemm , quia potentia infinita non eft in materia ergo oportct
Stdf*'idhac*dprof>oJ$titm,ej$iodommmtalupoten-
noH
tia
fit in
magnitMdine
?
Relfendeo coninngendo
;
ponere materiam extenfam
^«iV^rcilicet^uod potentiainfinitanoneftinnia-
gnitudine
)
i&am conclufionem , ^uam prius probauit
qax materia
P(&»/<>/5/?^i«
,
quod fcilicct tale potens eft unc ma-
niateria mifta
xctiz,fi^utturpr«pefitum,^ttia
mans cxtcnfioncm
aliquid cffct forma infor-
,
cxtenfa pcr accidens
cnim
; fi
,
vcl corpus
Philofophum,& mod6
terialitatc pracoftcnfa per
extenfaper fe,&aIbcdo informaret ilJam,illa albedo erit cxtcnfa pcr accidcns , &c. Si crgo potcntia infinita ponatur in magnitudine qua:ritur quid eft illud quod cft extenfum ipfa magnitudine ? non ipfa potentia infinita, quiailia
oftcnfa inifta conclufionc habct
pollet eftc cxtenfa ,
ipfam
non
ic illa ,
ficut f(5rma
llam afinfihilihm
,
,
id eft
,
quod
nibiis matcrialibus
ipfa
magnitudi-
pcrficit illam
text.
HO
C
S
ejfo
manifeflum
r/?
,
& ibi Com-
mentator facit rememorationem dc hoc,quod declaratum cft prius , fcilicct fubftantiam £tcrnam efte , non mobilcm , & abftradam ab om-
magnitudine infincc ipfa perficic
nifi in
materiam
non
potentia infinita
,
eft dabilis
ifta ratio cffi-
caciam. Dicit enim fic Ariftotclcs. G^oniam atttem aliam fidffiantiam atemam nen mobilem ahfh-O'
:
non
ficut
,
miftum extcnditur
eflct fuperficies cubitalis feparata, qua: diccretuc
nita
magnitudine,
perficcretor poteniia infinita
magnitudine pcr fe cxtcnfa , & perficitur per animam intellcdiuam non cxtenfam , fcd nuUa materia eft in habcnte talem potentiam cx pra:oftcnfaconclufioncPhilofophi ; exillaigitur ,&ma-
omni exttn/tone aliquid
extenditur,velfiextenfi0,pim aliqua fupcrficics,fr/V Mliquid ptr fi exiilens
ifta
L
I
%
vide tcxt.
cpm commcnto
com.4.
V
M.
i Deo generaliter tmnem compojitionem.Primo,ex ratione necejfe ejfe : nnmfitilterum comfonens eft necejfe ejfe^ nonpoteft componere cum poftibile ejfe quia compofitum necejfe ejfe nes[uit ejfe ex componente foftihili nec^uefoteft comfonere cum alio necejfe ejfe^ tum quia eft in vltimn aSiuslitate tum quia compofitum effet his necejfe ejfe tum tertio,
Sxcludit
,
,
,
,
,
^ttiafieret necejfe ejfe,per id,quo AhUto,non finiti,cui
minus ejfet necejfe
ejfe.
Secundo, ex ratione in-
repugnat eJfefMtem, quia hdc excedi fotefi , iffud non. Tertio , infinitum non efi exfinitUyVt fatet^neque exwfinitisy quiaplurainfinita non funt dabilia , ex
corHfonihile dift.2. .qujtft.
I
foluit argumenta^(^ duo duhia de ferfedionefimfltciter.
^Ecundo probo * generalitcr propoficum. Primo cx rationc necejfe eJfe^c^Mxz fi priro6
s
quacro de
^^
^^*t
pra diltx a.i.proLmdo ho» \pojfi dari
plura
necefe
ejfi.
J^epugnat tnfinito
ejfi
fartem,
rum
>^
fi fit
fit
compofitum.fint compotcntia A6cS. ejfe ? Alcerum cnim hocx qua aliud componirur. Si cft ex fc
formalitcr cx fe necejfe
oportcc dare in
quacumque
re fiue nacura,
^fle crgo necefie efie cx k componitur cx fofiihile efie , & ica non eric necefie efie auccm A cft cxfc necefie efie,\^\tm eftex fe in vlcima aAualicace, & icacum nullo facic pcr fe vnum. Similiccr fi ^ eft ex fe necefie r/?
P®^'^'^
,
^'^ ^^-^^
,
,
,
,
:
,
,
:
:
;
,
,
,
tum g^modo ftmplex
in impcrfeftioncjficuc
modo loquimur,
Ad primum ^argumcntum
£^
ejl
perfeEiitu
tompefitoy
dico, qu6d fimplicitas cftfimpliciter pcrfcdionis fccundum qu6d excludir componibilitatcm vel compoficionem cx adu & pocencia, vel ,
,
&
cx perfcdionc imperfedione ficuc dicctur in fequcACi quarftionc non tamen fequitur, quod omnis crcacura fimplex fic perfedior crcacura non fimplici:quia aliquid quod :
,
cftfimplicitcr pcrfedionis, poteft rcpugnarcalicuinaturaclimitatae, fimplicitcr,
& pcrfcdc talis natura
,
fi
habcrct illud quod rcpugnac
& ita illa noneflcc
fibi
:
ficuc canis
non cflet
j
j
Dift.VIIL Qusftl. cflet fimplicitcr canis pcrfcdu$,fi cflct fapicns.quia
rcpugnar
713
fibi fapicntia. .Similitcr ali-
cui naturx limitatae potcft rcpugnarc aliqua pcrfcftio fimplicircr , Sc aliqua non,
& runc
Don fcquitur illam naturam cflc pcrfcftiorcm cui compctic talis perfcdio quam cui repugnat, maximc quando illi cui ifta rcpugnat , conuenit alia pcrfcdio fimplicitcr , qux ,
forte eft fimpliciter pcrfedior
rcpugnante.
illa alia
Excmplum, Adualitas eft perfcdio
fimpliciter,
& fimplicitas cft pcrfc£lio fimplicitcr;
compofitoautemconucnit maioradualitas, licctnonmaior fimplicicas:materixaiitcm licht
Ctmpcjitum 'J^
P"fi~
conucniat fimpIicitas,non tamci) tanta aftualitas quanta compctit compofito.Sim- ^*'*'^"^^'
plicitcr
autcm adualitas cft perfcftior fimplicitate,& ita fimpliciter perfc£lius
potcft cfl*e
" *'
*'
illud, cul conucnic adualitas finc fimplicitacc, quamillud, cui conuenic fimplicitas fine
adualitate.
Sed hic videntur duo dubia.Vnum,quomodo perfedio fimplicitcr
cumqnc fit,cum dc
crit pcrfcftio vbi-
7.
quod '\^(\imjitfimfliciter meliui, Buo htna '^*^"* ^'f'^' fumm non iffum in t/ifo^tfo^tfr.fccnndum Anfelmum MonoL y Sccundii dubium cft,quo modo vna pcrfcftio fimplicitcr cft pcrfeftior alia abfolutc. *'"'""'• Ad primum dico % quod illa defcriptio dcbec fic intelligi, quod pcrfcdio fimplicitcc cft mcIius,non tantum fuo contradidorio (ita enim quodcunquc pofitiuum cft melius, rationc fimpliciter pcrfcdionis
fit
,
i
;
& fimpliciter perfcftius fua negatione:im6 nulla negatio cft pcrfcftio aliqua formalitcr.) Scd intcUigitur fic eflc melius ipfum,quam non ipfum,idcft,quolibct fuo incompoflibili. cunc debec incelligi hoc,quod dicicur,in quolibec eft mclius , confiderando quodlibct przcise inquancum fuppofitum,non confidcrando, ia qua nacura illud fuppofitum, fubfiftatjconfiderando cnim aliquod inquantum fubfiftit in aliqua natura, poteft aliqua perfcftio fimplicitcc cflc non melior fibi quia incompoflibilis, vc eft in cali nacura quia rcpugnac cali nacurx-.camcn ei inquancum prxcisc fubfiftens non repugnac fed fi hoc modo confiderecur illam habere,cric fimplicicer perfedius cns,quam fi habcrec quodcunquc 6c
,
DehocfHpr. '''^*
^-P- *•
'^'''^' ^'
,
:
fibi
incompoflibile.
Ad fecundum dubium dico,qu6d rcquiric declaracioncm quis fic ordo pcrfeftionum
8.
•*
modo brcuicer fupponacur,'qu6d aliquis ordo pcrfcftionis fic inccr cas, ica
fimpliciccr,&
qu6d vna cx
cacione fui cft perfcaior alia prxcise
fummo
tunc omncs xquc pcrfcdx,quiainfinicx, quxlibct tunc cft
,
fint
fumpta
:
quando quxlibec
licct
infinica,
cft in
dc hoc
^^^* P*^'.
^f^
pgy.ff^i„
alias dicecar.
Ad fecundum principalc dico, qu6d darc alicui ejfe formaliccr, ncceflari6 ponic limi- y- 4. ^«'w tationc, quia fic dans eJfe,non includit pcr identitatcm illud, cui dat ejfe,nec poteft fcpa- ^'^'^ff': rari a fic darc ejfe impcrfeft:io,quia nec limitatio,necctiam dependcntia omnimoda,liccc f^T^-a enim fcpararccur ab co dcpendeucia ad cfficicns,vircuce cuius
Ec
fi
inftccur
de Verbo , quod dac
ejfe formaliccr,ficuc
Ad cercium
ejfe
humanx
nacurx
paccbic lih.^MJi. i.quaji.
dico,
camen manec dcpcndcncia ad
maceriain, fempcr
forma informacmaccriam.
i.&
quod fapiencia fccundum
cies qualicacis,& accidcns in nobis,non cft
:
qu6d hoc non
dico
eft
darc
j.
illam racioncm
,
fecundum quam
cft fpc-
ciufdcm racionrs in Deo,ficuc mclius pacebit
in quxftionc illa,f»r»» Deiujit in genere^A\fk.\T\Qt\ont ifta 8.
COMMENTARiyS. I.
a
Q£f«Wo probe^enerditer frepojitum Oquodprimum
probatur ex ratione
dcm modo
fit
fummc
necejfe
flmplex
ep,8cc.
i.
argutum
e(re plura necejpi
Secundo ohendogeneraUterpropofitum
nem
fcilicet,
& arguatur co-
ficut fupri dift.i.quacft.
probando, qu6d non poftunt
,
,&prim6 eft
ejfe.
per rationonfit compo,
prim6,qu6d hibilis. Quiaomnecomponibilchabctrationem partis , fcd infiniium non habet racionem parcis, inHnitatis. £t
vt infrk probabiturquxft.immediatc fequenti.
PraEterca.Omne componibile alteri cft iraperfcftum ;patet ifta, quiafieftaltcri componibiie, caret perfeikione illius alterius
:
net illam per identitatcm rcalem
non enim conti, quia tunc non
eirctcomponibileilli,vt/uprapatuit«i7?.5.^.i.fed
infinitum *•
nuUam impcrfcdioncm includit,crgo.
Et patct litera. b Ad argumcnta principalia. Rcfpondct ad primum. Et in ifta refponfionc funt mulia difta.
Primum , qu&d
Cmplicita*
>
vt cicludit
omncm
componibilitatem,& omneracoraponcionemeft pcrfedio fimpliciter. Non tMnen ex hoc /e^uitur, ^uodomnis creaturdjimpltx Jit perfeSlu creatura non , &c. Secundum didlum, qu6d
JimpUci c
defcriptio perfc-
Aionis fimpliciter data ab Alcxandro ficdebec intclligi, qu6d pcrfeftio fimplicitcr cft mclius
non
tanttim fuo contradi£torio,&c. expofui (a^t^dijt.t.part.t.tpuft.i
d
Tcrtium didum eft, quod
Hoc
prolixc
inter perfci^io-
|,
pes fimpliciterabfolutcsuptas,'eftordo:itaqu6d intfr ftrftvna ex fua rationc formali eft perfcdtior alia, in- fiiontt fim'^' ta- ''^'"' lelleaualitas cnim cft pctfcdior fapicntia,
&
pcrfedio fimpliciter,nulla cnim ex fua ratione formali ncccftari6 includit aliquam impcrfcdlionem , quia fi fic, non poflct re-
men vtraqueeft
peririfoim.iliterinDeo.
Quartum di£lum. Quiecunque perfcdlio fimplicitcr
Lib.
714
Sententiarum
I.
fummo gradii fibi compctentc cum dicimus fapicmia infmita.intellcduaiitas infinita) vt fic vna non eft perfedior alia nec
pliciter acccpta In (vt
,
enim Dcitas,(vt formaliter
infinita) eft intenfiue
perfeaiorbonitate formalitcr
infinita.
Reliqua
Tliom. Ctttet.
srguittontrM ***'**'•
Quida nouus cxpofitor fandi Thomas «'» //'^.«^ Ente,& ejfentia, , arguit contra Scotum probando, quod fimplicitas non fit perfedio fimplicitcr. Et primo prsmittit qaid fit perfcdio fimplicircr, & exponit Anfelmumcomodo.quoSeotnsexponit in .ti!Ji:i.p4trte i.qtufi. i .& dift.Z.^udft. .& difFuhanccxpofitionem ipfe
fimplicitas,
fic
refpcdlu entitatis cuius
conuenit
eft
per
,
quod
pofitiuiim
&
fibi rencgatio compofitionis , pugnar affirmatio compofitionis.Et ideo oportet ipsij probarcquod fimplicitas fit tantiim negatio.
fibi
Ad fecundum de rclationc
, dico przmitiendo Pi^imum^quod pcrfcdio fimplicitcr eft dc entitas, cui non repugnat infinitas intcn-
aliqua.
fummo acceptacrirformalitcr infinita, pcr confequens omnis pcrfcdlio fimpliciter
fiua,& in
pcrfcdlioncm. Sccundum, fi perfedio fimpliciter ponitur cflc ens quantum , vcl contincri fub ente
rroptcrea,& deficit hic modus arguendi. In indiuiduo cntis quodlibct incompoffibile fimplfcitati dicit imperfcdioncm ; crgo ipfa fimplici-
quanto,tantijmcompcrcrc potcft fuppofito cntis quanti ideo fi ponatur relatio ens non quantum,puta paternitas,tunc patcrnitati, vt fuppofi-
fic
&
cas eft mclior in vnoquoque , quam non ipfa , confequcntcr pcrfeftio fimplicitcrjoportct etiira addere in antecedcnte,& ipfadicitperrcaionem, quod falfum eft,quia negatiuum pracdicatum eft.
hxc
ille.
Secund6 arguir ficlNulla perfcftio fimpliciter faluatur in rclatione,vt relatio eft,fimplicitas au-
tem faluatur
in relatione, vt reliatio
&
includit
perfedionem,&
tum cntis,
fibi
rcpugnat omnis pcrfc^bio fimplivt fibi non rcpugner requiritur
vt fuppofiti entis quanti.Iftispracfuppofitis,dico,
qu6d fimplicitas, quas ponitur ens quantum , vcl ponitur conrincri fub entc quanto,erit pcrfedlio fimplicitcr, quia vt fic, cx fua perfcdlionc intrinfeca cxcludit
omncm
compofitioncm.
Cum ergo dicit,qu6d relatio,vt rclatio cft fimHoc
plex.
qu« fccundum Scotum nullam pcrfcdionem in-
de relationc in gencrc
cludit,& tamcn
fita
fimpliciffima, licct hic cxpo-
:
i
&abfolu-
diuiditur in fimplicitatcm relatiuam,
tam, &fimplicita8 relatiuadicitur non quanta, quia'nullam perfe(3:ioncm includit
,
& prascipuc
relatio diuina,vt patet cxprefse k
Scoto
& in
tjuodl. cjHtft, 3
crgo fimplieiras
non
cft
.
& $.& dibi
:
in
i
.dyt.j.
pcrfcdio fimpliciter. Si dicatur ad ifta
j,
pta
non
fimplcx,(cd fimplicitas,praedicatur de eo dcnominatiuc. Hoc non cuadit argumenta, cft
quia fimplicitas relatiua eft paffio rclationis ; fecundnm hos antem eft modvis intrinfecus.Impoff^bile cft autera
,
qu6d alterum horum
fit
pcrfc-
^ius eo,cuius eft.vtarguatur fic : Nulla paffio cft maior cntitaris fuo fubicdo,fimplicitas dcnominans relationem,eft eius paffio,ficut vniuerfalitet paffio fuperioris eft paffio infcrioris,Iicct
prim6 : crgo
fimplicitas
non
maioris pcrfedlionis ipfarcIatione,fcd relatio non cft quanta ; ergo nec fimplicitas rclatiua eft
quanta; ergo nec pcrfecliofimplicitcr.Similiter
ex rc
indiget probationc :
qu6d
,
ctfi
non
fit
compo-
& re,potcft tamen dici compofita cx rea-
tur cx realitate generis
,
&
componi-
difFcrcntix. Pofito
etiam,qu6d non fit corapofita ex realitate,& realitate , eft tamen alteri componibilis , & fic non
fummc fimplex.Et pofito ctiara quod dicatur fimnon raraencritfimplcxilla
plcx,
qua fit
in propofito loquitur
,
fimplicitatc,
pofito
qu6d
ipfa
de
non
ens quantura.
Etquod dicit de paternitate in diuinis. Dico priiTi6 , qu6d ipfa non cft cns qaantum , & pct confcquens non eft fimplex fimplicitate includentc cns quantum. Dico fecund6,qu6d oporterct probare , qu6d patcrnitas ex fua ratione formali , quiditaiiua non poffit cflc altcri coraponibilisilicctenira vt comparatur ad ellcntiam diuinam nuUo modo fit componibilis cum illa, propter infinitatem
,
quam
nfle,propter
tranfit in
titatcm rcalcm,vt patcta
& infth
dift,
i6.
componibilis comparetur.
Ad
non tamen probat quod non ,
altcri rcaliter
diftinAo,
fi
fic
rcrtiura negatur fimpliciter,qu6d fimplici-
qua in praefenti Ioquimur,fit indifTerens ad ensquantum, &non quantum, quia ipfaeft tantum ens quantum. Dico vltri ad omnia ifta,qu6d tas,de
fcquitur: Simplicitas eftpcrfciSbio fimplici-
iimplicitatis funt pcrfeaiores efrentiis fubftan-
fimpliciter
tiaruro
compofitarum
fubfiftentis
,
,
firoplicitas
fit
mo-
fed ratione fimplicitatis
& adunantis in fc tantum pcrfciftio-
ncmita indiuisc,quagaudcnt.
Hzc
ille
nouus
expofitor.
Rcfpondeo ad rationes noui
cxpofitoris.
^^'""^'^^"cgatur.qu^d fmiplicitas ^atio compoficionis
;
fit
Ad
rantum nc,
ficut cnith aAualita&dicit
:
pliciter,
cft
pcrfedio fim-
Patet inftantia,quia entitas ;
patet
,
quia
fibi
eft
pcrfcftio
non repugnat infini-
tas intenfiua,ergo quaflibet entitas crit pcrfcdtio
fimpliciter.
Non
fequitur,fuflScit
enim ad perfe-
6lionem fimplicitcr quod pbffitrepcriri in aliquo,qu6d fit formalitcrinfinitum.Et ficdicimus, quod entitas cft perftdio fimplicitcr , quia ali-
quod
^^^-^^
ad illud
ergo quxlibet fimplicitas
quod
fffeQio
perfediffimam idcn-
ter
dicant
'ft
fi'"P^'"'"'
Dodore fupra
non
, fi
shnplUittu
& firaplicitatem eftentia; diui-
dus ; quod tamen minCis confonum veritati videtur.Subftantiae crgo immatcrialcs,non ratione
argucrc potes
7*
& patct inftantia
Iirate,& rcalitatc.ficut quarlibet fpecics
dcnominans rclationem
eft
im-
hoc cnim
citer:ad
lariterpatei de relatione diuina, vt paternitate,
cft
necc(rari6 excludit
&
:
eft,& fingu-
£tor hoc non rangar. Tcrti6 arguit fic Nihil , quod diuiditur per quantum,& non quantum,cft pcrfedio fimpliciter : patet , quia cns non quantum nullam perfc£bionem includit,vt patct ^ Scox.o inquttft. .<juodl. ergo mult6 minus necdiuifum. Scd fimplicitas
Sfofum.
;
confequenti dicat negationcra compofitioniSjtamcn vltra illam
:Nulla negatio eft perfedio /impliciter,fed fimplicitas eft negatio formalitcr, ergo.Probatur minor,quia fimplicitas nihilaliud eft, quJlmncgatiocompofitionis. Vndc non cft perfeftio, fed negatio perfeftionis. Et addit fic:
Dcinde arguit
c^tt. ^ontr»
fpedu cntitatisjcuiuscft vnitas
fe talis
approbat.
6'
illius
eft firhplicitas.
&
i
I
fius ih ^Hodlib.quxft. 6. 8c
Ruunt arpt-
cft pofitiuum, , cuius Et ficut vnitas ex confcdiuifionem k qucnti dicit indiuifionem a fe , quolibct alio, tamendicit aliquod pofitiuuro re-
etiam
ita
licet cx
patent. A,
gradum intrinfecum
fuppofituraentitatiscft formalitcrinfinirii,
patct de entitate,quaE cft clfcntiadiuina.
Sic
g^
Dift.VIII. Qu2ft.IL , quod
Sic dico in propofito
fimplicitas
fcdio fimplicitcr ,quia in aliquo cft formalitcr inffnita,vt fimplicitas,quxcftmodus intrinfecus circntir diuinar. Sicutcriam dicimus,qu6d bonitas cft pcrfedio ninpIiciter,non tamcn quzlibec bonitas contenta etit formaliter perfcdio fimpliciter , fcd fufHcir qu6d aliqua bonitas in fummo accepta fit formaIitcrinfinita,vt bonitasdiuina,
nx
quz
tcr infiiiita,
erit limitata.
quitur
qu6d humanitas non
eft
eft
fc-
perftdio
&
& cuiuf-
cunquc attributi , &c.
T
S
iE
,
propofiro fimpliciter in eftcntiadiuina,
pcrfe^io fimpliciter?
Q^
vt fimplicitas
,
fcmper
,
quomodo non
nmplicitcr,ergo quzlibet fimplicitasccit perfcdio,(impliciter non fequitur. Sufficitenimqu6d aliqua fimplicicas contenta fub fimplicitace in communijfit peifc&io finiplicirer, talis eric in
Quare enim dicimus,
infinitat.
perfeftiflima
Et ide6 app.iret
fimplicitas
,
formali-
fic
& omnino illimi(ata-,daia enim qua-
cunque humanitatc, etiam
perfcdbio attributalis eireniiae diui-
eft
formalitcr
715
qaia in aliquo non poteft reperiri,vt
ed per-
O
I
II.
Vtritm altqm creaturajitflmplex? D.Thom.i.^.f.j^.4.d'f.;o.
yuUScot.<).Met.q.to.& deprimo princ.c.^,c«ncl.^
T
& %.?hyfic.tj.\jc«r.& q.^.
arguitur qu6d fic.Compoficum componitur ex partibus,& illx non cx
aliis
:
igitur partes
Oppofitum huius
deTrin. r^/. j.vbi dicit Auguftinus
cft 6.
quod nulla
quod quxlibct crcatura cft compofita cx adu & potcnnon eflet nec purus adusjquia cunc cfiTct Dcus: compofita cx adu &; potentia. *
,
tia,quia nulla cft pura potcntia:q«ia tunc
crgo quzlibet creatura
eft
Opin.
D.
Th«m. i.p,
creatura cft in fc fimplcx.
Hic dicitur
r.
in fc funt fimpliccs.
illa:
q.i.art.^,
& q. jo. art.i./iln?-
do
i.
&
4.
Praetcrca,quaclibct creatura eft cns per paticipationem : ergo eft compofita ex partici- arg.& Uy,
pantc , &: parcicipato. Contra iftam conclufionem arguo aceipio ijlam reu)
componentcm,&
l. corttrA
fic
:
Quia fi in quolibet
qua;ro
fi
fit
compofitio cx rc
& rc,
GeH.c.^y,
fimplex,aut compofitaifi fimplex,habc-
eft
cur propofitumtfi compofica,erit procefTus in infinitum in rcbus.
COMMEKTAKIVS, ^*
gJj^ff^^l^ Icdicit>tr,$cc.HicponitiJtopinio Thomac , qui dicit, qu6d quatli-
*
ex
bct crcatura cft compofita
&c, Senfus huius
aftu
fi
aliqua crcatura
fica
adus
,
qu6d daretur , qus non efret- compoliterae eft
illa eftet
cftet
&
fic eifet
,
pura potentia
cuius oppofitum experimur
tanti^m,
fcquens
potentia ficut ex diuerfis tebus
,
cx z€t\i,8c potentia.aut
tantura
Contra iftam conclufionem arguo fic;pratfupponendo camc vnum, fcilicct quod fi Thomas incelligic omnem creaturam componi ex adu , Sc
purus adus,
;
aut eftec
& per con-
Deus.
concludit contra
qu6d
fit
titate
,
Thomam.
compofita ex aclo
8c
ex potentia
,
,
,
racio Dodloris.
Thm.^
Si vcro intelligit, D. id eft , cx aliqua cn- scotm^jfunt
id eft.carcntia altct ius en-
citatis,ai'gumcntum Doftoris
non concludir con-
Thomam:arguit crgo Dbftor contra hoc,fciquod fit compo(itaexdi.uetfisrebus. Ecargumenrum clarum cft,quia Ci in quolibet fit compofitib ex re,& re,accipio illam rem componcntra
licer,
Secund6 dicit , quod quxlibec crcatura eft cns per participationem , quod eft ens ab alio caufatum , fed ens imparticipatum eft caufa illius , ica qu6d parcicipans dicitur cfte cau-
terB,& quaero
fi
eft
fimplex,aur compofita
plex, habetur propofitum,
fi
? fi
fim-
compofica,eric pro-
ceilus in infinitum.
facum.
S
C H O
L
I
V
M.
Reie^* epinioue D Thomt offendit omnent creaturam ejfe compofit/im ex pojitino,^ priustione (tlieutm perfeBionit in rntione entis c^ intendit loqi/i de pojitiuofinito, quia infinitum, ;
habeat c/trenti/tm alicuius,in ratione entit/itisjeu priuationefecundum tranjcendens, ficut habet ti»lpM,fecundii genus^efi omninoincomponibile,ex quafi pr^ced.Secundo.oHendit elto
cUr} quomodo omnis creaturafit copofita ex a6iu
& potentia^bie^iua\quia nulla
efi necejfe
Ttem,quomodo omniifubfiantia creata componibilit eflcum accidente,(jr e contra. Explicat infine ensperparticipationem efi enim participati» entit , (jr contingit realiter dneffe
,
modo.Primo,cum partictpans habet aliquidfecunditm totum,propartefui.ficut(pecifS farticipat genus.Seeundo,ckm participat partem alterius proparte fui,Jtcut homo albus inflici
: creAtura neutro modo efi ens per participationem re(^e6lu, Dei , quia non Deum^nec partem Dei , neque etiam re^ediu entis quia tunc haberet aliam par-
cludit albedinem
ineludit
;
tem.
*•**'**'•'»•
Lib.
7i6 tem,({ujt
I.
Sententiarum
non ejfet ens.Tertio modo,parsj^articipati,eJi tetum fsrticipanSy& hoc mcde
crttt-
ensper participationem: quia eftfars entis , (^ h*c participatio dicitur fecunditm ratioHem,quia participans eftparticipatum,drftc compofttio eft mere rationi^. Alijs duobus tura. eft
modit ,farticipans f^ farticipatum funt extremapofttiua realiter ,velformaliter diftim ila , ftc dicunt relationem realem in rigore, id eft, rei ad rem, vel rtalemformalem.,^ ^
&
hoe vu/tScot.fed obfcure.
/^Onccdo igicur quod aliqua creacura eft fimplex,hoc cft, non compofica cx rcbus: '
».
H»c mod»
v^ycatDen nolla creacura
eft
pcrfedc fimplex , quin aliquo
modo fit compofica, vel
companibilis.
finfit.
.^«MT. j. de
EcquomadoGorapofica,dcclaro fic, quiahabecencicacecum priuacione alicuiusgranulla cnim creacura habec cncicatem fccundum cocam pcrfcdioncm , qoac \T mJUm imeUirentii ^^^ cft cfie cncicacis in fe,& ideo caret aliqua pcrfcdione , qua; eft naca compccere encitffi Mtmi caci in fe,&: idco priuacur, ficut talpa dicitur cfic czca, quia nata cft habcre vifum fecunapotemU dum rationem animalis, non fecundum rationem talpa: , fecundum Philofophum j. fr4ter prt- j^ietaph.eap.de priuatione.Q.ott\^on\tm\ptm^ non ex re re pofitiuis fcd ex re pofitiua ex carentia alicuius gradus pcrfepriuatione,id eft, cx entitate aliqua quam habet , ^Hf"*' dionis enticatis,cuius ipfum non cft capax,camen ipfum cns eft capax,ficuc calpa, fecundum fe non eft naca vidcre , fcd fccundum quod animal , naca eft videre nec tamen ifta compofitio. ex pofitiuo priuaciuo , cft in efifcntia rci , quia priuatio non cft de c0enciz *^"* cncicacis
:
&
&
:
&
:
&
alicuius poficiui.
^d iftam ccrciam ^ fequicur compoficio adlus, & pocencix obicdiua:
Qutmodt
^Ubet
cft
& carec aliqua pcrfc<9:ione encis
cns ,
,
cft fimplieicer poflibilc
,
,
quidquid enim
& tcrminus pocenciae
ccrminus non poceft cffe cns infinicum, quod cft neceflre efle, eft cciam quod pacec de accidcnce , quod cft componibile cun» , fubiedo. In fubftancia cciam pacec cam dc forma,quam de maceria. De fubftantia etiam per (e generabili corruptibili patct, quod eft reccptiua accidcntis. NuUa igitur fub-
creMttra efi flmplicitcr.cuius
f^ombi** "'
quxlibec creacura componibilis
&
non
proptcr pcrfedionem fui fcd perfedifllma Intelligcntia volitionis , quz non cft fubcapax eft fua: intelledionis ftantia fua.Probacio,quia tunc efliec formaliter bcata fe ipfa , cuius oppofitum probatum ftantia eflet
reccptiua,
nifi
:
&
eft rcceptiua accidentis,quia
i.tum,quia quxlibec Intelligentiapoteft intelligcre infinita,quia omne intelquia fi intcllccSio fua cfrct fua eflentia , poflet haberc eflTcntiam infinitam eontra Phthabcret vnam intellc£lionem infinitorum : tum, quia intellcdio fua non dcpenderct ab ita nihil infcrius fe:ncc etiam fe poflec aliquo obicfto, nifi a quo dcpcndet fuum ejfe , ^', -
Hoc
efi
eftii^//?.!.^.
TTjeoUgici
ligibilc
iJ
'"'^clligercin
:
crgo
:
&
lo
gencre proprio,fed tantum in obicdo fupcriore moucntc:im6 nihilpoflTct
aliqua Intclligcntia incclligcre
(^ii,
Ad argumentum
j,
nifi in
Deo.
principale Auguftini.
*^
Concedo quodnullacreacuracftvere
modo prxdiAo ex poficione,& priuacione,adu hc poccncia
fim-
jld arg.
plex,quia compofica
Omm
ua,& componibilis alij crcacura:. £c per idem paccc ad argumenca pro opinione prima. Non enim eft aftus purus qtri carecaliquogradu aftualicacis:ficuc non eft lux puraquae carecaliquo gradu lucis,licec cum illa lucc impura non mifccacur aliqua alia cncicas poficiua:fcd cancum carcnciapcr-
obicdi-
,
mf-
maior^*
forteriiidi fcdioris
pon loijtutur de relatione pradicame-
gradus
lycis.
Ad fccundum dcparticipare dicOyquhd partifiipare eft idem, quod parcem capere quod dupUccm rclacioncm
imporcac,
& parcis ad cocum, & capicncis ad capcum.
,
ita
Prima
quod cft aliquid rci , fed cxtenfiuc, gfl; rcalis:ncc tamen fumitur ibi pars propri^ pro co provcomncminusdiciturpars maioris:omneautem finitumtalc, cftfimplicitcrminus ^*'^ ' ^ ^liquod talc eft natum cflrc infinitum quaelibct autem perfedio fimpliciter nata ^^ cflTe infinita i crgo vbicunquc cft finita,ipfa eft minor alia perfcdionc fimili,$£ ita pais ,
' '
T)
n
capi-
citer
pfr^ exem-
:
fUtmficun- C^tcnfiup. di ,fi monSccunda vcto rclatio, fcilicct capicntis ad
captum, eft relatio rationis, ficut inter dans
fi^^'- ^datum. Triphcitcr tamcn pars capitur : aiK pars capitur fic , quod totum captum cft pars cadua cflcntialcs generis non fubiemue capitoy picotis, ficut fpcqics participat gcnus ,quantum ad partcs fic, qu6d pars capti fic ^iuas ; aut fic,qu6d pars capti,cft pars capientis ; aut tcrcio ptratfu* ^*^'m
modo
parsvtr£^
ipfum totum capicns.Primis duobus modis,relatiocapicntis,& capti potcft conccdi cflTe rcalis.Tertio modp non. Iftc autcm tcrtius modus cft in propofito, quia omnis perfcdio liraitata.quae tamen non dctcrminatur cx fe ad limitationem, qua: eft pars capta, cft ipfa tota limitata, bcne autem ibi diftingui poteft fuppofitum capiens , & natura capta: fcd
C^,
noncftficdiftin6i;iorcalis.
anvftfaeoferet
corpHt '
^fj**
CQMMMN
Qu2ft.IL
Dift.VIII.
717
COMMBNTARIl^S. I.
f^ Oneede
%
igitttr
^oJ efl editjM
,
cretttttrafim-
\^flex. Et ha:c eft poficio Docloris. Et dcclarat raodum compontionis in qualibet crea£t vult in rententia, qu6dquxlibctcrea> pcrfeifla , fit compofita cx
tura.
quantumcunquc
tura
aliqua entitate pofitiua,
& carcntia alicuius gra-
dus
hoc, qu6d nulla fecundum totam pcrclTc entitatis in fc.Nam
£t
entitatis.
litera ftat in
cedo qu6d nulla creatura eft puri fimplex , quia faltcm eft compofita aliquo pracdidtocum modorum. Etperidem patet ad arjpimema pro opinicne, &c. Ad aliud dc participare dicit Dodor , qu6d particip4re nout dupliccm rcfpcdlum.Vnum partis ad totum alium capientis ad captum. Pri:
Auer.^Mit. ff. d* p*rfia.fuidHikm prineifium qui ift lOtm ifi tnt
crcacura habet entitatem
mus
fedionem > quz nata eft entitati nonrepugnat infinitas
Et non capicur part propricpro parte
piendo ergo pcrfec^iflimam creaturam
,
fimplicuir
quod non continec totam perfci^ionem
encita-
ftrftBum.
tis
,
quia
intcnfiua
:
,
&
patet
tum pro
; crgo concarentiam altc-
, qui non rcpugnat fibi , inquanti^m talis creatura fuprcma eft cns. Similitcr Qccipiolapidem , entitas propria lapidis eftperfcdba vt quatuor,& omnis alia pcrfc^io repugnat lapidi inquancum lapiseft , non autem repugnat (ibi, inquanrum lapis cft cns.Sicut talpa; inquantum talpa rcpugnat vidcre, non tamcn fibi rcpugnat inquantijm animal , vt patct j.Mctiph. cap.
rea-
&
infinito , pars dicituc aliquod finitum,vcl minus bonum. Dcinde dicit quod omnis perfcdio fimplicitcr eft nata eflc infinita , ideo quando in creaturis eft finita , dicitut efle
&
pars fuiipfius
,
Deo
vt eft in
vbi
,
eft infinita,pu-
& ipfa ia & in nobis cft foc-
ta fiipientia cft perfc6tio fimpliciter
Deo
formalitcr infinita
eft
malitcr finita
,
& idc6 fapientia in
pars refpcdu fapicntia:
ens
Deo
in
,
pars poteft capi triplicitcr. Prirao
ptum
tancum pars capiencis
fit
,
nobis dicitot quia minus
:
minus perfcda. Dcinde notat quod
fiuc
,
,
quod eft tantiim pars
>
vt
t
otum
ca- T»rs capilttr
vt fpccics capit
,
&
&
dift. & idc6 omnis anccquam fiat , tunc a^lus eius dicuntur componere
,
pacebit ejMft. vltima prt.fintu
pars capti
crcatura
hominis
eft poffibilis fieri
&
,
le
quod cftcomponibi-
patet dc accidentc,
cum
fubiedto.In fubftaqtia cciam patcc
quam dc
adinuiccm.
rabili
matcria
De
accidencis
ceptiua
,
:
patct
quod
eft
reccptiua
nulla igitur fubftantia cflet
nifi
tam dc
funt componibi-
fubftantia etiam pcr fe genc-
& corruptibili
,
qiia:
,
propcer
fui
pcrfcdlionem
«idtnt.
,
non
rc-
fcd per-
fedliflima Intelligentia cft receptiua accidentis:
qUia capax
eft fuar intelleftionis
,
& volitionis,
quar non eft fubftantia fua. Et qu6d talcs opcrationes fintaccidentiaprobat duplicicer. Primo, quia tunc eflet formalitcr beata feipfa ; pater,
quia
fi
intcllcdio
,
& vblitio Intelligcntix flnc
formaliccr fua fubftantia
bcata,
fi
:
crgo
erit
formaliter
& quiditatiuc in fcipfa, quod eft falfum.
Sccundo ta,
,
quia cx quo poteft intelligcre infini-
intelledlio fua cffct fua cflcntia, poflet ha-
berccflenciam infinitam quia habcret intellcftionem infinitorum., Et quomodo hocconcludat , fupra patct dift. z. parteprima, ejUdft.primOf :
dift. 3 , quod fi intcllcdlio cflct fua fubftantia tunc non dcpcnderet ab aliquo obicfto , nifi quo dependct fuum ejje, .
cfuift. 7.
Scquitur ctiara :
'i
& ita nihil infctius fc
,
ncc etiam
ligcre in gcnere proprio.
nere proprio
eft
,
nam
fc poflct intcl-
incelligerc in ge-
qu6d obiedum
falccm parcia-
cognitioncm , vt patcbit in i. dift.^. ^mft. 10.& II. Et tunc fi lapis cognofccrctur ab Intelligcntia in generc proprio , faltem partialicer caufet
licer portec caufare
tcria
,
cum
fubftanriam abftra(Sk;fm a ma-
fua incclledlio
fit
fua fubftancia
,
&
inconuenientia poflcnt poni,quac brcuitatis caufa tranfco.
multa c
totum capiens totns
homo
,
vc finita perfedio
capiens
alia
Ad argMmentaprincipalia. Ad priraum, conScoti oper.
Tom. V. Pars
1 1.
,
& taracn cft
tantiim pars infinitae perfeAionis Dei captac
minor pcrfcftio habita a Deo infinito. Primis duobus modis eft,
forroa, les
fit
cft
fpcciei.
relatio realis. Tcrtio vero
triplitittr.
Secund6,
quod pars capti fit pars capientis , vt ciim aliquod monftrum habet duo capita , & duas aniraas ; & tamen rcliquum corpus eft tantum vnum. ibi quodlibct dicitur capcre corpus alt«rius, quod eft folikm pars vtriufquc. Tcrti6,qu6d
Eft etiam quxlibct creatnra componibilis,
uefijibiae'
,
b Ad iftam ffMOT,fuppIc compoficionem ,y?potenti* obieEliM* , qmtur cempofitio aSlni , fic omnis creatura cft compofira cx propria enticatc ,& pocentia obiedliua eiufdcm entitatis, fupple, quod nulla creatura eft necciraria, vtinfra
quod
fisntitt trt»-
reali
fed capitur hic to-
,
genus
ipiam.
iMttBeHio fy fub-
alius rationis tantijm.
de PriHatione, cext.com. 27.
ilU potentia
•valitit
,
diftin&a ab alio toto
liter
rius gradus cntitatis
ft.
rcfpcdhis cft rcalis
acci-
formaliter infinita
fic clTct
tinct entitatcra propriam
§luUJ[tpar' titifan.
,
id
perfeftiore, vel
poteft concedi
modo non.Ex his pamodo debct intclligi
tct, quod tantum tcrcio S.Thomas dcparticipatione.
Pramm
Circa aliqua dida Doftoris in ifta marcria ochium. currunt aliqua: difficultates. Prim6 circa hoc, quod dicit , quod Omnis creatttra eft fidtem com~ pofita ex aliqua entitate tii fibi
,
& carentia
non repugnantie incptanttim
/»>
alteritu entita-
Ex hoc
ens.
vi-
decur fcqui , qu6d patcrnitas in diuinis fit hoc modo compofica; pacct, quia dicit aliquam entitacem , carenciam alterius entitatis inquan-
&
tum
ipfa eft ens.
Scquicur eciam , qu6d eflentia diuina fic fit SeeunJum compofita quia etfi dicat encitatem infinitara formaliter , tamen inquancum cns non repugnac :
& tamen carct ea: compofitaex cntitate, & carentia altcrius cncicatis, quod tamen cft falfum diccre. Refpondco ad priraum dubium prarmmitrcn- Rti^ji» m4
fibi
formaliccr encicas lapidis,
ergo
do
eft
aliqua.
Prim6 , qu6d
tio fubfiftendi
parcrniras
perfonx Patris
,
quac cft ca-
ex fua ratione
,
, & quiditatiua ( fi tamcn dicat quiditatcmj itacftexfe formalitcr talis cntitas , qu6d nullara perfedioncm , nec impcrfeftioncm dicit , ctiam circumfcripfo orani co , quod non eft de ratione formali ipfius , & hoc patere po-
formali
tcftexmultis didis Scotiin diuerfis locis , maqu6d produdliones
ximeinfr^
in diuinis fcipfis diftinguantar
,
&
$n 1. ^uaft.
qu6d patcmitas , fiue gencratio aftiua eft talis entitatis , qu6d fi ip
qu6d nuiufraodi relationes b nullam GiMdlib. vbi exprcfsc vult,rw4-on cft abfolutc bonitas diuina aliud dicctc fapienti^diuin» noo cft.formaliter bonitas diuina. Et :"'dum aliqnid inordinead ipfam:& fic primum efFc6tiuum producit omniapropter'r nata cft autem amarc obicftum infito ipfa nata cft amarc obiciStum infinitiim nicum infinito amorc crgo nata eft cITe principium produccndi amorcm infinitum. Nihil cft autcm infinitum nififit ipfa cffentia diuina :ergoiilc amoreft effentia diuina. Illcautcm amor produ£tus non cft natus cfleformalitcr mharrcns.quia nihil eft talc in diuinis:igitur cft perfc fubfiftcns &nonidemfubfftens cumproducente,quia nihil producit (c^frimo de Trinitate ,caf. i. igitureft pcrfonalirer diftindum. Hanc perfonam dico Spiritum fan£lum , quia Filius non fic producitur vt ,dyo\an-,^.35>,4rr.7.Richard. A/Vy.i.i.^.^.j.D.Bonau.t.i.^.i.D.Bonaaent.«rt.i.^.i. Magifter /»/c. Duran.f.4. Be\htmMy.iJegrati4,(^Ub.arh.eap.i.&^.Wegi7.inTrid.C4p.ii. Vafq.i.i. dijp.ioi.cap.i, Alm.i/i Moral.tr<^.iMp.x.lAz\Aet\ii z.x.qutfl,iyart.i^eQ.i.Fide Scot.de primoprine. cap. } .lAzytoxi.Sfi. i j.qua^. i priAuguftinum ad Dardanum diccntcm , quod jid templum Dci fertinent fueri fanBifi- "*'• tati , qui non valent cognofcere Deum : ergo Deus inhabitat paruulum ,*qui tamcn non potcft habcrc^dumchcitum circa Deura. Ifta inhabitatio , quae compctit paruolo s«l:iat non ahj , non poteft efle fine omui habitu fupcrnaturali in ipfo paruulo. Magipri. rcgcncrato, Ncc cnim potcft poni proptcr adum ,quia talem a£lum non habet, nec habcre poteft: <juliinontnccproptcrnaturam folam.quianon inhabitat alium paruulum,non regcncratum.cum X"'"^ ^^"f' "^ ineo fit eadem natura. Similiter i6.fi^{/?.//^.i.vidctur ponere gratiarn crcatam in anima. '^"^'"" dici quod Magifter habitum quo poteft pofuit vnum mformamc Itaquc animam, , * autero in diuinis pcopric funi^&c.
ro eo iptod hoc 
